บทที่ 1 พันธุกรรมกับหมู่เลือด

พนธกรรมกบหมเลอด

โดย...ครปนชยา นาคจ ารญ

ระบบหมเลอด ABO

การคนพบหมโลหต ปคศ.1900 โดยคารล แลนด สไตเนอร

ไดเจาะโลหตของผรวมงาน 6 คน แลวน ามาท าปฏกรยาสลบกนไปมา

พบวาบางค เกดปฏกรยาจบกลม บางคกกลนเปนเนอเดยวกน

ระบบหมเลอด ABO

ปคศ.1901 ไดสรปวาโลหตแบงออกเปน 3 หม คอ A,B และ O

ส าหรบหมท 4 คอ AB พบโดย คาสตโล และสเตอล ในป คศ. 1902

การจ าแนกหมโลหต

ใชสารชวเคม (Antigen) เปนตวจ าแนกหมโลหต

คอ แอนตเจน A(Antigen-a) และแอนตเจน-บ (Antigen-b)

การจ าแนกหมโลหต

หมเลอด A มแอนตเจน a แตแอนตบอด b

หมเลอด B มแอนตเจน b แตแอนตบอด a

หมเลอด AB มแอนตเจน a,b แตไมมแอนตบอด

หมเลอด O ไมมแอนตเจน แตมแอนตบอด a,b

หมเลอด แอนตเจน แอนตบอด

A A B

B B A

AB A,B ไมม

O ไมม A,B

หลกการใหโลหต

แอนตเจนของผให ตองไมตรงกบ แอนตบอดของผรบ

หมเลอด แอนตเจน แอนตบอด

A a b

B b a

AB a,b ไมม

O ไมม a,b

หมเลอด A

มแอนตเจน A แตแอนตบอด B

แสดงวา A ใหหมทมแอนตบอด A ไมได

สรป A ใหหม A (แอนตบอด B) และ AB (ไมมแอนตบอด) ได

หมเลอด แอนตเจน แอนตบอด A A B B B A AB A,B ไมม O ไมม A,B

และใหหม B กบ O ไมได เพราะมแอนตบอด A

หมเลอด B

มแอนตเจน B แตแอนตบอด A

แสดงวา B ใหหมทมแอนตบอด B ไมได

สรป B ใหหม B (แอนตบอด A) และ AB (ไมมแอนตบอด) ได

หมเลอด แอนตเจน แอนตบอด A A B B B A AB A,B ไมม O ไมม A,B

และใหหม A กบ O ไมได เพราะมแอนตบอด B

หมเลอด AB

มแอนตเจน A และ B ไมมแอนตบอด AB ไมมแอนตบอด

และสามารถรบไดทกหม เพราะไมมแอนตบอด

หมเลอด แอนตเจน แอนตบอด A A B B B A AB A,B ไมม O ไมม A,B

หมเลอด O

ไมมแอนตเจน แตไมมแอนตบอด A,B

สวนการรบ O รบไดเฉพาะ O (เพราะมทงแอนตบอด A,B ตรงกบแอนตเจนของ A,B,O)

แสดงวา O ใหทกหม (เพราะไมมแอนตเจน ทจะไปตรงกบผรบ)

หมเลอด แอนตเจน แอนตบอด

A A B

B B A

AB A,B ไมม

O ไมม A,B

การใหโลหต

การใหโลหต

การใหโลหต

สถตหมโลหตของคนไทย

เอ 21%

บ 34% AB7%

โอ 38%

หม เอ หม บ หม เอบ หม โอ

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

สถตหมโลหตของคนไทย

การค านวณหมโลหต

โดย...ครปนชยา นาคจ ารญ

ท าความรจกกบจ โนไทป และฟ โนไทป

จ โนไทป (Genotype)

หมายถง ชดของยน ซงสงมชวตไดรบมาจากพอและแม

โดยใชสญลกษณแทนยน/ลกษณะตางๆ เชน T แทน ลกษณะสง t แทนลกษณะเตย

ท าความรจกกบจโนไทป และฟโนไทป

ฟโนไทป (Phenotype)

หมายถง ลกษณะตาง ๆ ทสามารถ แสดงออกมาใหเหน

เปนผลมาจาก genotype และสงแวดลอม

จโนไทป และฟโนไทปของหมเลอด

ตวอยางการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด A แมกหมเลอด O ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ก.เขยนจโนไทปกอน จโนไทปของพอ IAIA หรอ IAi

จโนไทปของแม ii

ข.หาเซลลสบพนธ - แยกจโนไทปออกจากกน

เซลลสบพนธของพอ - ม 2 แบบ คอ IA และ i

เซลลสบพนธของแม - ม 1 แบบ คอ i

ตวอยางการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด A แมกหมเลอด O ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ค. จบคเซลลสบพนธของพอและแมใหครบทกตว

IA i i

เซลลสบพนธของพอ เซลลสบพนธของแม

IAi ii

สรปไดวา ลกมโอกาสเปนหมเลอด

A และ O

ตวอยางการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด B แมหมเลอด A ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ก.เขยนจโนไทปกอน จโนไทปของพอ IBIB หรอ IBi

จโนไทปของแม IAIA หรอ IAi

ข.หาเซลลสบพนธ - แยกจโนไทปออกจากกน

เซลลสบพนธของพอ - ม 2 แบบ คอ IB และ i

เซลลสบพนธของแม - ม 2 แบบ คอ IA และ i

ตวอยางการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด B แมหมเลอด A ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ค. จบคเซลลสบพนธของพอและแมใหครบทกตว

IB i

เซลลสบพนธของพอ เซลลสบพนธของแม

IAIB iIA

สรปไดวา ลกมโอกาสเปนหมเลอด AB B A และ O

IA i

IBi ii

แบบฝกหดการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด AB แมหมเลอด O ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

พอหมเลอด AB แมหมเลอด B ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

แบบฝกหดการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด AB แมหมเลอด O ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ก.เขยนจโนไทปกอน จโนไทปของพอ IAIB

จโนไทปของแม ii

ข.หาเซลลสบพนธ - แยกจโนไทปออกจากกน

เซลลสบพนธของพอ - ม 2 แบบ คอ IA และ IB

เซลลสบพนธของแม - ม 1 แบบ คอ i

ตวอยางการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด AB แมหมเลอด O ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ค. จบคเซลลสบพนธของพอและแมใหครบทกตว

IA IB

เซลลสบพนธของพอ เซลลสบพนธของแม

IAi IBi

สรปไดวา ลกมโอกาสเปนหมเลอด

A และ B

i

แบบฝกหดการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด AB แมหมเลอด B ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ก.เขยนจโนไทปกอน จจโนไทปของพอ IAIB

โนไทปของแม IBIB หรอ IBi

ข.หาเซลลสบพนธ - แยกจโนไทปออกจากกน

เซลลสบพนธของพอ - ม 2 แบบ คอ IA และ IB

เซลลสบพนธของแม - ม 2 แบบ คอ IB และ i

ตวอยางการค านวณหมเลอด

พอหมเลอด AB แมหมเลอด B ลกทเกดมโอกาสเปนหมเลอดใดไดบาง

ค. จบคเซลลสบพนธของพอและแมใหครบทกตว

IA IB

เซลลสบพนธของพอ เซลลสบพนธของแม

IAIB IBIB

สรปไดวา ลกมโอกาสเปนหมเลอด

AB, A,B

IB i

IAi IBi