ျမနမာႏငင၏ ပထမဆးေသာ ႏငငတစဝမး ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယေဆး အစလကထးႏျခငး လပရားမသည ကေလးငယ သနးေပါငးမားစြာထ သ႔ေရာကရ

၂၀၁၇ ခႏစ ႏဝငဘာလတြင ႏငငတစဝမး ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယေဆး ပထမအသတထးႏျခငးတြင ရခငျပညနယ၊ ပားလညေခာငးေကးရြာ စာသငေကာငးတြင ေဆးထးခရန အသငေစာင႔ဆငးေနၾကသည ကေလးငယမား။

ျမနမာႏငငတစဝမးတြင ဂပနဥးေႏာကေရာင ေရာဂါခစားရသည ကေလးငယ အေရအတြက ျမငတကလာျခငး ေၾကာင ၂၀၁၇ ခႏစတြင ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာနသည ယနဆကႏင မတဖက အဖြ႔အစညးမား၏ ပ႔ပး ကညမႈျဖင ျမနမာႏငင၏ အႀကးမားဆးေသာ ျပညသ႔ကနးမာေရးလပငနး အစအစဥ တစခက ေဆာငရြကႏငခ႔သည။ ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ (၁၅)ရကေန႔တြင ႏငငတစဝမး ဂပနဥးေႏာကေရာင ေရာဂါကာကြယေဆး အစလက ထးႏျခငး လပရားမႈ စတငခၿပး အသက (၉)လမ (၁၅)ႏစအၾကား ကေလးသငယ ၁၃.၅ သနးထသ႔ ေရာကရ ထးႏေပးခ႔သည။ ႏငငတြငးရ ေဝးလေခါငဖား ေနရာမားရ ကေလးသငယမားထ ေရာကရသက႔သ႔ ပဋပကၡဒဏ ခစားေနရသည ေဒသမားရ ကေလးသငယမား ဥပမာအားျဖင ရမးျပညနယေျမာကပငး “ဝ” ကယပငအပခပခြငရ ေဒသရ ကေလးငယမားအေနျဖင အသကကယတငႏငသည ေဆး၏ အကးေကးဇးက ခစားခ႔ၾကရသည။ စတထခကဖြယရာ အၾကမးဖကမမားေၾကာင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ကခစားေနရသည ရခငျပညနယသ႔ ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ႏစလယကာလတြင ဘာသာအသးသး၊ လမးအသးသးရ ကေလးသငယမား အားလးထသ႔ ေရာကရထးႏ ေပးႏငခ႔ပါသည။

ႏငငအႏ႔အျပားရ ဘဝေနာကခအမးမးရေသာ ကေလးသငယမားထသ႔ေရာကရျခငး

ဤကာကြယေဆးထး လပငနးတြင အစအစဥႏစခ ပါဝငၿပး ပထမပငးအစအစဥတြင ျမနမာႏငငရျပညနယ ႏငတငးေဒသႀကး ၁၄ခရ စာသငေကာငး မားတြင ထးႏေပးခ႔သည။ မလတနး၊ အလယတနးႏင အထကတနး အစးရစာသင ေကာငးမား၊ ဘာသာေရးဆငရာ သငတနးေကာငးမား၊ ပဂၢလက စာသငေကာငးမားႏင ေနရပစြန႔ခြာ သမား ေနထငရာ စခနးမားတြင ယာယ ဖြငလစထားသည စာသငေကာငးမားသ႔ ကနးမာေရး အဖြ႔မားမ သြားေရာက ထးႏေပးခ႔ပါသည။ ကာကြယေဆး ထးႏျခငး ပထမအစအစဥတြင ထးႏခြင မရရ လကသည ကေလးသငယမားအား

ကာကြယေဆး ထးႏေပးႏငရန အတြက ေဆးရမား၊ ကနးမာေရး စငတာမား၊ ရပကြက အပခပ ေရးမးရးမားႏင အျခားရပရြာ ေဒသပင ေနရာမားတြင ကာကြယေဆး ထးႏမည စရပမား အျဖစ ျပလပၿပး လႊမးျခမ အမားဆး ျဖစေစဖ႔ ေဆာငရြက ခ႔ပါသည။

ကာကြယေဆးထးႏသည လပငနးမစတငမ ကေလးသငယ မားတြင ဂပနဥးေႏာကေရာင ေရာဂါျဖစပြားျခငးမ ရပတန႔ သြား ေစရနႏင ကာကြယေဆးထးႏခြင ရရရန အသပညာ ေပးေရး၊ ကေလးမဘမား၊ ဆရာ၊ ဆရာမမား၊ ကနးမာေရး ျပစ ေစာင႔ေရာကသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးမားအတြက တကတြနး ႏးေဆာမႈမားအေနျဖင သတငး မဒယာမားႏင လမႈ ကြနယကမားမ တစဆင လပေဆာငခ႔ပါသည။

ကာကြယေဆးထးႏျခငး အစအစဥတြင ပါဝငမညကနးမာေရး ဝနထမးမားအား အကအညေပးရနႏင ျဖစႏငသမ ကေလး သငယ အေျမာကအမားထသ႔ ေရာကရ ထးႏေစေရးအတြက ျပညတြငးျပညပမ ေစာငၾကည ေလ႔လာသမားကလညး ေစလႊတ ခ႔သည။

ကာကြယေဆးထးျခငးတြင ထေရာကသည ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ကာကြယေဆးမားႏင အျခားလအပသည ပစၥညးမားအား သယယပ႔ေဆာင ပ႔ပးေပးျခငး လပငနးမားႏင ကာကြယေဆး ထးျခငး အစအစဥစမခကေရးဆြျခငး၊ ေဆးထးႏျခငးအစအစဥ အေကာငအထညေဖာ စတငႏငရန GAVI, WHO ႏင ယနဆက တ႔မ ႏငငေတာအစးရအား ပ႔ပးကညခ႔ပါသည။

“ကၽြနမတ႔အေနန႔ ျမနမာႏငင တစဝမးလးက ဒကာကြယေဆး ေရာကရႏငဖ႔ အငတကအားတက ႀကးစားအားထတခ႔တ႔ ႏငငေတာ အစးရက ခးကး ဂဏျပလကရပါတယ။ ဒါမသာ ေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာငသမား ေနထငရာ စခနးေတြ၊ ေဝးလေခါငဖားေဒသေတြမာ ေနထငတ ရပရြာ အသငးအဝငးေတြန႔ ပဋပကၡ ေဒသေတြ အပါအဝင ႏငငတစဝမးမာရတ႔ ကေလးသငယေတြ အားလးရ႕အသကက ကယတငႏငတ႔ ဒလကာကြယေဆးက ရရႏငမာျဖစပါတယ”

Ms. June Kunugi ယနဆက ျမနမာႏငငဆငရာ ဌာေနကယစားလယ

ေရာဂါအေၾကာငး

ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါဆသညမာ ျခငမတစဆငကးစကသညေရာဂါျဖစရာ မညသညအသကအပငးအျခားမဆ ျဖစပြားႏငသည ေရာဂါ ျဖစသည။ သ႔ေသာ အသက(၉)လမ (၁၅)ႏစအထ ကေလးသငယမားတြင ျဖစပြားႏငမ အမားဆးျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ ျပညနယႏငတငးေဒသၾကး အားလးနးပါးတြင ၂၀၁၂ ခႏစကတညးကပင ေရာဂါျဖစပြားမ မတတမးမားေတြ႔ရကာ ရနကနတငးေဒသၾကး ၊ ရခငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ ေျမာကပငးႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတ႔တြင ျဖစပြားမႏနး အျမငဆး ရခ႔ေၾကာငးေတြ႔ရသည။ ကာကြယေဆး ထးႏေပးျခငးသည အထေရာကဆး ကာကြယတားဆးမႈ တစချဖစသည။

၂၀၁၆ ခႏစအတြငး ျမနမာႏငငတြင ျခငမတစဆငကးစကသည ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါ ျဖစပြားသညအေရအတြက ၄၀၀ နးပါးေတြ႔ရခ႔သည အတြက လြနခ႔ေသာႏစက ျဖစပြားမထက ႏစဆျမငတကခ႔သည။

အာရတြင ျဖစပြားမမားေသာ ထေရာဂါသည ထေရာကစြာကာကြယေပးႏငသည ကာကြယေဆးမား ရေနေသာလညး ေဒသတြငး ႏစစဥလဥးေရ ၆၈၀၀၀ခန႔အထ ကးစကမႈမားရေနေၾကာငးေတြ႔ရသည။ ကးစကခရသ ခန႔မနးေျခ ၂၀မ ၃၀ရာခငႏနးမာ အသကဆးရးရျပး အသကရငသ အျခား ၃၀ရာခငႏနးခန႔တြင ဥးေႏာကပငးဆငရာ ဖြ႔ျဖးမတြင ထခကမႏင ဆြ႔အနားမၾကားျခငးက႔သ႔ ကယခႏၶာပငးဆငရာ ခ႕ယြငးသြားမမားလညး ျဖစႏင ပါသည။

ယငးေရာဂါ ကာကြယေဆးက ျမနမာႏငငပမန ကာကြယေဆးထးလပငနး အစအစဥတြင ဆကလကပါဝငေစကာ အသက (၉)လရ ကေလးသငယမား အား ထးႏေပးသည ဝကသကႏင ဂကသးကာကြယေဆးမားက႔သ႔ ပါဝငလာမညျဖစသည။

“တငးျပညတစဝမးမာရတ႔ ကေလးေတြအတြက ႀကးမားတ႔ အကးေကးဇးႀကးတစခ ျဖစတယလ႔ ကၽြနမ ယၾကညပါတယ။ ဒကာကြယ ေဆးက အသကဆးရးႏငတ ေရာဂါႀကးမ ကာကြယေပးပါတယ။ ဒလ ေဆးထးႏျခငး လပငနးမာ လတငး ပါဝငလမ႔မယလ႔ ကၽြနမ ယၾကည ပါတယ။ မဘမား အေနန႔လညး လကကမး စာေစာငမားက ဖတဖ႔ တကတြနးလပါတယ။ ၿပးေတာ႔ ကေလးေတြက ေဆးထး စရပေတြဆက ေခၚသြားျပး သြားေရာကထးႏၾကဖ႔လညး တကတြနးပါတယ”

နနးဆနေအာငရမးျပညနယေျမာကပငး၊ လားရးၿမ႕တြင ကေလးငယမားအား ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယေဆးထးေပးခနတြင ကေလးငယတစဥး၏မခငမ ကာကြယေဆး ထးႏေပးျခငး ခေနသည ကေလးငယႏငအတ ေတြ႔ရစဥ။ ဒဇငဘာလတြင ရမးျပညနယရ ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနၾကးဌာနမ ကနးမာေရးဝနထမးမား၊ ရမးျပညနယမ တာဝနရသမားႏင ယနဆကတ႔မ ကာကြယေဆးထးႏျခငး လပရားမႈက စတငဖြငလစေပးခ႔ပါသည။

အသက (၁၁)လအရြယ ရရငသေလး ေမာငၿငမးခမးေအာငတစေယာက ကငမရာကၾကညၿပး မငဆးထားသည သ႔ရ႕ လကေခာငးေလးက ျပသေနစဥ။ ထသ႔ မငဆးထားျခငး အမတအသားသည ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ လားရးၿမ႕ရ ကနးမာေရးလပသားမားထမ ကာကြယေဆးထးေပးၿပးေၾကာငး အမတအသားျဖစပါသည။

ရမးျပညနယ၊ လားရးရ ေကာငးကနရြာ ေဆးထးစရပေရ႕တြင ရကကးထားပ။ အသက (၁၈)ႏစရ နနးဆနေအာငသည သားဖြားဆရာမတစဥးျဖစျပး ထေဒသရ ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယေဆးထးလပငနးတြင ေစတနာ႔ဝနထမး တစဥး ျဖစပါသည။

ဓါတပေဖၚျပခက။ ။ရမးျပညနယေျမာကပငးရ ေဝးလေခါငဖားသညေဒသမားသ႔ ေရာကရျခငး

“ဒလကာကြယေဆးဟာ ကၽြနမကေလးေတြရ႕ အသကဆးရးသြားေစႏငတ ဒေရာဂါႀကးကေန ကာကြယေပးမယလ႔ ကၽြနမ ယၾကညပါတယ”

ရပလြမ

ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ “ဝ” အထးေဒသ(၂) ေဝးလေခါငဖား ေဒသတစချဖစသည ရနးတနးေကးရြာရ သတမတထားေသာ ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါ ကာကြယေဆးထးစရပ တစေနရာတြင ကေလးမားႏင သတ႔မဘမား တနးစေနၾကစဥ။

စတပပငရျခငး၊ ပတျဖစရျခငးႏင ခစစရာေကာငးျခငးတ႔ တစခဏ။ ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ “ဝ”အထးေဒသရ ေဝးလေခါငဖားၿပး ေရာကရရနခကခသည ေနရာတစခတြင ကာကြယေဆး ထးေပးေနသညက ေစာင႔ၾကညေလ႔လာေရး အဖြ႔မားမ ေလ႔လာေနပ။

“ဝ”ေဒသရ မငးမင၊ ေနာငယားေကးရြာမ အသက (၃၅)ႏစအရြယ ရပလြမႏင သမ၏ ကေလး(၂)ေယာက ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါ ကာကြယေဆးထးႏအၿပး ဂဏယဝငၾကြားစြား ဓါတပရကခေနစဥ။

ရမးျပညနယ ေျမာကပငး၊ “ဝ”အထးေဒသ(၂)ရ ကေလးသငယမားထသ႔ ယနဆကႏင မတဖကအဖြ႔အစညးမား ေရာကရေနခက ရနးတနးေကးရြာတြင ကေလးငယတစဥး ဂပန ဥးေႏာကေရာင ေရာဂါကာကြယေဆးထးအျပး ဖခင၏ ပခးထကတြင မေနစဥ။

ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ “ဝ”အထးေဒသ ရနးတနးေကးရြာ အမတ (၉)တြင အသက (၄)ႏစအရြယ မနးကေလးငယတစဥး ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါ ကာကြယေဆးထးအၿပး ကယဝနလြယထားသည သမ၏မခင နေဘးတြင ဓါတပအရကခစဥ။

ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ “ဝ”အထးေဒသတြင မခငတစဥးမ သမ၏ကေလးငယက ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယ ေဆးထးရန ခပးျပး တနးစေနစဥ။

“ဒေရာဂါေၾကာင ကေလးေတြေသဆးေနရတယဆတာ ကၽြနမၾကားေနရပါတယ။ ဒါေပမယ ယခအခါ ႏငငေတာအစးရန႔ ယနဆကက႔သ႔အဖြ႔မားက ကၽြနမသားေလးလ ကေလးငယေတြက ဒကာကြယေဆး ထးေပးႏငဖ႔ ကညေပးတ႔အတြက အရမးကေကာငးတယလ႔ ခစားရပါတယ။ ဒလ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈေတြ ေနာငလညး ပပးေပးႏငဖ႔ တကတြနး လကရပါတယ”မေအးလ၊ သနာျပဆရာမ၊ “ဝ”အထးေဒသ၊ ရမးျပညနယေျမာကပငး

၂၀၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ တြင ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ “ဝ” အထးေဒသတြင သနာျပဆရာမျဖစသ မေအးလမ မနးကေလးငယ တစဥးအား ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယေဆးထးႏေပးစဥ။

ရခငျပညနယ စစေတြၿမ႕ႏင မငအနညးငယသာ ကြာေဝးသည ပားလညေခာငးေကးရြာရ စာသငေကာငး သည အစမးေရာင လယကြငးမားၾကားတြင တညရေနပါသည။ စာသငေကာငးတြင အသက(၅)ႏစမ (၁၂)ႏစ အၾကားရ ကေလးငယ ၅၂ဥး ရၿပး ေယာကၤာေလး ၃၁ဥး ႏင မနးကေလး၂၁ ဥးရပါသည။ ေကာငးအပ ဆရာမႀကး ေဒၚလျမတသ တစေယာက ေကာငးတြင တာဝနထမးေဆာငေနသညမာ ၆ႏစရၿပျဖစၿပး ဂပနဥးေႏာကေရာင ေရာဂါကာကြယေဆး ထးလပငနး ေအာငျမငေစဖ႔ သမအေနျဖင ေဒသခကနးမာေရး ဝနထမးမားႏင ေကာငးသား မဘမားက ညႏငးခ႔ရပါသည။

ျပညသမားအား အသပညာေပး လပငနးက အားသြနခြနစက ေဆာငရြကခသညအတြက ျပညသမားအေနျဖင နာမညႀကး သရပေဆာငမား၊ အဆေကာမားျဖင ရကကးထားသည ရပသေၾကာျငာ မားမေသာလညးေကာငး၊ ၿမ ႕အႏ႔စကထ ထားသည ေၾကာျငာဆငးဘတမားႏင လကကမးစာေစာငမားမတစဆင သတငးအခကအလကမားက သခြငရခ႔ၾကသည။ ကာကြယေဆးထး စတငသညေန႔ရကတြင အသခ႕စကမားျဖင ေၾကာျငာေပးခ႔သည။

အသက (၃၇) ႏစအရြယ ကေလး (၂) ေယာကမခင ေဒၚခငခငဝငးတြင အသက (၁၄) ႏစအရြယသမးေလးရၿပး ရနကနရ ေဘာဒါေကာငးတြင စာသငၾကားေနကာ အသက (၇)ႏစအရြယ သားေလး ေမာငေအာငေကာမငးက ကာကြယေဆးထးႏ ၿပးခ႔ပါသည။ သမအေနျဖင ကာကြယေဆးထး လပငနးအေၾကာငးက သမ၏သမးႏင ရြာလး ကၽြတ လ႕ေဆာသည အသခ႕စကမားမတစဆင ၾကားသခရသည။ ေအာငေကာမငး တစေယာက လစမးေတြၾကားမာ ရကေနေပမယ ဒကာကြယေဆးထး လပငနးအေၾကာငးက ရပျမငသၾကား ေၾကာျငာကတစဆင သရတယဟ ေျပာပါသည။ သ႔ေကာငးမာ သငယခငး ေလးေယာက ရတယ ဟလညး ဂဏယစြာေျပာသည။ ကာကြယေဆးထးဖ႔မသြားမ သ႔နာမညက အဂၤၤလပလအသထြက ရြတဆျပၿပး အဂၤၤလပစာ ဘာသာရပက သေဘာကတယဟေျပာပါသည။

ေအာငေကာမငးသည ရခငျပညနယတြင ရရဝငဝင ကာကြယေဆးထးခၾကသည ကေလးငယ ၆၆၇, ၀၀၀ ဥးမ တစဥး ျဖစပါသည။ ရခငျပညနယ ေျမာကပငးေဒသအခ႕တြင ပဋပကၡမား ဆကလကျဖစပြားေနေသာလညး ကာကြယေဆးထးျခငးလပငနးက အသငးအ၀ငးမခြျခားပ ကေလးသငယမားအားလး ပါဝငခ႔ၾကပါသည။

ရခငျပညနယ၊ ပားလညေခာငးေကးရြာမ ကေလးငယမားသည သတ႔၏ မဘမားႏငအတ ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါ ကာကြယေဆးထးရန သတ႔၏စာသငေကာငးသ႔ သြားေရာကေနၾကစဥ။

အသက (၇) ႏစအရြယ ေမာငေအာငေကာမငးတစေယာက ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါကာကြယေဆးထးခေနပ

ေကာငးသား၊ ေကာငးသကေလးမားသည အသကဆးရးႏငသညေရာဂါမ ကာကြယေပးမည ဂပနဥးေႏာကေရာငေရာဂါ ကာကြယေဆးထးၿပးေနာက သတ႔၏ မငဆးထားသည လကသနးေလးမားက ဂဏယဝင႔ၾကြားစြာ ျပသေနစဥ။

မးေမာငးထးျပျခငး။ ။ ရခငျပညနယတစဝမးလးတြင ကေလးသငယ ၆၆၇, ၀၀၀ နးပါးအတြက ကာကြယေဆး ထးႏေပးခ႔

အသက (၇)ႏစအရြယ ေမာငေအာငေကာတစေယာက သ၏မခင ေဒၚခငခငဝငးက ကာကြယေဆးထးႏျပးေၾကာငး ကဒျပားက ျပသေနစဥ

၂၀၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ႏငငတစဝမး ဂပနဥးေႏာကေရာင ေရာဂါကာကြယေဆးထးလပငနး၏ ပထမပငး အစအစဥအတြငး ရခငျပညနယ၊ ေမာငေတာေဒသ ဖဆညရြာတြင သနာျပဆရာမတစဥးမ မနးကေလးငယတစဥးအား ကာကြယေဆး ထးေပးေနစဥ။

ရခငျပညနယ၊ ေမာငေတာေဒသ၊ ဖဆညေကးရြာတြင မနးကေလးငယတစဥးက သမကာကြယေဆးထးျပးေၾကာငး အမတအသားအျဖစ မငဆးထားသည လကသနးေလးကျပသျပး ဓါတပအရကခစဥ။

“ဒေရာဂါက ကာကြယဖ႔ ကၽြနမသားေလးက ကာကြယေဆး ထးေပးရမယဆတာ နားလညခပါတယ။ ကၽြနမသားေလးက မဖားနာေစခငပါဘး၊ ေဆးမထးလကရလ႔ ျဖစလာႏငတ႔ ဥးေႏာကပကဆးမလညး မျဖစေစခငဘး။ သေဆးထးရမာ ေၾကာကတယဆတာ ကၽြနမသပါတယ။ ဒါေပမယ႔ သားေလးက ကာကြယေဆးမထးရင ဖားနာတတတယဆတာက ေသခာရငးျပခ႔ပါတယ”

ခငခင၀ငး

Text : Htet Htet Oo and Shima IslamPhotos by : ©UNICEF Myanmar/2017/Khine Zar Mon ©UNICEF Myanmar/2017/Thiha Htun