ßðóó 2007. 4 ñàð ¹04(10)

ßðóó ñýòãýã÷ ñîíèíã äýìæèã÷

ªñâºð ¿åèéíõíèé õºãæëèéí òºâ

Õîòûí Òºâ Íîìûí ñàí

“Ãýðýëòýé öîíõ” ñòóäè Òà ÁÎÐËÓÓËÀÃ×

ààð

àæèëë

àæ 30%-èàð

öàëèíæèíà ó

óÀìüäàð÷ á

óé òà ÿ

ðóó ñýò

ãýâýë

Àìüäðàë ººðºº ÿðóó

ñàéõàí

ßðóó’Ñîþóí öýíãýýõ òîãëîîì

Õîòûí òºâ íîìûí ñàí äýýð õ¿ðýëöýíèðæ îþóíû òîãëîîìîîð òîãëîõ,çààëãàõ ¿éë÷èëãýýã àâ÷ õ¿ññýíòîãëîîìîî õóäàëäàí àâíà óó

¿íý: 400- 1500 òºã 13 òºðëèéí òîãëîîìòîé îþóíû òîãëîîìûí áàãö- 10000 òºã

(Öýöýðëýã áîëîí ñóðãóóëèóäàä 20% õÿìäðàëòàé)

Çóð

àà÷

Á.Õ

îíãî

ðçóë

“To

farawa

y”

ÍÎÌÛÍ ÀÌÒÀÍÄ

ÁYÒÝÝË× ÑÝÒÃÝËÃÝÝÍÈÉ ÕÎÌÑÄÎËÛà ÀÍÀÃÀÀÕ ÍÜ

óóðàã òàðõè íü ìýäýýëëèéã ÿëãàõã¿éä õ¿ð÷, ãàäíû õîãîí ìýäýýëëèéã ¿ðæ¿¿ëýã÷ áîëîí

õóâèð÷, á¿òýýë÷ýýð ñýòãýõ ÷àäâàðàà àëäàõ ¿éë ÿâöûã «á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýíèé õîìñäîë» ãýíý

ÿìàð÷ ñàëáàð ÷èãëýëä ãîë òºëººëºã÷ ¿íäýñëýã÷ ãýãääýã õýäõýí òîì ýðäýìòýí áèé, òýäíýýñ ñîð÷ëîîä 5, 6 á¿òýýëèéã íü ë óíø÷èõ, òýãâýë öààíà íü ¿ëäñýí ìÿíãà ìÿíãàí õóóëñàí íîìíóóäûã óíøèõ ÿìàð÷ õýðýãã¿é áîëíî

9

4

õýë íü ñàíààíû òîëü áºãººä “íîâø” ãýæ õàðààäàã áîë õîã íîâø øèã, “õ¿¿ð” ãýæ õàðààäàã áîë ñ¿íñ ñ¿¿äýð øèã àìüäàðäàã

ÕYÍ ÕÝËÆ ÁÓÉ YÃ ØÈÃÝÝ ÀÌÜÄÀÐÄÀÃ 4

ÕªÃÆËÈÉÍ ÍÓÓÖ ÁÓÞÓ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÕÓËÃÀÉ

7 Ôðàíöààñ èðñýí Ìîíãîë÷óóä ýõíýðòýý àìòàò äàðñ, Øàíåëèéí àíõèëóóí ñ¿ð÷èã àâ÷ èðäýã áîë õÿòàäóóä òýð ¿íýðòýí, äàðñûã õèéõ óõààíûã àâ÷ èðäýã. Òýä á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íü øîõîîðõîí àâ÷ ìºí㺺 ¿ðýõ áèø, õàðèí...

Îþóíëèã çóóíû õ¿ì¿¿í òàíä çîðèóëàâñàð òóòàì

2007 îí 4 ñàð ¹04 (10) õóäàëäàõ ¿íý 320¥

firegO seoehihcI

Ñîíèí áîðëóóëàõ á¿õ öýã¿¿äýýð õóäàëäàíà(Õýðâýý ñîíèíãèéí öýã¿¿äýä áàéõã¿é áàéâàë õóäàëäàã÷èä íü

-Òà íàäàä ýíý ñîíèíã áèðæýýñ àâ÷èðæ ºãºº÷ ãýæ õýëýýðýé)

Îþóòàí, ñóðàã÷èäñóðãóóëèéíõàà íîìûí ñàíãààð çàõèàëíà óó

Çàõèàëãà àâàõ ãàçðóóä:Ìîíãîë øóóäàí 322049, 304814 Óëààíáààòàð øóóäàí 317027, 317498

2-ð óëèðëûí íýìýëò çàõèàëãà îðîí äàÿàð

ÿâàãäàæ áàéíà 600òºã

“Ñýòãýëèéí òîëü”

ñýòãýë ç¿éí òºâ

Ìîíãîëûí Ëåêòîð òºâ

Îþóíû ÷àäâàðûí IQ òºâ

Øðè ×èíìîéí

òºâ

Èõ Õºëãºíèé ÓÕÒºâ

Õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãóóä:

”Îþóíû ýðýë” Îþóòíû Õîëáîî

ªªÐÒªª ÀÆËÛà ÁÈÉ ÁÎËÃÎÆ ÅÐÒªÍÖªÄ ªªÐÈÉÍ ÎÐÎÍ

ÇÀÉÃÀÀ ÝÇËÝÍ ÀÌÜÄÐÀÕ ÍÜ

3 ç¿ãýýð ñóóõààð ãàðààä ¿¿äíèéõýý õîãûã öýâýðëý. Òàíûã õºäëºæ áàéõàä øèíý ñàíàà õàðâàí îðæ èðíý ¿¿ ãýõýýñ þó ÷ õèéõã¿é íîéðìîãëîí õýâòñýí õ¿íèé óíòàà îþóí óõààíä àìæèëòûí àëòàí ñàíàà õàðâàí îðæ èðýõã¿é íü òîäîðõîé

Óíøäàã

ë áàé

æ...

ãýæ õà

ðàìñàõ

ã¿éí ò

óëä

ÝÍÄ ßà ÎÄÎÎ

ßðóó ñýòãýã÷ 2007. 4 ñàð ¹04(10)óëàì ñàéí ñàéõàíûã

МYОНТ “Гэрэлтэй цонх” студиэс зарласан захидалын уралдаанд тэргїїн байр эзэлсэн

бїтээл

YБТДС-ийн оюутан Пїрэв-Очирын Биндэрьяа

Áóðõàí èæèéäýý èëãýýõ çàõèäàë

Бадамлан бадрах зулын гэрэл замыг тань гэрэлтїїлнэ ээжээБаяр гунигаа таныхаа гуутай зурганд шивнэх юмБайж ядан хоносон давчуухан шєнєєр ч зїїдэнд та минь ирэх юмБуян минь багадаа юу гээд маань уншиж сууна даа

Сайн байна уу? Сайхан ижий миньТандаа ингэж захиагаа эхлїїлэн бичихсэн гэж мєн ч их хїсэх юм. Даанч та минь энэ орчлонд алга даа.Ээжээ таныгаа яасан ихээр санана вэ?Цал залуухнаараа хорвоогоос одсон ижийгээ санахаар Цэн цэнгийн нулимсаа ширгэтэл уйлмаарЦэцгэн шїїдрийн дуслаар цай чанаж єгсєн билїї дээ гэж бодохоор Цаг цагийн харуусалд живэн би харамсах юм. Цэцгийн їндэстэй хамт нойрсон буй ижийгээ Цэнхэр бороо шивэрхэд нь норчих вий гэж зовнин Цан хїїрэгтэй євєлєєр цагаахан цасан будархад нь Жиндэх вий гэж сэтгэл минь євдєх юм. Эгэл хїмїїний орчлонд ижий минь дэндїї буянтай хїн байсан болохоор Эрхэсийн тэртээх бурхадын орон ижийгээр минь цайгаа чануулж байх гээд Цэцгэн дунд, цасан доор ижийг минь нойрсуулан Цэнхэр тэрлэгтэй зурагных нь ємнє Цєгцтэй зул бадамлуулан їлдээгээд аваад одсон ч юм билїїНамар намарын шувуудтай хамт ижийдээ їнсїїлж, Навч цэцгэс дунд нулимсаа унаган алсыг зоридогсон. Намар намарын шувууд буцдагаараан буцавч Намайг їнсээд їддэг ижий минь та энэ орчлонд алга даа. Ээжээ оддын дундаас харваад охиндоо ирээч дээ. Таныгаа яасан ихээр санана вэ?Санаж ядсан сэтгэлийг минь аргадаж Сартай шєнєєр зїїдэнд минь зочилоод Санаа алдан їнсээд оддог бурхан ижий минь таньдаа л нэг їнсїїлэхсэн. Yдэш бїр ижийгээ зїїдлээсэй гэж залбиравчYе їехэн зїїдэнд минь ирэхэд, олон зїїдэлбэл буян нэхдэг гэсэн гэх хэн нэгнийг сїсэглэн ярихад залбиран залбиран сууна даа.Гэрэлт замилангаас ижий минь та одсон чГэнэ гэнэхэн санах “Би аавтай хїн”Буцаад ирэхгїй цагийн аясаар бууралтанБурхан шиг сэтгэл нь дотроосоо нурсан чБидний л тєлєє биеэ мартан суугаа даа миний буурал аавГэзэгийг минь сїлжиж єгдєг эгч нар миньГэгээхэн дїрээ сэтгэлд минь мєнхлєн одсон Ижий минь таны оронд ижий болдог болохоорЭлээх орчлонд сайн ханьтай учирсан болохоорЭмээ нь гэж их сайн хїн байсан юм гэж ярих Хєєрхєн хїїтэй болсон болохоор охин чинь алзахгїй ээ

Тайван нойрс доо Бурхан ижий миньЭэжээ би тандаа хайртай.

Õýäèéíýýñ íîãîîí áàéñàí þì øèãÕýçýý ÷ íîãîîí áàéõààð þì øèãÓðãàñàí öàãàà ÷ òîîãîîã¿éÓíàõ ìº÷ºº ÷ òîîëîîã¿éÇóðãààí ñàðûí íàâ÷ ÷èíèéÇóóðäûí æàðãàëä àòààðõàíàì…

Áóñäûí òàíèí ìýäñýíýýð åðòºíöèéã òàíèí ìýäýõèéã îðîëääîã íü áîîëûí ñýòãýëãýýíèé ãîë îíöëîã. Õýâøìýë ñýòãýëýýòýí íü íýð õ¿íä, àëäàð ãàâúÿà, öîë õýðãýì, ñóóäàë çèíäààã õýò ýðõýìëýäýãýýñýý áîëæ áóñäûí õýëñýí ¿ã ñóðãààë, íîìëîëûã ñîõðîîð áèøðýí ¿íýëýìæ öýãíýëòèéí õóâüä ÿìàãò òóéëøèð÷ áàéäàã. Òýä åðòºíöèéã ººðèéí ìýäðýìæ ñýòãýìæýýð õýçýý ÷ ìýäýð÷ ñýòãýæ áàéãààã¿é. Òýä ÿìàãò áóñäûí ìýäýð÷, ñýòãýñíèéã õýðýãëýæ áàéäàã ó÷ðààñ òýä áóñäûí îþóí óõààíä äàì áîîë÷ëîãäñîí áàéäàã. Ä.Áàòáàÿð

Àæèë òºðºë, ¿éë ìºð á¿òýõã¿é óðóóäàæ áàéãàà õ¿í ýðõáèø ̺íõ òýíãýðò çàëü áàðüæ ººðèé㺺 ººä íü òàòàõ øààðäëàãàòàé áàéäàã àæýý. ̺íõ òýíãýðòýé õîëáîî òîãòîîæ áàéãàà ó÷ðààñ ìîíãîë÷óóä çàëáèðàõäàà, óëàìæëàëààð áîë äýýð ãàçàð ãàð÷ íà𠺺ä õàíäàí, ìàëãàéãàà àâ÷, á¿ñýý òàéëæ, õ¿ç¿¿íäýý ºë㺺ä áàðóóí ãàðààðàà öýýæýý äàðàõ áóþó á¿ñíèé õî¸ð ¿ç¿¿ðèéã ñîëèí áàðüæ ñºãäºæ ñóóäàã. Äàðàà íü ̺íõ òýíãýðò º÷èë º÷íº. ª.õ: ñàíàñàí áîäñîíîî õýëæ äààòãàíà ãýñýí ¿ã. Òýãýýä öàöàë öàöíà, åñºíòºº ñºãäºæ ìºðãºäºã.

“Óòãàã¿é àìüäðàë ãýæ ¿ã¿é. ò¿¿íèéã õ¿ì¿¿ñ ë óòãàã¿é áîëãîäîã. Àìüäðàë õàìãèéí øóäàðãà” Î.Áóëãàíõàíãàé

ßðóó ñýòãýã÷ ñîíèíû ÍÀÉÇ ÊËÓÁÓÓÄ

* ÝÌØÓÈÑ “Periodontology” êëóá

* ÌÓÈÑ “Áèëã¿¿í” êëóá

* Ñýð¿¿ëýã ÄÑ “Ýäèéí çàñãèéí êëóá”

* Ìîíãîëæèíãîî ÄÑ “Öàõèóð” êëóá

Õ¿íèé ìºíõðºõ ÷àäàâõè-Áèå íü óäàì äàìæààä ìºíõ-Áèå, îþóíû íýãäýë íü á¿òýýë äàìæààä ìºíõ-Îþóí íü íîì, òóðøëàãà, àðãà, ñóðãàìæ äàìæààä ìºíõ-Õ¿í ÷àíàð, õ¿í ñî¸ë íü àìüäðàõ óõààí, ¸ñ ñóðòàõóóí

óëàìæëàë äàìæààä ìºíõ-Íýð àëäàð, ãàâúÿà ç¿òãýë íü ò¿¿õýí äóðñàìæ, õºøºº

äóðñãàë äàìæààä ìºíõÕ¿÷ ÷àäàâõèéí èëðýë, ýäýëãýý, õóãàöàà, îðîí çàéã

õÿçãààðëàæ áàãàñãàæ ñààðóóëàõ õ¿÷ ãýæ áàéíà. Ò¿¿íä õýä õýäýí ç¿éëèéã õàìààðóóëæ áîëíî:

·Õ¿íèé õºäºë㺺íèéã õîðèõ, ñààòóóëàõ, áàãàñãàõ, óãòàõ, ñóë çîãñîëò, àæèëã¿éäýë íîçãîîðîëûã íýìýõ ÿâäàë.

·Áèå, îþóíû ºäºð òóòìûí çºâ çîõèñòîé õýâøëèéã òîãòîîëã¿é óðñãàëä îðóóëàõ áóþó çàëõóóðàëä òàñãàõ ÿâäàë

·Ñóðàõ ìýäýõýýñ õîéø ñóóõ, çóãòàõ·Îíãèð÷ ãàéãóóëàõ, óóð óöààðò àâòàõ, ãóíüæ ãóòðàõ,

ñýòãýëèéí òýíõýý àëäðàõ, óéäàæ ãýþðýõ·Ýð¿¿ë ìýíääýý òàâèõ àíõààðàë ñóëðàõ, àíõíû

ìýäýãäýõ¿¿í îëæ àâàëã¿é ýð¿¿ë ìýíäèéã ýìíýëýãò äààòãàõ, ýð¿¿ë ýíõèéí äýã, ñàíàìæèéã ¿ë òîîìñîðëîõ

·Àìüäðàë, àæ òºðºõ ¸ñûã åðäèéí óðñãàëä çºíä íü òàâèõ çýðýã.

Õ¿÷ ÷àäàâõè ñàéí áàéõ, çîõèõ ¸ñîîð èëýð÷ àøèãëàãäàõûí ãîë çàíãèëàà íü õ¿í ¿çýë ººäðºã, ñýòãýë ñàíàà ºíäºð, ýðìýëçýë òýìöýë, õ¿÷èí ç¿òãýë öóöàøã¿é áàéõ ÿâäàë þì.

Ö. Áàëõààæàâ

Íîì óíøèõ äóðòàé áîëãîäîã ýì çàðíà. Ãýõäýý ýíý ýìèéã õýðýãëýõ çààâàð íü íîìîí äýýð áè÷èãäñýí áàéãàà òóë íîì óíøèõààñ çàëõóóðäàã õ¿ì¿¿ñò àíõààðóóëàõàä, ýìýý õýðýãëýõèéí òóëä ýõëýýä çààâàë òýð íîìûã íü óíøèõ øààðäëàãàòàé þì áàéíà!

Ñ¿¿ëèéí ¿åä Óëààíáààòàð õîòîä ìàøèíû ò¿ãæðýë èõñýýä áàéãàà íü ìîíãîëä õýâëýãäýæ áàéãàà ºíãºò í¿¿ðòýé îëîí ñàéõàí ñîíèíóóäààñ áîëæ áàéãàà ãýíý. Ýíý ñîíèíóóä ìààíü 6 õóóäàñ ìýäýýëýë áèø óëèðàë á¿ð 60 ìàøèí ºãººä áàéãàà áîëîõîîð ýíý æèëä ãýõýä ë 240 ìàøèí ºãºõ þì áàéíà. Áè åð ìàøèí àâàõûí òóëä çàõèàëàõààð øèéäëýý. Çà çà áîëú¸, èíãýñãýýä îíãîö ºãäºã áîëîõîîð íü çàõèàëúÿ!

Íýã öàãûí æàðãàë ýäëýå ãýâýë äóã õèéÍýã ºäðèéí æàðãàë ýäëýå ãýâýë çàãàñàíä ÿâÍýã ñàðûí æàðãàë ýäëýå ãýâýë ýõíýð àâÍýã æèëèéí æàðãàë ýäëýå ãýâýë áèçíåñ ýðõýëÍýã íàñíû æàðãàë ýäëýå ãýâýë õ¿ì¿¿ñò òóñàë

“Àìüäðàë õè÷íýýí ñàéõàí áý! Ǻâõºí ýíý óòàà, òýð ãýðëýýñ ººð þó ÷ ¿çýõã¿é áàéñàí ÷, ¿çýæ õàðíà ãýäýã õè÷íýýí ñàéõàí áý! Áè ãàð õºëã¿é, çºâõºí ëàíãóóí äýýð ñóó÷èõààä ë øèíãýæ áàéãàà íàðûã õàðàõààñ ººð þó ÷ õèéæ ÷àääàãã¿é áàéëàà ÷ ãýñýí, ¿¿ãýýðýý æàðãàëòàé áàéæ ÷àäàõ ñàí. Þìûã õàðæ, àìüãàëàõààñ èë¿¿ þó ÷ õýðýãã¿é. ªí㺠ãýðëýýñ èë¿¿ òààøààë òºð¿¿ëäýã þì ¿ã¿é ø¿¿

“ªñâºð ¿åèéíõíèé õºãæëèéí òºâ ” нь Монголын ирээдїй болсон хїїхэд, єсвєр їеийнхний сурч боловсрох, хєгжих, амьдрах ухаанд суралцах, нийгэмд зєв байр суурь эзэлсэн бие хїн болон тєлєвшихєд нь туслах зорилготой байгууллага юм. Одоогоор энэ тєвд эмзэг бїлгийн 12-18 насны охидууд сэтгэлзїй, гоо зїй, ёс зїй, эрїїл мэнд болон эсгий, гар урлалын хичээлїїдийг їнэ тєлбєргїйгээр зааж сонирхсон мэргэжлийнх нь дагуу охидыг мэргэжлийн сургалтанд хамруулж байна.

Тус тєвийн сурагч Нямцэрэнгийн Сувдмаа охинтой хєєрєлдсєнєє толилуулъя. Энэ тєвд хэзээ ирсэн вэ?2006 оны 7 сарын 9 Эсгий урлалын хичээл дээрээ их сайхан бїтээл хийсэн байна. Хэдий хугацаанд хийж сурсан бэ?Долоо хоногт 2 удаа ордог бєгєєд сарын хугацаанд их юм хийж сурсан. Сургуульд сурдаг уу?Yгїй Яагаад4-р анги тєгсдєг жил манай гэрийнхэн хотод нїїж ирсэн. Тэгээд бичиг баримтаа хєєцєлдєєд авч чадаагїй болхоор. Сургуульд оръё гэж бодож байгаа юу?Тийм ээ. Манай Гоо зїйн багш Гэрлээ намайг сургуульд оруулж єгєх талаас нь хєєцєлдєж байгаа. Энэ тєвд юу юу сурч байна?Эсгийгээр, шїрээр юм хийж сурсан, япон хэл сурч байгаа. Бас бид нарыг сонирхсон сургалт дамжаанд маань суулгаж мэргэжлийн їнэмлэхтэй болгодог. Тєв дээрээ хэзээ ирдэг вэ? 14 цагт ирээд 17:30-д явдаг. Манай тєв бидэнд автобусны мєнгє єгдєг бас багш нар нь их хєгжилтэй болохоор ирэхэд сайхан байдаг юм. Ямар зорилготой байна вэ?Япон хэл сайн сурах бас їсчин болж хажуугаар нь эсгийгээр юм хийж амьдралаа сайхан авч явна л гэж бодож байна. Тєвийн хамт олондоо хандаж юу хэлэх вэ? Би энд маш олон найзтай болсон. Найзууддаа хандаж “Yргэлж сайн найзууд байна шїї” гэж хэлье.

Баярлалаа Ж.Лувсандорж

Энд суралцагч охид їнэхээр их баяр жаргалтай, єєрсдийн сурч буй зїйлдээ дуртай, сэтгэл хангалуун байсан. Нийгэм хар бараан байгаа єнєє їед ядуу, дутуугаар шалтаглан суулгїй, сургууль соёл ч їгїй шоовдорлогдсон эмзэг бїлгийнхэнд энэрэлийн гэгээ тусган, амьдрах итгэл хайрлаж буй энэ хамт олонд магтаал ч багадах буй заа. Хороо дїїрэг болон, сургуулиуд энэ тєвд хандаж хамтарч ажиллахад їїд хаалга нь нээлттэй.

Утас: 324333, Ц-шуудан: info@adc.org.mnХаяг: Хїїхдийн урлан бїтээх тєвийн ард

ßðóó 2007. 4 ñàð ¹04(10)ñîíèí ñàéõàí

“ßðóó ñýòãýã÷” ñîíèíã

çàõèàëñàíáàéãóóëëàãûíñóðòàë÷èëãàà

áàéðëàíà(ñóðòàë÷èëãààíû òºëáºð àâàõã¿é)

“×àíàð ãýäýã áîë ¿éë÷èëãýýíèé ñî¸ë, õÿìä ¿íý àëü íü ÷ áèø çºâõºí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ ÷èíü ýðãýæ èðýõèéã õýëíý”

ÓÄÁÝÒåàòðûí óðàí á¿òýýëèéí 44 äýõ óëèðëûí òîãëîëòûí õºòºëáºð

4-ð ñàð01-íä 17.00 “Ìîäåðí” áàëåò07-íä 17.00 “Õóíò íóóð” áàëåò08-íä 17.00 “Ëàìáóãàéí íóëèìñ” äóóðü14-íä 17.00 “×èî ×èî Ñàí” äóóðü 4015-íä 17.00 “Áàõ÷èñàðàéí îðãèëîëò áóëàã” áàëåò21-íä 17.00 “¯éëèéí ãóðâàí òîëãîé” áàëåò22-íä 17.00 “Ó÷èðòàé ãóðâàí òîëãîé” äóóðü28-íä 17.00 “Ðèãîëåòòî” äóóðü29-íä 17.00 “Æèçåëü” áàëåò

Áèëåòèéí ¿íý: Îþóòàí 2500òºã

Òýä Çàëóó çîõèîë÷ Ãâîòíèéí àíõíû íîì åðººñºº çàðàãäàõã¿é áàéæýý. Òýãýõýýð íü çîõèîë÷ ñîíèíä: “Öàðàéëàã çàëóó ñàÿòàí, Äæåéìñ Ãâîòíèéí íîìíû çîõèîëûí áààòàð ýìýãòýéòýé òºñòýé á¿ñã¿éòýé òàíèëöàíà” ãýñýí çàð ºã÷ýý. Íýã õîíîãèéí äàðàà á¿õ íîì íü çàðàãäñàí áàéæýý.

Íýãýí óäàà Âèêòîð Ãþãî ìàø èõ ä¿ðìèéí àëäààòàéãàà𠺺ðèéã íü ø¿¿ìæèëæ áè÷ñýí ñîíèíã îëæ óíøààä, õàðèó áè÷èõäýý: “ªºðèéí ÷èíü ø¿¿ìæëýëèéã õ¿ëýýí àâ÷ õàëç òóëààí õèéõýä áýëýí áàéíà. Ãýõäýý áè äîðîìæëîãäñîí ó÷èð òóëààíû çýâñãýý áè ò¿ð¿¿ëæ ñîíãîõ ýðõòýé. Èéìä áè õýë áè÷ãèéí ä¿ðìèéã ñîíãîæ àâëàà. Òèéì áîëîõîîð ÷è ººðèé㺺 íàì áóóäóóëñàí ãýæ ¿çýæ áîëíî” ãýæýý.

Àëäàðò ôèçèê÷ Ë.Í.Ëåáåäåâ õýëýõäýý:- Ìèíèé íîìûí ø¿¿ãýý ìýäëýãýýð ä¿¿ðýí áàéãàà. Ãýõäýý òýð áîë ôèçèê÷ áèø, õàðèí áè ôèçèê÷ ãýæýý.

Дэлхийн оюутан залуусын хїсэн хїлээдэг Mister & Miss University International тэмцээн энэ жил 29 дэхь удаагаа зохион байгуулагдах гэж байна. Анх 1978 онд Япон улсын нийслэл Токио хотноо маргаашийн удирдагчдад гоо сайхныг зєв байдлаар ойлгуулах їндэсний уралдаан маягаар явагдаж эхэлсэн энэхїї тэмцээн жил ирэх тутам єрєгжин олон улсын тэмцээн болсон бєгєєд хїмїїний гоо сайхан нь зїрх сэтгэлийн гэрэл гэгээ, бусдыг гэсэн сэтгэлээс ундран гарах тэмїїллийг тєв болгон явагдсаар ирсэн байна. Тэмцээн Япон улсын нийслэл Токио, Солонгосын Сєїл, Оросын Москва, Хятадын Бээжин, АНУийн Нью Йорк, Плипиний Манила, Солонгосын Асан зэрэг хотноо зохион байгуулагдаж байв.

Энэ удаад монгол орноо тєлєєлєн оролцох цог золбоотой залуусыг шалгаруулахаар “Оюуны Эрэл” Оюутны Холбоо гурав дахь жилдээ уг тэмцээнийг зохион явуулах гэж байна.

Гоо сайхан ертєнцийг аварна хэмээх їгийн жинхэнэ утгыг гагцхїї энэ тэмцээнээс л харж болох юм. Дэлхийн энх тайван эв нэгдлийн тєлєє орон орны мянга мянган залуус хїч хєдєлмєрєє зориулж буй энэ

їед энх тайван нь бусдаас бус залуус биднээс хамаарах юм гэдгийг мэдэрсэн олон залуус зєвхєн єєрийн улс їндэстний тєлєє гэсэн сэтгэлийн хязгаараа давж, эх дэлхийнхээ амар амаглан, дайн самуунгїй, хил хязгаагїй энх тайвныг бий болгохоор эвлэлдэн нэгддэг билээ.

Mister & Miss University Mongolia 2007 тэмцээнийг энэ оны 04 сард монголын бїх их дээд сургуулийн оюутнуудын дунд зохион явуулахаар тєлєвлєєд байна.Бїрдїїлэх шаардлагтай материалууд

1. Цээж зураг 3х4 сїїлийн гурван сард авхуулсан байх

2. Дїнгийн тодорхойлолт 3. Иргэний їнэмлэх4. Бїртгэлийн хураамжХаяг: Улаанбаатар хот, Чингэлтэй

дїїрэг, IV хороо 8/5 байр 407 тоот Утас: 330694 Ш/Хайрцаг: 1088Ц-шуудан: oyunii_erel@mai.mn

Ìîíãîëä àæèëã¿é áàñ àæèë õàéæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ îëîí áàéäàã áîëîëòîé. Õàà ñàéã¿é ë àæèë áàéõàä àæèë õàéãààä áàéíà ãýõýýð åð人 îéëãîãääîãã¿é þì. (“Yíýõýýð ç¿òãýëòýé õ¿í çàìä ãàðóóòàà ë ºìíºº áóé àñàð èõ àæëûã îëæ õàðäàã. Òýðýýð õèéõ þì îëäîõã¿é áàéíà ãýæ ãîìäîëëîäîãã¿é, õàðèí ÿìàãò ÿìàð íýãýí ç¿éëèéã àìæóóëæ ÿâäàã” Ô.Ä) Ýíý òºð íü 100000 àæëûí áàéð áèé áîëãîíî ÷ ãýë ¿¿, þó ÷ ãýëýý. Òºðèéí àìààð áîë 2 ñàÿ õ¿í ìààíü á¿ãä 2, 2 àæèëòàé áîë÷èõñîí áàéìààð. Òºðèéã ãîðüäîæ ñóóñíààñ ººðºº íýã þì áîäñîí íü äýýð áàéõ àà çàëóóñ ìèíü! Àæëûã õàéõ áèø ººðºº ººðòºº àæëûã áèé áîëãîõ õýðýãòýé.

Ýíý õàâàð òà íîãîî òàðèõàä ÿàãààä áîëîõã¿é ãýæ ººðñ人 èä÷èõíý, èë¿¿ã íü áîðëóóë÷èõíà. Õÿòàäûí õèìèéí àðãààð áîðäñîí íîãîîíîîñ ë äýýð áàéõ. Äàðàà íü òà ãàçàð òàðèàëàíãèéí êîìïàíè áàéãóóëñàí ÷ áîëíî ø¿¿ äýý. Òà ñýòãýæ ÷àäâàë õîãîí äýýð ñàÿ òºãðºã õýâòýæ ë áàéäàã. Ç¿ãýýð ñóóõààð ãàðààä ¿¿äíèéõýý õîãûã öýâýðëý ë äýý. Òàíûã õºäëºæ áàéõàä øèíý ñàíàà õàðâàí îðæ èðíý ¿¿ ãýõýýñ þó ÷ õèéõã¿é íîéðìîãëîí õýâòñýí õ¿íèé óíòàà îþóí óõààíä àìæèëòûí àëòàí ñàíàà õàðâàí îðæ èðýõã¿é íü òîäîðõîé.

Õýðýý ãàëóóã äóóðàéæ õºëºº õºë人â ãýã÷ýýð á¿ãä ë ýäèéí çàñàã÷, õóóëü÷ áîëîõ ãýýä õóøóóðààä ë... õ¿ì¿¿ñèéã äóóðàéãààä ë... Îëîíõè äàíäàà õýðýãã¿é ç¿éëð¿¿ õóøóóð÷ áàéäàã. Óã íü ÷è áîë òýä áèø, òýä áîë ÷è áèø... ãàõàé÷èí õ¿í óäèðäàã÷ áîëîõ ãýýä õºãºëæ ÷ áàéõ øèã. Õóëãàé÷ õ¿í èõ õóðëûí ãèø¿¿í áîëæ

Ýäãýðýøã¿é ºâ÷èí òóññàí íýãýí ýìýý ýìíýëýãò èðæýý. Ýìýýãèéí áèåèéã ¿çýæ ºâ÷íèéõ íü îíîøîîð öººõºí õîíîãèéí íàñòàé áîëñîí ãýäãèéã íü ýì÷ îéëãîâ. Òýãýýä ýìýýä “Òà õýäõýí õîíîîä íàñ áàðíà” ãýæ øóóä õýëýëòýé áèø, þó ãýæ õýëäýã þì áèëýý ãýæ èõ áîäñîíû ýöýñò,- Ýìýý òàíû áèå ãàéã¿é ë áàéíà äàà- Çà õ¿¿ ìèíü, ýìýý íü åð íü õýçýý òàëèéõ øèíæòýé áàéíà?- Ýìýý òà, öîíõîîð õàðàãäàæ áàéãàà ýíý ìîäûã õàðæ áàéíà óó?- Õàðæ áàéíà, õ¿¿ ìèíü- Ýíý ìîäíû íàâ÷ ãàíäàí óíàñààð õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí íàâ÷ íü óíàõàä ë òà òýíãýðòýý õàëèíà ãýæ õýëæýý.Íàìàð áîëæ íàâ÷ øàðëàòàë 2 ñàð äóòóó áàéëàà. Ýìýý ºã뺺 áîñìîãö ë öîíõðóó î÷èæ ìîäîî õàðàõ àãààä “íýã ë ºã뺺 ãàíö ÷ íàâ÷ã¿é áîë÷èõñîí áàéõ âèé” õýìýýí ñàíààøðàíà. Ìîä íü ñàãñàéñàí íàâ÷òàé áàéõûã õàðààä ñýòãýë äîãäëîí áàÿðëàæ “ìèíèé íàñíû òîî ÷ ã¿éöýõ áîëîîã¿é ë þì áàéíà” õýìýýí áóðõàíäàà çàëáèðíà.Íàìàð áîëæ íàâ÷èñ ãàíö íýãýýðýý óíàæ ýõëýõýä “òýíãýðòýý õàëèõ õóãàöàà ÷ îéðòëîî äîî” ãýýä ã¿í áîäîëä àâòëàà.ªã뺺 áîñîæ öîíõîîð øèðòýõ á¿ðä íàâ÷èñûí òîî öººðºí öººðñººð õýäõýí íàâ÷ ¿ëäýæ

ìàðãààø ºã뺺 íü õàðàõàä ãàíöõàí øèðõýã íàâ÷ ¿ëäñýí áàéëàà. Ýíý ãàíöõàí íàâ÷ ìèíèé àìüäðàëûí õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí ìº÷òýé õàìò ãàçàðò óíàíà ãýäãèéã òºñººëºí í¿ä öàâ÷èõã¿é øèðòñýýð... Íýãýí øºíº íàâ÷ íü ñàëõèíä õèéñýí óíàæ áàéíà ãýñýí ç¿¿äíýýñýý öî÷èí ñýðýýä íîéð íü õóëæñàí ó÷èð îðíîîñîî áîñîæ öîíõðóó àëõëàà. Öîíõ õ¿ðòëýõ äºðâºí àëõàì á¿õèé ë àìüäðàëòàé íü òýíöýõ¿éö óðò àãààä öààíà íü ¿õýë õ¿ëýýæ áàéãàà ìýò ñàíàãäàæ ñýòãýë íü äýíñëýõ àæýý. Öîíõîîð õàðàõààñàà ÷ àéæ áàéëàà.Æààõàí îõèí øóâóóã ¿ðãýýõã¿éí òóëä áóòíû öààíààñ ñýìõýí ºíäèéæ õàðäàã øèã ë áîëãîîìæëîí õàðëàà. ̺íãºðºí òóÿàðàõ ñàðíû ãýðýëä ãàíö íàâ÷ íü õàðàãäàõ àãøèíä ýìýý àðâàí æèë óóëçààã¿é õ¿¿òýéãýý óóëçñàí þì øèã ë äîãäëîí áàÿðëàæ “ìèíèé õîíîãèéí òîî ÷ ã¿éöýýã¿é ë þì áàéíà” õýìýýõ áîäîõîä í¿äíýýñ íü íóëèìñ áºìáºð÷ áàéëàà. Èíãýýä íàìàð äóóñ÷ ºâºë ºíãºðñºí ÷ ãàíö íàâ÷ áàéñààð ë áàéëàà.Õàâàð áîëæ ºíºº ìîäíû íàâ÷èñ öýöýãëýí äýëãýð÷ íýã áèø ìÿíãà ìÿíãàí íàâ÷òàé áîëëîî.Èéíõ¿¿ 2,3 õîíîãèéí íàñòàé áàéñàí ýìýý èòãýëèéí õ¿÷ýýðýý á¿òýí æèë àìüäàð÷ ÷àäñàí áèëýý. Òýð ãàíö íàâ÷ ÿàãààä óíààã¿é âý ãýâýë ýì÷ íü òýð ìîäíû íýã íàâ÷ûã ãàíäñàí ÷ óíàõààðã¿é áîëãîí óòñààð áºõºëñºí áàéæýý.

Èòãýëèéí õ¿÷ ãýäýã èéì àæãóó. Õ¿íèé áèå ¿õýõýýñ ºìíº ñýòãýë ¿õäýã áºãººä áèå ºâäºõººñ ºìíº ñýòãýë ºâ÷èëäºã áèëýý.

Èòãýë ñýòãýëèéí õ¿÷ýýðýý èíãýæ àìüäðààðàé.

Mister & Miss University Mongolia

Òýìöýýíä óðüæ áàéíà

”Îþóíû ýðýë” Îþóòíû Õîëáîî

åðòºíöºä ººðèéí îðîí çàéãàà ýçëýí àìüäðàõ íü

ªºðòºº àæëûã áèé áîëãîæ3

áàëàð÷ ÷ áàéõ øèã. Ê¿íçèéí õýëäãýýð Àæèë÷èí íü àæèë÷èí øèã, äàðãà íü äàðãà øèã, ààâ ààâ øèã, õ¿¿ íü õ¿¿ãèéí ¸ñîîð áàéõ ë ÷óõàë. Õ¿í á¿ð ººðèéíõºº ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýýä ë, ººðèéíõºº îðîí çàéã ýçëýýä ë àìüäàð ë äàà. Õ¿í á¿õýí ¿¿äíèéõýý ºìíºõ õîãûã ø¿¿ä÷èõâýë òýð ãóäàìæ á¿õýëäýý öýâýðõýí áîëíî ãýäýã øèã ë..

Åð íü àæèë ãýæ þó âý? Çààâàë ÿìàð íýãýí êîìïàíè, áàéãóóëëàãàä àæèëëàäàã õ¿íèéã àæèëòàé, ººð þì õèéæ áàéãàà õ¿íèéã àæèëã¿é ãýæ õýëíý ãýâýë ¸ñòîé ò¿¿í øèã ýðã¿¿òýë ¿ã¿é áèëýý. Õ¿í þó ÷ õèéæ áîëíî. Áóñäàä ãàé áîëîõã¿é ººðºº ººðèéíõºº àìüäðàëûã àâààä ÿâ÷èõäàã, õ¿ññýí ç¿éëýý õèéãýýä ñàéõàí àìüäàð÷ áàéâàë ò¿¿íèéã àæèëòàé õ¿í ãýæ îéëãîæ áîëíî. Þó ýñèéã õèéæ áîëõîâ äýý: îéìñ íýõýæ, õ¿íä òóñëàæ, áóÿíû áàéãóóëàãàä ñàéí äóðûí àæèëòíààð àæèëëàæ, öýöýã òàðüæ, õàäààñ òýãøèëæ, ßðóó ñýòãýã÷ ñîíèíã áîðëóóëñàí ÷ áîëíî ø¿¿ äýý. “Õ¿í òºðºëõòíèé òóñûí òóëä áîë þó ÷ áàé õèéæ ë áàéâàë ñàéõàí. Ñàéí àæèãëàõ þì áîë, íýãýí íàñàíä ìààíü õ¿ðýëöýõýýðã¿é èõ àæèë áèäíèé ºìíº áàéíà” Ô.Ä

Îþóòíóóä ÷ ãýñýí ñóðãóóëèà òºãñººä ë àæèë õàéæ ýõýëäýã. Õàðàìñàëòàé íü èõýíõ íü çàðö áîîëûí àæèë õàéæ ýõýëäýã íü òèéìýðõ¿¿. Çàëóó õ¿ì¿¿ñ áàéíà äàà ñàéõàí ìºðººäºæ ÿàãààä áîëîõã¿é ãýæ.. ̺ðººäºë áîë ººðºº áàÿëàã ø¿¿ äýý. ̺ðººäºõã¿éãýýð àìæèëòàíä õ¿ðñýí õ¿í íýãýýõýí ¿ã¿é áèëýý. ßäàæ ñàéõàí ìºðººäºæ ÷ ÷àäàõã¿é íü õàðàìñìààð... Õ¿í á¿ðò ººðèéíõºº îðîí çàéã ¿ëäýýæ ººðèéíõºº âàíò óëñûã áàéãóóëàõ áîëîìæ áèé. Áîëîìæèéã õ¿ëýýõ áèø áîëîìæèéã ººðºº áèé áîëãîõ õýðýãòýé.

“Õ¿í õèéæ á¿òýýõèéí òóëä òºðñºí. Þì õèéõã¿é áàéõ, àìüä ÿâàõã¿é áàéõ õî¸ð íü õ¿íèé õóâüä íýã ë ç¿éë þì” Â

Ç¿ãýýð ñóóõ íü õàìãèéí èõ ÿäðàëò áèëýý

Àæèëòàé õ¿íä ºâäºõ ÷ çàâ ¿ã¿é. Ëõàãâàñ¿ðýí ãóéí õýëäãýýð ¿õýõ ÷ çàâ àëãà ãýäýã øèã.ªºð ò º º àæëû ã á è é á î ë ã îæ

åðòºíöºä ººðèéí îðîí çàéãàà ýçëýí àìüäàðöãààÿ!

(¿ðãýëæèëíý)Õ¿íäýòãýñýí Ëóêà

ßðóó ñýòãýã÷ 2007. 4 ñàð ¹04(10)4 óõààíû õ¿÷èéã óíäðóóëàõóé

“Áèä èõ þì ìýäñýíýý𠺺ð÷ëºãäºõã¿é, õàðèí õýðýãæ¿¿ëñýíýýð ë ººð÷ëºãääºã”

Äîòðîîñ íýãýí áîäîë ¿¿íèé òóõàé áè÷! ãýæ õàòãààä áîëæ ºãºõã¿é íü ýý. Þó âý ãýâýë, áè ñàÿõàíû íýã ºäºð “ßðóó ñýòãýã÷” ñîíèíîîñ Êèì¿ðà Àÿàêîãèéí “Òàðõèíû òóðààë” õýìýýõ íýãýí íèéòëýëèéã îëæ óíøñàí þì. Òýãýýä óíøèæ áàéõäàà ¿íýí ç¿éë áè÷ñýíä íü áàÿðëàæ, áàñõ¿¿ òýð ¿ã¿éñãýõèéí àðãàã¿é ¿íýíèéã äîòîð ìóóõàéðòëàà áîäîí ñóóëàà. ¯íýõýýð äîòðîîñ ø¿äýíç çóðàí àñààæ áóé ìýò ä¿ðýëçñýí… Èòãýõã¿é áàéõ àâààñ òà ÷ ãýñýí íýã óíøààä ¿çýýðýé! Ãýâ÷ ýíý ÿàõûí àðãàã¿é ¿íýí. Ìîíãîë÷óóäûí õóâèà õè÷ýýñýí çàí, õàðäàæ ñýðäýìòãèé, àð÷ààã¿é ºðººñãºë áîäîëòîé õ¿ì¿¿ñ ãýäãèéã ø¿¿í òóíãààñàí øèã. Ãàäíû õ¿íèé í¿äýýð òèéì ë õàðàãäàæ áàéãàà õýðýã ø¿¿ äýý. Ãóäàìæààð íýã õîã, í¿äýíä ºðòñºí ãàçàð á¿õíýý ººðñ人ñºº õàðèí ÷ íýã õàðàìëàëã¿é õàÿñàí ç¿éë íü íóñ öýð. ªíººõ õîãíû ñ¿ðæèí “Öàãààí äàâàà”, “Óëààí ÷óëóóòûí õîãíû öýã” ãýõ…11 õîãíû öýã íü õààíààñ õàà õ¿ðòýë ¿ðãýëæëýý áîë… ªí㺠¿çýìæèíäýý àíõààðäàã çàëóóñûí ìààíü ñî¸ëæñîí ãýõ çàí àðàíøèí èäñýí, óóñàí ç¿éëèéíõýý õîã õàÿãäàëûã õàà ÿâñàí ãàçðàà ÷óëóóäàõàä îðøäîã þìóó ãýëòýé. Çàëóóñ áèäíèé óëñ îðíûõîî ºìíº õ¿ëýýñýí ¿¿ðýã õàðèóöëàãà ãýæ þó þì áý? Õýí íýãíèéã áóñ, ººðñäèé㺺 õóóðàõààñ òýð íü ýõýëäýã õýðýã ¿¿? Áèä áîäîæ ñàíàäàã øèãýý òèéì èõ ¸ñ ñóðòàõóóíòàé àðä ò¿ìýí ñýí ¿¿? ̄ ¿íèéã óíøààä òà ÷ “áè òèéì õ¿í àðàé ÷ áèø” ãýæ áîäîõ

õýäèé ÷ ºíººõ ø¿¿ñýí ¿íýíä ÿâ öàâ íèéöýõ õ¿íèé òîîíä îðîõ ë áàéõ. ßàãààä ãýâýë, õè÷íýýí ¿ã¿éñãýñýí ÷ ¿íýíýýðýý ë îðøèõ òýð ç¿éëä òà õýçýý ýðòýä ºâäºã ñºõºðñºí ãýäýãò ýðãýëçýõ ç¿éë íýãýýõýí ÷ àëãà. Òºð íü õ¿÷òýé áàéÿ ãýâýë õóóëü íü áîëîâñðîíãóé, õ¿÷òýé áàéõ ̧ ñòîé ãýäýã ÷ ãîë íü õóóëèíäàà áèø, õóóëèéã çºâ õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâäàë ë ÷óõàë. Õóóëèéã çºâ õýðýãæ¿¿ëíý ãýäýã ñýòãýëèéí ñàõèëãàòàé áàéõûã õýëíý. Ìîíãîë÷óóäûã õàðàõëààð þìûã çºâõºí õýëáýðäýýä, àãóóëãûã îðõèñîí þì øèã áîäîãääîã… ãýæ ò¿¿íèé ñàíàà áîäëîî èëýðõèéëñýí íü ¿íýõýýð áîäóóøòàé àñóóäëóóäûí íýã. ¯íýí ¿ã õýëñýí õ¿íä õ¿í ºøººòýé ãýäýã. Ãýõäýý ýíý áèäíèé ñàéí ñàéõíû ë òºëººõ çîâíèë. Ñàéí õ¿íèé ¿éë í¿äíýýñ äàëä ÷ çºâ áàéäàã. Ýíý ¿íýí. Èéì õ¿í ìîíãîëä ìààíü õýä áàéãàà áîë… Õàìò òîîëîõ óó? Çà äàà áàðàã òîîòîé õýä áàéíà óó, ¿ã¿é þó. Ýðãýëçýæ áàéãàà áèç. Òýãýõýýñ ÷ ÿàõ âý. Õàðèí ýíý ¿íýíèéã ìîíãîë÷óóä áèä õóäàë ãýæ ¿ã¿éñãýõ íü ìÿíãàíòàà. Èíãýýä áîäîõîîð ë ¿íýõýýð “Òàðõèíû òóðààë”-ä îðñîí íü èëò ìýò ñàíàãäàíà. “Õýýã¿é, ã¿íä¿¿ã¿é” ãýõ ñàéõàí ¿ãýíä ÿìàðõàí óòãà áàéãààã ÷ áîäîæ ¿çäýãã¿é. ªºðñäèé㺺 ýåëäýãýýð áóñäûí ºìíº íàéð òàâèí “áèä áîë á¿ðýí íèéãýìøèæ àìæààã¿é õ¿ì¿¿ñ” ãýæ õýëñýíýýñ ººðöã¿é ãýäãèéã áîäìîîð ÷ þì øèã. Óðñãàë óñ áèø, õàðèí òîãòîîë óñ ¿íýð îðæ ìóóääàã ø¿¿ äýý. ªíãºðñºí ¿åèéíõýý ò¿¿õýýð

áàðäàìíààä áàðäàìíààä áèä õàà÷èõ âý? Áèäíýýñ ººð èíãýæ “ºíãºðñºí人 àìüäðàã÷” õààíà áàéíà âý? Áèä õîöîð÷ýý… Þóíààñ ãýý÷. Õ¿í òºðºëõòºíèé õºãæèë, îþóíû, òýð òóñìàà ñýòãýõ¿éí äýýä óõàìñðûí õºãæ뺺ñ. Áèäýíä çºâ èòãýë ¿íýìøèë, çºâ ñýòãýëãýý, çºâ ÿðèà, çºâ ¿éëäýë, çºâ àæ òºðºõ ̧ ñ, çºâ ÷àðìàéëò, íîãäñîí ¿¿ðýãòýý çºâ õàíäàõ õàíäëàãà ¿ã¿éëýãäýæ áàéíà. Áèä ë ººðñäèé㺺 ººãø¿¿ëæ, í¿äýíä õàðàãäàõ ýãýë ¿íýíèéã ÷àäàõ ÷èíýýãýýðýý õóäàë ãýæ ýñýðã¿¿öäýã. ¯íýíä áàéõ òýð èõ õóäëûí òîîã ÿàæ öººëºõ âý? Áóðõàí ìèíü… ãýæ. Èíãýýä ë áîäîîä áàéõàä áèä ººðñ人 ë áóðóóòàé. Õýí íýãýí òóñëàõûã õ¿ëýýæ ñóóõûí îðîíä äîð á¿ðíýý îþóíàà, äîòîîä óõàìñðàà õºãæ¿¿ëâýë… Áóñäààñ áóðóóã õàéæ ñóðñàí äàäàë çóðøèë ìààíü áóðóóòàé. Òà ãóäàìæààð, àìüäàð÷ áóé îéð îð÷íûõîî õ¿ì¿¿ñèéíõýý àìíààñ ãàðàõ ¿ã, õýëëýãèéã àíõààð÷ ñîíñîæ áàéâ óó? Á¿ãä ë ÿìàð íýã õàðààëûí ¿ã óðñãàæ, ýñâýë àðâàí ¿ãíèéíõ íü òàâ íü ëàâ “õàð ¿ã” áàéäàã ãýäãèéã ìýäýõ áèç. Õ¿í åð íü õýëñýí ¿ã øèãýý àìüäàðäàã. “Íîâø” ãýæ õàðààäàã áîë õîã íîâø øèã, “õ¿¿ð” ãýæ õàðààäàã áîë ñ¿íñ ñ¿¿äýð øèã àìüäàðäàã ãýäýã ø¿¿ äýý. Áèäíèé ìýäýõ õýëíèé îð÷èí èéìõýí ñýí ¿¿? ªâºã äýýäñýýñ ìèíü ºâë¿¿ëñýí õýëíèé ºâ ìààíü õýäõýí æèøýýíèé ¿ãýíä àðãàìæèãääàã ãýæ ¿¿? Õýë ñàíààíû òîëü ãýâýë áèä þóí õýëíèé ºâèéã õàìãààëæ õàéðëàõ áèòãèé õýë, îé

òîîíä îðîìã¿é ñ¿éòãýã÷äèéí òîîíä îðîõ áèç. Ãýð á¿ëèéí õýëíèé îð÷èí, íàéç íºõºä, íèéãìèéí õýëíèé îð÷èí , åð íü õýëíèé îð÷èí ãýæ åðººñºº àëãà. Öººí òîîíû ¿ãèéí ñàíãàà õ¿ëýýí çºâøººð÷ ººðñäèé㺺 ñýòãýõ¿éãýýðýý ýðõë¿¿ëñýí áèäíèéã “äýíä¿¿ ýðõ” ãýæ õýëýõýýñ ÷ ÿàõ âý. Òýãýýä ÷ îþóí ñàíààíû äîòîîäûí äàðëàëä õýäèéí îð÷èõñîí. Þóí òýð õÿòàäûí äàðëàë. Õýëýõ ÷ þì áèø. Óëñ ¿íäýñòíèéã õýë, õîîë õî¸ð ë àâàðäàã. Îðøèí òîãòíîõûí õèë õÿçãààð ÿàõ àðãàã¿é ýõ õýë. Ãàäààä õýë ñóðíà.. ãýæ õýí õ¿íã¿é ñàíààøðàõ àâ÷, òºðºëõ õýëýý òºãñ ýçýìøèõ íü þó þóíààñ ýðõýì. Ýõ õýë ãýäýã îðîñ, àíãëè, ñîëîíãîñ… õýëíýýñ çàðèìäàãëàæ, óòãèéã íü ñààðìàãæóóëæ õýðýãëýäýã ç¿éë îãòõîí ÷ áèø.

Õýçýý ÷ þì, ò¿¿õèéí õóóäàñ ñºõâºë ýíý ¿å õàìãèéí ýðõ, õàìãèéí áàðààí áàéõ íü ãàðöààã¿é áèç. Áèäíèé õóäàë ãýæ ìýëçäýã òýð ¿íýí á¿õýíä áàéõ õóäëûí òîî äýíä¿¿ èõ. Ñàõëûí áóäàà õîîë áîëäîãã¿é. ¯íýõýýð ë äýìèé þì äýìèé áàéäãààñ õîéø ¿ã¿éñãýýä, áóñäààñ áóðóóãàà õàéõûí îðîíä ¿íýíä òîëãîé áºõèéõººñ è÷èõ þóí.

ÐÒÄÑ- Ñýòã¿¿ë÷- 2à À. ̺íõ÷èìýã

Хїмїїс єєрсдийн амьдралаа хєнгєн, аятайхан, аюулгїй, эрїїл, сонирхолтой болгохын тулд тасралтгїй шинэ шинэ зїйлийг бїтээсээр ирсэн бєгєєд їргэлжлїїлэн бїтээсээр байгаа билээ.Їїнийг л бїтээлч сэтгэлгээ гэж хэлж болно. Олон мянган жилийн ємнє хурц иртэй чулуунд модон иш хийж анхны чулуун сїх бїтээсэн, хиймэл дагуул хєєргєсєн г.м бїгд л бїтээлч сэтгэлгээний їр дїн билээ.

Бїтээлч сэтгэлгээ нь : - Шинэ санааг гаргаж ирдэг - Хуучныг хооронд нь холбож, шинэ зїйлийг бий болгодог - Чадвар, мэдлэгийг холбож шинэ арга зам, їр дїнд хїргэдэг - Сэтгэж байгаа тухайн хїнийхээ оюуны итгэлцїїрийг єсгєдєг

Хїний оюун ухааны тєрєлхийн заяагдмал шинж чанаруудад єєрчлєлт орсноор уураг тархи нь мэдээллийг ялгахгїйд хїрч, гадны хогон мэдээллийг їржїїлэгч болон хувирч, бїтээлчээр сэтгэх чадвараа алдах їйл явцыг «бїтээлч сэтгэлгээний хомсдол» гэнэ. Дэлгэрэнгїй бичвэл «Бїтээлч сэтгэлгээний олдмол дутмагшлын хам шинж» товчоор «БОХ».

Би ийм євчинд нэрвэгдсэн олон хїнийг танина, тэднийг БОДХАНЖ -нэг, хоёр, гурав гэх мэтчилэн дугаарлан нэрлэе. Бодханж нь «бїтээлч сэтгэлгээний олдмол дутмагшлын хам шинж»-ээс їїсгэсэн нэр їг. Бодханж-1 гуай эдїгээ нас сїїдэр 60 гарсан бєгєєд «БОХ» євчний нянг он удаан тээж буй ясны архаг євчтєний бїртгэлд оржээ. Бодханж-1, багаасаа багшийн заасныг яг їсэгчлэн цээжлээд буцаан хэлдэг томоотой тоть болсоны хїчээр ЕБС-ийг гайгїй дїнтэй тєгсєж их сургуульд элссэн, дараа нь их сургуулиа амжилттай дїїргэхийн тулд профессорын хэлснийг яг дагаж донгоддог уран хєхєє болсон, їр дїн нь ч гарч тэрээр их сургуульдаа багшаар їлдсэн, тэгээд дэд эрдэмтэн болохын тулд нэгэн жїїдийн бичсэн зохиолыг їг їсэг алдалгїй арваад жил хуулсан, дараа нь докторын зэргийг уржнан хойно хамгаалсан, чаддаг юм нь їр нєлєєгїй зэрэг цол хамгаалах, єрєєлд тїїнийгээ бэлэглэх . . .

Бодханж-2 нь нас 50, тєрийн єндєр албыг олон жил хашиж, засгийн ордон дотор насаа элээж буй хїн. Тэрээр сайн хїн її гэвэл аргагїй «сайн» хїн, їг хэл гаргахгїй, нам тєрийн бодлогыг л сурталчилна, їе їе гоё нэртэй хурлуудыг зохион байгуулж дээд даргаасаа оноо авна, элдвийн ой тэмдэглэх, хїмїїсийг одон медальд тодорхойлох хообийтой, їїндээ гаршсан гэдэг нь жигтэйхэн, тїїнийг тєрийн хєрєнгийг їр ашиггїй зарцуулах арга ухааны мастер гэхэд буруудахгїй.Бодханж-3 бол ємнєхєєс арай єєр, эдїгээ 40 шїргэж яваа, хамгийн сайн чаддаг юм нь бусдыг уруу татаж їймїїлэх, тїїндээ сїїлийн арав гаруй жил гаршин «дээд мэргэжлийн улс тєрч» болсон, одоо нэгэн улс тєрчийн хормой дор хярчихсан нєгєє нам руу нь чулуу шиддэг ажилтай. Тэрээр бїтээхийг бус бїрэлгэхийг уриалдаг хїн.Бодханж-4 нь нас 30, их сургууль тєгссєн, бас магистр хамгаалсан, уг нь сайн охин л доо, даанч мэдсэнээ ашиглах чадвараар дэндїї

сул, одоо ажилгїй, нєхєргїйБодханжуудыг би вээр манай єнєєгийн сэхээтний нийтлэг дїр тєрх гэж яаран дїгнэмээргїй байна, харин бага бус хувийн жинтэй тодорхой хэсгийн тєлєєлєл гэвэл онох биз. Асуудлын гол нь Бодханжид байгаа юм биш, асуудлын гол нь хїнийг Бодханж болгож буй, тїїнийгээ ємгєєлєн хамгаалж тэтгэж буй тогтолцоонд байгаа юм. Бодханжууд бол манай нийгмийн биет бїтээгдэхїїн мєнєєсєє мєн, ийм бїтээгдэхїїний тoo сїїлийн жилїїдэд олширсон уу гэхээс цєєрєєгїй ээ.Монголын боловсрол нь оюун ухаан, сэтгэлгээг олон жилийн туршид їл хэрэгсэж, хиймэл дїр бїхий хоосон мэдээллийг шїтэж, їзэл суртлын золиос болж, хєндий цээжлїїлэх сургалтын хоцрогдсон технологийг ягштал мєрдсєний уршгаар тєгсєгчдийнх нь оюун ухаан царцанги болж сэтгэлгээнийх нь бїтээлч чадвар хомсдолд єртсєн байна.Монголын нийгэм єєрчлєлт шилжилтийн ирмїїн їедээ байна, харамсалтай нь энэхїї шинэчлэл маань тєдийлэн ахиц дэвшилд хїрэхгїй байгаа тєдийгїй зарим чиглэлээр ухрах тєлвийг оллоо, яагаад ийм болов гэдгийг хїн бїр єєрєє єєрєєсєє асуух ёстой, єєрєє єєрсдийгєє шїїж дїгнэх ёстой, миний ойлгосноор: нийгмийн шинэчлэл гэдэг нь гойд адармаатай, маш гїнзгий, тїїнд хэлбэрдэх тєдийгєєр єнгєц хандвал эцсийн їр дагавар нь cєpєг болж мэдэх, ерєєсєє єєрчлєлт гэдэг нь явж явж эцэстээ хїн дээр очиж тулдаг, хїнийг єєрчлєнє гэдэг нь хїний сэтгэлгээг єєрчлєхийг хэлдэг, нэн ялангуяа манай орны хувьд давын ємнє бїтээлч сэтгэлгээний єєрчлєлт гойд чухлаар шаардагдаж байгаа бєгєєд энэ ажил нь боловсролын шинэчлэлээр эхлэж шатлан гїнзгийрэх ёстой, ингэхлээр монголын нийгмийн єєрчлєлт шинэчлэл гэдэг нь ихээхэн тэвчээр, олон жилийн шургуу ажиллагаа шаардсан тасралтгїй їргэлжлэх їйл явц байх нь ээ.Сэтгэлгээний шинэчлэл рїї ойртохын тулд юуны ємнє одоогийн тєлєв байдлаа тун ултай оношлох ёстой, хамгийн чухал нь «Бїтээлч сэтгэлгээний хомсдол»-оос гарах арга замыг сайтар тунгаан бодох учиртай. Ямар ч гэлээ эхлээд манай нийгэм энэ аюултай євчинд нилэнхїйдээ яггїй гїнзгий нэрвэгдсэн гэдэг їнэнийг ил тод хэлж сурцгаая, тїїнд боловсролын одоогийн академик шинжтэй хийсвэр сургалт шууд нєлєєлсєн гэдгийг хїлээн зєвшєєрье, євчнийхєє оношийг євчтєн єєрєє мэдэх нь эмчлэхэд дэм тус болдог гэдэг утгаар їїнийг ил тод хэлж байна. Энэ євчнийг анагаах арга нь боловсролын шинэчлэлтэй гойд холбогдоно.«БОХ» євчнийг эсэргїїцэх сэтгэлгээний дархлаа уг нь хїн бїрт бий нь бий, хїїхэд багадаа их оролдомтгой, юм юмыг шинээр єєрєє хийх сонирхолтой, бїтээлч чадвартай, єєрийгєє зєвтгєх зєнтэй, зєрїїд зантай, мєрєєдємтгий байх бєгєєд залуудаа гал халуун сэтгэлтэй зоригтой зїрхтэй байдаг, харин нас ахих тусам энэ чанараа гээж дархлаа нь буурдаг. Бїтээлч сэтгэлгээний дархлаагаа аль болох удаан хадгалахыг хїн бїр эрмэлзэх учиртай, їїнд нь

боловсрол дэмжлэг їзїїлэх їїрэгтэй, монголын боловсрол энэ їїргээ биелїїлж чадаж байгаа бол уу?, Бодханжуудын бїтээлч сэтгэлгээний дархлаа яагаад тэгтлээ эрт, бага залууд нь буурав?Бїтээлч сэтгэлгээний хомсдол нь удамших аюултай гэж сэтгэл зїйчид їздэг байх юм, учир нь єрхийн эзэн ийм євчтэй бол тэрээр їр хїїхдээ єєрийн энэ муухай замаар оруулах гэж ихэд мэрийдэг, хїїхдїїд учир мэдэхгїй болохоор эцэг эхийн энэ байдал нь тэдэнд таалагдаж, ийм замаар «БОХ» євчин удамшина. Энэ євчин бас халдвартай, хамт ажиллагсадын дотор нэг ийм єєдгїй хїн байхад л бусаддаа хїчтэй нєлєєлнє, ялангуяа багш нар энэ євчнєєр євдвєл сурагч оюутандаа халдаах магадлал ихтэй. Бїтээлч сэтгэл-гээний СОRТкурсэд хамрагдаагїй, багаасаа «Оюуны хєгжил-IQ» хичээлээс хол хєндий байсан хїмїїсийн сэтгэлгээ энэ аюултай євчний нянг ямарч эсэргїїцэлгїйгээр шууд хїлээн авдаг байна, яагаад гэвэл, тэдний уураг тархинд буй дархлалын эсїїд нь унтаахай тєлєвт орсон байдаг ажээ.Хїний бїтээлч сэтгэлгээ хомсдох євчин 1870-аад оны їеэс анх мэдрэгдсэн байна. Тэгмэгц барууны орнууд боловсролоо элитийн ба массын гэж хоёр хуваагаад элитийн боловсролыг академик руу, массын боловсролыг прагматизм руу хандуулж, ингэснээр нийгмийнхээ хєгжлийг цєєнх нь чиглїїлж, араас нь олонхи масс нь дэмждэг тогтолцоонд шилжиж чадсан байна. Харин энэ хугацаанд колони болон буурай хєгжилтэй орнууд .ялангуяа ЗХУ-ын хараанд байсан Монгол мэтийн цєєн улс хийсвэр, бїтээлч бус боловсролыг хавтгайд нь хєгжїїлж, энэ нь эргээд улс орных нь эдийн засгийн хєгжлийг нь чєдєрлєн тушжээ.1960-аад оноос барууны орнуудад прагматик боловсролын дутагдал хурцаар илрэх болов, тэр нь оюутан сурагчдын сэтгэлгээний оюунлаг тал хоцрогдож байгаагаар мэдэгдсэн байна. Yїнийг прагматизмаас эхтэй бїтээлч сэтгэлгээний хомсдол гэх бєгєєд тэдгээр улсад ихээхэн газар авчээ. Прагматизмээс эхтэй «БОХ» (товчилсон тэмдэглэл нь П-БОХ), академикээс їїдэлтэй «БОХ»-ын (А-БОХ) хооронд зарим ялгаа бий. Тухайлбал, манай Бодханж-1,2,3 нар нь А-БОХ ын вирус тээгч, тэд єдєржингєє ярьсан ч эцэхгїй, яриад л, ухуулаад л, онолдоод л байж чадна. Гэтэл Бодханж-2-н дїї Подханж нь бїр єєр. Подханж нь 70-аад онд ТМС тєгссєн, барилгын ажилд морь нохой мэт зїтгэсний буянаар, бас ахын дэмжлэгээр олон том одонтой болсон ч зїїх биеэ барж, эдїгээ хэвтэрт, тэгээд ч чаддаг юм нь ганцхан шавар зуурах, тэгэхдээ зєвхєн хїрзээр шїї, ингэхлээр монголд ч гэсэн П-БОХ-ын вирус тээгч бас байх шиг. Монголд газар авсан нь А-БОХ, баруунд газар авсан нь П-БОХ. Энэ тухайд XIV Далай лам Данзанжамц вээр «Манай боловсролын тогтолцоо бїхэлдээ хоцорчээ. Бїх юм бидний санаж бодсоноос єєрєєр эргэж хараа хяналтаас гарч байна» гэсэн билээ.

Бїтээлч сэтгэлгээний хомсдол «БОХ»-ын эсрэг вакцин хийх гэж эрдэмтэд олон жил шургуу ажилласны ачаар 1970-аад онд тїїний нэг хувилбарыг олж CORT хэмээн нэрлэжээ. CORT-ыг монголоор Оюун ухааны хїрээлэн гэж орчуулав. CORT-ыг нээсэн эрдэмтэнийг Эдвард де Боно гэдэг, тэрээр дэлхийн тївшинд нэр нь цуурайтсан профессор бєгєєд эдїгээ алдарт Кембрижийн их сургуулийн дэргэдэх «Сэтгэлгээний ур чадварын тєв»-ийг тэргїїлдэг. Кембрижийн их сургууль нь хїний оюун сэтгэлгээг гойд їнэлдэг газар л даа.Энэ зуны тухайд Эдвард де Боногийн бие тєлєєлєгч Питр де Боно БНХАУ-д хоёр cap ажиллав. Манай улсаас «Монгол улсын Оюуны Чадварын IQ тєв»-ийн гїйцэтгэх захирал Д.Єлзийбадрах биечлэн очиж уулзсан байна. Боно гуай манай тєлєєлєгчид «Танай Монгол мэт буурай хєгжилтэй, цєєн хїн амтай оронд хийсвэр академик боловсрол їр єгєєжєєр бага юм, та нар дэлхийн шинжлэх ухааныг хєгжїїлнэ гэхээсээ ємнє єєрсдєє хєгжихєє бод, робот хийж дэлхийг эзэгнэх гэж байгаад єєрсдєє робот болчихуузай, бодит байдлаа сайн хар, ер нь та нєхєд нилээд бїтээлч бус сэтгэж байж мэднэ, учир нь бїтээлч сэтгэлгээ дутсанаас л улс гэрийн хєгжил дэвшил гацдаг, монгол хїн англи биднээс бие махбодийн хувьд дутуу биш шїї дээ, гагцхїї бїтээлч сэтгэлгээний хомсдолд л нэрвэгдсэн байх, боловсролоо шинэчлэх шаардлагатай, оюун ухаанаа хєгжїїлэхийг чухалчил, сургуулиудад энэ чиглэлийн хичээлийг ахиу оруул, ахлах ангиудад CORT курсыг ашиглаарай, бид туслая» гэж хэлсэн байна. Энэхїї CORT курсыг одоогоор дэлхийн олон орон ахлах сургуулийнхаа (IX, X, XI ангиуд) албан ёсны хичээл болгон хэрэглэж байгаа аж. Зєвхєн Венесуэль улс гэхэд л CORT курсыг заах 200000 багш бэлтгэсэн гэнэ. Тэнд сурагч оюутнууд єдєр бїр хичээлийн хоёр цагийг сэтгэж сурахад албан ёсоор зориулдаг ажээ.Монголчууд «євчин хэлж ирдэггїй, хийсэж ирдэг» гэлцдэг, їнэн худал нь бїї мэд, ямартай ч эрдэмтдийн хэл ярианд хийсэж ирдэг євчин гэсэн ойлголт байдаггїй, євчин хийсэж ирдэггїй, хэлж ирдэг, тэгэхлээр «БОХ» нь хэлж ирсэн тєдийгїй, манай боловсролоос єєрєєс нь ургасан євчин, євчинг гуйж явуулахгїй, хєєж явуулна, иймд «БОХ»-ыг хамтын оюун ухаанаар хєєн зайлуулцгаая.Бїтээлч сэтгэлгээний хомсдолоос салах цаг айсуй, салхи хєдлєв бололтой...БYТЭЭЛЧ СЭТГЭЛГЭЭНИЙ ХОМСДОЛЫГ YЛДЭН ХЄЄХ ИХ САЛХИ НИЖИГНЭНХЭН ХЄДЄЛТYГЭЙ

Ïðîôåññîð Ö.Äýìáýðýë

ÁYÒÝÝË× ÑÝÒÃÝËÃÝÝÍÈÉ ÕÎÌÑÄÎËÛà ÀÍÀÃÀÀÕ ÍÜ

ÕYÍ ÕÝËÆ ÁÓÉ YÃ ØÈÃÝÝ

¿íýí äýõ õóäëûí òîîã öººë캺ð…Yíýíèé ºìíº

ßðóó 2007. 4 ñàð ¹04(10)ñýòãýëèéí õ¿÷èéã ñýðãýýõ¿é 5

“Òà ººðºº àìüäðàëàà òºëºâëºíº ýñâýë ººð õ¿ì¿¿ñ òàíû àìüäðàëûã òºëºâëºíº”

/Ñòðóêòóðàëèçìûí æèøýýí äýýð/ Ñòðóêòóðàëèçì áóñàä îíîë õàíäëàãûã

áîäâîë àìæèëòòàé óðàãøëàí õºãæèæ ÷àäààã¿é ÷ ýðäýìòýíû óðäàà òàâüæ áàéñàí óõàìñàðûí á¿òöèéã ñóäàëæ õ¿íèé îþóí óõààíû ¿éë àæèëëàãààã òîäîðõîéëîõ ãýæ îðîëäñîí ñàéøààëòàé ¿çýë áàéëàà. Õ¿íèé óõàìñàð íü àìüäðàëààñ îëæ àâñàí òóðøëàãà äýýð òóëãóóðëàäàã. Áèä àëèâàà þìñ ¿çýãäýë, ¿éë ÿâäàëòàé òóëãàðñàíààð òóõàéí íºõöºëä áèåý ÿàæ àâ÷ ÿâàõ, õýðõýí çºâ øèéäâýð ãàðãàæ ñóðàõàä ñóðàëöäàã. Õàðèí òîõèîëäîæ áîëîõ ç¿éëñýýñ õýäèé ÷èíýý çóãòààíà òºäèé õýìæýýãýý𠺺ðèé㺺 òºëºâø¿¿ëýõ ¿éë ÿâöààñ õÿçãààðëàãäàæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Ýíý íü àéäàñòàé í¿¿ð òóëãàðàõ ¸ñòîé ãýñýí

¿ã þì. Àéäñààñ õýð èõ àéíà òºäèé õýìæýýãýýð àéäñûí áîîë áîëñîîð áàéäàã. ¯¿íèéõýý øàíä íàñíûõàà ýöýñò õóë÷èéñíûõàà òºëºº 10 äàõèí àëóóëñíààñ ÷ èë¿¿ øàíàëàõ âèé!

Åð íü õ¿í ººðèé㺺 òàíüæ ìýäíý, óõàìñàð ¿éë àæèëëàãààãàà õÿíàæ ñóðàõ ãýæ îðîëäîõ íü ººðèéí õèéæ ÷àäàæ áóé ýñâýë õèéõýýñ ýìýýæ áóé ç¿éëñèéí ó÷ðûã íü îëîõûí òóëä ë þì. ßã ë àëäñàí áîëîìæ, á¿òýëã¿é õàéð, ñàéí áîëîâñðîë îëæ ÷àäàëã¿é õîöîðñîíäîî øàíàëäàã õ¿ì¿¿ñ øèã. Òýäãýýð õ¿ì¿¿ñ ºíãºðñºíºº ýðãýí ñàíàõäàà ººðèéí àëäñàí áîëãîíîî áîäîæ øàíàëäàã áîëîâ÷ óã ç¿éëñ íü èõýíõäýý õèéõ ãýæ îðîëäîî ÷ ¿ã¿é ç¿éëñ áàéäàã. Ýíý áàñ ë íºãºº õèéõýýñ àéñàíààñ ¿¿äýëòýé.

Õýðâýý õèéõ ãýæ îðîëäâîë òýíãýð äýýðýýñ íü íóðàõ ãýæ áàéãàà àÿòàé ñàíàãäàæ, öààçëóóëàõ ãýæ áàéãàà ìýò ñýòãýãäýë òºðíº. Èéì ¿ð äàãàâàðò þó õ¿ðãýæ áàéíà âý? Ìýäýýæ õýò èõ

áîäîãääîã. ªºðèéí óõàìñàð, ¿éë àæèëëàãààãàà ñóäàëíà

ãýäýã íü ººðèéí õàìãèéí ñàéí òàëóóäàà èëð¿¿ëæ ìóó òàëóóäàà áàãàñãàõ çîðèëãîòîé áèëýý. Áèä öàã ÿìàãò óëàì áîëîâñîð÷ òºãñ ç¿éë ð¿¿ òýì¿¿ëäýã ÷ íèéãìèéí áîëîîä õàìãèéí ãîë íü ñýòãýë ç¿éí òàëààñ /ººðººñºº/ íèëýýä äàðàìòàíä îðäîã. ×èíèé òîëèíä õàðæ áóé õ¿í áîë ÷èíèé

õàìãèéí ñàéí íàéç ýñâýë õàìãèéí àþóëò äàéñàí ÷èíü áàéäàã. Õýíèéã, þóã ñîíãîõîî çºâõºí ÷è ë øèéäíý ãýäýãòýé ë óòãà íýã þì. Õýí íýã õ¿íèé àâüÿàñ ÷àäâàðò áè ýðãýëçäýãã¿é. Õ¿í á¿ð ìàø èõ íººö áîëîìæ, áèå áÿëäàðûí, ñýòãýëãýýíèé àãóó èõ ÷àäâàðòàé òºðäºã. Õàðèí ¿¿íèéã àøèãëàõàä õàìãèéí èõýýð ñààä áîëäîã õ¿÷èí ç¿éë áîë “àéäàñ” þì. Àéäàñ þóã ÷ á¿òýýæ þóã ÷ óñòãàæ ÷àäíà. Õ¿í õýðâýý àéäñàà çºâ çàëæ ÷àäâàë òýð àìüäðàëûí ò¿ëõ¿¿ð áîëíî.

ÑÒÐÅÑÑ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÕ¿ðýýëýí áóé îð÷íîî òºãñ áîëîâñðîíãóé áèø

õýìýýí ñýòãýë äóíäóóð ÿâàõ íü ñýòãýöèéí ýð¿¿ë ìýíäýä èõýýõýí óðøèã àâ÷èðäàã. Àìüäðàëààñ ãýðýë ãýãýýòýé ç¿éëèéã îëæ

õàðàí ìýäýð÷ ÷àääàãã¿é á¿õíèéã “õàðàíõóé” áîëãîí ¿íýëæ ä¿ãíýõýýñ èë¿¿ ìóó ç¿éë áàéõã¿é. ͺ㺺 òàëààñ ìóó ç¿éë áàéõã¿é áàéäàã áàéñàí áîë “ìóó” ãýäýã óõàãäàõóóí áàéõã¿é áîëæ ò¿¿íã¿éãýýð “ñàéí” ãýã÷èéã òîäîðõîéëîõ áóþó ìýäðýõ áîëîìæã¿é þì. Çàðèì õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéí àìüäðàëûã ººðººñºº èë¿¿ ìýò àâ÷ ¿çýí, áóñàäòàé æèøèí õàðüöóóëæ ñýòãýëýýð óíàäàã. Ñýòãýöèéí ýð¿¿ë àõóé ãýäýã íü õ¿íèé ñýòãýë

ñàíààã ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ ãýñýí óòãàòàé áºãººä äàñàë áîëîîã¿é îéëãîëò áàéæ áîëîõ þì. Ñòðåññèéí øèíæ òýìäýã- Íîéð õ¿ðýõýý áîëèõ

- Àéäàñ ò¿ãø¿¿ðò àâòàõ- ªºðèéí õÿíàò ñóëàð÷, àëäàãäàõ- Àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ ÷àäàõã¿é áîëîõ- Íîîìîé ãºëãºð áîëîõ - Àð÷ààã¿é áàéäëûí ìýäðýìæ ¿¿ñýõ- ª÷¿¿õýí ç¿éëä ÷ áóõèìäàí, óóðëàæ

óöàðëàäàã áîëäîã.Ñòðåññèéã õýðõýí äàâàí òóóëàõ âý?- ªäºð á¿ðèéã èíýýõ ç¿éëòýéãýýð ºíãºð¿¿ëæ

áàé - ßìàð íýã èíýýäòýé ç¿éëèéí òàëààð óíø,

õàð, ñîíñ, ÿðü áàñ ººðèé㺺 øîîëîí èíýýõ õîøèãíîõ ÷àäâàðòàé áàé- ªäºð á¿ð ººðèé㺺 õýä õýäýí óäàà

óðàìøóóëæ áàé- ªäºð á¿ð ººðèéí õàéðòàé õýí íýãýíäýý

õàéðòàé ãýäãýý èëýðõèéëæ áàé- Äîëîî õîíîãò 2-3 óäàà áèåèéí òàìèðûí

äàñãàë, áèåèéí õ¿÷íèé àæèë õèéæ çàíøèë áîëãîõ, óóðàíä ÷ ñóóæ áîëíîÀæëûí à÷ààëëààñ ¿¿äýí íîéðã¿éäýëä îðæ

èõýýõýí õýìæýýãýýð ñòðåññò îðîõ áàñ íýãýí øàëòãààí, íºõöºë áîëäîã.Óòàñ: 11-331175Ö-øóóäàí: uugantsetsegss@yahoo.comÕàÿã: ÌÓÈÑ-èéí 4-ð áàéð ÝÇÑ-èéí óðä,

Óëàìæëàë ¸ñîîð ºã뺺íèé öàéãàà àâààä ºðººë¿¿ãýý ãýëäýð÷ ÿâàõäàà õîîë õèéëã¿é õè÷íýýí óäàæ øàíàãà ÿàæ áàðüäàãèéã çààëãàõ äýýðýý òóëààä áàéãààãàà àíçààðàâ. Èõ õîòûí í¿ðãýýíä ÷èìýý íýìæ, àæèëäàà ñóðãóóëüäàà ÿàð÷ áàéãàà øîðãîîëæèí õ¿ì¿¿ñ çàìäàà ºíäºã, ìàíòóóí áóóç, ä¿ô¿íèé öàé, õàëóóí çàéäàñ ìýòõýíýýð ÿâäàë äóíäàà ãÿëñ õîîëëîîä áàéäãèéã ñàíàæ ÓÁ-ò ÿàäàã áèëýý ãýæ áîäòîë ºã뺺 á¿õ äýëã¿¿ð, ¿éë÷èëãýýíèé ãàçðóóä òàñ õààëòòàé, êàôå ãóàíçóóä á¿ð ñóðàãã¿é, 24-èéõýíèéã ýñ òîîöâîë. ªã뺺íèé öàéã ãýðòýý ë çîîãëîõîîñ ººð õóâèëáàð áàéõã¿é þì áàéíà. Ìàíü ìýò íü ÿàæ èéæ áàéãààä ë öàãàà òóëãàäàã áîëîõîîð àæèëðóóãàà øóóä ãàðàõóó, õàëóóí öàéíä ò¿ëýãäýõ ¿¿ ãýäýã ñîíãîëòîíä óíàæ, ìýäýýæ ñóðààã¿é áèø îéëãîìæòîé. Ñ¿¿ëäýý ÷ “¿ä õ¿ðòýë ºë äààõã¿é çàëóó íàñ ãýæ þó áàéäãèéí” ãýæ áîäñîí øèã, àæèë èõòýé ¿åä çàðèìäàà ¿äèéí öàé óóæ àìæèõã¿é áîëîíãóóò ø¿ëñýýðýý óíä õèéãýýä øóóä öàäàæ, ¿éëò õîäîîäîíäîî äàéñàí øèã ýý ë õàíäàíà, ÿàëò ÷ ¿ã¿é îðîé áîëîõîä õîíõîëçîæ õîõèéæ ìàõèéñàí àìüòàí Ẻí ìàõ çàæëàõã¿é çàëãèàä øºíºæèí òàíèë ìàíãàñíóóäàà ç¿¿äýëíý. Ýíý áîë çàëóó öàãèéí õýðýã. ¯¿ëýí ñ¿¿äýð äàéðàõàä äààðäàã áîëæ, ¿äèéí öàé õîëäîõûã àíäàõàà áàéãààä èðýõýýðýý õ¿í ÷èíü ººð áîëæ ºäðèéí õîîë

áàéòóãàé ºã뺺íèé óíäûã õ¿ðòýë õýëýëöýõ õýðãèéí òºëºâëºãººíä çàéëøã¿é àñóóäàë áîëãîæ îðóóëäàã þì áàéíà.Ìàíàéä ÷èíü ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàð ÷óõàì öýöýãëýýä áàéäàã, ãýòýë ÿàâ, çàõ çýýëèéã ìýäýð ë äýý ...öààíà ÷èíü ºã뺺íèé öàéã óìàðòààä ã¿éæ ÿâäàã á¿õýë á¿òýí àðìè ãóäàìæèíä, óíààíä õºëõºæ áàéíà. ßã òýð çàìä íü îòîîä á¿ëýýí ñ¿¿òýé öàé, êîôå, 纺ëºí ñýíäâè÷èéã øóóä ñàéõàí àâ÷ ÿâàõàä íü áýëäýýä, àëèâ òà ìºí㺺 ë íààø íü, áàðóóí ç¿¿íýýðýý ñîëèëöîõîä åð人 ãóðâàí ñåêóíä ãýýä èíýýìñýãëýýä çîãñîæ áàéõ õººðõºí ºíãºòýé öýâýðõýí ò¿öõýí¿¿ä áàéâàë ìîíãîë÷óóä óðò íàñëàõ ãýýä áàéíà òà ìèíü. ßâæ ñ¿¿íèé ôåðìòýé ãýðýý áàéãóóëäàã þì áèë¿¿...Óã íü ÷ ýíý ò¿ðãýí õîîë ãýäýã òèéì ÷ îëèãòîé þì áèø ë äýý. Àðãà ÿäàõàä õîîñíîîñ ë äýýð áîëîâ óó ë ãýæ. Åâðîïò àíõ ò¿ðãýí õîîëûã òàëàðõàí õ¿ëýýæ àâ÷ èõ ñàéõàí ç¿éë ìýòýýð ÿðüæ áàéñàí ÷ îäîî òýðíýýñýý áîëîîä ÷èõðèéí øèæèí ãýæ àþóëä îðîîä ÿàõàà ìýäýõã¿é áàéíà.Óã íü áîë áèä ÷èíü ýíýõýí áèåíäýý

àíõààðàë òàâüæ ºã뺺 íýã öàãèéí ºìíº áîñîîä öàéãàà óóãààä, õîîëîî èä÷èõýýä ÿâàõàä þó íü áîëîõã¿é áàéõàâ äýý. Õººðõèé õ¿í ãýäýã àìüòàí òýãýõ þìñàí èíãýõ þìñàí ãýæ õàëàãëàñààð ë... òýãñýí ÷ þìã¿é èíãýñýí ÷ þìã¿é ë òàëèéõ þì äàà... Èíãýõã¿é ë þìñàí...

Èíãà blogmn.net

Би хир зэрэг насанд хїрсэн бэ?

1.Хэрэв тэд нар муу зїйл хийж байна гэж бодвол би бїлэг хїмїїсийг эсэргїїцэж чадна.

2.Би ирээдїйн ашиг сонирхлын тєлєє тухайн мєчийн ая таашаалыг орхиж чадна.

3.Би бусдын сэтгэл хєдлєлийн тухай бодож, тэднийг хїндэтгэж чадна.

4.Миний эцэг эхчїїд гэрийн ажилд миний туслалцаанд найдаж болно.

5.Би гэрийн даалгаврыг бие дааж, цаг тухайд нь сайн гїйцэтгэж чадна.

6.Би гомдол тавьж, санаагаар унахгїйгээр єєрийн урам хугаралт,

Ñîíèðõîëã¿é ç¿éë ãýæ áàéõã¿é, çºâõºí ñîíèðõîëã¿é õ¿ì¿¿ñ ë ãýæ áàéäàã”

1.ßðèëöàæ áóé õ¿íýý õ¿ñëýýðýý ñîíñ. Õýí íýãýíä áè àíõààðëàà õàíäóóëæ, ñîíñîã÷ áîëîõ ãýæ áàéãàà áîë ýõëýýä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ë. ªºðòºº ñîíñîõ õ¿ñýë òºð¿¿ëæ, øèéäâýð ãàðãàí ò¿¿íèéãýý õýðýãæ¿¿ëæ ñóðàõ íü ÷óõàë.2.Ñàéí ñàíààòàé áàé. ßðèëöàã÷èäòàé

îéðòîí ñóóæ, òîõîéãîî ºâäãºí äýýðýý òàâèàä, õóðóóãààðàà 纺õ ìýò ãàðààðàà ÷àìàðõàéíûõàà äàãóó õºìñ㺺 òóëæ, í¿äð¿¿ íü õàðöààðàà õ¿÷òýé õîëáîîãîî õàäãàëàõ íü ÷óõàë.3.ªºðºº ÿðèõàà áîëü. Yå ¿å ººðñäèéí

òàéëáàðòàà çîãñîëò õèéæ, ñîíñîæ áàéãàà õ¿íäýý õýëýõ ç¿éëñèéã íü õýë¿¿ëýõèéí òóëä õ¿¿ðíýí ÿõèëöàõ õýðýãòýé. Äóóã¿é áàéõûí ýåðýã òàë íü áèä ººðñ人 áàãà ÿðèõ.4.ßðèëöàã÷èéíõàà ñýòãýëèéã õºäºëãº.

Õ¿ì¿¿ñèéí ìýäðýìæèéã îéëãîñíîîð áèä òýäíèéã þóãààð äóòàãäàæ, þóíààñ àéæ áàéãààã íü ìýäýæ áîëíî. Ñýòãýë õºäºëãºñºí òàëàðõàë èëýðõèéëæ

çàíøèõ, õ¿ì¿¿ñò ººðñäèéã íü õ¿íäýòãýí îéëãîæ áàéãààãàà õàðóóëàõ íü ÷óõàë.5.ßìàð íýã þìàíä ñàòààðàõã¿é áàéõûã õè÷ýý.

Ñàéí ñîíñîã÷èä ÿðèëöàæ áóé õ¿íäýý àíõààðëàà á¿ðýí ÷èãë¿¿ëæ ýðãýí òîéðîíä áîëæ áóé ÿìàð íýãýí ñààäààñ õàìààðàëã¿é ò¿¿íä àíõààðëàà õàíäóóëäàã. 6.Õàðèëöàà íü õàðèóöëàãà øààðääàã. ßðüæ

áóé õ¿íèé ¿ãèéã íü ÿàæ õ¿ëýýí àâ÷ áàéãààãàà áèä èäýâõòýé õàðóóëæ, õàðèí ººðñ人 ÿðüæ áàéõ ¿åäýý ñîíñîã÷äîî òýäíèé õàðèó ¿éëäýë ÿìàð áàéõ ¸ñòîéã íü îéëãóóëàõ õýðýãòýé. 7.Yðãýëæ íààøòàé õàðèóëò ºã. Áèä õ¿ì¿¿ñèéí

ÿðüæ áàéãàà ç¿éëòýé ñàíàë íèéëýõã¿é áàéñàí ÷ òýäýíä ¿ðãýëæ íààøòàé õàðèóëò ºãºõ ýíý ÷àäâàð íü èòãýëòýé, ÷ºëººòýé õàðüöààã õàäãàëàõàä òóñ áîëäîã. ̺í íàðèéí òîäîðõîé àñóóëòóóäûã àñóóñíààð õàðèëöàã÷àà äýìæèæ áàñ ººðèéíõºº ñàíàëûã áèò¿¿õýí õýëæ ò¿¿íòýé ñàíàë íýãäýõ íü çºâ.

ялагдал эсвэл олиггїй явдлуудыг давж чадна.

7.Би єєрийн шийдвэр, їйл хєдлєлийн їр дагаврыг хариуцдаг.

8.Би ярилцагчаа гомдоож, урлуулахгїйгээр биеэ барьж маргааныг шийдэж чадна.

9.Би єєрийгєє зєвтгєлгїй, алдаагаа хїлээдэг.

10.Би ямар нэг юмыг хийхээсээ ємнє энэ бїгд бусдад яаж нєлєєлєх талаар боддог.

Хэрвээ энэ бїхэнд “Тийм” гэж хариулж байвал та насанд хїрчээ. Нэг ч болов “Yгїй” гэсэн хариулт байгаа бол ч...

ÀÉÄÑÛÃ

ÀÒÃÀÍÄÀÀ ÎÐÓÓË áîäñîíû ë ¿ð äàãàâàð. ªºðèé㺺 õýò èõ òàíèõ ãýæ, ººðèéí íººö áîëîëöîîã äýíä¿¿ íàðèéâ÷ëàí òîãòîîõ ãýñíýýñ ¿¿äñýí òººðºãäºëòýé õîëáîîòîé þì. Õ¿í ººðèé㺺 òàíüæ ººðèéí ñýòãýëòýéãýý îéð äîòíî áàéõ íü ñàéí ç¿éë áîëîâ÷ ýíý íü õýò èõ òóéëøèðâàë ìàø ìóó ¿ð äàãàâàðò õ¿ðãýõ íü áèé. Çàðèìäàà ç¿ãýýð ë áóñäûí ¿çýë áîäîë äýýð òóëãóóðëàí àæèëëàõàä àøèãòàé áàéõ òîõèîëäîë ÷ áàéäàã.Õ¿í ººðèé㺺 ñàéí ìýääýã ãýæ áîääîã

áîëîâ÷ èõýíõ òîõèîëäîëä áèä ººðñäèé㺺 îãòõîí ÷ ìýäýëã¿é, ººðèéí íººö áîëîìæ, àâüÿàñ ÷àäâàðàà íýýæ ÷àäàëã¿é áàéñààð õîðâîîã îðõèäîã íü áèäíèé äèéëýíõä áàéäàã íü õàðàìñàëòàé.¯¿íèé ýñðýãýýð áèäíèé îéð äîòíû õ¿ì¿¿ñ

áèäíèéã àìüäðàë, íººö áîëîìæîî õýðýãã¿é ç¿éëä ¿ðæ áàéíà ãýæ çýìëýäýã íü ººðñäèéí õàðàõã¿é áàéãàà ÷àäâàðóóäûã ìààíü òýä õàðæ, ¿íýëæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Õàðèí áèäýíä áîë òýä íàäàä äààæ äàâøã¿é ç¿éëèéã òóëãàæ áàéíà ãýæ

ÑÝÒÃÝËÈÉÍ ÒÎËÜ ñýòãýëç¿éí òºâèéí

Á¿õ òºðëèéí êàáåëü óòàñ áîëîí áàðèëãûí ìàòåðèàë

Ẻíèé ¿íýýð 99834759

ªã뺺íèé öàé

ÿéöýä õºãæëèéí õýìæ¿¿ð:

Áóñäûã ñîíñîæ ñóðàõ àøèãòàé 10-í ä¿ðýì

Îþóòàí áîëîí öàãäààãèéí àæèëòíóóäàä 50%

õºíãºëòòýé

9:00 - 24:00

ñîíèí ç

àõèàëàã÷

ßðóó ñýòãýã÷ 2007. 4 ñàð ¹04(10)

Áèåèéí ýð¿¿ë ìýíä ø¿äíýýñØ¿äíèé ýð¿¿ë ìýíä óãààëòààñ

áèåèéí õ¿÷èéã áýõæ¿¿ëýõ¿é 6

“Áóñäûí òóñëàëöààãvé ãàíöààð áîëíî ãýæ áîäîæ áàéãàà õví òýíýã þì. Õàðèí áóñàä íü òvvíãvéãýýð áàéæ ÷àäàõãvé ãýæ áîäîæ áàéãàà õví ávð ÷ òýíýã”

Àìíû õºíäèéí ºâ÷íººñ ø¿ä óãààëòûí àðãààð óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

Òºðºë á¿ðèéí àìíû õºíäèéí ºâ÷ëºëººñ : 1. Ø¿ä óãààõ àðãà÷ëàëûã çºâ ýçýìøèí àìíû õºíäèéí ýð¿¿ë àõóéã ñàõèõ2. Õóâü õ¿íèé îíöëîãò òîõèðñîí çîõèñòîé õîîë õ¿íñ ñîíãîõ 3. Õýðýãöýýòýé íºõöºëä ýìèéí áîäèñûã çºâ õýðýãëýõ ãýñýí àðãààð ñýðãèéëæ áîëäîã .Ýíý óäàà òà á¿õýíäýý àìíû õºíäèéí ºâ÷ëºëººñ ø¿äýý óãààæ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òàëààð òîâ÷ òàíèëöóóëüÿ :Ø¿äèéã öàã ¿åý îëæ çºâ óãààæ õýâøñýíýýð ø¿ä öîîðîõ ºâ÷íººñ 64% õ¿ðòýë óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëîìæòîé. Þóí ò¿ð¿¿íä ø¿äíèé á¿õ ãàäàðãà, õîâèë, õîíõîðûã á¿ðýí öýâýðëýõèéí òóëä ø¿ä óãààõ õýðýãëýãäýõ¿¿í¿¿ä áîëîõ ø¿äíèé ñîéç, îî, ø¿äíèé çàâñàð öýâýðëýã÷ óòàñ, çîðèóëàëòûí ÷èã÷ë¿¿ð ìîä ,áîõü çýðãèéã çºâ ñîíãîõ õýðýãòýé. Ñîéçíû ¿ñ íü õàòóó (s.hard) , õàòóóâòàð (hard), äóíä çýðýã (medium), 纺ëºâòºð (soft), 纺ëºí (s.soft) ¿ñòýé áàéäàã áà õóâü õ¿í ººðèéí àìíû õºíäèéí õýìæýý, ñàëñò áîëîí çóóëòûí òºëºâ , ø¿äëýëò, íàñ çýðãýýñ õàìààðàí ñîíãîíî.Ñîéçíû òîëãîéí óðò íü òàíû äîëîîâîð õóðóóíû íýãä¿ãýýð ¿åòýé òýíö¿¿ ýñâýë äýýä ¿¿äýí õî¸ð ø¿äíèé ºðãºíòýé òýíö¿¿ áàéõ íü òîõèðîìæòîé.Íàñàíä õ¿ðýãñäèéí ñîéçíû ¿ñíèé ºíäºð íü 0,8- 1,2 ñì áàéõ ¸ñòîé.¯ñíèé ýãíýý íü àëü áîëîõ öººí , 2-3 ààñ èë¿¿ã¿é áàéõ íü ç¿éòýé áàéäàã.Ñîéçíû òîëãîéí òºâ áîëîí ¿ç¿¿ð õýñýãò

áàéðëàäàã ºíãºòýé ¿ñí¿¿ä íü õàòóó áàéäàã áºãººä ø¿äíèé çàâñàð, äóòóó óðãàñàí ø¿äèéã óãààõàä òóñãàéëàí çîðèóëàãäñàí áàéäàã. Õàæóóãèéí öàãààí ºíãºòýé áîëîí 纺ëºí ðåçèíýí ìàòåðèàëààð õèéãäñýí ¿ñí¿¿ä íü áóéëàíä èëëýã õèéäýã . * ÎÎ íü äîòðîî ýð¿¿ë àõóéí çîðèóëàëòòàé , óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ , ¿ðýâñëèéí ýñðýã , ¿íýð äàðàã÷ , õ¿¿õäèéí ãýñýí òºðºëä õóâààãääàã áà õýðýâ òàíû àìíû õºíäèéä ÿìàð íýãýí ºâ÷ëºë èëðýýã¿é áîë ýð¿¿ë àõóéí çîðèóëàëòòàé îî-ã õýðýãëýõ íü òîõèðîìæòîé . * Çàâñàð öýâýðëýã÷ ñîéç: Õ¿í á¿ðèéí ø¿äíèé çàâñðûí õýìæýýíä òîõèðñîí S,M,L,XL ãýñýí õýìæýýòýé áàéõ áºãººä áàðèóë íü 90, 120 õýìèéí ºíöºã ¿¿ñãýñýí áàéõààñ ãàäíà øóëóóí áàéíà. Ñîéçíû áàéðèóëûã òîëãîéí ¿ñòýé óãñàð÷ õýðýãëýíý.* Çàâñàð öýâýðëýã÷ óòàñ: (dental floss) õýðýãëýõäýý ø¿äíèé çàâñðûã äàãóóëàí õºðººäºõ õºäºë㺺í õèéí îðóóëæ, óòñûã íààø öààø õºäºëãºí ºíãºðèéã àðèëãàíà. Áóéëûã ãýìòýýõýýñ ñýðãèéëæ õýò äàðàëò ºãºõã¿é óãààõûã àíõààð. Çàâñðûí óòñàíä Ca, F, C àìèí äýì, ìåíòîë

çýðýã áîäèñóóäûã øèíãýýñýí áàéäàã . * Õîîë óíä èäñýíýýñ õîéø 3-5 ìèíóòûí äîòîð ø¿äèéã óãààõ íü òîõèðîìæòîé. ªäºðò õýäýí óäàà óãààõ íü òóõàéí õ¿íèé õîîëëîëòûí îíöëîãîîñ õàìààðäàã. Õàðèí ºã뺺 öàéãàà óóñàíû äàðàà áîëîí ¿äýø óíòàõûí ºìíº òîãòìîë óãààæ çàíøèõ õýðýãòýé. ªäðèéí áóñàä ¿åä þì èäñýíèé äàðàà àìûã öýâýð óñààð çàéëíà, õàðèí öàãààí èäýý áîëîí õ¿íñíèé íîãîîíû äàðàà çàéëàõ áóþó óãààõ øààðäëàãàã¿é. Îîã ÷èã÷èé õóðóóíû õóìñíû òîëèîí ÷èíýý áóþó ñîéçíû ¿ñíèé óðòûí 1/3 òýé òýíö¿¿ õýìæýýòýéãýýð àâ÷ õýðýãëýíý. Àðàà á¿ëãèéí ø¿äèéã ¿¿äýâ÷ áóþó óðóóë òàëààñ íü ñîéçîîð 45 õýì îð÷èì ºíöºã ¿¿ñãýæ, õàðèí àìàí òàëààñ íü 45 õýìèéí íàëóóòàéãààð ø¿¿ðäýõ áóþó ýðãýëäýõ õºäºëãººíººð óãààíà. Õàðèí óðàãø õîéø òàòàõ õºäºëãººíººð çºâõºí àðàà ø¿äí¿¿äèéí çàæëàõ ãàäàðãûã óãààäàã. ¯¿äýí áîëîí ñî¸î ø¿äíèé äîòîð ãàäàðãûã ñîéçíû òîëãîé õýñãèéí ¿ñýýð, äîîä ¿¿äýí ø¿äíèé õýëýí òàëûí ãàäàðãûã ñîéçíû áàðèóë òàëûí ¿ñýýð óãààäàã. ¯¿äýí ø¿äíèé ¿¿äýâ÷èéí ãàäàðãûã ø¿¿ðäýõ áóþó áàãà çýðýã ýðãýëäýõ õºäºëãººíººð óãààíà. Ýíý ¿åä òà ýíãèéí ñîéçíû ¿ñ õ¿ð÷ óãààæ ÷àäàõã¿é ¿ëäñýí ø¿ä õîîðîíäûí ò¿øèëöýõ ãàäàðãûã óãààõàà îãò ìàðòàæ áîëîõã¿é. Ó÷èð íü ýíý õýñýãò õîîë õ¿íñíèé ¿ëäýãäýë óãààãäàõã¿é ¿ëäýí ºíãºð òîãòîæ öîîðîëä ºðòºõ ìàãàäëàä õàìãèéí ºíäºð áàéäàã òèéìýýñ òóñãàé çîðèóëàëòûí çàâñàð öýâýðëýã÷ ñîéç (interproximal brush) áîëîí óòàñûã (dental floss) áàéíãà õýðýãëýæ çàíøèõ íü òóñòàé. * Óãààæ äóóñààä àìûã íýã óäàà óñààð çàéëíà. * Ñîéçîî öýâýðëýñíèé äàðàà õýëíèé ºíãºðèéã

Гїррагчаагийн ЛхагвааТехникийн шинжлэх ухааны

доктор, профессор

ХЇН, ТЇЇНИЙ БОДГАЛЬ ЧАНАР

Хїнийг физик бие гэж їзсэн Рене Декартын баримтлал хїний тухай єнєєгийн бїх шинжлэх ухааны їзэл баримтлалыг 200 жилийн ємнєєс бїрдїїлж байгаа юм. Ийм нэгэн махан бодийн їзэлд гени буюу удамшил голлох їїрэтэй. Физик биеийг болохоор тїїнийг бїрдїїлэгч 70 триллион эсийн хїрээнд авч їзэж болох бєгєєд эсийн удирдлага, программ буюу хоол нь мэдээлэл болохыг ухаарсан бидний ойлголт нь хїний тухай шинэ мэдлэгийг бїрдїїлэхэд хувь нэмэр болно гэж найдаж байна. Мэдээлэл гэдэг ойлголтонд биднийг хїрээлэн байж, сонсох, харах, їнэрлэх, амтлах, хїртэхїйн таван мэдрэхїйгээр хїлээн авч байгаа бїхнийг хамруулан їзэж болох юм. Єєрєєр хэлбэл хїмїїний мэдэрч буй бїх зїйлийг мэдээлэл гэнэ. Їзэж харсан, дуулж сонссон, мэдэж сурсан, ємсєж зїїсэн, идэж уусан бїгд мэдээлэлд хамрагдана. Эдгээр нь хэдийгээр єєр єєр їйдэл, утга санааг илтгэх боловч угтаа цєм “мэдээлэл” гэсэн нэг багц ойлголтын хїрээнд адил їр дагаврыг бий болгож байгаагаараа ижил юм. Амьдралын 8 сая 400 мянган хэлбэрїїдээс 400 мянга нь хїний амьдралын хэлбэр байдаг їїний дийлэнх нь соёл иргэншилгїй доод хэлбэрїїд гэвэл нь ийм их мэдээлэл дунд хїмїїн бээр аж тєрж байна. Нєгєє талаас сэтгэлийн сєрєг їзэгдэл буюу нисваанис 84 000 бий гэвэл нь сэтгэлийг эс амирлуулах аваас ийм их сєрєг мэдээлэл дунд байнга орших нь.

Байгалын болон техник, технологийн шинжлэх ухаанд мэдээлэл гэдэг ойлголтыг нэг талаас долгион /Альберт Эйнштейн/, нєгєє талаас импульс /Нильс Бор/ гэж їздэг. Мэдээллийг долгион гэж їзсэнээр тїїнийг долгионы тодорхой урт, энергитэйг, мэдээлэл єєр хоорондоо долгионы урт, энергээрээ ялгагддагийг, харин мэдээллийг импульс гэж їзсэнээр тїїнийг импульс, энерги бїхий эгэл хэсгїїдээс бїрддэг ба импульс, энергээрээ ялгагддагийг хэлж байна. Аль аль нь “мэдээлэл бол тодорхой нэг багц энерги” гэдгийг зааж байна.

Ийнхїї шинжлэх ухаанд мэдээллийг энерги гэсэн утгаар дээрх эрдэмтэд томъёолсон байна. Биологийн биетэд ч їїнийг хамаатууж болох бєгєєд биднийхээр аливаа мэдээлэл нь энерги мєн бєгєєд харин эергїї, сєргїї, саармаг утгатай байна. Мэдээллийн утга нь уг мэдээллийг хїлээн авч буй эзэн бие \хїний\-ийн сэтгэлийн таашаалаар тодорхойлогдоно. Мэдээллийн энэ утга нь эсийн хєтєлбєр \программ\, удирдлага буюу хоол нь болдог байна.

МЭДЭЭЛЭЛ = ЭНЕРГИ \+, –, ±\ ’! ЭС \Хїн\ ’! ЇР ДЇН \+, –, ±\

Ийм байдлаар тухайлбал хїмїїний хїлээж авсан сєргїї мэдээлэл, эсвэл мэдээллийг сєргєєр хїлээн авсан, ерєєс хїн тєрєлхтєнд

àðààñ íü óðàãø ÷èãëýëä 10 ñåêóíò îð÷èì 纺ëºí óãààíà ìºí îð÷èí ¿åèéí çàðèì ñîéçîíä òóñãàé çîðèóëàëòû õýë óãààõ ãàäàðãà áàéäàã áà çîðèóëàëòûí õýëíèé ºíãºð öýâýðëýã÷èä ÷ áàéäàã. * Äàðàà íü òà õóðóóãààðàà áóéëàíäàà 纺ëºí ìàññàæ õèéæ ºãñºíººð áóéëíû öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà . * Òîãòìîë àñóóãääàã àñóóëò : - áîõèéã õýð óäààí çàæëàõ âý? Áîõèéã õîîë èäñýíèé äàðàà õýðýãëýýä àì öýâýðøèíã¿¿ò õàÿõ íü ç¿éòýé áºãººä õàìãèéí óäààíäàà 15 ìèíóò çàæèëíà. - ø¿äýý õýð óäààí óãààõ âý? Àìíû õºíäèéä ÿìàð íýãýí ºâ÷ëºëã¿é òîõèîëäîëä 5ààñ äîîøã¿é ìèíóò óãààíà .- Ñîéçîî õýäèéä ñîëèõ âý? Òîëãîéí õýñãèéã àðààñ íü õàðàõàä õî¸ð õàæóóãààðàà ¿ñ íü èë¿¿ ãàðñàí áîë ñîéçûã õýäèé õóãàöààíä õýðýãëýñíýýñ ¿ë õàìààðàí ñîëèíî. - Õýäýí íàñíààñ ýõëýí ôòîðòîé îî õýðýãëýæ áîëîõ âý? 3 íàñíààñ ýõýëæ áàãà õýìæýýòýé õýðýãëýõ áà 3 õ¿ðòýëõ íàñòàéä íü îãò ôòîðòîé îî õýðýãëýæ áîëîõã¿é.Õýðýâ òà óíäíû óñíû ôòîðûí àãóóëàìæ

сєргїї мэдээлэл давамгайлах болсон нь юуны ємнє єнєєгийн євчин эмгэг, азгїй, хувь заяагїй байдлын шалтгаан юм. Єєрєєр хэлбэл бидний эс ингэж сєргїї мэдээллээр программчлагдах боломж ихэссэн гэсэн їг юм.

Эсийн програмчлалын жишээ амьдралын мєч бїрт тохиолдоно. Жишээ нь, “цай оройтчихлоо, толгой євдєнє” гэсэн програмчлалаас хэдхэн минутын дараа уг программ ажиллаж толгой євдєж эхэлнэ. Ажилдаа улайрч єнжин унд хоолгїй явснаа гэнэт сануут єлсєж эхэлнэ. Энд эсийн программ 2 янзаар їйлчилж байна. Эхнийх нь мартсанаас болж “хооллох” программ “delete” /хїчингїй/ болсон, харин сануут программ сэргэн ажиллахад єлсєж байна. “Сэжгээр євдєж сїжгээр эдгэх” гэсэн мэргэн їг сєргїї ба эергїї мэдээллийн їр дагаврыг маш оновчтой томъёолсон байна. Эс сєргїї мэдээллээр програмчлагдсаны уршгаар хїмїїний амьдралын мєчлєг “бадган-шар-хий” гэсэн дарааллаар явагдах зїй тогтол алдагдаж “хий-шар-бадган” буюу буруу хооллолтын уршиг дагуулан эсрэгээрээ болсоны харгайгаар хїн 25 хїртэл єсєх тухай эртний сургааль гажиж, їїний їр дагавар нь хїмїїний дундаж нас 125 /єсєлтийг 5-аар їржїїлнэ/ байснаа 90 /єсєлт 16 нас х 5/ болж 35-аар буурсан гэсэн барагцаа тооцооноос харагдаж байна.

Харамсалтай нь хїн ч, шинжлэх ухаан ч утгыг ухаж мэдэлгїй єєрийгээ удирдлагагїйгээр зєнд орхижээ. Яагаад ийм юм болж орхив оо? Дээрх томъёололд “эс”-ээр тєлєєлїїлсэн хїн нь одоогийн шинжлэх ухааны хувьд 100% физик бие буюу махан бодийн ойлголт гэж їзэж болно. Орчин цагийн анагаах ухаанд хїн хэмээх ойлголт нь эр, эм бэлгийн эс нийлэхийг хэлэх ба энэ нь гени буюу удамшлын їїсэлтэйг тодорхойлж байна. Энэ хїн гурван хэмжээст ертєнцид амь зуудаг, єнгєрсєн-одоо-ирээдїй цагийн бїтээгдхїїн юм. Дээрх схемээс хїний \физик бие\ эрїїл мэнд, нас, аз жаргал, зовлон зїдїїрийн аль нь ч тухайн хїний хїлээн авч удирдлагаа болгосон мэдээллийн їр дїн, їр дагавар юм гэсэн дїгнэлт хийж болно.

Мэдээллийг бидний єдєр тутмын гол ажил болсон “хоол” гээч мэдээллээр тєсєєлєєд їзье.

Євчний 70 гаруй хувь, зарим таамаглалаар 90 гаруй хувь хоолноос шалтгаалдаг гэсэн зєв санаа

яагаад тэр вэ гэсэн асуултанд тулаад зогссон бєгєєд энэ асуултын хариуг бид “мэдээлэл” гэж олж байна. Дашрамд тэмдэглэхэд хоол хэмээх мэдээллийг єнєєгийн шинжлэх ухаанд физик биеийн хангамж талаас нь єрєєсгєл авч їздэг бєгєєд зарцуулсан илчийг зєвхєн хоолоор нєхєх тухай ойлголт нь махбодийн дотоодод бий бологч хоёрдогч шим бодис хийгээд биеийн єєрийн энергийн хангамжийг хэрэгсэлгїй орхисон учир хїнийг Р.Декартын томъёолсон физик биеэс ч дор тївшинд аваачиж, хїн-роботын тєсєєллийг бий болгосон юм.

Эсийн програмчлал нь мэдээллийн єгєгдлєєр зохицдог тухай бидний баримтлалаар физик биеийн удирдлага дараах байдалтай байна. МЭДЭЭЛЭЛ = ЭНЕРГИ \+, –, ±\ ’! ЭС \Физик бие, гени\ ’! ЇР ДЇН \+, –, ±\Харин дорно дахины уламжлалт шинжлэх ухааны хїн хэмээгч ойлголт нь дээр дурдсан эр, эм бэлгийн эс дээр сїнс, таван махбодь /гал, ус, шороо, хий, огторгуй/-ийн нийлбэр юм. Энд хїний тухай ойлголт орчин цагийнхаас илїї гїнзгийрч байна. Таван мэдрэхїйг бїрдїїлэгч 5 махбодийг гени буюу удамшлын ойлголтонд хамруулчихвал цаана нь сїнс гээч ухагдахуун бїрмєсєн гээгдсэнийг харж болно. Чухамхїї Декартынхаар їїнийг шинжлэх ухаан судлах боломжгїй учраас шашинд їлдээж зєвхєн физик биетэй л хоцорсон хэрэг. Тїїнийхээр “Хїний оюун санаа нь субъектив ертєнцийнхээ хувьд сэтгэхїй, мэдрэмж, ухамсар бєгєєд бодгаль бие нь объектив шинжтэйн хувьд оршин буй бие махбодь” юм. Ийнхїї субъектив зїйлийг судалгаанаас хасч зєвхєн бодит зїйл уруу хошуурснаар хїний тухай ойлголт хагасарчээ. Зїй нь сїнс хэмээх том ухагдахууны цаана энерги гэсэн утга агуулагдана. Энергийн энэ биетийн єнгєрсєн, одоо, ирээдїй болон хєгжил, бууралт нь термодинамикийн I хуулиар зохицуулагдана. Уг хуулийн 1-р заалт болох “энерги нь оргїй хоосноос бий болохгїй” нь хїмїїн бээр энергийн їїсэлтэйг заана. Энэ нь амьтанд ч нэг адил хамаарна.

Монголын Лектор тєв

ËÈ ÝÐ ÊÀÍ ÁYÒÝÝÃÄÝÕ¯¯Í

Ëè Ýð Êàí áóþó Àìüäðàëûí öýöýã õýìýýí íýðëýãäýæ áóé áèîëîãèéí èäýâõèò á¿òýýãäýõ¿¿í íü öýâýð áàéãàëèéí ãàðàëòàé áºãººä áîõèðäîëã¿é, äàëàéí ã¿íä àìüäàðäàã íÿëöãàé áèåòýí, Õÿòàäûí ç¿¿í õîéä ìóæèéí Õÿíãàíû äàâààíä óðãàäàã Õàð ãàëóí æèìñíèé ¿ðýýñ ãàðãàí àâñàí 28 òºðëèéí õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë, öàé, öýöãèéí ¿ðíýýñ ãàðãàí àâñàí À, Å, Ð àìèí äýì, 6 òºðëèéí ýðäýñ áîäèñ àãóóëäàã ó÷èð Õÿòàäûí óëàìæëàëò àíàãààõ óõààíû îð÷èí ¿åèéí òåõíîëîãèîð ¿éëäâýðëýãäñýí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëæ ÷àäñàí þì.Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýí òîãòîëöîîíû ¿éë àæèëëàãààã ýð¿¿ëæ¿¿ëíý* Ñàõàðûí ºâ÷èí * Á¿ä¿¿í ãýäýñíèé ¿ðýâñýë* Øýýñíèé çàìûí ÷óëóóæèëò* Óóøãèíû ¿ðýâñýë * Õîäîîäíû øàðõëàà * Áººðíèé ¿ðýâñýë* Ýëýãíèé ¿ðýâñýë * Õîäîîäíû ¿ðýâñýë* Ýëýãíèé ººõæèëòÇ¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, ò¿¿íèé õ¿íäýðëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëíý* Öóñàí äàõü ººõ òîñíû õýìæýý èõñýõ* Àðòåðèéí ñóäàñ õàòóóðàõ* Öóñ ºòãºðºõ * Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ* Ç¿ðõíèé èøåìè, ç¿ðõíèé øèãäýýñ* Òàðõèíû öóñàí õàíãàìæ ìóóäñàíààñ çºíºãëºõ* Îé òîãòîîëò ìóóäàõ* Õàðàà ìóóäàõ çýðýã øèíæ èëðýõÀðüñ ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ, óóäàã ãîî ñàéõíû á¿òýýãäýõ¿¿í- Àðüñàíä ¿ð÷ëýýñ ¿¿ñýõ- Àðüñ ã¿í øàð ºíãºòýé áîëîõ- Àðüñàíä öýâð¿¿, áàòãà ¿¿ñýõ - Ñýâõæèëò- ¯ñ óíàõ, õóìñ õóãàð÷ ãýìòýõ - Òàðãàëàõ- Õóðäàöòàé õºãøèðºõ- Áèåèéí ºñºëò óäààøðà - Ìýäðýëèéí ÿäàðãàà- Íîéð ìóóäàæ õàð äàðæ ç¿¿äëýõÄàðõëàà ñàéæðóóëàõ, ¿å ìº÷íèé ¿ðýâñýë áîëîí ÿñíû ñèéðýãæèëòýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëíý.•¯å ìº÷íèé ¿ðýâñýë •¯åíèé øèíãýíèé 캺ãºðñæèëò•ßñíû ñèéðýãæèëò •Àðüñíû õàðøèë•Õàìðûí õºíäèéí ¿ðýâñýë •Äàðõëàà ìóóäàõÁîäèñûí ñîëèëöîîã èäýâõæ¿¿ëæ, ºíäãºâ÷, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ¿ðýâñëýýñ õàìãààëíà

ÕÎÎË × ÁÀÑ ÌÝÄÝÝËÝË õ¿ì¿¿íèé õ¿ëýýæ àâñàí ñºðã¿¿ ìýäýýëýë, ýñâýë ìýäýýëëèéã ñºð㺺ð õ¿ëýýí àâñàí, åðººñ õ¿í òºðºëõòºíä ñºðã¿¿ ìýäýýëýë äàâàìãàéëàõ áîëñîí íü þóíû ºìíº ºíººãèéí ºâ÷èí ýìãýã, àçã¿é, õóâü çàÿàã¿é áàéäëûí øàëòãààí þì. ªºðººð õýëáýë áèäíèé ýñ èíãýæ ñºðã¿¿ ìýäýýëëýýð ïðîãðàìì÷ëàãäàõ áîëîìæ èõýññýí ãýñýí ¿ã þì.

Áèåèéí ýð¿¿ë ìýíä ø¿äíýýñØ¿äíèé ýð¿¿ë ìýíä óãààëòààñ

ßðóó 2007. 4 ñàð ¹04(10)

õºõ öýðã¿¿ä èðíý

“×óëóó øîðîîãîîð õààäûí îðäîíã ÷ õàðöûí îðîìæèéã ÷ á¿òýýäýã” Ä.Áàòáàÿð

Эртний Ромд Афида хэмээх нэгэн гоо їзэсгэлэнтэй бїсгїйг єєрийн нїцгэн биеэ толинд хардаг, таашаадаг ёс зїйгїй садар эм хэмээн їзэж нийтийн хурал болох сенатаар шїїн хэлэлцжээ. Сенат тэр эмэгтэйг цаазаар авах ялд унагах гэж байтал нэгэн сенатч Афидаг олны ємнє хувцасаа тайлахыг шаардав. Бїсгїйг ёсоор болгон хувцасаа тайлтал їнэхээр їзэсгэлэнтэй байхыг бїгд хараад цаазаар авах ялыг оноож чадаагїй гэсэн нэгэн домог байдаг. Энэ домогт їнэн бол яах ч аргагїй їнэнээр л байдгыг харуулжээ.

Yнэн бодит мэдээлэл ард тїмэнд ус агаар шиг хэрэгтэй бєгєєд аль нэг нам эвсэлийн мэдээллийн хїчирхийлэлээс хїн єєрийгєє хамгаалах хэрэгтэй. Таньд л гэж хэлэхэд мэдээлэлд нухацтай хандаарай цаадуул чинь яаж ч магадгїй. “Хайрт иргэн таныг хоёр гар дээрээ єргєєд хорвоо дэлхийг тойрьё” гэж хэлж байхад ч дорхноо улс шїї. Мэдээллийн хїчихийлэлээс хамгаалахын тулд авсан мэдээлэл бїртээ итгэх биш харин мэдээллийг їнэхээр їнэн эсэхийг шїїн тунгаасны эцэст итгэж байх нь тун зєв юм.

1. “Тєр ард тїмнийхээ тусын тулд байнга ажиллаж байна” гэсэн мэдээллээр биднийг хїчирхийлдэг. Yнэндээ бол Азын хєгжилийн банкны гаргасан дїгнэлтэнд, єнгєрсєн жилийн монгол улсын тєсвийн зарлага дотоодын нийт бїтээгдхїїний 40 орчим хувийг эзэлж буй нь азидаа хамгийн єндєр байгаа гэнэ /сайн байна гэсэн їг биш шїї дээ/. Єєрєєр хэлбэл

тєрийн оролцоо 40 орчим хувь гэсэн їг. Ємнєд хєршийн энэ хувь 18 % байх жишээтэй.160-аад жилийн тэртээ Бастиа “Хїний хувийн а м ь д р а л д х у у л ь цааз хамгийн цєєхєн оролцож, засгийн газар байдаг эсэх нь бага мэдэгдэж, хувь хїн єєрєє хамгийн хїчтэй байж, олон нийтийн санаа бодлын нєлєє хамгийн хїчтэй байх їед, гэрээ хэлцэл, эвсэл холбоонд янз бїрийн саад тотгор аль болох цєєн учирч байгаа їед, хєдєлмєр, капиталд зохиомол саад тотгор тээр болохгїй байгаа їед, хїмїїсийн хїсэл зориг нь чєлєєт байдалтай байгаа їед улс їндэстэн хамгийн аз жаргалтай байдаг” гэж хэлсэн байдаг. Энэ афоризм хєгжилийн философи байж болохгїй гэж її. Аливаа орон хєгжиж ард иргэдээ сайн сайхан амьдруулахын тулд хєгжилийн стратеги, зорилгыг тодорхойлж сонгуульд нэр дэвшигч нам эвсэлїїд нь тэр алтан зорилгыг биелїїлэхийн тулд зєв арга замаар уралддаг байтал манай оронд мєрийн хєтєлбєрийн уралдаанаар эх орны хєгжил тодорхойлогдож

байгаа нь ард миний л хувьд буруу гэлтэй. Тусламж зээллэ г о л ж и р с э н и й г э э ардын баатар болгож хэвлэл мэдээллийн х э р э г с э л э э р харуулдаг нь ямар учиртай юм бол бїї мэд. Гэхдээ миний мэдэхийн АНУ хєдєє аж ахуйнхаа салбарыг д э м ж и ж з а с г и й н газраас буудайг их хэмжээгээр худалдаж аван Энэтхэг улсад тусламж нэрийдлээр є г с є н н ь э р г э э д Энэтхэг улсын ХАА-салбарыг хїчгїйдїїлж байсан тїїх саяхных. Х ї н є л г и й д ї ї л э х

тусмаа нялхардаг гэдэг байх аа.2 . “Татвар бол улс орон оршин

тогтнох їндэс” гэсэн мэдээллээр биднийг хїчирхийлдэг. Yнэндээ бол хєгжилд татварын чєдєр их байна. Монголын бизнес эрхлэгчидийн нуруун дээрхи татварын дарамт нэг хїнд ноогдох ДНБ нь 10000 орчим ам.доллар байдаг орныхтой ижил байна. Гэтэл манай орны ДНБ 400 ам.доллар байдаг. Хэритэйж Фаундэйшн олон улсын байгууллагаас явуулсан судалгаагаар монгол

улсын татварын бодлого 4.5 буюу “асар их” дарамттай байна гэсэн дїнг засгийн газарт мэдээллэж байсан. Хєрєнгє оруулалтын шинжээч Брус Норланд “Монголд єсєх ирээдїйтэй олон кампани байгаа боловч хєрєнгє оруулагчдын тавьж буй шаардлагыг хангах нэг ч байгууллага кампани байхгїй байна” гэсэн мэдэгдэл хийсэн нь эдийн засаг, улс тєрийн дарамт бизнесийн байгууллагуудад хэтэрч байгааг илтгэж байна.

Англид “ laissez faire “ гэдэг домог байдаг. Тэр домогт бичсэнээр бол 14-р Луй хэсэг худалдаачидаас би яаж та нарт туслах вэ? гэж асуутал “laissez-nous faire ,laissez nous passer. Le monde vade lui-meme” буюу “Биднийг зєнд нь орхичих, бид юмаа хийе. Дэлхий єєрєє эргэдэг юм” гэж хариулсан гэдэг. Тєр засгийг ухаантай хїмїїс л удирддаг баймаар юм гэтэл тїїнээс гарж байгаа шийдвэрїїд, єнєєгийн байдлыг харахаар сэдэв болгон дээр єєрийн эрхгїй шїїмжлэлтэй хандаж залруулмаар зїйл их байдаг. Эцэст нь, бидэнд шийдэх асуудал газар доорхи баялагаас минь их байгаа тийм учираас дээдсїїддээ хувийн зїгээс хандаж хэлэхэд эх орондоо хєгжлийн бамбарыг нэгэнт л асаасан юм чинь хоосон газар гэрэлтїїлээд байлгїй хэрэгтэй газрыг нь гэрэлтїїлж, хєгжлийн дєлийг єрдєєрэй гэж хэлмээр байна.

“Аггон “ клубын тэргїїн Э.Мягмар-Єлзий Амжилтанд хїрэх хїсэл эрмэлзлэлтэй хэн

бїхэнд нээлттэйУтас: 99698447, 99267227

Ц-шуудан: e.miigaa@yahoo.com

Õýäõýí æèëèéí äîòîð òºðæ ºññºí Ìîíãîë óëñûíõàà õºãæèë, àìæèðãààíû ò¿âøèíã ßïîí, Øâåöàðü, Èçðàéëü øèã áîëãîõ á¿ðýí áîëîëöîî áèäýíä áàéíà ãýâýë òà ýñýðã¿¿öýõ ¿¿? Òýãâýë øàòààð ºãñºæ áóé ìýò ò¿ðãýí õºãæëèéí íóóöûí íýãèéã òàíû ºìíº äýëãýæ áàéíà. Ýíý áîë ìàðêåòèíã, ìåíåæìåíò ãýõ ìýò íèéòèéí ñóðãóóëü êóðñóóäýýð èë çààäàã, íîìîí äýýð óëèãëàí áè÷äýã òýðõ¿¿ çàëõóóòàé îíîë åð人 ÷ áèø. Ýíý áîë åðäèéí ë õóëãàé. Ýäèéí çàñãèéí ãàéõàìøãèéã èëáý ìýò á¿òýýäýã ýíý òîãòîö ºíººã õ¿ðòýë ìàíàé çýë¿¿ä íóòàã äýýð áàéãóóëàãäàõ íü áàéòóãàé òºñººëºã人 ÷ ¿ã¿é ë ÿâæ áàéíà. Ãýòýë àõàð áîãèíî õóãàöààíä õºãæèæ õ¿÷èðõýãæñýí óëñ ã¿ðí¿¿äèéí îíüñ ò¿ëõ¿¿ð íü ¿¿íä ë íóóãäàæ áàéäàã þì ø¿¿ äýý.

Òýãâýë ýíýõ¿¿ ãàéõàìøèãò õóëãàéí áàé íü ÷óõàì þó þì áý? Ýíý áîë øóóä õýëýõýä òåõíîëîãèéí õóëãàé þì. Áèä òåõíîëîãèéí çóóíä àìüäàð÷ áàéíà. Åðººñºº ÷ ºíãºðñºí á¿õ ýðèíèé õºãæëèéí æîð òåõíîëîãèéí íóóöàä ë îðøèæ áàéëàà. Èðýýä¿éä ýíý õàìààðàë óëàì á¿ð èõýñíý.

...Òåõíîëîãèéí õºãæëèéí ç¿ãýýñ íü ìàíàé ãàðèã äýýðõ óëñ îðíóóäûã ãóðâàí õýñýãò õóâààæ áîëìîîð.

1. Òåõíîëîãèéã á¿òýýã÷èä2. Ò¿¿íèéã íü õóëãàéëæ çàâøèã÷èä3. Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿í õýðýãëýã÷èä.Ãýòýë àìüäðàë äýýð òåõíîëîãèéã á¿òýýã÷ óëñ

îðíóóä õºãæëèéíõºº õóðäààð òýãòëýý ìàíëàéëæ ãàéõóóëààä áàéäàãã¿é. Ó÷èð íü òýäíèé á¿õ õºðºí㺠áàÿëàã, îþóíû ýð÷èì õ¿÷ íü ÷óõàìõ¿¿ á¿òýýõ ¿éë àæèëëàãààíä ë õàìàã íººöºº øàâõàæ îðõèäîã. Ãýòýë ò¿¿íèéã íü õýíèé ÷ ñàíààíä îðîìã¿é çàìààð õóëãàéëàí çàâøèõ òîãòîëöîîã áèé áîëãî÷èõñîí óëñóóä íýãýíò îëîí çóóíû òóðøèä àñàð èõ õºëñ õ¿÷ýýð áèé áîëãîñîí íóóöûã íü çàâøèæ îëîîä, ººðèéí á¿õ íººö áîëîëöîîãîî ò¿¿íèéã ¿éëäâýðëýë, õóäàëäàà, ìºí㺠áîëãîõîä çàðöóóëäãààðàà àñàð èõ äàâóó áàéð ñóóðü ýçýëäýã àæýý.

Èë¿¿ ñóóðü ìýäëýã, ñî¸ëòîé íü á¿òýýäýã. Õàðèí èë¿¿ ñàéí õóëãàé÷òàé íü ò¿¿íèéã çàâøèæ ò¿ð¿¿ëýí õºãæäºã. ͺ㺺õ õýðýãëýã÷ õýìýýõ ãóðàâäàõü àíãèëëûí óëñ îðíóóä ò¿¿íèéã íü õóäàëäàí àâàã÷èä òóë òýä áóñäààñ øóóä õàìààðàëòàé õàìãèéí áóóðàé, õîöðîãäîíã¿é õýñýã áîëäîã. ªíººãèéí áàéäëààð ìàíàé óëñ ýíý ãóðàâ äàõü àíãèëàëä õàìààðíà. Òýãâýë áèä ÿàæ õàìãèéí ¿ð àøèãòàé áóþó õî¸ð äàõü àíãèëàëûí óëñ áîëîõ âý?

Òåõíîëîãèéí çàâøèã÷ áîëîõ ýíý òîãòîëöîîã õýðõýí áèé áîëãîäîã âý? Ýíý íü åð人 ë öàãàà÷èä, õÿìä àæèëëàõ õ¿÷ íýðòýé òåõíîëîãèéí òàãíóóë÷äûã ñóðãàí áýëòãýæ, çîõèõ í¿õýíä íü øóðãóóëàõ ÿâäàë þì. ßïîí, Õÿòàä, Èçðàéëèéí öàãàà÷èä, àæèëëàõ õ¿÷, îþóòíóóä äóíä òåõíîëîãèéí òàãíóóëûí àðìèéí öýðã¿¿ä îëíîîð øóðãàëñàí áàéäàã. Òýäãýýð óëñóóä òàãíóóëóóäàà òîäîðõîé íýã òåõíîëîãèä òóñãàéëàí ñóðãààä þó ÷ ìýääýãã¿é àæëûí õàð õ¿÷ ìàÿãààð çîõèõ ¿éëäâýðò íü àæèëä øóðãóóëäàã àæýý. Î÷èõ ãàçàðò íü óðüäààñ çàìûã íü áýëäñýí íºëºº á¿õèé õ¿ì¿¿ñ, ýë÷èíãèéí àæèëòíóóä íü òóñãàéëàí áýëòãýãäñýí òàãíóóëóóäûã àæèë÷èí, ¿éë÷ëýã÷ ãýõ ìýò ýãýë ä¿ðýýð çîõèõ àæëûí áàéðàíä íü çóó÷ëàí øóðãóóëàõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã.

...ººðººð õýëáýë òàãíóóëóóä íü ñîð áîëñîí òåõíîëîãè, æîðûã äýëñýõ àðãàà, óëñ òºð, îëîí íèéòèéí á¿òöèéíõýí òýäíèéã õýðýãòýé ãàçàðò íü øóðãóóëàõ çàìàà ãàðãóóä ñàéí ìýääýã, ÷àääàã áàéõ ¸ñòîé ãýñýí ¿ã. Èéì àðãà çàìààð ßïîíû ãàäààäàä àìüäðàõ ñóóðèí èðãýä ÀÍÓ áîëîí Íåäåðëàíäààñ ýëåêòðîí áà öàõèëãààí òåõíèêèéí íóóöûã, Õÿòàä öàãàà÷èä, àæèë÷èä íü Ãåðìàí, ×åõýýñ øàð àéðàã,

Ôðàíöààñ äàðñ áîëîîä ¿íýðòýí, ãîî ñàéõíû á¿òýýãäýõ¿¿íèé íóóöûã, Øâåéöàðèàñ ÷èõýð, øîêîëàä, õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé íü òåõíîëîãèéã ãýìã¿é öàðàéëàí äýëññýýð áàéíà.

...Åâðåé÷¿¿ä î÷ñîí ãàçàð á¿ðèéíõýý õàìãèéí àøèãòàé, õàìãèéí øèëäýã á¿õíèéã îëæ ìýäýýä òýðõ¿¿ íóóöàà òºðºëõ Èçðàéëðóóãàà ÿìàð íýã çàìààð äàìæóóëäàã. Òóõàéí ¿åäýý õºíººõ ÷àäâàð, òóñãàëààðàà òýðã¿¿ëæ áàéñàí ÀÊÀ-àâòîìàò áóóíû òåõíîëîãèéã Èçðàéë÷óóä õýðõýí äýëñýæ ÀÊÀ-ààñ àëü ÷ òàëààðàà äóòàõã¿é, õàðèí ÷ èë¿¿ àâñààðõàí, õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé ȯÇÈ-àâòîìàò áóóã Èçðàéëüä ¿éëäâýðëýí ÀÍÓ, áàðóóí åâðîïûã çýâñýãëýæ ýõýëñýíèéã òà á¿õýí áèøã¿é ñîíñîî ë áèç. Öàãàà÷ åâðåé÷¿¿äèéí èëãýýñýí õàìãèéí ºíäºð ¿ð àøèãòàé æèìñ íîãîî áîëîí òàðèàëàõ àðãûã íü ìàíàé ãàíöõàí ñóìòàé òýíöýõ íóòàã äýâñãýðèéíõýý á¿ð º÷¿¿õýí àëãà äàðàìõàí õýñýã öºë äýýð Èçðàéë÷óóä òàðèàëààä óðãàöûíõàà 30 õóâèàð õ¿í àðäàà æèìñ íîãîîãîîð ýëáýã õàíãàëóóí õàíãàæ 70 õóâèéã íü ýêñïîðòëîæ ýðãýí òîéðíûõîî öºëèéí àðàáóóäûã õàíãàæ áàéíà. Õÿòàä öàãàà÷èä, îþóòíóóä ×åõ óëñàä î÷ëîî ãýõýä òýíäõèéí õàìãèéí øèëäýã á¿õíèé òåõíîëîãè, íóóöûã îëæ ìýäýýä òºðºëõ Íàíõèàääàà ºâºðëºí î÷íî. Òóõàéëáàë ×åõèéí äýëõèéä àìò ÷àíàðààðàà ãàéõóóëäàã Ïýëüçåíü øàð àéðàãíû òåõíîëîãèéã èéì çàìààð Õÿòàäóóä ìýäýæ àâñíààñ õýñýã õóãàöààíû äàðàà óã àéðãèéã Õÿòàä, ×åõ õî¸ð ë ¿éëäâýðëýäýã áîëæýý. Ãýòýë òýíä àæèëëàæ ñóðàëöäàã ìàíàéõàí óã øàð àéðãèéã íü åð人 ë óóæ ñóðàõààñ öààø àõèäàãã¿é.

ÕÕ çóóíû ýõýýð ãýë ¿¿ äýý, õýñýã õÿòàäóóä çàì òàâèõ àðãàä ñóðàëöàõààð Àíãëèä î÷æýý. Öààä õýä íü ÷ ãîë ÷óõàë áèø ç¿éëñýýð àðãàöààæ ÷ºìãèéã íü áèø õàëüñûã íü ¿ìõ¿¿ëýýä áóöààæ ãýíý. Ãýòýë õýäõýí ñàðûí äàðàà Àíãëèéí áàõàðõàë áîëñîí öàõèëãààí äàìæóóëàõ àðãà Õÿòaäàä íýâòýð÷, òýð ÷ áàéòóãàé òîì õîòóóäàà ºíäºð õ¿÷äýëýýð õîëáîîä ýõýëæýý. Ó÷ðûã îëîîä îðõèòîë Àíãëè÷óóäûí ºíººõ þì ìýäýõã¿é õýäýí þìàíä ÷ºìãèé íü áèø õàëüñûã íü ¿ìõ¿¿ëýýä áóöàà÷èõàâ õýìýýí øîîëîîä áàéñàí çàì÷èí Õÿòàäóóä õýðãèéí ýçýä áîëæ õóâèðàâ. Òýäíèé çîðèëãî íü eðººñºº çàì òàâèõ àðãàä ñóðàëöàõ áóñ öàõèëãààí äàìæóóëäàã íóóöûã ìýäýõ ÿâäàë áàéæýý. Ìýäýýæ ãàéõóóëàõ ãàíö íóóöûã íü ñóðúÿ ãýâýë Àíãëè÷óóä çààæ ºãíº ãýæ ãîíæ. Òýãýõýý𠺺ð òèéø íü àíõààðëûã íü òàòàõ çàìààð àâäàðòàé àëòûã íü õóëãàéëæýý.

Àíãëè÷óóä - ׺ì㺺 ñàéí íóóæ ¿ëäëýý. Õýäýí ìóó òýíýã¿¿äèéã

¸ñòîé äîãü àðãàëàâ… ãýæ îíãèðîîä áàéñàí ÷èíü ººðñ人 òîëãîéãîî ýðãýòýë àðãàëóóëààä àâäàðòàé àëòàà àëäààä õîöîð÷ýý. Ýíý áîë Õÿòàäóóäûí áóðóó áèø. Õàðèí ÷ òýäíèé ýõ îðíîî ãýñýí àëò øèã ñýòãýëèéã áàõäóóøòàé. ×è òàðèàí òàëáàéãàà ¿ë õàìãààëáàë øóâóóä ò¿¿í äýýð ÷èíü ñóóõäàà ë ñóóíà. ººðººð õýëáýë ÷è ººðò áàéãàà þìàà ¿ë íóóâàë Õÿòàä õ¿í í¿äýý äàðäàãã¿é. Åð íóóñàí áàéñàí ÷ òýä îëü ̧ãýñíýý òàã ÷èìýýã¿é áàéñààð îëæ ÷àääàã óëñ.

... Áè áàñ èéì íýã ÿðèà ñîíññîí þì. ÀÍÓ-ûí öºìèéí òåõíîëîãèéí ìàø íóóö ëàáîðàòèä íýãýí ÿïîí á¿ñã¿é îâæèí àðãà õýðýãëýæ áàéãààä ¿éë÷ëýã÷èéí àæèëä îðæýý. Ìºíººõ á¿ñã¿é àæèë òàðñàí õîéíî öýâýðëýãýý õèéõäýý õàìãèéí ãîë ÷óõàë ôàéë, ïðîãðàììóóä ðóó ÷àäàìãàé íýâòýð÷, òýð á¿õíýý áè÷èë òºõººðºìæèä õóóëæ àâäàã áàéâ.

Ãýâ÷ ýíýõ¿¿ òºõººðºì溺 õèë äàâóóëàí ãàðãàõ ÿìàð ÷ àðãà áàéñàíã¿é.

Á¿ñã¿é õàãàëãàà õèéëãýæ áèå äîòðîî áè÷èë òºõººðºì溺 íóóãààä ýöýñò íü àìèà õîðîîæ ¿õýâ. Ò¿¿íèé ãýðýýñëýëä

- Ìèíèé ñ¿¿ë÷èéí õ¿ñýëò áîëãîí øàðèëûã ìèíü òºðñºí íóòàã äàõü ºâãºäèéí ìèíü òàëáàéä îðøóóëæ ºãíº ¿¿… ãýæ áè÷æýý. Ýõ îðîíäîî î÷ñîí ò¿¿íèéã øàðèëûã õè÷ýýíã¿éëýí çàäàëæ òºõººðºìæèéã àâñíû äàðàà ßïîíû á¿ëýýí íàðàí äîð õ¿íäýòãýë òºãñ îðøóóëæýý. Ýõ îðíûõîî òºëºº õóëãàé ãýæ áàéäàãã¿é. ×èí ñýòãýëèéí ç¿òãýë ë ãýæ áèé. Èðãýä íü ýõ îðíîî ãýñýí èéì ñýòãýë, ç¿ðõ çîðèãòîé óëñ îðîí ãàéõàìøèãèéã á¿òýýõýýñ ÷ ÿàõ âý. Òýä õýýðèéí ãàëóó íèñýí ¿ë õ¿ðýõ ãàçðààñ ýõ íóòàãòàà èéíõ¿¿ ýðäýíý ºâºðëºí î÷äîã þì. Òýð ýðäýíý íü ìàíàéõíû õºëñºº öóâóóëæ, ìºí㺺 þ¿ëýí áàéæ 纺æ èðäýã ýíãýñýã ¿íýðòýí, âèñêè, òàìõè, õóâöàñ, òîãëîîì áèø õàðèí ò¿¿íèéã õèéæ á¿òýýõ òåõíîëîãè þì ø¿¿ äýý.

Ãýòýë ìàíàéä àéðãàà àëü Ìîäóí Øàíúþãèéí á¿ëæ áàéñàí ãýìýýð òýð æîðîîðîî ë á¿ëæ áàéäàã. Ýíä æîð òåõíîëîãèéí äýâøèëèéí òóõàé ÿðèà ÷ áàéõã¿é. ßïîí÷óóä èëä õèéäýã òåõíîëîãèî óëàì áîëîâñðóóëàõûí òóëä íýãýí ãýð á¿ëèéã íàñààð íü õ¿íä àæèëòàé Äàìàñêàä öºëæ, òýä íü åð人 ãàíöõàí õîëüöûã ýõ îðîíäîî àâàà÷èõèéí òóëä àìèà ºã÷ áàéñàí òóõàé ÿðèà áèé.

...Èíãýæ ë Äàìàñêèéí èëä èðýýðýý ãàéõóóëæ, Õÿòàäóóä ãàíãàð øààçàí, öàé õîîëíûõîî æîðîîð, ßïîí êåðàìèê ýäëýë áîëîí ýëåêòðîí òåõíèê, àâòîìàøèí, ãàí, õºëºã îíãîöîîðîî äýëõèéã áèøð¿¿ëæ áàéíà. Áóðãóíä äàðñ, Øîòëàíä âèñêè, Øâåéöàðü öàã, ×åõ øàð àéðàã, Àìåðèê æèéíñ, ïóóæèí ãýýä ë äóðüäààä áàéâàë áàðàãäàõã¿é. Öàé ãýæ îãò ìýäýõã¿é áàéñàí Àíãëè÷óóä Öåéëîí, Ýíýòõýãýýñ öàéã íü 纺æ æîð òåõíîëîãèéã íü óëàì íàðèéñãàæ æàñìèíü, áåðãàìîòòîé õîëüæ íàéðóóëààä ºíººäºð öàéãààðàà ºíººõ Öåéëîí, Ýíýòõýãýýñýý õîë òàñðààä áàéíà. Äýëõèé äàõèí áàÿí òàíñàãèéí ¿íäýñ áîëñîí òåõíîëîãèéí õºãæè뺺𺺠ºðñºëäºæ áàéõàä áèä ìàëûíõàà òîâàðëàã ÷àíàðûã áóñ çºâõºí òîî òîëãîéã íü ýðõýìëýæ, àéðãàà õ¿ðýë çýâñãèéí ¿åèéí òåõíîëîãîîðîî ýñãýæ, ààðóóë öàãààãàà íóòàã á¿ðò õàìãèéí á¿ä¿¿ëýã íýã ë àðãààðàà øàõàæ, íîãîî öàãààãàà ÷ øîðîîíä áóëæ àçîòîîð áîðäîæ, óñààð óñëàõààñ ººð òåõíîëîãèéí õºãæèë ¿ë õèéæýý. Æèðèéí òºìñ õ¿ðòýë àìàíä îðîíãóóòàà øàðæèãíàí óóñäàã áîëòëîî òåõíîëîãè íü õºãæèæ, ãåíåòèêèéí óõààí ýä ýñèéã õóâèëàí õ¿í àìüòàíûã êîîïèéäîæ áàéãàà ìýò îëøðóóëæ, øàâàð êåðàìèêààð øèë ç¿ñ÷, ãàí õàé÷èëæ, ¿õðèéí øèðèéã òîðãî øèã íèìãýí ìÿíäàñëàã áîëãîæ, åðäèéí îíüñîí õ¿ðäíýýñ êîìüïþòåð èíòåðíýò õ¿ðòýë õºãæè÷èõººä áàéõàä áèä ãàõàéí òýæýýëèéí òºìñèéã ãàçàð áóëñààð ñóóõóó.

¯ã¿é ýý. ªíäºð õºãæèë, áàÿëãèéã ººð ë¿¿ãýý þ¿ëæ öóâóóëäàã ýíýõ¿¿ çàì ã¿¿ðèéã áèä ýõ îðíîîñîî òàë òàë òèéø òàâèõ õýðýãòýé. Òýãâýë õýýðèéí øóâóó íèñýí ¿ë õ¿ðýõ ãàçðààñ ìàíàé èðãýä òåõíîëîãè ºâºðëºí èðöãýýõ áîëíî. Ôðàíöààñ ýõ îðîíäîî èðñýí Ìîíãîë÷óóä ýõíýðòýý Øàìïàíè ìóæèéí àìòàò äàðñ, Øàíåëèéí àíõèëóóí ñ¿ð÷èã àâ÷èðäàã. Ãýòýë Õÿòàäóóä òýð ¿íýðòýí, äàðñûã õèéõ óõààíûã ýõ îðîíäîî àâ÷ î÷äîã. Òýä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íü øîõîîðõîí àâ÷ ìºí㺺 ¿ðýõ áèø, õàðèí ò¿¿íèéã á¿òýýæ ìºí㺠îëîõ óõààíûã ýðõýìëýäýã.

Áèä ÀÍÓ-ààñ òàìõè, óíäàà, ßïîíîîñ ãàí áîëîâñðóóëàëò, ðàäèî òåõíèê, á¿ñ íýõìýëèéí òåõíîëîãèéã, Õÿòàäààñ òîðãî øààçàí, Äàíèàñ ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íü Ôðàíöààñ äàðñ, ãîî ñàéõíû á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íü, Øâåéöàðèàñ ÷èõýð øîêîëàä, õ¿íñ, ýìèéã íü Èòàëèàñ øèð, íîîëóóð áîëîâñðóóëàõ òåõíîëîãèéã íü, Àâñòðèàñ ãóòàë, Ãåðìàí ×åõýýñ øàð àéðàãíûõ íü òåõíîëîãèéã ãýõ ìýòýýð äýëñýõ áîëîìæ íýýëòòýé áàéíà. Ñóðãóóëèéí ñóðàã÷ á¿õíèé ìýääýã ìàðêåòèíã, ìåíåæìåíò óëèãëàí ÿðüæ, óëñ òºðèéí ò¿¿õèé áîëîîä èëæèðñýí íàì õ¿÷í¿¿äèéí ãàð õàðñààð áèä þóãààðàà ãàéõóóëæ, þó á¿òýýæ ÷àäàæ áàéãàà þì áý. Òåõíîëîãèéí òýìöëèéí ýðèíä áèä þóãàà õ¿ëýýæ, þóíäàà íàéäààä áàéãàà þì áý?

Ãýòýë áèä ººðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íýýðýý äýëõèéä õºë òàâèí àëõàæ, òýäíèé äîëëàðûí òààòàé ¿íýðýýð öýýæ ä¿¿ðýí àìüñãàëàõ áîëîìæ íýýëòòýé áàéíà ø¿¿ äýý. Áèä àäàãëààä ë ººðèéí àëòààð çîîñ ãî¸ë øèã ¿ëáýãýð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ õýäýí àâãàé÷óóë, ìàë÷äàà õóóðàõ áèø Êàðòåé øèã ñîð áîëñîí á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàæ, äýëõèéã òýäíýýñ õÿìä õàíãàõ ò¿ìýí áîëîìæ äýýð ñóóæ áàéíà ø¿¿ äýý.

¯¿íèé òóëä Êàðòåéä ñàéí ìýðãýæñýí íýã òåõíîëîãèéí àíãóó÷ûã æèðèéí àæèë÷íû ä¿ðýýð øóðãóóëæ, ¿¿íèé õàìò ãàäíû ãàíãà÷óóëûí õýðýãöýý ñîíèðõîëûíõ íü ñýòãýëç¿éã òàíäàí ñóäàëæ, ò¿¿í äýýð íü ¿íäýñëýí çóðàã äèçàéíûã íü á¿òýýõ õî¸ð ñàéí äèçàéíåð, çàãâàðûã íü õèéõ ãàíö ñàéí áàðèìàë÷ áàéõàä ë õàíãàëòòàé. Ãýòýë áèä ýíäýý á¿ä¿¿í òîéìîîð öýýæýý äýëäýí ç¿òãýýä, ×àâãàíö äàðõàíû ãàéõàìøèã, Ìîíãîë øèð ãýæ õîîëîéãîî õîðñòîë õàøãè÷ààä þó õîæñîí áý? Ãàãöõ¿¿ áèäíèé îðëîãî, óëñ îðíû ìèíü õºãæëèéã ºíäºð òåõíîëîãè õýìýýõ ç¿éë ë øèéäýæ áàéãààã îéëãîæ, ò¿¿íèéã îëçëîõ àÿí äàéíä àëãóóðëàëã¿é ìîðäîõ õýðýãòýé áèø ¿¿. Ìîíãîë÷óóä áèä äàÿí äýëõèéã àõèí ýçýãíýõèéí òóëä ýðýëõýã õàðâàà÷äàà áýëòãýõ áóñ òåõíîëîãèéí áàéëäàí äàãóóëàã÷äàà äàÿí äýëõèéí õàìãèéí ºíäºð õºãæèëòýé óëñ îðíóóä ðóó ¿äýæ ìîðäóóëàõ öàã õýäèé íü áîëæýý. ¯¿íèé òóëä ìàíàé øèíæëýõ óõààíû õ¿ðýýëýíãèéí íýãýí õýñãèéã òåõíîëîãè, ¿ð àøãèéí ñóäàëãàà, áîëîâñðóóëàëòûí ãàçàð áîëãîæ, òýíäýý ìàíàéä õºãæ¿¿ëæ áîëîõ á¿õ ñàëáàðóóäûí ÷èãëýëýýð àâúÿàñ ÷àäâàðòàé çàëóóñûã ñîíãîí òîäîðõîé íýã òåõíîëîãèéí ìýðãýæëýýð áîëîâñðóóëæ áýëäýýä, ýë÷èí êîíñóëààðàà äàìæóóëæ òýäíèéã çîõèõ í¿õýíä íü øóðãóóëàõ õýðýãòýé. ̄ ¿íèé çýðýãöýýãýýð ýõ îðîíäîî õºãæ¿¿ëýõ òýð ñàëáàðûíõàà äàãóó åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèóäûã á¿ñ÷ëýí õóâààæ àæèëëàõ õ¿÷èéã ñóðãàí áýëòãýõ íü õîéøëóóëøã¿é ÷óõàë ¿éë õýðýã þì. Èíãýâýë òóõàéí ñóðãóóëü ñî¸ë òºãññºí àæèëëàõ òîäîðõîé ÷àäàâõòàé ñóðàã÷äûã àæëûí áàéð íü ÷ áýëýí õ¿ëýýæ áàéõ áîëíî.

Èíãýýä ë ã¿éöýý. Òýä ÷ èíãýæ ë àøèã îëäîã. Áèä ÷ äóòàõã¿é. Àñàð èõ àøèã, õºãæëèéí öààíà èéì ë ç¿éë íóóãäàæ áàéäàã.

(¿ðãýëæèëíý) Imp..GROUP, imp_group2004@yahoo.com

www.dayarmongol.com

ÕªÃÆËÈÉÍ ÍÓÓÖ ÁÓÞÓ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÕÓËÃÀÉ

Ìýäýýëëèéí õ¿÷èðõèéëýëýýñ õàìãààëàõ

ßðóó ñýòãýã÷ 2007. 4 ñàð ¹04(10)äîòîãøîî àëñðàõóé

“… ÿàãààä ãýâýë õ¿ì¿¿ñ ó÷èð øàëòãààíã¿éãýýð ¿õýæ òºðäºãã¿é þì”

Õýðâýý áèäíèéã ººðòºº áàéãàà áýðõøýýë¿¿äèéã æàãñààãààä ãàðãà ãýâýë õóóäàñ ä¿¿ðòýë ãîìäîë ãàðãàõ áàéñàí, òýäãýýð äîòîð õ¿ñëýý áèåë¿¿ëæ ÷àäààã¿é õýñýã íü äèéëýíõèéã ýçýëíý. Ãýâ÷ áèäýí äóíäààñ õýä íü õ¿ñëèéã áýðõøýýë áîëãîæ æàãñààõ áîë? Áóðõàí áàãø õ¿ñëèéã õàìãèéí òîì áýðõøýýë¿¿äèéí íýã õýìýýí àéëäæýý. Õ¿ñýë áîë æàðãàëä øóíàñàí ñýòãýëèéí òºëºâ áàéäàë áºãººä æàðãàëûí òóõàéí íýã îðîí áîëîõ õ¿í þìóó ìàòåðèàëëàã ýä ç¿éëèéã ººðèéí áîëãîæ àâàõûã õ¿ñýæ áàéãàà áàéäàë þì. Õ¿ñýë íü òóõàéí õ¿í þìóó ýä ç¿éëèéí ñàéí òàëûã õýò äºâèéëãºäºã ó÷ðààñ æèíõýíý áàéãàà áàéäëààñàà èë¿¿ äýýð õàðàãääàã áà ÿìàð ÷ ìóó òàëûã íü õàðæ ÷àääàãã¿é. Òóõàéí íýã õ¿íä òàòàãäàõàä õ¿ñýë íü òýð õ¿íèéã äýëõèéí õàìãèéí ñàéõàí õ¿í áîëãîæ õàðàãäóóëäàã. Òýð õ¿íèé áèå, õîîëîé, õóâöàñ çýðýã íü òºãñ, á¿õ þì íü èä øèäýýð àäèñëàñàí áàéäàã. Áèåèéí õóâüä òýð õ¿íèé áèåä òà÷ààäàã, ñýòãýëèéí õóâüä, òýð õ¿í íàìàéã õóâü õ¿í ãýäýã òàëààñ íü õ¿ëýýí çºâøººðºõèéã õ¿ñýæ áàéäàã. ªºðèé㺺 ñàéí, õàéð òàòñàí õ¿í þì áàéíà ãýæ áàòëàõûí òóëä òýð õ¿íèé èíýýä, õàéð õýðýãòýé áàéäàã. ªäºð, øºíèéí àëèíä ÷ òýð õ¿íèéã áîäîõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áºãººä ñóðëàãà íîì þìóó ººð ÿìàð íýã ç¿éëä òºâëºðºõ áîëîëöîîã¿é áîëäîã. Õýðâýý íàéçóóä ìààíü òýð õ¿íèé ìóó òàëûã çààæ õýëáýë, òýäíèé çºâëºãººã ¿ë õýðýãñäýã. Áèä åð人 ÿìàð ÷ äóòàãäëûã îëæ ÷àääàãã¿é. Õ¿ñýë òà÷ààë íü àç æàðãàë áèø. Ýíý íü ñýòãýëèéí öóõàëäóó, çîâëîíòîé, õ¿ñýæ áàéãàà ç¿éëýý õ¿ðòýõã¿é ë áîë àç æàðãàëòàé áàéæ ÷àäàõã¿é õýìýýí èòãýñýí áàéäàë þì. Õ¿ñýë áèåëýýã¿é öàãò èäýý õîîëîíä äóðã¿é, óöààðòàé, òàéâàí áàéæ ãýð á¿ëèéí õ¿ì¿¿ñòýéãýý ýâòýé áàéæ ÷àäàõã¿é, àìüäàðëûã ¿çýí ÿäàæ, òýð á¿¿ õýë ººðèé㺺 ÷ ¿çýí ÿäíà. Ýöýñò íü, õ¿ññýí ç¿éëýý àâñàí ÷ ãýñýí õ¿ñýæ áàéñàí ç¿éë íü áîäñîí øèã òèéì ñàéí áèø áàéñàí ãýäãèéã ìýäìýãö óäàëã¿é òýð õ¿ññýí ç¿éë ¿íýý àëääàã. Ýñâýë óéäàæ, ñýòãýë äóíäóóð áîëæ, èë¿¿ ñàéí ç¿éë þìóó õ¿íèéã õàéæ ýõýëäýã. Õ¿ñýë òà÷ààë íü ººðñäèéí ýä õºðºíãº, õ¿¿õä¿¿ä, ýöýã ýõ, íàéçóóäûíõàà ñàéí ÷àíàðóóäûã òîâîéëãîõ áà õýò äºâèéëãºäºã áîë óóð áîë ò¿¿íèé ýñðýã. Äóðã¿é õ¿ðãýäýã õ¿ì¿¿ñèéí ñàéí ÷àíàðóóäûã õàðàõã¿é áîëæ, ìóó ÷àíàðóóäûã õýò äºâèéëãºõ þìóó áàéõã¿é ìóó ÷àíàðóóäûã òîõîîäîã. Õ¿ñýë òà÷ààë áà óóðààð íàéç íºõºä áîëîí äàéñíóóäûí ñàéí áà ìóóãààð õàðàãäàõ áàéäëûã ¿íýí ãýæ èòãýäýã. Òýäãýýð íü áèäíèé ñýòãýëèéí òóñãàëóóä áîëîõûã ìýääýãã¿é. Ñýòãýë õàíãàëóóí õèéãýýä

àìàð òàéâàí áàéõ áîëîëöîîã¿é, ó÷èð íü, áóñàä áóðóóòàé ãýæ áîäñîíîîñ õàíèëæ áàéãàà õ¿íýý, õóäàëäàæ àâñàí ìàøèíàà õàÿæ, øèíý àæèëä îðæ, øèíý ãàçàð í¿¿õ çýðýã íü ¿õýí ¿õòýë ¿ðãýëæëýõ áîëîâ÷ ñýòãýë õàíàæ ÷àäàõã¿é. Õ¿ññýí õ¿íòýéãýý ãýðëýñíèé äàðàà óäàëã¿é íàéçóóäûí çºâ áàéñíûã ìýäíý. Øèíý íºõºð, ýõíýð íü áèäíèé õ¿ñëèéí òóñãàæ áàéñàí òýäãýýð õ¿ì¿¿ñ áèø áàéæ. Òýä õýò èõ óóäàã, çàëõóó, õ¿÷èðõèéëýëòýé, òýð áàéòóãàé øèâýðòýé. Óõàìñàðòàé áîëîí óõàìñàðã¿éãýýð õ¿ñýë òà÷ààëä òóññàí øèã á¿õ òàëààðàà ñàíààíä õ¿ð÷ ÷àäààã¿éä òýäíèéã øóäàðãà áóñààð áóðóóòãàäàã. Õàíèëæ áàéãàà õ¿íýý ººðèéí ºì÷ þìóó ººðèéí àìèà áîäîõ ¿çëèéí ¿ðãýëæëýë ìýòýýð îéëãîæ, áàñ ë óõàìñàðòàé õèéãýýä óõàìñàðã¿éãýý𠺺ðèéí ñàíàñíààðàà áàéëãàõ þìóó ìèíèé õàíèëæ áàéãàà õ¿í õýðõýí õàðàãäàõ áîëîí áèåý àâ÷ ÿâáàë çîõèëòîé òàëàà𠺺ðèéí áîäñîí áàéäàëä íèéö¿¿ëýõèéã îðîëääîã. Ýíý íü òýäíèéã áîîãäóóëæ, õóâü õ¿í áàéõ îðîí çàéã ¿ã¿é áîëãîæ, òóõàéí õ¿í ººðººðºº áèø áàéõ ãýñýí áîëîëöîîã¿é ç¿éëèéã øààðääàã. Áèä ÷ ìºí àäèë òýäíýýñ áèäýíä õàíäñàí õ¿ñëèéíõ íü èòãýë íàéäëàãûí õýìæýýíä õ¿ð÷ ÷àäààã¿é ó÷ðààñ õîîðîíäûí õàðèëöààíä ¿ë íèéöýë ¿¿ñýæ, ººð õýí íýãíèéã õàéæ ýõýëäýã. ̄ äýøëýãèéí ¿åý𠺺ð íýã öàðàéëàã õ¿íòýé òàíèëöàíà, èíãýýä ñýòãýë ìààíü õ¿ñýë òà÷ààëûí ýðõýíä äàõèí íýã îðíî. “Ýíý õ¿í áîë ÿã òºãñ õ¿í, áè ò¿¿íä õàéðòàé” ãýõ áîëíî. Óðüäûí àíä íºõ𺺠îðõèæ, ýýëæèò çîâëîíò àÿëàëä ãàðàõ íü òýð. ªºðòýé íü õàìò õºäëºõ óðò ìîäíû ¿ç¿¿ðò óÿñàí ëóóâàíã õººæ áàéãàà èëæèã àäèë õýçýý ÷ ¿ë áèåëýõ çîðèëãûã ¿¿ðä õººñººð. Õýðâýý øèíæèëæ ¿çâýë æàðãàëûã ìýäýð÷

àìãàëàí áàéõ íü ãàãöõ¿¿ õ¿ðýëöýõ, àìòëàõ, õºãæèì ñîíñîõ çýðýã õ¿ññýí ç¿éë ìààíü þó áàéíà ò¿¿íèéã ñàéõàí ãýæ òîäîðõîé õýìæýýãýýð ñýðýõýýñ ¿¿ñäýã. Àìãàëàí áàéõûí ãîë øàëòãààí áîë õ¿ñýë çîãññîíîîñ ¿¿äñýí òàéâøðàë þì. Õàðàìñàëòàé íü, õ¿ñýë ò¿ðõýí çóóð çîãñäîã. Óäàëã¿é õîðò õàâäàð ìýò àìãàëàíä äóðëàõ õ¿ñýë ñýòãýëä äàõèí ñýðãýæ ñýòãýëèéí àìãàëàí òàéâíûã ýâäýæ ýõýëäýã. Àìüäðàëûí æàðãàëä øóíàõ øóíàë ¿õýë îéðòîõ òóñàì õ¿÷òýé áîëäîã. ¯õýõèéã õ¿ñäýãã¿é, ¿õýë íü áèäíèé àìüäàðëàà çîðèóëæ èðñýí ç¿éëèéí ýñðýã íü áàéäàã áà æàðãàëûí ýöýñ òºãñãºë ìýò ñàíàãääàã. Ýíýõ¿¿ õ¿ñýë íü äàõèí òºðºë àâ÷, àìãàëàíã õàéñààð áàéõûã áàòàòãàäàã. Àìüäðàëûã õ¿ñýõ íü áèäíèé ñýòãýëä ¿éëèéã áîëîâñðóóëæ, ººðèéí ýðõã¿é õîéä òºðºëä õ¿÷ýýð îðäîã. Ãýâ÷ äàðààãèéí óäàà õ¿íèé áèåèéã îëæ òºðºõ õóâü äóòàæ ìàãàäã¿é. Áèä òàì ãýæ íýðëýäýã àìüä õàð äàðñàí ç¿¿äýíä çîâëîíò àìüòíû áèåòýé òºðºõ, õóóðàé çýë¿¿ä ãàçàð áèðäèéí ýöýíãèð òóðàíõàé áèåòýé, ýñâýë àäãóóñíû ºäòýé, õàéðñòàé, ñîðòîé áèåòýé áîëäîã. Áóðõàíû ñóðãààëèéí äîìîãò, íýã ýìýãòýé ººðèéí áèåèéã ñàéõàí ãýæ ¿íýõýýð èõ äóðëàäàã ó÷ðààñ õîéä òºðºë人 ìîãîé áîëæ òºðººä, óðüä òºðëèéí ýìýãòýéí àðàã ÿñàí äîòîð àìüäàðäàã áàéñàí òóõàé ºã¿¿ëäýã. Õ¿ñýë òà÷ààë áà õàéð íü àäèë áèø. Õàéð íü ººðò äàäóóëàõ õýðýãòýé ýåðýã ñýòãýëèéí õºäºë㺺í áàéäàã. Õàéð íü õýí íýãíèéã àç æàðãàëòàé áîëãîõ ãýñýí àðèóí áîäîë ýðìýëçýë áàéòàë, õ¿ñýë òà÷ààë íü çºâõºí ººðèé㺺 ë àç æàðãàëòàé áàéëãàõûã áîääîã. “Õýí íýãýíä äóðëàõ” õýìýýõ ñýòãýëèéí õºäºë㺺í áîë õ¿ñýë òà÷ààë áà õàéðûí õîëèìîã áºãººä ýíýõ¿¿ íºõöºëòýé õîëáîîòîé ãàðäàã øàíàëñàí áàéõ ãîë øàëòãààí íü õ¿ñýë òà÷ààë þì. Ç¿ðõ ñýòãýëä øàíàëàë ¿¿äýí áèé áîëáîë òýð íü

õ¿ñýë òà÷ààë èëðýí ãàð÷ áàéãàà õýðýã, òèéìýýñ ò¿¿íèé åðºíäºãèéã õýðýãëýæ, ñýòãýëýý íèðâààí õèéãýýä ãýãýýðýëä õàíäóóëààðàé. Ñýòãýëýý øóíàëààñ áóöààõûí òóëä ýõëýýä õ¿ñýë òà÷ààëûí òýíýã, èõýñãýë õýòð¿¿ëýë, ñàéõàí ÷àíàðûã õýò òîõîîõ, ýíõðèéëýõ çýðãèéã ñàíàæ, ò¿¿íèé äàðàà õ¿ñýë òà÷ààë òºð¿¿ëñýí ç¿éëèéã æèíõýíý ÷àíàðààð íü õàðàõ áóþó òàíû òóñãàëààð õîîñîí, ò¿ð çóóðûí þì ¿çýãäýë áîëîõûã îéëãîõ. Æàðãàëòàé áàéõ õèéãýýä ñàéõàí ç¿éë õî¸ð íü õî¸óëàà õèé ¿çýãäýëòýé òºñòýé, òýä æèíõýíý, ÷óõàë ìýòýýð õàðàãääàã áîëîâ÷ ñàéõàí ç¿¿äíýýñ èë¿¿ ãàðàõ ÷àíàð ¿ã¿é. Òýä óäàëã¿é ÿâæ, äàõèí ñýðãýõã¿é. Áóðõàí áàãø áÿñàëãàà÷ íàðò õàíäàí, ãî¸ ñàéõàí áèåä øóíàõ áóðóó òºñººëë¿¿äèéã

Èòãýëò ç¿ðõ, íàéäâàðò óõààí õî¸ðÄýýä òýíãýðýýñ õ¿ì¿¿í òºðºëõòºíä õàéðëàñàí̺íõèéí õèøèã þì.

Ò¿ãø¿¿ð çîâíèë íü áèå, òàìèð, óõààíä áàéäàã. Õàðèí ò¿¿íèéã õýðýãñýõ, ýñ õýðýãñýõ íü áèäíýýñ õàìààðíà. Õýðýâ äîòðîî çîâíèë ò¿ãø¿¿ðòýé ÿâáàë òýð íü íóðóóí äýýð ìààíü õ¿íä à÷àà áîëæ, áèäíèé áîëîìæ ÷àäâàðûã áóóðóóëíà. Óõààíûã ÿìàãò àíèðã¿é, àìãàëàí áàéëãàõ íü õàìãèéí çîõèìæòîé. Óõààí àìãàëàí áîë çîðèëãî ðóóãàà áèä õóðäíààñ õóðäàí ã¿éæ ÷àäíà.

Áóðõàí õàìàã õàðèóöëàãûã ¿¿ðíý

Àëèâàà ç¿éëä õýðñ¿¿ õàíäàãòóí. Çîâíèë ò¿ãø¿¿ð íü ÿìàð íýã òóñ äýì áîëîõ óó? Îãò ¿ã¿é. Õ¿í ººðèé㺺 ë çîâîîíî. Æèøýý íü ¿ð õ¿¿õäèéíõýý àðààñ ñàíàà çîâæ ÿâäàã ýöýã ýõ îëîí áèé. Õ¿¿õäèéíõýý òºëºº ñàíàà òàâèõ íü ç¿é ¸ñíû õýðýã áîëîâ÷ ºäºð á¿ð ò¿ãøèæ, øàíàëæ ÿâäàã áîë òýð áàéäàë íü ýðãýýä àìüäðàëä õàð ñ¿¿äýð àâ÷èðíà.

Õýäõýí æèëèéí ºìíº ¿ð õ¿¿õýä òàíü ìýíäëýýã¿é áàéñíûã ñàíàõ õýðýãòýé. Ç¿éðëýâýýñ òýä ÷èíü ìîäíîîñ òàñäàæ àâñàí öýöýã ø¿¿ äýý. Òà òýäýíòýé ¿¿ðä õàìò ÿâæ ÷àäàõã¿é. Áèäýíòýé ¿ðãýëæ õàìò áàéäàã ç¿éëèéã ë ººðèéí ãýæ ¿çäýã. Òà òýäíèéã Äýýäãýãýýíä ºãñºí áîëîõîîð òýäíèé àìüäðàëûã ãàãöõ¿¿ Äýýäãýãýýí ë õàðèóöàõ ¸ñòîéã óõààðàãòóí. Èíãýâýë òà òýäíèé òºëºº çîâæ øàíàëàõã¿é áîëíî. Ñýòãýëýýðýý îéð äîòíî, ¿ð õ¿¿õýääýý ýðõýì õàéð, õàëàìæàà çîðèóëàõ íü çóóí õóâü òàíû ¿¿ðýã. Õàðèí çîâíèë ò¿ãøèë áîë òóñã¿é.

Áèä ìàðãààø þó áîëîõûã, á¿ð õîðìûí äàðàà ÿìàð ó÷ðàë òîõèîõûã ìýäýõã¿é ó÷èð ò¿ãøäýã. Ãýâ÷ Áóðõàí áýýð áèäýíä þó õàìãèéí çîõèìæòîéã ìýäýõýýð áàðàõã¿é, öàã íü èðýõýýð òýð ç¿éëýý õèéäãèéã îéëãîâîë çîõèíî. Áèä áîë çýìñýã áºãººä Òýðáýýð ¯éëäýã÷ áîëîõûã óõààð÷ ãýìýýíý çîâíèë ò¿ãø¿¿ðýýñ àíãèæðàíà.Õ¿ðýýëýí áóé åðòºíöÒàíû îðîëöîîã¿éãýýð ÷Äýëãýðýí öýöýãëýõ ó÷èðòàéã

Óõààðàõ öàãòÀìüäðàëûí õ¿íä à÷ààã òàÒààëàìæèò æàðãàëàí áîëãîæ ÷àäíà.

Öàã õóãàöààòàé íºõºðëºõ¿é̺íõèéí Öàã õóãàöàà îðøäãèéã ñ¿íñ

ìýäýõ àãààä ̺íõèéí Öàã õóãàöààíä òýð ÿìàãò àõèí äýâøäýã. Õàðàìñàëòàé íü áèä óõààí ñàíàà áà áèå ìàõáîäûí óõàìñàðò áàéõäàà ¿¿ðä ìºíõ ÿìàð íýã ç¿éëèéí òóõàé áîäîõ àðãàã¿é áîëäîã. Áèä ººðñäèé㺺 ãàçàð äýëõèéí ìº÷èä òîîëîëä óÿíà. Íýã ìèíóò, õî¸ð ìèíóò, ãóðâàí ìèíóò ãýõ ìýò÷èëýíãýýð õîíîãèéí õîðèí äºðâºí öàã õóâààãääàã. Áèä õèéõ ç¿éëýý àìæóóëàõ ãýæ öàã íàðòàé áàéíãà ºðñºëäºíº. Òèéìýýñ ÷ óõààí ìààíü çîâíèë ò¿ãø¿¿ðò àâòàíà. Õàðèí áèä çàëáèðàë, áÿñàëãàë ¿éëäýõ àâààñ öàã õóãàöààã ¿ë õóâààíà. Ò¿¿íèé îðîíä òàñðàëòã¿é æèãä óðñàõ õÿçãààð¿é Öàã õóãàöààã õàðæ, ìºíõèéí îðîí çàéä õºë òàâèíà.

Íýí òýðã¿¿íä õàìãèéí ÷óõàë ç¿éë íü óõààíû àìãàëàíã îëîõ ÿâäàë. Óõààí àìãàëàí áîëîõûí öàãò õ¿í çîðüñîíäîî õÿëáàðõàí õ¿ðíý. Õýðýâ ã¿éã÷ èë¿¿ æèíòýé áîë õýíèéã ÷ ã¿éöýæ ÷àäàõã¿é ø¿¿ äýý. Óõààí ñàíààíä ýðãýëçýë, àéäàñ íýâòýðâýë ò¿¿íèéã ¿òýð ò¿ðãýí õîîñëîí öýâýðëýãò¿í. Óõààí àìàð òàéâàí áîë òà õàìãààñ õóðäàí ã¿éæ ÷àäíà.

Öàã õóãàöààã ÿìàãò ººðèéí ýðõýì àíä ìýò õ¿íäëýãò¿í. Õîðîì á¿ðèéã Áóðõàíû õàéðëàñàí àëòàí áîëîìæ õýìýýí óõààðâàë áèä öàã õóãàöààíû ¿íý öýíèéã óëàì á¿ð ìýäýðíý. Õýðýâ áîëîìæ á¿ðèéã ÷èí ñýòãýëýýñýý óõààð÷ õàðâàë õ¿ðýõ çîðèëãî ººäºº õóðäëàí ã¿éíý.¯íýíèé ýðýë÷èí áîëîõûí ó÷èð,Èðýýä¿é íàìàéã óãòàí óðñíàì.Áóðõàíûã õàéðëàã÷ áîëîõûí ó÷èð¯¿ðäèéí Îäîîä áè àìüäàðíàì.

Ò¿ãø¿¿ðÒ¿ãø¿¿ð, ñýðýìæ õî¸ð õîîðîíäîî

àñàð èõ ÿëãààòàé õ¿÷ þì. Ò¿ãøèë áîë áàéíãà áóñäûí òàëààð ñýòãýë õÿìàð÷, ººðèé㺺 òýäýíòýé õàðüöóóëàõ þìóó ýñâýë õ¿ñýëä íü õýðõýí íèéö¿¿ëýõ òóõàé áîäîæ áàéäàã. Õàðèí ñýðýìæ áîë ÷àäàõ ç¿éëýý õèéõèéã õ¿ñíý.

Ò¿ãø¿¿ð ýçýìäñýí ¿åä ò¿¿íýýñ àíãèæðàõ õýäýí àðãà áèé. Òóõàéëáàë, ã¿éëòèéí òýìöýýíä îðîëöîæ áàéãàà áîë ãàíöààðàà òà ã¿éíý ãýæ

ñàíààðàé. Ãàðààíû äîõèîíîîñ ºìíº áóñäûí òóõàé á¿¿ áîä. Õàìàã ÷àäëàà ãàðãàæ ã¿éõ òóõàé áîäîãòóí. Èéì çàìààð ò¿ãø¿¿ðèéã äàâíà.

Õýðýâ òà îëíû ºìíº ãàðñàí áîë õî¸ðõîí íàñòàé õ¿¿õýä ë òàíûã ñîíñîæ áàéíà ãýæ òºñººëººðýé. Ýíý áîë ò¿ãøëèéã àðèëãàõ õ¿ì¿¿íëýã àðãà þì. Õàðèí áóðõàíëàã àðãà ãýâýë ÷àíõ ºìíºº Äýýäãýãýýí áàéãààã òºñººëíº. Òà Ò¿¿íèéã õàðæ, áàñ ººðèé㺺 Ò¿¿íòýé àäèë Äýýäãýãýýí õýìýýí ñàíàãòóí. Òýãâýë þóíä Áóðõàí, Áóðõàíààñàà àéõ áèëýý? Ó÷èð íü Äýýäãýãýýí áîë íýã ë áèé. Õýðýâ òà òàíõèì äàõü õ¿í á¿ðèéí ã¿íä îðøèõ Äýýäãýãýýíèéã õ¿íäýòãýâýë äàðóé òýäýíòýé íýãäýæ, àéäàñ àðèëíà.

Ò¿ãøèë çîâíèëûã õ¿í õýðýãñýõã¿é áàéñíààð ò¿¿íýýñ ò¿ð àòóãàé ñàëàõ áîëîâ÷, ¿¿ðä ò¿¿íýýñ àíãèæðàõûí òóëä óã ¿íäñèéã íü ãýãýýð¿¿ëýõ ¸ñòîé. Ýõýí ¿åäýý òà ò¿ãø¿¿ð çîâíèë ãýã÷ ç¿éë áàéäàãã¿éã óõààí ñàíààíäàà èòã¿¿ëæ ÷àäâàë õýñýã çóóðòàà òàéòãàðíà. ßäàæ íýã ºäðèéí òóðø þóíä ÷ ò¿ãøèõã¿é ÿâáàë ÿìàð íýãýí ç¿éëèéã òà á¿òýýíý. Õàðèí ò¿ãø¿¿ð çîâíèëûã ãýãýýð¿¿ëýýã¿é öàãò æèíõýíý õàíàìæ èðýõã¿é. Çàëáèðàë, áÿñàëãàë ¿éëäýæ, áèå ñýòãýëäýý ãýðëèéã óõàìñàðòàéãààð áóóëãàõ ¿åä ò¿ãøëýýñ àíãèæèðíà

Äàõèí á¿¿ áîäîëä àâò,Äàõèí á¿¿ ãóíèãò äàðàãä.Àìüäðàë òàíü òýãâýýñÑàðíàé öýöãèéí àíõèëãà,¯¿ðèéí öîëìîíû ýãøèã,¯äøèéí á¿ðèéí á¿æèã áîëíî.

Ñýòãýëèéí çîâíèëûã àíàãààõóé

Ñàíàà ñýòãýë õÿìàð÷, áóõèìäñàí ¿åä óã áàéäëààñ àíãèæðàõ ñàéí àðãà ãýâýë áèäíèéã ãýõ Áóðõàíû õàéðûã ñýòãýë äîòðîî ìýäðýõ ÿâäàë. Îðîéí äýýä íýãäëèéã ìýäýð÷, àìãàëàí, áóðõàíëàã, òýíöâýðò àëèâàà ç¿éëòýé ººðèé㺺 àäèëòãàõàä ò¿ãø¿¿ð àðèëíà. Õýðýâ áèä ººðèé㺺 Äîòîîä Æîëîîäîã÷òîéãîî àäèëòãàâàë Ò¿¿íèé ãýãýýð¿¿ëýã÷ Ãýðýëèéí õ¿÷èéã õ¿ðòýõ áîëíî. ªºðñäèé㺺 áèä àéäàñòàé æèøäýã ó÷ðààñ ë çîâíèë ò¿ãø¿¿ðò àâòàõ àæ. Öàã ¿ðãýëæ ò¿ãøèí çîâæ, áàðààí òàëûã áîäîõ þì áîë áèä çîðèëãî ººäºº óðàãøèëæ ÷àäàõã¿é. “Ñàíàà ñàéí áîë çàÿà ñàéí” ãýäýã. “Áè Áóðõàíûõ, áè

áîë Áóðõàíû òºëºº” õýìýýí áîäîõ ¿åä ò¿ãø¿¿ð, çîâíèëã¿é áàéæ ÷àäíà.

Áèå ñýòãýëýýðýý ººðò þó áàéãààã, ººðèéí õýí áîëîõîî Áóðõàíä óõàìñàðòàéãààð äýâø¿¿ëöãýýå. Áèäýíä áàéãàà ç¿éë ãýâýë Áóðõàí õèéãýýä õÿçãààðã¿é àìãàëàí, ãýðýë, æàðãàëàíä õóâèðàõ òýì¿¿ëýë þì. Áèä îäîî õýí ãýâýë õàðàíõóé, ìóíõàãèéí äàëàé. Õýðýâ áèä òýì¿¿ëëèéí äóóäëàãà, ìóíõàãèéí äàëàéãàà Áóðõàíä ºðãºâºë õàìàã áýðõøýýë ìààíü àðèëíà. Á¿õíèéã õàéðëàã÷ Áóðõàíû ìóòàðò çîðèëãî ìààíü áàéãààã óõààðàõ òóë áèä ò¿¿íèé òºëºº ñàíàà ýñ çîâíî.

Áóðõàí áîëáîîñ ìºíõèéí Àìüäðàë õýìýýõ Ìîä áºãººä áèä ò¿¿íèé ñàëàà ìº÷èð þì. Ýä¿ãýý áèä ººðèéí òóõàé áîäèò ¿íýíèéã ýñ ìýäíý. Áóðõàí õýìýýõ àìüäðàëûí Ìîäíû õýñýã áîëîõîî ¿ë óõààðíà. Òèéìýýñ áèäýíä èòãýë áàéäàãã¿é. Õàðèí çàëáèðàë, áÿñàëãàë ¿éëäñíýýð áèä íàâ÷, öýöýã ìº÷èð á¿õýí Ìîäíû õýñýã áîëîõûã óõààðíà. Èéí óõààðàõ öàãò áèä Ýõ áóëàãòàà, ò¿¿íèé óðñãàëä èòãýõ áºë㺺.

Англи хэл сонирхогч залууст

Tony BraxtonMost of my songs grow out of my life

So, my life is in my songs

Un-break my heartDon’t leave me in all this painDon’t leave me out in the rainCome back and bring back my smileCome and take the tears awayI need your arms to hold me nowThe nights are so unkindBring back those nights whenI held you beside me Repeat:Un-break my heart Say you’ll love me againUndo this hurt you causedWhen you walked out the doorAnd walked out to my lifeUn-cry tsese tearsI cried so many nightsUn-break my heartMy heart

Take back that sad word Good-byeBring back the joy to my lifeDon’t leave me here with tsese tearsCome and kiss the pain awayI can’t get the day you leftTime is so unkindAnd life is so sruelWithout you here beside meRepeat:Un-break my heart, ooh babyCome and say you love meUn-break my heartSweet darlingWithout you I just can’t go onCan’t go on.

Миний ихэнх дуу амьдралаас минь урган гарсан байдаг

Ийм ч учраас миний амьдрал дуунд минь оршдог юм

Элэг зїрхийг минь бїї эмтэлЗовлон дунд намайгаа бїї орхиочЗогсолтгїй орох бороонд бїї орхиочЭргэн ирж инээмсэглэлийг минь буцаан бэлэглэЭргэн ирж нулимсыг минь арчиж єгЭнхрийлэх гарын чинь тэврэлт їгїй болохоорЭнэ шєнє гэдэг юутай уйтгартай вэ?Тэвэрт чинь эрхлэн жаргасанТэр шєнїїдийг эргїїлэн авчрах санДахилт:Халуун зїрхийг минь бїї шархлуулХайртай гэж ахиад хэлХаалганы минь цаагуур, амьдралын минь гадуур Ханатлаа зугаалж явахдааУчруулсан зовлонгоо буцааж авУрсах нулимсаа би хичнээн ч шєнє арчив дааЗїрхийг бїї шархлуул

Баяртай гэсэн гашуун їгээ авБаясгалант амьдралыг минь буцаан авчирУйт нулимстай минь хамт бїї орхиУулзан учирч, уйтгар гунигийг минь хєєХаяж явсан єдрїїдийг чинь би тэвчихгїйХайрт чамайгаа дэргэд їгїй болохоорУрсан єнгєрєх цаг хугацаа дэндїї удаанУлигт энэ амьдрал даанч гунигтайДахилтЭлэг зїрхийг минь бїї эмтэлЭргэн ирж хайрын їгээ хэл

ÕYÑËÈÉÃ ÕYËÝÕ YY?

Çîâíèë ò¿ãø¿¿ð íü ÿìàð íýã òóñ

ßðóó 2007. 4 ñàð ¹04(10)îþóíû ãóéëàí÷ëàëûí îòî÷

“Õàíèëæ ÿâñàí õ¿íèé ñýòãýëä íàð òóñàõã¿é áàéõ òýð àãøèíä ë õàðóóñàë áèé áîëäîã”

Хїмїїн бид ном гэгч агуу ертєнцєєр аялахыг хїсдэг ч хэрэгжїїлэхэд тун хэцїї байдаг шїї дээ. Бидний ихэнх маань номоо бариад хэдхэн хуудас уншаад л нойр хїрдэг нь арга барилаа олоогїйгээс болдог байх. Жишээ нь: Би урьд нь ном унших тийм ч их дуртай байгаагїй бєгєєд багш, эцэг эхийнхээ унш гэж шаардсан номнуудыг уншдаг байсан гэхдээ одоо бол єєрчлєгдсєн. Одоогоос 4- 5 жилийн ємнє л анх бага багаар уншсаар амтанд нь орох болсон. Яаж хурдан унших вэ? Яаж хїмїїсийн дунд чєлєєтэй ярих вэ? Яаж босч їг хэлэх вэ? гээд л хїн бїхэн шууд мундаг болохыг хїсдэг ч энэ нь тйим ч амар зїйл биш. Хїмїїсийн дунд юм ярьж чадахгїй байна гэдэг нь тухайн хїнд олон талын мэдлэг дутсанаас болдог тул сайн уншаад байвал аяндаа урсаад л байх болно. Илтгэх урлагаар хичээллэсэн хїн ярьж чадахгїй байх нь ч бий. Тїїнд мэдлэг байхгїй учраас юугаа ч ярихав дээ. Манай аав гэхэд л їргэлж уншдаг. Аав маань хэнтэй ч хаана ч чєлєєтэй ярьж чаддаг гайхалтай авъяастай бєгєєд маш хурдан уншдаг. Энэ нь ном их уншдагтай нь холбоотой.

Тиймээс бїгдээрээ хичээцгээе, оролдоцгоое! Сайн зїйлийг сурахад єєртєє цаг зав гарга!

Ингээд номын амтанд ороход чинь туслах багахан зєвлєгєє:

1.Эхлээд чи ямар тєрлийн ном сонирхдогоо олж мэд, єєртєє анализ хий! Тэгэхийн тулд,

- номын сангаа нэг єнгийгєєд їз.- номын дэлгїїрээр нэг ороод їз!- янз бїрийн номыг эргїїлж, тойруулж їз,

2- 3 хуудас унш.2.За тэгээд хамгийн их таалагдсан (амттай

санагдсан) номоо ав! Yнэ, хавтас, зохиогч, хэлбэр дїрс нь ямар ч хамаагїй. Хамгийн гол нь єєрийгєє залхаачихгїйн тулд эхний ээлжинд нимгэн ном сонгоорой!

3.Дараа нь номоо уншаад таалагдсан хэсгїїдээ зурж тэмдэглэ, эсвэл тусгай дэвтэр хєтєлсєн ч болно. Уншсан зїйлийнхээ тухай найздаа ярьвал, мэдлэг чинь баталгаажиж чамд ч урамтай байх болно.

4.Тэгээд хуудсаа аажим аажимаар нэмсээр л бай. Та заавал роман, том зохиол унших гэсний хэрэггїй, орчин їеийн мэдээлэл єгч чадах, сонирхолтой бєгєєд хэрэгтэй номыг уншаарай. Ойлгохгїй ном барьчихаад гїрийгээд суугаад байвал унших гэхээсээ илїї залхааж алтан цагийг чинь дэмий їрэх болно. Сонголтоо маш зєв хийгээрэй. Таарсан ном бїрээ унших хэрэггїй бєгєєд ном сайн мэддэг хїнээс зєвлєгєє авсан ч болно.

5.Дараа нь та янз бїрийн ном уншиж эхэл. Дэлхий дээрх хязгааргїй их номын урсгалаас эдийн засаг, тїїх, филисофи, эрч хїч, эрїїл мэнд, нийгэм, яруу найраг, уран зохиол, амжилт, сэтгэлзїй г.м бїхий л сэдвээр уншаарай. Тал бїрийн мэдээ мэдээллийг цуглуулаарай.

6.Хамгийн гол нь сайхан ном биш, гоё хавтастай ном биш сайн номыг л унших нь чухал юм шїї.

//Бас нэгэн багшийн зааж єгсєн “залхуурах” арга... Та нарт тэгж мэргэжлийн олон ном уншихад хэцїї байгаа бол нэг хялбар гоё арга хэлье. Ямарч салбар чиглэлд гол тєлєєлєгч

їндэслэгч гэгддэг хэдхэн том эрдэмтэн бий, тэднээс сорчлоод за ер нь 5, 6-аас хэтрэхгїй цєєхєн бїтээл бий дээ, тэднийг л уншчих, тэгвэл цаана нь їлдсэн мянга мянган хуулсан номнуудыг унших ямарч хэрэггїй болох юм. Эхлээд уншихад ойлгохгїй байх, дахин дахин унш, толгойгоо ажиллуул, суурь бїтээл цєєхєн байдаг, бусад нь хуулдаг юм// (Инга) гэж хэлснийг бодоод їзээрэй.Миний зїгээс санал болгох номнууд

(надад маш их эрч хїч урам єгсєн номнууд)1. Вольтер “Жамаараа яваа ертєнц” (миний

анхны ном)2. “Дэлхийн баячуудын гайхамшиг”3. Ли Луцзы “Баялагт хєтлєх нандин

мэдлэг”4. Бодо Шефер “Санхїїгийн эрх чєлєєнд

хїрэх зам” 5. Поль С.Брэн “Єлсєхїйн гайхамшиг”6. Шри Чинмой “Моголын их хаад” (хамгийн

сїїлд уншсан ном)7. Роберт Киуозаки, Шарон Лэктер “Баян

аав, ядуу аав”8. Александр Свияш “Карма”9. Стивен Ковей “Залуучууд єсвєр

насныханд зориулсан амжилтанд хїрэх 7 зуршил”

10. Эндрю Мэтюс “Сэтгэл зїрхээ дага”Зогсолтгїй урагшилцгаая уншицгаая!

Àìüäðàëàà ñàéæðóóëàõ ¿íýò 8 çºâëºãººã ñàíàë áîëãî¸

1.Єглєє бїр мэдлэгтээ 3 цагийг зориул. Ном, сэтгїїл унш, сонгодог сонс. (Єдрийн эрч хїчээ ав)2.Yргэлж шинийг эрэлхийлж эрч хїчтэй бай. Лекц, номын дэлгїїр, номын сан, їзэсгэлэн, клубуудыг сонирхож танилц.3.Танилын хїрээгээ байнга єргєжїїлж бай.4.Хэрэггїй зїйлд цагаа дэмий бїї їр. Ямар нэгэн юм сонирхон судал. 5.Биеийнхээ эд эс бїрийг, нїїрний арьс, дотоод эрхтэн, тэр ч байтугай хєлийн хумсаа хїртэл арчлан торд. Тэгснээр та сэтгэл хангалуун єєртєє итгэлтэйгээр инээмсэглэн алхах болно.6.Єєрийгєє хэний ч хувьд чухал хїн нь биш гэж бїї гутар. Хэн ч чиний талд орохгїй байсан ч хамаагїй єєртєє итгэлтэйгээр алх.7.Дуртай хувцсаа ємсєж зїї, эдэлж хэрэглэ. Хїмїїс ямар гаж стильтэй юм бэ гэсэн ч хамаагїй бусдаас сонин содон євєрмєц бай.8.Гарын дїйтэй бай. Жижиг хэрэглээний юу ч бай янзалж єєрчил, євєрмєц сонирхолтой болго. Ингэвэл амьдрал илїї сонирхолтой болно.

СУИС-ДУДС- Хувцас дизайн 1 Б.Бэлгїтэй bebe_0427@yahoo.com,

Инженер техникчид нь тухайн улс орны хєгжлийг тодорхойлох хїчин юм. Аливаа шинэ зїйлийг зохион бїтээсний дараа тїїнийг туршихын тулд масштабаар багасгасан тухайн техникийг хийх болсон нь Техник спорт гээч оюун ухаан сэтгэлгээг хєгжїїлэгч спортын нэгэн салбарыг їїсэн хєгжихєд хїргэсэн. Робот, Онгоц, авто машин, усан онгоцыг єєрийн гараар хийж бїтээж тїїнийгээ туршиж нисгэж хєдєлгєх нь тїїнийг бїтээгчдэд сэтгэлийн их таашаал болох тєдийгїй урам дэмийг сэргээх хєшїїрýг болдог. Ямар их таашаал, урам, єєртєє итгэх итгэлийг бий болгодог гээч…

Яагаад ийм итгэлтэй бичнэ вэ гэхээр минии бие єєрєє техник спортын клубт суралцдаг байсан. Одоо санаа нийлсэн нєхєдтэйгєє техник спортын клубыг нээгээд байна…

Техник спорт нь шинжлэх ухаан, техник технîлогийн дэвшлийг даган хєгжиж байдаг маш єргєн хїрээг хамардаг спорт юм. Зєвхєн нисэх загвар л гэхэд дотроо їндсэн 3-н тєрєлтэй боловч эдгээр нь тус бїрдээ 10 гаруй тєрєлд хуваагддаг. Энэ спортод хэрэглэгдэж байгаа материалууд жинхэнэ онгоцонд хїртэл ашиглагддаг гээд бодохоор гайхалтай. Дэлхийн II-р дайны їеийн оросын нисэх онгоцны загвар зохион бїтээгч Александр Яковлев нисэх загварын спортоор хїїхэд ахуйдаа хичээллэж байсан ба тэрээр “Миний бага насандаа хийж бїтээж байсан

тэр онгоцууд намайг онгоц зохион бїтээгч болоход нєлєєлсєн гэж боддог” хэмээн єєрийн дурдатгал номîндоо бичсэн байдаг.

Нисэх загвар нь Монголд одоогоос 42 жилийн тэртээгээс хєгжиж эхэлсэн ба єнєєдрийн байдлаар хотын хэмжээнд 5 клуб їйл ажиллагаа явуулж байгаа ба эдгээр клїбїїдэд 8 настай балчираас 80 настай хєгшин, эрэгтэй эмэгтэй, янз янзын ажил мэргэжилтэй хїмїїс хичээллэдэг.

…Нэгэн єдєр найзуудтайгаа хамт клубтээ сууж байтал нэгэн 9 настай хїї орж ирээд бидний хийсэн онгоцыг сонирхож байлаа. Би ч тэр хїїд техник болоод онгоцны талаар тайлбарлан таниулах явцад хажууд сууж байсан найз маань мод їрэх аядаад ямар ч хэрэгцээгїй юм хийгээд нозоорсон байдалтай сууж байхыг нєгєє хїї хараад надаас, -ахаа энэ ах шиг ингээд хэрэггїй юм хийгээд суугаад байж болохгїй тийм ээ гэж асуусан юм. Энэ хїї бага хэдий ч бидний ойлгодог ч, ухамсарлаж чадаагїй зїйлийг нэгэнт ойлгосон юм шиг санагдаж энэ хїїг їнэхээр их їнэлэж билээ…

Чєлєєт цагийг хэрэггїй юм хийж єнгєрєєхєд хэтэрхий хайран биш гэж її? …

Техник спортыг хєгжїїлж, техникийн шинжлэх ухааны оргилд хїрэхийг хїссэн хїн бїрт нээлттэй

Та бїхэн техник болон техник спорттой холбоотой ямар мэдээлэл авахийг хїсэж

байгаагаа бичээрэй “Нисэх загварын клуб” Ж.Шинэсїх 88824339, striker_mn@yahoo.com

Доорх їйлсд хувь нэмрээ оруулсан хїн бїрийн нэр нь “Хотын тєв номын сангийн їйл ажиллагааг дэмжигч сайн їйлстэн” гэсэн тодотголоор Номын сангийн вэб дээр насан турш бичигдэнэ.

Хэрвээ та гэртээ компьютертай бол Хотын тєв номын сангийн вэб мэдээллийн сангуудыг нэмэгдїїлэхэд туслангаа компьютерийн чадвараа дээшлїїлж, оюуны цангаагаа тайлах боломжтой.

Нэгэн хїсэлтХотын номын сан нь Монголын зохиолчдын

шїлэг, найраглал, єгїїллэг зэргийг компьютерт шивж Монголын уран зохиолын сан нэрийн доор интернэтэд байрлуулдаг.

Мєн їлгэр, зїйр їг, оньсого, ертєнцийн гурав, тїргэн хэллэг гэх мэт ардын аман зохиолын бїтээлїїдийг шивж компьютерт оруулан Ардын аман зохиолын сан нэрээр интернэтэд вэб хуудас хийж байрлуулан дотоодын болон гадаадад суугаа интернэт хэрэглэгч монголчууддаа мэдээллийн їйлчилгээ хїргэдэг.

Монголын уран зохиолын сан вэбийн хаяг: www.mcl.edu.mn/monlit/

Ардын аман зохиолын сан вэбийн хаяг: www.mcl.edu.mn/aaz/

Єнєєдрийн байдлаар Монголын уран зохиолын санд 37 зохиолчийн 158 бїтээл бїрэн эхээрээ бичигдэж байрласан. Ардын аман зохиолын санд 9 їлгэр, 1602 зїйр їг, 145 ертєнцийн гурав байрласан байгаа.

Мєн бид www.acic.edu.mn вэб хуудсандаа Дэлхийн сонгодог зохиолуудыг байрлуулж эхэлсэн.

Эдгээр электрон мэдээллийн сангуудыг їїсгэхэд їндсэн ажил нь зохиол бїтээлїїдийг компьютерт шивж оруулах байдаг. Зохиол бїтээлийг шивж оруулах энэ нєр их ажилд Компьютер дээр хурдан бичиж сурахыг хїсэж байгаа иргэн таны туслалцаа хэрэгтэй байна.

Бидний ажилд туслангаа компьютер дээр хурдан бичдэг болохыг хїссэн иргэн та Хотын тєв номын сангийн Мэдээлэл боловсруулалт, автоматжуулалтын тасагтай хамтран туслалцах гэрээ байгуулж, бидний бэлтгэсэн номыг гэртээ аваачиж компьютертаа шивж бичээд, номоо компьютерийн файлтайгаа хамт авчирч єгєх юм.

Энэ ажлыг хийхэд тань бид ямар нэг мєнгєн урамшуулал олгохгїй ба харин та уран зохиолын бїтээлїїдийг уншингаа компьютерт хуулж бичсээр таны хурдан бичлэгийн чадвар нэмэгдэх мєн оюуны хэрэгцээ тань тодорхой хэмжээнд хангагдана гэж найдаж байна.

Бид таны компьютерт хурдан бичлэгийн сургалтын монгол програмыг суулгаж єгєх, Word програм дээр ямар бїтээлийг яаж бичиж оруулбал зохимжтой талаар зєвлєж хамтран ажиллах болно.

Нэгэн хїсэлт

Óëààíáààòàð õîòûí ÍÈÉÒÈÉÍ ÍÎÌÛÍ ÑÀÍ

Оюун цэнгээх тоглоомууд буюу Монгол ардын тоглоомуудын мэдээллийг цуглуулан Хотын нийтийн номын сангийнхаа вэбд www.mcl.edu.mn/oyunii_togloom/ хаяганд байрлуулж байгаа болно. Одоогоор 16 хєлєгт, 6 эвлїїлдэг, 6 цоож тїлхїїр, 3 оньсон, 2 шагайн тоглоомуудын мэдээллийг цуглуулан вэбдээ байрлуулсан.

“Монгол ардын тоглоом наадмын санд 15 анги бїлгийн 800 гаруй тоглоом байдаг ажээ. Зєвхєн хєлєгт тоглоом гэхэд 130 гаруй нэр тєрєл байна.” гэж номонд бичсэнээс харахад бид эрхэм таны туслалцаатайгаар энэхїї тоглоомын вэбийн мэдээллээ баяжуулахаас єєр аргагїй нь харагдана.

Та євєє, эмээ, ураг тєрлийн настан буурлуудаасаа, эсвэл гэрийн тань номын санд байгаа ном, хэвлэлээсээ Монгол ардын тоглоом наадгайн талаар дуулсан мэдээллээ бидэнд имэйлээр илгээж, утсаар хэлээрэй.

Бидний їр хїїхэд бидний хєдєлмєрийг їнэлэх болно.

Нэгэн хїсэлтХотын нийтийн номын сангуудын номын

электрон каталогт єнєєдрийн байдлаар англи, орос, монгол хэл дээрх 30680 нэрийн номын каталогийн мэдээлэл бїртгэгдээд байна.

Номын электрон каталогоос номыг Номын нэр, Зохиогч, Гарчиг, Сэдэв зїйл, Тїлхїїр їгээр хайж олох ба тухайн олсон номынхоо Номын нэр, Зохиогчид, Хэвлэсэн он, Хэвлэлийн газар, Товч тайлбар, Шинжлэх ухааны тєрєл, ISBN дугаар, Номын сангийн ангилалын тэмдэгтїїд, Гарчгууд, Сэдэв зїйлїїд, Хэдэн хувь байгаа, Аль номын санд байгаа, Ямар їнэтэй зэрэг мэдээллийг харж болдог.

Иргэн та бидэнтэй харилцан тохиролцож, гэрийнхээ компьютерт номын электрон каталогийг тєлбєргїйгээр суулгуулж, бидний оруулсан байгаа номын мэдээлэлд ямар їг їсгийн алдаа байгааг илрїїлж, хэлж єгєх ажлыг хийнэ її. Таны тусламжтайгаар илрїїлсэн алдааг бид єєрсдєє засах болно.

Нэгэн хїсэлтХэрвээ та гэрийнхээ компьютерийг шинэ

компьютераар сольж, хуучин компьютераа яах вэ гэж байгаа бол Хотын нийтийн номын сангуудын Электрон каталогийн їйлчилгээнд ашиглуулахаар бэлэглэнэ її.

Номын электрон каталог нь уншигчдын ном хайх, ямар ном, хэвлэлд ямар мэдээлэл байгааг эрж олох, эрж олсон номынхоо дэлгэрэнгїй мэдээлэлтэй танилцах ажлыг хєнгєвчилсєн компьютерийн програм хангамж билээ.

Д.Нацагдоржийн нэрэмжит Улаанбаатар хотын тєв номын сан нь 1999 оны 3 сараас хойш номын каталогийн мэдээллээ Электрон каталогт бїртгэж эхэлсэн ба єнєєдєр 10 компьютерийг ном хайх їйлчилгээндээ хэрэглэж байна.

Харин дїїргїїдийн нийтийн номын сангууд нь 2007 оны 7-9 сараас эхлэн уншигчиддаа номын электрон каталогийг хэрэглїїлж эхлэх тєлєвлєгєєтэй байгаа тул бидэнд Windows95-аас дээш їйлдлийн систем ажилладаг ямар ч хїчин чадалтай компьютер, дэлгэц, сїлжээний картын эрэлт хэрэгцээ их байгаа юм.

Та ном хайх Электрон каталогийн їйлчилгээнд бэлэглэсэн компьютерынхаа дэлгэцний амралт, дэвсгэр зураг зэрэгт програмын аргаар мєн гадна талд нь єєрийн аж ахуйн нэгжийн сурталчилгааг нааж байрлуулж, Хотын нийтийн номын сангуудын уншигчидад єєрийн мэдээллээ тїгээхийг бид зєвшєєрнє.

Бидэнтэй ask_library@yahoo.com имэйл 329950, 99861326 утсаар

холбогдож, лавлаж мэдэхийг хїссэн асуултандаа хариулт авч, хамтран

ажиллана уу.

Ñàéí ñàíààíû ¿éëñä ººðñäèéí õóâü íýìðèéã îðóóëöãààÿ

ÍÎÌÛÍ ÀÌÒÀÍÄ ÎÐÎÕÛÍ ÒÓËÄ

Анхлан уншигчидад зориулав

Òåõíèê ñïîðm ãýæ þó âý?

ßðóó ñýòãýã÷ 2007. 4 ñàð ¹04(10)òýì¿¿ëëèéí õ¿÷èéã òýòãýõ¿é 10

“Òà ººðèéí õ¿ñýë çîðèëãîäîî õýð ¿íýí÷ áàéíà òºäèé ÷èíýý óðàì çîðèãòîé ÿâäàã” Ñàãåð Àéëñ

Сурах сургуулиа зєв сонгох нь таны амьдралдаа гаргаж байгаа магадгїй хамгийн том, чухал шийдвэр байж болно. Олон зуун сургуулиас єєрт тань тохирсон сургуулиа сонгоход эхлээд єєрєє єєрийгєє маш сайн мэддэг байх хэрэгтэй. Иймээс таны хамгийн тїрїїнд хийх ёстой зїйл бол сургуулиа хайх биш, харин єєрєє єєрийгєє тал бїрээс нь дїгнэж, танин мэдэх явдал юм.. Ихэнх оюутнууд єєрийгєє сайн таньж мэдээгїй байж шууд сургуулиа хайж эхэлдэгээс тэдний хийсэн сонголтууд ихэвчлэн буруу байдаг. Сургуулийн танилцуулга, каталоги зэргийг їзэж эхлэхээсээ ємнє та єєрийгєє жинхэнэ оюутан хїн хэмээн тєсєєлбєл илїї їр дїнтэй байх болно.

Нэгдїгээр алхам: Оюутан хїнд байх ёстой шинж чанар танд байгаа эсэх

* Идэвхтэй суралцах чадвар* Шинэ мэдлэг олж авах чадвар, хїсэл

эрмэлзэл* Харилцааны соёл* Биеэ даасан байдал* Мэргэжлийн талаарх ойлголт* Нийгмийн идэвх* Єєрийгєє бусдад ойлгуулах чадвар* Сургуулийн ба нийгмийн амьдралын

тэнцвэр* Суралцах орны хэлний мэдлэгийн

тївшин* Гэр бїлийн санхїїгийн байдал * Тэтгэлэгт уралдаанд єрсєлдєх чадвар

гэх мэт. Хоёрдугаар алхам: Сургуулиа сонгоТухайн орны буюу сургуулийн хичээлийн

улирал эхлэхээс 18 сарын ємнє сургуулиа хайж эхлэх хэрэгтэй бєгєєд сургууль сонгох явц нь пирамид хэлбэртэй байна. Юуны ємнє та суралцах хїсэлтэй буюу боломжтой улс орныг сонгоод, тухайн орны талаар тодорхой ойлголттой болохын зэрэгцээ аль муж, хотод суралцахаа сонгоно. АНУ-д ойролцоогоор 3000 гаруй улсын болон хувийн коллеж, их, дээд сургууль байдаг. Ийм олон сургуулиас єєрт тохирсон ганцхан сургууль олохын тулд маш их цаг зарцуулах шаардлагатай боловч сургууль хайх тодорхой хэдэн їзїїлэлт байдаг.

Мэргэжил: Сурагч А эхлээд компьютер болон холбогдох мэргэжлээр бакалаврын зэрэг олгодог сургуулиудыг сонгоно. Ийм мэргэжлээр суралцуулдаг 1000 орчим сургууль байгаа тул дараахи їзїїлэлтийг ашиглан газарзїйн байршлаар нь ангилан їзнэ. АНУ нь газарзїйн 6-7 бїст хуваагддаг, бїс нутаг нв єєр єєрийн уур амьсгал, газар зїйн онцлог, хїн ам, амьдралын нєхцлєєр ялгаатай байдаг. Сурагч А Америкийн баруун эрэг, Нью-Йорк хотын зэргэлдээ орших мужид суралцах сонирхолтой байгаа тул судалгаа хийж нийт 170-орчим сургууль байдгийг мэдэв. Дараагийн шатанд сургуулийн сургалтын тєлбєр, мєн

санхїїгийн дэмжлэг їзїїлдэг эсэх талаар судалгаа хийнэ. Сурагч А нь сургалтын тєлбєр харьцангуй багатай жижиг хотын сургуулиудыг сонгосон тул судалж буй сургуулийн тоо нь 50 орчим болон цєєрсєн байна. Энэхїї cургуулиудыг дараагийн шалгуураар дахин харьцуулж їзнэ. Їїнд:

* Суралцаж байгаа нийт оюутны тоо* Олгох мэргэжил* Оюутнуудын гарал угсаа * Суралцах орчин * Элсэн ороход тавигдах шаардлага* Суралцах явцад тавигдах шаардлага * Хотын хэмжээ * Ажил эрхлэх боломжЭдгээр шалгууруудыг хэрэглэснээр сурагч

А-гийн судалж буй сургуулийн тоо нь 20 орчим болсон байна. Сургууль сонгох їйл явцын нэгдїгээр болон хоёрдугаар алхмуудыг хийж эхэлснээс хойш бараг хагас жил єнгєрлєє. Їлдсэн сургуулиудын гадаад оюутны асуудал хариуцсан албанд тухайн сургуульд суралцах сонирхлоо илэрхийлсэн захиа бичиж єргєдлийн маягт ирїїлэхийг хїснэ. Захиандаа санхїїгийн тэтгэлгийн талаар заавал асуугаарай! Монгол оюутан элсїїлэх сонирхолтой сургуулиудаас ирїїлсэн єргєдлийн маягт болон бусад мэдээллийг їндэслэн сургуулиудаа дахин нэг харьцуулж їзэхдээ доорх їзїїлэлтїїдийг ашиглавал зохино:

Байршил Сургуулийн тєрєл(улсын, хувийн )Сургуулийн хэмжээ Олгох мэргэжилДотуур байр Тусгай хєтєлбєр Хичээлээс гадуурх їйл ажиллагааСпортОюутнуудын гарал угсааНийгмийн амьдралСуралцах орчинНийт зардалСанхїїгийн дэмжлэгХэлний бэлтгэлЗуны сургалтАжил хийх боломж

Гуравдугаар алхам: Хэлний шалгалтБакалаврын зэрэгт суралцахад єєрт чинь

заавал Англи хэлний мэдлэгийн шалгалт (TOEFL)-ын дїн хэрэгтэй болно. АНУ-ын ихэнх коллеж, их дээд сургууль гадаад оюутнаас 500- 550, болон тїїнээс дээш оноо авсан байхыг шаарддаг. Энэ шалгалтыг Улаанбаатар хотод ТИС-ийн Технологи дамжуулах тєв дээр тодорхой хуваарийн дагуу жилд 5 удаа авдаг тул шалгалтанд урьдчилан бїртгїїлж, сайн бэлдэх хэрэгтэй. Єргєдлийн маягтыг сургууль руу явуулах їед хэлний шалгалтын дїн хэрэгтэй болно гэдгийг тооцоолон шалгалт єгєх хугацаагаа тєлєвлєх хэрэгтэй гэдгийг анхаараарай! Шалгалтын талаархи дэлгэрэнгїй мэдээллийг

манай тєвийн TOEFL шалгалтын тухай товч мэдээлэл нэр бїхийн гарын авлагаас олж болно.Дєрєвдїгээр алхам: Єргєдлийн маягт

Сургуулийн элсэлтийн єргєдлийн маягтыг бєглєх їед єргєдєл хїлээж авах тєлбєр тєлєх ёстой болно гэдгийг бодолцож, сургуулиудаа дахин шїїж їзэх хэрэгтэй. Сургууль бїрийн бїртгэлийн тєлбєрийн хэмжээ ялгаатай бєгєєд 10-70 ам.доллар байдаг. Сургууль хайж буй хїмїїс голдуу 2-6 сургуульд єргєдлийн маягт явуулдаг. Єргєдлийн маягтыг хичээл эхлэхээс 10-12 сарын ємнє бєглєж явуулах хэрэгтэй. Эрт явуулах нь 1-рт єргєдєл хїлээж авах эцсийн хугацаанаас ємнє амжина; 2-рт хэрэв дутуу материал байвал гїйцээж єгєх боломжтой; 3-рт санхїїгийн тусламж авах оюутнуудын тоонд багтах илїї боломжтой байдаг. Сургуулийн шаардлагыг хангасан, санхїїгийн асуудлыг шийдвэрлэсэн бол таньд тухайн сургуулиас суралцуулахыг зєвшєєрсєн захидал болон бусад холбогдох бичиг баримт ирїїлнэ. Хэрэв 1-ээс дээш сургуульд тэнцсэн бол бусад сургууиудад суралцахгїй гэдгээ заавал мэдэгдэх шаардлагатай!Тавдугаар алхам: Сургуульд явахаас ємнє

Одоо танд хувийн бэлтгэлээ базаах, тухайн орны оюутны визийн мэдїїлэгт орох, онгоц буюу галт тэрэгний билетээ захиалах л їлдлээ. Гадаадад сургуульд явахад анхаарах зїйл сэдэвт зєвлєгєєг манай тєвєєс авч болох бєгєєд їїний тулд та дээр дурдсаны дагуу бага ч болов хєдєлмєрлєхийн зэрэгцээ урьдчилан бїртгїїлсэн байх шаардлагатай.

Боловсролын зєвєлгєє мэдээллийн тєв

Хаяг: СТЄ Хїїхдийн номын ордонУтас: 319016

Ц-хуудас: http://www.earcmn.orgЦ-шуудан: udval@earcmn.org

Õýí ÷ áàéñàí ëèäåð áîëæ ÷àäàõ óó?

Õ¿í á¿õýí ëèäåð áîëîîä áàéäàãã¿é. Ãýñýí õýäèé ÷ óäèðäàõ äóðòàé, àëèâààã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ ñàíàà òýýæ ÿâäàã, ëèäåð áîëîõûí òóëä ººðèé㺺 áýëääýã õýí á¿õýí ëèäåð áîëîõ áîëîìæòîé.

Ëèäåð áîëîõûí òóëä òîäîðõîé ìýäëýã õóðèìòëóóëàõ øààðäëàãàòàéí äýýð óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ õ¿í ÿìàð çàí ÷àíàðûã òºëºâø¿¿ëæ, ÿìàð ¿¿ðýã õ¿ëýýæ, çºâ ç¿éòýé øèéäâýð ãàðãàäàã áîëîõûí òóëä ÿìàð òóðøëàãà ýçýìøèõ øààðäëàãàòàéã îéëãîæ ìýäýõ õýðýãòýé.

Äýýð äóðäñàí á¿õýí îíöãîé ÷óõàë áîëîâ÷ õàìãèéí ÷óõàë íü ëèäåð áîëîõ õ¿ñýë ýðìýëçýë þì. Òàíä ìàíëàéëàõ ýðìýëçýë áàéõ ¸ñòîé. Õýö¿¿ áýðõèéã øèéäâýðëýõ ýðìýëçýë áàéõ ¸ñòîé. Õÿçãààðûã äàâàí ãàðàõ ýðìýëçýë áàéõ ¸ñòîé. Ìýäýýæ áàñ áóñäûã óäèðäàí æîëîîäîõ ýðìýëçýë áàéõ ¸ñòîé.

ßàãààä Ëèäåð áîëîõ øààðäëàãàòàé ãýæ?Ëèäåð ãýäýã ºðººë áóñäàä íºëººëæ, ºðººë

áóñäûí èòãýë õ¿íäýòãýëèéã õ¿ðòýæ, òýäíèéã óäèðäàí æîëîîäîõ ýðäýìòýé õ¿í þì.

Õýí ÷ áîññ áàéæ áîëîõ õýäèé ÷ õ¿ì¿¿ñòýé çýðýãöýí àæèëëàæ ÷àääàã òèéì ë õ¿í æèíõýíý ëèäåð þì.

Ëèäåð õ¿í áàéãóóëëàãûí çîðèëò çîðèëãûã õýðýãæ¿¿ëýõ, àæèëëàãñàäûí ýð¿¿ë ìýíä, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã.

Òà äîîä òóøààëòíóóä, íýã çèíäààíûõàí, äýýä òóøààëòíóóä ãýýä á¿ãäèéíõ íü ñýòãýëä äîòíî áàéõ ¸ñòîé. Ãàâ ãàíöààðàà á¿õíèéã óäèðäàæ ÷àäàõã¿éãýý ìºí óõààðàõ õýðýãòýé. Òàíä ÷ áàñ ¿ãèéã íü äàãàõ õ¿í áàéõ ¸ñòîé.

Ëèäåð áàéõûí òóëä òà ñóóò óõààíòàí áàéõ øààðäëàãàã¿é. Åðºíõèé äóíäæààñ ÿëèã¿é èõ ìýäëýãòýé áàéõàä ë áîëíî.

Ëèäåð áîëíî ãýäýã ãàéõàìøèã áóñ. Ëèäåð áîëîõûí òóëä òîäîðõîé ÷àäâàðóóäûã òºãñ ýçýìøèæ, ñàéí ñàéõàí ÷àíàðóóäûã õºãæ¿¿ëýõýä ë õàíãàëòòàé. Y¿íä ñóðàëöàæ áîëíî

Ëèäåð õ¿íèé ¿¿ðýã þó âý?Õóó÷èí ìàøèíààð òîñ øàõàæ àâäàã õ¿í,

øèíý ìàøèí çîõèîí á¿òýýõèéã õ¿ñäýã õ¿í õî¸ðûí õîîðîíä àñàð èõ ÿëãàà áèé. Õ¿÷òýé ÷àäâàðëàã ëèäåð øèíý õýëáýð õèéöòýé, ¿ð ºãººæòýé øèíý ìàøèí çîõèîí á¿òýýæ, øèíýëýã ñàíàà, øèíý èðýýä¿éã áèé áîëãîõûã ýðìýëçäýã.

Ëèäåð õ¿í áóñäûí óðìûã ñýðãýýæ, ¿ëáýãýð áàéäëàà õàëæ ýð÷ õ¿÷òýé õºäºëìºðëºõ

÷àäâàðûã íü õºãæ¿¿ëäýã. Yíýíõ¿¿ ÷àäâàðëàã ëèäåð áîë óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëæ, ìàíëàéëæ, óðèàëàí äóóäàæ, áóñäûí õè÷ýýíã¿é ç¿òãýëò ÷àíàðûã èëòýä ãàðãàõ ÷àäàëòàé þì.

Ëèäåð õ¿í õèéæ á¿òýýæ áàéãàà á¿õíýýðýý áóñäààñ ÿëãàðàõ àãààä õèéæ á¿òýýñýíäýý ñýòãýë òýí¿¿í ÿâäàã. Ò¿¿í÷ëýí õýö¿¿ áýðõèéí öàãò õàìàã õàðèóöëàãûã ººðòºº àâ÷ õàìàã õ¿íä à÷ààã ¿¿ðíý.

“Àç ãýã÷èä áè ìàø èõ èòãýäýã. Àç òîõèîõ òóñàì áè óëàì çàâã¿é áîëæ, óëàì èõ õºäºëìºðëºõ øààðäëàãàòàé áîëäîã” Ñòåôàí Ëèêîê

Ëèäåð õ¿í áýëòãýëòýé áàéäàãËèäåð áîëîõûí òºëºº ººðèé㺺 õýðõýí

áýëòãýæ áàéãààãààñ èðýýä¿éí ¿éë õýðýã òàíü òîäîðõîéëîãäîæ áîëîõ þì. Õýðýâ òà áýëòãýõ øààðäëàãàã¿é ãýæ áîääîã áîë àãóó èõ ëèäåð¿¿äèéí õýëñýí äàðààõ ¿ãñèéã óíøààðàé.

“Áýëòãýë ñàéòàé õ¿í ÿëàëòàíä õ¿ðýõ èõ çàìûí òýí õàãàñûã òóóë÷èõñàí áàéãààòàé àãààð íýã þì” Ñåðâàíòåñ

“Áè áýëòãýõ áîëíî, òýãâýë áîëîìæ ãàðàõ ºäºð íàäàä ãàðöààã¿é èðíý” Àâðààì Ëèíêîëüí

Ðîæåð Ôàëòîí “Ëèäåð õ¿íèé ýðõýì ÷àíàðóóä”

׺뺺ò öàãèéí òàëààð

“Öàã õóãàöàà áîë àâúÿñ ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ óóäàì îðîí çàé ìºí” Ê.Ìàðêñ

“Ìèíèé õàìãèéí çàâã¿é öàã áîë àìðàëòûí öàã ìèíü áàéäàã” Öèöåðîí

“Ýíý ºäðèéí íýã öàã èõýõ ºäðèéí 2 öàãòàé òýíöýíý” Ò.Ôóëëåð

“Õàìãèéí ñàéí ñàéõàí á¿õíèéã òýæýýæ òýòãýã÷ õàëàìæèò ýõ áîë öàã õóãàöàà ìºí”

Â.Øåêñïèð “Õýðýâ àìüäðàëä õàéðòàé áîë öàãàà á¿¿

äýìèé ¿ð. Àìüäðàë ãýäýã ÷èíü öàãèéí õýëõýý þì” Â.Ôðàíêëèí

“Öàãàà õýìíý. Òýð ÷èíü àìüäðàëûã íýõñýí óòàñ ø¿¿” Ñ.Ðè÷àðäñàí

“Öàãûã õýäèé ÷èíýý àøèãëàâàë ¿íý íü òºäèé ÷èíýý íýìýãäýíý” Æ.Æ.Ðóññî

“Õ¿í á¿ð ÷ºëººò öàãòàà äýýä çýðãýýð áàÿñãàëàíòàé áàéæ, äýýä çýðãèéí á¿òýýí

òóóðâèæ áîëíî” Ô.Æîëèî Êþðè“×è àìüäðàëûí òóðøëàãà ñóóñàí áîë öàã çàâ ÷èíü óðëàãò çîðèóëàãäàíà. Õàðèí òóðøëàãà ñóóãààã¿é áîë ààð ñààð òîõèîëäëóóä äóíä ë

ºíãºðíº” Ïëàòîí“Ó÷èðñàí áèåèéí ýðõýì ÷óõàã ýðäìèéã

îíîëã¿é ãàëçóóðàí, ñîãòóóðàí ÿâæ óíòàõ áà èäõýýð íºõöººõ áîë îþóíã¿é àäãóóñíààñ

ÿëãàâàð þóí áèëýý” Í.Äàíçàíâààíæèë “Ýðãýýä õàëüò õàðàõ þì áîë àìüäðàëûí

èõýíõ õýñýã íü áàëàé, òýíýã ÿâäàëä ¿ðýãäñýí áàéäàã. ̺í áàãàã¿é õýñýã íü õèéõ þìã¿é

ñóóõàä çîðèóëàãäàæ àìüäðàë á¿õýëäýý õàìãèéí õýðýãòýé òýð ç¿éëäýý åðººñ

çàðöóóëàãäààã¿é áàéäàã” Ñåíåêà“Çóãàà öýíãýë õººõ÷ òýð õ¿í öàãûã õîìõîéëîí

èäýæ áóé àìüòàí ìºí” Ïüåð Äåêóðñåëü“Öàã õóãàöàà áîë õàìãèéí èõ øèíý÷ëýë”

Ôðåíñèå Áåêîí“Öàãèéã àëäàíà ãýäýã ààæìààð àìèà õîðëîæ

áàéíà ãýñýí ¿ã” Ýäóàðä ßíã“Õýìíýâýë çîõèëòîé õýìæýýëñíèéã íü

ìàãòóóøòàé öîðûí ãàíö ç¿éë íü öàã õóãàöàà àòàë áèä ººðèéí þóã ÷ áàé ò¿¿íýýñ èë¿¿

õÿìàãäàæ íàðèéëàõ þì” Ìîíòåëü “Öàã ÷ óðñàí ºíãºð÷ áàéíà äàà ãýæ áèä òóí

áóðóó îéëãîëòîîð ÿðèàä ñóð÷èõæýý. Öàã õóãàöàà áîë ìºíõ þì. Òà ë ºíãºð÷ áàéãàà

õýðýã” Ìîéñåé Ñàôèð“׺뺺ò öàãàà óõààëãààð àøèãëàíà ãýäýã

õóâèéí ñî¸ëûí äýýä øàò ìºí” Áåðòðîí Ðàññåëü

“ªòºëñºí õîéíîî çàëóó íàñàà äýìèé ¿ðæ äýý ãýæ áèåý çýìëýõã¿éí òóëä ë öàã õóãàöààã

àøèãëà” Æîâàííè Áîêêà÷î“Öàã õóãàöàà áîë èë¿¿ óõààíòàé,

áîëîâñðîëòîé òºãñ áîëîõûí òºëººíºº áèäýíä ºãºãäñºí àñàð ¿íýò áýëýã þì” Òîìàñ Ìàíè

“Õ¿íä ó÷èð÷ áîëîõ õàìãèéí òîì ãàðç áîë öàãèéí ãàðç” Òåîôðàñò

“Æèíõýíý áàÿëàã áîë á¿õ áîäãàëèéí õºãæèíã¿é ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ìºí. Òýð ¿åä

áàÿëãèéí õýìæ¿¿ð íü àæëûí öàã åð áèø õàðèí ÷ºëººò öàã áîëíî” Ê.Ìàðêñ

“̺í㺠¿íýòýé, õ¿íèé àìüäðàë á¿ð ÷ èõ ¿íýòýé, õàðèí öàã õóãàöàà áîë á¿õíýýñ èë¿¿

¿íýòýé” Â.À.Ñóâàðîâ“Ñóë äýìèé ºíãºðººñºí öàã ìº÷ á¿õýí ãýýñýí

àøèã àëäñàí àøèã ìºí” Ô.×åñòåðôèëüä“Öàãèéã õàðàìëàæ öóõàëääàã õ¿í õàìãèéí

óõààíòàé õ¿í” Äàíòüå“Öàã õóãàöàà áîë áèäíèéã óõààðóóëæ

áîëîâñðóóëæ, òºãºëäºðæ¿¿ëõèéí ó÷èð çàÿàãäñàí ¿íýò õèøèã áîëîé” Ò.Ìàíè “Öàãèéã óõààíòàé õóâààðèëàõ íü ¿éë á¿òýýëèéí ¿íäýñ ìºí” ß.Êîìåíñêèé

“Öàãèéã àøèãëàæ ÷àääàã õ¿í ë æèíõýíý èõ õ¿í ìºí” Ãåñìîî

“Ç¿ãýýð ñóóíû óëìààñ õàìãèéí ñîä

àâúÿàñ áèëýã áîëîâ÷ óíòàð÷ áºõíº”

Ì.Ìîíòåëü“Àæëèéí äàðààõ

àìðàëò áîë ¿íýíõ¿¿ õººð áàÿðûí íýã

ìºí” È.Êàíò“Çàâòàé öàãòàà

çàëõóóð÷ ñóóñíû ¿ð ãàøóóí” Ñîôîêë“ªíººäºð ÷è þó õèéæ ÷àäàõààñ

èðýýä¿é ÷èíü òîäîðõîéëîãäîíî”

ÑÓÐÃÓÓËÈÀ ÕÝÐÕÝÍ ÑÎÍÃÎÕ ÂÝ?

ßðóó 2007. 4 ñàð ¹04(10)õ¿í õ¿ì¿¿æèõ¿é 11“Монголжингоо” ДС-ийн “Цахиур”

клубээс зохион байгуулсан

“Ээждээ бичсэн захидал” уралдаанд тэргїїн байр эзэлсэн захидал

Хувцас дизайн-1б Б.Эрдэнэсувд

Сїїн цагаан сэтгэлээрээ замыг минь гэрэлтїїлсэнСїмбэр уул шиг нєєлєгєєрєє айдсыг минь їргээсэнСэтгэл зїрхэнд минь мєнхєд хоногшихСайхан буурал ээжий миньСайн сууж байна уу? Алс газраас алаг їр чинь таныхаа амар мэндийг энэхїї зїрх сэтгэлийнхээ єчїїхэн зурвасаар дамжуулан мэндчилж байна.Таны минь бие сайн байгаа биз дээ. Охин чинь їнэхээр сайн байгаа. Надад битгий санаа зовоорой. Гэрээсээ хол тэр тусмаа ээж минь таниасаа хол байгаа болохоор таныгаа уурлуулж гомдоож байсан алдаа бїхэндээ їнэхээр их харамсаж байна. Одоо л таниасаа єр зїрхийг тань євтгєж буруу зїйл хийж байсандаа уучилаарай гэж маанийн тарни мэт мянга мянган удаа хїлцэл єчье. Охин чинь таныгаа маш их санаж байна. Хэдийгээр ээж минь таныхаа хайр халамж тодорсон гэрэлт царайг чинь ширтэн байж сэтгэлийнхээ їгийг хэлж чадахгїй байгаа ч гэсэн їзэг цаас нийлїїлэн Yргэлж дээрээс минь ээх наран адил

Õîòûí áàéäàë ýðýýí ìÿðààí, öàãèéí óëèðàë øîðîîòîé òvéìýðòýé. Öàãààí

öàðàéòàé ãàíãàí õºâãvväèéã õàðæ õààÿà íýã îõèä øèâíýëäýõ áºãººä äºðâºí çvã

àëñûí áàðàà õàðàãäàõãvé, õîîëîé õîðñãîì õàð óòàà ívvãýëòýíý.

Çóíû ëvãõèéì õàëóóí õóæàà ïvvçèéã øèâýðòvvëæ, òýívvë÷èí õvvãèéí ñýòãýëèéã

áóõèìäóóëíà. Ãóäìûí äàãóó çàìûí òvãæðýë vðãýëæëýõ àãààä vvãýýð òvvãýýð

õýäýí ñîãòóó îðèëîëäîí ãóéâíà.Íàð ãàðàõààñ îä òvãýõèéã õvðòýë

«õàðüæñàí» ãóäìààð ºãñºí óðóóäàí òýíýæ, íýã ë BAR-íû ýðãýí òîéðîíä ýðãýëäñýýð

íýãýí ºäðèéã ýöýñëýíý. Äýýäýñ òºðèéí îðäíîî ñóóæ, îðîñóóä

õîéíîîñ ºð äàíñ íýõýí, öàãäàà íàð òºðèéí ñàéäûã «íóõñàí» çîëèãèéí àëóóð÷íûã õàéæ áàéãàà vãvé íü ÷ ìýäýãäýõãvé, äýñ òvøìýë

Äî ÿàì õî¸ð õýðýã õýëýëöýí, õýðvvë øèäýëöñýýð, «çàëõóó ìîíãîë» çóíæèí

íàìàðæèí íààäàìäàæ, ºâºëæèí áýýð÷, õàâàðæèí øàòàæ ºäºð ñàðûã óëèðóóëíà. Òýðòýý óëñàä àÿëáàë çîâëîíãvé õýìýýí

ñýòãýæ, òýíãýðèéí õàÿàíû òýíä çväãvvðãvé õýìýýí áîäîæ, äºíãvvð òîëãîéòîé íü

ãàäàãøàà öàãàà÷èëæ, ìºíãºãvé õýä íü õèëýý ñàõèíà.

ªäºðõºí òèéøýý àëáàíäàà öóãëàæ, vä ºíãºðvvò àæëààñàà òàðñààð íýã íàñûã

çîðèëãîãvé áºãººä ó÷èð óòãàãvé õàðàíõóé ìàíàíû äîòîð ºíãºðvvëíý.

«Øèíý õvv» æèéï ìàøèíäàà òóõëàí ñóóæ, íàìáàëçóóëñààð õvð÷ èðýõ áºãººä øàð

àéðàã ãàðòàà áàðüæ, öàãààí øvvðòýé õàòóó òàìõèéã àìàíäàà çóóñàí àãààä îëîí àðàã

ÿñíû çóðàãòàé òàñ õàð ïîäâîëê ºìñºí, øàð íîãîîí vñýý ívä òàãëàí óíæóóëàí, õààÿà íýã

ýýìýãòýé ÷èõýý èìýðíý. «Æèéíñ» õýìýýõ õºõ ºìäíèé øóóìãèéã

ãóðâàíòàà õºíäëºí óðæ, öàãààí ºâäºã, vñòýé øèëáèéã èë ãàðãàæýý.

Çàëõóóòàéÿà æèéïíýýñýý áóóæ, õààëãàà òvãæýýä ãÿëàëçòàë òîñîëñîí vñýý ävvðýí

áºãæòýé õóðóóãààðàà õýäýíòýý ãýäýãø ÿðæ, ñàõëàà èëáýýä, íóñàà õvðõèéòýë ãóäìàíä

íèéæ, ÷èíãýñèéí çóðàãòàé ïèâîíûõàà ëààçàí äýýð òàñ õèéòýë òýâñ÷èõýýä BAR-íä

îðîâ. Áºõèéí ºð㺺íä ºñºõ èäýð íà÷íóóä çîäîëäñîí, «òàãíóóë àíãèéí» äàðãà

ãààëèéíõíûã àçààðòóóëñàí, º÷èãäºð UB PALACE-ä «òàñàðõàé» øîóäñàí, ºíººäºð «ñàê» îõèíòîé òàíèëöñàí, Õóÿãàà ãåðìàí

îâ÷àðê íîõîéòîé áîëñîí ãýõ çýðýã õýâ åðèéí

õýäýí vãèéã ñîíèí áîëãîí ÿðüæ, «õàì àà» õýìýýí äàë àëãàäàí íàéçàðõàæ, «ïàöààí»

õýìýýí òîëãîé èëýí àõàðõàæ, àðõèíû øèðýýíýý õóãàñ óõààíàà ãýý÷èõíý.

Õýäýí ïèâî, ãàíö øèë àðõè îëæ õvðòýýä, òýíäýýñ ãàð÷ øºíºæèí øîóäààä ãýðòýý

óõààíãvé øàõàì èðæ «áóÿí véëäýýä» ºäðèéã áàðíà.

Õýäèéãýýð øèíý ìÿíãàíû õví õýìýýâ÷ óðäûí víäýñíèé òvvõ ñî¸ëûã ñóäàëñàíãvé, õýòèéí õàðàà, àëñûí òºëâèéã ãàðãàñàíãvé, çºâõºí ààâ ýýæèéí õóðààí 纺ñíèéã õàìàí öºëìºæ, æàðãàë ãýäãèéã áýëíýýð çóëãààæ

ñóðñàí òóë þó ávòýýæ, ýõ îðîíäîî þó íýìýðëýõýý ýñ ìýäíý.

ªâëèéí õvéòíèéã õóäàë, víýí ñóðãóóëü ãýð õî¸ðûí õîîðîíä ÿâæ ºíãºðvvëýí, çóíû

õàëóóíûã ãàäóóð òýíýæ ãýòýëãýõ áºãººä íàìàð è÷èæ, õàâàð ãàðàã÷ òàðâàãàíààñ

è÷ãvvðòýéãýýð îí æèëvväèéã íºõövvëíý. Øàðëàñàí ñîíèíóóäûí õýðvvëèéí

ìýäýýíýýñ ººð víýí þìãvé, áààð, øîó, ãóäàìæ, àìðàëò äºð⺺ñ ººð ÿâàõ

ãàçàðãvé õýìýýí ñàíàæ, õºìºðñºí òîãîîíû äîòîðõòîé àäèë ñî¸ëæñîí õàðàíõóé

áàéäàëä õvìvvæíý.Þóòàé ãîìäîëòîé õàéðàí öàã, þóòàé õàéðëàëòàé çàëóó íàñ, þóíä ávòýýæ

òóóðâèõ, õºãæèæ õºäºëìºðëºõººñ õîéø ñóóíà? Íèéãýì íü èéì ãóíèðõàëòàé

áàéäëûã øèíý õvv ººðºº áàñ ÿàõèí ìýäíý. Èðýýävéí ãýðýëòýé áà äýâøèõ çàìûã ìºí

õýðõýí òàíèíà. Äýìèé ë áàéäàëä àâòàãäàæ, çîâëîí íü

æàðãàë, öýíãýë íü õºãæèë áîëîîä íýã óëñ îðîí öºì çîãñîíãè áîëæ, ýõ îðîíäîî õví

ÿìàð víý öýíýòýé, õàéðëàæ õàëàìæëàõ æèíõýíý èðãýí íü áè ãýäãýý ìýäýëãvé öýýæ

õîîñîí, öýíãýë äýâðvví ÿâàõàä òóëæýý. Õàéðàí õàéðàí, õººõèé õººðõèé.

Ãýòýë øèíý õvvãèéí vå íýãò õýñýã çàëóóñ øèíý÷ëýëèéí õîíõûã öîõèñîí ºäðººñ

ýõëýí õºìºðñºí òîãîîã ñºõºõººð îþóí áîäëîî øàâõàæ, áàñ öººíãvé «øèíý õvv»-ã

äàãóóëàâ. Óðüäûí òvvõ ãàéõàìøèã áàéñíûã ìýäýæ,

õîéøäûí èðýýävéä òýð àóãààã äàõèí ñýðãýýõ õv÷ øèíý õvvä áèéã òàíüæ, ãëîáàëü

åðòºíö äýýð ýõ îðíîî õºãævvëýõ çºâ çàì äýýð áàò çîãñîâ.

«Íîãîîí» Ìîíãîë äýëõèéí Ìîíãîë áîëîâØèíý õvv ýõ îðíûõîî ýçýí áîëîâ

Þóòàé çàâøààí, þóòàé áàÿð

“Õýí áóñäàä áóðóóãàà òîõíî, ò¿¿íä ýðõ ìýäëýý àëääàã”

Ýíý óäààãèéí áóëàíä ÀÍÓ-ûí ãóðàâäàã÷ Åðºíõèéëºã÷ Òîìàñ Æåôôåðñîíû õ¿¿äýý “¯¿íèéã ìºðäºæ áàéâàë ÷è ºíäºðëºãò õ¿ð÷ àëäàð ñóó ÷èíü ìàíäàæ, õ¿ì¿¿ñ ÷àìàéã õ¿íäëýí, äýýäëýõ áîëíî” ãýæ çàõèäàã áàéñàí ñóðãààëûã òà á¿õýíä õ¿ðãýå.* ªíººäºð õèé÷èõ ç¿éëèéã ìàðãààø ðóó á¿¿ ò¿ëõ.* ªºðèéí ÷àäàõ á¿õíýý áóñàä õ¿íä á¿¿ äààòãà. * ßã ººðò ÷èíü õàìààðàëã¿é ìºíãèéã á¿¿ ¿ðæ áàé.* Èõýìñýã çàí ãàðãàõ íü ºëñºæ óíäààñàæ äààðàõààñ èë¿¿ õîð óðøèãòàé.* Õîîëîî òîõèðóóëæ èä.* Àëèâ þìûã àðãàöààæ õ¿í õóóð÷ áàéâàë õîæèì õàðàìñàõ áîëíî.* Á¿òýøãã¿é ç¿éëèéã áîñãîõ ãýæ õ¿íèéã áà ººðèé㺺 çîâîîõèéí õýðýãã¿é. * Óóð õ¿ðñýí ¿åäýý àðàâ õ¿ðòýë òîîëîîä äàðàà íü àì íýý, äàðàà íü 100 òîîë.* Áóñàäòàé ýåëäýã çºâ õàðüöàæ, ýåëäýã õ¿ì¿¿ñòýé áàéíãà õàðüöàæ áàé.* Ãýð á¿ëòýéãýý îéð äîòíî áàé. Òýäýíòýé ÿðüæ çºâëºãºº àâ÷ áàé.

* Îëîí íèéòý÷ áàé. Õ¿ì¿¿ñòýé ñàíàà áîäëîî ñîëèëöîæ, íàéçëàæ íºõºðëºõ íü ººðòºº èòãýëòýé ñýòãýë õàíãàëóóí ÿâàõàä òóñàëíà.* Àëü áîëîõ îëîí ñàéí íàéç íºõºäòýé áàé. * Äîòíî õ¿ì¿¿ñòýý èòãýæ ñóð. Õ¿íä ¿ë èòãýõ àëèâààä ñýæèãòýé õàíäàõ íü õ¿íä ñàéíûã àâ÷ðàõã¿é, ñýòãýëèéã ÷èíü çîâîîíî.* Ýëäýâ ìóó ìóóõàé áîäëîî ñýòãýëýýñýý àâ÷ õàÿ. Àëèâ ç¿éëèéã áîëæ á¿òýõ çºâ ç¿éòýé ñàéí òàëààñ íü õàðàõûã õè÷ýý. Ìóó ñàíàà õýðýãã¿é. * Öàãèéã ¿ð á¿òýýëòýé ºíãºð¿¿ëæ áàé. 7 õîíîãò íýã óäàà íàéçóóäòàéãàà óóëçàæ áàé. * Öàãàà á¿¿ äýìèé á¿¿ ¿ð. Öàãàà çºâ çîõèöóóëàõûí òóëä ºäðèéíõºº àæëûã öààñàí äýýð áóóëãàæ õóâààðèë. * ªºðèé㺺 æîëîîäîæ ñóð. ªäºðò 15-20 ìèíóò þó ÷ õèéõã¿é á¿õíèéã áîäîæ ýðãýö¿¿ëæ áàé. Íîì óíø.* ªºäðºã ¿çýëòýé áàé. ªºðòºº èòãýëòýé, àëèâ áýðõøýýëèéã òóóëàõ òýñâýðòýé áàé. Õèéæ áóé àæèë òàíü á¿òýëã¿éòâýë “Áè ¿¿íèéã çààâàë õèéõ ¸ñòîé” ãýæ ººðòºº óðàì çîðèã ºã. ¯¿íèéã òà á¿õýí áè÷èæ àâààä ºäºð áîëãîí óíøèæ ìºðäºæ áàéãààðàé. Ìýäýõýä ¸ñòîé èë¿¿äýõã¿é ø¿¿.

ªäºð á¿ð õèéõ áèåä àøèãòàé 16-í äàñãàë

1.Àëõàëò, ã¿éëò: áèåäýý òîõèðñîí äàñãàëûã ºã뺺, îðîéä òîãòìîë õèéæ çàíøèõ.2.Ýâøýýëãýõ: ªã뺺 áîñóóò öýíãýã àãààðò ãàð÷ òîëãîéãîî ãýäèéëãýí ýâøýýëãýæ áóé ìàÿãààð àìàà àíãàéæ àìüñãààãàà ãàðãà. 3.¯ñýý ñàìíà: Àðâàí õóðóóíû ºíäºãººð ¿ñýý îëîí óäàà ñàìíà. 4.Äàãçàà íÿñëàõ: Ãàðûí õî¸ð àëãàà ÷èõýý òàãëàí äîëîîâîð õóðóóã äóíä õóðóóí äýýð òàâüæ ÷èõíèé àð õýñýã ð¿¿ áºìáºðäºõ ìýò íÿñàëíà. /15 óäàà/ 5.Í¿äýý ýðãýëä¿¿ëýõ: Ñýòãýëýý òàéâøðóóëàí í¿äýý õàãàñ àíüñíû äàðàà í¿äíèéõýý àÿãàí äîòîð í¿äýý ýðãýëä¿¿ëýõ áà äàðàà íü í¿äýý îãöîì íýýãýýä äàâòàí õèéíý. /10 óäàà/6.Õýëýý òàãíàéäàà õ¿ðãýæ ýðãýëä¿¿ëýõ: Õýëíèé

íàðèéí ¿ç¿¿ðèéã òàãíàéä õ¿ðãýæ, ýðãýëä¿¿ë. /15 óäàà/ 7.Ø¿äýý òîâøèõ: Óðóóëàà æèìèéæ, àíõààðëàà òºâëºð¿¿ë. Ýõëýýä äàðàà íü ¿¿äýí ø¿äýý, ýöýñò íü ñî¸îíóóäàà íèéë¿¿ëæ òîâø.8.Ø¿ëñýý çàëãèõ: Ø¿ëñýý çàâüæààðàà ñîðîí õóðààæ, àìàà ä¿¿ðãýõýýð õýä õóâààæ çàëãè. 9.Íóðóóãàà äóëààë. Îðîíäîî îðîíãóóò áóþó óíòààä ñýðýíã¿¿ò óðóó õàðæ õýâòýýä 2 ãàðûí àðààð íóðóóãàà èëæ íóõëàõ. 10.Õýâëèéãýý èëýõ: Õîîë èäýýä 10 óäàà àëõàæ ÿâ. Õî¸ð ãàðààðàà ãàðûí àëãàà á¿ëýýö¿¿ëýýä õýâëèéãýý íàð çºâ òîéðóóëàí èëëýã õèéõ.11.Öýýæýý àð÷: Öýýæèíäýý èëëýã õèéæ, 纺ëºí àëãàäàæ òîãøèæ áàéõ.12.Àãøààõ äàñãàë: Áèåý ñóëðóóëæ, àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýí, õàìðààðàà àìüñãàë àâñíû äàðàà õýâëèé áîëîí äàâñàãàà àãøààæ òàò.13.Óëàíäàà èëëýã õèé: ªëìèé òàëààñ õºëèéí òàâõàé 3 õóâààñíû íýãä àìüäðàë òýòãýõ èäýâõèòýé öýã áàéäàã. Áàðóóí ãàðààð ç¿¿í õºë, ç¿¿í ãàðààð áàðóóí óëíû öýãò. /10 óäàà/14.Îðîí äýýð äýýø õàðàí õýâòýæ: ºðººñºí õºëºº àòèðóóëàõûí õàìò õÿíãàí øèëáýý 2 ãàðààðàà ÷àíãà àòãàõ äàñãàëûã 2 õºëºº ýýëæë¿¿ëýí 8 óäàà õèéõ. 15.Òýãøõýí çàâèëàí ñóóæ: Ãàðààðàà á¿ä¿¿í ãóÿíû äîòîð òàëûã íóõàõ. /10 óäàà/16.Çàâèëàí ñóóæ: 2 ãàðàà òîõîéãîîðîî íóãàëàí ìºðíººñºº ÷àíãà áàðüæ, áèåý ç¿¿í, áàðóóí òèéø ìóøãèõ õºäºë㺺í õèéõ. /20 óäàà/

Ñàðûí õýäíèé ºäºð òà ç¿¿äýëñýí áý?

1-íèé ºäðèéí ç¿¿ä áèåëäýã.2-íû ºäºð õîîñîí ç¿¿ä.3-íû ºäðèéí ç¿¿ä õóðäàí áèåëíý. 4-íèé ºäðèéíõ óäààí õóãàöààíû äàðàà áèåëäýã.5-íû ºäðèéíõ à÷ õîëáîãäîë ñàéòàé.6-íû ºäðèéíõ áèåëäýã.7-íû ºäðèéíõ ç¿¿äýý õýíä ÷ á¿¿ ÿðü.8-íû ºäðèéí ç¿¿ä. ̺ðººäºë òàíü áèåëíý. 9-íèé ºäðèéí ç¿¿ä ÷èíü àìæèëòòàé áàéíà.

10-íû ºäðèéí ç¿¿ä áèåëýõ áîëîâ÷ áýðõøýýë ó÷èðíà.11-íèé ºäðèéí ç¿¿ä 11 õîíîãèéí äîòîð áèåëæ, òàíä áàÿð áàÿñãàëàí àâ÷èðíà.12-íû ºäðèéí ç¿¿ä õ¿ñýë òàíü áèåëíý.13-íû ºäðèéí ç¿¿äýíä ÷èíü áýðõøýýë ó÷èðíà.14-íèé ºäðèéí ç¿¿ä ÷èíü àìæèëòã¿é.15-íû ºäðèéí ç¿¿ä. Õ¿ñýë òàíü óäàõã¿é áèåëíý.16-íû ºäºð. Õ¿ñýë òàíü áèåëýõã¿é íü 17-íû ºäðèéí ç¿¿ä 20 õîíîãèéí äîòîð áèåëáýë òà àìæèëòàíä õ¿ðíý.18-íû ºäðèéí ç¿¿ä àøèã îëíî.19-íèé ºäðèéí ç¿¿ä ãýð á¿ëèéí õàðèëöààíä áýðõøýýë àâ÷èðíà.20-íû ºäðèéí ç¿¿ä. Õ¿ñýë òàíü óäàõã¿é áèåëíý.21-íû ºäðèéí ç¿¿ä. 10 õîíîãèéí äîòîð õ¿ñýë ÷èíü áèåëæ áàÿðëàíà. 22-íû ºäðèéí ç¿¿ä. Ãýíýòèéí çîëã¿é ÿâäëûí òóõàé ºã¿¿ëíý. 23-íû ºäðèéí ç¿¿ä. Óäààí õóãàöààíû äàðàà õ¿ñýë ÷èíü áèåëíý. 24-íèé ºäðèéí ç¿¿ä õóóðàì÷ áàéõ áîëíî. 25-íû ºäðèéí ç¿¿äýíäýý ñýòãýë õàíãàëóóí áàéõ áîëíî.26-íû ºäðèéíõºº ç¿¿äèéã òîîõ õýðýãã¿é. Ó÷èð íü õýçýý ÷ áèåëýõã¿é. 27-íû ºäðèéí ç¿¿ä. Áýðõøýýë àâ÷èðíà.28-ºäðèéí ç¿¿ä. Õ¿ñýë òàíü áèåëýõã¿é. 29-íû ºäðèéí ç¿¿ä ÷èíü áèåëýõ ìàãàäëàë áàãà.30-íû ºäðèéí ç¿¿ä áèåëýõã¿é. 31-íèé ºäðèéí ç¿¿ä õàéð äóðëàë òàíü á¿òýìæòýé.

* Òýì¿¿ëýëòýé ç¿ðõ ñýòãýëèéí ã¿íä ¿ðãýëæ àç æàðãàë áóöàëæ áàéäàã

* ªºðèé㺺 õºäºëãºõ øàòàõóóíûã ººðòºº ë òà õèéõã¿é áîë ººð õýí ÷ òàíüä õèéõã¿é.

* ̺íãºã¿é ãýæ ººðèé㺺 á¿¿ çîâîî. Ýíý äýëõèéä á¿õ õ¿í ìºíãºã¿é èðñýí.

ÌÓÈÑ-ÍØÓÑ-èéí 4-ð êóðñûí îþóòàí Î.Áóëãàíõàíãàé õºòëºíº

Øèíý õ¿¿

ªíººäºð õèé÷èõ ç¿éëèéã

ìàðãààø ãýæ á¿¿

Єнєд доороос минь тїших газар эх шиг їр ач биднийхээ дэргэд їїрд мєнх байгаарай гээд хєєр баяр, хїсэл мєрєєдєл долгилсон энэхїї сайхан єдрийн баярын мэндийг хїргэе!Нэгэн сайхан єдєр таныгаа /санасан сэтгэлээ хєлєглєєд/Санан санасан тэр л их гинжнээс мултраад таньдаа яваад очноо. Тэр єдрийг їр нь тэсэн ядан хїлээе!Ээжий минь таАриун сїїгээрээ єлгийдєн єсгєдєг бурханАлим жимсээ асган дэлгэрдэг модАмьдралын замд хєтлєн алхдаг наран Алдаж эндэхэд тїшин байдаг дэлхийБурхан бумбын орныМєнхийн рашаан таБуруу зєвтэй орчлонгийнМаргашгїй їнэн нь таНулимсыг минь хараадСанчиг нь бууралтдагБїдрэхийг минь їзээдСэтгэл нь эмтэрдэгБїївэйн дуугаараа хотлыг нойрсуулжБїрэнхий їдшээр хайраа ноцоосонБорхон орчлонгийн бурхан ээж миньБодол зїрхнээс минь уягдаж Зуу зуу наслаарай Болчимгїй бїхнийг минь єршєєжYїрд хамт амьдраарай

Ээждээ би хязгааргїй их хайртай

ßðóó ñýòãýã÷ 2007. 4 ñàð ¹04(10)

ßðóó Ýðõëýã÷ Æ. Ëóâñàíäîðæ 99278174

Ðåäàêòîð Æ. Áýãçñ¿ðýí 99861326

Ìåíåæåð À. Ï¿ðýâæàðãàë 99641355

Ã. Ýíõáàçàð 99912461

Æ. Õîðëîî 99158825

Ñýòã¿¿ë÷ Ö. Áàòæàðãàë

Ýõ áýëòãýã÷ Á. Òºãºëäºð

Á. Óíäðàà

Ñ. Áàòñóóðü

Ö-øóóäàí: luka_itgel@yahoo.com, mcl-ub@magicnet.mn Õàÿã: Ä.Íàöàãäîðæèéí íýðýìæèò Óëààíáààòàð õîòûí

òºâ íîìûí ñàí 8 òîîò, Ѻ¿ëèéí ãóäàìæ-7, Óëààíáààòàð 28 Öàõèì õóóäàñ: http://yaruusetgegch.delhii.net http://www.mcl.edu.mn/yaruusetgegch/

Íîìûí ñàí áà ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õîëáîî ýðõëýí Ñî¸ìáî ïðèíòèíã ÕÕÊ-ä õýâëýâ

Äóãààðûí èäýâõòýí À.

̺íõ÷èìýã ÐÒÄÑ

“ßðóó ñýòãýã÷” êëóáûí ãèø¿¿ä

Õ¿íäýò ãèø¿¿ä:

Ì. Óðàíìàíäàõ

Î. Áóëãàíõàíãàé

Ï. Íàðàíõ¿¿

ñýòãýëèéí áàéãàëü 12

Îþóíëèã ìýäýýëëèéã ò¿ãýýã÷ ñàéí ¿éëñòí¿¿ä:Ì. ×èìèäðàã÷ààÄ. ×èìýäöýðýí ÌÓÈÑÁ. Íàðàíæàðãàë ÕÀÀÈÑË. Ìýíäáàÿð “Ñóòàé” ÄÑÝ. Îäáàÿð ÎÓÝÇÁÄÑÄ. Öýðýíáàò ÌÓÈÑÁ. Áàòãýðýë ØÓÒÈÑÖ. Áàÿðò¿øèã “Ìîíîñ” ÀÓÄÑ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

ÿðóó’ñ

Çîñ îâîãò Ñ.ÁèëèãñàéõàíÌèíèé ¿¿ðä ìºíõèéí õàéð ãîî ¿çýñãýëýíò Õîñòóÿàäàà

Çóðàã ¿íýðòýõäýýí áè òýð ¿äøèéí öàñíû ãýðýëòýí íèñýëäýõòýé òºñë¿¿Çóóí ºäºð çóóí øºíº ÷àìàéãàà ñàíàõäààí áèÃýëýìãýð ñààðàë àõóéä ìº÷ðèéí ñàëààíä ¿äøýýð áàéõ íàâ÷íû øàæèãíàõòàé òºñë¿¿Öîíõîîð òýíãýð ãàçàð ¿¿ëñ ë õàðàãäàíàÖîíõîîí íýýõýä ë áè ò¿¿íä õ¿ðíý×èíèé ìèíü öîíõîîð áàñ ë òýíãýð ãàçàð ¿¿ëñ ë õàðàãäààäààÃàðààí ºãºº÷ õàéðò ìèíü ×èâ ÷èìýýã¿éä óéëàí ñóóñíûã ÷èíüÁè õýçýý ÷ ¿ë ìàðòñàí øèãýýí×èìýý àíèðã¿éä ÷èíèéõýý óíòàõûã ñîíñîõñîíÍàâ÷íû ñóäàë ãýðýëòýí õàðàãääàã øèã ë ×àìäààí áè á¿õëýýðýý íàâ÷ þìÍàääààí ÷è áàñ ë á¿õëýýðýý íàâ÷ þìßã ë íàìàéã õ¿éòýí áîðîîí äóíäààñ îëæ àâäàã øèãýýíßã îäîî ÷è ìèíü íàìàéã îëæ àâàõûã õ¿ñýæ áàéãààÖàñ îðîõäîîí ãàíöõàí ÷èíèé ìèíü ¿ñèéã èëýõ ìýò áóäàðäàãÖàã öîõèëîõäîîí íàäðóó èðýõ ãàíöõàí ÷èíèé ãóòëûí ºñãèéí ÷èìýý øèã ë ñîíñîãääîãÕààøàà ÷ þì áý äýý ÷àìàéãààí ñàíàõ íü òàì øèã õýö¿¿Òàìûã áè ÿìàðûã íü ìýäýõã¿é áîëîõîîðÕýö¿¿ ãýæ õýëýõ ÷ îäîî ýíä óòãàã¿é×è ìèíü íàìàéãàà õ¿ëýýæ ë ñóóãààØºíº èðýõýä ìèíü øèðýý, íàìàéã èðíý ãýæ èòãýñýí ñýòãýë õî¸ðîîí äýðëýýä ë óíòäàãñàí Øºíº èðýõã¿éä ìèíü ÷è ºäºðæèí ë åðòºíöººð óíòààãààðàà òýíäýãñýí

2006.08.10 Õàâëè÷êè Áðîä õîò

* * *Õàðàíõóé äýýã¿¿ð íèñýæ ÿâíàÃýðýëò äàëàâ÷ ìèíü ÷è þìÕàðàíõóé äóíäóóð óðñàæ ÿâíàÃýðýëò äàâàëãàà ìèíü ÷è þìÕàðàíõóéí äýðãýä ãàíöààðäàæ ñóóíàØàíàëàõ ç¿ðõ ìèíü ÷è þìÕàðàíõóéí ã¿íä òººð÷ ÿâíàÃýðýëò ç¿ã ìèíü ÷è þì

Ëóêàãààñ ̺íõõààí ñóìûí “Õààí” áàíêíû çàõèðàë,

áàãûí íàéç Õ.Öýíä-Àðñëàíäàà çîðèóëàâ

Öýíãýë áàÿñëààð ä¿¿ðýí õ¿¿õýä íàñíû ìèíü àíäÝíõýë äîíõîëòîé àìüäðàëä ò¿øèã áîëñîí íàéçÍàð øèã õàëóóõàí íàñíû áàéðíû, àíãèéí õàìÄóíäóóð ä¿¿ðýí àìüäðàëä äóðñàìæèéí ñàéõàí íüÀíä ÷àìàéãàà áîäîõ á¿ðò çóðàã áîëîí õà-Ðàãääàã ø¿¿. Çîäîëäîæ, îõèíä çàõèà ºã÷, ¿éì¿¿ëæÑàãñóóð÷, á¿æèã çààëãàæ ÿâñàí òîìîîã¿é íàñËóêà Àðñëàí ãýäýã õîëáîî ¿ã øèã ë õàìò áàéñàíÀìüäðàõ ãýäýã ãàéõàëòàé ñàéõàí, àç æàðãàë ãýäýã

Åñåíèí

Øºíº ìºðò뺺 ãýãýýòýé þì øèãØèì¿¿ëæ ¿çýýã¿é ãýíýõýí óðóóë äýýðغâ øºâ øóâóóäûí æèðãýýí…

Ñàíààíäàà õ¿ðòýë àìüäàð÷ äóðëàëöÑàðíû ãýðýëä ¿íñýëö, öýíãýÀðãàã¿é îãîîðîãñäîä ìºðãºìººð áàéâàëÀìüäûã íü ò¿¿ãýýð á¿¿ õîëäóóë.

Äóóë äóóë íàéðàã÷ ìèíüÄóðòàé äóóãàà äóóëÄóí öýíõýð îãòîðãóé ÷ äóó õ¿ñýæ áàéíàÄóóëèì èõ òýíãèñ ÷ äóóãààð öàëãèëæ áàéíà.

Õàðàãäàõ òºäèé ºíãºíèé ¿çýñãýëýí áóñÕàðèí îþóí ñàíààíû ãîî òºðõèéã á¿ñã¿é÷ýýäýýñ ýðæÒýíãýðëýã íàðàí àäèë íýãèé íü ë áèøðýõñýí ãýæÒýðáýýð îä øèã îëîí á¿ñã¿é÷¿¿ëä äóðëàñàí

Èøèêàâà Òàê¿áîê¿

Ñàéí ñàéõíààð õîðâîîã òóóëàõ Ñàéõàí õóâü ýñ òîõèîñîí ÷Ýíý ë çàÿàãààðààÝëáýãõýí áàðäàìíàíà áè

Óäààí ãýã÷ çóóí æèë íîéðñîîäÑýðñýí þì øèã ë...Ýëäâèéã áîäîõ ÷ þìã¿éÝâøýýìýýð ë áàéõ ÷èíü

Õýçýý ÷ äóóëäààã¿éÕýíáóãàé ÷ áèøèðìýýðÕýðãèéã á¿òýý÷èõýýä áèÕààíà? Õýí? ãýöãýýõýä íüÕàðàõ áàðààã¿é áàéõñàí

Ýãö ºíäºðººñÝãöëýí ä¿¿ëýõÝðýìãèé çîðèãîîð áèÝíý íàñíûõààÝöñèéã ¿çìýýð áàéíà

Ñýòãýë àìðààõÒèéì ñàéõàí àæèëÎëæ õèéõñýíÄóóñãààä òàéâàí ¿õýõñýí

Ýð õ¿í áîëîí òºð÷èõººäÝð÷¿¿äèéí àíä íü áîë÷èõîîäÝíý àìüäðàëä ÿëàãäñàí ãýõýýñÑýð¿¿í íàìðûí ñàëõèÑýòãýë íýâò ¿ëýýíýì

Í¿äýýí ºâäºõºä áèÕýð ñàðàâ÷ ç¿¿ñýíÒýãýýä áèÕýíä ÷ õàðàãäàõã¿éÓéëæ ñóðñàí

Í¿äýíä ÷ òîðîõ áàðààã¿éÍàìðûí òýíãýð Õîîñîí ßäàõäàà õýðýý ÷ íèñýõã¿éßàñàí ºí÷èí!

Ç¿ãýýð ë ßìàð÷ õýðýãã¿éÇ¿ëãýí äýýã¿¿ð õàðàéõñàíÇ¿ðõýý áàõàðäòàëÇ¿ëãýí äýýã¿¿ð ë õàðàéõñàí

Òýðãýë ñàðíû ãýðýëäÌèíèé ãóíèã óóñààäÒýíãýð ãàçðûã ä¿¿ðãýíÍàìðûí øºíºäØèíãýñýí áàéíà

Ë.Õàñàð

Òýð á¿ñã¿éí

Òýð á¿ñã¿éí í¿ä¨ðîîë ¿ã¿é ã¿íçãèéÕàð í¿äýíä ÷èíüÍàìðûí íàâ÷ àäèë õºâºõÁèåýí ¿ëäýýãýýäÑýòãýë ìèíü æèâæ×àìàéã õàéíà

Ýíä øîðâîã óñ çàëãèëæÕºãøèí ìîä ãóíèãòàé áºõèéíºÕàéðòàé ãýäýã ¿ãèéã ìèíü Óñ õýäèéí çàëãè÷èõààäÝëñýí ýðãèéã Ýìòëýí äîëîîíîÒýð á¿ñã¿éí í¿ä¨ðîîë ¿ã¿é ã¿íçãèéÍ¿äíýýñýý øîðâîã íóëèìñ óíàãàíàÀëü õýäèéí äàëàé íàìàéãÝðýã äýýð ãàðãàæ õàÿ÷èõààä

Á.Áàÿñãàëàí ÌÓÈÑ-ÍØÓÑ-Óëñ òºð ñóäëàë-3

Õàðàíõóéä íààøëàí èðýõ ÷èíüÕàð ñàðíàéí ¿íýðòýéÕà÷èí ýíõðèé òýâðýõ ÷èíüÕàð ñàðíàéí ºðãºñòýéÕàëõàëæ íóóñàí ¿íýí ÷èíüÕàð ñàíààí ñýäýëòýéÕààøàà ÷ þì áý õîëäîõîä ÷èíüÕàð óñàí íóëèìñòàé

* * *Áîäëîãîøðîíãóé äºë㺺õºí õîíãîð ìèíüÁîëçîîíä èðýõäýý ãàíö ¸îëòîéõ ÷ ñàðíàéã¿éÁîãèíî õ¿ðýìò, óðò ñîðìóóñò ìèíüÍÿëóóí ¿ãã¿é, øóëóóí çàíò ìèíüÍÿëõ õ¿¿õýä øèã ãýíýí èíýýìñýãëýëò ìèíüÍàìáàëàã àëõàà, íàìóóõàí äóóò ìèíüÎä ò¿ãýýã¿é òýíãýðèéí äîð, ÷èíèé àñààñàí ëààíû ãýðýëä Îð÷ëîíãèéí õàìãèéí íàìóóõàí øºíèéã Õà÷èí ãàíöààðäàæ ºíãºðºº÷èõººäÕààëãà òàñ ñàâààä ýðãýæ ÷ õàðàëã¿é îäîõ çîðèã

Õàð ñ¿ðýãòýí Æàìáûí Ãóí-Ààñ¿ðýíÎõèíûõîî òàðüñàí ìîäîíä º÷èõ ø¿ëýã

ßâóóãèéí àÿñààð

ª÷èãäºðõºí òàðüñàí ìîä ÷èíüªíººäºð ä¿¿äýý õ¿ëýýëãýñýí ìîä ÷èíüÝâèéí ìîäÈðýýä¿éí öýöýðëýã þì ø¿¿Ýíýõýí íýã ìîäÝõ íóòãèéí ÷èíü íîãîîí òºãºë ø¿¿Ýëãýí íóòãèéí ÷èíüÈðýýä¿éí öýöýðëýã ø¿¿Ñýâýëçýõ ñàëõèíû àÿñààðÑýâëýãõýí ìº÷èð íü ñýðæèãíýýä ÷ áàéõ øèãÑýìõýí íýãèéã øèâíýýä ÷ áàéõ øèãÓðãàõ ìîä øèãýýªºä뺺ðýéªñººðýé îõèí ìèíüÒºëæèõ ìîä øèãýýÄýâæýýðýéÄýýøëýýðýé îõèí ìèíüÑýòãýëýýðýý òàðüñàí ÷èíèé ìîäîíäÈòãýëèéí àëèì ÷ óðãàæ ìýäíýÇ¿òãýëýý ãàðãàñàí ÷èíèé õºäºëìºðòÈõ ¿éëñèéí ìºð ÷èíü óëáààëæ ¿ëäýíýÀðàâ äàõü õàâðàà òàðüñàíÀðâàí íàéìàí íîìåðûí ìîä ÷èíüÀðâàí íàéìàí íàñ øèã ÷èíü çóëçàãàí ìîäÀìèí÷èëæ ÷àìä íýãèéã øèâíýýä áàéõ øèãªñººðýé ªºäëýýðýé Äýâæýýðýé

РТДС- Сэтгїїлч- 2а А. Мєнхчимэг ªäðèéí òýìäýãëýë

Õºâºðñºí óòàñ õýíèé ÷ þì öàìöàíäÕîâîðäñîí ¿ã õýíèé ÷ þì íîìîíäÑîíèíãèéí òàñàðõàé õýíèé ÷ þì õàøààíäÑî¸ëò Ìîíãîë ìèíü õýíèé ÷ þì áîäîëä…Õàÿãã¿é çàõèäàë õààøàà ÷ þì õýíäÕààëãàòàé ºðºº íààøàà áèø öààøààÌýòãýæ óðëàñàí íü öóöäàõ äýãýýÕàòãàæ ºâòºãñºí òàë ìèíü øèâýý…Ñàëáàð… òàëáàð, õÿëáàð õóóëáàðÑàÿõíû æèøýý ¿íýíèé ÷óóëáàð.Òàìàã òýìäýã øóíõàí õýýëáýð.Òàíèãäààã¿é ÷è ñýòãýëèéí ñèéëáýð.Õóäàë ¿íýí àðãûí äýíñÕóðûí óéëàãíààí ãóéëòûí ñýíñÒîðãîí àãøèí, àëòíû øèðõýãòÒîìîîã¿é áè íóóãäñàí ýëñ.Óðãèéí õýëõýý ò¿ìíèé ñýäýâÓ÷èðëàõ çàí äàðóóõíû ñýæ¿¿ðÕèéìîðü ñýðãýýñýí çàëóó íàñ ìèíüÕîæìûí ìèíèé ºäðèéí òýìäýãëýë.

2005.09.27

Óðãàìàë ìîäíû ìº÷èð áºõèéñºí íü æèìñòýéí òýìäýãÓðàí ýãøèãò òîãîñ íîìõîí íü ºä ñàéõàíòàéí òýìäýãÓõààíò àãò ìîðü íîìõîí íü õóðäíû òýìäýãÎþóí ñàéí ÷àíàðò äýýäýñ íîìõîí íü ìýðãýíèé òýìäýã.

Ñàéí îâîã ÿçãóóðò õ¿í ÿâäëàà ñàõèõ õýðýãòýéÑàìóóí øàëèã ÿâáàë ò¿¿íèé óã ÿçãóóð õýðýãã¿é áîëúþó.Ñàéõàí ¿íýðò çàíäàíä óëñ äóðëàäàã áîëîâ÷Ñàö ò¿¿íèé ò¿ëñýí í¿¿ðñèéã õýí ÷ ¿ë õýðýãëýõ ìýò

Øàëãàäàã ñàéí õ¿í, õàçãàé ÿâñíàà ãýìä áîäíîØèâøèãò ìóó õ¿í õýäèé öàëãàéðàâ÷ ¿ë àæèãëàþóØ¿ð ñóâä òýðã¿¿òýí öàâòàé áîëáîë ýâäýðõèéä áîäíî çà

Ýðäýíèéí ñàí Ñóáàøèäààñ