ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТӨГСДӨД ТУСЛАМЖ …gemtel.mn/uploads/Unelgee mongol.pdfГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТӨГСДӨД

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТӨГСДӨД ТУСЛАМЖ ҮЗҮҮЛЭХ ЭМНЭЛЭГТ ТҮШИГЛЭСЭН

“НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨВ”-ТЭЙ ХОЛБООТОЙ БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧГИЙН

НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН ҮНЭЛГЭЭ

Улаанбаатар хот2019 он

Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн “Нэг цэгийн үйлчилгээ”-ний төвтэй холбоотой бодлогын баримт бичгийн нөхцөл байдлын үнэлгээ


2 3

ГАРЧИГ 1. УДИРТГАЛ ...........................................................................................8 2. ҮНЭЛГЭЭНИЙ АРГА ЗҮЙ 2.1 Үнэлгээний зорилго ...........................................................................11 2.2 Үнэлгээний зорилт .............................................................................11 2.3 Үнэлгээний аргачлал..........................................................................11 3. ҮНЭЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН...................................................................13 3.1. НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨВИЙН ӨНӨӨГИЙН

БАЙДАЛ.............................................................................................13 3.1.1. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд үзүүлэх эмнэлэг

түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний төвийн мэдээлэл, 2018........................................................................................... .......16

3.1.2. БОДЛОГЫН БАРИМТЫН ТОЙМ, ҮНЭЛГЭЭ......................19 3.1.3. МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ........................................................20

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль….........................21 Хүүхэд хамгааллын тухай хууль.......................................................28 Зөрчлийн тухай хууль................................................................... ......30 Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хууль………………................31 Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль..............................32 Ахмад настны тухай хууль……………………….............................32 Нийгмийн халамжийн тухай хууль...................................................32 Эрүүл мэндийн тухай хууль ..............................................................33

3.2.2 ХОЛБОГДОХ ЖУРМУУД ....................... .................................35 Нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журам......................36

Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн аюулгүй байдалд хяналт тавих журам…………………………………......................…......................43

Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх статистик мэдээлэл, тоо бүртгэл хөтөлж, мэдээллийн сан бүрдүүлэх журам.......................46

Хууль сахиулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх болон холбогдох бусад байгууллага хоорондын мэдээлэл солилцох журам.........................50

Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журам.....................52 Гэр бүлийн хүчирхийллэлд өртөгсдөд эмнэлгийн ба сэтгэл зүй, сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам....................................55 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд үйлчилгээ үзүүлэх журам.....................................................................................57 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх журам...................................................................58

Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах журам ..........................................................................................................60 Хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах журам...............60

ҮНЭЛГЭЭНИЙ БАГ Үнэлгээ хянасан: Т. Мөнхсайхан ГССҮТ захирал, докторант С. Цэгмэд НЭМХШХ ТББ, АУ-ны доктор Н. Арвинтариа ХЭҮТ ТББ, ЭЗШХ зохицуулагч Үнэлгээ хийсэн баг: Д. Байгалмаа ЭМЯ-ны Нөхөн үржихүйн эрүүл

мэнд, өсвөр үе, залуучуудын асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, ЭМУУ-ны магистр

Ш.Нансалмаа ГССҮТ, АУ-ны доктор Д. Одгэрэл ГССҮТ, УУ-ны магистр Б.Сувд-Эрдэнэ ГССҮТ, Эрх зүйч магистр Д. Даваасүрэн ГССҮТ, магистрант Үнэлгээнд оролцогсод: Т. Мөнхсайхан ГССҮТ захирал, докторант Д. Байгалмаа ЭМЯ-ны Нөхөн үржихүйн эрүүл

мэнд, өсвөр үе, залуучуудын асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, ЭМУУ-ны магистр

Ш.Нансалмаа ГССҮТ АУ-ны доктор С. Цэгмэд НЭМХШХ ТББ, АУ-ны доктор Н. Арвинтариа ХЭҮТ ТББ, ЭЗШХ зохицуулагч Д. Одгэрэл ГССҮТ УУ-ны магистр Д. Сэржмядаг НЦГ, Түр хамгаалах байрны дарга Б. Баярмаа СБДЭМТ, НЭМ-ийн тусламж

хариуцсан орлогч дарга, АУ-ны магистр

Д. Энхбаяр ГССҮТ, Нийгмийн ажилтан Б. Сувд-Эрдэнэ ГССҮТ, Эрх зүйч магистр Д. Даваасүрэн ГССҮТ, магистрант С. Долгорсүрэн СБДЭМТ, сэтгэл зүйч Ч. Дээдэнцэцэг ГССҮТ, Сэтгэл зүйч



4 5

ӨМНӨХ ҮГ Монгол Улсын Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль,

Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах тухай хууль, Хүүхдийн эрхийн тухай хууль, Хүүхэд хамгааллын тухай хуульд гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчдод эрүүл мэндийн, сэтгэл зүйн, хууль, нийгэм хамгааллын тусламж үйлчилгээг нэг цэгээс үзүүлж байхаар тусгагдсан буюу энэхүү үүргийг “Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үзүүлэх Нэг цэгийн үйлчилгээний төвтэй” үзүүлэх хууль эрхзүйн орчныг бүрдүүлсэн.

Энэхүү Нэг цэгийн үйлчилгээний төвтэй холбоотой гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, эрт шатанд илрүүлэх, таслан зогсоох, хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах төрийн бүтэц, механизм, байгууллага, албан тушаалтны оролцоо, гүйцэтгэх үүрэг, эрх хэмжээ, тэдгээрийн үйл ажиллагааны уялдаа холбоог нарийвчлан зохицуулахтай холбогдсон эрх зүйн олон баримт бичгүүд дээрх хуулиудыг дагалдан батлагдан мөрдөгдөж байна.

Нэг цэгийн үйлчилгээний төвөөр үйлчлүүлэгчдийн жилээс жилд нэмэгдэж байгаатай холбоотой түүний бүтэц, үйл ажиллагааны тулгамдсан асуудлыг тогтоох, зохицуулсан хуулийн заалт, дагаж гарсан тушаал шийдвэрүүдийн хэрэгжилт, эдгээр тушаал шийдвэрийг боловсронгуй болгох шаардлага байгаа эсэх талаарх нөхцөл байдлын үнэлгээг эрүүл мэндийн байгууллагад суурилсан Нэг цэгийн үйлчилгээний төвд хийж гүйцэтгэлээ. Ингэснээр эмнэлэг түшиглэсэн нэг цэгийн үйлчилгээний төвөөс гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчдод эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх бэлэн байдал, чирэгдэлгүй, шуурхай үзүүлэх чадамж, зохион байгуулалт сайжрах юм.

Энэхүү үнэлгээний тайланг боловсруулахад НҮБ-ын Хүн амын сангийн санхүүжилтээр Эрүүл Мэндийн Яам, Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төв, Цагдаагийн Ерөнхий Газар, Сүхбаатар Дүүргийн Эрүүл Мэндийн Төв, “Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Хөгжил Шинэчлэлийн Хүрээлэн” ТББ, “Хүчирхийллийн Эсрэг Үндэсний Төв” ТББ хамтран ажилласан болно.

Т. Мөнхсайхан

ГССҮТ-ийн Ерөнхий захирал

Нөхцөл байдлын үнэлгээ хийх журам................................................61 Хохирогчид эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх журам...........62 Хохирогчид сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам….................66 Сэтгэл зүйн зөвөлгөө үйлчилгээ үзүүлэх журам….........................67 Холбон зуучлах үйлчилгээний журам ..............................................68 Хамтарсан багийн ажиллах журам..........................................................74

Зан үйлд нөлөөлөх албадан сургалт зохион байгуулах журам.......76 Зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтын журам...........................75

3.2.3 СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР......................................................76 4. ДҮГНЭЛТ............................................................................................78 5. САНАЛ ЗӨВЛӨМЖҮҮД..................................................................80 6. НОМ ЗҮЙ......................................................................................... ....83



6 7

ХҮСНЭГТ, ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ Зураг 1 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсөд,

ГССҮТ-ийн НЦҮТөв, 2010-2018 он Зураг 2. Үйлчлүүлэгчдийн өртөж буй

хүчирхийллийн хэлбэр давхардсан тоогоор, ГССҮТ-ийн НЦҮТөв, 2018 он

Зураг 3. Хүчирхийлэл гарч буй байршил, дүүргээр, ГССҮТ-ийн НЦҮТөв, 2018 он

Зураг 4. Хүчирхийлэл үйлдэгч хэн болох талаар, ГССҮТ-ийн НЦҮТөв, 2018 он

Зураг 5. Хүчирхийлэл үйлдэгчийн боловсролоор, ГССҮТ-ийн НЦҮТөв, 2018 он

Зураг 6. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсөд, СБДЭМТ-ийн НЦҮТөв, 2010-2018 он

Хүснэгт 1. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд сургууль /цэцэрлэгт хамрагдсан байдал, ГССҮТ-ийн НЦҮТөв, 2018 он

ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ТАЙЛБАР

ГБХТТХ Гэр Бүлийн Хүчирхийлэлтэй Тэмцэх Тухай Хууль

ГССҮТ Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төв ГБХ ГБХЗХГ

Гэр бүлийн хүчирхийлэл Гэр Бүл Хүүхэд Залуучуудын Хөгжлийн Газрыг

ГХУСАЗЗ Гэмт Хэргээс Урьдчилан Сэргийлэх Ажлыг Зохицуулах Зөвлөл

ДЭМБ Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага НҮБ Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага НҮБ-ХАС Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүн амын сан НЗДТГ Нийслэлийн Засаг Даргын Тамгын Газар НЦҮТ Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв НЭМҮТ Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв НЭМХШХ ОУ СБДЭМТ

Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Хөгжил Шинэчлэлийн Хүрээлэн Олон Улсын Сүхбаатар Дүүргийн Эрүүл Мэндийн Төв

УСТҮТ ХЗДХЯ

Урьдчилан Сэргийлэх Тусламж Үйлчилгээний тасаг Хууль Зүй Дотоод Хэргийн Яам

ХНХЯ Хөдөлмөр Нийгмийн Хамгааллын Яам ХАЯТТ Хүлээн Авах Яаралтай Тусламийн Тасаг ХЭҮТ Хүчирхийллийн Эсрэг Үндэсний Төв ТХЗ Тогтвортой Хөгжлийн Зорилт ХХЭ Хүчирхийллийн Хохирогч Эмэгтэйчүүд ХЭТТ Хүний Эрхийн Түгээмэл Тунхаглал ХБ Хамгаалах байр ЦЕГ Цагдаагийн Ерөнхий Газар ЭМЯ Эрүүл Мэндийн Яам ЭБШТХ Эрүүгийн Байцаан Шийтгэх Тухай Хууль ЭЗШХ Эрх зүйн шинэчлэл хөтөлбөр ЭХЭМҮТ Эх Хүүхдийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв



8 9

дотны хүнийхээ зүгээс биеийн гэмтэл болон сэтгэл санааны дарамтанд байж, айдас түгшүүрийг тээн олон байгууллагын хаалга татан эцэст нь зохих тусламж дэмжлэг авч чадалгүй эрүүл мэнд, амьдралаараа хохирон цөхрөх, улмаар амь насаа алдах эрсдэлтэй нөхцөлд амьдарч буй тохиолдлуулд цөөнгүй байсан.3 Эрүүл мэндийн салбарын жендерээс үүдэлтэй хүчирхийллийн талаар бодлого, үзэл баримтлалыг ДЭМБ, Женевийн хорооноос гаргасан 2002 оны “World report on violence and health” зөвлөмжийг, шинжээч эмчийн үйлчилгээ болон хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэдтэй ажиллах удирдамжийг Америкийн Нэгдсэн Улсын Минесота, Виржиния мужууд, Малайз Улсын гэмтлийн эмнэлгийн нэг цэгийн хямралын үйлчилгээ, Филиппин Улсын хүүхэд хамгааллын нэгжүүд ажилладаг байна.4

Эдгээр улсууд мөрдөн хэрэгжүүлж байгаа удирдамж, нормативыг жишиг болгон дээрх туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэхийг Монгол Улсын засгийн газрын зүгээс бодлогоор дэмжиж 2009 оны 9-р сарын 22-ны өдрийн 308/189/129 тоот тушаалаар “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв байгуулах тухай” журмыг Эрүүл мэндийн сайд, Хууль зүй дотоод хэргийн сайд,

Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн сайд нар хамтран баталсан. Энэхүү тушаалын дагуу 2010 онд ХЗДХЯ-ны харьяа Шүүх шинжилгээний үндэсний төв, ЭМЯ-ны харьяа эмнэлэгт түшиглэн Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төв, НЗДТГ-ын Эрүүл Мэндийн газрын харьяа эмнэлэгт түшиглэн Сүхбаатар дүүргийн эрүүл мэндийн төв дээр “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”-үүд тус тус байгуулагдсан.5 МУ-ын Засгийн газрын 2009 оны 09 дүгээр сарын 9-ны өдрийн 279-р тогтоолоор “Осол гэмтэл, хүчирхийллээс сэргийлэх үндэсний хөтөлбөр II” батлагдан хэрэгжиж эхэлсэн нь гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлийн хохирогчдод эмнэлэгт түшиглэсэн тусламж үйлчилгээ хөгжих үндэс суурь тавигдсан. Уг хөтөлбөрийн зорилтын нэгээр хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үзүүлэх чиглэлээр эмнэлэгт түшиглэсэн “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”-ийг байгуулах ажлыг дэмжиж, түүний чанар хүртээмжийг сайжруулахаар заасан байдаг. Тус хөтөлбөр хэрэгжиж дуусахад “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”-ийн тоог 8-д хүргэнэ хэмээн заажээ.6 2018 оны байдлаар Монгол улсын

1. УДИРТГАЛ НҮБ-ын “Тогтвортой хөгжлийн зорилт-2030”-ын 16.1-т

“Хүчирхийллийн бүх хэлбэр болон хүчирхийллийн шалтгаантай нас баралтын түвшнийг үлэмж хэмжээгээр бууруулах”, 16.2-т “Хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэл, мөлжлөг, хүний наймаа, тамлан зовоох зэрэг хүүхдийн эсрэг хүчирхийллийн бүх хэлбэрийг таслан зогсоох”, 5.2-т “Албан болон хувийн хүрээнд эмэгтэйчүүд, охидын эсрэг хүчирхийллийн бүх хэлбэр, тухайлбал хүний наймаа, бэлгийн болон бусад хэлбэрийн мөлжлөгийг таслан зогсоох” тухай тус тус заасан байна.1

ДЭМБ-ын 1996 оны 49-р хуралдаанаас гарсан баримт бичигт “Жендерийн уламжлалт үзэл хандлага, зан үйлээс үүдэлтэй хүчирхийлэл нь хувь хүн, гэр бүл, нийгмийн хөгжил, эдийн засагт ихээхэн хор уршиг учруулж буй нь дэлхийн хүн амын эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлын нэг юм. Үүнд зөвхөн эрүүл мэндийн бус бусад салбарын оролцоог хангасан богино ба урт хугацааны урьдчилан сэргийлэх, нөхөн сэргээх цогц үйлчилгээг хөгжүүлэх нь улс орон бүрийн төрийн бодлогын түвшинд авч үзэх ёстой асуудал” хэмээн онцлон тэмдэглэсэн билээ.2

Гэр бүлийн, бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн насанд хүрэгч болон хүүхдийг хэвийн байдалдаа эргэн ороход дэмжин туслахад нийгмийн, халамжийн, эрүүл мэндийн, сэтгэл зүйн, хууль эрх зүйн салбар дундын оролцоог зангидсан зохион байгуулалт бүхий үр дүнтэй цогц үйлчилгээг “Нэг цэгийн үйлчилгээний төв” гэж нэрлэдэг. 3

Дэлхийн улс оронд гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн хохирогчдыг хамгаалах, нөхөн сэргээх, дунд шатнаас урьдчилан сэргийлэх зэрэг нийгмийн ажлын үйлчилгээг олон салбарын мэргэжилтнүүд нэг цэгээс, нэгэн зэрэг үзүүлэх үйлчилгээ бий болоод 30 гаруй жил боллоо. Хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчид амар тайван байх гэр бүлийн орчиндоо, итгэж найдаж болох ойр

1 НҮБ-ын “Тогтвортой хөгжлийн зорилт-2030-16.2 2 Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн “Нэг цэгийн үйлчилгээ” түр удирдамж, 2010 он 3 Энхсайхан.Р, Бадамцэцэг.Л, Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд үзүүлэх тусламж үйлчилгээ, 2010 он 4 Etienne G. Krug, Linda L, World report on violence and health, WHO, 2002



10 11

болон энэ хуульд заасан бусад үйлчилгээг нэг дор үзүүлэх ажиллагааг хэмээн томьёолон тодорхойлжээ.7

Монгол Улсын Засгийн газраас 2004 онд “Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль”, “Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”-ийг баталсан боловч бусад холбогдох хуулинд өөрчлөлт ороогүйгээс хэрэгжилтэнд ахицтай байдал ажиглагдаагүйгээс 2016 оны 12 сард ГБХТТХ-ийг дахин шинэчилэн найруулж гэр бүлийн хүчирхийллийн асуудлыг гэмт хэрэг гэж авч үзсэн нь дэвшилт болсон. ГБХТТХ-ийг дагалдан гарсан нийт 33 журам батлагдсан. Хэдийгээр бодлогын баримт бичгүүд батлагдсан боловч өнөө хүртэл “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв” нь стандартынхаа дагуу ажиллаж чадахгүй, хохирогчид нэг дороос үйлчилгээг үзүүлэх үйлчилгээний утга алдагдсаар байна. Иймээс ГБХТТХууль, түүнийг дагалдан гарсан журам, хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт, өдөр тутамдаа хэрхэн мөрдлөг болж буйд үнэлгээ хийх хэрэгцээ шаардлага байна. 2. ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТ, АРГА ЗҮЙ 2.1 Үнэлгээний зорилго

Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв дээр мөрдөгдөж байгаа бодлогын баримтад тойм, дүн шинжилгээ хийж дүгнэлт, зөвлөмж гаргах 2.2 Үнэлгээний зорилт - Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвийн одоогийн төлөв байдалд

үнэлгээ хийх - Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвийн тусламж үйлчилгээний

талаар мөрдөгдөж байгаа бодлогын баримтуудын тоймыг нэгтгэж, үнэлэх

- Цаашид бодлогын баримтад нэмж оруулах асуудлыг тодруулж, дүгнэлт зөвлөмж гаргах

2.3 Үнэлгээний аргачлал Бодлогын баримт бичигт үнэлгээ хийхдээ агуулгын дүн шинжилгээ (Content Analysis)-ний тоон (quantitative content analysis) болон чанарын (qualitative content analysis) аргыг ашигласан.

хэмжээнд нийт ХЗДХЯ, ЭМЯ, ГБХЗХГ, ТББ-ийг түшиглэн ”Нэг цэгийн үйлчилгээний төв” байгуулагдсанаас: Улаанбаатар хотод 5 газар: Эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв (Гэмтэл

Согог Судлалын Үндэсний Төв, Сүхбаатар Дүүргийн Эрүүл Мэндийн Төвийн дэргэдэх)

Хууль зүй, дотоод хэргийн яамыг түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв (Шүүх Шинжилгээний Үндэсний Төв)

Гэр Бүл Хүүхэд Залуучуудын Хөгжлийн Газрыг түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв (Хан-Уул, Баянзүрх дүүрэг)

Орон нутагт 10 газар: Эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв (Говь-

Алтай аймгийн Нэгдсэн эмнэлэг) Хууль зүй, дотоод хэргийн яам түшиглэсэн Нэг Цэгийн

Үйлчилгээний Төв (Завхан, Баян-Өлгий аймгийн Цагдаагийн газар)

Гэр Бүл Хүүхэд Залуучуудын Хөгжлийн Газрыг түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв (Дархан-Уул, Дорнод, Өвөрхангай, Өмнөговь, Хэнтий, Хөвсгөл аймаг)

Төрийн бус байгууллага түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв (Баянхонгор аймаг)

Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв нь дараах тусламж үйлчилгээг үзүүлдэг. Үүнд:

Илрүүлэх Баримтжуулалт Хямралын үеийн үйлчилгээ Аюулгүй байдлыг хамгаалах Асрамж халамжийн үйлчилгээ Холбон зуучлах Нууцыг хадгалах Хуулийн дагуу асуудлыг шийдвэрлүүлэх Эргэх холбоо сүлжээт үйлчилгээ зэрэг үйл ажиллагааг

явуулдаг. 2016 оны 12 сард шинэчлэн батлагдсан ГБХТТХ-ийн 5.1.3-т “ Нэг цэгийн үйлчилгээний төв” гэж хохирогчийг эмнэлэг, төрийн, төрийн бус байгууллагад түр байрлуулан эмнэлгийн тусламж



12 13

3. ҮНЭЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН 3.1.1. НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨВИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ

Нийслэлийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төв болон СБДЭМТ-ийн дэргэдэх эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв нь 2009 оны 9-р сарын 22-ны 308/189/129 тоот тушаалаар батлагдаж, 2010 онд Эрүүл мэндийн яам, Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага, Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүн Амын Сангийн техник, санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр тус тус байгуулагдсан.

Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төвийн дэргэдэх эмнэлэгт түшиглэсэн “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”:

Тус Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв нь одоогоор 1 албаны дарга, 1 ахлах нийгмийн ажилтан, 3 ээлжийн нийгмийн ажилтантай 24 цагаар тасралтгүй үйлчилгээ үзүүлэн ажиллаж байна. Үйлчилгээг үзүүлэхдээ: 1. Хүлээн авах яаралтай тусламжийн тасаг, амбулаторийн тасгийн

эмч анхны үзлэг хийхдээ гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн улмаас эрүүл мэндээрээ хохирсон өвчтнийг илрүүлэх, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлсний дараа шаардлагатай тохиолдолд нарийн мэргэжлийн эмчийн оношлогоо, эмчилгээнд хамруулж Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвийн Нийгмийн ажилтанд хүлээлгэн өгнө.

2. Нийгмийн ажилтан хохирогчийг тайвшруулах, баримтжуулах, мэдээлэл, зөвлөгөө өгөх зорилготой ганцаарчилсан уулзалт, ярилцлага хийж, хувийн хэргийг нээхээс эхлэн хаах хүртэл үйл явцын тэмдэглэл хөтлөх, хүчирхийллийн нөхцөл байдалд цагдаагийн ажилтантай хамтран үнэлгээ хийх, аюулын болон эрсдлийн түвшинг тогтоох, үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээг тодорхойлох, дараагийн шатанд хамгаалах, нөхөн

3. Сэргээх болон халамжийн үйлчилгээг үзүүлэх, шаардлагатай гэж үзвэл мэргэжлийн байгууллагад холбон зуучилж, нийгмийн хэвийн амьдралдаа эргэн ортол нь хамтран ажиллана. Ялангуяа бага насны хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөн тохиолдолд онцгойлон анхаарч хүүхдийн тусламжийн утас 108-д үйлчлүүлэгч хүүхэд бүрийг мэдээлж хамтран ажиллаж байна.

4. Эрсдэл өндөртэй үйлчлүүлэгчийг 24-72 цагийн хооронд аюулгүй байдлын хамгаалалтын үйлчилгээ үзүүлж түр

Хайлт, мэдээлэл цуглуулалт Эрүүл мэндийн яам, Хууль зүй дотоод хэргийн яам,

Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын яам болон Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төв, Legalinfo веб сайтуудаас мэдээллийг цахимаар хайж холбогдох журам, хөтөлбөрийг олж авсан.

“Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль”, “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”-тэй холбогдох хууль журам, Эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв, Эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвийн үйл ажиллагаа, дүрэм журам зэрэг түлхүүр үгнүүдийг ашиглан Google, NCAV.mn, Moh.mn, мэдээллийн сайтаас хайлт хийж холбоотой мэдээллийг ашигласан болно.

Баримт бичгийг нэг бүрчлэн уншин судалж, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль болон дагалдан гарсан хууль, журам, хөтөлбөрүүдийг цуглууллаа. Хайлтын үр дүнд нийт:

- 8 хууль - 27 журам - 2 сургалтын хөтөлбөр цугларсанаас гэр бүлийн

хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвтэй холбоотой дараах хууль, журам, хөтөлбөрүүдэд дүгнэлт хийлээ.

- Монгол улсын хууль -8 - ХЗДХСайд, ЭМСайд, ХНХСайдын баталсан тушаал

журам -18 - Сургалтын хөтөлбөр -1-ийг хамруулсан.

Мөн Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төв, Сүхбаатар Дүүргийн Эрүүл Мэндийн Төвийг түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвийн удирдлага, мэргэжилтнүүдтэй чанарын ярилцлага болон check-list асуумжаар ярилцлага хийв.



14 15

эмчилгээнд хамруулж өндөр эрсдэлтэй бол 24-72 цагийн түр хамгаалах байранд байрлуулж эрүүл мэндийн болон нийгмийн ажлын үйлчилгээг үзүүлж байна. /Энэ тохиолдолд харуул хамгаалалтын ажилтан хариуцан, камераар хянадаг/.

2. ЭМТ-ийн даргын тушаалаар гэмтэл, эмэгтэйчүүд, хүүхэд, дотор, мэдрэл, лабораторийн эмч нар орон тооны бус багт ажилладаг бөгөөд анхны үзлэг хийхдээ гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн улмаас эрүүл мэндээрээ хохирсон өвчтөнийг илрүүлж, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлсний дараа шаардлагатай тохиолдолд бусад эмнэлэгт илгээх эсвэл НЦҮТөвийн Нийгмийн ажилтанд хүлээлгэн өгч өндөр эрсдэлтэй хохирогчыг 72 цагийн турш хамгаалах байранд байрлуулж дараагийн шатны байгууллага руу шилжүүлэх.

3. Хамтарсан багаар бага эрсдэлтэй гэж үнэлэгдсэн мөн эмч нарын зүгээс илрүүлсэн гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн үйлчлүүлэгчдэд сэтгэл зүйн болон хуулийн анхан шатны зөвлөгөө, мэдээллийг өдөр бүр үзүүлж байна.

4. НЦҮТөвийг зорин ирсэн эрсдэл багатай үйлчлүүлэгч нарт сэтгэл зүйн болон хуулийн анхан шатны зөвлөгөө өгч бүртгэлжүүлж эргэх холбоотой ажиллаж байна.

5. Дүүргийн цагдаагийн 1,2 дугаар хэлтэстэй хамтран ажиллах гэрээ байгуулан хохирогчид тусламж үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна цагдаагийн албан хаагч, архидан согтуурч эрүүлжүүлэгдсэн иргэд, хороодын хэсгийн ахлагч, иргэд, ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдад хүчирхийллийн тухай ойлголт, урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэх, мэдээлэх талаар богино хугацааны сургалт, мэдээлэл, нөлөөллийн ажил явуулж байна.

6. Дүүргийн 1-20 дугаар хорооны Өрхийн эмч нарт гэр бүлийн хүчирхийллийг илрүүлэх, баримтжуулах, мэдээлэх талаар тогтмол мэдээлэл өгч, арга зүйгээр ханган ажилладаг.

7. Олон нийтэд зориулсан “СБД-ийн Эрүүл Мэндийн Төв НЦҮТөв”-ийн пэйж хуудас ажиллуулдаг.

байрлуулан хэрэгцээнд суурилсан үйлчилгээг үзүүлж холбогдох байгууллагад холбон зуучилж эргэх холбоотой ажиллаж байна.

5. Аюулгүй байдлаа хамгаалуулах шаардлагатай эрсдэлтэй нөхцөлд байгаа хохирогч шүүх, цагдаагийн байгууллагад өргөдөл гомдол гаргах тохиолдолд “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”-ийн Нийгмийн ажилтан нь хүчирхийлэл үйлдэгдсэн газрын харьяаллын дагуу цагдаагийн бүрэлдэхүүнийг дуудна. Цагдаагийн ажилтан нь дуудлагаар “Нэг Цэгийн Үйлчилгээ Төв”-д шуурхай ирж, баримтжуулах, хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажиллагаа явуулна. Мөн 24 цагийн дотор шүүхийн шинжилгээ хийлгэж, гэмтлийн зэргийг тогтоох тухай шийдвэрийг хохирогчид цагдаа өгөх үүрэгтэй.

6. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчид шүүх, цагдаагийн байгууллагад хандахгүйгээр зөвлөгөө мэдээлэл авч үйлчлүүлэх тохиолдолд харьяа дүүрэг, хорооны хамтарсан баг, гэр бүл, ойр дотны хүмүүсийнх нь хамгаалалтанд Нийгмийн ажилтан хүлээлгэн өгнө.

7. Эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд болон хуулиар үүрэг хүлээсэн бусад мэргэжилтнүүд болох сургууль, цэцэрлэгийн багш, эцэг эхчүүдэд гэр бүлийн хүчирхийллийн тухай ойлголт, хүчирхийллийг эрт илрүүлэх, мэдээлэх, илгээх тухай сургалтыг тогтмол зохион байгуулан ажиллаж байна.

8. “ГССҮТөв Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Алба” гэсэн пейж хуудсаар дамжуулан иргэд олон нийт руу чиглэсэн брошур, постер, инфографикыг тогтмол шинэчилэн боловсруулан түгээж, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг идэвхитэй явуулдаг.

Сүхбаатар Дүүргийн Эрүүл Мэндийн Төвийн дэргэдэх эмнэлэгт түшиглэсэн “Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв”: Тус НЦҮТөв нь орон тооны 1 сэтгэл зүйч, 1 нийгмийн ажилтантай өдрийн 8 цагийн үйлчилгээ үзүүлэн, ажиллаж байна. Үйлчилгээг үзүүлэхдээ: 1. СБД-ийн хороодын хамтарсан багаас илгээсэн гэр бүлийн

болон бэлгийн хүчирхийллийн улмаас эрүүл мэндээрээ хохирсон иргэнийг СБДЭМТ-ийн НЦҮТөвд хүлээн авч эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлсний дараа шаардлагатай тохиолдолд нарийн мэргэжлийн эмчийн оношлогоо,



16 17

Хүчирхийллийг гарч буй байршлаар нь Сонгинохайрхан 26% (177), Баянзүрх 18.9% (128), Баянгол 18.3% (124), Хан уул 11.2% (76), Чингэлтэй 10.3% (70), Сүхбаатар 6.9% (46), Багануур 2.1% (14), Багахангай 0.4% (4), Налайх дүүрэгт 0.3% (3) тус тус хүчирхийллийн тохиолдол бүртгэгдсэн байна. /Зураг 3/

Зураг 3. Хүчирхийлэл гарч буй байршил, дүүргээр, ГССҮТ-ийн

Нэг цэгийн үйлчилгээний төв, 2018 он Үйлчилгээ авахаар ирсэн үйлчлүүлэгчдийн 40,8% (276)

хамтран амьдрагчийн зүгээс, 37% (250) нөхөр, 4.3% (29) найз залуу, 3.7% (26) бусад, 2.4% (16) төрсөн аав, 2% (14) ээж, салсан нөхөр, салсан найз залуу, хадмын зүгээс өртсөн бол, 1.2% (8) хойд аав, 0.8% (5) эхнэр, хүүхэд, 0.4% (3) хойд ээж, салсан эхнэр тус тус хүчирхийлэлд өртсөн байна. /Зураг 4/

Зураг 4. Хүчирхийлэл үйлдэгч хэн болох талаар, ГССҮТ-ийн Нэг

цэгийн үйлчилгээний төв, 2018 он

26%

18.90% 18.30%

11.20% 10.30%6.90%

2.10% 0.40% 0.30%0%

10%

20%

30%

СХД БЗД БГД ХУД ЧД СБД БНД БХД НД

40.8 (276)37% (250)

4.3% (29)3.7 (26)

2.4% (16)2% (14)2% (14)2% (14)2% (14)

1.2% (8)0.8% (5)0.8% (5)0.4% (3)0.4% (3)

Хамтран амьдрагчНөхөр

Найз залууБусад

АавЭэж

Салсан нөхөрСалсан найз залуу

ХадамХойд аав

ЭхнэрХүүхэд

Хойд ээжСалсан эхнэр

Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд үзүүлэх эмнэлэг түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төв мэдээлэл, 2018 он

Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төвийн дэргэдэх “Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг цэгийн үйлчилгээний төв”-өөр 9 жилийн хугацаанд /2010-2018 он/ гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас хохирсон нийт 5031 хүн үйлчлүүлсэн байна./Зураг 1/

Зураг 1. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсөд, ГССҮТ-ийн Нэг цэгийн үйлчилгээний төв, 2010-2018 он

Өртөж буй хүчирхийллийн хэлбэрээр харахад нийт үйлчлүүлэгчдийн давхардсан тоогоор 100% (681) сэтгэл санаа, бие махбодийн, 58% (393) бэлгийн хүчирхийлэл болон 52.3% (356) нь эдийн засгийн хүчирхийлэлд тус тус өртсөн байна. Эдгээрээс харахад 1 үйлчлүүлэгч хэд хэдэн төрлийн хүчирхийлэлд зэрэг өртдөг байдал ажиглагдаж байна./Зураг 2/

Зураг 2. Үйлчлүүлэгчдийн өртөж буй хүчирхийллийн хэлбэр

давхардсан тоогоор, ГССҮТ-ийн Нэг цэгийн үйлчилгээний төв, 2018 он

(6…

(681)

(356)

(393)

Сэтгэл санааны хүчирхийлэл

Биеийн хүчирхийлэл

Эдийн засгийн хүчирхийлэл

Бэлгийн хүчирхийлэл

302 310 325 350 431

710962 960

681

0200400600800

10001200



18 19

Сүхбаатар Дүүргийн Эрүүл Мэндийн Төвийн дэргэдэх “Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг цэгийн үйлчилгээний төв”-өөр 9 жилийн хугацаанд /2010-2018 он/ гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас хохирсон нийт 968 хүн үйлчлүүлсэн байна./Зураг 6/

Зураг 6. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсөд, СБДЭМТ-ийн Нэг цэгийн үйлчилгээний төв, 2010-2018 он

3.2. БОДЛОГЫН БАРИМТЫН ТОЙМ, ҮНЭЛГЭЭ

Монгол улсад гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвтэй холбоотой гаргасан бодлогын баримт бичгүүдийг судалж, хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа Монгол улсын Төрөөс баримтлах бодлого, Монгол улсын хууль, ХЗДХСайд, ЭМСайд, ХНХСайдын хамтарсан болон дангаараа баталсан тушаал, журамд тусгагдсан асуудлуудыг тоймлон орууллаа.

Дүн шинжилгээнд сонгож хамруулсан Хууль зүй дотоод хэргийн сайд, Эрүүл мэндийн сайд, Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайдын баталсан тушаалууд нь 2009-2017 онд батлагдсанаас 89,5% нь 2017 онд гарсан тушаал байв.

2009 онд батлагдсан 1 журам (5.5%) 2010 онд батлагдсан 1 журам (5.5%) 2017 онд батлагдсан 16 журам (89,5%)

83

140167

128 130

7591

82 72

0

50

100

150

200

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Хүчирхийлэл үйлдэгчийг боловсролоор нь авч үзвэл 34% (231) нь дээд, бүрэн дунд 32% (209), бүрэн бус дунд 16% (81), боловсролгүй 18% (121) байна. Ажил эрхлэлтээр нь харахад ажилтай 64% (418) ажилгүй 19% (128), бусад буюу улирлын чанартай 10% (68), тэтгэвэрт 7% (14). /Зураг 5/

Зураг 5. Хүчирхийлэл үйлдэгчийн боловсролоор, ГССҮТ-ийн Нэг

цэгийн үйлчилгээний төв, 2018 он Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж үйлчилгээ авсан нийт 83 хүүхдийн дийлэнх нь 0-4 насныхан ба үйлчлүүлсэн хүүхдийн 67% (56) нь сургууль, цэцэрлэгт хамрагддаг боловч эдгээр орчинд хүчирхийлэлд өртөж буй хүүхдийг эрт шатанд илрүүлэх, мэдээлэх ажил хангалтгүй байгаа байдал ажиглагдаж байна.

Хүснэгт 1

Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд сургууль /цэцэрлэгт хамрагдсан байдал, ГССҮТ-ийн Нэг цэгийн үйлчилгээний төв,

2018 он

Хүйс

Хүүхэд сургууль /цэцэрлэгт/ хамрагддаг

Эр 40% (22)

Эм 60% (34)

34%(231)

32%(209)

16%(81)

18%(121)

Дээд

Бүрэн дунд

Бүрэн бус дунд

боловсролгүй



20 21

8. Эрүүл мэндийн тухай хууль 2011 оны 5 сарын 5 өдөр

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛТЭЙ ТЭМЦЭХ ТУХАЙ ХУУЛЬ

2016 оны 12 сарын 22 өдөр /шинэчилсэн найруулга/ НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. Нийтлэг үндэслэл 4-р зүйл. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үйл ажиллагааны зарчим 4.1 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үйл ажиллагаанд Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан зарчмаас гадна дараах зарчмыг баримтлана. 4.1.1 хохирогчийн нэр төрийг хүндэтгэх, үл буруутгах, аливаа хэлбэрээр ялгаварлан гадуурхахгүй байх; 4.1.2 хүүхдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг тэргүүн ээлжид хамгаалах; 4.1.3 хохирогчийн амь нас, эрүүл мэндийг хамгаалах, аюулгүй байдлыг шуурхай хангах; 4.1.4 нууцлалыг хамгаалах; 4.1.5 салбар хоорондын хамтын ажиллагааг хангах, нэгдмэл цогц байх; 4.1.6 хүчирхийллийг үл тэвчих; 5-р зүйл. Хуулийн нэр томъёоны тодорхойлолт 5.1.3 “Нэг цэгийн үйлчилгээ” гэдэг нь эмнэлэг, төрийн болон ТББ-ууд түр байрлуулан эмнэлгийн тусламж болон энэ хуульд заасан бусад үйлчилгээг нэг дор үзүүлэх ажиллагааг хэлнэ. 7-р зүйл. Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэхийг хориглох 7.1 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй холбоотой мэдээлэл өгсөн этгээд гэрч, хохирогчид туслалцаа, дэмжлэг үзүүлсэн этгээд, энэ хуульд заасан үүргээ гүйцэтгэж байгаа албан тушаалтан, ажилтныг айлган сүрдүүлэх, заналхийлэх, мөрдөн мөшгих, дарамт, шахалт үзүүлэх, буруутгах, үйл ажиллагаанд нь саад учруулахыг хориглоно.

Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн

бүрэлдэхүүн хэсэг болон зарим тусламж

үйлчилгээний төрөл

Сайдын тушаалын

тоо (тусламж

үйлчилгээний төрлөөр )

Тушаалд орсон тусламж

үйлчилгээний төрөлтэй

холбоотой заалт (хувь )

Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ

2 (11.1%)

Сэтгэл зүй, засал, зан үйлд нөлөөлөх үйлчилгээ

6 (33.3%)

Аюулгүй байдлыг хангах

6 (33,3%)

Хууль эрх зүйн үйлчилгээ

1 (5.5%)

Холбон зуучлах үйлчилгээ

1 (5.5%)

Тоо мэдээлэл 2 (11.1%)

3.2.1. МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ Улсын хэмжээнд гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг Цэгийн Үйлчилгээний Төвтэй холбоотой дараах 8 хуульд тусгагдсан асуудлыг тоймлон орууллаа. Үүнд: 1. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль. 2016 оны 12

сарын 22 өдөр /шинэчилсэн найруулга/ 2. Хүүхэд хамгааллын тухай хууль. 2016 оны 2 сарын 05 өдөр 3. Зөрчлийн тухай хууль. 2017 оны 5 сарын 11 өдөр

/Шинэчилсэн найруулга/ 4. Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хууль. 2013 оны 7 сарын

05 өдөр 5. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль. 2017 оны 5

сарын 18 өдөр /Шинэчилсэн найруулга/ 6. Ахмад настны тухай хууль. 2017 оны 1 сарын 26 өдөр

/Шинэчилсэн найруулга/ 7. Нийгмийн халамжийн тухай хууль. 2012 оны 1 сарын 19 өдөр

/ Шинэчилсэн найруулга/



22 23

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ. Гэр бүлийн хүчирхийллийг илрүүлэх, таслан зогсоох арга хэмжээ 26-р зүйл. Нийгмийн ажилтны үүрэг 26.1 Сум дүүрэг, баг хорооны нийгмийн ажилтан дараахь үүрэг хүлээнэ; 26.1.1 хохирогчийг мэдээллээр хангах, сэтгэл зүйн анхан шатны зөвлөгөө өгөх; 26.2 гэр бүлийн хүчирхийллийн нөхцөл байдлыг үнэлэх 26.3 нөхцөл байдлын үнэлгээнд үндэслэн хохирогчийн хэрэгцээг тодорхойлж, хамтарсан багаар үйлчилгээ үзүүлэх ажлыг зохион байгуулах 26.4 хохирогчийг асрамж, халамжийн хувилбарт үйлчилгээ болон нийгмийн халамжийн тэтгэмжид хамруулах, шаардлагатай бусад үйлчилгээнд холбон зуучлах үйлчилгээг зохион байгуулах; 26.5 хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа хүүхэд, гэр бүлийг илрүүлэх судалгааг энэ хуулийн 24, 25, 27 дугаар зүйлд заасан ажилтан болон баг, хорооны ажилтантай хамтран хийх, бүртгэл хөтлөх, үйл ажиллагаандаа ашиглах; 26.1.6 гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэхэд чиглэсэн сургалт, сурталчилгааг зохион байгуулах; 27-р зүйл. Эрүүл мэндийн ажилтны үүрэг 27.1 Эрүүл мэндийн ажилтан хохирогчийг хамгаалах талаар дараахь үүргийг хүлээнэ. 27.1.1 эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх явцдаа хохирогчийг илрүүлэх, холбогдох байгууллагад мэдээлэх, хохирогчийн бэртэл, гэмтэл, өвчлөлийн шалтгааныг тэмдэглэж, баримжтжуулах; 27.1.2 хохирогчийг шаардлагатай үйлчилгээний талаархи мэдээллээр хангах; 27.1.3 энэ хуулийн 27.1.1-д заасан үүргийг хэрэгжүүлэх ур чадвар эзэмших чиглэлээр сургалтад хамрагдах; 27.1.4 хохирогчид эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх чиглэлээр нийгмийн ажилтантай хамтран ажиллах, мэргэжлийн дүгнэлт гаргах;

Өрхийн эмч болон бусад эмч нарт хүчирхийллийн чиглэлээр сургалт хийх явцад уг хуулийн 27.1.4 мэргэжлийн дүгнэлт гаргах гэдгийг эмч нар бид нар

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тогтолцоо 15-р зүйл. Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын чиг үүрэг 15.1.1 энэ хуулийн 36-р дугаар зүйлд заасан Нэг цэгийн үйлчилгээ, энэ хуулийн 38.1.2-т заасан сэтгэл заслын үйлчилгээний зардлыг санхүүжүүлэх2 15.1.2 хохирогчид энэ хуулийн 33.1-д заасан үйлчилгээ үзүүлэх чиг үүрэг бүхий эмнэлэгт ажиллах Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийг удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах 15.1.3 нийгмийн эрүүл мэндэд гэр бүлийн хүчирхийллийн үзүүлж байгаа нөлөө, осол, гэмтэл, өвчлөлийн шалтгааныг судлах, мэдээллийн сан бүрдүүлэх 15.1.4 гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн, өртөж болзошгүй хүнийг илрүүлэх, яаралтай болон анхан шатны тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, эмнэлгийн мэргэжилтний ур чадварыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн сургалт, давтан сургалтыг зохион байгуулах

Нийгмийн ажилтнууд нь ГССҮТ болон бусад эмнэлгийн эмч, ажилтнуудад, Хүлээн Авах Яаралтай Тусламжийн Тасгийн эмч нарт гэр бүлийн хүчирхийллийн тухай ойлголт, илрүүлэх, мэдээлэх, үүрэг хариуцлагын талаар тогтмол сургалт явуулж байна. Уг сургалт нь батлагдсан албан ёсны нэгдсэн сургалтын хөтөлбөрөөр явагддаггүй.

16-р зүйл. Соёл урлагийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын чиг үүрэг 16.1.1 Хүний эрх, эрх чөлөө, эрх тэгш байдлыг хүндэтгэсэн, гэр бүлийн тэнцвэрт байдлыг дэмжсэн эерэг зан үйл, хандлагыг нийгэмд төлөвшүүлэхэд чиглэсэн бодлогыг тодорхойлж, хэрэгжилтэд хяналт тавих, сурталчлах ажлыг зохион байгуулах; 16.1.2 хүчирхийллийг илэрхийлж сурталчилсан агуулга бүхий соёл, урлагийн арга хэмжээ, аливаа уран бүтээл, утга зохиолыг нийтэд түгээхээс урьдчилан сэргийлэх, хяналт тавих, хязгаарлалт тогтоох;

7 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль, УБ хот, 2016 он



24 25

эцэг эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн саналыг харгалзахгүй авна. 30.7 Хүүхдийг хүчирхийлэл үйлдэгчээс тусгаарлах арга хэмжээ авсан нь эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн эрхийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэл болохгүй.

10 настай С, эрэгтэй хүүхэд эцэг, эх, асран хамгаалагчийн зүгээс хүчирхийлэлд өртөөд гэмтсэний улмаас хүүхдийн тасагт хэвтэн эмчлүүлэх хугацаанд зодсон эцэг нь сахисан. Энэ тохиолдолд эцэг нь Нийгмийн ажилтантай уулзуулахгүй байсан тул хүүхэдтэй харьцах, эрсдэл, хэрэгцээг тодорхойлох боломжийг өгөхгүй байсан. Ингээд дараагийн шатны үйлчилгээнд холбоход хүндрэл үүссэн тул хорооны хамтарсан багийг дуудаж цагдаа, нийгмийн ажилтанд хүлээлгэн өгөхөд, цагдаагийн ажилтан нь хохирогчийг буруутгах үйлдэл хийсэн. /Тухайн хүүхдийг хулгай хийдэг гэх мэтчилэнгээр үйлчлүүлэгч хүүхэд рүү дайрсан/. Гэтэл тухайн хүүхэд хүний наад захын хэрэгцээ болох хоол хүнсээр гачигдсан учраас хулгай хийхэд хүрсэн байдал ажиглагдаж байсан/

ГССҮТ-ийн Нийгмийн ажилтан Иймээс хохирогч хүүхэд, эмэгтэйчүүдийг хүчирхийлэл үйлдэгчээр сахиулахгүй байх асуудлыг яаж шийдвэрлэх талаар холбогдох хууль, журамд нэмэлтээр оруулах шаардлага байна.

32-р зүйл. Нөхцөл байдлын үнэлгээ 32.1.1 гэр бүлийн хүчирхийлэл, хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлтэй байдлыг 32.1.2 хохирогчид учирсан эсвэл учирч болзошгүй сөрөг үр дагаврыг 32.1.3 хохирогчид үзүүлэх үйлчилгээг 32.2-т нөхцөл байдлын үнэлгээ нь дүгнэлт хэлбэртэй байна. 33-р зүйл. Хохирогчид үзүүлэх үйлчилгээний төрөл 33.1.1 аюулгүй байдлын хамгаалалт 33.1.2 эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ 33.1.3 сэтгэл зүйн үйлчилгээ 33.1.4 нийгмийн халамжийн үйлчилгээ 33.1.5 хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ

мэргэжлийн дүгнэлт гаргадаггүй, энэ яг юу хэлээд байгаа юм бол гэсэн асуултыг байнга тавьдаг.

Дугаар Шинэчлэх саналтай баримт

Орхигдсон болон нэмэх санал

Тайлбар

27.1.4 Хохирогчид эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх чиглэлээр нийгмийн ажилтантай хамтран ажиллах, мэргэжлийн дүгнэлт гаргах

Эмч нар мэргэжлийн дүгнэлт гаргадаггүй учир энэ заалтыг өөрчлөх

Сайжруулах, нэмэлт хэрэгтэй

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ. Хүүхдийг гэр бүлийн хүчирхийллээс хамгаалах 29-р зүйл. Хүүхдийн эсрэг хүчирхийллийг илрүүлэх, мэдээлэх 29.1 Хүүхэд гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн, өртсөн байж болзошгүй гэж үзвэл төрийн, төрийн бус байгууллагын ажилтан, хуулийн этгээд, бусад этгээд цагдаагийн байгууллагад, цагдаагийн алба хаагчийн эзгүйд сум, багийн Засаг даргад болон хүүхдэд яаралтай тусламж үзүүлэх утасны үйлчилгээнд мэдээлэх үүрэгтэй. 29.2 бүх шатны боловсролын байгууллагын багш, эмнэлгийн мэргэжилтэн, нийгмийн ажилтан, хүүхдэд үйлчилгээ үзүүлж байгаа байгууллага ажилтан нь хүүхдийн бэртэл гэмтэл, өвчлөл, сэтгэл санааны байдал, айдас, хичээл таслалт, сургууль завсарлалт зэрэг хүүхдийн биемахбодь, сэтгэл санаа зан үйлд гарч байгаа сөрөг нөлөөллийн шалтгааныг тогтоох, хүчирхийллээс үүдэлтэй эсэхийг шалгах үүрэгтэй. 30-р зүйл. Хүүхдийг тусгай хамгаалалтаар хангах 30.1.1 хүүхдийг НЦҮТ эсвэл түр хамгаалах байранд хүргэх 30.1.3 хүүхдэд асрамж, халамжийн үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн, төрийн бус байгууллагад хүргэх; 30.1.4 хүүхдийн байгууллага, ажилтанд мэдээлэх 30.4 энэ хуулийн 30.1-т заасан арга хэмжээг аюулын эрсдлийн зэрэг дунд, өндөр эсвэл дараах нөхцөл байдлыг байна гэж үзвэл



26 27

НЦҮТөв нь 24-72 цаг /хямралын үеийн үйлчилгээ/ буюу богино хугацаанд хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангаж, түр хамгаалан байрлуулж хэрэгцээт үйлчилгээнд холбон зуучилдаг тул суурь боловсролын үйлчилгээнд хамруулах нөхцөл байдал үүсдэггүй. Харин холбон зуучилж буй бусад байгууллагын ажилтнуудад суурь боловсролын үйлчилгээнд тасралтгүй хамруулах тухай хүсэлтийг тавьдаг.

41.4 гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчээс нь тусгаарлан нэг цэгийн үйлчилгээнд хамруулах, түр хамгаалан байрлуулах тохиолдолд насанд хүрсэн этгээдээс тусад нь байрлуулна.

НЦҮТөвийн үйлчилгээний орчин стандарт бус зөвхөн 2 өрөөнөөс бүрддэг /оффис өрөө, түр байрлуулах өрөө/. Иймээс гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд болон насанд хүрсэн эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс бүгд нэг л өрөөнд цуг байрладаг.

42-р зүйл. Холбон зуучлах үйлчилгээ 42.1 нийгмийн ажилтан нь энэ хуулийн 26.1.2-т заасны дагуу хийсэн нөхцөл байдлын үнэлгээг үндэслэн хохирогчийг шаардлагатай үйлчилгээнд холбон зуучилна. 42.2 хохирогчид үйлчилгээ үзүүлсэн байгууллага, ажилтан үйлчилгээний явц, үр дүнгийн талаар хохирогчийг холбон зуучилсан байгууллагад эргэж мэдээлнэ. 42.3 холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлж байгаа байгууллага, ажилтан үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдал, нууцлалыг хангана. 43-р зүйл. Хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах журам 43.1 түр хамгаалах байр, нэг цэгийн үйлчилгээний төвд байрлаж байгаа, эсхүл энэ хуулийн 33.1.1 заасны дагуу түр хамгаалалтанд байгаа хохирогч, түүний насанд хүрээгүй хүүхэд хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзах шаардлагатай бол насанд хүрсэн хохирогч өөрөө, эсхүл гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч хүсэлт гаргаж болно. 43.5 дараах тохиолдолд хохирогч, түүний хүүхдийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулахыг хориглоно. 43.5.1 хохирогч сэтгэл санааны хямрал айдастай байгаа бол

33.1.6 эрх зүйн туслалцаа 33.1.7 холбон зуучлах үйлчилгээ 34-р зүйл. Аюулгүй байдлын хамгаалалт 34.1.1 түр хамгаалан байрлуулах 34.1.2 нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх 36-р зүйл. Нэг цэгийн үйлчилгээ 36.1 Энэ хуулийн 33.1-д заасан үйлчилгээг нутаг дэвсгэрийн харьяалал харгалзахгүй 24 цагийн турш нэг цэгээс үзүүлэх чиг үүрэг бүхий нэгж нь эмнэлэг, төрийн, төрийн бус байгууллагад ажиллана. 36.2 нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх зардлыг энэ хуулийн 35.4-т заасны дагуу тооцож улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ 36.3 нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн аюулгүй байдалд цагдаагийн байгууллага хяналт тавих ба хяналт тавих журмыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн засгийн газрын гишүүн батална. 36.4 нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журмыг хууль зүйн, эрүүл мэндийн, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална. 36.5 нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн стандартыг стандартчилал, техникийн зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага батална. /Энэ хэсгийн 2017 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/. 7-р зүйл. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ 37.2-т эмнэлгийн яаралтай тусламжаас бусад үйлчилгээг хохирогчийн байнга, эсхүл түр оршин сууж байгаа газрын нутаг дэвсгэрийн эрүүл мэндийн байгууллага, хэрэв хохирогч эрүүл мэндийн байгууллага, хамгаалах байранд байгаа бол уг байгууллагын оршин байгаа газрын нутаг дэвсгэрийн эрүүл мэндийн байгууллага үзүүлнэ. 41-р зүйл. Хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ 41.3 гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд энэ хуулийн 35-р зүйлд заасан түр хамгаалан байрлуулах үйлчилгээ, энэ хуулийн 36-р зүйлд заасан нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлсэн, эсхүл энэ хуулийн 30.1-т заасан арга хэмжээ авсан бол суурь боловсролын үйлчилгээнд тасралтгүй хамруулах арга хэмжээ авна.



28 29



Тайлбар

7-р зүйл:

Эрүүл мэндийн үйлчилгээн дэх хүүхэд хамгаалал заалтын дотор

насанд хүрээгүй /0-18 нас/ хүүхдэд эцэг эх, асран хамгаалагчийн зөвшөөрлийг харгалзахгүйгээр тусгаарлан, үзлэг, оношлогоог хийх

Нэмэлтээр заалт оруулах

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ. Хүүхэд хамгааллын хариу үйлчилгээ 10-р зүйл. Хүүхэд хамгааллын хариу үйлчилгээ 10.1 эрсдэлт нөхцөлд байгаа, гэмт хэргийн хохирогч болсон, гэмт хэрэг, зөрчилд холбогдсон, ял шийтгүүлж, албадлагын арга хэмжээ авагдсан, сургалт, хүмүүжлийн тусгай байгууллагаас суллагдсан хүүхдийг нийгэмд хэвийн амьдрахад нь тусалж, дэмжих чиглэлээр дараахь хариу үйлчилгээ үзүүлнэ. 10.1.1 мэдээлэл хүлээн авах, илрүүлэх, шалгах 10.1.2 нөхцөл байдлын үнэлгээ хийх 10.1.3 аюулгүй байдлыг хангах 10.1.4 дэмжих, холбон зуучлах 11-р зүйл. Мэдээлэл хүлээн авах, илрүүлэх, шалгах 11.1 хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг, зөрчлийн талаар эсхүл эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхдийн талаар ирүүлсэн мэдээ, мэдээллийг нийгмийн ажилтан, хүүхдийн эрхийн ажилтан, хууль сахиулагч хүлээн авч шалгах, эсхүл шаардлагатай арга хэмжээг хуульд заасны дагуу авна. 11.2 энэ зүйлд заасан мэдээ, мэдээллийг хүлээн авах, илрүүлэх зорилгоор яаралтай тусламжийн 24 цагийн утас ажиллуулж болно. 11.5 хүүхдийн эрх зөрчсөн, эсхүл эрсдэлт нөхцөлд байгаа талаар мэдээ, мэдээллийг хүлээн авсан ажилтан, албан тушаалтан тухайн мэдээллийг газар дээр нь шалгах, үнэлэх явцад хүүхдийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул шууд учирсан, эсхүл уг нөхцөл бүрдсэн,

43.5.2 бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч бол 43.5.3 хохирогч болон хүүхдийн эрх, хууль ёсын ашиг сонирхолд харшлахаар бол 43.5.4 хохирогч өөрөө уулзахыг хүсэхгүй байгаа бол гэж заажээ.

ХҮҮХЭД ХАМГААЛЛЫН ТУХАЙ ХУУЛЬ.8

2016 оны 2 сарын 05 өдөр НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. Нийтлэг үндэслэл 4-р зүйл. Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт 4.1.8 “хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэл” гэж санаатай эсхүл санамсаргүйгээр хүүхдийн амь нас, эрүүл мэнд, хөгжил, биемахбодь, сэтгэл санаанд хор хохирол учруулах үл хайхрах байдал, бэлгийн зүй бус үйлдэл болон бие махбодийн шийтгэл, сэтгэл санааны дарамтыг хэлнэ. ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ. Гэр бүл, нийгэм дэх хүүхэд хамгаалал 5-р зүйл. Гэр бүл дэх хүүхэд хамгаалал 5.3 гэр бүлийн орчинд хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд үзүүлэх яаралтай тусламж, үйлчилгээг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуульд заасны дагуу үзүүлнэ. 37-р зүйл. Эрүүл мэндийн үйлчилгээн дэх хүүхэд хамгаалал 7.1 эрүүл мэндийн ажилтан ажил, үүргээ гүйцэтгэх явцдаа эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхдийн талаар таамагласан, мэдсэн тохиолдолд хүүхдийн асуудал эрхэлсэн орон нутгийн ажилтан, албан тушаалтан, эсхүл цагдаагийн байгууллагын алба хаагчид заавал мэдээлнэ. 7.2 эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ хүүхдийн, түүний гэр бүл, хувийн нууцад хамаарах мэдээллийг хуулиар зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд байгууллага, албан тушаалтан, хувь хүнд мэдээлэхийг хориглох бөгөөд задруулсанаас үүдэн гарах үр дагаврыг өөрөө хариуцна. 7.3 эрүүл мэндийн байгууллага, эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхдэд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг хуульд заасны дагуу үзүүлнэ

8 Хүүхэд хамгааллын тухай хууль, УБ хот, 2016 он



30 31

бол албадан сургалтанд хамруулж 7-30 хоног баривчлах шийтгэл оногдуулна. 4

ГЭРЧ, ХОХИРОГЧИЙГ ХАМГААЛАХ ТУХАЙ ХУУЛЬ.10

2013 оны 7 сарын 05 өдөр 5-р зүйл. Хуулийн зохицуулалтад хамаарах этгээд 5.2 шаардлагатай гэж үзвэл гэрч хохирогчийн хамаарал бүхий этгээдийг энэ хуулийн зохицуулалтад хамааруулж болно. 5.3 энэ хуулийн 5.2-т заасан гэрч хохирогчийн хамаарал бүхий этгээд гэж тэдгээрийн эхнэр/нөхөр/, хамтран амьдрагч, эцэг эх, өвөг эцэг, эмэг эх, төрсөн, дагавар болон үрчилж авсан хүүхэд, төрсөн ах, эгч, дүү, ач охин, зээ охин, зээ хүү зэргийг ойлгоно. 13-р зүйл. Аюулгүй газар түр байрлуулах 13.1 шаардлагатай тохиолдолд энэ хуулийн 5-р зүйлд заасан насанд хүрсэн гэрч, хохирогчийг өөрийнх нь зөвшөөрснөөр, насанд хүргээгүй гэрч, хохирогчийг түүний эцэг эх, хууль ёсны асран хамгаалагч, эсхүл хүүхдийн эрхийг хамгаалах байгууллагын зөвшөөрснөөр аюулгүй байдал хангагдсан газарт бодит аюул, заналхийлэл арилах хүртэл хугацаанд түр байрлуулна. 18-р зүйл. Хамгаалалтанд байгаа гэрч хохирогчид үзүүлэх туслалцаа 18.1.3 эрүүл мэндийн туслалцаа 18.2 гэрч хохирогчид энэ хуулийн 18.1.1, 18.1.2-т заасан туслалцаа болон гэмт хэргийн улмаас эрүүл мэнд нь хохирсон бол үнэ төлбөргүй үзүүлнэ.5

9 Зөрчлийн тухай хууль, УБ хот, 2017 он 10 Гэрч хохирогчийг хамгаалах тухай хууль, УБ хот, 2013 он 11 Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, УБ хот, 2017 он

12 Ахмад настны тухай хууль, Уб хот, 2017 он

13Нийгмийн халамжийн тухай хуул, Уб хот, 2012 он

хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг, зөрчлийг түүний асран хамгаалах, харгалзан дэмжигч үйлдсэн, хүүхдийг тухайн орчинд үлдээх боломжгүй нөхцөл үүссэн бол яаралтай түр тусгаарлах арга хэмжээг эрх бүхий албан тушаалтанд тавьж шийдвэрлүүлнэ. 11.7 хүүхдийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч тухайн хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг, зөрчил үйлдсэн гэх үндэслэл байгаа бол энэ хуульд заасан тусгаарлах арга хэмжээг авахдаа тэдний зөвшөөрлийг шаардахгүй. 14-р зүйл. Дэмжих, холбон зуучлах үйлчилгээ 14.3 хуулиар үүрэг хүлээсэн төрийн байгууллагын ажилтан, алба хаагч дэмжих, холбон зуучлах үйлчилгээг үзүүлээгүй, эсхүл шаардагдах үйлчилгээг үзүүлэхээс үндэслэлгүйгээр татгалзсан бол энэ тухай хүүхдийн эрхийн ажилтан тэмдэглэл үйлдэж, төрийн албаны салбар зөвлөл, мэргэжлийн ёс зүйн хороонд хүргүүлж шийдвэрлүүлнэ. Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг дараагийн шатны байгууллагад холбоно.

ЗӨРЧЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ.9

2017 оны 5 сарын 11 өдөр /Шинэчилсэн найруулга/ 5.4-р зүйл. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль зөрчих 1. Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаар хуулиар хүлээсэн мэдээлэх үүргээ биелүүлээгүй бол хүнийг 200 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно. 2. Түр хамгаалах байрны журам зөрчиж нэвтэрсэн бол хүнийг 200 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно. 3. Түр хамгаалах байрны зориулалтыг буруугаар ашигласан эсхүл хуульд зааснаас өөр зориулалтаар ашигласан бол хүнийг 100 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг нэг мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно. 4. Гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаатай хүнийг: 4.1 зодсон 4.2 хүсэл зорилгынх нь эсрэг тодорхой үйлдэл хийх, хийхгүй байхыг албадсан 4.3 бусадтай харилцахыг хязгаарласан. 4.4 хуваарьт болон дундын эд хөрөнгө эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхэд халдсан нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй



32 33

18.1.8 гэр оронгүй иргэн, түүний гэр бүлийн гишүүдийн амьдрах итгэлийг нэмэгдүүлэх, нийгэмшүүлэх, бичиг баримтжуулах, түр хоноглох байранд байрлуулах 18.1.9 нийгмийн халамжийн дэмжлэг, туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай энэ хуулийн 3.1.2, 18.2 заасан өрх, иргэнийг нийгэмшүүлэх, хамт олны бүлэг бүрдүүлэх, орлогын эх үүсвэртэй болгох төсөл хэрэгжүүлэх, амьдрах ухаанд сургах 18.1.10 гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчийг түр хамгаалан байрлуулах үйлчилгээнд хамруулах 18.2 Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээнд дараах өрх, иргэн хамрагдана 18.2.4 хүчирхийлэлд өртсөн иргэн;

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ14 2011 оны 5 сарын 5 өдөр

43 дугаар зүйл. Иргэний эрх, үүрэг 43.1.4.халдварт өвчнөөс бусад тохиолдолд эмчилгээ, оношлогоо, шинжилгээ хийлгэхээс татгалзах;



Тайлбар

43-р зүйл:

Халдварт өвчнөөс бусад тохиолдолд эмчилгээ, оношлогоо, шинжилгээ хийлгэхээс татгалзах;

Халдварт өвчнөөс бусад тохиолдолд эмчилгээ, оношлогоо, шинжилгээ хийлгэхээс татгалзах боловч хэрэв насанд хүрээгүй /0-18 нас/ хүүхэд бол эцэг эх, асран хамгаалагчийн зөвшөөрлийг үлцхаргалзан тусгаарлан үзлэг, оношлогоог хийх

Нэмэлтээр заалт оруулах

ДҮГНЭЛТ:

Тоймлон оруулсан энэхүү хуулиудад гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх чиглэлээр олон асуудлыг тусгажээ.

ЭРҮҮГИЙН ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ ТУХАЙ ХУУЛЬ11

2017 оны 5 сарын 18 өдөр /шинэчилсэн найруулга/ 14.5 дугаар зүйл. Хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээ 3. Шүүхийн шийдвэрт яллагдагчийн очих, оршин суух, зорчих газар, тодорхой хүнтэй уулзахгүй, харилцахгүй байхыг зааж, хяналт тавихыг эрх бүхий байгууллагад даалгана. 6. Яллагдагч энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үүргийг зөрчсөнийг мэдсэн хүн, хуулийн этгээд тухайн таслан сэргийлэх арга хэмжээнд хяналт тавьж байгаа байгууллагад мэдэгдэнэ.

АХМАД НАСТНЫ ТУХАЙ ХУУЛЬ.12

2017 оны 1 сарын 26 өдөр /шинэчилсэн найруулга/ 4.1.6 “ахмад настны эсрэг хүчирхийлэл” гэж аливаа этгээд ахмад настны эрх, эрх чөлөөг зөрчиж, түүний амь нас, эрүүл мэнд, бие махбод, сэтгэл санаанд гэм хор учруулсан, эсхүл учруулахаар заналхийлсэн үйлдэл, эс үйлдэхүйг; 7-р зүйл. Ахмад настанд үзүүлэх үйлчилгээ 7.1.9 зүйлд гэр бүлийн хүчирхийллээс хамгаалагдах үйлчилгээ 7.2.9 шаардлагатай тохиолдолд ахмад настныг хуульд заасны дагуу хүчирхийллээс хамгаалах үйлчилгээнд хамруулна.

НИЙГМИЙН ХАЛАМЖИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ.13

2012 оны 1 сарын 19 өдөр /шинэчилсэн найруулга/ ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ. Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ 18-р зүйл. Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ 18.1 Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ нь дараах төрөлтэй байна. 18.1.1 амьдралын итгэл үнэмшил, бие даан амьдрах чадвар, хөдөлмөрийн дадал олгох, авьяасыг нь дэмжих зорилгоор сургалт зохион байгуулах 18.1.2 зөвлөгөө өгөх 18.1.3 сэргээн засах үйлчилгээнд хамруулах 18.1.4 түр байрлуулан асрамжлах, хүчирхийлэлд өртсөн хүнийг түр хамгаалан байрлуулах



34 35

3.2.2. ХОЛБОГДОХ ЖУРМУУД Нэг цэгийн үйлчилгээтэй холбоотой мөрдөж буй 18 журмыг

ялган авч тоймлов. Үүнд: 1. Нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журам.

/ХЗДХС, ЭМС, ХНХСайдын 2017-04-06-ны өдрийн А80, А/132,А/60/ тоот тушаал/

2. Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн аюулгүй байдалд хяналт тавих журам. /ХЗДХСайдын 2017-02-14-ний өдрийн А/38 тоот тушаал/

3. Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх статистик мэдээлэл, тоо бүртгэл хөтөлж, мэдээллийн сан бүрдүүлэх журам. /ХЗДХСайдын 2017-01-31-ний өдрийн А/25 тоот тушаал/

4. Хууль сахиулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх болон холбогдох бусад байгууллага хоорондын мэдээлэл солилцох журам. /ХЗДХСайдын 2017-01-31-ний өдрийн А/25 тоот тушаал/

5. Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журам. /ХЗДХСайдын 2017-2-14-ний өдрийн А/39 тоот тушаал/

6. Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах журам. /УЕПрокурор, ХЗДХСайдын хамтарсан 2017-02-09-ны өдрийн А/22, А/31 тоот тушаал/

7. Хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах журам. /ХЗДХС, ХНХСайдын 2017-3-13-ны өдрийн А/56, А/35 тоот тушаал/

8. Хохирогчид эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх журам. /ЭМСайдын 2017-10-12-ны өдрийн А/394 тоот тушаал/

9. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эмнэлгийн болон сэтгэл зүй, сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам. /ЭМСайдын 2017-10-12-ны өдрийн А/394 тоот тушаал/

10. Хохирогчид сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам. /ЭМСайдын 2017-10-12-ны өдрийн А/394 тоот тушаал/

11. Сэтгэл зүйн зөвлөгөө, үйлчилгээ үзүүлэх журам. /ХНХСайдын 2017-04-20-ны өдрийн А/74 тоот тушаал/

12. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд үйлчилгээ үзүүлэх журам. /ХНХСайдын 2017-2-23-ны өдрийн А/33 тоот тушаал/

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуульд НЦҮТөвийг хуульчилсан нь дээрх үйлчилгээг хөгжүүлж бэхжүүлэхэд бодлогын томоохон баримт бичиг болсон. Мөн тус хуулийн 36.2-т НЦҮТөвийн үйлчилгээ үзүүлэх зардлыг энэ хуулийн 35.4-т заасны дагуу тооцож улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ. /35.4-т Түр хамгаалан байрлуулах үйлчилгээний зардлыг нэг хүнд ногдох хувьсах зардлын хэмжээгээр тооцох журмыг нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална./ гэж хуульчилсан нь энэхүү үйлчилгээний тогтвортой байдлыг хангахад чухал заалт байна.

Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулиудад үүрэг хүлээсэн мэргэжилтнүүдийн (нийгмийн эрүүл мэнд, боловсрол, хууль, анхан шатны засаг захиргааны ажилтан) чиг үүрэг, хариуцлага, чадавхижуулалт ба хамтын ажиллагааны асуудлыг цогцоор нь багтаасан байна. Харин хүчирхийллийн талаар дуудлага мэдээлэл өгсөн иргэн, ажилтнуудын мэдээллийг задруулсан тохиолдолд хариуцлага тооцох талаарх арга хэмжээ орхигджээ.

Хуульд иргэн бүр гэр бүлийн хүчирхийллийн тохиолдлыг заавал мэдээлэх үүрэг, ноогдох хариуцлагыг тодорхой тусгаж өгсөн нь хохирогч гэмтсэний дараа бус гэмтэхээс өмнө НЦҮТөвд үйлчилгээнд үйлчлүүлэх боломжийг бүрдүүлж өгчээ Тус хуулиудад хүүхдийг онцгойлон анхаарч хүчирхийллээс хамгаалах, тусламж үйлчилгээг тусгайлан зааснаас гадна тусгай хамгаалалтаар хангах, яаралтай тусламж үзүүлэх утасны үйлчилгээг хуульчилан оруулсанаар хялбар аргаар хүүхдэд уг үйлчилгээг ойртуулсан. Харин ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй хохирогчдын онцлог хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн үйлчилгээний асуудал орхигджээ.

Хүчирхийлэл үйлдэгчийн зүгээс гэрч, хохирогч, ажил үүргээ гүйцэтгэж буй ажилтны эрүүл мэнд болон үйл ажиллагаанд саад учруулахгүй байхыг тусгайлан уг хуульд зүйл заалтаар оруулсан нь НЦҮТөвд ажиллаж буй ажилтны аюулгүй байдлыг хангах тухай асуудал тусгагджээ.

Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр хүчирхийллийн талаар тэнцвэрт бус харилцааг дэмжсэн, сурталчилсан үйл ажиллагаанд хориг, хяналт тавих, хязгаарлалт тогтоох асуупдыг багтаасан байв.



36 37

СБДЭМТ- НЦҮТөв нь өдрийн 8 цагаар ажилладаг учир эрсдэл харьцангүй бага СБД-ийн Цагдаагийн Газартай гэрээгээр ажилладаг.

1.3.2 хохирогчийг ялгаварлан гадуурхахгүй байх 1.3.3 хохирогч төвтэй эрхэд суурилсан үйлчилгээг шуурхай хүртээмжтэй хүргэх 1.3.4 хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн нэн тэргүүнд үйлчилгээ үзүүлэх

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг 108 болон холбогдох бусад байгууллага руу шилжүүлдэг хэдий ч насанд хүрсэн хөгжлийн бэрхшээлтэй үйлчлүүлэгч ирсэн тохиолдолд асаргаа, сувилгаа ба эмчилгээ ихээр шаарддагддагаас гадна цааш төрөлжсөн асрамж халамжийн төв байдаггүй харин хорооны хамтарсан багт холбон зуучлаад орхидог. Мөн орон гэргүй, гэрийн хаягаа заах чадваргүй, хүчирхийлэлд өртсөнөө ойлгуулж нотолж чаддаггүй г.м асуудлууд гардаг.

1.3.5 нууцыг хадгалах Манай байгууллага нь үйлчлүүлэгч өөрөө хүсэлт

гаргасан, эсвэл хууль шүүхийн байгууллагаас албан бичиг ирсэн тохиолдолд гадагш мэдээллийг өгдөг бусад тохиолдолд хувь хүний нууцлалыг чандлан нууцалдаг. Харин холбон зуучилсан байгууллагын ажилтнууд нууцлалыг задруулах тохиолдол цөөнгүй байдаг. Нууцлалын гэрээ бусад байгууллагатай хийдэггүй.

1.3.6 хохирогчийн хүсэл сонирхол, хүний эрх нэр төрийг болон хүүхдийн эрх ашгийг дээдлэх

2. Удирдлага, зохион байгуулалт 2.1 НЦҮТ нь эмнэлэг, төр, ТББ-ын харьяанд ажиллана. 2.2 НЦҮТ нь холбогдох хуулиараа үүрэг хүлээсэн байгууллага, мэргэжилтнүүдтэй хамтран хохирогчид нутаг дэвсгэрийн харьяалал харгалзахгүй 24 цагийн турш нэг цэгээс шуурхай, хүртээмжтэй үйлчилгээг үзүүлнэ. 2.3 Нэг цэгийн үйлчилгээний төвд нийгмийн ажилтныг орон тоогоор ажиллуулна. Бусад ажилтнуудын энэхүү журмаар хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлэх, хамтран ажиллах боломжийг холбогдох байгууллагын удирдлага хариуцна.

13. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх журам. /ХЗДХСайдын 2017-02-06-ны өдрийн А/29 тоот тушаал/

14. Холбон зуучлах үйлчилгээний журам. /ХНХСайдын 2017-04-20-ны өдрийн А/73 тоот тушаал/

15. Хамтарсан багийн ажиллах журам. /ХНХСайдын 2016-12-26-ны өдрийн А/328 тоот тушаал/

16. Нөхцөл байдлын үнэлгээ хийх журам. /ХНХС, ХЗДХСайдын хамтарсан 2017-07-04-ний өдрийн А/1201, А178 тооm тушаал/

17. Зан үйлд нөлөөлөх албадан сургалт зохион байгуулах журам./ ХЗДХС, ХНХСайдын хамтарсан тушаал 2009 оны 03-20-ний өдрийн дугаар 69/55/

18. Зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтын журам. /ХЗДХС, ХНХС, ЭМСайдын хамтарсан 2017-03-22-ны өдрийн А/63, А/48, А/106/ тоот тушаал/

НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ, САНХҮҮЖҮҮЛЭХ ЖУРАМ15

ХЗДХС, ЭМС, ХНХСайдын 2017-04-06-ны өдрийн А80, А/132,А/60/ тоот тушаал

1. Ерөнхий зүйл 1.2 НЦҮ үзүүлэх санхүүжүүлэх үйл ажиллагаанд ГБХТТХ, Эрүүл мэндийн тухай хууль, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний тухай хууль, хүүхэд хамгааллын тухай хууль, хүүхдийн эрхийн тухай хууль, эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хууль, хувь хүний нууцын тухай хууль, төсвийн тухай хууль болон энэхүү журмыг баримтлана. 1.3. Нэг цэгийн үйлчилгээний төв нь үйл ажиллагаандаа дараах зарчмыг баримтална: 1.3.1 хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах

ГССҮТ-ийн НЦҮТөв нь Үйлчилгээ нь үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдлыг хамгаалалтанд авдаг хэдий ч хүчирхийлэл үйлдэгч болон тэдний ар гэрийнхэн нь хаалга эвдээд орж ирэх тохиолдолд хамгаалах өрөө нь стандартын бус зэргээс үйлчлүүлэгч болон ажилтан эрсдэлд орох магадлал өндөр байдаг.



38 39

3.1.5 хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ 3.1.6 эрх зүйн туслалцаа 3.1.7 холбон зуучлах үйлчилгээ 3.2 Энэ журмын 3.1-д заасан үйлчилгээ үзүүлэх ажилд эмнэлгийн мэргэжилтэн, сэтгэл зүйчээс гадна цагдаагийн ажилтан, эрх зүйч, шүүхийн шинжээч, гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газар, төвийн мэргэжилтнүүд болон шаардлагатай бусад мэргэжилтнүүдийг татан оролцуулна.

ГССҮТ-ийн НЦҮТөвийн үйл ажиллагааны стандарт алдагдсан. Нэг дороос дээрх цогц үйлчилгээ үзүүлэх нөхцөл бүрдээгүй. Үүнд: - Сэтгэл зүйн, эрх зүйн туслалцааны үйлчилгээ зэргийг үзүүлэх хүний нөөц, орчин бүрдээгүй. - Шүүх Шинжилгээний Үндэсний Төв, Сэтгэцийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв, зарим тохиолдолд ялангуяа ажлын цагаар, амралтын өдөр, бүх нийтийн баярын өдрүүдэд хороо, дүүргийн хамтарсан баг мэргэжилтнүүд ирдэггүй, утсаа ч авахаа больдог. СБДЭМТ- НЦҮТөвд Байгууллагын 1 сэтгэл зүйч шаардлагатай үед НЦҮТөвөөр ирж үйлчилгээ үзүүлдэг. Хүчирхийллийн хохирогчийг нарийн мэргэжлийн эмч үйлчилгээг нэн тэргүүн үзүүлнэ гэж дотоод журамдаа заалт оруулсан учир оочер дараалалгүй цахимд бүртгүүлээд эмчд үзүүлдэг. Харин бага насны хүүхдийн хүчирхийллийн үед зайлшгүй эхлээд ЭХЭМҮТ-д үзүүлсэний дараагаар Шүүх Шинжилгээний Үндэсний Төврүү хандах шаардлага тавьдаг. Иймээс ЭХЭМҮТ-тэй гэрээ хийчихвэл үйлчлүүлэгсдэд үзүүлэх үйлчилгээ харьцангүй түргэн болно

4. Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн ажилтнуудын эрх, үүрэг 4.1 Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн нийгмийн ажилтан гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 26 дугаар зүйлд зааснаас гадна дор дурдсан үүрэгтэй: 4.1.1 хохирогчийг хүлээн авч бүртгэх, үйлчилгээг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, үнэлэх, дуусгавар болох хүртэлх бүхий л үе шатны үйл ажиллагааг зохион байгуулах

ГССҮТ-ийн НЭМАлбаны НЦҮТөв нь 1 албаны дарга, 1 ахлах нийгмийн ажилтан, 3 ээлжийн нийгмийн ажилтантай 24 цагаар тасралтгүй үйлчилгээ үзүүлэн ажиллаж байна

СБДЭМТ-ийн УСТҮТ-ийн НЦҮТөв нь 1 сэтгэл зүйч, 1 нийгмийн ажилтантай өдрийн 8 цагийн үйлчилгээ үзүүлэн, ажиллаж байна.

2.4 НЦҮТ-ийн нийгмийн ажилтан, эрх зүйч болон эрүүл мэндийн ажилтан нь гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн эрсдэл бүхий хохирогчид богино хугацаанд шаардлагатай үйлчилгээ үзүүлж, дунд ба урт хугацааны нөхөн сэргээх үйлчилгээнд холбон зуучилна. 2.5 НЦҮТ-ийн ажилтнууд гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн эрсдэл бүхий хохирогчид зөвлөгөө өгөх, орон нутгийн эрүүл мэнд, цагдаа, гэр бүл, хүүхдийн асуудал хариуцсан, төрийн ба ТББ-уудтай ГБХ-ээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хамтран ажиллана. 2.6 Хохирогчид сэхээн амьдруулах эрчимт эмчилгээ, яаралтай мэс засал, төрөлжсөн мэргэшлийн үзлэг, шинжилгээ, оношлогоо хийлгэх шаардлагатай гэж үзвэл нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн ажилтан хохирогчийг холбогдох эмнэлгийн байгууллагад шилжүүлнэ. 2.7 Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн ажилтан албан үүрэгтэйгээ холбоотойгоор гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгдсэн, үйлдэгдэж болзошгүй нөхцөл байдлын талаар олж мэдсэн бол цагдаагийн байгууллагад мэдээлж, таслан зогсоох арга хэмжээг яаралтай авна. 2.8 Гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр орон нутгийн холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллана. 3. Үйлчилгээний төрөл 3.1 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1 дэх хэсэгт заасны дагуу нэг цэгийн үйлчилгээний төв нь хохирогчид дараахь үйлчилгээг үзүүлнэ: 3.1.1 аюулгүй байдлын хамгаалалт 3.1.2 эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ 3.1.3 сэтгэл зүйн үйлчилгээ 3.1.4 нийгмийн халамжийн үйлчилгээ



40 41

4.1.7 хохирогчийг хувийн хэргийг хөтлөх, үйлчилгээний явц, үр дүнгийн талаарх холбогдох мэдээллийг нэгтгэн мэдээллийн санд оруулах, үйлчилгээний нэгдсэн тайлан мэдээ гаргах. 4.5 цагдаагийн албан хаагч нь Гэр бүлийн хүчирхийлэлттэй тэмцэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлд зааснаас гадна доор дурдсан үүрэгтэй: 4.5.1 нэг цэгийн үйлчилгээнд дуудлагаар ажиллаж, хохирогчид аюулын зэргийн үнэлгээ хийх 4.5.2 хохирогчийг нэг цэгийн үйлчилгээнээс хамгаалах байранд шилжүүлэх үеийн аюулгүй байдлыг хангах 4.5.3 гэр бүлийн хүчирхийллийн гэмт хэрэг, зөрчлийн хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хугацаа, явц, нөхцөл байдал болон хүчирхийлэл үйлдэгчид хүлээлгэсэн хариуцлагын талаарх мэдээллийг хохирогчид танилцуулж, тайлбарлан өгөх 4.5.4 хохирогчид орон байрнаасаа хувцас, эм, эмчилгээний хэрэгсэл, баримт бичиг, хүүхдийн сургалтын хэрэгсэл, шаардлагатай хэрэглээний эд зүйлээ авахад нь туслалцаа үзүүлэх, хүчирхийлэл үйлдэгчээс шаардах гаргуулах 4.5.5 хохирогч, тухайн гэр бүлийн хүчирхийллийн холбоотой мэдээ, баримтыг нэг цэгийн үйлчилгээнд нэгтгэж, хамтран ажиллах 5. Үйлчлүүлэгчийн эрх, үүрэг 5.1 Хохирогч нь нь нэг цэгийн үйлчилгээний төвөөр үйлчлүүлэхдээ дараахь эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ 5.1.1 нутаг дэвсгэрийн харъяалал харгалзахгүй үйлчлүүлэх 5.1.2 анхан шатны болон яаралтай эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авах 5.1.3 өөрт хамааралтай асуудлаар шийдвэр гаргахад, үйлчилгээ авах 5.1.4 хувийн нууцаа хамгаалуулах 5.1.5 төрөлжсөн мэргэшлийн эмчийн зөвлөгөө авч, шаардлагатай бол шүүх эмнэлгээр холбогдох журмын дагуу гэмтлийн зэргээ тодорхойлуулах, шинжилгээ хийлгэх 5.1.6 хүчирхийлэлд өртөж, үйлчилгээ авсан талаараа лавлагаа, мэдээлэл авах 5.1.7 нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн үйлчилгээний талаар санал, гомдол гаргах

4.1.2 нэг цэгийн үйлчилгээний төв болон салбар хоорондын уялдааг хангаж зохицуулах 4.1.3 хохирогчийн хэрэгцээ, нөхцөл байдлыг харгалзан шаардлагатай үйлчилгээнд холбон зуучлах 4.1.4 Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн болон хүүхэд, өндөр настанд тусгайлсан туслалцаа үзүүлэх

ГССҮТ-ийн НЦҮТөвд хөгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй, өндөр настай иргэнд тусгайлсан туслалцаа үзүүлэх орон байр, орчин нөхцөл байдаггүй. Мөн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх эмч, мэргэжилтнүүд ирдэггүй, холбон зуучлах төрөлжсөн байгууллага байхгүй зэргээс НЦҮТөвд 72 цаг байрлуулахад тухайн ээлжний Нийгмийн ажилтан тэдэнтэй ажиллах болон ээлжээ хүлээлцэхэд хүндрэл учирдагаас гадна уг үйлчлүүлэгч удаа дараалан давтан ирэх тохиолдол элбэг байдаг

СБДЭМТ-ийн НЦҮТөвд асаргаа шаардлагатай хүн авах их хэцүү байдаг, яагаад гэхээр 24 цагаар ажилладаггүй учир ажлын бус цагт асрах хүн байдаггүй.



Тайлбар

4.1.4

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн болон хүүхэд, өндөр настанд тусгайлсан туслалцаа үзүүлэх

Холбогдох эрх бүхий байгууллагуудад төрөлжсөн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх, холбон зуучлах байгууллагыг тодорхой болгож, нарийвчлан оруулах

Үйлчилгээг нэмэлтээр оруулах

4.1.5 шаардлагатай тохиолдолд хохирогчийг нэг цэгийн үйлчилгээнээс хамгаалах байранд шилжүүлэх арга хэмжээ авах 4.1.6 тухайн байгууллагын мэргэжилтнүүдийг гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн тохиолдлыг илрүүлэх, мэдээллэх арга зүйгээр хангаж, энэ чиглэлээр сургалт сурталчилгааг зохион байгуулах



42 43

6.5 НЦҮйлчилгээ үзүүлэх зардлыг ГБХТТХ-ийн 36.2-т заасны дагуу тооцож санхүүжүүлнэ.

Журамд заасны дагуу жил бүр төсвийн тооцоог хийж холбогдох яаманд /ЭМЯ/ хүргүүлдэг боловч ГССҮТ-ийн НЦҮТөв нь хуулийн дагуух санхүүжилтийг өнөөг хүртэл авч байгаагүй.

7. Тайлагнах, хяналт шинжилгээ, үнэлгээ 7.5 Төрөлжсөн нэг цэгийн үйлчилгээний төв нь үйл ажиллагааны болон санхүүгийн нэгдсэн тайланг улирал тутам гаргаж, харьяаллаас хамаарч хууль зүй, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.6

Санхүүжилт байхгүй учир санхүүгийн тайлан гаргадаггүй. Харин үйл ажиллагааны тайланг улирал тутам холбогдох төрийн байгууллага, хүсэлт гаргасан ОУ-ын байгууллага руу илгээдэг.

НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨВИЙН АЮУЛГҮЙ

БАЙДАЛД ХЯНАЛТ ТАВИХ ЖУРАМ16

ХЗДХСайдын 2017-02-14-ний өдрийн А/38 тоот тушаал 1. Нийтлэг үндэслэл 1.2 Үйлчилгээг үзүүлэхдээ үйлчлүүлэгч болон ажилтнуудын аюулгүй байдлыг тэргүүн зэрэгт тавина.

Гэр бүлийн хүчирхийлэл ихэвчлэн шөнийн цагаар үйлдэгддэг тул НЦҮТөв оройн цагаар илүү ачаалал нэмэгддэг. Гэмтсэн үйлчлүүлэгчийг хүчирхийлэл үйлдэгч, түүний ар гэрийнхэн, найз нөхөд дагаж явдагаас хохирогч, ажилтан руу дайрч давшлах, хэрүүл маргаан хийх, цохих зэрэг оролдлого удаа дараалан тохиолдож байна.

2018 оны 12 сард НҮБ-ХАС-ын санхүүжилтээр ажилтнуудын өрөөг цагдаагийн өрөөтэй холбосон аюулгүйн товчлуурыг байрлуулсан.

14Нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журам, А80, А/132,А/60/ тоот тушаал, УБ хот, 2017 он

15 Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн аюулгүй байдалд хяналт тавих журам, А/38 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он

5.1.8 өөрийн болон үйлчлүүлж байх хугацаандаа олж мэдсэн бусад хүний нууцыг хангах 5.1.9 хохирогч нь нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн дотоод журмыг мөрдөж, ажилтнуудад хүндэтгэлтэй хандах 6.Санхүүжилт 6.1 Нэг цэгийн үйлчилгээ нь үнэ төлбөргүй үйлчилгээ үзүүлэх

Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг үнэ төлбөргүй үзүүлдэг боловч зарим тохиолдолд нарийн мэргэжлийн шинжилгээ хийх зайлшгүй шаардлагатай, тухайлбал, компьютер томографи, МRI гэх мэт. Энэ үед эрүүл мэндийн даатгал төлөгдөөгүй үйлчүүлэгчид хөнгөлөлтөөр үйлчилгээ үзүүлэхэд хүндрэлтэй байдаг. Иймээс эмнэлгийн Эмчилгээ эрхэлсэн орлогч даргад асуудлыг нэг бүрчлэн тайлбарлаж гуйх маягаар асуудлыг шийдвэрлэж байна /албан бус байдлаар/.

СБДЭМТ-ийн НЦҮТөв нь нарийн мэргэжлийн шинжилгээ шаардлагатай үйлчлүүлэгчийг харьяаллын дагуу 13А маягтаар 3-р шатлалын эмнэлэг рүү илгээдэг. Түүнчлэн Шүүх Шинжилгээний Үндэсний Төв нь амбулаторийн журамд заасны дагуу насанд хүрсэн хүчирхийллийн хохирогчдоос 8,000 төгрөгний төлбөр хураамж авдаг нь хүчирхийллийн хохирогчид төлбөр төлөх боломжгүйгээс хүндрэл учруулдаг.



Тайлбар

6.1

Нэг цэгийн үйлчилгээ нь үнэ төлбөргүй үйлчилгээ үзүүлэх

Шүүх Шинжилгээний Үндэсний Төв нь амбулаторийн журамд насанд хүрсэн хүчирхийллийн хохирогчоос төлбөр хураамж заалтыг хасах

Өөрчлөлт оруулах

6.4 ГССҮТ-ийн НЦҮТ-ийн үйлчилгээ үзүүлэх зардлыг тухайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хариуцна.



44 45

2. Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн байрны аюулгүй байдлыг хангах 2.1 НЦҮТ-ийг нутаг дэвсгэрийн цагдаагийн байгууллагын хөдөлгөөнт болон явган эргүүлийн чиглэлд тусгаж, хяналтанд байлгана.

Эмнэлгийн НЦҮТөв дээр хөдөлгөөнт эргүүлийн цагдаа ирдэггүй, учир нь нь эмнэлэг дээрээ цагдаа байрладаг гэж үздэг. Гэвч энэхүү эмнэлэг дээр байрладаг цагдаа нь НЦҮТөвийн аюулгүй байдал хамгаалахад учир дутагдалтай байдаг. /Ихэвчлэн байдаггүй тасаг, нэгжүүдээр хэрэг бүртгэх үйл ажиллагаа явуулдаг / СБДЭМТ-НЦҮТөв нь Эрсдэл өндөртэй үйлчлүүлэгчийг эмнэлгийнхээ түргэний унаагаар хүргэж өгдөг.

2.2 Төвийн аюулгүй байдлыг хянах зорилгоор дотор болон гадна орчныг хамруулсан телекамерыг 24 цагийн хяналтад байхаар зохион байгуулна.

НЦҮТөв нь анх нээгдэхэд хяналтын камер байрлуулж цагдаагийн өрөөнд хянадаг байсан боловч байгууллагад урсгал засвар хийгдэх явцад камерийг буулгасан. Засвар дууссаны дараа олон удаа камерыг байрлуулж өгөөч гэж хүссэн боловч өнөөг хүртэл камергүй байна.

2.3 Нутаг дэвсгэрийн цагдаагийн байгууллага харьяаллын дагуу дуудлагаар тэргүүн ээлжинд шуурхай үйлчилж, шаардлагатай тохиолдолд хойшлуулалшгүй ажиллагааг явуулна. 2.4 Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн ажилтан дараах үүрэгтэй 2.4.1 Үйлчлүүлж байгаа иргэнд хууль тогтоомж, төвийн дотоод журам мөрдөхийг шаардах 2.4.2 Бусдад хор уршиг учруулж болзошгүй эд зүйл, материал байгаа эсэхийг шалгах

НЦҮТөвд байрлаж буй үйлчлүүлэгчид 2010 онд гарсан түр удирдамжинд тусгасаны дагуу хамгаалах байрны дэгийн талаар тайлбарлан таниулдаг.

2.4.3 Төвөөр үйлчлүүлэгчдийн бүртгэл, тэмдэглэлийг хөтөлж, эрх бүхий албан тушаалтанд танилцуулах

1.4 Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн байр нь хүүхэд, эрэгтэй, эмэгтэй хүн, хөгжлийн бэрхшээлтэй, гэр бүлийн гишүүн байрлах тусгай өрөөнүүдтэй байна.

ГССҮТ-ийн НЦҮТөв дээр дурдсан аль ч тусгайлсан өрөө байдаггүй ба олон хүн үйлчлүүлсэн тохиолдолд ачаалал ихтэй болдог. Ялангуяа НЦҮТөвийн талаар бусдаас сонсоод өөрөө зорин ирж мэдээлэл, зөвлөгөө авах хүсэлтэй үйлчлүүлэгч нарт тусгайлан ярилцах зөвлөгөөний өрөө байхгүйгээс олон хүмүүсийн дэргэд бүх нууцаа ярихад хүндрэлтэй хаалт үүсгэдэг.

СБДЭМТ-НЦҮТөв нь журмандаа гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогч гэдэг хэдий ч эрэгтэй хүн, ахмад настай эрэгтэй хүн ирсэн тохиолдолд тусдаа хамгаалах байр байхгүй, зөвлөгөө өгөхөөс хэтэрдэггүй. Энэ нь эрэгтэйчүүдийн эрхийг зөрчсөн, жендерийн асуудалтай холбоотой гэж үзэж байна.


Орхигдсон болон нэмэх санал Тайлбар

1.4

Нэг цэгийн үйлчилгээний хамгаалах өрөө нь стандарт бус байрлалтай

Нэг цэгийн үйлчилгээний өрөө, орчны стандарттай болох, насны онцлог хүйсийн байдлаар нь

Төлөвлөсөн байгаа боловч баримт болгон гаргах

1.5 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 33 дугаар зүйлд заасан үйлчилгээг нэг цэгийн төвөөр үйлчилгээ үзүүлэх үед тухайн төвийн харьяалах нутаг дэвсгэрийн цагдаагийн байгууллагаас хохирогчийн амь нас, эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд учирсан аюулын зэргээс шалтгаалж аюулгүй байдлыг хангаж ажиллана.



46 47

ГССҮТ-ийн Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн мэдээлэлийн сан хэрэгжилтийн байдал

Эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг цэгийн үйлчилгээний төвд үйлчлүүлсэн гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсдийг дараах үндсэн 4 маягтаар бүртгэж байна. Үүнд: Маягт №1 Хүчирхийлэлд өртсөн насанд хүрсэн үйлчлүүлэгчийг бүртгэх маягт /6 бүлэг, нийт 47 асуумж/ Маягт №2 Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг бүртгэх маягт /4 бүлэг, нийт 33 асуумж/ Маягт №3 Бэлгийн хүчирхийллийн хохирогчоос авах бүртгэлийн маягт /4 бүлэг, нийт 24 асуумж/ Маягт №4 Хүчирхийлэлд өртөөгүй буюу хамааралгүй үйлчлүүлэгчийг бүртгэх маягт /14 асуумж/ Бүртгэлийн маягтуудын мэдээллийн бааз үүсгэсэн байдал:

2.4.4 Үйлчлүүлэгчийн болон мэдээллийн аюулгүй байдлын нууцлалыг хангаж, баримт материалыг баталгаатай аюулгүй газар хадгалах 2.4.5 Үйлчлүүлэгчид шаардлагатай үйлчилгээний талаарх мэдээллийг өгөх

Үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээг тодорхойлсоны дараа хууль журмын дагуу боломжит хувилбаруудыг санал болгож мэдээ, мэдээллийг цаг тухайд нь өгч ажилладаг. Мөн үйлчлүүлэгчийн кейсийг цагдаа шүүхэд нотлох баримт болгож архивын хуулбар үнэн гэсэн тамга, гарын үсэгтэй баталгаажуулж үйлчлүүлэгчид өгдөг. ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЛИЙН ТАЛААРХ

СТАТИСТИК МЭДЭЭЛЭЛ, ТОО БҮРТГЭЛ ХӨТӨЛЖ, МЭДЭЭЛЛИЙН САН БҮРДҮҮЛЭХ ЖУРАМ17

ХЗДХСайдын 2017-01-31-ний өдрийн А/25 тоот тушаал 1.2 Байгууллага тус бүр гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх

тухай хуульд заасан чиг үүргийг хэрэгжүүлэхдээ олж авсан тоо бүртгэлийн мэдээллийг тусгайлан боловсруулсан программ хангамжид бүртгэнэ.

СБДЭМТ-ийн НЦҮТөв нь ЭМС-ийн 2010 оны 02 сарын 24-ны өдрийн 68-р тушаалаар батлагдсан “Үйлчлүүлэгчийн тухай үндсэн мэдээлэл” маягтаар үйлчлүүлэгчидээ бүртгэдэг байна.

2017 оны 01 сараас ХЗДХЯ-аас “Гэр бүлийн хүчирхийллийн цахим мэдээллийн нэгдсэн сан”-аас НЦҮТөвд цэгийн үйлчилгээнд EGBV программыг нэвтрүүлэн ашиглаж мэдээллийг бүртгэж эхэлсэн боловч 2017 оны 09 сараас бүртгэлийн программд шинэчлэл хийж сайжруулах зорилгоор түр хугацаанд бүртгэл зогссон.

ГССҮТ-ийн НЦҮТөв нь үйлчлүүлэгчдийн онцлогт тохируулан НҮБХАС-ийн санхүүжилтээр 4 төрлийн бүртгэлийн маягтыг боловсруулан, маягтын дагуу бүртгэн баримтжуулж, цуглуулсан мэдээлэлдээ анализ, дүгнэлт хийж байна.



48 49

Шинэчлэх саналтай баримт


Тайлбар

Тус тусдаа задгай судалгаа бүртгэлтэй байгаа нь үйлчлүүлэгчийн асуудлыг эрсдэлт нөхцөл байдалтай хэвээр нь үлдээн олон дахин явуулдаг тул нэгдсэн нэг журмаар цахимжуулах

Эмнэлэгт түшиглэсэн Нэг цэгийн үйлчилгээнийн төвүүд нь нэгдсэн программ, бүртгэлийн маягт, мэдээллийн сантай болох

Нэмэлтээр оруулж тусгах

3.2. Мэдээллийн сан хариуцсан байгууллагууд энэ журмын хүрээнд дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ. 3.2.1 Хариуцсан мэдээллийн сангаас гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх тоо бүртгэл, статистик мэдээллээр Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөлийг хагас, бүтэн жилээр хангах; 3.2.2 Бүртгэгдсэн мэдээллийн үнэн зөв байдлыг хангах, баяжилт хөдөлгөөн хийх, хадгалах; 3.2.3 Гэр бүлийн хүчирхийллийн тоо бүртгэл, мэдээллийн сан бүрдүүлэлт, ашиглах журмыг байгууллага тус бүр дотоод журмаараа зохицуулж, хяналт тавих; 3.3 Мэдээлийн нэгдсэн сан дахь мэдээллийг хувийн зорилгоор ашиглаж, бусдад ашиглуулах, задруулахыг хориглоно. 4.1 Энэ журамд заасан байгууллагууд, хамтарсан баг нь бусад байгууллага болон өөр хоорондоо гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх мэдээллийг хууль сахиулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх болон холбогдох бусад байгууллага хоорондын мэдээлэл солилцох журмыг баримтална.

Бүртгэлийн маягтуудын мэдээллийн баазад анализ

боловсруулалт хийсэн байдал



50 51

СБДЭМТ-НЦҮТөв нь санхүүжилт авч байгаагүй учраас санхүүгийн тайланг гаргаж өгдөггүй.

3. Мэдээлэл солилцох, тайлан мэдээний хөтлөлт, хадгалалт, ашиглалт 3.5 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх талаар мэдээлэл солилцох, тайлагнах явцад төвлөрсөн мэдээллийн хадгалалт, хамгаалалт, нөхөн бүрдүүлэлт, ашиглах үйл ажиллагаанд Архивын тухай хуулийг мөрдлөг болгоно. 7

Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн үйлчлүүлэгчийн талаарх бүртгэл мэдээллийг коджуулан байгууллагын архивт хадгалуулдаг.

ДҮГНЭЛТ Дээрх журмууд нь тавьсан зорилго, зорилтондоо чиглэсэн

НЦҮТөвийн үйл ажиллагааны зохион байгуулалт, аюулгүй байдал, санхүүжилт, бүртгэл мэдээлэлтэй холбоотой заалтуудыг тусган оруулж үйлчилгээний төрөл, ажилтан, үйлчлүүлэгчийн эрх, үүрэг зэрэг асуудлыг уялдуулан холбож өргөн хүрээтэй хамруулсан байна. Гэсэн хэдий ч холбогдох байгууллага хоорондын уялдаа сул байгаагаас шалтгаалж стандартын дагуу үйлчилгээ үзүүлэх нь хязгаарлагдмал байна. Энэхүү уялдааг сайжруулахын тулд байгууллага, мэргэжилтэнг тодруулж оруулбал үйлчлүүлэгчид чирэгдэл учруулахгүйгээр нэг дороос цогц үйлчилгээ үзүүлэх боломж бүрдэнэ. Хэрхэн уялдуулж холбох талаар дараагийн боловсруулах баримт бичигт тусгах нь зүйтэй байна.

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 36.2-р заалт болон ХЗДХЯ, ЭМЯ, ХНХЯ-ны сайдын 2017-04-06-ны өдрийн А80, А/132,А/60/ тоот тушаалаар НЦҮТөвийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журмын 6.5-д санхүүжилтийн тухай тусгасан хэдий ч тус журмын дагуу санхүүжилт өнөөг хүртэл аваагүй.

НЦҮТөвийн үйчилгээ үзүүлэх үеийн аюулгүй байдал, орон байрны стандартад хяналт тавихтай холбоотой харилцааг тус

17 Хууль сахиулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх болон холбогдох бусад байгууллага хоорондын мэдээлэл солилцох журам, А/25 тоот тушаал, 2017 он

ХУУЛЬ САХИУЛАХ ЧИГ ҮҮРГИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ БОЛОН ХОЛБОГДОХ БУСАД БАЙГУУЛЛАГА

ХООРОНДЫН МЭДЭЭЛЭЛ СОЛИЛЦОХ ЖУРАМ.18

ХЗДХСайдын 2017-01-31-ний өдрийн А/25 тоот тушаал 1.4 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулиар үүрэг хүлээсэн төрийн байгууллага, албан тушаалтан нь ГХУСАЗЗ-д хүргүүлэх мэдээ, тайланг тогтоосон маягтын дагуу дараах хугацаанд цахим болон бичгээр хүргүүлнэ: - сарын мэдээг дараа сарын 10-ны дотор; - улирлын мэдээг улирал бүрийн дараа сарын 10-ны дотор; - хагас жилийн мэдээг хагас жилийн дараа сарын 10-ны дотор; - жилийн мэдээг дараа оны 1-р сарын 10-ны дотор. 1.5 Мэдээний маягтын загварыг ГХУСАЗЗөвлөл батална. 1.6 Мэдээллийн санд байгаа мэдээллийг солилцох, ашиглахад МУ-ын Засгийн газрын 212 тоот тогтоолоор батлагдсан “Төрийн байгууллагуудын цахим мэдээллийн санг ашиглах журам”-ыг баримтална. 2.3.4. Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын тайланд дараах агуулгыг тусгасан байна. а) хохирогчид үйлчилгээ үзүүлэх чиг үүрэг бүхий эмнэлэгт ажиллах нэг цэгийн үйлчилгээний төвийг удирдлага, зохион байгуулалтаар хангаж ажилласан талаар б) нийгмийн эрүүл мэндэд гэр бүлийн хүчирхийллийн үзүүлж байгаа нөлөө, осол, гэмтэл, өвчлөлийн шалтгааныг судлах, мэдээллийн сан бүрдүүлж, холбогдох мэдээ, судалгааг мэдээллийн санд оруулсан талаар в) гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн, өртөж болзошгүй хүнийг илрүүлэх, яаралтай болон анхан шатны тусламж үйлчилгээ үзүүлэх, эмнэлгийн мэргэжилтний ур чадварыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн сургалт, давтан сургалтыг зохион байгуулсан ажлын талаар 2.3.6 Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах салбар зөвлөлийн тайланд дараах агуулгыг тусгасан байна.Үүнд:

а) Нэг цэгийн үйлчилгээний төв, түр хамгаалах байрны үйл ажилллагааны зардлын санхүүжилт, түүний зарцуулалтын талаар;



52 53

2. Хүүхдийг түр хамгаалалтаар хангахад баримтлах нийтлэг журам 2.2 Аюулын зэргийн үнэлгээгээр “дунд” болон “өндөр” эрсдэлтэй гэж тогтоогдсон, эсхүл Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.4 дэх хэсэгт заасан дараахь нөхцөл байдал байна гэж үзвэл эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн саналыг харгалзахгүйгээр хүүхдийг хүчирхийлэл үйлдэгчээс тусгаарлаж, бодит аюул, заналхийлэл арилах хүртэлх хугацаанд түр хамгаалалтанд авна. 2.5.1 хүүхдийг хүчирхийлэл үйлдэгчээс тусгаарлах арга хэмжээ авсан нь эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн эрхийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэл болохгүй талаарх ГБХТТХ-ийн 30-р зүйлийн 30.7 дахь хэсгийн зохицуулалт;

Хүүхэд эцэг, эхийн зүгээс хүчирхийлэлд өртсөн хэдий ч эцэг, эх нь эмнэлэг дээр сахисан хэвээр байдаг. Нийгмийн ажилтан уг хүүхдийн хэрэгцээг тодорхойлж, асуудлыг шийдвэрлэхэд төвөг учруулдаг бөгөөд ямар ч хуулийн зохицуулалт байдаггүйгээс гадна ажилтнууд хүчирхийлэл үйлдэгч болон тэдний ар гэрийн зүгээс эрсдэл, дарамтанд ордог.


Орхигдсон болон нэмэх санал Тайлбар

2.2

Хүүхдийг түр хамгаалалтаар хангахад баримтлах нийтлэг журамд

Хүүхдийг хүчирхийлэл үйлдэгчээс тусгаарлах арга хэмжээ авах, энэ арга хэмжээг ямар байгууллага, мэргэжилтэн гүйцэтгэх, хяналт тавих талаар тодорхой оруулах

Нэмэлт тайлбар хэрэгтэй

2.5.2 Түр хамгаалалтаар хангах арга хэмжээ авагдсан хүүхэдтэй хүчирхийлэл үйлдэгчийн уулзах, харилцах эрх хязгаарлагдах

тус зохицуулахаар тодорхой заалтууд тусгасан нь чухал асуудал юм.

НЦҮТөвд хөгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй, ахмад настай хохирогчдын онцлог хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлсэн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх талаар тусгасан ч эдгээр хүмүүсд зориулсан төрөлжсөн асрамж, халамж, сувилах үйлчилгээтэй холбоотой асуудал тусгагдаагүй байна. Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх статистик мэдээлэл, тоо бүртгэл хөтөлж, мэдээллийн сан бүрдүүлэх журам нь байгууллага тус бүрийн бүртгэл, мэдээллийн сангийн талаар дурдсан тул цаашид нэгдсэн мэдээг бүрэн гаргуулдаг тогтолцоог бий болгох бодлогын баримт шаардлагатай байна.

ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТСӨН ХҮҮХДИЙГ ТҮР ХАМГААЛАХ ЖУРАМ19

ХЗДХСайдын 2017-2-14-ний өдрийн А/39 тоот тушаал 1. Нийтлэг үндэслэл 1.1. Хүүхэд гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн, эсхүл хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа талаархи мэдээлэл хүлээн авсан цагдаагийн байгууллага, сум багийн Засаг дарга хүүхдийн амь нас, эрүүл мэндийг хамгаалах зорилгоор Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.1 дэх хэсэгт заасан арга хэмжээг авахтай холбоотой харилцааг зохицуулахад энэхүү журмыг батална. 1.2. Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах үйл ажиллагаанд Монгол Улсын Үндсэн хууль, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль, Гэрч хохирогчийг хамгаалах тухай хууль, Хүүхэд хамгааллын тухай хууль, Хүүхдийн эрхийн тухай хууль, Цагдаагийн албаны тухай хууль, Монгол улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ, конвенц, холбогдох бусад хууль тогтоомж, энэхүү журмыг мөрдөнө. 1.3. Энэ журамд хэрэглэсэн дараахь нэр томьёог дор дурдсан утгаар ойлгоно: 1.3.3 “нэг цэгийн үйлчилгээний төв” гэж Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 5.1.3-т зааснаар



54 55

- Хэрэв хамгаалах байрнаас НЦҮТөвд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авах шаардлагатай үйлчлүүлэгч ирсэн тохиолдолд тусламж үйлчилгээ үзүүлсний дараа буцаж урт хугацааны хамгаалах байранд шилжүүлэхдээ “Холбон зуучлах үйлчилгээний журам”-ын “Холбон зуучлах үйлчилгээний маягт” эргэн мэдээлэх хуудсыг бөглөж явуулдаг. Бусад маягтуудаар илгээдэггүй, үүнд:

- “Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журам”-ын “Хүчирхийлэлд өртсөн, эсхүл хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа хүүхдийг эцэг, эх, төрөл садангийн болон бусад хүн, өөр гэр бүлд хүлээлгэн өгөх маягт”

- “Хамгаалах байранд хүүхэд хүлээж авсан бүртгэлийн маягт”

- “Түр хамгаалах байрны үйлчилгээг дуусгах бусад байгууллагад үйлчлүүлэгчийг хүлээлгэн өгөх маягт”

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТСӨН ХҮҮХДЭД

ЭМНЭЛГИЙН БОЛОН СЭТГЭЛ ЗҮЙ, СЭТГЭЛ ЗАСЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ ЖУРАМ20

ЭМСайдын 2017-10-12-ны өдрийн А/394 тоот тушаал 2.1 Хүчирхийлэлд өртсөн болон хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа хүүхдэд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ өөрт нь болон эцэг эх, асран хамгаалагчид үзлэгийн талаах мэдээлэл өгч тайлбарлан, бүтэн биеийн үзлэг хийнэ. Шаардлагатай тохиолдолд ганцаарчлан ярилцаж, үзлэг хийнэ. 2.2 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртсөн байж болзошгүй, өртөх эрсдэлд байгаа хүүхдэд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэхдээ, дараах зарчмыг баримтлана. Үүнд:

Хүүхэдтэй эелдэг харилцаж, хүндэтгэлтэй хандана; Хүүхэдтэй ярилцах үедээ хүүхдийн хөгжил, сэтгэл зүй,

насны онцлогт тохирсон энгийн үг, хэллэг хэрэглэх; Хүүхдэд сэтгэл санааны дэмжлэг үзүүлэх; Хүүхдийг буруутгасан үг хэлэх, хандлага, үйлдэл

гаргахгүй байх; 2.2 Хүчирхийлэлд өртсөн болон хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа хүүхдийн талаарх мэдээллийг цагдаагийн албан

талаар гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.8 дахь хэсгийн зохицуулалт8 2.6. Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалалтанд авахдаа түүний бичиг баримт, сургалтын хэрэгсэл, шаардлагатай хэрэглээний эд зүйлийг гаргуулж баримтаар хүлээж авна 2.6 Шаардлагатай бол тухайн гэр бүлд амьдарч байгаа, эсхүл хүчирхийлэл үйлдэгчтэй хамаарал бүхий бусад хүүхдийг түр хамгаалалтад хамруулах 3. Хүүхдийг нэг цэгийн үйлчилгээний төв, эсхүл түр хамгаалах байранд хүргэх 3.4 Хүүхдийг нэг цэгийн үйлчилгээний төв болон хамгаалах байранд хавсралтанд заасан маягтын дагуу бүртгэж хүлээлгэн өгнө.

НЦҮТөвд хорооны засаг дарга, хамтарсан баг нь үйлчлүүлэгчийг авчирч өгдөг бол Цагдаагийн ажилтан аюулгүй байдлын үнэлгээтэй хамт авчирдаг. Харин “Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журам”-ын “Хүчирхийлэлд өртсөн, эсхүл хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа хүүхдийг НЦҮТөв болон түр хамгаалах байр, хүүхдэд асрамж үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн, ТББ-д хүлээлгэн өгөх маягт”-аар авчирдаггүй.

5. Хүүхдийг асрамж халамжийн үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн, төрийн бус байгууллагад хүргэх 5.3 Хүүхдэд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлсний дараа хүүхдэд асрамж, халамжийн үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн, төрийн бус байгууллагад аюулгүй байдлыг нь хангаж хүргэнэ; 5.5 Хүүхдийг хүлээлгэн өгөхдөө хавсралтад заасан маягтын дагуу бүртгэж, тухайн байгууллагад эрх, үүргийг бичгээр сануулна.

- Үйлчлүүлэгчийг холбогдох байгууллагуудад хүлээлгэн өгөхдөө “Холбон зуучлах үйлчилгээний журам”-ын “Холбон зуучлах үйлчилгээний маягт” илгээх хуудсаар хамгаалах байруудад илгээдэг.

18 Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журам, А/139 тоот тушаал,УБ хот, 2017 он 19 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эмнэлгийн болон сэтгэл зүй, сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам, ЭМС-ын А/394 тоот тушаал



56 57

4.6 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртсөн байж болзошгүй хүүхдэд тусламж үйлчилгээ хүргэдэг эмнэлгийн бусад ажилчдыг чадавхжуулах сургалт зохион байгуулах 4.7 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртсөн байж болзошгүй хүүхдийг асрамж, халамжийн хувилбарт үйлчилгээ болон нийгмийн халамжийн тэтгэмжид хамруулах, шаардлагатай бусад үйлчилгээнд холбон зуучлах үйлчилгээг зохион байгуулах 4.8 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртсөн байж болзошгүй хүүхэд хэвтэн эмчлүүлээд гарах, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авч дуусах үед цаашид анхаарах асуудлын талаар хохирогч болон түүний гэр бүл, хорооны хамтарсан багт зөвлөгөө өгөх 4.9 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртсөн байж болзошгүй хүүхдийн тоо мэдээ, судалгаанд үндэслэн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжүүлэх

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТСӨН ХҮҮХДЭД ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ ЖУРАМ21

ХНХСайдын 2017-2-23-ны өдрийн А/33 тоот тушаал 12.1, Гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас эрсдэлт нөхцөлд байгаа, гэмт хэрэг, зөрчлийн хохирогч, гэрч болсон хүүхэд нь аюулгүйн зэргийн үнэлгээ, нөхцөл байдлын үнэлгээгээр эрсдлийн зэрэг дунд, өндөр гэж үнэлэгдэн, гэр бүлээсээ тусгаарлагдах шаардлагатай талаар Хамтарсан багийн шийдвэр гарсан тохиолдолд хүүхдийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор хүүхэд асрах хувилбарт үйлчилгээнд холбон зуучилна. 12.2.4 Нэг цэгийн үйлчилгээний төв; 12.3.4 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн болон өртөж болзошгүй хүүхдийг эмнэлэг, цагдаа, төрийн, төрийн бус байгууллагад түр байрлуулан, эмнэлгийн тусламж болон Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуульд заасан бусад үйлчилгээг нэг дор үзүүлэх нэг цэгийн үйлчилгээнд холбон зуучилна.9

20 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд үйлчилгээ үзүүлэх журам, ХНХСайдын А/33 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он 21 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх журам, А/29 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он

хаагч, хамтарсан баг, гэр бүлийн асуудал хариуцсан төрийн болон төрийн бус байгууллагад өгнө. 2.3 Хүчирхийлэлд өртсөн болон хүчирхийллийн болзошгүй

эрсдэлд байгаа талаар хүүхдийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, гэр бүлийн гишүүдэд тайлбарлан таниулна.

НЦҮТөвд мэргэжлийн сэтгэл зүйч байхгүй, сэтгэл заслын үйлчилгээг холбогдох байгууллага руу холбон зуучилдаг. Гэр бүлээрээ хамтдаа сэтгэл зүйн болон сэтгэл заслын үйлчилгээ авахыг хүссэн кейс дээр гэр бүлээр дагнасан сэтгэл зүйн зөвлөгөө өгдөг газар маш ховор байдаг. Ихэвчлэн ганцаарчлан зөвлөгөө, засал хийхийг л зөвлөж холбон зуучилдаг.

2.5 Хүүхдэд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээг стандарт, зааврын дагуу үзүүлж баримтжуулна. 2.6 Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд яаралтай болон бусад эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлсний дараа тусгай хамгаалалтаар хангах эрх бүхий байгууллагын албан хаагчид дахин мэдэгдэж, хүлээлгэн өгнө. 4. Эрүүл мэндийн нийгмийн ажлын тусламж, үйлчилгээ Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртөж болзошгүй хүүхдэд дараах эрүүл мэндийн нийгмийн ажлын тусламж, үйлчилгээг үзүүлнэ.Үүнд: 4.1 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртөж болзошгүй хүүхэд, тэдний асран хамгаалагчдыг мэдээллээр хангах 4.2 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртөж байж болзошгүй хүүхдэд нөхцөл байдлын үнэлгээг журмын дагуу хийх 4.3 Нөхцөл байдлын үнэлгээнд үндэслэн хохирогчийн хэрэгцээг тодорхойлж, шаардлагатай үйлчилгээнд холбон зуучлах, мэдээлэл өгөх 4.4 Хүчирхийлэлд өртсөн болон өртсөн байж болзошгүй хүүхдэд үзүүлэх үйлчилгээ, туслалцаа, дэмжлэгийн талаарх мэдээллийг эцэг, эх, асран хамгаалагч, багш, холбогдох бусад ажилтанд өгөх 4.5 Хүүхдийг хүчирхийлэлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх олон нийтэд чиглэсэн сургалт, сурталчилгааг зохион байгуулах



58 59

авах эрхийг хангахын тулд өмгөөллийн үйлчилгээ авах талаар санал болгоно.

Өмгөөллийн үйлчилгээ авах талаар үйлчлүүлэгчид санал болгодог ч ихэвчлэн төлбөрийн чадваргүй байдаг тул холбон зуучлахад хүндрэл үүсдэг. Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн Эрх зүйн шинэчлэл хөтөлбөрийн хуульч руу холбон зуучилдаг.

3.3 Энэ журмын 3.2-т заасан албан тушаалтан гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллага, өмгөөлөгчтэй холбон зуучлах ажлыг зохион байгуулна.

Эрх зүйн болон өмгөөллийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын мэдээлэл байнга өөрчлөгдөж байдаг.

ДҮГНЭЛТ: Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийн амь нас, эрүүл

мэндийг түр хамгаалах, хүчирхийлэл үйлдэгчээс тусгаарлах, эрүүл мэндийн, сэтгэл зүй, сэтгэл заслын, нийгмийн болон хууль эрх зүйн, өмгөөллийн тусламж, үйлчилгээний талаар тодорхой заалтууд орсон хэдий ч хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг эмнэлэгт хэвтсэн тохиолдолд хэн асран сахих, ямар арга хэмжээ авах, энэ арга хэмжээг аль байгууллага, мэргэжилтэн гүйцэтгэх, хяналт тавих талаар тодорхой оруулах шаардлагатай байна.

Сэтгэл зүйн, эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх журмыг хэрэгжүүлэхэд НЦҮТөв хуулийн болон сэтгэл зүйн зөвлөгөө, өмгөөллийн үйлчилгээ авах хэрэгцээтэй үйлчлүүлэгчийг холбон зуучлах үүрэг гүйцэтгэдэг хэдий ч үйлчлүүлэгч энэ талын тусламж авахад бэрхшээлтэй тул холбогдох журмын заалтыг хэрэгжүүлэх механизмыг тодорхой болгох хэрэгцээ тулгарч байна.

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТСӨН ХҮҮХДЭД ЭРХ ЗҮЙН ТУСЛАЛЦАА ҮЗҮҮЛЭХ ЖУРАМ22

ХЗДХСайдын 2017-02-06-ны өдрийн А/29 тоот тушаал 1. Нийтлэг үндэслэл 1.2 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эрх зүйн туслалцаа нь эрх зүйн зөвлөгөө, өмгөөллийн үйлчилгээнээс бүрдэх бөгөөд үнэ төлбөргүй байна. 2. Эрх зүйн зөвлөгөө 2.1 Эрх зүйн зөвлөгөөг гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх чиглэлээр магадлан итгэмжлэгдсэн төрийн бус байгууллага мөн хамтарсан баг биечлэн болон утсаар, цахим (мейлээр, вэб сайтын тусламжийн булан) хэлбэрээр үзүүлнэ.

Эрх зүйн чиглэлээр зөвлөгөө тусламж авахад бэрхшээлтэй байдаг. Дүүрэг болгонд хууль зүйн туслалцаа өгөх мэргэжилтэн байдаг боловч үйлчүүлэгч очих үед тухайн сард үнэгүй тусламж үйлчилгээ авах тоо нь хэтэрсэн гэсэн тайлбар ихэвчлэн хэлдэг.

2.2 Хэрэв хохирогч хүүхэд эрх зүйн зөвлөгөөг биечлэн авах хүсэлт гаргасан бол хүсэлтийг хүлээн авсан байгууллага, албан тушаалтан энэ журмын 2.1-д заасан холбогдох байгууллагад хандаж, эрх зүйн зөвлөгөө биечлэн үзүүлэх ажлыг хариуцан зохион байгуулна. 2.3 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэл 0-7 настай бол түүний эцэг, эх, хууль ёсны асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, төлөөлөх этгээд, 7 ба түүнээс дээш настай бол өөрийн саналыг харгалзан үзнэ. 2.7 Эрх зүйн зөвлөгөө үзүүлсэн байгууллага, албан тушаалтан хохирогч хүүхдийн мэдээллийг нэг бүрчлэн авч мэдээллийн сан үүсгэн, баталгаажуулна. 3. Өмгөөллийн үйлчилгээ 3.1 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд Гэр бүлийн хүчирхийллийн тухай хуульд заасан өмгөөллийн үйлчилгээ авах эрхтэй 3.2 цагдаагийн алба хаагч, ТТБ болон хамтарсан багийн гишүүн, нийгмийн ажилтан нь гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд, түүний асран хамгаалагч харгалзан дэмжигчид эрх зүйн туслалцаа



60 61

Зарим тохиолдолд нарийн мэргэжлийн оношлогоо шинжилгээнд хамрагдуулахад ар гэрийн санхүүгийн туслалцаа шаардлагатай байдаг тул хүчирхийлэл үйлдэгч болон түүний ар гэрийнхэнтэй оффисын өрөөнд уулзуулдаг эсхүл утсаар ярилцаж төлбөр мөнгөний асуудлыг шийдвэрлэдэг.

2.7 Уулзалтыг хохирогчид түр хамгаалалтын үйлчилгээ үзүүлж байгаа газраас бусад холбогдох байгууллагад зохион байгуулна. 2.11 Уулзалт зохион байгуулсан ажилтан “Хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах уулзалтын бүртгэлийн маягт”-ын дагуу бүртгэл хөтөлж хамтарсан баг, түр хамгаалалтын үйлчилгээ үзүүлж байгаа байгууллагад хүргүүлнэ. 10

НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН ҮНЭЛГЭЭ ХИЙХ ЖУРАМ25

ХНХС, ХЗДХСайдын хамтарсан 2017-07-04-ний өдрийн А/1201, А178 тооm тушаал

1.4 Нөхцөл байдлын үнэлгээг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 26-р зүйлийн 26.1, 32-р зүйлийн 32.1-т заасны дагуу нийгмийн ажилтан, хохирогч нь хүүхэд бол Хүүхэд хамгаалын тухай хуулийн 12-р зүйлийн 12.3-т заасны дагуу нийгмийн ажилтан, хүүхдийн эрхийн ажилтан, шаардлагатай тохиолдолд аймаг, дүүрэгт хүүхэд, гэр бүлийн хөгжлийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын хүүхэд, гэр бүлийн мэргэжилтэн, суманд нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан мэргэжилтэн /цаашид нөхцөл байдлын үнэлгээ хийсэн ажилтан гэнэ/ Хамтарсан багийн бусад гишүүнтэй хамтран хийнэ.11 ДҮГНЭЛТ:

Хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах болон бусад хамгааллын үйлчилгээний талаар олон асуудлыг тусгажээ. Тухайлбал, хорооны анхан шатны нэгж болох хамтарсан баг нь Нөхцөл байдлын үнэлгээг бодит орчинд нь мэргэжлийн түвшинд

22 Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангаж журам,УЕПрокурор,ХЗДХЯ-ны сайдын хамтарсан А/22, А131 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он 23 Хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах журам, ХЗДХС, ХНХСайдын А/56, А/35 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он 24 Нөхцөл байдлын үнэлгээ хийх журам, ХНХС,ХЗДХСайдын хамтарсан А/1201,А178 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он 25 Хохирогчид эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх журам, ЭМСайдын А/394 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЛИЙН ХОХИРОГЧИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ ЖУРАМ23

УЕПрокурор, ХЗДХСайдын хамтарсан 2017-02-09-ны өдрийн А/22, А/31 тоот тушаал

4. Хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах талаар шийдвэр гаргах 4.1 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуульд заасан журмын дагуу аюулын зэргийн үнэлгээг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгдсэн байж болох орчинд, эсхүл хохирогчийн байгаа газарт хүрэлцэн очиж хийнэ. 4.5.3 Шаардлагатай бол гэрч, хохирогч, мэдээлэл өгсөн хүн, тэдгээрийн гэр бүлийн бусад гишүүн, хохирогчид туслалцаа үзүүлсэн хүний амь нас, эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг хамгаалах зорилгоор прокурорын тогтоол, шүүгчийн захирамжийг үндэслэн Гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хуульд заасан аюулгүй байдлын хамгаалалтын арга хэмжээг цагдаагийн байгууллагын Гэрч, хохирогчийг хамгаалах нэгж хэрэгжүүлнэ. 4.5.4 Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчид орон байрнаасаа хувцас, эм, эмчилгээний хэрэгсэл, баримт бичиг, хүүхдийн сургалтын хэрэгсэл зэрэг нэн шаардлагатай хэрэглээний эд зүйлээ авахад нь туслалцаа үзүүлж, хүчирхийлэл үйлдэгчээс шаардан гаргуулах

ХОХИРОГЧИЙГ ХҮЧИРХИЙЛЭЛ ҮЙЛДЭГЧТЭЙ УУЛЗУУЛАХ ЖУРАМ24

ХЗДХС, ХНХСайдын 2017-3-13-ны өдрийн А/56, А/35 тоот тушаал

1. Нийтлэг үндэслэл 1.2.Аюулгүй байдлын болон түр хамгаалалтанд байгаа хохирогч, түүний хүүхэд, гэр бүлийн бусад гишүүд нь хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзах талаарх хүсэлт, зөвшөөрлийг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1- 43.4 дэх хэсэгт заасны дагуу гарган шийдвэрлэнэ. 2.3 Хамтарсан баг нь уулзалт болох газар, хугацааг товлож, хохирогч болон түр хамгаалалтын үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллага, хүчирхийлэл үйлдэгчид 1-2 хоногийн өмнө мэдэгдэнэ.



62 63

2. Хохирогчийг эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээнд хамруулах зохион байгуулалт 2.1 Гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас хохирогчийн амь нас, эрүүл мэндэд аюултай нөхцөл үүссэн, яаралтай тусламж, үйлчилгээ шаардлагатай тохиолдолд, иргэн, хуулийн этгээд, албан тушаалтан, түргэн тусламж, цагдаагийн байгууллагын тусгай дугаарын утас болон жижүүрийн шуурхай албаны утсаар мэдэгдэн аль ойр эрүүл мэндийн байгууллагаас тусламж, үйлчилгээг авахаар хандана. 2.2 Эрүүл мэндийн байгууллага хохирогчид журмын 2.1-д заасан мэдээллийг ямар хэлбэрээр өгсөнөөс үл хамааран Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуулийн 4.1.4, 4.1.5, 4.1.7-д заасан үйлчилгээг нэн даруй үнэ төлбөргүй үзүүлнэ. 2.4 Хамгаалалтын арга хэмжээ авсан хохирогчид эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ шаардлагатай тохиолдолд тухайн хохирогчдод үйлчилгээ үзүүлэх нэг цэгийн үйлчилгээний төв болон хамгаалах байрны оршин байгаа аймаг, дүүргийн эрүүл мэндийн байгууллага тусламж, үйлчилгээг үзүүлнэ. 2.5 Тухайн эрүүл мэндийн байгууллагын үзүүлэх тусламж, үйлчилгээний хамрах цар хүрээ, оношлогоо, эмчилгээний хүчин чадлаас давсан, лавлагаа шатны тусламж, үйлчилгээ шаардлагатай тохиолдолд холбогдох журмын дагуу шилжүүлнэ. 2.6 Хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй, жирэмсэн, ахмад настай хохирогчдын онцлог хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх нөхцлийг бүрдүүлнэ 2.7 Хамгаалалтад авсан эрх бүхий байгууллагын дуудлага, хүсэлтийн дагуу эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг эрүүл мэндийн байгууллага болон нэг цэгийн үйлчилгээний төв болон хамгаалах байранд үзүүлнэ.

НЦҮТөвд байрлаж байгаа онцлог хэрэгцээ үйлчилгээ шаардлагатай үйлчлүүлэгчдэд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх үүднээс дуудлагаар шүүх эмнэлэг, сэтгэцийн эмчийг дууддаг боловч ирдэггүй.

2.8 Хамгаалалт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллага томилогдсон эмнэлгийн мэргэжилтнийг нэг цэгийн үйлчилгээний төвд очих,

хийхийг хуульчилж өгсөн нь давуу тал болжээ. Учир нь НЦҮТөвийн Нийгмийн ажилтан бодит бус орчинд нөхцөл байдлын үнэлгээг хийдэг байсан нь үнэлгээний дүн буруу гарч, үйлчлүүлэгч эрсдэлт нөхцөл байдалд орох магадлал өндөр байв. Энэ журам батлагдсан нь холбогдох байгууллагын үнэлгээний давхцал арилж, үйлчлүүлэгчийн тохиолдлыг олон дахин яриулж, эмзэг асуудлыг сэдрээхээс сэргийлж өгсөн.

Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн үйлчлүүлэгчийг төрийн болон төрийн бус байгууллага, НЦҮТөвд хүлээлгэн өгөх болон хүлээн авах маягтуудыг тус бүрд нь зааж өгсөн ач холбогдолтой юм.

ХОХИРОГЧИД ЭМНЭЛГИЙН ТУСЛАМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ ЖУРАМ26

ЭМСайдын 2017-10-12-ны өдрийн А/394 тоот тушаал 1.1 Хүчирхийлэлд өртсөн болон хүчирхийллийн болзошгүй

эрсдэлд байгаа хүүхдэд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ өөрт нь болон эцэг эх, асран хамгаалагчид үзлэгийн талаар мэдээлэл өгч тайлбарлан, бүтэн биеийн үзлэг хийнэ. Шаардлагатай тохиолдолд ганцаарчлан ярилцаж, үзлэг хийнэ.


Орхигдсон болон нэмэх

санал

Тайлбар

1.1

Хүчирхийлэлд өртсөн болон хүчирхийллийн болзошгүй эрсдэлд байгаа хүүхдэд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхдээ өөрт нь болон эцэг эх, асран хамгаалагчид үзлэгийн талаар мэдээлэл өгч тайлбарлан, бүтэн биеийн үзлэг хийнэ. Шаардлагатай тохиолдолд ганцаарчлан ярилцаж, үзлэг хийнэ.

Өөрт тайлбарлан, эцэг эх, асран хамгаалагчаас зөвшөөрөл авахгүйгээр биеийн үзлэгийг хийнэ

Нэмэлт хэрэгтэй



64 65

3. Эрүүл мэндийн байгууллагын удирдлагын эрх, үүрэг 3.1 Хохирогчийг илрүүлэх, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, цагдаагийн байгууллага иртэл түр хамгаалан аюулгүй байдлыг хангах, нууцлалыг хамгаалах, гэр бүлийн хүчирхийллээс

2.7 Хамгаалалтад авсан эрх бүхий байгууллагын дуудлага, хүсэлтийн дагуу эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг эрүүл мэндийн байгууллага болон нэг цэгийн үйлчилгээний төв болон хамгаалах байранд үзүүлнэ.

Удирдамж, тусламж үйлчилгээний журам, талуудын хооронд байгуулах гэрээний загварыг батална тушаал гарах хэрэгтэй байна

2.8 Хамгаалалт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллага томилогдсон эмнэлгийн мэргэжилтнийг НЦҮТөвд очих, тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, буцаж ажлын байранд хүргэх үйл ажиллагааг бүрэн хариуцан, аюулгүй байдлыг бүрэн хангана.

НЦҮТөвд томилогдон дуудлагаар ирж үйлчилгээ үзүүлсэн эмнэлгийн мэргэжилтний аюулгүй байдлыг хариуцах боломжгүй.

Иймд уг асуудлыг бүрэн хариуцах байгууллагыг тодорхой болгох

2.9 Хамгаалалтанд авсан хохирогч эрүүл мэндийн байгууллагад хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатай тохиолдолд хамгаалалтанд авах шийдвэр гаргасан эрх бүхий байгууллага нь эмч, эмнэлгийн ажилтан болон хохирогчид тохирсон хамгаалалтын арга хэмжээ авна.

Ийм тохиолдолд бид нар ямар арга хэмжээ авахаа мэддэггүй, хандах ч газар байдаггүй.

тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, буцаж ажлын байранд хүргэх үйл ажиллагааг бүрэн хариуцан, аюулгүй байдлыг бүрэн хангана.

НЦҮТөвд томилогдон дуудлагаар ирж үйлчилгээ үзүүлсэн эмнэлгийн мэргэжилтний аюулгүй байдлыг хариуцах боломжгүй. Учир нь тэдний аюулгүй байдлыг яаж, хэрхэн хангах талаар тодорхой бус байна. Мөн аюулгүй тээвэрлэх унаа ч байхгүй. НЦҮТөвд байрлаж байгаа үйлчлүүлэгч болон ажилтны аюулгүй байдлыг хамгаалж чадахгүй байгаа ийм үед бид нар дуудлагаар ирсэн мэргэжилтнүүдийн аюулгүй байдлыг хангах ямар ч боломжгүй.

2.9 Хамгаалалтанд авсан хохирогч эрүүл мэндийн байгууллагад хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатай тохиолдолд хамгаалалтанд авах шийдвэр гаргасан эрх бүхий байгууллага нь эмч, эмнэлгийн ажилтан болон хохирогчид тохирсон хамгаалалтын арга хэмжээ авна.


Орхигдсон болон нэмэх

санал

Тайлбар

2.6

Хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй, жирэмсэн, ахмад настай хохирогчдын онцлог хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх нөхцлийг бүрдүүлнэ

Эдгээр иргэдэд тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх нөхцлийг бүрдүүлэх асуудлууд орсон хэдий ч хариуцах байгууллагуудыг тодорхой заах, тусламж, үйлчилгээ сайжруулах, орчныг бүрдүүлэх

Нэмэлтээр журмыг шинэчлэх шаардлагатай



66 67

ГССҮТ нь байгууллагын 1 сэтгэл зүйчтэй боловч НЦҮТөвд үйлчлүүлж буй үйлчлүүлэгчдэд хүрч ажиллах боломжгүй байдаг. НЦҮТөвд орон тооны сэтгэл зүйч болон хуульч ажиллуулах шаардлагатай байгаа бөгөөд холбон зуучлах, анхан шатны зөвлөгөө өгөхөөс хэтэрдэггүй.

2.1 Үйлчлүүлэгчийн оршин сууж буй нутаг дэвсгэрийн эрүүл мэндийн байгууллага нь сэтгэцийн тулгамдсан асуудал буюу сэтгэл зүйн цочмог хариу урвалууд илэрсэн хохирогчид сэтгэц зан үйлийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээг үзүүлж, сэтгэл зүйн зөвлөгөө өгнө. 2.2 Шаардлагатай тохиолдолд аймаг, дүүргийн эрүүл мэндийн төв, нэгдсэн эмнэлэг, СЭМҮТ-д шилжүүлж мэргэжлийн тусламж, үйлчилгээг үзүүлнэ. 2.4 Эмгэг судлалын болон сэтгэл зүйн оношилгоо хийж, өвчний олон улсын Х ангиллын Y бүлгийн шалгуурыг баримталж эмнэл зүйн онош тавина. 2.5 Хохирогчдын сэтгэцийн байдалд тохирсон сэтгэл засал, эмчилгээг стандартын дагуу хийнэ.

СЭТГЭЛ ЗҮЙН ЗӨВЛӨГӨӨ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ ЖУРАМ28

ХНХСайдын 2017-04-20-ны өдрийн А/74 тоот тушаал 1.3 Сэтгэл зүйн зөвлөгөө, үйлчилгээг нутаг дэвсгэрийн харьяалал харгалзахгүйгээр хохирогчийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн шуурхай, чанартай, хүртээмжтэй, үнэ төлбөргүй хүргэнэ. 1.5 Сэтгэл зүйн зөвлөгөө үйлчилгээг мэргэжлийн сэтгэл зүйч үзүүлнэ. 12 ДҮГНЭЛТ:

Бодлогын баримтад хохирогчид эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний талаар тодорхой заалтууд орсон хэдий ч онцлог хэрэгцээ, үйлчилгээ шаардлагатай үйлчлүүлэгчдэд нийцүүлсэн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх талын орхигдсон асуудал, нэмэлтүүдийг оруулах шаардлагатай байна. Тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх хамаарал бүхий байгууллагуудад бодлогын

27 Сэтгэл зүйн зөвөлгөө,үйлчилгээ үзүүлэх журам, ХНХЯамны А/74 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он 28 Холбон зуучлах үйлчилгээний журам, ХНХСайдын А/73 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он

урьдчилан сэргийлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагааг зохион байгуулахад байгууллагынхаа тасаг, нэгжийн үйл ажиллагааг уялдуулан, салбар хоорондын хамтын ажиллагааг хангах 3.3 Эрүүл мэндийн байгууллагад байрлах нэг цэгийн үйлчилгээний нэгжийг удирдлага, зохион байгуулалтаар ханган, гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үйл ажиллагааг зохион байгуулахтай холбоотой зардлыг холбогдох журмын дагуу тооцож байгууллагын төсөвт тусгуулах арга хэмжээ авах 3.6 Эрүүл мэндийн байгууллага, өөрийн хөдөлмөрийн дотоод журам, эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний ажлын байрны тодорхойлолтод гэр бүлийн хүчирхийллийг илрүүлэх, нууцлалыг хамгаалах, мэдээлэл өгөх, эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, багаар ажиллах үүргийг тусгах; 3.7 Гэр бүлийн хүчирхийллийн шалтгаантай осол гэмтэл, өвчлөлийг бүртгэх хуудсыг бөглөх, зааварчилгаа, салбар хоорондын уялдаа холбоог сайжруулахад чиглэсэн арга зүйн сургалтыг төрийн болон төрийн бус мэргэжлийн байгууллагатай хамтран зохион байгуулах; 3.8 Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн, өртөж болзошгүй хүнийг илрүүлэх, яаралтай болон анхан шатны тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний ур чадварыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн сургалтыг тогтмолжуулах; 3.9 Хохирогчийн нууцыг хадгалах, хамгаалах асуудлыг холбогдох хууль, журмын дагуу хэрэгжүүлэх;

СБД-ийн НЦҮТөв нь нарийн мэргэжлийн эмч, эмнэлгийн ажилчдыг гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчдод тусламж үйлчилгээ үзүүлэхэд нэн тэргүүнд яаралтай тусламж үзүүлнэ гэж эмнэлгийн дотоод журамд үүрэгжүүлэн оруулж өгсөн байдаг. /жишээ нь эмэгтэйчүүдийн эмч, хүүхдийн эмч, дүрс оношлогооны эмч г.м/

ХОХИРОГЧИД СЭТГЭЛ ЗАСЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ ЖУРАМ27

ЭМСайдын 2017-10-12-ны өдрийн А/394 тоот тушаал 1.2 Сэтгэл зүйн цочмог хариу урвалууд илэрсэн, сэтгэц, зан үйлийн эмгэгт өртсөн хохирогчид сэтгэл заслын тусламж, үйлчилгээ үзүүлнэ.



68 69

Хүүхэд хамгааллын тухай хууль, гэрч, хохирогчийг хамгаалах тухай хууль, Нийгмийн халамжийн тухай хууль, Хувь хүний нууцын тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжийг баримтална. 2. Холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлэхэд баримтлах зарчим 2.1 Аюулгүй байдлыг тэргүүн ээлжинд хамгаална:Холбон зуучлах үйлчилгээг үзүүлэхдээ хохирогчийн аюулгүй байдлыг тэргүүн зэрэгт тавина. 2.2 Нууцлалыг чандлан хадгална: Хохирогчийн нэр, төр, үнэ цэнэ, өөртөө итгэх итгэл, үнэлэмж, хувийн нууцтай байх эрхийг хүндэтгэнэ. Хохирогчийн бичгээр өгсөн зөвшөөрөлгүйгээр түүнтэй холбоотой мэдээллийг задруулахыг хориглоно 2.3 Хохирогчийн зөвшөөрөл, оролцоог хангана: Холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлэх бүхий л үйл явцад хохирогчийн сонголт хийх, шийдвэр гаргах эрхийг хүлээн зөвшөөрнө.Өөртэй нь хамаатай шийдвэр гаргах үйл явцад хохирогчийн оролцоог хангана 2.4 Ялгаварлан гадуурхахгүй байна: Хохирогчид үйлчилгээ үзүүлж буй ажилтнууд нас, хүйс, яс, үндэс, нийгмийн гарал, боловсрол, шашин шүтлэг, итгэл үнэмшил, үзэл бодол, гэрлэлтийн байдал, эдийн засгийн боломж, бэлгийн чиг баримжаа, хөгжлийн бэрхшээл болон бусад байдлаар ялгаварлан гадуурхахгүй байна. 4. Холбон зуучлагч байгууллага, ажилтны эрх, үүрэг 4.1 Холбон зуучлагч байгууллага, ажилтан нь: Хохирогчид хамгаалалт, үйлчилгээ, туслалцаа, дэмжлэг үзүүлж чадах байгууллага, мэргэжилтний талаарх мэдээллийн санг бүрдүүлж, төрөлжүүлэн хөгжүүлж, байнга шинэчилнэ. 4.2 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1.2-т заасны дагуу хийсэн нөхцөл байдлын үнэлгээг үндэслэн хохирогчийг шаардлагатай үйлчилгээнд холбон зуучилна. 4.3 Холбон зуучлах хэрэгцээ шаардлага, үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын тухай мэдээллээр хохирогчийг хангаж, түүний санал, сонголтыг харгалзан үзнэ. 4.4 Холбон зуучлах байгууллага, ажилтантай урьдчилан холбогдож, хохирогчийн нөхцөл байдал, хэрэгцээг мэдээлж, шаардлагатай үйлчилгээг үзүүлэх боломжтой эсэхийг тодруулж, зөвшилцсөн байна.

баримт хүргэгдээгүй, мэргэжилтнүүдэд мэдээлэл дутмаг зэрэг нь тухайн баримтын уялдаа сул байгаагаас шалтгаалж болох юм.

Мөн Хохирогчид эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх журмын 2.8-д заасан Хамгаалалт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллага томилогдсон эмнэлгийн мэргэжилтнийг НЦҮТөвд очих, тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, буцаж ажлын байранд хүргэх үйл ажиллагааг бүрэн хариуцан, аюулгүй байдлыг хариуцах боломжгүй тул үүнтэй холбоотой санааг оруулсан байгаа. Бодлогын баримтуудын уялдааг сайжруулахын тулд тийм байгууллага, тийм хэсгийн заалтыг хэрэгжүүлнэ гэж тодруулж оруулбал хэрэгжих болов уу.

ХОЛБОН ЗУУЧЛАХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЖУРАМ29

ХНХСайдын 2017-04-20-ны өдрийн А/73 тоот тушаал 1. Нийтлэг үндэслэл 1.5 Хохирогчтой эхэлж холбоо тогтоосон байгууллага, ажилтан нь холбон зуучлах үйлчилгээг төлөвлөх, холбогдох байгууллага болон мэргэжилтэнд шилжүүлэх, үйлчилгээний чанар үр дүнд хяналт тавих, үнэлэх зэргээр тухайн тохиолдол хаагдаж дуустал нь зохицуулалтыг бүрэн хийх үүрэг хүлээнэ.

НЦҮТөвийн үндсэн үйл ажиллагааны нэг нь холбон зуучлах юм. Ихэвчлэн тухайн үйлчлүүлчлэгчийн хэрэгцээг тодорхойлж хуулинд заасны дагуу шаардлагатай байгууллагад холбон зуучилдаг. Гэвч тухайн кейснээсээ хамаараад хэрэг шийдвэрлэх хугацаа нь харилцан адилгүй байдаг. Тухайлбал, ихэнхи үйлчлүүлэгчдэд хуулийн дагуу эрүүгийн болон эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хуулиар шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргадаггүй учраас хороо, дүүргийн хамтарсан багт хүлээлгэн өгч эргэх холбоотой ажилладаг. Харин зарим урт хугацаа шаардсан кейсүүд буюу цагдаа, шүүхээр асуудлыг шийдвэрлүүлэх тохиолдолд цаад хамтрагч байгууллага үйл ажиллагаанд нь хяналт тавилаа хэмээнд дургуйцэх хандлага ажиглагддаг.

1.6 Холбон зуучлах үйлчилгээг үзүүлэхдээ Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль, Хүүхдийн тухай хууль,



70 71

Холбон зуучилж байгаа байгууллагууд хоорондоо мэдээллээ солилцдоггүйгээс үйлчлүүлэгчийн асуудлыг хэрхэн, яаж шийдвэрлэсэн, хяналт тавихад хүндрэлтэй. Үйлчлүүлэгчийн асуудал яаж хэрхэн шийдвэрлэж байгаа явцын талаар мэдээлэл авахаар холбогдох мэргэжилтнүүд руу хандахад бид нар ажлаа мэдэж байна та нар битгий бидний ажилд хяналт тавиад бай гэсэн байдлаар ханддаг.

4.12 Холбон зуучлах үйлчилгээний илгээх хуудас /маягт 1/ болон холбон зуучлах үйлчилгээний хамтарсан төлөвлөгөө /маягт 2/ нь харилцан уялдаатай ажиллах, үйлчилгээний чанарт хяналт тавих, үйлчилгээ хоорондын холбоо, явц, үр дүнг үнэлэхэд суурь баримт бичиг болж хөтлөгдөнө. 4.13 Холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллага, ажилтан нь хувь хүний нууц болон баримт, бичгийн нууцлалыг хангана. 4.14 Хохирогчийн нууцлалыг чандлан хадгалах үүднээс хохирогчийн хувийн хэрэгт код өгнө. 4.15 Байгууллага хооронд солилцож байгаа мэдээллийг мэдэх шаардлагын хүрээнд тухайн байгжууллага, ажилтан зөвхөн өөрийн албан үүргээ биелүүлэхэд шаардлагатай мэдээллийг авах, өгөхөөр хязгаарлан зохицуулна. Тухайлбал эмнэлэгийн байгууллагад хохирогчийг холбон зуучилсан бол зөвхөн хүчирхийллийн улмаас эрүүл мэндийн байдал нь ямар байгаа болон шаардлагатай оношлогоо, шинжилгээ, эмчилгээ зэрэг мэдээллийг өгнө. 4.16 Аюулын зэрэг өндөр гарснаас бусад тохиолдолд хохирогчийн зөвшөөрөлгүйгээр түүний талаарх хувийн мэдээллийг задлах эрхгүй. Холбон зуучлагч байгууллага нь аюулын зэрэг өндөр гарсан хохирочийн хувийн мэдээллийг аль байгууллагад, ямар зорилгоор өгөх гэж байгаа талаар хохирогчид мэдэгдэж, зөвшөөрлийг нь бичгээр авна.

Үйлчлүүлэгч өөрөө хүсэлт гаргаж бүртгэл мэдээллийг нотлох баримт болгон шүүх, цагдаагийн байгууллагад өгөх тохиолдолд архивын хуулбар үнэн гэсэн тамга дарж гарын үсэг зурж баталгаажуулан өөрт нь болон ойр дотны хүнд нь хүлээлгэн өгдөг. Бусад

4.5 Холбон зуучлагч байгууллага нь хүлээн авагч байгууллагадаа холбон зуучлах үйлчилгээний илгээх хуудас (маягт1)-ыг илгээх ба хоёр тал гарын үсэг зурж баталгаажуулна. 4.6 Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-т заасны дагуу хийсэн цагдаагийн алба хаагчийн аюулын зэргийн үнэлгээ нь “дунд”, “өндөр” тохиолдолд холбон зуучлагч байгууллага нь хохирогчийг аюулгүй унаагаар хүлээн авагч байгууллагад биечлэн хүргэнэ. 4.7 Холбон зуучлагч байгуулага нь хүчирхийлэлд өртсөн болон өртөж болзошгүй хүүхдийг аюулын эзргийн түвшнээс хамаарахгүйгээр аюулгүй унаагаар хүлээн авагч байгууллагад биечлэн хүргэнэ.

Аюулгүй унаа гэдэг нь ойлгомжгүй, эмнэлгийн байгууллагын унаа аюулгүй эсэх нь эргэлзээтэй, ГССҮТ-ийн НЦҮТөвд эмнэлгээс унаа гаргахад хүндрэлтэй байдаг.

СБДЭМТ-НЦҮТөв нь эрсдэл өндөртэй хүнд манай эмнэлгээс унаа гарган холбон зуучлах байгууллагад хүргэж өгдөг.

4.8 Хохирогчид холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлэхдээ хүчирхийлэл үйлдэгчээс ирэх эрсдлийг тооцоолж, аюулгүй байдлыг хангана. 4.9 Холбон зуучлагч болон хүлээн авагч байгууллага, ажилтнууд нь хохирогчид учирсан сөрөг үр дагаврыг арилгах, хэвийн байдалд нь оруулах, нөхөн сэргээхэд туслах зорилгоор аюулын зэргийн үнэлгээ болон нөхцөл байдлын үнэлгээнд тулгуурлан хамтарсан төлөвлөгөө гаргаж хэрэгжүүлнэ. 4.10 Холбон зуучлах үйлчилгээний хамтарсан төлөвлөгөө /Маягт 2/-н талуудын дангаар болон хамтдаа хүлээх үүрэг хариуцлага, гүйцэтгэх цаг хцгацаа, хүлээж буй үр дүнг тодорхой тусгана. Үйлчилгээний төлөвлөгөөг хохирогчид танилцуулж, санал хүсэлтийг тусгаж, оролцоог нь хангаж ажиллана 4.11 Холбон зуучлагч байгууллага, ажилтан нь хүлээн авагч байгууллагатай эргэн холбогдож, хамтарсан төлөвлөгөөний хэрэгжилт, үйлчилгээний чанар, үйлчилгээ хоорондын холбоо, хэрэгжилт, үр дүнгийн талаар мэдээлэл солилцож, хяналт тавьж ажиллана.



72 73

5.5 Хүлээн авагч байгууллага нь үйлчилгээ үзүүлэхтэй холбоотой мэдээллийг холбон холбон зуучлагчаас авна. Хохирогчийн талаар нэмэлт мэдээлэл шаардлагатай бол холбон зуучлагч байгууллагад албан бичгээр хандана. 5.6 Хохирогчид үйлчилгээ үзүүлэхдээ хүчирхийлэл үйлдэгчээс ирэх эрсдлийг тооцоолж, аюулгүй байдлыг хангана. 5.7 Хоёр байгууллагын дунд хохирогчид шаардагдах үйлчилгээний хийдэл, давхцал гаргахгүй байх үүднээс холбон зуучлагч байгууллага, ажилтантай эргэн холбогдож, хамтарсан төлөвлөгөөний хэрэгжилт, үйлчилгээний явц, чанар, үр дүнгийн талаар мэдээлэл солилцоно.

Холбон зуучлах, илгээх хуудсанд үйлчлүүлэгчид шаардагдах хэрэгцээт үйлчилгээг санал болгож тодорхойлж хүлээлгэн өгдөг. Эргэх холбоотой буцаж ирсэн үйлчлүүлэгч бүрт үйл явцын тэмдэглэл хөтөлж, дахин бүртгэлжүүлдэг.

5.8 Үйлчилгээний төрөл, хугацаанаас хамаарч үйлчилгээг дуусгавар болохоос өмнө хохирогч болон холбон зуучлагч байгууллага, ажилтанд урьдчилан мэдэгдэнэ. 5.9 Байгууллага, ажилтан нь холбон зуучлах үйлчилгээний мэдээллийн сан бүрдүүлнэ. 6. Хохирогчийн эрх үүрэг 6.1 Холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллага, ажилтан нь хохирогчийн аюулгүй байдал, нууцлалыг хангана. 6.2 Хохирогч өөрт хамааралтай асуудлаар шийдвэр гаргахад оролцож, санал өгөх эрхтэй 6.3 Хохирогч нь үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллага болон үйлчилгээний талаар мэдээллээр хангагдах эрхтэй 6.4 Хохирогч нь холбон зуучлах болон хүлээн авагч байгууллагын хамтарсан төлөвлөгөөтэй танилцаж, саналаа хэлэх, сонголт хийх эрхтэй. 6.5 Хохирогч нь өөрт хамааралтай мэдээллийг аль байгууллагад ямар зорилгоор дамжуулах гэж байгаа талаар мэдэх, зөвшөөрлийг бичгээр өгөх эрхтэй 7. Холбон зуучлах үйлчилгээ үзүүлэхэд хориглох зүйл 7.1 Хохирогчтой эхэлж холбоо тогтоосон байгууллага, мэргэжилтэн нь байгууллагынхаа үндсэн чиглэл болон ГБХТ

тохиолдолд үйлчлүүлэгчийн хувийн мэдээллийг цааш задруулдаггүй.

5. Хүлээн авагч байгууллагын эрх, үүрэг 5.1 Холбон зуучлагч байгууллагаас хохирогчийн илгээх хуудас, Маягт 1/-ыг бүрдүүлж, хүлээн авна. Үйлчилгээг дуусгавар болгохдоо холбон зуучлах үйлчилгээний эргэн мэдээлэх хуудас /Маягт 3/-ыг бөглөж, холбон зуучлагч байгууллагад хүргэнэ. 5.2-т Хохирогчид тохиолдсон явдлыг олон дахин яриулж, хүчирхийллийн улмаас авсан сэтгэл зүйн гэмтэл, цочролыг дахин сэдрээхээс сэргийлэх зорилгоор холбон зуучилсан байгууллага, ажилтантай хамтран аюулын зэргийн үнэлгээ болон нөхцөл байдлын үнэлгээнд тулгуурлан хохирогчид үзүүлэх үйлчилгээг төлөвлөж хэрэгжүүлнэ.

ГССҮТ-ийн НЦҮТөв нь анх 2010 оноос үйл ажиллагаа явуулж эхлэхэд стресс менежментийн өрөө, уулзалтын өрөө, тусгайлан зориулж бэлтгэгдсэн камер дүрс бичлэгийг буулгаж авдаг байсан бол 2013 онд өрөөний зохион байгуулалтыг өөрчилж татан буулгасан тул одоогоор баримтжуулж үлдээх боломжит үйлчилгээг үзүүлэхэд орчин нөхцөл бүрэлдээгүй хүндрэлтэй байна. (Ялангуяа бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч бага насны хүүхдэд)

5.3 Хүлээн авагч байгууллага, ажилтан нь хувь хүний нууц болон баримт бичгийн нууцлалыг хангана. 5.4 Холбон зуучлагч байгууллага нь аюулын зэрэг өндөр гарсан хохирогчийн хувийн мэдээллийг аль байгууллагад, ямар зорилгоор өгөх гэж байгаа талаар хохирогчид мэдэгдэж, зөвшөөрлийн нь бичгээр авна.

НЦҮТөвд йлчилгээнд үйлчлүүлэгчийг авчирч өгөхдөө зарим дүүргийн цагдаа, холбон зуучилж буй мэргэжилтэн, нийгмийн ажилтан зөвшөөрлийн хуудасгүй авчирч өгдөг. Асуудал дэвшүүлж холбон зуучлах маягт илгээх хуудас асуухаар ямарч хандлага мэдрэмж байдаггүй. НЦҮТөв нь үйлчлүүлэгчийг байгууллагад холбон зуучлахдаа илгээх хуудсыг ашигладаг.



74 75

зуучилахад хялбар болж үйлчлүүлэгчид чирэгдэл учруулахгүйгээр үйлчилгээ авдаг болсон нь давуу тал юм.

ЗАН ҮЙЛД НӨЛӨӨЛӨХ АЛБАДАН СУРГАЛТ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ ЖУРАМ31

ХЗДХС, ХНХСайдын хамтарсан тушаал 2009 оны 03-20-ний өдрийн дугаар 69/55

1.Нийтлэг үндэслэл 1.5.4 Салбар дундын уялдаа холбоог хангаж, хамтран ажиллах; 2. Мэдээлэл цуглуулах, солилцох журам 2.1.2 хохирогчид эмнэлгийн тусламж шаардлагатай, сэтгэцийн хямралын хурц хэлбэрт орсон тохиолдолд эмнэлгийн нэг цэгийн үйлчилгээний мэргэжилтнүүдэд нэн даруй мэдэгдэх3.3. Нийгмийн ажилтан дор дурдсан үүрэг хүлээнэ. 3.3.5 хохирогч хуулийн болон нийгмийн ажлын үйлчилгээний бусад байгууллагад хандах, холбогдох дэмжлэг, туслалцаанд хамрагдах шаардлагатай бол мэдээлэл өгч, холбон зуучилж, туслалцаа үзүүлэх 3.4.3 албадан сургалтын хугацаанд хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор хохирогчид зориулсан тусгайл үйл ажиллагаа, яаралтай тусламж, түр хамгаалах байр, эмнэлгийн нэг цэгийн үйлчилгээгээр хангах бол энэ талаар түүнд мэдээлэл өгөх

ЗАН ҮЙЛД НӨЛӨӨЛӨХ САЙН ДУРЫН СУРГАЛТЫН ЖУРАМ32

ХЗДХС, ХНХС, ЭМСайдын хамтарсан 2017-03-22-ны өдрийн А/63, А/48, А/106/ тоот тушаал

1. Нийтлэг үндэслэл 1.1. Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгч нь өөрийн хүсэл сонирхлын дагуу зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтад хамрагдах хүсэлтээ төрийн болон төрийн бус байгууллагад гаргавал энэхүү журам мөрдөнө. 1.2. Зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалт (цаашид “сайн дурын сургалт” гэх) нь сайн дурын оролцогч (цаашид “оролцогч” гэх)-ийн зан үйлд нөлөөлөх, гэр бүлийн зөрчилдөөнтэй асуудлыг хүч хэрэглэж шийдвэрлэхээс урьдчилан сэргийлэх, түүний хор уршгийг ойлгуулахад чиглэгдсэн байна.

тухай хууль, холбогдох хуулиар хүлээсэн үүргийн дагуу үзүүлэх үйлчилгээгээ эхлээгүй, эсхүл дуусгалгүйгээр бусад байгууллага, мэргэжилтэнд холбон зуучлахыг хориглоно. 7.2 Үйлчилгээ үзүүлж буй ажилтан нь хохирогчийн амь нас, эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, нэр төрд халдсан мэдээ, мэдээлэл, зар сурталчилгааг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр болон бусад хэлбэрээр түгээхийг хориглоно.

Хувь хүний мэдээ мэдээллийг үйлчлүүлэгчийн зөвшөөрөл, бичиг баримтгүйгээр кейс нотлох баримтыг задалдаггүй тусгай кодоор бүртгэн архивт хадгалдаг.

ХАМТАРСАН БАГИЙН АЖИЛЛАХ ЖУРАМ30

ХНХСайдын 2016-12-26-ны өдрийн А/328 тоот тушаал 3.9.4 шаардлагатай тохиолдолд хохирогчийг эмнэлэг, хамгаалах байранд хүргэх, төрөл садангийн хүний түр хамгаалалтанд өгөх, хохирогчийн гэр бүлийн бусад гишүүдийн аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээ авах 3.10.5 хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд гэр бүлд үзүүлсэн эмнэлгийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээ, дараагийн шатын эмнэлэгт шилжүүлсэн тухай мэдээллийг нэгтгэж хамтарсан багийн гишүүд болон дээд шатны байгууллагад тайлагнана. 5.5.1 хүчирхийллийн улмаас хүнд ноцтой бэртэл гэмтэл авсан хүүхэд, түүний гэр бүлийн гишүүнд эмнэлгийн яаралтай тусламж үзүүлэн, шаардлагатай тохиолдолд дараагийн шатлалын эмнэлэг, эсхүл шүүх эмнэлэгт холбон зуучилна. ДҮГНЭЛТ:

Тоймлон оруулсан энэхүү журмуудад холбон зуучлах үйл ажиллагааны хүрээг олон талаас нь тусган оруулж өгжээ. Гэсэн хэдий ч онцлог хэрэгцээ үйлчилгээ шаардлагатай үйчлүүлэгчдэд /хөгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй, ахмад настанд/ чиглэсэн төрөлжсөн холбон зуучлах байгууллага, үйлчлүүлэгчийг аюулгүй тээвэрлэх, асуудлууд өнөө хүртэл тодорхой бус байна.

Хамтарсан багаар үзүүлэх үйлчилгээг хуульчилж өгсөн нь хохирогч төвтэй үйлчилгээг мэргэжлийн түвшинд олон салбарын мэргэжилтнүүд цаг алдалгүй үзүүлэх нөхцөл бүрдсэнээр НЦҮТөвд ирсэн үйлчлүүлэгчийг хамтарсан багт холбон



76 77

жолоодож тайвшруулах чадвартай, амьдралын эерэг хандлага, зөв дадал, бодол санаатай иргэн болон төлөвшүүлэхэд хөтөлбөрийн зорилго оршино. 8. Сургалтын төрөл, сэдэв 8.1.Зан үйлд нөлөөлөх сургалт нь дараах төрлүүдтэй байж болно. 8.1.1. Сэтгэл зүйн сургалт; 8.1.1. а архинд донтолт, болон түүний хор уршгийн талаар; 8.1.1 б хүчирхийлэл үйлдэх зан үйлийг хэрхэн зохицуулах; 8.1.1 д бэлгийн хүчирхийлэл үйлдэгчийн зан үйлд нөлөөлөх 8.1.1 ё хүчирхийлллээс үүдэх хүүхдийн сэтгэл зүйн асуудал, сөрөг үр дагавар 8.1.1. ж гэр бүлийн сэтгэлзүй; 8.1.1. з гэр бүл төлөвлөлт;

ДҮГНЭЛТ

Зан үйлд нөлөөлөх албадан болон сайн дурын сургалтын журам, хөтөлбөр батлагдсан нь хүчирхийлэл үйлдэгч рүү чиглэсэн асуудал хичнээн чухал болохыг харуулж байна. Гэвч уг журмын хэрэгжилт сул байгаа нь эмэгтэйчүүд, хүүхэд, гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчтой дан ганц ажиллах бус хүчирхийлэл үйлдэгчид руу чиглэсэн үйл ажиллагаа буюу ухамсар зан үйлд нөлөөлөх ажлыг хамтад нь зохион байгуулахгүйгээр гэр бүлийн хүчирхийлэл буурахгүй юм. Асуудлыг хамтад нь шийдвэрлэснээр гэр бүлийн салалт багасч, хүчирхийлэл буурах давуу талтай юм.

НЦҮТөвд хандаж ирсэн үйлчлүүлэгч эмэгтэйчүүдийн 90% орчим нь нөхрөө засрана гэдэгт итгэж нөхрийнхөө зан үйлд нөлөөлж, засаж авахыг маш ихээр хүсдэг. Тиймээс хүчирхийлэл үйлдэгчийн ухамсар, зан төлөвийг өөрчилж өгөөч, гэр бүлийн бүрэн бүтэн байдлаа хадгалах, хүүхэд өнчрөхөөс сэргийлмээр байна гэж ханддаг.

СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчийн зан үйлд нөлөөлөх албадан сургалт, сайн дурын сургалтын 2 хөтөлбөр батлагдсан байна.Үүнээс зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтын хөтөлбөрийг тоймлон орууллаа. 2.3.1 Зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтын хөтөлбөр

Дугаар, баталсан

огноо

Хэрэгжүүлэх хугацаа

Үндсэн зорилт заалт

2.3.1 Зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтын хөтөлбөр ХЗДХС,ХНХС, ЭМСайдын хамтарсан тушаал 2017 оны 03 сарын 22 өдөр Дугаар А/63, А/48, А/106

Хугацаагүй

Хөтөлбөрийн хэрэгцээ, шаардлага 2.1 Энэхүү хөтөлбөрийн хэрэгцээ, шаардлага нь гэр бүлийн таатай уур амьсгалыг бүрдүүлэх, тэднийг гэрлэлтээ цуцлуулахаас сэргийлэх оролцогчийн зан үйл, хандлагад нөлөөлөл үзүүлэх байдлаар хүчирхийлэл үйлдэхээс урьдчилан сэргийлж, иргэний үүргээ биелүүлэх ухамсартай болох, нийгэмд хариуцлагатай иргэн болж төлөвших, тэдэнд туслах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх явдал юм. Хөтөлбөрийн зорилго 3.1 Оролцогчийг гэмт хэрэг, зөрчил, гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, сэтгэл зүй, амьдрах ухааны боловсрол олгох, тэдний мэдлэг, боловсролыг дээшлүүлэх, сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг хангах, өөрийгөө удирдан



78 79

8. Салбар дундын хамтын ажиллагаа, зохицуулалт, үүрэг хариуцлага сул байна

9. Хүчирхийлэл үйлдэгчийн зан үйлийг засахад чиглэсэн үйл ажиллагаа орхигдсоор байгаа нь хохирогч гэр бүлийн хүчирхийллийн тойргоос гарч чадахүй, дахин халдлагад өртөж НЦҮТөвөөр үйлчлүүлэх, цаашид амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох тохиолдол гарч байна

10. Хуулиар үүрэг хүлээсэн мэргэжилтнүүдийн гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх ойлголт мэдлэг сул, хандлага төлөвшөөгүй, хохирогчид үйлчилгээ үзүүлэх ур чадвар хангалтгүй байна

11. НЦҮТөвд ажиллаж буй ажилтан нь үйлчлүүлэгчдийн бүх л зовлон, шаналлыг байнга сонсож, тухайн үеийн сэтгэл хөдлөл, гаргаж буй ааш араншинг зохицуулахад хүндрэл учрах, зарим үйлчлүүлэгчийн ар гэрийн зүгээс ирэх дарамтад өртөх зэрэг сэтгэл зүйн хувьд байнгын дарамттай хүнд нөхцөлд хямралын үеийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа ч энэ талаар зохицуулалт байхгүй байна

12. Насанд хүрээгүй /0-18 нас/ хүүхдэд үзлэг оношлогоо хийхдээ эцэг, эх, асрамжлагчийн зөвшөөрөл шаарддаг учир тусгаарлаж, үзлэг хийх боломжгүй байна

ДҮГНЭЛТ - Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийллийн хохирогчид

эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөвийн үйлчилгээ үзүүлэхтэй холбоотой эрх зүйн орчин бүрдсэн

- Холбогдох хуулиуд тэдгээрийг дагалдан гарч буй журмуудад гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчид салбар тус бүрийн мэргэжилтнүүдийн ажил үүргүүдийг тодорхой зааж өгсөн

- ГБХТТХ-д гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх нь гэмт хэрэг хэмээн авч үзсэн ба хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах чиглэлийг тодорхой тусгажээ. Түүнчлэн хүүхдийг гэр бүлийн хүчирхийллээс хамгаалах шинэ зохицуулалтыг нэмж гэрч, хохирогчийг хамгаалан, хохирогчид үзүүлэх үйлчилгээний төрлийг нэмж албан ёсны болгосон зэрэг ахиц дэвшлүүд гарчээ. Гэвч,

1. Эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөвийн үйлчилгээний стандарт батлагдаагүйгээс хамгаалах байрны стандартыг жишиг болгон ажиллаж байна.

2. НЦҮТөвийн санхүүжилт тодорхойгүй байна. 3. “НЦҮТөвийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журам” нь хохирогч, түүнд үзүүлэх үйлчилгээг зохицуулахаасаа

илүүтэй нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын зохион байгуулалт, ажилтнуудын эрх, үүрэгт чиглэсэн байна.

4. Үйлчилгээ үзүүлэх нарийвчилсан процедур нь тодорхойгүйгээс журмын заалтуудыг ойлгох, тайлбарлах, хэрэгжүүлэхэд хүндрэл үүсэхээр байна.

5. Журмын 4.1.4-т хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн болон хүүхэд, өндөр настанд тусгайлан үйлчилгээ үзүүлнэ хэмээн заасан ч дээрх зохицуулалтыг хэрхэн хэрэгжүүлэх, бусад хохирогчид үзүүлэх үйлчилгээнээс юугаараа ялгаатай байх нь тодорхойгүй байна.

6. Одоо ажиллаж буй эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөв нь эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын, халамжийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа боловч сэтгэл зүй болон хууль эрх зүйн үйлчилгээ үзүүлэх хүний нөөц байхгүй байна

7. Эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөвүүдийн сэтгэл зүйч нарт зориулсан оношлогооны нэгдсэн аргачлал, загвар байхгүй байна



80 81

ажиллах арга, үе шат процедур гэх зэргээр илүү нарийвчлан журамлах

9. Хэрэв насанд хүрээгүй /0-18 нас/ хүүхэд гэмтлийн болон охид эмэгтэйчүүдийн чиглэлээрэмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авахаар хандсан тохиолдолд эцэг, эх, асрамжлагчын зөвшөөрлийг харгалзахгүйгээр үзлэг, оношлогоо хийх, Хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчээр сахиулахгүй байх, НЦҮТөвд үзүүлэх төвд ажиллаж байгаа эмч, мэргэжилтний эрх, эрүүл мэндийг хамгаалах, нөхөн олговор олгох, хүнд нөхцөлд тоох зэрэг асуудлыг Эрүүл мэндийн хуульд тусгах

10. Шүүх эмнэлгийн төлбөрт үйлчилгээний журамд “Насанд хүрсэн хүчирхийллийн хохирогч”-доос төлбөр авдгийг зогсоох өөрчлөлт оруулах

11. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 27.1.4 хохирогчид эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх чиглэлээр Нийгмийн ажилтантай хамтран ажиллах, мэргэжлийн дүгнэлт гаргах гэдгийг тодорхой болгох

12. Эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөвүүдийн сэтгэл зүйч нарт зориулсан оношлогооны нэгдсэн аргачлал, загварыг батлах

13. Хуулиар үүрэг хүлээсэн мэргэжилтнүүдэд зориулсан нэгдсэн сургалтын хөтөлбөр батлуулж, сургагч багш нарыг бэлтгэх, тогтмол сургалт зохион байгуулах

14. Хүчирхийлэл үйлдэгчийн зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын болон албадан сургалтыг тасралтгүй, үр дүнтэй явуулах

15. НЦҮТөвийг төрөлжүүлэх, үүнд: хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд, насанд хүрэгч болон өндөр настны онцлог хэрэгцээнд нийцсэн, төрөлжсөн НЦҮТөвийг бий болгох

16. Онцлог хэрэгцээ шаардсан үйлчлүүлэгчдэд /хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд, насанд хүрэгч/ зориулсан төрөлжсөн асрамжийн төвүүдийг бий болгох

17. Ахмад настны хэрэгцээнд тулгуурлан хөтөлбөр боловсруулж ажиллах

САНАЛ, ЗӨВЛӨМЖ 1. Эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөвийн стандартыг Олон

улсын жишигт нийцүүлэн боловсруулж батлуулах (байрны болон үйлчилгээний)

2. НЦҮТөвийн хүний нөөцийн удирдлага, зохион байгуулалтыг цогцоор шийдвэрлэх

3. НЦҮТөвийн бодлого зохицуулалт, салбар хоорондын хамтын ажиллагааг уялдуулан чиглүүлэх ажлыг ГХУСАЗЗ-ийн дэргэдэх ГБХТ дэд зөвлөл хариуцан хяналт тавьж ажилла

4. НЦҮТөвийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журамд, НЦҮТөвийн санхүүжилтийг тусгай зүйл, заалтаар нарийвчлан зохицуулах /үүнд: өртөг зардлаар нь тооцох, нийгмийн халамжийн жишиг тарифтай харьцуулсны үндсэн дээр НЦҮТөвийн нэг хүний жишиг тарифтай болох/

5. НЦҮТөвийг санхүүжүүлэх журамд ЭМДГ-ыг оруулан үүрэгжүүлж өгөх /НЦҮТөвд үйлчлүүлж буй үйчлүүлэгчдээс амьжиргааны түвшин доогуур төлбөрийн чадваргүй иргэдийн дундаж тооцоог гаргаж жилд хэдэн үйлчлүүлэгч нарийн шинжилгээ /MRI, комьпютер/ хийлгэх шаардлагатайг судлан гаргаж ЭМДГ-аар батлуулах/

6. НЦҮТөвийг санхүүжүүлэх журамд Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлэл үйлдэж Эрүүгийн болон Зөрчлийн хуулиар шийтгүүлсэн этгээдээс хохирогчид НЦҮТөвөөс үзүүлсэн үйлчилгээний төлбөрийг буцаан гаргуулах талаарх зохицуулалтыг нэмж оруулах

7. НЦҮТөвийн санхүүжүүлэх журамд ажилтнуудын стресс менежмент хийх зардлыг тусгах

8. НЦҮТөвийн үйлчилгээ үзүүлэх, санхүүжүүлэх журамд НЦҮТөвд хохирогчийг хүлээн авч үйлчилгээ үзүүлж эхлэхээс дуусах хүртэлх нарийвчилсан процедурыг нэмж оруулах. Үүнд, НЦҮТөвөөс үзүүлэх үйлчилгээг хохирогчийн нас, хүйс, хөгжлийн бэрхшээл, зөрчигдсөн эрх, зэрэг олон хүчин зүйлийг харгалзан цаг хугацаа, үүрэг бүхий этгээд, бусад байгуулагатай хамтран



82 83

НОМ ЗҮЙ 1. Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал-2030, Нэгдсэн

Үндэстний Байгууллага, 2011 он 2. Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд

тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх эмнэлэгт түшиглэсэн “Нэг цэгийн үйлчилгээ” түр удирдамж, 2010 он

3. Энхсайхан.Р, Бадамцэцэг.Л, Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлэлд өртөгсдөд үзүүлэх тусламж үйлчилгээ, 2010 он

4. Etienne G. Krug, Linda L, World report on violence and health, WHO, 2002

5. “Нэг цэгийн үйлчилгээний төв байгуулах тухай”журам, ХЗДХЯ, ЭМЯ, ХНХЯ, 2009 он

6. Осол гэмтэл, хүчирхийллээс сэргийлэх үндэсний хөтөлбөр-II, 2010 он

7. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль шинэчилсэн найруулга, 2016 он

8. Хүүхэд хамгааллын тухай хууль, 2016 он 9. Зөрчлийн тухай хууль, 2017 он 10. Гэрч хохирогчийг хамгаалах тухай хууль, УБ хот, 2013 он 11. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, УБ хот,

2017 он 12. Ахмад настны тухай хууль, УБ хот, 2017 он 13. Нийгмийн халамжийн тухай хууль, УБ хот, 2012 он 14. Эрүүл мэндийн тухай хууль, УБ хот, 2011 он 15. Нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх санхүүжүүлэх журам,

ХЗДХЯ, ЭМЯ, ХНХЯ сайдын хамтарсан А/80, А132,А160 тоот тушаал,УБ хот,2017 он

16. Нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн аюулгүй байдалд хяналт тавих журам, ХЗДХЯ сайдын А/138 тоот тушаал, УБ хот, 2017 он

17. Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх статистик мэдээлэл, тоо бүртгэл хөтөлж, мэдээллийн сан бүрдүүлэх журам, ХЗДХЯ-ны сайдын А/25 тоот тушаал, 2017 он

18. Хууль сахиулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх болон холбогдох бусад байгууллага хоорондын мэдээлэл солилцох журам, ХЗДХЯ-ны А/25 тоот тушаал, 2017 он

Гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх талаар: 1. ГБХТТХ-ийн 16.1.1, 16.1.2, Гэмт хэргээс урьдчилан

сэргийлэх тухай хуульд заасны дагуу олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хүчирхийллийг илт дэмжсэн, сурталчилсан кино, реклам, мэдээ мэдээллийг сурталчлах явдалд хяналт тавих, зохих хариуцлага хүлээлгэх

2. Хүчирхийлэлгүй, танин мэдэхүйн чиглэлээр ажиллаж байгаа олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүдийг урамшуулах /тухайлбал, татвараас чөлөөлөх, татварын хөнгөлөлт үзүүлэх г.м/

Бүртгэл мэдээллийг сайжруулах талаар: Эмнэлэгт түшиглэсэн НЦҮТөвийн мэдээллүүдийг ЭМЯ нэгтгэх, цагдаатай холбоотой бусад мэдээллийг ХЗДХЯ нэгтгэн мэдээлэхээр холбогдох журамд өөрчлөлт оруулах

Зарим бодлогын барим бичгүүдэд нэр томьёо, бичиглэлийн алдааг засах, тухайлбал:

- НЦҮТөв гэдэг нэрийг өөрчилж “Нэг Цэгийн Үйлчилгээ” болгох

- Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журмын 2.6 дугаарлал давтагдсаныг засах


84

19. Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг түр хамгаалах журам, А/139 тоот тушаал, 2017 он

20. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эмнэлгийн болон сэтгэл зүй, сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам, ЭМС-ын А/394 тоот тушаал, 2017 он

21. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд үйлчилгээ үзүүлэх журам, ХНХЯСайдын А/33 тоот тушаал, 2017 он

22. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх журам, ХЗДХЯ-ны А/239 тоот тушаал, 2017 он

23. Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангах журам, УЕПрокурор, ХЗДХЯ-ны сайдын хамтарсан А/22,А131 тоот тушаал, 2017 он

24. Хохирогчийг хүчирхийлэл үйлдэгчтэй уулзуулах журам, ХЗДХЯ,ХНХЯ-ны сайдын хамтарсан А/56, А35тоот тушаал, 2017 он

25. Нөхцөл байдлын үнэлгээ хийх журам, ХНХЯ, ХЗДХЯ-ны хамтарсан А/1201, А178тоот тушаал, 2017 он

26. Хохирогчид эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх журам, ЭМС-ын А/394тоот тушаал, 2017 он

27. Хохирогчид сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлэх журам, ЭМС-ын А/394тоот тушаал, 2017 он

28. Сэтгэл зүйн зөвөлгөө, үйлчилгээ үзүүлэх журам, ХНХЯ-ны А/74тоот тушаал,2017 он

29. Холбон зуучлах үйлчилгээний журам, ХНХЯ-ны А/73 тоот тушаал, 2017 он

30. Хамтарсан багийн ажиллах журам,ХНХЯ-ны А/328 тоот тушаал,2016 он

31. Зан үйлд нөлөөлөх албадан сургалт зохион байгуулах журам, ХЗДХЯ, ХНХСайдын хамтарсан тушаал, 2009 оны 03-20-ны өдрийн дугаар 69/55, 2009 он

32. Зан үйлд нөлөөлөх сайн дурын сургалтын журам, ХЗДХЯ, ХНХЯ, ЭМЯ-ны сайдын хамтарсан А/63, А/48, А106 тоот тушаал, 2017 он

Documents

ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТӨГСДӨД ТУСЛАМЖ …gemtel.mn/uploads/Unelgee mongol.pdfГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТӨГСДӨД