View
407
Download
4
Category
Preview:
Citation preview
YARALANMALAR
Yaralanmalar
Yara nedir ?
• Herhangi bir nedenle (travma vb.) deri yada
mukozan n bütünlü ünün bozulmas d r. ı ğ ı ı• Ayn zamanda kan damarlar , adale ve sinir gibi ı ı
yap lar etkilenebilir.ı• Derinin koruma özelli i bozulaca ndan ğ ğı
enfeksiyon riski artar.
Yaralanmalar
Kaç çe it yara vard r?ş ı
Sebebine göre• Travmatik Yaralar
– Kesik Yaralar
– Ezikli Yaralar
– Delici Yaralar
– Parçal Yaraları• Travmatik Olmayan Yaralar
Mikrop Kap p kapmamas na göreı ı• Enfekte Yaralar
• -Enfekte olmayan yaralar
Yaran n Derinli ine Göre:ı ğ• Basit Yaralar
• Komplike yaralar
Yaralanmalar
Basit Yaralar:
• Yaln zca cilt ve cilt alt n ilgilendirir. ı ı ı
Yani yara yaln zca cilttedir.ı
Komplike Yaralar:
Yaran n s n r cildin tabakalar n geçmi , cilt ı ı ı ı ı ı ş
alt nda olan organlarda yaralanm t r.ı ış ı
Yaralanmalar
Kesik yaralar:
• B çak, çak , cam gibi kesici ı ı
aletlerle olu ur. ş
• Genellikle basit yaralard r. ı
• Derinlikleri kolay belirlenir.
Yaralanmalar
Ezikli yaralar:
• Ta , yumruk yada sopa gibi ş
etkenlerin iddetli olarak çarpmas ile ş ı
olu an yaralard r. ş ı
• Yara kenarlar eziktir. ı
• Çok fazla kanama olmaz , ancak doku
zedelenmesi ve hassasiyet vard r.ı
Yaralanmalar
Delici yaralar:
• Uzun ve sivri aletlerle olu an yaralard r. ş ı
• Yüzey üzerinde derinlik hakimdir.
• Aldat c olabilir tetanos tehlikesi vard r.ı ı ı
Yaralanmalar
Parçal yaralar:ı • Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir.
• Doku ile ilgili tüm organ, saçl deride zarar görebilir.ı
Yaralanmalar
Enfekte yaralar:
Mikrop kapma ihtimali olan yaralard r.ı
Enfeksiyon riski yüksek yaralar unlard r:ş ı
• Gecikmi yaralar (6 saatten fazla),ş
• Diki leri ayr lm yaralar,ş ı ış
• Kenarlar muntazam olmayan yaralar,ı
• Çok kirli ve derin yaralar,
• Ate li silah yaralar ,ş ı
• Is rma ve sokma ile olu an yaralar.ı ş
Yaralanmalar
Yaralar n ortak belirtileri nelerdir?ı
• Normal cilt görünümü kaybolmu tur ş
• A rğ ı
• Kanama
• Yara yerinde ve etraf nda i likı ş ş
• Yara kenar n n ayr lması ı ı ı
• Yaran n oldu u yerdeki organlarda fonksiyon kaybı ğ ı
Yaralanmalar
Yaralanmalarda ilkyard m nas l olmal d r?ı ı ı ı
• Genel tedbirler al nmal d r (olay yeri güvenli i, 112, TYD-ABC)ı ı ı ğ• Yara yeri de erlendirilir. Hasta bir bütün olarak de erlendirilmeliğ ğ - Olu eklişş - Süresi
- Yabanc cisim varlı ığı - Kanama
Yaralanmalar
• Kanama durdurulur,
• Üzeri temiz bir bez/sarg bezi ile kapat l r,ı ı ı
• Mümkünse yaralanan organ hareketsiz hale getirilir
• Sa l k kurulu una gitmesi sa lan r,ğ ı ş ğ ı
• Tetanos konusunda uyar da bulunulur,ı
• Yaradaki yabanc cisimlere (b çak, i , tahta) ı ı ş ş ç kar lmamal d rı ı ı ı
• Deriden d ar ç kan herhangi bir organ (Barsaklar v.s) içeri itilmemelidir. ış ı ı
Organ n üzeri temiz bir bezle örtülmeli, öylece nekledilmelidir.ı
Yaralanmalarda ilkyard m nas l olmal d r?ı ı ı ı
Yaralanmalar
Ciddi yaralanmalar nelerdir?
• Kenarlar birle meyen veya 2-3 cm den büyük olan yaralar,ı ş• Kanamas durdurulamayan yaralar,ı• Kas veya kemi in göründü ü yaralar,ğ ğ• Delici aletlerle olu an yaralar,ş• Yabanc cisim saplanm olan yaralar,ı ış• Hayvan veya insan s r klar ,ı ı ı ı• Görünürde iz b rakma ihtimali olan yaralar.ı• Kol ve bacaklarda sinir, kas, damar yaralanmaları• Kemik k r ile birlikte olan kanamaları ığı• Cilt ve cilt alt n geçerek cilt alt ndaki organlar n da yaraland yaraları ı ı ı ığı• Kafa, gö üs ve kar n bölgesinde cilt ve cilt alt n geçen yaralanmalarğ ı ı ı• Yaln zca ciltte olmas na ra men geni yan kları ı ğ ş ı
Yaralanmalar
Ciddi yaralanmalarda ilkyard m nas l ı ıolmal d r?ı ı
• Yaran n yeri önemlidirı
• Yara kol ya da bacaklarda ise ilk i kanama varsa durdurulur,ş
• Yaral kol ya da bacak kalp seviyesine kald r labilirı ı ı
• Kol veya bacak hareketsiz hale getirilmeli (atelleme)
• Özellikle yara ile birlikte k r k varsa atelleme önemli (a r y , kanamay ı ı ğ ı ı ı
azalt r)ı
• Yara içi kurcalanmamal d r,ı ı
• Yara temiz bir bezle örtülür (nemli bir bez),
• Yara üzerine bandaj uygulan r,ı
• Yaraya saplanan yabanc cisimler ç kar lmazı ı ı
• T bbi yard m istenir ı ı (112)
Yaralanmalar
Delici gö üs yaralanmalar nda ne gibi ğ ısorunlar görülebilir?
• Yo un a rğ ğ ı• Solunum zorlu u-nefes darlğ ığı• Morarma• Kan tükürme• okŞ• Aç k Pnömotoraks (Yarada Nefes Al yor ı ı
Görüntüsü )
Yaralanmalar
Delici gö üs yaralanmalar nda ilkyard m ğ ı ınas l olmal d r?ı ı ı
• Hasta/yaral n n bilinç kontrolü yap l r,ı ı ı ı
• Hasta/yaral n n ya am bulgular de erlendirilir ı ı ş ı ğ (ABC),
• Hastan n ba yükseltilmeliı şı
• Yap lacak en önemli ey aç k olan yaray kapal hale ı ş ı ı ıgetirmektir
• Yara üzerine plastik po et naylon vb. sar lm bir bezle ş ı ışkapat l r,ı ı
• Yabanc cisim varsa ç kar lmazı ı ı
Yaralanmalar
• Nefes alma s ras nda yaraya hava girmesini engellemek, ı ı
nefes verme s ras nda havan n d ar ç kmas n sa lamak için ı ı ı ış ı ı ı ı ğ
yara üzerine konan bezin bir ucu aç k b rak l r,ı ı ı ı
• Hasta/yaral bilinci aç k ise yar oturur pozisyonda oturtulur ı ı ı
Delici gö üs yaralanmalar nda ilkyard m ğ ı ınas l olmal d r?ı ı ı
Yaralanmalar
• A zdan hiçbir ey verilmez,ğı ş
• Ya am bulgular s k s k kontrol edilir,ş ı ı ı
• Aç k pnömotoraksta ok ihtimali çok yüksektir. Bu ı ş
nedenle ok önlemleri al nmal d r,ş ı ı ı
• T bbi yard m istenir ı ı (112).
Delici gö üs yaralanmalar nda ilkyard m ğ ı ınas l olmal d r?ı ı ı
Yaralanmalar
Delici kar n yaralanmaları ı
• Kar n bölgesindeki organlar zarar görebilir,ı
• ç ve d kanama ve buna ba l ok olu abilir,İ ış ğ ı ş ş
• Kar n tahta gibi sert ve çok a r l ise durum ciddidir,ı ğ ı ı
• Ba rsaklar d ar ç kabilir.ğı ış ı ı
Yaralanmalar
Delici kar n yaralanmalar nda ilkyard m nas l ı ı ı ıyap lmal d r?ı ı ı
• Hasta/yaral n n bilinç kontrolü yap l r,ı ı ı ı
• Hasta/yaral n n ya am bulgular kontrol edilir (ABC),ı ı ş ı
• D ar ç kan organlar içeri sokulmaya çal lmaz, üzerine ış ı ı ışı
geni ve nemli temiz bir bez örtülür,ş
Yaralanmalar
• Bilinç yerinde ise s rt üstü pozisyonda bacaklar bükülmü ı ş
olarak yat r l r, s kayb n önlemek için üzeri örtülür,ı ı ı ı ı ı ı
• A zdan yiyecek yada içecek bir ey verilmez,ğı ş
• Ya am bulgular s k s k izlenir,ş ı ı ı
• T bbi yard m istenir ı ı (112).
Delici kar n yaralanmalar nda ilkyard m ı ı ınas l yap lmal d r?ı ı ı ı
Yaralanmalar
Kafatas ve Omurga Yaralanmaları ı
Trafik kazalar nda ölümlerin %80’i kafatas ı ıve omurga yaralanmalar ndan olmaktad r.ı ı
Yaralanmalar
Kafatas Yaralanmas Çe itleriı ı ş
• Saçl deride yaralanmaları
• Kafatas , beyin yaralanmaları ı
• Kafatas K r kları ı ı ı
• Yüz Yaralanmaları
• Omurga (bel kemi i) Yaralanmalarğ ı
• Kesici veya Künt Yaralanma
Yaralanmalar
Kafatas ve Omurga Yaralanmalar n n ı ı ıNedenleri
• Künt Yaralanmalar: En s k nedenı
• Darb
• Yüksek bir yerden dü meş
• Ba ve Gövde Yaralanmasş ı
• Otomobil yada Motosiklet Kazaları
• Spor ve Kazalarİş ı
• Y k nt Alt nda Kalmaı ı ı ı
Yaralanmalar
Kafatas ve omurga yaralanmalar neden ı ıönemlidir
• Darbenin iddetine ba l olarak kafatas bo lu unda yer alan merkezi sinir ş ğ ı ı ş ğ
sistemi etkilenebilir.
• Bel kemi indeki yaralanmalarda omurgada ani s k ma yada ayr lma ğ ı ış ı
meydana gelebilir.
• Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek baz olumsuz sonuçlar olu abilir. ı ş
• Trafik kazalar nda ölümlerin % 80’i kafatas ve omurga yaralanmalar ndan ı ı ı
olmaktad r.ı
• Boyun bölgesinde damarlar, hava ve yemek borusu, sinirler zarar görebilir
• Omurga yaralanmalarda hasta felç kalabilir
Yaralanmalar
Kafatas yaralanmalar çe itleri :ı ı ş
•Saçl deride yaralanmalar :ı
Saç derisi kafatas yüzeyi üzerinde kolayl kla yer de i tirebilir ı ı ğ ş
ve herhangi bir darbe sonucu kolayca ayr labilir. Bu durumda ı
çok fazla miktarda kanama olur, bu nedenle öncelikle
kanaman n durdurulmas gereklidir.ı ı
Yaralanmalar
Kafatas , beyin yaralanmalar :ı ı
Kafatas k r klar :ı ı ı ı
• Kafatas k r klar nda beyin zedelenmesi, kemi in ı ı ı ı ğ
k r lmas ndan daha önemlidir. ı ı ı
• Künt yaralanmalarda beyin dokusu su alarak i ebilir (Beyin ş ş
Ödemi): Beyin hücrelerinin ölümü
• Beyin kanamas kafa içi bas nc art rarak ölümcül olabilirı ı ı ı
• Bu nedenle beyin hasar bulgular de erlendirilmelidir.ı ı ğ
Yaralanmalar
Yüz yaralanmalar :ı
• A z ve burun yaralanmalar nda solunum ciddi ekilde ğı ı ş
etkilenebilir ve duyu organlar zarar görebilir.ı
• Bir yüz yaralanmas sonucunda burun, çene kemi i ı ğ
kemiklerinde yaralanma görülebilir.
Yaralanmalar
Omurga (bel kemi i) yaralanmalarğ ı:
• En çok zarar gören bölge bel ve boyun bölgesidir ve çok
a r l d r. ğ ı ı ı
• Kazalarda en çok boyun etkilenir.
Yaralanmalar
Kafatas ve omurga yaralanmalar nda belirtiler ı ınelerdir?
• En a r ve önemli belirti hastan n kalp at mlar n n ve solunumun ğı ı ı ı ı
olmamas d rı ı
• Bilinç düzeyinde de i meler, haf za de i iklikleri yada haf za kaybğ ş ı ğ ş ı ı
• Hasta yer, zaman ve ki i oryantasyonunu kaybederş
• Travma öncesi bir dönemi hat rlamazı
• Ba ta, boyunda ve s rtta a rş ı ğ ı
• Elde ve parmaklarda kar ncalanma yada his kaybı ı
• Vücudun herhangi bir yerinde tam yada k smi hareket kaybı ı
• Felçlik, büyük abdest kaç rma, idrar kaç rma ı ı
Yaralanmalar
• Ba yada bel kemi inde ekil bozuklu uş ğ ş ğ
• Burun ve kulaktan beyin omurilik s v s ve kan gelmesiı ı ı
• Ba , boyun ve s rtta d kanamaş ı ış
• Sars ntı ı
• Denge kaybı
• Kulak ve göz çevresinde morluk
Yaralanmalar
Ancak, hastada hiçbir belirti yoksa bile,
• Yüz ve köprücük kemi i yaralanmalar ğ ı
• Tüm dü me vakalar ndaş ı
• Trafik kazalar ndaı
Bilinci kapal tüm hasta / yaral lar ı ı kafa ve omurga
yaralanması olarak var say lmal d r.ı ı ı
Yaralanmalar
Kafatas ve omurga yaralanmalar nda ilkyard m ı ı ınas l yap lmal d rı ı ı ı
• Bilinç kontrolü yap l r,ı ı
• Ya am bulgular de erlendirilir,ş ı ğ
• Hemen t bbi yard m istenir ı ı (112),
• Bilinci aç ksa hareket etmemesi sa lan r,ı ğ ı
• Her hangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir,
• Boyunluk ve travma tahtas kullan lmal d rı ı ı ı
Yaralanmalar
• Ba -boyun-gövde ekseni bozulmamal d r,ş ı ı
• Yard m geldi inde sedyeye ba -boyun-gövde ekseni bozulmadan ı ğ ş
al nmal d r,ı ı ı
• Hasta düz bir zeminde ta nmal d rşı ı ı
• Hasta paketlenmelidir
• Ta nma ve sevk s ras nda sars nt ya maruz kalmamas sa lan r,şı ı ı ı ı ı ğ ı
• Tüm yap lanlar ve hasta/yaral hakk ndaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ı ı ı
ekibe bildirilmelidir,
• Asla yaln z b rak lmamal d r.ı ı ı ı ı
Kafatas ve omurga yaralanmalar nda ilkyard m ı ı ınas l yap lmal d r ı ı ı ı
Recommended