МАН-ын мөрийн хөтөлбөрийн сонин

ТАНЫ ХҮҮХДЭД:

БИД таны хүүхдийг төрөхөд, цэцэрлэг, сургуульд ороход боловсрол, эрүүл мэндийн хамгийн чанартай үйлчилгээг үзүүлнэ. Бүх хүүхдийг цэцэрлэгт хамруулна. “Хүүхдийн мөнгө”, “Оюутны тэтгэлэг”ийг олгоно. Олимпийн төрлийн спортуудыг ерөнхий боловсролын дунд сургуулиудын хичээлийн хөтөлбөрт оруулна. Малчны хүүхдэд 68 настайдаа сонголттойгоор сургуульд элсэх боломж олгоно. Оюутнууд сургалтын төлбөрөө төрөөс зээлж, ажилдаа орсны дараа буцаан төлдөг тогтолцоог бүрдүүлнэ. Хүүхэд, залуучууд маань дэлхийд өрсөлдөхүйц боловсролтой болж, аав ээжээ ачилж, эх орныхоо хөгжлийн баганаас өргөлцөх бодлогыг санал болгож байна.

ТАНЫ ГЭР БҮЛД:

БИД гэр бүлийг дэмжин тэтгэсэн бодлогыг дэвшүүлсэн. Гэр бүлийн үнэт зүйлсийг бэхжүүлнэ. Өрх толгойлсон эцэг эх, орлого багатай өрх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ тусгайлан дэмжинэ. Хүн амын өсөлтийг дэмжиж “Цалинтай ээж” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. Хүүхэд төрүүлэн өсгөх бүрт ээжүүдийн ажилласан жилийг 1.5 жилээр нэмэгдүүлэн тооцно. “Одонтой ээжүүд”ийн тэтгэм жийг нэмэгдүүлнэ. Бид хүүхдүүдийг, олон хүүхэд төрүүлсэн ээжүүдийг, Таны гэр бүлийг бүх талаар дэмжин хамгаалах болно.

ТАНЫГ АЖИЛТАЙ, ОРЛОГОТОЙ БАЙХАД:

БИД өрийн дарамтыг бууруулж, эдийн засгаа сэргээн босгоно. Бизнес дэх төрийн дарамт, шахалтыг багасгана. Тусгай зөвшөөрлийн тоог гурав дахин цөөрүүлнэ. Арилжааны зээлийн хүүг бууруулж, хугацааг уртасгана. НӨАТыг оновчтой болгож, хөдөө орон нутагт бизнес эрхлэхийг дэмжинэ. Аймаг бүрт үйлдвэр байгуулна. Шинээр аж ахуй эрхлэлтийг урамшуулдаг тогтолцоог бүрдүүлнэ. Татвар нэмэхгүй. Шинэ төрлийн татвар бий болгохгүй. Эдийн засгийн хямралын өртгийг иргэдээр төлүүлэхгүй. Жилийн орлого нь 1.5 тэрбум төгрөгөөс бага орлоготой аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг нэг хувь болгон бууруулах бодлого хэрэгжүүлнэ. Үндэсний томоохон бизнес эрхлэгчдээ дэмжинэ. Орлого багатай иргэдээ тэтгэнэ. Монгол хүний үнэ цэнэ, бүтээмж, өрсөлдөх чадвар, үнэлэмжийг бүх салбарт өсгөнө. Цалин, урамшууллыг өсгөж, өрхийн сарын дундаж орлогыг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ. Энэ бүх бодлогын үр дүнд Таны амьдралд, эдийн засагт, улс оронд итгэл найдварын өөрчлөлт бий болно.

ТАНЫГ АЯ ТУХТАЙ АМЬДРАХАД:

БИД нийслэл, аймгийн төвүүдийн хот байгуулалт, газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг үе шаттайгаар сайжруулж Таны амар тайван амьдрах боломжийг бүрдүүлнэ. Улаанбаатар хотын дүүрэг бүрт цэцэрлэгт хүрээлэн, хиймэл нуур, усан байгууламжуудыг барина. Төв суурин газрын агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд “Эко хот” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, хийн түлшний хэрэглээг нэмэгдүүлнэ. Автомашингүй гудамж байгуулна. Нийслэлд дугуйн замын шинэ дэд бүтцийг байгуулна. Хашаандаа амины орон сууц барьсан айлыг ипотекийн зээлд хамруулна. Ард түмний мэдлийн төрийн өмчит том эмнэлгүүдийг хувьчлахгүй. Бүх эмнэлгийн үзлэгийн цаг, очер, дугаарыг гэрээсээ захиалдаг системтэй болгоно. Хуулийг хүн бүрт тэгш үйлчилдэг болгоно. Бидний хэрэгжүүлэх бодлого Таныг амар тайван, аюулгүй амьдрахад зориулагдсан.

ТАНЫГ ТЭТГЭВЭРТ ГАРАХАД:

БИД улс орондоо хийсэн бүтээснээ үнэлүүлж, амар амгалан амьдрах орчинг тань илүү сайжруулна. Шударга халамжийн системийг тогтооно. Тэтгэвэр, тэтгэмжийг үе шаттайгаар нэмэгдүүлнэ. Ахмадуудаа тэтгэврийн зээлийн өрөнд оруулж байгаа бодлогыг өөрчилж, тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулна. Ахмадуудын мэдлэг, туршлагыг залуу үеийнхэнд өвлүүлэх зорилгоор “ахмад зөвлөх” ажиллуулж, “Ач санах” хуулийг батлан хэрэгжүүлнэ. Ахмад настанд зориулсан эмнэлгийн үйлчилгээ, асаргаа, сувилгааг өргөжүүл нэ. Та сэтгэл амгалан амьдарч, үр ач, эх орноороо бахархаж, өндөр насандаа авах ёстой бүхий л хүндлэл, ачлалыг хүртэнэ.

www.nam.mn

МОНГОЛ АРДЫН НАМААС СОНГОГ Ч ТАНАА ИЛГЭЭХ ИЛ ЗАХИДАЛ

Эрхэм сонгогч Таны уухайлан дэмжих итгэлийн түрлэгийг бид угтан өргөж, ирэх цагийн бат суурийг бүтээн цогцлоох болно. Таны сонголт Монгол түм ний ирээдүйн хувь заяаг шийднэ.

ТАНЫ АМЬДРАЛЫН ҮЕ ШАТ БҮРТ ЗОРИУЛСАН

БОДЛОГЫГ БИД ХЭРЭГЖҮҮЛНЭМОНГОЛ ТӨРИЙН НОЁН НУРУУ ТӨВШИН БАЙГ.

УИХ-ЫН 2016 ОНЫ СОНГУУЛЬДМОНГОЛ АРДЫН НАМААС НЭР ДЭВШИГЧИД4 7 13МОНГОЛ АРДЫН НАМААС

ДЭВШҮҮЛЖ БУЙМӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР

МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР

Дээдсээс өвлүүлсэн газар шороо, гал голомтоо сахиж, дэвшил хөгжлийн төлөө Монгол гэдэг нэгэн нэрийн эрхэм нандин холбоотой, элгэн сэтгэлийн уяатай эх сайхан орны минь ард иргэд сонгогч түмэндээ дэлгэр зуны мэндийг дэвшүүлье.

Та бид хамтдаа өмнөх сонголтынхоо үр дүнг эргэн цэгнэж, ирэх дөрвөн жилд төрийн эрх барих төлөөлөгчөө сонгох туйлын хариуцлагатай цаг хаяанд ирлээ.

Улс төрийн сонгууль бол төр улсын хувь заяаг дэнслэх нэн чухал үйл хэрэг мөн. Сонгуульд иргэд бие даан нэр дэвших эрх нь нээлттэй ч улс төрийн намууд онцгой үүрэгтэй. Төр улсыг удирдахад зөв бодлого, хамтын оюун ухаан чухал болохыг манай нам гүнээ ухамсарлаж, энэхүү ээлжит сонгуульд хариуцлагатай оролцож байна.

Ардын нам анхны тунхаг бичигтээ тодорхойлсон “...ард олны эрх мэдлийг эрхэмлэх, монголын төрийг босгох энэхүү хоёр зүйлийн үйл хэргийг бат журмаар гүйцэтгэнэ” хэмээсэн туйлын зорилгоосоо хэзээ ч гуйваагүй. Эх түүхийн ороо бусгаа, ээдрээ бартаат цаг үед манай нам ард олноо манлайлан удирдаж, туурга тусгаар Монгол Улсаа тунхаглан зарлаж, хүн ардаа эрүүл саруул, эрдэм боловсролтой, ажил мэргэжилтэй болгож, хүн төрөлхтний шилдэг ололтоос шингээн авч ардчилсан төрийн үндсийг бүрдүүлэн ачааны хүндийг үүрч гарсан. Энэ бүхний үр дүн өнөөдөр

биднээс алсрах боллоо.Монгол Ардын Нам УИХд цөөнх болсон

жилүүдэд ард түмэн цөхөрдөг, эдийн засаг сөхөрдөг, улс төр үймдэг, засаглах ёс завхардгийг та бид нэг биш хоёронтоо үзэж мэдэрлээ. Ард түмэнд маань шинэчилсэн бодлогын хөтөлбөр, түүнийг хэрэгжүүлэх эрчмээр хүч сэлбэсэн хүчирхэг баг хэрэгтэй байна. Ардын нам алдах эрхгүй хариуцлага хүлээсэн нам болохыг түүхэн үйл явц харууллаа. Тиймээс энэ сонгуульд Ардын нам ард иргэдийнхээ эрэлт хэрэгцээ, нийгмийн шаардлагыг цогцоор тусгасан мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулж, алдагдсан боломжийг нөхөж, ардчиллыг аварч, ард түмний амьдрал, аж ахуйн нэгж бүрийн ашиг орлогыг нэмэгдүүлэхийн тулд олонхи болж бодлогоо хэрэгжүүлэхийн төлөө оролцож байна.

Эрх баригчдын хүч түрсэн мугуйд бодлого, үгээр хуурсан мөчид үйлдэл бүхнийг, өнгөрсөн хугацааны алдаа бүрийг дурдан улиглаж, хийсэн бүтээснийг үгүйсгэн харлуулахгүй. Гагцхүү эрх баригч нь туйлж, иргэн түмэн нь туйлдахын шалтгаан болсон алдаа завхралын үр хөврөлийг таслахыг хүснэ. Ийм эрхийг сонгогч Та л олгоно.

Үүний тулд иргэдийнхээ санал бодлыг тусгаж, намын хамт олноороо хэлэлцэж баталсан таван цогц бодлогыг багтаасан “Бид хамтдаа” сонгуулийн мөрийн хөтөл

бөрөө Та бүхэндээ толилуулж байна.Иргэдийн амьдралыг тэтгэх, эдийн засгаа

сэргээн босгох, эх байгалиа хам гаалах, засаглалын гажуудлыг арилгах, зах хязгаар болон нийслэлээ тэнцвэртэй хөгжүүлэх бодлого, шийдэх арга замаа тодорхойлсон иж бүрэн хөтөлбөрөө хэрэг жүүлэхээр итгэл даах гишүүдээ шилэн сонгож Монгол Ардын Нам Та бүхэндээ илгээж байна.

Манай нам хат суусан туршлагатай төрийн түшээ, улс төр нийгэмд танигдсан ид дунд үеийнхэн, эрч хүчтэй идэр залуус, эмэгтэйчүүдийнхээ төлөөллийг нэр дэвшүүлсэн. Эрхэм сонгогч Таны уухайлан дэмжих итгэлийн түрлэгийг бид угтан өргөж, ирэх цагийн бат суурийг бүтээн цогцлоох болно. Таны сонголт Монгол түмний ирээдүйн хувь заяаг шийднэ. Монгол Улсын төр хүн арддаа энэрэнгүй, тэгш журамтай, ёс зүйтэй, шударга байх ёстой. Хамтдаа хүчирхэг Монголын хөгжил дэвшлийн түүчээ болцгооё.

Хүндэтгэсэн,

Монгол Ардын Намын дарга Миеэгомбын ЭНХБОЛД

2 16

ИРГЭД ЯРЬЖ БАЙНА

МАН-ын Сонгуулийн төв штаб

болгох ямар зорилт дэвшүүлж байна вэ?Төрийн мөнгөний бодлогоор төгрөгийн

ханшийн уналтыг зогсоон тогтворжуулж, инфляцийг нэг оронтой тоонд барих, улсын валютын нөөцийг нэмэгдүүлэхэд чиглүүлнэ. Бидний хэрэгжүүлэх бодлого зээлийн хүүг бууруулах, иргэддээ ээлтэй банк санхүү, хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх зэрэг тодорхой асуудлуудыг шийднэ. Төсвийн

бодлогын хүрээнд төсвийн алдагдлыг бууруулж, зарцуулалтыг ил тод болгох, төрөөс хувийн хэвшилд тавьсан өрийг барагдуулах, бизнесийг дэмжсэн татварын таатай орчин бий болгох зэрэг олон зорилтыг дэвшүүлсэн байгаа. Манай намын мөрийн хөтөлбөр ард иргэдээ байнгын ажилтай, орлоготой болгоход онцгой анхаарч, өрхийн аж ахуй, бизнес эрхлэхэд барьцаагүй зээл олгох, тоног төхөөрөмжийг лизингээр авах таатай нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Зээлийн хүүг бууруулж, хугацааг нь уртасгахын зэрэгцээ жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих сан, Зээлийн батлан даалтын сангийн хөрөнгийг ажлын байр нэмэгдүүлэх, үйлдвэрлэл эрхлэхэд зориулна.

-Монгол Улсын хөгжлийн ирээдүйг танай нам хэрхэн харж байна вэ?

Улс орныхоо хөгжлийн ирээдүйг өөдрөгөөр төсөөлж байна. Монголын төрд албан тушаалын “хоноцын” сэтгэлээр хандах ёсгүй. Манай намын үед ийм албан тушаалтанд Монгол төрийн босго өндөр байх болно. Манай нам 2030 он хүртэлх тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалд тулгуурлан сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө боловсруулсан. Дунд хугацаанд хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлүүдээ зөв тодорхойлж, хөрөнгө, санхүүгийн нөөцийг оновчтой зарцуулснаар эхний хоёр жилд эдийн засгаа тогтворжуулж, цаашдын эрчимтэй өсөлтийн үндэс суурийг тавьж чадна гэдэгт итгэлтэй байна. Бид улсаа худалдан авагчаас үйлдвэрлэгч, импортлогчоос экспортлогч болгоно. Оюутолгой, Эрдэнэт, Цагаан суваргын ордуудыг түшиглэн зэс хайлуулах үйлдвэр, Тавантолгойн ордыг түшиглэн нүүрс угаах, боловсруулах үйлдвэр байгуулна. Дархан, Сэлэнгийн бүс нутагт хар төмөрлөгийн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлснээр арматур болон барилгын бусад цувимал төмөр материалын хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрээс хангана. Нүүрс, шатдаг занар, газрын тос боловсруулах, шингэрүүлсэн түлш, шатахууны үйлдвэр

байгаа, шинээр гэр бүл болсон залуучууд, үр хүүхдээ асарч байгаа ээжүүд болон өндөр настан ахмадууддаа чиглэсэн бодлогыг тус тусад нь түлхүү хэрэгжүүлнэ. Цөөн жишээ хэлье. Хүүхэд бүрийг цэцэрлэгт хамруулж, сургуулиудыг хоёр ээлжтэй болгоно. Хүүхэд төрүүлж, гэртээ хүүхдээ асарч байгаа ээжүүдэд гурван жилийнх нь цалинг олгоно. Азай буурлууддаа “Насны хишиг” тэтгэвэр олгоно, “Ахмадын зөвлөх үйлчилгээ”г бий болгож тэднийхээ туршлагыг хойч үед нь өвлүүлнэ. Малчид, тариаланчид, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид, ажил олгогчид, төрийн албан хаагчдын талаар баримтлах бодлогыг хөтөлбөртөө тусгасан. Ардын намын бодлогын гадна нэг ч иргэн үлдэхгүй.

-Монгол Улс залуучуудын орон. Монгол Ардын Намын мөрийн хөтөлбөрт залуучуудаа дэмжсэн ямар бодлого тусгагдсан бэ?

Манай улсын хүн амын 32 хувь нь 1835 насны залуучууд байна. Залуучуудад тулгамдаж буй асуудлуудыг шийдвэрлэснээр тэд ирээдүйдээ итгэлтэй байж, улс орныхоо хөгжилд гар бие оролцох боломжийг нээж өгөх нь гарцаагүй. Оюутнууд ”Боловсролын сан”гийн зээлээр сургалтын төлбөрөө төлж, төгсөөд

цалингаасаа нөхөн төлдөг байх зээлийн шинэ тогтолцоог нэвтрүүлж хэрэгжүүлнэ. Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр оюутны төлбөр айл өрхөд дарамт байхаа болино. Оюутнуудыг тогтмол цагийн ажилтай болгоно. Ингэснээр оюутан залуус хэрэгцээндээ зарцуулах мөнгөтэй болно. Үүнийг “Орлоготой оюутан” хөтөлбөр хэрэгжүүлж шийдвэрлэхээр мөрийн хөтөлбөртөө оруулсан байгаа. Залуучуудын гарааны бизнесийг дэмжих зорилгоор “StartUp” хөтөлбөр санаачлан хэрэгжүүлнэ гэх зэрэг залуус руу хандсан үйл ажиллагаа нэлээд бий.

-Эрүүл явбал улсын наадам үзнэ гэдэг. Эрүүл мэндийн салбарт чиглэсэн ямар бодлого баримтлах вэ?

Сүүлийн дөрвөн жил эрүүл мэндийн

үйлчилгээний салбар орхигдлоо. Үүний уршгаар олон нийтийг хамарсан халдварт өвчин газар авсан. Эмнэлгүүдийн ачаалал гурав дахин нэмэгдсэн гээд томоохон хүндрэлүүд энэ салбарт байгаа. Манай нам сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө олон улсын жишигт нийцсэн эмчилгээ, үйлчилгээний төв бай гуулж, шинэ дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх зорилтуудыг тусгасан. Эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийг хоёр дахин өсгөнө. Хувийн эмнэлгээр үйлчлүүлэхэд эрүүл мэндийн даатгалаас үзүүлэх хөнгөлөлтийн хэмжээг нэмэгдүүлж, ард иргэдийн зардлыг бууруулна. “Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, элэгний хорт хавдрын өвчлөлийг бууруулан, элэгний “С” вирусын голомтыг 2021 он гэхэд устгаж халдварын тархалтыг зогсооно. Хөдөөгийн иргэд, малчдыг эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээнд тогтмол хамруулдаг явуулын үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлнэ.

-Хүнд байдалд байгаа эдийн засгаа хэрхэн өөд татах вэ?

Сүүлийн дөрвөн жилд улс орны нийгэм, эдийн засгийн байдал туйлын хүндэрлээ. Эдийн засгийн өсөлт тэг зааж, Монгол Улс өрийн дарамтанд орлоо. Төгрөгийн ханш унаж, бараа үйлчилгээний үнэ огцом өслөө. Айл өрх, аж ахуйн нэгжүүд мөнгөний хомсдолд орлоо. Цалин, орлогоороо зээлээ төлөөд амьдарч болоод байсан хүмүүс банкны зээлээ төлж чадахгүйд хүрч байна. Төрийн бодлогын залгамж чанар алдагдаж, хууль ёс завхарлаа. Өнгөрсөн дөрвөн жилийг ардынхаа мэргэн үгээр зүйрлэн хэлбэл “Муу хүнийг зар, зарсан хойноо өр” гэдэг л боллоо. Манай нам энэхүү үүсээд буй нөхцөл байдлаас гарах гарцын талаар “Бид хамтдаа” аяны хүрээнд ард түмэнтэйгээ хэлэлцэж, ярилцсан. Сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө иргэд аж ахуйн нэгж, эх орноо өрийн дарамтаас, эдийн засгаа хямралаас гаргах, цаашид тогтвортой өсөлтийг хангах иж бүрэн зорилтуудыг дэвшүүлсэн. Бид эдийн засгаа өсгөж өндийлгөн өөд татна. Бидэнд тийм боломж байна. Нэгэнт тавьсан өрийг эхнээс нь дарж барагдуулахаас өөр аргагүй. Ард иргэдээ мөнгөтэй, амьдралд нь хүрэлцэхүйц орлоготой болгох ёстой. Хөтөлбөрт тусгагдсан зарим тодорхой ажлаас нэрлэвэл татварын хүү, торгууль, алданги, төлбөр төлөх хугацааг сунгах, хаалгасан дансыг нээх зэргээр бизнес эрхлэгчдээ дэмжинэ. Хувийн хэвшлийн төрийн захиалгаар гүйцэтгэсэн ажлын хөлсийг бүрэн олгоно гээд олон арга хэмжээг нэрлэж болно. Төр, хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн нягт хамтын ажиллагаагаар олон асуудлыг шийдэж, хүндрэлийг даван туулна. Манай намд улс орныхоо уруудсан эдийн засгийг сэргээн босгох туршлага, тодорхой бодлого бүхий мөрийн хөтөлбөр бий. Энэ бол бидний давуу тал.

-Өдрөөс өдөрт өрхийн орлого багасч, монгол төгрөг үнэгүйдэж байна. Үүнийг яаж зогсоох вэ? Хүн амаа ажилтай, орлоготой

Цоодолын ХУЛАНСГЗ, яруу найрагч

Монгол Ардын Намын дарга Миеэгомбын Энхболдтой ярилцлаа.

-УИХ-ын энэ удаагийн сонгуульд Монгол Ардын Намаас дэвшүүлсэн мөрийн хөтөл-бөрийн гол үзэл баримтлал, цөмийг тодор-хойлбол?

Өнөөдөр улс оронд эдийн засгийн хямрал гүнзгийрч, ард иргэдийн аж амьдрал уруудан доройтож байгаа нь засаглалын хямралтай шууд холбоотой. Засаглалын хямралаас улбаалан улс төрийн тогтворгүй байдал үүсч, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэл алдраад байна. Сонгуулийн дараа байгуулагдах Засгийн газар нь мэргэжлийн, төрийн алба нь мэргэшсэн, хэрэгжүүлэх бодлого нь тогтвортой байх нь өнөөгийн хүндрэлийг давах чухал нөхцөл байх болно. Манай нам Засгийн газрыг мэргэжлийн түвшинд, өндөр ур чадвартай багаар бүрдүүлэн ажиллуулна. Манай намын нэн тэргүүний зорилт нь хямралыг даван туулах, эдийн засгийн өсөлтийг сэргээх, ард иргэдийнхээ аж амьдралыг сайжруулах явдал билээ. Ингэхдээ томоохон төслүүдийг эрчимтэй урагшлуулж, ажлын байрыг шинээр бий болгох бодлогыг хэрэгжүүлнэ. Манай нам нийгмийн чиг баримжааг тууштай баримталж Монгол хүний хөгжлийг дэмжинэ. Бид байгальд ээлтэй ногоон хөгжлийг эрхэмлэнэ. Монгол Ардын Нам хариуцлагатай, тогтвортой засаглалыг бий болгоно. Энэ бол манай намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийн үзэл баримтлалын үндэс юм. Бид эрх баригч байхдаа эдийн засгаа өсгөж, ард иргэдийнхээ цалин орлогыг амьжиргаанд нь хүрэлцэхүйц хэмжээнд хүргэж нэмэгдүүлж байсан. Жилд 70 мянган ажлын байр шинээр бий болгож байсан туршлагатай нам. Манай намын мөрийн хөтөлбөр салбар бүрт тулгамдсан асуудлын гарцыг тодорхойлоод зогсохгүй иргэдийн амьдралын мөчлөг, үе шат бүхэнд сэргэлт авчрах байдлаар хийгдсэнээрээ онцлогтой. Бид сайн бодож, нарийн тооцсон. Мөрийн хөтөлбөрт хамрагдаагүй орхигдсон салбар, чиглэл байхгүй.

-Хүний амьдралын мөчлөг, үе шат бүрт хүрсэн мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлсэн гэдэг чинь шинэлэг сонсогдож байна. Та нийгмийн бүлгүүдэд чиглэсэн зорилтуудын талаар товчхон дурдана уу?

Монгол Ардын Нам нийгмийн чиг баримжаатай улс төрийн хүчний хувьд “Чинээлэг дундаж давхаргыг нэмэгдүүлэх”ийн зэрэгцээ нийгмийн бүлэг бүрт хөгжлийн бодлого хүрч байх зорилт дэвшүүлсэн. Монгол Ардын Нам үүсгэн байгуулагдсан цагаас л ”Иргэн баян бол улс баян” гэсэн үзэл санаагаар “...тэгш журамт, баян хүчирхэг Монгол Улсыг цогцлоох...” зорилтыг тууштай баримталсаар ирсэн. Иймээс бид нярай болон цэцэрлэг, сургуулийн хүүхдүүд, их, дээд сургуулийн оюутан, амьдралд хөл тавьж


“Манай намын мөрийн хөтөлбөр ард иргэдээ байнгын ажилтай, орлоготой болгоход онцгой анхаарч, өрхийн аж ахуй, бизнес эрхлэхэд барь цаагүй зээл олгох, тоног төхөө рөмжийг лизингээр авах таатай нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Зээлийн хүүг бууруулж, хугацааг нь уртасгахын зэрэгцээ жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих сан, Зээлийн батлан даалтын сан гийн хөрөнгийг ажлын байр нэмэг дүүлэх, үйлдвэрлэл эрхлэхэд зориулна.

2

МОНГОЛ АРДЫН НАМЫН БОДЛОГЫН ГАДНА НЭГ Ч

ИРГЭН ҮЛДЭХГҮЙ

Сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө иргэд аж ахуйн нэгж, эх орноо өрийн дарамтаас, эдийн засгаа хямралаас гаргах, цаашид тогтвортой өсөлтийг хангах иж бүрэн зорилтуудыг дэвшүүлсэн. Бид эдийн засгаа өсгөж өндийлгөн өөд татна. Бидэнд тийм боломж байна.

МОНГОЛ АРДЫН НАМЫН ДАРГА МИЕЭГОМБЫН ЭНХБОЛД:

байгуулж дотоодын хэрэгцээгээ хангахыг бүх талаар дэмжинэ. Манай эдийн засгийн суурь салбар болсон хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх, малын гаралтай түүхий эдэд түшиглэсэн боловсруулах аж үйлдвэрийг сэргээн хөгжүүлнэ. Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн арга хэлбэрүүдийг ашиглан дэд бүтцийн салбарыг түлхүү хөгжүүлж, томоохон хүчин чадлын цахилгаан, дулааны станцууд, шинэ төмөр замын төслүүдийг барьж байгуулснаар экспортын хэмжээг нэмэгдүүлж, үйлдвэрлэлийн салбаруудын хөгжлийн үндэс суурийг бүрдүүлнэ. Манай нам иргэн бүрийн эзэмшиж буй 1072 хувьцааг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, үнэ цэнэтэй болгоно. Өмнө нь бид өөрсдөө эхлүүлж байсан олон бүтээн байгуулалтын ажлаа дуусгаж, үр дүнд хүргэнэ. Тухайлбал, Төв аймгийн Хөшигийн хөндийд Олон улсын нисэх онгоцны буудал барих асуудлаар Япон Улсын Засгийн газартай анхны хэлэлцээр хийж байсан бол одоо бид бүтээн байгуулалтыг дуусгаж ашиглалтад оруулна. Сэргээгдэх эрчим хүчний томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлнэ. Эрчим хүчний экспортлогч орон болно.

-Монгол Улсын хөгжилд хөдөө аж ахуйн салбар чухал байр суурьтай. Тэгэхээр тус салбарт танай нам ямар бодлого санал болгож байна вэ?

Хөдөө аж ахуйн салбарт үндэслэн эдийн засгаа олон тулгууртай болгоно. Газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор 2006 онд манай Засгийн газар улаанбуудайг стратегийн бүтээгдэхүүн гэж тодорхойлж, тонн тутамд нь 60 мянган төгрөгийн урамшуулал анх олгож эхэлсэн. Манай нам “Атрын аян”г үргэлжлүүлэн, газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг дөрөв дахин нэмэгдүүлнэ. Хүн амын хэрэгцээг шим тэжээлтэй, аюулгүй хүнсээр бүрэн хангана. Усалгаатай тариалангийн талбайн хэмжээг нэмэгдүүлнэ. Тариалан эрхлэлтийг эрчимжсэн мал аж ахуйтай зөв хослуулан хөгжүүлнэ. “Монгол мал” Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлж, малчдынхаа нийгмийн асуудлыг цогцоор нь шийд вэрлэж, малаа эрүүлжүүлнэ. Мал, малын гаралтай түүхий эдийн үнэ ханш унаснаас малчдын амьдралд хүндээр тусч байна. Тиймээс малчдаа үнэ ханшны эрсдлээс хамгаалах “Тусгай сан” байгуулж, малчин өрхийн орлогыг тогтвортой байлгана.

-Бизнесийн орчин эрс муудлаа. Үүнийг сайжруулах чиглэлээр танай нам ямар ажил хийхээр төлөвлөж байна?

Хувийн хэвшлийг дэмжиж, өрсөлдөх чадварыг нь дээшлүүлнэ. Төр хувийн сектортой өрсөлдөж, бизнес эрхэлдэг явдлыг таслан зогсооно. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн компаниудын бүтцийн өөрчлөлтийг хийнэ.


3

“Монгол мал” Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлж, малчдынхаа нийгмийн асуудлыг цогцоор нь шийдвэрлэж, малаа эрүүлжүүлнэ.

асуудлыг онцолж байна. Эдгээр нь хүн төрөлхтний нийтлэг асуудал болж байгаа бөгөөд бид дэлхийн улс орнуудтай хамтран эдгээр асуудлыг шийдвэрлэх болно. Манай нам дээрх чиглэлээр хэд хэдэн шийдлийг санал болгож хэрэгжүүлэхээр мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан. Тухайлбал, байгаль хамгаалах, нөхөн сэргээх ажлыг иргэдийн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагаар гүйцэтгүүлж, олгох урамшууллыг тодорхой болгох, бохир усыг цэвэршүүлэн ашигладаг технологийг нэвтрүүлэх, нийслэл, төв суурин

газрын ундны усны эх үүсвэрийг хамгаалах, тарьж ургуулсан ой, ургамал, өсгөж үржүүлсэн ан амьтан, хурын ус хуримтлуулж нуур цөөрөм, усан сан бий болгосон тохиолдолд урамшуулах зэрэг арга хэмжээг нэрлэмээр байна.

-Монгол Улсад үүсээд байгаа хүнд нөх-цөл байдлын гол шалтгаан нь засаглалын хямрал, төрийн албаны тогтворгүй байдал гэж ярих болсон. Засаглалын хямралыг хэр-хэн давах вэ?

Төрийн албанд мэргэшсэн бус, тогтворгүй байдал нүүрлэж байгаа нь үнэхээр санаа зовоосон асуудал болоод байна. Энэ нь Монгол төрийн дархлааны асуудал бөгөөд үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд хүрсэн болохыг улс төрчид, судлаачид санал нэгтэй тэмдэглэж байна. Иймд төрийн бодлогын залгамж чанарыг хангах, төрийн мэргэшсэн албыг бэхжүүлэх, хуулийг чанд хэрэгжүүлэх замаар засаглалын хямралыг даван туулах нь манай намын мөрийн хөтөлбөрийн үндсэн зорилт болохыг би өмнө тэмдэглэсэн. Монгол улсад хариуцлагатай төрийн тогтолцоог бий болгохын тулд Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт хийх шаардлага гарвал ард түмнээсээ асууж, Та бүхэнтэй зөвлөлдөн

Дотоодын бизнес эрхлэгчид, үйлдвэрлэгчийн бүтээгдэхүүнийг “Эх оронч” худалдан авалт, татвар, гааль, тарифын бодлогоор дэмжинэ. Ингэхдээ манай нам бизнес дэх төрийн дарамт, хяналт шалгалтыг эрс багасгаж тусгай зөвшөөрөл, лицензийн тоог гурав дахин цөөрүүлнэ. 2006 онд Ерөнхий сайдаар ажиллаж байхдаа татварын иж бүрэн шинэчлэл хийж, гол гол татваруудыг 10 хувь болгон бууруулж Монгол Улсаа Ази тивд хамгийн бага татвартай орон болгож байсан туршлага бий. Энэхүү туршлага дээрээ тулгуурлан бизнесийн орчин

нөхцөлийг таатай болгох чиглэлээр татварын хууль, тогтоомжийн хоёр дахь удаагийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлнэ. Тогтвортой бизнес эрхэлж, байнгын ажлын байр бий болгосон хувийн хэвшлийг урт хугацааны, хөрөнгө оруулалтын санхүүжилтээр дэмжинэ. Жилийн орлого нь 1.5 тэрбум төгрөгөөс бага орлоготой аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг нэг хувь болгож, жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлнэ. Хөдөө орон нутаг, алслагдсан бүс нутагт бизнес эрхлэхийг дэмжиж “Бүсийн хөнгөлөлттэй” татварын бодлого хэрэгжүүлнэ. Үндэсний томоохон бизнес эрхлэгчдээ дэмжиж, Монголын бренд бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх, жижиг, дунд үйлдвэрүүдтэй хоршин ажиллах бодлогыг хэрэгжүүлнэ. Тухайлбал, “21:100” хөтөлбөрийг улс орон даяар хэрэгжүүлж, аймаг бүрт хөнгөн үйлдвэрийг байгуулж, ажлын байрны тоог эрс нэмэгдүүлэх зорилт дэвшүүллээ.

-Байгаль орчны тулгамдсан асуудлыг танай нам мөрийн хөтөлбөртөө хэрхэн авч үзэж байгаа вэ?

Байгаль орчны салбарт тулгамдаж байгаа зорилтыг эрэмбэлж хэлбэл, цөлжилт, усны хомсдол, орчны доройтол гэсэн гурван

шийдвэрлэнэ. Төрийн албыг төрлийн алба болгосон алдаа завхарлыг засна. Үндсэн хуулийн Цэц, шүүхийн бие даасан байдлыг бэхжүүлж, үйл ажиллагааг нь нээлттэй, ил тод болгоно гэж онцлон тусгасан.

-Монгол Улсад хууль “гууль” боллоо. Хуулийн салбарт хийх нэн тэргүүний асуудлыг Та хэрхэн харж байна вэ?

Хуулийн салбарт шинэтгэл хийгдлээ гэж эрх баригчид сайрхан тайлагнаж байгаа боловч үнэн чанартаа энэ нь Монгол орны онцлог нөхцөлд тэр бүр тохироогүй, харилцан уялдаа муутай, эрх зүй, нийгэм, соёлын үр дагаврыг бүрэн дүүрэн тооцоогүй, санхүү, эдийн засгийн баталгаагүй байгааг хүлээн зөвшөөрөхөөс аргагүй. Иймд аливаа улс үндэстний хууль тухайн улсынхаа газар нутгийн хэмжээ, хүн амын тоо, тэр ч байтугай цаг уураас хамаарч байдгийг харгалзан жинхэнэ “Монгол хууль” бүтээж гэмээ нь ийм хууль бодитой хэрэг жих боломж бүрдэнэ. Өнгөрсөн дөр вөн жилд эрх баригчдын өөрсдийн явцуу эрх ашигт нийцүүлж хүч түрэн батал сан хууль тогтоомжийг дахин хянаж, шаардлагатай бол Монгол Улсын нийтлэг ашиг сонирхлыг дээдлэн өөрчлөн шинэчилнэ. Хууль алагчлалгүй үйлчлэх зарчмыг чанд баримталж, хэн нэгэнд ялгавартай хандах, давуу байдал олгосон хуулийн байгууллагын албан тушаалтанд оногдуулах хариуцлагыг чангатгана. Иргэдийн эрх зүйн боловсролыг дээшлүүлэх хэрэг тэй байна. Иймд манай нам “Бүх нийтийн эрх зүйн боловсролын хөтөлбөр” хэрэгжүүлэхийг санал болгож байна.

-Сонгогч түмэндээ хандаж хэлэх Таны үг?

Сонгогч олон түмэн туйлбартай, тулхтай сайн засаглалыг хүсч байна. Манай нам бэрхшээлийг туулж, түүхийг бүтээсэн, эх орондоо элэгтэй, иргэддээ энэрэлтэй ханддаг. Бид иргэдийнхээ итгэлийг дааж, эдийн засгаа сэргээж, өрхийн амьжиргааг дээшлүүлж чадна. Монгол түмний маань сонголт Монгол Ардын Нам байгаасай, төрөө түшиж улсаа хөгжүүлэх ачааг бидэнд үүрүүлээсэй гэж хүсэж байна. Бид зүтгэнэ, хамтдаа хөгжье!

МАН-ын Сонгуулийн төв штабМАН-ын Сонгуулийн төв штаб

БАЯН-ӨЛГИЙ

УИХ-ЫН ОНЫ

БАЯНХОНГОР

ХОВД

БАЯН-ӨЛГИЙ

УВС

ХӨВСГӨЛ

А.ЯлалтбаярА.Ялалтбаяр76ТОЙРОГ






БАЯНЗҮРХ ДҮҮРЭГ

37ТОЙРОГ

Л.МӨНХБААТАР

АРХАНГАЙ

ЗАВХАН








38ТОЙРОГ

Ц.ДАВААСҮРЭН








39ТОЙРОГ

Л.ЭНХ-АМГАЛАН








31ТОЙРОГ

Б.ЧОЙЖИЛСҮРЭН








1ТОЙРОГ

Г.ТЭМҮҮЛЭН








2ТОЙРОГ

Ё.БААТАРБИЛЭГ








3ТОЙРОГ

Ж.МӨНХБАТ








18ТОЙРОГ

Ш.БАТСАМБУУ








5ТОЙРОГ

Х.БАДЕЛХАН








35ТОЙРОГ

С.БЯМБАЦОГТ








34ТОЙРОГ

Б.ОЧБАДРАХ








32ТОЙРОГ

Н.ЦЭРЭНБАТ








4ТОЙРОГ

Г.СОЛТАН








6ТОЙРОГ

А.ТЛЕЙХАН








33ТОЙРОГ

Ч.ХҮРЭЛБААТАР








36ТОЙРОГ

О.БАТНАСАН








7ТОЙРОГ

Г.ЗАНДАНШАТАР








8ТОЙРОГ

М.БИЛЭГТ








9ТОЙРОГ

Л.ЭЛДЭВ-ОЧИР

ГОВЬ-АЛТАЙ








11ТОЙРОГ

Ш.РАДНААСЭД

ӨВӨРХАНГАЙ








21ТОЙРОГ

С.ЧИНЗОРИГ








19ТОЙРОГ

Я.СОДБААТАР








20ТОЙРОГ

Д.ТОГТОХСҮРЭН








17ТОЙРОГ

Б.ЭНХБОЛД


МАН-ын Сонгуулийн төв штабМАН-ын Сонгуулийн төв штаб

БАЯН-ӨЛГИЙ

УИХ-ЫН ОНЫ

ХЭНТИЙ

СЭЛЭНГЭ

ОРХОН

ДАРХАН

ТӨВ

ДОРНОД

ДУНДГОВЬ ДОРНОГОВЬ ГОВЬСҮМБЭР

ӨМНӨГОВЬ








40ТОЙРОГ

Б.БАТ-ЭРДЭНЭ








41ТОЙРОГ

Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ








42ТОЙРОГ

Д.ГАНТУЛГА








15ТОЙРОГ

Н.НОМТОЙБАЯР








27ТОЙРОГ

С.БҮРЭНБАТ








46ТОЙРОГ

О.СОДБИЛЭГ








47ТОЙРОГ

Д.АТАРМАА








48ТОЙРОГ

Д.ДАМБА-ОЧИР








44ТОЙРОГ

Б.ЖАВХЛАН








45ТОЙРОГ

Д.ХАЯНХЯРВАА








28ТОЙРОГ

М.ЭНХБОЛД








29ТОЙРОГ

А.СҮХБАТ








43ТОЙРОГ

Б.БАТТӨМӨР








16ТОЙРОГ

Б.АМАРСАНАА








13ТОЙРОГ

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН








12ТОЙРОГ

Г.МӨНХЦЭЦЭГ

СҮХБААТАР








24ТОЙРОГ

Ч.УЛААН








22ТОЙРОГ

Н.АМАРЗАЯА








23ТОЙРОГ

Л.ЭНХБОЛД








25ТОЙРОГ

Н.ОЮУНДАРЬ








26ТОЙРОГ

Ж.ЭРДЭНЭБАТ








14ТОЙРОГ

Х.БОЛОРЧУЛУУН








30ТОЙРОГ

Н.ЭНХБОЛД

БУЛГАН

Ж.БАТ-ЭРДЭНЭ








10ТОЙРОГ

Ж.БАТ-ЭРДЭНЭДОРНОГОВЬ,


ХАН-УУЛ, БАГАХАНГАЙ ДҮҮРЭГ

БАЯНГОЛ ДҮҮРЭГ


СҮХБААТАР, БАГАНУУР ДҮҮРЭГ

ЧИНГЭЛТЭЙ, НАЛАЙХ ДҮҮРЭГ

СОНГИНОХАЙРХАН ДҮҮРЭГ








49ТОЙРОГ

Д.ОЮУНХОРОЛ








50ТОЙРОГ

Ж.ЭНХБАЯР








51ТОЙРОГ

Б.САРАНЧИМЭГ








52ТОЙРОГ

Б.БАТЗОРИГ








53ТОЙРОГ

Б.ТӨМӨРЧУЛУУН








54ТОЙРОГ

П.АНУЖИН








55ТОЙРОГ

Д.САРАНГЭРЭЛ








56ТОЙРОГ

Ц.НЯМДОРЖ








57ТОЙРОГ

С.ОЮУНБИЛЭГ








58ТОЙРОГ

Б.ЭНХ-АМГАЛАН








59ТОЙРОГ

Д.ЦОГТБААТАР








60ТОЙРОГ

Ц.МӨНХ-ОРГИЛ








61ТОЙРОГ

Сү.БАТБОЛД








62ТОЙРОГ

Ц.ЦОГЗОЛМАА








63ТОЙРОГ

Т.АЮУРСАЙХАН








64ТОЙРОГ

М.ОЮУНЧИМЭГ








65ТОЙРОГ

Ө.ЭНХТҮВШИН








66ТОЙРОГ

Д.ГАНБОЛД








67ТОЙРОГ

А.УНДРАА








68ТОЙРОГ

Ж.ГАНБААТАР








69ТОЙРОГ

Л.АМГАЛАН








70ТОЙРОГ

Д.ЛҮНДЭЭЖАНЦАН








71ТОЙРОГ

Ц.ГАРАМЖАВ








72ТОЙРОГ

Н.УЧРАЛ








73ТОЙРОГ

Д.СУМЪЯАБАЗАР








74ТОЙРОГ

Д.ТЭРБИШДАГВА








75ТОЙРОГ

Б.УНДАРМАА








76ТОЙРОГ

Х.НЯМБААТАР


7

11

Эдийн засгийн хямралын улмаас Засгийн газар 297 мянган хүүхдийг орхигдуулсан судалгаа хийж, тэдэнд хүүхдийн мөнгө олгохгүй байх хуулийг хүч түрэн батлуулав. Үр дүнд нь нийт хүүхдийн 40 орчим хувь нь хүүхдийн мөнгөө авч чадахгүйд хүрч олон нийтийн эсэргүүцэлтэй тулгаран шийдвэрээ өөрчлөхөд хүргэсэн. 2015 оны байдлаар, 91.700 эх гэртээ хүүхэд асарч байгаа бол 36 мянга орчим хүүхэд цэцэрлэгээс гадуур хүмүүжиж байна.

Нийслэл болон зарим аймгийн төвийн сургуулиудын анги дүүргэлт бусад газартай харьцуулахад хоёр дахин өндөр болов. 2014-2015 оны хичээлийн жилийн байдлаар улсын хэмжээнд 22 сургууль гурван ээлжээр хичээллэдэг. Үүний 21 нь Улаанбаатар хотод байна.

Нийт гэр бүлийн 20 гаруй хувийг ядуу, өрх толгойлсон ганц бие эх, эцгүүд эзэлдэг болов. Зөвхөн 2015 онд 3.522 гэр бүл гэрлэлтээ цуцлуулсан нь өмнөх оноос 30 хувиар нэмэгдэж, гэр бүлийн хүчирхийллийн гэмт хэрэг 26 хувиар өсчээ.

БИД ИНГЭЖ ШИЙДНЭ:

Хүүхдийн мөнгийг хүүхэд бүрт ялгаваргүй олгоно. Төрүүлж, өсгөсөн хүүхдийн тоогоор эхийн ажилласан хугацааг 1.5 жилээр нэмэгдүүлэн

тооцно. Гурав ба түүнээс дээш хүүхэдтэй ээжүүдийн нийгмийн баталгааг сайжруулах, одонтой

ээжүүдийн тэтгэмжийн хэмжээг нэмэгдүүлэх замаар “Цалинтай ээж” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. “Хүүхэд бүр цэцэрлэгт” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ. Хүүхэд төрүүлсэн ээжүүдэд даатгуулсан хэлбэрээс нь үл хамааран хөдөлмөрийн хөлснөөс

адил хувиар тооцон тэтгэмж олгодог болно.


Гурван ээлжээр хичээллэж байгаа ерөнхий боловсролын дунд сургуулиудыг хоёр ээлжтэй болгоно. Шинээр сургуулиуд барина. Нэг ангид суралцах хүүхдийн тоог 30-аас ихгүй болгоно.

Сургалтын стандарт, хөтөлбөр, сурах бичгийн агуулга, чанарыг дэлхий нийтийн хөгжлийн чиг хандлага, өөрийн орны түүх, соёл, өв уламжлалд тулгуурлан шинэчилнэ.

Сурагчдад сонирхол, авьяас чадвараа харгалзан мэргэжлээ зөв сонгоход нь тусалж, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох хичээлийг сургалтын хөтөлбөрт тусгана.


Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг үе шаттай нэмэгдүүлнэ. Залуу гэр бүл, 18 хүртэлх насны дөрөв ба түүнээс олон хүүхэдтэй гэр бүлийг тэргүүн

ээлжид орон сууцжуулах бодлого баримтална. Орлогын албан татварыг орлогын түвшнээс хамаарсан шатлалтай болгоно. Баян, ядуугийн ялгааг бууруулж, чинээлэг давхаргыг нэмэгдүүлнэ. Монгол хүний үнэ цэнэ, үнэлэмж, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх бодлогыг бүх салбарт

баримтална.


Төрийн өмчийн томоохон их, дээд сургуулиудыг хувьчлахгүй. “Боловсролын зээлийн сан” шинээр байгуулж оюутан, залуус сургалтын төлбөрөө зээлээр

төлж, сургуулиа төгссөний дараа ажил эрхлэх явцдаа эргүүлэн төлөх боломж бүрдүүлнэ. Үндэсний тэтгэлэг 70200 төгрөгийг үргэлжлүүлэн олгоно. Оюутныг цагаар ажиллуулсан аж ахуйн нэгжүүдийг урамшуулах замаар “Орлоготой

оюутан” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. Өндөр хөгжилтэй орнуудын их, дээд сургуулиудад бакалавр, магистр, докторын сургалтад

элсэгчдийн сонгон шалгаруулалтыг шударга, ил тод нээлттэй болгож, суралцагчдын тоог хоёр дахин нэмэгдүүлнэ.

“Мэргэжилтэй ажилтан” бодлогын хүрээнд жилд 20.000–аас доошгүй залуучуудыг мэргэжил, ур чадвар эзэмшүүлэх сургалтад хамруулна.


Тэтгэврийн хэмжээг нэмэгдүүлнэ. Тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулна. “Төрөөс ахмадын талаар баримтлах бодлого” гаргана. Ахмадууддаа “Ач санах” хуулийг батлан хэрэгжүүлнэ. Азай буурлууддаа “Насны хишиг” тэтгэвэр олгох эрх зүйн орчин бүрдүүлнэ. Тэтгэврийн зөрүүг арилгана.

БОДИТ БАЙДАЛ БОДИТ БАЙДАЛ

БОДИТ БАЙДАЛ

2016 оны байдлаар, нийт ахмадуудын 90 орчим хувь нь тэтгэврийн зээлтэй боллоо. Зөвхөн 2015 онд л гэхэд Монголын ахмадууд 70 гаруй тэрбум төгрөгийг тэтгэврийн зээлийн хүүнд төлөв. Цаашид энэ тоо улам өсөх хандлагатай байна.

Нийт тэтгэвэр авагчдын 60 гаруй хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээ буюу 195.000-230.000 төгрөгийн тэтгэвэр авч байна.



2014 оны байдлаар, 18-24 насны 379.100 залуугийн 162.626 нь их, дээд сургуульд суралцаж, 102.300 нь ажил эрхэлдэг бол 114.174 нь сургуульгүй, ажил эрхлээгүй байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 70 гаруй хувийг 18-35 насны залуучууд эзлэх болов.

Төрийн өмчийн их, дээд сургууль болох МУИС, ШУТИС, АШУҮИС, МУБИС, МУСУИС-ийг хувьчлах гэж эрх баригчид зүтгүүлэв. МСҮТ-үүдэд суралцагчдын тоо өнгөрсөн дөрвөн жилд 10 орчим мянгаар буурав. 2012 оноос хойш их, дээд сургуулийн сургалтын төлбөрийг 2.5 дахин, оюутны дотуур байрны төлбөрийг хоёр дахин нэмлээ.


Эрх баригч АН-ынхан улсын клиникийн 1, 2, 3 дугаар эмнэлэг, Халдварт, Хавдрын гэх мэт эмнэлгийг хувьчлах бодлого дэвшүүлснийг Монгол Ардын Нам зогсоосон. Улаанбаатарын эмнэлгүүдийн ачаалал гурав дахин нэмэгдэж, амаржсан эх 24 цагийн дараа эмнэлгээсээ гарах байдалд хүрэв. 2012 онтой харьцуулахад халдварт өвчин 60 гаруй хувиар өслөө. Манай улсад бүрэн устсан улаанбурхан өвчин шинээр гарч, энэ оны эхний таван сарын байдлаар 60 гаруй хүүхэд эндлээ. Эмнэлгүүд ачааллаа дийлэхгүй байхад эмнэлгийн барилгын зориулалтыг өөрчилж, шинэ төрөх эмнэлэг барих ажлыг зогсоов. Эрүүл мэндийн салбарыг сүүлийн хагас жил сайдгүй байлгаж, ард түмний эрүүл энхийг хамгаалах хамгийн чухал салбарын бодлого алдагдав.

Сүүлийн жилүүдэд шинжлэх ухааны хүрээлэнгүүдийг нэгтгэх, цомхотгох, ажилтнуудыг олноор нь халах үйл явц эрчимтэй өрнөв. Соёл, урлагийн салбарын санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх, ажиллагсдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх бодлогууд алдагдлаа.



8



Эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ. Эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээний салбарт төр, хувийн хэвшлийн түншлэлд

суурилсан хамтын ажиллагааг өрнүүлж, гадаадад эмчлүүлэх, дотооддоо өндөр үнэтэй эмчилгээ хийлгэхийг даатгалд хамруулдаг болно.

Хувийн эмнэлгээр үйлчлүүлэхэд ЭМД-аас хөнгөлөх хэмжээг нэмэгдүүлж, ард иргэдэд учрах төлбөрийн дарамтыг бууруулна.

Элэгний хорт хавдрын улмаас нас баралтыг эрс бууруулах, элэгний С вирусын голомтыг 2021 он гэхэд устгах, халдварын тархалтыг зогсоох “Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.

Улаанбурхан, салхин цэцэг гэх мэт халдварт өвчнийг эрс бууруулна. Хөдөөгийн иргэд, малчдыг эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээнд тогтмол хамруулах

явуулын үйлчилгээг хөгжүүлнэ. Эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний ур чадвар, нарийн мэргэшил, ажилласан жил, байгуулсан

гавьяа зүтгэлийг дэмжсэн цалин, хөлс, урамшууллын шинэ тогтолцоог нэвтрүүлнэ. Нийтийн биеийн тамир, иог, бясалгал, зохистой хөдөлгөөн /фитнесс/-өөр хичээллэх, өвчнөөс

урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг ЭМД-ын сангаас урамшуулна. “Спортыг дэмжих сан” байгуулж, их спортыг төрийн ивээлд байлгана.


Шинжлэх ухаан, технологийн судалгаа, инновацийн санхүүжилтийг тав дахин нэмэгдүүлнэ. Оюуны үйлдвэрлэлийн экспортыг нэмэгдүүлнэ. “Монгол контент” бүтээгчдийг дэмжинэ. Соёл, шинжлэх ухааны салбарын ажиллагсдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг дээшлүүлнэ. Үндэсний бахархал, оюуны дархлаа болсон соёл, урлагийн салбарыг төрийн ивээлд байлгаж,

сонгодог урлагийн хөгжлийг бүхий л талаар дэмжинэ.

ТӨЛБӨРИЙН ДАРАМТГҮЙ ОЮУТАН

Манай улсын эдийн засгийн өсөлт 2011 онд 17.5 хувьд хүрч байсан нь тасралтгүй унасаар 2016 онд 0.1 хувь хүрч буурахаар байна. Монгол Улсын Засгийн газар, Монголбанк, Хөгжлийн банк 2012 оноос хойш 7.2 тэрбум ам.долларын гадаад өр тавив. Социализмын 70 жилд Монгол Улс 11 тэрбум ам.долларын зээл авч Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хот, бүх аймаг, сумын төвүүд, эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагууд, үйлдвэр, аж ахуйн газруудыг цогцоор нь барьж байгуулсан. Үүний 65 хувьтай тэнцэх хэмжээний мөнгийг дөрвөн жилд зээлэн авлаа. Үр дүнд нь Монгол Улс жил бүр төсвийн орлогынхоо 50 хувийг зээл, зээлийн хүүнд төлдөг орон болов. 2016 онд зөвхөн зээлийн хүүнд 947.5 тэрбум төгрөг төсвөөс төлөхөөр байгаа нь 2011 оноос 25 дахин өсчээ.

Тавантолгой, Оюутолгой болон бусад томоохон төслүүдийн үйл ажиллагаа гацаж, удааширлаа. БНХАУ-ын “Чалко” компанид урт хугацааны гэрээгээр нүүрсээ 70 орчим ам.доллараар нийлүүлдэг байсныг цуцалж 30 хүрэхгүй ам.доллараар өгдөг болгов. БНХАУ-ын нүүрсний зах зээл дэх байр сууриа Монгол Улс алдав.

Тавантолгой-Гашуунсухайтын төмөр замыг төр барихаар Хөгжлийн банкнаас 250 сая ам.доллар зарцуулсан ч төмөр зам тавигдсангүй. 2011 оны зургадугаар сард шавыг нь тавьсан V ДЦС-ыг өнөөг хүртэл барьсангүй. 2012 онтой харьцуулахад төмөр замын тээврийн ачаа тээвэрлэлт 6.4, зорчигчдын тоо 30 хувиар буурав. Мөн агаарын тээврийн ачаа тээвэрлэлт 28, зорчигчдын тоо 20 хувиар тус тус багаслаа.

Монгол Улсын иргэн бүрт сар болгон 21 мянган төгрөг хэлбэрээр таван жил тасралтгүй олгож болох дөрөв орчим их наяд төгрөгийг Монголбанк “Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр” нэрийдлээр цөөн тооны иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд олгов. 2012 онд Монгол Ардын Нам Засгийн газрыг хүлээлгэн өгөхөд 2.7 тэрбум ам.долларын цэвэр валютын нөөц байсныг шавхлаа. Монголбанк сүүлийн гурван жилд БНХАУ-ын Ардын банкнаас 2.3 тэрбум ам.долларыг зээлж гадаад өрөө ес дахин нэмэгдүүлэв. 2012 онд 1.338 төгрөг байсан ам.доллар 2.050 төгрөг болж өсөв. Төгрөгийн ханш сүүлийн дөрвөн жилд 50 гаруй хувиар унав. 2012 оны эцэстэй харьцуулахад хугацаа хэтэрсэн зээл өдгөө ес дахин, чанаргүй зээл 3.5 дахин нэмэгдэж банк, санхүүгийн салбарт эрсдэл үүсэв. Монгол Улсын зээлжих зэрэглэл сүүлийн дөрвөн жилд гурван шатлал буурав.

Эрх баригчид 2012 оноос хойш Монгол Улсыг таван төсөвтэй болгож, татвар төлөгчдийн мөнгийг хуулиас гадуур хяналтгүй зарцуулах бодлого хэрэгжүүлэв. Улсын нэгдсэн төсвийн орлого сүүлийн гурван жил дараалан нэг их наяд гаруй төгрөгөөр тасарч, төсвөө жилд 2-3 удаа тодотгодог боллоо. Төрийн ажил үйлчилгээ гүйцэтгэсэн олон мянган иргэд, аж ахуйн нэгжид санхүүжилтийг цаг тухайд нь олгохгүй хохироосоор байна.







Эдийн засгийн хямралыг даван туулах “Мэргэжлийн Засгийн газар” байгуулна. “Давхар дээл”-ээс татгалзана.

Богино хугацаанд эдийн засгийг сэргээн тогтворжуулах хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлнэ.

Улсын төсөвт тулгарч буй өрийн дарамтыг үе шаттайгаар бууруулна. Хөрөнгө оруулалт, бизнес эрхлэлтийн тогтвортой өсөлтийг бий болгоно.


Иргэн бүрийн эзэмшиж буй 1072 хувьцааг үнэ цэнэтэй болгоно. Оюутолгой, Эрдэнэт, Цагаан суварга зэрэг ордуудыг түшиглэн зэс хайлуулах, Тавантолгойн

ордыг түшиглэн нүүрс угаах, гүн боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжинэ. Төмөртэй, Төмөр Толгой зэрэг ордуудыг түшиглэн Дархан, Сэлэнгийн бүсэд хар төмөрлөг,

металлургийн үйлдвэрлэлийг дэмжинэ. Нүүрс, занар, газрын тос боловсруулах, шингэрүүлсэн түлш, шатах тослох материалын

үйлдвэр байгуулах, газрын тос, кокс-хими, химийн шинэ хүчин чадлуудыг бий болгож, дотоодын хэрэгцээгээ хангахыг дэмжинэ.


Дулаан, цахилгааны үнийг нэмэхгүй. Бүх аймгийн төвийг нийслэл хоттой авто замаар холбож дуусгана. Улаанбаатарын V дулааны цахилгаан станц, Тавантолгой, Багануур, Бөөрөлжүүт,

Тэвшийнговийн дулааны цахилгаан станцуудыг барина. Шивээ-Овоогийн ордыг түшиглэн экспортын зориулалттай өндөр хүчин чадлын цахилгаан

станц, тогтмол гүйдлийн цахилгаан дамжуулах шугам барих төслийг эхлүүлнэ. Багануур-Чойр, Улаанбаатар-Мандалговь, Багануур-Улаанбаатар, Багануур-Өндөрхаан-

Чойбалсан, Чойр-Сайншанд, Мандалговь-Арвайхээр, Дөргөн-Улиастай-Улаанбаатарын бүс нутгийг холбосон цахилгаан дамжуулах агаарын шугамуудыг барьж эрчим хүчний нэгдсэн систем байгуулах ажлыг үргэлжлүүлнэ.

Ухаахудаг–Гашуунсухайт, Нарийнсухайт-Шивээхүрэнгийн чиг лэлийн төмөр замыг барьж ашиглалтад оруулна.

“Эрдэнэт–Овоот”, “Богд хаан” төмөр замыг барьж байгуулах ажлыг эхлүүлж, дамжин өнгөрөх тээврийг хөгжүүлнэ.

Хөшигийн хөндийд тээвэр ложистикийн төв байгуулна.


Монголбанкны хэрэгжүүлсэн “Үнэ тогтворжуулах” хөтөлбөр, Хөгжлийн банкны “Чингис”, “Самурай” бонд болон бусад зээлийн зарцуулалтыг дүгнэж, зориулалт бусаар ашигласан, хугацаа хэтэрсэн зээлийг буцаан төлүүлнэ.

Төрийн ажлыг гүйцэтгээд санхүүжилтээ авч чадахгүй байгаа аж ахуйн нэгжүүдэд мөнгийг нь олгоно.


Зээлийн хүүг бууруулна. Валютын нөөцийг нэмэгдүүлнэ. Инфляцийн түвшинг нэг оронтой тоонд барина. Төгрөгийн ханшийн уналтыг зогсоож, зохистой түвшинг хадгална. Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг тогтворжуулан өсгөнө. Хөрөнгө оруулагчдын алдарсан итгэлийг сэргээнэ.


Өндөр хүүтэй зээл авахаас татгалзана. Төсвийн үр ашиггүй, тансаглалын зардлыг танаж, хэмнэлтийн горимд шилжүүлнэ. Төсвийн нэгдмэл байдлыг ханган, төсвөөс гадуурх санхүүжилтийг зогсооно.

9


2

МОНГОЛ УЛСЫН НИЙТ ӨР

МОНГОЛЫН НЭГ ХҮНД НОГДОХ ӨР

1072

-

ШИЛЭН

Манай улс 2015 оны байдлаар нийт хэрэглээнийхээ 80 гаруй хувийг гаднаас импортлон авч байна. 56 сая малтай боловч жилд 56 тэрбум төгрөгийн сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг импортоор авч хэрэглэдэг. 2015 онд манай улс мал, амьтны гаралтай 27 сая ам.долларын өөх тос, 330 сая ам.долларын хүнсний бэлэн бүтээгдэхүүн, 41 сая ам.долларын модон эдлэл, 57 сая ам.долларын нэхмэл бүтээгдэхүүн, 13 сая ам.долларын гутал, малгай авчээ. Нэг жилд эдгээр таван нэр төрлийн бүтээгдэхүүн авахад “Чингис” бондын гуравны нэгтэй тэнцэх хэмжээний мөнгийг гадаадад гаргаж байна.

2012 онд Монгол Ардын Намыг засаг барьж байхад Монгол Улс жилдээ 447 мянган тонн үр тариа хураан авч дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж, гадаад зах зээлд 100 мянган тонн улаанбуудай экспортлох хэмжээнд хүрч байв. Гэтэл сүүлийн хэдэн жилд газар тариалангийн салбар бүрэн уналтад орж, улаанбуудайн дотоодын хэрэгцээнийхээ 50 хувийг ч хангаж чадахгүй хэмжээнд хүрч доройтлоо.

Малчдын хөдөлмөр зүтгэлийн үр дүнд мал сүрэг 56 сая толгойд хүрлээ. Гэвч сүүлийн жилүүдэд малчдын хөдөлмөр, мал үнэгүйдлээ. 2011-2012 онд 10-13 мянган төгрөг хүрч байсан хонины нэхий 500 төгрөг болж 20-26 дахин буурлаа. 2012 онтой харьцуулахад махны экспорт огцом буурлаа. Монгол Ардын Намын санаачлан хэрэгжүүлсэн “Монгол мал”, “Төрөөс малчдын талаар баримтлах бодлого”-ууд зогсонги байдалд оров.

Монгол Улсад бүртгэлтэй байсан 126 мянга гаруй аж ахуйн нэгжээс 2015 оны эцсийн байдлаар 62.3 мянга гаруй нь үүд хаалгаа барив. 2012-2016 оны хооронд ажлын байр хоёр дахин буурав. Улсын бүртгэл статистикийн газрын судалгаагаар, 2012 онд монгол айл өрхийн орлого 40 хувиар өсч байсан бол 2015 онд 13 хувиар буурлаа. Цалингийн өсөлт үнийн өсөлтөөс гурав дахин удааширлаа.

Эрх баригчид төсвийн орлогоо бүрдүүлэхийн тулд татвар хураамж, торгууль, хүүний хэмжээг нэмж, шинэ татварууд олныг санаачиллаа. Сүүлийн дөрвөн жилд хүү, торгуулийн хэмжээ дөрөв дахин нэмэгдлээ. Худалдаа, үйлчилгээ, бизнес эрхлэгчдийг торгох ажиллагаа гаарав. Авто зам ашигласны төлбөрийг 50 хувиар, цахилгааны суурь хураамжийг хоёр дахин нэмэгдүүлж, үнийг нь 20.8 хувиар, дулааны үнийг 15 хувиар, цэвэр усны үнийг 71 хувиар, бохир усны үнийг 88 хувиар нэмэгдүүлэв. Шатахууны онцгой албан татварыг гурав дахин нэмэгдүүлэв.




10



Ажлын байрыг хамгийн олноор бий болгодог хөнгөн үйлдвэрийн салбарыг сэргээн хөгжүүлэх “21:100” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, 21 аймагт импортыг орлох, гол 100 нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүний үйлдвэрийг байгуулахад бодлогын дэмжлэг үзүүлнэ.

Импортын барааны татварыг үе шаттай нэмэгдүүлэх замаар дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжинэ.

Гадаад зах зээлд экспортлох боломжтой тэргүүлэх ач холбогдолтой бараа бүтээгдэхүүний судалгаа, маркетингийг төрөөс дэмжиж, “Монгол экспорт” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.


“Атрын аян”-ыг үргэлжлүүлж, газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг дөрөв дахин, усалгаатай талбайн хэмжээг дөрөв дахин, эргэлтийн талбайг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ.

Газар тариалангийн бүс тогтоож, тухайн бүсэд тариалан эрхлэлтийг эрчимжсэн мал аж ахуйтай зохистой хослуулан хөгжүүлнэ.

Хүнсний ногоо, жимс жимсгэний нэр төрлийг нэмэгдүүлэн хүлэмжийн аж ахуйг хөгжүүлж, борлуулалтын нэгдсэн сүлжээ байгуулна.

Тахиа, гахай, зөгий, загасны аж ахуй зэрэг дэд хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэн, бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт, хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ.

Тариалангийн даатгалын тогтолцоог хөгжүүлнэ.


Жилийн орлого нь 1.5 тэрбум төгрөгөөс бага орлоготой аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг нэг хувь болгоно.

Төрөөс бизнес эрхлэгчдэд олгож байгаа тусгай зөвшөөрлийн тоог гурав дахин цөөрүүлж, хүчинтэй байх хугацааг уртасгана. Давхардсан хяналт шалгалт, хүнд суртлыг арилгана.

Хөдөө орон нутаг, алслагдсан бүс нутагт бизнес эрхлэлтийг дэмжих “Бүсийн хөнгөлөлт”-ийн бодлого хэрэгжүүлнэ.

Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчид, өрхийн аж ахуй, бичил бизнес эрхлэгчдэд зориулсан таатай нөхцөл бүхий “Итгэлийн зээл” олгох бодлого баримтална.

Шатахууны үнийг дэлхийн зах зээлийн үнэтэй уялдуулан бууруулахын зэрэгцээ улсын хэмжээнд ижил үнэтэй болгоно.


Малчны зээлийн хүүг бууруулна. Малчдын тэтгэврийн насыг таван жилээр наашлуулна. “Мах, сүүний анхдугаар аян”-ыг зохион байгуулж нийслэл, хот суурин газрын хүн амыг

эрүүл, аюулгүй, экологийн цэвэр мах, сүүгээр хангана. “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөрийг эрчимжүүлж, жилд экспортлох махны хэмжээг

50.000 тоннд хүргэж, малчдынхаа орлогыг нэмэгдүүлнэ. Орон сууцны хөтөлбөрт малчдыг хамруулах, нийгмийн асуудлыг шийдэх арга хэмжээ

авна. Малын хулгайн гэмт хэрэгт оногдуулах шийтгэлийг чангатгана. Малаа эрүүлжүүлнэ.

Монгол орны нийт бэлчээрийн 70 гаруй хувь талхлагдаж, цөлжилт эрчимжив. Эрх баригчид эх орныхоо газар нутгийг гаднынханд 100 жилээр олгох бодлого оруулж ирснийг олон нийт таслан зогсоов. Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээг нэмэгдүүлэх, усан сан байгуулах зорилтууд хэрэгжсэнгүй.

Сүүлийн дөрвөн жилд аялал жуулчлалын салбарт улсын төсвөөс зарцуулах хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 9.8 тэрбум төгрөг болж огцом өсөв. Гэвч Улсын бүртгэл, статистикийн газрын судалгаагаар 2012 онд манай улсад 475.000 жуулчин ирж байсан бол 2015 он гэхэд 90 мянгаар буурсан байна.

2012 онтой харьцуулахад төрийн албан хаагчдын тоог 30 орчим мянгаар нэмэгдүүллээ. Мөн 26.900 байсан төрийн өмчит аж ахуйн нэгж, улсын үйлдвэрийн газруудын ажиллагсдын тоог 49.600 болгон нэмэгдүүлэв.

Тусгай хангамж эдлэх эрхгүй 220 гаруй дарга албаны унаа хэрэглэж байгааг Үндэсний аудитын газрын шалгалтаар тогтоов. Мэргэшсэн төрийн албан хаагчдыг халж, оронд нь ах, дүү, хамаатан саднаа “түр орлон гүйцэтгэгч” гэсэн тушаалаар томилж засаглалын хямралын суурийг тавив. Энэ байдалд дүгнэлт хийсэн Төрийн албаны зөвлөл 2015 онд төрийн албан хаагчдын тогтворгүйтэл үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлэх хэмжээнд хүрснийг тайлагнав. Засгийн газар хямралыг даван туулахын тулд төрийн албан хаагчдын цалинг 10-30 хувиар хасах санал гаргав. Засаглалын болон Үндсэн хуулийн хямрал бодитой болов.

Улаанбаатарын утааг бууруулах “Цэвэр агаар сан”, “Нүүрс” хөтөлбөр, Төмөр зам, Эрдэнэс Тавантолгойн 17 тэрбумын тендер гэх мэт авлигын дуулиант үйл явдлууд өрнөв. Шүүхийн шинэтгэлийн бодлогууд Үндсэн хуулийн Цэц дээр удаа дараа унав. Иргэд давж заалдахын тулд өөр аймаг дамжин зардал чирэгдэл ихээр гаргадгаас болж зөрчигдсөн эрхээ сэргээлгэж чадахгүйд хүрэв.

Авлига, албан тушаалын гэмт хэргийг өршөөх хуулийг эрх баригчид олонхиороо хүч түрэн батлав. Гэмт хэргийн гаралтыг 2012 онтой харьцуулахад 45 хувиар өсөв.



11



Байгалиа хамгаалах, нөхөн сэргээх ажлыг иргэдийн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагаар гүйцэтгүүлж, олгох урамшууллыг тодорхой болгоно.

Бохир усыг цэвэршүүлэн ашигладаг технологийг нэвтрүүлж усны хомсдлоос сэргийлнэ. Нийслэл, төв суурин газрын ундны усны эх үүсвэрийг хамгаална. Тарьж ургуулсан ой, ургамал, өсгөж үржүүлсэн ан амьтан, хурын усыг хуримтлуулж нуур,

цөөрөм, усан санг бий болгосон тохиолдолд урамшуулах эрх зүйн орчинг бий болгоно.


Гадаадын жуулчдын тоог нэг жилд нэг саяд хүргэнэ. Байгалийн үзэсгэлэнт, өвөрмөц тогтоц бүхий газар нутгийг түшиглэсэн түүхэн болон

төрөлжсөн аялал жуулчлалын төв, цогцолборууд байгуулахыг бодлогоор дэмжинэ. Аялал жуулчлалын салбарын өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх зорилгоор зах зээлийн

эрэлтэд нийцсэн парк, музей цогцолборыг төр, хувийн хэвшлийн түншлэл, гадаадын хөрөнгө оруулалтаар барьж, байгуулахыг дэмжинэ.

Аялал жуулчлалын гол чиглэлийн дагуу зогсоол, үйлчилгээний төвүүдийг олон улсын стандартад нийцүүлэн байгуулахыг дэмжинэ.


Хариуцлагатай төрийг бий болгохын төлөө Үндсэн хуулийн нэмэлт,

өөрчлөлтийг ард түм нээсээ асууж шийдвэрлэнэ.

Шийдвэр гаргах түвшин дэх эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлнэ.

“Шилэн тендер” бодлого хэрэгжүүлнэ. Төрийн албан хаагчид иргэдэд зүй

бусаар хандсан, хүнд суртал гаргасан, худал мэдээлэл хийсэн тохиолдолд хууль зүйн хариуцлагын арга хэмжээ авдаг болно.

Төрийн албыг төрлийн шалгуураар биш мерит зарчмаар бүрдүүлнэ.

Төрийн албаны тогтвортой байдлыг баталгаажуулж, төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлнэ.

Хэвлэл мэдээллийн үйл ажиллагааг хязгаарласан аливаа бодлого хэрэгжүүлэхгүй. Цэргийн албан хаагчдын эрх зүй, нийгмийн баталгааг сайжруулна. Хөрш хоёр оронтой уламжлалт найрсаг, эв тэгш харилцааг бэхжүүлж, гуравдагч хөршийн

бодлогын хүрээнд бусад улстай хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлнэ.

И р г э д и й г х о х и р о о с о н х у у л ь сахиулах бай

гууллагуудын алдаа гажуудлыг засч,

залруулна. Хууль алагчлалгүй

үйлчлэх зарчмыг чанд баримтална. Хэн нэгэнд ялгавартай хандах, давуу

байдал олгосон хуулийн байгууллагын албан тушаалтанд оногдуулах хариуцлагыг чангатгана.

Авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт оногдуулах ял шийтгэлийг чангаруулна.

Авлигын хэргээр ял шийтгэгдсэн этгээдийг төрийн албанд томилдоггүй байх эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.


Үндсэн хуулийн Цэц, шүүхийн бие даасан, хараат бус байдлыг бэхжүүлж, үйл ажиллагааг нь нээлттэй, ил тод болгоно.

12


Нийслэлийн төсвийн зарлага огцом нэмэгдэж, сүүлийн дөрвөн жилд нийт гурван их наяд 234.9 тэрбум төгрөг болжээ. Гэтэл 2012 оноос өмнөх 12 жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын төсвийн нийт зарлага нэг их наяд 213.7 тэрбум төгрөг байжээ. Хогны ногоон уутанд 12.7 тэрбум, рэйлбусанд найм орчим тэрбум төгрөгийг үр дүнгүй зарцуулав. 2012 онтой харьцуулахад, Улаанбаатар хотын бүтцийг 202-оор, орон тоог 3000 орчим, дарга нарын тоог 80 орчим хувь, ажиллагсдын цалингийн санг 24 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

Нийслэлийн татварыг шинээр санаачлав. 2012 онтой харьцуулахад Улаанбаатар хотын иргэд, аж ахуйн нэгжийг торгох торгууль, хүүгийн орлого хоёр дахин нэмэгджээ. Монгол Ардын Нам анх орон сууцны зээлийг зургаан хувийн хүүтэйгээр эхлүүлснийг АН найман хувь болгон нэмэгдүүлэв.


АЗ ЖАРГАЛТАЙ ХОТ

АМЬДРАХАД ТААТАЙ

УЛААНБААТАР

ҮЙЛЧИЛГЭЭ НЬ ШУУРХАЙ УЛААНБААТАРАГААР НЬ ЦЭВЭРХЭН


Улаанбаатар хотын бүсчлэлийн тухай хууль батлуулж, хөгжүүлнэ. Улаанбаатар хотын гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн улмаас хохирсон иргэдийн эрх

ашгийг хамгаална. Нийслэлийн асуудлыг зөвлөлдөх ардчиллын зарчмаар шийдвэрлэж, иргэдийн оролцоог

хангана


Гэр хороолол дахь амины орон сууцыг /хашаа, байшинг/ ипотекийн зээлд хамруулна. Өмчилсөн газартаа дулаан, цэвэр, бохир усны системтэй, амины тохилог орон сууц барих

төсөл, хөтөлбөрийг бүхий л талаар дэмжинэ.


Туул, Сэлбэ, Дунд голоо хамгаалах хөтөлбөр хэрэгжүүлж, голын дагуу явган болон дугуйн зам тавьж, амралт зугаалгын бүс байгуулна.

Дүүрэг болгонд цэцэрлэгт хүрээлэн, хиймэл нуур, усан байгууламж барина. Томоохон хот, төв суурин газрын агаар, хөрс, усны бохирдол, орчны доройтлыг хязгаарлан

зогсоож, дүүрэг бүрт хог хаягдлыг тээвэрлэх, ангилах, боловсруулах, худалдан авах цогц менежмент бий болгоно.

Гэр хорооллын айл өрхүүдэд ундны усны түгээлтийг ойртуулах үүднээс 500 метр тутамд худаг гаргана.

Ашиглалтын шаардлага хангахгүй хотын төвийн орон сууцыг дэс дараатай шинэчилнэ. Газар доорх болон давхар зогсоолыг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ.


Нийслэлийн бүх үйлчилгээг цахим хэлбэрт шилжүүлнэ. Иргэд эмнэлэгт үзүүлэх дугаараа цахим хэлбэрээр гэрээсээ авч, дугаарлах шаардлагагүй

болно. Нийслэлийн хороо бүрийг хүүхдийн цэцэрлэг, биеийн тамир, спорт, чийрэгжүүлэлтийн

талбайтай болгоно.

УЛААНБААТАР

Түрээсийн орон сууцыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авна. Хот, аймгуудын гэр хороололд хийн түлшний хангамж болон хэрэглээг нэмэгдүүлж, “Эко

хот” хөтөлбөр хэрэгжүүлэх замаар агаарын бохирдлыг бууруулна. Улаанбаатар хотын цэвэрлэх байгууламжийн технологийг шинэчилнэ.

ЗӨВЛӨЛДӨХ УЛААНБААТАР

13


“Монгол Ардын Намын дарга М.Энхболдын тэргүүлсэн хүчирхэг баг УИХ-ын 2016 оны сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө нэр төртэй

хэрэгжүүлж чадна . . .

Тэд “Монгол Ардын Нам боловсон хүчин сайтай, улс орны бодлогыг олон жил шийдвэрлэж ирсэн тулхтай нам” гэдэг . . .

Гэвч 1996-2000 он, 2012-2016 онд АН төр удирдаж чаддаггүй гэдгээ нотлон харууллаа . . .

2012 оны сонголт буруу байжээ . . .

АН-ын фракциудын “зодоон” Монголыг минь дампууруулж дууслаа . . .

Монголоо хөгжүүлж, хямралаас гаргах намыг сонгох хэрэгтэй . . .

Төр засаг маань ирээдүйдээ өр үлдээдэг биш, хөрөнгө оруулалт хийдэг байгаасай . . .

“

Иргэн Р.ОЮУНГОО

МОНГОЛ АРДЫН НАМ Л АРД ТҮМЭНД ХАНЬ БОЛНО

Би аль нэгэн намын гишүүн биш. Гэхдээ энэ удаагийн сонгуульд арай тулхтай, түшигтэй Монгол Ардын Намд саналаа өгнө. Улс орон хүнд нөхцөл байдалд орсон энэ үед Монгол Ардын Нам л ард түмэнд хань болно. АН-д итгэл хүлээлгэсэн ард түмэн өнгөрсөн дөрвөн жил яаж зовоосноо мартаагүй байгаа. Хүн нэг алдаж болно, хоёр дахиа ч алдаж болно. Гурав дахиа бол яагаад ч алдаж болохгүй. Алдаагаа давтахгүйн тулд Монгол Ардын Намыг дэмжинэ.

Төрийн соёрхолт,дуучин Д.БОЛД @DorjsurenBold

АЖЛАА МЭДДЭГ ХҮМҮҮСИЙГ СОНГОХ НЬ ЧУХАЛ

Залуучууд энэ удаагийн сонгуульдаа идэвхитэй оролцох хэрэгтэй. Дотроо хагаралтай нэг нэгэнтэйгээ ойлголцохгүй байгаа хүмүүс улс орон, ард түмнээ яаж ойлгож, урагш авч явах билээ. Бид одоо ажил хийж чаддаг, буурь суурьтай, тогтвортой нам, ажлаа мэддэг хүмүүсийг дэмжиж сонгох нь чухал.

Гавьяат тамирчинЦ.ШАРАВЖАМЦ @Sharavjamts_Ts

АН-Д ЭРХ МЭДЭЛ ӨГӨХ ХЭРЭГГҮЙ ЮМ БАЙНА

Ард түмэн маань АН-ыг сонгож үзлээ. Гэвч 1996-2000 он, 2012-2016 онд АН төр удирдаж чаддаггүй гэдгээ нотлон харууллаа. Хоёр ч удаа олонхи болохдоо эх орныг минь сөхрүүлэв. Ард түмэн АН-ыг зүгээр ч нэг олуулаа болгоогүй шүү дээ. Хавтгайд нь олуулаа болгосон. Харамсалтай нь АН-ынханд эрх мэдэл өгөх хэрэггүй юм байна.

Төрийн соёрхолт, инженер

Н.НАЦАГНЯМ

МОНГОЛ АРДЫН НАМ ЭДИЙН ЗАСГАА АВАРНА ГЭЖ НАЙДАЖ БАЙНА

Монголдоо 2009 онд ирснээс хойш АН-ын ах дүү нараасаа гарц хайлаа. Дэлхийн эрдэмтдийн их хуралд 90 хувийн саналаар шалгарсан өөрийн саармагжилтын онолоо санал болголоо. Монгол Ардын Намын ахан дүүс ойлгож хүлээж авлаа. Харин бусад нь цагийн гарз байлаа. “Илжигний чихэнд алт хийсэн ч, ус хийсэн ч адилхан сэгсэрдэг” юм байна. Монгол Ардын Намын институт тулхтай намынхаа дүрмээр эдийн засгаа аварна гэдэгт итгэж байгаа. Бидэнд өөр сонголт байхгүй.

Профессор С.ДАВААНЯМ

ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БОДЛОГОД УХААЛАГ ХАНДДАГ НАМ

Монгол Ардын Нам эрх баригч хүчин байхдаа “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хүний нөөцийн бодлогод маш ухаалгаар хандсан. Нам дотроо ч мөн ийм юм. Гэтэл АН-ынхан дэндүү болхи бодлого баримталж байна. Нэг ёсондоо, хүмүүсийг намаар ялгаварладаг. Үйлдвэрлэлийн салбарыг улстөржүүлэхгүйгээр хөгжүүлэх тал дээр учир дутагдалтай байна. АН-ынхан засгийн эрхэнд гарахаар үйлдвэрийн газрууд улстөрчид, тэдний танил талынхны бөөгнөрөл болчих юм. Мэргэжлийн хүний ажлыг хэн нэгэн албан тушаалтны ивээлд багтсан хүн хийнэ гэдэг маш харамсалтай. Хэрэв Монгол Ардын Нам энэ сонгуульд ялбал иймэрхүү хариуцлагагүй байдал гаргахгүй байх аа.

Доктор Ц.ШИЙРЭВДАМБАНОГООН ЭДИЙН ЗАСГИЙН БОДЛОГЫГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖ ОЛГОНОМонгол Ардын Нам УИХ-ын 2016 оны сонгуульд байгаль орчны чиглэлээр томоохон ахиц дэвшил гаргах мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлжээ. Өөрөөр хэлбэл, байгалийн нөөцийг ариг гамтай ашиглах, нөхөн арвижуулах ажлыг иргэд, нутгийн иргэдийн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, төрийн бус болон мэргэжлийн байгууллагад хариуцуулан гүйцэтгүүлж, тэднийг ажлын шинэ байр, орлогын нэмэлт эх үүсвэртэй болгох талаар тусгасан байна. Энэхүү хөтөлбөр нь иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх, байгальд ээлтэй ногоон эдийн засгийн бодлогыг хэрэгжүүлэх боломжийг бүх салбарт олгоно гэсэн үг. Монгол Ардын Намыг хэлснээ хийнэ гэдэгт итгэдэг. Тэгээд ч эх дэлхийгээ аргадаж, зохицох ганцхан зам хүн төрөлхтөнд үлдээ биз дээ.

Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Т.АРИУНАА:

УРЛАГ, СОЁЛЫН САЛБАРТ БОДИТОЙ БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛДЭГ

НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Элч дуучин, бас эх хүний хувьд, “Төр засаг маань ирээдүйдээ өр үлдээдэг биш, хөрөнгө оруулалт хийдэг байгаасай” гээд сэтгэл зовохдоо намуудын мөрийн хөтөлбөрийг чадах чинээгээрээ уншиж бодож үзлээ. Монгол Ардын Намын “Цалинтай ээжүүд“, “Хүүхэд бүр цэцэрлэгт” хөтөлбөрөөрөө эх хүүхдийн өнөөгийн онцгой асуудлыг бодлогоор зөв шийдэх зорилт дэвшүүлсэн нь гэрэл гэгээ өгч, итгэл нэмж байна. Монгол Ардын Нам урлаг, соёлын салбарт ч бодитой, зөв бодлого хэрэгжүүлдгийг би биеэрээ мэднэ. АН-ынхан чинь урлаг, соёлыг ч улстөржүүлж дууслаа. Арай дэндэнэ ээ.

Төрийн соёрхолт, Ардын уран зохиолч Б.ЛХАГВАСҮРЭН

ОЛОН ОН ЖИЛҮҮДИЙН НОЁН НУРУУ БАЙЖ ЧАДСАН НАМ

Монгол Ардын Нам олон он жилүүдийн ноён нуруу байж, Монгол орныг ман-лайлсныг түүх гэрчилнэ. Монголчууд маань “Хүний хуучин, дээлийн шинэ” гэж үзэж, амсч, бодож ирцгээсэн. Уламжлал, шинэчлэл хоёр дээр төр улс тогтдог.

МОНГОЛ АРДЫН НАМААС НЭР ДЭВШИГЧИД ТӨР ШИГ ТӨРТЭЙ БАЙЛГАЖ ЧАДНА

Хариуцлагатай цаг мөч хаяанд ирлээ. “Ирэх дөрвөн жил гэр бүл, үр хүүхэд, ач зээ, аав, ээж, эмээ, өвөө, ахан дүүс маань мөр бүтэн, гэдэс цатгалан, амьдрал нь тэгш дүүрэн, сайн сайхан байгаасай, айх аюулгүй, амар амгалан амьдраасай, улс орон минь өөдлөн өсөж, хөгжин дэвжээсэй” гэж хүн бүр хүсч байгаа. Энэхүү эрхэм хүсэл тань биелэх эсэх нь сонгогч Таны сонголтоос шууд шалтгаална. Нэн хариуцлагатай энэхүү сонголт бол та бүхний хувьд өөрсдийнхөө төлөө, эх орны гэрэл гэгээт маргаашийн төлөө хийх сонголт юм. Таныг “Монгол Ардын Намаас нэр дэвшигчдийн төлөө саналаа өгөөсэй” гэж эрхэмлэн хүсч байна. Монгол Ардын Намын дарга М.Энхболдын тэргүүлсэн хүчирхэг баг УИХ-ын 2016 оны сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө нэр төртэй хэрэгжүүлж чадна. Тэд нэгэн зорилготой, нэгдмэл бодлоготой, нэг зүгт харан төр түмнийхээ төлөө дуугарвал дуу нэг, дугтарвал хүч нэгтэй хичээн зүтгэж, мэрийн ажиллах мэдлэг, туршлага, зангарагтай хүмүүс. Сүүлийн жилүүдэд улс орны эдийн засаг гүн гүнзгий хямарч, хүн зоны амьдрал мэдэгдэхүйц дордож байна. Үүсээд буй хямралыг хохирол багатай даван туулж, эдийн засгаа сэргээн улс орноо тогтвортой хөгжлийн замд хөтлөх тулхтай ухаан, тууштай бодлого, нэгэн үзүүрт сэтгэл,

ЗАЛУУСЫГ ДЭМЖИХ БОДЛОГО ТУСГАСАНД ОЛЗУУРХАЖ БАЙНА

Би ОХУ-д Менделеевийн нэрэмжит Хими-Технологийн их сургуулийг төгссөн. Гэвч улс орондоо ихийг хийж бүтээх сэтгэл өвөртлөн ирэхэд ажлын байр хомс байна. Эдийн засаг хямарч, төр, хувийн хэвшлийнхэн шинээр ажилтан авах нь бүү хэл халаа сэлгээ хийж, хүмүүс бухимдалтай байгаа нь залуус биднийг мохоож байна. Монгол Ардын Намын үед өвөө, эмээ, аав, ээж минь сурч боловсорч, бүгд ажил мэргэжилтэй болцгоосон. Тэд маань “Монгол Ардын Нам боловсон хүчин сайтай, улс орны бодлогыг олон жил шийдвэрлэж ирсэн тулхтай нам” гэдэг. Энэ нь үнэн байж гэдэг нь өнгөрсөн дөрвөн жилд мэдэгдлээ. Тус нам 2016 оны сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө залуусын боловсролд анхаарал хандуулж, ажлын байраар хангах тухай хэрэгжих бүрэн боломжтой асуудал тусгасанд олзуурхаж байна.

Иргэн Б.НЯМДЭЛГЭР

гүн гүнзгий итгэл Монгол Ардын Намаас нэр дэвшигчдэд бүрэн бий. Монгол Ардын Намын бодлогын гол цөмд монгол хүн, тэдний боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалал, нялхсаа асарч, өтгөсөө дээдлэх зарчим байсаар ирсэн. Улс орныхоо тусгаар тогтнол, бүтээн байгуулалтын их түүхийг ард түмэнтэйгээ хамт бичсэн Монгол Ардын Нам энэ бодлогоо цаашид ч үргэлжлүүлэх болно. Аливаа зүйлийг дутуу дулимаг хийлгүй “Эмнэвэл эдгэртэл нь, тэтгэвэл тэнхэртэл нь” гэх зарчмыг бүх салбарт хэрэгжүүлэх бодлого, зорилтыг мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан нь сайшаалтай. Монгол Ардын Намаас үеийн үед эрхэмлэн дээдэлж, хамгаалан бэхжүүлж ирсэн үнэт зүйл нь улс орны тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал юм. Өнөөгийн хүнд бэрх энэ цаг үед улс орныхоо тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг хамгаалах эрхэм дээд зорилтыг Монгол Ардын Намаас нэр дэвшигчид тэргүүн зэрэгт тавин бүтээлчээр хэрэгжүүлэх болно. Хоёр их хөрштэйгөө илүү найрсаг тахимдуу, итгэлцэн харьцаж, гурав дахь хөршийн бодлогоо улам чамбайруулан эх орныхоо олон улсын нэр хүндийг өргөн дээшлүүлж чадна гэсэн итгэл бүрэн дүүрэн төрж байна. Монгол Ардын Намаас нэр дэвшигчид төрийн хэрэгт өмнөх сайнаас нь өвлөн үргэлжлүүлж, залгамж чанарыг нь хадгалан өгөрч хуучирсан саарыг нь шавхан зайлуулж, түмэн олон нь сүслэн дээдэлсэн төр шиг төртэй байлгаж чадна гэж итгэж байна. Ард олон биднийг алтан төрийн сүлд ивээх болтугай.

Монгол Улсын хоёр дахь Ерөнхийлөгч Н.БАГАБАНДИ


14

Дуучин Б.ХАЛИУН

ЗҮҮНИЙ ҮЗЭЛ БАРИМТЛАЛЫГ ДЭМЖДЭГ

Монгол Ардын Нам зүүний чиглэлийн үзэл баримтлалтай. Зүүний чиглэл гэдгийг хүмүүс мэднэ. Ер нь нийгмийн асуудлыг тэр чигээр нь шийддэг шүү дээ. Нэг талаасаа эмэгтэйчүүдийн энэрэнгүй үзэл баримтлал энд шингэсэн байдаг юм шиг санагддаг. Тэгээд ч либерал үзэл бодол энэ нийгэмд хэн чадаж байгаа нь амьдардаг. Хөгжлийн бэрхшээлтэй гэдэг ч юмуу тодорхой субъектыг орхих магадлал байдаг. Бүх нийгмийн салбараа аваад явах чадалтай Монгол Ардын Намыг дэмжиж байна.

АУЗ, Төрийн шагналт, яруу найрагч Ш.СҮРЭНЖАВ

АН-ЫН “ХҮҮХДҮҮД” ТӨР БАРИХ БОЛООГҮЙ БАЙНА

Өдий наслахдаа өнөөдрийнх шиг дампуу төрийг үзээгүй. Ардчилал гэдэг үгийг би “Хүний эрх, эрх чөлөө” гэж ойлгодог байлаа. Харин одоо ардчилал гэдэг нь ард түмнээрээ хөгжих биш, алагчилж хөлжихийн нэр болжээ. Нэг хэсэг нь хагартлаа баяжиж, нөгөө хэсэг нь үгээгүй ядуу болов. “Эрх мэдэлд их шунасан хүнийг төрд бүү ойртуул” гэдэг. АН-ын “хүүхдүүд” төр барих болоогүй юм байна. Тэгтлээ бас төлөвшөөгүй нь харагдлаа. Төлөвшсөн, тулхтай нам нь л дээр юм байна даа.

Монгол Улсын 15 дахь Ерөнхий сайд Ш.ГУНГААДОРЖ

УЛСАА ХӨГЖҮҮЛЭХ ЦОГЦ БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛДЭГ

Сүүлийн жилүүдэд хийсэн бүтээн бай гуулалтыг би үгүйсгэхгүй. Чухам байшин бариад дотор нь амьдрах хүн нь бэлгүй, зам тавиад дээгүүр нь давхих машин нь түлшгүй бол яах билээ. Улс орны гол цөм нь хүн. Иргэд нь ажилтай, орлоготой байвал тэрхүү байшинд, тавьсан зам дээгүүр чинь жаргалтай амьдарч, алхана гэсэн үг. АН-ынхан эрх барьсан сүүлийн дөрвөн жилд хүний хөгжлөө мартсан нь хамгийн том алдаа. Монгол Ардын Нам хүнээ, улсаа хөгжүүлэх цогц бодлого хэрэгжүүлж чаддаг нам шүү дээ.

Монгол Улсын 17 дахь Ерөнхий сайд Д.БЯМБАСҮРЭН

АН-ЫН ГОЛ АЛДАА НЬ АШИГ СОНИРХЛЫН ЗӨРЧИЛ

“Өртэй хүн өөдөлдөггүй, өттэй мал таргалдаггүй” хэмээх монгол үг бий. Улсын эдийн засгийг яаж авч явах вэ гэдэг бол маш их ухаан зарсан асуудал. Сэтгэлийн хөөрлөөр шийддэггүй. АН-ын гол алдаа нь тооцоо судалгаагүй, ашиг сонирхлын зөрчил ихтэйд байгаа юм. Жишээ нь “Зээл авчихаад яаж буцааж төлөх вэ” гэдгээ бодоогүй. Ийм төр, Засгийн газар байж болохгүй. Айл өрх ч гэсэн зээл авахдаа тун няхуур ханддаг. Зээлээ яаж төлөхөө ч тооцоолдог шүү дээ. Харамсалтай нь АН-ынхан маань ингэж чадсангүй. Зүг чигээ алдсан мэт дөрвөн жилийг өнгөрүүллээ.

Иргэн Х.ЭРДЭНЭЗАЯА

ЗАЛУУ ГЭР БҮЛИЙГ ДЭМЖИХ БОДЛОГО МИНИЙ СОНГОЛТОД НӨЛӨӨЛСӨН

Москва хотод их сургууль төгссөн. Сургуулиа төгсч ирээд би Монголдоо дөрвөн жил ажиллаж байна. Өнгөрсөн хугацаанд манай улсын нийгэм, эдийн засгийн байдал мэдэгдэхүйц доройтож, ажилгүйдэл ихэссэн. Тиймээс энэ удаагийн УИХ-ын сонгуульд залуучууд идэвхтэй оролцож, ухаалаг сонголт хийгээсэй. Би Монгол Ардын Намыг дэмжиж, саналаа өгнө. Залуучуудын сэтгэлгээ, улс төрийн талаарх ойлголт хэдэн жилийн өмнөхөөс өөр болсон шиг санагддаг. Монгол Ардын Намын мөрийн хөтөлбөрт залуучууд, залуу гэр бүлийг дэмжсэн бодлого зөв суусан нь миний сонголтод нөлөөлсөн.

Иргэн Ц.НЯМАА

ТӨРИЙН БҮХ ШАТАНД ХЯНАЛТ МАШ СУЛ БАЙНА

Би 56 жил тасралтгүй төрийн албанд ажилласан. Тэр дундаа Увс аймгийн захиргааны нарийн бичгийн даргаар 26 жил ажилласан. Сүүлийн үед явж буй сонгууль ардчилсан замаар явж чадахгүй байна. Социалист нийгмийн үед хатуу дэг журамтай байлаа гэсэн ч өнөөгийнх шиг нийгэм ийм ардчилсан бус байгаагүй юм шүү. Одоо төрийн бүх шатанд удирдлагын хямрал нүүрлэж, хяналт сул байна. Чадваргүй төрийн албан хаагчдаар засгийн газар бүрдсэн юм шиг болжээ.

Монгол Улсын зууны манлай уяач Д.ДАВААХҮҮ:

МОНГОЛ АРДЫН НАМ ЗАСАГ БАРЬЖ БАЙХАД ИЙМ БАЙСАНГҮЙ

Сүүлийн жилүүдэд малчдын амьдрал, амьжиргаа өмнө нь байгаагүйгээр уруудсан. Төр засаг ч үндсэндээ малчдаа хөсөр хаячихсан. Монгол Ардын Нам засаг барьж байхад малчид арай ч ингэж ядарч, туйлдаж байсангүй. Мал дагасан буяндаа л болж байх шиг байна. Түүнээс биш АН-ынхан чинь Америк соёл яриад, Монгол соёлоо мартчихсан юм шиг л аяглах юм. Монгол хүн мал сүрэг, газар шороогоо мартах учиргүй л юмсан. Монгол Ардын Нам засаг барьж байхад ямарч гэсэн Монгол Улс Монгол шигээ байжээ.

Оюутан Т.НОМИНДАРЬ

ӨӨРЧЛӨЛТ ХИЙХ ЦАГ БОЛСОН

Оюутан залуус улс төрийн амьдралд нэг их идэвхтэй оролцдоггүй. Учир нь ихэнх залуус “Төрийн төлөө оготно боож үхнэ” гэдэг шиг би улс төрд оролцоод яах билээ” гэдэг. 2012 оноос хойш нийгэм, эдийн засаг хямарч, бидний амьдрал өдрөөс өдөрт доройтож байна. Үүний гол буруутан бол эрх баригчид буюу АН-ынхан гэдгийг хүн бүр мэдэх болжээ. Өөрчлөлт хийх цаг нь болсон. Тиймээс залуус энэ удаагийн сонгуульд идэвхтэй оролцож, ирээдүйн сайн сайхны төлөө зөв сонголт хийгээсэй гэж хүсч байна.

Иргэн Д.НАМЖИЛ

МОНГОЛ АРДЫН НАМ АРД ТҮМЭНТЭЙГЭЭ ХАМТ БАЙЖ ЧАДДАГ

Монгол Ардын Нам хүнд үед ард түмнээ хэзээ ч орхидоггүй. Ийм хүнд хэцүү цагт Монгол Ардын Намын чадварлаг улстөрчид бидэнд тусалж чадна. Ахмадууд бидэнд одоогийн төр засгийн бодлого огт ойлгомжгүй байна. Монгол Ардын Нам төр барьж байх үед бид ингэж туйлдаж байгаагүй юм даа. АН эрх барих үед улсаараа өрөнд орсон.

Дуучин Б.АМАРХҮҮ Амархүү Борхүү

ЗАЛУУСЫН СОНГОЛТООС УЛС ОРНЫ ИРЭЭДҮЙ ХАМААРНА

Монгол Ардын Намд улс орноо өөд татах боловсон хүчин, мэдлэг чадвар бий. Өнгөрсөн түүх үүнийг бэлхнээ харуулдаг. Залуучууд ямар сонголт хийхээс улс орны ирээдүйн өнгө төрх маш их шалтгаална. Энэ удаад бидний сонголт “АН биш, Монгол Ардын Нам байгаасай” гэж би чин сэтгэлээсээ хүсч байна.

Ахмад хилчин Г.БЯМБАСҮРЭН

УЛС ОРНОО АВЧ ЯВАХ ХҮЧТЭЙ НАМ

Монголын тусгаар тогтнолд зэвсэг-лэн халдсан удаа дараагийн дайн байлдаанд тухайн үеийн нам зас-гийн удирдлагуудын саруул ухаан, эр зоригийн хүчээр ялж байсан юм. Дайны талбарт ч, энх цагт ч Монгол Ардын Нам улс орноо аваад явах хүчтэй нам. Тиймээс тэд заавал ялах ёстой болоод байна. Эх орноо гэсэн сэтгэл хүн бүрт байгаа гэдэгт итгэж байна.

Төрийн шагналт, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Д.ТӨРБАТ:

МОНГОЛ АРДЫН НАМ Л АВАРНА. ӨӨР ХЭН Ч ЧАДАХГҮЙ

Монгол Ардын Нам 95 жилийн түүхтэй нам. Аливаа зүйл цаг хугацааны эргүүлгэд шүүгдэж, сайжирч ирдэг уламжлалтай. Өнөөдөр манай улсад Монгол Ардын Нам шиг түшигтэй, тулхтай улс төрийн хүчин алга. Монгол гэдэг өрх айлын хүрсэн амжилт, хөгжсөн байдал Монгол Ардын Намтай салшгүй холбоотой. Энэ удаад ч дааж давшгүй хүнд байдалд орсон Монгол орныг Монгол Ардын Нам л аварна. Өөр хэн ч чадахгүй.


15

Иргэн А.МӨНХТУУЛ

ЗАЛУУСЫГ ДЭМЖДЭГ НАМ

Монгол Ардын Нам бол чадварлаг залуу боловсон хүчинтэй. Үүгээр нь тус намыг үнэлдэг. Энэ удаагийн сонгуульд Монгол Ардын Нам залуу боловсон хүчиндээ итгэл хүлээлгэж, нэр дэвшүүлсэнд олзуурхаж байна. Мөн 2016 оны сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө залуусыг дэмжих бодлогыг тусгасан нь сайшаалтай. Монгол Ардын Нам сонгуульд ялбал залуу үеийн талаар тодорхой бодлого хэрэгжүүлж, Монголоо хямралаас гаргаж чадна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Миний хувьд, залуусыг дэмждэг Монгол Ардын намыг сонгоно.

Оюутан Б.АРИУНЖАРГАЛ

ЗӨВ СОНГОЛТ ХИЙХ ХЭРЭГТЭЙ

“Манай улс сонгуулийн насны 1.2 сая хүнтэй. Тэдний тоонд 170 мянган оюутан залуус багтдаг. Гэхдээ 40 мянган оюутан сонгуульд идэвхтэй оролцдог” гэсэн судалгаа бий. Одоо залуус бид сонгуульдаа идэвхтэй оролцож, улс төрд өөрчлөлт хийх хэрэгтэй. Улс төр, нийгэм, эдийн засаг, иргэдийн амьдрал хүндэрч байгаагийн гол шалтгаан нь төрийн буруу бодлого юм. Энэ байдлыг цаг алдахгүй засч чадахгүй бол яанаа гэж бодох юм. Тиймээс энэ удаагийн сонгуульд маш хариуцлагатай хандаж, зөв сонголт хийх хэрэгтэй.

Оюутан Б.БАТ-ЭРДЭНЭ

БИДЭНД ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУД-ЛЫГ ШИЙДВЭРЛЭНЭ ГЭДЭГТ ИТГЭЖ БАЙНА

Би Монголын хийж бүтээх хүсэл зорилго-той залуусын төлөөлөл. Бидэнд Монгол Улсынхаа хөгжил, дэвшлийн төлөө олон зүйлийг хийж бүтээх санал санаа чилга, эрч хүч бий. Ямар ч үед төр засаг залуусаа дэмжиж байж улс орон хөгжинө. Тиймээс би Монгол Ардын Намыг дэмжиж байна. Яагаад гэвэл ирэх дөрвөн жилд залууст тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх олон ажил хийх улс төрийн хүчин бол Монгол Ардын Нам юм байна гэсэн итгэл суусан.

Гавьяат багш М.ЦЭРЭНХАНД

ТӨЛӨВШӨӨГҮЙ НАМААР ТӨР УДИРДУУЛАХЫН ГОРЫГ АРД ТҮМЭН ХАНГАЛТТАЙ АМСЛАА

Монгол Ардын Нам залгамж халаагаа сайн бэлтгэдэг. Жишээ нь би хүүхэд байхаасаа пионер, эвлэлийн гишүүн болж байлаа. Тэр үе чинь социализм шүү дээ гэж мушгих хэрэггүй. Энэ жил манай нам сонгуульд ялна гэдэгт би огтхон ч эргэлзэхгүй байна. Төлөвшөөгүй нам, хувийн ашиг сонирхолдоо хэт хөтлөгдсөн улстөрчдөөр төр удирдуулахын горыг ард түмэн бид 2012-2016 онд хангалттай амслаа. Үнэнийг хэлэхэд, АН-ынхан өөр хоорондоо эв түнжингүйн улмаас төрийн бодлого алдагдаж, эдийн засгийн өсөлт хасах үзүүлэлт рүүгээ орсныг иргэн бүр хэлдэг. Тэд Монгол Улсыг дампууруулж гүйцэх юм байна.

СТА, жүжигчин Г.АЛТАНШАГАЙУЛС ОРНОО ЗӨВ БОДЛОГООР УДИРДАХ ТУРШЛАГАТАЙ НАМ

Монгол Улсын эдийн засгийн нөхцөл байдал, ард түмний амьдрал сүүлийн дөрвөн жилд эрс доройтсоныг хүн болгон ярьж байна. “Монгол хүн амны билгээс ашдын билэг” гэдэг дээ. Сонгогч бид энэ удаагийн сонгуульд тулхтай, туршлагатай, төр барьж үзсэн намыг сонговол АН төрийн эрх барих үед гарсан алдаа завхралыг засч, улс орноо зөв бодлогоор хөгжүүлэх боломж гарна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Тэр цагт монголчуудын маань ирээдүй ч гэрэл гэгээтэй болно. Улс орноо зөв бодлогоор хөгжүүлэхэд Монгол Ардын Нам манлайлах болов уу. Энэ намын түүхэн замнал нь ч тийм юм даа.

СТА, жүжигчин Г.ЗОЛБООТ

МОНГОЛЫН ТУСГААР ТОГТНОЛ, ХӨГЖЛИЙН ТҮҮХ МОНГОЛ АРДЫН НАМТАЙ

ХОЛБООТОЙ

Монгол Ардын Намын анхны долоо Ардын хувьсгалыг хийж, маршал Х.Чойбалсан тусгаар тогтнолоо улам бэхжүүлж байсан бол маршал Ю.Цэдэнбал Монгол Улсын хөгжлийн тулгын чулууг тавьж байсан юм. Харин манай улс ардчилсан, хүмүүнлэг нийгмийг цогцлооход Ж.Батмөнх даргын гүйцэтгэсэн үүргийг бид үеийн үед санаж явах учиртай. Гэвч зарим улстөрч өнгөрсөн түүхээ үгүйсгэх хандлагатай байгаа нь харамсалтай. Учир нь энэ бол зөвхөн нэг намын ч бус, бүхэл бүтэн улсын түүх. Монголын ард түмэн өнөөг хүртэл Монгол Ардын Намдаа итгэсээр ирсэн. Би ч мөн адил Монгол Ардын Намд саналаа өгнө. Эх орны маань тусгаар тогтнол, хөгжлийн түүхийг Монгол Ардын Нам түүчээлж чадна гэсэн ганцхан итгэл л үлдлээ.

Академич Ж.БОЛДБААТАР

ЭХ ОРНОО ГЭХ СЭТГЭЛ ЗҮРХТЭЙ УЛС ТӨРИЙН ХҮЧИН

Нүүдлийн мал аж ахуйтай орноос орчин үеийн соёл иргэншил хөгжсөн улсыг Монгол Ардын Намын бодлогоор цогцлоосон. Өөрчлөлт шинэчлэлийг энэ нам л эхлүүлсэн гавьяатай. Монгол Ардын Нам эрх барих үед эдийн засаг өсч байлаа. Ер нь улс орноо төвшитгөн хөгжүүлэх үүргийг тус нам хэзээд биелүүлсээр ирсэн. Монгол Улс өнөөдөр хүнд байдалд ороод байна. Бид зөв сонголт хийвэл хөгжинө. Улс орныг өөд татах тулхтай хүчин Монгол Ардын Намаас өөр алга. Энэ нам бүх шатанд боловсон хүчнээ бэлтгэсэн, гишүүд нь мэдлэг, туршлагатай, эх орноо хайрлах сэтгэлтэй нь олон талаар ажиглагддаг юм. Үндэсний тусгаар тогтнолоо алдсан, Хятадын гамин цэрэг, Барон Унгерн манай улсад орж ирсэн тэр үед тусгаар тогтносон улс болох, харийн түрэмгийлэгчдийг хөөн зайлуулах тэмцлийг Монгол Ардын Нам удирдсан. Ийм сэтгэл зүрхтэй улс төрийн хүчнийг дахин сонгоосой гэж хүсэх байна.

Ардын жүжигчин Б.ЗАНГАД

АРД ТҮМНЭЭ ХЯМРАЛААС ГАРГАХ ХҮНДХЭН ДААЛГАВАР МАНАЙ НАМД

ОНОГДОЖ БАЙНА

Манай нам улс орноо ийм хүнд байдалд оруулж байсан түүх байхгүй. Харин ч хүнд байдлаас гаргаж байсан түүх л бий. Энэ удаад улс орон, ард түмнээ хямралаас гаргах хүндхэн даалгавар манай намд оногдож байна. Эрх баригчдын харалган бодлогыг засч залруулах ганц нам нь Монгол Ардын Нам. Тиймээс бид хамтдаа улс орноо аврахын тулд Монгол Ардын Намыг л сонгох ёстой.

Иргэн Ж.УЯСАХ

МОНГОЛ АРДЫН НАМ ЗАЛУУСЫНХАА ҮГИЙГ СОНСДОГ

Монголын залуус гадаадад боловсрол эзэмшиж, зарим нь тухайн улсдаа ажиллаж амьдарч байна. Би Тайваны Азийн их сургуулийг төгссөн. Өрнө, дорнын орнуудад мэдлэг, боловсрол эзэмшсэн залуу үе маань эх орныхоо төлөө зүтгэхэд хэзээд бэлэн байдаг. Монгол Ардын Нам олонхи байхдаа гадаадад ажиллаж амьдарч буй залуусынхаа санал бодлыг сонсож, байнга холбоотой байдаг байсан. Одоо ч ялгаагүй. Тиймээс би Монгол Ардын Намыг дэмжинэ.

Оюутан А.НАРАНТУЯА

ӨМНӨХ СОНГОЛТДОО СЭТГЭЛ ДУНДУУР БАЙНАТөр засгаас залуусаа дэмжих бодлого учир дутагдалтай байна. Гэтэл өнөөгийн нийгэмд залуусын оролцоо маш чухал байгаа нь салбар бүрт харагддаг. Залуусын оролцоог дэмжих ажлуудыг төрийн бодлогын хэмжээнд дорвитой хэрэгжүүлмээр байна. Өмнөх сонголтдоо би сэтгэл дундуур байгаа. Учир нь сүүлийн жилүүдэд нийгэм, эдийн засгийн хямрал эрчимтэй нүүрлэж, ард түмний амьдрал доройтож байгаа нь хэнд ч харагдаж байна шүү дээ. Залуус бид улс орныхоо хөгжлийн жолоог одоо атгая гэж яараагүй, харин идэвхтэй оролцъё л гэж байгаа хэрэг. Тийм боломж Монгол Ардын Нам олгоно гэж итгэлээ.

Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт, яруу найрагч

Б.ИЧИНХОРЛОО

ТЭД Л ЗҮТГЭЖ, ТЭД Л ХӨГЖҮҮЛСЭН

Тэнгэрлэг монголчуудын хийморь лундаа сүүлийн дөрвөн жил өөдөлсөнгүй. Энэ нь нэгдүгээрт, бид бүгдийг чиглүүлж яваа эрх баригчдын буруу, хоёрдугаарт, чиглүүлэх хүмүүсээ зөв сонгож чадаагүй ард түмэн бидний буруу. Найм дахь удаагийн УИХ-ын сонгуульд би Монгол Ардын Намаа дэмжиж оролцоно. Учир нь Монгол Ардын Нам тулхтай, түшигтэй улс төрийн хүчин. Мөн залуусаар үргэлж цус сэлбэж, шинэчлэгдэж байдаг. Үндсэндээ 95 жилийн түүхтэй ч гэсэн “Залуучуудын нам” гээд хэлчихэд нэг их буруудахгүй. Тийм болохоор Ардын нам л ард түмэнтэйгээ хамтран хүндрэлийг даван туулж чадна гэдэгт би эргэлзэхгүй байна. Өнгөрсөн 100-гаад жилийн түүхэнд улс орныхоо төлөө тэд л ард түмэнтэйгээ хамт зүтгэж, тэд л хөгжүүлсэн.

Иргэн Ц.ТӨМӨРБААТАР

ХҮН ХААНА Ч БАЙСАН ЭХ ОРНОО Л ГЭХ ЮМ

Сайн байцгаана уу. АНУ-ын Вашингтон хотоос мэнд-чилж байна. Монгол Улс маань өрийн хямралд, хэрэглээний бүтээгдэхүүнээ граммаар авдаг болсон тухай мэдээллийг цахим орчноос уншаад үнэхээр их сэтгэл эмзэглэлээ. Ардчиллын өлгий нутаг АНУ-ын иргэд ч Монгол Улсын ардчилалд шилжсэн үйл явцыг бахархан ярьцгаадаг. Харамсалтай нь ардчиллын замд хөтөлсөн гэх хүмүүс Монгол Улсыг дампуурлын ирмэгт аваачсанд гайхах, жигших хүн цөөнгүй байна. Хүнд нөхцөл байдалд орсон элэг нэгт ахан дүүсээ, энэ нөхцөл байдлаас гаргаж чадах улс төрийн хүчин, намыг сонгох нь Монгол Улсын ирээдүйд шууд нөлөөлнө. Бүх шатанд нүүрлэсэн хямралаас Монгол Ардын Нам л гаргаж чадна. Та бүхэн Монгол Ардын Намыг дэмжиж саналаа өгнө гэдэгт би итгэлтэй байна.

“Засаглалын хямралаас ангижрахын тулд төр барьж үзсэн туршлагатай Монгол Ардын Намыг сонгоно . . .

Ардчилал гэдэг нь ард түмнээрээ хөгжих биш, алагчилж хөлжихийн нэр болжээ . . .

Монгол Ардын Нам бол хүнээ, улсаа хөгжүүлэх цогц бодлого хэрэгжүүлдэг нам . . .

Монгол Ардын Нам шиг түшигтэй, тулхтай улс төрийн хүчин алга . . .

Монгол Ардын Нам төр барьж байх үед ард түмэн ийм хүнд байдалд орж байгаагүй. АН эрх барих үед улсаараа өрөнд орлоо . . .

Монгол Ардын Нам эрх барих үед эдийн засаг өсч байлаа . . .

Улс орноо аврахын тулд Монгол Ардын Намыг л сонгох ёстой . . .

“

Career

МАН-ын мөрийн хөтөлбөрийн сонин