ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร

จงหวดแพร

สายสนย พนธพานช

วชาคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2554

บทคดยอ ชอวทยานพนธ ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง

อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ชอผเขยน นางสายสนย พนธพานช ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม) ปการศกษา 2554

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยสวนบคคล ความรความเขาใจ พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช และทศนคตตอสขภาพของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร และศกษาความสมพนธระหวางปจจยดงกลาวกบระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยาง โดยใชแบบสอบถามประกอบการสมภาษณเกษตรกรทเปนกลมตวอยาง 211 คน การวเคราะหขอมลทวไปใชสถตเชงพรรณนา การทดสอบสมมตฐานใชสถต Chi-square

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอาย 51-60 ป จบการศกษาระดบประถมศกษา รายไดเฉลยประมาณ 54,000 บาท/ป มพนททาการเกษตรทถอครองเฉลย 12 ไร โดยกลมตวอยางสวนใหญทาการเพาะปลกเอง แตจางคนอนทาการเกษตรและฉดพนสารเคม สวนใหญไมเคยรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด” ในรอบ 1 ปทผานมา กลมตวอยางสวนใหญมความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพชในระดบสง มพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชทเหมาะสมบอยครง และมทศนคตตอสขภาพอยในระดบปานกลาง ระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยางเกษตรกร รอยละ 55.9 อยในระดบเสยง รองลงมา รอยละ 28.9 อยในระดบไมปลอดภย รอยละ 11.4 อยในระดบปลอดภย และรอยละ 3.8 อยในระดบปกต ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 คอ บทบาทในการทาเกษตรกรรม

แนวทางการลดระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร ไดแก การประชาสมพนธใหความรอยางตอเนอง จดใหมโปรแกรมตรวจสารพษในเลอดของเกษตรกร รณรงคสงเสรมใหมการสวมใสอปกรณปองกนอนตราย โดยเฉพาะเกษตรกรททาการเพาะปลกเองและเกษตรกรทรบจางทาการเพาะปลก

ABSTRACT Title of Thesis Factors affecting level of toxins in blood of the farmers in Thunghong

Municipality area, Muang Phrae District, Phrae Province Author Mrs. Saysunee Phunpanich Degree Master Degree (Environmental Management) Year 2011

The purposes of this research were to study personal factors, knowledge, pesticide using behavior and health attitudes of the farmers in Thunghong Municipality area, Muang Phrae District, Phrae Province and to examine relation between these factors and level of toxins in their blood. The data were collected by interviewing 211 sampled farmers. Descriptive statistics were applied to analyze the general data, while Chi-square was used for testing the hypothesis.

The study found that majority of the samples were female, 51-60 years old, had primary education, had incomes of 54,000 Baht per year, The average farm area was 12 Rai. Most of them did farming themselves but hired workers for using pesticide. Most of them never used Rangjud herb (Thunbergia laurifolia Linn.) during the past 1 year, had pesticide using knowledge at high level and had proper behaviors in using pesticide and had health attitude at medium level.

Regarding level of toxins in their blood, about 55.9% of the samples were in risk group, about 28.9 % were in unsafe group, about 11.4% were in safe group and about 3.8% were in normal group. The factor affecting level of toxins in their blood at statistically significant level of 0.05 was the farmers’ role in farming.

Suggestions for reducing level of toxins in the farmers’ blood are disseminating the knowledge continuously, carrying out a program for toxin level checking and conducting campaign on using protection equipment especially in case of farmers who do farming by themselves and those who are hired workers.

กตตกรรมประกาศ วชาการคนควาอสระเรอง ปจจยทมผลตอสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร สาเรจไดดวยความอนเคราะหจากหลายๆ ทานผศกษาขอกราบขอบพระคณอยางสงมา ณ โอกาสน คอ รองศาสตราจารย ดร.จาลอง โพธบญผซงเปนอาจารยทปรกษา ทไดกรณาสละเวลาใหคาปรกษา คาแนะนา และขอคดเหนทเปนประโยชนตอการทาวชาการคนควาอสระในทกขนตอน จนทาใหวชาการคนควาอสระในครงนสาเรจลลวงไดเปนอยางด คณาจารยทกทานทไดถายทอดความรในสาขาวชาตางๆ ทาใหผศกษาสามารถนาความรทไดศกษามาประยกตใชในการทาวชาการคนควาอสระในครงน คณะอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน(อสม.) และเกษตรกรตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ผใหขอมลตามแบบสอบถาม และใหความกรณาสนบสนนขอมลตอบแบบสอบถามในการศกษาครงน สมาชกสภาเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร รานคาขายสารเคม ทไดใหขอมลเกยวกบสารเคม คณะกรรมการบรหารกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนทเทศบาลตาบลทงโฮงโดยมนายวชรพงศ โกสน นายกเทศมนตรตาบลทงโฮง ประธานกองทนฯทไดสนบสนนการดาเนนงานและงบประมาณ หนวยงานราชการในพนท ทใหความอนเคราะหขอมลในการทาวชาการคนควาอสระรวมทงใหผศกษาไดสมภาษณ และใหขอมลเชงทฤษฎและภาคปฏบตแกผศกษา สดทายนขอขอบคณ คณนพวรรณ สราสารวย นกวชาการสงแวดลอมและผเชยวชาญดานการมสวนรวมและเศรษฐกจสงคม และคณกาญจนา สขนอย นกศกษาหลกสตรการจดการสงแวดลอมรนท 8 (เพอนนกศกษา) ทเปนกาลงใจ และคอยใหความชวยเหลอ ตลอดระยะเวลาการวจย แกผวจยมาโดยตลอด คณคาและประโยชนอนพงเกดจากการคนควาอสระเลมน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณบดามารดา ครอาจารยและผทมพระคณทกทานดวยความเคารพ สายสนย พนธพานช กรกฎาคม 2555

สารบญ

หนา บทคดยอ (3) ABSTRACT (4) กตตกรรมประกาศ (5) สารบญ (6) สารบญตาราง (8) สารบญภาพ (9) บทท 1 บทนา 1

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา 1 1.2 คาถามหลกของการศกษา 3 1.3 วตถประสงคของการศกษา 3 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 1.5 ขอบเขตของการศกษา 3 1.6 นยามศพท 4

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ 6 2.1 ความรเบองตนเกยวกบสารเคมทางการเกษตร 6 2.2 อนตรายและผลกระทบการใชสารเคม 11 2.3 การปองกนอนตรายจากการใชสารเคมกาจดศตรพช 16 2.4 การตรวจวดระดบโคลนเอสเทอเรส 19 2.5 ขอมลพนฐานเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร 21 2.6 งานวจยทเกยวของ 25

(7)

หนา บทท 3 วธการศกษา 28

3.1 ตวแปรทใชในการศกษา 28 3.2 กรอบแนวความคด 29 3.3 สมมตฐานในการศกษา 29 3.4 วธการวจย 30 3.5 ประชากรและกลมตวอยาง 30 3.6 เครองมอและวธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 31 3.7 ความเทยงตรงและความเชอถอไดของเครองมอ 34 3.8 วธประมวลผลและวเคราะหขอมล 34

บทท 4 ผลการศกษา 36

4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 36 4.2 ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช 42 4.3 พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพช 46 4.4 ทศนคตตอสขภาพ 51 4.5 ระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยาง 54 4.6 การทดสอบสมมตฐาน 55 4.7 ความคดเหนและขอเสนอแนะจากกลมตวอยาง 64

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 68 5.1 สรปผลการศกษา 68 5.2 อภปรายผลการศกษา 72 5.3 ขอเสนอแนะ 73

บรรณานกรม 75 ภาคผนวก 78

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม 79 ภาคผนวก ข ประมวลภาพกจกรรม 83 ภาคผนวก ค ตวอยางสารเคมกาจดศตรพชทมจาหนายในพนทตาบลทงโฮง 85

(8)

ประวตผเขยน 87

สารบญตาราง ตารางท หนา 2.1 แสดงตวอยางฉลากสารเคมปองกนและกาจดศตรพชกลมทใชในปจจบน 9 2.2 สถตการนาเขาวตถอนตรายทางการเกษตร ป พ.ศ.2548 – พ.ศ.2554 10 2.3 จานวนประชากรในเทศบาลตาบลทงโฮง พ.ศ.2554 23 2.4 ผลการคดกรองระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรส ในเลอดของเกษตรกร พ.ศ.2554 24 4.1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ 36 4.2 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามอาย 37 4.3 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามระดบการศกษา 38 4.4 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามรายไดเฉลยของครวเรอน 38 4.5 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามพนททาการเกษตร 39 4.6 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามประเภทเกษตรกรรม 40 4.7 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามบทบาทดานการเกษตร 41 4.8 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามชนดของเครองมอทใช 41 ในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร 4.9 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามการรบประทาน 42 สมนไพรขบสารพษ “รางจด” 4.10 ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยาง 44 จาแนกตามขอคาถาม 4.11 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความรความเขาใจใน 45 การใชสารเคมกาจดศตรพช 4.12 พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยางจาแนกตามขอคาถาม 47 4.13 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมใน 50 การใชสารเคมกาจดศตรพช 4.14 ทศนคตตอสขภาพในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยาง 52 จาแนกตามขอคาถาม

(10)

หนา 4.15 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามทศนคตตอสขภาพใน 54 การใชสารเคมกาจดศตรพช 4.16 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามระดบสารพษในเลอด 55 4.17 ความสมพนธระหวางเพศกบระดบสารพษในเลอด 56 4.18 ความสมพนธระหวางอายกบระดบสารพษในเลอด 57 4.19 ความสมพนธระหวางการศกษากบระดบสารพษในเลอด 58 4.20 ความสมพนธระหวางรายไดกบระดบสารพษในเลอด 59 4.21 ความสมพนธระหวางพนทถอครองกบระดบสารพษในเลอด 59 4.22 ความสมพนธระหวางบทบาทดานเกษตรกรรมกบระดบสารพษในเลอด 60 4.23 ความสมพนธระหวางเครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร 61 กบระดบสารพษในเลอด 4.24 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการกนรางจดกบระดบสารพษในเลอด 61 4.25 ความสมพนธระหวางความรความเขาใจกบระดบสารพษในเลอด 62 4.27 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชกบระดบสารพษในเลอด 63 4.28 ความสมพนธระหวางทศนคตตอสขภาพกบระดบสารพษในเลอด 64 4.29 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความคดเหนดานสาเหต 65 ททาใหเกษตรกรมระดบสารพษในเลอดสง 4.30 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความคดเหนดานการดาเนนงาน 66 ของหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบเพอสงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด 4.31 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความคดเหนดานขอเสนอแนะตางๆ 67 5.1 สรปผลการทดสอบสมมตฐานระหวางปจจยดานตางๆ กบระดบสารพษในเลอดของ 71 เกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร (ระดบนยสาคญ .05)

สารบญภาพ ภาพท หนา 2.1 กราฟแสดงสถตการนาเขาวตถอนตรายทางการเกษตร ป พ.ศ.2548 – พ.ศ.2554 10 2.2 การปนเปอนของสารเคมกาจดศตรพช 13 2.3 ขอบเขตเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร 22 2.3 ผลการคดกรองระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอดเกษตรกร พ.ศ.2554 24

บทท 1

บทนา

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา ประเทศไทยจดเปนเขตทมความอดมสมบรณ จงมแมลงศตรพชรบกวนมากมาย ประชากร

สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม สงผลใหสารปราบศตรพชซงมหลายประเภท ไดแก ยาฆาแมลง ยาปราบศตรพช ยาเบอหนและ ยาฆาเชอรา ไดเขามามบทบาทสาคญ สถานการณปจจบนการใชสารเคมกาจดศตรพชเปนสงทไมอาจหลกเลยงไดในหมเกษตรกร มการนาสารเคมกาจดศตรพชมาใชปรมาณมากขน เกษตรกรสวนใหญเหนวาจาเปนตองมการใชสารเคมทางการเกษตร เนองจากสารเคมเหลานนจะทาใหผกสวยนารบประทาน ขายไดราคาดและขายงายกวา เพราะเปนทตองการของผบรโภค และทสาคญปจจบนมแมลงรบกวนมากขนการใชสารเคมจงเปนทางเลอกทเกษตรกรคดวาดทสดทจะสามารถกาจดแมลงศตรพชไดอยางรวดเรว (ทพวรรณ ประภามณฑล และคณะ, 2547) ซงสารเคมทางการเกษตรสวนใหญถกนามาใชในพชไร พชสวน ซงในบางครงอาจมความจาเปนตองฉดหลายครงกวาจะเกบเกยวผลผลต

สารเคมกลมใหญทสดคอสารกาจดวชพช ในชวง 10 ปทผานมา มการนาเขาเพมขนทกป จากป พ.ศ. 2541 ไดมการนาเขาเพยง 10,000 ตน คดเปนตวเงนประมาณ 26,666 ลานบาท แตในป 2550 มการนาเขาถง 80,000 ตน กลาวคอ เพมขนประมาณ 8 เทา ประเทศไทยตองสญเสยเงนเพอนาเขาสารกาจดวชพช ในป พ.ศ. 2550 เปนเงน 8,914 ลานบาท นอกจากนยงมสารเคมในกลมอนๆ เชน พวกสารปฏชวนะ เพอปองกนกาจดแมลง ยาฆาไร หน ฮอรโมนพช ยากาจดหอย และสารรมควน ซงมการนาเขาในป พ.ศ. 2550 โดยประมาณ 4,868 ตน สวนสารเคมออกฤทธพวกสารกาจดศตรพชมการนาเขาทงหมด 230 ตน คดเปนมลคาประมาณ 6,402 ลานบาท ทงนกเพราะวาความตองการทจะเพมผลผลตตอพนทมมากขน อกทงตลาดยงมความตองการสนคาเกษตรทมคณภาพ เกษตรกรจงมความจาเปนตองใชสารกาจดศตรพช (พรชย เหลองอาภาพงศ, 2551)

2

ผลกระทบตอสขภาพสวนมากเกดจากการใชหรอสมผสสารเคมทางการเกษตร หากใชไมถกตอง หรอมการสมผสในปรมาณมากและตอเนองเปนระยะเวลานาน สารเคมเหลานจะสงผลกระทบตอสขภาพ เชนผลตอระบบฮอรโมน โดยอาจไปรบกวนระบบการทางานของฮอรโมน โดยเฉพาะฮอรโมนเพศจากการใชสารปราบศตรพชจานวนมาก ทาใหอตราการเจบปวยของคนไทยในปจจบนทปวยดวยโรคมะเรงสงขนแซงหนาโรคอนๆ ปจจบนมเกษตรกรจานวนมากทมผลตรวจเลอดอยในเกณฑไมปลอดภยและเสยงตอการเกดโรคจากการใชปยเคมและสารเคมกาจดศตรพช อาท โรคมะเรง โรคเบาหวาน โรคตอมไรทอฯลฯ ซงจากฐานขอมลผปวยจากระบบประกนสขภาพแหงชาต พบวาปจจบนมผปวยจากสารปราบศตรพชดงกลาว ประมาณ 8,546 รายและมการประมาณการวาผปวยจากสารเคมอาจสงถง 200,000 ถง 400,000 รายตอป (มลนธชววถ, 2553) สอดคลองกบผลสารวจเกษตรกร 6 จงหวด จานวน 606 ราย ในโครงการเสรมสรางความเขมแขงแกเกษตรกรดานการปองกนและกาจดศตรพชแบบผสมผสานในพนทพบวาเกษตรกรทงหมดเคยมอาการเนองจากพษของสารเคมกาจดศตรพช โดยรอยละ 15 ใชสารเคมระดบความเปนพษรายแรงมากรอยละ 39 อยในระดบความเปนพษรายแรง และรอยละ 14 มการใชสารเคมทเคยถกหามนาเขา ผลต สงออก หรอมไวครอบครอง (กรมวชาการเกษตร, 2547)

เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร มพนท 13.5 ตารางกโลเมตร ตงอยหางจากตวจงหวดแพรไปทางทศเหนอประมาณ 3 กโลเมตร มสภาพภมประเทศสวนใหญเปนทราบมเสนทางสายหลกเขาสชมชน 2 เสนทางและมแหลงนาธรรมชาตหลายแหง ประชาชนสวนใหญในเขตเทศบาลตาบลทงโฮง ประกอบอาชพทางดานการเกษตรไดจากการทานาทาไรเลยงสตว และคาขาย จากขอมลสถตอตราการตายของประชาชนในเขตเทศบาลตาบลทงโฮง พบวามอตราการตายจากโรคมะเรงเปนอนดบหนง (เทศบาลตาบลทงโฮง, 2554) และในป พ.ศ. 2554 ทางเทศบาลตาบลทงโฮง ไดมการดาเนนงานการเฝาระวงเกษตรกรผใชสารกาจดศตรพชทางการเกษตร โดยการวดผลระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอดเกษตรกร จานวน 2 ครง คอวนท 14 มกราคม และ 21 กรกฎาคม 2554 จานวน 314 คน พบรอยละ 81.6 อยในระดบเสยงและไมปลอดภยจากสารเคมทางการเกษตร (เทศบาลตาบลทงโฮง, 2555) จากผลการคดกรองดงกลาว ทาใหผวจยมความสนใจเปนอยางยงเกยวกบปจจยทมทมผลระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรส หรอผลตอสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร จงดาเนนการศกษาครงนขน

3

1.2 คาถามหลกของการศกษา

ปจจยใดบาง ทมผลตอระดบสารพษในเลอดระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร

1.3 วตถประสงคของการศกษา

1.3.1 เพอศกษาปจจยสวนบคคล ปจจยการใชสารเคมกาจดศตรพช ปจจยการดแลสขภาพ

และปจจยแวดลอมของประชากรศกษา 1.3.2 เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยการใชสารเคมกาจดศตรพชปจจยการดแล

สขภาพและปจจยแวดลอม กบระดบสารพษในเลอดของประชากรศกษา 1.3.3 เพอเสนอแนะแนวทางการลดระดบสารพษในเลอดของประชากรศกษา

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.4.1 ไดทราบปจจยสวนบคคลปจจยการใชสารเคมกาจดศตรพชปจจยการดแลสขภาพและ

ปจจยแวดลอม ของประชากรศกษา 1.4.2 ไดทราบความสมพนธระหวางปจจยการใชสารเคมกาจดศตรพชปจจยการดแล

สขภาพและปจจยแวดลอม กบระดบสารพษในเลอดของประชากรศกษา 1.4.3 ไดทราบแนวทางการลดระดบสารพษในเลอดของประชากรศกษา

1.5 ขอบเขตของการศกษา

1.5.1 เนอหา : ศกษาปจจยทมผลตอปรมาณสารพษในเลอดของประชากรศกษา 1.5.2 ประชากรและพนท : เกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร

ทไดรบการวดผลระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอด จานวน 2 ครง คอวนท 14 มกราคม และ 21 กรกฎาคม 2554 จานวน 314 คน

4

1.5.3 ชวงเวลา : ใชระยะเวลาในการสารวจ เกบรวบรวมขอมล วเคราะหขอมล แปรผล และสรปผลการศกษา เปนระยะเวลา 5 เดอน (กมภาพนธ - มถนายน พ.ศ. 2555)

1.6 นยามศพท

คา กลมคา หรอวล ทปรากฏในเนอหาแตละสวน หากไมไดระบความหมายเฉพาะไวใหม

ความหมายดงตอไปน สารพษในเลอด หมายถง ระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอด ระดบโคลนเอสเทอเรส หมายถง ผลการเจาะเลอดเพอตรวจหาระดบเอนไซมโคลนเอสเตอ

เรสจากการไดรบสมผสสารเคมกาจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต และกลมคารบาเมต โดยใชกระดาษทดสอบพเศษ (Reactive paper) แบงเปน 4 ระดบไดแก

- ปกต : มโคลนเอสเทอเรสมากกวาหรอเทากบ 100 หนวยตอลตร - ปลอดภย : มโคลนเอสเทอเรสมากกวาหรอเทากบ 87.5 หนวยตอลตร - เสยง : มโคลนเอสเทอเรสมากกวาหรอเทากบ 75 หนวยตอลตร - ไมปลอดภย : มโคลนเอสเทอเรสนอยกวา 75หนวยตอลตร

เกษตรกร หมายถง ประชาชนทมอาชพเกษตรกรรม ไมวาจะเปนเจาของทดน หรอรบจาง และอยอาศยในเขตปกครองเทศบาลตาบลทงโฮง

สารเคมกาจดศตรพช หมายถง สารเคมทสงเคราะหขนทใชในทางการเกษตร ซงเกษตรนามาใชในทางการเกษตร ซงเกษตรนามาใชเพอการควบคม ปองกนหรอกาจดวชพช แมลงและสตวอน ททาลายผลผลตทางการเกษตร ในทนศกษาเฉพาะสารในกลมออรแกนโนฟอสเฟตและคารบาเมทเทานน

ปจจยสวนบคคล หมายถงปจจยดานตางๆ ของสวนบคคลทตอบแบบสอบถามโดยมรายละเอยดดงน

- เพศ : เพศทระบตามบตรประชาชน คอเพศหญง และเพศชาย - อาย : จานวนเตมของอายผตอบแบบสอบถามจนถงปจจบน - ระดบการศกษา :ระดบการศกษาสงสด ณ ปจจบน - ฐานะทางเศรษฐกจ : ระบจานวนรายไดตลอดทงป (บาท)

5

- การถอครองทดนการเกษตร : จานวนไรทถอครองเพอทาการเกษตร ไมรวมพนทเพอการอน

- ประเภทเกษตรกรรม : ชนดพชทปลกมากทสดในการครอบครอง จานวน 3 ลาดบ - บทบาทดานเกษตรกรรม : บทบาทโดยสวนใหญเปนเจาของทดน หรอรบจางการทา

การเกษตร - เครองมอทใชในการฉดพนฯ : ประเภทเครองมอทใชในการฉดพนสารเคม บอยทสด - พฤตกรรมการกน “รางจด” : จานวนครงในการกนรางจดในรอบปทผานมา

บทท 2

ทบทวนวรรณกรรม

ในการศกษาวจยเรอง ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรในพนทเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ผศกษาไดรวบรวมแนวคด ทฤษฎ ตลอดจนผลงานวจยทเกยวของ ดงน

2.1 ความรเบองตนเกยวกบสารเคมกาจดศตรพช 2.2 อนตรายและผลกระทบจากการใชสารเคม 2.3 การปองกนอนตรายจากการใชสารเคมกาจดศตรพช 2.4 การตรวจวดระดบโคลนเอสเทอเรส 2.5 ขอมลพนฐานเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร 2.6 งานวจยทเกยวของ

2.1 ความรเบองตนเกยวกบสารเคมกาจดศตรพช

การเกษตรแผนปจจบนเปนผลสบเนองมาจากการปฏวตเขยว (อานฐ ตนโช, 2550) ในป พ.ศ.2503 โดยใชความกาวหนาทางวทยาศาสตรเกษตรและเทคโนโลย ในการเพมประสทธภาพการผลตสนคา เชน การใชพนธพชและพนธสตวทใหผลผลตสง การใชเครองจกรกลทางการเกษตรไถพรวนไดลกมากขนทดแทนแรงงานจากสตว เพอใหสามารถผลตไดในทกชวงเวลาและมผลผลตอยางตอเนอง รวมถงการใชสารเคมทางการเกษตรจาพวกปยเคม สารเคมกาจดศตรพช และฮอรโมนพชสงเคราะห ฯลฯ

สารเคมทใชในการเกษตรกรรม (Pesticides) หมายถง สารเคมกลมหนงทไดจากการสงเคราะหขน หรอไดจากธรรมชาต มประสทธภาพในการปองกน ควบคม และทาลายศตรพชเพอใหไดผลผลตทสงขนในการลงทนทเทาเดม ในระยะเวลาเดม การนาสารเคมดงกลาวมาใชมวตถประสงค (อานฐ ตนโช, 2550) ดงน

(1) เพอเพมผลผลตการเกษตร โดยการปองกนการกาจดแมลงศตรพช ทาลายวชพชทแยงอาหารพชหลก ทาลายเชอราและไวรส ซงเปนเชอโรคระบาดทาลายพช ทาใหพชแขงแรงเจรญเตบโตไดด และใหผลผลตสงขน สาเหตสาคญทมการนาเอาสารเคมดงกลาวมาใชเนองจาก

7

พบวา ผลผลตการเกษตรทวโลกไมนอยกวารอยละ 30 ลดลงเพราะศตรพชแพรระบาดและทาลาย ในบางประเทศโดยเฉพาะอยางยงประเทศกาลงพฒนาหลายประเทศ ผลตผลการเกษตรบางประเภทไดถกทาลายโดยแมลงศตรพชถงรอยละ 60 นอกจากนผลตผลทรอดจากการทาลายกมมาตรฐานตา ทาใหมความจาเปนตองนาเอาสารเคมดงกลาวมาชวยในการผลต

(2) เพอควบคมเชอโรคทเปนอนตรายตอชวตมนษยและสตว เชน เชอโรคมาลาเรย ไขเหลอง โรคเทาชาง ไทฟส เปนตน โดยการทาลายพาหะนาโรคตางๆ เชน การใชสารดดทฉดพนทาลายยงตามแหลงตางๆ โดยเฉพาะประเทศแถบรอนชนแทบทกประเทศ

(3) เพอปองกนกาจดศตรพชและศตรสตวในโครงการขนาดใหญ เชน โครงการควบคมกาจดยงของรฐบาล โครงการปองกนกาจดหน โครงการควบคมและกาจดวชพชบนทางหลวง เปนตน ซงเปนการใชสารเคมในเนอทขนาดใหญทเปนประโยชนตอชมชนและสวนรวม

2.1.1 ความหมายและประเภทสารเคม

สารเคมทถกจดวา เปนสารเคมเกษตรนน กลมทใหญทสดคอ สารปราบศตรพช หรอท

เรยกกนทวไปวา วตถมพษทางการเกษตร สารเคมเหลานจะเปนกลมของยาฆาแมลง สารปองกนกาจดโรคพช สารกาจดวชพช และสารเคมอน เชน สารกาจดไร กาจดหน กาจดหอย และสารรมควนอนๆ

สาหรบสารเคมทใชปราบศตรพชกมหลายประเภท สามารถแบงเปนกลม ตามลกษณะการเกดพษและการออกฤทธตางกน แบงเปน 4 ประเภท คอ ยากาจดแมลง ยาปราบศตรพช ยาเบอหน และยาฆาเชอรา (วทร อตนโถ, 2554) ซงสารเคมทใชปราบศตรพชทมจานวนชนดมากทสดคอสารเคมกาจดแมลง สามารถจาแนกออกเปนกลมตามลกษณะของสารเคมไดเปน 4 กลมหลกๆ ไดแก (1) กลมออรแกโนฟอสเฟต (Organophosphate) (2) กลมคารบาเมท(Carbamate) (3) กลมไพเรทรอยด (Pyrethroid) และ (4) กลมออรแกโนคลอรน (Organochlorine) โดยสารเคมกาจดแมลง 3 กลมแรกนยมใชในทางเกษตรกรรมและผลตภณฑทวไป ดงตารางท 2.1 สาหรบกลมท 4 คอ กลมสารออรแกโนคลอรน รายละเอยดดงน

(1) กลมออรกาโนฟอสเฟต ซงเปนกลมทมฟอสฟอรสเปนองคประกอบ โดยสารเคมในกลมนทรจกกนคอ มาลาไธออน (malathion), ไดอะซนอน (diazinon), เฟนนโตรไธออน (fenitrothion), พรมฟอสเมธล (pirimiphos methyl), ไดคลอวอส (dichlorvos หรอ DDVP) เปนตน สารเคมในกลมนจะมพษรนแรงมากกวากลมอน โดยเปนพษทงกบแมลงและสตวอนๆ ทกชนด แตสารในกลมนจะยอยสลายไดเรวกวากลมออรกาโนคลอไรน (กรนเนท, 2554)

8

(2) กลมสารคารบาเมต (Carbamate Compounds) สารกลมนใชกนอยางแพรหลาย ไดแก Aldicarb (Temik), methomyl (lannate, nudrin), methiocarb, mobam, propoxur (Baygon), carbaryl (Sevin) และ Zectran สารพษในกลมนเปนสารทผลตขนมาในระยะหลงๆ ซงเปนการผลตสารพษเพอใชในการเกษตรทเปนดานประสทธภาพ และมความปลอดภยแกผใชและสภาวะแวดลอม เปนทนยมใชของเกษตรกรเปนจานวนมาก แมวาจะกอใหเกดอนตรายตอสขภาพของ ผใช เชนเดยวกบสารในกลมออรแกนโนฟอสฟอรส แตความเปนพษหรอความรนแรงจะนอยกวาและผลการทาอนตรายไมยงยน เนองจากการจบตวของสาร Carbamate กบเอนไซม Cholinesterase ไมคงทน (ศรนช ชวนพศาลนกล, 2553)

(3) กลมไพรทรอยด (Pyrethroid) เปนสารเคมในกลมนมขอดกวาสารเคมในกลมอนๆในแงทมความปลอดภยตอสตวเลยงลกดวยนม และมฤทธในการกาจดแมลงสงกวา แตเนองจากมความยงยากในการสงเคราะหจงทาใหตนทนการผลตสง จงมราคาแพงกวาสารเคมในกลมอนๆ ดวยเหตทสารเคมในกลมนมประสทธภาพสงแมใชในอตราความเขมขนทตา ปญหาดานพษตกคางจงมนอยมาก นยมใชไดแก cypermethrin, cyhalothrin, permethrin เปนตน (ศรนช ชวนพศาลนกล, 2553)

(4) กลมออรกาโนคลอไรน เปนกลมของสารเคมทมคลอรนเปนองคประกอบ สารเคมกาจดแมลงในกลมนทนยมใชกนมาก คอ ดดท (DDT), ดลดรน (dieldrin), ออลดรน (aldrin), ทอกซาฟน (toxaphene), คลอเดน (chlordane), ลนเดน (lindane), เอนดรน (endrin), เฮปตาครอ (heptachlor) เปนตน สารเคมในกลมนสวนใหญเปนสารเคมทมพษไมเลอก คอเปนพษตอแมลงทกชนด และคอนขางจะสลายตวชา ทาใหพบตกคางในหวงโซอาหารและสงแวดลอมไดนาน บางชนดอาจตกคางไดนานหลายสบป ปจจบน ประเทศสวนใหญทวโลกจะไมอนญาตใหใชสารเคมในกลมน หรอไมกมการควบคมการใช ไมอนญาตใหใชอยางเสร เพราะผลกระทบดานสขภาพและสงแวดลอม (กรนเนท, 2554)

ดวยกลมออรกาโนคลอไรน มการสงระงบการนาเขาหรอการสงเขามาเพอใชในการเกษตรกรรม สวนกลมไพรทรอยด นยมใชกนนอยมาก ดงนนผวจยจงพจารณาเฉพาะกลมทนยมใชกนมาก คอกลมออรกาโนฟอรส และกลมคารบาเมต

9

ตารางท 2.1 แสดงตวอยางฉลากสารเคมปองกนและกาจดศตรพชกลมทใชในปจจบน

ภาพถาย ชอกลมสารเคม กลมออรกาโนฟอสเฟต (Organophosphate) - อไทออน 50 (ชอสามญ ethion)

กลมคารบาเมท (Carbamate)

- พอสซ (ชอสามญ คารโบซลแฟน carbofuran)

กลมไพรทรอยด (Pyrethroid) - แทนไซต 35 (ชอสามญ cypermethrin)

แหลงทมา : สานกจดการคณภาพนา กรมควบคมมลพษ, 2554.

2.1.2 สถตสารเคมกาจดศตรพช

จากรายงานสรปการนาเขาวตถอนตรายทางการเกษตร ป พ.ศ.2548-พ.ศ.2554 ของสานก

ควบคมพชและวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร (2555) พบวาสถตการนาเขาวตถอนตรายทางการเกษตรมแนวโนมเพมขน ดงตารางท 2.2 และ ภาพท 2.1

10

ตารางท 2.2 สถตการนาเขาวตถอนตรายทางการเกษตร ป พ.ศ.2548 – พ.ศ.2554

พ.ศ. ปรมาณ (ลาน กก.) มลคา (ลานบาท) 2548 75.47 10,530.70 2549 95.76 12,898.57 2550 116.32 15,026.32 2551 109.91 19,181.75 2552 137.59 16,815.77 2553 117.70 17,924.41 2554 164.38 22,043.84

แหลงทมา: สานกควบคมพชและวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร, 2555

ภาพท 2.1 กราฟแสงสถตการนาเขาวตถอนตรายทางการเกษตรป พ.ศ.2548 – พ.ศ.2554 แหลงทมา: สานกควบคมพชและวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร, 2555

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554

ปรมาณ (ลาน กก.)ลาน กก.

พ.ศ.

11

สารกาจดวชพช หรอทชาวบานเรยกกนทวไปวา ยาฆาหญา ในชวง 10 ปทผานมามการนาเขาพงกระฉดเพมขนทกป จากป พ.ศ. 2541 ไดมการนาเขาเพยง 10,000 ตน คดเปนตวเงนประมาณ 26,666 ลานบาท แตในป พ.ศ. 2550 มการนาเขาถง 80,000 ตน เพมขนประมาณ 8 เทา ประเทศไทยตองสญเสยเงนเพอนาเขาสารกาจดวชพช ในป พ.ศ. 2550 เปนเงน 8,914 ลานบาท นอกจากนยงมสารเคมในกลมอนๆ เชน พวกสารปฏชวนะ เพอปองกนกาจดแมลง ยาฆาไร หน ฮอรโมนพช ยากาจดหอย และสารรมควน ซงมการนาเขาในป พ.ศ. 2550 โดยประมาณ 4,868 ตน นอกจากนสารเคมออกฤทธ พวกสารกาจดศตรพช มการนาเขาทงหมด 230 ตน คดเปนมลคาประมาณ 6,402 ลานบาท โดยภาพรวมในป พ.ศ. 2550 ประเทศไทยนาเขาสารกาจดศตรพชทงหมด 116,322 ตน คดเปนมลคาทตองจายสตางคซอเขามาถง 15,026 ลานบาท ปรมาณการนาเขามตวเลขคอนขางสงและกมแนวโนมวาตอไปคงสงมากยงขน ทงนกเพราะวาความตองการทจะเพมผลผลตตอพนทมมากขน อกทงตลาดยงมความตองการสนคาเกษตรทมคณภาพ เกษตรกรจงมความจาเปนตองใชสารกาจดศตรพช (พรชย เหลองอาภาพงศ, 2551) 2.2 อนตรายและผลกระทบสารเคมกาจดศตรพช

สารเคมกาจดศตรพช เขาสรางกายได 3 ทาง (สานกเมลดพนธขาว กรมการขาว, 2553) คอ (1)ทางจมก ดวยการสบดมไอของสารผงหรอละอองของสารพษปะปนเขาไปกบลมหายใจ สารพษบางชนดจะมฤทธกดกรอนทาใหเยอจมกและหลอดลมอกเสบ หรอซมผานเนอเยอเขาสกระแสโลหต ทาใหโลหตเปนพษ (2) ทางปาก อาจจะเขาปากโดยความสะเพราไมรตว เชน ในมอทเปอนสารพษหยบอาหารเขาปาก หรอกนผกผลไมทมสารพษตกคางอย หรออาจจะจงใจกนสารพษบางชนดเพอฆาตวตาย เปนตน และ(3) ทางผวหนง เกดจากการสมผสหรอจบตองสารพษ สารพษบางชนดสามารถซมเขาผวหนงได และเขาไปทาปฏกรยาเกดเปนพษแกรางกาย

เมอสารพษเมอเขาสรางกายทางใดกตามเมอมความเขมมากพอ จะมปฏกรยา ณ จด สมผส และซมเขาสกระแสโลหต ซงจะพาสารพษไปทวรางกาย ความสามารถในการเขาสกระแสโลหตนนขนอยกบคณสมบตการละลายของสาร พษนน สารพษบางชนดอาจถกรางกายทาลายได บางชนดอาจถกเปลยนเปนอนพนธอนทมอนตรายนอยลง บางชนดอาจถกขบถายออกทางไต ซงจะมผลกระทบตอทอทางเดนปสสาวะและกระเพาะปสสาวะ บางชนดอาจถกดดเกบสะสมไว เชน ทตบ ไขมน เปนตน

12

อนตรายทเกดขนจากสารเคมทางการเกษตร สรป 2 ประการ คอพษเฉยบพลน (Acute toxicity) หมายถง การทรางกายไดรบพษทางผวหนง ทางปาก หรอทางหายใจในปรมาณทมากถงขดอนตรายถารกษาไมทนผปวยจะตายในทนท และพษสะสมเรอรง (Chronic toxicity) หมายถง การทรางกายไดรบสารพษทางผวหนงทางปาก หรอหายใจในปรมาณนอยไมถงขดอนตราย แตไดรบซาหลายครงอาจทาใหสงมชวตตายไดภายหลงหรอเกดอาการตางๆ เชน เกยวกบระบบประสาท หรอเปนมะเรง เปนตน

ผลกระทบทเกดขนจากการใชสารเคมกาจดศตรพช สรปเปนประเดนหลก คอ ผลกระทบตอสงแวดลอม ผลกระทบตอสขภาพ และผลกระทบตอเศรษฐกจสงคม รายละเอยดดงน

2.2.1 ผลกระทบตอสงแวดลอม ศ.เดวด พเมนเทล (1995) แหงมหาวทยาลยคอรแนล สหรฐอเมรกา เคยอธบายไววานอย

กวารอยละ 0.1 ของสารเคมทใชจะไปถงศตรพชเปาหมาย ซงหมายความวาอกรอยละ 99.9 จะปนเปอนอยในสงแวดลอมจนกวาสารเคมจะการสลายตวไปโดยธรรมชาต ภายหลงการฉด พน หยอด หรอหวาน สารเคมกาจดศตรพชจะถกดดซมเขาไปในพชและอยบนตนพชบางสวน และทเหลอจะปลวไปในอากาศ หรอรอเวลาทนาจากแปลงเกษตรจะชะสารเคมลงสดนหรอแหลงนาใกลเคยง ปญหาอาจลดลงหากสารเคมกาจดศตรพชสามารถสลายตวไดอยางรวดเรว แตอตราการสลายตวหรอคาครงชวต (half-life) มความแตกตางกนตามชนดและสภาพแวดลอม

การใชสารเคมกาจดศตรพช ทาใหเกดปญหาสารพษตกคางในสงแวดลอม ดงภาพท 2.2 ทงนเนองจากการใชสารเคมในการกาจดศตรพชในแตละครงจะใชประโยชน ไดเพยงรอยละ 25 ทเหลออกรอยละ 75 จะกระจายสะสมในดน นา และอากาศในสงแวดลอม ทสาคญคอคอ สารเคมกาจดศตรพชไมไดทาลายเฉพาะศตรพชเทานน แตยงทาลายแมลงและจลนทรยทเปนประโยชนในธรรมชาต เปนการทาลายความสมดลของระบบนเวศในธรรมชาต และผลทตามมาคอ การระบาดของโรคและแมลงศตรพชทรนแรงมากขน (อานฐ ตนโช, 2550)

สารเคมในกลมออรกาโนฟอรส หรอออรกาโนฟอสเฟต เชน ไดโครโตฟอสและอพเอน สามารถตกคางในดนทมความเปนกลางไมกชวโมงถงหลายอาทตย แตจะมอายยาวนานขนหากดนมความเปนกรดเลกนอย (มลนธชววถ, 2555) สารเคมกลมคารบาเมต (carbamate) เชน คารโบฟราน ออลดคารบ และเมโทมล ตกคางในดนมากทสดประมาณ 50 อาทตยและในนาประมาณ 30 อาทตย สารเคมกลมไพรทรน (pyrethrin) มคาครงชวตประมาณ 12 วนถง 8 อาทตย แตมอายยาวนานขนในพนททแสงสองไมถง ทงน สารเคมกลมทมอตราการสลายตวชาทสดและยงมความอนตรายสงคอ

13

กลมออรกาโนคลอรน (organochlorine) เชน DDT และ เอนโดซลแฟน ซงใชเวลายอยสลายในดนไดประมาณ 1 – 15 ป ดงนน จงยงมสารเคมเหลานตกคางในลมแมนาและคลองแยกตางๆ ในปรมาณคอนขางสง แมวาประเทศไทยไดยกเลกการใชไปแลวแตยงมการลกลอบนาเขาและใชอยในปจจบน

นอกจากนสารเคมกาจดศตรพช เมอนาไปใชแลว มผลทาใหเกดการตกคางของสารพษ ในดน ซงเปนอนตรายตอสงแวดลอมและอกสวนหนงสงผลถงผบรโภค มรายงานวาผปวยทอาการปวยเกดจากสารอนมลอสระจากการบรโภคอาหารทปนเปอนสารพษ รวมทงสารเคมตกคางในผก ผลไม ในป 2528 ถง 143.8 ตอประชากร 100,000 คน (ศกดดา ศรนเวศน, 2546) และในปถดมากเพมจานวนสงขนเรอย ๆ ประเทศตองศนยเสยเงนไปกบการรกษาถง 20,000 ลานบาท

ภาพท 2.2 การปนเปอนของสารเคมกาจดศตรพช แหลงทมา : มลนธชววถ, 2555

14

2.2.2 ผลกระทบตอสขภาพ จากการใชปยเคมและสารเคมกาจดศตรพชเปนจานวนมาก ทาใหเกดผลกระทบตามมา

ทเหนไดชด คอ อตราการเจบปวยของคนไทยในปจจบน ทปวยดวยโรคมะเรงสงขนแซงหนาโรคอนๆ ซงมสาเหตหลกมาจากอาหารสงถงรอยละ 60 นอกจากนยงพบวา ประเทศไทยสญเงนจากการนาเขาสารเคมกาจดศตรพชประเภทตางๆ ปละ 137,594,393 กโลกรม คดเปนมลคาประมาณ 16,815,769,077 ลานบาท สวนใหญมาจากบรษทยกษใหญขามชาต 6 แหง โดยไมตองเสยภาษ นอกจากน ยงมการอนญาตใหขนทะเบยนการคาสารเคมไปแลวถง 27,000 ชอ ซงสงมากทสด ในโลกและสงกวาประเทศจนทม 20,000 ชอ โดยการขนทะเบยนดงกลาวขาดกลไกการควบคม การตรวจสอบทงในดานความเสยงของผใชและสารตกคางในผลผลต รวมไปถงขาดกลไกควบคมการจดจาหนาย (มลนธชววถ, 2553)

ปญหาสขภาพทเกดขนเนองจากสารเคมกาจดศตรพช เปนปญหาใหญและรนแรงมากของสงคมไทย ซงหนวยงานทเกยวของและสงคมไทยยงขาดความตระหนกรวมกนอยางเพยงพอ โดยเฉพาะผลกระทบตอเกษตรกรและประชาชนทวไป ดงขอมลเมอป 2540 ของสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กระทรวงสาธารณสข พบวา มเกษตรกรทผลการตรวจเลอดอยในเกณฑไมปลอดภยและเสยงตอการเกดพษ อนเนองมาจากการใชสารเคมกาจด ศตรพชเปนจานวน รอยละ 16.35 หรอ 89,926 คน จากจานวนเกษตรกรทตรวจเลอด 563,353 คน และมแนวโนมเพม มากขนอยางมนยสาคญ โดยในป 2550 ผลการสมตรวจพบวามเกษตรกรรอยละ 39 ทมความเสยงทางสขภาพ (สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กระทรวงสาธารณสข, 2551)

ผลการสารวจของศนยวจยกสกรไทย พบเกษตรกรบางกลมมความเขาใจวา หากมการใชเคมภณฑทางการเกษตรในปรมาณมากแลวจะเปนการเพมผลผลตทางการเกษตรได ซงความเขาใจนกจะไดผลดในระยะแรก แตมความสญเสยอยางมากตอเศรษฐกจและสงแวดลอมของประเทศไทย เนองจากสารเคมทใชในการเกษตรยงตองพงพาการนาเขาทงในลกษณะของวตถดบและสนคากงสาเรจรป รวมถงความเปนอนตรายเกดขนจากการตกคางของสารเคมทางการเกษตรทเกดขนกบตวเกษตรกร ผบรโภคสนคาเกษตร และสงแวดลอม ซงสงผลกระทบอยางมากตอการสงออกสนคาเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร สวนทมผลตอรางกาย คอ สารเคมในกลมของออรแกโนฟอสเฟต และกลมคารบอเนต ผไดรบสารเคมเหลานเขาไปในรางกายมากๆ ในคราวเดยว จะเกดเปนพษเฉยบพลนถงเสยชวตได และหากไดรบสะสมในรางกายเปนระยะเวลานาน จะมผลตอการเกดมะเรงทางเดนอาหาร และมะเรงตบ

15

สารเคมกาจดศตรพชเพม ความเสยงตอโรครายตงแตป 2547 เปนตนมา โรคมะเรง กลายเปนสาเหตทกอใหเกดการเสยชวตมากเปนอนดบหนงของประเทศ (อาพล จนดาวฒนะ, 2551) แซงหนาเอดส โรคหวใจ และอบตเหตบนทองถนน และมการประมาณจานวนผเสยชวตอยท 55,000 คนตอป 12 สารเคมกาจดศตรพชทตกคางอยในอาหารเปนหนงในเปนปจจยเสยงสาคญทกอใหเกดโรคมะเรงและปญหาทางสขภาพตางๆ ซงนาไปสการเสยชวตไดงานวจยของแคนาดาในป 2547 พบวา (มลนธชววถ, 2047) สารเคมกาจดแมลงกลมคารบอเมท เชน คารโบฟราน เมโทมล คาบารล สามารถกอใหเกดมะเรงปอด สารเคมกลมออรกาโรฟอสเฟต (organophosphates) เชน คลอไพรฟอส ดอาไซนอน ไดคลออส สามารถกอมะเรงสมองและมะเรงเมดเลอด

ปจจบนมเกษตรกรจานวนมาก ทมผลตรวจเลอดอยในเกณฑไมปลอดภยและเสยงตอการเกดโรคจากการใชปย เคมและสารเคมกาจดศตรพช อาท โรคมะเรง โรคเบาหวาน โรคตอมไรทอ ฯลฯ ซงจากฐานขอมลผปวยจากระบบประกนสขภาพแหงชาต พบวา ปจจบนมผปวยจากสารเคมดงกลาว ประมาณ 8,546 ราย และมการประมาณการวาในความเปนจรงตวเลขผปวยจากสารเคมอาจสงถง 200,000 ถง 400,000 รายตอป (มลนธชววถ, 2553) สอดคลองกบผลสารวจเกษตรกร 6 จงหวด จานวน 606 ราย ในโครงการเสรมสรางความเขมแขงแกเกษตรกร ดานการปองกนและกาจดศตรพชแบบผสมผสานในพนท ทพบวาเกษตรกรทงหมด เคยมอาการเนองจากพษของสารเคมกาจดศตรพช โดยรอยละ 15 ใชสารเคมระดบความเปนพษรายแรงมากรอยละ 39 อยในระดบความเปนพษรายแรง และรอยละ 14 มการใชสารเคมทเคยถกหามนาเขา ผลต สงออก หรอมไวครอบครอง (กรมวชาการเกษตร, 2547)

2.2.3 ผลกระทบตอเศรษฐกจ-สงคม การทาการเกษตรทตองพงปจจยภายนอก เพอนามาเพมผลผลตใหไดเปนจานวนมาก

ประสบปญหาภาวะขาดทน และหนสน เกดความลมเหลวทางเศรษฐกจ เนองมาจากตนทนการผลตทสงและราคาผลผลตทตกตา ในประเทศไทยการพฒนาการเกษตรแผนใหมกลบเปนการผลกดนใหเกษตรกรตองตกอย ภายใตการครอบงาของบรษทผผลตและผขายผลตภณฑ เนองจากตองพงพาปจจยการผลต และเทคโนโลยตางๆ เชน เมลดพนธ ปย หรอสารเคมกาจดศตรพช เปนการทาการเกษตรทถกผกขาดจากบรษทขนาดใหญ

สงผลใหเกดความเปลยนแปลงในวถชวตของเกษตรกรไทย ทาลายฐานการเกษตรแบบยงชพของเกษตรกร ทาลายระบบสงคมของชมชน และมผลตอการเปลยนแปลงความคดทมตอภมปญญาพนบานของไทย ภมปญญาทองถนถกละเลย ซงความคดนไดรนแรงมากขนเมอเรมเขาสยค

16

ปฏวตเขยว ความรและแนวทางการพฒนาการเกษตรจะถกรวมไปอยในสถาบนการเกษตรตางๆ ของรฐ และบรษทธรกจการเกษตรขนาดใหญ การพฒนาและแกไขปญหาของเกษตรกรกลายเปนบทบาทของผเชยวชาญทางการเกษตร จากหนวยงานของรฐหรอบรษทการเกษตรท เขาไปเปลยนแปลงความคดและวถชวตของการทาการ เกษตร โดยทเกษตรกรกลายเปนเพยงผรบ (อานฐ ตนโช, 2550)

2.3 การปองกนอนตรายจากการใชสารเคมกาจดศตรพช

2.3.1 วธปฏบตตนในการฉดพนสารเคมกาจดศตรพช กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข (2553) ไดจดทาคมอเกษตรกรปลอดโรคสาหรบ

เกษตรกรและอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน เพอเปนแนวทางในการปฏบตตนในการฉดพนสารเคมกาจดศตรพชอยางปลอดภย สรปดงน

2.3.1.1 การปฏบตตนกอนการฉดพน (1) กอนทจะใชสารเคมกาจดศตรพช ควรอานฉลากทตดมากบภาชนะบรรจ

สารเคม นนใหเขาใจ เกยวกบวธใช ขนาด ปรมาณวธการปองกนอนตราย และวธแกพษ เปนตน (2) ผสมสารเคมกาจดศตรพช ใหถกตองตามอตราสวนทระบในฉลาก

สารเคมกาจดศตรพชหลายๆชนดสามารถผสมใชรวมกนไดแตตองแนใจวาผสมอยางถกตองไดสดสวนอยางเหมาะสม และตองเตรยมนาสะอาดไวเพยงพอสาหรบการชาระลางรางกาย ในกรณเกดเหตฉกเฉนขน เชน สารเคมกระเดนเขาตา หรอหกเปรอะเปอนรางกาย เปนตน

(3) ขณะทาการผสมสาร ควรกนบคคลทไมเกยวของใหพนจากบรเวณนน (4) ขณะผสมสาร ไมควรใชมอเปลากวน ควรใชไมหรอวสดอนแทน และ

ควรสวมถงมอทกครงในขณะตวง หรอรนสาร (5) สวมเสอผา อปกรณปองกนในขณะทาการผสมสารเคมเชน ถงมอ เสอ

แขนยาว กางเกงขายาว ฯลฯ (6) สารเคมกาจดศตรพชทกชนดควรบรรจในภาชนะทบรรจมาแตเดม ถาจะ

ถายใสภาชนะใหม ตองปดปายบอกชดเจนวาเปนสารเคมอะไร เพอปองกนการหยบผด และภาชนะใหมทบรรจตองแนใจวาปดฝาสนทไมมการรวซมออกนอกภาชนะภายนอก

(7) หามกนอาหาร นา หรอสบบหรในขณะทาการผสมสารเคม

17

(8) หลกเลยงและระมดระวงมใหสารเคมหกเลอะเทอะ ถาเกดเหตดงกลาวใหรบลางดวยสบและนามากๆ ทนท

(9) สารเคมกาจดศตรพชทผสมใหพอดหมดในครงเดยวแลวหากใชไมหมด ควรจดเกบใหมดชดหางไกลจากเดก สตวเลยง และไมปนเปอนแหลงนาหรออาหาร

(10) ตรวจเชคอปกรณการฉดพนใหอยในสภาพด ไมชารดกอนนาไปฉดพน 2.3.1.2 การปฏบตตนขณะทาการฉดพน

(1) สวมเสอผามดชด เชน กางเกงขายาว เสอแขนยาวสวมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เชน หนากากทมไสกรองอากาศถงมอ หมวก เปนตน

(2) ไมควรรบประทานอาหาร ดมนา หรอสบบหรในขณะฉดพนหรอในบรเวณททาการฉดพน

(3) ขณะฉดพนควรกนบคคลทไมเกยวของใหพนจากบรเวณนน (4) ไมควรฉดพนในขณะทลมแรง หรอฝนตก และควรยนอยเหนอลมเสมอ (5) หามใชเครองมอหรออปกรณทมการรวซมของสาร ในขณะฉดพน (6) ในกรณทหวฉดเกดการอดตน หามใชปากเปาหวฉดพนนน

2.3.1.3 การปฏบตตนหลงทาการฉดพน (1) ในกรณทเกษตรกรมการสมผสสารเคมฯทางผวหนงใหทาการลางชาระ

ดวยนาสะอาดนานๆ อยางนอย 15 นาท รบอาบนาฟอกสบ เปลยนเสอผาทสะอาดทนท (2) การซกชดทใสฉดพนควรแยกซกจากเสอผาอน ๆ และไมนาชดสวมใส

สาหรบฉดพนสารเคม มาใชสวมใสในกรณอนๆ (3) ชาระลางอปกรณเครองมอ เครองใช โดยแยกชาระลางจากอปกรณ

เครองมอปกตทนท (4) ไมเขาไปในบรเวณทฉดพนสารเคมในระยะเวลาทไมปลอดภย (5) ไมเกบพชผกมาขาย หรอรบประทานกอนเวลาทกาหนดไวในฉลาก

2.3.2 ความเสยงจากพฤตกรรมสขภาพ และปจจยสวนบคคล พฤตกรรมการใชสารเคมของเกษตรกรไทย (พทธณา นนทะวรการ, 2554) ไดแก (1)

เกษตรกรไทยมแนวโนมใชสารเคมการเกษตรเพมขน (2) ใชสารเคมเกนขนาดกวาทกาหนดไวในฉลาก (3) นยมผสมสารเคมหลายชนดในคราวเดยว (คอกเทล) (4) ปฏบตตนไมถกตองในระหวางการใช เชน ไมแตงกายมดชด สบบหร (5) เกษตรกรสวนใหญจดเกบสารเคมไวในบานเรอนหรอท

18

ไรนา โดยไมไดแยกเกบใหมดชดหางไกลมอเดก (6) ผผลตและผบรโภคจงเสยงและไมปลอดภยตอปญหา และ (7) สารเคมปนเปอนและตกคางในผลผลตและสงแวดลอม

พฤตกรรมสขภาพและปจจยสวนบคคลทไมเหมาะสมเพมความเสยงอนตรายจากปจจยเสยงจากการทางาน จงควรแกไขปรบปรงใหดขน ยกตวอยางเชน

(1) ไมควรสบบหรขณะฉดพนสารเคมกาจดศตรพชซงจะทาใหสดหายใจทงควนบหรและไอระเหยของสารเคมพรอมๆ กนเกดความเปนพษทรนแรงมากขน

(2) กอนดมนาหรอรบประทานอาหารควรลางมอทเปอนสารเคมใหสะอาดกอน เพอปองกนการไดรบสารเคมเขาสระบบทางเดนอาหาร

(3) การสวมใสเสอผาทเปยกชมสารเคมทาใหเกดการดดซมเขาสผวหนง จงควรลางผวหนงบรเวณทเปอนสารเคมทนทและหาชดทสะอาดเปลยน

(4) ไมควรดมสราระหวางทางานทาใหเสยงตอการเกดอบตเหตขณะทางาน (5) สวมอปกรณปองกนตามทแนะนาในฉลากบรรจสารเคม (6) มทเกบสารเคมโดยเฉพาะเพอปองกนการปนเปอน (7) ไมผสมสารเคมหลายชนดในการพนครงเดยว (8) ตรวจรอยรวของถง/ภาชนะบรรจสารเคม (9) ดกาลงทศทางลมกอนการฉดพน ไมฉดพนสวนกระแสลม (10) เปลยนเสอผาเมอสารเคมหกรดหรอเปยกชม (11) ลางทาความสะอาดอปกรณฉดพนสารเคมหลงการใชงาน (12) ลางภาชนะบรรจทหมดแลวกอนกาจด (13) แยกซกเสอผาทสวมฉดพนสารเคม ไมซกปนกบเสอผาทสวมใสอนๆ (14) ลางมอและอาบนาเปลยนเสอผาหลงฉดพน

สาหรบขอการปฏบตสาหรบการฉดพนสารเคมใหปลอดภย ไดแก (1) เครองยนตควรตดตงอยบนรถ ไมควรใชเดนเพอลดปรมาณสารเคมทใช (2) เครองพนสาร ควรอยดานหลงเครองยนต เพอลดการปนเปอนสารเคม (3) การปนเปอนสารเคมสวนมากเกดจากผฉดพนเดนผานเขาไปในพชททาการฉดพน (4) ใชเครองมอทเหมาะสมกบงาน (5) ขณะทาการผสมสารเคมเปนชวงเวลาทสาคญทสด เพราะผฉดพนสารเคมจะไดรบอนตรายสงทสด เนองจากตองผสมและตวงสารเคมทมความเขมขนสง และ(6) สารไมออกฤทธทผสมอยในผลตภณฑสารเคมกาจดศตรพชสวนมากมอยในเปอรเซนตสง ทาใหเปอรเซนตสารออกฤทธในสวนผสม 1 ลตร จงมอยตากวาเปอรเซนตสารออกฤทธทมอยในผลตภณฑ ในระหวางททาการผสมและตวงสารเคม จาเปนตองระวงไมใหสารเคมเขาไปทางปาก จมก

19

2.3.3 การประเมนความเสยงในการทางานของเกษตรกรจากการใชสารกาจดศตรพช วธการปองกนอนตรายจากการทางาน คอการประเมนความเสยง โดยขนแรกคอการประเมน

หรอวเคราะหลกษณะงาน วามสงทไมปลอดภยหรออาจเปนอนตรายหรอไม ขนตอมาคอการหาวธการปองกนแกไขทเหมาะสมการประเมนความเสยง มวตถประสงคเพอจะชวยใหเกษตรกรไดตระหนกถงระดบความเสยงอนตรายในการทางาน รบทราบวธการดแลสขภาพเบองตนดวยตวเอง และเมอพบวามความเสยงหรอพฤตกรรมทไมถกสขลกษณะ จะไดทาการแกไขและปฏบตตามขอแนะนา เชน การสวมถงมอทเหมาะสมเมอตองหยบจบสารเคม ควรสวมหนากากกนฝนหรอสารเคมทเหมาะสม (กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2553) ซงตวอยางกลมทมความเสยงจากการใชสารเคมกาจดศตรพชไดแก ผมอาชพรบจางฉดพนสารเคมกาจดศตรพช ผผสมสารเคม ผทอยในบรเวณทมการใชหรอฉดพนสารเคมกาจดศตรพช และผททางานสมผสผกผลไมทฉดพนสารเคม เชน เกบเกยวผลผลตมดกา หอ จดเรยงใสเขง บรรจลงกลอง ฯลฯ 2.4 การตรวจวดระดบโคลนเอสเทอเรส

2.4.1 เอนไซมโคลนเอสเตอเรส

ปจจบนมการตระหนกในเรองอนตรายของสารกาจดแมลง จงไดมการพฒนาวธการทจะ

ใชในการเฝาระวงอนตรายของสารกาจดแมลงทมตอผใชและผอยขางเคยง เชน การหาปรมาณสารตกคางในผลตผลทางการเกษตรกรรม การตรวจหาเอนไซม Cholinesterase ในเลอด ซงการตรวจหาเอนไซมตวนมความเฉพาะเจาะจง สาหรบการชบงอนตรายทสบเนองจากสารกาจดแมลงกลมออรแกนโนฟอสฟอรสและคารบาเมต ซงเปนสารทมการใชกนอยางแพรหลาย

เอนไซมโคลนเอสเตอเรส (ศรนช ชวนพศาลนกล, 2553) มหนาทในการทาลายสาร Acetylcholine ซงสารตวนเปนตวกลางในการสงกระแสประสาท ของ pregamglionic automatic fibers, postganglionic parasympathetic fibers และ postganglionic sympathetic fibers บางชนด ซงเสนประสาทเหลาน จะสงกระแสประสาทไปยงหวใจ มานตา ตอมนาลาย กระเพาะอาหาร ลาไสเลก กระเพาะปสสาวะ bronchial glands, sweat glands รวมทงอวยวะ และเนอเยออนๆ ในรางกาย นอกจากนน acetylcholine ยงทาหนาทของตวกลางในการสงกระแสประสาทท neuromuscular junction และท synapse ตางๆ ของระบบประสาทสวนกลาง (CNS)

20

เมอรางกายไดรบสารทออกฤทธยบยงการทางานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสแลว กจะมการสะสมของสาร acetylcholine ขนในรางกายสาร acetylcholine จะไปกระตน receptors ของตวมนทง muscarinic และ nicotinic receptors ซงเปนสาเหตของอาการ ทาง over-cholinergic activity คอมการสงกระแสประสาทอยตลอดเวลา ซงจะแบงอาการทเกดขนตามแหลงทสะสมของสาร acetylcholine ไดแก (1) อาการทางประสาท จะเกดอาการคลนไส อาเจยน เหงอออก แนนหนาอก หรอถาอาการรนแรงขนอาจปวดทอง ทองเดน นาลายฟมปาก นาตาและนามกไหล ถายอจจาระและปสสาวะโดยกลนไมอย หลอดลมมเสมหะมาก หายใจหอบ หลอดลมตบ หนาเขยวคลา เปนตน (2) อาการทางกลามเนอ จะเกดอาการกระตกของกลามเนอ โดยเฉพาะทลน บรเวณหนาและลาคอ หรอกระตกทวรางกาย เกดอาการออนเพลยและเปนอมพาต และ (3) อาการทางสมอง จะเกดอาการปวดศรษะมนงง อาจชกหมดสตได

2.4.2 การตรวจหาปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรส

โดยทวไปรางกายคนจะพบเอนไซมโคลนเอสเตอเรส 2 ประเภท (ศรนช ชวนพศาลนกล,

2553) คอ ประเภท True-cholinesterase enzymes เปนเอนไซมทมความเฉพาะเจาะจงในการสลายสาร acetylcholine มาก สามารถพบไดในเซลเมดเลอดแดง เซลประสาท และ neuromuscular junctions เอนไซมนถกสรางขนมาพรอมๆ กบการสรางเมดเลอดแดง และประเภท Pseudo cholinesterase enzymes เปนเอนไซมทถกสรางขนโดยเซลตบ จะพบตามบรเวณ peripheral nervous systems, plasma ตบและในอวยวะอนๆ มความเฉพาะเจาะจงในการสลายสาร acetylcholine นอยกวา true cholinesterase enzyme

การตรวจหาปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในการเฝาระวงและตดตามอนตรายจากสารกาจดแมลงประเภทออรแกนโนฟอสฟอรสและคารบาเมต เปนการตรวจหาปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรสใน Serum เหตทเลอกหาปรมาณเอนไซม pseudo cholinesterase คอสวนใหญของสารกาจดแมลงทง 2 ประเภทนมความสามารถในการจบและยบยงการทางานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสทง 2 ประเภท แตสามารถจบและยบยงการทางานของเอนไซม Pseudo cholinesterase ไดเรวกวา truecholinesterase emzyme ซงจะทาใหการเฝาระวงและตดตามอนตรายของสารกาจดแมลงทง 2 ประเภทตอสขภาพของคนงานทงการแกไขและปองกนทาไดอยางรวดเรวและทนทวงท

ในทางปฏบตแลวการเฝาระวงและตดตามอนตรายทเกดจากสารกาจดแมลงในกลมเกษตรกรจาเปน ตองสงตวอยางเขามาตรวจวเคราะหในหองปฏบตการทมเครองมอพรอม ซงมกจะไมทนการ จงมการพฒนาวธการวเคราะหหาปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรส เพอนาออกไปใชใน

21

กรณการเฝาระวง และตดตามอนตรายของสารกาจดแมลงในกลมเกษตรกร โดยพฒนาวธการตรวจสอบอยางงายขน กลาวคอ ไดผลตกระดาษทดสอบ Reactive Paper ขนมาใช วธนเปนวธการทดสอบทงาย ใชเวลานอย อกทงผตรวจไมจาเปนตองใชอปกรณและสารเคมทยงยาก

2.4.3 กระดาษทดสอบ Reactive paper

กระดาษทดสอบ Reactive paper (กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2553) เปนกระดาษทดสอบพเศษใชสาหรบตรวจปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรส ซงเปนเอนไซมทมหนาทในการทาลายสาร acetylcholine เมอรางกายไดรบสารกลมออรแกนโนฟอสฟอรสหรอสารคารบาเมตบางตว สารเหลานจะไปรวมตวและยบยงการทางานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรส ทาใหเอนไซมนไมสามารถไปทาลายสาร acetylcholine ไดจงมปรมาณมากขน ทาใหมการสงความรสกตดตอกนโดยไมมการหยด กลามเนอจะเกดอาการกระตกตลอดเวลาเปนอมพาตและตายในทสด ถาไมไดรบการรกษาทถกตองและทนทวงท ดงนนกระดาษทดสอบ Reactive Paper จงใชตรวจการแพพษจากสารเคมกาจดศตรพชจาพวกออรแกนโนฟอสฟอรสและคารบาเมต เพอเปนการเฝาระวงและตดตามอนตรายจากสารดงกลาวแกประชากรททางานเกยวของกบสารเหลาน ทงในภาคอตสาหกรรมและเกษตรกรรม 2.5 ขอมลพนฐานเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร

เทศบาลตาบลทงโฮงจดตงขนตามพระราชบญญตเปลยนแปลงฐานะสขาภบาลเปน

เทศบาล พ.ศ.2542 เมอวนท 25 พฤษภาคม 2542 (สขาภบาลทงโฮง จดตงขนตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง การจดตงสขาภบาลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ลงวนท 12ธนวาคม 2510 ประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 84 ตอนท 125 ลงวนท 26 ธนวาคม 2510)

2.5.1 ลกษณะทตง /อาณาเขต

เดมเทศบาลตาบลทงโฮงมพนท 4 ตารางกโลเมตร ครอบคลมพนทบางสวนของตาบล

ทงโฮง แตเนองจากไดมประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองการยบรวมองคการบรหารสวนตาบล กบเทศบาลตาบลลงวนท 6 กนยายน 2547 โดยยบองคการบรหารสวนตาบลทงโฮงรวมกบเทศบาลตาบลทงโฮง และประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 121 ตอนพเศษ 102 ลงวนท 15กนยายน 2547

22

ทาใหปจจบนเทศบาลตาบลทงโฮง มพนท 13.5 ตารางกโลเมตร ครอบคลมพนท 7 หมบาน ดงภาพท 2.3 โดยเทศบาลตาบลทงโฮง ตงอยหางจากตวจงหวดแพรประมาณ 3 กโลเมตรโดยมอาณาเขตตดตอดงน

ทศเหนอ ตดตอกบ ตาบลแมหลาย อาเภอเมองแพรจงหวดแพร ทศใต ตดตอกบ ตาบลทงกวาว อาเภอเมองแพรจงหวดแพร ทศตะวนออก ตดตอกบ ตาบลรองฟอง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ทศตะวนตก ตดตอกบ ตาบลแมยม อาเภอเมองแพร จงหวดแพร

เทศบาลตาบลทงโฮง มสภาพพนทสวนใหญเปนทราบมเสนทางสายหลกเขาสชมชน 2 เสนทาง ไดแก ทางหลวงแผนดนหมายเลข101 และถนนยนตรกจโกศล ในเขตเทศบาลมแหลงนาธรรมชาตหลายแหง ไดแก หวยรากไมหวยหวชางหวยรองฟองหวยรองมวงเปนตน

ภาพท 2.3 ขอบเขตเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร แหลงทมา : สานกปลดเทศบาลตาบลทงโฮง, 2554

23

2.5.2 ดานเศรษฐกจสงคม

ประชาชนสวนใหญในเขตเทศบาลตาบลทงโฮง ประกอบอาชพทางดานเกษตรเปนหลก คอมรายไดจากการทานา ทาไร เลยงสตวคาขายผลผลตทางการเกษตร การพานชยกรรม การบรหารและการทองเทยวนอกจากนนมรายไดจากอาชพการตดเยบผาหมอหอมการทาอตสาหกรรมในครวเรอนและบางสวนมรายไดจากการประกอบอาชพรบจางในตวจงหวดและตางจงหวด โดยการเกษตรกรรมบรเวณพนทเทศบาลตาบลทงโฮง สวนใหญเปนพนทเกษตรกรรม มการปลกขาว ถวเหลองและพชผกสวนครว และมบางสวนประกอบอาชพนอกเขตเทศบาล

จานวนประชากรแยกตามเพศและอายและลกษณะโครงสรางประชากรโดยทวไปจานวนประชากรในเขตเทศบาลตาบลทงโฮง มจานวนทงสน 6,260 คน และจานวนครวเรอน จานวน 2,713 ครวเรอน ดงตาราง 2.3

ตารางท 2.3 จานวนประชากรในเทศบาลตาบลทงโฮง พ.ศ.2554

หมบาน ครวเรอน ชาย ( คน ) หญง ( คน ) รวม ( คน ) หมบานท1 420 516 617 1133 หมบานท 2 498 556 615 1171 หมบานท 3 179 267 253 520 หมบานท 4 497 433 467 900 หมบานท 5 435 448 557 1005 หมบานท 6 386 380 484 864 หมบานท 7 298 325 342 667

รวม 2713 2925 3082 6260 แหลงทมา : เทศบาลตาบลทงโฮง, 2555. หมายเหต : ขอมล ณ เดอนพฤษภาคม 2554.

24

2.5.3 การเฝาระวงเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง

สรปผลการดาเนนงานการเฝาระวงเกษตรกรผใชสารกาจดศตรพชทางการเกษตรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ปพ.ศ.2554 จานวน 314 พบวาอยในเกณฑเสยงมากทสด 164 คน รองลงมาอยในเกณฑไมปลอดภย 91 คน คดเปนสดสวนอยอยในภาวะเสยงและไมปลอดภยคอนขางสง กลาวคอคดเปนรอยละ 80 ของผลการตรวจเลอดในเกษตรกรทงหมด ดงตารางท 2.4 และภาพท 2.4 ตารางท 2.4 ผลการคดกรองระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอดของเกษตรกร พ.ศ.2554 จานวนทงหมด

ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

314 12 3.82 47 14.97 164 52.23 91 28.98 แหลงทมา : เทศบาลตาบลทงโฮง, 2555

ภาพท 2.4 ผลการคดกรองระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอดเกษตรกร พ.ศ.2554 แหลงทมา : เทศบาลตาบลทงโฮง, 2555.

ผลปกต ผลปลอดภย เสยงไมปลอดภย

ผลการคดกรองระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอดเกษตรกร

25

2.6 งานวจยทเกยวของ

การศกษาเกยวกบปจจยทมผลกระทบตอระดบสารเคมปองกนกาจดศตรพชตกคางในเลอดเกษตรกร อาเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม (เจรญพงษ กงเฮ, 2544) โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการวจย กบประชากรจานวน 102 ราย โดยแบงออกเปน 3 กลม คอ กลมทมระดบสารเคมตกคางในเลอด ระดบเสยง 19 คน ระดบปลอดภย 33 คน และระดบปกต 50 คน ผลการศกษาพบวาจานวนสมาชกในครอบครว แรงงานในครอบครว และจานวนพนทปลกพช ไมมผลตอความแตกตางของระดบสารเคมในเลอดเกษตรในแตละกลม สวนปจจยเกยวกบอาย ระยะเวลาทใชสารเคมฯ รายไดจากภาคการเกษตร และหนสน มผลตอความแตกตางของระดบสารเคมทตกคางในเลอดของเกษตรกรแตละกลมอยางมนยสาคญ

การศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการใชสารเคมอยางถกตองและปลอดภยของเกษตรกร ตาบลบงสามคค จงหวดกาแพงเพชร (ยทธนา หงสไกร, 2542) โดยใชแบบสอบถามเปนเครองในการศกษาวจย จานวน 280 ตวอยาง ผลการศกษาพบวาความรเกยวกบสารเคมทางการเกษตร และการนาไปใชมอทธพลตอพฤตกรรมกอนการใชสารเคมทางการใชสารเคมทางการเกษตรอยางถกตองและปลอดภยอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 และพบวาความตะหนกถงภยเคมทางการเกษตรทมตอสงแวดลอม มอทธพลตอพฤตกรรมกอนการใชสารเคมทางการใชสารเคมทางการเกษตรอยางถกตองและปลอดภย แสดงทาทายความเชอดานสขภาพมอทธพลตอพฤตกรรมระหวางและหลงการใชสารเคมทางการเกษตรอยางถกตองและปลอดภยมอทธพลตอพฤตกรรมกอนการใชสารเคมทางการใชสารเคมทางการเกษตรอยางถกตองและปลอดภยอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

การศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชกบระดบ โคลนเอสเตอเรสของเกษตรกรเพาะปลกพช ตาบลนครเจดย อาเภอปาซาง จงหวดลาพน (พนธญาณ ไชยแกว, 2553) รวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ จานวน 200 คน แลววเคราะหความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช กบระดบโคลนเอสเตอเรส พบวาพฤตกรรมการใชแปรงขด หรอ ใชนาฉดชนสวนอปกรณเมอเกดการอดตน และพฤตกรรมการอาบนาเปลยนเสอผาทนทหลงการฉดพนสารเคมกาจดศตรพชมความสมพนธกบระดบโคลนเอสเตอเรสอยางมนยสาคญทางสถต

การศกษาผลกระทบของสารเคมกาจดศตรพชตอสขภาพเกษตรกร กลมปลกหอมแดงตาบลบงบอน อาเภอยางชมนอย จงหวดศรสะเกษ (อศราภรณ หงสทอง และอไรวรรณ อนทรมวง, 2542) โดยใชแบบสมภาษณจานวน 205 คน และตรวจวดปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรส

26

ผลการวจยพบวาเกษตรกรสวนใหญมความรเกยวกบแนวทางการปฏบตทถกตองในการใชสารเคมกาจดศตรพช มเพยงรอยละ 36.1 ทมการรบรถกตองการใชอปกรณในการปองกนอนตรายสวนบคคล กลมตวอยางสวนใหญใชผาขาวมาแทนหมวกและหนากากปดปากสวมเสอแขนยาวในฤดเพาะปลก ป พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2552 พบวากลมตวอยางรอยละ 31.2 และ 22 เคยมอาการผดปกตหรอเจบปวยเนองจากการใชสารเคมกาจดศตรพชอาการ ผลการตรวจวดปรมาณเอนไซมโคลนเอสเตอเรสพบวารอยละ 24.4 มระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสอยในระดบปกต รอยละ 37.1 อยในเกณฑปลอดภยรอยละ 27.3 อยในระดบมความเสยงและรอยละ 11.2 อยในระดบไมปลอดภย

การศกษาการประเมนผลกระทบสขภาพจากการใชสารเคมทางการเกษตรในการปลกพชไรเขตเทศบาลเมองแกนพฒนา อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม (วทญาตน อารย และสามารถ ใจเตย, 2552) รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม การสนทนากลม การสงเกตแบบไมมสวนรวม การสมภาษณเชงลก และการจดอบรมเชงปฏบตการ จานวน 60 คน และใชแบบสอบถามกลมตวอยาง 212 คน ผลการวจยพบวากลมตวอยางบางสวนมพฤตกรรมการใชและการปฏบตยงไมถกตองอาการเจบปวยทพบหลงการสมผสสารเคมกาจดศตรพชสวนใหญ ไดแกปญหาดานระบบกลามเนอเสนเอนกระดกและขอมากขนรอยละ 78.6 มปญหาหรออาการทางระบบประสาทมากขนรอยละ 63.8 ปญหาระบบทางเดนหายใจรอยละ 54.3 ปญหาและอาการทางผวหนงรอยละ 46.4 ประชาชนทเขารบการตรวจระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเลอดมความเสยงและไมปลอดภยถงรอยละ 54.14 เกษตรกรสวนใหญรอยละ 97.1 รสกทอแททตนทนการผลตเพมขนจากการทราคาสารเคมการเกษตรเพมขนรอยละ 87.1 เกดจากความรสกวาตองมการแขงขนเพอใหผลผลตของตนเองขายไดราคาสงกวาเกษตรกรรายอนๆ รอยละ 85.7 เกดจากความรสกเปนทกขจากการใชสารเคมการเกษตร ทจะสงผลตอความเจบปวยของตนเอง

การศกษาความรและพฤตกรรมการใชสารเคมทางการเกษตรของเกษตรกรบานใหมชยเจรญหม 8 ตาบลสถานอาเภอปว จงหวดนาน (พยนต อนมณ และคณะ, 2540) จากแบบสารวจพฤตกรรมการใชสารเคมของเกษตรกร พบวาเกษตรกรสวนใหญมพฤตกรรมระดบด รอยละ 75.0 รองลงมาระดบปานกลางรอยละ 20.0 ความเสยงทเกดขนการจดเกบสารพษและอปกรณ พบวาสวนใหญไมมทเกบสารเคมกาจดศตรพช รอยละ 27.5 รองลงมาคอไมลางภาชนะบรรจทหมดแลว ความเสยงทเกดขนจากการไมสวมอปกรณปองกนสารเคมและแตงกายพบวาสงสดคอไมสวมเครองแตงกายหรออปกรณปองกนตามทฉลากระบ รองลงมาคอไมสวมถงมอปองกนทเหมาะสมขณะทางาน ความเสยงจากพฤตกรรมทไมปลอดภยพบสงสด คอการผสมสารเคมหลายชนดในการพนฉดครงเดยว(รอยละ 43.8) รองลงมาคอสบบหรกนอาหาร หรอดมนาขณะฉดพนสารเคม และวางอาหารหรอนาดมบรเวณทมการฉดพน/ใชหรอจดวางสารเคม รอยละ 42.5 ใชปากเปาขผงแทนการใชนา

27

ฉดแปรงขดหรอใชวธอนๆทปลอดภยกวา รอยละ 23.8 ผลการตรวจเลอดหาระดบสารเคมตกคางในเลอดของเกษตรกรพบวาสวนใหญมสารเคมตกคางในเลอดในระดบเสยงรอยละ 46.3 รองลงมาระดบปกตรอยละ 27.5

การศกษาระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสของเกษตรกรหมบานกดกวาง อาเภอหนองเรอ จงหวดขอนแกน (สกลรตน อษณาวรงค และกรรนการ จรสรทรพย, 2547) โดยทาการตรวจสขภาพ และเจาะเลอดเกษตรกรกลมทมความเสยงสงตอการไดรบพษจากการปราบศตรพชกลมทยงยงเอนไซมโคลนเอสเตอรส จานวน 64 คน การตรวจทาเปน 2 ชวง คอชวงแรกเปนระยะทมการใชสารปราบศตรพช และชวงทสองคอระยะทไมมการมใชสารปราบศตรพช เปนระยะทหางจากระยะแรก 6 เดอน พบวาจานวนเกษตรกรทงหมด 26 คน มเอนไซมโคลนเอสเตอเรสถกยบยง 15 คน (รอยละ 57.69) ไมถกยบยง 9 คน (รอยละ 34.62) สวนชนดของสารปราบศตรพชทเกษตรกรใชเปนออรกาโนไนโตรเจน และออรกาโนฟอสเฟต รอยละ 53.37 ระดบการศกษาของเกษตรกรจบชนประถมปท 4 (รอยละ 90.63) อาการผดปกตทเกดขนในขณะใชสารเคม ไดแก คอแหง (รอยละ 48.44) ปวดศรษะ (รอยละ37.50) มนงง-เวยนศรษะ (รอยละ 31.25) ออนเพลย (รอยละ 26.56) ตามลาดบ

ปจจยทสมพนธกบระดบโคลนเอสเตอเรสในกระแสเลอดของเกษตรกรททาสวนพรกในจงหวดชยภม การสมผสสารกาจดศตรพชประเภทออรกาโนฟอสเฟสและคารบาเมตในปรมาณมาก มผลตอสขภาพทเกดขนแบบเฉยบพลนและระยะยาว ศกษาและเกบขอมลโดยวธสมภาษณและตรวจเลอดเพอวดระดบโคลนเอสเทอเรสโดยใชกระดาษทดสอบพเศษ (Reactive paper) ในกลมเกษตรกรทปลก พรกจานวน 350 คน การวเคราะหถดถอยพหแบบลอจสตก พบวาปจจยทสมพนธกบระดบโคลนเอสเทอเรส ทผดปกตในกระแสเลอดคอ เกษตรกรเพศชาย มสถานภาพสมรสโสด แยกกนอยหรอหยาราง เปนผททางานประจาในสวนพรก ฉดพนสารเคมมากกวา 3 ครงตอเดอน มพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชถกตองในระดบปานกลาง และระดบตา มการรบรความเสยงและความรนแรงเกยวกบการใช สารเคมกาจดศตรพชในระดบตา

บทท 3

วธการศกษาวจย

การศกษาวจยครงนเปนวธการวจยเชงปรมาณ หรอการวจยเชงสารวจ โดยใชแบบสอบถามประกอบการสมภาษณกบกลมเกษตรกรในเขตเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ทไดรบการตรวจวดผลระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอดประจาป พ .ศ. 2554 โดยมรายละเอยดวธการศกษาดงน

3.1 ตวแปรทใชในการศกษา

3.1.1 ตวแปรอสระ ไดแก

1) ปจจยสวนบคคล (1) เพศ (2) อาย (3) ระดบการศกษา (4) ฐานะทางเศรษฐกจ (5) การถอครองทดน (6) ประเภทเกษตรกรรม (7) บทบาทดานเกษตรกรรม (8) เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร (9) พฤตกรรมการกน “รางจด”

2) ดานความร ความเขาใจ 3) พฤตกรรมการใช 4) ทศนคตตอสขภาพ

3.1.2 ตวแปรตาม

ระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร ซงแบงออกเปน 4 ระดบ คอ ระดบปกต ระดบปลอดภย ระดบเสยง และระดบไมปลอดภย

29

3.2 กรอบแนวคด

3.3 สมมตฐานในการศกษา

3.3.1 ปจจยสวนบคคล (เพศ อาย ระดบการศกษา ฐานะทางเศรษฐกจ การถอครองทดน ประเภทเกษตรกรรม บทบาทดานเกษตรกรรม เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร และพฤตกรรมการกน “รางจด”) มผลตอระดบสารพษในเลอด

3.3.2 ความรความเขาใจเกยวกบสารเคมกาจดศตรพช มผลตอระดบสารพษในเลอด 3.3.3 พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช มผลตอระดบสารพษในเลอด 3.3.4 ทศคตตอสขภาพ มผลตอระดบสารพษในเลอด

ปจจยสวนบคคล - เพศ - อาย - ระดบการศกษา - ฐานะทางเศรษฐกจ - การถอครองทดน - ประเภทเกษตรกรรม - บทบาทดานเกษตรกรรม - เครองมอทใชในการฉดพนฯ - พฤตกรรมการกน รางจด

ปจจยดานความรความเขาใจเกยวกบสารเคมกาจดศตรพช

ระดบสารพษในเลอด แบงเปน 4 ระดบ

1. ปกต 2. ปลอดภย 3. เสยง 4. ไมปลอดภย

ปจจยดานทศนคตตอสขภาพ

ปจจยดานพฤตกรรมการใช สารเคมกาจดศตรพช

30

3.4 วธการวจย

การวจยเรองปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร มวธการวจยดงน

3.4.1 ศกษาขอมลจากเอกสารตางๆ ทเกยวของ เชน รายงานการวจย เอกสารของหนวยงานดานสาธารณสขและดานเกษตรกร ขอมลสภาพพนทตาบลทงโฮง ขอมลสารเคมทางการเกษตรชนดตางๆ เปนตน

3.4.2 การศกษาเชงสารวจ โดยการรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามสมภาษณกลมตวอยางเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร

3.5 ประชากรและกลมตวอยาง

3.5.1 ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงน เปนเกษตรกรทอาศยอยในพนทเทศบาลตาบลทงโฮง

อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ซงไดรบการตรวจวดระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอด ประจาป พ.ศ. 2554 จานวน 2 ครง คอ วนท 14 มกราคม 2554 และ 21 กรกฎาคม 2554 มจานวนเกษตรกรรวม 314 คน

3.5.2 กลมตวอยาง เนองดวยระยะเวลาการศกษาประเมนจากด จงกาหนดการเกบขอมลของกลมตวอยางซง

เปนตวแทนของประชากรทงหมด จานวน 314 คน และใชกลมตวอยางเปนตวแทนในการศกษา หาขนาดกลมตวอยางเปนตวแทนของประชากรทใชในการศกษา โดยคานวณจากสตร Yamane ทระดบความเชอมนรอยละ 95 หรอทความคลาดเคลอนไมเกนรอยละ 5 (วสาขา ภจนดา, 2553: 91) ไดดงน

- จานวนประชากรทงหมด (N) 314 คน - ความคลาดเคลอนของการประมาณคา (e) 0.05 จานวนตวอยาง (n) =

31

= .

= 175.91

หรอ ∼ 176 คน 3.5.3 วธการสมตวอยาง ในการศกษาครงนจะใชการสมตวอยางแบบหลายขนตอน โดยขนตอนท 1 เลอกตวอยาง

แบบเกาะกลม โดยจดกลมตวอยางออกเปน 4 กลม ตามระดบปรมาณสารพษ (ผลการตรวจคดกรองสารเคมกาจดศตรพชในเลอด เดอนมกราคม และเดอนกรกฎาคม 2554) ซงแบงเปน 4 ระดบคอ ระดบปกต ระดบปลอดภย ระดบเสยง และระดบไมปลอดภย ขนตอนท 2 เลอกผตอบแบบสอบถามโดยวธการจบฉลากรหสสขภาพ โดยกาหนดกลมระดบปรมาณสารพษตามสดสวนจานวนประชากรในแตละกลม รายละเอยดดงน

3.6 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในครงน คอ แบบสอบถาม ใชในการเกบขอมลให

ครบตามกรอบแนวคด (ตวอยางแบบสอบถามแสดงดงภาคผนวก) แบบสอบถามทใชเปนลกษณะของคาถามปลายปด (Close Ended Question) ทกาหนดคาตอบไวใหผตอบเลอกตอบ และคาถามปลายเปด (Open Ended Question) ทใหผตอบสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ซงแบงเปน 5 สวน รายละเอยดการกาหนดคาตวแปรและเกณฑการวดของแตละสวน มดงน

เลอกตวอยางแบบเกาะกลม

8 ชด

การจบสลาก

ระดบปลอดภย = 47 คน

ระดบปกต = 15 คน

ระดบเสยง = 163 คน

ระดบเสยง = 92 คน

26 ชด

51 ชด

91 ชด

32

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ซงเปนเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง ทไดรบ การตรวจวดผลระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอด ประจาป พ.ศ. 2554 มจานวน 9 ขอ ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ฐานะทางเศรษกจ ประเภทเกษตรกรรม บทบาทดานเกษตรกรรม เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร และพฤตกรรมการกน “รางจด”

สวนท 2 ความร ความเขาใจ เปนคาถามเพอวดความรความเขาใจในการใชสารเคมทาง

การเกษตร ของกลมตวอยาง จานวน 9 ขอ มทงคาถามเชงบวกและคาถามเชงลบ โดยมเกณฑการใหคะแนนดงน

คาถามเชงบวก ตอบใช ได 1 คะแนน ตอบไมใช ได 0 คะแนน คาถามเชงลบ ตอบใช ได 0 คะแนน ตอบไมใช ได 1 คะแนน

การแบงระดบความรความเขาใจในการใชสารเคมทางการเกษตร คดจากคะแนนทงหมด จานวน 9 ขอ คะแนนสงสดทเปนไปไดเทากบ 9 คะแนน คะแนนตาสดทเปนไปได เทากบ 0 คะแนน แบงระดบระดบความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช ออกเปน 3 ระดบ ซงจะไดชวงคะแนนในแตละอนตรภาคชนมคาเทากบ 9 - 0 / 3 = 3 คะแนน โดยมคะแนนแตละอนตรภาคชน ดงน

อนตรภาคชนท 1 = 0-3 คะแนน ความรความเขาใจอยในระดบตา อนตรภาคชนท 2 = 4-6 คะแนน ความรความเขาใจอยในระดบปานกลาง

อนตรภาคชนท 3 = 7-9 คะแนน ความรความเขาใจอยในระดบสง

สวนท 3 พฤตกรรมการใชสารคมกาจดศตรพช เปนคาถามเกยวกบพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช จานวน 21 ขอ เปนคาถามเชงบวกทงหมด สวนคาตอบประมาณคา 3 ระดบ มความหมายและระดบคะแนน ดงน

“ทกครง” หมายถง เมอมเหตการณตามขอความ ผตอบมพฤตกรรมตามขอความนนๆ ทกครง ไดคะแนน 3 คะแนน

“บางครง” หมายถง เมอมเหตการณตามขอความ ผตอบมพฤตกรรมตามขอความนนๆ บางครง ไดคะแนน 2 คะแนน

“ไมเคย” หมายถง เมอมเหตการณตามขอความ ผตอบไมเคยมพฤตกรรมตามขอความนนๆ เลย ไดคะแนน 1 คะแนน

33

การใหคะแนนพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช คดจากคะแนนรวมทงหมด จานวน 21 ขอ คะแนนสงสดทเปนไปไดเทากบ 63 คะแนน คะแนนตาสดทเปนไปได เทากบ 21 คะแนน แบงระดบพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช ออกเปน 3 ระดบ ซงจะไดชวงคะแนนในแตละอนตรภาคชนมคาเทากบ 63 - 21 / 3 = 14 คะแนน โดยมคะแนนแตละอนตรภาคชน ดงน

อนตรภาคชนท 1 = 21 – 34 คะแนน พฤตกรรมอยในระดบตา อนตรภาคชนท 2 = 35 – 48 คะแนน พฤตกรรมอยในระดบปานกลาง

อนตรภาคชนท 3 = 49 – 63 คะแนน พฤตกรรมอยในระดบสง

สวนท 4 ทศนคตตอสขภาพ เปนคาถามเกยวกบทศนคตตอสขภาพในการใชสารเคมกาจดศตรพช จานวน 12 ขอ มทงคาถามเชงบวกและคาถามเชงลบ โดยมเกณฑการใหคะแนนดงน

คาถามเชงบวก ตอบเหนดวยอยางยง ได 5 คะแนน ตอบเหนดวย ได 4 คะแนน ตอบไมแนใจ ได 3 คะแนน ตอบไมเหนดวย ได 2 คะแนน ตอบไมเหนดวยอยางยง ได 1 คะแนน คาถามเชงลบ ตอบเหนดวยอยางยง ได 1 คะแนน ตอบเหนดวย ได 2 คะแนน ตอบไมแนใจ ได 3 คะแนน ตอบไมเหนดวย ได 4 คะแนน ตอบไมเหนดวยอยางยง ได 5 คะแนน

การใหคะแนนทศนคตตอสขภาพ คดจากคะแนนรวมทงหมด จานวน 12 ขอ คะแนนสงสดทเปนไปไดเทากบ 60 คะแนน คะแนนตาสดทเปนไปได เทากบ 12 คะแนน แบงคะแนนทศนคตออกเปน 3 ชวง เทาๆ กน โดยใชเกณฑการหาอนตรภาคชนของคะแนน ซงจะไดชวงคะแนนในแตละอนตรภาคชนมคาเทากบ 60-12/3 = 16 คะแนน ดงน

อนตรภาคชนท 1 = 12-27 คะแนน ทศนคตอยในระดบตา อนตรภาคชนท 2 = 28-43 คะแนน ทศนคตอยในระดบปานกลาง อนตรภาคชนท 3 = 44-60 คะแนน ทศนคตอยในระดบสง

34

สวนท 5 ความคดเหนและขอเสนอแนะ มลกษณะเปนคาถามปลายเปดใหผตอบแบบสอบถามสามารถแสงความคดเหนในประเดนตางๆ ตอไปน

1) ทานคดวาอะไรเปนสาเหตททาใหเกษตรกรมระดบสารพษในเลอดสง 2) ทานคดวาหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบ ควรดาเนนการอยางไรเพอ

สงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด 3) ขอเสนอแนะ

3.7 ความเทยงตรงและความเชอถอไดของเครองมอ

ในการสรางแบบสอบถามเพอใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลแบบสอบถามท

สรางขนนนจะตองทาการหาความเทยงตรงตามเนอหากอน โดยจะตองใหผเชยวชาญตรวจสอบ แบบสอบถามใหมความถกตองในเนอหาและมความสอดคลองกบวตถประสงคตวแปรและกรอบแนวความคดทใชในการศกษา จานวน 3 ทาน สวนความเชอถอไดของเครองมอ ผศกษาจะนาแบบสอบถามไปทาการทดลอง (Pre-test) จานวน 10 เกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางทมใชกลมตวอยางทใชในการศกษา แตมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางทจะศกษา

3.8 วธประมวลผลและวเคราะหขอมล

แนวทางการวเคราะหขอมล สถตทใชในการวเคราะห การนาเสนอขอมล ดงน 3.8.1 สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก ความถ (Frequency) และรอยละ

(Percentage) ในการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ระดบรายได พนททาการเกษตร ประเภทเกษตรกรรม บทบาทการเกษตร ชนดของเครองมอทใชฉดพนสารเคมทางการเกษตร และพฤตกรรมการกนรางจด รวมถงขอมลความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพช และทศนคตตอสขภาพ ทงนขอมลระดบรายได และพนททาการเกษตร ซงเปนขอมลเชงปรมาณจะวเคราะหดวยคาสถตคาเฉลยเลขคณต )(x คาตาสด (min) คาสงสด (max) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ดวย

35

3.8.2 สถตเชงอนมาน โดยใชคาสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 เพอวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยตางๆ ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ระดบรายได พนททาการเกษตร บทบาทการเกษตร ชนดของเครองมอทใชฉดพนสารเคมทางการเกษตร พฤตกรรมการกนรางจด ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพช และทศนคตตอสขภาพ (ตวแปรอสระ) กบระดบสารพษในเลอดของเกษตร (ตวแปรตาม)

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาวจย เรอง ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ในบทนเปนการศกษาถงปจจยตางๆ ทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ไดรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถามกบกลมตวอยางจากประชากรทใชศกษา และทาการวเคราะหและแสดงผลการวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณา ไดแก คารอยละ ความถ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาตาสด คาสงสด และใชสถตเชงอนมานในการทดสอบสมมตฐาน ซงผวจยแบงการนาเสนอผลการวจยออกเปน 6 สวน ไดแก

สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง สวนท 2 ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช สวนท 3 พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพช สวนท 4 ทศนคตตอสขภาพ สวนท 5 การทดสอบสมมตฐาน สวนท 6 ความคดเหนและขอเสนอแนะจากกลมตวอยาง

4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

4.1.1 เพศ กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 68.2 และเพศชาย คดเปนรอยละ 31.8

(ตารางท 4.1)

ตารางท 4.1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ

เพศ จานวน (คน) รอยละ ชาย 67 31.8 หญง 144 68.2 รวม 211 100.0

37

4.1.2 อาย กลมตวอยางสวนใหญมอายอยในชวง 51-60 ป คดเปนรอยละ 39.5 รองลงมามอายอย

ในชวง 41-50 ป ตงแต 60 ปขนไป และ 31-40 ป คดเปนรอยละ 25.2 รอยละ 24.8 และรอยละ 10.0 ตามลาดบ สาหรบผทมอายตากวา 30 ป มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 0.5 (ตารางท 4.2) ทงนกลมตวอยางจานวน 1 คน ไมระบอาย

ตารางท 4.2 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามอาย

อาย จานวน (คน) รอยละ 25-30 ป 1 0.5 31-40 ป 21 10.0 41-50 ป 53 25.2 51-60 ป 83 39.5

ตงแต 61 ปขนไป 52 24.8 รวม 210 100.0

4.1.3 ระดบการศกษา กลมตวอยางจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสด (รอยละ 69.9) รองลงมาจบ

การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย มธยมศกษาตอนตน และอาชวศกษาหรออนปรญญา คดเปนรอยละ 12.8 รอยละ 9.7 และรอยละ 6.6 ตามลาดบ สาหรบผทจบการศกษาระดบปรญญาตรมจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 1.0 (ตารางท 4.3) ทงนกลมตวอยางจานวน 15 คน ไมระบระดบการศกษา

38

ตารางท 4.3 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษา จานวน (คน) รอยละ ประถมศกษา 137 69.9

มธยมศกษาตอนตน 19 9.7 มธยมศกษาตอนปลาย 25 12.8 อาชวศกษา/อนปรญญา 13 6.6

ปรญญาตร 2 1.0 รวม 196 100.0

4.1.4 รายไดเฉลยของครวเรอนตอป กลมตวอยางททาการศกษาสวนใหญมรายไดเฉลยอยระหวาง 35,001-70,000 บาท/ป คด

เปนรอยละ 46.2 รองลงมามรายไดเฉลย ตากวา 35,000 บาท/ป และตงแต 70,001 บาท/ปขนไป คดเปนรอยละ 39.1 และรอยละ 14.7 ตามลาดบ (ตารางท 4.4) โดยมคาเฉลยรายไดเฉลยของครวเรอนเทากบ 53,853.80 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 75,490.50 รายไดเฉลยตาสดเทากบ 10,000 และรายไดเฉลยสงสดเทากบ 864,000 ทงนกลมตวอยางจานวน 27 คน ไมระบรายได

ตารางท 4.4 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามรายไดเฉลยของครวเรอน

รายไดเฉลยของครวเรอน (บาทตอป) จานวน (คน) รอยละ ตากวา 35,000 บาท/ป 72 39.1 35,001-70,000 บาท/ป 85 46.2

ตงแต 70,001 บาท/ปขนไป 27 14.7 รวม 184 100.0

คาเฉลย = 53,853.80 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 75,490.50 คาตาสด = 10,000 คาสงสด = 864,000

39

4.1.5 พนททาการเกษตร กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 64.2) มพนททาการเกษตรตงแต 1-10 ไร รองลงมา คอ ม

พนททาการเกษตรจานวน 11-20 ไร และมากกวา 20 ไร คดเปนรอยละ 22.8 และรอยละ 13.0 ไรตามลาดบ (ตารางท 4.5) โดยมพนทเฉลยเทากบ 11.89 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 8.916 พนทตาสดเทากบ 1 และพนทสงสดเทากบ 50 ทงนกลมตวอยางจานวน 49 คน ไมระบจานวนพนททาการเกษตร

ตารางท 4.5 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามพนททาการเกษตร

พนททาการเกษตร จานวน (คน) รอยละ 1-10 ไร 104 64.2 11-20 ไร 37 22.8

มากกวา 20 ไร 22 13.0 รวม 162 100.0

คาเฉลย = 11.89 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 8.916 คาตาสด = 1 คาสงสด = 50

4.1.6 ประเภทเกษตรกรรม กลมตวอยางทานาขาวมากทสด คดเปนรอยละ 86.7 รองลงมาคอ ปลกถวเหลอง/ถวเขยว

ขาวโพด พรกและมะเขอเทศ คดเปนรอยละ 35.1 รอยละ 26.1 รอยละ 8.1 และรอยละ 6.6 ตามลาดบ นอกจากนยงพบวามการปลกพชชนดอนๆ อกเลกนอย เชน ลาไย กะหลาปล มะมวง ปาลม ตนสก และพชผกสวนครว (ตารางท 4.6)

40

ตารางท 4.6 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามประเภทเกษตรกรรม

ประเภทเกษตรกรรม* จานวน (คน) รอยละ นาขาว 183 86.7

ถวเหลอง/ถวเขยว 74 35.1 ขาวโพด 55 26.1 พรก 17 8.1

มะเขอเทศ 14 6.6 ลาไย 7 3.3

กะหลาปล 5 2.4 มะมวง 5 2.4 ปาลม 1 0.5 สก 1 0.5

พชผกสวนครว 1 0.5 รวม 363 172.2

หมายเหต : เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ 4.1.7 บทบาทดานการเกษตร

กลมตวอยางสวนใหญเปนผทาการเพาะปลกเองทงหมด คดเปนรอยละ 71.6 จางผอนทาอกรอยละ 18.5 และเปนผทรบจางทาการเกษตร รอยละ 10.0 ประกอบดวยรบจางทาการเพาะปลก รอยละ 6.6 รบจางเฉพาะฉดพนสารเคมรอยละ 2.4 และรบจางบรรจกอนนาไปขาย 0.9 (ตารางท 4.7)

41

ตารางท 4.7 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามบทบาทดานการเกษตร

บทบาทดานการเกษตร จานวน (คน) รอยละ ทาการเพาะปลกเอง 151 71.6 จางคนอนทา 39 18.5 รบจางทาการเกษตร 21 10.0

- รบจางทาการเพาะปลก 14 6.6 - รบจางเฉพาะฉดพนสารเคม 5 2.4 - รบจางบรรจกอนนาไปขาย 2 0.9

รวม 211 100.0

4.1.8 ชนดของเครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร กลมตวอยางสวนใหญใชเครองมอชนดเครองยนตปมฉดในการฉดพนสารเคม รอยละ 37.9

รองลงมาคอ ปมลมแบบคนโยก และสบชก คดเปนรอยละ 11.8 และรอยละ 5.2 ตามลาดบ สวนกลมตวอยางทตอบอนๆ คดเปนรอยละ 45.0 ระบวา จางคนอนทาการเกษตร/ฉดพน และไมใชสารเคม เปนตน (ตารางท 4.8)

ตารางท 4.8 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามชนดของเครองมอทใชในการฉดพน

สารเคมทางการเกษตร

ชนดของเครองมอทใชในการฉดพน สารเคมทางการเกษตร จานวน (คน) รอยละ

สบชก 11 5.2 ปมลมแบบคนโยก 25 11.8 เครองยนตปมฉด 80 37.9

อนๆ 95 45.0 รวม 211 100.0

42

4.1.9 การรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด” ในรอบ 1 ปทผานมา กลมตวอยางสวนใหญไมเคยรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด” ในรอบ 1 ปทผานมา

คดเปนรอยละ 79.6 และเปนผทเคยรบประทานสมนไพรดงกลาว รอยละ 21.6 (ตารางท 4.9) ตารางท 4.9 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามการรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด”

การรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด” จานวน (คน) รอยละ ไมเคย 168 79.6 เคย 43 21.6 รวม 199 100.0

4.2 ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช

การศกษาในสวนน เปนการศกษาเพอใหทราบถงความรความเขาใจในดานการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยางซงเปนเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร โดยการสอบถามกลมตวอยาง จานวน 211 ราย ใชคาถามเพอวดความรความเขาใจจานวนทงสน 9 ขอ มคาตอบใหเลอก 2 ระดบ ไดแก ไมร 0 คะแนน และร 1 คะแนน รวมคะแนนเตมเทากบ 9 คะแนน จากการพจารณาตามรายขอคาถาม ปรากฏวา ขอคาถามทกลมตวอยางสวนใหญตอบถก ม 8 ขอ เรยงตามลาดบดงน

ลาดบท 1 ขอ 7 สารเคมทางการเกษตรเปนสามารถเขาสรางกายไดทางปาก ระบบหายใจ และผวหนง มผตอบถก คดเปนรอยละ 95.3

ลาดบท 2 ขอ 8 การสมผสสารเคมทางการเกษตรเปนเวลานานมโอกาสเสยงอนตรายสง มผตอบถก คดเปนรอยละ 94.3

ลาดบท 3 ขอ 9 การฉดพนสารเคมทางการเกษตรใตลมจะทาใหลมพดสารเคมเขาสผฉด มผตอบถก คดเปนรอยละ 87.7

ลาดบท 4 ขอ 4 สารเคมทางการเกษตรทมฤทธตกคางยาวนาน คอ สลายตวไดชา มผตอบถก คดเปนรอยละ 85.3

43

ลาดบท 5 ขอ 5 ชอทางการคาของสารเคม คอ ชอทแตละบรษทผลตขนเอง แตชอสามญ คอชอเฉพาะของสาระสาคญทเปนองคประกอบของสารนน มผตอบถก คดเปนรอยละ 79.1

ลาดบท 6 ขอ 2 การเลอกใชสารเคมทสามารถสลายตวไดเรวลดการตกคางในสงแวดลอม มผตอบถก คดเปนรอยละ 76.3

ลาดบท 7 ขอ 3 เลอกใชสารเคม “เอส-85 หรอคารบารล” เพอกาจดเพลยจกจน พวกเตาแตง เตาทอง ดวง ตกแตน แมลงปกแขงตางๆ มผตอบถก คดเปนรอยละ 63.0

ลาดบท 8 ขอ 1 การผสมสารเคมหลายชนดเขาดวยกน สามารถเพมผลผลตไดดกวาชนดเดยว มผตอบถก คดเปนรอยละ 54.5

สวนขอทกลมตวอยางสวนใหญตอบผด มเพยงขอเดยว คอ ขอ 6 การใชสารเคมทางการเกษตรเกนความเขมขนทระบในฉลากมประสทธภาพมากกวาการใชตามทฉลากกาหนด มผตอบถก คดเปนรอยละ 46.9 รายละเอยดแสดงดง ตารางท 4.10

44

ตารางท 4.10 ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยางจาแนกตามขอคาถาม

ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช ตอบถก ตอบผด

ลาดบ จานวน (รอยละ)

จานวน (รอยละ)

1. การผสมสารเคมหลายชนดเขาดวยกน สามารถเพมผลผลตไดดกวาชนดเดยว*

115 (54.5)

96 (45.5)

8

2. การเลอกใชสารเคมทสามารถสลายตวไดเรวลดการตกคางในสงแวดลอม

161 (76.3)

50 (23.7)

6

3. เลอกใชสารเคม “เอส-85 หรอคารบารล” เพอกาจดเพลยจกจน พวกเตาแตง เตาทอง ดวง ตกแตน แมลงปกแขงตางๆ

133 (63.0)

78 (36.9)

7

4. สารเคมทางการเกษตรทมฤทธตกคางยาวนาน คอ สลายตวไดชา

180 (85.3)

31 (14.7)

4

5. ชอทางการคาของสารเคม คอ ชอทแตละบรษทผลตขนเอง แตชอสามญ คอชอเฉพาะของสาระสาคญทเปนองคประกอบของสารนน

167 (79.1)

44 (20.9)

5

6. การใชสารเคมทางการเกษตรเกนความเขมขนทระบในฉลากมประสทธภาพมากกวาการใชตามทฉลากกาหนด*

99 (46.9)

112 (53.1)

9

7. สารเคมทางการเกษตรเปนสามารถเขาสรางกายไดทางปาก ระบบหายใจ และผวหนง

201 (95.3)

10 (4.7)

1

8. การสมผสสารเคมทางการเกษตรเปนเวลานานมโอกาสเสยงอนตรายสง

199 (94.3)

12 (5.6)

2

9. การฉดพนสารเคมทางการเกษตรใตลมจะทาใหลมพดสารเคมเขาสผฉด

185 (87.7)

26 (12.3)

3

หมายเหต : * ประโยคคาถามเชงลบไดกลบการใหคะแนนแลว

45

จากผลการศกษาดงกลาว เมอวเคระหและแบงระดบความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยาง ปรากฏวากลมตวอยางททาการศกษาสวนใหญมความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพชในระดบสง คดเปนรอยละ 61.6 รองลงมาคอ มความรความเขาใจในระดบปานกลาง รอยละ 35.1 และมความรความเขาใจในระดบตา รอยละ 3.3 รายละเอยดตามตารางท 4.11 โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 6.82 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.512 คะแนนตาสดเทากบ 2 และคะแนนสงสดเทากบ 9 ตารางท 4.11 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความรความเขาใจในการใชสารเคม

กาจดศตรพช

ระดบความร (คะแนน) จานวน รอยละ ความรความเขาใจในระดบตา (0-3 คะแนน) 7 3.3 ความรความเขาใจในระดบปานกลาง (4-6 คะแนน) 74 35.1 ความรความเขาใจในระดบสง (7-9 คะแนน) 130 61.6

รวม 211 100.0 คะแนนเฉลย = 6.82 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 1.512 คะแนนตาสด = 2 คะแนนสงสด = 9

46

4.3 พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพช

การศกษาในสวนน เปนการศกษาเพอทราบถงพฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยาง โดยใหตอบตามสภาพการปฏบตจรง คาถามมจานวนทงสน 21 ขอ ลวนเปนขอความทแสดงถงพฤตกรรมทมความเหมาะสมทงหมด มคาตอบใหเลอก 3 ระดบ คอ ปฏบตทกครง 3 คะแนน ปฏบตบางครง 2 คะแนน และไมเคยปฏบต 1 คะแนน โดยระดบคะแนนเฉลยรายขอแบงเปน 3 ระดบ คอ ชวงคะแนนเฉลย 1.00 – 1.66 คะแนน ปฏบตบอยครง ชวงคะแนนเฉลย 1.67 – 2.33 คะแนน ปฏบตบางครง และชวงคะแนนเฉลย 2.34 – 3.00 คะแนน ไมคอยปฏบต

การศกษาพฤตกรรมทง 3 ดาน ประกอบดวยการจดเกบสารพษและอปกรณ การสวมอปกรณปองกนสารเคมและการแตงกาย และพฤตกรรมทปลอดภย พบวา มการปฏบตบอยครง โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 2.86 คะแนน 2.86 คะแนนและ 2.71 คะแนน ตามลาดบ เมอพจารณารายขอคาถามพบวา เกอบทกขอคาถามมคะแนนเฉลยอยในระดบสง (คะแนนเฉลย 2.64 - 2.94 คะแนน) ยกเวนเพยงขอคาถามเดยวทมคะแนนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลย 2.16 คะแนน) คอ ขอ 12 “ไมผสมสารเคมมากกวา 2 ชนดในการฉดพนครงเดยว” รายละเอยดดงตารางท 4.12

47

ตารางท

4.12 พ

ฤตกรรม

ในการใช

สารเค

มกาจด

ศตรพ

ชของกล

มตวอ

ยางจาแ

นกตามข

อคาถาม

ขอ

พฤตก

รรมในก

ารใชส

ารเคม

กาจดศ

ตรพช

จาน

วน

ระดบพ

ฤตกรรม

คะ

แนน

เฉลย

SD

แปลผ

ล ทก

ครง

บางครง

ไมเคย

จาน

วนรอยละ

จานวน

รอยละ

จานวน

รอยละ

การจด

เกบสาร

พษและอปก

รณ

1. มท

เกบสารเค

มแยกเฉพ

าะ 210

173

82.

4 29

13.8

8 3.8

2.7

9 0.4

96 บอ

ยครง

2. ลางภาชนะ

บรรจทห

มดแล

ว กอน

นาไป

กาจด

209

173

82.

8 20

9.6

16 7.7

2.7

5 0.5

85 บอ

ยครง

3. ลางท

าความ

สะอาดอ

ปกรณ

หลงการใ

ชงาน

209

193

92.

3 14

6.7

2 1.0

2.9

1 0.3

14 บอ

ยครง

4. ตรวจสอ

บสภาพถ

ง รอยรวขอ

งภาชนะ

บรรจสารเค

ม ถงฉดพ

น 209

180

86.

1 26

12.4

3 1.4

2.8

5 0.3

99 บอ

ยครง

5. ทาคว

ามสะ

อาดอ

ปกรณ

ปองกน ห

ลงการใช

งาน

208

198

95.2

8 3.8

2

1.0

2.94

0.272

บอยครง

6. จด

เกบสารเค

มสวน

ทเหลอ

ใหอยใน

ทปลอ

ดภย ค

อหางจ

ากอาหา

ร แหล

งนา ส

ถานท

อาศย

สถานทเล

ยงสตว

และแสง

แดด

สองไม

ถง

205

191

93.2

11 5.4

3

1.5

2.92

0.325

บอยครง

คะแน

นเฉลยดาน

การจด

เกบสาร

พษและอปก

รณ

2.86

บอ

ยครง

48

ตารางท

4.12 พ

ฤตกรรม

ในการใช

สารเค

มกาจด

ศตรพ

ชของกล

มตวอ

ยางจาแ

นกตามข

อคาถาม

(ตอ)

ขอ

พฤตก

รรมในก

ารใชส

ารเคม

กาจดศ

ตรพช

จาน

วน

ระดบพ

ฤตกรรม

คะ

แนน

เฉลย

SD

แปลผ

ล ทก

ครง

บางครง

ไมเคย

จาน

วนรอยละ

จานวน

รอยละ

จานวน

รอยละ

การสว

มอปก

รณปอ

งกนสาร

เคมและการแ

ตงกาย

7.

สวมถ

งมอยางเ

มอมก

ารใชส

ารเคม

211

184

87.

2 14

6.6

13 6.2

2.8

1 0.5

27 บอ

ยครง

8. สว

มรองเทา

บต ปด

มดชด

ขณะฉ

ดพนส

ารเคม

211

199

94.

3 10

4.7

2 0.9

2.9

3 0.2

85 บอ

ยครง

9. สว

มหนากาก เมอ

มการใ

ชสารเ

คม

206

171

83.0

32 15.

5 3

1.5

2.82

0.425

บอยครง

10.

สวมเส

อคลม

/ เสอ

แขนย

าวใหม

ดชด เมอ

มการใ

ชสารเ

คม

208

192

92.3

13 6.3

3

1.4

2.91

0.335

บอยครง

11.

สวมอ

ปกรณ

ปองกนอ

นตราย

จากสารเค

มอนๆ

ตามท

ฉลากระบ

207

174

84.1

30 14.

5 3

1.4

2.83

0.417

บอยครง

คะแน

นเฉลยดาน

การสว

มอปก

รณปอ

งกนสาร

เคมและการแ

ตงกาย

2.8

6

บอยค

รง

49

ตารางท

4.12 พ

ฤตกรรม

ในการใช

สารเค

มกาจด

ศตรพ

ชของกล

มตวอ

ยางจาแ

นกตามข

อคาถาม

(ตอ)

ขอ

พฤตก

รรมในก

ารใชส

ารเคม

กาจดศ

ตรพช

จาน

วน

ระดบพ

ฤตกรรม

คะ

แนน

เฉลย

SD

แปลผ

ล ทก

ครง

บางครง

ไมเคย

จาน

วนรอยละ

จานวน

รอยละ

จานวน

รอยละ

พฤตก

รรมทป

ลอดภ

ย

12.

ไมผ

สมสารเค

มมากกว

า 2 ชน

ดในก

ารฉดพ

นครงเ

ดยว

208

66 31.

7 110

52.

9 32

15.4

2.16

0.668

บางครง

13. ย

นเหนอ

ลม หร

อดทศ

ทางลมในข

ณะฉด

พนสารเค

ม 207

173

83.

6 25

12.1

9 4.3

2.7

9 0.5

03 บอ

ยครง

14. ใ

ชแปร

งขดห

รอนา

ฉดแท

นการใ

ชปากเปา

เมอชน

สวนอ

ปกรณ

ตน

208

157

75.5

27 13.

0 24

11.5

2.64

0.681

บอยครง

15. ป

ลอยลมอ

อกจาก

เครองพน

ทมแรงดนจ

นหมด

เมอพ

กใชงาน

ในแต

ละ

วน

207

183

88.4

15 7.2

9

4.3

2.84

0.471

บอยครง

16. ไ

มสบบ

หร กน

อาหา

ร /ดม

นา ใน

ขณะท

าการฉ

ดพน/ใ

ชสารเ

คม

211

177

83.9

9 4.3

25

11.8

2.72

0.664

บอยครง

17. ไ

มวางอ

าหาร

นาดม

บรเวณ

ทมการฉ

ดพน/ใ

ช /จด

วางสารเค

ม 210

170

81.

0 5

2.4

35 16.

7 2.6

4 0.7

52 บอ

ยครง

18. อ

าบนา

เปลยน

เสอผาท

นทหล

งการฉ

ดพนส

ารเคม

กาจด

ศตรพ

ช 210

192

91.

4 12

5.7

6 2.9

2.8

9 0.3

99 บอ

ยครง

19. เ

ปลยน

เสอผาท

นทเมอ

เปยกช

ม เชน

สารเค

มสาดกระเด

น 209

187

89.

5 17

8.1

5 2.4

2.8

7 0.4

01 บอ

ยครง

20.

แยกเส

อผาทใชฉด

พนหร

อทางา

นเกยวกบ

สารเค

มซกต

างหาก

210

185

88.

1 20

9.5

5 2.4

2.8

6 0.4

13 บอ

ยครง

21.

ฉดพน

สารเค

มชวงเ

วลาเช

า หรอตอ

นเยน

208

156

73.9

47 22.

3 5

2.4

2.73

0.498

บอยครง

คะแน

นเฉลยดาน

พฤตก

รรมทป

ลอดภ

ย 2.7

1

บอยค

รง

50

จากผลการศกษาดงกลาว เมอวเคระหและแบงระดบพฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยาง ปรากฏวากลมตวอยางททาการศกษาสวนใหญมการปฏบตบอยครง คดเปนรอยละ 94.3 สาหรบผทปฏบตบางครง และไมคอยปฏบต มเพยงรอยละ 4.3 และรอยละ 1.4 ตามลาดบ รายละเอยดตามตารางท 4.13 โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 57.93 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.255 คะแนนตาสดเทากบ 21 คะแนน และคะแนนสงสดเทากบ 63 คะแนน ตารางท 4.13 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมในการใชสารเคมกาจด

ศตรพช

ระดบพฤตกรรม (คะแนน) จานวน รอยละ ไมคอยปฏบต (21-34 คะแนน) 3 1.4 ปฏบตบางครง (35-48 คะแนน) 9 4.3 ปฎบตบอยครง (49-63 คะแนน) 199 94.3

รวม 211 100.0 คะแนนเฉลย = 57.93 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 6.255 คะแนนตาสด = 21 คะแนนสงสด = 63

51

4.4 ทศนคตตอสขภาพ

การศกษาในสวนน เปนการศกษาเพอใหทราบถงทศนคตตอสขภาพของกลมตวอยาง โดยตงคาถามจานวนทงสน 12 ขอ แบงเปนคาถามเชงบวก 6 ขอ และคาถามเชงลบ 6 ขอ สาหรบคาถามเชงบวก (ขอ 1, 5, 6, 7, 11 และ 12) มคาตอบใหเลอก 5 ระดบ ไมเหนดวยอยางยง 1 คะแนน ไมเหนดวย 2 คะแนน ไมแนใจ 3 คะแนน เหนดวย 4 คะแนน และเหนดวยอยางยง 5 คะแนน สาหรบคาถามเชงลบ (ขอ 2, 3, 4, 8, 9 และ 10) มคาตอบใหเลอก 4 ระดบซงจะเปนไปในทางกลบกน กลาวคอ ไมเหนดวยอยางยง 5 คะแนน ไมเหนดวย 4 คะแนน ไมแนใจ 3 คะแนน เหนดวย 2 คะแนน และเหนดวยอยางยง 1 คะแนน โดยระดบคะแนนเฉลยรายขอแบงเปน 3 ระดบ คอ ชวงคะแนนเฉลย 1.00-2.33 คะแนน ทศนคตอยในระดบตา ชวงคะแนนเฉลย 2.34-3.67 คะแนน ทศนคตอยในระดบปานกลาง และชวงคะแนนเฉลย 3.68-5.00 คะแนน ทศนคตอยในระดบสง

จากผลการศกษาพบวา คะแนนเฉลยรายขอของกลมตวอยางมคาอยในชวง 2.02 – 4.64 คะแนน รายละเอยดตาม ตารางท 4.14

52

ตารางท

4.14 ท

ศนคต

ตอสข

ภาพใ

นการใ

ชสารเ

คมกาจด

ศตรพ

ชของกล

มตวอ

ยางจาแ

นกตามข

อคาถาม

ขอ

ทศ

นคตต

อสขภ

าพ

จานวน

ระดบท

ศนคต

ตอสข

ภาพ

คะแน

นเฉล

ย SD

แป

ลผล

เหนดว

ยอยาง

ยงเหน

ดวย

ไมแน

ใจ ไมเหน

ดวย

ไมเหน

ดวยอย

างยง

จานวน

รอยละจ

านวน

รอยละจ

านวน

รอยละจ

านวน

รอยล

ะจานวน

รอยละ

1. เมอ

รบปร

ะทาน

พชผก

ทมการใช

สารเค

มทางการเ

กษตรเจอ

ปนทาให

เกดการเจ

บปวย

200

75

37.5

79 39.

5 32

16.0

7 3.5

7

3.53

4.04

0.997

สง

2. มเก

ษตรกรเท

านนท

ไดรบ

ผลราย

จากการใช

สารเค

ม*

206

29 14.

1 29

14.1

31 15.

0 103

50.

0 14

6.8

3.21

1.199

ปานก

ลาง

3. สารเค

มทางก

ารเกษ

ตรไม

สามารถสะ

สมอย

ในราง

กายคนไ

ด*

198

20 10.

1 25

12.6

20 10.

1 80

40.4

53 26.

8 3.6

1 1.2

81 ปางกลาง

4. อา

การเจ

บปวย

จากก

ารใช

สารเค

มทาง

การเก

ษตรไมส

ามารถ

รกษาให

หายขาดได

* 204

31

15.2

36 17.

6 57

27.9

69 33.

8 11

5.4

2.97

1.159

ปานก

ลาง

5. คว

รปฏบ

ตตามคาแน

ะนาขางภ

าชนะ

บรรจ

สารเค

มทางก

ารเกษ

ตร อย

างเครงครด

206

112

54.

4 85

41.3

5 2.4

0

0.0

4 1.9

4.4

6 0.7

30 สง

6. คว

รมกา

รลางผก

ผลไม

กอนร

บประ

ทาน

ทกครง

207

148

71.5

53 25.

6 1

0.5

1 0.5

4

1.9

4.64

0.709

สง

7. คว

รเลอก

รบปร

ะทาน

ผก ผล

ไมพน

บานต

ามฤด

กาลท

มอยใน

ทองถน

207

116

56.0

82 39.

6 3

1.4

2 1.0

4

1.9

4.47

0.755

สง

53

ตารางท

4.14 ท

ศนคต

ตอสข

ภาพใ

นการใ

ชสารเ

คมกาจด

ศตรพ

ชของกล

มตวอ

ยางจาแ

นกตามข

อคาถาม

(ตอ)

ระดบท

ศนคต

ตอสข

ภาพ

คะแน

นเฉล

ย

ขอ

ทศนค

ตตอส

ขภาพ

จาน

วนเหน

ดวยอ

ยางยง

เหนดว

ย ไมแน

ใจ ไมเหน

ดวย

ไมเหน

ดวยอย

างยง

SD

แปลผ

ล

จานวน

รอยละจ

านวน

รอยละจ

านวน

รอยละจ

านวน

รอยล

ะจานวน

รอยละ

8. การใช

อปกรณป

องกน

อนตรายจ

ากการใช

สารเค

มเปนก

ารสนเป

ลองคาใช

จาย*

207

10 4.8

31

15.0

17 8.2

113

54.

6 36

17.4

3.65

1.082

ปาน

กลาง

9. กา

รปฏบ

ตตาม

คาแน

ะนาท

ถกตอ

ง เกด

ความยงย

ากใน

การป

ฏบต*

207

15

7.2

23 11.

1 17

8.2

118

57.0

34 16.

4 3.6

4 1.1

05 ปาน

กลาง

10. การป

ฏบตต

ามคาแน

ะนาทถก

ตอง เป

นเรอง

นาอาย*

206

45 21.

8 133

64.

6 10

4.9

14 6.8

4

1.9

2.02

0.846

ตา

11. การใช

อปกรณป

องกน

อนตรายส

วนบค

คลอยางถ

กตองทก

ครงส

ามารถ

ลดอน

ตราย

จากการใช

สารเค

มทางก

ารเกษ

ตรได

207

99 47.

8 81

39.1

15 7.2

8

3.9

4 1.9

4.2

7 0.9

00 สง

12. การใชส

ารเคม

ทางก

ารเกษ

ตรเทา

ทจาเป

น สามารถให

ผลผล

ตมากใน

ระยะยาว

205

3

1.5

21 10.

2 36

17.6

93 45.

4 52

25.4

2.17

0.973

ตา

หมายเ

หต : *

ประโยคคาถามเช

งลบไ

ดกลบ

การให

คะแน

นแลว

54

จากผลการศกษาดงกลาว เมอวเคระหและแบงระดบทศนคตตอสขภาพในการใชสารเคมกาจดศตรพชของกลมตวอยาง ปรากฏวากลมตวอยางททาการศกษามทศนคตตอสขภาพในการใชสารเคมกาจดศตรพชในระดบปานกลาง (รอยละ 50.5) คดเปนสดสวนทใกลเคยงกนกบกลมตวอยางทมทศนคตตอสขภาพในระดบสง (รอยละ 49.0) สวนผทมทศนคตตอสขภาพในระดบตา มเพยงรอยละ 0.5 เทานน รายละเอยดตามตารางท 4.15 โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 41.94 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.413 คะแนนตาสดเทากบ 27 และคะแนนสงสดเทากบ 52 ตารางท 4.15 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามทศนคตตอสขภาพในการใชสารเคม

กาจดศตรพช

ระดบทศนคต (คะแนน) จานวน รอยละ ทศนคตในระดบตา (12-27 คะแนน) 1 0.5 ทศนคตในระดบปานกลาง (28-43 คะแนน) 105 50.5 ทศนคตในระดบสง (44-63 คะแนน) 102 49.0

รวม 208 100.0 คะแนนเฉลย = 41.94 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 7.413 คะแนนตาสด = 27 คะแนนสงสด = 52 4.5 ระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยาง การศกษาระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยาง จานวน 211 ราย ซงเปนเกษตกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร ไดรบการตรวจเลอดในป พ.ศ.2554 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมสารพษในเลอดอยในระดบเสยง รอยละ 55.9 รองลงมาคอ มสารพษในเลอดอยในระดบไมปลอดภย ปลอดภย และปกต คดเปนรอยละ 28.9 รอยละ 11.4 และรอยละ 3.8 ตามลาดบ รายละเอยดดงตารางท 4.16

55

นอกจากขนาดตวอยางทสารวจไดจรงเทากบ 211 ตวอยาง ซงมากกวาทไดกาหนดไวในบทท 3 คอ 176 ตวอยาง แลว ขนาดตวอยางในแตละกลมยงมคาไมนอยกวาทกาหนดไวเชนกน กลาวคอ กลมเสยงสารวจได 118 ตวอยาง จากทกาหนดไว 91 ตวอยาง กลมไมปลอดภยสารวจได 61 ตวอยางจากทกาหนดไว 51 ตวอยาง กลมปกตสารวจได 8 ตวอยางเทากบขนาดตวอยางทกาหนดไว สาหรบกลมปลอดภย สารวจได 24 ตวอยาง จากทกาหนดไว 26 ตวอยาง เนองจากในชวงทดาเนนการสารวจ บางรายไมอยบาน บางรายตดภารกจไมสะดวกใหสมภาษณ เปนตน ตารางท 4.16 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามระดบสารพษในเลอด

ระดบสารพษในเลอด ขนาดตวอยาง สารวจจรง จานวน จานวน รอยละ

ปกต 8 8 3.8 ปลอดภย 26 24 11.4 เสยง 91 118 55.9 ไมปลอดภย 51 61 28.9

รวม 176 211 100.0 4.6 การทดสอบสมมตฐาน การทดสอบสมมตฐานเกยวกบปจจยทสงผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร โดยการนาตวแปรอสระทไดกาหนดไว ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ระดบรายได การถอครองทดน ประเภทเกษตรกรรม บทบาทดานเกษตรกรรม เครองมอทใชในการฉดพนสารเคม และพฤตกรรมการกน “รางจด” ความรความเขาใจเกยวกบสารเคมกาจดศตรพช ความตระหนกตอปญหาสารเคมกาจดศตรพช พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช และทศนคตตอสขภาพ จากนนนาไปหาความสมพนธกบตวแปรตาม คอ ระดบสารพษในเลอด โดยใชสถต Chi-Square Test ทระดบความเชอมน 95% โดยจะปฏเสธสมมตฐานหลก (H0) และยอมรบสมมตฐานรอง (H1) เมอคาระดบนยสาคญทางสถต Sig (2-sided) มคานอยกวา 0.05 รายละเอยดการทดสอบสมมตฐานมดงน

56

สมมตฐานท 1 เพศมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : เพศไมมผลตอระดบสารพษในเลอด H1 : เพศมผลตอระดบสารพษในเลอด

จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.160 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา เพศไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.17 ตารางท 4.17 ความสมพนธระหวางเพศกบระดบสารพษในเลอด

เพศ ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ชาย 2 (3.0) 4 (6.0) 36 (53.7) 25 (37.3) 67 (100.0) หญง 6 (4.2) 20 (13.9) 82 (56.9) 36 (25.0) 144 (100.0) รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 118 (55.9) 61 (28.9) 211 (100.0)

Chi-Square = 5.172 Sig (2-sided) = .160 df = 3 n = 211

สมมตฐานท 2 อายมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : อายไมมผลตอระดบสารพษในเลอด H1 : อายมผลตอระดบสารพษในเลอด

จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.591 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา อายไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.18

57

ตารางท 4.18 ความสมพนธระหวางอายกบระดบสารพษในเลอด

อาย ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย 25-40 ป 1 (4.5) 3 (13.6) 12 (52.5) 6 (27.3) 22 (100.0) 41-50 ป 0 (0.0) 9 (17.0) 32 (60.4) 12 (22.6) 53 (100.0) 51-60 ป 4 (4.8) 9 (10.8) 45 (54.2) 25 (30.1) 83 (100.0)

ตงแต 60 ปขนไป 3 (5.8) 3 (5.8) 28 (53.8) 18 (34.6) 52 (100.0) รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 117 (55.7) 61 (29.0) 210 (100.0)

Chi-Square = 7.441 Sig (2-sided) = .591 df = 9 n = 210

อนง เมอทดสอบสมมตฐานโดยแบงชวงอายออกเปน 5 ระดบ คอ 25-30 ป 31-40 ป 41-50

ป 51-60 ป และตงแต 61 ปขนไป พบวา ความถคาดหวงนอยกวา 5 มอย 9 เซลล คดเปน 45.0% จงยบเซลลอาย 25-30 ป และ 31-40 ปเขาดวยกน

สมมตฐานท 3 การศกษามผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน

H0 : การศกษาไมมผลตอระดบสารพษในเลอด H1 : การศกษามผลตอระดบสารพษในเลอด

จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.309 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา การศกษาไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.19

58

ตารางท 4.19 ความสมพนธระหวางการศกษากบระดบสารพษในเลอด

การศกษา ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ประถมศกษา 7 (5.1) 12 (8.8) 79 (57.7) 39 (28.5) 137 (100.0) มธยมศกษา 0 (0.0) 8 (18.2) 21 (47.7) 15 (34.1) 44 (100.0) อาชวศกษา/อนปรญญา/ 1 (6.7) 1 (6.7) 10 (66.7) 3 (20.0) 15 (100.0) ปรญญาตร

รวม 8 (4.1) 21 (10.7) 110 (56.1) 57 (29.1) 196 (100.0) Chi-Square = 7.135 Sig (2-sided) = .309 df = 6 n =196

อนง เมอทดสอบสมมตฐานโดยแบงชวงอายออกเปน 5 ระดบ คอ ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา/อนปรญญา และปรญญาตร พบวา ความถคาดหวงนอยกวา 5 มอย 11 เซลล คดเปน 55.0% จงยบเซลลมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลายเขาดวยกน และยบเซลลอาชวศกษา/อนปรญญา และปรญญาตรเขาดวยกน

สมมตฐานท 4 รายไดมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน

H0 : รายไดไมมผลตอระดบสารพษในเลอด H1 : รายไดมผลตอระดบสารพษในเลอด

จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.171 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา รายไดไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.20

59

ตารางท 4.20 ความสมพนธระหวางรายไดกบระดบสารพษในเลอด

รายได ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ตากวา 35,000 บาท/ป 1 (1.4) 9 (12.5) 40 (55.6) 22 (30.6) 72 (100.0) 35,001-70,000 บาท/ป 5 (5.9) 6 (7.1) 47 (55.3) 27 (31.8) 85 (100.0) ตงแต 70,001 บาท/ปขนไป 0 (0.0) 6 (22.2) 16 (59.3) 5 (18.5) 27 (100.0)

รวม 6 (3.3) 21 (11.4) 103 (56.0) 54 (29.3) 184 (100.0) Chi-Square = 9.041 Sig (2-sided) = .171 df = 6 n =184

สมมตฐานท 5 พนทถอครองทแตกตางกนมระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : พนทถอครองไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : พนทถอครองมผลตอระดบสารพษในเลอด จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.219 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา พนทถอครองไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.21 ตารางท 4.21 ความสมพนธระหวางพนทถอครองกบระดบสารพษในเลอด

พนททครอง ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย 1-10 ไร 6 (5.8) 8 (7.7) 52 (50.0) 38 (36.5) 104 (100.0) 11-20 ไร 0 (0.0) 6 (16.2) 22 (59.5) 9 (24.3) 37 (100.0) มากกวา 20 ไร 0 (0.0) 2 (9.5) 14 (66.7) 5 (23.8) 21 (100.0)

รวม 6 (3.7) 16 (9.9) 88 (54.3) 52 (32.1) 162 (100.0) Chi-Square = 8.268 Sig (2-sided) = .219 df = 6 n =162

60

สมมตฐานท 6 บทบาทดานเกษตรกรรมมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : บทบาทดานเกษตรกรรมไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : บทบาทดานเกษตรกรรมมผลตอระดบสารพษในเลอด จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบ

นยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.011 ซงมคานอยกวา 0.05 หมายความวา บทบาทดานเกษตรกรรมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.22 ตารางท 4.22 ความสมพนธระหวางบทบาทดานเกษตรกรรมกบระดบสารพษในเลอด

บทบาทดานเกษตรกรรม ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ทาการเพาะปลกเอง 3 (2.0) 14 (9.3) 90 (59.6) 44 (29.1) 151 (100.0) รบจางทาการเพาะปลก 0 (0.0) 2 (9.5) 11 (52.4) 8 (38.1) 21 (100.0) จางผอนทา 5 (3.8) 8 (20.5) 17 (43.6) 9 (23.1) 39 (100.0)

รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 118 (55.9) 61 (28.9) 211 (100.0) Chi-Square = 16.541 Sig (2-sided) = .011 df = 6 n =211

สมมตฐานท 7 เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน

H0 : เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรมผลตอระดบสารพษในเลอด

จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.466 ซงมคานอยกวา 0.05 หมายความวา เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.23

61

ตารางท 4.23 ความสมพนธระหวางเครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรกบระดบสารพษในเลอด

เครองมอทใช ในการฉดพนฯ

ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย สบชก 1 (9.1) 1 (9.1) 7 (63.6) 2 (18.2) 11 (100.0) ปมลมแบบคนโยก 0 (0.0) 2 (8.0) 16 (64.0) 7 (28.0) 25 (100.0) เครองยนตปมฉด 2 (2.5) 7 (8.8) 41 (51.3) 30 (37.5) 80 (100.0) อนๆ 5 (5.3) 14 (14.7) 54 (56.8) 22 (23.2) 99 (100.0)

รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 118 (55.9) 61 (28.9) 211 (100.0) Chi-Square = 8.696 Sig (2-sided) = .466 df = 9 n =211

สมมตฐานท 8 พฤตกรรมการกนรางจดมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : พฤตกรรมการกนรางจดไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : พฤตกรรมการกนรางจดมผลตอระดบสารพษในเลอด จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบ

นยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.438 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา พฤตกรรมการกนรางจดไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.24 ตารางท 4.24 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการกนรางจดกบระดบสารพษในเลอด

พฤตกรรม การกนรางจด

ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ไมเคย 8 (4.8) 19 (11.3) 91 (54.2) 50 (29.8) 168 (100.0) เคย 0 (0.0) 5 (11.6) 27 (62.8) 11 (25.6) 43 (100.0)

รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 118 (55.9) 61 (28.9) 211 (100.0) Chi-Square = 2.713 Sig (2-sided) = .438 df = 3 n =211

62

สมมตฐานท 9 ความรความเขาใจมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : ความรความเขาใจไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : ความรความเขาใจมผลตอระดบสารพษในเลอด จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบ

นยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.966 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา ความรความเขาใจไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.25 ตารางท 4.25 ความสมพนธระหวางความรความเขาใจกบระดบสารพษในเลอด

ความรความเขาใจ ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ตาถงปานกลาง 3 (3.7) 10 (12.3) 46 (56.8) 22 (27.2) 81 (100.0) สง 5 (3.8) 14 (10.8) 72 (55.4) 39 (30.0) 130 (100.0)

รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 118 (55.9) 61 (28.9) 211 (100.0) Chi-Square = 0.269 Sig (2-sided) = .966 df = 3 n =211

อนง เมอทดสอบสมมตฐานโดยแบงความรออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบตา ระดบปานกลาง

และระดบสง พบวา ความถคาดหวงนอยกวา 5 มอย 6 เซลล คดเปน 50.0% จงยบเซลลความรระดบตาและระดบปานกลางเขาดวยกน

สมมตฐานท 10 พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชมผลตอระดบสารพษในเลอด

แตกตางกน H0 : พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชมผลตอระดบสารพษในเลอด จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบ

นยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.864 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชไมมผลตอระดบสารพษในเลอดไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.27

63

ตารางท 4.27 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชกบระดบสารพษในเลอด

พฤตกรรม ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ไมเคยและบางครง 4 (4.8) 9 (10.7) 45 (53.6) 26 (31.0) 84 (100.0) บอยครง 4 (3.1) 15 (11.8) 73 (57.5) 35 (27.6) 127 (100.0)

รวม 8 (3.8) 24 (11.4) 118 (55.9) 61 (28.9) 211 (100.0) Chi-Square = .740 Sig (2-sided) = .864 df = 3 n =211

อนง เมอทดสอบสมมตฐานโดยแบงพฤตกรรมออกเปน 3 ระดบ คอ ไมเคย บางครง และทกครง พบวา ความถคาดหวงนอยกวา 5 มอย 8 เซลล คดเปน 66.7% จงยบเซลลไมเคยและบางครง เขาดวยกน

สมมตฐานท 11 ทศนคตตอสขภาพมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน H0 : ทศนคตตอสขภาพไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

H1 : ทศนคตตอสขภาพมผลตอระดบสารพษในเลอด จากการทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถต Chi-Square Test ในการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ 0.05 พบวา คา Sig (2-sided) เทากบ 0.757 ซงมคามากกวา 0.05 หมายความวา ทศนคตตอสขภาพไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน (H0) รายละเอยดตามตารางท 4.28

64

ตารางท 4.28 ความสมพนธระหวางทศนคตตอสขภาพกบระดบสารพษในเลอด

ทศนคต ระดบสารพษในเลอด รวม ปกต ปลอดภย เสยง ไมปลอดภย ตา/ปานกลาง 3 (2.8) 14 (13.2) 60 (56.6) 29 (27.4) 106 (100.0) สง 5 (4.9) 10 (9.8) 57 (55.9) 30 (29.4) 102 (100.0)

รวม 8 (3.8) 24 (11.5) 117 (56.3) 59 (28.4) 208 (100.0) Chi-Square = 1.184 Sig (2-sided) = .757 df = 3 n = 208 4.7 ความคดเหนและขอเสนอแนะจากกลมตวอยาง

จากการสอบถามความคดเหนของกลมตวอยางเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร สรปประเดนความคดเหนและขอเสนอแนะไดดงน

4.7.1 สาเหตททาใหเกษตรกรมระดบสารพษในเลอดสง จากการสอบถามกลมตวอยางจานวน 211 ราย เกยวกบสาเหตททาใหเกษตรกรมระดบ

สารพษในเลอดสง พบวา มผแสดงความคดเหนจานวน 120 ราย โดยประเดนสาเหตทสาคญ คอ การใชหรอสมผสกบสารเคมกาจดศตรพช การไมสวมใสอปกรณปองกนอนตราย และการไมลางผกผลไมกอนรบประทาน เปนตน รายละเอยดดงตารางท 4.29

65

ตารางท 4.29 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความคดเหนดานสาเหตททาใหเกษตรกรมระดบสารพษในเลอดสง

สาเหตททาใหเกษตรกรมระดบสารพษในเลอดสง จานวน รอยละ

1. การใชหรอสมผสสารเคมกาจดศตรพช 39 32.5 2. การไมสวมใสอปกรณปองกนอนตราย เชน ผาปดจมก ถงมอยาง เสอผา

และรองเทาทรดกม เปนตน เมอฉดพนสารเคม เนองจากประมาท ไมเหนความสาคญ และรสกเกะกะ รวมถงการใชอปกรณปองกนอนตรายทเสอมสภาพแลว

35 29.2

3. การรบประทานผกผลไมโดยไมลางทาความสะอาดใหดกอน 26 21.7 4. การใชสารเคมเกนขนาด 12 10.0 5. การใชสารเคมอยางผดวธหรอไมอานฉลากกอนใช 8 6.7

รวม 120 100.0 4.7.2 ทานคดวาหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบ ควรดาเนนงานอยางไรเพอสงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด

จากการสอบถามกลมตวอยางจานวน 211 ราย เกยวกบการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบเพอสงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด พบวา มจานวน 76 ราย ทไดใหขอเสนอแนะตอการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบ ประเดนทเสนอแนะมงเนนในการใหความรความเขาใจแกเกษตรกร โดยการการรณรงค ประชาสมพนธ อบรม นอกจากนยงเสนอชวยสงเสรมสขภาพ โดยการจดโปรแกรมตรวจสขภาพ จดหาอปกรณปองกนอนตรายใหแกเกษตรกร เปนตน รายละเอยดดงตารางท 4.30

66

ตารางท 4.30 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความคดเหนดานการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบเพอสงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด

การดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ/หนวยงานทรบผดชอบ

เพอสงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด จานวน รอยละ

1. รณรงค/ประชาสมพนธใหความรความเขาใจเกยวกบวธการใชสารเคมอยางถกตอง ผลเสยของการใชสารเคมอยางไมถกตอง วธการดแลรกษาสขภาพรางกาย ประโยชนของการกนรางจด การลางผกผลไมกอนรบประทาน เปนตน

32 42.1

2. จดโปรแกรมตรวจสขภาพใหกบเกษตกรอยางตอเนอง โดยจดหนวยตรวจสขภาพเคลอนททอยใกลบาน

15 19.7

3. ใหคาแนะนา/อบรมทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตเกยวกบวธการทาปยอนทรย เชน ปยคอก ปยหมก รวมถงปยชวภาพและพชสมนไพรตางๆ ทสามารถใชในการกาจดศตรพช

14 18.4

4. จดงบประมาณเพอซออปกรณปองกนอนตรายแจกเกษตรกร 9 11.8 5. สงเสรมใหเกษตรกรปลกพชตามฤดกาล 3 3.9 6. สงเสรมใหเกษตรกรรบประทานรางจด 2 2.6 7. พฒนาสารอนๆ ขนมาใชทดแทนสารเคม 1 1.3

รวม 76 100.0 4.7.3 ขอเสนอแนะ

จากการสอบถามกลมตวอยางจานวน 211 ราย เกยวกบขอเสนอแนะตางๆ พบวา มผแสดงความคดเหนเพยง 10 ราย โดยแสดงความคดเหนวาภาครฐควรมการตดตามผลการดาเนนงาน แนะนาใหประชาชนปลกพชผกสวนครวไวรบประทานเอง และสงเสรมประชาสมพนธใหประชาชนเลอกซอสนคาปลอดสารพษ ดงตารางท 4.31

67

ตารางท 4.31 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามความคดเหนดานขอเสนอแนะตางๆ

ขอเสนอแนะ จานวน รอยละ 1. ควรมการตดตามผลการดาเนนงานวาสงทภาครฐใหการชวยเหลอ

เกษตรกรแลวผลเปนอยางไร 5 50.0

2. แนะนาใหประชาชนปลกพชผกสวนครวไวรบประทานเอง 4 40.0 3. สงเสรมประชาสมพนธใหประชาชนเลอกซอสนคาปลอดสารพษ 1 10.0

รวม 10 100.0

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 5.1 สรปผลการศกษา

การศกษาวจยเรอง ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง

อาเภอเมองแพร จงหวดแพร มวตถประสงคเพอศกษาปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรความเขาใจ ปจจยดานพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช และปจจยดานทศนคตตอสขภาพ ของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร รวมถงการศกษาความสมพนธระหวางปจจยดงกลาวกบระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรฯ ตลอดจนแนวทางการลดระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรฯ โดยกลมตวอยางททาการศกษาเปนเกษตรกรในเขตเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร เปนผทไดรบการวดผลระดบเอนไซมโคลนเอสเทอเรสในเลอด จานวน 2 ครง คอวนท 14 มกราคม และ 21 กรกฎาคม 2554 ขนาดตวอยาง 211 ตวอยาง จากจานวนประชากรทงหมด 314 ตวอยาง การสารวจดาเนนการระหวางวนท 4-11 มถนายน 2555 ใชแบบสอบถามประกอบการสมภาษณในการเกบรวบรวมขอมล และวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสถตสาเรจรปทางสงคมศาสตร (Statistic Package for the Social Science: SPSS) สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาตาสด คาสงสด สาหรบสถตทใชในการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปร คอ คาสถต Chi-Square Test สรปผลการศกษาไดดงน

5.1.1 ขอมลสวนบคคล

กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 68.2) มอายระหวาง 50-60 ป (รอยละ 35.5)

จบการศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 69.9) รายไดเฉยประมาณ 54,000 บาท/ป มพนททาการเกษตรทถอครองเฉลย 12 ไร พชททาการเพาะปลกมหลายชนด เชน ขาว ถวเหลอง/ถวเขยว และขาวโพด เปนตน โดยกลมตวอยางสวนใหญเพาะปลกเอง (รอยละ 71.6) เมอสอบถามถงชนดของเครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร กลบพบวา รอยละ 45.0 จางคนอนทาการเกษตร/ฉดพน และไมไดใชสารเคม สวนทเหลอใชเครองยนตปมฉด ปมลมแบบคนโยก และสบชกในการ

69

ฉดพนสารเคม สาหรบการรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด” ในรอบ 1 ปทผานมา พบวา รอยละ 79.6 ไมเคยรบประทาน

5.1.2 ความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพช

กลมตวอยางททาการศกษาสวนใหญมความรความเขาใจในการใชสารเคมกาจดศตรพชในระดบสง คดเปนรอยละ 61.6 รองลงมาคอ มความรความเขาใจในระดบปานกลาง รอยละ 35.1 และมความรความเขาใจในระดบตา รอยละ 3.3

5.1.3 พฤตกรรมในการใชสารเคมกาจดศตรพช

กลมตวอยางททาการศกษาสวนใหญมการปฏบตบอยครง คดเปนรอยละ 94.3 สาหรบผทปฏบตบางครง และไมคอยปฏบต มเพยงรอยละ 4.3 และรอยละ 1.4 ตามลาดบ

5.1.4 ทศนคตตอสขภาพ

กลมตวอยางททาการศกษามทศนคตตอสขภาพในการใชสารเคมกาจดศตรพชในระดบ

ปานกลาง รอยละ 50.5 คดเปนสดสวนทใกลเคยงกนกบกลมตวอยางทมทศนคตตอสขภาพในระดบสง รอยละ 49.0 สวนผทมทศนคตตอสขภาพในระดบตา มเพยงรอยละ 0.5 เทานน

5.1.5 ระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยาง

กลมตวอยางสวนใหญมสารพษในเลอดอยในระดบเสยง รอยละ 55.9 รองลงมามสารพษ

ในเลอดอยในระดบไมปลอดภย ปลอดภย และปกต คดเปนรอยละ 28.9 รอยละ 11.4 และรอยละ 3.8 ตามลาดบ

5.1.6 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน

การทดสอบสมมตฐานเกยวกบปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกรเทศบาล

ตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร จานวน 11 ตวแปร สรปผลการทดสอบไดดงน

70

สมมตฐานท 1 เพศมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา เพศไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญ

ทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 2 อายมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา อายไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 3 การศกษามผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา การศกษาไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 4 รายไดมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน

จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา รายไดไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

สมมตฐานท 5 พนทถอครองทแตกตางกนมระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา พนทถอครองไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 6 บทบาทดานเกษตรกรรมมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา บทบาทดานเกษตรกรรมมผลตอระดบสารพษในเลอด

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 7 เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรมผลตอระดบสารพษใน

เลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตรไมมผล

ตอระดบสารพษในเลอดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 8 พฤตกรรมการกนรางจดมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา พฤตกรรมการกนรางจดไมมผลตอระดบสารพษในเลอด

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 9 ความรความเขาใจมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความรความเขาใจไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยาง

มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สมมตฐานท 10 พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชมผลตอระดบสารพษในเลอด

แตกตางกน

71

จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชไมมผลตอระดบสารพษในเลอดไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

สมมตฐานท 11 ทศนคตตอสขภาพมผลตอระดบสารพษในเลอดแตกตางกน จากการทดสอบสมมตฐาน พบวา ทศนคตตอสขภาพไมมผลตอระดบสารพษในเลอดอยาง

มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา เกอบทกตวแปร (ไดแก ปจจยสวนบคคลดานเพศ

อาย ระดบการศกษา ระดบรายได พนทเพาะปลก เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร พฤตกรรมการกนรางจด ความรความเขาใจ พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช และทศนคตตอสขภาพ) ทไดทาการทดสอบสมมตฐาน พบวา ยอมรบสมมตฐาน H0 คอ ปจจยตางๆ ไมมผลตอระดบสารพษในเลอด ยกเวนเพยงตวแปรเดยว ทปฏเสธสมมตฐาน H0 คอ ปจจยสวนบคคลดานบทบาทเกษตรกรรมมผลตอระดบสารพษในเลอด รายละเอยดดงตารางท 5.1 ตารางท 5.1 สรปผลการทดสอบสมมตฐานระหวางปจจยดานตางๆ กบระดบสารพษในเลอดของ

เกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร (ระดบนยสาคญ .05) ลาดบ ตวแปรอสระทใชในการศกษา Chi-square Sig (2-sided)

1. เพศ 5.172 0.160 2. อาย 7.441 0.591 3. ระดบการศกษา 7.135 0.309 4. ระดบรายได 9.041 0.171 5. พนทเพาะปลก 8.268 0.219 6. บทบาทดานเกษตรกรรม * 16.541 0.011 7. เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร 8.696 0.466 8. พฤตกรรมการกน “รางจด” 2.713 0.438 9. ความรความเขาใจ 0.269 0.966 10. พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช 0.740 0.864 11. ทศนคตตอสขภาพ 1.184 0.757

หมายเหต : * ตวแปรอสระทมผลตอตวแปรตาม (ระดบสารพษในเลอด) ทระดบนยสาคญทางสถต

0.05

72

5.2 อภปรายผลการศกษา

การศกษาครงนไดศกษาระดบสารพษในเลอดของกลมตวอยางเกษตรกรเทศบาลตาบล ทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร แตกตางกน 4 กลม คอ กลมปกต กลมปลอดภย กลมเสยง และกลมไมปลอดภย ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา มเพยงปจจยเดยว คอ บทบาททางการเกษตร ทมผลตอระดบสารพษในเลอด ซงอธบายไดวากลมตวอยางทจางผอนทามโอกาสไดรบสารพษนอยกวากลมททาการเพาะปลกเอง และรบจางทาการเพาะปลก เนองจากโอกาสสมผสกบสารพษทใชในการกาจดศตรพชนอยกวาหรอสมผสโดยออมเทานน สอดคลองกบผลการวจยของ พยนต อนมณ และคณะ (2540) กลาววา เกษตรกรทเปนผฉดพน ผสม หรอมการใชสารเคมมความเสยงถงรอยละ 100 นอกจากน ยวยงค จนทรวจตร และคณะ (2550) พบวา ความเปนพษทไดรบจากสารเคมทางการเกษตรนน สวนมากเกดจากการหกรดตว และเสอผาระหวางผสมสารเคม การปลวฟงระหวางฉดพน และการเกบผลผลต โดยสามารถเขาสรางกายไดทงทางผวหนง ทางปาก เกษตกร ทสมผสสารเคมเปนประจามระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเลอดในระดบไมปลอดภยสงกวากลมอนทไมไดสมผสสารเคมเปนประจา ในขณะทปจจยสวนบคคลอนๆ ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ระดบรายได พนทเพาะปลก เครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร พฤตกรรมการกนรางจด ไมมผลตอระดบสารพษในเลอด สอดคลองกบผลการวจยของเยาวนารถ สวนศร(2535) ระบวา ปจจยดานเพศ อาย ไมมผลตอคาเฉลยโคลนเอสเตอเรส และศรนยา ทบทม (2539) พบวา การใชสารเคมของเกษตรกรไมมความสมพนธกบรายได ขนาดพนททาการเกษตร สาหรบการกนรางจดแมวาจะมผทเคยรบประทานรอยละ 21.6 แตทงหมดระบวา รบประทานนานๆ ครง จงเปนไปไดวา การไดรบสมนไพรรางจดยงไมมากเพยงพอในการชวยขบสารพษออกไปได

นอกจากนชนดเครองมอทใชในการฉดพน ยงไมมความสมพนธกบระดบสารพษ ซงใหขอสงเกต 2 ประการ ประการแรกคอ ชนดของเครองมอทใชในการฉดพนแมเปนเครองมอทฉดพนสารกาจดศตรพชในปรมาณไมมาก แตการไมสวมใสอปกรณปองกนอนตราย เพราะคดวา ฉดเพยงเลกนอย อาจทาใหไดรบสารเคม ไมยงหยอนไปกวาผทใชเครองมอทสามารถฉดพนสารกาจดศตรพชในปรมาณมากๆ กเปนได และประการท 2 คอ สภาพสมบรณของอปกรณฉดพน และอปกรณปองกนอนตราย เนองจากการชารดของอปกรณอาจสงผลใหสารเคมสมผสกบตวผฉดพน เสยงตอการไดรบสารเคมโดยตรง ตามทวทญา ตนอารย และสามารถ ใจเตย (2552) กลาววาการใชอปกรณปองกนอนตรายทไมมประสทธภาพอาจทาใหสารพษเขาสรางกายมากเกนไป

73

สาหรบผลการศกษาปจจยดานความรความเขาใจ พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช และทศนคตตอสขภาพ กบระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร ไมเปนไปตามสมมตฐาน กลาวคอ ไมมความสมพนธกนระหวางตวแปรดงกลาว ขดแยงกบงานวจยของยทธนา หงสไกร (2542) พบวา ความรเกยวกบสารเคม ความตระหนกถงภยของสารเคม ความเชอดานสขภาพ และพฤตกรรมการใชสารเคมในทกขนตอน มความสมพนธกบพฤตการการใชสารเคมอยางปลอดภยของเกษตรกร เปนทนาสงเกตวา การตรวจสารพษในเลอดของเกษตรกร พงเรมตนเมอป พ.ศ.2554 จงมขอมลประวตผลเลอดทจากด ประกอบกบสารพษทเขาสรางกายมการสะสมและการขบถายออกจากจากรางกาย ตองใชระยะเวลานานพอสมควร เชน เกษตรกรกลมไมปลอดภย ในอดตอาจจะไมร มพฤตกรรมและทศนคตทไมถกตอง แตปจจบนไดรบการอบรมใหความร ทาใหมความร พฤตกรรมและทศนคตดขน แตสารพษทสะสมอยในรางกาย อาจตองใชเวลานานหลายปกวาจะขบออกไป จนทาใหผลเลอดอยในระดบปลอดภย เปนตน อยางไรกด ผลการศกษาสอดคลองกบงานวจยของ วศษฐ วชรเทวทรกล (2533) ซงกลาววา ความรมอทธพลตอการปฏบตในการใชสารเคมของเกษตรกรนอยมาก ธญภรณ เกดนอย (2547) พบวา ปรมาณสารเคมในเลอดไมมความสมพนธกบความรและความเขาใจเลย 5.3 ขอเสนอแนะ

5.3.1 ขอเสนอแนะจากงานวจย 1) ถงแมวากลมตวอยางจะมความรความเขาใจและทศนคตตอสขภาพคอนขางสง อยางไร

กตาม ควรดาเนนการประชาสมพนธใหความรอยางตอเนอง เนองจากเปนพนฐานของการปฏบตทถกตองตอไป โดยเรองทควรประชาสมพนธ เชน วธการใชสารเคมอยางถกตอง ผลเสยของการใชสารเคมอยางไมถกตอง วธการดแลรกษาสขภาพรางกาย ประโยชนของการกนรางจด การลางผกผลไมกอนรบประทาน เปนตน โดยเฉพาะเกษตรกรททาการเพาะปลกเองและเกษตรกรทรบจางทาการเพาะปลก

2) จดใหมโปรแกรมตรวจสารพษในเลอดของเกษตรกรอยางตอเนอง เพอเปนการเฝาระวงระดบสารพษ ประเมนผลตดตามตรวจสอบ ตลอดจนการฟนฟเกษตรกรทตกอยในภาวะ ไมปลอดภย โดยเฉพาะผทเสยงในการสมผสสารเคมโดยตรง เชน เกษตรกร หรอ ผทรบจางทาการเกษตร เปนตนโดยเฉพาะเกษตรกรททาการเพาะปลกเองและเกษตรกรทรบจางทาการเพาะปลก

74

3) รณรงคสงเสรมใหมการสวมใสอปกรณปองกนอนตราย เชน ผาปดจมก ถงมอยาง เสอผาและรองเทาทรดกม เปนตน โดยเฉพาะเกษตรกรททาการเพาะปลกเองและเกษตรกรทรบจางทาการเพาะปลก

4) ภาครฐควรสงเสรมสนบสนนการใชปยหมก ปยคอก ฯลฯ แทนสารเคมกาจดศตรพช โดยการอบรมใหความรการทาปยแกเกษตรกรทงในภาคทฤษฎและภาคปฏบต การจดใหมโครงการนารองตนแบบ เปนตน เพอสงเสรมใหเกษตรกรลดเลกใชสารเคม

5) ประชาสมพนธเชญชวนใหผบรโภคหนมาบรโภคผกปลอดสารพษ รวมถงการปลกพชผกสวนครวไวกนเอง

5.3.2 ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป 1) ควรมการศกษาเกยวกบขอมลการเจบปวยดวยโรคทเกยวเนองจากการใชสารเคมทาง

การเกษตร ของเกษตรกรเทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร เพมเตม เชน จานวนและอตราการปวย จานวนและอตราการตาย ชนดของโรคทตรวจพบ ชวงอายทพบโรค เปนตน

2) การวจยครงนเปนงานวจยเชงสารวจ (Survey Research) หากมการศกษาในครงตอไป เสนอแนะใหใชวธการสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-Participant Observation) โดยการสงเกตพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชทกขนตอน เชน กอน-หลงการฉดพน การสวมใสอปกรณปองกนอนตราย ระยะเวลาฉดพน ปรมาณสารเคม สถานทเกบสารเคม เปนตน

บรรณานกรม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. 2553ก. คมอเกษตรกรปลอดโรคสาหรบเกษตรกรและ

อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. 2553ข. คมอสาหรบเจาหนาทสาธารณสข แนวทางการดาเนนงาน เกษตรกรปลอดโรค ผบรโภคปลอดภย สมนไพรลางพษ กายจตผองใส. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

กรมวชาการเกษตร. 2547. การสารวจผลกระทบของสารกาจดศตรพชตอสขภาพ ขอมลจากเกษตรกร 606 คนในประเทศไทย. (เอกสารอดสาเนา)

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข. 2543. ชดทดสอบสารเคมกาจดแมลงในผกผลไมและธญพชเพอใหประชาชนหรอผเกยวของสามารถนาไป ใชในการตรวจสารตกคางไดดวยตนเอง. คนวนท 1 กมภาพนธ 2555 จาก http://www.thailabonline.com/food_safety1.htm

กระทรวงสาธารณสข. 2540. คมอการตรวจหาเอนไซมโคลนเอสเตอเรส. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร.

กรนเนท. 2554. บทความ. พษภยสารเคมเกษตร. คนวนท 28 เมษายน 2555 จาก http://www.greennet.or.th/article/263

เจรญพงษ กงเฮ. 2544. ปจจยทมผลกระทบตอระดบสารเคมปองกนกาจดศตรพชทตกคางในเลอดเกษตรกร อาเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

ทรงพล โตชาร. 2554. การตกคางของสารเคมปองกนกาจดศตรพชในสงแวดลอม. สานกจดการคณภาพนา กรมควบคมมลพษ. คนเมอ 6 ธนวาคม 2555 จากhttp://wqm.pcd.go.th/water/images/stories/agriculture/pr/pesticide.pdf

ทพวรรณ ประภามณฑล และคณะ. 2547. การสมผสสารเคมปราบศตรพชและผลกระทบตอสขภาพในกลมเกษตรกรชาวเขาเผามงในเชยงใหม. มหาวทยาลยเชยงใหม

ธญภรณ เกดนอย. 2547. การเปรยบเทยบความรและพฤตกรรมการใชสารเคมปราบศตรพชของกลมเกษตรกรทมผลการตรวจสสารพษตกคางในเลอดตางกนในหมบานปาไผ ตาบลแม

76

โปง อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. รายงานการคนควาอสระปรญญาศลปะศาสตร มหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

พยนต อนมณ และคณะ. 2540. การศกษาความรและพฤตกรรมการใชสารเคมทางการเกษตรของเกษตรกรบานใหม ชยเจรญหม 8 ตาบลสถาน อาเภอปว จงหวดนาน. สถานอนามยตาบลสถาน อาเภอปว จงหวดนาน

พรชย เหลองอาภาพงศ. 2551. เกษตรกรไทย...กบการใชสารเคม. เปดโลกเกษตร กบ ดร.พรชย. คนวนท 10 มกราคม 2555 จาก http://kasetcity.com/index.asp

พนธญาณ ไชยแกว. 2543. ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพชกบระดบโคลนเอสเตอเรสของเกษตรกรเพาะปลกพช ตาบลนครเจดย อาเภอปาซาง จงหวดลาพน. ฝายระบาดวทยา โรงพยาบาลปาซาง.

มลนธชววถ. 2553. ผลกระทบสารเคมกาจดศตรพชตอสขภาพคนไทย. คนวนท 8 พฤษภาคม 2555 จาก http://www.biothai.net/node/8691

มลนธชววถ. 2555. ขอมลสนบสนนการระงบการขนทะเบยนสารเคมกาจดศตรพชทมพษรายแรง 4 ชนด. คนวนท 15 พฤษภาคม 2555 จาก http://www.biothai.net/node/11698

ยทธนา หงสไกร. 2542. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการใชสารเคมอยางถกตองและปลอดภยของเกษตรกร ตาบลบงสามคค อาเภอบงสามคค จงหวดกาแพงเพชร. วทยานพนธปรญญาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

ยวยงค จนทรวจตร และคนอนๆ. 2549. ปญหาและความตองการเกยวกบการใชสารเคมกาจดศตรพชเกษตรกร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม: คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

เยาวนารถ สวนศร. 2535. ปจจยทมผลตอระดบโคลนเอสเตอเรสในเลอดเกษตรกรจวหวดชยนาท. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

วศษฐ วชรเทวทรกล. 2523. ความรและการปฏบตตนเกยวกบการใชวตถมพษปองกนและกาจดแมลงในสวนผกของเกษตรกร อาเภอเมอง จงหวดนครปฐม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

ศรนยา ทบทม. 2539. ปจจยบางประการทมผลตอการใชสารเคมปองกนกาจดแมลงศตรขาวของเกษตรกรในเขตอาเภอไทรนอย จงหวดนนทบร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศกดดา ศรนเวศน. 2546. อนตรายของการบรโภคผลผลตทางการเกษตรทมสารเคมตกคาง. มตชนบท เทคโนโลยชาวบาน 313. กรงเทพมหานคร.

77

ศรนช ชวนพศาลนกล . 2553. การตรวจการแพพษสารเคมกาจดศตรพชโดยกระดาษทดสอบ Reactive Paper. ฝายเภสชเคมภณฑ องคการเภสชกรรม

สกลรตน อษณาวรงค และกรรนการ จรสรทรพย. การศกษาระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรส ของเกษตรกรหมบานกดกวาง. วทยาศาสตรมหาบณฑต (เภสชวทยา), วทยาศาสตรมหาบณฑต (นตวทยาศาสตร) มหาวทยาลยขอนแกน

สานกควบคมพชและวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร. 2555. รายงานสรปการนาเขาวตถอนตรายป 2554. คนวนท 24 พฤษภาคม 2555 จาก http://www.doa.go.th/ard/index.php?option=com_content&view=article&id=15&Itemid=104.

สานกงานสาธารณสขอาเภอสหสขนธ. 2553. คมอการปองกนอนตรายจากสารเคมกาจดศตรพช. สานกปลดเทศบาลตาบลทงโฮง. 2554. แผนพฒนาเทศบาลตาบลทงโฮง พ.ศ.2554 – พ.ศ.2556.

เทศบาลตาบลทงโฮง. สภทรา ภษตรตนาวล. 2547. ปจจยและผลกระบวนการทเออตอการพฒนาจตสานกตอสงคมของ

นสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อานฐ ตนโช. 2550. เกษตรธรรมชาตประยกต . ศนยขอมลเกษตรธรรมแมโจ มหาวทยาแมโจ. คนวนท 17 กมภาพนธ 2555. จาก http://www.uploadtoday.com/download/?d75a2c803081deed57a7fa0cd02d29cf

อศราภรณ หงษทองและอไรวรรณ อนทรมวง. 2542. ผลกระทบของสารเคมกาจดศตรพชตอสขภาพเกษตรกรกลมปลกหอมแดง ตาบลบงบอน อาเภอยางชมนอย จงหวดศรสะเกษ. คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

CCOHS. 2012. คนวนท 7 เมษายน 2554 จาก http://www.inchem.org/documents/pims/chemical/pimg001.htm

David Pimentel. 1995. Amounts of Pesticides Reaching Target Pests: Environmental Impacts and Ethics, Journal of Agricultural and Environmental Ethics.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก ID…….........

แบบสอบถาม

เพอประกอบการศกษาและวจย “ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร”

ชอ-นามสกล ผตอบ….................................................................เบอรโทร....................................................

ทอยเลขท...............................หมท…………….............ตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร

ผลการตรวจวดผลระดบสารพษในเลอด พ.ศ.2554 1 ปกต 2 ปลอดภย 3 เสยง 4 ไมปลอดภย

แบบสารวจฉบบนมจดประสงคเพอทราบขอมลปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพรซงแบงออกเปน 5 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ความรความเขาใจ และความตระหนก สวนท 3 พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช

สวนท 4 ทศนคตตอสขภาพ สวนท 5 ความคดเหนและขอเสนอแนะ

สวนท 1 : ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

1.1 เพศ (1) ชาย (2) หญง

1.2 อาย (1) นอยกวา 25 ป (2) 25-30 ป (3) 31-40 ป (4) 41-50 ป (4) 51-60 ป (5) ตงแต 61 ปขนไป

1.3 ระดบการศกษา (1) ประถมศกษา (2) มธยมศกษาตอนตน (3) มธยมศกษาตอนปลาย (4) อาชวศกษา / อนปรญญา (5) ปรญญาตร (6) อนๆ...........................

1.4 รายไดเฉลยของครวเรอนตอป (บาท) ………………………………………………………………………….

1.5 จานวนไรในการทาการเกษตร…………………………………………………..………………..……………

80

1.6 ประเภทเกษตรกรรมในรอบ1 ปทผานมา (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) (1)นาขาว (2)ถวเหลอง/ถวเขยว (3) ขาวโพด (4) กะหลาปล (5) มะเขอเทศ (6) พรก (7)ลาไย (8)มะมวง (9) อนๆ (ระบ)...................

1.7 ลกษณะการทางานดานการเกษตร (1)ทาการเพาะปลกเอง (2) รบจางทาการเพาะปลก (3) รบจางเฉพาะฉดพนสารเคม (4) รบจางบรรจกอนนาไปขาย (5) จางคนอนทา

1.8 ชนดของเครองมอทใชในการฉดพนสารเคมทางการเกษตร (1) สบชก (2) ปมลมแบบคนโยก (3) เครองยนตปมฉด (4) อนๆ

1.9 ในรอบ 1 ทผานมาไดรบประทานสมนไพรขบสารพษ “รางจด” (1) ไมเคย (2) เคย (ระบความถ)……………………. สวนท 2: ความร ความเขาใจ จงเลอกใสเครองหมาย “ ” ในชองทคดวาทานคดวาถกตองเกยวกบการใชสารเคมกาจดศตรพช

รายการ ใช ไมใชความรเกยวกบเกยวกบสารเคมกาจดศตรพช (1) การผสมสารเคมหลายชนดเขาดวยกน สามารถเพมผลผลตไดดกวาชนดเดยว (2) การเลอกใชสารเคมทสามารถสลายตวไดเรวลดการตกคางในสงแวดลอม (3) เลอกใชสารเคม “เอส-85 หรอคารบารล” เพอกาจดเพลยจกจน พวกเตาแตง เตาทอง ดวง

ตกแตน แมลงปกแขงตางๆ

(4) สารเคมทางการเกษตรทมฤทธตกคางยาวนาน คอ สลายตวไดชา (5) ชอทางการคาของสารเคม คอ ชอทแตละบรษทผลตขนเอง แตชอสามญ คอชอเฉพาะของ

สาระสาคญทเปนองคประกอบของสารนน

(6) การใชสารเคมทางการเกษตรเกนความเขมขนทระบในฉลากมประสทธภาพมากกวาการใชตามทฉลากกาหนด

(7) สารเคมทางการเกษตรเปนสามารถเขาสรางกายไดทางปาก ระบบหายใจ และผวหนง (8) การสมผสสารเคมทางการเกษตรเปนเวลานานมโอกาสเสยงอนตรายสง (9) การฉดพนสารเคมทางการเกษตรใตลมจะทาใหลมพดสารเคมเขาสผฉด

81

สวนท 3: พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช

จงเลอกใสเครองหมาย “ ” ในชองทคดวาทานคดวาสอดคลองกบพฤตกรรมการใชสารเคมของทาน รายการ ทกครง บางครง ไมเคย

การจดเกบสารพษและอปกรณ

(1) มทเกบสารเคมแยกเฉพาะ (2) ลางภาชนะบรรจทหมดแลว กอนนาไปกาจด (3) ลางทาความสะอาดอปกรณหลงการใชงาน (4) ตรวจสอบสภาพถง รอยรวของภาชนะบรรจสารเคม ถงฉดพน (5) ทาความสะอาดอปกรณปองกน หลงการใชงาน (6) จดเกบสารเคมสวนทเหลอใหอยในทปลอดภย คอหางจากอาหาร แหลงนา

สถานทอาศย สถานทเลยงสตว และแสงแดดสองไมถง

การสวมอปกรณปองกนสารเคมและการแตงกาย

(7) สวมถงมอยางเมอมการใชสารเคม (8) สวมรองเทาบต ปดมดชด ขณะฉดพนสารเคม (9) สวมหนากาก เมอมการใชสารเคม (10) สวมเสอคลม / เสอแขนยาวใหมดชด เมอมการใชสารเคม (11) สวมอปกรณปองกนอนตรายจากสารเคมอนๆ ตามทฉลากระบ พฤตกรรมการใชสารเคมกาจดศตรพช

(12) ไมผสมสารเคมมากกวา 2 ชนดในการฉดพนครงเดยว (13) ยนเหนอลม หรอดทศทางลมในขณะฉดพนสารเคม (14) ใชแปรงขดหรอนาฉดแทนการใชปากเปาเมอชนสวนอปกรณตน (15) ปลอยลมออกจากเครองพนทมแรงดนจนหมด เมอพกใชงานในแตละวน (16) ไมสบบหร กนอาหาร หรอดมนา ในขณะทาการฉดพน หรอใชสารเคม (17) ไมวางอาหาร หรอนาดมบรเวณทมการฉดพน/ใช หรอจดวางสารเคม (18) อาบนาเปลยนเสอผาทนทหลงการฉดพนสารเคมกาจดศตรพช (19) เปลยนเสอผาทนทเมอเปยกชม เชน เกดอบตเหตสารเคมสาดกระเดน (20) แยกเสอผาทใชฉดพนหรอทางานเกยวกบสารเคมซกตางหาก (21) ฉดพนสารเคมชวงเวลาเชา หรอตอนเยน

82

สวนท 4 : ทศนคตตอสขภาพ จงเลอกใสเครองหมาย “ ” ในชองทคดวาทานคดวาสอดคลองกบความเชอดานสขภาพของทาน

รายการ เหนดวยอยางยง

เหนดวย

ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1. เมอรบประทานพชผกทมการใชสารเคมทางการเกษตรเจอปนทาใหเกดการเจบปวย

2. มเกษตรกรเทานนทไดรบผลรายจากการใชสารเคม 3. สารเคมทางการเกษตรไมสามารถสะสมอยในรางกายคนได 4. อาการเจบปวยจากการใชสารเคมทางการเกษตรไมสามารถรกษาใหหายขาดได 5. ควรปฏบตตามคาแนะนาขางภาชนะบรรจสารเคมทางการเกษตร อยางเครงครด 6. ควรมการลางผก ผลไม กอนรบประทานทกครง 7. ควรเลอกรบประทานผก ผลไมพนบานตามฤดกาลทมอยในทองถน 8. การใชอปกรณปองกนอนตรายจากการใชสารเคมเปนการสนเปลองคาใชจาย 9. การปฏบตตามคาแนะนาทถกตอง เกดความยงยากในการปฏบต 10. การปฏบตตามคาแนะนาทถกตอง เปนเรองนาอาย 11. การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางถกตองทกครงสามารถลด

อนตรายจากการใชสารเคมทางการเกษตรได

12. การใชสารเคมทางการเกษตรเทาทจาเปน สามารถใหผลผลตมากในระยะยาว

สวนท 5 : ความคดเหนและขอเสนอแนะ

5.1 ทานคดวาอะไรเปนสาเหตททาใหเกษตรกรมระดบสารพษในเลอดสง.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5.2 ทานคดวาหนวยงานภาครฐ /หนวยงานทรบผดชอบ ควรดาเนนการอยางไรเพอสงเสรมใหเกษตรกรมสขภาพทด......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5.3 ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ขอบคณทกทานทสละเวลาในการตอบแบบสอบถาม

ภาคผนวก ข

ประมวลภาพกจกรรม

เพอประกอบการศกษาและวจย “ปจจยทมผลตอระดบสารพษในเลอดของเกษตรกร เทศบาลตาบลทงโฮง อาเภอเมองแพร จงหวดแพร”

84

ภาคผนวก ค

ตวอยางสารเคมกาจดศตรพชทมจาหนายในพนทตาบลทงโฮง

86

ประวตผเขยน

ชอ – นามสกล นางสายสนย พนธพานช วน เดอน ป เกด 1 พฤศจกายน 2507 ประวตการศกษา สาเรจการศกษา

ป 2530 ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและผดงครรภชนสงวทยาลยพยาบาลอตรดตถ

ป 2533 ประกาศนยบตรพยาบาลเวชปฏบต (พยาบาลสาธารณสข) มหาวทยาลยมหดล

ป 2536 สาธารณสขศาสตรบณฑต (บรหารสาธารณสข) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ป 2547 ศลปศาสตรมหาบณฑต (รฐศาสตร) มหาวทยาลยรามคาแหง ป 2550 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามคาแหง

ประวตการทางาน ตาแหนง

ป 2530 – 2548 พยาบาลวชาชพ ระดบ 3-7 กองสาธารณสขและสงแวดลอม

เทศบาลเมองแพร จงหวดแพร ป 2548 – 2542 หวหนาฝายบรการสาธารณสข

(นกบรหารงานสาธารณสข 7) กองสาธารณสขและสงแวดลอม

เทศบาลเมองแพร จงหวดแพร

88

ป 2542 – 2552 ผอานวยการกองสาธารณสขและสงแวดลอม (นกบรหารงานสาธารณสข 7) กองสาธารณสขและสงแวดลอม เทศบาลตาบลเดนชย จงหวดแพร

ป 2552 – ปจจบน ผอานวยการกองสาธารณสขและสงแวดลอม (นกบรหารงานสาธารณสข 8) กองสาธารณสขและสงแวดลอม เทศบาลตาบลทงโฮง จงหวดแพร