គណៈកម្មា� ធិការវាយតម្លៃ��សារណាម្លៃ�សាកលវទិ្យាល័យភូ�ិ�្ទភ្នំពេ ញស្តីអំ ីៈ

ការកំណត់លក្ខណៈពេ()ង()ចាក់Characterization of Prachak Oil

ពេរ,)ពេរ,ងពេ-យ�ិស្សិត ថ� សុភ(2 ពេ3ី�្បី)ញ្ច)់ថ្នា្ន ក់)រញិ្ញា9 )(តផ្នែ;្នកគី�ីជីវៈ

ហត្ថពេលខា ហត្ថពេលខា

ពេ@ក David Ford កញ្ញា9 ( ំ សូរយិាសម្មាជិក សម្មាជិក

ហត្ថពេលខា ហត្ថពេលខា

ពេ@ក �ីុ សុវឌុ្ីឍ ពេ@ក គុជ ហួ៊តសម្មាជិក អ�ុ()ធា�

ហត្ថពេលខា

ពេ@ក ពេថ្នាង រង្សី()ធា�

�ិពេទ្ទស…………………………កាល)រពិេGHទ………………….

ម្មាតិកា(Y)

i

រង្វាJ យតម្លៃ��......................................................................................................... iម្មាតិកា............................................................................................................ ii)ញ្ចីវGិិ(តរ)ូ......................................................................................................vពាក្យគ��ឹះ�ិង)ញ្ចីអក្សរកាត់....................................................................................viiពេសGក្តី()កាស.................................................................................................viiiពេសGក្តីផ្នែថ�ងអំណរគុណ.......................................................................................... ix�ូល�័យសពេង្ខ)..................................................................................................x�ូល�័យសពេង្ខ)ជាភាសាអង់ពេគ�ស..............................................................................xiជំ ូក ១ ពេសGក្តីពេ;្តី�..............................................................................................1

១.១ ពេសGក្តីពេ;្តី�..............................................................................................1១.២ ផ្នែ3�កំណត់ម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវ............................................................................4១.៣ សារៈសំខា�់ម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវ...........................................................................4១.៤ ពេUល)ំណងម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវ..........................................................................5១.៥ ()វត្តិម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវ...................................................................................5

ជំ ូក ២ (ទឹស្តី �ិង)ញ9ត្តិពាក់ ័�្ធ................................................................................9២.១ ជីវវទិ្យាម្លៃ�រកុ្ខជាតិ()ចាក់................................................................................9

២.១.១ 2ក់សូណូ�ីម្លៃ�រកុ្ខជាតិ()ចាក់...................................................................9២.១.២ លក្ខណៈរកុ្ខវទិ្យារ)ស់រកុ្ខជាតិ()ចាក់..........................................................10២.១.៣ ពេអកូឡូសីុរ)ស់រកុ្ខជាតិ()ចាក់................................................................13២.១.៤ ការ()�ូល;ល�ិងការពេ()ី(Yស់រកុ្ខជាតិ()ចាក់..............................................14

២.២ គី�ីវទិ្យាម្លៃ�ពេ()ងសារវ�្ត..............................................................................14២.២.១ សម្មាសធាតុគី�ីម្លៃ�ពេ()ងសារវ�្ត..............................................................14២.២.២ លក្ខណៈគី�ីម្លៃ�ពេ()ង Melaleuvca quinquenervia...............................16

២.៣ វធីិសា(ស្តGំរាញ់�ិងការវភិាគ........................................................................17២.៣.១ )ំណិតពេ-យGំហាយទឹក(Steam Distillation)......................................17២.៣.២ ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័�(GC)........................................................18២.៣.៣ ពេ3តិGទ័រអីុយ_ុងក��អណា្ត តពេភ�ីង(FID)......................................................20២.៣.៤ ឧ)ករណ៍ម្មា_ សស្ិុបG(Mass Spectroscopy).........................................21២.៣.៥ ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័�-ម្មា_ សស្បុិG(GC-MS)......................................22

២.៤ សក��ភា ()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយរ)ស់ពេ()ងសារវ�្ត........................................22២.៤.១ Yក់ពេតរ.ី.......................................................................................23

ii

២.៤.២ ឥទ្ធិ លម្លៃ�ពេ()ងសារវ�្ត.......................................................................23២.៤.៣ វធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ (Disk Diffusion Method).................................24

ជំ ូក ៣ វធីិសា(ស្ត.............................................................................................26៣.១ ការ()�ូលភាគសំណាក.............................................................................26៣.២ ការវភិាគគី�ី.........................................................................................28

៣.២.១ )ំណិតពេ()ង()ចាក់...........................................................................28៣.២.២ ការពេរ,)Gំសូលុយស្យុង.......................................................................30៣.២.៣ ការវភិាគពេ-យ GC-FID...................................................................30៣.២.៤ ការវភិាគពេ-យ GC-MS.....................................................................31

៣.៣ វធីិសា(ស្តកំណត់សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់.................................................31៣.៣.១ ូជYក់ពេតរផី្នែ3លយក�កពេ()ីក្នុងការ ិពេសាធ................................................32៣.៣.២ ផ្នែe្សពេកាងលូត@ស់រ)ស់Yក់ពេតរ.ី...........................................................32៣.៣.៣ វធីិថ្នាស)�្សាយ.............................................................................33

ជំ ូក ៤ លទ្ធ;លម្លៃ�ការ ិពេសាធ...............................................................................35៤.១ លទ្ធ;លម្លៃ�)ំណិតពេ()ង()ចាក់......................................................................35៤.២ លទ្ធ;លម្លៃ�ការវភិាគ GC-FID......................................................................36

៤.២.១ សូលុយស្យុងស្តង់-..........................................................................36៤.២.២ សូលុយស្យុងភាគសំណាក...................................................................37

៤.៣ លទ្ធ;លម្លៃ�ការវភិាគ GC-MS......................................................................38៤.៣.១ សូលុយស្យុងស្តង់-..........................................................................38៤.៣.២ សូលុយស្យុងភាគសំណាក...................................................................40

៤.៤ លទ្ធ;លម្លៃ�ការកំណត់សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់.............................................38៤.៤.១ ផ្នែe្សពេកាងលូត@ស់រ)ស់Yក់ពេតរ.ី............................................................44៤.៤.២ វធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ........................................................................45

ជំ ូក ៥ ការ ិភាក្សា�ិងការស�្និ-f �..........................................................................47៥.១ លទ្ធ;លម្លៃ�)ំណិតពេ()ង()ចាក់......................................................................47៥.២ លទ្ធ;លម្លៃ�ការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID �ិង GC-MS.......................................47៥.៣ លទ្ធ;លម្លៃ�ការកំណត់សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់............................................48៥.៤ ការសំពេយាគ �ិងសំពេណីស(ម្មា)់ការសិក្សា)�្ត)ន្ទា្ទ )់ពេទ,ត..........................................49

ឯកសារពេយាង...................................................................................................50ឧ)ស�្ព័�្ធ

iii

)ញ្ចីវGិិ(តរ)ូរបូភាពរ)ូភា 2. 1: ពេ3ី�()ចាក់..............................................................................................................................10រ)ូភា 2. 2: ពេ3ី�()ចាក់..............................................................................................................................10រ)ូភា 2. 3: ពេ3ី��ិងសំ)ក..........................................................................................................................11រ)ូភា 2. 4: ស�ឹក()ចាក់..............................................................................................................................11រ)ូភា 2. 5: ផ្កាk ()ចាក់................................................................................................................................12រ)ូភា 2. 6: ផ្នែ;�()ចាក់................................................................................................................................12រ)ូភា 2. 7: ផ្នែ;�ទី)ង្វាl ញ ី()ពេទសពេ3ី�កំពេណីតរកុ្ខជាតិ Cajuput �ិងការសាយភាយ ូជរ)ស់វា2�លក្ខណៈធ��ជាតិ.................................................................................................................................................................13រ)ូភា 2. 8: រ)ូ��្តពេស្ទីរ@តរ)ស់អីុសូផ្នែ()�(2-ពេ�ទីល-1,3-)ុ៊យ2ផ្នែឌ្យ�)..........................................................15រ)ូភា 2. 9: ទ(�ង់�_ូពេលគុលម្លៃ�ផ្នែទរផ្នែ)_� ួកអីុ(3កូា)ួ......................................................................................15រ)ូភា 2. 10: ទ(�ង់�_ូពេលគុលម្លៃ�ផ្នែទរផ្នែ)_� ួកអុកសីុផ្នែស�................................................................................15រ)ូភា 2. 11: 3្យា(កា�ឧ)ករណ៍)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក................................................................................18រ)ូភា 2. 12: កូពេm�សរម្លៃសឆា� ររ)ស់GC......................................................................................................19រ)ូភា 2. 13: ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កហJីឧស�័�.....................................................................................................19រ)ូភា 2. 14: 3្យា(កា�ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័�.......................................................................................20រ)ូភា 2. 15: 3្យា(កា�ទូពេnរ)ស់ពេ3តិGទ័រ FID..............................................................................................20រ)ូភា 2. 16: ពេ3តិGទ័រអីុយ_ុងក��អណា្ត តពេភ�ីង FID..........................................................................................21រ)ូភា 2. 17: រ)ូខាងពេ(oរ)ស់ឧ)ករណ៍ម្មា_ សស្ិុបG.........................................................................................21រ)ូភា 2. 18: 3្យា(កា�Gតុ)_ូលរ)ស់ម្មា_ សីុ� MS............................................................................................22រ)ូភា 2. 19: ម្មា_ សីុ� GC-MS....................................................................................................................22រ)ូភា 2. 20: លទ្ធ;លម្លៃ�ការពេតស្តថ្នាស)�្សាយ……………………………………………………..25រ)ូភា 3. 1: Gំការ()ចាក់ពេp(a) ភូ�ិអូ2ពេម្មារ (b) ភូ�ិថ�ុក( ីង......................................................................26រ)ូភា 3. 2: ផ្នែ;�ទី)ង្វាl ញ ីទី2ងំ()�ូលភាគសំណាក....................................................................................27រ)ូភា 3. 3: ការពេរ,)Gំស�ឹក()ចាក់ស(ម្មា)់ពេធJី)ំណិតពេ()ង................................................................................28រ)ូភា 3. 4: ឧ)ករណ៍)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក.............................................................................................28រ)ូភា 3. 5: ;លិត;ល�ិងការរក្សាទុកភាគសំណាក.......................................................................................29រ)ូភា 3. 6: រពេ),)ពេ()ី�្ជុលស(ម្មា)់)ូ�ភាគសំណាកចាក់ក្នុងម្មា_ សីុ� GC............................................................30រ)ូភា 4. 1: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង Eucalyptus.......................................................................................36

iv

រ)ូភា 4. 2: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង Tea tree............................................................................................37

រ)ូភា 4. 3: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង()ចាក់Y� ី)ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍............................................................37រ)ូភា 4. 4: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង()ចាក់Y�ភាគសំណាកទាងំ 20...............................................................38រ)ូភា 4. 5: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង Eucalyptus វភិាគពេ-យ GC-MS.......................................................38រ)ូភា 4. 6: ម្មា_ សស្ិុបGរ)ស់សម្មាសធាតុ 1,8-cineol..................................................................................39រ)ូភា 4. 7: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង Tea tree វភិាគពេ-យ GC-MS............................................................39រ)ូភា 4. 8: ម្មា_ សស្ិុបGរ)ស់សម្មាសធាតុ Terpinen-4-ol...........................................................................40រ)ូភា 4. 9: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង()ចាក់វភិាគពេ-យ GC-MS.....................................................................40រ)ូភា 4. 10: ិGផ្នែ3ល(តតួសីុU្ន រវាងពេ()ង()ចាក់�ិងពេ()ង Eucalyptus.......................................................41រ)ូភា 4. 11: លទ្ធ;លម្លៃ�ការពេតស្តថ្នាស)�្សាយ:...........................................................................................46

តារាង2រាង 2. 1: Gំណាត់ថ្នា្ន ក់រ)ស់ផ្នែទរផ្នែ)_�............................................................................................................162រាង 4.1: ទិ�្ន;លពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3ល)ិតY� ីស�ឹក(សស់រ)ស់ភូ�ិថ�ុក( ីង�ិងភូ�ិ�ពេន្ទារ�្យ...........................352រាង 4. 2: ការពេ(),)ពេធ,)ទិ�្ន;លពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3ល)ិតស�ឹក(សស់�ិងពេ(ក,� (ភូ�ិថ�ុក( ីង)..................................362រាង 4.3:ការពេ(),)ពេធ,)ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ង()ចាក់Y� ី)ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍�ិង)ំណិត2�ភូ�ិ................41

2រាង 4.4: ការពេ(),)ពេធ,)សម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង()ចាក់ពេ()ង Eucalyptus �ិងពេ()ង Tea Tree..43

2រាង 4. 5: Gំ�ួ�Yក់ពេតរផី្នែ3លលូត@ស់2�ពេម្មា_ ង�ិងសំរ)ូពេp 570nm...........................................................442រាង 4. 6: តំ)�់រារំាងផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ លពេលីYក់ពេតរគិីតជា�ធ្យ�.......................................................................46

ក្រាប(កា) 4. 1: ផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ីE.coli.........................................................................44(កា) 4. 2: ផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ីMicrococcus luteus................................................45(កា) 4. 3: ផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ីStaphylococcus sp. ...............................................45

v

ពាក្យគ��ឹះ�ិង)ញ្ចីអក្សរកាត់ពាក្យគ��ឹះ- ពេ()ងសារវ�្ត(Essential Oil) :គឺជាល្បាយម្លៃ�សម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរផ្នែ3ល(តវូY�ទាញពេGញ ីស�ឹក ពេ3ី� ផ្កាk

សំ)ក (U)់ ផ្នែ�ក ផ្នែ;� �ិងឬសរ)ស់រកុ្ខជាតិ។- Myrtaceae :គឺជា(គសួាររកុ្ខជាតិ3៏ធំ�ួយផ្នែ3លម្មា�()ពេភទជាពេ(Gី�ម្មា�;្ទុកពេnពេ-យពេ()ង

សារវ�្ត។- ()ចាក់ :ពេz� ះរកុ្ខជាតិតូGៗ�ួយ()ពេភទផ្នែ3ល3ុះលូត@ស់ពេpតំ)�់�ួយGំ�ួ�ក្នុងពេeត្ត

សាJ យពេរ,ងម្លៃ�()ពេទសក�្ពុជា។- Meleleuca :ជាពេz� ះអ�្ូបររកុ្ខជាតិ�ួយម្លៃ�(គសួារMyrtaceae។- Melaleuca quinquenervia :ជាពេz� ះវទិ្យាសា(ស្តរ)ស់រកុ្ខជាតិ�ួយ()ពេភទ។- )ំណិតពេ-យGំហាយទឹក (steam distillation) :ជាវធីិសា(ស្ត�ួយស(ម្មា)់ទាញយកសម្មាសធាតុសររីាង្គ

()ពេហីរឬ(កអូ)ពេGញ ីរ)ូធាតុរកុ្ខជាតិ3ូGជាស�ឹក ផ្កាk �ិងផ្នែ�កជាពេ3ី� ពេ-យ�ិ�)ំផ្កា� ញរ)ូធាតុរ)ស់រកុ្ខជាតិពេន្ទាះពេឡយី។

-(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័� :គឺជាវធីិសា(ស្ត(កមូ្មា_ តូ(កាហJី�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីស(ម្មា)់កំណត់�ិងវភិាគសម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរ�ិងសម្មាសធាតុគី�ីពេ;្សងៗពេទ,តផ្នែ3លម្មា�ផ្កាសGល័តជាឧស�័�។

-វធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ(Disk Diffusion Method):ជាវធីិសា(ស្តង្វាយ�ិងម្មា�()សិទ្ធភា 3៏ល្អ�ួយស(ម្មា)់ ិពេសាធ�៍ ីឥទ្ធិ លរ)ស់សារធាតុគី�ីឬថ្នា្ន ផំ្នែ3លអាG()ឆាងំពេn�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយ។

អក្សរកាត់C.albicans : Candida albicans

CDC : Centers for Disease Control

EUSCAT : European Committee on Antimicrobial Susceptibility Testing

E.coli : Escherichia coli

FID : Flame Ionization Detector

GC : Gas chromatography

GC-FID : Gas chromatography- Flame Ionization Detector

GC-MS : Gas chromatography- Mass Spectroscopy

MS : Mass Spectroscopy

NIST : National Institude of Standard and Technology

ពេសGក្តី()កាស8°8

vi

e្ញុំYទពេz� ះ ថ� សុភ(2 ជា�ិស្ិសតថ្នា្ន ក់)រញិ្ញា9 )(តផ្នែ;្នកគី�ីជីវៈជំន្ទា�់ទី២៨�ហាវទិ្យាល័យវទិ្យាសា(ស្តម្លៃ�សាកលវទិ្យាល័យភូ�ិ�្ទភ្នំពេ ញឆា្ន សិំក្សា ២០០៧ - ២០១១។

e្ញុំYទសូ�()កាសថ្នា សារណាពេ(កា�()ធា�)ទ“ការកំណត់លក្ខណៈពេ()ង()ចាក់”ផ្នែ3ល(តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងីស(ម្មា)់)ំពេ ញGំពេណះ3ឹងថ្នា្ន ក់)រញិ្ញា9 )(តផ្នែ;្នកគី�ីជីវៈពេ�ះ ិតជា(តវូY�ពេរ,)ពេរ,ងពេ-យរ)ូe្ញុំYទផ្កា្ទ ល ់ �ិងពេ(កា�ការ3ឹកន្ទាំពេ-យសា(សា្ត ចារ្យ David Ford ិត(Yក3ផ្នែ��។ e្ញុំYទ សូ�-ក់ជូ�ពេ3Y_ តឺ�_ង់គី�ី�ហាវទិ្យាល័យវទិ្យាសា(ស្តម្លៃ�សាកលវទិ្យាល័យភូ�ិ�្ទភ្នំពេ ញពេ3ី�្ីបសំពេរG�ូវថ្នា្ន ក់)រញិ្ញា9 )(តផ្នែ;្នកគី�ីជីវៈពេpក្នុងឆា្ន )ំញ្ច)់ពេ�ះ។

អត្ថ)ទ(សាវ(ជាវពេ�ះ ំុម្មា�Gំ�ុGណា�ួយផ្នែ3ល3ក(សង់e�ឹ�សារពេ3ី�ពេ-យ ំុម្មា�ពេយាងពេn2�ឯកសារពេ3ី�ពេន្ទាះពេទ ពេ-យរក្សាY��ូវe�ឹ�សារ ំុម្មា�ការផ្នែកម្លៃG្នពេន្ទាះពេឡយី ពេហីយ�ិ�(តវូY� )ពេងkីតពេឡងីសារជាថ�ីពេ-យយកសារណាទាងំ�ូលពេn)្តូរពេz� ះរ)ស់e្ញុំYទ ពេហីយ-ក់ពេz� ះរ)ស់ពេគពេឡយី។ e្ញុំYទ ិតជាម្មា�ពេសGក្តីពេសា��ស្សរកីរាយ�ិងU(ំទGំពេពាះរាល់ការយកសា្ន ម្លៃ3រ)ស់e្ញុំពេ�ះពេធJីជាឯកសារពេយាងស(ម្មា)់ការសិក្សា(សាវ(ជាវផ្នែ3លពាក់ ័�្ធពេpពេ លពេ(កាយពេទ,ត។

រាជធា�ីភ្នំពេ ញ, ម្លៃថ�ទី ១១ ផ្នែe�ិថុន្ទា ឆា្ន ២ំ០១១

ថ� សុភ(2

vii

ពេសGក្តីផ្នែថ�ងអំណរគុណ393

e្ញុំYទពេz� ះ ថ� សុភ(2 ជា�ិស្ិសតជំន្ទា�់ទី ២៨ ពេ3Y_ តឺ�_ង់គី�ីម្លៃ�សាកលវទិ្យាល័យភូ�ិ�្ទភ្នំពេ ញ។សូ�ផ្នែថ�ងអំណរគុណយា_ ង(ជាលពេ(�ជូ�Gំពេពាះ

ពេ@កឪ ុក យ_ង់ ចា�់ធី �ិងអ្នកម្មា្ត យ រស់ @ភ ផ្នែ3លY�;្តល់កំពេណីត�ិងeិតeំGិញ្ចឹ�)ីYG់ផ្នែថរក្សារ)ូកូ�រហូត�ក។

ឯកឧត្ត� ពេ� ឈីវអ៊ាវ សាកលវទិ្យាធិការម្លៃ�សាកលវទិ្យាល័យភូ�ិ�្ទភ្នំពេ ញផ្នែ3លY�ទទួល�ិង;្តល់ឱកាសឲ្យe្ញុំYទY�)�្តថ្នា្ន ក់)រញិ្ញា9 )(តរយៈពេ ល ៤ ឆា្ន កំ��ងពេnពេ�ះ។

ពេ@កសា(សា្ត ចារ្យ ជ័យ ថ្នាវ ី()ធា�ពេ3Y_ តឺ�_ង់គី�ីផ្នែ3លY�អ�ុញ្ញា9 តឲ្យe្ញុំY�ពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ� ឧ)ករណ៍ �ិងសារធាតុគី�ី�ួយGំ�ួ�ស(ម្មា)់ការ ិពេសាធក��ង�ក។

ពេ@កសា(សា្ត ចារ្យ ឡុង mយ អតីត()ធា�ពេ3Y_ តឺ�_ង់គី�ីផ្នែ3លY�;្តល់ជាសម្មា� រៈ�ិងគំ�ិតពេយា)ល់ល្ៗអ �ួយGំ�ួ�ស(ម្មា)់ការ ិពេសាធក��ង�កពេ�ះ។

ពេ@កសា(សា្ត ចារ្យ David Ford ផ្នែ3លជាសា(សា្ត ចារ្យផ្នែណន្ទា3៏ំ ិពេសសម្មា្ន ក់ផ្នែ3លY�;្តល់ជាគំ�ិតល្ៗអ ឯកសារន្ទាន្ទា �ិងY�)ង្វាl ត់)ង្វាl ញ ីវធីិសា(ស្ត(សាវ(ជាវស(ម្មា)់ការសរពេសរសារណាពេ�ះពេឡងី។

ពេ@កសា(សា្ត ចារ្យ Michael Strandell ផ្នែ3លជាសា(សា្ត ចារ្យជំន្ទាញការខាងឧ)-ករណ៍�ិងម្មា_ សីុ�ផ្នែ3លY�)ង្វាl ត់)ពេ(ង,�e្ញុំឲ្យពេGះពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ� GCពេ�ះ។

អ្នក(សីសា(សា្ត ចារ្យ Juliet Curry ផ្នែ3លជាសា(សា្ត ចារ្យផ្នែ;្នក�ី(ក)ុវទិ្យា�ក ី()ពេទសអង់់ពេគ�សផ្នែ3លY�)ង្វាl ត់)ពេ(ង,�e្ញុំឲ្យពេGះ ីវធីិសា(ស្តពេ;្សងៗទាក់ទង�ឹង�ី(ក)ុ �ិងការពេតស្ត ីឥទ្ធិ លរ)ស់ពេ()ងសារវ�្ត()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយ។

ពេ@កសា(សា្ត ចារ្យ ពេហង សាពេវ�� ផ្នែ3លជាសា(សា្ត ចារ្យគី�ីជីវៈម្លៃ�ពេ3Y_ តឺ�_ង់គី� ី ផ្នែ3លeិតeំផ្នែសJងរកជំ�ួយឧ)ត្ថ��3ល់e្ញុំ។

ពេ@កសា(សា្ត ចារ្យ លី វ)ុិ(ត ផ្នែ3លជាសា(សា្ត ចារ្យម្លៃ�ពេ3Y_ តឺ�_ង់ជីវវទិ្យាផ្នែ3លY�Gំន្ទាយពេ ល3៏ម្មា�តម្លៃ��រ)ស់Uត់ជួយក្នុងការចាត់ថ្នា្ន ក់រកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះ �ិង;្តល់់ជាឯកសារជំ�ួយ�ួយGំ�ួ�3ល់រ)ូe្ញុំ។

សា(សា្ត ចារ្យពេ3Y_ តឺ�_ង់គី�ីទាងំអស់ផ្នែ3លY�)ង្វាl ត់)ពេ(ង,� �ិង;្តល់ជាគំ�ិតល្ៗអ ជាពេ(Gី�3ល់រ)ូe្ញុំរយៈពេ លក��ង�កពេ�ះ។

�ិស្ិសត )ុ៊� (សីឈូក ឃិ� )ូរា� �ិងចា�់ ទី ផ្នែ3លY�;្តល់ជាគំ�ិតល្ៗអ ការសហការក្នុងការពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ� �ិងការពេGះជួយU្ន ពេnវញិពេn�ក។

�ិត្តរ�ួថ្នា្ន ក់គី�ីជំន្ទា�់ទី២៨ �ិង�ិស្ិសតគី�ីទាងំអស់U្ន ផ្នែ3លY�;្តល់គំ�ិត�ិងU(ំទសារណារ)ស់e្ញុំពេ�ះ។

e្ញុំសូ�ជូ� រ3ល់អ្នកម្មា�គុណទាងំ ីរ សា(សា្ត ចារ្យ �ិង�ិស្ិសតទាងំអស់ឲ្យជួ)()ទៈផ្នែត ុទ្ធ រទាងំ)ួ�()ការគឺ អាយុ វណ្ណៈ សុeៈ លៈ កំុ)ីពេឃ��ងឃ្លា� តពេឡយី។

viii

�ូល�័យសពេង្ខ)3q3

ពេ()ង()ចាក ់ គឺជាពេ()ងសាវ�្ត�ួយ()ពេភទ(តវូY�ពេគ)ិតពេGញ ីរកុ្ខជាតិ Melaleuca quin-quenervia 3ុះលូត@ស់ពេpតំ)�់�ួយGំ�ួ�ក្នុងពេeត្តសាJ យពេរ,ងម្លៃ�()ពេទសក�្ពុជាផ្នែ3លម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសម្មា�សារៈសំខា�់�ិងម្មា�ឥទ្ធិ ល។ ការសិក្សាពេ�ះ(តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងីពេ-យសារផ្នែត�ិ�ម្មា�រYយការណ៍ណា�ួយស្តីអំ ីការ(សាវ(ជាវទាក់ទាង�ឹងពេ()ងផ្នែ3ល)ិតពេGញ ីរកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះពេpក្នុង()ពេទសក�្ពុជាពេឡយី។ ;ងផ្នែ3រពេន្ទាះ ពេ()ង()ចាក់(តវូY�()�ូលទិញពេ-យឈ�ញួជ�ជាតិពេវ,តណា� ី()ជាជ�ពេ-យ ួកUត់�ិ�Y�3ឹង ីសកា្ត �ុ លរ)ស់ពេ()ងពេpពេឡយីពេទ។ ជាងពេ�ះពេnពេទ,តពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�ពេ()ី(Yស់ជាថ្នា្ន ពំេ-យ()ជាជ�ពេp2�ភូ� ិ )_ុផ្នែ�្ត�ិ�ម្មា�ភស្តុ2ងផ្នែ))វទិ្យាសា(ស្តណា�ួយពេ3ី�្ីប)ញ្ញា្ជ ក់អំ ី()សិទ្ធភា រ)ស់ពេ()ង()ចាក់ពេន្ទាះពេទ។ ពេUល)ំណង រ)ស់ការ(សាវ(ជាវពេ�ះ គឺពេ3ី�្ីបកំណត់លក្ខណៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះពេ-យពេយាងពេnពេលីសម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង �ិងពេ3ី�្ីបអពេងkត ីសក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ។ី

ស�ឹក()ចាក់ �ិងពេ()ង()ចាក់�ួយGំ�ួ�(តវូY�()�ូលពេ-យផ្កា្ទ ល់ ីភូ�ិGំ�ួ� ីរគឺ ភូ�ិអូ2ពេម្មារ�ិងភូ�ិថ�ុក( ីង(សកុសាJ យទា)ពេeត្តសាJ យពេរ,ង។ ពេ()ង()ចាក់(តវូY�)ិតយក2�រយៈ)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក �ិងវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID �ិង GC-MS។ ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�យកពេn ិពេសាធ�៍ ីសក��ភា ជីវៈពេ()ី(Yស់វធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយពេ-យពេ(),)ពេធ,)ជា�ួយពេ()ង Euca-lyptus �ិងពេ()ងTea tree ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ ីE.coli, Micrococcus luteus �ិងStaphylococcus sp.ផ្នែ3លជា ួកYក់ពេតរ)ីងk;ល)_ះពាល់3ល់សុeភា ��ុស្សពេpពេ លe�ះ។ 2�ការ ិពេសាធY�)ង្វាl ញថ្នាសម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗរ)ស់ពេ()ង()ចាក់ម្មា� 18 (តវូY�)ញ្ញា្ជ ក់ពេ-យភាគរយeុសៗU្ន តំណាងឲ្យ 98% ម្លៃ�ពេ()ង()ចាក ់ ។ សម្មាសធាតុGំ)ងគឺ1,8-cineol(71.06%) �ិងសម្មាសធាតុ3៏ម្លៃទពេទ,ត3ូGជា Terpineol (10.38%), α-Terpinene(2.69%), α-Pinene(1.90%), β-Pinene(1.73%), Isoterpinollene(1.05%), Terpinene-4-ol(0.75%), �ិងសម្មាសធាតុពេ;្សងៗពេទ,តផ្នែ3លម្មា�ភាគរយ�ី�ួយៗតិGជាង 1%។

ពេ()ង()ចាក់ម្មា�សក��ភា ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ(ី)ពេសីរជាងពេ()ង Eucalyptus )_ុផ្នែ�្តវាម្មា�()សិទ្ធភា ()ផ្នែហលU្ន �ឹងពេ()ង Tea tree ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ�ួីយGំ�ួ�។

សរ)ុ�ក ពេ()ង()ចាក់គឺជាពេ()ង()ពេភទគី�ីផ្នែ3លម្មា� 1,8-cineol e្ពស់ម្លៃ� Melaleuca quinquenervia ពេហីយវាម្មា�សក��ភា សំខា�់()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរផី្នែ3លម្មា�សារៈ()ពេយាជ�៍ស(ម្មា)់ពេស3fកិG្ច�ិងឱសថសា(ស្ត។

ix

Abstract3e3

Prachak oil is an essentail oil distilled from the leaves of Melaleuca quiquenervia in Svay Rieng Province in Cambodia which contains some fragrent and bioactive components. This project arose because threre had been no published reports about this oil from trees in Cambodia. Also, the oil was being bought by Vietmanese merchants from villagers who did not know all the potential uses of the oil. Moreover, this oil was been using by people in the villages as a medicine, without scientific evidence of its effectiveness.The purpose of this project were to characerize the oil based on components in the oil and to invest of bioactivity of the oil against microorganism such as bacterial.

Prachak leaves and some oil were directly collected from two different villages: Thlok Pring and Otamor, Svay Teap District, Svay Rieng Province. The oil was extracted by steam distillation and analysed by GC-FID and GC-MS. The oil was tested for antibacterial activity, by using the disk diffusion method to compare with Eucalyptus oil and Tea tree oil against E.coli, Micrococcus luteus and Staphylococcus sp. that sometimes affect human health. After analysing the oil by GC-FID and GC-MS, 18 important components were identified that represent about 98% of the oil. The major component was 1,8-cineol(71.06%) followed by α-Terpineol (10.38%), α-Terpinene (2.69%), α-Pinene(1.90%), β-Pinene(1.73%), Isoterpinollene(1.05%), Terpinene-4-ol (0.75%) and other components that contributed less than 1% each.

Prachak oil was more effective than Eucalyptus oil, but similar to Tea tree oil against some bacteria.

In conclusion, Prachak oil is a high 1,8-cineol chemotype of Melaleuca quinquenervia with significant antibacterial activity that is potentially important economically and as a natural medicine.

x

ជំ ូក ១ពេសGក្តីពេ;្តី�

១.១ ពេសGក្តីពេ;្តី�ពេ()ង()ចាក់ជាពេ()ង�្យា�ងផ្នែ3ល(តវូY�ពេគ)ិតពេGញ ីស�ឹករកុ្ខជាតិ�ួយ()ពេភទម្មា�ពេz� ះថ្នា”()ចាក់”

ផ្នែ3លម្មា�3ុះពេpក្នុងតំ)�់�ួយGំ�ួ�ម្លៃ�ពេeត្តសាJ យពេរ,ងពេហីយវាម្មា�ក�ិ�(សពេ3,ង�ឹងក�ិ�រ)ស់ពេ()ងe្យល់ផ្នែ3រ។ )G្ចុ)្ប�្នពេ�ះពេ()ង()ចាក់(តវូY�ឈ�ញួជ�ជាតិពេវ,តណា�Y��ឹងកំ ុង()�ូលទិញពេ()ងទាងំពេ�ះ ី()ជាជ�ពេ-យ�ិ�ម្មា� ័ត៌ម្មា�G្បាស់ការណ៍ណា�ួយថ្នាពេតី ួកពេគទិញយកពេ()ងពេ�ះពេnពេធJីអJីe�ះពេន្ទាះពេទ ពេហីយ()ជាជ��ិ�Y�3ឹងអំ ីសក2្ត �ុ លរ)ស់ពេ()ងពេ�ះឲ្យY�សីុជំពេ�ពេន្ទាះផ្នែ3រ។ �្យា�ងពេទ,តពេ()ងពេ�ះ(តវូY�អ្នកភូ�ិពេ()ី(Yស់ពេធJីជាថ្នា្ន ពំេpក្នុង(គសួាររ)ស់ ួកUត់ពេn2�ទំ@)់ពេ-យ�ិ�ម្មា�ភស្តុ2ងផ្នែ))វទិ្យាសា(ស្តណា�ួយ)ញ្ញា្ជ ក់អំ ី()សិទ្ធភា រ)ស់វាពេ()ងពេ�ះ។

ពេ()ងសារវ�្ត(Essential Oil) គឺជាល្បាយម្លៃ�សម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរផ្នែ3ល(តវូY�ទាញពេGញ ីស�ឹក ពេ3ី� ផ្កាk សំ)ក (U)់ ផ្នែ�ក ផ្នែ;� �ិងឬសរ)ស់រកុ្ខជាតិ។ សម្មាសធាតុសររីាង្គផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ងសារវ�្តរ�ួម្មា� ួកអីុ(3កូា)ួ(ផ្នែទផ្នែ)_�) សម្មាសធាតុអុកសីុផ្នែស�(អាល់កុល ពេអផ្នែទ ពេអផ្នែស្ទ អាល់ពេ3អីុត ពេសតូ� �ិងពេ;ណុលជាពេ3ី�)(Nerio et al, 2010)។ ជាទូពេnពេ()ងសារវ�្ត(តវូY�ពេគទាញយក ីរ)ូធាតុរកុ្ខជាតិ2�រយៈការU) �ិង)ំណិត។ )_ុផ្នែ�្ត)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកគឺជាវធីិសា(ស្ត�ួយផ្នែ3លពេគពេ ញ�ិយ�ពេ()ី)ំ;ុតស(ម្មា)់;លិតក��ពេ()ងសារវ�្តពេ�ះ ទាងំផ្នែ;្នកឧស្សាហក���ិងសិ)្បក��។ “ជាង2000ឆា្ន �ុំ� វធីិសា(ស្ត)ំណិតស(ម្មា)់ទាញយកពេ()ងសារវ�្តពេ�ះ(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់3ំ)ូងពេp()ពេទសពេអសីុ) �ិងឥណា� ពេហីយ(តវូY�យកពេnអភិវឌ្ឍ�៍ពេ-យ()ពេទសអារា�)់ពេpក្នុងសតវត្សទី9។ ម្មា�ពេ()ងសារវ�្ត()ផ្នែហលជាង3000()ពេភទផ្នែ3លពេគY�សា្គ ល់ ពេហីយផ្នែ3លក្នុងពេន្ទាះម្មា�ពេ()ង()ផ្នែហល300()ពេភទម្មា�សារៈសំខា�់ស(ម្មា)់វស័ិយពាណិជ្ជក���ិងពេវជ្ជសា(ស្ត (Burt, 2004)។ រហូត3ល់សតវត្សទី16ពេ()ងសារវ�្ត(តវូY�ពេធJីពាណិជ្ជក��ពេpទJី)អឺរ �)ុ3ូGជាទី(កងុឡុង3ុ�ម្លៃ�()ពេទសអង់ពេគ�សជាពេ3ី�ផ្នែ3លពេ លពេន្ទាះពេគY�ន្ទាGូំល �ិងពេ()ី(Yស់ពេ()ងទាងំពេ�ះយា_ ងទូលំទូ@យ។ ពេpសតវត្សទី19�ិងទី20ក��ងពេnពេ�ះ ពេ()ងសារវ�្ត(តវូY�ពេគពេ()ីក្នុងវស័ិយពេវជ្ជសា(ស្ត �ិងឧស្សាហក��Gំ�ីអាហារ ិពេសសក�ិ��ិងរសជាតិរ)ស់វា។ ពេ()ងសារវ�្តម្មា�;្ទុកសម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរពេ;្សងៗU្ន ជាពេ(Gី�()ពេភទeុសៗU្ន អា(ស័យពេn2�()ពេភទរកុ្ខជាតិ�ី�ួយៗ” (Jobling, 2000)។

ពេ()ងសារវ�្តផ្នែ3លទាញពេGញ ីរកុ្ខជាតិ(តវូY�ពេគទទួលសា្គ ល់ថ្នាជាសម្មាសធាតុ()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយ�ិង(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់ជាសារធាតុ)ផ្នែ�្ថ�ពេnក្នុងអាហារ�ិងជាសារធាតុស(ម្មា)់)ពេណ្ត ញសតJល្អិតផ្នែថ�ពេទ,ត;ង។ ពេលីស ីពេ�ះពេnពេទ,តសម្មាសធាតុសំខា�់ៗផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ងសារវ�្ត(តវូY�ពេគសិក្សា�ិងពេ()ី(Yស់ពេធJីជាសារធាតុស(ម្មា)់()ឆាងំ�ឹងពេ�ពេរាគ Yរា�សិត �ិងសតJល្អិតពេទ,ត;ងផ្នែ3រ(Jobling, 2000; Burt, 2004; Lee et al., 2008)។ ជាក់ផ្នែស្តង ពេ()ងe្យល់ (Eucalyptus) ពេ()ងTea Tree ពេ()ងស�ឹកម្លៃ(គ(Lemongrass oil) ពេ()ងLavender �ិង ពេ()ងCajuput (តវូY�ពេគពេធJីការសិក្សា�ិងយក�កពេ()ី(Yស់ជាសារធាតុ()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយ()ក)ពេ-យ()សិទ្ធភា (Inouye et al., 2001)។ ពេ@ក Lee et al. (2007) Y�ពេធJីរYយការណ៍ស្តីអំ ីសក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ងសារវ�្ត�ួយGំ�ួ�3ូGជា lemongrass, lemon, eucalyptus, oregano �ិងthyme អាG()ឆាងំ�ឹង;្ិសតផ្នែ3ល)ងkជំងឺ3ល់រកុ្ខជាតិY�។ Uត់ក៏Y�ពេលីកពេឡងីផ្នែ3រថ្នាពេ()ងសារវ�្តគឺជាលី ីតអីុ(3;ូូ)�ួយ()ពេភទម្មា�ក�ិ�()ពេហីរផ្នែ3ល(តវូY�ពេគទាញពេGញ�ក ីរកុ្ខជាតិពេហីយវា(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់ជាភា្ន ក់ង្វារសារធាតុគី�ីសក��។ វា(តវូY�ពេគពេ()ីជាសារធាតុក�ិ� �ិងរសជាតិពេpក្នុងអាហារ �ិងពេភសជ្ជៈ�ួយGំ�ួ�(Lee et al., 2007; Burt, 2004; Lee et al.,2008)។ ពេ()ងសារវ�្ត�ួយGំ�ួ�(តវូY�ពេគពេ()ីស(ម្មា)់;្សះ�ុeរ)ួសផ្នែ3លវាជួយ)ពេងkី�ការលូត@ស់រ)ស់ពេកាសិកាពេឡងីវញិ�ិងជួយកាត់)�្ថយសា� កសា្ន �(តង់កផ្នែ��ង�ុeរ)ួស។ ពេ()ងសារវ�្ត�ួយGំ�ួ�ពេទ,តម្មា�សារធាតុផ្នែ3លអាG(ជា)Gូលពេnក្នុងពេកាសិកា ពេ-យសារផ្នែតវាជាសារធាតុអីុ(3;ូូ)(�ិ�GូលGិត្តទឹក)ផ្នែ3លអាGឆ�ងកាត់ភា្ន សពេកាសិកា �ិងម្មា�សក��ភា ពេpក្នុងពេកាសិកាពេន្ទាះ (Burt, 2004)។ ពេលីស ីពេ�ះពេnពេទ,ត ពេ()ងសារវ�្តក៏អាGជួយ ីការរ@កពេ-យសារសតJល្អិតទិGឬខាYំ�ផ្នែថ�ពេទ,ត;ង(Quek, 2010)។

Myrtaceae គឺជាពេz� ះ(គសួាររកុ្ខជាតិ3៏ធំ�ួយផ្នែ3លភាគពេ(Gី�ម្មា�;្ទុកពេnពេ-យពេ()ងសារវ�្ត។ ពេpក្នុង(គសួាររកុ្ខជាតិពេ�ះម្មា�()ម្មាណជាង3000()ពេភទពេហីយវា(តវូពេគផ្នែ)ងផ្នែGក ី 130 ពេn 150 អ�្ូបរ ផ្នែ3ល ួកវាភាគពេ(Gី�3ុះលូត@ស់ពេpតំ)�់(ត ិូGផ្នែ3លម្មា�អាកាសធាតុពេo្ត ពេសី� (Lee et al., 2008)។ អ�្ូបរ Melaleuca គឺជាអ�្ូបររកុ្ខ

1

ជាតិ�ួយស្ថិតពេpក្នុង(គសួាររកុ្ខជាតិ Myrtaceae ផ្នែ3លជា(គសួាររកុ្ខជាតិ3៏ធំ�ួយពេp()ពេទសអូ(សា្ត លី(Trilles et al., 2006)។ ពេpក្នុង()ពេទសអូ(សា្ត លីម្មា�ពេ()ងរកុ្ខជាតិជា�ួយGំ�ួ�ផ្នែ3លស្ថិតពេpក្នុង(គសួារ Myrtaceae 3ូGជា ពេ()ងEucalyptus �ិងពេ()ង Tea tree (តវូY�ពេគសិក្សា�ិងរាយការណ៍អំ ីសក��ភា ជីវៈរ)ស់ ួកវា()ឆាងំឬសម្មា� )់Yក់ពេតរ ី �ិង;្ិសត)ងkជំងឺ�ួយGំ�ួ�(Lee et al., 2008; Wheeler, 2005)។ ជា ិពេសស ពេ()ងផ្នែ3លY� ី)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកពេGញ ីស�ឹករកុ្ខជាតិផ្នែ3លស្ថិតពេpក្នុង(គសួាររកុ្ខជាតិ Myrtaceae ពេ�ះគឺជាពេ()ងសារវ�្តផ្នែ3លម្មា�គុណភា ល្អ �ិងម្មា�គុណ()ពេយាជ�៍ជាពេ(Gី�(Silva et al., 2007)។ �្យា�ងវញិពេទ,ត ម្មា�សក��ភា )ំណិតយកពេ()ងពេGញ ីស�ឹករកុ្ខជាត ិ Cajuput ផ្នែ3លជារកុ្ខជាតិ�ួយ()ពេភទផ្នែ3លស្ថិតពេpក្នុង(គសួារ Myrtaceae (តវូY�)ពេងkីតពេឡងីពេp()ជំុពេកាះ Maluku ម្លៃ�()ពេទសឥណ�ូ ពេ�សីុ()ផ្នែហលជាពេpពេ3ី�សតវត្សទី18។ ពេ()ង Cajuput ជាពេ()ងផ្នែ3លពេគពេ ញ�ិយ�ពេ()ីជាថ្នា្ន (ំ)ចា;ំ្ទះ�ិងន្ទាយំកពេnទJី)អឺរ �)ុពេ-យជ�ជាតិហូឡង ់ ផ្នែ3លពេ លពេន្ទាះពេគY� ណ៌ន្ទាថ្នាពេ()ងពេ�ះម្មា�()សិទ្ធភា អាG ្យាYលការឈឺGុកចាក់ តឹង(G�ុះ រ@កសួតY�ផ្នែថ�ពេទ,ត;ង(Southwell & Lowe, 1999)។

ពេpក្នុង()ពេទសក�្ពុជាពេយីងម្មា�()ពេភទរកុ្ខជាតិអ�្ូបរ Melaleuca �ួយGំ�ួ�ផ្នែ3ល(តវូY�ពេគកត់សំUល់(Kham, 2004; Dy 2000) ។ ()ចាក់គឺជាពេz� ះរ)ស់រកុ្ខជាតិ�ួយ()ពេភទផ្នែ3ល3ុះលូត@ស់ពេp2�)ណា្ត យ( ំផ្នែ3�ក�្ពុជា�ិងពេវ,តណា� ជា ិពេសសពេeត្តសាJ យពេរ,ង(Chhoeng et al, 2007)។ រកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�()ជា លរ3fរស់ពេpតំ)�់ពេន្ទាះ e�ះពេ�ថ្នាស្មា� ច់ក្រាបចាក់ពេ-យសារវាម្មា�ស�ឹក�ិងពេ3ី�3ូGសា� G់ ពេហីយ()ជា លរ3fភាគពេ(Gី�ពេ�(តឹ�ផ្នែតក្រាបចាក់)_ុពេណា្ណ ះ។ ពេយាងពេn2�ស�្តីរ)ស់អំុ៊(សី()ធា�សម្មាគ�;លិតពេ()ង()ចាក់ពេpភូ�ិថ�ុក( ីងឃំុ ផ្នែ ត �ិងអំុ៊()សុ()ធា�សម្មាគ�;លិតពេ()ង()ចាក់ពេpភូ�ិអូ2ពេម្មារឃំុ�ពេន្ទារ�្យ ផ្នែ3លឃំុទាងំ ីរពេ�ះស្ថិតពេpក្នុង(សកុសាJ យទា)ពេeត្តសាJ យពេរ,ងY�ឲ្យ3ឹងថ្នា រកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះ3ុះពេpក្នុងតំ)�់ភូ�ិ(សកុរ)ស់Uត់យូរណាស់ឆា្ន �ំកពេហីយពេហីយ()ជា លរ3fពេpក្នុងភូ�ិរ)ស់ ួកUត់Y�)ិតយក()ងពេ�ះក៏យូរឆា្ន �ំកពេហីយផ្នែ3រ។ ួកUត់Y�(Y)់ឲ្យ3ឹង)ផ្នែ�្ថ�ពេទ,តថ្នារកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះពេគអាG)ិតយកពេ()ង2�រយៈGំហាយទឹកY� ផ្នែ3លទិ�្ន;លទទួលY�ជាពេ()ងពេន្ទាះគឺ ី 1 ពេn 2%1។ 2� ិតរកុ្ខជាតិ()ចាក់ស្ថិតពេpក្នុងអ�្ូបរ Meleleuca ម្លៃ�(គសួារ Myrtaceae ផ្នែ3លម្មា�ពេz� ះ)ពេG្ចកពេទសថ្នា Melaleuca cajeputi Powell ពេz� ះជាភាសាអង់ពេគ�សថ្នា Cajuput Tree, Swamp tea tree, Paperback tea tree ឬWhite tea tree �ិងពេz� ះជាភាសាYរំាងថ្នាNiaouli (Kham, 2004; Dy, 2000)។ ពេ(កាយ�កម្មា�ការសិក្សាជា)�្ត)ន្ទា្ទ )់ជា)់ទាក់ទង�ឹងរកុ្ខជាតិ�ួយ()ពេភទពេ�ះផ្នែ3លពេ@ក Trilles et al.(2006) Y�ពេធJីការ)ក(សាយថ្នា Melaleuca cajeputi Powell, Melaleuca lucadendron គឺជា()ពេភទរកុ្ខជាតិផ្នែត�ួយផ្នែ3លម្មា�ពេz� ះវទិ្យាសា(ស្តថ្នា Melaleuca quinquenervia។ 2�ការសិក្សារ)ស់(ក�ុអ្នក(សាវ(ជាវ�ួយY�ឲ្យ3ឹងថ្នា អ�្ូបរMelaleuca ពេ�ះ(3ូGជាcajuputi tree) ពេ(Gី�3ុះលូត@ស់ពេpតំ)�់�ួយGំ�ួ�3ូGជា()ពេទសអូ(សា្ត លី ពេកាះ�ួយGំ�ួ�ពេpក្នុងតំ)�់YសីុភិG តំ)�់�ហាស�ុ(ទឥណា� តំ)�់អា( ិG �ិង()ពេទសពេpពេ(ជាយឥណ�ូ Gិ�(Motl et al., 1990; Trilles et al., 2006; Ramanoelina et al., 2008)។ ពេpតំ)�់ទពេ��ពេ�គង្គ ិពេសសតំ)�់( ំផ្នែ3�()ពេទសក�្ពុជា�ិងពេវ,តណា� ម្មា�រកុ្ខជាតិCajuputi(()ចាក់)ពេ�ះ3ុះ@តស�្ធឹងពេលីម្លៃ;្ទ3ីយា_ ងធំផ្នែ3ល()ពេទសពេវ,តណា�Y�ទាញយកពេ()ង ីស�ឹក()ចាក់សរ)ុ()ម្មាណជា100ពេ2�ក្នុង�ួយឆា្ន កំាល ីទសវត្សរ�ុ៍�(Motl et al., 1990)។

2�រយៈការសាកសួរ ័ត៌ម្មា�ពេnកា�់ពេ@កអំុ៊ផ្នែ3លជា()ធា�សម្មាគ�ពេ()ង()ចាក់ �ិងអ្នកភូ�ិផ្នែ3លរស់ពេpក្នុងភូ�ិថ�ុក( ីង�ិងភូ�ិអូ2ពេម្មារY�ឲ្យ3ឹងថ្នា វធីិGំរាញ់យកពេ()ងពេGញ ីស�ឹក()ចាក់(តវូY�)ពេ(ង,�ពេ-យជ�ជាតិពេវ,តណា�ផ្នែ3លរស់ពេpតំ)�់ផ្នែក្បរ( ំផ្នែ3�ម្លៃ�ពេeត្តសាJ យពេរ,ងពេហីយ(តវូY�U(ំទ�ិងពេលីកទឹកGិត្តពេ-យអង្គការស�្តិពេសន្ទា។ ួកUត់Y�)�្តពេទ,តថ្នា ជ�ជាតិពេវ,តណា�Y�()�ូលទិញយកពេ()ង()ចាក់ទាងំអស់ផ្នែ3ល()ជាជ�)ិតY�ផ្នែថ�ពេទ,ត;ង។ 2�រយៈ ័ត៌ម្មា��ួយGំ�ួ�ផ្នែ3លY��ក ី�ន្ត្រ�្តីអង្គការស�្តិពេសន្ទា �ិង()ជាជ�ផ្នែ3លរស់ក្នុងតំ)�់ពេន្ទាះY�ឲ្យ3ឹងថ្នាឈ�ញួជ�ជាតិពេវ,តណា�Y�()�ូលទិញយកពេ()ង()ចាក់ទាងំពេ�ះពេn()ពេទសរ)ស់ពេគ ពេ3ី�្ីបពេធJីការ3កយកសារធាតុសំខា�់ៗផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ងពេ�ះពេ3ី�្ីបពេធJីជាថ្នា្ន ំ ទឹកអន្ទា�័យ(ស្ត ី �ិងលក់)�្តឲ្យពេn()ពេទសទី)ីផ្នែថ�ពេទ,ត;ង។)ផ្នែ�្ថ� ីពេទ,តពេ�ះ តម្លៃ��ពេ()ងY�ពេកី�ពេឡងី ី�ួយឆា្ន ពំេn�ួយឆា្ន គឺំពេកី� ី 4000ពេរ,ល 3ល់ពេnជិត 40000ពេរ,ល ក្នុង�ួយគីឡូ(កា�ក្នុងឆា្ន 2ំ011ពេ�ះ។ ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�()ជាជ�រស់ពេpតំ)�់ទាងំ ីរពេ�ះពេ()ី(Yស់ស(ម្មា)់@)រតឹពេpពេលីផ្នែស្បក ពេ លសតJល្អិតទិGឬខំា GុកពេរាយសាG់3ុំ ឈឺពេធ�ញ ឈឺពេពាះ ឬពេ លម្មា�រ)ួសជាពេ3ី�។ ការសិក្សាអំ ីឥទ្ធិ លរ)ស់ពេ()ងផ្នែ3ល)ិតពេGញ ីរកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះពេpក្នុង()ពេទសក�្ពុជាពេយីង �ិ�ទា�់ម្មា�លក្ខណៈទូលំទូ@យពេpពេឡយីពេទ។ 1ការសំភាសពេpភូ�ិថ�ុ( ីង �ិងភូ�ិអូ2ពេម្មា ពេeត្តសាJ យពេរ,ង 03-03-2011

2

ពេលីស ីពេ�ះ កំពេ�ី�ម្លៃ�ការទិញរ)ស់ឈ�ញួពេវ,តណា� �ិងការពេ()ី(Yស់រ)ស់()ជាជ�ពេ-យ�ិ�ម្មា�ភស្តុ2ងផ្នែ))វទិ្យាសា(ស្ត)ញ្ញា្ជ ក់អំ ី()សិទ្ធភា រ)ស់ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះពេហីយពេទី))ពេងkីតឲ្យម្មា�ជាGំងល់ �ិងការសិក្សា(សាវ(ជាវពេ�ះពេឡងីពេ3ី�្ីប3ឹង ីសម្មាសធាតុគី�ីផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ�ិងសក��ភា ជីវៈរ)ស់វា។

១.២ ផ្នែ3�កំណត់ម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវការសិក្សា(សាវ(ជាវអំ ីការកំណត់លក្ខណៈពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ (តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងីពេn2�លទ្ធភា

�ិងពេn2�ការកំណត់ពេ;្សងៗអា(ស័យពេn2�រយៈពេ លពេវ@ ទីកផ្នែ��ង �ិងលក្ខeណ� �ួយGំ�ួ�។ 2�រយៈអង្គការស�្តិពេសន្ទាY�ឲ្យ3ឹងថ្នា ពេpក្នុងពេeត្តសាJ យពេរ,ងម្មា�(សកុ�ួយGំ�ួ�ផ្នែ3ល ម្មា�រកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះ3ុះលូត@ស់។ )_ុផ្នែ�្តភាគសំណាកស�ឹក()ចាក់(តវូY�()�ូល�ក ីភូ�ិGំ�ួ� ីរគឺ ភូ�ិថ�ុក( ីងឃំុ ផ្នែ ត �ិងភូ�ិអូ2ពេម្មារឃំុ�ពេន្ទារ�្យ ផ្នែ3លស្ថិតពេpក្នុង(សកុសាJ យទា)ម្លៃ�ពេeត្តសាJ យពេរ,ង ពេpម្លៃថ�ទី29 ផ្នែeពេ�សា ឆា្ន 2ំ011ពេ-យសារផ្នែតភូ�ិទាងំ ីរពេ�ះម្មា�()ចាក់3ុះលូត@ស់ពេ(Gី�។ 2�រយៈ�ន្ត្រ�្តីអង្គការស�្តិពេសន្ទាY�អះអាងថ្នា ក្នុងភូ�ិទាងំ ីរពេ�ះម្មា�សក��ភា )ិតពេ()ង()ចាក់Y�ពេ(Gី�ជាងតំ)�់3៏ម្លៃទពេទ,តម្លៃ�ពេeត្តសាJ យពេរ,ង។ )ផ្នែ�្ថ� ីពេ�ះម្មា�ការសិក្សាe�ះY�)ង្វាl ញថ្នា ួកពេ()ងសារវ�្តអាGម្មា�ភា eុសU្ន ពេn2�រ3ូវកាល រ)ូធាតុរកុ្ខជាតិផ្នែ3លយក�កពេធJី)ំណិត �ិងសណាf �3ីផ្នែ3លរកុ្ខជាតិពេន្ទាះ3ុះលូត@ស់(Burt, 2004; Silou et al, 2009)។ �្យា�ងវញិពេទ,តការកំណត់លក្ខណៈរ)ស់()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�វភិាគសម្មាសធាតុ;្ំសពេ-យពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ� GC-FIDស(ម្មា)់ការអភិវឌ្ឍវធីិសា(ស្ត �ិង GC-MS ស(ម្មា)់)ញ្ញា្ជ ក់ ីពេz� ះរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ងពេ-យផ្នែ;្អកពេលី)ណា្ណ ល័យNISTផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងក��វធីីកំុ ្ូយទ័រ។ �្យា�ងពេទ,តពេ()ងEu-calyptus �ិងពេ()ងTea treeសុទ្ធផ្នែ3ល(តវូY�ទិញ�ក ី(ក�ុហុ៊�Thursday Plantation ម្លៃ�()ពេទសអូ(សា្ត លី�កពេធJីជាស្តង់- ស(ម្មា)់ពេធJីការពេ(),)ពេធ,)សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង()ចាក់។ Gំពេពាះការសិក្សា ីឥទ្ធិ លសក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ងសារវ�្តម្មា�វធីិសា(ស្តជាពេ(Gី�ផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់ក��ង�ក )_ុផ្នែ�្តGំពេពាះការសិក្សាករណីពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងីពេ-យពេ()ីវធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ(disc diffusion method) ផ្នែ3លជាវធីិសា(ស្តសា�ញ9�ួយស(ម្មា)់សិក្សា ីឥទ្ធិ លរ)ស់ពេ()ង()ចាក់()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរEីscherichia .coli , Micrococcus luteus �ិង Staphylococcus sp.ពេ-យពេ(),)ពេធ,)ជា�ួយពេ()ង Eucalyptus �ិងពេ()ង Tea tree។

១.៣ សារៈសំខា�់ម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវន្ទាពេ ល)G្ចុ)្ប�្នពេ�ះម្មា�ការចា)់អារ��ណ៍ជាខា� ងំពេnពេលីការផ្នែសJងរកការ ្យាYលជំងឺផ្នែ3លម្មា�()សិទ្ធភា

ជា ិពេសសការពេ()ី(Yស់សម្មាសធាតុធ��ជាតិ3ូGជាពេ()ងសារវ�្តជាពេ3ី�។ ពេ3ី�្ីបទ)់ទល់�ឹងការពេកី�ពេឡងីម្លៃ�ភា ធ�់រ)ស់ ួក�ី(កសូារពាង្គកាយ�ួយGំ�ួ�ពេn�ឹងថ្នា្ន អំង់ទី)្ូយទិGពេpក្នុង()ពេទសកំ ុងអភិវឌ្ឍ�៍(3ូGជា()ពេទសក�្ពុជាពេយីងជាពេ3ី�ផ្នែ3លជា()ពេទស�ួយសំ)ូរពេnពេ-យរកុ្ខជាតិឱសថ) ការសិក្សា(សាវ(ជាវទាក់ទាង�ឹងរកុ្ខជាតិឱសថថ�ីៗគួរផ្នែត(តវូY�ពេលីកទឹកGិត្ត�ិងយកGិត្តទុក-ក់។ អ្នកសិក្សា(សាវ(ជាវភាគពេ(Gី�ទទួលY� ័ត៌ម្មា� ីរកុ្ខជាតិឱសថ2�រយៈGំពេណះ3ឹង ីឱសថ)ូរាណរ)ស់()ជាជ�ផ្នែ3លរស់ពេpក្នុង(សកុឬ2�តំ)�់ន្ទាន្ទា។ ()ជាជ�ពេយីងពេ()ីឱសថ)ូរាណពេn2�ជំពេ��តៗU្ន(ពេ-យU� �ការ ិពេសាធផ្នែ))វទិ្យាសា(ស្តណា�ួយ(តវូY�ពេធJីពេឡងីពេទ)ផ្នែ3លពេ លe�ះម្មា�()សិទ្ធភា )_ុផ្នែ�្តពេ លe�ះពេទ,ត�ិ�សូវម្មា�()សិទ្ធភា ល្អពេន្ទាះពេទ។ 3ូGពេ�ះពេហីយវាម្មា�សារៈសំខា�់ណាស់ក្នុងការ(សាវ(ជាវរកសម្មាសធាតុសក��ជីវៈថ�ីៗ ពេ3ី�្ីប)ពេ(�ីក្នុងការ ្យាYល ជំងឺពេ;្សងៗ។ 2�ការសិក្សាពេp()ពេទសអូ(សា្ត លី �ិង()ពេទស3៏ម្លៃទពេទ,តក��ង�ក ពេ()ងសារវ�្ដ(តវូY�ពេគយកពេnពេ()ី(Yស់ក្នុងការ()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយក្នុងវស័ិយពេវជ្ជសា(ស្ត ឱសថសា(ស្ត �ិងពេ()ី(Yស់ជាសារធាតុ)ផ្នែ�្ថ�ពេpក្នុងអាហារជាពេ3ី�។ 3ូGពេ�ះការ(សា(ជាវ ីពេ()ង()ចាក់អាGជា;លវជិ្ជម្មា�ក្នុងពេ()ី(Yស់ពេ()ងពេ�ះឲ្យកា�់ផ្នែតម្មា�()សិទ្ធភា �ិងម្មា�()ពេយាជ�៍ស(ម្មា)់វស័ិយសុខាភិYល ឱសថសា(ស្ត �ិងពេស3fកិG្ច។

១.៤ ពេUល)ំណងម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវក្នុងការសិក្សា(សាវ(ជាវទាក់ទង�ឹងពេ()ង()ចាក់ពេ�ះម្មា�ពេUល)ំណង ីរសំខា�់ៗគឺកំណត់ ីលក្ខណៈ

រ)ស់ពេ()ង()ចាក់2�រយៈសម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង�ិង2�-� ីឥទ្ធិ លម្លៃ�សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ងពេ�ះពេnពេលីYក់ពេតរ�ួីយGំ�ួ�។

១.៥ ()វត្តិម្លៃ�ការ(សាវ(ជាវ

3

)ំណិតយកពេ()ងសារវ�្ត ីរកុ្ខជាតិពេ3ី�្ីបយក�កពេ()ី(Yស់ជាសារធាតុ)ផ្នែ�្ថ�ក្នុងទឹកអ) ់ �ិងសារធាតុ)ផ្នែ�្ថ�រសជាតិអាហារ �ិងថ្នា្ន ជំាពេ3ី� គឺម្មា�2ងំ ី)ូរាណ�ក ិពេសស()ពេទសពេអសីុ) �ិងឥណា� (Burt, 2004) ផ្នែ3លពេ(កាយ�កម្មា�សិក្សា(សាវ(ជាវទាក់ទង�ឹងពេ()ងសារវ�្តជាពេ(Gី�អំ ីសម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ង �ិង;ល()ពេយាជ�៍រ)ស់ ួកវា។ ជាក់ផ្នែស្តងពេpឆា្ន 1ំ990 Motl et al. Y�ពេធJីការវភិាគពេ()ង Cajuput ម្លៃ�;លិត;លឧស្សាហក��រ)ស់()ពេទសពេវ,តណា�ពេ-យពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ� GC-MS, IR �ិងNMR ពេ3ី�្ីបពេធJីការវភិាគសម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ងពេ�ះ។ ពេpពេ លពេន្ទាះពេគY�រកពេឃីញសម្មាសធាតុ;្ំសGំ�ួ�61ផ្នែ3លក្នុងពេន្ទាះសម្មាសធាតុGំ�ួ�48(តវូY�ពេគ)ញ្ញា្ជ ក់។ សម្មា-សធាតុ;្ំសសំខា�់ៗរ)ស់ពេ()ងពេ�ះផ្នែ3លម្មា�ភាគរយe្ពស់ម្មា�Gំ�ួ�73ូGជា 1,8-Cineol(57.9%), α-Terpineol(14.0%), Guaiol(3.6%), Linalol(2.8%), Terpinen-4-ol(1.0%) α-Pinene(0.9%) �ិងp-Cymene(0.2%)។ )ផ្នែ�្ថ� ីពេ�ះ លក្ខណៈ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតររី)ស់ពេ()ងពេ�ះក៏(តវូY�ពេលីកពេឡងី;ងផ្នែ3រ។

Aboutabl et al.(1999) Y�ពេធJីការសិក្សាពេ(),)ពេធ,)អំ ីសម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់រកុ្ខជាតិអ�្ូបរ MelaleucaGំ�ួ�3()ពេភទ3ូGជា Melaleaca quinquenervia (Cav.) S. T. Blake, Melaleuca armillaris Sm. Melaleuca bracteata F. Muell ក្នុង()ពេទសពេអសីុ)ផ្នែ3ល(តវូY�វភិាគ ីសម្មាសធាតុ;្ំសពេ-យពេ()ីម្មា_ សីុ�GC-MS។ ផ្នែ3លក្នុងការសិក្សាពេន្ទាះY�)ង្វាl ញថ្នា1,8-cineol គឺជាសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងរ)ស ់ Melaleaca quinquenervia ផ្នែ3លម្មា�57.2%។ Melaleuca bracteataម្មា�Methyl eugenol ជាសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងផ្នែ3លម្មា�រហូត3ល់97.7%។ Gំផ្នែ�កឯ Melaleuca armillaris ម្មា� Terpinen-4-olជាសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងផ្នែ3លម្មា�24.8% ពេហីយពេ()ងទាងំ)ីពេ�ះ(តវូY�ពេគចាត់ទុកថ្នាអាGម្មា�សារសំខា�់ស(ម្មា)់ពេស3fកិG្ចរ)ស់()ពេទសពេ�ះ។

Hammer et al.(1999)Y�ពេធJីការ(សាវ(ជាវ�ួយទាក់ទង�ឹងសក��ភា ()ឆាងំ�ឹង�ី(ក)ុ រ)ស់ពេ()ងសារវ�្តGំ�ួ�52ពេnពេលី�ី(ក)ុ�ួយGំ�ួ�10 ូជ3ូGជាCandida albicans, Escherichia. coli,Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, �ិងSalmonella enterica subs.ជាពេ3ី� ពេ-យពេ()ីវធីិសា(ស្ត (ង្វាវចាហួយ(agar dilution method)។ជាលទ្ធ;លY�)ង្វាl ញថ្នា កំហា)់ពេ()ងthyme(តឹ�ផ្នែត 0.03% អាG()ឆាងំ�ឹងC.albicans�ិងE.coliY� ពេហីយកំហា)់ពេ()ងvertiver 0.08% អាG()ឆាងំ�ឹង Staphylococcus aureua Y�។ ក្នុងពេន្ទាះផ្នែ3រពេ()ងMelaleaca quinquenerviaក៏ម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គទាងំពេន្ទាះY�;ងផ្នែ3រពេpកំហា)់>0.25%។

ពេpឆា្ន 2ំ003 Hammer et al. Y�ពេធJីការ(សាវ(ជាវទាក់ទង�ឹងឥទ្ធិ លរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំសម្លៃ�ពេ()ងTea tree ពេnពេលី;្ិសតC.albicans។ 2�ការ(សាវ(ជាវពេន្ទាះY�)ង្វាl ញថ្នាកំហា)់សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ងពេ�ះផ្នែ3លពេ()ីគឺ≤ 0.25 %អាG()ឆាងំ�ឹង;្ិសតពេ�ះY�។ ក្នុងពេន្ទាះសម្មាសធាតុផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹងពេលី;្ិសតម្មា� terpinen-4-ol, α-terpineol, linalool, α-pinene, β-pinene �ិង1,8-cineol។

Farag et al. ពេpឆា្ន 2ំ004 Y�ពេធJីការសិក្សា�ិងវាយតម្លៃ��លក្ខណៈគី�ី�ិងជីវៈពេnពេលីពេ()ងសារវ�្តអ�្ូបរMelaleucaGំ�ួ�4()ពេភទគឺ Melaleaca ericifolia, Melaleaca leucaden-dron, Melaleaca amillaris �ិងMelaleaca styphelioidesពេ-យY�ពេធJី)ំណិតង្វាយ2�វធីិhydrodistillation ពេហីយពេ()ងផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�យកពេnវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ�GC-MS។ លទ្ធ;លY�)ង្វាl ញថ្នា Melaleaca ericifolia ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងគឺ methyl eugenol (96.84%), Melaleaca leucadendron ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងគឺ 1,8-cineol (64.30%)ពេហីយ Melaleaca amillaris ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បង ីរគឺ 1,8-cineol (33.93%)�ិងTerpinen-4-ol (18.79%)។ Gំផ្នែ�កឯ Melaleaca styphelioides ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បង ីរផ្នែ3រគឺ caryophyllene oxide (43.78%)�ិង spatulenol (9.65%)។ )ផ្នែ�្ថ� ីពេ�ះពេnពេទ,តពេ()ងផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយ ីរ()ពេភទ(Bacillus subtiles �ិងAspergiluls niger)គឺ Melaleaca ericifolia។

ពេpឆា្ន 2ំ006 ពេ@កPrabuseenivasan, Jayakumar �ិងIgnacimuthuY�ការពេធJីសិក្សា �ិងវាយតម្លៃ�� ីសក��ភា ()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយរ)ស់ពេ()ងសារវ�្តGំ�ួ�21()ពេភទពេលីYក់ពេតរGំី�ួ�6 ផ្នែ3លម្មា�Yក់ពេតរ(ីកា�3កGំ�ួ�4(Escherichia coli, klebsilla pneumonia, Pseudo-monas aeruginosa,

4

Proteus vulgaris) �ិងYក់ពេតរ(ីកា�)ូកGំ�ួ�2(Bacillus subtilis Staphy-lococcus aureus)ពេ-យពេ()ី(Yស់វធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ(disk diffution method)។ ជាលទ្ធ;លក្នុងGំពេន្ទា�ពេ()ងទាងំ21 ម្មា�ពេ()ងGំ�ួ�19ផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរផី្នែ3លក្នុងពេន្ទាះពេ()ងcinnamon, clove, geranium, lemon, lime, orange �ិងrosemaryម្មា�()សិទ្ធភា e្ពស់។

Trilles et al. (2006)Y�ពេធJីការសិក្សា ីភា ផ្នែ()()លួផ្នែ3លពេកីតម្មា�Gំពេពាះពេ()ងសារវ�្ត Melaleuca quinquenervia �ក ីពេកាះ New Calidonia ពេ-យY�ពេធJីការអពេងkតពេnពេលីភាគសំណាកGំ�ួ� 133 ផ្នែ3ល(តវូY�()�ូល�ក ីតំ)�់Gំ�ួ� 7 ពេpពេលីពេកាះពេ�ះ។ សម្មាសធាតុ;្ំសGំ�ួ�42 (តវួY�ពេគរកពេឃីញផ្នែ3ល(តវូY�វភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-MS ផ្នែ3លម្មា�សម្មាសធាតុសំខា�់ៗ3ូGជា 1,8-cineol(0.1-76%), viridiflorol(0-67%), p-cimene(0-40%), γ-terpinene(0-33%), α-pinene(0-30%), α-terpineol(0-24%), terpinolene(0-19%), limonene(0.1-16%), �ិងledol(0-21%)។

Lee et al. (2007)Y�ពេធJីការសិក្សា ីឥទ្ធិ លរ)ស់ពេ()ងសារវ�្តGំ�ួ�11()ពេភទក្នុង(គសួារMytaceae()ឆាងំ�ឹង;្ិសត)ងkជំងឺGំ�ួ�3 3ូGជាPhytophthora cactorum, Cryponectria parasitica�ិងFusariium circinatum។ 2�រយៈការ ិពេសាធY�)ង្វាl ញថ្នា ពេ()ងផ្នែ3លY��ក ីLeptospermumpetersonii ម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំពេn�ឹង;្ិសត Phytophthora cactorumY�ខា� ងំជាងពេ()ង Eucalyptus citriodora, Melaleuca quinquenervia�ិងពេ()ង3៏ម្លៃទពេទ,ត។ ពេលីស ីពេ�ះការសិក្សា3ផ្នែ3លពេ�ះក៏Y�វភិាគរកសម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ង Leptospermum petersonii, Eucalyptus citriodora �ិងMelaleuca quinquenerviaពេ-យពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ�GC-MS ផ្នែ3លY�)ង្វាl ញថ្នាពេ()ងទាងំ)ីខាងពេ3ី�ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗGំ�ួ� 16 15�ិង12ពេរ,ងU្ន ។

Silva et al. (2007)Y�សិក្សាពេ(),)ពេធ,) ីពេ()ងសារវ�្តរ)ស់អ�្ូបរ Melaleuca Gំ�ួ�7()ពេភទ 3ូGជាM. alternifolia, M. armillaris, M. ericifolia, M. cajuputi()ពេភទcajuputi, M. cajuputi()ពេភទplatyphyll, M. quinqeuenervia �ិង M. leacadendaraផ្នែ3ល3ុះលូត@ស់ពេp()ពេទសពេ()សីុល។ ពេ()ងសារវ�្តទាងំ7ផ្នែ3លY� ី)ំណិត(តវូY�យកពេnវភិាគរកសម្មាសធាតុ;្ំសពេ-យពេ()ីម្មា_ សីុ� GC-FID �ិងGC-MS។ ក្នុងការសិក្សាពេ�ះY�)ង្វាl ញថ្នា M.alternifolia ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងជាTerpinen-4-ol(53.7±0.2%) ពេហីយសម្មាសធាតុ1,8-cineol គឺជាសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងរ)ស់M. armillaris(80.2±0.0%), M. ericifolia(79.5±0.4%), M. cajuputi()ពេភទcajuputi (43.7±0.5%), M. cajuputi ()ពេភទplatyphylla (41.00±0.9%) Gំផ្នែ�កឯ M. quinquenervia ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងជាviridiflorol(71.0±0.9%)�ិង M. leacadendaraម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងជា methyl eugenol (96.6±0.7%)។

Ramanoelina et al. (2008) Y�ពេធJីការ2�-��ិងសិក្សាអំ ីសម្មាសធាតុគី�ីផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង Melaleuca quinquenervia រ)ស់ Main Industrial Niaouli Oil ម្លៃ�()ពេទសម្មា_ -កាសាk ។ ការសិក្សាពេ�ះ(តវូY�ពេធJីការ2�-�រយៈពេ ល10ឆា្ន (ំ1992-2001)ពេ-យY�វភិាគពេnពេលីភាគសំណាកGំ�ួ�159 ពេ-យវភិាគ ីភា ផ្នែ()()លួរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ងពេ-យពេ()ី(Yស់ម្មា_ សីុ� GC-MS ផ្នែ3លភាគសំណាកGំ�ួ�21(តវូY�ពេធJីជាស្ថិតិវភិាគ។ ក្នុងការវភិាគពេ�ះពេគទទួលY�លទ្ធ;ល ីសម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗ�ួយGំ�ួ�3ូGជា α-pinene(0.1-17%), limonene(0.0-12%), 1,8-cineol(0.0-71%), α-terpineol(0.0-12%), (E)-nerolidol(0.0-95%) �ិង viridiflorol(0.1-36%)។

ជារ�ួ�កការសិក្សា(សាវ(ជាវទាក់ទង�ឹងពេ()ងសារវ� ្ត គឺម្មា�ការយកGិត្តទុក-ក់ ីសំណាក់អ្នក(សាវ(ជាវ2ងំ ី)ូរាណកាល�ក ពេ-យម្មា�ការអភិវឌ្ឍវធីិសា(ស្តឥតឈ)់ឈររហូត3ល់ពេ ល)G្ចុ)្ប�្នពេ�ះ។ �្យា�ងវញិពេទ,តការសិក្សាពេន្ទាះគឺពេធJីពេឡងីពេ3ី�្ីបផ្នែសJងយល់ ី()សិទ្ធភា រ)ស់ពេ()ងសារវ�្តផ្នែ3លអាGទាញយក;ល()ពេយាជ�៍ជាពេ(Gី�ស(ម្មា)់)ពេ(�ីក្នុងវស័ិយសុខាភិYល ឱសថសា(ស្ត �ិងពេស3fកិG្ចរ)ស់()ពេទសផ្នែ3លម្មា�រកុ្ខជាតិទាងំពេន្ទាះពេទ,ង;ង។

5

ជំ ូក ២(ទឹស្តី �ិង)ញ9ត្តិពាក់ ័�្ធ

២.១ ជីវវទិ្យាម្លៃ�រកុ្ខជាតិ()ចាក់

២.១.១ តាក់សូណូមីនៃ�រកុ្ខជាតិក្រាបចាក់អ�្ូបរ Melaleuca ម្មា�ពេ(Gី�()ពេភទផ្នែ3លម្មា�ពេz� ះពេ;្សងៗU្ន ពេn2�ការចាត់ថ្នា្ន ក់រ)ស់ រកុ្ខវទូិ។ អ�្ូបររកុ្ខ

ជាតិពេ�ះម្មា�រកុ្ខជាតិជាង100()ពេភទផ្នែ3លរកុ្ខជាតិទាងំពេន្ទាះ(តវូY�ពេគសា្គ ល ់ �ិងសិក្សា(សាវ(ជាវពេp()ពេទសអូ(សា្ត លីជាយូរឆា្ន �ំកពេហីយ(Farag et al., 2004)។ Gំពេពាះពាក្យថ្នាMelaleuca គឺ�ក ីពាក្យ(កិGម្មា��័យថ្នា ”ស" �ិង ”ពេ�� ” ផ្នែ3លសំពេ�ពេnពេលីពេ3ី� ណ៌ពេ�� �ិងផ្នែ�ក ណ៌ស។ ម្មា�()ពេភទរកុ្ខជាតិ Melaleuca �ួយGំ�ួ�អាGម្មា�ពេz� ះពេ(Gី�ពេn2�ការពេ�រ)ស់អ្នក(សាវ(ជាវ �ិងការផ្នែកផ្នែ()ពេz� ះរ)ស់រកុ្ខជាតិទាងំពេន្ទាះពេpពេ លម្មា�ការសិក្សារ)ស់រកុ្ខវទូិពេ(កាយៗ�កពេទ,ត។ ជាក់ផ្នែស្តង Melaleaca viridiflora, Melaleaca leucadendron �ិង Melaleaca quinquenervia គឺជាពេz� ះផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីស(ម្មា)់ពេ�រកុ្ខជាតិផ្នែត�ួយ()ពេភទ )_ុផ្នែ�្តពេ(កាយ ីការផ្នែកត(�វូរកុ្ខវទិ្យា(botanical revison)�ក ពេz� ះរ)ស់រកុ្ខជាតិខាងពេ3ី�ពេ�ះ(តវូY�ពេគ-ក់ពេz� ះផ្នែត�ួយគឺ Melaleaca quinquenervia (Cav.) S. T. Blake(Trilles et al., 2006)។ �_្យាងពេទ,តពាក្យថ្នា quinquenervia គឺ�ក ីពាក្យm2ងំ “quinque” �ិង“nervis” ម្មា��័យថ្នា ”5” �ិង”សរម្លៃស” ផ្នែ3លសំពេ�ពេnពេលីGំ�ួ�(ទ�ុងផ្នែ3លម្មា�ពេpពេលីស�ឹករ)ស់រកុ្ខជាតិពេ�ះ(Orwa et al., 2009) ។

2�រយៈពេស,វពេ��ួយផ្នែ3លម្មា�Gំ�ងពេជីងថ្នា “Medical Plants of Cambodia” រកុ្ខជាតិ ()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�ពេគពេ�ថ្នា Melaleuca cajuput Powell. ឬMelaleuca quinquenervia 3ូGផ្នែ3លY�អះអាងខាងពេ3ី��ក(Kham. 2004; Medical and Traditional Drug Research Centre, 1996)។ Orwa et al. (2009) Y�)ញ្ញា្ជ ក់ ីការពេ�ពេz� ះរកុ្ខជាតិ�ួយ()ពេភទពេ�ះពេ-យពេយាងពេn2�ភាសា�ួយGំ�ួ�3ូGជាៈ

- ពេz� ះជាភាសាអង់ពេគ�ស : five-veined paperback, broad-leaved paperback �ិងcajeput tree

- ពេz� ះជាភាសាYរំាង : niaouli- ពេz� ះជាភាសាឥណ�ូ ពេ�សីុ : kajuputih �ិងkayaputih- ពេz� ះជាភាសាម្មា_ ពេឡសីុ : kayuputeh- ពេz� ះជាភាសាពេអស_្បាញ : cayeputi, cayeput �ិងcorcho- ពេz� ះជាភាសាម្លៃថ : samed- ពេz� ះពាណិជ្ជក�� : broad-leaved tea tree

ពេយាងពេn2�ការ ិ�ិត្យ�ិងវភិាគពេ-យសា(សា្ត ចារ្យម្លៃ�ពេ3Y_ តឺ�_ង់ជីវវទិ្យាY�)ញ្ញា្ជ ក់ថ្នារកុ្ខជាតិ()ចាក់ពេ�ះ គឺ ិតជាស្ថិតក្នុង(គសួារ Myrtaceae ពេហីយម្មា�ពេz� ះវទិ្យាសា(ស្តថ្នាMelaleuca quinquenervia ផ្នែ3លម្មា�ពេz� ះ�ួយGំ�ួ�ផ្នែ3លY�អះអាងខាងពេ3ី�ពេ�ះ។ ពេលីស ីពេ�ះ ម្មា�លក្ខ-ណៈរកុ្ខសា(ស្ត�ួយGំ�ួ�ផ្នែ3លអាGឲ្យពេគសំUល់ ីរកុ្ខជាតិពេ�ះY�ជា ិពេសសពេ3ី��ិងស�ឹក។

២.១.២ លក្ខណៈរកុ្ខវទិ្យារបស់រកុ្ខជាតិក្រាបចាក់ដើ&ីម()ចាក់ជា()ពេភទរកុ្ខជាតិតូGពេn�ធ្យ�ផ្នែ3លម្មា�កំ ស់ជាទូពេn ី 4 ពេn 5 ផ្នែ�_(ត(Medical and

Traditional Drug Research Centre, 1996) ជួ�កាលវាអាGម្មា�កំ ស់ទា)ជាង 1 ផ្នែ�_(តអា(ស័យពេnពេលីការ()�ូល;លឬ(Gតូកាត់ជាពេរយីៗរ)ស់()ជាជ� សណាf �3 ី �ិងអាកាសធាតុរ)ស់តំ)�់ផ្នែ3លវា3ុះលូត@ស់(រ)ូភា 2.1

6

�ិង2.2)(Burt, 2004; Orwa et al., 2009)។ ពេ3ី�()ចាក់អាGម្មា�លក្ខណៈ(តង់ឬពេកាងផ្នែ3ល3ុះផ្នែ)កផ្នែ�កសាខាឬសុ៊)(ទ)ុជា ិពេសស()ពេភទតូGៗ(Orwa et al., 2009)។

រ)ូភា 2. 1: ពេ3ី�()ចាក់ផ្នែ3ល3ុះពេpភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ ត (សកុសាJ យទា) ពេeត្តសាJ យពេរ,ង (ថតពេpម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា 2011)

រ)ូភា 2. 2: ពេ3ី�()ចាក់ផ្នែ3ល3ុះពេpភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ ត (សកុសាJ យទា) ពេeត្តសាJ យពេរ,ង (ថតពេpម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា 2011)

សំបក សំ)ករ)ស់វាម្មា�លក្ខណៈ ពេ(គី� ពេសា្ព ត ណ៌(សអា)់ រ)កជាផ្កា្ទ ងំៗឬ(សទា)់ៗ3ូG(ក-ស ់ ផ្នែ3ល

ម្មា�()ពេយាជ�៍ក្នុងការការពារពេភ�ីងពេឆះ�ិងរក្សាទឹកទុកពេpរ3ូវពេo្ត (រ)ូភា 2.3)។

រ)ូភា 2. 3: ពេ3ី��ិងសំ)ក()ចាក់ពេpភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ ត (សកុសាJ យទា) ពេeត្តសាJ យពេរ,ង (ថតពេpម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា 2011)

ស្លឹកលក្ខណៈរ)ស់ស�ឹក()ចាក់ម្មា� ណ៌ម្លៃ)តងចាស់ (កាស់ សJិត �ិងម្មា�)ពេណា្ត យ()ម្មាណ ី 4 ពេn 10 cm

ទទឹង ី 2 ពេn 3.5 cm ម្មា�(ទ�ុងស�ឹកGំ�ួ� 5 3ុះឆា� ស់U្ន ទងe�ី រាងពេរ,វ(សGួ ពេហីយម្មា�ក�ិ�()ពេហីរពេpពេ លផ្នែ3លស�ឹក(តវូY�ឈ�ី(រ)ូភា 2.4)។

7

រ)ូភា 2. 4: ស�ឹក()ចាក់ពេpភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ ត (សកុសាJ យទា) ពេeត្តសាJ យពេរ,ង (ថតពេpម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា 2011)

ផ្កា+()ចាក់ម្មា�ផ្កាk ណ៌ស(តសុល ទងe �ី ពេរ,)ញឹក)�្តU្ន ផ្នែ3លក្នុងផ្កាk �ួយម្មា�លំអង5YG់()ពេណា្ត យ

ទងលំអង()ផ្នែវង10-20mm)ស្ថិតពេpខាងGុងផ្នែ�ក(រ)ូភា 2.5)។

រ)ូភា 2. 5: ផ្កាk ()ចាក់ផ្នែ3លពេpភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ ត (សកុសាJ យទា) ពេeត្តសាJ យពេរ,ង (ថតពេpម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា 2011)

នៃ,្លផ្នែ;�()ចាក់ម្មា� ណ៌()ពេ;ះ ជា()ពេភទផ្នែ;�ស�ួត រងឹ រាងតូGពេស្ទីរ�ូល �ិងម្មា�រាងជា 3 ឬ 4 ផ្នែe�)តំពេរ,)U្ន ពេpខាង

Gុងផ្នែ�ក(រ)ូភា 2.6) ពេហីយវាម្មា�(U)់រាងផ្នែវងតូGៗជាពេ(Gី�ផ្នែ3លម្មា�ទំហ ំ 1 x 0.3mm” (Medical and Traditional Drug Research Centre, 1996; Orwa et al., 2009)។

រ)ូភា 2. 6: ផ្នែ;�()ចាក់ពេpភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ ត (សកុសាJ យទា) ពេeត្តសាJ យពេរ,ង (ថតពេpម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា 2011)

២.១.៣ ដើ.កូឡូសីុរបស់រកុ្ខជាតិក្រាបចាក់រកុ្ខជាតិ()ចាក់ ជា()ពេភទរកុ្ខជាតិ�ួយផ្នែ3លភាគពេ(Gី�3ុះលូត@ស់ពេp2�តំ)�់ផ្នែ3លម្មា�អាកាសធាតុពេo្ត

ពេហីយពេសី� តំ)�់3ីទំន្ទា)3ូGជាតំ)�់ពេជីងភ្នំ ទំន្ទា))ឹង ទំន្ទា)3ក់ទឹកឬ3ីល្បាយe្សាG់ជាពេ3ី�(Southwell & Lowe, 1999)។ វាអាGធ�់�ឹងអាកាសធាតុពេo្ត Y�រហូត3ល់ពេn 7 ផ្នែeក្នុង�ួយឆា្ន ។ំ (U)់រ)ស់វាអាG3ុះលូត@ស់Y�លុះ(2ផ្នែតម្មា�កំពេ�ឬផ្នែ;�រ)ស់វា(តវូY�3ុត ពេ3ី�្ីប)ំផ្នែ)កផ្នែ;�ពេទី)(U)់រ)ស់វាអាG3ុះលូត@ស់Y�ល្អ។ រកុ្ខជាតិ

8

Melaleuca quinquenervia ពេ�ះគឺម្មា�ពេ3ី�កំពេណីត�ក ី ()ពេទសអូ(សា្ត លី Papua New Guinea �ិងពេកាះNew Caledonia(Southwell & Lowe, 1999; Orwa et al., 2009)។ 2�រយៈការសាយភាយ ូជរ)ស់រកុ្ខជាតិ ូជMelaleuca�ួយGំ�ួ�ពេpក្នុងតំ)�់អាសីុអាពេគ្នយ៍Y�)ង្វាl ញថ្នា ួករកុ្ខជាតិពេ�ះ(តវូY�ពេគ()ទះពេឃីញម្មា�ពេp2�()ពេទស�ួយGំ�ូ� 3ូGជា()ពេទសឥណ�ូ ពេ�ស ុី ម្មា_ ពេឡស ុី ក�្ពុជា ម្លៃថ �ិងពេវ,តណា�(Southwell & Lowe, 1999)(រ)ូភា 2.7)។

រ)ូភា 2. 7: ផ្នែ;�ទី)ង្វាl ញ ី()ពេទសពេ3ី�កំពេណីតរកុ្ខជាតិ Cajuput tree �ិងការសាយភាយ ូជរ)ស់វា2�លក្ខណៈធ��ជាតិ

២.១.៤ រក្រាបមូល,ល�ិងរដើក្រាបីក្រា1ស់រកុ្ខជាតិក្រាបចាក់2�រយៈការសាកសួរ()ជាជ�ផ្នែ3ល)ិតយកពេ()ង()ចាក់ម្លៃ�អូ2ពេម្មារ �ិងភូ�ិថ�ុក( ីងខាងពេ3ី�ពេ�ះY�ឲ្យ3ឹងថ្នា

ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះភាគពេ(Gី�(តវូY�()ជាជ�()�ូល;លពេpរ3ូវ(Yងំចា)់ ីផ្នែe�ករាពេnផ្នែeពេ�សា ពេ-យសារស�ឹករ)ស់វាអាG)ិតY�ទិ�្ន;លពេ()ងល��ស�គួរពេpក្នុងរ3ូវពេ�ះ។ស�ឹករ)ស់វា(តវូY�ពេគ(Gតូទាងំចាស់ទាងំe ្ចី �ិងយកពេn)ិត)ពេងlីរពេ-យGំហាយទឹកពេ3ី�្ីបទទួលY�ពេ()ង ផ្នែ3លពេ()ងពេ�ះ(តវូY�()ជាជ�ពេ()ី(Yស់ក្នុង(គសួារស(ម្មា)់ការ ្យាYលអាការៈ�ួយGំ�ួ�3ូGជា “តឹង(G�ុះ ឈឺសណា� ក់ឆ្អឹង ឈឺសរម្លៃស 3ំពេ¡កា� យ �ិងឈឺពេធ�ញ ជាពេ3ី�” ពេ-យការ@)រតឹពេnពេលីកផ្នែ��ងផ្នែ3លឈឺ�ិងម្មា�រ)ួស។ �្យា�ងវញិពេទ,ត ម្មា�ការអះអាងថ្នាពេ()ងពេ�ះអាGជួយស(�លួអាការៈ ឈឺ)ំ ង់ក ក្អក ផ្កា្តសាយ �ិងហឺតជាពេ3ី� Y�2�រយៈការ)ណ្ត ក់ពេ()ង Melaleuca quinquenervia ីរ)ី3ំណក់ពេnក្នុងទឹកពេo្ត ផ្នែ3ល ុះរGួ(ស)ូយកGំហាយ។ �្យា�ងពេទ,តពេគអាGពេ()ី ពេ()ងពេ�ះក្នុងការ ្យាYលអាការៈ�ួយGំ�ួ�3ូGជា ឈឺ(ក ះ ឈឺពេពាះ 2�រយៈការ;ឹកទឹកពេo្ត ល��ផ្នែ3លម្មា�)ណ្ត ក់ពេ()ង ីរ)ីតំណក់Gូល។ ពេលីស ីពេ�ះពេnពេទ,តពេគអាGពេ()ី(Yស់ពេ()ងពេ�ះក្នុងការ@)រតឹពេ3ី�្ីប ្យាYលការឈឺសរម្លៃស សន្ទា� ក់ម្លៃ3ពេជីង ឈឺពេធ�ញ �ិងឈឺ(តពេG,កY�ផ្នែថ�ពេទ,ត;ង(Southwell & Lowe, 1999)។ 2�រយៈការសិក្សា�ួយរ)ស់�ជ្ឈ�ណ� ល(សាវ(ជាវពេវជ្ជសា(ស្ត �ិងឱសថសា(ស្តរ)ស់(កសួងសុខាភិYល(Medical and Traditional Drug Research Centre, 1996)Y�ពេជ�ថ្នា សារធាតុពេ()ងផ្នែ3ល(តវូពេគយកពេn)�្ុសទ្ធអាGយកពេធJីជាថ្នា្ន Yំ�(p.100)។

២.២ គី�ីវទិ្យាម្លៃ�ពេ()ងសារវ�្ត

9

រស្មាយភាយបែបបធម�ជាតិនៃ�cajuput treeដើ5តំប�់អាសីុអាគ្យ៍ (Southwell&Lowe, 1999)

()ពេទសពេ3ី�កំពេណីតរកុ្ខជាតិ Cajuput tree

ការសាយភាយ ូជរកុ្ខជាតិCajuput2�លក្ខណៈធ��ជាតិ

២.២.១ សមាសធាតុគីមីនៃ�ដើក្រាបងស្មារវ�្តពេ()ងសារវ� ្ត គឺជាល្បាយម្លៃ�សម្មាសធាតុសររីាង្គថ្នា្ន ក់លី ីត�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ�ថ្នាបែទរបែប=� ឬ

បែទបែប=ណូ.ីុត(Raber & Raber, 1988; Bruice, 2004; McMurry 2004 & Smith, 2006)។ ម្មា�សម្មាសធាតុផ្នែទផ្នែ)_ណូអីុត()ម្មាណជាង 22000 ()ពេភទ(តវូY�ពេគសា្គ ល់ ីទ(�ង់រ)ស់ ួកវា(McMurry 2004)ផ្នែ3លម្មា��ួយGំ�ួ�ជា ួកអីុ(3កូា)ួ(រ)ូភា 2.8) �ួយGំ�ួ�ជាសម្មាសធាតុអុកសីុផ្នែស� (អាល់កុល អាល់ពេ3អីុត ពេសតូ��ិងពេអផ្នែទ)(រ)ូភា 2.9) e�ះជា ួកផ្នែe្សពេ)ីក�ិងe�ះពេទ,តជា ួកវង់(Raber & Raber, 1988; McMurry 2004) ។ ឧទាហរណ៍ កាវ �ណូ(Carvone) ជាពេសតូ�ផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងរកុ្ខជាតិSprearmint អាល់កុលpatchouli(តវូY�ពេគរកពេឃីញក្នុងពេ()ង pat-chouli �ិងEucalyptol ឬ 1,8-cineol ផ្នែ3លជាសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងរ)ស់ពេ()ងEucalyptus។ ពេ3ី�្ីបឲ្យង្វាយយល់ ីអJីពេnជាផ្នែទរផ្នែ)_ណូអីុត ពេហីយទ(�ង់�_ូពេលគុលរ)ស់វាពេកីត ីការ)ូក;្ំស ីអJីពេន្ទាះពេ@ក Loepold Ruzicka Y� �្យល់ថ្នាផ្នែទរផ្នែ)_ណូអីុតពេកីត ីការភា្ជ )់U្ន រវាងក្បាល�ិងក�្ទុយរ)ស់�_ូពេលគុលអីុសូផ្នែ()� ីរឬពេ(Gី�(2-ពេ�ទីល-1,3-)ុ៊យ2ផ្នែឌ្យ�)(រ)ូទី2.7)។ កា)ូ�1(តវូY�ពេគពេ�ថ្នាក្បាលអីុសូផ្នែ()_� �ិងកា)ូ�4ពេទ,តពេគពេ�ថ្នាក�្ទុយអីុសូផ្នែ()_�។ ឧទាហរណ៍ Myrcene ជា�_ូពេលគុលផ្នែ3លម្មា�អីុសូផ្នែ()_�Gំ�ួ�2ក2្ត ភា្ជ )់U្ន Y�ជា(Gវាក់អីុ(3កូា)ួផ្នែ3លម្មា�ក្បាលផ្នែ)កផ្នែe្នង 2 �ិងក�្ទុយផ្នែ3លម្មា�កា)ូ�8។ α-Pinene ជា�_ូពេលគុលផ្នែ3លម្មា�អីុសូផ្នែ()_�Gំ�ួ�2ក2្ត ភា្ជ )់U្ន Y�ជា�_ូពេលគុលវង់សាញុំ៉ា�ួំយ (McMurry 2004)។

របូភាព 2. 8: របូម�្តដើស>ីរលាតរបស់.ីុសូបែក្រាប� (2-ដើមទីល-1,3-បុ៊យតាបែAB�)

α-Pinene β-Pinene β-Myrcene Limonene Terpinollene

រ)ូភា 2. 9: ទ(�ង់�_ូពេលគុលម្លៃ�ផ្នែទរផ្នែ)_� ួកអីុ(3កូា)ួ

1,8-Cineol α-Terpineol β-Linalool Terpinene-4-ol

10

12

34

Guaiol β-Eudesmol Thujanol

រ)ូភា 2. 10: ទ(�ង់�_ូពេលគុលម្លៃ�ផ្នែទរផ្នែ)_� ួកអុកសីុផ្នែស�

ពេគចាត់ថ្នា្ន ក់ ួកផ្នែទរផ្នែ)_�អីុតពេ-យពេយាងពេn2�Gំ�ួ�ក2្ត ឬ�_ូពេលគុលអីុសូផ្នែ()_�ផ្នែ3លម្មា�3ូGក្នុង2រាង2.1។ �_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_� (Monoterpenes) ជាសម្មាសធាតុសររីាង្គម្មា�កា)ូ�Gំ�ួ�10ផ្នែ3លពេកីតពេឡងី ីអីុសូផ្នែ()_�Gំ�ួ�2ក2្ត ។ រឯីពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_� (Sesquiterpene) ជាសម្មាសធាតុសររីាង្គម្មា�កា)ូ�Gំ�ួ�15ផ្នែ3ល;្ំសពេឡងី ីអីុសូផ្នែ()_�Gំ�ួ�3ក2្ត ។ �_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_��ិងពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_�ភាគពេ(Gី�(តវូY�ពេគរកពេឃីញពេpក្នុងរកុ្ខជាត ិ Yក់ពេតរ ី �ិង ;្ិសត។ Gំផ្នែ�កឯផ្នែទរផ្នែ)_�ថ្នា្ន ក់e្ពស់ឬផ្នែទរផ្នែ)_�ផ្នែ3លម្មា�កា)ូ�ចា)់ ី20ពេឡងីពេn (តវូY�ពេគរកពេឃីញពេpក្នុងទាងំរកុ្ខជាតិ�ិងសតJ។ ឧទាហរណ៍សម្មាសធាតុ(ទីផ្នែទរផ្នែ)_��ួយផ្នែ3លម្មា�ពេz� ះថ្នាmណូពេស្តរ �លុ (lanisterol) ជារ)ូធាតុពេ3ី�ស(ម្មា)់សំពេយាគអរ�_ូ�ពេស្តរ �អីុូត �ិងសម្មាសធាតុពេត(2ផ្នែទរផ្នែ)_�ម្មា�ពេz� ះថ្នាផ្នែ)2ការ �ផូ្នែត� (β-carotene) ជាសម្មាសធាតុពេ3ី�ផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងរក្ខជាតិម្លៃ)តង ស(ម្មា)់សំពេយាគជាវ2ី�ី�អា (Vitamin A)(Mc-Murry, 2004)។

Gំពេពាះ�ុeង្វារជីវៈរ)ស់ផ្នែទរផ្នែ)_�ពេpក្នុងរកុ្ខជាតិ�ិ�ម្មា�ការសិក្សា ឬ ឯកសារណា�ួយ)ញ្ញា្ជ ក់ឲ្យY�G្បាស់ពេន្ទាះពេទ )_ុផ្នែ�្តសម្មាសធាតុពេ�ះ(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់យា_ ងពេ(Gី�ពេpក្នុងវស័ិយឧស្សាហក��ពេ-យសារ ួកវាជាសម្មាសធាតុផ្នែ3លម្មា�រសជាតិល ្អ �ិងក�ិ�()ពេហីរ។ ពេលីស ីពេ�ះ ផ្នែទរផ្នែ)_�(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់ពេpក្នុង ទឹកអ) ់ �ិងថ្នា្ន ំ្យាYលពេ;្សងៗពេទ,ត(Raber & Raber, 1988; Bruice, 2004; McMurry, 2004)។

តារាង 2. 1:ចំណាត់ថ្នាE ក់របស់បែទរបែប=�

Gំ�ួ�អាតូ�កា)ូ� Gំ�ួ�ក2្ត រ)ស់អីុសូផ្នែ()_� Gំណាត់ថ្នា្ន ក់10 2 �_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_�(Monoterpene)15 3 ពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_�(Sesquiterpene)20 4 ឌីផ្នែទរផ្នែ)_�(Diterpene)25 5 ពេសសផ្នែទរផ្នែទរផ្នែ)_�(Sesterterpene)30 6 (ទីផ្នែទរផ្នែ)_�(Triterpene)40 8 ពេត(2ផ្នែទរផ្នែ)_�(Tetraterpene)

២.២.២ លក្ខណៈនៃ�ដើក្រាបង Melaleuvca quinquenerviaពេ()ង Melaleuca quinquenervia ម្មា�សម្មាសធាតុសំខា�់ៗជាពេ(Gី�ផ្នែ3លពេ លe�ះ(តវូY�

ពេគផ្នែ)ងផ្នែGកជា(ក�ុពេ;្សងៗ �ិងអាGពេធJីការវាយតម្លៃ�� ីគុណភា ពេ()ងពេន្ទាះ2�រយៈសម្មាសធាតុទាងំពេន្ទាះ។ 2�ការសិក្សារ)ស ់ Southwell & Lowe (1999)Y�អះអាងថ្នា សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង Melaleuca quinquenervia ភាគពេ(Gី�ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងគឺ 1,8cineol �ិងសម្មាសធាតុពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_��ួយGំ�ួ�ពេទ,ត។ សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗទាងំពេន្ទាះ(តវូY�ពេគផ្នែGកពេGញជា2(ក�ុធំៗគឺៈ

-(ក�ុសម្មាសធាតុអីុ(3កូា)ួម្មា�ៈ �_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_� �ិងពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_�-(ក�ុសម្មាសធាតុអុកសីុផ្នែស�ៈ ផ្នែទរផ្នែ)_ណុល ពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_ណុល �ិងពេអផ្នែទរក្នុងការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC ួកសម្មាសធាតុ�_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_�គឺជាសម្មាសធាតុផ្នែ3លពេលGពេGញ�ុ�ពេគពេ-យ

លក្ខណៈ)_ូផ្នែលពេe្សាយ�ិងភា ង្វាយពេហីររ)ស់វា �ិងសម្មាសធាតុផ្នែ3លពេលGពេGញ)ន្ទា្ទ )់ភាគពេ(Gី�ជាសម្មាសធាតុពេសសឃJីផ្នែទរផ្នែ)_�។

ពេpពេកាះ New Caledonia ស្តង់-រ)ស់ពេ()ង Melaleuca quinquenervia គឺពេគគិត ីភាគរយរ)ស់សម្មាសធាត ុ 1,8cineol ផ្នែ3លយា_ ងពេហាGណាស់(តវូម្មា�ចា)់ ី 60% ពេឡងីពេnស(ម្មា)់ការពេធJីពាណិជ្ជក��។

11

ក្នុងពេន្ទាះផ្នែ3រពេ()ង Melaleuca quinquenervia ថ្នា� ផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�ពេគផ្នែ)ងផ្នែGកជា()ពេភទគី�ីGំ�ួ�5(ក�ុពេយាងពេn2�ភាគរយសម្មាសធាតុ;្ំស3ូGជាៈ

()ពេភទគី�ី(ក�ុ I ជា(ក�ុផ្នែ3លម្មា� 1,8cineol ចា)់ ី 60-75% ()ពេភទគី�ី(ក�ុ II ជា(ក�ុផ្នែ3លម្មា� α-terpinene ចា)់ ី 20% ()ពេភទគី�ី(ក�ុ III ជា(ក�ុផ្នែ3លម្មា� globulol ចា)់ ី 30% ()ពេភទគី�ី(ក�ុ IV ជា(ក�ុផ្នែ3លម្មា� α-terpineol ចា)់ ី30% ()ពេភទគី�ី(ក�ុ Vជា(ក�ុផ្នែ3លម្មា� globulol ចា)់ ី10-20%�ិង p-cymeneចា)់ ី10-30%

២.៣ វធិិសា(ស្តGំរាញ់�ិងការវភិាគ

២.៣.១បំណិតដើFយចំហាយទឹក(Steam Distillation)

)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក ជាវធីិសា(ស្ត�ួយស(ម្មា)់ផ្នែញកយកសម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរឬ(កអូ)ពេGញ ីរ)ូធាតុរកុ្ខជាតិ3ូGជា ស�ឹក ផ្កាk �ិងផ្នែ�កជាពេ3ី� ពេ-យ�ិ�)ំផ្កា� ញរ)ូធាតុរ)ស់រកុ្ខជាតិពេន្ទាះពេឡយី(Mohrig et al. 2003; McMurry, 2004)។ សម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរឬ(កអូ)ផ្នែ3លទទួលY�ពេន្ទាះ(តវូY�ពេគពេ�ថ្នាដើក្រាបងស្មារវ�្ត(McMurry, 2004)។ វធីិសា(ស្ត)ំណិតពេ�ះ(តវូY�ពេគយកពេnអ�ុវត្ត�៍យា_ ងទូលំទូ@យ ពេpក្នុងឧស្សាហក��Gំរាញ់យកពេ()ងសារវ�្ត ីរ)ូធាតុរកុ្ខជាតិពេp2�)ណា្ត ()ពេទស�ួយGំ�ួ�3ូGជា()ពេទសអូ(សា្ត លីជាពេ3ី�។ ពេpក្នុង3ំពេណីរការពេ�ះGំហាយទឹកពេo្ត ផ្នែ3លY� ីការ-ទឹំកឆ�ងកាត់ធុងផ្នែ3លម្មា�;្ទុករ)ូធាតុរកុ្ខជាតិ ពេហីយកំពេ�Gំហាយពេ�ះជាអ្នកពេ)ីកឲ្យសម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរពេGញ ីរ)ូធាតុរកុ្ខជាតិទាងំពេន្ទាះ។ សម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរ(តវូY�ន្ទា�ំកជា�ួយGំហាយទឹកពេហីយកំណជាពេញីសពេpក្នុងសីតករ។ )ន្ទា្ទ )់�កអង្គធាតុរាវពេន្ទាះហូរធា� ក់Gូលក្នុងផ្នែកវ(តងពេហីយផ្នែញកពេGញជា ីរផ្កាស។ ពេ�ះពេ-យសារផ្នែតសំពាធGំហាយម្លៃ�អង្គធាតុរាវ ីរផ្នែ3លម្មា�ផ្កាសeុសU្ន ពេស�ី�ឹង;ល)ូកម្លៃ�សំពាធពេ-យផ្នែ;្នករ)ស់ផ្កាស�ី�ួយៗ។ ()សិ�ពេ)ីទឹក ុះពេp 100oC ពេន្ទាះល្បាយម្លៃ�ទឹក�ឹងសម្មាសធាតុ3៏ម្លៃទពេទ,ត�ឹងម្មា�សំពាធធំជាងសំពាធរ)ស់ទឹកផ្នែតឯង(Southwell &Lowe, 1999)។ �្យា�ងពេទ,តក្នុង3ំពេណីរការម្លៃ�)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកពេ�ះសីតុណl ភា ស(ម្មា)់Gំហាយទឹកក្នុងការន្ទាសំម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរ ភាគពេ(Gី�ពេpGពេន្ទា� ះ 80oCពេn 100oC ផ្នែ3លជាសីតុណl ភា ()ពេសីរ�ួយស(ម្មា)់ការទាញយកសម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរ�ួយGំ�ួ�ផ្នែ3លម្មា�Gំ�ុGរ ុំះe្ពស់ �ិងង្វាយ)ំផ្កា� ញពេ-យកំពេ�ពេGញ ីរ)ូធាតុរកុ្ខជាតិ។ ឧទាហរណ៍ 1-octanol ម្មា�សីតុណl ភា រ ុំះ 195oC អាGពេធJី)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកY�ពេpសីតុណl ភា 99oC។ សីតុណl ភា )ំណិតទា)ម្មា�សារៈ()ពេយាជ�៍Gំពេពាះការការពារការ)ំផ្នែ)ករ)ស់សម្មាសធាតុសររីាង្គផ្នែ3លម្មា�Gំ�ុGរ ុំះe្ពស់(Mohrig et al., 2003)។ Gំពេពាះទិ�្ន;លពេ()ងY� ី)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកពេ�ះភាគពេ(Gី�(តវូY�គណន្ទាជាភាគរយជាម្មា_ ស់ (Southwell & Lowe ,1999) ផ្នែ3ល(តវូY�ពេគផ្នែ)ងផ្នែGកជា 4 ក(�ិតគឺៈ

ទា) :< 0.5% �ធ្យ� : 0.5 - 1.5% ល្អ : 1.5 - 2.5% ល្អ()ពេសីរ : > 2.5%

12រ)ូធាតុរកុ្ខជាតិ

Gំហាយ

សីតករទឹកGូល

ទឹកពេGញ

ពេ()ងទឹក

រ)ូភា 2. 11: &្យាក្រាមឧបករណ៍បំណិតដើFយចំហាយទឹក

២.៣.២ ឧបករណ៍ក្រាកមូា= តូក្រាហ្វីឧស�័� (GC)

(កមូ្មា_ តូ(កាហJី គឺជាវធីិសា(ស្តវគី�ីវភិាគ3៏សំខា�់�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីពេ3ី�្ីបផ្នែញកសម្មាសធាតុ�ួយពេGញ ីល្បាយ ពេ-យ ឹងផ្នែ;្អកពេnពេលីភា )_ូផ្នែល�ិងភា �ិ�)_ូផ្នែលរ)ស់សម្មាសធាតុផ្នែ3លឲ្យល្បាយហូរឆ�ងកាត់កូពេm��ួយ ពេហីយការផ្នែញក(តវូY�()( ឹត្តពេnពេpទីពេន្ទាះ (រ)ូភា 2.11)។ (កមូ្មា_ តូ(កាហJីម្មា�ពេ(Gី�()ពេភទ3ូGជា (កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័� �ិង(កមូ្មា_ តូ(កាហJីអង្គធាតុរាវជាពេ3ី�។ ក្នុង3ំពេណីរការ(កមូ្មា_ តូ(កាហJីពេ�ះទាក់ទង�ឹងផ្កាស ីរគឺ ផ្កាស�ឹង �ិងផ្កាសGល័ត។ ផ្កាស�ឹងជាសារធាតុផ្នែ3លជា)់ពេpក្នុងកូពេm�អាGជាអង្គធាតុរងឹ ឬ រាវ រឯីផ្កាសGល័តគឺជាសារធាតុរំ@យផ្នែ3លហូរកាត់កូពេm�ផ្នែ3លអាGជាអង្គធាតុរាវឬឧស�័� (Harris, 2007)។

រ)ូភា 2. 12: កូពេm�សរម្លៃសឆា� ររ)ស់GC

(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័� គឺជាវធីិសា(ស្តផ្នែញក�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីស(ម្មា)់កំណត់�ិងវភិាគ សម្មាសធាតុសររីាង្គ()ពេហីរ �ិងសម្មាសធាតុគី�ីពេ;្សងៗពេទ,តក្នុងល្បាយភាគសំណាក។ វា(តវូY�ពេគយកពេnអ�ុវត្ត�៍ពេpក្នុងវស័ិយ )រសិា្ថ � ឱសថ ពេ()ងឥ�្ធ�ៈ ឧស្សាហក��គី� ី គ�ី�ិG �ិងវទិ្យាសា(ស្តអាហារ(Settle, 1997)។ ពេpក្នុង3ំពេណីរការរ)ស់(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័� ភាគសំណាក(រាវ ឬ ឧស�័�) (តវូY�ចាក់Gូលពេnក្នុងអីុ�ពេGកទ័រ(Injector) ផ្នែ3លពេpទីពេន្ទាះភាគសំណាក(តវូY�)ំផ្នែ)កពេnជាGំហាយពេ-យសារកំពេ�។ )ន្ទា្ទ )់�កភាគសំណាក(តវូY�ន្ទាពំេ-យឧស�័�ផ្កាសGល័ត (3ូGជា H2 N2�ិង He ជាពេ3ី�) ឆ�ងកាត់ខាងពេnក្នុងកូពេm�សរម្លៃសឆា� រ ផ្នែ3លពេpទីពេន្ទាះភាគសំណាក(តវូY�ផ្នែញក។ )ន្ទា្ទ )់ ីផ្នែញកពេpក្នុងកូពេm�ពេហីយ ភាគសំណាក(តវូY�ពេn3ល់ពេ3តិGទ័រ(Detector)ផ្នែ3លជាអ្នកវភិាគ�ិង)ញ្ជូ�សញ្ញា9 ពេnឲ្យកំុ ្ូយទ័រជាអ្នក)ង្វាl ញ (រ)ូភា 2.14)(Settle, 1997; Harris, 2007)។ ពេ3តិGទ័រផ្នែ3លពេគពេ()ីស(ម្មា)់ភា្ជ )់ជា�ួយម្មា_ សីុ� GC ម្មា�3ូGជាពេ3តិGទ័រអីុយ_ុងក��អណា្ត តពេភ�ីង(Flame Ionization Detector(FID)) �ិងម្មា_ សស្ិុបG(Mass Spectroscopy(MS))ជាពេ3ី�។

រ)ូភា 2. 13: ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កហJីឧស�័�

13

ទឹកឡ

រ)ូភា 2. 14: 3្យា(កា�ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័�

២.៣.៣ ដើ&តិចទ័រ.ីុយ=ុងកម�.ណា្ត តដើM្លីង (FID)

ពេ3តិGទ័រអីុយ_ុងក��អណា្ត តពេភ�ីង ជាពេ3តិGទ័រ�ួយផ្នែ3លម្មា�លទ្ធភា )ំផ្នែ)កភាគសំណាកពេnជាអីុយ_ុងពេ-យការ3ុត)ំផ្នែ)កសម្មាសធាតុភាគសំណាកពេ-យអណា្ត តពេភ�ីង។ Gំពេហះសម្មាសធាតុសររីាង្គពេpក្នុងអណា្ត តពេភ�ីងរ)ស់Gំពេហះឧស�័� H2�ិងe្យល់(តវូY�)ំផ្នែ)កពេnជាពេអឡGិ(តងុ�ិងអីុយ_ុងពេហីយ;្តល់ជាសញ្ញា9 ម្លៃ�ការវភិាគ)�្តពេnឲ្យកំុ ្ូយទ័រជាអ្នក)ង្វាl ញជា ិG (Harvey, 2000)។ 3្យា(កា�ទូពេnរ)ស់ពេ3តិGទ័រ FID ម្មា�)ង្វាl ញ3ូGក្នុងរ)ូភា 2.15។

រ)ូភា 2. 15: &្យាក្រាមទូដើNរបស់ដើ&តិចទ័រ FID

រ)ូភា 2. 16: ដើ&តិចទ័រ.ីុយ=ុងកម�.ណា្ត តដើM្លីងFID

២.៣.៤ ឧបករណ៍មា= សស្ិុបច(Mass Spectroscopy(MS))ឧ)ករណ៍ម្មា_ សស្ិុបG ជាពេ3តិGទ័រ�ួយផ្នែ3លពេគ�ិយ�ពេ()ីភា្ជ )់ជា�ួយម្មា_ សីុ�(កមូ្មា_ តូ(កាហJីពេ3ី�្ីបពេធJីការវភិាគ

ផ្នែ3លទទួលY� ័ត៌ម្មា�ទាងំគុណភា ទាងំ)រមិ្មាណ(Harris, 2007)។ ពេpក្នុងឧ)-ករណ៍ MS(រ)ូភា 2.17)

14

�_ូពេលគុលភាគសំណាក(តវូY�)ំផ្នែ)កពេ-យពេអឡGិ(តងុ ពេ3ី�្ីប)ពេងkីតY�ជា()ភាគអីុយ_ុង ពេហីយឆ�ងកាត់ឧ)ករណ៍ពេ(ចាះម្មា_ សផ្នែ3លពេ()ី(Yស់() ័�្ធGតុ)_ូល(រ)ូភា 2.18) ពេ3ី�្ីបផ្នែ)ងផ្នែGកអីុយ_ុង ឹងផ្នែ;្អកពេលី()ភាគម្មា_ សពេលី)�្ទុក(Settle, 1997; Mohrig, 2003)។

រ)ូភា 2. 17: រ)ូខាងពេ(oរ)ស់ឧ)ករណ៍ម្មា_ សស្ិុបG

រ)ូភា 2. 18: 3្យា(កា�Gតុ)_ូលរ)ស់ម្មា_ សីុ� MS

២.៣.៥ ឧបករណ៍ក្រាកមូា= តូក្រាហ្វីឧស�័�-មា= សស្ិុបច(GC-MS)ឧ)ករណ៍(កមូ្មា_ តូ(កាហJីឧស�័�-ម្មា_ សស្ិុបG ជាឧ)ករណ៍វភិាគគី�ី3៏ទំពេ�ី)�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីស(ម្មា)់វភិាគ

សម្មាសធាតុផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងល្បាយភាគសំណាក ពេ-យសារវាអាGវភិាគY�ទាងំគុណភា �ិង)រមិ្មាណ()ក)ពេ-យ()សិទ្ធភា ។ ពេpក្នុងឧ)ករណ៍ GC-MS ពេ�ះ ភាគសំណាក(តវូY�ឆ�ងកាត់�ិងវភិាគពេpក្នុង GC ពេហីយ)�្តពេnក្នុង MS ពេ-យផ្កា្ទ ល់។ ជាលទ្ធ;លភាគសំណាក(តវូY�វភិាគក្នុងម្មា_ សីុ�GC ពេ-យ)ង្វាl ញជា ិG �ិងការវភិាគពេpក្នុង MS (តវូY�)ង្វាl ញជាម្មា_ សស្ិុបG(Settle, 1997; Mohrig, 2003)។

រ)ូភា 2. 19: មា= សីុ� GC-MS

២.៤ សក��ភា ()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយរ)ស់ពេ()ងសារវ�្តYក់ពេតរជីា ួក�ី(កសូារពាង្គកាយផ្នែ3លអាG)ងkជា)ញ្ញាl �ួយGំ�ួ�3ល់សុeភា ��ុស្ស។ អ្នកវទិ្យាសា(ស្តY�

eិតeំ(សាវ(ជាវ�ិងសំពេយាគសម្មាសធាតុគី�ីពេ3ី�្ីប()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរទីាងំពេន្ទាះ។ ;្ទុយពេnវញិ ម្មា�Yក់ពេតរ�ួីយGំ�ួ�ម្មា�

15

ភា ធ�់ពេn�ឹងថ្នា្ន ផំ្នែ3លជាពេហតុពេធJីឲ្យអ្នកវទិ្យាសា(ស្តeិតeំ(សាវ(ជាវផ្នែសJងរកសម្មាសធាតុពេ;្សងៗពេ3ី�្ីបយក�កពេ()ី(Yស់ជំ�ួសថ្នា្ន ជំា ិពេសសសម្មាសធាតុផ្នែ3លទាញពេGញ ីរកុ្ខជាតិ3ូGជាពេ()ងសារវ�្តជាពេ3ី�។

២.៤.១ 1ក់ដើតរី Yក់ពេតរជីា ួក�ី(កសូារពាង្គកាយឯកពេកាសិកា()កូារយី_ូត(Poscott, Haley &Klein, 2005)

ផ្នែ3លផ្នែតងផ្នែតម្មា�លក្ខណៈពេ;្សងៗU្ន ពេn2�លក្ខeណ� ម្លៃ�ការរស់ពេp �ិងម្មា�ឥទ្ធិ លពេnពេលី ��ុស្ស�ិង)រសិា្ថ �។ ឧទាហរណ៍Yក់ពេតរ ី Escherichia coli ជាYក់ពេតរ(ីកា�3ក�ួយ()ពេភទផ្នែ3ល(តវូY�ពេគ()ទះពេឃីញពេpក្នុងទឹក សាG់ �ិង)ផ្នែ��-ក់លក់ពេលី;្សារពេ-យទុក-ក់�ិ�Y�(តឹ�(តវូពេហីយពេ លe�ះ ួកវា)ងkជាជំងឺរាគ3ល់��ុស្សផ្នែ3ល)រពិេភាគអាហារទាងំពេន្ទាះផ្នែ3ល�ិ�Y�សំ@)់ពេ�ពេរាគឲ្យY�ល្អ។ �្យា�ងពេទ,តYក់ពេតរ ីMicroccus luteus �ិងStaphylococcussp. ជាYក់ពេតរ(ីកា�)ូកផ្នែ3លភាគពេ(Gី�(តវូY�ពេគ()ទះពេឃីញពេpពេលីផ្នែស្បកថ�ិកសតJ ពេហីយអាG)ងkជាក�្ទួលរម្មាស់ជា ិពេសសពេកីតម្មា�Gំពេពាះកុម្មារ �ិងអាG)ងkឲ្យអាហារ ុលផ្នែថ�ពេទ,ត;ង(Poscott, Haley & Klein, 2005)។

២.៤.២ ឥទ្ធិពលនៃ�ដើក្រាបងស្មារវ�្តពេ()ងសារវ�្តភាគពេ(Gី� ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹង ួក�ី(កសូារពាង្គកាយ�ួយGំ�ួ�(3ូG

ជាYក់ពេតរជីាពេ3ី�) ពេហីយវាអាG(តវូY�ពេគពេ()ី(Yស់ក្នុងពេUល)ំណងពេ;្សងៗពេទ,ត;ងផ្នែ3រ។ សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងរ)ស់ពេ()ងសារវ�្តភាគពេ(Gី�ពេ3ីរតួន្ទាទីយា_ ងសំខា�់�ិងជាសារធាតុផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ លជាងពេគពេpក្នុងពេ()ងសារវ�្តពេន្ទាះ។ )_ុផ្នែ�្តសម្មាសធាតុ;្ំស)ន្ទា្ទ )់)�្ំស�ួយGំ�ួ�ពេទ,តក៏អាGម្មា�ឥទ្ធិ លពេnពេលី�ី(កសូារពាង្គកាយ3ូGជាYក់ពេតរ;ីងផ្នែ3រ(Burt, 2004)។ 2�រយៈការសិក្សា�ួយរ)ស់ Sokivic et al., (2007)Y�)ង្វាl ញថ្នា ពេ()ងសារវ�្តភាគពេ(Gី�ម្មា�ឥទ្ធិ លពេnពេលីYក់ពេតរ(ីកា�)ូកខា� ងំជាងYក់ពេតរ(ីកា�3ក។ សម្មាសធាតុ�_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_�ផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ងសារវ�្ត3ូGជាផ្នែទរផ្នែ)_� ួកអីុ(3កូា)ួម្មា�សក��ភា ()ឆាងំពេn�ឹងYក់ពេតរពីេe្សាយជាងសម្មាសធាតុផ្នែទរផ្នែ)_�អុកសីុផ្នែស�។ សម្មាសធាតុ�_ូណូផ្នែទរផ្នែ)_�អុកសីុផ្នែស�ម្មា�សក��ភា ()ឆាងំពេn�ឹងYក់ពេតរខីា� ងំជាងផ្នែទរផ្នែ)_�អីុ(3កូា)ួ ពេ-យសារ ួកសម្មាសធាតុអុកសីុផ្នែស�ម្មា�លទ្ធភា ពេចាះYក់ពេតរYី�។ �្យា�ងវញិពេទ,ត ួកផ្នែទរផ្នែ)_�អីុ(3កូា)ួម្មា�ទំពេន្ទារ�ិ�សូវសក��ពេ-យសារទ(�ង់�_ូពេលគុល ក(�ិតម្លៃ�ស�្ព័�្ធអីុ(3ផូ្នែស� �ិងភា រ@យក្នុងទឹកទា)រ)ស់វា។ Gំផ្នែ�កឯផ្នែទរផ្នែ)_�ផ្នែ3លជា ួកអាល់ពេ3អីុត ពេសតូ� �ិងអាល់កុលវញិ ម្មា�សក��ភា ()ឆាងំពេn�ឹងYក់ពេតរពីេយាងពេn2�)ង្គុំន្ទាទីរ)ស់វាជា ិពេសស ួកសម្មាសធាតុអាល់កុល។ សម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ងសារវ� ្ត ពេ;្សងU្ន អាGម្មា�សក��ភា ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរក៏ីeុសU្ន ផ្នែ3រ។ )_ុផ្នែ�្តម្មា�Yក់ពេតរeី�ះអាGធ� ់ ឬ ស(�)e�ួ�រ)ស់វាពេn�ឹងសម្មាសធាតុទាងំពេន្ទាះY� ជា ិពេសស ួកYក់ពេតរ(ីកា�3កម្មា�ភា ធ�់ជាងYក់ពេតរ(ីកា�)ូក។ �្យា�ងពេទ,ត វត្តម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ក(�ិតe្ពស់ពេpក្នុងពេ()ងសារវ�្ត�ិ�(Yក3ថ្នាម្មា�ឥទ្ធិ លពេnពេលីYក់ពេតរខីា� ងំពេន្ទាះផ្នែ3រ។ )_ុផ្នែ�្តសម្មាសធាតុe�ះអាGម្មា�សក��ភា ()ឆាងំពេn�ឹងYក់ពេតរខីា� ងំពេទាះ)ីជាម្មា�)រមិ្មាណតិGតួGពេpក្នុងពេ()ងសារវ�្តពេន្ទាះក៏ពេ-យ។ រឯីការសិក្សារ)ស ់ Southwell & Lowe (1999)Y�អះអាងថ្នា សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗរ)ស់ពេ()ងផ្នែ3ល)ិតY� ីរកុ្ខជាតិអ�្ូបរMelaleuca 3ូGជា1,8-cineol, α-Terpineol, Terpinen-4-ol�ិង Linalool ជាសម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ផ្នែ3លម្មា�លទ្ធភា ()ឆាងំ�ឹង�ី(កូសារពាង្គកាយ�ួយGំ�ួ�យា_ ងម្មា�()សិទ្ធភា ។ )ផ្នែ�្ថ� ីសក��ភា ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ ី ពេ()ងសារវ�្ត3ូGជាពេ()ង Tea tree (តវូY�ពេគសិក្សា�ិងរាយការណ៍ថ្នាវាម្មា�សក��ភា ()ឆាងំពេn�ឹង;្ិសត)ងkជំងឺ�ួយGំ�ួ�3ូGជា Aspergillus niger ជាពេ3ី�(Ham-mer et al., 2002; Hammer et al., 2003; Lee et al., 2008)។ ពេ(o ីពេ�ះ ម្មា�ពេ()ងសារវ�្ត�ួយGំ�ួ�ផ្នែ3លអាGពេ()ី(Yស់ស(ម្មា)់រក្សាអាហារក្នុង)រមិ្មាណ�ួយម្មា�ក(�ិត ពេ3ី�្ិបរក្សាក�ិ�ល ្អ �ិងរសជាតិឆា� ញ់ (Sokivic et al., 2007)។ ពេ(o ីគុណ()ពេយាជ�៍ផ្នែ3លY�អះអាងខាងពេ3ី�ពេ�ះពេ()ងសារវ�្ត�ួយGំ�ួ�(តវូY�ពេគពេ()ីស(ម្មា)់)ពេណ្ត ញសតJល្អិត ផ្នែ3ល(តវូY�សិក្សា�ិងរាយការណ៍ពេ-យ Wong et al. (2005)�ិង Nerio et al. (2010)។

16

២.៤.៣ វធីិស្មាក្រាស្តថ្នាសប�្សាយ (Disk Diffusion Method)វធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ ជាវធីិសា(ស្តង្វាយ�ិងម្មា�()សិទ្ធភា 3៏ល្អ�ួយស(ម្មា)់ ិពេសាធ�៍ ីឥទ្ធិ លរ)ស់សារ

ធាតុគី�ី ឬ ថ្នា្ន ផំ្នែ3លអាG()ឆាងំពេn�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយពេpក្នុងវស័ិយពេវជ្ជសា(ស្តជា ិពេសសពេpក្នុងគ�ី�ិG។ វធីិសា(ស្តពេ�ះម្មា�លក្ខណៈង្វាយ�ិងស�រ�្យ)ំ;ុតក្នុងការពេតស្តរកលំ-)់()សិទ្ធភា រ)ស់ភា្ន ក់ង្វារ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរជីា ិពេសសថ្នា្ន ំពេ-យសារវា�ិ�ចាYំG់(តវូការសម្មា� រៈទំពេ�ី)ស(ម្មា)់ពេធJីពេតស្តពេ�ះពេទ(EUCAST, 2009)។ Gំពេពាះ3ំពេណីរការ ិពេសាធរ)ស់វធីិសា(ស្តពេ�ះគឺ(តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងីពេ3ី�្ីបពេធJីពេតស្តពេ(),)ពេធ,) ីឥទ្ធិ លរ)ស់សារធាតុគី�ីណា�ួយ ឬថ្នា្ន ផំ្នែ3ល()ឆាងំពេn�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយ)ងkជំងឺ ពេ-យការវាស់�ិងការពេ(),)ពេធ,) ីតំ)�់)�្សាយរ)ស់សារធាត ុ ឬថ្នា្ន ពំេន្ទាះពេpពេលីម្លៃ;្ទចាហួយ(agar)ផ្នែ3ល3ុះលូត@ស់ពាសពេnពេ-យ�ី(កសូារពាង្គកាយ(រ)ូទី2.20)។ ការពេធJីផ្នែ))ពេ�ះ អាGពេ(),)ពេធ,) ី()សិទ្ធភា រ)ស់ថ្នា្ន អំង់ទី)្ូយទិGឬសារធាតុគី�ីពេ;្សងៗពេ3ី�្ីបយក�កពេ()ី(Yស់ស(ម្មា)់()ឆាងំ�ឹង�ី(កសូារពាង្គកាយពេន្ទាះ ឬ ្យាYលជំងឺY�()ក)ពេ-យភា (តឹ�(តវូ(CDC, 1999)។ ពេ3ី�្ីបពេធJីពេតស្តពេ�ះ()ក)ពេ-យភា (តឹ�(តវូអ្នកពេរ,)Gំការ ិពេសាធ(តវូផ្នែតគិត ីក2្ត �ួយGំ�ួ�ផ្នែ3ល(តវូអ�ុវត្ត�៍។ ក2្ត ទាងំពេន្ទាះរ�ួម្មា� ការពេ()ី(Yស់ចាហួយស(ម្មា)់)ណ្តុ ះ�ី(កសូារពាង្គកាយ Gំ�ួ�រ)ស់�ី(កសូារពាង្គកាយផ្នែ3ល(តវូយក�កពេ()ី ការពេ()ី(Yស់ថ្នាស(ក-សស(ម្មា)់-ក់សារធាតុគី�ី ឬថ្នា្ន គឺំ(តវូម្មា�ទំហំ3ូGU្ន ីសារធាតុ�ួយពេnសារធាតុ�ួយ។ ពេលីស ីពេ�ះលក្ខeណ� )ណ្តុ ះ(Incubation condition) ក៏ជាក2្ត ចាYំG់;ងផ្នែ3រ 3ូGជាពេ លពេវ@)ណ្តុ ះ�ិងសីតុណl ភា 3ូGU្ន ផ្នែ3លការពេតស្ត�ី�ួយៗ(តវូY�ពេគ)ណ្តុ ះ�ី(កសូារពាង្គកាយពេp 35-37oC �ិងរយៈពេ ល 18ពេn 24 ពេម្មា_ ង។ )ផ្នែ�្ថ� ីពេ�ះពេnពេទ,ត ថ្នាស(ក-សស(ម្មា)់-ក់សារធាតុគី�ី ឬថ្នា្ន ំផ្នែ3លពេគ�ិយ�ពេ()ី(Yស់គឺ(ក-សពេ(ចាះផ្នែ3ល(ក-សពេ�ះគឺជាអ្នកស្តុក�ិង)�្សាយសារធាតុគី�ីពេន្ទាះពេpពេលីចាហួយ(Duncan)។

រ)ូភា 2. 20: លទ្ធ,លនៃ�រដើតស្តថ្នាសប�្សាយ (CDC, 1999)

17

តំ)�់(សអា)់ជាតំ)�់ផ្នែ3លYក់ពេតរលូីត@ស់

ថ្នាស(ក-សពេ(ចាះជា�ួយថ្នា្ន ំ

តំ)�់ថ្នា� ជាតំ)�់ផ្នែ3លYក់ពេតរ(ីតវូY�សំ@)់

ជំ ូក ៣វធីិសា(ស្ត

ក្នុងការសិក្សាពេ�ះ ភាគសំណាក(តវូY�()�ូល�ក ីភូ�ិGំ�ួ� ីរម្លៃ�ពេeត្តសាJ យពេរ,ង ពេហីយឆ�ងកាត់3ំពេណីរការ)ំណិតយកពេ()ង2�វធីិ)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក។ )ន្ទា្ទ )់�កពេ()ងផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�វភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID �ិងGC-MS ពេ3ី�្ីបរកសម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ។ �្យា�ងពេទ,តពេ()ងពេ�ះ(តវូY�យកពេn ិពេសាធ�៍ ីឥទ្ធិ លសក��ភា ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ)ីផ្នែ�្ថ�ពេទ,តពេ3ី�្ីប)ញ្ញា្ជ ក់អំ ី()សិទ្ធភា រ)ស់វា។

៣.១ ការ()�ូលភាគសំណាក�ុ��ឹងz�ពេn3ល់ការ()�ូលភាគសំណាកស�ឹក()ចាក់ ភាគសំណាកពេ()ង()ចាក់Gំ�ួ�20 (តវូY�()�ូល ី

()ជាជ�ផ្នែ3លរស់ពេpក្នុងភូ�ិGំ�ួ� ីរ(រ)ូភា 3.2) រ)ស់(សកុសាJ យទា)ម្លៃ�ពេeត្តសាJ យពេរ,ងគឺ ភូ�ិថ�ុក( ីង ឃំុ ផ្នែ តGំ�ួ�10ភាគសំណាក �ិងភូ�ិអូ2ពេម្មារ ឃំុ�ពេន្ទារ�្យGំ�ួ�10ភាគសំណាកពេp ម្លៃថ�ទី4 ផ្នែe�ីន្ទា ឆា្ន 2ំ011។ ពេ(កាយ�កភាគសំណាកស�ឹក()ចាក់(សស់(តវូY�(Gតូកាត់�ិង()�ូលពេpម្លៃថ�ទី29ផ្នែeពេ�សា ឆា្ន 2ំ011 ីតំ)�់ទាងំ ីរពេ�ះពេ3ី�្ីបយក�កពេធJី)ំណិត�ិងវភិាគក្នុងទី ិពេសាធ�៍។ Gំពេពាះការ(Gតូកាត់�ិង()�ូលយកស�ឹក()ចាក់ ីភូ�ិទាងំ ីរ3ផ្នែ3លពេ�ះ គឺ(តវូY�ពេ(ជីសពេរសីយកតំ)�់Gំ�ួ� 5 ពេ;្សងៗU្ន ពេpក្នុងGំការរGួ-ក់@យ)ញ្ចូលU្ន ពេpក្នុងថង់�ួយស(ម្មា)់ភូ�ិ�ី�ួយៗ។

រ)ូភា 3. 1: Gំការ()ចាក់ពេp(a)ភូ�ិអូ2ពេម្មារ (b)ភូ�ិថ�ុក( ីង

18

(a) (b)

រ)ូភា 3. 2: បែ,�ទីបង្ហាV ញពីទីតាងំក្រាបមូលភាគសំណាក

៣.២ ការវភិាគគី�ី

៣.២.១ បំណិតដើក្រាបងក្រាបចាក់ស�ឹក()ចាក់(សស់(តវូY�ពេ)ះយកផ្នែតស�ឹកណាម្មា�លក្ខណៈល្អ )ន្ទា្ទ )់�ក@ងទឹកឲ្យសា្អ ត�ិងទុកស�ឹកពេន្ទាះឲ្យ

(សស់ទឹក។ )ន្ទា្ទ )់�កហា�់ស�ឹក()ចាក់ឲ្យពេnជា)ំផ្នែណកតូGៗ(រ)ូភា 3.3)ពេ3ី�្ីបង្វាយ(សលួក្នុងការ-ក់Gូលពេnក្នុងYឡុង)ំណិត�ិងពេ3ី�្ីបឲ្យម្មា�ម្លៃ;្ទ)_ះធំ ពេហីយស�ឹកផ្នែ3លពេpសល់(តវូY�រក្សាទុកពេpក្នុងទូរទឹកកកសីតុណl ភា 4oC។

(a) (b)

រ)ូភា 3. 3: រដើរXបចំស្លឹកក្រាបចាក់សក្រាមាប់ដើធ្វីបំណិតដើក្រាបង

(a) ស�ឹក()ចាក់(សស់(b) ស�ឹក()ចាក់(តវូY�ហា�់

បំណិតស្លឹកក្រាសស់ថ�ឹងស�ឹក()ចាក់ផ្នែ3ល(តវួY�ហា�់រGួGំ�ួ�400g -ក់ក្នុងផ្នែកវYឡុងម្មា�ផ្នែe្នង ីរGំណុះ2L�ិងពេរ,)Gំតំពេឡងី

ឧ)ករណ៍)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក(3ូGរ)ូភា 3.4)។ ស�ឹក()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�)ិតយកពេ()ង2�រយៈ)ំណិតពេ-យGំហាយទឹករយៈពេ ល4ពេម្មា_ ង។ mវផ្នែញកផ្នែ3លម្មា�Gំណុះ250mL(តវូY�ពេ()ីស(ម្មា)់(តងយក;ល)ំណិតផ្នែ3លទទួលY�។

19

ភូ�ិផ្នែ3លភាគសំណាក(តវួY�()�ូល

រ)ូភា 3. 4: ឧ)ករណ៍)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក

ពេ(កាយ ី)ំណិតរយៈពេ ល4ពេម្មា_ ង�ក ពេpក្នុងmយផ្នែញក�ឹងទទួលY�;ល)ំណិតផ្នែ3លម្មា�ផ្កាស ីរ(ទឹក�ិងពេ()ង)។ -ក់)ញ្ឈរmវផ្នែញកផ្នែ3លម្មា�ល្បាយទឹក�ិងពេ()ងរយៈពេ ល10ន្ទាទីពេហីយ)ងlូរទឹកពេGញ។ ថ�ឹងសូ3្ូយ�សុ៊លផ្កាតអា�ីត (Na2SO4) Gំ�ួ�0.5g -ក់ក្នុងផ្នែកវពេ)ផ្នែសរGំណុះ50mL ពេ3ី�្ីប3កយកទឹកផ្នែ3លពេpសល់ពេGញ ីពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លទទួលY� (Boutekedjiret et al, 2003)។ )ន្ទា្ទ )់�ក)ងlូរពេ()ង ីmវផ្នែញកGូលក្នុងផ្នែកវពេ)ផ្នែស៊រផ្នែ3លម្មា�Na2SO4។ ថ�ឹងម្មា_ ស3)ស(ម្មា)់-ក់ពេ()ង �ិង)ូ�យកពេ()ង ីក្នុងផ្នែកវពេ)ផ្នែស៊រពេ-យពេ()ី�ី(ក ីូផ្នែ)_ត)ំ ង់ឆា� រ។ ថ�ឹងម្មា_ ស3)�ិងពេ()ងពេហីយកត់(2ទិ�្ន�័យ�ិងរក្សាទុកក្នុងទូរទឹកកករហូត3ល់ពេ លវភិាគ(រ)ូទី3.5)។

(a) (b) (c)

រ)ូភា 3. 5: ;លិត;ល�ិងការរក្សាទុកភាគសំណាក(a) ដើក្រាបង�ិងទឹកដើ5កEុងឡាវបែញកបែ&លទទួល1�ពីបំណិត(b) ដើក្រាបងបែ&លទទួល1�(c) ដើក្រាបងបែ&លទទួល1�ក្រាតវូ1�បិតស្មា្ល ក�ិងរក្សាទុកកEុងទូរទឹកកក។

សំUល់៖ Gំពេពាះ)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកស�ឹក()ចាក់ពេ�ះ(តវូY�ពេធJីពេឡងីGំពេពាះភាគសំណាកភូ�ិទាងំ ីរពេ-យស�ឹកផ្នែ3ល(តវួY�យក�ក ីភូ�ិ�ី�ួយៗ(តវូY�)ិតGំ�ួ�)ីពេលីក3ូGU្ន ពេហីយពេ()ងផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�ទុក-ក់ក្នុង3)�ិងសរពេសរសា� ក)ិតពេ-យផ្នែឡកៗ ីU្ន ។

បំណិតស្លឹកដើក្រាកXមពេ3ី�្ីបឲ្យ3ឹងG្បាស់ថ្នា )រមិ្មាណពេ()ងអាGម្មា�ការផ្នែ()()លួពេpពេ លហាលស�ឹកឲ្យពេ(ក,�ឬពេទ )ំណិត

ពេ()ងពេGញ ីស�ឹកពេ(ក,�(តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងី3ូGតពេn៖ ថ�ឹងស�ឹក()ចាក់(សស់ផ្នែ3ល(តវូY�ហា�់រGួGំ�ួ�400g -ក់ក្នុងថ្នាសផ្នែ3កពេហីយយកពេnហាលម្លៃថ�(~35oC)ឲ្យពេ(ក,�។ ថ�ឹងម្មា_ សស�ឹកពេ(ក,� រGួ-ក់ក្នុងផ្នែកវYឡុងម្មា�ផ្នែe្នង ីរGំណុះ2L �ិងពេរ,)Gំតំពេឡងីឧ)ករណ៍)ំណិតពេ-យGំហាយ ទឹក�ិងពេរ,)Gំ3ំពេណីរការ3ូGករណីស�ឹក(សស់ខាងពេ3ី�ផ្នែ3រ។

៣.២.២ រដើរXបចំសូលុយសBុងពេ()ង()ចាក់ ពេ()ងEucalyptus �ិងពេ()ងTea tree(តវូY� (ង្វាវជា�ួយអាពេសតូ�ឲ្យY�កំហា)់

0.001%v/v ម្លៃ�ពេ()ងពេ3ី� ស(ម្មា)់យកពេnវភិាគជា�ួយម្មា_ សីុ� GCពេសរHីP 5890។

៣.២.៣ រវភិាគដើFយ GC-FIDសូលុយសBុងស្តង់F

20

សូលុយស្ុយងពេ()ង Eucalyptus�ិងTea tree ផ្នែ3លម្មា�កំហា)់ 0.001%v/v Gំ�ួ�2μL (តវូY�យកពេnចាក់ក្នុងអិុ�ពេGកទ័រ(Injector) រ)ស់ម្មា_ សីុ� GC ពេសរHីP 5890ម្មា�ពេ3តិGទ័រFID ផ្នែ3លពេ()ី(Yស់ពេ-យកូពេm�សរម្លៃសឆា� រ DB-5(30 m x 0.25 mm កំរាស់ផ្កាស�ឹង0.25 μm) ផ្កាសGល័តH2 ពេហីយ(តវូY�ពេរ,)Gំក��វធីិ(Molt et al, 1990)3ូGខាងពេ(កា�ៈ

- សីតុណl ភា អិុ�ពេGកទ័រ(injector temperature) 280oC- សីតុណl ភា ពេ3តិGទ័រ(detector temperature) 350oC- លំហូរឧស�័�(flow) 30mL/min- សីតុណl ភា ឡ(oven temperature) 70oC រយៈពេ លពេ3ី�(initial time) 7min- សីតុណl ភា កូពេm� 70 – 120 oC ផ្នែ3លម្មា�ក(�ិតសីតុណl ភា ពេកី�(rate ) 3oC/min ពេ ល)ញ្ច)់

(final time) 2min - សីតុណl ភា កូពេm� 200 – 300 oC ក(�ិតសីតុណl ភា ពេកី� 10oC/min ពេ ល)ញ្ច)់2min - ធាតុរ@ំយផ្នែ3លពេ()ីគឺអាពេសតូ�

រ)ូភា 3. 6: រពេ),)ពេ()ី�្ជុលស(ម្មា)់)ូ�ភាគសំណាកចាក់ក្នុងម្មា_ សីុ� GC

រវភិាគភាគសំណាក�ិងរកំណត់រកលំង្ហាកស្តង់Fរបស់មា= សីុ� GCសូលុយស្ុយងភាគសំណាកពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លម្មា�កំហា)់ 0.001%v/v Gំ�ួ�2μL (តវូY�យកពេnចាក់ក្នុង

ម្មា_ សីុ� GC ផ្នែ3ល(តវូY�ពេរ,)Gំក��វធីិ3ូGU្ន ពេn�ឹងករណីស្តង់-។ ពេ3ី�្ីប3ឹងអំ ីភា (តឹ�(តវូម្លៃ�ការវភិាគរ)ស់ម្មា_ សីុ�ភាគសំណាក�ួយ(តវូY�យក�កចាក់Gំ�ួ�103ងពេ3ី�្ីបរកលំង្វាកស្តង់-ម្លៃ�ការវភិាគ។

៣.២.៤ រវភិាគដើFយ GC-MS- សូលុយសBុងស្តង់F

ក្នុងការពេ;្ទ�ងផ្កា្ទ ត់ផ្នែ3លកំណត់Y�ពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID សូលុយស្ុយងពេ()ងEucalyptus�ិងពេ()ងTea treeផ្នែ3លម្មា�កំហា) ់ 0.001%v/v Gំ�ួ�2μL ពេ-យពេ()ីធាតុរ@ំយអាពេសតូ�(តវូY�យកពេnចាក់ក្នុងអិុ�ពេGកទ័រ(Injector) ម្មា_ សីុ� GC ពេសរHីP 5890ផ្នែ3លម្មា�ពេ3តិGទ័រMS 5972ម្មា�កូពេm�សរម្លៃសឆា� រ DB-5(30 m x 0.25 mm កំរាសផ្កាស�ឹង0.25 μm) ផ្កាសGល័ត He (តវូY�ពេរ,)Gំ�ិងផ្នែកត(�វូក��វធីិរ)ស់Molt et al (1990)3ូGខាងពេ(កា�ៈ

- សីតុណl ភា អិុ�ពេGកទ័រ(injector temperature) 280oC- សីតុណl ភា ពេ3តិGទ័រ(detector temperature) 350oC- លំហូរឧស�័�(flow) 30mL/min- សីតុណl ភា ឡ(oven temperature) 70oC រយៈពេ លពេ3ី�(initial time) 7min- សីតុណl ភា កូពេm� 70 – 120 oC ផ្នែ3លម្មា�ក(�ិតសីតុណl ភា ពេកី�(rate) 3oC/min ពេ ល)ញ្ច)់

(final time) 2min - សីតុណl ភា កូពេm� 200 – 300 oC ក(�ិតសីតុណl ភា ពេកី� 10oC/min ពេ ល)ញ្ច)់2min- Gពេន្ទា� ះម្មា_ ស(mass range) 30-800 e.អ- សំពាធ0.49 bar- ថ្នា� លអីុយ_ុងក�� 70 eV- ក(�ិតលំហូរឧស�័�1mL/min- ការវភិាគពេ-យពេ()ីក��វធីិscan mode

21

- split ratio 1.00:1

- សូលុយសBុងភាគសំណាកសូលុយស្ុយងភាគសំណាកពេ()ង()ចាក់កំហា) ់ 0.001%v/v Gំ�ួ�2μLពេ()ីធាតុរ@ំយអាពេសតូ�(តវូY�

យកពេnចាក់ក្នុងអិុ�ពេGកទ័រ(Injector) ម្មា_ សីុ� GC-MS ពេ-យកំណត់លក្ខeណ� 3ូGU្ន ពេn�ឹងស្តង់-ផ្នែ3រ។ ិGផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�ពេធJីការវភិាគ�ិងពេ;្ទ�ងផ្កា្ទ ត់ពេ-យ() ័�្ធទិ�្ន�័យផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុង)ណា្ណ ល័យ NIST រ)ស់ម្មា_ សីុ�ពេ�ះ(Ramanoelina et al, 2008) ។

៣.៣ វធីិសា(ស្តកំណត់សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់វធីិថ្នាស)�្សាយ ជាវធីិសា�ញ9�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីក្នុងការពេតស ីឥទ្ធិ លរ)ស់សារធាត ុ ឬថ្នា្ន ណំា�ួយ

ពេnពេលី�ី(កសូារពាង្គកាយ ិពេសសYក់ពេតរ។ី �្យា�ងពេទ,តវធីិសា(ស្ត�ួយពេ�ះម្មា�លក្ខណៈង្វាយ(សលួ �ិងម្មា�()សិទ្ធភា ក្នុងការកំណត់ ីសក��ភា ជីវៈរ)ស់សារធាតុពេ;្សងៗ3ូGជាក្នុងការសិក្សា ីពេ()ង()ចាក់ពេ�ះជាពេ3ី�។ ក្នុងពេន្ទាះក៏ម្មា�ការទាក់ទង�ឹងការពេរ,)Gំផ្នែe្សពេកាងលូត@ស់រ)ស់Yក់ពេតរពីេ3ី�្ីបឲ្យY�3ឹងG្បាស់ ីពេ លផ្នែ3លYក់ពេតរ ីលូត@ស់Y�ល្អ�ិងGំ�ួ�Yក់ពេតរសី(ម្មា)់យក�កពេធJីការ ិពេសាធ។

៣.៣.១ ពូជ1ក់ដើតរីបែ&លយកមកដើក្រាបីកEុងរពិដើស្មាធពេ-យសារGំ�ួ� ូជYក់ពេតរមី្មា�ក(�ិត ពេហតុពេ�ះពេហីយក្នុងការ ិពេសាធទាក់ទង�ឹងសក� � ភា ជីវៈម្មា�Yក់

ពេតរGំី�ួ�)ី()ពេភទ(តវូY�យក�កពេ()ីគឺៈ Escherichia. coli(E.coli) ផ្នែ3ល(តវូY�3កយក�ក ីទឹកអាងម្លៃ�សាកលវទិ្យាល័យ

ភូ�ិ�្ទភ្នំពេ ញ Micrococcus luteus (តវូY�ទិញ ី(ក�ុហុ៊�Worthingtin Staphylococcus sp. �ួយ()ពេភទផ្នែ3ល(តវូY�3កយក�ក ីផ្នែស្បក��ុស្ស

៣.៣.២ បែ]^ដើងលូតលាស់របស់1ក់ដើតរី រដើរXបចំចាហួយ(agar)

ថ�ឹងNutrient agar pH 6.8Gំ�ួ�11.5g -ក់ក្នុង3)(500mL) រGួ)ផ្នែ�្ថ�ទឹក500mL (កឡុកឲ្យស JរGួយកពេnGំហុយក្នុងឆា្ន ងំអូតូកា� វសំពាធ1 kg/cm2 រយៈពេ ល15ន្ទាទី ចាក់ចាហួយពេnក្នុង()អ)់ពេ)_(ទីផ្នែ3លY�សម្មា� )់ពេ�ពេរាគរGួឲ្យY�កំរាស់ 5 – 10 mm ទុកចាហួយរហូត3ល់វាកកពេហីយ(តល)់()អ)់ពេ)_(ទីរGួយកពេnទុកក្នុងទូរទឹកកករហូត3ល់ពេ ល ិពេសាធ�៍

រដើរXបចំ Nutrient Brothសក្រាមាប់បណ្តុ ះ1ក់ដើតរី

ថ�ឹង Nutrient Broth Gំ�ួ� 4g -ក់ក្នុង3)(500mL) រGួ)ផ្នែ�្ថ�ទឹក500mL រGួកូរវា រហូត3ល់(កា�រ@យទាងំ(សងុ

រផំ្នែលកសូលុយស្ុយងខាងពេលី-ក់ក្នុងផ្នែកវផ្នែអ៊កផ្នែឡ�Gំ�ួ�5ផ្នែ3លផ្នែកវ�ី�ួយៗម្មា�សូលុយស្ុយង100mL (គ)ម្មាត់ផ្នែកវទាងំពេន្ទាះជា�ួយ(កា-សអាលុយ�ីញ_ូ �រGួយកពេnGំហុយក្នុងឆា្ន ងំអូតូកា� វរយៈពេ ល15ន្ទាទី

(សំពាធ1 kg/cm2)

22

&ំដើណីររដើរXបចំដើធ្វីបែ]^ដើងលូតលាស់របស់1ក់ដើតរី ឆkឹះយក1កូឡូ�ីរ)ស់Yក់ពេតរ(ីE.coli) -ក់ក្នុងNutrient BrothGំ�ួ�100 mLរGួទុកវា�ួយយ)់

ពេpពេលីម្មា_ សីុ�អ(ង�ួ ពេpម្លៃថ�)ន្ទា្ទ )់)ូ�យកសូលុយស្ុយងផ្នែ3លY�Y�)ណ្តុ ះYក់ពេតរខីាងពេលីGំ�ួ� 1mL-ក់ក្នុង Nutrient

Broth Gំ�ួ�100 mL(កផ្នែលង)�្តិG )ូ�យក2mLម្លៃ�សូលុយស្ុយងខាងពេ3ី�ពេnវាស់សំរ)ូពេ-យម្មា_ សីុ�ស្ិុបG UV-visibleពេpជំហា�រលក

570 nm (Poscott, Haley & Klein, 2005) )ូ�យក10μL ម្លៃ�សូលុយស្ុយងខាងពេ3ី�ពេn (ង្វាវជាពេសរឲី្យY�()ភាគ)ីគឺ10-2 10-4�ិង10-6 ី

សូលុយស្ុយងខាងពេ3ី�-ក់ក្នុង)ំ ង់សាក)ីពេ;្សងU្ន )ូ�យក10μL ម្លៃ� ី()ភាគ10-6 ពេn)ណ្ត ក់ពេលីម្លៃ;្ទចាហួយរGួវាសឲ្យពេ ញម្លៃ;្ទចាហួយ (តល)់ចា�ចាហួយរGួ-ក់ក្នុងទូរ)�្ទុំ(incubator) សីតុណl ភា 35oCរយៈពេ ញ�ួយយ)់ សូលុយស្ុយងផ្នែ3លY�វាស់សំរ)ូរGួ(តវូY�យកពេn-ក់ពេលីម្មា_ សីុ�អ(ង�ួ រយៈពេ ល�ួយពេម្មា_ ង�្តងសុលុយស្ុយងខាងពេ3ី�ពេ�ះ(តវូY�វាស់សំរ)ូ�ិង-ក់)ណ្តុ ះ3ូGលំន្ទាខំាងពេ3ី� ពេpម្លៃថ�)ន្ទា្ទ )់យកចា�ចាហួយពេGញ ីទូរ)�្ទុំ�ិងរា)់Gំ�ួ�កូឡូ�ីផ្នែ3លម្មា�ក្នុងចា��ី�ួយៗ។

សំUល់ៈ Gំពេពាះ3ំពេណីរការពេរ,)Gំផ្នែe្សពេកាងលូត@ស់រ)ស់Yក់ពេតរ ី Micrococcus luteus �ិងStaphylococcus sp. (តវូY�ពេរ,)Gំ2�លំន្ទាYំក់ពេតរ ីE.coli។

៣.៣.៣ វធីិថ្នាសប�្សាយGំពេពាះ3ំពេណីរការម្លៃ�ការ ិពេសាធពេ�ះ(តវូY�យក2��ិងផ្នែកស(�លួ2�វធីិសា(ស្តផ្នែ3លY�ពេធJីពេ-យ

CDC(1999): 3ំ)ូង(តវូពេរ,)Gំ�ជ្ឈ-f �(ចាហួយ)រ)ស់Yក់ពេតរ�ិីងពាសពេលីម្លៃ;្ទចាហួយពេ-យYក់ពេតរ ី )ន្ទា្ទ )់�កកាត់(ក-សពេ(ចាះជារាងថ្នាសតូGៗផ្នែ3លម្មា�អងkត់;្ចិត 0.5mm យកពេ�� ម្លៃ3សរពេសរអក្សរ T ស(ម្មា)់ពេ()ងTea tree អក្សរ P ស(ម្មា)់ពេ()ង()ចាក់អក្សរ E ស(ម្មា)់ពេ()ង

Eucalyptus �ិងអក្សរ V ស(ម្មា)់ពេ()ង)ផ្នែ�� ពេpពេលីថ្នាស(ក-សផ្នែ3លY�កាត់ខាងពេ3ី�រGួ-ក់ក្នុងផ្នែកវពេ)ផ្នែស៊រ�ួយ(គ)ពេ-យ(ក-សអាលុយ�ីញ_ូ �ឲ្យជិតពេហីយ-ក់ក្នុងឡកពេ¥្ត សីតុណl ភា 150 oC រយៈពេ ល15ន្ទាទីពេ3ី�្ីបសំ@)់ពេ�ពេរាគ

-ក់(2ថំ្នាស(ក-សពេ(ចាះក្នុងពេ()ង(10μL) Gំ�ួ�5ន្ទាទី ចា)់ថ្នាស(ក-សពេ(ចាះផ្នែ3លម្មា�ពេ()ងទាងំពេន្ទាះ-ក់ពេលីម្លៃ;្ទចាហួយ ទុករយៈពេ ល10ន្ទាទីពេហីយផ្កាk )់ចា�ចាហួយពេន្ទាះ-ក់Gូលពេnក្នុងទូរ)�្ទុំពេ-យកំណត់សីតុណl ភា 35oC ទុករយៈពេ ល�ួយយ)់ឲ្យYក់ពេតរលូីត@ស់ វាស់អងkត់;្ចិតម្លៃ�តំ)�់ថ្នា� ផ្នែ3ល(តវូY�រារំាង(zone of inhibition)ផ្នែ3លម្មា�ពេpពេលីចាហួយ�ិងពេធJីការ

ពេ(),)ពេធ,) ីអងkត់;្ចិGរ)ស់ម្លៃ;្ទថ្នា� ម្លៃ�)ពេ()ងទាងំ4()ពេភទ។ ()សិទ្ធភា រ)ស់សារធាតុ�ី�ួយៗ(តវូY�ពេគកត់សំUល់ពេn2�អងkត់;្ចិតរ)ស់តំ)�់រារំាង។

23

24

ជំ ូក ៤លទ្ធ;លម្លៃ�ការ ិពេសាធ

៤.១ លទ្ធ;លម្លៃ�)ំណិតពេ()ង()ចាក់- បំណិតស្លឹកក្រាបចាក់ក្រាសស់ ស�ឹក()ចាក់(ស�ឹក(សស់)ម្លៃ�ភូ�ិថ�ុក( ីង�ិងភូ�ិ�ពេន្ទារ�្យ(តវូY�)ិតពេ-យGំហាយទឹកGំ�ួ�33ង

ពេ3ី�្ីបពេធJីការពេ;្ទ�ងផ្កា្ទ ត់រកម្មា_ ស�ិងម្មាឌពេ()ងផ្នែ3លទទួលY�ជា�ធ្យ�(2រាង4.1)។

តារាង 4. 1: ទិ�E,លដើក្រាបងក្រាបចាក់បែ&លបិត1�ពីស្លឹកក្រាសស់របស់Mូមិថ្លុកក្រាពីង �ិងMូមិមដើaរមB

តំ)�់ ទំង�់ស�ឹក(សស់

Gពេន្ទា� ះម្មា_ សពេ()ង

(g)

Gពេន្ទា� ះម្មាឌពេ()ង

(mL)

ម្មា_ សពេ()ង�ធ្យ�

(g)

ម្មាឌពេ()ង�ធ្យ�(mL)

ទិ�្ន;លពេ()ង

(%w/w)

ភូ�ិថ�ុក( ីង 400 g 4.29 - 4.91 5.50 - 6.35 4.55 5.90 1.14

ភូ�ិ�ពេន្ទារ�្យ 400 g 4.34 - 4.71 5.60 - 6.00 4.54 5.80 1.14

ម្មា_ ស�ិងម្មាឌពេ()ង()ចាក់�ធ្យ�ផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�គណន្ទា2�រ)ូ��្តៈ- ម្មា_ សពេ()ង()ចាក់�ធ្យ� X=4,91+4,45+4,29

3=4.55

ពេ()ងផ្នែ3លទទួលY� ីការ)ិតពេ-យGំហាយ (តវូY�ថ�ឹងម្មា_ ស�ិងវាស់ម្មាឌពេ3ី�្ីបគណន្ទារកទិ្ន�;លជាម្មា_ ស់រ)ស់ពេ()ងពេធ,)�ិងម្មា_ ស់ស�ឹក(សស់(Boutkedjiret et al, 2003)។ ទិ�្ន;លជាម្មា_ សរ)ស់ពេ()ង()ចាក់(តវូY�គណន្ទា2�រ)ូ��្ត3ូGខាងពេ(កា�។

Rd(%) = m()្ង)

m(ស� ឹ កស្ស់) x 100

Rd(%):ទិ្ន�;លជាម្មា_ ស់m ()្ង ) :ម្មា_ ស់ពេ()ងm ¿): ម្មា_ ស់ស�ឹក(សស់

- បំណិតស្លឹកក្រាបចាក់ដើក្រាកXម ការ)ិតពេ-យGំហាយGំពេពាះស�ឹក()ចាក់ពេ(ក,� (តវូY�ពេរ,)Gំពេឡងីពេ3ី�្ីបពេ(),)ពេធ,) ីទិ�្ន;លពេ()ងផ្នែ3លទទួល

Y� ី)ំណិតស�ឹកពេ(ក,��ិងស�ឹក(សស់។ �្យា�ងពេទ,តពេ3ី�្ីបពេធJីការ ិពេសាធថ្នាពេតី ពេ()ងពេpក្នុងស�ឹក()ចាក់ពេ�ះអាG�ឹង(តវូYត់)ង់ពេpពេ លស�ឹក(សស់(តវូY�ហាលម្លៃថ�ផ្នែ3រឬពេទ ពេន្ទាះ ការ ិពេសាធពេ�ះ(តវូY�ពេរ,)Gំ�ិងទទួលY�លទ្ធ;ល3ូG2រាង 4.2។តារាង 4. 2:រដើក្រាបXបដើធXបទិ�E,លដើក្រាបងក្រាបចាក់បែ&លបិតស្លឹកក្រាសស់�ិងដើក្រាកXម(Mូមិថ្លុកក្រាពីង)

តំ)�់ ទំង�់ស�ឹក(សស់

Gពេន្ទា� ះម្មា_ សពេ()ង

(g)

Gពេន្ទា� ះម្មាឌពេ()ង

(mL)

ម្មា_ សពេ()ង�ធ្យ�

(g)

ម្មាឌពេ()ង�ធ្យ�(mL)

ទិ�្ន;លពេ()ង

(%w/w)

ស�ឹក(សស់ 400 g 4.29 - 4.91 5.50 - 6.35 4.55 5.90 1.14

ស�ឹពេ(ក,� 400g 4.54 - 4.58 5.80 - 6.00 4.56 5.90 1.14

25

៤.២ លទ្ធ;លម្លៃ�ការវភិាគ GC-FID

៤.២.១ សូលុយសBុងស្តង់F2�ការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FIDសូលុយស្ុយងស្តង់-ពេ()ងEucalyptusម្មា� ិGពេUល�ួយ

ផ្នែ3លពេលGពេGញពេpGពេន្ទា� ះន្ទាទី 7.2-7.5 �ិងម្មា� ិGសំខា�់ៗGំ�ួ�6 ពេទ,ត (រ)ូភា 4.1)។

រ)ូភា 4. 1: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង Eucalyptus

Gំពេពាះសូលុយស្ុយងស្តង់ពេ()ងTea tree វញិម្មា� ិGពេUលផ្នែ3ពេលGពេGញពេpGពេន្ទា� ះន្ទាទ ី 14.4-14.5 �ិងម្មា� ិGសំខា�់ៗGំ�ួ� 14ពេ;្សងពេទ,ត(3ូGម្មា�ពេpក្នុងរ)ូភា 4.2)។

រ)ូភា 4. 2: ក្រាកមូា= តូក្រាមរបស់ដើក្រាបង Tea tree

៤.២.២ សូលុយសBុងភាគសំណាកGំពេពាះសូលុយស្ុយងភាគសំណាក()ចាក់ពេ(កាយ ីការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID Y�)ង្វាl ញ ិGសំខា�់ៗ

ម្មា�Gំ�ួ�18ផ្នែ3ល ិGពេUលពេលGពេGញពេpGពេន្ទា� ះន្ទាទី 7.2-7.5 3ូGពេn�ឹង ិGពេUលរ)ស់ពេ()ងEucalyptus �ិងម្មា� ិGe្ពស់�ួយពេទ,តពេpទី 14.9 -15.0 ផ្នែ3ល(តវូY�កត់សំUល់(រ)ូភា 4.3)។

26

រ)ូភា 4. 3:(កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង()ចាក់Y� ី)ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍

Gំពេពាះសូលុយស្ុយងភាគសំណាក()ចាក់ផ្នែ3ល()�ូល ី()ជាជ� ពេ(កាយ ីការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID ម្មា� ិGពេលGពេGញ3ូGU្ន ពេn�ឹងពេ()ងផ្នែ3ល)ិតពេpក្នុងទី ិពេសាធ�៍(រ)ូភា 4.4)ផ្នែ3រ។

រ)ូភា 4. 4: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង()ចាក់Y�ភាគសំណាកទាងំ 20

2�ការ-ក់ឲ្យ(តតួU្ន ម្លៃ�(កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ងEucalyptus ពេ()ង Tea tree �ិងពេ()ង()ចាក់Y�)ង្វាl ញថ្នា ិGពេUលរ)ស់ពេ()ងEucalyptus (តតួពេn�ឹង ិGពេUលរ)ស់ពេ()ង()ចាក់ពេpន្ទាទី7.2 -7.5 ពេហីយ ិGពេUលរ)ស់ពេ()ងរ)ស់ពេ()ងTea tree (តតួ�ឹង ិGរ)ស់()ចាក់ពេpន្ទាទី 14.9 – 15.0 �ិងម្មា� ិG�ួយGំ�ួ�ពេទ,ត។

៤.៣ លទ្ធ;លម្លៃ�ការវភិាគ GC-MS

៤.៣.១ សូលុយសBុងស្តង់Fការវភិាគពេ()ងទាងំ)ីខាងពេលីពេ�ះពេ-យម្មា_ សីុ� GC-MS Y�ពេរ,)Gំក��វធីិ3ូGU្ន ពេn�ឹងការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ�

GC-FID ផ្នែ3រ)_ុផ្នែ�្តរយៈពេ លពេGញ ិGម្មា�ការពេល្អ�ងU្ន )�្តិG)�្តួG។ 2�រយៈការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-MS Y�)ង្វាl ញលទ្ធ;លថ្នា ិGពេUលរ)ស់ពេ()ង Eucalyptus គឺជាសារធាតុ Eucalyptol ឬ 1,8-cineol �ិង ិGពេUលរ)ស់ពេ()ងTea tree គឺជាសារធាតុTerpinen-4-ol 3ូGម្មា�)ង្វាl ញក្នុងរ)ូទី4.5�ិង4.6ពេ-យផ្នែ;្អកពេnពេលី)ណា្ណ ល័យ NIST ផ្នែ3ល)ណា្ណ ល័យផ្នែ3ល(តវូម្មា�ពេpក្នុងក��វធីិកំុ ្ូយរទ័រ(សា)់(រ)ូភា 4.5)។

រ)ូភា 4. 5: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង Eucalyptus វភិាគពេ-យGC-MS

27

1,8-cineol

រ)ូភា 4. 6: ម្មា_ សស្ិុបGរ)ស់សម្មាសធាតុ 1,8-cineol

រ)ូភា 4. 7: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ងTea treeវភិាគពេ-យGC-MS

រ)ូភា 4. 8: ម្មា_ សស្ិុបGរ)ស់សម្មាសធាតុ Terpinen-4-ol

៤.៣.២ សូលុយសBុងភាគសំណាក2�ការពេ()ី(Yស់)ណា្ណ ល័យ NIST ផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងម្មា_ សីុ� GC-MS Y�)ង្វាl ញថ្នា ិGពេUល

រ)ស់ពេ()ង()ចាក់ គឺជាសារធាត ុ 1,8-cineol 3ូGU្ន ពេn�ឹងពេ()ងEucalyptus �ិងម្មា� ិGសំខា�់ៗGំ�ួ�17ពេទ,ត

28

Terpinen-4-ol

(រ)ូទី4.10) ។ រឯី ិG3៏ម្លៃទពេទ,ត(តវូY�កត់សំUល់ (រ)ូទី4.9) ពេ-យ ឹងផ្នែ;្អកពេnពេលី)ណា្ណ ល័យ NIST ផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងកំុ ្ូយទ័រ�ិងភាគរយម្លៃ;្ទ ិGរ)ស់សម្មាសធាតុទាងំពេន្ទាះផ្នែ3លម្មា�(2រាង4.3)។

រ)ូភា 4. 9: (កមូ្មា_ តូ(កា�រ)ស់ពេ()ង()ចាក់វភិាគពេ-យ GC-MS

រ)ូភា 4. 10: ិGផ្នែ3ល(តតួសីុU្ន រវាងពេ()ង()ចាក់�ិងពេ()ងEucalyptus

Gំពេពាះការវភិាគពេ()ង()ចាក់ពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID �ិងGC-MS ផ្នែ3លY� ីតំ)�់ទាងំ ីរពេ�ះ(តវូY�)ង្វាl ញជាភាគរយរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំស�ី�ួយៗ។ Gំពេពាះការសិក្សាពេ�ះ ការគណន្ទាCHITESTម្មា�សារៈសំខា�់ណាស់ ីពេ(ពាះ CHITESTពេ�ះជាវធីិសា(ស្ត�ួយក្នុងការពេ(),)ពេធ,) តម្លៃ��សម្មាសធាតុ;្ំសពេpក្នុងពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លម្មា�()ភ ីរពេ;្សងU្ន ផ្នែ))ពេ�ះ។ Gពេ��ីយផ្នែ3លទទួលY�គឺជាតម្លៃ��()Yូ) ី 0 ពេn 1ផ្នែ3លម្មា��័យថ្នាទិ្ន��័យទាងំ ីរគឺ3ូGU្ន ពេហីយថយGុះ3ល ់ 0 ផ្នែ3លម្មា��័យថ្នាeុសU្ន ទាងំ(សងុ (Fraenkel & Wallen, 1993)។ ពេយាងពេn2�លទ្ធ;លភាគរយជា�ធ្យ�រ)ស់ភូ�ិទាងំ ីរY�)ង្វាl ញថ្នា ភាគសំណាកពេ()ង()ចាក់រ)ស់ភូ�ិអូ2ពេម្មារ �ិងភូ�ិថ�ុក( ីង�ិ�ម្មា�លក្ខណៈeុសU្ន ជាក់@ក់ពេន្ទាះពេទ(ទាងំពេ()ង)ំណិត2�ភូ�ិ�ិង)ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍)2�ការគណន្ទាCHITEST(χ2)។

)ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍រវាងភូ�ិអូ2ពេម្មារ�ិងថ�ុក( ីង:χ2 = 1 )ំណិត2�ភូ�ិរវាងភូ�ិអូ2ពេម្មារ�ិងថ�ុក( ីង :χ2 = 0.99

តារាង 4. 3: រដើក្រាបXបដើធXបភាគរយនៃ�សមាសធាតុ,^ំរបស់ដើក្រាបងក្រាបចាក់1�ពីបំណិតកEុងទីពិដើស្មាធ�៍�ិងបណិតតាមMូមិ

ល.រ សម្មាសធាតុ)ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍ )ំណិត2�ភូ�ិ

ភូ�ិអូ2ពេម្មារ(%)

ភូ�ិថ�ុក( ីង(%)

ភូ�ិអូ2ពេម្មារ(%)

ភូ�ិថ�ុក( ីង(%)

29

1 234

5

79

10

11

12 13 14 15 16 18178

1,8-cineol

6

1 α-Pinene 1.92 1.88 1.65 1.64

2 Sabinene 1.75 1.71 1.26 1.29

3 β-Pinene 2.38 2.29 1.78 1.84

4 β-Myrcene 0.35 0.43 0.47 0.43

5 Limonene 2.93 3.05 1.90 2.58

6 1,8-Cineol 70.92 71.19 60.23 62.63

7 Isoterpinollene 1.05 1.05 1.51 1.03

8 α-Terpinene 2.64 2.73 3.87 3.23

9 Terpinolene 0.82 0.83 0.94 1.01

10 Terpinene-4-ol 0.75 0.75 2.38 2.26

11 α-Terpineol 10.44 10.31 11.52 11.60

12 β-Farnesene 0.50 0.50 1.56 1.43

13 α-Caryophellene 0.40 0.42 1.30 1.25

14 Muurolene 0.44 0.44 1.47 1.43

15 Gurjunene 0.74 0.67 1.45 1.06

16 α-Elemene 0.40 0.37 0.53 0.47

17 Guaiol 0.61 0.54 0.73 0.65

18 β-Eudesmol 0.70 0.62 0.82 0.72*តម្លៃ��CHITESTរវាងពេ()ងផ្នែ3ល)ិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍�ិង2�ភូ�ិរ)ស់ភូ�ិអូ2ពេម្មារ χ2 = 0.87*តម្លៃ��CHITESTរវាងពេ()ងផ្នែ3ល)ិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍�ិង2�ភូ�ិរ)ស់ភូ�ិថ�ុក( ីង χ2 = 0.98

លំង្វាកស្តង់-Gំពេពាះម្មា_ សីុ� GC-FID ក្នុងករណីពេ�ះ(តវូY�គណន្ទារកGំពេពាះភាគរយរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំស ពេ-យសារផ្នែតការ(សាវ(ជាវពេ�ះពេផ្កា្ត តពេnពេលីការរកសម្មាសធាតុផ្នែ3លម្មា��ិងភាគរយរ)ស់វា។ 3ូGពេ�ះពេហីយពេទី)ម្មា�ការសពេ(�Gរកលំង្វាកស្តង់-រ)ស់ភាគរយផ្នែ3លម្មា�តម្លៃ��ជា�ធ្យ�គឺ SD = 0.04

3ូGពេ�ះ Gំពេពាះរាល់តម្លៃ��ពេលeផ្នែ3លម្មា�ក្នុង2រាងផ្នែ3ល)ង្វាl ញ ីភាគរយរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំស�ី�ួយៗគឺអាGម្មា�តម្លៃ��ពេល្អ�ង 0.04%។

Gំពេពាះការវភិាគពេ()ង()ចាក់ពេ-យម្មា_ សីុ� GC-MS គឺY�)ង្វាl ញ ីពេz� ះរ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗផ្នែ3លម្មា�2�លំ-)់ម្លៃ�ការពេGញ ិG3ូGU្ន ពេn�ិងការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FIDផ្នែ3រ។ ភាគរយម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ងផ្នែ3លY� ីតំ)�់ទាងំ ីរ(តវូY�)ូក)ញ្ចូលU្ន �ិងទាញរក�ធ្យ�ក្នុងការពេ(),)ពេធ,)ជា�ួយពេ()ង Eucalyptus �ិងពេ()ងTea tree(3ូGក្នុង2រាទី4.5)ផ្នែ3លក្នុងពេន្ទាះពេ()ង()ចាក់ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗGំ�ួ� 18 ពេ()ង Eucalyptus ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗGំ�ួ�7 �ិងពេ()ង Tea tree ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសGំ�ួ�15។

2រាង 4. 4: ការពេ(),)ពេធ,)ភាគរយម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំស�ី�ួយៗផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង()ចាក ់ ពេ()ងEucalyptus �ិងពេ()ង Tea Tree

ល.រ សម្មាសធាតុ ពេ()ង()ចាក់ ពេ()ង ពេ()ង30

(%ជា�ធ្យ�ម្លៃ�តំ)�់ទាងំ2) Eucalyptus(%) Tea Tree(%)1 α-Pinene 1.90 2.71 0.66

2 Sabinene 1.73 0.54 2.37

3 β-Pinene 2.34 0.73 0.94

4 β-Myrcene 0.39 0.98 0.86

5 α-Phellandrene - - 0.51

6 α-Terpinene - - 9.48

7 m-Cymene - - 2.16

8 Limonene 2.99 2.53 1.14

9 1,8-Cineol 71.06 89.25 3.26

10 Isoterpinollene 1.05 3.33 20.62

11 Terpinolene 0.83 - -

12 Terpinene-4-ol 0.75 - 42.50

13 α-Terpineol 10.38 - 3.07

14 β-Farnesene 0.50 - -

15 α-Terpinene 2.69 - 3.65

16 α-Caryophellene 0.41 - -

17 Muurolene 0.44 - -

18 Gurjunene 0.71 - -

19 α-Elemene 0.39 - -

20 Santolinatriene - - 1.75

21 Guaiol 0.58 - -

22 Cadinene - - 1.65

23 β-Eudesmol 0.66 - -

៤.៤ លទ្ធ;លម្លៃ�ការកំណត់សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់

៤.៤.១ បែ]^ដើងលូតលាស់របស់1ក់ដើតរីជាធ��2Yក់ពេតរមី្មា�ពេ លពេវ@វាស(ម្មា)់លូត@ស់�ិងង្វា)់ពេnវញិ ផ្នែ3លវាជាការចាYំG់�ួយ

ក្នុងការពេធJីផ្នែe្សពេកាងលូត@ស់រ)ស់Yក់ពេតរផី្នែ3ល(តវូយក�ក ិពេសាធ�៍។ ការពេរ,)GំពេធJីផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ី

31

E.coli, Micrococcus lutueus �ិងStaphylococcus sp.ម្មា�លទ្ធ;ល)ង្វាl ញពេpGពេន្ទា� ះពេម្មា_ ងទី 3-4 Yក់ពេតរកំី ុងផ្នែតលូត@ស់ខា� ងំ(2រាងទី4.5)។

តារាង 4. 5:ចំ�ួ�1ក់ដើតរីបែ&លលូតលាស់តាមដើមា= ង�ិងសំរបូដើ5 570nm

ពេម្មា_ ងE.coli Micrococcus luteus Staphylococcus sp.

A (10-

3) Gំ�ួ�Yក់ពេតរ(ី106) A( 10-3) Gំ�ួ�Yក់ពេតរ ី A(10-3) Gំ�ួ�Yក់ពេតរ ី0 94 2 24 3 62 1

1 121 57 64 8 224 14

2 465 124 155 63 355 46

3 1165 181 290 177 935 182

4 1586 426 1254 453 1259 392

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.50

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

(កា) 4. 1:ផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ីE.coli

32

ផ្នែe្សពេកាងសំរ)ូ

Gំ�ួ�Yក់ពេតរ ី

ពេម្មា_ ង

Gំ�ួ�Y

ក់ពេតរ/ី សំ

រ)ូពេp 5

70nm

(10-3

)

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.50

200

400

600

800

1000

1200

1400

ដើមា= ង

(កា) 4. 2: ផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ីMicrococcus luteus

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.50

200

400

600

800

1000

1200

1400

ដើមា= ង

(កា) 4. 3: ផ្នែe្សពេកាងម្លៃ�ការលូត@ស់ម្លៃ�Yក់ពេតរ ីStaphylococcus sp.

៤.៤.២វធីិស្មាក្រាស្តថ្នាសប�្សាយវធីិសា(ស្តថ្នាស)�្សាយ ជាវធីិសា�ញ9�ួយផ្នែ3ល(តវូY�ពេគពេ()ីក្នុងការពេតស្ត ីឥទ្ធិ លរ)ស់សារធាត ុ ឬថ្នា្ន ំ

ណា�ួយពេnពេលី�ី(កសូារពាង្គកាយ ិពេសសYក់ពេតរ3ូីGផ្នែ3លY�អះអាងខាងពេ3ី�។ ក្នុងការ ិពេសាធពេ�ះ Yក់ពេតរ�ីី�ួយៗ(តវូY�ពេធJីពេតស្តGំ�ួ�)ី3ងពេ3ី�្ីបពេ;្ទ�ងផ្កា្ទ ត់Gំពេលីយ �ិងគណន្ទារក�ធ្យ�ម្លៃ�តំ)�់រារំាង ឬតំ)�់()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ។ី រាល់ការវាស់តំ)�់រារំាងគឺ(តវូY�វាស់អងkត;្ចិតគិតជា�ីលីផ្នែ�_(ត(mm)។

2រាង 4. 6:តំប�់រារំាងបែ&លមា�ឥទ្ធិពលដើលី1ក់ដើតរគិីតជាមធBម

ពេ()ងតំ)�់រារំាងផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ លពេលីYក់ពេតរ ី(mm)

Escherichia coli Micrococcus luteus Staphylicoccus sp.()ចាក់ 12.0 19.3 14.0

33

ផ្នែe្សពេកាងសំរ)ូ

Gំ�ួ�Yក់ពេតរ ី

Gំ�ួ�Y

ក់ពេតរ/ី សំ

រ)ូពេp

570n

m(1

0-3)

ផ្នែe្សពេកាងសំរ)ូ

Gំ�ួ�Yក់ពេតរ ី

Gំ�ួ�Y

ក់ពេតរ/ី សំ

រ)ូពេp 5

70nm

(10-3

)

Tea tree 19.3 24.0 14.0Euacalyptus 9.0 13.3 9.0ពេ()ងឆា 0.0 0.0 0.0

ពេ(កាយ ីទុកពេpក្នុងទូរ)ណ្តុ ះរយៈពេ លពេ ញ�ួយយ) ់ ពេpពេលីម្លៃ;្ទចាហួយម្មា�ភា (សអា)់ផ្នែ3លពេ ញពេnពេ-យYក់ពេតរ3ុីះលូត@ស់។ )_ុផ្នែ�្តពេ-យផ្នែឡកពេpជំុវញិ(ក-សពេ(ចាះផ្នែ3លម្មា�ពេ()ងទាងំ)ី()ពេភទពេន្ទាះម្មា�សភា ថ្នា� ផ្នែ3លម្មា��័យថ្នាជាតំ)�់រារំាង ឬសំ@)់Yក់ពេតរ(ីរ)ូទី 4.11)។

(a)

(b) (c) (d)រ)ូភា 4. 11:លទ្ធ;លម្លៃ�ការពេតស្តថ្នាស)�្សាយ:

(a)ចា�ចាហួយផ្នែ3លYក់ពេតរ�ិី�ទា�់លូត@ស់(b)ចា�ចាហួយYក់ពេតរ ីE.coli(c)ចា�ចាហួយYក់ពេតរ ីMicrococcus luteus(d)ចា�ចាហួយYក់ពេតរ ី Staphylococcus sp.

ជំ ូក ៥ការ ិភាក្សា�ិងការស�្និ-f �

៥.១ លទ្ធ;លម្លៃ�)ំណិតពេ()ង()ចាក់ពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លទទួលY� ី)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក គឺម្មា�លក្ខណៈថ្នា� �ិងម្មា�ក�ិ�()ពេហីរ។ ទិ�្ន;លពេ()ង

()ចាក់ជាម្មា_ សផ្នែ3លទទួលY� ី)ំណិតពេ-យGំហាយទឹកម្លៃ�តំ)�់ទាងំ ីរជា�ធ្យ�គ ឺ 1.14%w/w ម្លៃ�ស�ឹក(សស់។ �្យា�ងពេទ,ត ពេ()ងផ្នែ3លទទួលY� ី)ំណិតស�ឹក(សស់�ិងស�ឹកពេ(ក,�ម្មា�)រមិ្មាណ()ហាក់()ផ្នែហលU្ន ផ្នែ3លអាGទាញការស�្និ-f �Y�ថ្នា )រមិ្មាណពេ()ង()ចាក់�ិ�Yត់)ង់ពេទពេទាះ)ីជាស�ឹក()ចាក់(តវូY�ហាលម្លៃថ�(កំពេ�()ផ្នែហល35oC)ក៏ពេ-យ។ Gំពេពាះទិ�្ន;លពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3ល)ិតY�ពេ�ះស្ថិតពេpក្នុងក(�ិត�ធ្យ� ពេ)ីពេ(),)ពេធ,)ពេn�ឹងការសិក្សាក��ង�ក។ ជាក់ផ្នែស្តងការ ិពេសាធរ)ស់ Aboutabl et al. (1991)ទិ�្ន;លពេ()ង Melaleuca quinqenervia ជាម្មា_ សផ្នែ3ល

34

ទទួលY�គឺ 2 - 2.5% ពេហីយពេ(កាយ�ក Farag et al. (2004)Y�ពេរ,)Gំ)ំណិតពេ()ងសារវ�្ត Melaleuca leucadendron ផ្នែ3លទទួលY�ទិ�្ន;ល 1.20-1.58%។ �្យា�ងពេទ,ត ទិ�្ន;លពេ()ងផ្នែ3លY� ី)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក ីស�ឹក Melaleuca quinqenervia ពេpពេកាះ New Caledonia ជា�ធ្យ�គឺ 0.7% (Trilles et al. (2006) ពេហីយពេ-យផ្នែឡកពេpឆា្ន ំ2007 ពេ@ក Silva et al. Y�ពេធJីការ ិពេសាធ�ិងទទួលY�ទិ�្ន;លពេ;្សងៗ ី)ំណិតពេ()ងសារវ�្តម្លៃ�អ�្ូបរ Melaleuca�ួយGំ�ួ�3ូGជា Melaleuca armilaris (3.9%), Melaleuca alternifola (4.0%) �ិងMelaleuca leucadendron (1.5%)។ 3ូGពេ�ះទិ�្ន;លពេ()ង�ិងអាGផ្នែ()()លួពេn2�តំ)�់ពេ;្សងៗU្ន ។

៥.២ លទ្ធ;លកម្លៃ�ការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID �ិង GC-MS2�ការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-FID Y�)ង្វាl ញថ្នាពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3ល)ិតY� ីភូ�ិទាងំ ីរម្មា�

ិGម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់Gំ�ួ�18 3ូGU្ន eណៈពេ លផ្នែ3លពេ()ង Eucalyptus ផ្នែ3លម្មា� ិGសំខា�់ៗGំ�ួ�7 �ិងពេ()ង Tea tree Y� ិGសំខា�ៗGំ�ួ�15។ ពេ(o ីY�-ក់(កមូ្មា_ តូ(កា�ឲ្យ(តតួU្ន )ង្វាl ញថ្នា សម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងរ)ស់ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ3ូGU្ន ពេn�ឹងសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងម្លៃ�ពេ()ងEucalyptus ផ្នែ3លម្មា� ិGពេលGពេGញពេpន្ទាទី 7.2 - 7.5 �ិង ិG�ួយGំ�ួ�ពេទ,ត3ូGU្ន ពេn�ឹងពេ()ងEucalyptus;ង �ិងពេ()ង Tea tree;ង។ ពេ-យផ្នែឡក2�ការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ� GC-MSY�)ង្វាl ញ ីពេz� ះរ)ស់ ិGម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់3៏ម្លៃទពេទ,ត 2�រយៈការGង្អុល)ង្វាl ញ ី)ណា្ណ ល័យ NIST ផ្នែ3លម្មា�ពេន្ទាះក្នុងក��វធីិរ)ស់កំុ ្ូយរទ័រម្លៃ�ម្មា_ សីុ� GC-MS ពេ�ះ។ សម្មាសធាតុ;្ំុសG�្បងរ)ស់ពេ()ង()ចាក់គឺ1,8-cineol (3ូGU្ន ពេn�ឹងពេ()ងEucalyptus)ផ្នែ3លម្មា� 71.06% �ិងសម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗ�ួយGំ�ួ�ពេទ,ត3ូGជា α-Tepineol(10.38%), α-Terpinene(2.69%), α-Pinene(1.90%), β-Pinene(1.73 %), Isoterpinollene(1.05%), Terpinene-4-ol(0.75%)�ិងសម្មាសធាតុ3ម្លៃទពេទ,តផ្នែ3លម្មា�ភាគរយម្លៃ�សម្មាសធាតុ�ី�ួយៗតិGជាង 1%។ ផ្នែ3លក្នុងពេន្ទាះ;ងផ្នែ3រពេ()ងEucalyptusម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសពេUល គឺជា1,8-cineol(89.25%) ពេហីយពេ()ង Tea tree ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំសពេUលគឺTerpinene-4-ol(48.32%)។ Gំពេពាះសម្មាសធាតុ;្ំុសរ)ស់ពេ()ងMelaleuca quiquenervia ពេ�ះម្មា�(តវូY�ពេគសិក្សា�ិងរាយការណ៍ក��ង�កគឺម្មា�ភា ពេ;្សងៗU្ន ពេn2�តំ)�់Gំ�ួ�។ ពេpឆា្ន 1ំ990 ពេ@កMolt et al.Y�រកពេឃីញ1,8-cineol(41.1%) �ិងសម្មាសធាតុ;្ំស�ួយGំ�ួ�ពេទ,ត3ូGជា α-Pinene(3.2%), β-Pinene(0.8%), Myrcene(0.9%), Terpinolle(5.9%), Terpinene-4-ol(1.5%)�ិងα-Tepineol (8.7%) �ិងសម្មាសធាតុ3ម្លៃទពេទ,តពេpក្នុងពេ()ងCajuput។ ពេ-យផ្នែឡកពេ@ក Farag et al. (2004)Y�ពេធJីការវភិាគពេ()ង Melaleuca leucadendron ផ្នែ3លម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំុសសំខា�់ៗGំ�ួ� 19 តំណាងឲ្យ 97.09% ម្លៃ�ពេ()ងផ្នែ3លក្នុងពេន្ទាះម្មា�សម្មាសធាតុពេUលGំ�ួ�2 គឺ1,8-cineol(64.30%)�ិងα-Tepineol (11.02%)។ 2�លទ្ធ;លY�)ង្វាl ញថ្នាពេ()ង()ចាក់ម្មា�សម្មាសធាតុ;្ំុសពេUលជា 1,8-cineol �ិងសម្មាសធាតុ;្ំស3៏ម្លៃទពេទ,ត។

ពេគអាGពេធJីការផ្នែ)ងផ្នែGកអំ�្ូបរ Melaleuca Y�ពេ-យពេយាងពេn2�ភាគរយសម្មាសធាតុ;្ំស1,8-cineol, Terpinene-4-ol �ិងសម្មាសធាតុពេ;្សងពេទ,តផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង(Silva et al., 2007)។ 3ូGពេ�ះពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លយក�កសិក្សាពេ�ះ គឺជាពេ()ពេភទគី�ី1,8-cineolម្លៃ�()ពេភទពេ()ងMelaleuca quiquenervia ពេ-យសារផ្នែតវាម្មា�ភាគរយម្លៃ�សម្មាសធាតុ1,8-cineole្ពស់ជាងពេគ (71.06%)ផ្នែ3លជាសម្មាសធាតុ;្ំសG�្បងរ)ស់ពេ()ងពេ�ះ។

៥.៣ លទ្ធ;លម្លៃ�ការកំណត់សក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់Yក់ពេតរ ី E.coli ជាYក់ពេតរ�ួីយ()ពេភទផ្នែ3លជាទូពេn(តវូY�ពេគសា្គ ល់ថ្នាជាភា្ន ក់ង្វារ)ងkជំងឺរាគ2�រយៈអាហារ

(Poscott, Haley &Klein, 2005)។ Yក់ពេតរ ីE.coli ពេ�ះ(តវួY�ពេគយកពេធJីការសិក្សា2�-� ីការលូត@ស់រ)ស់វា �ិងការយកសម្មាសធាតុគី�ី ីរកុ្ខជាតិជាពេ(Gី�()ពេភទ�កពេធJីការ ិពេសាធពេ3ី�្ីប3ឹង ី()សិទ្ធភា រ)ស់សារធាតុទាងំពេន្ទាះក្នុងការសំ@)់Yក់ពេតរ ី(Hammer et al, 1999; Prabuseenivasan et al, 2006)។ Gំផ្នែ�កឯYកពេតរ ីMicrococus luteus ក៏(តវូY�ពេគយក�កសិក្សា;ងផ្នែ3រ ពេ-យសារវាជា ួកYក់ពេតរផី្នែ3លភាគពេ(Gី�)ងkក�្ទួលរម្មាស់ជា ិពេសសពេnពេលីកុម្មារ(Poscott, Haley &Klein, 2005)។ ពេ-យផ្នែឡកYក់ពេតរSីtaphylococcus sp.វញិ គឺជាYក់ពេតរ�ួីយ()ពេភទផ្នែ3ល(តវូY�យកពេGញ ីពេលីផ្នែស្បក��ុស្សផ្នែ3លរងការ)ងkជំងឺជាក់ផ្នែស្តង ពេ3ី�្ីបពេធJីការ ិ

35

ពេសាធ ី()សិទ្ធភា រ)ស់សម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�ពេpក្នុងពេ()ង()ចាក់។ ពេទាះជាយា_ ងណាក្តីការ ិពេសាធអំ ីសក��ភា ()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរមី្លៃ�ពេ()ងសារវ� ្ត ជាធ��2)ង្វាl ញ�ូវលទ្ធ;លពេ;្សងៗU្ន ពេn2�សម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ងពេន្ទាះផ្នែ;្អកពេលី()ពេភទរកុ្ខជាត ិ តំ)�់ផ្នែ3លរកុ្ខជាតិ3ុះលូត@ស់�ិងGំ�ួ�សម្មាសធាតុ;្ំសផ្នែ3លម្មា�លក្ខណៈជាក់@ក់()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ ី(Burt and Reinders, 2004)។

ពេយាង2�ការ ិពេសាធវធីិថ្នាស)�្សាយY�)ង្វាl ញថ្នា តំ)�់រារំាងរ)ស់ពេ()ង()ចាក់()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរEី.coli �ិងYកពេតរ ីMicrococus luteus ម្មា�ឥទ្ធិ លខា� ងំជាងពេ()ងEucalyptus )_ុផ្នែ�្ត ពេe្សាយជាងពេ()ងTea tree។ ពេ-យផ្នែឡកGំពេពាះYក់ពេតរ ី Staphylococcus sp.វញិ ពេ()ង()ចាក់ ម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ3ូGពេn�ឹងពេ()ងTea treeពេហីយខា� ងំជាងពេ()ងEucalyptus។ ពេយាង2�ការ ិពេសាធY�)ង្វាl ញថ្នា ពេ()ង()ចាក់ម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ ីE.coli, Micrococcus lutueus�ិងStaphylococcus sp. ()ហាក់()ផ្នែហល�ឹងពេ()ង Tea tree ផ្នែ3រ។ ពេ)ីគិត2�លំ-)់ឥទ្ធិ លម្លៃ�ពេ()ងទាងំ)ីពេ�ះពេnពេលីYក់ពេតរ ីE.coli, Micrococcus lutueus គឺពេ()ង Tea tree >ពេ()ង()ចាក់>ពេ()ងEucalyptus។ 3ូGពេ�ះពេ()ង()ចាក់ម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរគួីរឲ្យកត់សំUល់ផ្នែ3លពេ�ះជាលទ្ធ;លវជិ្ជម្មា��ួយ)ង្វាl ញថ្នា ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះ ិតជាម្មា�សារៈសំខា�់ណាស់ក្នុងការយក�កពេ()ី(Yស់�ិងផ្នែកម្លៃG្នក្នុងវ ិស័យសុខាភិYល �ិងឱសថY�យា_ ង()ពេសីរ។

៥.៤ ការសំពេយាគ �ិងសំពេណីស(ម្មា)់ការសិក្សា)�្ត)ន្ទា្ទ )់ពេទ,ត2�រយៈការសិក្សា ីលក្ខណៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក ់ ពេ-យពេ()ីវធីិ)ំណិតពេ-យGំហាយពេ3ី�្ីប)ិតយកពេ()ងពេGញ ី

ស�ឹក �ិងពេធJីការវភិាគពេ-យម្មា_ សីុ�GC-FID�ិងGC-MSY�)ង្វាl ញថ្នាពេpក្នុងពេ()ងពេ�ះម្មា�សារធាតុ;្ំសG�្បងជា 1,8-cineol �ិងសម្មាសធាតុ;្ំសសំខា�់ៗ3៏ម្លៃទពេទ,តសរ)ុទាងំអស់ម្មា� 18 សម្មាសធាតុ។ �្យា�ងពេទ,ត 2�រយៈសម្មាសធាតុ;្សំG�្បងពេ�ះពេ()ង()ចាក់(តវូY�កំណត់ជា()ពេភទគី� ី 1,8-cineol ម្លៃ�()ពេភទMelaleuca quinquenervia។ Gំពេពាះសក��ភា ជីវៈរ)ស់ពេ()ង()ចាក់ពេ�ះវញិ (តវូY�កំណត់ពេ-យវធីិថ្នាស)�្សាយផ្នែ3ល(តវូY�ពេ(),)ពេធ,)ជា�ួយពេ()ងEucalyptus �ិងពេ()ងTea tree។ ជា;លទ្ធ;លពេ()ង()ចាក់ពេ�ះម្មា�ឥទ្ធិ ល()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរទីាងំ)ីខា� ងំជាងពេ()ង Eucalyptus )_ុផ្នែ�្ត()ហាក់()ផ្នែហល�ឹងពេ()ង Tea tree។

2�រយៈសម្មាសធាតុ;្ំសរ)ស់ពេ()ងសារវ� ្ត ពេគអាG3ឹងអំ ីឥទ្ធិ ល�ិងសក��ភា ជីវៈរ)ស់វា()ឆាងំពេn�ឹង�ី(កូសារពាង្គកាយY�។ ពេហតុពេ�ះពេហីយGំពេពាះការសិក្សាពេ លពេ(កាយគួរផ្នែតអភិវឌ្ឍ�៍ពេ-យពេធJីការ)ំណិត()ភាគពេ()ង ពេ3ី�្ីបទាញយកសម្មាសធាតុ;្ំស�ី�ួយៗ�ក ិពេសាធ�៍ ីសក��ភា ជីវៈពេnពេលី�ី(កសូារពាង្គកាយ។ ការពេធJីផ្នែ))ពេ�ះគឺពេ3ី�្ីបកំណត់ឲ្យY�កា�់ផ្នែតG្បាស់អំ ីសម្មាសធាតុគី�ី;្ំសជាក់@ក់ពេpក្នុងពេ()ងផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ លពេn�ី(កសូារពាង្គកាយ ជា ិពេសស ួក�ី(កសូារពាង្គកាយផ្នែ3ល)ងkជំងឺ។ �្យា�ងវញិពេទ,តGំពេពាះការ ិពេសាធ ីសក��ភា ជីវៈម្លៃ�ពេ()ងសារវ�្តម្មា�វធីិសា(ស្ត�ួយGំ�ួ�ពេទ,ត 3ូGជាការពេតស្តរកកំហា)់តូG)ំ;ុតស(ម្មា)់()ឆាងំ�ឹងYក់ពេតរ(ីMIC) ការវភិាគពេ ល (Time kill Assay) �ិងការពេតស្តGំហាយរ)ស់ពេ()ង(Vapor test)។ រឯីYក់ពេតរផី្នែ3លយក�កពេធJីការ ិពេសាធគួរផ្នែតពេ(ជីសពេរសី�កឲ្យY�ពេ(Gី�()ពេភទពេ3ី�្ីប3ឹង ី()សិទ្ធភា រ)ស់ពេ()ង �ិងពេ3ី�្ីប3ឹង ីសារៈសំខា�់រ)ស់ពេ()ងពេ�ះកា�់ផ្នែតទូលំទូ@យ។ �្យា�ងវញិពេទ,ត )ំណិតស�ឹកe្ចី �ិងស�ឹកចាស់គួរផ្នែតពេធJី-G់ពេ-យផ្នែឡក ីU្ន ពេ3ី�្ីបពេ(),)ពេធ,)ទិ�្ន;លពេ()ងផ្នែ3លទទួលY�។ ពេ(o ីពេ�ះពេ()ងផ្នែ3លទទួលY�គួរផ្នែតរក្សាទុកក្នុង3) ណ៌ពេ2្ន ត ឬ(សអា)់ជា�ួយគំរ)ឲ្យY�(តឺ�(តវូពេជ,សវាង ីគំរ)ពេoសូ៊ ឬប្លា� ស្ទិGពេ(ពាះវាអាG)_ះពាល់3ល់គុណភា ពេ()ង()ចាក់។

36

ឯកស្មារដើdង

Aboutabl E. A., El Tohamy S.F., De Pooter H. L. and De Buyck L. F. (1991). L Comparative Study of the Essential Oil from the Three Melaleuca Species Growing in Egypt. Flavour and Fragrance Journal, 6. 139-141.

Boutekedjiret, C. Bentahar, F. Belabbes, R. and Bessiere, M. (2003). Extraction of rosemary oil by steam distillation and hydrodistillation. Flavour and Fragrance Journal, 18. 481-484.

Bruice, P. Y., (2004). Organic Chemistry, (4th ed.). Peason Education Inc.Burt, S. (2004). Essential oils: their antibacterial properties and potential applications

in foods - a review. International Journal of Food Microbiology, 94, 223-253.

CDC. (1999). Laboratory Methods for the Diagnosis of Epidemic Dysentery and Cholera. Atlanta, Georgia

Cheoeng S., Bun, M. and Sean, S.(2007). Study of Association of Prachak Production. Study Report. 1-28

Duncan, F. Disc Diffusion Susceptibility Methods. Pensacolastate University. Florida, US. accessed 24-05-2011.

Dy, P. P. (2000). Dictionary of plants used in CAMBODIA . Imprimerie Olympic Hor Thim: Phnom Penh.

EUCAST. (2009). Antimicrobial susceptibility testing EUSCAST disk diffusion method, Versoin 1.0.

Farag, R. S., Shalaby, A. S., El-Baroty, G. A., Ibrahim, N. A., Ali, M. A. and Hassan, E. M. (2004). Chemical and Biological Evaluation of the Essential Oils of Different Melaleuca Spacies. Phytotherapy Research, 18, 30-35. (http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ptr.1348/pdf)

Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (1993). How to Design and Evaluate Research in Education, (2nd ed.). McGraw-Hill, New York

Hammer, K. A., Carson, C. F. and Riley, T. V. (1999). Antimicrobial activity of essential oils and other plant extracts. Journal of Applied Microbiology, 86, 985-990. (http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2672.1999.00780.x/pdf)

Hammer, K. A., Carson, C. F. and Riley, T. V. (2002). In vitro activity of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil against dermatophytes and other filamentous fungi. Journal of Antimicrobial Chemotherapy, 50, 195-199.

Hammer, K. A., Carson, C. F. and Riley, T. V. (2003). Antifungal activity of the components of Melaleuca alternifolia (Tea tree) oil. Journal of Applied Microbiology, 95, 853-860.

Harris, D. C. (2007). Quantitative Chemical Analysis, (7th ed.). W. H. Freeman and Company, New York

Havey, D. (2000). Modern Analytical Chemistry. McGraw-Hill, New York

37

Inouye, S., Takizawa, T. and Yamaguchi, H. (2001). Antibacterial activity of essential oils and their major constituents against respiratory tract pathogens by gaseous contact. journal of Antimicrobial Chemotherapy, 47, 565-573. (http://jac.oxfordjournals.org/content/47/5/565.full.pdf )

Jobling, J. (2000). Essential Oils: A new idea for postharvest disease control. Retrieved April 4, 2011 from: www.postharvest.com.au

Kham, L. (2004). Medical Plant of Cambodia: Habitat Chemical Constituents and Ethnobotanical Uses. Bendigo Scientific Press, Golden Square: Australia.

Lee, S. O., Choi, G. J., Jang, S. J., Lim, H. K., Cho, K. Y. and Kim, J. C. (2007). Antifungal Activity of Five Plant Essential Oils as Fumigant Against Postharvest and Soilborne Plant Pathogenic Fungi. Plant Pathogen Journal, 23. 97-102.(www.ppj-online.org/folder.php?a=down&id=44798)

Lee, Y. S., Kim, J., Shin, S. C., Lee, S. G. and Park, I. K. (2008). Antifungal activity of Myrtaceae essential oils and their components against three phytopathogenic fungi. flavour and fragranc journal, 23, 23-28. (junheon.webs.com/article/FFJ%202008%20p23.pdf)

McMurry, J. (2004). Organic Chemistry, (6th ed, p. 1035-1037), Belmont, USAMedical and Traditional Drug Research Centre. (1996). Medical Plant in Cambodia

(Level 1). Ministry of Health, Phnom Penh. Cambodia, p.100Mohrig, J. R., Hammond,C. N., Schatz, P. F. and Morrill, T. (2003), Techniques in

Organic Chemistry, W. H. Freeman and Company, New York, p. 129-131Molt, O. M., Hodacova, J. and Ubik, K. (1990). Composition of Vietnamese Cajuput

Essential Oil. Flavour and Fragrance Journal, 5, 39-42. Nerio, L. S., Olivero-Verbel, J. and Stashenko, E. (2010). Repellent activity of

essential oils: A review. Bioresource Technology ,101. 372–378.Orwa, C., Mutua, A., Kindt, R., Jamnadass, R. and Simons, A. (2009). A tree

reference and selection guide: Melaleuca quinaquenervia¸1-6. Retrieve March 31, 2011, from Agroforestree Database.(http://www. worldagroforestry.org/treedb2/AFTPDFS/Melaleuca_quinquenervia.pdf)

Poscott, Haley &Klein (2005). Microbiology(6th ed.). McGraw-Hill, New York.Prabuseenivasan S., Jayakumar M. and Ignacimuthu S. (2006). In vitro antibacterial

activity of some plant essential oils. BMC complementary and Alternative Medicine, 6:39. 1-8.

Quek, A. (2010). Benefits of using Essential oils. Retrieved May 15, 2011 from: http://www.wellnessoriginalingredient.com/MostReadArticle/article/Aromatherapy/BenefitsofusingEssentialOils.html

Raber, D. J. & Raber, N. K. (1988). Organic Chemistry, West Publishing company. New York

Ramanoelina, P. A., Bianchini, J. P. and Gaydou, E. M. (2008). Main Industrial Niaouli(Melaleuca quinquenervia) Oil Chemotype Productions from Madacascar.journal of essential oil research, 20, 261-266. (http://www. ism2.univ-cezanne.fr/fichiers_pdf/807.pdf)

Settle, F. A. (1997). Handbook of Instrumental Techniques for Analytical Chemistry.

38

Prentice-Hall, Inc. New JerseySilou T., Mapola G., Makany R. A., Loumouamou A. N., Malanda M. and Chalchat J.

C. (2009). Model of Steam and Water Extraction of Essential Oil of Eucalyptus Citriodora Using Complete 2n Fractional Plan. International of Food Engineering, 5, 1-9.

Siva, C. J., Barbosa, L. C. A., Maltha, C. R. A., Pinheiro, A. L. and Ismail, F. M. D. (2007). Comparative study of the essential oils of seven Melaleuca (Myrtaceae) species grown in Brazil. Flavour Fragrance Journal, 22, 474-478.

Smith, J. D. (2006). Organic Chemistry, McGraw-Hill, New YorkSokivic, M., Marin, P. D., Brkic, D., and Griensven, L. N. (2007). Chemical

Composition and Antibacterial Activity of Essential Oil of Ten Aromatic Plants against Human Pathogenic Bacteria, Global Science Book.

Southwell I. & Lowe R. (1999). Tea Tree, The Genus Melaleuca, Hardwood academic publishers. 155-156

Trilles, L. B., Bombarda, I., Bouraiíma-Madjebi, S., Raharivelomanana, P. Bianchini, J. P. and Gaydou, E. M. Occurrence of various chemotypes in niaouli[Melaleuca quinquenervia (Cav.) S. T. Blake] essential oil from New Caledonia.flavour and fragrance journal, 21, 677-682.

(http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ffj.1649/pdf)Wheeler, G. S. (2006). Chemotype variation of the weed Melaleuca quinquenervia

influences the biomass and fecundity of the biological control agent Oxyops vitiosa. journal of Biology Control, 36, 121-128.

(http://www.ddr.nal.usda.gov/bitstream/10113/1800/1/ND43772547.pdf)Wong, K. Y., Signal, F. A., Campoin, S. H., and Motion, (2005). Citronella as an

Insect Repellent in Food Packaging, Journal of Agriculture and Food Chemistry, 53. 4633-4636

39

ឧ)ស�្ព័�្ធ ទិ�E�័យនៃ�បំណិតដើFយចំហាយស្លឹកក្រាបចាក់

2រាងទី1: ម្មា_ ស�ិងម្មាឌពេ()ង()ចាក់�ធ្យ�ផ្នែ3លទទួលY�)ំណិតពេ-យGំហាយទឹក

តំ)�់ ទំង�់ស�ឹក(សស់

)ំណិតពេលីកទី១ )ំណិតពេលីកទី២ )ំណិតពេលីកទី៣ម្មា_ សពេ()ង

(g)ម្មាឌពេ()ង

(mL)ម្មា_ សពេ()ង

(g)ម្មាឌពេ()ង

(mL)ម្មា_ សពេ()ង

(g)ម្មាឌពេ()ង

(mL)

ភូ�ិថ�ុក( ីង 400 g 4.91 6.35 4.45 5.70 4.29 5.50

ភូ�ិអូ2ពេម្មារ 400 g 4.71 6.00 4.58 5.90 4.34 5.60

ម្មា_ ស�ិងម្មាឌពេ()ង()ចាក់�ធ្យ�ផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�គណន្ទា2�រ)ូ��្តៈ- ម្មា_ សពេ()ង()ចាក់�ធ្យ� X=4,91+4,45+4,29

3=4.55 g

- ម្មា_ សពេ()ង()ចាក់�ធ្យ� X=6,35+5,70+5,503 = 5.85 mL

3ង់សីុពេតពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លទទួលY� d = 4.55/5.85 = 0.78ពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លទទួលY� ីការ)ិតពេ-យGំហាយ (តវូY�ថ�ឹងម្មា_ ស�ិងវាស់ម្មាឌពេ3ី�្ីបគណន្ទារកទិ្ន�;ល

ជាម្មា_ សរ)ស់ពេ()ងពេធ,)�ិងម្មា_ សស�ឹក(សស់។ ទិ�្ន;លជាម្មា_ សរ)ស់ពេ()ង()ចាក់(តវូY�គណន្ទា2�រ)ូ��្ត3ូGខាងពេ(កា�។

Rd(%) = m()្ង)

m(ស� ឹ កស្ស់) x 100

2រាងទី2: ភាគរយជាម្មា_ សផ្នែ3លទទួលY� ី)ំណិតស�ឹក()ចាក់(សស់តំ)�់ ម្មា_ សស�ឹក(សស់

(g)ម្មា_ សពេ()ង

(g)ទិ�្ន;លជាភាគរយ

(% w/w)ភូ�ិថ�ុក( ីង 400 4.55 1.14

ភូ�ិអូ2ពេម្មារ 400 4.54 1.14

2រាងទី3: ម្មា_ ស�ិងម្មាឌពេ()ង()ចាក់Y� ីការ)ិតស�ឹកពេ(ក,�

)ំណិត ទំង�់ស�ឹក(សស់ (g)

ទំង�់ស�ឹក(សស់ពេ(កាយពេ លហាលឲ្យពេ(ក,�

(g)

ម្មា_ សពេ()ង(g)

ម្មាឌពេ()ង(mL)

ពេលីកទី១ 400 205.65 4.54 5.80

ពេលីកទី២ 400 198.52 4.58 6.00

ពេលីកទី៣ 400 205.61 4.56 6.00

រគណaលំង្ហាកស្តង់Gំពេពាះលទ្ធ;លផ្នែ3លY� ីការ)ិតពេ()ងពេGញ ីស�ឹក()ចាក់ (តវូY�គណន្ទារកលំង្វាកស្តង់-(SD) ពេ3ី�្ីប

ពេ;្ទ�ងផ្កា្ទ ត់ទិ្ន��័យផ្នែ3លទទួលY�។ លំង្វាកស្តង់-ម្លៃ�ម្មា_ ស�ិងម្មាឌពេ()ង()ចាក់ផ្នែ3លទទួលY�(តវូY�គណន្ទា2�ក��វធីិ Microsoft Excel។

40

រ)ូ��្តៈ SD = √∑ (x−x )2

(n−1)

2រាងទី4: លំង្វាកស្តង់-រ)ស់ម្មា_ សីុ� GC-FID

សម្មាសធាតុពេលីកទី

1ពេលីកទី

2ពេលីកទី

3ពេលីកទី

4ពេលីកទី

5ពេលីកទី

6ពេលីកទី

7ពេលីកទី

8ពេលីកទី

9ពេលីកទី

10SD

α-Pinene 1.71 1.60 1.37 1.40 1.52 1.58 1.69 1.77 1.63 1.67 0.13

Sabinene 1.25 1.24 1.24 1.23 1.22 1.24 1.19 1.25 1.27 1.17 0.03

β-Pinene 1.80 1.77 1.78 1.77 1.77 1.77 1.78 1.81 1.72 1.74 0.03

β-Myrcene 0.42 0.41 0.42 0.42 0.32 0.43 0.40 0.40 0.40 0.41 0.03

Limonene 1.55 1.54 1.66 1.57 1.56 1.56 1.57 1.56 1.56 1.57 0.03

1,8-Cineol 62.33 61.94 62.65 62.67 62.29 62.24 62.63 62.40 62.27 62.71 0.25

Isoterpinollene 0.98 1.00 1.00 0.99 1.00 1.00 0.98 0.99 0.99 1.08 0.03

α-Terpinene 3.25 3.21 3.25 3.26 3.27 3.22 3.22 3.23 3.24 3.23 0.02

Terpinolene 1.01 1.00 1.02 1.02 1.02 1.01 1.01 1.01 1.01 1.01 0.01

Terpinene-4-ol 12.71 12.57 12.69 12.76 12.76 12.64 12.57 12.62 12.66 12.60 0.07

α-Terpineol 2.37 2.34 2.37 2.38 2.37 2.36 2.34 2.36 2.36 2.35 0.01

β-Farnesene 1.43 1.42 1.44 1.45 1.44 1.43 1.42 1.43 1.43 1.43 0.01

α-Caryophellene 1.27 1.30 1.26 1.26 1.26 1.26 1.28 1.28 1.28 1.25 0.01

Muurolene 1.43 1.51 1.41 1.40 1.42 1.42 1.47 1.44 1.48 1.42 0.04

Gurjunene 1.07 1.06 1.07 1.10 1.06 1.06 1.06 1.06 1.06 1.06 0.01

α-Elemene 0.48 0.49 0.47 0.46 0.47 0.46 0.47 0.46 0.47 0.47 0.01

Guaiol 0.65 0.72 0.64 0.64 0.64 0.64 0.63 0.64 0.63 0.62 0.03

β-Eudesmol 0.73 0.77 0.72 0.72 0.72 0.71 0.71 0.71 0.72 0.70 0.02

Average 0.04

ទិ�E�័យភាគរយនៃ�សមាសធាតុ,^ំរបស់ដើក្រាបងក្រាបចាក់2រាងទី5:ភាគរយជា�ធ្យ�ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ង()ចាក់រ)ស់ភូ�ិថ�ុក( ីង()ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍)សមាសធាតុ ភាគរយ

(ដើលីកទី1)ភាគរយ

(ដើលីកទី2)ភាគរយ

(ដើលីកទី3)ភាគរយមធBម

α-Pinene 1.86 1.73 2.06 1.88Sabinene 1.65 1.57 1.92 1.71β-Pinene 2.12 2.04 2.71 2.29β-Myrcene 0.61 0.27 0.40 0.43Limonene 3.05 3.06 3.04 3.051,8-Cineol 71.10 71.13 71.35 71.19Isoterpinollene 1.04 1.05 1.07 1.05α-Terpinene 2.88 3.04 2.26 2.73Terpinolene 0.80 0.91 0.77 0.83Terpinene-4-ol 0.75 0.86 0.65 0.75

41

α-Terpineol 10.02 12.02 8.88 10.31β-Farnesene 0.50 0.58 0.42 0.50α-Caryophellene 0.44 0.49 0.33 0.42Muurolene 0.45 0.53 0.34 0.44Gurjunene 0.72 0.82 0.46 0.67α-Elemene 0.42 0.42 0.28 0.37Guaiol 0.61 0.63 0.37 0.54β-Eudesmol 0.71 0.73 0.42 0.62

2រាងទី6: ភាគរយជា�ធ្យ�ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ង()ចាក់រ)ស់ភូ�ិថ�ុក( ីង()ំណិត2�ភូ�ិ)

សមា

សធា

តុ

ភាគសំ

ណាកទី

1

ភាគសំ

ណាកទី

2

ភាគសំ

ណាកទី

3

ភាគសំ

ណាកទី

4

ភាគសំ

ណាកទី

5

ភាគសំ

ណាកទី

6

ភាគសំ

ណាកទី

7

ភាគសំ

ណាកទី

8

ភាគសំ

ណាកទី

9

ភាគសំ

ណាកទី

10

�ធ្យ�

α-Pinene 1.70 1.69 1.69 1.55 1.41 1.70 1.69 1.66 1.79 1.48 1.64

Sabinene 1.27 1.27 1.27 1.25 1.27 1.29 1.38 1.24 1.34 1.31 1.29

β-Pinene 1.84 1.83 1.83 1.79 1.82 1.95 1.89 1.77 1.89 1.83 1.84

β-Myrcene 0.42 0.42 0.43 0.45 0.43 0.39 0.43 0.45 0.43 0.44 0.43

Limonene 1.57 1.58 1.59 1.57 1.58 1.58 1.58 1.55 1.58 1.57 1.58

1,8-Cineol 63.36 63.39 62.40 62.29 62.79 63.15 63.01 62.86 63.54 59.46 62.63

Isoterpinollene 1.01 1.01 1.00 1.02 1.02 1.02 1.02 1.01 1.03 1.15 1.03

α-Terpinene 3.21 3.24 3.20 3.28 3.26 3.23 3.21 3.21 3.18 3.28 3.23

Terpinolene 1.01 1.02 1.00 1.02 1.01 1.01 1.01 1.01 0.99 1.02 1.01

Terpinene-4-ol 2.35 2.37 2.33 2.36 2.36 2.37 2.34 2.35 2.34 2.37 2.35

α-Terpineol 12.54 12.70 12.42 12.75 12.70 12.66 12.60 12.55 12.30 12.76 12.60

β-Farnesene 1.43 1.44 1.42 1.44 1.44 1.44 1.42 1.42 1.42 1.44 1.43

α-Caryophellene 1.25 1.26 1.24 1.26 1.26 1.26 1.28 1.25 1.22 1.23 1.25

Muurolene 1.42 1.43 1.41 1.43 1.43 1.43 1.46 1.42 1.38 1.45 1.43

Gurjunene 1.05 1.06 1.05 1.07 1.10 1.07 1.05 1.12 1.01 1.05 1.06

α-Elemene 0.45 0.46 0.47 0.48 0.47 0.48 0.47 0.47 0.47 0.46 0.47

Guaiol 0.63 0.63 0.62 0.65 0.63 0.69 0.63 0.64 0.70 0.63 0.65

β-Eudesmol 0.71 0.71 0.70 0.72 0.71 0.77 0.70 0.72 0.73 0.70 0.72

2រាងទី7: ភាគរយជា�ធ្យ�ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ង()ចាក់រ)ស់ភូ�ិអូ2ពេម្មារ ()ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍)សមាសធាតុ (ដើលីកទី1) (ដើលីកទី2) (ដើលីកទី3) ភាករយមធBមα-Pinene 1.66 2.03 2.09 1.92Sabinene 1.50 1.89 1.85 1.75β-Pinene 2.11 2.55 2.47 2.38

42

β-Myrcene 0.33 0.37 0.37 0.35Limonene 2.90 2.95 2.93 2.931,8-Cineol 70.87 70.94 70.98 70.93 Isoterpinollene 1.03 1.05 1.06 1.05α-Terpinene 3.03 2.45 2.45 2.64Terpinolene 0.96 0.73 0.76 0.82Terpinene-4-ol 0.85 0.61 0.79 0.75α-Terpineol 12.18 9.46 9.69 10.44β-Farnesene 0.57 0.39 0.53 0.50α-Caryophellene 0.48 0.29 0.43 0.40Muurolene 0.53 0.33 0.46 0.44Gurjunene 0.86 0.60 0.77 0.74α-Elemene 0.43 0.34 0.42 0.40Guaiol 0.70 0.51 0.64 0.61β-Eudesmol 0.79 0.58 0.72 0.70

2រាងទី8: ភាគរយជា�ធ្យ�ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ង()ចាក់រ)ស់ភូ�ិអូ2ពេម្មារ()ំណិត2�ភូ�ិ)

សមា

សធា

តុ

ភាគសំ

ណាកទី

1

ភាគសំ

ណាកទី

2

ភាគសំ

ណាកទី

3

ភាគសំ

ណាកទី

4

ភាគសំ

ណាកទី

5

ភាគសំ

ណាកទី

6

ភាគសំ

ណាកទី

7

ភាគសំ

ណាកទី

8

ភាគសំ

ណាកទី

9

ភាគសំ

ណាកទី

10

�ធ្យ�

α-Pinene 1.70 1.66 1.97 1.63 1.70 1.53 1.58 1.55 1.48 1.66 1.65

Sabinene 1.27 1.20 1.33 1.24 1.29 1.25 1.22 1.20 1.38 1.21 1.26

β-Pinene 1.84 1.77 1.71 1.80 1.82 1.78 1.78 1.75 1.81 1.71 1.78

β-Myrcene 0.43 0.43 0.38 0.45 0.44 0.52 0.51 0.52 0.52 0.52 0.47

Limonene 1.88 1.91 1.89 1.92 1.91 1.90 1.91 1.92 1.89 1.90 1.90

1,8-Cineol 63.11 62.82 58.88 62.02 62.84 56.73 59.22 59.16 58.43 59.10 60.23

Isoterpinollene 1.50 1.58 1.52 1.48 1.53 1.50 1.53 1.48 1.47 1.55 1.51

α-Terpinene 3.21 3.22 2.98 3.19 3.18 4.59 4.54 4.61 4.62 4.57 3.87

Terpinolene 1.00 1.01 0.91 1.00 0.99 0.90 0.89 0.91 0.91 0.90 0.94

Terpinene-4-ol 2.35 2.35 2.25 2.32 2.32 2.41 2.42 2.45 2.45 2.43 2.38

α-Terpineol 12.54 12.57 11.61 12.45 12.40 10.66 10.61 10.77 10.85 10.69 11.52

β-Farnesene 1.42 1.43 1.37 1.41 1.41 1.70 1.70 1.72 1.73 1.71 1.56

α-Caryophellene 1.25 1.26 1.21 1.23 1.23 1.33 1.35 1.38 1.36 1.35 1.30

Muurolene 1.42 1.43 1.38 1.40 1.39 1.51 1.54 1.56 1.54 1.54 1.47

Gurjunene 1.45 1.49 1.49 1.41 1.43 1.42 1.44 1.44 1.46 1.43 1.45

α-Elemene 0.46 0.49 0.43 0.46 0.53 0.58 0.57 0.58 0.60 0.57 0.53

Guaiol 0.62 0.64 0.59 0.62 0.61 0.83 0.83 0.85 0.85 0.84 0.73

β-Eudesmol 0.70 0.72 0.65 0.70 0.68 0.93 0.94 0.95 0.96 0.95 0.82

រគណaរកភាព]ុសគ្នាE ជាក់លាក់តាម CHITESTCHITEST គឺជាវធីិពេតស្ត�ួយ()ពេភទស(ម្មា)់រកភា eុសU្ន ជាក់@ក់រ)ស់ទិ�្ន�័យផ្នែ))ចាត់ថ្នា្ន ក់�ិងផ្នែ))

ពេ(),)ពេធ,)2�រយៈក��វធីិ Micosoft Excel ផ្នែ3លម្មា�រ)ូ��្ត3ូGខាងពេ(កាយ។

43

2រាងទី9: ភាគរយជា�ធ្យ�ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ង()ចាក់

ល.រ សម្មាសធាតុ )ំណិតក្នុងទី ិពេសាធ�៍ )ំណិត2�ភូ�ិភូ�ិអូ2ពេម្មារ ភូ�ិថ�ុក( ីង ភូ�ិអូ2ពេម្មារ ភូ�ិថ�ុក( ីង

1 α-Pinene 1.92 1.88 1.65 1.642 Sabinene 1.75 1.71 1.26 1.293 β-Pinene 2.38 2.29 1.78 1.844 β-Myrcene 0.35 0.43 0.47 0.435 Limonene 2.93 3.05 1.90 2.586 1,8-Cineol 70.92 71.19 60.23 62.637 Isoterpinollene 1.05 1.05 1.51 1.038 α-Terpinene 2.64 2.73 3.87 3.239 Terpinolene 0.82 0.83 0.94 1.0110 Terpinene-4-ol 0.75 0.75 2.38 2.2611 α-Terpineol 10.44 10.31 11.52 11.6012 β-Farnesene 0.50 0.50 1.56 1.4313 α-Caryophellene 0.40 0.42 1.30 1.2514 Muurolene 0.44 0.44 1.47 1.4315 Gurjunene 0.74 0.67 1.45 1.0616 α-Elemene 0.40 0.37 0.53 0.4717 Guaiol 0.61 0.54 0.73 0.6518 β-Eudesmol 0.70 0.62 0.82 0.72

ទិ�្ន�៏យរវាងភូ�ិថ�ុក( ីង�ិងភូ�ិអូ2ពេម្មារGំពេពាះ)ំណិតក្នុងទី ីពេសាធ�៍ χ2=1 )ំណិត2�ភូ�ិχ2=1

ការពេ(),)ពេធ,)ទិ�្ន�័យ ម្លៃ�)ំណិតក្នុងទី ីពេសាធ�៍�ិង)ំណិត2�ភូ�ិ:ភូ�ិថ�ុក( ីងχ2=0.99ភូ�ិអូ2ពេម្មារχ2=0.98

2រាងទី10: ភាគរយជា�ធ្យ�ម្លៃ�សម្មាសធាតុ;្ំសពេ()ង()ចាក់សមាសធាតុ ភូ�ិអូ2ពេម្មារ ភូ�ិថ�ុក( ីង �ធ្យ�α-Pinene 1.92 1.88 1.90Sabinene 1.75 1.71 1.73β-Pinene 2.38 2.29 2.34β-Myrcene 0.35 0.43 0.39Limonene 2.93 3.05 2.991,8-Cineol 70.92 71.19 71.06 Isoterpinollene 1.05 1.05 1.05α-Terpinene 2.64 2.73 2.69Terpinolene 0.82 0.83 0.83Terpinene-4-ol 0.75 0.75 0.75α-Terpineol 10.44 10.31 10.38β-Farnesene 0.50 0.50 0.50α-Caryophellene 0.40 0.42 0.41Muurolene 0.44 0.44 0.44Gurjunene 0.74 0.67 0.71α-Elemene 0.40 0.37 0.39Guaiol 0.61 0.54 0.58

44

β-Eudesmol 0.70 0.62 0.66

រដើធ្វី ដើតស្តសកម�ភាពក្រាបឆាងំ1ក់ដើតរតីាមវធីិថ្នាសប�្សាយ (DIsc Diffusion Method)

ពេ()ងតំ)�់រារំាងផ្នែ3លម្មា�ឥទ្ធិ លពេលីYក់ពេតរ(ីmm)

Escherichia coli Micrococcus luteus Staphylicoccus sp.

ពេលីកទី១ពេលីកទី

២ល

ពេ¨ីកទី៣ ពេលីកទី១ពេលីកទី

២ ពេលីកទី៣ ពេលីកទី១ ពេលីកទី២ ពេលីកទី៣()ចាក់ 12 12 12 20 19 19 14 14 14Tea tree 20 19 19 24 24 24 14 14 14Euacalyptus 9 9 9 14 13 13 9 9 9ពេ()ងឆា 0 0 0 0 0 0 0 0 0

45