Нээлттэй асуудлууд

Агуулга • Цаазаар авах ял гэж юу вэ?• Цаазаар авах арга• Цаазаар авах ялаас татгалзах шалтгаан• Цаазаар авах ялыг халах нь буруу юу? • Эвтанаци гэж юу вэ?• Эвтанацийн төрөл• Эвтанацийг зөвшөөрсөн орнууд• Эвтанацийг эсэргүүцэх шалтгаан• Эвтанацийг эсэргүүцэгч орнууд• Эвтанацийг зөвшөөрөлгүй хэрэглэсэн тохиолдол

Цаазаар авах ял гэж юу вэ?• Цаазаар авах ял бол гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд төрөөс

ногдуулж буй ялын дээд хэмжээ юм.• Дэлхийн 60-аад улс цаазлах ялыг хүчингүй болгоод байгаа

аж. Эдгээр улсын олон нийт цаазаар авах ялыг хуульчилсан аллага гэж үзжээ. 26 орон хуулийн заалттай боловч цаазлах ял оноохгүй болжээ. 15 улс тун онцгой тохиолдолд хэрэглэж байна. Харин 94 улс үргэлжлүүлэн цаазалсаар байгаа аж.

Цаазаар авах арга• Дүүжлэх

• Буудах• Толгой цавчих

• Хорт тариа• Хорт хий

• Цахилгаан сандал

Цаазаар авах ялаас татгалзах шалтгаан

1. Цаазаар авах ял гэмт хэргийн гаралтыг бууруулдаггүй. 2. Цаазаар авах ял нийгмийн эмзэг бүлгийнхэнд илүү оноогддог3. Шүүхийн алдаатай шийдвэр хэлмэгдүүлэлт авчирдаг. 4. Цаазаар авах ял нь хүчирхийллийг зогсоох талаар ямарваа нэг шийдэл санал болгохын оронд харин ч түүнийг бэхжүүлж байгаа хэрэг мөн. 5. Төр “Хүн байхгүй бол асуудал байхгүй” хэмээн хандаж байгаа нь шударга бус байна. 6. Цаазаар авах нь хүний амийг санаатайгаар, онц хэрцгийгээр бүрэлгэж байгаа хэрэг мөн. 7. Цаазаар авах ялыг тогтолцоондоо байлгасаар байх юм бол энэ ялыг улс төрийн зорилгоор ашиглах боломж нь улс төрчдийн гарт орж ирдэг. 

Цаазаар авах ялаас татгалзах шалтгаан

8. Цаазаар авах ялыг халахын төлөөх дэлхий нийтийн хөдөлгөөнөөс Ардчилсан Монгол улс хоцрох ёсгүй.9. Цаазаар авах ял нь хэрцгий, хүнлэг бус, гутаан доромжилсон ял шийтгэл мөн гэдгийг олон улс хүлээн зөвшөөрч, дэлхий даяар цаазын ялаас татгалзсан10. Цаазаар авах ялыг тухайн улс үндэстний бүх хүмүүсийн нэрийн өмнөөс гүйцэтгэдэг.11. Цаазаар авах ял нь хуулиас гадуур хүний амь хороохтой адил хүний амьдралын үнэ цэнийг үгүйсгэсэн хэрэг бөгөөд амьд явах эрхийг зөрчиж байгаа нь Хүний Эрхийн Түгээмэл Тунхаглалд заасан бүх эрх биелэх үндсийг үгүй хийж буй юм

Цаазаар авах ялыг халах ньбуруу юу?

Цаазаар авах ялыг хэрэглэхийг шаардаж байгаа тодорхой хэрэгцээ цаг хугацаанаас болон нийгмээс нийгэмд ялгаатай байдаг. Зарим оронд уг ялыг хүн амины гэмт хэргийг яллах буюу түүнээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд хуульчилдаг. Харин зарим газарт:• Хар тамхины наймаа • Садар самуун • Улс төрийн аллага • Хүний ёсноос гажууд хэрэг • Эдийн засгийн гэмт хэргийг таслан зогсооход хэрэгтэй

хэмээн үздэг. Иймд цаазаар авах ялтай улс оронд байх зүй зохистой юм. 

Эмнести Интернэшнлийн сүүлийн үеийн мэдээ

30; 23%

11; 8%90; 69%

Практикт халсан

Онцгой хэргүүдээс бусад бүх тохиолдолд халсан

Цаазаар авах ялыг бүхэлд нь халсан

• Иран 289, Саудын Араб 90, Ирак 61, АНУ 35 Хятад улсад энэ ял нууцад хамаардаг тул бодит тоон мэдээг тодорхойлох боломжгүй ч 1000 давсан байдгийг судлаачид баталж байна. Монгол Улс сүүлийн 40 жилийн дотор 800 гаруй иргэнээ цаазалсан.

ЭвтанациГрек- Euthanasia гэдэг нь эртний Грек гаралтай үг ба Eu нь сайн сайхан, thanatos нь үхэл гэсэн утгатай юм. Эртний Грекчүүд аливаа хүн насныхаа төгсгөлд хийж бүтээсэн зүйлтэй, амьдралын жам ёсоор насан эцэслэхийг эвтанац хэмээн ойлгодог байжээ. Өнөө үед эвтанац нь харьцангуй өөр утгаар хэрэглэгдэж байна. “Эдгэршгүй өвчин эмгэгийн улмаас өвдөж, шаналж буй хүн сайн сайхан байдлаар үхэх” хэмээн тодорхойлсон байдаг. Эдгэрэшгүй хүнд өв чин туссан хүнд өөрийнх нь хүсэл тээр хорвоог ор хих тариа тари хыг эвтанаци гэдэг.

Эвтанацийн төрөл• Идэвхтэй (active) • Идэвхгүй (passive)

Хүчтэй үйлчилгээтэй эм, тариаг өндөр буюу үхлийн тунгаар өгөх 

Эмчилгээг зогсоох

Эвтанацийг зөвшөөрсөн орнуудЭвтанацийг хамгийн анх 10 жилийн тэртээ хуулийн дагуу албан ёсны зөвшөөрөлтэйгээр Нидерландад хийж дуулиан тарьж байлаа. Одоогоор: • Нидер ланд• Швейцарь• Бель ги• Люксембург• Франц• Финлянд • АНУ-ын Оре гон, Вашингтон, Монтана мужид үүнийг хуульчланзөвшөөрсөн. Эдгээрээс Швей царийн эвтанацийн хууль яаж ч тайлбарлаж болохоор өргөн хүрээ хамарсан.

Эвтанаци хийлгэхийг хүсэгчид• Нидерландад эвтанаци хийлгэх хүсэлт жил болгон хэдэн

мянгаар ирдэг бол Бельгид 2009 оны байдлаар 638 бүртгэгдэж байв. 

Эвтанаци хийлгэх хүсэлтэй эмэгтэй

Эвтанацийг эсэргүүцэх шалтгаан

Анагаахын салбар нь авлигад идэгдчих сэн, ажилтнууд нь ёс зүй хариуцлага гэж байхгүйн дээр нийгэмд бухимдал ихтэй, хөрөнгө мөнгөний тө лөө яахаас буцахгүй байх үзэл давамгайлсан үед эвтанацийг зөвшөөрөх нь ямар таагүй үр дагавар гарч ирэхийг тааж хэлэхэд ч бэрх. Дэлхийн олон оронд хүмүүс эд баялгийн төлөө хүний аминд хүрэхийг юман чинээ тоохгүй байгаа. Гэтэл эвтанацийг зөвшөөрчихвөл эд хөрөнгөд нь шунасан хүмүүс сэтгэл санааны элдэв дарамт шахалт учруулах замаар зөв шөөрүүлээд, эмч нарт ав лига өгч амыг нь таглаад өнгөрөхгүй гэсэн баталгаа байхгүй.

Эвтанацийг эсэргүүцэгч орнуудХэдийгээр хүний эрхийг хамгаалагч, либерал үзэлт нүүд энэ нь нэг хүнийг удаан хугацаанд дэмий өвдөж шана лахаас ангижруулсан, хоёрт эдийн засгийн хэм нэлт үзүүлсэн энэрэнгүй, хүмүүнлэг зүйл гэж нотолдог ч дэлхийн дийлэнх улс оронд эсэргүүцэгчид нь давамгайлж байгаа юм. Англи, Уэлст эвтанаци хийхэд тусласан хүнийг хүн амины хэрэгт оролцсонтой адилтган үзээд 14 жил хорих ялаар шийтгэдэг. Австралид эвтанацид оролцох нь бүү хэл энэ талаар ухуулга суртал чилгаа явуулсан хүнд эрүүгийн хариуцлага ногдуулдаг хуультай. 

Хуульчлан батлаагүй байхад сайн дураараа эвтанаци хийдэг хүмүүс ч мэр сэр гарч ирдэг. Хамгийн тод жишээ нь “Үхэл таригч эмч” хоч авсан Жек Кеворкян гэгч америк эмч юм. Тэрээр 1989 оноос “үхлийн машин” гэгчийг зохион бүтээж түүнийхээ тусламжтайгаар хүнд өвчтөнүүдийн хүсэлтээр хүчтэй нөлөөтэй өвчин намдаагч, мансууруулагчийг хортой бодисын хамтаар өвчтөнд тарьж нас барахад “туслах” болжээ. 1990-1998 оны хооронд Кеворкяны “үхлийн машин”-ыг ашиглан 130 гаруй хүн хорвоог орхижээ1999 онд эвтанаци хийлгэсэн ээлжит өвчтөн бичлэгийг интернэт байрлуулсны дараа шүүх нотлох баримттай болж түүнд 25 жил хорих ял оноож байсан.

Эвтанацийг зөвшөөрөлгүй хэрэглэсэн тохиолдол

Ашигласан материал• Монгол улсын Эрүүгийн тухай хууль

http://www.amnesty.mn/mn/our-work/eb1042abb5665f282993682a1461f7880638b76ehttp://vip76.mn/content/8796

• https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B0%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%B0%D1%80_%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%85_%D1%8F%D0%BBwww.legalinfo.mn

• https://www.dorgio.mn/post/24476

• http://www.assa.mn/content/20482.shtml?alias=world• http://vip76.mn/content/24782• https://prezi.com/3m0e0l0sttpp/copy-of/