ارائه دهنده: دکتر کيارش آرامش مرکز تحقيقات اخالق و تاريخ پزشکي

حمورابي قانوانCode of Hammurabi

م. 1750 قخط پزشکان کار مجازات ا

بقراط نامه سوگندم. 380 - 450 قپزشکي اخالق

...

پرهيز غذايي را بر حسب توانايي و قضاوت خود به نفع بيماران تجويز خواهم کرد نه براي ضرر و زيان آنها

به خواهش اشخاص به هيچ کس داروي کشنده نخواهم داد و مبتکر تلقين چنين فکري نخواهم بود

وسيله سقط جنين در اختيار هيچ يک از زنان نخواهم گذاشت

با پرهيزگاري و تقدس زندگي و حرفه خود را نجات خواهم داد

در هر خانه اي که بايد داخل شوم براي مفيد بودن به حال بيماران وارد خواهم شد و از هر کار زشت ارادي و آلوده کننده به خصوص

اعمال ناهنجار و با زنان و مردان خواه آزاد و خواه برده باشند اجتناب خواهم کرد

آنچه در حين انجام دادن حرفه خود و حتي خارج از آن درباره زندگي مردم خواهم ديد يا خواهم شنيد که نبايد فاش شود به هيچ کس نخواهم گفت زيرا اين قبيل مطالب را بايد به گنجينه

اسرار سپرد...

با ايراني باستاني طب

اوستا تعليمات و زرتشت آييناست داشته ناپذيري جدايي پيوند

بخش "در اوستا ونديداد"

است آمده پزشکان ويژگيهاي بابت در گفتارهايي

که از بوده اين طبيب :شرايطداشته کافي تجربه خود فن در و کرده مطالعه زيادي کتب

. باشد دهد فرا گوش بيمار سخنان به حوصله و صبر با

کند معالجه بيدار وجداني با را بيماربترسد خدا از

معيار تنها بيماران درمان در مهارت زرتشت آئين دردارا و اخالقي شخصيت بلکه نبود شايسته پزشک يک

. است داشته قرار تر اولي اي رتبه در وجدان بودنجنين، سقط چون خالف اعمال به نسبت زرتشتيان

تعصب پزشکي خطاهاي و مشروع غير بارداريداشتند خاصي حساسيت .و

منابع اسالمي در خاصي فرهنگ توجهشده معطوف پزشكي اخالق و پزشكي به

. است ) االبدان) علم و االديان علم علمان، العلم

و دانش تمجيد و تكبير ضمن احاديثكفايي واجب را پزشكي پزشكي، حرفه

را : دانسته اند مجروحي مداواي هركساست شريك او درجراحت b مسلما كند، ترك

را … تدبير و وثاقت وبرشمرده اند پزشك الزم صفات از

اهوازي ) مجوسي بن ( " 384 - 318علي . الصناعه کامل خود معروف اثر در ق ه " و" " است داده اختصاص پزشکان اخالق به را بابي الملکي کتاب يا الطبيه

پندنامه " در پزشکي آيين عنوان به را اساتيد ساير هاي توصيه و خود اعتقادات . است" درآورده نگارش به را اي پندنامه وي است نموده گردآوري اهوازي

به  توجه اهوازبا که رسد مي نظر به و است تر جامع بقراط سوگندنامه از کهاست افزوده آن به را اصولي اسالمي تعاليم

چه و غذا با چه آنان معالجه و تدبير حسن و بيماران درمان در بايد پزشکبکوشد دارو با

را ثواب و اجر بيشتر و نباشد پرستي پول و استفاده درمان از منظورشدارد نظر مد در

ننمايد بيمار به نيز را آن وصف و ندهد بيمار به خطرناک داروي گاه هيچراند سخني آن از نه و کند داللت نه داروها چنين به را مريض و

احدي به را آنها و نمايد پرهيز جنين کننده سقط داروهاي تجويز ازنکند معرفي

باشد روش نيکو و زبان خوش و خداپرست و کيش با و پاک بايد پزشکيجويد دوري گناه و پليدي و ناپاکي هر از و

جز آنان منزل به و نکند نگاه بد نظر از کنيز چه و بانو چه زنان به نسبت. نشود وارد معالجه و درمان براي

  به آنها سر افشا از دارد محفوظ را بيماران راز بيماران از بايد طبيباز بسياري چراکه جويد دوري دوران و نزديکان و بيگانه و خودي

مکتوم و مستور و خود کسان و مادر و پدر از را خود بيماري بيمارانو ) رحمي دردهاي مانند گويند مي طبيب به را آن ولي دارند مي

) بيماري کتمان در بيمار خود از بايد طبيب پس آنها امثال و بواسيرنمايد دقت بيشتر

مقدمه در دهه هاي قبلدر دهه هاي قبلاخالق پزشكي اخالق پزشكي

شامل اصول و مباني امر كننده يا شامل اصول و مباني امر كننده يا

اخالق پزشكي اخالق پزشكي نهي كننده بود اما نهي كننده بود اما

با رسالت پرداختن به با رسالت پرداختن به نويننوين

موضوعات و مباحث مطرح در جهان موضوعات و مباحث مطرح در جهان

پزشكي و تالش براي ارائه پزشكي و تالش براي ارائه

الزم الزم در مواقع در مواقعاخالقياخالقي راهكارهايراهكارهاي

..شكل گرفته استشكل گرفته است

موضوعات مطرح در اخالق موضوعات مطرح در اخالق برخي برخي پزشكي نوينپزشكي نوين

اخالق پزشكي نويناخالق پزشكي نوين

ارتباطات ارتباطات حرفه اي در طبحرفه اي در طب

انسان قبل از انسان قبل از تولدتولد

فلسفه فلسفه اخالق اخالق پزشكيپزشكي

پيوند اعضاء و پيوند اعضاء و بافت هابافت ها

قصورو قصورو تقصيرو تقصيرو

مسئله ضمان مسئله ضمان در پزشكيدر پزشكي

شيوه هاي شيوه هاي جديد القاء جديد القاء

ريريووباربار

اخالق اخالق پژوهشهاي پژوهشهاي دردر

پزشكيپزشكي

جايگاه جسم انسانيجايگاه جسم انساني

يافكري(يافكري(ي ي انسان نابالغ )جسمانسان نابالغ )جسم

خاتمه حيات خاتمه حيات

انسانيانسانيفناوفناو زيستزيست ريري

پزشپزش اخالقاخالق وو كيكي

اولويتبندي اولويتبندي در در منابع ماليمنابع مالينظام نظام

بهداشتي بهداشتي درماني از درماني از

ديدگاه اخالق ديدگاه اخالق پزشكيپزشكي

1382*الريجاني باقر‚ پزشك و مالحظات اخالقي،

1373*الريجاني باقر‚ مجموعه مقاالت اخالق پزشكي‚ اخالق در پژوهش،

پژوهشهاي پزشكيپژوهشهاي پزشكياخالق دراخالق در

ترين ترين « از مهم« از مهماخالق در پژوهشاخالق در پژوهشموضوع »موضوع »مباحث وموضوعات مطرح در اخالق مباحث وموضوعات مطرح در اخالق

كه در حال حاضر كه در حال حاضر استاستپزشكي نوين پزشكي نوين المللي، سازمانهاي المللي، سازمانهاي توسط مجامع بينتوسط مجامع بين

ريزان ريزان اران و برنامهاران و برنامهذذاي، سياستگاي، سياستگ منطقهمنطقهكشورهاي مختلف، ومحققين و كشورهاي مختلف، ومحققين و

هاي مختلف علوم و هاي مختلف علوم و متخصصين رشتهمتخصصين رشته ..فنون مورد توجه ويژه قرار داردفنون مورد توجه ويژه قرار دارد

علوم پژوهش های در اخالقجریان دو در پزشکی

: پژوهش های در بی اخالقی اول جریانزیست پزشکی

: در اخالق پاسداشت دوم جریانزیست پزشکی پژوهش های

History

From NIH – Human Participant Protections Education for Research Teams

History

From NIH – Human Participant Protections Education for Research Teams

اول جریان

:) لندمارک ها ) عطف نقاط از برخی بر مروری ژاپن امپراطوری و نازی پزشکان پژوهش های

جهانی دوم جنگ دوران در ویلوبروک پژوهش مزمن بیماران بیمارستان پژوهش تاسکیگی پژوهش آفریقا در ایدز با مرتبط پژوهش های انسانی شبیه سازی ادعای ایران وضعیت

و نازی پزشکان پژوهش هایجنگ دوران در ژاپن امپراطوری

جهانی دوم

چین 731واحد منچوری در

و نازی پزشکان پژوهش هایجنگ دوران در ژاپن امپراطوری

جهانی دوم

: نازی پزشکان پژوهش های " : انسان های انداختن از عبارتند پژوهش ها این از برخی

در مرگ فرآیند بررسی برای یخ آب در هوشیار و زنده " " برای ماالریا انگل به افراد کردن آلوده ، زدگی یخ اثر

" " سمی گاز کاربرد ، واکسن کشف جهت در پژوهش " " غرق حالت ایجاد و انسانی نمونه های روی بر خردل ." پژوهش ها این شیرین و شور آب در خفگی و شدگی

را روش ها و اهداف انواع از وسیعی گستره ی کهآزمودنی ها از زیادی تعداد مرگ به می دادند، پوشش

. شد منجر

تاسکیگی پژوهش

یهودی بیمارستان پژوهشمزمن بیماری های

ویلوبروک پژوهش

انسان سازی شبیه ادعای

در ابتدا در مقاله اي که اي انشمندان كرهد منتشر شد ”Science“ در مجله 2004سال

کتر دتحت نظر ي که تيم پژوهشندادعا کردبراي اولين بار، سگ را )كه هوانگ

هاي هاي سلولسلولموفق به توليد (سازي کردانندهم .اند شده از جنين انسان از جنين انسانبنياديبنيادي

* Hwang WS, et al. Evidence of a pluripotent human embryonic stem cell line derived from a cloned blastocyst. Science 2004; 303)5664(: 1669-74.

* Hwang WS, et al. Patient-specific embryonic stem cells derived from human SCNT blastocysts. Science 2005 Jun 17; 308)5729(: 1777-83

ایران وضعیت

,الريجاني باقررشيديان آرش: بررسي ميزان رعايت معيارهاي اخالق

نامه هاي تحقيقاتي كارآزمايي پزشكي در پايان1378 ، مجله علمي نظام پزشكي،باليني

اخالق اصول رعايت در وضعيتايران ژوهپ در ش

كنندگان شركت مورد شش در تنهادخالت پژوهش يك در اينكه از

. داشتهاندمطلعبودهاندعععععععع عععع (8/11%)

يا كتبي موافقت به نمونه يك در تنهااست شده اشاره متن ) .شفاهي

( ) نبود موجود (2موافقتنامه درصد در درمان موارد 80هزينههاي درصد

است شده هزينه بيمار .توسط:الريجاني باقررشيديان آرش,

،نامه هاي تحقيقاتي كارآزمايي باليني بررسي ميزان رعايت معيارهاي اخالق پزشكي در پايان1378 ،مجله علمي نظام پزشكي

اخالق اصول رعايت ش ژوهپدر وضعيتايران در

آگاهي%( 32مورد )13در ميزان كه است شده مصرف دارونماكنندگان . 5شركت در% است بيمار 3بوده متوجه خطري مورد

همراه 5نميكرده, درمان تعويق و عاليم تشديد احتمال با موردو .5بوده است بوده درمان تعويق با نيز مورد

بيماران احتمالي پرسشهاي براي مركزي مورد يك در تنهاعععع ععع ععع عع ععععع عع عععع عععع تلفنععع با پيشبينيشدهبودكهبيماردرصورتنيازميتوانست

گيرد .تماس( مورد دو ارائه%( 9/3تنها خدمات عنوان به درماني حمايت

. بود مشهود تحقيق در شركت ازاي در شده ( 7/15مورد )8در انجام ايران در بار اولين براي مطالعه درصد

در و بود از( 9/52مورد )27شده غير مطالعات در آن نمونهاست . بوده ايران

:الريجاني باقررشيديان آرش, ،نامه هاي تحقيقاتي كارآزمايي باليني بررسي ميزان رعايت معيارهاي اخالق پزشكي در پايان

1378 ،مجله علمي نظام پزشكي

دوم جریان

:) لندمارک ها ) عطف نقاط از برخی بر مروری نورمبرگ بیانیه ی هلسینکی بیانیه ی بلمونت گزارش ایران وضعیت

در اخالق ی تاریخچه بر مروریپزشکی پژوهشهای

Thomas Percival )1803(

و صحیح بروش باید جراحی جدید روشهای. برسد انجام به صالحیت دارای فرد توسط

William Beaumont )1833(

ضروری پژوهش در داوطلبانه رضایت اخذاست.

Claude Bernard )1865(

در افراد بر زجرآور غیر پژوهشهای انجام. است مجاز مرگ حال

در اخالق ی تاریخچه بر مروریپزشکی پژوهشهای

Reich Health Council )1931(

14: انسان بر پژوهش انجام در اصلآگاهانه رضایت

زیان و سود ارزیابی ضرورتبر مطالعه انجام ضرورت استدالل

پذیر آسیب گروههایگزارشها سازی مکتوب ضرورت

پروتکل از انحراف برای استدالل ضرورت

نورمبرگ کد

دادگاه در نازی پزشکان محاکمه ی پی دربر پژوهش در اخالق بین المللی کد اولین نورمبرگ،

سال در انسان کد 1947روی و شد منتشر. گرفت نام نورمبرگ

نورمبرگ دارد 10کد .ماده

نورمبرگ کد

که موضوعاتی پرداخته مهمترین آن به نورمبرگ کد: از عبارتند است

آزادانه اخذ 1. . رضایت مشخصی مجموعه ی است ضروری b مطلقا انسانی آزمودنی از . یافتن اطمینان وظیفه ی شود ارائه آزمودنی به رضایت اخذ از پیش باید اطالعات ازیا هدایت آغاز، را پژوهش که است فردی هر عهده ی بر شده اخذ رضایت کیفیت از

. می کند مشارکت آن درکه 2. برود انتظار که باشد گونه ای به باید مفیدی پژوهش جامعه نتایج برای را

. داشت دربرخواهدباید 3. انسان روی بر تجربی حیوانات پژوهش های روی بر b .قبال باشند شده آزمودهگونه 4. هر تحمیل از غیرضروری باید ذهنی یا جسمانی آسیب یا آزمودنی ها رنج به

.اجتناب شود وقوع 5. بر دال پیشینی دلیل ناتوانی اگر یا داشته مرگ وجود پژوهشی مداخله ی اثر در

پژوهش آن گیرد باشد، انجام نقش نباید پژوهشگر خود که مواردی در شاید، مگر، ،. می کند ایفا را آزمودنی

نورمبرگ کدخطری 6. از درجه ی بیش نباید می شود تحمیل انسانی که اهمیت

. می رود پژوهش این با آن حل امید که باشد مسئله ایبرای 7. الزم آزمودنی ها تمهیدات از .محافظت شوند فراهم بایددارای 8. افراد توسط باید علمی پژوهش ها صالحیت و کفایت

. برسند انجام به الزماین 9. باید نظر اختیارآزمودنی با زمان هر که باشد داشته را

نیست، مقدور برایش پژوهش در شرکت ادامه ی از خودش. شود خارج پژوهش

این 10. به که زمان هر تا باشد آماده باید پژوشگر پژوهش، طی درموجب پژوهش ادامه ی که رسید جدی نتیجه آسیب یا به مرگ

شد، خواهد دهد آزمودنی ها خاتمه را .پژوهش

هلسینکی بیانیه ی

سال در بار نخستین هلسینکی، هلسینکی، 1964بیانیه ی درمورد پزشکی جهانی انجمن سوی از فنالند کشور پایتخت

گرفت قرار و .تصویب اصالح مورد بارها بیانیه این آن، از پسسال در آن مورد آخرین که گرفت قرار متمم در 2008نگارش

. افزودن و تجدیدنظرها این حاصل رسید انجام به جنوبی کره یاز بیانیه این بندهای تعداد که بود آن سال 11متمم ها در بند

سال 35به 1964 در .2008بند رسید ژنو بیانیه ی تاثیر تحت نورمبرگ، کد بر عالوه هلسینکی، بیانیه ی

. سال در ژنو بیانیه گردید مجهانی 1948تدوین انجمن سوی ازاخالق با رابطه در انجمن این بیانیه ی شده، تصویب پزشکان

. می آید شمار به پزشکی

هلسینکی بیانیه ی

هلسینکی بیانیه ی ویراست اولین تفاوت های اصلی ترین از یکیبا( 1964) رابطه در آن شدن آسان گیرتر نورمبرگ، کد با

آزادانه . رضایت از بشری جامعه ی وجدان بودن آزرده بودبه انسان ها از استفاده و نازی پزشکان غیرانسانی پژوهش هایمرگ آور، و رنجزا پژوهش های در حقوق فاقد ابزارهایی عنوان

رضایت اخذ امر بر تمام تاکیدی نورمبرگ کد که بود شده باعث . " در " بنامد ضروری b مطلقا را آن و باشد داشته آزمودنی ازاما هلسینکی بیانیه ی و نورمبرگ کد تصویب میان فاصله ی

حساسیت شدن فروکاسته و پژوهش ها عملی الزاماتبیانیه ی کنندگان تدوین تا شد باعث جنگ، از پس افزوده ی

آگاهانه رضایت موضوع به واقع گراتر نگاهی داشته هلسینکیباشند.

هلسینکی بیانیه ی

سال در تجدیدنظر اولین انجمن 1975در همایش نهمین و بیست در کهدو به بیانیه طول رسید، انجام به ژاپن پایتخت توکیو، در پزشکی جهانی

. به حاصل اول درجه ی در افزایش این رسید خود نخستین ویراست برابر � مفهوم آمدن مستقل میان در کمیته های اخالق کمیته های قالب در

. مفهوم که بود ویراست همین در بود سازمانی مرور بوردهای یا پژوهشانتشار " در .اخالق کرد" پیدا راه بیانیه به نیز

. بودند بیانیه در جزئی تغییراتی دربردارنده ی چهارم تا دوم تجدیدنظرهایپنجم اما نظر در تجدید ایدز با مرتبط پژوهش های تاثیر تحت بویژه ،

از نگرانی و یافته توسعه دوگانه کشورهای اخالقی استانداردهای ، اعمال . سال در نظر تجدید این بود دوم 2000گسترده و پنجاه همایش در

. در نیز تجدیدنظر آخرین و رسید انجام به بریتانیا ادینبورگ در انجمنشکل 2008سال جنوبی کره ی سئول در انجمن نهم و پنجاه همایش در

.گرفت

هلسینکی بیانیه ی

سه شامل خود کنونی شکل در هلسینکی بیانیه ی: است اصلی بخش

مقدمه پزشکی پژوهش های تمامی به مربوط اصول که پزشکی پژوهش های به مربوط افزوده ی اصول

. همراهند پزشکی مراقبت با

بلمونت گزارش

سال در بلمونت کمیسیون 1978گزارش سوی ازدر انسانی آزمودنی های از محافظت ملی

ایاالت در رفتاری، و زیست پزشکی پژوهش های. شد صادر آمریکا متحده

گرفته کنفرانسی سالن از را خود نام گزارش اینتهیه آن در گزارش پیش نویس از بخشی که است

شد. افشای تاثیر تحت حدی تا بلمونت گزارش تهیه ی

. بود تاسکیگی پژوهش در اخالق نقض موارد

بلمونت گزارش

اخالق بر ناظر اساسی اصل سه بلمونت گزارشبه را انسانی آزمودنی های روی بر پزوهش در

: کرد معرفی ذیل ترتیب اشخاص به احترامسودرسانیعدالت

 

سابقه توجه به اخالق در پژوهش در کشور

توجه ويژه به مقوله اخالق در پزشكي از سال 1373

(1377تشكيل كميته ملي تحقيقات در پزشكي )

اي اخالق در تحقيقات در هاي منطقه تشكيل كميتهدانشگاههاي علوم پزشكي و مراكز تحقيقاتي

(1378)

پژوهش كشور گانه اخالق در26 تدوين اصول(1379)

تدوين کدهای اختصاصی اخالق در پژوهش (1384پزشکی)

بلمونت گزارش

اخالق بر ناظر اساسی اصل سه بلمونت گزارشبه را انسانی آزمودنی های روی بر پزوهش در

: کرد معرفی ذیل ترتیب اشخاص به احترامسودرسانیعدالت

 

42

اخالق در پژوهش كدهاي مصوب كميته كشوري اخالق در پژوهشهاي علوم پزشكي

(1379)

كه 26شامل باشد مي اصلتحقيقات مركز سايت در

دسترس در پزشكي اخالق . همچنين است گرفته قرار

كتاب :در

مالحظات و مالحظات پزشك و پزشك( ،اخالقياخالقي نيز ) جلداول

اند شده .آورده

اختصاصی راهنماهای

حيوانات بر پژوهش اخالقي راهنماي جنين و گامت بر پژوهش اخالقي راهنماي خاص هاي گروه بر پژوهش اخالقي راهنماي بافت و عضو پيوند هاي پژوهش اخالقي راهنماي ژنتيك هاي پژوهش اخالقي راهنماي راهنمای باليني هاي كارآزمايي اخالقي راهنماي

با مرتبط پزشکی علوم های پژوهش اختصاصیHIV/AIDS

پژوهشی آثار انتشار در اخالق کشوری راهنمایپزشکی علوم

گانه به گانه به 2626دوازده اصل از اصول دوازده اصل از اصول

موضوع ارزيابي سود و زيان توجه موضوع ارزيابي سود و زيان توجه

دارد. دارد.

تحميل خطر مضاعف به سوژه پژوهش با هيچ توجيهي پذيرفتني نيست. • هيچ ت�وجيهي ب�راي ب�ه مخ�اطره ان�داختن بي اص�ل دوم(

وي اختي�ارات ک�ردن مح�دود ي�ا و انس�ان ي�ک م�ورد

وجود ندارد.

س�يزدهم( در اص�ل فق�ط »انس�ان« روي ب�ر تحقي�ق

از بيش�تري مزاي�اي ک�ه اس�ت پ�ذير توجي�ه ص�ورتي

ب�ر ام�ر اين داوري باش�د. تحقي�ق ب�القوه خط�رات

باش�د عه�ده کميت�ه اخالق در تحقيق�ات پزش�کي مي

ک�ه ب�ا کم�ک نظ�رات متخصص�ين مربوط�ه ب�ه نتيج�ه در

اين بابت مي رسد.

چه�اردهم( س�طح اص�ل درم�اني، غ�ير تحقيق�ات در

آس�يبي ک�ه ف�رد م�ورد مطالع�ه در مع�رض آن ق�رار مي

گ�يرد نباي�د بيش�تر از آن چ�ه باش�د ک�ه ب�ه ط�ور ع�ادي در

زندگي روزمره خود با آن مواجه مي شود.

موقعيت ممتاز سوژه پژوهشموقعيت ممتاز سوژه پژوهش•

بدان�د ک�ه مي اص�ل هش�تم( باي�د ش�رکت کنن�ده توان�د ه�ر لحظ�ه ک�ه بخواه�د از بررس�ي کن�ار ه�اي زي�ان و درب�اره خط�رات باي�د و بکش�د ب�القوه ناش�ي از ت�رک )زودرس( بررس�ي آگ�اه

و پشتيباني شود.

در تم�ام تحقيق�ات پزش�کي ، اعم از اص�ل پنجم(درم�انی و غ�ير درم�اني، محق�ق موظ�ف اس�ت ف�رد م�ورد تحقي�ق را از ط�ول م�دت پ�ژوهش، روش ب�ه ک�ار گرفت�ه ش�ده، فواي�د و زي�ان ه�اي س�ازد. آگ�اه مناس�بي نح�و ب�ه ط�رح ب�القوه محق�ق همچ�نين مي بايس�ت پاس�خ ق�انع کنن�ده تحقي�ق م�ورد اف�راد س�واالت تم�امي ب�ه اي ف�رد نام�ه رض�ايت در باي�د م�وارد اين بده�د.

مورد تحقيق منعکس شود.

لزوم کاهش زيان محتمل به سوژه هاي • پژوهش به حداقل ميزان ممکن

قبل از اين که هر تحقيق پزشکي شروع شود، اصل ششم(

فعاليت هاي مقدماتي جهت به حداقل رساندن زيان

محتمل توسط افراد مورد تحقيق و تضمين سالمت آنها

بايد انجام شود. هر شرکت کننده بايد تحت پوشش بيمه

شخصي قرار بگيرد. تمامي محققان نيز بايد از لحاظ

جبران خسارت تحت پوشش بيمه قرار بگيرند.

در تحقيق�اتي ک�ه ف�رد م�ورد بررس�ي از م�اهيت اص�ل هج�دهم(دارويي ک�ه ب�راي وي تج�ويز ش�ده بي اطالع اس�ت، محق�ق باي�د ت�دابير الزم جهت کم�ک رس�اني ب�ه ف�رد م�ورد بررس�ي

در صورت لزوم و در شرايط اضطراري را تدارک ببيند.

ه�ر ن�وع آس�يب ناش�ي از ش�رکت در تحقي�ق باي�د اص�ل ن�وزدهم(طبق قوانين مصوب جبران خسارت شود.

توجه ويژه به طبقات و گروه هاي خاص •

اجتماعي

هنگ�امي ک�ه پژوهش�ي نمون�ه م�ورد بررس�ي خ�ود را در اص�ل ش�انزدهم(

ب�القوه ق�رار بده�د و اف�راد حاض�ر در اين نمون�ه از مع�رض خط�رات

طبق�ات اقتص�ادي – اجتم�اعي پ�ائين و ي�ا کم س�وادتر جامع�ه هس�تند،

کميت�ه ذيرب�ط باي�د اطمين�ان حاص�ل کن�د ک�ه اين اف�راد از تبع�ات ک�ار خ�ود

کامال� آگاه مي باشند.

در تحقيق�اتي ک�ه محق�ق مق�ام ب�االتري نس�بت ب�ه ف�رد اص�ل چه�ارم(

باي�د انتخاب�اتي ي�ا انتس�ابات م�ورد تحقي�ق داش�ته باش�د، دالي�ل چ�نين

توس�ط کميت�ه اخالق مس�ئول تحقي�ق تأيي�د ش�ود، در اين م�وارد ش�خص

ثالث و معتمدي بايد رضايت را دريافت کند.

در م�واردي ک�ه هيچ روش�ي نس�بت ب�ه ديگ�ري از اص�ل بيس�ت و يکم(

لح�اظ ف�ني م�زيت ن�دارد، اين کميت�ه اخالق در تحقيق�ات پزش�کي اس�ت

ب�ه را کنن�دگان ش�رکت انتخ�اب نح�وه و اس�تفاده م�ورد روش ک�ه

و ذه�ني معل�ولين اطف�ال، زن�دانيان، ش�امل م�واردي در خص�وص

بيماران روانپريش مقرر خواهد کرد.

دقت ازشما نظرسپاسگزا

رم