“ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН “ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН

БАЙГУУЛАЛТЫН АСУУДЛУУД”БАЙГУУЛАЛТЫН АСУУДЛУУД”

КУРСИЙН АЖЛЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨКУРСИЙН АЖЛЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

Батлав: Аялал жуулчлалын тэнхмийн ахлах багш

Э. Ууганжаргал /магистр/

Боловсруулсан: М.Мөнх-Эрдэнэ /317-р бүлгийн оюутан/

Курсийн ажлын агуулга

Оршил

Нэгдүгээр бүлэг: Зочид буудал, зоогийн газрын зохион байгуулалт

1. Зочид буудал, хоол үйлчилгээний салбар түүний тухай ойлголт

2. Зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалт, түүнд тавигдах

шаардлага

3. Зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын өнөөгийн

түвшин

Хоёрдугаар бүлэг: Монгол улсын зочид буудлыг хоол үйлчилгээний зал зохион

байгуулалтыг жуулчдын сэтгэл зүйд тохируулах нь

1. Монгол улсын зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалт

2. Монгол улсын зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтыг

хөгжүүлэх боломжууд

Дүгнэлт

Ном зүй

Хавсралт

~ 1 ~

“ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН “ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН

БАЙГУУЛАЛТЫН АСУУДЛУУД”БАЙГУУЛАЛТЫН АСУУДЛУУД”

КУРСИЙН АЖЛЫН АГУУЛГАКУРСИЙН АЖЛЫН АГУУЛГА

Оршил

Нэгдүгээр бүлэг: Зочид буудал, зоогийн газрын үйлчилгээний зохион

байгуулалт

1.1 Аялал жуулчлал ба зочид буудал, зоогийн газрын үйлчилгээний

салбарын талаарх ойлголт

1.2 Зочид буудлын хоол үйлчилгээний газрын зохион байгуулалт,

стандарт

1.3 Зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалт,

өнөөгийн түвшин

Хоёрдугаар бүлэг: Монгол улсын зочид буудлын хоол үйлчилгээний

зал зохион байгуулалтыг жуулчдын сэтгэл зүйд тохируулах нь

2.1 Монгол улсын зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион

байгуулалт

2.2 Монгол улсын зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион

байгуулалтыг хөгжүүлэх боломжууд

Дүгнэлт

Ном зүй

хавсралт

~ 2 ~

Оршил

Аялал жуулчлалын салбар бол Монгол орны  дүр төрхийг гадаад орнуудад

таниулах, тэдэнтэй холбох гол гүүр болж шинэ тутам эрчимтэй хөгжиж  буй салбар

юм. Сүүлийн жилүүдэд манай оронд эрчимтэй хөгжиж байгаа үйлчилгээний

салбарын нэг нь зочид буудал юм. Зочид буудлын үйлчилгээг зөвхөн өөрийн орны

төдийгүй дэлхийн өндөр хөгжилтэй орны стандартад нийцүүлж жинхэнэ утгаар нь

хөгжүүлэхэд энэ салбарын менежмент, үйлчилгээний технологийг боловсронгуй

болгох явдал нэн чухал болжээ. Зочид буудал , аялал жуулчлалын бизнес нь олон

жилийн түүхтэй бөгөөд эдүгээ дэлхийн улс орнуудын эдийн засагт чухал байр

суурь эзэлж цаашид улам өргөжин хөгжих хадлагатай байгаа нь энэ зах зээл

ойрын хэдэн жил ирээдүйтэйг харуулж байна.

Монгол оронд аялал жуулчлалын үйлдвэрлэл эрчимтэй хөгжиж буй

өнөөгийн нөхцөлд зочид буудал, аялал жуулчлалын бизнес эрхлэгч байгууллага,

аж ахуй нэгж, иргэдийн тоо тогтмол нэмэгдэж олон арван зочид буудал, зоогийн

газар, жуулчны баазууд шинээр бий болж үйл ажиллагаа явуулсаар байна.

Гэвч энэ борооны дараах мөөг шиг их өсөлт нь чанар дагуулж байна уу,

хэрэглэгч жуулчдын хэрэгцээ шаардлагыг хангаж байна уу гэдэг нь эргэлзээтэй

асуудал юм. Учир Их Монгол улсын 800 жилийн ойгоор бид жуулчдын ачааллыг

даахгүй байсан буюу тэдэн жуулчин авна гэж их тоо тогтоож байхынхаа өмнө

тэдэн жуулчинд бид үйлчлэх үйлчилгээний зорилго дэвшүүлэн ажиллаж, түүндээ

хүрэх бодлогуудыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэдэг нв харагдаж байсан юм.

Тиймээс энэхүү курсын ажлаа хүний анхдагч физологийн хэрэгцээг хангахад

чиглэсэн энэхүү үйлчилгээний зохион байгуулалт, хөгжлийг бий болгох боломж

болон гарцуудыг судлан гаргахад чиглэн бичлээ.

~ 3 ~

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ: ЗОЧИД БУУДАЛ, ЗООГИЙН ГАЗРЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙНЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ: ЗОЧИД БУУДАЛ, ЗООГИЙН ГАЗРЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ

ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

1.1 Аялал жуулчлал ба зочид буудал, зоогийн газрын үйлчилгээний салбарын

талаарх ойлголт

Àÿëàë æóóë÷ëàë íü äýëõèéí àðä ò¿ìí¿¿äèéí õîîðîíä õàðèëöàí îéëãîëöîõ,ýäèéí

çàñàã,íèéãýì,ñî¸ë øèíæëýõ óõààíû õàìòûí àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõ ãîë õýðýãñýë

òºäèéã¿é,¿ë ¿çýãäýã÷ ýêñïîðò áîëîõûí çýðýãöýý èìïîðòûí ¿íäýñíèé ¿éëäâýðëýë áîëîí

îðëîãûí ýõ ¿¿ñâýðèéã ¿¿ñãýæ,àæèë ýðõëýëòèéã íýìýãä¿¿ëäýã,ýäèéí çàñàãò ÷óõàë

íºëºº ¿ç¿¿ëäýã ¿ð àøèãòàé ñàëáàð þì. ̺í õ¿í áàéãàëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ãýäýã

óòãààðàà áàéãàëü åðòºíö ð¿¿ãýý òýì¿¿ëýí, ººðèéí ãýñýí ºâºðìºö õýëáýðýýð ò¿¿íèéã

íýýõ ãýñýí õ¿ñýë ñîíèðõîëäîî õºãëºãäñººð ºäèéã õ¿ð÷ýý. Òèéìýýñ ÷ õ¿ì¿¿ñ àìüä

áàéãàëòàé õàðüöàæ, ò¿¿íä àÿëàí çóãààëàõ, ñóäëàí øèíæëýõ, ò¿¿íèé íýãýí õýñýã

áîëæ óóñàí íýãäýõèéã õ¿ñýõ áîëñîí.

Ýíýõ¿¿ õ¿ñýë ºíººãèéí áèäíèé àÿëàë æóóë÷ëàëûí ¿íäýñ ñóóðü áîëæ ºãñºí áà ýíý

íü õ¿ì¿¿ñèéí õ¿ñýë ñîíèðõîëûí äàãóó ººð÷ëºãäºí õóâèð÷ èë¿¿ áîëîâñðîíãóй íàðèéí

áîëæ, ¿ç¿¿ëэæ áóé ¿éë÷èëãýý, õèéãäýæ áóé ¿éë àæèëëàãàà, ÿâàãäàæ áóé

àÿëàëûí òºðºë õýëáýðèéí õóâüä èë¿¿ òºðºëæèж îëøèðñîîð áàéíà.

Аялал жуулчлалын зах зээлыг ярихын өмнө аялал жуулчлалын талаар

цухас дурьдвал, Аялал ба жуулчлал гэсэн хоёр үг хүний амьдарлын тодорхой хэв

шижийг илэрхийлдэг бөгөөд хооронд нь салгаж болдоггүй ойлголт юм. Аялал

жуулчлалыг ч мөн адил судлаачид олон янзаар тодорхойлсоор ирсэн бөгөөд

амрах, зугаалах зорилготой дадлага, туршлага; эдийн засаг, аж үйлдвэрийн нэг

салбар; зах зээлийн бүрдэл; хүрээлэн буй орчны нэг хэсэг гэх мэтээр өөр өөрийн

байр сууринаас тайлбарласан байдаг. Эдгээрээс нэгтгэн үзвэл аялал жуулчлал

бол нэгдсэн нэг систем юм. учир нь түүнд орц, процесс, үйлдвэрлэл, эргэх холбоо

гэх бүгд хүчин зүйл байгаа бөгөөд олон бүрдлийн нэгдэл учраас систем гэж үзэх нь

үндэслэлтэй юм. Монгол улсын аялал жуулчлалын тухай хуульд /3.1.1/ “Аялал

жуулчлал гэж хувь хүн өөрийн байнга оршин суудаг газар нутгаасаа 1-183 хүртлэх

хоногийн хугацаагаар амралт, сувилал, танин мэдэхүйн зорилгоор болон шашин

~ 4 ~

шүтлэг, ажил мэргэжлийн шугмаар өөр газар нутагт аялан явахыг хэлнэ” гэж

тодорхойлсон байдаг.

Эндээс дүгнэж үзвэл жуулчны өөрийн хүссэн үйлчилгээ, хүсэл сонирхолд

нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бий болгож нийлүүлэх үйл явц бол аялал

жуулчлалын зах зээл юм.

Тэгвэл аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүний онцлог нь: Бүтээгдэхүүн

үйлчилгээг багцалсан хэлбэрээр аялагчдад санал болгох хоол унд, орон байр

тээврийн хэрэгсэл, үзэх үзвэр гэх мэт элементүүдийг нэгтгэн сонирхолтой аялал

бий болгодог аялал жуулчлалын үйлчилгээ болон бүтээгдэхүүн нь дараах

онцлогуудтай.

─ Үйлчилгээг хүлээн авах хүртэл мөн чанарыг нь мэдрэх боломжгүй аялал

худалдан авахыг хүсч буй бол бололцоот хэрэглэгчид тухайн аяллыг худалдан

авч биеэр оролцохоосоо өмнө үйлчилгээний мөн чанарыг мэдэхгүй харж,

барьж, мэдрэх боломжгүй, зөвхөн худалдан авч үйлчлүүлэх замаар л аз

туршилт хийх боломжтой байдаг.

─ Олон төрлийн шинжтэй.

Биет бүтээгдэхүүний сайн чанартай эсэхийг шалгаж болно. Харин аялал

жуулчлалын бүтээгдэхүн болох нислэг, зочид буудал, рестораны үйлчилгээ зэрэгт

стандарт тогтоож болно.

─ Үл хадгалагдах шинж чанар

Хадагалах чадваргүй үйлчилгээ гэдэг нь тэдгээрийг цаашид дахин худалдах олгох,

нийлүүүэх боломжгүй, тэр үеийн алдагдал болон өнгөрөх бөгөөд түүнээс олох

орлого нь хасагдана гэсэн үг юм.

Аялал жуулчлалын үйлчилгээ:

─ Байрлуулах үйлчилгээ

~ 5 ~

Эрэлт Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ

нөөц

─ Хооллох үйлчилгээ

─ Тээрийн үйлчилгээ

─ Ахуйн үйлчилгээ

─ Аялал соёл болон нийтийн

─ Спортын үйлчилгээ

Дээрх үйлчилгээнүүдийн багц нийлбэр цогц нь аялал жуулчлалын үйлчилгээ

болж байдаг.

Зочид буудал, зоогийн газрын үйлчилгээ яагаад аялал жуулчлалын

бүтээгдэхүүний нэг хэсэг болдог вэ?

Маслоугийн хэрэгцээний шатлалын онолын

дагуу хэрэглэгч доод түвшинд байгаа хэрэгцээгээ

хангаагүй бол дараагийн түвшин дэх хэрэгцээгээ

хангахгүй, хангагдахгүй. Зочид буудал, зоогийн

газрын үйлчилгээ бол хүний анхдагч буюу

физологийн хэрэгцээг хангах үйлчилгээ бөгөөд

аялал жуулчлал өөрөө хэдий хүний тансаг

хэрэглээ, хоёрдогч хэрэгцээ хэдий ч хүн өөрөө бодьгал бие болохынхоо хувьд

физологийн хэрэгцээгээ хангасны үндсэн дээр өөрийн оюун санааны хэрэгцээгээ

хангах боломж нөхцөл нь бүрднэ. Өөрөөр хэлбэл зочид буудал, зоогийн газрын

үйлчилгээ бол аялал жуулчлалын үйлчилгээний салашгүй гол чухал салбар бөгөөд

бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарт шууд нөлөөлөх үйлчилгээ юм.

Çî÷èä áóóäëûí ¿éëäâýðëýëèéí ò¿¿õýí õºãæèë

Çî÷äîä ¿éë÷ëýõ áàéãóóëëàãûíí õºãæëèéí ¿éë ÿâöûã ñóäëàí ¿çýõýä õ¿íèé íèéãìèéí

õºãæëèéí ò¿¿õýí ¿å øàòòàé çýðýãöýí îðøèæ èðñýí áà äàðààõ 4 ¿åä õóâààæ ¿çíý.

¯¿íä:

1. Ýðòíèé ¿å

2. Äóíäàä çóóíû ¿å

3. Øèíý çóóíû ¿å

4. Îð÷èí ¿å

~ 6 ~

Ýðòíèé ¿åèéí õºãæèë / Ìݪ 4000- øèíý ýðèíèé 476 îí /

Îëîíõè ò¿¿õ÷èä íèéãìèéí õºãæëèéí ýíý ¿å øàòàíä çî÷äîä ¿éë÷ëýõ áàéãóóëëàãà

áîëîõ. Çî÷èä áóóäàë , Çîîãèéí ãàçðóóäûã àíõ áèé áîëæ ýõýëñýí áàéíà. Ìݪ 1700-ä îíä

ýðòíèé Âàâèëîíû õààí Õàììóðàïûí õóóëü öààçûí áè÷èãò Tavern /òàâåðí/ -û òóõàé àíõ

äóðüäàæ áàéæýý. Ìݪ 1000 îíä Ýðòíèé Ãðåêä áóóð÷èéí ãàçàð íèéãýì, øàøèí, àõóé

àìüäðàëûí íýãýí ÷óõàë òºâ áîëæ áàéñàí áàéíà. Òýð ¿åèéí áóóð÷èéí ãàçàðò àÿëàã÷äûã

áàéëãàæ àìðààõ ºðºº òàñàëãàà áàéñàí õýäèé ÷ èõýâ÷ëýí õîîë óíäààíû ¿éë÷èëãýý

ÿâóóëàõàä çîðèóëàãääàã áàéæýý. Àðèëæàà õóäàëäàà ýðõëýã÷äýä óäààí

õóãàöààãààð õýñýí ÿâàõ øààðäëàãà ãàðäàã áàéñàí òóë çºâõºí õîîë óíäààãààð

¿éë÷ëýýä çîãñîõã¿é õóäàëäàà÷äûã õîíîãëóóëàõ ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëàõ

õýðýãòýé áîëîâ. Ýíýõ¿¿ õýðýãöýýíèé óëìààñ  Inn /äýí áóóäàë/ -óóä áèé áîëæ ýõýëæýý.

Èéíõ¿¿  Ðîìûí ýçýíò ã¿ðíèé íóòàã äýâñãýðäýýð îëîí öýã ñàëáàðòàé äýí áóóäëóóä áèé

áîëæ òýäãýýð íü õîîðîíäîî 25 ìèëü áóþó 40.2 êì –í çàéòàéãààð áàéðëàäàã áàéâ. Òýð

¿åèéí äýí áóóäëóóäàä àíãèéí äàâõðàãààð íü ÿëãàâàðëàí  òóñ òóñàä áàéðëóóëäàã

áàéâ. Ýíý íü äýí áóóäëóóäûí ÷àíàð ÷àíàñààíä ººð÷ëºëò ãàðàõàä èõýýõýí íºëºº

¿ç¿¿ëñýí. ªºðººð õýëáýë äýýä çèíäààíû õ¿ì¿¿ñèéí îðîõ äýí áóóäëóóäûí áàðèëãà

àðõèòåêòóðûã øààðäëàãûí äàãóó áàðüæ, îëîí òºðëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã áàéæýý.

Õàðèí äîîä äàâõàðãûí õ¿ì¿¿ñò ¿éë÷èëýõ çîðèóëàëòòàé äýí áóóäàë íü çî÷äûã õîîëëîõ,

àìðààõ çýðýã íààä çàõûí õýðýãöýýã õàíãàäàã áàéæýý. Ìݪ 476 îíä Ðîìûí ýçýíò ã¿ðýí

íóðàí áóòàðñíààñ õîéø çî÷äîä ¿éë÷ëýõ áàéãóóëëàãà õºãæëèéí øèíý øàòàíä îðñîí.

Äóíäàä çóóíû ¿åèéí õºãæèë / ÌÝ V – XV çóóí /

Ýíý çóóíä çî÷äîä ¿éë÷ëýõ áàéãóóëëàãûí ò¿¿õýí õºãæèëä øàøíû çàí ¿éë àñàð èõ íºëºº

¿ç¿¿ëñýí. Ýíý ¿åä øàøíû àðèóí ãàçðààð ÿâàõ ìºðãºë÷èä, áàäàð÷èíãóóäûí òîî àñàð èõ

áîëæ áàéñàí áà øàøíû äýýä áàéãóóëëàãóóäààñ òýä íàðò çîðèóëñàí îð õîîë óíäààãààð

õàíãàäàã áàéâ. ¯¿íèé æèøýý íü Ðîíñåëâàëü õàâöàëä ìºðãºëèéí ãàçàð áàäàð÷èí,

ìºðãºë÷äèéã ýëýãñýãýýð óãòàí àâ÷ õîîë óíä ºãºõ, ¿ñ÷èí àæèëëàõ çýðýã á¿õèé ë

¿éë÷èëãýýã ¿íý òºëáºðã¿é õèéäýã áàéâ. Ýíýõ¿¿ áàéãóóëëàãóóäààñ áîëîí õóâèéí

ýçýìøèëèéí ¿éë÷èëãýýíèé ãàçðóóä áèé áîëîõîä ñààä áîëæ áàéæýý. Àíãëè óëñàä

äóíäàä çóóíû ñ¿¿ë÷ýýñ ºðíºñºí øèíý÷ëýëýýð øàøíû õºðºíãèéã óëñûí õºðºí㺠áîëãîñíîîð

~ 7 ~

áàäàð÷èä, ìºðãºë÷èä óðüäíû ç¿éë ¿ã¿é áîëæ  òýäãýýð íü ñ¿¿ëäýý õóâèéí ýçýìøèëèéí

äýí áóóäàë áóóð÷èéí ãàçàðò õîîëëîõ áîëæýý.

Îðîñ îðîíä çî÷èä áóóäëûí ýõëýë áîëîõ äýí áóóäëóóä XII-XIII çóóíä áèé áîëñîí. Ò¿¿íèéã

“ßì” íýðëýäýã áà òýäãýýð íü õîîðîíäîî ìîðèîð ÿâàõ çàéíä áàéðëàæ áàéñàí áà XV çóóíä

øóóäàíãèéí ºðòºº áîëãîí äýí áóóäàëòàé áîëîâ. ̺í ýíý ¿åä Îðîñûí òîìîîõîí õîòóóäàä ÇÁ-óóä

áàðèãäàæ ýõýëñýí áºãººä äýí áóóäëóóäòàé õàðüöóóëàõàä çî÷äûã áàéðëóóëàõ,

õîîëëîõîîñ ãàäíà õóäàëäàà àðèëæàà õèéõ íºõöºë áîëîëöîîã á¿ðä¿¿ëñýí ãàçàð áîëñîí

áàéíà. ̺í òàâèëãàòàé ºðºº, õóäàëäààíû ëàíãóó, òàñàã àãóóëàõ çýðýã òºðºëæñºí ºðºº

òàñàëãààòàé áàéñàí áàéíà.  Áóóäëóóä õààëãà, öàìõàã, õàíà òóóðãà á¿õèé õýðìýí

õàøààí äîòîð áàéðëàæ áàéâ. Ýíý ¿åä çî÷èä ãèé÷äèéã áóóäëóóäàä áàéðëóóëàõäàà ÿñ

¿íäñèéã íü ãîëëîí õàðãàëçàí ¿çäýã áàéâ.

Øèíý çóóíû ¿åèéí õºãæèë / XVI – XX çóóí /

XVI çóóíä óðëàã, óðàí çîõèîëûí àìüäðàëûí òºâ áîëæ áàéñàí àíõíû êîôåíû ãàçàð

íýýãäñýí ãýäýã. ¯éë÷èëãýýíèé ýíý áàéãóóëëàãà áèé áîëîõ ãîë øàëòãààí íü áàðóóí

Åâðîïûí îðíóóäàä äýëãýð÷ áàéñàí êîôå, öàé ãýñýí óíäààíóóä áèé áîëñîí ÿâäàë áàéâ.

Åâðîïûí àíõíû êîôåíû ãàçàð Ëîíäîíä 1652 îíä áàéãóóëëàãäàæ áàéñàí áîë 1683 îíä Âåíí

õîòîä áàéãóóëëàãäàæ áàéæýý.

1553 îíä  Ïàðèñ õîòíîî çºâõºí õîîëîîð ¿éë÷èëýõ ¿íäñýí çîðèëãîòîé “ Òóð & Àðæàí

íýðòýé àíõíû ðåñòîðàí áàéãóóëëàãäàæ áàéñàí áà ýíý ðåñòîðàí íü äàðààãèéí 2 çóóí

äàìæèí íýð õ¿íäòýé ãàçàð õýâýýð áàéñàí ãýíý. Õàðèí ðåñòîðàí ãýäýã õýëëýã íü á¿ð

õîæóó XVIII çóóíä áèé áîëñîí àæýý.  Òýð ¿åä Ïàðèñ õîòîä áàéñàí íî¸í Áóëàíæåãèéí

áóóð÷èéí ãàçàðò íýãýí øºëèéã ‘’ restorantes ‘’ ãýäýã áàéñàí áà ýíý íü Ôðàíö õýëíýý “

÷èéðýãæ¿¿ëýõ” , “ òýíõð¿¿ëýõ” ãýñýí óòãûã èëýðõèéëäýã áàéíà. ªíººäºð ýíý õ¿íèéã

ðåñòîðàíû ýöýã õýìýýí àëäàðøóóëæýý.

1789-1799 îíä Ôðàíöûí èõ õóâüñãàëûí ¿åä Ôðàíöûí òîãîî÷ /åðºíõèé òîãîî÷/ íàð ãàäààä

ä¿ðâýí ãàðñàí áºãººä î÷ñîí óëñ îðîíäîî ðåñòîðàí ýðõëýí ÿâóóëäàã áàéñíû óëìààñ äýëõèé

äàõèíä ðåñòîðàí áàéãóóëàõ ñàíàà òàðõñàí áàéíà.  XIX çóóíû äóíä ¿åýñ ýõëýí

æàãñààñàí õîîëíîîñ ñîíãîí àâäàã

‘’ A – La – Carte’’ õîîëíû öýñõýðýãëýæ ýõýëæýý. Ýíý ¿åèéí çî÷äîä ¿éë÷ëýõ

áàéãóóëëàãûí õºãæèë äýâøèëä ÀÍÓ èõýýõýí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí.  Àìåðê÷óóäûí

~ 8 ~

áàðüæ áàéãóóëñàí äýí áóóäàë. Áóóð÷èéí ãàçðûí àðõèòåêòóð, áàéðøèë,

¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë íü Åâðîä çàãâàðòàé ¿íäñýíäýý èæèë òºñòýé áàéñàí ÷ ãàíö íýã

ÿëãààòàé ç¿éë áàéâ . Ýíý íü çî÷äûã äýí áóóäàëä áàéðëóóëàõäàà àíãè íèéãìèéí

äàâõàðãààð íü ÿëãàæ ñàëãàäàãã¿é áàéñàí áà ¿éë÷èëãýýíèé ãàçðóóä íü ýõíýýñýý

àðèëæààíû øèíæ ÷àíàðòàé àøèã îëîõ çîðèëãîîð áàéãóóëëàãäñàí áàéíà. ÀÍÓ-ä àíõíû

çî÷èä áóóäàë 70 ºðººòýé City hotel íýðýýð Íüþ-Èîðêò áàðèãäñàí. 1829 îíä Áîñòîí õîòíîî

àíõíû ºíäºð çýðýãëýëòýé “ Òðåìîíò” íýðòýé áóóäàë íü êîðèäîð, á¿ðòãýëèéí àëáà, ºðººíèé

õààëãàíäàà öîîæòîé, äóãààðòàé, ¿íý òºëáºðã¿é ñàâàí îëãîäîã ÇÁ íýýãäæýý. XIX çóóíû

ñ¿¿ë ¿åð ÀÍÓ-ä ÇÁ-ûí ¿íäñýí 2 òºðëèéí õýâ çàãâàð ò¿ãýýìýë áîëñîí áàéíà.

1. Óðàí áàðèëãûí ãàéõàìøèã ãýìýýð óóæèì ¿¿äíèé ºðººòýé, á¿æãèéí òàíõèìòàé,

ëèôò, ñàíòåõíèêèéí òîíîãëîë, öàõèëãààí ãýðýëò¿¿ëýëòýé, òàíñàã ÷àìèí áàéñàí

2. Æèæèãõýí õóó÷íû áàðèëãàä áàéðëàæ, õÿìä òºñºð ¿íýýð ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã

áàéæýý.

XIX-XX çóóíû çààãààñ ýõëýí çî÷äîä ¿éë÷èëýõ ñàëáàð íü òîìîîõîí ñàëáàðò òîîöîãäîí áîëæ

äýëõèéí îëîí óëñ ã¿ðíèé 1700 çî÷èä áóóäëûí ýçäèéã íýãòãýñýí

” Çî÷èä áóóäëûí ýçäèéí Îëîí Óëñûí Õîëáîî “ íýðòýéãýýð 1906 îíä áàéãóóëëàãäñàí.

Îð÷èí ¿åèéí õºãæèë

Çî÷èä áóóäëûí õºãæëèéí ñ¿¿ëèéí àðâàí æèëèéí õºãæëèéí õàíäëàãàä äàðààõ

ç¿éëèéã äóðüäàæ áîëíî. ¯¿íä:

1. Ðåñòîðàí, Çî÷èä áóóäëûí ¿éë÷èëãýýíèé òºðºëæèëò óëàì íàðèéñàõ

2. Ðåñòîðàí, Çî÷èä áóóäëûí îëîí óëñûí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ

Ýíý ¿åä á¿ðýí ¿éë÷èëãýýòýé áîëñîí çî÷èä áóóäàë, ðåñòîðàíóóäààñ ãàäíà íýã ë

ç¿éëýýð òºðºëæñºí ãàçðóóä áèé áîëæ ýõýëñýí. Õàðèí ðåñòîðàíóóä ¿íäýñíèé õîîë, îðîéí

õîîë, ºã뺺íèé õîîëîîð òºðºëæñºí. Äýëõèéä äàõèíä õàìãèéí èõ òàðõñàí ðåñòîðàí áîë

ò¿ðãýí õîîëíû ãàçàð þì. Òºðºëæñºí ðåñòîðàíóóä  öººí íýð òºðëèéí õîîë óíäààòàé áºãººä

òýäãýýðèéí ãîë çîðèëãî íü ººðèéí îíöëîã òàâ òóõòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõýä îðøèíî.

Зочид буудлын хөгжлийн орчин үеийн хөгжлийн үеээс хоол үйлчилгээний

салбарыг чухлаар авч үзэж энэ 2 үйлчилгээний салбарын харилцан уялдааг илүү

нягт авч үзэх болжээ.Учир нь хоол зоогийн үйлчилгээний тлаар цухас дурдвал:

~ 9 ~

Зочид буудлын гол зэвсэг болох зоогийн газар хоолний үйлчилгээний

түүхэн хөгжил:хоолны газарын үйлчилгээ нь анх ромд үүссэн.эрт дээр өвөг

дээдсийн маань идэж хэрэглэдэг байсан зүйлс маань улам хөгжин боловсронгуй

болсоор өдийг хүрсэн. 15р зууныы үед европ германд хоол ундаар үйлчилдэг зарц

шивэгчин гэж ер байсангүй,харин парис болон испани зэрэг газруудад  хөгжимт

үйлчилгээ, бүжигчин үйлчлэгч нар үүсэж байсан.

16-р зууны үед бол халба сэрээг өргөнөөр хэрэглэдэг байсан бөгөөд

5шүдтэй сэрээг анх парист үйлдвэрлэж хэрэглээнд гаржээ.

19-р зууны үед германд орчин үейин тансаг зочид буудал,зоогын газарын

суурь тавигдаж тэнд зөвхөн хаад ноёд, сурвалжит ноёдууд үйлчлүүлдэг байжээ,

Жирийм хүмүүст эдгээр тансаг газруудаар үйлчлүүлэх нь хоройтой зүйл байдаг

байсан. Харин одоо үед бол чөлөөт нийгэм гэдэг  утгаараа хүнийг шашин

шүтлэг,яс үндэс,нийгмийн давхаргаар нь үл ангилан зөвхөн тухайн үйлчлүүлэгчид

дээд зэргийн таашаал өгөх үүднээс бүх үйлчилгээгээ боловсруулж, шинээр бий

болгож байгаа билээ.

Зочид буудлын гол үүрэг бол зочдын тав тухтай байдлыг хангаж тэднийг

амрааж хооллох , үйлчлэх явдал юм.

Үнийг батлахын тулд зочид буудлын ангилалын талаар авч үзье. Зочид

буудал янз бүрийн ангилалд хуваагддаг. Үүнд:

1. Зочид буудал (Ноtels): Зочдоос өрөөний захиалга авч тэднийг хүлээн авч

байрлуулж, тэдний амгалан байдлыг хангахын дээр, нийтийн цайллага,

хурал цуглаан зохион байгуулж, баар цэнгээний газар, дэлгүүр худалдааг

нээж ажиллуулах, хувь хүний захиалгаар (хувцсыгнь цэвэрлэх, үсчин

ажиллуулах гэх мэт) үйлчлэх, усан сан болон бусад хүссэн зүйлээр нь

(хөгжим сонсгох, бүжиг диско зохион байгуулах, түүх дурсгалын газруудыг

танилцуулах гэх мэт) үйлчилнэ. Зочид буудлын багтаамж 20-200 өрөөтэй

байна. Зочид нь нэг хоногоос илүү удаан хугацаагаар байрлах боломжтой

бөгөөд Зочид буудал нь тэдэнд зориулж цэнгээн зохион байгуулж, түүх

дурсгалын газруудтай танилцуулах тусгай цагийн хуваарийг гарган

баримтална.

~ 10 ~

2. Машинт Зочид буудал (Мotels): Ийм ЗочидЗочид буудлын үйлчилгээ нь

хязгаарлагдмал байна. Өрөө захиалах, бассейн, кабелийн телевизээр

үйлчилнэ. Уг буудал нь ихэвчлэн 10-50 ортой байдаг. Хотын зах, автозам,

онгоцны буудлын ойролцоо байрладаг. Уг буудлыг рестораны ойролцоо

байрлуулбал тохиромжтой.

3. Люкс Зочид буудал (All suites) Энэ буудал нь зочид буудал эрхлэлтийн аж

ахуйд шинээр түрэн орж ирж байгаа буудал. Зочны өрөөнд нь шив шинэхэн

хүнс тавьсан байхаас гадна унтлагын өрөө нь тусдаа, кабелийн телевизор,

тусгай зориулалтын барааны дэлгүүр, хувцас угаалга, бассейн, жижиг гал

зуух байна. Мөн нийтийн хоолны газар, буудлаас онгоцны буудал хүртэлх

тээврийн үйлчилгээ орно. Багтаамжийн хувьд 50-100 өрөөтэй байна.

Ихзвчлэн хотын төв, зах, онгоцны буудлын ойролцоо байна. байдаг.

4. Машинт буудал (Моtor inns and motor ladges): Уг зочид буудал нь өрөө

захиалга, нийтийн хоолны газар, хүлээн авах, зуушны газар, өрөөн дэх

үйлчилгээ, кабелийн телевиз, хурлын заал, дэлгүүр, угаалга, үсчин,

бассейн, буудлаас онгоцны буудал хүртэлх тээврийн үйлчилгээ зэргийг үйл

ажиллагаандаа багтаана. 100-300 өрөөтэй. Хотын зах, онгоцны буудал,

замьн хажууд байрладаг.

5. Нийтийн сургалтын төв. (Согрога1е Еducation centers): Энэ нь хүнд бүх

талын үйлчилгээг үзүүлнэ. Өөртөө үйлчлэх болон худалдагчтай хоолны

газар, биеийн тамирын спорт заал, газрын теннис, сагсан бөмбөгийн

талбай, гүйлтийн талбай, сургалтын бүрэн тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн

тоноглогдсон, өрөөндөө бассейнтай байна. Эдгээр төхөөрөмжүүд нь

сургалт, амралтын чиглэлийн зориулалттай. буудлын багтаамж 100-500,

түүнээс дээш өрөөтэй байна.

6. Inns: Люкс өрөө, нийтийн хоолны газар, хүлээң авах тоноглол, зочны өрөө нь

хүнсний зүйлтэй, кабелийн телевиз, хурлын заал, тусгай зориулалтын

барааны дэлгүүр, угаалга, үсчин, бассейн, тоглоомын бусад тоноглолууд,

буудлаас онгоцны буудал хүртэлх тээврийн үйлчилгээ, хаалган дээрх угтах,

үдэх үйлчилгээг нийлүүлнэ. Багтаамж нь 25-350 өрөөтэй. Хотын зах, авто

~ 11 ~

замын хажууд байрлана. Ийм буудал нь тухайн орон нутгийн уламжлалт

урлагийн өнгө аясыг шингээсэн байдаг.

7. Түр буудаллах газар (Ladges); Ийм буудал зочинд дунд зэргийн үйлчилгээг

үзүүлнэ. Жирийн өрөө, люкс өрөө, нийтийн хоолны газар, баар, дэлгүүр,

бассейн болон амралт цэнгээний газраар үйлчилнэ.Багтаамжийн хувьд

харьцангуй бага, 10-100 өрөөний хооронд хэлбэлзэнэ. Захын хороолол,

автозамын хажууд байрлана.

8. Унтах хооллох буудал:(Вed Breakfast): Энэхүү европ маягийн авсаархан

буудал одоогоор Америкийн Зочид буудлын зах зээлд гол байр суурь эзэлж

байна. "В & В " гаж нэрлэдэг. Зочинд үзүүлэх үйлчилгээ харьцангуй бага.

Зөвхөнөөрөө, өглөөний хоолоор хангана. Багтаамж нь 1-25 өрөөтэй.

Ихэвчлэн хотын зах, замын хажууд байрлана.

9. Дэн буудал (Hotels): Ийм буудал нь " байшингийн үүдний өрөөтэй " бараг

ижил. Энэ нь зочинд зөвхөн хоноглох газрыг нийлүүлнэ. Зочин өөрийнхөө

ор, алчуур, хоол, бусад хэрэгцээт зүйлийг гаргаж хэрэглэнэ. Мөн усанд орж

болно.

10.Амралтын газар. (Resorts); Ийм буудал нь зочид бүрэн үйлчилгээг

үзүүлдэг. Энгийн өроө, люкс өрөө, нийтийн хоолны газар, хүлээн авалтын

газар, бар,кабельтай зурагт, хурлың заал дэлгүүр, үсчин, угаалга, бассейн,

буудлаас онгоцны буудал хүртэл тээврийн үйлчилгээг иийлүүлнэ. Багтаамж

нь 100 орчим өрөөгүй Захын район, замын хажууд байрлана. Иймэрхүү

буудал Америкт элбэг байдаг бөгөөд зочинтой америк маягааар тооцоо

хийж,мөнгөө хурааж авдаг. Бусад тооцоонд өдрийн 3 удаагийн хоолны

өрөөний хөлс ордог бол өөрчлөлт хийсэн америк тооцоонд өглөө,оройн

хоол, өрөөний хөлс ордог. Амралтын газрын гол зорилго бол олон нийтийн

хөдөлгөөн, амралт зугаалга, сул чөлөөтэй амрах таатай нөхцлийг

бүрдүүлэх явдал юм.

11. Нийтийн байр, тодорхой хугацаанд суух буудал (Condominiums and time

Shares): Зочинд өргөн үйлчилгээг үзүүлж Люкс өрөө, нийтийн хоолны газар,

олон нийтийн ажиллагаа, мухлаг, угаалга цэвэрлэгээ, үсчин, зугаацаж

цэнгэх бусад зүйлээр хангана. Хотын төв, захын районуудаар байрладаг.

~ 12 ~

12.Халамжийн төв. (Life-care-facilities): Нэрнээс нь харахад урт хугацаагаар

амьдрахад болохуйц газар боловч Зочид нь нас дээр гарсан, тэтгэвэрийн

хүмүүс байна. Энд байгаа хүмүүст өдөр бүр биш, харин шаардлагатай үед

л үйлчилгээ үзүүлнэ. Багтаамж нь 50-300 өрөөний хооронд хэлбэлзэнэ.

Хотын захад байрладаг. Зочин эндээс хоноглох газар, (унтлагын өрөө, гал

тогоо г.м) -г худалдаж авч болно. Нийтийн хоолны газарт мөнгөө шууд төлж

хоол иднэ

Дээрх зочид буудлын ангилалд хоол, зоогийн үйлчгээ зочид буудлын

үйлчилгээний нэг хэсэг болох нь тодорхой ажииглагдаж байна.

~ 13 ~

1.21.2 ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ,ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ,

ТҮҮНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГАТҮҮНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

Зочид буудлын албадыг дотор нь үйлчилгээний ба туслах албаны гэж 2

хэсэгт хуваадаг. Үйлчилгээний албаны ханд хүлээн авагчид, ьүйлчлэгчид,

ресторан, баар орох бөгөөд туслах албаныханд хамгаалалтын, бүртгэл

мэдээллийн, тооцооны алба, гал тогоо, агуулах, хими цзвэрлэгээ орно. Зочид

буудлын орлогын ихэнх хэсгийг үйлчилгээний албаныхан оруулдаг. Жишээ нь 1984

оны Зочид буудлын олон улсын статистикийн мэдээнээс авч үзвэл Зочид буудлын

нийт орлогын 52,4%-ийг зочидын үйлчилгээ, 38,6%-ийг зоогийн газар оруулдаг

ажээ. Тийм ч учраас аливаа зочид буудал эрхлэхийн тулд зоогийн газрын орлогыг

байнга анхаарч нэмэгдүүлж байх шаардлагатай. Хэрвээ Зочид буудлын үйлчилгээ,

зоогийн газрын үйлчилгээ 2 нягт холбоотой ажиллаж чадвал буудлын үйл

ажиллагаа амжилттай явагдаж их мөнгө олох нь гарцаагүй юм. Үйлчилгээний

хэсэг, зоогийн газар 2-ын ажиллагаа нягт холбоотой байвал Зочид буудлын нийт

орлогын 91%-ыг оруулж чадна.

Томоохон Зочид буудлуудад зочдын болон зоогийн газрын үйлчилгээ чухал

нөлөөтэй байдаг. Мөн бусад салбаруудын үйлчилгээ буудлын үйл ажиллагаанд

хэрэгтэй боловч чухал байр суурийг эзэлж чадахгүй юм.Тэгэхээр зочид буудлын

үүрэг гэдэг бол нэг систем дэх буюу олон үе шаттай систем гэж хэлж болно. Учир

нь энэ сисгем нь албад хоорондын хамтын ажиллагаа ба өрсөлдөөнөөс оршин

тоттнодог гэсэн үг. Зочдын үйлчилгээ, зоогийн газрын үйлчилгээ хоёр нь маш олон

хэсгээс бүрддэг. Жишээ нь:бүжгийн талбай, үйлчилгээний хэсэг, гал тогоо,

ресторан, баар зэрэг нь Зочид буудлын ашигт үйл ажиллагаанд голлох үүрэг

гүйцэтгэдэг байна.

Хоол, зоогийн газрын үйлдвэрлэл

Шаардлага хангасан байранд зориулалтын тоног төхөөрөмж, чанарын

баталгаатай түүхий эд, материал ашиглан, зөвшөөрөгдсөн жор технологиор,

мэргэжлийн ажилчдад тулгуурлан хэрэглээний шаардлага хангахуйц чанартай

хоол ундаа үйлдвэрлэх үйл ажиллагаа. Хоолны газрын үйлдвэрлэл нь түүхий

эдээр ажилладаг үйлдвэрлэлийн бүрэн үйл ажиллагаа, бэлдэц бэлэн бүтээгдэхүүн

~ 14 ~

авч эцсийн боловсруулалт хийж хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлдэг гүйцээн

боловсруулах үйл ажиллагааны шинж чанартай байна.

Хоолны газрын үйлчилгээ: Хэрэглэгчийн хоол, үйлчилгээний хэрэгцээг хангахад

чиглэсэн үйл ажиллагаа

Ангилал: Хоол, зоогийн газрыг үйлдвэрлэл үйлчилгээний төрлөөр нь Хооллох

танхимтай, Хооллох танхимгүй гэж ангилна. Хооллох танхимтайг нь Тогтмол

үйлчилгээтэй /амралтын сувиллын/ ба нийтийн үйлчлүүлэгтэй гэж хуваан үдэг.

Нийтийн үйлчилгээтэй хоол зоогийн газарт: Ресторан, Кафе, Баар, Гуанз.

Ресторан: Нарийн ажиллагаа шаардах олон нэр төрлийн хоол ундаа, түүний

дотор нэршсэн болон захиалгат хоол үйлдвэрлэж, хэрэглэгчийн тав тухтай

амарч, хооллох нөхцлийг хангасан дээд зэргийн үйлчилгээ зохион

байгуулдаг хоолны газар.

Рестораныг байрлалаар нь:

Нийтийн үйлчилгээний, зочид

буудлын дэргэдэх, амралт,

жуулчны баазын бүс дэх, вагон

ресторан гэх мэт

Үйлчилгээний

зэрэглэлээр:“Люкс”, “Дээд”,

“Нэгдүгээр” гэж ангилна.

Түргэн үйлчилгээтэй рестораны онцлог нь хязгаарлагдмал нэр төрлийн

сонгодог хоол зууш үйлдвэрлэн борлуулах ажиллагааг хөдөлмөр хэмнэх

зарчимтай нягт уялдуулан, үйлчилгээний нарийн технологи ашиглан богино

хугацаанд олон хүнд нэг зэрэг үйлчилдэг хоолны газар

Кафе: Кафе нь хэрэглэгчдийн амралт чөлөөт цагаа тав тухтай өнгөрүүлэхэд

зориулагдсан хоолны газар бөгөөд

ресторанаас ялгаатай нь үйлдвэрлэж

борлуулах хоол, зуушны нэр төрөл

харьцангуй хязгаарлагдмал гол төлөв

төрөлжсөн болон захиалгат хоол зууш,

гурилан бүтээгдэхүүн, төрөл бүрийн

~ 15 ~

ундаа ялангуяа цай, кофе, хөөсрүүлсэн сүү, халуун шоколад гэх мэт халуун

ундааны зүйлээр үйлчилнэ.

Кафег үйлдвэрлэн борлуулж байгаа хоолны нэр төрлөөр нь:

мөхөөлдөсний, нарийн боовны, цагаан хоолны гэх мэт

Хэрэглэгчийн онцлогоор нь: хүүхдийн, залуучуудын гэх мэт

Үйлчилгээний аргаар нь: өөртөө үйлчлэх, зөөгчөөр үйлчлэх гэж ангилна.

Баар нь шулуун, тах, долгион,

нум хэлбэрийн өндөр лангуу, түүндээ

тохирсон босоо сандал, ханын гоёмсог

шүүгээ, тавиур, гэрэлтүүлэг, хундага жүнз

өлгөх дэгээ, хоногтой дүүжин тааз,

үйлчилгээний тохилог танхим, тусгай

кабин, энгийн боловч гоёмсог хийцтэй

намхан жижиг ширээ, сандал, буйдан,

хөгжим болон гэрэлтүүлгийн төхөөрөмж,

хэрэгсэл бүхий хоолны газар. Бааранд төрөл бүрийн ундаа, шимүүс

/коктейль/, хөнгөн зууш, амтат /десерт/-ны зүйлээр үйлчилнэ. Баар нь

өөрийн байранд бие даасан байдлаар үйл ажиллагаа явуулахаас гадна

зочид буудал, ресторан, кафе, клубт үйлчилгээний бүрэлдэхүүн байдлаар,

зочны хүлээх танхим, усан сан, саун, тоглоомын өрөөнд туслах чанарын

үйлчилгээний хэлбэрээр зохион байгуулагдаж болно.

Баарыг борлуулж буй бүтээгдэхүүнээр нь: хөнгөн зуушны, амттаны,

сүүний, PUB буюу шар айрагны, гриль баар г.м

Үйлчилгээний онцлогоор нь: Шөнийн, видео, варьетте бүжгийн, диско,

караоке, билльярд, автомат тоглоомын Таб баар, бялдаржуулах танхимын

Фитнесс баар, рестораны орох хаалганы дэргэд байрлах Сервис баар,

хөнгөн зуушны Снек баар, түргэн үйлчилгээний Экспресс баар, тайчих

үзмэртэй Стриптиз баар гэх мэт ангилна.

Гуанз нь зах зээлийн эрэлт, хэрэглэгчийн онцлог, худалдан авах чадварт

тохируулан нарийн ажиллагаа бага шаардах, харьцангуй хямд үнэтэй, нэр

төрөл нь өдөр өдөрт өөрчлөгдөж болох хоол зууш, халуун хүйтэн ундаа,

~ 16 ~

ширхэгийн зүйлийг захиалгаар биш урьдчилан хийж хэрэглэгчдийг богино

хугацаанд шуурхай үйлчилдэг хоолны газар

Гуанзыг борлуулж буй бүтээгдэхүүнээр нь: нийтийн хоолны, сувиллын

Байрлал, үйлчлүүлэгчдийн онцлогоор нь:нийтийн үйлчилгээний,

ажилчдын, сургуулийн, оюутны гэх мэт

Нийгмийн үйлчилгээний чиглэлээр нь: эмнэлэг, сувиллын газар, цэрэг,

арми, хүүхдийн болон асрах халамжийн байгууллагын гал тогоо гэх мэт

ангилна.

Зочид буудлыг үзүүлж буй үйлчилгээний түвшин техникийн үзүүлэлт эрүүл

ахуйн шаардлагын нөхцөлийг хангасан эсэх, үзүүлж буй үйлчилгээний төрөл

зэргээр нь ангилахдаа тодорхой зэрэглэлийн системийг ашигладаг. Зочид

буудлуудыг бизнесийн үндсэн зорилгоос хамаарч дараах байдлаар ангилна. Үүнд:

1.            Арилжааны

2.            Хурал цуглааны

3.            Амралт сувилалын гэж ангилдаг

бол үйлчлүүлэгчдийн segment , зочны аялалын зорилго, зочид буудлын

үйлчилгээний нэр төрөл чанарын түвшинг гол үзүүлэлт болгодог. Зочид буудлын

зэрэглэлийг тогтоохдоо тухайн улс үндэстэн бүр өөрийн зах зээлдээр тулгуурлаж

олон улсын үйлчилгээний түвшинд хүрэхүйц үзүүлэлт шалгуурууд байдаг.

Эдгээрээс хамгийн гол нь тав тухтай орчин , аюулгүй байдлын шаардлага  зэрэг

хүний наад захын энгийн хэрэгцээг хангах, үндсэн үйлчилгээгээр бүрэн хангагдсан

байхыг шаарддаг. Тухайлбал: Өрөөний хүчин чадал, нэг зочинд ноогдох талбайн

хэмжээ /энгийн өрөө, дээд ангилалын өрөөний талбайн хэмжээ г.м/, өрөөний

тавилга хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, ариун цэвтийн өрөний тохижилт, тоноглол,

зоогийн газрын нэр төрөл, хүртээмж, төрөлжилт, үйлчилгээний ур чадварын

түвшин, зочид буудлын гадна, дотно тохижилт, утсан харилцаа, хиймэл дагуулын

холбоо, телевизор, мини баар, хөргүүл зэрэг өрөөөний цахилгаан хэрэгсэлүүд

болон зочинд үзүүлэх нэмэлт үйлчилгээний нэр төрөл, чанар зэрэг үндсэн шалгуур

үзүүлэлтүүд багтана.

Зочид буудлын хүчин чадал нь тухайн буудлын орны тоогоор, зоогийн

газрын хүчин чадал нь суудлынхаа тоогоор тодорхойлогдоно. Зочид буудлын

~ 17 ~

үндсэн үйлчилгээ гэдэг нь зочид буудлын өрөө, ороор, хоол ундаагаар үйлчилхийг

хэлнэ.

Michelin travel компанийг үүсгэн байгуулагч Andre Michelin 1900 онд анх

Travel guide book –ыг гаргасан. Зочид буудлуудын

төрөл ангилалуудлын тодорхойлж гаргасан ба

үүнийгээ Green guide гэж нэрлэсэн тохимол

гаргасан.  Зочид буудлуудын барилга байгууламж,

тоног төхөөрөмж, тав тухтай байдал, үйлчилгээ

зэргээс нь хамааруулж 1-5 одоор зэрэглэсэн

байна. Мөн зоогийн газруудыг 1-3 одны зэрэглэлд

ангилаж Red guide хэмээх тохимолыг хэвлүүлжээ.

Зоогийн газрын бүтэц зохион байгуулалт

• Ýíý íü îëîí óëñûí ñîíãîäîã

æîð, àðãà àæèëëàãààíû

äàãóó îëîí íýðèéí õîîë óíäàà,

á¿òýýãäýõ¿¿í

¿éëäâýðëýæ, íàðèéí äýã

æóðàì, ºíäºð çîõèîí

áàéãóóëàëòòàé

çîðèóëàëòûí îðîí áàéðàíä

ñàéí ÷àíàðûí ¿éë÷èëãýý ,

õóäàëäàà ÿâóóëäàã õîîëíû

ãàçàð þì.

Çîîãèéí ãàçðûí ¿éë÷èëãýýíèé ºðºº òàñàëãààíóóä

• ¯¿äíèé ºðºº

• ªëã¿¿ð

• Àðèóí öýâðèéí ºðºº

• Õ¿ëýýëãèéí õýñýã

~ 18 ~

• Ñåðâèçèéí ºðºº

• Õóäàëäààíû òàíõèì

¯¿äíèé ºðºº

Îðîõ õààëãà ¿éë÷èëãýýíèé òàíõèì õî¸ðûí õîîðîíä áàéðëàíà. Òàëáàéí õýìæýý íü

¿éë÷èëãýýíèé òàíõèìûí òàëáàéí 0.4-0.5% òàé òýíö¿¿ áàéíà.

Õóâöàñíû ºëã¿¿ð

ªëã¿¿ðèéí òîî íü ñóóäëûí òîîíîîñ 10% - èàð èë¿¿ áàéíà. 1ì çàéä 7-10 õóâöàñ

ºëãºõººð òîîöíî. ªëã¿¿ðèéí ëàíãóó íü ãàð òýýø òàâèõàä çîðèóëñàí í¿äýí ø¿¿ãýýòýé

áàéíà. Çî÷èä áóóäëûí äýðãýäýõ çîîãèéí ãàçàðò áîë íèéò ñóóäëûí 70% ºëã¿¿ð áàéõààð

òîîöíî.

Àðèóí öýâðèéí ºðºº

Õàíà øàëûã ºíãºëºã õàâòàíãààð õèéñýí áàéíà. Ìàø öýâýð áàéõ áà

õàëóóí ,õ¿éòýí óñ á¿õèé óãààãóóð, ãàð õàòààã÷, ñàâàí, òîëü çýðýã áàéíà.

Õ¿ëýýëãèéí õýñýã

Ýíä çî÷èä õîîëëîñíû äàðàà áóþó ºìíº íü àìðàõ, ñóóäàë ãàðàõûã õ¿ëýýõ

çîðèóëàëòòàé äèâàí, êðåñëî, æèæèã øèðýý, ¿íñíèé ñàâ, ñîíèí õýâëýë,ñàâòàé öýöýã

áàéíà.

Ñåðâèçíèé ºðºº

¯éë÷èëãýýíèé íººö ñàâ, áàãàæ, õýðýãñëèéã õàäãàëàõàä çîðèóëàãäàíà.

¯éë÷èëãýýíèé ñàâ óãààëãà, ¿éë÷èëãýýíèé áîëîí õ¿ëýýí àâàëòûí òàíõèìòàé îéðõîí

áàéðëàíà. Ýíý ºðººíä õàíûí òàâèóð, ø¿¿ãýý, ñåðâàíò áàéðëóóëæ, ñàâ áàãàæ

õýðýãñëèéã çîðèóëàëòààð íü ìºí õèéñýí ìàòåðèàëààð íü òºðºëæ¿¿ëýí õàäãàëíà.

Õóäàëäààíû òàíõèì

¯éë÷èëãýýíèé òàíõèì íü çîîãèéí ãàçðûí õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé ¿íäñýí ºðºº þì.

Õ¿÷èí ÷àäàë íü çîîãèéí ãàçðûí ñóóäëûí òîîãîîð òîäîðõîéëîãäîíî.

Íàðàí òàëä áàéðàëñàí òîì ñàðóóëõàí öîíõòîé,ç¿éìýë ìîäîí øàëûã ëàêàäñàí áàéíà

ìºí ãýðýëò¿¿ëãèéã õàíà, áàãàíà, òààçàíä õèéñýí áàéíà. Óðàí çóðàã, çýñ õººìºë, ìîäîí

ñèéëáýð øèëýí áà ÷óëóóí øèãòãýý, òîëü , íîãîîí óðãàìàë,óñàí îðãèëóóð çýðãèéã õèéñýí

áàéíà. Òàíõèìûí òåìïðàòóð 18-20 ãðàäóñ, õàðüöàíãóé ÷èéãëýã 60-65% áàéõ

õýðýãòýé. ¯¿íèéã õàëààëòûí áîëîí ñàëõèâ÷èéí ñèñòåìýýð òîõèðóóëíà.

~ 19 ~

Зоогийн газрын үйлчилгээний õýðýãñëèéí ñòàíäàðò

Äóãóé øèðýý

• 2 õ¿íèé 600 ìì

• 3 õ¿íèé 800 ìì

• 4 õ¿íèé 900 ìì

• 5 õ¿íèé 1100 ìì

• 6 õ¿íèé 1250 ìì

• 10 õ¿íèé 1600 ìì

• 11 õ¿íèé 2500 ìì

Êâàäðàò øèðýý

• 2 õ¿íèé 700õ700 ìì

• 3 õ¿íèé 800õ800 ìì

• 4 õ¿íèé 900õ900 ìì

Ãîíçãîé äºðâºëæèí øèðýý

• 2 õ¿íèé 700õ800 ìì

• 4 õ¿íèé 1300õ800 ìì

• 6 õ¿íèé 1900õ800 ìì

• 8 õ¿íèé 2500õ800 ìì

~ 20 ~

1.31.3 ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ,ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ,

ӨНӨӨГИЙН ТҮВШИНӨНӨӨГИЙН ТҮВШИН

Зоогийн ãàçðûí óäèðäëàãà, àæèë ¿¿ðãèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

ßìàð÷ òºðëèéí õîîëíû ãàçàðò õ¿íèé îðîëöîî ÷óõàë ò¿¿íèé äîòîð íàðèéí ìýðãýøñýí

àæèëòàí, àæèë÷èä øààðäëàãàòàé áàéäàã.

Õîîëíû ãàçðûí õóâüä:

Õîîë ¿éëäâýðëýëèéí àõëàõ òîãîî÷, òîãîî÷ / ñ¿ìñíèé, ïîðöûí, çóóøíû, ÷èìýãëýëèéí, /

áýëòãýã÷, íàðèéí áîîâ÷èí ãýõ ìýò

¯éë÷èëãýýíèé çîõèîí áàéãóóëàã÷, 纺ã÷, áàðìåí

¯éë÷èëãýýíèé àæèëëàãñäûí àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðü

Çîîãèéí ãàçðûí ìåíåæåð

Õîîë óíäààãààð ¿éë÷ëýõ àæëûã àìæèëòàíä õ¿ðãýõýä ãîë ¿¿ðýã íü îðøèíî. Õîîëíû

öýñèéã ãàë òîãîîòîé çºâëºëäºí çîõèîõ, àøèãòàé àæèëëàõ, ò¿¿õèé ýä, ìàòåðèàë

õóäàëäàí àâàõ, àæèë÷äûã ñóðãàõ àñóóäëûã õàðèóöíà. Ìåíåæåðò õóâü õ¿íèé áîëîí

ìýðãýæëèéí ¿¿äíýýñ äîîðõ øààðäëàãóóä òàâèãääàã.

- Õîîë ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé ìýðãýæëèéí ìàãèñòð çýðýãòýé

- Çîõèîí áàéãóóëàõ áîëîí áàãøëàõ óð ÷àäâàðòàé

- Óäèðäàõ àðãà áàðèëòàé

- ¯éë÷èëãýýíèé ìýðãýæëèéí 1-ð çýðýãòýé

- Àíãëè áîëîí ôðàíö õýëíèé ÿðèà, áè÷ãèéí ìýäëýãòýé

- ¯éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëýýð îëîí æèëèéí òóðøëàãà õóðèìòëóóëñàí

- Áàãààð àæèëëàõ ÷àäâàðòàé

- Áîðëóóëàëòûí òàëààð ºðãºí ìýäëýãòýé ãýñýí ¿íäñýí øààðäëàãóóä òàâèãääàã

¯éë÷èëãýýíèé áóñàä àæèëòíóóäûã

- Áóôåòýíä àæèëëàõ

- Çîîãèéí ãàçàðò àæèëëàõ

- ¯éë÷èëãýýíèé òàíõèìä àæèëëàõ

- Áàðàíä àæèëëàõ

~ 21 ~

- Õ¿ëýýí àâàëò áîëîí äàâõðûí ¿éë÷èëãýýíä àæèëëàõ ãýæ àíãèëíà.

Ýäãýýð àæèëòíóóä íü á¿ãä ººðèéí ãýñýí ¿¿ðýã õàðèóöëàãàòàé áºãººä ìýðãýæëèéí

ºíäºð ò¿âøèíä áýëòãýãäñýí áàéäàã. Äîîðõ àæëóóäûã ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé.

- Àæëûí áàéðûí çîõèîí áàéãóóëàëò ñàéòàé

- Àæèë àìðàëòûí òóñãàé õóâààðüòàé

- Øèðýýíèé çàõèàëãà àâàõ

- Çî÷äûã õ¿ëýýí àâàõ, ¿éë÷ëýõ

- Çî÷äîä õîîë óíäààã òàéëáàðëàõ, ñàíàë áîëãîõ

- Òîîöîî õèéõ

- Çàð ñóðòàë÷èëãàà õèéõ

Àõëàõ 纺ã÷

¯éë÷èëãýýíèé àæèë÷äûí ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâüæ àæèëëàíà. Ǻºã÷ íàðûí

àæèëä õÿíàëò òàâèõààñ ãàäíà ¿éë÷èëãýýíä áýëòãýõ, ¿éë÷ëýõ àæëûã øààðäëàãûí

õýìæýýíä ÿâóóëàõûã õàðèóöíà. Æèæèã õîîëíû ãàçàðò áîë çàõèàëãà àâàõ, øèðýýíä

ñóóëãàõ àæëûã ãàðäàí õèéíý. ̺í çîõîí áàéãóóëàã÷èéã îðëîí àæèëëàõ ¿¿ðýãòýé.

Çîõèîí áàéãóóëàã÷ áîëîí àõëàõ 纺ã÷ íü äîîðõ øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí áàéíà.

- ¯éë÷èëãýýíèé òàëààð îëîí æèëèéí äàäëàãà òóðøëàãàòàé

- ¯éë÷èëãýýíèé ìýðãýæëèéí 1-ð çýðýãòýé

- Óäèðäàõ, áàãøëàõ óð ÷àäâàðòàé

- Àíãëè, ôðàíö õýëíèé ìýäëýãòýé

- Áàãààð àæèëëàõ ÷àäâàðòàé

- Áîðëóóëàëòûí ìýäëýã á¿õèé àâüÿàñëàã çîõèîí áàéãóóëàã÷ áàéíà.

Зөөгч

~ 22 ~

Зөөгчийн үйлчи лгээ

Çîîãèéí ãàçðûí ¿éë÷èëãýý íü íàðèéí òîãòîîñîí äýã æóðàì, ºâºðìºö òåõíîëîãèîð

ÿâàãääàã áºãººä õýðýãëýã÷èéã óãòàí àâàõààñ ýõëýýä ¿äýæ ÿâàõ á¿õèé ë ïðîöåññ

áàãòäàã. Çîîãèéí ãàçðûí ¿éë÷èëãýýíä 纺ã÷, çààëíû çîõèîí áàéãóóëàã÷, ¿éë÷èëãýýíèé

ìåíåæåð çýðýã àëáàí òóøààëòíóóä àæèëëàäàã.

Ýíý äîòðîîñ çîîãèéí ãàçàð áîëîí õýðýãëýã÷èéã øóóä õîëáîã÷ 纺ã÷èéí ¿¿ðýã,

õàðèóöëàãà èõýýõýí ºíäºð áàéäàã. Ǻºã÷ íü õîîë óíäààíû æîð òåõíîëîãè, òºðºë á¿ðèéí

äàðñ êîêòåéëü, óíäààíû íýð òºðºë, îíöëîã, íàéðëàãà, îëãîõ òåìïåðàòóð, ñàâ õýðýãñëèéí

~ 23 ~

çîðèóëàëò, õîîëíû àìò îðóóëàã÷èéã õýðýãëýõ àðãà ìºí áàÿð ¸ñëîë, òóñãàé

¿éë÷èëãýýíèé òàëààð ìýääýã áàéõ øààðäëàãàòàé.

Ǻºã÷èä òàâèãäàõ øààðäëàãà

- Áàéãóóëëàãûíõàà í¿¿ð öàðàé áîëäîã

- Õýðýãëýã÷äèéí äîòíî çºâëºã÷ áàéõ

- Çîõèõ øàòíû ñóðãóóëü, äàìæààíä ñóðàëöàæ 纺ã÷èéí ìýðãýæèë ýçýìøñýí

- ¯éë÷èëãýýíèé àðãà òåõíèêèéã á¿ðýí ýçýìøñýí áàéõ

- Àæëûí äàäëàãà òóðøëàãàòàé

- Áàéãóóëëàãûíõàà ¿¿ðýã çîðèëãûã ñàéí ìýääýã

- Ýð¿¿ë áèå áÿëäàðòàé, ãîî ñàéõàíäàà öàã ÿìàãò àíõààðàë òàâüäàã áàéõ

- Ãàäààä õýëíèé ìýäëýãòýé áàéõ

- Í¿¿ðíèé áàÿñãàëàíòàé, õºäºë㺺íèé ýâñýëòýé áàéõ

Ǻºã÷èéã õóâèéí ñî¸ë áèåý àâ÷ ÿâàõ ñî¸ëîîð íü äèïëîìàò÷òàé

ßíç á¿ðèéí ààø àðàíøèíòàé õ¿ì¿¿ñèéí îíöëîãò òîõèðóóëàí òýäýíòýé ýåëäýã áîëîâñîí

õàðüöàõ, õ¿íäýòãýõ ÷àäâàðààð íü ýåðýã ä¿ðèéí æ¿æèã÷èíòýé

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñàíàë õ¿ñýëòèéã àíõààðàëòàé ñîíñîæ, çºâëºãºº ºã÷ òóñàëäàã

ó÷ðààñ áàãø ñóðãàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýã÷òýé

Ǻâ ñàéõàí õóâöàñëàëò, àëõàà ãèøãýý, õºäºë㺺íèé ýâñëèéã ýçýìøñýíýýð íü

çàãâàð ºìñºã÷òýé

Ãàäààäûí çî÷èä æóóë÷èäòàé õàðèëöàõ õýëíèé ìýäëýãýýð íü îð÷óóëàã÷ õºòº÷òýé

àäèëòãàí ¿çäýã

Áàðìåí

~ 24 ~

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ:ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ: МОНГОЛ УЛСЫН ЗОЧИД БУУДЛЫГ ХООЛМОНГОЛ УЛСЫН ЗОЧИД БУУДЛЫГ ХООЛ

ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫГ ЖУУЛЧДЫН СЭТГЭЛ ЗҮЙДҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫГ ЖУУЛЧДЫН СЭТГЭЛ ЗҮЙД

ТОХИРУУЛАХ НЬТОХИРУУЛАХ НЬ

2.1Монгол улсын зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион

байгуулалт

Зоогийн газар гэдэг нь нарийн технологи ажиллагаа шаарддаг орц, жор,

хачир, чимэглэлийг хувьд онцлог гол төлөв захиалгаар тэр даруйд нь бэлтгэж

үйлчлэх олон нэр төрлийн хоол, зууш ундааны цэстэй хоол үйлчилгээний үнэ

тариф тансаг амттанаар үйлчлэх үүний зэрэгцээ хүмүүс амарч цэнгэх чөлөөт цагаа

таатай өнгөрүүлэхэд чиглэгдсэн үйлчилгээ явуулдаг хоолны газрын төрөл юм.

Хоолны газрын үйлчилгээ монгол улсын стандартад зоогийн газар буюу

рестораныг нарийн ажиллагаа шаардах олон нэр төрлийн хоол ундаа түүний

дотор нэршсэн болон захиалгат хоол үйлдврлэж хэрэглэгчийн тав тухтай амарч

хооллох нөхцлийг хангасан дээд зэрэглэлийн үйлчилгээ зохион байгуулдаг хоолны

газар юм.1

Монгол улсын зочид буудлын түүхийг нууц товчоотой холбон тайлбарлавал

Чингис хаанд бараалхсан гадаад дотоодын элч төлөөлөгчдыг ирмэгц Чингис

хааны арын албаныхан зочдыг тусгай гэрт оруулан хоол ундаар дайлан, тэдний ая

тух болон аюулгүй байдлыг чандлан сахидаг байжээ. Ингээд бодоход манай улсад

энэ салбарын түүх нь их монгол улсын үеэс үүдэлтэй гэж дүгнэж болохоор байгаа

юм. Харин орчин үеийн зочид буудлын салбарын хөгжил нь 1954 оноос эхэлсэн

хэдий ч 50 гаруй жилийн хугацаанд хөгжил дэвшлийн олон үеийг дамжин иржээ.

Одоогийн байдлаар аймаг нийслэл дүүргүүдэд орон улсын байцаагчид

Àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàé болон холбогдох бусад õóóëü, тогтоомж  үйлчилгээний

10 ãàðóé ñòàíäàðò, ýðõ á¿õèé áàéãóóëлàãààñ ãàðãàñàí ä¿ðýì, æóðìûí

хэрэгжилтэнд   õÿíàëò òàâин ажиллаж  áàéíà. Монгол улсад аялах гадаадын, 

гадаадад аялах дотоодын жуулчдын тоо нэмэгдэж байгаатай холбогдон жуулчдад

үйлчилгээ үзүүлдэг аж ахуйн нэгж байгууллагын тоо жилээс жилд

1 Зочид буудал, жуулчны бааз-М. Мөнхбаяр 2004 он

~ 25 ~

нэмэгдсээр  өíººäºð óëñûí õýìæýýíä 450 ãàðóé àÿëàë æóóë÷ëàëûí êîìïàíè, 10500 ор

бүхий  425 çî÷èä áóóäàë, 5000 ор бүхий 537 дэн буулал ,10400 ор бүхий 255

æóóë÷íû áààç, 5900 ор бүхий 155  àìðàëòûí ãàçаð, æóóë÷èí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýíèé

10 гаруй áàéãóóëëàãа ажиллаж байна.   

Зочид буудлын үйлчилгээний чанарын зэрэглэл, үндсэн шаардлага

стандартын дагуу зочид буудлуудад 1-5 одны зэрэглэл олгодог бөгөөд 2009 оны

байдлаар 425 зочид буудал  үйл ажиллагаа явуулж байгаагаас таван одтой 2,

дөрвөн  одтой 3, гурван одтой 15 хоёр одтой17,нэг одтой 17 нийт зочид буудлын

12 хувийг  одны  зэрэглэлтэй  зочид буудал  эзэлж байна.       

2009 онд мэргэжлийн хяналтын газраас явуулсан шалгалтаас дүгнэн үзвэл:

ШАЛГАЛТЫН ЯВЦАД ГАРСАН  ОЛОЛТТОЙ ТАЛУУД:

            1.Зочид буудал, дэн буудал ажиллуулж байгаа байгууллага, иргэний зүгээс

холбогдох стандартыг судлах, мөрдөж ажиллах талаар санаачлагатай хандах

болсон, зах зээлд өрсөлдөх  байр сууриа батжуулах үүднээс одны зэрэглэлийн ач

холбогдлыг мэдэрч одны зэрэглэлд хамрагдах сонирхолтой  болсон, түүнчлэн энэ

салбарт хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдэж  шинээр баригдаж байгаа  барилга

байгууламжууд нь стандартын шаардлагын түвшинд төлөвлөж баригдах болсон

байна.

            2.Нийслэл хотод үйл ажиллагаа явуулж байгаа зочид буудлуудын хувьд

зочны өрөөний  зай талбай, орчин үеийн тавилга, үйлчилгээний тоног төхөөрөмж,

интернэт болон  утсан холбоо, зочны ор дэр, цагаан хэрэглэл зэргийг  шаардлага

хангасан, чанарын   түвшинд байлгах, зочид буудлынхаа гадна болон дотоод

тохижилт, өнгө үзэмж, зочны ая тухтай амрах нөхцөлийг бүрдүүлэх  талаар илүү их

~ 26 ~

анхаарал тавьж нэмэлт үйлчилгээнүүдийг бий болгосон зэрэг ололттой талууд  

байна . 

           3.Зочны байр сууцны стандартуудыг шинэчлэн боловсруулж, одны

зэрэглэлтэй буудалд тавих шаардлага, энгийн, дэн буудал, гэр буудал, жуулчны

бааз, амралтын газар зэргээр тус бүрд нь тавигдах шаардлагуудыг гаргаж

ангилсны зэрэгцээ үйлчилгээ, хүний нөөцийн асуудал, байгаль орчинд   тавих

шаардлагуудыг     нэмэлтээр оруулсан  нь энэ чиглэлийн   үйлчилгээний газруудыг

төрөлжүүлэх, ажил үйлчилгээнд нь чанарын  ахиц гарч байгаа  зэрэг ололтой

талууд байна .

ШАЛГАЛТЫН ЯВЦАД ИЛЭРСЭН НИЙТЛЭГ ЗӨРЧЛҮҮД:

           1.Амины орон сууц, нийтийн орон сууцны зориулалтыг өөрчилсөн, барилга

байгууламжийг улсын комисст хүлээлгэн өгөөгүй, стандартын шаардлага бүрэн

хангаагүй нөхцөлд улсын байцаагчид ажлын байрны дүгнэлт олгож байгаа зөрчил

хавтгайрсан:   

           2.Хуучин мөрдөгдөж байсан стандартуудад  үйлчилгээнд тавигдах

шаардлага, үйлчилгээний ажиллагсадад баримтлах  ёс зүйн хэм хэмжээний

талаар тусгагдаагүй,   үйлчилгээний ажилтан бэлтгэх талаар төрийн  бодлого

алдагдсан,  байгууллага  аж ахуйн нэгж  дээр  дотоод журам боловсруулж

мөрддөггүй,  дотоод хяналтын тогтолцоо төлөвшөөгүй :               

            3.Үйлчилгээний газруудад өнгө алдсан элэгдэж хуучирсан цагаан хэрэглэл,

эд хогшлыг актлахгүй хэрэглэх,   ажилчид нь хими, угаалга цэвэрлэгээний бодисыг

хэрэглэх талаар мэдлэг хомс, мөн  цэвэрлэгээ, үйлчилгээ хийх арга ажиллагаанд

суралцаагүй энэ чиглэлээр сургалт явуулж, зөвлөгөө өгөх  газар байхгүй   зэргээс

шалтгаалан дээрх үйлчилгээний газруудад ариун цэвэр эрүүл ахуйн шаардлага 

бүрэн хангагдаагүй:

            4.Зочдыг бүртгэх бүртгэлийн нэгдсэн программ, байхгүйгээс зочны

бүртгэлийн ажлыг  газар бүр харилцан адилгүй хийдэг энэ нь  гэмт хэрэг гарах,

гарсан хэргийг илрүүлэхэд хүндрэл  учруулах гэх мэт болно.

~ 27 ~

Харин нөгөө талаас хэрэглэгч, жуулчдын байр суурийг авч үзвэл:

Æóóë÷èä òóõàéí îðíû òàëààð òºðñºí òààëàìæã¿é ñýòãýãäëýý òýð áîëãîí

èëýðõèéëýýä áàéäàãã¿é íü õààíà ÷ òîõèîëääîã íèéòëýã ç¿éë. Èéì áàéäàë ÷ ìàíàé

ñóäàëãààíààñ õàðàãäàñàí þì. Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí èõýíõ íü (51.4%) ýíý

àñóóëòàíä õàðèóëààã¿é þì. Æóóë÷äûí ºã÷ áóé òààã¿é ¿íýëãýý þóíû ºìíº çî÷èä

áóóäàë, àÿëàëûí òàâ òóõã¿é áàéäàë(äóó ÷èìýý, òîõèæèëò)-òàé õîëáîãäîæ áàéíà. Ýíý

áàéäëûã ñóäàëãààíä îðîëöîãñäûí 19.9 õóâü áóþó òàâàí õ¿í òóòìûí íýã íü ñºð㺺ð

¿íýëñýí áàéíà. Ýäãýýð ¿íýëãýýíèé öààíà ìàíàé îðíû õºãæëèéí òºâøèíãèéí áîäèò

áýðõøýýë îðøèæ áàéãààã áàðàã õýí õ¿íã¿é, ñóäàëãààòàé ñóäàëãààã¿é ñàéí ìýäýæ

áóé àñóóäàë áèëýý. Æóóë÷äàä ¿éë÷ëýõ ãýñýí ÷èí ñýòãýë, òýì¿¿ëýë, íààíàäàæ ººðèéí

áàéãóóëëàãà, öààíàäàæ óëñûíõàà íýð õ¿íäèéã áîäîæ õàìãààëñàí àøèã ñîíèðõîë, õºíãºí

øóóðõàé ñî¸ëòîé ¿éë÷èëãýýíèé òåõíîëîãèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð äýýðõ áîäèò

áýðõøýýëèéã áàãàñãàæ ÷àäíà. Ýíý òàëààð ãîéä àíõààðàõ ¸ñòîé áºãººä ãàäààäûí

æóóë÷äàä ¿éë÷ëýõ àÿëàë æóóë÷ëàëûí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã ÷àäâàðæóóëàõ,

¿éë÷èëãýý, ¿éëäâýðëýëèéí ÷àíàðûã îëîí óëñûí æèøèãò õ¿ðãýæ òºëºâø¿¿ëýõ

øààðäëàãà ÷ äýâøèãäýæ áàéíà.

Орчин үеийн зочид буудлын үйлчилгээ нь маш өндөр болсон одоо цагт

манай оронд олон улсын зочид буудлын хөгжлийн шатанд хамт явж байгаа цөөн

тооны зочид буудлууд л байгаа юм. Тухайлбал: “Улаанбаатар”, “Цэцэг”,

“Continental”, ‘’Chinggis khaan’’, ‘’Altai’’, гэх мэтийн ихэнх нь зэрэглэл авсан

буудлууд байгаа юм. Бусад зэрэглэлгүй буудлууд дотор гадаадын тэр дундаа

~ 28 ~

хятад, солонгосын буудлууд их байна. Жишээлбэл: Хятадын буудлууд ихэвчлэн

хоол ундны төрлийн бараагаа Бээжин, Эрээнээс авдаг судалгаа байдаг.

Чанартай хоол унд бол тухайн буудлын нэр хүнд нүүр царай болдог гэж

хэлж болно. Гэтэл монголд ирсэн жуулчид Монгол үндэсний хоол идэх зорилготой,

бас дуртай байдаг. Тэгвэл зочид буудлуудын хоол унданд тодорхой шаардлага

тавимаар байгаа юм. Тэдэн хувь нь монгол үндэсний шинж чанартай хоол байх

ёстой ч юмуу. Даяаршсан нийгэмд үндэснийхээ уламжлал, өвөрмөц төрхөөрөө

танигдаж байх нь чухал гэж бодож байна.

Зал зохион байгуулалт:

1. Сүнжин гранд

Õóðëûí çààë, Óóëçàëòûí òàíõèì

Õóðàë çºâºë㺺í, õóðèì íàéð, ñåìèíàð õèéõ

çîðèóëàëòààð àøèãëàõ íèéò 350 õ¿í õ¿ëýýí

àâàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé, ñ¿¿ëèéí ¿åèéí òîíîã

òºõººðºì溺ð á¿ðýí òîíîãëîãäñîí òîììîõîí õóðëûí

çààë Grand Ball Room, ìºí 30-50 õ¿íèé

áàãòààìæòàé Diamond Hall, Sapphire Hall 2

óóëçàëòûí òàíõèìòàé.

Harry`s áàð & ðåñòîðàí

120 õ¿íèé áàãòààìæòàé ºäºð á¿ð àìüä õºãæìèéí

òîãëîëòòîé, òàíüä òàâ òóõûã ìýäð¿¿ëñýí òàíñàã

îð÷èíòîé.

Ôðàíö ìàÿãèéí ¿éë÷èëãýýò åâðîï ìîíãîë

çîîãòîé “Pharos” ðåñòîðàí

“Êàÿàãûì” ñîëîíãîñ ðåñòîðàí

2. Улаанбаатар зочид буудал

1. Улаанбаатар ресторан:

500 хүний суудалтай, Ази Европ хоолоор үйлчилдэг.

~ 29 ~

2. Guest Hall ресторан нь 60 хүний суудалтай Европ хоолны ресторан.

3. Да-Хүрээ ресторан нь 60 хүний суудалтай

монгол хоолны ресторан

~ 30 ~

2.22.2 МОНГОЛ УЛСЫН ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛМОНГОЛ УЛСЫН ЗОЧИД БУУДЛЫН ХООЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЗАЛ

ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУД

Монголын зочид буудлын хөгжил цаашдаа маш ирээдүйтэй байгаа нь

ажиглагдаж байна. Мөн нэг нэгнээсээ туршлага солилцож, нэг жишгээр, нэг

загварын стильтэй буудлууд ихээр байгуулагдах хандлагатай байна.

Шинээр байгуулагдах зочид буудлууд нэг үеэ бодвол хөрөнгө мөнгөний

асуудал дээр хүндрэлгүй маш гоёмсог, тансаг орчинтой буудлууд хот хөдөөд ихээр

байгуулагдаж байна. Мөн гадаадын хөрөнгө оруулалттай буудлууд ихээр

байгуулагдаж үйл ажиллагаа нь чанартай, олон улсын туршлага, шаардлагатай

нийцсэн байгаа нь ажиглагдлаа. Монголын зочид буудлууд энэ байдлаараа

хөгжвөл 10 жилийн дараа гэхэд нийт буудлын тоо 2 дахин нэмэгдэж зочид

буудлын үйлдвэрлэлийн орлого нь монголын эдийн засаг, зах зээлд нөлөөлөхүйц

болох хандлагатай байна. Дэлхийн томоохон буудлуудтай сүлжээгээр нэгдэж,

материаллаг баазаа сайжруулж үйл ажиллагаагаа явуулбал монголын зочид

буудлууд дэлхийн нэртэй зочид буудлууд шиг нэр хүндтэй болж хөгжлийнхөө шинэ

шатанд гарах боломж өргөн байна.

Жуулчидын хэрэгцээнд нийцүүлэх буюу жуулчдын зах зээлийн онцлогт

тохируулсан хоол ундааны зохион байгуулалтыг бий болгох. Жнь:

2009 онд японы жуулчдаас авсан судалгааг үзвэл:

Та аялалын үед ямар хоол идэх хүсэлтэй байна вэ?

- Монголын үндэсний хоол 31%

- Өөрийн үндэсний хоол 42 %

- Олон орны хоол 18%

- Амттай бол ямар ч хоол иднэ 9%

Энэ судалгаанаас анхаарч үзвэл:А. Зочид буудлын хоол зоогийн газар нь өөрийн үндэсний хэв шинжийг агуулсан зохион байгуулалт болон үйлчилгээ, бүтээгдэхүүнтэй байхаБ. Тухайн жуулчны зах зээлийн үндэсний хоол, зоогийн үйлчилгээтэй байх

~ 31 ~

~ 32 ~

~ 33 ~

ДҮГНЭЛТДҮГНЭЛТ

Зочид буудлын гол үүрэг бол зочидын тав тухтай байдлыг хангаж тэднийг

амрааж хооллох , үйлчлэх явдал юм. Энэ үйлчилгээг үзүүлэх хамгийн гол алба нь

хоол зоогийн газар бөгөөд энэ нь тухайн зочид буудлын орлогын тал хувийг хийдэг

учраас хоол зоогийн газрын үйлчилгээнд анхаарах нь чухал гэдэг нь харагдлаа.

Монгол улсын хувьд зочид буудал, хоол үйлчилгээний газрын тоогоор тэргүүлж

байгаа боловч чанар нь төдийлөн сайн харагдахгүй байгаа нь зоогийн газрын

үйлдвэрлэл бэлтгэн нийлүүлэттэй салашгүй холбоотой байгаа нь ажигдлаа.

Нөгөө талаас хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээг мэдрэхгүй буюу жуулчид Монголд

ирээд монгол хоол, нөгөө талаас өөрийн оронд байгаа юм шиг мэдрэмжийг авахыг

хүсч байдаг гэдгийг зайлшгүй анхаарах нь чухал байна.

Тиймээс бид өнөөгийн бааз суурь дээр тулгуурлан:

Бэлтгэн нийлүүлэлт, бараа татан авалт

Жуулчдын эрэлт хэрэгцээни онцлог

Хоорондын сүлжээ болох зэрэг асуудлууд дээр анхаарах нь зүйтэй

гэсэн дүгнэлтэнд хүрч байна.

~ 34 ~

НОМ ЗҮЙНОМ ЗҮЙ

• Ì.Áèëýãñàéõàí. “Õîîë ¿éëäâýðëýëèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿íäýñ”.

• Ä.Àìàðáàÿñãàëàí. “Õîîëíû ãàçðûí çóðàã òºñºë “

• Ñ.Áàÿðñàéõàí “Íèéòèéí õîîëíû ãàçðûí ¿éëäâýðëýë óäèðäëàãûí çîõèîí

áàéãóóëàëò “

• М. Мөнхбаяр “Зочид буудал, жуулчны бааз”

• Ц.Өнөржаргал "Жуулчдын сэтгэл зүйг ойлгож аялалыг удирдан зохион

байгуулах. нь" УБ хот 2006 он

• Hospitality сэтгүүл 1,2

• Ж. Мөнхзул “Хоол үйлдвэрлэлийн газар” УБ

• Судалгааны материалууд /Соёлын аялал жуулчлал-2007, Зочид буудлын

талаарх судалгаа-2006,Мэргэжлийн хяналтын газрын судалгаа/

• Д. Гантөмөр “Аялал жуулчлалын үндэс” 2003 он•

~ 35 ~