ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา : กรณศกษา

ชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

เรณมาศ รอดเนยม

วชาการคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

พ.ศ. 2556

บทคดยอ

หวขอวชาการคนควาอสระ : ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา : กรณศกษา

ชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

โดย : นางสาวเรณมาศ รอดเนยม

ชอปรญญา : ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม)

ปการศกษา : 2555

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

สองศาสนา ศกษาเงอนไขความสาเรจททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

และศกษาปญหา อปสรรค ในการขบเคลอนชมชนสองศาสนาไปสความเปนหนงเดยวกนและ

ความกลมกลนทางวฒนธรรม โดยใชวธการศกษาตามแนวทางการวจยเชงคณภาพ (Qualitative

Study) เกบขอมลจากแหลงขอมล 2 ประเภท คอ แหลงขอมลประเภทเอกสาร ไดแก ตารา เอกสาร

งานวจย วทยานพนธ และสอสงพมพอน ๆ และแหลงขอมลประเภทบคคล ไดแก การสมภาษณเชงลก

(In-depth Interview) บคคลสาคญในชมชน (Key Informant) รวมจานวน 15 คน ไดแก ผ นาชมชน

ผนาศาสนาทง 2 ศาสนา และปราชญชาวบานทมความร ความเชยวชาญเกยวกบความกลมกลน

ทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา และ การสนทนากลม (Focus Group) ระหวางบคคลทเปน

สมาชกของชมชนทงทนบถอศาสนาพทธและศาสนาอสลาม 2 กลม ๆ ละ 7 คน รวมจานวน 14 คน

วเคราะหขอมลโดยยดหลกของตรรกะความสมเหตสมผล เทยบเคยงแนวคดทฤษฎและ

งานวจ ยทเกยวของ ควบคไปกบขอมลทไดจากบรบทจากการใชสถตเชงพรรณนาประกอบ

(Descriptive Statistics) การบรรยาย การอธบาย และการสรปเชงวเคราะห

ผลการศกษาพบวา ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา คอ การ

อยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสองศาสนา การทาบญ

รวมกน การไปมาหาสกน ความเขาใจและการศกษาเรยนรวฒนธรรมซงกนและกน การทา

กจกรรมรวมกนไดโดยไมขดกบหลกปฏบตทางศาสนา และการรบเอาวฒนธรรมของอกฝายมา

ประยกตใชโดยไมขดกบหลกปฏบตทางศาสนา

ประเภทวฒนธรรมรวมสองศาสนาทสาคญและโดดเดนของชมชนตะโหมด คอ

ประเพณงานบญสองศาสนา การน บถอบรรพบรษเดยวก น การใหเกยรตซงก นและก น

การทาบญรวมกน การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ) การดาเนนชวตประจาวนรวมกน

การชวยเหลอ/ไปมาหาสกน การประกอบอาชพทเหมอนกน และการพกอาศยในชมชนเดยวกน

(2)

ซงคนในชมชนจะใหความสาคญกบ “ประเพณงานบญสองศาสนา” มากกวาเรองอน ๆ เนองจาก

เมอถามถงสงทบกบอกถงสญลกษณความเปนชมชนสองศาสนา ทกคนจะตอบเรองนเปนเรองแรก

ซงถอเปนเรองโดดเดนทสดในชมชนตะโหมด

เงอนไขความสาเรจทสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสอง

ศาสนา ในชมชนตะโหมด คอ เกดจากชมชนตะโหมดเปนชมชนทมลกษณะความสมพนธทาง

สงคมแบบเครอญาต มการยดถอบรรพบรษเดยวกน คนในชมชนทงสองศาสนามความเขาใจซง

กนและกน คนในชมชนมพนฐานจตใจทรกความสงบและชวยเหลอกน มผ นาชมชนเขมแขง

(มภาวะผนาและมวสยทศน) ซงคนสวนใหญมความเชอถอและยอมรบในตวผ นา คนในชมชนม

การประกอบอาชพทตองพงพาอาศยกน นอกจากน ยงเกดจากความผกพนใกลชดกนระหวางผ นา

ทางศาสนา การใหอสระทางความคดโดยไมกดกนทางศาสนา มความรความเขาใจเกยวกบหลก

ปฏบตทางศาสนา โดยรจกแยกแยะระหวางวถการดาเนนชวตกบเรองศาสนา และผใหญในชมชน

ปฏบตตนเปนแบบอยางทดใหเดกเหนเปนตวอยาง

ลกษณะความขดแยงระหวางสองศาสนา พบวา ไมเคยมความขดแยงทางวฒนธรรม

ระหวางสองศาสนาทรนแรง หรอแตกหก มเพยงความขดแยงเลกนอยเกยวกบความเขาใจผด

ระหวางกน เนองจากบคคลภายนอกชมชนเขามาใหขอมลทคลาดเคลอนจากความเปนจรง

เกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา โดยผนาศาสนาทงสองศาสนาและผนาชมชน บรหารจดการความ

ขดแยงทเกดขนนโดยวธการสรางความเขาใจแกคนในชมชนทงพทธและมสลม ใชความเปนเครอญาต

สรางความเขาใจกน และจดใหมการพดคย เจรจากนอยางเปดเผย

ปญหาสาคญทมผลกระทบตอความยงยนของความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

สองศาสนา คอ กรณคนรนหลงไมค อยใหความสนใจในการสบทอดวฒนธรรมสองศาสนา

ปญหาอบายมขจากภายนอก (เชน ยาเสพตด การพนน) ทนบวนยงเขาสชมชนมากขน และ

ประเดนเรองครภมปญญา ทนบวนจะยงหายไปจากชมชน โดยคนในชมชนมองวาวธการแกไข

ปญหาทเกดขนน คอ ตองเรมตนจากระบบการศกษาโดยการจดชวโมงเรยนเรองชมชนสองศาสนา

ในหลกสตรใหนกเรยนไดเรยนรในโรงเรยน สอดแทรกเทคนควธการสอนทจะกระตนเยาวชน

เกดความสนใจและอยากเรยนร สรางกจกรรมใหเยาวชนเขามามสวนรวมในชมชน ใหเดกหรอ

เยาวชนไดเรยนรและฝกปฏบตจรง นอกจากน วธการแกปญหาทควรทาในทศนะของคนในชมชน

คอ ผ ใหญตองแสดงพฤตกรรมแบบอยางทดใหแกเดกและเยาวชน และผ นาชมชนควรเฝาระวง

ดแลเอาใจใสชมชนมากขน

(3)

ทงน คนในชมชนสวนใหญใหความเหนวาสงคมไทยควรปรบเปลยนพฤตกรรมและ

ความคดของบคคล โดยควรควรสรางความเขาใจและแยกแยะประเดนระหวางสงคมกบศาสนา

ควรใหเกยรตซงกนและกน สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง ควรลดอตตา

หรอความเปนตวตนในบคคลลง และควรยดถอในเรองความรก ความสามคค รวมถงความม

คณธรรม ทงน ทกบคคล หนวยงาน องคกร ไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน ตองใหการยอมรบซง

กนและกน โดยเหนควรดาเนนกจกรรมในเชงสรางสรรคเพอกระตนและสรางความเขาใจระหวาง

บคคลในสงคม ไดแก การจดเวทพดคยสรางความเขาใจระหวางกน

(4)

ABSTRACT

Title of Independent Study : The Cultural Assimilation in Two-Religion Community :

A Case Study of Tamot Community, Tamot District,

Phatthalung Province

Author : Miss. Renumas Rodniam

Degree : Master of Arts (Social Development Administration)

Year : 2012

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

The main objectives of this research were to study cultural assimilation in the

two-religion community and successful conditions affecting cultural assimilation as well

as problems and obstacles for making the community’s unity and cultural assimilation.

This research was done based on the qualitative research methods. Qualitative data

were collected from primary and secondary sources. The secondary data were

collected from textbooks, relevant documents, researches, thesis and printing media.

Primary sources derived from both in-depth interviews and focus groups. Fifteen key

informants were the community leader, two-religious leaders and local wisdom people

who were experts in cultural assimilation in the two-religion community. Moreover, two

focus groups -- the Buddhist and Muslim groups -- were conducted in which 14

members of the two-religion community participating in focus groups. In order to

analyze data, the logical analysis related with concepts, theories, relevant researches

and the social context was utilized. In addition, descriptive statistics were used to

further analyze the data, description and analytical summary.

The research was found that the definition of cultural assimilation in the two-religion

community was about: living together peacefully; the supporting between people of the

two religions; the joint merit making; the several visiting between sides; the

understanding and learning about cultures of each other; the people’s participation in

activities that did not violate the religious principles; and the adoption of the two-religious

cultures with their daily life.

(5)

The significant and salient common cultures in the Tamot Community were: the

two-religious ceremony; the share of respected ancestors; the recognition between each

other; the joint merit-making; the supports giving to each other, particularly during the

wedding ceremony or the funeral; the share of daily life situation and living place; and

the similar careers. In addition, every people in the community rather stressed on the

two-religious ceremony than other cultural activities because it was the most important

identity of the Tamot Community.

The conditions affecting the successful cultural assimilation in the two-religion

Tamot Community were: the kinship relation; the share of respected ancestors; the

understanding between each sides; the peaceful mind of the people in the community;

the supports giving to each other; the strong leaders with well leadership style and

vision that were accepted by people in the community; the interdependent relationship

deriving from their careers. Furthermore, other conditions included: the closed

relationship between the two-religious leaders; the social environment that allowed

people in the community to think freely without religious barrier; the understanding of the

religious practices that could separate between secular and religious ways of life; and

good examples of adults’ behaviors.

Regarding on the conflict between the two religions, only some insignificant

conflicts were taken place. These situations in fact derived from outsiders who provided

distorted information about the principles of religious practices. These conflicts were

solved by religious leaders and the community leader. They utilized the community

people’s kinship relation, and overt discussion and negotiation for making

understanding between each side.

Main problems affecting the sustainable cultural assimilation of the community

were: the ignorance of new generation on the inheriting of two-religious cultures; the

more evil paths such as drug and gamble; the continuous disappearance of local

wisdom people. The community’s solution for these problems was to make the two-

religious cultures as a course in the school. Many teaching techniques for motivating

students to interest in the course were utilized. Several activities, including the learning

(6)

and real practicing activities, were made for students’ participation in the community

affairs. In addition, adults in the community should become good examples for children

and youth, and community leader should be more watchful on the community’s

problems.

Most people in the community suggested that individuals in Thai society should

adjust their behaviors and attitudes by having more understanding about religious

issues, and they should be able to separate between societal and religious issues. They

should respect more among each other. The consciousness of living peacefully as

kinship should be promoted. The reducing of individuals’ ego is a must. They should

focus on love, harmony and moral. The responsible public and private agencies should

try to understand this issue and help each other making creative activities – such as the

platform for discussion between sides in the society -- for stimulating and building

understanding among the people in the society about this issue.

(7)

กตตกรรมประกาศ

งานวชาการคนควาอสระเลมนสาเรจลงดวยด เนองจากความชวยเหลอ คาแนะนา

และกาลงใจตางๆ ทสาคญ และมคณคายง

ขอขอบพระคณสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ทใหโอกาสในการเขาศกษาหลกสตร

ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม) กราบขอบพระคณคณาจารยคณะพฒนาสงคม

และสงแวดลอมทกทานทถายทอดความร แนวคด และหลกการทเปนประโยชนสาหรบการประยกตใช

ในงานพฒนาสงคม โดยเฉพาะอยางยงทานผชวยศาสตราจารย ดร.สวชา เปาอารย ทกรณา

รบเปนทปรกษา พรอมทงใหความเมตตาในการแนะนา สงสอน รวมถ งการต ดตาม

ความกาวหนาในการจดทางานวชาการคนควาอสระน

ขอขอบพระคณบคคลสาคญของชมชนตะโหมดทกทาน ทใหความรวมมอเปนอยางด

และใหขอมลทเปนประโยชนสาหรบการศกษาวจยครงน โดยเฉพาะ ลงวรรณ ขนจนทร และ

อาจารยสมบรณ ปนสวรรณ ทสละเวลาในการตดตอประสานงานบคคลในชมชน รวมถง

ขอขอบคณ นางสาววานด รอดเนยม (พสาว) ทเปนผ เสนอหวขอวจยทนาสนใจและเปนผประสานงาน

ในการเขาถงชมชน พรอมทงแนะนาใหรจกบคคลสาคญในชมชน

ขอขอบพระคณผ อานวยการกองการเจาหนาท และหวหนากลมงานวางแผนอตรากาลง

กองการเจาหนาท กรมการพฒนาชมชน ผบงคบบญชา ทใหโอกาส สงเสรมและสนบสนน

การศกษาในครงน รวมถงเพอนรวมงานทกทานทใหกาลงใจตลอดการศกษา

ขอกราบขอบพระคณบคคลสองทานทมคายงตลอดชวตของขาพเจา คอ คณพอ คณแม

สาหรบการอบรม เลยงด และความชวยเหลอในทกเรองทผานมา ความสาเรจในครงน ขาพเจา

ขอมอบแดทานทงสอง

ทายสด ขอขอบพระคณผ มพระคณทกทาน แมจะเอยนามไมไดทงหมด แตพระคณ

ของทกทานจะอยในใจของขาพเจาเสมอ

เรณมาศ รอดเนยม

ธนวาคม 2555

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอ ( 1 )

ABSTRACT ( 4 )

กตตกรรมประกาศ ( 7 )

สารบญ ( 8 )

สารบญตาราง ( 10 )

สารบญภาพ ( 11 )

บทท 1 บทนา 1

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา 3

1.3 ขอบเขตการศกษา 3

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ 5

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม และความกลมกลนทางวฒนธรรม 5

2.2 แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน 17

2.3 แนวคดเกยวกบความขดแยงและความไววางใจในสงคม 21

2.4 ผลงานวจยทเกยวของ 26

บทท 3 วธดาเนนการวจย 29

3.1 แหลงขอมลและการเกบรวบรวมขอมล 29

3.2 การสรางเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล 30

3.3 การตรวจสอบขอมล 32

3.4 การวเคราะหขอมล 33

(9)

หนา

บทท 4 ผลการศกษา 34

4.1 บรบทชมชน 35

4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลในชมชน 42

4.3 กรณตวอยางการสมภาษณเชงลก 49

4.4 ผลการศกษาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชน

สองศาสนาในทศนะของคนในชมชน

66

4.5 ผลการศกษาเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา

ทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

67

4.6 ผลการศกษาเกยวกบความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสอง

ศาสนาและการบรหารจดการความขดแยง

70

4.7 ผลการศกษาเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชน

ตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

72

4.8 ผลการศกษาปญหา/อปสรรค/สถานการณวกฤตทเกดขนใน

ชมชนและการแกไขปญหา

74

4.9 ผลการศกษาขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยง

ในสงคมไทยปจจบน

77

4.10 สรปภาพรวมความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา 79

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 84

5.1 สรปผลการศกษา 85

5.2 ขอเสนอแนะ 87

บรรณานกรม 90

ภาคผนวก 94

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณเชงลก

ภาคผนวก ข แบบประเดนคาถามสนทนากลม (Focus Group)

ประวตผ เขยน

(10)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

4.1 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญของชมชน 44-47

4.2 แสดงขอมลพนฐานของผเขารวมการสนทนากลม 48-49

4.3 แสดงลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนา

ในทศนะของผใหขอมลทสาคญ

66

4.4 แสดงผลการศกษาจากผใหขอมลทสาคญในชมชน เกยวกบประเภท

ของวฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรม

ในชมชนตะโหมด

68

4.5 แสดงผลการศกษาความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

และการบรหารจดการความขดแยง ขอมลจากผใหขอมลทสาคญ

ในชมชน

71

4.6 แสดงผลการศกษาเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาให

ชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

จากผใหขอมลทสาคญ

73

4.7 แสดงผลการศกษาเกยวกบปญหา/อปสรรค ทเกดขนในชมชน และ

แนวทางแกไขปญหา

75-76

4.8 แสดงผลการศกษาเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหา

ความขดแยงในสงคมไทยปจจบน จากผใหขอมลทสาคญในชมชน

78

(11)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

4.1 แสดงรปแบบสงคมในชมชนตะโหมด ทแสดงถงความกลมกลน

ทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

83

บทท 1

บทนา

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา

สงคมไทยในปจจบน เกดความขดแยงทนบวนยงทวความรนแรงมากขน ไมวาจะเปน

ประเดนความแตกตางทางความคดทตองเผชญกบปมความขดแยงทางการเมองระดบชาตและ

ระดบทองถนทรนแรง กอใหเกดความแตกแยกของคนในชาตทมการแบงพรรคแบงพวกตามขวการเมอง

ทตนเองสนบสนน ซงเกดจากการยอมรบหรอการสนบสนนนกการเมองทแตกตางกน และแบงแยก

เปนสองฝายชดเจน นกการเมองไมยอมรบความคดเหน ไมเชอมนนโยบาย และพฤตกรรมของฝายตรงขาม

พยายามแขงขนกนทกวถทางทจะทาใหฝายตนเองเปนฝายทมเสยงขางมาก โดยไมไดใหความสาคญ

กบผลประโยชนทแทจรงของประชาชน สวนประเดนความขดแยงทรนแรงอกประการหนง

ซงรบทราบกนโดยทวไปในสงคมไทย คอ กรณสถานการณความรนแรงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

ทมสาเหตสวนหนงมาจากความแตกตางทางวฒนธรรมระหวางประชาชนทนบถอศาสนาพทธกบ

ประชาชนทนบถอศาสนาอสลาม เกดความแตกแยกภายในชมชนหลายชมชน และเปนเรองยาก

ทจะทาใหเกดชมชนสมานฉนทไดอยางยงยนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยความแตกตาง

ทางวฒนธรรมดงกลาวประกอบดวย ความแตกตางทางภาษา (ไทย – มลายทองถน) ความแตกตาง

ทางชาตพนธ ความแตกตางทางศาสนา รวมถงความเปนมาทางประวตศาสตร โดยตางฝายตาง

ไมยอมรบถงความแตกตางของกนและกน การคงอยภายใตความแตกตางเชนนจงไมมวนทจะดง

ความไววางใจใหกลบคนมาได และยงสงผลถงความหวาดระแวงซงกนและกนมากยงขน จงกลาวไดวา

ประเดนความขดแยงในสงคมไทยปจจบน ม 2 ประการทสาคญ คอ ความขดแยงทางความคด

และความขดแยงทางวฒนธรรมการดาเนนชวต ซงในความเปนจรงมใชเรองงายนกทจะทาใหคนไทย

จานวนมากยอมรบความแตกตางทง 2 ประการน

อยางไรกตาม มชมชนเลก ๆ ชมชนหนงทประชาชนมความแตกตางทางวฒนธรรมและ

ศาสนา สามารถดารงชวตอยรวมกนไดอยางกลมกลน มความรก ความสามคคกนอยางเหนยวแนน

เปนชมชนทมความแตกตางในเรองประเพณและวฒนธรรมทางศาสนา แตสามารถบรณาการ

2

วฒนธรรมไดเปนหนงเดยวอยางลงตว และไมผดหลกในทางปฏบตของศาสนาทตนนบถอ

ชมชนทกลาวมาน คอ ชมชนตะโหมด ตงอยในพนทตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

ซงเปนชมชนทมประชาชนนบถอศาสนาอสลามและศาสนาพทธในสดสวนทใกลเคยงกน ถอเปนชมชน

ทมความเขมแขงทางวฒนธรรม (วระยทธ สายนาค และคณะ, 2550) ทงน จากการศกษาประวต

ความเปนมาของชมชนตะโหมดโดยสงเขป ทาใหทราบวา ชมชนสองศาสนานมประวตทาง

ประเพณวฒนธรรมมาอยางยาวนาน โดยเฉพาะประเดนความสมานฉนทในชมชน ถอเปนจดเดน

และเปนจดเรมตนในการสรางชมชนสความเขมแขง ชาวบานในตะโหมดดารงชวตโดยอาศยความ

สมบรณของทรพยากรในพนทไดอยางลงตว ภายใตความแตกตางของผคนเรองการนบถอศาสนา

และชาวบานสามารถสรางอตลกษณบางอยางเพอสรางพนทของตวเองออกสสาธารณะ เชน การ

จดงานพนบาน จดงานประเพณสองศาสนา การสรางปาชมชนเขาหวชาง รวมทงการจดตงองคกร

ชมชนทมความเขมแขง (สภาลานวดตะโหมด) ขน ทสาคญ คอ คนทมความแตกตางกนในการนบ

ถอศาสนาในชมชนตะโหมดมความรวมมอกนพฒนาชมชนของตนเองอยางแขงขน และสามารถ

ดารงชวตอยรวมกนไดอยางเปนสข (สภาลานวดตะโหมด, 2543)

ชมชนตะโหมดทกลาวมาขางตนนบเปนตวอยางทดของการดารงชวตอยรวมกนบน

พนฐานของความแตกตาง ซงอาจเปนตวแบบสาหรบการดาเนนชวตในชมชนพนทอน ๆ ทม

ลกษณะทางกายภาพของชมชนทคลายคลงกน และดวยวธคดดงกลาว ทาใหเกดประเดน

ขอสงเกตขนวา “มเงอนไขใดบางททาใหชาวบานในชมชนตะโหมดสามารถดารงชวตอยรวมกนได

อยางเปนสข ภายใตบรบทของความแตกตางทางศาสนา จนกระทงทาใหคนในชมชนนทนบถอ

ศาสนาแตกตางกน สามารถทากจกรรมบางอยางรวมกนได ซงมลกษณะความสมพนธทางสงคมท

แนบแนน และสามารถสรางองคกรชมชนใหเกดขนจนเปนทยอมรบจากสงคมภายนอก” ขอสงเกต

ดงกลาวน มความนาสนใจและเปนประเดนสาคญทจะคนหาเหตแหงความสาเรจททาใหชมชน

สองศาสนาแหงนสามารถดารงชวตอยรวมกนไดอยางกลมกลนทางวฒนธรรม โดยอาจวเคราะห

เชอมโยงไปถงปญหาความแตกแยกทางความคดของคนในสงคมไทย รวมถงปญหาความไมไววางใจกน

ของคนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยการศกษาจากเอกสารอางองทเกยวของและการ

หาคาตอบจากประชาชนในชมชนตะโหมด เพอการไดตวแบบการดาเนนชวตในสงคมทมความ

กลมกลนทางวฒนธรรม ความเปนหนงเดยวกนและการดารงอยอยางยงยน นาไปสขอเสนอแนะ

แนวทางการแกไขปญหาความขดแยงของสงคมไทยในปจจบนและอนาคตตอไป

3

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนา : กรณศกษา

ชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

1.2.2 เพอศกษาเงอนไขความสาเรจททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

1.2.3 เพอศกษาปญหา อปสรรค ในการขบเคลอนชมชนสองศาสนาไปสความเปนหนงเดยวกน

และความกลมกลนทางวฒนธรรม

1.3 ขอบเขตการศกษา

1.3.1 ดานเนอหา

เ ปนการศ กษาช มชนสองศาสนาทสามารถอยรวมก นไดอย างกลมกลนทาง

วฒนธรรมใน 4 ดานดงน

1.3.1.1 การศกษาแนวคด ทฤษฎทเกยวของ

1.3.1.2 การศกษาประวตความเปนมาและลกษณะทวไปของชมชนสองศาสนา :

กรณชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

1.3.1.3 การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา ทงเงอนไข

ความสาเรจ กระบวนการ/เทคนควธการขบเคลอนในชมชน ปญหา อปสรรค และการแกไขปญหา

1.3.1.4 การวเคราะหผลสาเรจของชมชนสองศาสนา เพอเสนอแนวทางการแกไข

ปญหาความขดแยงทางสงคม โดยใชกรณศกษาชมชนตะโหมดเปนตวแบบ

1.3.2 ดานพนท

เปนการศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา พนทชมชนตะโหมด

อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

1.3.3 ดานเวลา

การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา พนทชมชนตะโหมด

ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลงครงน ใชระยะเวลาในการศกษาจากเอกสาร แนวคด

ทฤษฎทเกยวของ และการลงพนทเพอเกบรวบรวมขอมล ระหวางเดอนกนยายน – พฤศจกายน 2555

4

1.3.4 ดานประชากร

ประชากรในการศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา พนทชมชน

ตะโหมด ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง แบงเปน 3 กลม ไดแก

1.3.4.1 กลมผ นาชมชน/ปราชญชาวบาน

1.3.4.2 กลมประชาชนทนบถอศาสนาอสลาม

1.3.4.3 กลมประชาชนทนบถอศาสนาพทธ

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.4.1 ทาใหทราบถงประวตความเปนมาของชมชนสองศาสนา ในพนทชมชนตะโหมด อาเภอ

ตะโหมด จงหวดพทลง ทสามารถอยรวมกนไดอยางสนตมาอยางยาวนาน

1.4.2 ทาใหทราบถงเงอนไขความสาเรจททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

สองศาสนา

1.4.3 ทราบปญหา อปสรรคและการแกไขปญหา ในการขบเคลอนชมชนชมชนสองศาสนา

ไปสความกลมกลนทางวฒนธรรม

1.4.4 ไดขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงทางสงคม โดยใชกรณศกษาชมชน

สองศาสนา พนทชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง เปนตวแบบ

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

การศกษาปจจยสาคญทสงผลใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา พนทชมชนตะโหมด ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง ในครงน ไดอาศย

แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของตามประเดนดงตอไปน

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม และความกลมกลนทางวฒนธรรม

2.2 แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

2.3 แนวคดเกยวกบความขดแยงและความไววางใจในสงคม

2.4 ผลงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม และความกลมกลนทางวฒนธรรม

2.1.1 ความหมายของวฒนธรรม

จากการศกษาเอกสารทเกยวของ มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ

วฒนธรรมไวดงน

Tyler (1924 อางถงใน กว รกษพลอรยคณ 2546 : 15-16) ผ ไดรบการยอมรบวาเปน

บดาของสาขาวชามานษยวทยาวฒนธรรมไดใหความหมายของวฒนธรรมไววา “วฒนธรรม

หมายถง ผลรวมของบรรดาสงตาง ๆ ทมความสลบซบซอนทประกอบดวยความร ความเชอ ศลปะ

ศลธรรม กฎหมาย ประเพณ อปนสย ตลอดจนพฤตกรรมอน ๆ ทมนษยแสดงออก”

พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2485 ไดใหความหมายของ “วฒนธรรม”

ไววา หมายถง “ลกษณะทแสดงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความกลมเกลยว

กาวหนาของชาต และศลธรรมอนดของประชาชน” (สานกงานคณะกรรมการสภาวฒนธรรม-

แหงชาต, 2525 : 704)

6

รชนกร เศรษโฐ (2532 : 4) กลาววา วฒนธรรม หมายถง สงทมนษยสรางขน และ

ปรบปรงจากธรรมชาตและมนษยจะเรยนรวฒนธรรมจากกนและกน เปนสงทมการสบตอเนอง

เปนมรดกทางสงคมทมการถายทอดจากคนรนหนงไปยงอกรนหนง มนษยไดเรยนรวฒนธรรมจาก

ทงทตายไปแลวและทยงมชวตอย โดยไดรบความรนนไวเปนมรดกตกทอดกนมาเปนลาดบ

อมาวส อมพนศรรตน และคณะ (2550 : 14) กลาววา วฒนธรรมคอสงทมนษยสรางขน

กาหนดขน มใชสงทมนษยทาตามสญชาตญาณ อาจเปนการประดษฐวตถสงของขนใช หรออาจเปน

การกาหนดพฤตกรรม หรอความคด ตลอดจนวธ การหรอระบบการทางาน

กว รกษพลอรยคณ (2546 : 16) กลาวสรปวาวฒนธรรมมความหมายทกวางขวางมาก

และครอบคลมเกอบจะทกสงทกอยางในการดารงชวตรวมกน และมนษยใชเปนแนวทางในการอบรม

ศกษา และถายทอดไปสสมาชกรนใหม รวมทงมการปรบปรงเปลยนแปลงใหสอดคลองกบสภาวะ

แวดลอมทเปนอย

ประเสรฐ แยมกลนฟ ง และ คณะ (2546: 25-26) กลาววา วฒนธรรมเกดขนเมอมนษย

ทอยในบรเวณใกลเคยงกนในสงคมเดยวกนทาความตกลงกน วาจะยดระบบไหนด พฤตกรรม

ใดบางทจะถอเปนพฤตกรรมทควรปฏบตและมความหมายอยางไร แนวความคดใดจงเหมาะสม

ขอตกลงเหลานคอการกาหนดความหมายใหกบสงตางๆ ในสงคม เพอวาสมาชกของสงคมจะได

เขาใจตรงกนและยดระบบเดยวกน หรออกนยหนง เราอาจเรยก ระบบทสมาชกในสงคมไดตกลง

ในความหมายแลวนวา ระบบสญลกษณ ดงนนวฒนธรรมกคอ ระบบสญลกษณในสงคมมนษย

ทมนษยสรางขน เมอสรางขนแลวจงสอนใหคนรนหลงไดเรยนร หรอนาไปปฏบต ฉะนนวฒนธรรม

จงตองมการเรยนรและมการถายทอด เมอมนษยเรยนรเกยวกบ วฒนธรรม มนษยกรวาอะไรคอ

ขนบธรรมเนยมประเพณของสงคม สพตรา สภาพ (2534 : 35) ไดสรปความหมายของวฒนธรรมไววา “วฒนธรรม

มความหมายครอบคลมถงทกสงทกอยางทแสดงออกถงวถชวตของมนษยในสงคมของกลมใด

กลมหนงหรอสงคมใดสงคมหนง ทประกอบไปดวยความร ความเชอ ศลปะ ศลธรรม กฎหมาย

ประเพณ วทยาการ และทกสงทกอยางทคดและทาในฐานะสมาชกของสงคม”

กลาวโดยสรป วฒนธรรม หมายถง สงทมนษยสรางขนเพอแสดงออกถงวถชวตของ

มนษย ประกอบดวยความร ความเชอ ศลปะ ศลธรรม กฎหมาย ประเพณ อปนสย ตลอดจน

พฤตกรรมอน ๆ โดยมนษยใชเปนแนวทางในการอบรม ศกษา และถายทอดไปสสมาชกรนใหม

มการปรบปรงเปลยนแปลงใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงและสภาวะแวดลอม

ทเปนอย ซงถอเปนระบบสญลกษณในสงคมมนษย

7

2.1.2 ประเภทของวฒนธรรม

มนกวชาการหลายทานไดแบงประเภทของวฒนธรรมไว โดยมการแบงประเภท

วฒนธรรมทสาคญดงน

รชนกร เศรษโฐ (2532 : 7) แบงประเภทของวฒนธรรมเปน 9 ประเภท ดงน

1) วฒนธรรมการบรโภคหรอวฒนธรรมทเกยวกบกจกรรมในการรบประทานอาหาร

ไดแก วธแสวง วธประกอบ วธปรง และวธรบประทานอาหาร

2) วฒนธรรมการอย ไดแก วธจดและสรางทอยอาศย

3) วฒนธรรมการแตงกาย ไดแก วธการปกคลมรางกาย วสดทใช วธการกาหนดชนด ส

ของเครองใช วธการกาหนดรกษาความสะอาดของเครองแตงกายและวธการแตงกายตามโอกาสตาง ๆ

4) วฒนธรรมการพกผอน ไดแกวธการจดเวลาพกผอน ชนด อปกรณ และเครองมอ

ทใชในการพกผอนนน ๆ

5) วฒนธรรมเกยวกบการแสดงอารมณ ไดแก วธการแสดงอารมณตาง ๆ เชน อารมณ

รก เกลยด โกรธ และวธแสดงอารมณทางเพศตามกาลเทศะ

6) วฒนธรรมเกยวกบการสอความหมาย เชน วธการสงและรบขาวสาร อนไดแก ภาษา

ทาทาง รวมทงเครองมอเครองใชเกยวกบการสอความหมายนน ๆ

7) วฒนธรรมเกยวกบการจราจรขนสง ไดแก วธเดน การสงสงของและระบบจราจร

8) วฒนธรรมเกยวกบการอยรวมกนเปนหมคณะ คอการจดระบบการปกครองและ

ควบคมปองกนสงคม อนไดแก วธการสรางความสามคครกใครระหวางกลม วธบรหารงานองคการ

วธจดตงหรอยบเลกรฐบาล และวธควบคมพฤตกรรมของบคคลหรอกลมคน

9) วฒนธรรมเกยวกบการแสวงหาความสขทางจตใจและหลกเกณฑการดาเนนชวต

อนไดแก ความคด ความเชอทางศาสนา และปรชญาชวต

อมาวส อมพนศรรตน และคณะ (2550 : 15) แบงวฒนธรรมในสงคมออกไดเปน

2 ลกษณะ คอ 1) วฒนธรรมในลกษณะทเปนสญลกษณและจบตองไมได เปนตนวา ภาษาพด

ระบบความเชอ กรยามารยาท ขนบธรรมเนยม ประเพณ และ 2) วฒนธรรมทางดานวตถ เชน

อาคารบานเรอน วด และศลปกรรม ประตมากรรม ตาง ๆ ตลอดจนสงของเครองใชตางๆ

ซงใชเปนประจาทกวน

8

2.1.2.3 การแบงประเภทวฒนธรรมเปน 2 ลกษณะสาคญ ไดแก

1) วฒนธรรมในลกษณะขนบธรรมเนยมประเพณและความเชอ

เมอกลาวถงวฒนธรรมในลกษณะความเชอ หมายถง ความเชอทาง

ศาสนาหรอ ความเชอในสงทมอานาจเหนอมนษย สวนประกอบของศาสนาและความเชอทสาคญ

ม 3 สวน สวนแรกคอความเชอในสวนปรมต หรอสวนทสมาชกของกลมถอวา เปนความจรงสดยอด

ทไมมสงใดมาลบลางได ในกรณของพทธศาสนาหมายถงคาสอนของพระพทธเจา ศาสนาอสลาม

หมายถงคาสอนของพระอลลาห สวนทสองคอสวนพธกรรม เมอมความเชอซงเปนภาคทฤษฎ

กมพธกรรมซงเปนภาค ปฏบต พธกรรมทางศาสนานอาจเปนสงเดยวกนกบขนบธรรมเนยม

ประเพณ ซงสมาชกของสงคม ยดถอสบเนองกนมา หมายความวาในสงคมนน ศาสนามบทบาท

ในสงคมมาก และคนในสงคม เดยวกนมความเชอในศาสนาเดยวกน สวนทสามคอ ผประกอบ

พธกรรม หมายถงพระสงฆใน ศาสนาพทธ และครสต โตะครในศาสนาอสลาม พราหมณ

ในศาสนาฮนด และคนทรงหรอหมอผ ในสงคมทเชอในผสาง เทวดา โดยความเชอทางศาสนา

เปนสวนประกอบทสาคญมากของวฒนธรรมของแตละสงคม เพราะเปนตวกาหนดขนบธรรมเนยม

ประเพณบางอยาง รวมทงเปนตวกาหนดพฤตกรรมของสมาชกของ ศาสนาบางศาสนามลกษณะ

เปนปรชญาและใหขอคดในหลกธรรมและความดความชวมาก เชน พทธศาสนามงสอนถง

หลกธรรมในลกษณะปรชญา ซงมงสอนใหมนษยเปนคนด และเนนในสวนทเกยวกบความสมพนธ

หรอหลกปฏบตระหวางบคคลนอย จงทาใหมผกลาววาชาวพทธนน นบถอศาสนาพทธแตในนาม

เพยงแตทกคนอางวาไดพยายามทาตนของใหเปนคนดแลว กถอวา ไดปฏบตตามคาสอนของ

พระพทธเจา แตศาสนาบางศาสนาใหขอคดเกยวกบการใชชวตประจาวน และการอยรวมกนใน

สงคมมากกวา เชน ศาสนาอสลามหรอศาสนาขงจอ ซงในคาสอนระบไวชด เจนวา บคคลแตละคน

มหนาทตองปฏบตตนอยางไรบาง ศาสนาอสลามระบวา บคคลแตละคนม หนาทปฏบตตอพระอลเลาะห

หรอตองประกอบพธกรรมทางศาสนาอยางไรบาง ถาปฏบตตามนน ไมไดถอวา ปฏบตตามกฎของ

ศาสนาไมครบถวนหรอเปนบาป (งามพศ สตยสงวน, 2546:26-28)

2) วฒนธรรมในลกษณะสงประดษฐและสถาปตยกรรม

เมอมนษยอาศยอยในธรรมชาต ธรรมชาตยอมมสวนในการกาหนด

วฒนธรรม วฒนธรรมประเภทวตถเปนสวนทถกกาหนดโดยธรรมชาตมากทสด ทงนเพราะเครองมอ

เครองใชทมนษยเรา คดประดษฐขนมากยอมเปนสงทใชวสดทอยในภมภาคนน ซงจะเหนไดวา

สภาพแวดลอมทางภมศาสตรมสวนกาหนดวฒนธรรมมนษย (ประเสรฐ แยมกลนฟ ง และคณะ,

2546 : 28-29)

9

2.1.3 ความหลากหลายทางวฒนธรรม

ความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนทรพยากรทมคณคา ความหลากหลายจะเกดขน

ไมได ถาไมมการแลกเปลยนทางวฒนธรรม และจะแลกเปลยนทางวฒนธรรมไมไดถาไมมความ

หลาก หลาย ความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนสมบตทแบงปนกนได และสามารถปรบปรง

สงกลบมา ใหเจาของเดม ยงจะทาใหเกดความมงคงมากยงขน เพราะฉะนนความหลากหลายทาง

วฒนธรรม ความหมายลกถงการใชทรพยากรทตางกน มนษยจงตองมการเปลยนแปลง

แลกเปลยน และมทาง เลอกตลอดเวลา (นธ เอยวศรวงศ, 2548)

ศาสนาเปนสวนหนงของวฒนธรรม ในประเทศไทยเปนทอยของคนไทยทมความหลาก

หลายทางเชอชาต หลากหลายศาสนา ศาสนาพทธเปนวฒนธรรมของคนไทยสวนหนง ศาสนา

อสลามกเปนวฒนธรรมของคนไทยอกสวนหนง ทใดทมการเขาถงความหลากหลายทางธรรมชาต

ความหลากหลายทางวฒนธรรมยอมจะมสนตสข (ประเวศ วส, 2546)

ทกศาสนาไมสามารถแยกศาสนาออกจากการทามาหากน ออกจากชวต จากรฐ

จากการเมอง ศาสนาอสลามเปนศาสนาทรกษาสงนไวได คนมสลมในภาคใตบอกวาสงแรกทตอง

เรยนคอ ใหรกอนวาพระเจาใหทาอะไร แลวจะไดมชวตทถกตอง เรองทามาหากนเปนเรองรอง

(นธ เอยวศรวงศ, 2548)

2.1.4 วฒนธรรมไทย

วฒนธรรมไทย คอ ทกสงทกอยางทเปนมรดกของสงคม จากบรรพบรษในอดต

ตลอดจนแบบอยางการดาเนนชวตของปจจบนทแปรเปลยนไปจากอดตแลว และทพบเหนอยใน

สงคมไทยทงมวล มไดเนนหนกเฉพาะวฒนธรรมทเปนเอกลกษณของคนไทยเพยงอยางเดยวเทานน

วฒนธรรมไทย ไดรบอทธพลของวฒนธรรมตางชาตมากมาย โดยเฉพาะทางดานการศกษา

การเมอง และเศรษฐกจ ปจจบนนวถชวตและความสมพนธของคนไทยกถกกาหนดดวยวฒนธรรม

ตางชาต โดยเฉพาะชาตตะวนตกเสยเปนสวนใหญ แตกเปนการเสรมวฒนธรรมไทยดงเดมใหดขน

หรอใหมอยโดยมไดถกทาลายเสยโดยสนเชง (รชนกร เศรษโฐ, 2532 : 128)

ประเภทของวฒนธรรมไทยทสาคญ ไดแก วฒนธรรมการสอความหมาย วฒนธรรม

อาหาร วฒนธรรมการแตงกาย วฒนธรรมการพกผอน วฒนธรรมการแสวงหาความสขทางจตใจ

และหลกเกณฑการดาเนนชวต และวฒนธรรมทเกยวกบประเพณสาคญของไทย ซงหากกลาวถง

10

รายละเอยดของแตละประเภทขอยกตวอยางเชน 1) วฒนธรรมการสอความหมาย ไดแก

ภาษาไทย ซงมประวตความเปนมาตงแตสมยสโขทย ววฒนาการของภาษาไทยจนถงภาษาไทย

ในสมยปจจบน 2) วฒนธรรมอาหารหรอวฒนธรรมการกนแบบไทย จดวาเปนวฒนธรรมขาว คอ

คนไทยรบประทานขาวเปนอาหารหลก กบขาวมกมรสจด โดยเฉพาะรสเผด อาหารทคนไทยนยม

รบประทาน คอ นาพรกและแกงเผด สวนทชาวตางประเทศนยมและเหนวาเปนอาหารเอกลกษณ

ของชาตไทย คอ ตมยาก ง รานอาหารโตรงในสงคมไทยเปนเอกลกษณอกอยางหนง ซงแสดงให

เหนวาคนไทยนนนยมการกนโดยไมเลอกเวลา และชอบความอสรเสรเปนอนมากในการบรโภค

(รชนกร เศรษโฐ, 2532 : 129)

2.1.5 วฒนธรรมและวถชวตชาวไทยพทธ

อทธพลของพทธศาสนาทมตอวฒนธรรมไทย วฒนธรรม คอ การเรยนร ถายทอดเปน

วถชวตมรดกทางสงคม ประชาชนชาวไทยนบถอพทธศาสนาเปนจานวนมาก จงไดรบวฒนธรรม

จากพทธศาสนา เชน ประเพณการทาบญ สรางวด กอเจดย ตามคาสอนของพทธศาสนา

วฒนธรรมไทยอาจแบงไดเปน 4 สาขา คอ คตธรรม ไดแก ความขยนหมนเพยร ความกตญ

กตเวท ฯลฯ เนตธรรม ไดแก การใชสทธตามกฎหมายเคารพประเพณอนดงาม ฯลฯ วตถธรรม รจก

ทาเครองใช รจกการกนดอยด รกษาความสะอาด รกษาโบราณวตถ ฯลฯ สหธรรม ไดแก มรรยาท

ในการเขาสงคม เปนตน (อทย เอกสะพง และคณะ, 2547 : 20-21)

2.1.5.1 วธการดาเนนชวตของพทธศาสนกชน

วฒนธรรมของศาสนาพทธ เปนแบบแผนการประพฤตปฏบตทดงาม ซงแฝง

วธการฝกฝนคณธรรมดวยกจวตรและกจกรรมตางๆ ในชวตประจาวน กอใหเกดเปนอปนสยตลอด

จนถงวธการดาเนนชวตของพทธศาสนกชนมานานแสนนานโดยจดออกเปน 4 หมวด คอ

วฒนธรรมการใชและดแลรกษาปจจย 4, วฒนธรรมการดแลรกษาสขภาพ, มารยาทชาวพทธ และ

ศาสนพธ จงสะดวกตอการนาไปเปนแบบแผนในการปฏบตตวและใชฝกอบรม ปลกฝงคณธรรม

แกเยาวชนและบคคลทวไป เพราะเนอหาสาระของแตละหมวดจะมหลกปฏบตทชดเจน เขาใจงาย

เมอใครลงมอปฏบตตามแลว คณธรรมพนฐานทจะเกดขนทนท (อทย เอกสะพง และคณะ, 2547 : 21) คอ

1) ความรจกรบผดชอบตอหนาทการงานของตนเองและสวนรวม มความสมาเสมอ

ในการทาความด

11

2) ความกระตอรอรนในการฝกฝนพฒนาตนเองใหมทงความร ความสามารถ

และคณธรรม

3) ความอดทนและอดกลน

4) ความมนาใจตอหมคณะและรจกสละอารมณทขนมวออกจากใจ

คณธรรมดงกลาวนตรงกบหลกธรรมของพระสมมาสมพทธเจาทตรสสอนไว

คอ ฆราวาสธรรม 4 อนเปนคณธรรมเบองตนทจะเจรญไปเปนคณธรรมเบองสงอกมากมาย

เปาหมายทสาคญในการฝกปฏบตตามวฒนธรรมชาวพทธ คอ ฝกเพอละจากความชว แลวตงอย

ในคณธรรมความด ยงจตของตนใหผองใสอยเสมอ

หลกการอยรวมกนของชาวพทธ คอ มนษยเปนสตวสงคมอยกนเปนกลม เปนเผา

เปนชนชาต ตองเกยวของสมพนธกนอยตลอดเวลาทงทางกาย วาจา และใจ ถาหากไมสามารถจะบรหาร

ความสมพนธกนไดแลว ความสงบสขในการอยรวมกนกไมสามารถจะเกดขนได ถงแมวาทกคนตางกม

ขอบกพรองอยกตามแตถาหากรจกหลกการหรอศลปะในการอยรวมกนพรอมทงไดปฏบต

ตามหลกการนนแลว กจะสามารถอยรวมกนไดอยางมความสขรกใครปรองดองสามคคพรอมเพรยงกน

ไมมการกระทบกระทงหรอบาดหมางใจกน ยงผลใหจตใจสงบสบายไมขนมวสามารถรกษาใจใหอยกบ

ความสงบสขไดอยางตอเนองตลอดทงวนอยางแนนอน (อทย เอกสะพง และคณะ, 2547 : 37-39)

2.1.5.2 วธการและสอการสอนของวฒนธรรมชาวไทยพทธ

วฒนธรรมไทยโบราณ เปนวฒนธรรมทสมบรณทสดในความหมายของคาวา

วฒนธรรม และสรางสงคมใหนาอยทงความสงบสขและความเจรญอยางแทจรงวฒนธรรมไทยทกแขนง

มวธการทจะทาใหคนมความตอบสนองความตองการใหมขอบเขต ทพอเหมาะพอดทไมมากเกนไป

จนสงคมวนวาย หรอนอยเกนไปจนกดดนตวเองโดยการกาหนดการกระทาทเขาสความเขมแขง

อดทน สงบเยน ทาด กลวบาป เชอบญ เคารพตอผ มคณ รหนาทและเขาถงความจรงทยงเปน

ความลบของธรรมชาต ซงสงเหลานเปนจดประสงคของพระพทธศาสนาท สาวกตองเขาถง

(อทย เอกสะพง และคณะ, 2547 : 22) คอ

1) การวาดภาพทมเสนสายออนชอย เพลงไทย ดนตรไท ราไทย ความออนชอย

นมนวล เชองชา ทาให ผด ผฟง มจตใจ ทสงบเยอกเยน ไมรอนรม

2) การแสดง (ละคร ลเก) จะใชเนอเรอง ทสอนเรอง บาป บญ ความอดทน

วรรณกรรมตางๆ กเนนเรอง บาป บญ

3) ความเชอ ตางๆ จะแฝงไปดวยคาสอนของพระพทธศาสนา ไวดวย ทกเรอง

4) ประเพณตางๆ แฝงความเมตตาความกตญ ไว แมแตวสดสงของ

12

5) วฒนธรรมทเกยวของกบศาสนา ชายอาย 20 ปจะตองบวชพระ วนพระถอศล

ทาบญความสาคญทงของชวต และวนสาคญ ทางศาสนา

วฒนธรรมไทยทนาพระพทธศาสนามาบรณาการอยอยางสมบรณนเอง

ททาใหสงคมไทย มวฒนธรรมมาเปนวถชวตจงทาใหสงคมไทยเปนสงคมพทธทสมบรณและผคน

ไดเขาถงพระพทธศาสนาไดทงตงใจและไมตงใจ นนเทากบวา “วฒธรรมไทย คอ ผชวยพระสงฆ

ในการเผยแผพระพทธศาสนาไปดวยในตว และเมอพระสงฆไดเขามาสอนธรรมโดยตรงอกทาให

สงคมไทย (โบราณ) เปนสงคมพทธทสมบรณ”

2.1.5.3 แนวคดเกยวกบวฒนธรรมชาวไทยพทธของทานพทธทาสภกข

ทานพทธทาสภกขไดกลาวถงวฒนธรรมชาวไทยพทธทด ควรมลกษณะดงน

1) ขยนขนแขง , กลา , ยอมตายถาถกธรรม

2) สภาพ , ออนโยน ,เชอฟงผ เฒาผแก

3) กตญ : รบรคณ แมสงไมมชวต แมอปสรรค แมศตร

4) มศล – มสตย , เปดเผย – บรสทธ ใจ

5) ประหยด – สนโดษ , รจกทาสงรายใหกลายเปนด

6) มเมตตา – กรณา , มนาใจ – ไมมเขา ไมมเรา

7) อดกลน – อดทน ดวยใจแจมใส , คอยได – รอได

8) เปนฝายยอมได – ใหอภยได เพอใหอะไรๆ มนลงกนได

9) ไมตามใจกเลส แตเลอกขางถกธรรม

10) มแบบฉบบในเรอง กน – อย – หลบ – นอน เกด – แก – เจบ – ตาย เปน

ของชาวพทธเอง

2.1.6 วฒนธรรมและวถชวตชาวไทยมสลม

วฒนธรรมของศาสนาอสลาม คอ วธการดาเนนชวตหรอรปแบบของพฤตกรรม

ตลอดจน สงสรางสรรคตางๆ ทนามาจากหรออยในขอบขายของคมภรอลกรอานและซนนะฮ

(จรยวตรของ ทานศาสดามฮาหมด) (ณรงค ดดง, 2547)

13

วฒนธรรมอสลามแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) วฒนธรรมอสลามประเภท

เปลยนแปลงไมได ซงมการระบแนนอนตายตวไว เปนกฎ ขอบงคบ เชน การละหมาดวนละ 5 เวลา

การถอศลอด (ปอซอ) ในเดอนรอมฎอน การตองไป จารกแสวงบญทเมกกะอยางนอย 1 ครงในชวต

หรอการทมสลมตองรบประทานอาหารท “ฮาลาล” เทานน เปนตน และ 2) วฒนธรรมอสลาม

ประเภททเปลยนแปลงได ซงมกจะระบไวกวาง ๆ หรอไมระบเลยทงจากคมภรอลกรอานของทาน

ศาสดา แตใหมสลมใชวจารณญาณเอาเองวาสงไหนควร ไมควรเลอกปฏบต เชน การเลอกอาชพ

ทพานกอาศย การเลอกระบบการศกษา เลอกลกษณะการ ใหความชวยเหลอ การเลอกสวม

อาภรณสสรร รปทเหมาะกบภมประเทศและวถชวตความเปน ทองถน โดยจะตองอยหลกการ

ทศาสนาอสลามใหยอมรบ (โชคชย วงษตาน, 2545: 9)

ถาจะกลาวเฉพาะวฒนธรรมทเปลยนแปลงไมได โดยเฉพาะการละหมาดนน

ทศนะของอสลามมองวา หากมสลมคนใดไมละหมาด ความเปนมสลมของเขากจะบกพรองไป

ทนท อนนทา ใหเพอนตางศาสนกทนบถอศาสนาตางจากมสลม ตองทาความเขาใจและอานวย

ความสะดวกใน เรองของเวลาระหวางทางาน และสถานท ทสะอาด เพอเขาไดสามารถปฏบตได

(อมาวส อมพนศรรตน และคณะ, 2550 : 18) โดยทมาของวฒนธรรมอสลาม มาจาก 2 แหลง

ทสาคญ ไดแก 1) คมภรอลกรอาน และ 2) ซนนะหของทานศาสนามฮาหมด (ศอล) ฉะนนจงเปน

วฒนธรรมทไมเปลยนแปลงไปตามเวลา หรอสงคมสงแวดลอม (ณรงค ดดง , 2547)

องคประกอบทสาคญของวฒนธรรมอสลาม ม 4 องคประกอบทสาคญ (อธวฒน ธาดา

ศรสวสด, 2548 : 50) ดงน

1) องควตถ องควตถทจบตองได เชน เครองมอ หรออปกรณตางๆ ทผลตขนมา

เครองใชของแตละทองท ไมเหมอนกน สงทไมมรปราง เชน ภาษา ภาษาของอสลาม คอ ภาษา

อาหรบ ซงภาษาของ อลกรอาน ซงมสลมทกคนตองเรยนร

2) องคการ (Organization) คอ กลมทจดตงขนอยางมระเบยบ เชน ครอบครว สมาคม

เปนตน ซงอสลามกาหนดหนาทใหกบในองคกรอยางเดนชด เชน ผปกครองครอบครว ผนาสมาคม

เปนตน

3) องคมต (Concepts) ความคดในทางการเมอง การปกครอง เศรษฐกจ ความเขาใจ

ในเรองราวของมนษย

14

4) องคพธการ (Usages) ขนบธรรมเนยมประเพณ ซงแสดงออกมาในรปพธกรรมตาง ๆ

เชน การทาความเคารพ พธแตงงาน การตาย การเกด ซงอสลามไดวางแนวทางไว โดยเฉพาะ

ในดานประเพณของศาสนาอสลาม ซงเปนคาทรสกวาจะมสวนเกยวของกบชวตประจาวน

ของชาวมสลมมากทสด ประเพณมมากมายซงแลวแตคน แตละทองถนใดจะเปนผปฏบตกนมา

แตสาหรบมสลมแลว ประเพณใดกตามจะขดกบหลกคาสอนของอสลามไมได เชน ประเพณ

บางหมบานเวลาจดงานแลวจะตองกนเหลาและเตนรา อยางนมสลมปฏบตไมได บางแหง

ประเพณนงนอยหมนอย แตมสลมไมไดเพราะมวฒนธรรมการแตงกายแบบอสลามอยแลว

(อมาวส อมพนศรรตน และคณะ, 2550 : 19) โดยวฒนธรรมการแตงกายของชาวมสลม

ประกอบดวย

1) การแตงกายของชาย มสลมตองแตงกายใหสะอาดและสภาพ ตองปกปดสวนสะดอ

และหวเขา หามสวมเสอผาไหม พชทปกดวยไหม หามใสเครองประดบแบบผหญง หามใสทอง เงน

หามแตงกายเลยนแบบผหญง

2) การแตงกายของหญง หญงมสลม (มสลมะฮ.) จะแตงกายดวยเสอผาทมดชด จะแตงกาย

ตามสมยนยมหรอแฟชนทขดตอบทบญญตไมได การแตงกายของหญงตองปกปดทกสวนของ

รางกาย ยกเวนเฉพาะใบหนา และฝามอเทานน

สาหรบวฒนธรรมมสลมในภาคใต ไดรบการสบสาน เรยนร สบทอด สงตอ บมเพาะ

และงอกเงย ในหมเหลาทมาจากหลกการในศาสนาอสลาม ทถกประทานลงมาในรปแบบของ

การดาเนนชวต พระเจาในศาสนาอสลาม ไดกาหนดหลกการปฏบตไดอยางครอบคลมในทกเรอง

เรมตงแตมนษยอยในทองแม การใชชวตในขณะทมชวอยบนโลกมนษยไดรบการพจารณาผลการใชชวต

หลงความตายในหลมฝงศพ อสลามกาหนดรายละเอยดตลอดทง 24 ชวโมงของการใชชวต

อสลามเสนอรปแบบหรอ แนวทางทดเพอใหมนษยปฏบตกอเกดความสนตในการอยรวมกน

เมอเปนเชนนทกอากปกรยาใน ชวตของมสลมทศรทธาทแทจรง จงผกโยงอยกบวถกาหนด

วฒนธรรมมสลมสามจงหวดชายแดนภาคใต มทงความเปนลกษณะเฉพาะทองถน คอ

มเฉพาะทสามจงหวดชายแดนและมวฒนธรรมทเปนลกษณะรวมของวฒนธรรมสากล วฒนธรรม

ใน พนทแหงน ถกผลตและแสดงมาในลกษณะของกตการอยรวมกน การดาเนนชวต อาชพ

การศกษา อาหาร การละเลน ศลปะ ประเพณ วรรณคด ประดษฐกรรมและในรปแบบตาง ๆ

ทางสงคม เปนตน (โชคชย วงษตาน , 2545 : 12)

15

2.1.7 แนวคดความกลมกลนทางวฒนธรรม

2.1.7.1 ลกษณะของความกลมกลนทางวฒนธรรม

ความกลมกลนทางวฒนธรรม หรอการผสมผสานทางวฒนธรรมเปน

กระบวนการทครอบคลมถงปรากฏการณทงหลายทเปนผลเนองมาจากกลมตาง ๆ ซงมวฒนธรรม

ตางกน มการตดตอกนโดยตรงเปนระยะตอเนองกน อนเปนผลใหเกดการเปลยนแปลงตาง ๆ ใน

แบบวฒนธรรมดงเดมของกลมหนงหรอทงสองกลม (สเทพ สนทรเภสช อางถงใน เศรษฐพงศ ดาคง,

2544 : 20)

ชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมในพนทมการปรบเปลยนในทางวฒนธรรม

หรอทเรยกวา การผสมผสานทางวฒนธรรม (acculturation) และการผสมกลมกลน

(assimilation) ไปมาหาสกน การรวมงานบญ งานศพ การแตงงานขามศาสนาอาจกลาวไดวาเกด

การแลกเปลยน การรบเอา วฒนธรรมของกลมชนทอยใกลเคยงกนหรอมความสมพนธตอกนเปน

การรบเอาวถปฏบตของวฒนธรรมอนทตางจากตนเขามาปรบประยกต เชน ประเพณกนเหนยว

(มาแกปโละ) งานบญงานบวช (มาแกแต) ทมทงชาวไทยพทธและชายไทยมสลม ดงนนจงเหนได

ชดเจนวาการปฏบตตนดานตาง ๆ ของชาวไทยทงมสลม และพทธในพนทบางสวนมความ

คลายคลงกน การศกษาเรยนร “วฒนธรรม” ทเขาเชอ คด ปฏบต จะทาใหเราเขาใจและรวาควร

ปฏบต ตอเขาทตางจากเราอยางไร เรอง เพศ วย ครอบครว การศกษา ศาสนา ความเชอ ตางถน

ตางชาต วาเราจะอยรวมสมพนธกบเขา (อมาวส อมพนศรรตน และคณะ, 2550 : 21)

เศรษฐพงศ ดาคง (2544 : 21-22) กลาวโดยสรปวา การผสมผสานทาง

วฒนธรรม คอ กระบวนการในการรวมกนของกลมชนทางสงคมและวฒนธรรมของกลมชนทม

ความแตกตางกนดานวฒนธรรมมาอยรวมกนในพนทเดยวกน ทาใหมการปฏสมพนธกนขนทาง

สงคมและวฒนธรรม ซงกอใหเกดการเชอมตอและการรบเอาวฒนธรรมซงกนและกน ทาใหเกด

ลกษณะรวมทางวฒนธรรมทงในแงแบบแผนพฤตกรรม ความคด ทศนคต คานยม และความเชอตาง ๆ

จนสามารถกอใหเกดความสมพนธทางสงคม ซงมสวนในการชวยลดความขดแยงในดานตาง ๆ

ได อนสงผลใหสามารถอยรวมกนเปนกลมชนหรอสงคมไดอยางสงบสข

จากทศนะของนกวชาการทไดใหความหมายของความกลมกลนหรอการผสมผสาน

ทางวฒนธรรม ดงกลาว สรปไดวา ลกษณะของความกลมกลนทางวฒนธรรม คอกระบวนการรวม

ของกลมคนในชมชนทมความแตกตางทางสงคม ประเพณ วถชวต และวฒนธรรมการดาเนนชวต

มการชวยเหลอเกอกลกน จนเกดความสมพนธทางสงคมและวฒนธรรม อนนาไปสการเชอมตอ

และรบเอาวฒนธรรมซงกนและกนไดอยางไววางใจและสมานฉนท และสามารถอยรวมกนไดอยางสนต

16

2.1.7.2 ปจจยทกอใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรม

ไดมผศกษาวจยปจจยทกอใหเกดความกลมกลน หรอผสมผสานทางวฒนธรรม

ไวหลายทาน ดงน

ณรงค เสงประชา (2539 : 84-91) ไดกลาวถงปจจยการผสมผสานทางวฒนธรรม

สรปไดวาการผสมผสานทางวฒนธรรมขนอยกบปจจยหลายอยาง ตอไปน

1) สภาพแวดลอมทางกายภาพ

2) การเปลยนแปลงของประชากร

3) การอยโดดเดยวและการตดตอกน

4) ระบบชนชน

5) ทศนคตและคานยม

6) การเลงเหนความจาเปน

7) นโยบายของผนาในสงคม

8) ระดบความรและเทคโนโลย

9) ความลาหลงทางวฒนธรรม

10) ปจจยทางเศรษฐกจ

11) ปจจยทางอดมการณ

อทย หรญโต (2519 : 49-51) ไดกลาวถงปจจยททาใหเกดการประสมประสาน

ทางวฒนธรรมกลาวโดยสรป ไดแก บคคลและกลมชนทมการตดตอซงกนและกน ผคนตาง

วฒนธรรมมากระทบกน เกดการปรบตวและยอมรบวฒนธรรมซงกนและกน หรอบางครงกอาจเกด

ความขดแยงกน

การผสมผสานทางวฒนธรรมระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม เกดขนจาก

ปจจยตาง ๆ ทสาคญ ไดแก ปจจยดานภมประเทศ ปจจยดานการศกษา ปจจยดานการเมอง

ปจจยดานการรวมชาตพนธ ปจจยดานการอยรวมกนในสงคมเกษตรอยางเดยวกน ปจจยดาน

การใชสาธารณประโยชนรวมกน และปจจยดานการเปลยนแปลงทางสงคมและความเจรญทาง

วทยาการ (สนทร นวกวน, 2537 : 83-85)

กลาวโดยสรป ปจจยทกอใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรม ของกลมคน

ในสงคมทมความแตกตางทางวฒนธรรมและวถการดาเนนชวต ไดแก ปจจยดานภมประเทศ

การศกษา การเมอง การรวมชาตพนธ การอยรวมกนในสงคมเดยวกน การใชสาธารณประโยชนรวมกน

17

การเปลยนแปลงทางสงคม ความเจ รญทางวทยาการ ความลาห ลงทางวฒนธรรม

ระบบชนชน และการอยโดดเดยวและการตดตอกน ซงปจจยเหลาน ทาใหเกดลกษณะรวม

ทางวฒนธรรม ทงในประเดนแบบแผนพฤตกรรม ความคด ทศนคต คานยม และความเชอตาง ๆ

จนกอใหเกดความสมพนธทางสงคม ซงมสวนทาใหชวยลดความขดแยงทางสงคม

2.2 แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

2.2.1 ความหมายของการมสวนรวมของประชาชน

นกวชาการและนกการศกษา ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนไว

ในลกษณะตาง ๆ ดงน

ยวฒน วฒเมธ (2526 อางถงใน อรพนท นะมาตร, 2541 : 19) ไดอธบายความหมาย

ของการมสวนรวมในกจกรรมวาหมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในการคดรเรม

การพจารณาตดสนใจ การรวมปฏบตและการรวมรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนเปนผลกระทบมาถง

ตวประชาชนเอง และการทจะสามารถทาใหประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมเพอแกปญหา

และนามาซงสภาพความเปนอยทดขนแลว จาเปนทจะตองยอมรบปรชญาทวามนษยทกคน

ปรารถนาทจะอยรวมกนกบผ อนอยางมความสขไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม เปนทยอมรบ

ของผ อน และพรอมทจะอทศตนเพอกจกรรมของกลมขณะเดยวกนจะตองยอมรบ ดวยความบรสทธ ใจ

วามนษยนนสามารถพฒนาไดถามโอกาสและการชทางทถกตอง

ปรชญา เวสารตน (2528 อางถงใน อรพนท นะมาตร, 2541 : 19) ไดกลาวไววา

การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมตาง ๆ ของสงคมนน มใชเรองแปลกใหมประการใด

ประชาชนเขารวมในกจกรรมทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคมตลอดมานบตงแตเรมเกดชมชน

มนษย การมสวนรวมนเกดไดหลายลกษณะ หลายรปแบบ หลายวธการ หลายกจกรรม และหลาย

วตถประสงคความแตกตางกนไปตามมตตาง ๆ เชนน มผลใหไมสามารถนยามความหมายของ

การมสวนรวมไดตามวตถประสงคของเนอหาทเนนเฉพาะความสนใจของแตละคน นอกจากน

ยงใหนยามความหมายของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาวา เปนการทประชาชนเขา

มาเกยวของโดยการใชความพยายาม หรอใชทรพยากรบางอยางสวนตนในกจกรรมสการพฒนา

ของชมชน ซงการมสวนรวมมองคประกอบดงน

18

1) มประชาชนเขาเกยวของในกจกรรมพฒนา

2) ผ เขารวมไดใชความหมายบางอยางสวนตว เชน ความคด ความร ความสามารถ

แรงงาน หรอทรพยากรบางอยาง เชน เงนทน วสดในกจกรรมการพฒนา

สายทพย สคตพนธ (อางถงใน ปารชาต วลยเสถยร, 2541 : 25) กลาววา การมสวนรวม

ของประชาชนเปนการเปลยนแปลงกลไกในการพฒนา จากการพฒนาโดยรฐ มาเปนการพฒนาท

ประชาชนมบทบาทหลก การมสวนรวมของประชาชนจงหมายถง การคนอานาจ (Empowerment)

ในการกาหนดการพฒนาใหประชาชนตองมสวนรวมในการรเรมและดาเนนกจกรรมทเกยวของกบ

สภาพความเปนอยการพฒนา การแกไขปญหา การกาหนดอนาคตของประชาชนเอง โดยให

ความเหนวาการมสวนรวมของประชาชน ควรมเนอหาประกอบดวย

1) การเนนคณคาการวางแผนระดบทองถน

2) การใชเทคโนโลย/ทรพยากรทมในทองถน

3) การฝกอบรมเพอพฒนาศกยภาพประชาชนใหสามารถดาเนนการพฒนาดวยตนเองได

4) การแกไขปญหาของความตองการพนฐานโดยสมาชกชมชน

5) การเอออาทร ชวยเหลอซงกนและกนตามแบบประเพณดงเดม

6) การใชวฒนธรรมและการสอสารทสอดคลองกบการพฒนาโดยใชความคดรเรมสรางสรรค

และความชานาญของประชาชนรวมกบวทยาการทเหมาะสมและมการประเมนผลการปฏบตงานดวย

กลาวโดยสรป การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การใหโอกาสประชาชนเปนฝาย

ตดสนใจในการกาหนดความตองการของตนเอง เสรมพลงอานาจใหประชาชนระดมขด

ความสามารถในการจดการทรพยากร การตดสนใจ และควบคมกจกรรมตาง ๆ มากกวาทจะเปน

ฝายตงรบหรอรอรบการพฒนาจากหนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของ

2.2.2 กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

กระบวนการมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนานน ประชาชนจะตองเขามามสวนรวม

ในทกขนตอนของการปฏบตงาน โดยมนกวชาการจากภายนอกเปนผ สงเสรม /สนบสนน

ทงในดานขอมลขาวสารและเทคโนโลยทเหมาะสม การมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนา

โดยทวไป ประชาชนอาจเขารวมในกระบวนการตดสนใจวาจะทาอะไร เขารวมในการนาโครงการ

ไปปฏบต โดยเสยสละทรพยากรตาง ๆ เชน แรงงาน วสด เงน หรอรวมมอในการจดกจกรรมเฉพาะดาน

เขารวมในผลทเกดจากการพฒนาและรวมในการประเมนผลโครงการ การมสวนรวมในการพฒนา

ซงเปนการวดเชงคณภาพแบงเปน 5 ขนตอน ดงน (กรมการพฒนาชมชน, 2553 : 15)

19

ขนตอนท 1 การมสวนรวมในขนการรเรมการพฒนา เปนขนตอนทประชาชนเขามา

มสวนรวมในการคนหาปญหา/สาเหตของปญหาภายในชมชน ตลอดจน

มสวนรวมในการตดสนใจกาหนดความตองการของชมชน และจดลาดบ

ความสาคญของความตองการของชมชน

ขนตอนท 2 การมสวนรวมในขนการวางแผนในการพฒนาซงเปนขนตอนของ

การกาหนดนโยบาย วตถประสงคของโครงการ วธการตลอดจนแนวทาง

การดาเนนงานและทรพยากรทจะใช

ขนตอนท 3 การมสวนรวมในขนตอนการดาเนนการพฒนา เปนสวนทประชาชนมสวนรวม

ในการสรางประโยชนใหกบชมชน โดยไดรบการสนบสนนดานงบประมาณ

เทคโนโลย ฯลฯ จากองคกรภาคพฒนา

ขนตอนท 4 การมสวนรวมในขนตอนรบผลประโยชนจากการพฒนา ซงเปนทง

การไดรบผลประโยชนทางดานวตถและทางดานจตใจ

ขนตอนท 5 การมสวนรวมในขนประเมนผลการพฒนา เปนการประเมนวา การท

ประชาชนเขารวมพฒนา ไดดาเนนการสาเรจตามวตถประสงคเพยงใด

การประเมนอาจประเมนแบบยอย (Formative Evaluation) เปนการประเมนผล

ความกาวหนาเปนระยะ ๆ หรออาจประเมนผลรวม (Summative Evaluation)

ซงเปนการประเมนผลสรปรวมยอดลกษณะของการมสวนรวม

2.2.3 ลกษณะการมสวนรวมของประชาชน

ลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาและกจกรรมตาง ๆ โดยทวไปมดงน

(อรพนท นะมาตร, 2541 : 22)

1) มสวนรวมในการคด

2) มสวนรวมในการตดสนใจดาเนนการ

3) มสวนรวมในการตดสนใจใชทรพยากร

4) มสวนรวมในการออกความคดเหนและขอเสนอแนะ

5) มสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา

6) มสวนรวมในการคดหาวธการแกไขปญหา

7) มสวนรวมในการวางแผน

8) มสวนรวมในกจกรรม

20

9) มสวนรวมในการออกเสยงสนบสนนหรอคดคานปญหา

10) มสวนรวมในการเปนคณะกรรมการ

11) มสวนรวมในการเปนสมาชก

12) มสวนรวมในการชดชวนหรอประชาสมพนธ

13) มสวนรวมในการลงทนหรอบรจาคเงน/ทรพยสน

14) มสวนรวมในการออกแรงหรอสละแรงงาน

15) มสวนรวมในการบรจาควสดอปกรณ

16) มสวนรวมในการดแลรกษา

กลาวโดยสรปลกษณะการมสวนรวมอาจแบงเปน 2 ประการทสาคญ (กรมการพฒนาชมชน,

2553 : 21) ดงน

1) การสนบสนนทรพยากร คอ การสนบสนนเงน วสดอปกรณ แรงงาน การชวยทา

กจกรรม รวมประชมรวมแสดงความคดเหน

2) อานาจหนาทของผ เขารวม คอ ความเปนผ นา เปนกรรมการเปนสมาชกปจจย

สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน การทจะใหประชาชนมสวนรวม นอกจากการปลกฝงจตสานก

แลวจะตองมการสงเสรมและกระตนใหเกดการมสวนรวมอยางกวางขวางซงควรพจารณาถง

ปจจยตาง ๆ ดงน

2.1) ปจจยเกยวกบกลไกของภาครฐ ทงในระดบนโยบายมาตรการ และการปฏบต

ทเอออานวย รวมทงการสรางชองทางการมสวนรวมของประชาชน จาเปนทจะตองทาให

การพฒนาเปนระบบเปดมความเปนประชาธปไตย มความโปรงใส รบฟงความคดเหนของ

ประชาชน และมการตรวจสอบได

2.2) ปจจยดานประชาชน ทมสานกตอปญหาและประโยชนรวม มสานก

ตอความสามารถและภมปญญาในการจดการปญหาซงเกดจากประสบการณและการเรยนร

ซงรวมถงการสรางพลงเชอมโยงในรปกลมองคกร เครอขายและประชาสงคม

2.3) ปจจยดานนกพฒนาและองคกรพฒนา ซงเปนผ ทมบทบาทในการสงเสรม

กระตน สรางจตสานก เอออานวยกระบวนการพฒนาสนบสนนขอมลขาวสารและทรพยากรและ

รวมเรยนรกบสมาชกชมชน

21

2.3 แนวคดเกยวกบความขดแยงและความไววางใจในสงคม

2.3.1 แนวคดเกยวกบความขดแยงในสงคม

2.3.1.1 ความหมายของความขดแยง

จากการศกษาเอกสารทเกยวของ มนกวชาการไดสรปความหมายของความ

ขดแยงไวดงน

สญญา สญญาววฒน (2551 : 102-103) ใหความหมายของความขดแยงวา

เปนคาในภาษาไทยโดยทวไป ซงจะเหนความหมายของการขดแยงในคาดงตอไปนทงสน ไดแก

การขดกน การขดเคอง การแคลงใจกน การมปากเสยงกน การทะเลาะกน การววาทบาดหมางกน

การเอาเปรยบกน การขดรด การรบราฆาฟนกน การทาสงครามกน การควบคม การปกครอง และ

การบรหารจดการ

วนชย วฒนศพท (2550 : 10) ไดสรปวา ความขดแยงเปนเรองธรรมดา

ทเกดขนไดทกเมอ ทงในตวเราเอง ในครอบครว ในชมชน ในองคกร ในประเทศ หรอระหวาง

ประเทศ และไมใชเรองเลวรายหากความขดแยงนนสามารถคลคลายตวเองและเปลยนแปลงไป

ในทางทสรางสรรค นาไปสขอยตและหาทางออกได

2.3.1.2 พฒนาการของความขดแยง

ความขดแยงสามารถแบงพฒนาการได 3 ระยะ (วนชย วฒนศพท, 2550 : 12-13)

ดงน

1) ความขดแยงแฝง ( Latent Conflicts ) ระยะนเปนขอพพาททมลกษณะของ

ความมนตงทซอนตวอย ยงไมพฒนาเตมท และยงไมขยายตวจนเกดการแบงขวกนของผทขดแยง

2) ความขดแยงกาลงเกด ( Emerging Conflict ) มความขดแยงเกดขนทฝายตาง ๆ

สามารถระบออกมาได รบรไดวามขอพพาทเกดขน มประเดนตาง ๆ ทชดเจนขน แตยงไมม

การเจรจาไกลเกลยหรอกระบวนการแกปญหาทนาจะดาเนนการไปได

3) ความขดแยงทปรากฏออกมาแลว ( Manifest Conflict) เปนระยะทความขดแยง

พฒนาไปเปนขอพพาททฝายตาง ๆ ไดมบทบาทอยางเอาเปนเอาตายในเรองทดาเนนอย อาจเรมจาก

การเจรจาไกลเกลยแลว หรออาจถงทางตนแลว

22

2.3.1.3 ประเภทของความขดแยง

Moore (1986 อางถงใน วนชย วฒนศพท, 2550 : 13-16) ไดแบงประเภทของ

ความขดแยงเปน 5 ประเภท ไดแก

1) ความขดแยงดานขอมล (Data Conflict) เปนปญหาพนฐานของความ

ขดแยง อาจเกดจากขอมลนอยไป การแปลผลผดพลาด การวเคราะหออกมาดวยความเหนท

ตางกน หรอแมแตขอมลมากเกนไป ซงเปนปญหาสาหรบการรบรขอมล จนเกดเปนปญหาขดแยง

กนได

2) ความขดแยงจากผลประโยชน (Interest Conflict) เปนเหตแหงการแยงชง

ผลประโยชนในสงทมหรอมไมเพยงพอ เปนเรองของตวเนอหา กระบวนการ และจตวทยา ไมใช

ผลประโยชนในเรองทรพยสนเงนทองเพยงอยางเดยว ความขดแยงจากผลประโยชนเปนความ

ขดแยงทเกดขนบอยครง

3) ความขดแยงดานโครงสราง (Structural Conflict) เปนเรองของอานาจ

การแยงชงอานาจ การกระจายอานาจ ปญหาโครงสรางรวมไปถงกฎ ระเบยบ บทบาท ภมศาสตร

ระยะเวลา และระบบ เชน เรองกระจายอานาจ การแปรรปรฐวสาหกจ การออกหรอไมออกนอก

ระบบของมหาวทยาลย ลวนเปนปญหาการจะเปลยนแปลงดานโครงสราง ซงอาจทาใหเกดความ

ขดแยงได

4) ความขดแยงดานความสมพนธ (Relationship Conflict) เปนปญหาดาน

บคลกภาพ พฤตกรรมตาง ๆ ในอดต อารมณทรนแรง ความเขาใจผด การสอสารทบกพรอง

ความขดแยงดานความสมพนธมความสาคญมาก หากเกดความขดแยงดานน จะเปนเรองยาก

ในการแกปญหา ซงตองสรางความไวใจใหเกดขนใหม

5) ความขดแยงดานคานยม (Values Conflict) เปนปญหาเกยวกบระบบ

ความเชอ ความแตกตางในคานยม ขนบประเพณ ประวต การเลยงดทหลอหลอมมา เรองความเชอ

เปนเรองทบางคนอยคนละวฒนธรรมกนอาจไมเขาใจหรอไมยอมรบความเชอของคนทอยตาง

วฒนธรรม ศาสนา ประวตศาสตรของแตละชมชน แตละประเทศ ซ งหากทกคนมองแตอดต

ทไมสามารถเปลยนได หรอมองแตประวตศาสตรทตางกน กอาจนามาซงความขดแยงได

23

2.3.1.4 องคประกอบของความขดแยง

ความขดแยงทางสงคม และความขดแยงระหวางตวบคคล จะเกดขนได

ตองประกอบดวย 3 องคประกอบ (สญญา สญญาววฒน, 2551 : 104-105) คอ

1) การกระทาระหวางกนทางสงคม (Social Interaction) คอสวนทคนตงแต

2 คนขนไปมการตดตอสมพนธกน ไมวาจะเปนสถานภาพใด การขดแยงมโอกาสเกดขนไดทงสน

เพราะตางมผลประโยชนทตองรกษา หรอมเปาหมายทตองแสวงหา

2) การขดแยง (Conflict) สวนนคอ “ตวขดแยงเอง” สาเหตทตองขดแยงนนคอ

ผลประโยชนทตางคนตางอยากม อยากได หรอพกพามาพรอมกบการเขาสมพนธกบคนอน

ซงการขดแยงเกดจากมลเหต “วภาษวธ (dialectic)”

3) ผลผลต (Product) ผลผลตหรอในบางกรณอาจเรยกวาผลลพธ นนคอ ผลท

เกดจากความขดแยง ถาเทยบกบกรรมหรอการกระทา ทยอมจะเกดผลของกรรมหรอแรงสะทอน

โดยผลของการขดแยงอาจออกมาใน 2 ลกษณะ ไดแก ผลทเปนวตถ เชน วตถเกดความเสยหาย

และไมเปนวตถ เชน การผดใจกน เกดความโกรธ เกลยดกน เปนตน

2.3.1.5 การบรหารจดการความขดแยง

สญญา สญญาววฒน (2551 : 108-109) ไดกลาวถงวธการจดการ

ความขดแยงไว 5 ประการ ดงน

1) ระงบความขดแยงดวยความเหนพอง คอการพยายามพจารณาแยกแยะ

ประเดนการขดแยง แลวอภปรายหาขอตกลงกน เพอใหไดความเหนทพองกน ไมขดแยงกน

2) ระงบความขดแยงดวยการแลกเปลยนผลประโยชนกน คอวธทพยายาม

หาทางประนประนอมกน ทง 2 ฝายตองยอมเสยอะไรบางเพอจะไดสงตอบแทน

3) ระงบความขดแยงดวยอานาจ ซงเปนวธการทจะนามาใชหลงจาก 2 วธแรก

ลมเหลว วธนตองมผแพผชนะ ถาคกรณมอานาจตางกน ฝายทมอานาจมากกวากจะเปนผชนะ

4) ระงบความขดแยงดวยวธชนะทงสองฝาย แนวนเปนวธการทนาใชมากทสด

แตตองหาวธการทจะทาอยางไรใหคขดแยงชนะทง 2 ฝาย

5) ระงบความขดแยงดวยการลดความตองการ วธนอาศยความคดทาง

ศาสนา และใชภาษาทางศาสนา กลาวคอ ลดความขดแยงดวยการลดตณหา (ความอยาก) คอ

การทาใจทด การรบรและการเขาใจ

24

2.3.2 แนวคดเกยวกบความไววางใจในสงคม

2.3.2.1 ความหมายของความไววางใจ

Worechel (1979 อางถงใน วนชย วฒนศพท, 2550 : 56-57) ไดเสนอแยก

มมมองความไววางใจออกเปน 3 กลมใหญ ดงน

1) มมมองของนกทฤษฎทดเ รองบคลกภาพ ซงมงไปทบคลกลกษณะ

สวนบคคลทแตกตางกนในความพรอมทจะไววางใจ และปจจยจาเพาะแหงการพฒนานาไปส

ความพรอมและปจจยดานสงแวดลอม ดานสงคม ทนาไปสความพรอมเชนกน ความไววางใจ

จงเปนเรองของความคาดหวง ความเชอถอ หรอความรสกลกซง ทหยงรากลกในบคลกภาพ

ทมจดกาเนดของการพฒนาดานจตใจในแตละคน ตงแตเยาววย

2) มมมองของนกสงคมวทยาและนกเศรษฐศาสตร ซงพงประเดนไปทความ

ไววางใจในลกษณะของปรากฏการณของสถาบน ความไววางใจในความเปนสถาบนอาจจะ

อธบายวาเปนความเชอถอในปฏสมพนธกนในอนาคต บงบอกวาจะดาเนนไปหรอปรากฏชดเจนท

จะใชกฎ กตกา และมาตรฐานของสงคมทว ๆ ไป ทจะทาใหเกดความไววางใจหรอไม

3) มมมองของนกจตวทยาสงคม ซงพงความสนใจไปสการตดตอหรอการ

ดาเนนการระดบบคคล ระหวางปจเจกทอาจสรางหรอทาลายความไววางใจทงในระดบระหวาง

บคคลหรอระหวางกลม มมมองความไววางใจในลกษณะนจงหมายถง ความคาดหวงของอกฝาย

ในการดาเนนการตอกน ความเสยงทสมพนธอยในสมมตฐานและการกระทาในความคาดหวงนน

ๆ และปจจยดานสงแวดลอมทอาจจะเสรมหรอยบยงการพฒนาและดารงไวในความสมพนธ

ระหวางกน ความคาดหวงกบพฤตกรรมมนษย มกจะทาปฏกรยากน ทาใหเกดหรอไมเกดความ

ไววางใจ ถาพฤตกรรมของคนทเราคาดหวงตากวาความคาดหวงของเรา เราจะไมไววางใจเขา

แตถาพฤตกรรมของเขาดเกนกวาความคาดหวงของเรา เรากจะรสกไววางใจเขา

2.3.2.2 ความไววางใจทางสงคม (Social Trust)

Audrey Armour (1999 อางถงใน วนชย วฒนศพท, 2550 : 68-69) ไดสรป

ความไววางใจทางสงคมวา ความไววางใจทางสงคมเปนผลผลตของสมพนธภาพ จดทจะเกด

ความไววางใจของสงคมมากนอยอยางไรนนเกดขนเมอคนเรามปฏสมพนธกน กระบวนการท

เกยวของในการปฏสมพนธไมวาจะเปน โครงสราง กลไกจาเพาะ และหลกการ จะตองตอบสนอง

ความจาเปนและความตองการหรอความสนใจของทกคนทเกยวของ หากจะหวงใหมการสนบสนน

การเออใหเกดปฏสมพนธทางสรางสรรคทจะเปนตวดารงอยหรอตวยดโยงความไววางใจของสงคม

ใหเกดขน

25

ความไววางใจของสงคม จะสะทอนคณภาพแหงความสมพนธระหวาง

สาธารณชนกบสถาบนของสงคมและผ นา และเปนความสมพนธทเกดจากความมากนอย

ทสาธารณชนมความคาดหวงตอสถาบนหรอผนาของเขา ความคาดหวงดงกลาวนจะคาดหวงตอ

สถาบนทางสงคมและผ นาจะนาเชอถอพงพงได หรอตองปกปองผลประโยชนของสาธารณชน

ยตธรรม เปดเผย ซอสตย สานกรบผดชอบ และกระทาในวถทางทคาดหวงหรอเปนทยอมรบ

(วนชย วฒนศพท, 2550 : 70-71)

2.3.2.3 ความสมานฉนทและเอออาทรตอกน

สมานฉนท (สะมานะฉน หรอ สะหมานนะฉน) ตามพจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 หมายถง ความพอใจรวมกน ความเหนพองกน เชน มความเหน

เปนสมานฉนท สมานฉนท ถกจดเขาเปนลกคาหรออนพจนของคาวา สมาน-1ซงเปนคาวเศษณ

หมายถง เสมอกนหรอเทากน มไดจดไวในสมาน-2ซงเปนกรยา หมายถง ทาใหตดกนหรอทาใหสนท

(กรณา แดงสวรรณ, 2553 : 16)

สมานฉนทเกดจากสมาน สมาสกบ ฉนท (ความพอใจ ความรกใคร ความชอบ

ใจ ความยนด ความรวมความคดความเหนกน ความไวเนอเชอใจกน) โดยรวมความ จงหมายถง

ความเหนพองตองกนในดานความคดเหน ความไวเนอเชอใจกน อยางไรกตามความหมายท

สงคมไทยปจจบนเขาใจและใชกน ดจะมขอบเขตทนอกเหนอจากพจนานกรม โดยนาไปใชใน

ความหมายดานความสามคค การใหอภยกน รวมไปถงการเลกแลวตอกน (กรณา แดงสวรรณ,

2553 : 16)

ความสมานฉนทและความเอออาทร เปนการดารงไวซงคณธรรมและคณคา

ของสงคมไทยทพงพาเกอกล มการดแลกลมผ ดอยโอกาสและคนยากจน รกษาไวซงสถาบน

ครอบครวเปนสถาบนหลกทางสงคม และพฒนาเครอขายชมชนใหเขมแขง เพอความอยดมสข

(อทย เอกสะพง และคณะ, 2547 : 16)

สงคมยงมความซบซอนมากเพยงใด สวนตาง ๆ กยงแบงหนาทออกจากกนมา

เทานน และยงตองพงพากนและกนมากขน ดงนนการดารงอยของสงคม จงขนอยกบการทาหนาท

ของสวนตาง ๆ ทตองประสานสอดคลองกน ความเปนอนหนงอนเดยวกนทางสงคม เกดจากการท

สมาชกสวนใหญของสงคมมคานยมรวมกน ระบบคานยมเปนสวนทดารงอยอยางมนคงทสดใน

ระบบสงคม (จานง อดวฒนสทธ และคณะ, 2543 : 8-9)

26

2.4 ผลงานวจยทเกยวของ

อธวฒน ธาดาศรสวสด (2548) ไดทาการศกษาเรอง ความปรองดองระหวางชาวไทย

พทธและชาวไทยมสลม ศกษาเฉพาะกรณชมชนวดกลาง เขตบางกะป กรงเทพมหานคร โดยใช

การวจยเชงคณภาพ กาหนดแนวประเดนการสมภาษณเพอใหไดขอมลเชงลกจากผ ใหขอมลท

สาคญ (Key Informant) ทเปนคณะกรรมการชมชนและผอาวโสในชมชน จานวน 12 คน สรปผล

การศกษาไดดงน

1. ความหมายของความปรองดองในมมมองของคนในชมชนวดกลาง ม 2 ประการท

สาคญ คอ 1) ลกษณะความปรองดองโดยเนนในเรองการอยรวมกน การชวยเหลอกน การพงพา

อาศยกน มความสามคคเหมอนญาตพนอง โดยไมคานงวาตางศาสนา และ 2) วธของความ

ปรองดองโดยเนนในเรองการประชมปรกษาหารอกน ดวยความเขาใจ ยอมรบ และปรบเขาหากน

โดยไมเบยดเบยนกนและไมมการบงคบ เพอไมใหเกดความขดแยงและความแปลกแยก

2. ลกษณะความปรองดองระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลม ชมชนวดกลาง

พบวา มลกษณะความปรองดองมากทสด 3 ดาน ไดแก 1) ดานครอบครวและเครอญาต

เรองการแตงงานและการยอมรบการแตงงานระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมมากขน

2) ดานการเมองในเรองชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมในชมชนเขารวมในคณะกรรมการชมชน

การเลอกตงลงคะแนน การใชสทธตาง ๆ ทางการเมอง และการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ในชมชน

และ 3) ดานความเชอและพธกรรมทางศาสนา ในเรองการยดหลกคาสอนของศาสนาในการทา

ความดเหมอนกน รวมทงการเขารวมพธกรรมทางศาสนาพทธและอสลาม โดยเฉพาะงานบญ

ชมชนประจาป

3. เหตปจจยทนาไปสความปรองดองระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมของ

ชมชนวดกลาง มมากทสด 3 ดาน คอ 1) ดานครอบครวและเครอญาตในเรองความผกพนเหนยวแนน

ทางเครอญาต โดยเฉพาะของชาวไทยมสลมในชมชน และการเคารพนบถอระหวางกน เหมอนญาตสนท

พนอง 2) ดานการเมองในเรองการเปนคณะกรรมการชมชนรวมกน และกจกรรมตาง ๆ ในชมชน

ทชวยเสรมสรางการมสวนรวมระหวางกน และ 3) ดานความเชอและพธกรรมทางศาสนา ในเรอง

การยดหลกศาสนา การทาความด และพธกรรมทางศาสนาทงพทธและอสลาม โดยเฉพาะงานบญ

ชมชนประจาป

27

รนรดา พนธนอย (2552) ทาการศกษาวจยเรอง การดารงอยและการปรบเปลยนอต

ลกษณทางชาตพนธของประชาชนในสงคมพหวฒนธรรม : กรณศกษาชมชนบงกะแทว ตาบลใน

เมอง อาเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ใชวธการวจยเชงคณภาพ ผลการวจยพบวา การผสมผสาน

ทางวฒนธรรมของชาวไทยอสานและชาวไทยเชอสายเวยดนามในชมชนบงกะแทว บงบอกถงวถ

ชวตของชมชนทมความแตกตางทางเชอชาต ศาสนา และมรดกทางวฒนธรรม การใชชวตอย

รวมกนมาอยางยาวนาน ดวยปจจยหลาย ๆ ดานกอใหเกดการเรยนร แลกเปลยนวฒนธรรมซงกน

และกน ทาใหมการผสมผสานทางวฒนธรรมบนพนฐานความเปนอยแบบสงคมพหวฒนธรรม

เศรษฐพงศ ดาคง (2544) ดาเนนการศกษาวจยเรอง ประเพณทกอใหเกดการ

ผสมผสานทางวฒนธรรมระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม ในอาเภอปากพะยน จงหวด

พทลง ใชวธการวจยเชงคณภาพ ผลการวจยพบวา ประเพณทกอใหเกดการผสมผสานทาง

วฒนธรรมของชาวไทยพทธในอาเภอปากพะยน จงหวดพทลง ม 9 ประเพณ คอ ประเพณทาบญ

ขนบานใหม ประเพณแตงงาน ประเพณบวช ประเพณชงเปรต ประเพณชกพระ ประเพณทอดกฐน

ประเพณสงกรานต ประเพณลอยกระทง และประเพณงานศพ สาหรบประเพณทกอใหเกดการ

ผสมผสานทางวฒนธรรมของชาวไทยมสลม ม 8 ประเพณ คอ ประเพณทาบญขนบานใหม

ประเพณแตงงาน ประเพณถอศลอด ประเพณวนฮารรายอ ประเพณการเขาสหนด ประเพณวนเมาลด

ประเพณอาซรอ และประเพณงานศพ

อมาวส อมพนศรรตน และคณะ (2550) ไดศกษาวจยเรอง การดแลอยางเอออาทรของ

นกศกษาพยาบาลตางวฒนธรรม : มมมองของพทธ และมสลม เปนการวจยเชงคณภาพ

มวตถประสงคเพอศกษามตการดแลอยางเอออาทร ตามการรบรของ นกศกษาพยาบาลทม

ภมหลงทางวฒนธรรมแตกตางกน เลอกผ ใหขอมลแบบเจาะจง (Purposive sampling)

เปนนกศกษาพยาบาลปท 2-4 ทนบถอศาสนาพทธ และอสลาม ซงมภมลาเนาจากภาค ใต และ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวนผ ใหขอมลพจารณาตามการอมตวของขอมล (saturation of data)

ทาการเกบรวบรวมขอมลโดยการสนทนากลม และการสงเกตแบบไมมสวนรวม ระหวาง เดอน

ตลาคม 2549- กรกฎาคม 2550 การสนทนากลมใชเวลาครงละ 1-1 ½ ชวโมง จานวนกลมละ 9-10 คน

การวเคราะหขอมลแบบวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) ผลการศกษาพบวา มตการดแล

อยางเอออาทรตามการรบรของนกศกษาพยาบาลมความ แตกตางกนตามภมหลงทางวฒนธรรม คอ

28

1. มตการดแลอยางเอออาทรตามการรบรของนกศกษามสลม เปนการปลกฝงและ

พฒนาการ เรยนรจนเกดเปนพฤตกรรมเอออาทร ประกอบดวย 2 รปแบบ คอ การใหทถกปลกฝง

ตามหลก ปฏบตของนบมฮมหมด และการดแลทได รบการพฒนาจากการเ รยนรใน

สถาบนการศกษา

2. มตการดแลอยางเอออาทรตามการรบรของนกศกษาพทธ แบงเปน 3 รปแบบคอ

1) การใหตามเทศกาลของสถาบน 2) การดแลตามธรรมเนยมสถาบน และ 3) การเขาใจ

ความแตกตางทาง วฒนธรรม และมการถายความรสกซงกนและกน

3. ปจจยทมอทธพลหรอสงหลอหลอมพฤตกรรมการดแลอยางเอออาทรของนกศกษา

พยาบาล ประกอบดวย สถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบนศาสนา และประเพณตางๆ

ของ ชมชน โดยเรมทครอบครวเปนสถาบนแรกทปลกฝงและเปนแบบอยางของการดแลอยางเออ

อาทร นกศกษาพทธ อสาน ไดสะทอนถงความสมพนธซงกนและกนของบาน วด โรงเรยน และ

ชมชน วา เปนสงทหลอหลอมพฤตกรรมการดแลอยางเอออาทร ในขณะทนกศกษามสลม ไดรบ

การหลอ หลอมพฤตกรรมดงกลาวจากหลกศาสนา ทบญญตไวอยางชดเจน โดยมพอแม

เปนผถายทอดคาสอนทางศาสนาใหตงแตอาย 3-4 ขวบ

อาดช วารกล (2547 : 83-90) ศกษาวจยเรอง การผสมผสานทางวฒนธรรมระหวาง

ชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม บานนาทบ ตาบลนาทบ อาเภอจะนะ จงหวดสงขลา ใชวธการวจย

เชงคณภาพ ผลการวจยพบวา ปจจยทกอใหเกดการผสมผสานทางวฒนธรรม ม 6 ปจจยทสาคญ

ไดแก ปจจยดานภมประเทศ ปจจยดานการศกษา ปจจยดานการเมอง ปจจยดานการรวมชาต

พนธ ปจจยดานการใชสาธารณะประโยชนรวมกน และปจจยดานการเปลยนแปลงทางสงคมและ

ความเจรญทางวทยาการ

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา พนทชมชนตะโหมด

ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง ในครงน เปนการวจยเชงคณภาพ โดยมวธดาเนนการ

วจยดงตอไปน

3.1 แหลงขอมลและการเกบรวบรวมขอมล

3.2 การสรางเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

3.3 การตรวจสอบขอมล

3.4 การวเคราะหขอมล

3.1 แหลงขอมลและการเกบรวบรวมขอมล

การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา พนทชมชนตะโหมด ตาบลตะโหมด

อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง ในครงน กาหนดแหลงขอมลสาคญ 2 ประเภท ประกอบดวย

3.1.1 แหลงขอมลประเภทเอกสาร

แหลงขอมลประเภทเอกสาร ไดแก ตารา เอกสาร งานวจย วทยานพนธ และสอสงพมพ

อน ๆ ทเกยวของกบคณลกษณะทางสงคม วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธ และชาวไทย

มสลม งานวจยทเกยวของกบการศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมหรอการผสมผสานทาง

วฒนธรรม ระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยอสลาม และเอกสารทเกยวกบขอมลทางประวตศาสตร

และขอมลลกษณะเบองตนของชมชนตะโหมด ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

โดยคนควาแหลงขอมลเหลานจากหองสมดสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร หองสมดกรมการ

พฒนาชมชน หองสมดออนไลนทางอนเตอรเนต และสอทางอนเตอรเนต ระยะเวลาทใชในการเกบ

รวบรวมขอมลจากเอกสาร (Documentary Research) ชวงเดอนสงหาคม – กนยายน 2555

30

3.1.2 แหลงขอมลประเภทบคคล

สาหรบแหลงขอมลประเภทบคคลในการวจยครงน แบงเปน 2 ลกษณะ ดงน

3.1.2.1 การสมภาษณพดคยกบบคคลทเกยวของ โดยเลอกผ ใหขอมลแบบเจาะจง

(purposive sampling) ใชการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) บคคลสาคญใน

ชมชน (Key Informant) รวมจานวน 15 คน ไดแก ผ นาชมชน ผ นาศาสนาทง 2 ศาสนา และ

ปราชญชาวบานทมความร ความเชยวชาญเกยวกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

เพอความเขาใจเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของขนบประเพณ วถชวต และวฒนธรรมชาว

ไทยพทธ และชาวไทยมสลมในพนท ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา และปจจย

หรอเงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรม ความรก ความสามคคในชมชนสองศาสนา

โดยสรางประเดนคาถามในลกษณะปลายเปด (Open-End Question) ขณะสมภาษณมการบนทกเสยง

และเกบรายละเอยดทงหมด

3.1.2.2 การสนทนากลม (Focus Group) เปนลกษณะการสมภาษณแบบไมเปน

ทางการ เปนการพดคยทมลกษณะเปนกนเอง เพอใหไดขอมลเพมเตมจากการสนทนารวมกน

มบคคลอางองได และเปนการตรวจทานขอมลระหวางการสนทนา โดยกาหนดผสนทนาเปน

ประชากรในชมชนตะโหมดทงทนบถอศาสนาพทธและศาสนาอสลาม 2 กลม ๆ ละ 7 คน

รวมจานวน 14 คน โดยใชประเดนคาถามทมงตอบวตถประสงคของการวจยใหมากทสด

ขณะสนทนากลมมการบนทกเสยงและเกบรายละเอยดทงหมด

ระยะเวลาทใชในการเกบรวบรวมขอมลในพนท อยในชวงวนท 23 ตลาคม – 18

พฤศจกายน 2555 โดยการสารวจชมชนเบองตน นดหมายเพอเปนการแนะนาตว และชแจง

วตถประสงคการวจย การสมภาษณแบบเจาะลกเลอกกลมเปาหมายแบบเจาะจง โดยพจารณา

จากขอมลเอกสารทไดทาการศกษาเบองตนเกยวกบชมชนตะโหมด และจากขอมลทไดจากการ

สารวจชมชนเบองตน สาหรบการสนทนากลมเลอกกลมเปาหมายทเปนสมาชกชมชนจากการ

แนะนาของผนาชมชน หรอปราชญชาวบานทใหสมภาษณเชงลก

3.2 การสรางเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

ในการวจยครงน ไดออกแบบเครองมอการวจย 2 ลกษณะ คอ แบบสมภาษณเชงลก สาหรบ

สมภาษณบคคลสาคญในชมชน (Key Informant) ไดแก ผ นาชมชน ผนาศาสนาทง 2 ศาสนา และ

ปราชญชาวบาน รวมจานวน 15 คน และแบบประเดนคาถามการสนทนากลม (Focus Group)

สาหรบใชสมภาษณพดคยแบบไมเปนทางการกบกลมเปาหมายทเปนสมาชกชมชน ทนบถอ

ศาสนาพทธและศาสนาอสลาม รวมจานวน 14 คน โดยมรปแบบของเครองมอการวจย ดงน

31

3.2.1 แบบสมภาษณเชงลก สาหรบบคคลสาคญในชมชน (Key Informant)

จากการศกษาแนวคดทเกยวของกบเนอหาททาการศกษาวจย รปแบบวธดาเนนการ

วจย และการออกแบบเครองมอวจย สามารถออกแบแบบสมภาษณเชงลก ทประกอบดวย

1) ขอมลสวนบคคลของผ ใหสมภาษณ ไดแก ชอ-สกล อาย อาชพ การศกษา ทอย

การนบถอศาสนา ตาแหนงในชมชน และประสบการณทเกยวของกบการมสวนรวมในการ

ขบเคลอนความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

2) ประเดนคาถามทสาคญ ประกอบดวย 11 ประเดนหลก ไดแก

(1) ความเปนมา ประวตศาสตร และลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมด

(2) ความรเกยวกบวฒนธรรม และวถชวตชาวไทยพทธ และ ชาวไทยมสลม

(3) วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธ และชาวไทยมสลมในชมชนตะโหมด

(4) ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหารจดการความขดแยง

ในชมชนตะโหมด

(5) ความรเกยวกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

(6) ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

(7) ประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา ในชมชนตะโหมดทแสดงถงความกลมกลน

ทางวฒนธรรม (ประเพณ /วถการดาเนนชวต/ ลกษณะความสมพนธในชมชน)

(8) ลกษณะเดนของชมชนตะโหมดทเออตอการเกดความกลมกลนทางวฒนธรรม

ในชมชนสองศาสนา

(9) เงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทาง

วฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

(10) ปญหา อปสรรค และสถานการณ วกฤตท เ กดขนในชมชนตะโหมด

ทมผลกระทบตอความกลมกลนทางวฒนธรรม (ตงแตอดต จนถงปจจบน) และการแกไขปญหา

(11) ขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

ระหวางการสมภาษณจะสงเกตพฤตกรรมและความรอบรของผ ใหขอมล และ

ใชเครองบนทกเสยง บนทกการใหสมภาษณตลอดการสมภาษณ

32

3.2.2 ประเดนการสนทนากลม (Focus Group)

การสนทนากลม เ ปนลกษณะการสมภาษณแบบมสวนรวม ไมเ ปนทางการ

โดยแบงเปนประเดนดงน

1) ขอมลทวไปของผ เ ขารวมการสนทนากลม ไดแก ชอ – สกล อาย อาชพ ทอย

การนบถอศาสนา

2) ประเดนคาถามทมงเนนการหาคาตอบตามวตถประสงคการวจย โดยใหผ เขารวม

การสนทนากลมไดใชเวทนแลกเปลยนเรยนรขอมลในชมชนซงกนและกน สงเกตพฤตกรรมการ

แสดงออก และการใหขอมล พรอมกบบนทกเสยงตลอดการการสนทนา ซงมประเดนการสนทนา

ประกอบดวย 6 ประเดนหลก ไดแก

(1) ความเปนมา ประวตศาสตร และลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมด

(2) วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธ และชาวไทยมสลมในชมชนตะโหมด

(3) ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

(4) เงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทาง

วฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

(5) ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหารจดการความ

ขดแยงในชมชนตะโหมด

(6) ปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตท เกดขนในชมชนตะโหมด ทม

ผลกระทบตอความกลมกลนทางวฒนธรรม (ตงแตอดต จนถงปจจบน) และการแกไขปญหา

3.3 การตรวจสอบขอมล

ในการเกบขอมล จะพจารณาวตถประสงคการวจยกอน แลวนาขอมลทไดจากการสมภาษณ

และการสนทนากลม มาเทยบเคยงกบขอมลจากการสงเกตพฤตกรรม/ลกษณะชมชน และขอมลท

ไดศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ซงเรยกเทคนคการตรวจสอบนวา “สามเสาของ

วธการเกบรวบรวมขอมล” ดวยแนวคดทวาไมควรปกใจเชอขอมลทไดจากการสมภาษณเพยง

อยางเดยว การตรวจสอบขอมลทด จาเปนตองตรวจทาน/ตรวจสอบขอมล เพอใหการวเคราะห

ตความกระทาไดใกลเคยงความเปนจรงมากทสด (สพรรณ ไชยอาพร, 2552 : 115-116) กลาวคอ

การตรวจสอบขอมลจะทาโดยการสงเกต การสมภาษณผ ใหขอมลหลก การสนทนากลม รวมทง

การปรกษาอาจารยผควบคมการวจย และการศกษาจากเอกสารทเกยวของ โดยการตรวจสอบ

ทนทระหวางการลงภาคสนามสมภาษณ ตรวจสอบหลงจาการลงภาคสนาม และตรวจสอบ

ระหวางการวเคราะหขอมล

33

3.4 การวเคราะหขอมล

หลงจากเกบรวบรวมและตรวจสอบขอมลเรยบรอยแลว จะนาขอมลทไดมาจาแนกและทา

การวเคราะห โดยเชอมโยงความสมพนธ ความสอดคลองของขอมลทไดแตละประเดนตาม

วตถประสงคของการวจย โดยการบรรยาย การอธบาย การใชสถตเชงพรรณนาประกอบ

(Descriptive Statistics) และการสรปเชงวเคราะห เพอใหทราบถงลกษณะความกลมกลนทาง

วฒนธรรมในชมชนสองศาสนา เงอนไขความสาเรจททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมใน

ชมชนสองศาสนา ปญหา อปสรรคของการขบเคลอนชมชนสองศาสนา วถชวต แบบแผนการ

ดาเนนชวตของชาวไทยพทธ ชาวไทยมสลม ในชมชนสองศาสนา พนทชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด

จงหวดพทลง ตลอดจนขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

โดยยดแนวทางความสาเรจของชมชนตะโหมดเปนตวแบบ

บทท 4

ผลการศกษา

จากการเกบรวบรวมขอมล ทไดจากการสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลทสาคญ (Key

Informants) ทงสนจานวน 15 คน ซงเปนบคคลทอาศยและตงถนฐานถาวรในชมชน บคคล

ทงหมดมบทบาทสาคญในชมชนและมสวนเกยวของกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

สองศาสนา กรณชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง ประกอบกบขอมลจากการจด

สนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม ๆ ละ 7 คน รวมจานวน 14 คน รวมทงจาก

การศกษาเอกสารตาง ๆ ทเกยวของ เชน ประวตความเปนมาของชมชน ลกษณะทางภมประเทศ

ภมอากาศ ประชากร การประกอบอาชพ การนบถอศาสนา รวมถงลกษณะเดนของชมชนทเออตอ

ความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

แนวทางในการสมภาษณเชงลกทกาหนดไว เปนประเดนคาถามทเกยวของกบความ

กลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนาในทศนะของคนในชมชน ประกอบดวย ขอมล

พนฐานของผใหขอมลทสาคญ ขอมลประวตศาสตร ความเปนมา ลกษณะทางกายภาพของชมชน

การใหความหมายและลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา วถชวตชาวไทย

พทธและชาวไทยมสลมในชมชนสองศาสนา ประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถง

ความกลมกลนทางวฒนธรรม (ประเพณ /วถการดาเนนชวต/ ลกษณะความสมพนธในชมชน)

ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหารจดการความขดแยง ลกษณะเดนของ

ชมชนทเออตอการเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา เงอนไขความสาเรจททา

ใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา ปญหา/อปสรรค/สถานการณวกฤตท

เกดขนในชมชนและการแกไขปญหา และขอเสนอแนะทเปนประโยชนสาหรบใชเปนแนวทางการ

แกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

ผลการศกษาประกอบดวยหวขอในการศกษา ดงน

4.1 บรบทชมชน

4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลในชมชน

4.3 กรณตวอยางการสมภาษณเชงลก

35

4.4 ผลการศกษาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนาในทศนะ

ของคนในชมชน

4.5 ผลการศกษาเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถงความ

กลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

4.6 ผลการศกษาเกยวกบความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหาร

จดการความขดแยง

4.7 ผลการศกษาเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความ

กลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

4.8 ผลการศกษาปญหา/อปสรรค/สถานการณวกฤตทเกดขนในชมชนและการแกไขปญหา

4.9 ผลการศกษาขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

4.10 สรปภาพรวมความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

4.1 บรบทชมชน

การศกษาประวตความเปนมาของชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง จากการ

สมภาษณเชงลกบคคลสาคญในชมชน การสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน และจาก

การศกษาเอกสารและผลงานวจยทเกยวของ สามารถสรปประวตศาสตร ความเปนมา ลกษณะ

ทางกายภาพ และลกษณะเดนของชมชนตะโหมด ไดดงน

4.1.1 ประวตศาสตรความเปนมาของชมชนตะโหมด

“ชมชนตะโหมด" เปนชมชนทเกาแก มประวตความเปนมาตงแตครงเมอสมยอยธยา

ตอนตน (ชนกมล ขนจนทร, 2552) โดยมหลกฐานจากแหลงตางๆ ดงน

4.1.1.1 ตานานทเลากนมาของผเฒาผแก

ตามตานาน ไดกลาวถงเสนทางคาขายของชาวอนเดย ซงเดนทางมาจากฝงทะเล

อนดามน (อาเภอปะเหลยน จงหวดตรง) ซงเปนเมองทาทสาคญทางชายฝงทะเลอนดามน ขามเทอกเขา

บรรทดทางชองเขาตระผานชมชนตะโหมดบรเวณบานเขาหวชาง ซงมลาคลองหวชาง (คลองโหละหนน)

คลองสายนไหลไปรวมกบคลองสายอนอกหลายสายเปนคลองทามะเดอไหลลงสทะเลสาบสงขลา

บรเวณอาเภอบางแกว ซงเสนทางสายนไปขนทเมองสทงพระหรอสทงพาราณส (อาเภอสทงพระ จงหวด

สงขลาในปจจบน) ทางฝงอาวไทย (วรรณ ขนจนทร, 2555) จากการเดนทางดวยเสนทางดงกลาวกเกดม

36

ชมชนเลกๆ ขน และพฒนาเปนชมชนบานตะโหมดในปจจบน โดยมรองรอยทางบโบราณคด

ปรากฏหลงเหลออยในปจจบน นอกจากนมทาวดเปนชอทานาของบานหวชาง และถาพระอย

บรเวณเขาหวชาง ซงเปนทางผานของเสนทางเดมน และเสนทางสายนกยงเปนทางทชาวบานใช

เปนเสนทางเดนปาลาสตวและหาของปาจากตะโหมดไปยงฝงตะวนตกของเทอกเขาบรรทดอยถง

ปจจบนน จากตานานบอกเลา และแหลงวรรณคดทปรากฏนาจะเชอถอไดวาตะโหมดเปนชมชนท

มการตงถนฐานชมชนมานานแลวอยางนอยกนาจะเปนชวงสมยอยธยาตอนตน (ชนกมล ขนจนทร, 2552)

4.1.1.2 หลกฐานจากวตถโบราณทคนพบ

จากหลกฐานทปรากฏเชอวาบานตะโหมดเปนชมชนเกาแกมมาตงแตอยธยา

เชน พบพระพทธรปสารดปางมารวชย ขนาดหนาตก 20 เซนตเมตร ศลปะอทอง ขดพบภายในสระ

นาของวดเหนอ (ซงปจจบนเปนวดรางทอยทางทศใตของวดตะโหมดหางกนไมมากนก) และมวด

ถาพระเปนวดรางตงอยทเขาพระ บานหวชาง หมท2 ตาบลตะโหมด ซงตดกบเขาหลกไก และเขา

ตนปาเปนวดทสรางขนสมยกรงศรอยธยาปรากฏหลกฐานในเพลาวดเขยนบางแกววาเปนวดหนง

ขนกบคณะปาแกวหวเมองพทลงบรเวณวดมถาแหงหนงเรยกวาถาหวชาง ปากถาหนไปทางทศใต

เดม ภายในถามพระพทธรปปนปางไสยาสนหนงองคขนาดยาว 14 เมตร ฐานพระมรปชางปนปน

โผลแปกกฐานเจดเชอก และมพระพทธรปปนปางมารวชย พระพทธรปไมจาหลกอกปลายองคแต

นาเสยดายพระพทธรปเหลานไดถกทาลายไปหมาดแลว ราวๆ พ.ศ.2484 นอกจากนไดมการพบ

ขวานหนขดหรอขวานหนใชสาหรบทบเปลอกไมเพอนามาทอผา โดยพบทบานโหละจงกระ ตาบล

ตะโหมด

4.1.1.3 ประวตความเปนมา ของคาวา "ตะโหมด"

จากขอมลการสมภาษณเชงลกบคคลสาคญในชมชน สนนษฐานไดวา

ตะโหมดมาจาก 2 แนวทาง คอ

1) มาจากคาวา "ตระ" ตระเปนชอของชองเขา ซงเปนเสนทางโบราณทใช

เดนทางจากอาเภอปะเหลยน เทอกเขาบรรทดโดยผานชองเขาซงเรยกวา "ชองเขาตระแล" และ

ออกสชองเขาหวชาง ตาบลตะโหมด

2) มาจากคาวา "โตะหมด" จากคาบอกเลาของ ทานผ เฒาวาผ ทเขามาตง

หลกฐานครงแรกเปนคนไทยมสลม เพราะปรากฏหลกฐานหลายอยางทมสวนรวมเกยวของกบชอ

ของชายไทยมสลม เชน นาปะเจะ (ทตงโรงเรยนอนบาลตะโหมดปจจบน) นาโคกแขกเจย หนอง

โตะออน หนองโตะโลง หวยโตะเลม โคกสเหรา (ทตงวดตะโหมดปจจบน) และหวยทงแขก เปนตน

คาวา "ตะโหมด" เรยกเพยนมาจาก "โตะหมด" ซงเปนผนาชาวไทยมสลมคนแรกทเขามาตงถนฐาน

อยในตะโหมด

37

4.1.1.4 ประวตศาสตรการกอตงชมชนตะโหมด ตงแตสมยรชกาลท 5

สมยรชกาลท 5 การคาววควายกบจงหวดตรงกยงใชเสนทางนอย ตอมาเมอ

ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2440) เมอมการปฏรปการปกครอง แบงเขตการปกครองเมองพทลงเปน 3 อาเภอ

คอ อาเภอเมอง อาเภออดร และอาเภอทกษณ ตาบลตะโหมดมฐานะเปนตาบลหนงของอาเภอ

ทกษณ มหลวงเทพภกดยกกระบตรเปนนายอาเภอ ตงทวาการท “บานปากพะยน” ตอมาเปลยน

ชอเปน “อาเภอปากพะยน” จนกระทงวนท1 มกราคม พ.ศ. 2496 กงอาเภอเขาชยสนไดยกฐานะ

เปนอาเภอเขาชยสน ตาบลตะโหมดจงไดโอนมาขนกบอาเภอเขาชยสน เนองจากตาบลตะโหมด

อยหางจากตวอาเภอเขาชยสน ไมสะดวกตอการตดตอราชการ และประชาชนมจานวนมากขน

บานเมองกเจรญขน ทางจงหวดจงไดเสนอเรองขอตงกงอาเภอตะโหมดขน โดยใหแยกตาบล

ตะโหมดออกเปนตาบลใหม 3 ตาบล คอ ตาบลตะโหมด ตาบลแมขร และตาบลคลองใหญ

เพอตงเปนกงอาเภอดงกลาว ซงตอมากระทรวงมหาดไทยไดอนมตการจดตงโดยประกาศในราช

กจจานเบกษา เมอวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2520 ตอมาเมอวนท 21 มนาคม 2529

กระทรวงมหาดไทย ไดมพระราชกฤษฎกา ยกฐานะกงอาเภอตะโหมด เปน “อาเภอตะโหมด”

มนายเ รองชย จงสงวน เปนนายอาเภอคนแรก บคคลหรอกลมคนทไดกอตงชมชน

และมพฒนาการอยางตอเนองนนในยคแรกไมทราบชอ บคคลมาอยางชดเจนวามบคคลหรอกลม

คนใด แตจากการบอกเลาของผอาวโสไดใหปากคาตรงกนวาผ นาชมชน ทจาไดชดในชวงแรกซง

บอกเลาสบตอกนมาจนกระทงปจจบน (ชนกมล ขนจนทร, 2552) มดงน

1) จอมแก

2) จอมแจง

3) หลวงชนะสงคราม (เลอน)

4) ขนนะ หรอกานนหนดา

5) กานนดอน (ขนตะโหมด)

6) กานนภ

7) กานนลอม ชนะสทธ

8) กานนสวง ชนะสทธ

9) กานนสมพร ชนะสทธ

10) กานนเฉลยว ชนนทยทธวงศ (ชนะสทธ)

11) กานนชอบ เพชรหน

12) กานนสม อกษรพนธ (คนปจจบน)

38

4.1.2 ลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมด

จากการศกษาเอกสารทเกยวของ และการสมภาษณเชงลกบคคลสาคญในชมชน

สามารถสรปลกษณะทางกายภาพโดยทวไปของชมชนตะโหมด ไดดงน

4.1.2.1 ทตงของชมชน

ชมชนตะโหมด มพนทครอบคลมเขตพนทของ ตาบลตะโหมด จานวน 12

หมบาน มระยะหางจากจงหวดพทลง ไปทางทศใตตามเสนทางถนนสายเพชรเกษม (สายพทลง -

หาดใหญ) ระยะทางประมาณ 39 กโลเมตร หางจากกรงเทพฯ ประมาณ 884 กโลเมตร

4.1.2.2 ลกษณะทางภมศาสตร

ชมชนตะโหมดตงอยเชงเขาบรรทดทางทศตะวนออก บรเวณทตงของชมชน

เปนทราบเหมาะสาหรบการทานาขาวรอบนอกออกไปเปนททาสวน มลาคลองไหลผาน 4 สาย คอ

คลองตะโหมด คลองกง คลองกง คลองหวชางและคลองโหละจนกระ ทงสองบานนสนนษฐานวา

ตงมาในยคตนของชมชนเชนกน เพราะมหลกฐานทบงบอกถงอดต เชน ถาพระทบานหวชาง คลอง

ทาวดทโหละจนกระ ตอมามกลมบานเกดขนในชมชนอก เชน บานควนอนนอโม บานปลกปอม

บานคลองนย บานควนและบานเหมองตะกว เปนตน พนทของชมชนบานตะโหมดในปจจบน

ตงอยในอาเภอตะโหมด ซงพนทประมาณ 110,405.25 ไร (176.65 ตารางกโลเมตร)

(ชนกมล ขนจนทร, 2552)

4.1.2.3 อาณาเขต

ชมชนตะโหมดเปนชมชนทครอบคลมพนทตาบลตะโหมดทงหมด โดยมอาณา

เขตตดตอดงน

ทศเหนอ ตดตอกบ อาเภอกงหรา และอาเภอเขาชยสน จงหวดพทลง

ทศใต ตดตอกบ ตาบลคลองใหญ อาเภอตะโหมด

ทศตะวนออก ตดตอกบ ตาบลแมขร และตาบลคลองใหญ อาเภอตะโหมด

ทศตะวนตก ตดตอกบ อาเภอกงหรา จงหวดพทลง และอาเภอปะเหลยน

จงหวดตรง

39

4.1.2.4 การปกครอง

ชมชนตะโหมดมบรเวณครอบคลมพนททงหมดปจจบน มการปกครอง 2 แบบ คอ

1) การปกครองสวนภมภาค แบงเปน 12 หมบาน ดงน

หมท 1 บานทงโพธ

หมท 2 บานหวชาง

หมท 3 บานตะโหมด

หมท 4 บานโพธ

หมท 5 บานคลองนย

หมท 6 บานโหละจนกระ

หมท 7 บานควนอนนอโม

หมท 8 บานโหละเหรยง

หมท 9 บานปาพง

หมท 10 บานทงสบาย

หมท 11 บานนาสอง

หมท 12 บานในโปะ

2) การปกครองสวนทองถน ประกอบดวย เทศบาลตาบลตะโหมด และ

เทศบาลตาบลเขาหวชาง (ยกฐานะจากองคการบรหารสวนตาบลตะโหมด)

4.1.2.5 ประชากร

จากการสารวจในป พ.ศ. 2554 (ขอมล จปฐ. ป 2554) ตาบลตะโหมดม

จานวนครวเรอนทงหมด 1,248 ครวเรอน ประชากรทงสน 5,105 คน เปนประชากรชาย 2,578 คน

หญง 2,527 คน ความหนาแนนของประชากร 45.98 คน ตอ ตารางกโลเมตร

4.1.2.6 การนบถอศาสนา

จากการสารวจในป พ.ศ. 2554 (ขอมล จปฐ. ป 2554) ชาวตะโหมดนบถอ

ศาสนา 2 ศาสนา คอ ศาสนาพทธ และศาสนาอสลามในสดสวนไกลเคยงกน คอมประชากรนบถอ

ศาสนาพทธ จานวน 571 ครวเรอน (คดเปนรอยละ 45.8) ซงเปนครวเรอนทอาศยอยในหมท 1, 3,

4, 5, 6, 8, 9, 10, 11 และ 12 ในตาบลตะโหมด ประชากรนบถอศาสนาอสลาม จานวน 677

ครวเรอน (คดเปนรอยละ 54.2) ซงเปนครวเรอนทอาศยอยในหมท 2, 5, 7, 8, และ 10 ในตาบลตะโหมด

40

4.1.2.7 การศกษา

จากการสมภาษณบคคลสาคญในชมชน และการสนทนากลม ไดขอมลวา

ชาวบานตะโหมดมความตนตวและใหความสาคญตอการศกษามาตงแตอดต ซงในแตละ

ครอบครวมการสงเสรมและสนบสนนใหบตรหลานไดศกษาเลาเรยนสงขนอยางเตมความสามารถ

เมอจบการศกษาแลวบางคนกไปประกอบอาชพอยในถนอน แตบางคนกกลบมาประกอบอาชพอย

ทบาน โดยเฉพาะผ ทรบราชการครสมาชกของชมชนกลมนมบทบาทอยางมาก ตอการพฒนา

การศกษาในระยะตอมา นอกจากนแลววดตะโหมดกยงจดใหเยาวชนไดมการศกษาหลกธรรมใน

พระพทธศาสนา โดยจดใหมการเรยนการสอน และการสอบธรรมศกษาเปนประจาทกป

นอกจากนนแลวพระนวกะททาการอปสมบททวดตะโหมด กจะมการสงเสรมและสนบสนนใหสอบ

ธรรมสนามหลวงทกรปเพอใหคนเปนคนทสมบรณ ชาวตะโหมดสวนใหญจงไดรบ การศกษาทง

ทางโลกและทางธรรมตลอดมา

4.1.2.8 การประกอบอาชพ

ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพทางการเกษตร ทานา และทาสวน

เนองจากพนทบรเวณนมทงทราบเชงเขา และเนนเตย มการทานาเพอพอกนในครอบครว ททานา

เพอขายมบางแตเพยงสวนนอย การทาสวนยางพาราถอเปนอาชพหลกของประชาชนในชมชน

เกอบทกครวเรอน อกทง มการทาสวนผลไมเกอบทกครวเรอน ไมผลนยมปลก ทเรยน เงาะ

ลองกอง ลางสาด มงคด สะตอ ฯลฯ และในขณะนเรมมการทดลองนาลาไย สละ และสมโชกน มา

ปลกในพนทแถบนไมผลจากตาบลตะโหมดจะมรสชาตดเปนทนยมรบประทานของประชาชน

ภายในจงหวดและจงหวดใกลเคยง และยงมครวเรอนทปลกพชไร ขาวโพด มนเทศ แตงกวา ถว

เปนตน และบางครอบครวประกอบอาชพคาขายของชา คาขายอาหาร มการเลยงสตวเพอใชเปน

อาหาร เชน วว หม ไก และปลา เปนตน

4.1.2.9 ลกษณะภมอากาศ

พนทชมชนตะโหมดมลกษณะภมอากาศแบบรอนชน โดยมชวงกลางวนยาว

กวากลางคนในชวงฤดรอน มอณหภมตลอดปคอนขางสมาเสมอ และสามารถแบงฤดกาลไดเพยง

2 ฤดใหญๆ เทานนคอ

1) ฤดฝน คอ ชวงทไดรบลมมรสมระวนออกเฉยงเหนอ และลมมรสมตะวนตก

เฉยงใต โดยเรมตงแต เดอนพฤษภาคม - เดอนมกราคม เปนระยะเวลาประมาณ 10 เดอน

2) ฤดรอน หรอ ฤดมรสมระวนออกเฉยงใต จะเรมตงแตเดอนกมภาพนธ -เมษายน

เปนเวลา 3 เดอน เดอนมนาคมจะเปนชวงทรอนและแหงแลงทสดของทกป

41

4.1.3 ลกษณะเดนทเออตอความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนตะโหมด

4.1.3.1 ลกษณะชมชนสองศาสนา

ชมชนตะโหมดเปนชมชนทมประชากรนบถอศาสนาแตกตางกน กลาวคอ

ประชากรจะจะถอศาสนา 2 ศาสนาหลก ในสดสวนทเทากน คอ ศาสนาพทธและศาสนาอสลาม

แตประชากรทงสองศาสนากสามารถอยรวมกนไดอยางสนต โดยเฉพาะตาบลตะโหมด ซงมผ นา

ศาสนาทง 2 ศาสนาเปนพลงยดเหนยวจตใจและประสานความรก ความสามคคระหวางสอง

ศาสนา สงผลใหชาวตาบลตะโหมดอาศยอยรวมกนอยางสนตสข ซงมลกษณะเดนและกลายเปน

ชมช น ตน แบบก าร ดา เ น น ว ถ ช วต ร วมกน ใ น ชมช น สองศาสน า ( สถ าบน สนตศก ษ า

มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2551)

4.1.3.2 ประเพณสองศาสนาในชมชนตะโหมด

ชมชนตะโหมดไดจดประเพณสองศาสนามาหลายชวอายคน เปนประเพณ

ทาบญเกาแกในชมชน มผนาศาสนาทงสองศาสนามาประกอบพธกรรมรวมกน โดยคนไทยพทธจะ

ทาอาหารทไมมหมเปนสวนประกอบมาทาบญรวมกบคนไทยมสลม โดยแบงพนทประกอบ

พธกรรมมทวดโตะละหมาดซงปจจบนไดมเสาหลกเมองตะโหมดมาเปนสญลกษณและศนยรวม

นาใจแกคนตะโหมดอยตรงกลาง ดานบนจะมศาลาสาหรบทาศาสนากจของไทยพทธ

สวนดานลางกมศาลาสาหรบทาศาสนกจของอสลาม การทากจกรรมทางศาสนาเรมจากอสลาม

จะทาพธกรรมกอน ระหวางนนชาวไทยพทธจะนงสงบนง และในขณะทชาวไทยพทธประกอบ

พธกรรมอสลามกจะสงบนง เมอสนสดพธกรรมกจะมการพบปะชาวบานโดยโตะอหมามและพระ

จะมาหารอกบชาวบานในเรองตาง ๆ ทมปญหากน หรอตองการความชวยเหลอซงกนและกน

มการรบประทานอาหารรวมกนในหมเครอญาตทงไทยพทธและมสลมจะรบประทานอาหารรวมกน

จะไมมการแบงแยกศาสนากน การอยรวมกนไดของสองศาสนามาจากเงอนไขของความรก

ระหวางพนอง ญาตมตร การอยรวมกนแบบพนองทาใหเกดการชวยเหลอเกอกลกน เปนแบบอยาง

สาหรบการแกไขปญหาความแตกแยกทางศาสนาในชมชนอน ใหอยรวมกนไดอยางสนตสข

(วระยทธ สายนาค และคณะ, 2550 : 7)

42

4.1.3.3 สภาลานวดตะโหมด

สภาลานวดตะโหมด เปนกจกรรมการเรยนรของชมชนตะโหมดมวตถประสงค

เพอชวยเหลอและสนบสนนในการพฒนาชมชน ตลอดจนการปฏบตงานของเจาหนาทของรฐ และ

องคกรตาง ๆ ในพนท สงเสรมการศกษา ศาสนา วฒนธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม

เปนการสรางใหทกคนมสวนรวมรบผดชอบตอหมบานและชมชน เพอเกดความรกความสามคคใน

ชมชน และสามารถนาภมปญญาทองถนมาประยกตใชในการพฒนาสภาพความเปนอยใหม

ประสทธภาพยงขน (สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2551)

จากลกษณะการรวมตวเพอแกไขปญหาทเกดขนโดยภมปญญาของชาวบาน

จนเกดเปนสภาลานวดตะโหมด ไดมการพยายามปรบเปลยนรปแบบของสภาใหมโครงสรางท

ชดเจนขน โดยในป 2538 ไดมการระดมความคดกนรวบรวมขอมลและปญหาทเกดขน แกไข

ปญหา และตดตามผล จนกระทงป 2541 ไดจดสภาลานวดใหเปนโครงสรางทเปนแบบแผน โดย

แบงองคประกอบเปน 3 สวน ไดแก 1) สมาชกสภา ทประกอบดวยตวแทนหมบานประมาณกวา

120 คน 2) คณะกรรมการบรหาร 18 คน ทไดรบเลอกจากสมาชกสภา และ 3) ฝายทปรกษา โดยม

ตวแทนทางราชการเขารวม (สชาดา ยงเกยรตตระกล, 2545 : 82-83)

4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลในชมชน

ในการวจยครงน ไดดาเนนการศกษาโดยการลงพนทเกบขอมลใน 2 ลกษณะ คอ การ

สมภาษณเชงลกบคคลสาคญในชมชน ซงเกยวของกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา จานวน 15 คน และการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม ๆ ละ 7 คน

รวมจานวน 14 คน โดยมขอมลพนฐานของผใหขอมลดงน

4.2.1 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญของชมชน

จากการสมภาษณเชงลกบคคลสาคญในชมชนตะโหมด (Key Informants) ไดแก ผ นา

ชมชน ผ นาทางศาสนา ผ นากลม/องคกรในชมชน และผ มความสาคญและเกยวของกบความ

กลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา จานวน 15 คน โดยมขอมลพนฐานประกอบดวย

อาย เพศ การประกอบอาชพ การศกษา ทอย การนบถอศาสนา ตาแหนงในชมชน และ

ประสบการณทเกยวของกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา ดงน

43

4.2.1.1 อาย

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผ ใหขอมลอายระหวาง 45 – 54 ป ม

จานวนมากทสดคอ 6 คน (คดเปนรอยละ 40.0) รองลงมาอายระหวาง 55 – 64 ป จานวน 5 คน

(คดเปนรอยละ 33.3) อาย 75 ปขนไป จานวน 3 คน (คดเปนรอยละ 20.0) และจานวนนอยทสด

คอ อายระหวาง 65 – 74 ป มจานวน 1 คน (คดเปนรอยละ 6.7)

ผใหขอมลทอายมากทสด 84 ป และอายนอยทสด 45 ป ภาพรวมผ ใหขอมล

อายเฉลย 59.5 ป

4.2.1.2 เพศ

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลเปนเพศชายมากกวาเพศหญง

กลาวคอ เพศชาย จานวน 14 คน (คดเปนรอยละ 93.3) เพศหญง จานวน 1 คน (คดเปนรอยละ 6.7)

4.2.1.3 การประกอบอาชพ

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลประกอบอาชพหลกเกษตรกรรม

(ทาสวนยางพารา/สวนผลไม) มากทสด จานวน 14 คน (คดเปนรอยละ 93.3) และไมประกอบ

อาชพเนองจากครองสมณะเพศ (พระภกษ) จานวน 1 คน (คดเปนรอยละ 6.7)

4.2.1.4 การศกษา

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลจบการศกษาระดบปรญญาตร

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) และประถมศกษาปท 4 มจานวนทเทากน คอ จานวน 4 คน

(คดเปนรอยละ 26.7) และจบการศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพเทคนค (ปวท.) มธยมศกษา

ปท 3 และการศกษาผใหญแบบเบดเสรจระดบ 4 มจานวนทเทากน คอ จานวน 1 คน (คดเปนรอย

ละ 6.7)

4.2.1.5 ทอยอาศย

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลทงหมดมทอยอาศยถาวรอยใน

ชมชนตะโหมด (ตาบลตะโหมด) โดยมผพกอาศยอยในหมท 4, 9 และ 12 จานวนเทากน หมละ 3

คน (คดเปนรอยละ 20.0) พกอาศยอยในหมท 3 กบ หมท 5 จานวนเทากน หมละ 2 คน (คดเปน

รอยละ 13.3) และพกอาศยอยในหมท 2 กบ หมท 11 จานวนเทากน หมละ 1 คน (คดเปนรอยละ 6.7)

44

4.2.1.6 การนบถอศาสนา

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลนบถอศาสนาพทธ จานวน 12 คน

(คดเปนรอยละ 80.0) และนบถอศาสนาอสลาม จานวน 3 คน (คดเปนรอยละ 20.0)

4.2.1.7 ตาแหนงในชมชน

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลทง 15 คน เปนผมตาแหนงสาคญ

ในชมชน เปนทยอมรบและเชอถอของคนในชมชน โดยมตาแหนงเปนผ นากลม/องคกรในชมชน

จานวนมากทสด คอจานวน 9 คน (คดเปนรอยละ 60.0) รองลงมาเปนผ นาชมชนดานการปกครอง

จานวน 4 คน (คดเปนรอยละ 26.7) และเปนผนาทางศาสนา จานวน 2 คน (คดเปนรอยละ 13.3)

4.2.1.8 ประสบการณทเกยวของกบความกลมกลนทางวฒนธรรมสองศาสนา

จากการขอมลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลทง 15 คน เปนผ นาสาคญในการ

ขบเคลอนประเพณทาบญสองศาสนาในชมชนตะโหมด โดยเปนผนาทางพธกรรม จานวนมากทสด คอ

จานวน 8 คน (คดเปนรอยละ 53.3) รองลงมาเปนผ นาดานการประชาสมพนธและดแลความ

เรยบรอยของงาน จานวน 5 คน (คดเปนรอยละ 33.3) และเปนผ ใหการสนบสนนปจจยและเขา

รวมพธกรรม จานวน 2 คน (คดเปนรอยละ 13.3)

ตารางท 4.1 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญของชมชน

ขอมลพนฐาน จานวน

(n = 15)

รอยละ

(100)

1. อาย

45 – 54 ป 6 40.0

55 – 64 ป 5 33.3

65 – 74 ป 1 6.7

75 ปขนไป 3 20.0

45

ตารางท 4.1 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญของชมชน (ตอ)

ขอมลพนฐาน จานวน

(n = 15)

รอยละ

(100)

2. เพศ

ชาย 14 93.3

หญง 1 6.7

3. การประกอบอาชพ

เกษตรกรรม 14 93.3

ไมประกอบอาชพ (พระภกษ) 1 6.7

4. การศกษา

ปรญญาตร 4 26.7

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) 4 26.7

ประกาศนยบตรวชาชพเทคนค (ปวท.) 1 6.7

มธยมศกษาปท 3 1 6.7

การศกษาผใหญแบบเบดเสรจระดบ 4 1 6.7

ประถมศกษาปท 4 4 26.7

46

ตารางท 4.1 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญของชมชน (ตอ)

ขอมลพนฐาน จานวน (n = 15) รอยละ

5. ทอยอาศย

หมท 1 บานทงโพธ 0 0.0

หมท 2 บานหวชาง 1 6.7

หมท 3 บานตะโหมด 2 13.3

หมท 4 บานโพธ 3 20.0

หมท 5 บานคลองนย 2 13.3

หมท 6 บานโหละจนกระ 0 0.0

หมท 7 บานควนอนนอโม 0 0.0

หมท 8 บานโหละเหรยง 0 0.0

หมท 9 บานปาพง 3 20.0

หมท 10 บานทงสบาย 0 0.0

หมท 11 บานนาสอง 1 6.7

หมท 12 บานในโปะ 3 20.0

6. การนบถอศาสนา

พทธ 12 80.0

อสลาม 3 20.0

7. ตาแหนงในชมชน

ผ นาศาสนา 2 13.3

ผ นาชมชน (ดานการปกครอง) 4 26.7

ผ นากลม/องคกรในชมชน 9 60.0

47

ตารางท 4.1 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญของชมชน (ตอ)

ขอมลพนฐาน จานวน (n = 15) รอยละ

8. ประสบการณทเกยวของกบความ

กลมกลนทางวฒนธรรมสองศาสนา

ผนาทางพธกรรม 8 53.4

ประชาสมพนธและดแลความเรยบรอย 5 33.3

ใหการสนบสนนปจจยและเขารวมพธกรรม 2 13.3

4.2.2 ขอมลพนฐานของผเขารวมสนทนากลม

จากการจดสนทนากลม (Focus Group) ระหวางบคคลในชมชนตะโหมด จานวน 2

กลม ๆ ละ 7 คน รวมจานวน 14 คน โดยมขอมลพนฐานประกอบดวย อาย เพศ การประกอบ

อาชพ การนบถอศาสนา และทอยอาศย รายละเอยดดงน

อาย พบวา ผ เขารวมการสนทนากลมมอายระหวาง 46 - 59 ป, มจานวนมากทสด คอ

จานวน 7 คน (คดเปนรอยละ 50.0) รองลงมาชวงอายระหวาง 33 - 45 ป จานวน 5 คน (คดเปน

รอยละ 35.7) และนอยทสด คอ อาย 60 ปขนไป จานวน 2 คน (คดเปนรอยละ 14.3) อายเฉลย

เทากบ 49.6 ป

เพศ พบวา ผ เขารวมการสนทนากลมเปนเพศชาย จานวน 10 คน (คดเปนรอยละ 71.4)

และเปนเพศหญง จานวน 4 คน (คดเปนรอยละ 28.6)

การประกอบอาชพ พบวา ผ เ ขารวมการสนทนากลมสวนใหญประกอบอาชพ

เกษตรกรรม จานวน 13 คน (คดเปนรอยละ 92.9) และมผ รบราชการ จานวน 1 คน (คดเปนรอยละ 7.1)

การนบถอศาสนา พบวา ผ เขารวมการสนทนากลมสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม

จานวน 8 คน (คดเปนรอยละ 57.1) และมผนบถอศาสนาพทธ จานวน 6 คน (คดเปนรอยละ 42.9)

ทอยอาศย พบวา ผ เขารวมการสนทนากลมทงหมดเปนผพกอาศยแบบถาวรอยใน

ชมชนตะโหมด พนทตาบลตะโหมด โดยอาศยอยในหมท 8 จานวนมากทสด คอจานวน 3 คน

(คดเปนรอยละ 21.4) รองลงมาอาศยอยในหมท 2, 5 และ 7 ในจานวนทเทากน คอหมละ 2 คน

(คดเปนรอยละ 14.3) และอาศยอยในหมท 3, 4, 10, 11 และ 12 ในจานวนทเทากน คอหมละ 1 คน

(คดเปนรอยละ 7.1)

48

ตารางท 4.2 แสดงขอมลพนฐานของผเขารวมการสนทนากลม

ขอมลพนฐาน จานวน

(n = 15)

รอยละ

(100)

1. อาย

33 - 45 ป 5 35.7

46 - 59 ป 7 50.0

60 ปขนไป 2 14.3

2. เพศ

ชาย 10 71.4

หญง 4 28.6

3. การประกอบอาชพ

เกษตรกรรม 13 92.9

รบราชการ 1 7.1

4. การนบถอศาสนา

พทธ 6 42.9

อสลาม 8 57.1

49

ตารางท 4.2 แสดงขอมลพนฐานของผเขารวมการสนทนากลม (ตอ)

ขอมลพนฐาน จานวน (n = 15) รอยละ

5. ทอยอาศย

หมท 1 บานทงโพธ 0 0.0

หมท 2 บานหวชาง 2 14.3

หมท 3 บานตะโหมด 1 7.1

หมท 4 บานโพธ 1 7.1

หมท 5 บานคลองนย 2 14.3

หมท 6 บานโหละจนกระ 0 0.0

หมท 7 บานควนอนนอโม 2 14.3

หมท 8 บานโหละเหรยง 3 21.4

หมท 9 บานปาพง 0 0.0

หมท 10 บานทงสบาย 1 7.1

หมท 11 บานนาสอง 1 7.1

หมท 12 บานในโปะ 1 7.1

4.3 กรณตวอยางการสมภาษณเชงลก

จากการเกบขอมลในชมชน โดยการสมภาษณเชงลกบคคลสาคญ (Key Informant) จานวน

ทงหมด 15 คน เกยวกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา และขอมลทเกยวของ

พบวา มรายละเอยดของขอมลทคลายคลงกน จงขอยกตวอยางทไดจากการสมภาษณเชงลกจาก

ผใหขอมลทสาคญ จานวน 5 ทาน ประกอบดวยรายละเอยด ดงน

50

4.3.1 กรณตวอยางรายท 1 : นายวรรณ ขนจนทร

นายวรรณ ขนจนทร อาย 79 ป ประกอบอาชพเกษตรกรรม (สวนยางพารา/สวน

ผลไม) จบการศกษาชนประถมศกษาปท 4 และไดรบปรญญาปรชญาดษฎบณฑตกตตมศกด

สาขาการพฒนาชมชน จากมหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา นบถอศาสนาพทธ ตาแหนงใน

ชมชน เปนรองประธานสภาลานวดตะโหมด อดตหมอแผนไทยในชมชน และเปนอดตแพทย

ประจาตาบล และไดรบรางวล “คนไทยตวอยาง” เมอป 2529 พกอาศยอยบานเลขท 72 หมท 3

ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

นายวรรณ หรอทชาวบานเรยกกนทวไปวา “ลงวรรณ” เลาถงประวตศาสตรความ

เปนมาของชมชนสองศาสนาแหงนวา ผตงถนฐานในยคแรกของชมชนตะโหมดคอ ชาวไทยมสลม

แตไมปรากฏหลกฐานวามาจากทใด โดยจากการเลาสบตอกนมาทาใหเชอไดวาผนามสลมคนแรก

คอ “โตะหมด” ซงไดนาคณะมาตงถนฐาน ณ บรเวณชมชนรอบวดตะโหมดในปจจบน ซงทตงวด

ตะโหมดในปจจบนคอทตงของกโบ (ปาชาของมสลม) ในสมยกอนนนเอง ลงวรรณกลาวตอวา

เปนทสงเกตไดชดเจนวาชมชนตะโหมดมจดเรมตนจากชมชนมสลม โดยการสงเกตจากชอของ

สถานทหรอแหลงนาธรรมชาตในชมชน เชน ทนา ชอ “นายาเจะ” หรอ “นาปะเจะ” หนองนาในชมชน

ชอ “หนองโตะโลง” “หนองโตะออน” “หนองโตะสง” “หวยทงแขก” และ “หวยโตะเลม” เปนตน

ในเวลาตอมาชมชนชาวไทยพทธ ไดเขามาตงถนฐานบรเวณบานเขาหวชาง และ

บรเวณบานถาพระ ซงทงสองหมบานนในปจจบนเปนทอยของชาวไทยมสลมเตมพนท ในขณะท

ชาวไทยพทธในปจจบนไดมาพกอาศยอยในบรเวณถนฐานเดมทชาวไทยมสลมเคยตงถนฐานอย

ในยคแรก เตมพนทเชนกน

ลงวรรณ กลาวถงลกษณะความสมพนธทางสงคม ในสงคมไทยพทธ-มสลมในชมชน

ตะโหมด วา เปนสงคมแบบเครอญาต รอยละ 99 ของครวเรอนในชมชนเปนเครอญาตกนทงหมด

สงเกตไดจากนามสกลทมทงสองศาสนา เชน สกลขนจนทร สกลไพชานาญ เปนตน กรณชาวไทย

พทธ กบ ชาวไทยมสลม จะแตงงานกน สวนใหญแลวจะไมมการหามหรอกดกนระหวางญาตทง

สองฝาย ใหความเปนอสระในการตดสนใจของหนมสาว และใหเปนสทธของผแตงวาจะเลอกนบ

ถอศาสนาใด (แตสวนใหญหลงจากแตงงานแลวจะนบถอศาสนาอสลาม) ความเปนเครอญาตทา

ใหสงคมไมทอดทงกน ชวยเหลอกนระหวางบคคล ครวเรอน และหมบาน ไมวาจะเปนงานหรอ

ประเพณใดกตาม เชน เมอชาวมสลมมงานทบาน หรองานสวนรวมของชาวมสลม พระในวดกจะ

นาชาวบานไทยพทธไปชวยเหลอ โดยการนาขาวสาร พชผก แรงงาน และเงนทองไปชวยเหลอ

เชนเดยวกน เวลาชาวไทยพทธมงาน เชน งานบญ งานวด ทอดผาปา ทอดกฐน ชาวไทยมสลมกจะ

51

มาชวยเหลอทงสงของ แรงงานและเงนทอง และปจจบนกยงมลกษณะเชนนอยางตอเนองและ

เหนยวแนน กรณงานสวนตวกเชนกน ไมมการถอวาเปนงานของคนพทธหรอมสลม จะชวยเหลอ

กนมาตลอด เชน งานแตง งานศพ งานบวช กจะชวยเหลอระหวางกน เทาทไมเปนขอหามตาม

หลกศาสนา หรอในเวลาทชาวมสลมจะเดนทางไปตางประเทศเพอแสวงบญ ชาวพทธกจะระดม

ทนใหการชวยเหลอมาตลอด ดงนน ลกษณะความเปนเครอญาตระหวางชาวไทยพทธ-มสลม ถอ

เปนลกษณะเดนของชมชนตะโหมดทหาไดยากจากทอน

ดานวฒนธรรมการดาเนนชวตของชาวไทยพทธ-มสลมในชมชนตะโหมด ลงวรรณ

กลาววา ไมไดมการหามหรอกดกนเหมอนทอน ๆ เนองจากทงชาวพทธและมสลมของชมชนแหงน

เขาใจในหลกศาสนาของทงสองฝาย มการปฏบตโดยใหเกยรตซงกนและกน เชน ชาวมสลมทน

ไหวพระภกษได เนองจากเขาใจวาไมไดผดหลกศาสนา โดยเจตนาการไหวเพอแสดงความเคารพ

และใหเกยรตกน มสลมเขาวดได หรอชาวพทธหากไปรวมงานของมสลมหรอเขาไปในมสยด กจะ

ทกทายมสลมโดยเอามอแตะอกและหนาผากดวย เพอแสดงความเคารพและใหเกยรตเชนกน เปน

วฒนธรรมทถายทอกนมาตงแตบรรพบรษ ทยากจะเสอมสลาย เนองจากไดถายทอดและสราง

ความเขาใจไปสรนลกหลานอยางตอเนอง วฒนธรรมสองศาสนาทมลกษณะเดนทสดในชมชนตะ

โหมด คอ “ประเพณงานบญสองศาสนา” ณ ศนยรวมนาใจไทยพทธ-มสลม (เรยกภาษาชาวบาน

วา “งานบญบนควน” หรอ “พธไหวศพทวด”) ซงเปนเนนทตงของหลมฝงศพ “ทวดโตะละหมาด” ผ

เปนตนตระกลหรอบรรพบรษคนแรกของชาวไทยพทธ-มสลม ในชมชนตะโหมด ทมความเชอกนวา

เปนสงศกด สทธ มาก เปนผคมครอง ปกปกรกษาชาวตะโหมดใหอยเยนเปนสข ประเพณดงกลาวน

จะจดงานในวนท 15 เมษายน ของทกป เปนประเพณทจดขนหลงจากวนสงกรานต (ชาวตะโหมด

เรยกวา “วนวาง”) โดยสมยกอนจะจดในวนท 17 เมษายนของทกป แตเนองจากวนท 17 เปนวนท

ลกหลานททางานในทไกล ๆ เรมเดนทางกลบไปทางานกนแลว อาจไมไดอยรวมงาน จงเปลยนวน

จดงานโดยรนขนมาเปนวนท 15 (ประมาณ 10 กวาปมาแลว) เพอใหลกหลานอยรวมงานพรอม

หนากน ซงเปนมตของคนในชมชนทเหนพองตองกน โดยบรเวณศนยรวมนาใจไทยพทธ-มสลม จะ

มเสาหลกปกไว แยกระหวางพทธ-มสลมในวนประกอบพธกรรม

การประกอบพธกรรมในวน ประเพณงานบญสองศาสนา ณ ศนยรวมนาใจไทยพทธ-

มสลม ในวนท 15 เมษายน ของทกปนน เรมพธเวลา 9 โมงเชา โดยใหชาวมสลมเรมทาพธกรรม

กอน คอ การทาดอา และขอพร ซงในระหวางมสลมประกอบพธกรรม ชาวพทธจะสงบนงและหน

หนาไปทางศาลาประกอบพธของชาวมสลมเพอใหเกยรต เมอชาวมสลมดาเนนการเสรจ ชาวพทธ

จะประกอบพธสงฆ ซงชาวมสลมจะสงบนงและหนหนามาทางศาลาประกอบพธของชาวพทธ

52

เพอใหเกยรตเชนกน เมอชาวพทธประกอบพธกรรมเสรจ พระสงฆจะฉนอาหารเพลไปพรอมกบการ

รบฟงการบรรยายหลกคาสอนของศาสนาอสลาม จากผ นาศาสนาอสลาม (อหมาม) จากนน ทง

ชาวพทธและมสลมจะรบประทานอาหารรวมกน (โดยมกฎ กตกาทยดถอรวมกนในชมชน วา

อาหารทนามารวมพธกรรมในวนนตองไมเปนอาหารทเปนขอหามตามหลกศาสนาของแตละ

ศาสนา) พรอมกบการรบฟงการบรรยายเทศนาธรรม จากพระภกษสงฆ โดยเทศนาธรรมสวนใหญ

เกยวกบเรองชมชนสองศาสนา ความรก ความสามคค ไมทงกน รกใครกนในชมชน จากนนกจะ

รวมกนทาบญ บรจาคเงนหรอสงของ แลวนามารวมกน หลงเสรจพธกรรมกจะประกาศใหทราบวา

รวบรวมเงนทาบญ/เงนบรจาคไดเทาใด กจะนามาแบงกนคนละครงระหวางสองศาสนา เพอนาไป

ทานบารง ปรบปรง ศาสนสถานหรอพฒนากจกรรมของแตละศาสนาตอไป ซงเปนประเพณท

ชมชนอน ๆ มองวาเปนเรองแปลกททงสองศาสนาสามารถประกอบพธกรรมรวมกน วนเดยวกน

และในทเดยวกนได โดยไมผดหลกศาสนาของแตละฝาย และมความเขาใจซงกนและกน

ลงวรรณกลาววา ประเพณนเปนประเพณททาสบทอด ตอเนองกนมาตงแตสมยบรรพบรษ โดยไม

สามารถบอกไดวาผ ใดเปนผ รเรม ตงแตสมยป ยา ตา ยาย เรมจาความไดกมประเพณนแลว

สนนษฐานวาเปนทรกนวาในวนสงกรานตตองทาบญใหบรรพบรษ จงไดนดหมายกน และทากน

ตอเนองกนมาจนถงปจจบน และการทาบญใหบรรพบรษ เกดจากความเชอของทงสองศาสนาวา

“คนตายแลวเกดใหม” จงจาเปนตองทาบญอทศไปใหผลวงลบ ซงเปนสญลกษณของวนทแสดงถง

ความกตญ

การถายทอดความสมพนธระหวางสองศาสนาทเหนยวแนน และเปนแบบอยางทดน

ลงวรรณ กลาววา ถาจะใหมความตอเนองและยงยนไปสรนลกรนหลานสบไปนน คนรนแรก ๆ ตอง

“สอนใหจา ทาใหด อยใหเหน และเยนใหเปนตวอยาง” สอนใหจาโดยการสงสอนในครอบครว หรอ

นาเขาเปนหลกสตรในโรงเรยน ทาใหด คอ ทาในสงทสะทอนใหเหนวาความรกใครกลมเกลยวเปน

สงทด และจาเปนสาหรบชมชนสองศาสนา อยใ หเหน คอ การปฏบตตวหรอการดาเนน

ชวตประจาวนทเปนปกต การตดตอสมพนธกนแบบปกต ความสามคคกนแบบปกต เปนเรองปกต

ของคนในชมชน และเปนจดแขงทลกหลานจะไดปฏบตใหเปนปกตสบไป

ลงวรรณ กลาวถง ประเดนความขดแยงภายในชมชน หรอระหวางผนบถอศาสนาทง

สองศาสนา วา ในชมชนไมเคยมความขดแยงใดรนแรง มเพยงความขดแยงเรองทดนทากน ความ

ไมเขาใจกนระหวางวยรน ซงฝายปกครองในชมชน (กานน/ผใหญบาน/ผนาชมชน) สามารถบรหาร

จดการ หรอแกไขปญหาได พดจากนรเรองและเขาใจกนในทสด สาหรบประเดนความขดแยง

ระหวางสองศาสนา ไมเคยปรากฏตงแตสมยแรก ๆ จนถงปจจบน มเพยงความไมเขาใจกน

53

เลกนอย ในระยะหลงทมบคคลภายนอกเขามาอยในชมชน (เขามาเปนเขย เปนสะใภ) ทไมเขาใจ

หลกปฏบตของประเพณในชมชน และไมเขาใจหลกปฏบตทางศาสนาอยางถองแท เขามายวย

ปลกปน ใหเกดความแตกแยกในชมชนระหวางสองศาสนา โดยมองวาชาวไทยพทธกบมสลมไม

สามารถทาพธกรรมในทเดยวกนได และชาวไทยมสลมจะเขาไปในวดไมได ชาวไทยพทธเขาใน

มสยดไมได เปนตน ซงในชวงแรกผ นาชมชนและผ นาศาสนาทงสองฝายกใชความพยายาม

พอสมควรในการสรางความเขาใจ โดยยดความเปนเครอญาต ความรก ความสามคค ความร

ความเขาใจในหลกศาสนา และคาสอนของศาสนาทงสองศาสนาทมงสอนใหทกคนเปนคนด มา

อธบายใหเพอสรางความเขาใจแกผ ทหลงเชอ เมอประชาชนสวนใหญเขาใจ และปฏบตตอกน

เชนเดม โดยเลงเหนวาความรก ความสามคคของคนในชมชน จะทาใหสงคมอยเยนเปนสข

มากกวาการแบงแยกทางศาสนา ผ ทพยายามยวยนนกไมสามารถทาลายความผกพนระหวาง

ประชาชนทงสองศาสนาได ตอมาภายหลงบคคลดงกลาวนน รสกแปลกแยก ไมเปนทยอมรบของ

สงคม และตองยายออกจากชมชนไป

กรณการเลอกผ นาในชมชน ลงวรรณ กลาววา ประชากรในชมชน (ทงตาบล)

ชาวมสลมจะมจานวนประชากรมากกวาชาวพทธ แตเมอมการเลอกตงระดบตาบล ไมวาจะเปน

การเลอกกานน หรอนายกเทศมนตร สวนใหญจะเปนชาวพทธไดรบเลอก เนองจากเหตผลความ

เปนเครอญาตและการยอมรบในสงคม โดยชมชนตะโหมดไมเคยมความขดแยงทางการเมอง

ไมวาจะเปนการเมองระดบชาตหรอการเมองทองถน ไมมการแบงพรรคแบงพวกกน ประชาชนม

ความเขาใจกน คยกนดวยเหตผล ชอบใครรกใครเลอกคนนน ไมมการบงคบกน ซงเปนเรองของ

การเมอง แตในทางสงคมยงมความสมพนธกนเชนเดม โดยผปกครองหรอผ นาจะมเทคนคในการ

ปกครองทสรางความไววางใจและการยอมรบแกคนในชมชน มาใชในการปกครองดแลประชาชน

ไมใชอานาจปกครอง แตใชความรก ความเอาใจใส ความเขาใจ ดแลประชาชน เชน กานนซงเปน

คนไทยพทธ จะแตงตงคนไทยมสลมทเปนทเคารพนบถอของคนมสลมขนมาเปนสารวตรกานน

เพอปกครองดแลคนไทยมสลม หรอ นายกเทศมนตร จะแตงตงรองนายกทเปนคนไทยมสลมขนมา

ดแลคนมสลม เปนตน ซงคนเปนผนาสมยกอนจะเปนผนาได ถาเปนศาสนาพทธตองเปนผ ใกลชด

กบวด และถาเปนศาสนาอสลามตองเปนผใกลชดกบศาสนาเขาใจหลกคาสอนอยางถองแท เปนท

ยอมรบและคนมสลมสวนใหญจะฟงผนาเปนสาคญ

ลกษณะเดนอกประการหนงของชมชนตะโหมด คอ การมสภาลานวดตะโหมด โดยม

เจาอาวาสวดตะโหมด เปนประธาน ลงวรรณ เปนรองประธาน และมกรรมการสภาลานวดอก

54

จานวนหนง สภาแหงนมหนาทดาเนนการประชาคมกจกรรมตาง ๆ ทงตาบล โดยกจกรรมทไดผาน

การประชาคม เชน กจกรรมปาชมชน ธนาคารนา คายพทธบตร การฝกอบรมศาสนพธกร เปนตน

ประเดนทเปนขอกงวลของลงวรรณ ม 2 ประเดนหลก ไดแก 1) เรองครภมปญญา ท

นบวนจะยงหายไปจากชมชน แนวทางแกไข คอ เรมจากระบบการศกษา จาเปนตองจดชวโมงให

ครภมปญญาเขาไปสอนหรอถายทอดใหนกเรยนไดเรยนรทนทางสงคมทเปนภมปญญา โดยตอง

สอดแทรกเทคนควธการททาใหนกเรยนเกดความสนใจและอยากเรยนร และ 2) คนรนหลงไมคอย

สนใจทจะสบทอดสงคมสองศาสนา วธการสงเสรม คอ การปลกจตสานก โดยการสรางกจกรรมให

เขาเขามามสวนรวม โดยเฉพาะกจกรรมสองศาสนาในโรงเรยน ใหเดกไดเรยนรและฝกปฏบตจรง

และผใหญตองแสดงพฤตกรรมใหเดกเหนเปนตวอยาง

ลงวรรณ ใหขอแนะนาสาหรบการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน ดงน

1) สงคมไทยควรสรางจตสานกใหคนในชาตดาเนนวถชวตแบบพนอง เครอญาต เมอ

ทะเลาะกนจะไดมความประนประนอมกน

2) ลดอตตา หรอความเปนตวตนลงบาง เพราะไมวาจะเปนความขดแยงรปแบบใด

ความเปนอตตาสงจะไมชวยทาใหปญหาคลคลายลงไดเลย

3) ยดมนในความรก ความสามคค และความมคณธรรม

4.3.2 กรณตวอยางรายท 2 : นายหะยเหลบ สาเหลม

นายหะยเหลบ สาเหลม หรอทชาวบานเรยกกนทวไปวา “โตะเหลบ” เปนผ นาศาสนา

อสลามในชมชนตะโหมด ปจจบนอาย 67 ป ประกอบอาชพเกษตรกรรม (สวนยางพารา/สวน

ผลไม) จบการศกษา การศกษาผใหญแบบเบดเสรจ ระดบ 4 ตาแหนงในชมชน เปนอดตอหมาม

ประจามสยด เปนกรรมการอสลามจงหวดพทลง เปนอดตสารวตรกานน และเปนกรรมการท

ปรกษาโรงเรยนในตาบลตะโหมด พกอาศยอยบานเลขท 16 หมท 5 ตาบลตะโหมด อาเภอตะ

โหมด จงหวดพทลง โตะเหลบ เลาประวตของตนเองวา เดมพอแมของโตะเหลบเปนชาวจงหวด

ตรง อพยพมาตงถนฐาน อยในชมชนตะโหมดสมยหนมสาว โตะเหลบจงเกดและโตทชมชนตะ

โหมด

โตะเหลบ เลาประวตศาสตรชมชนตะโหมด วามรองรอยและตานานใหสบสาวไปไดวา

“โตะหมาด” กบ “โตะหมด” เปนผบกเบกชมชนตะโหมด โดยแรกเรมชาวมสลมเขามาตงถนฐานใน

บรเวณหมบานตะโหมด (ปจจบน คอ หมท 3 ตาบลตะโหมด) เตมพนท (รอยละ 100) ตอมามการ

แตงงานระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม ทาใหชาวไทยพทธเขามาตงถนฐานกนมากขน

55

การดาเนนชวตจงเปนแบบเครอญาตระหวางสองศาสนา และเมอมชาวไทยพทธเขามาตงถนฐาน

กนมากขน ชาวมสลมบางครอบครวจงไดแยกมาบกเบกหมบานใหมตงถนฐานเกดเปนหมบาน

มสลม ทมบางหมบานเปนมสลมเตมพนท แตความสมพนธทางสงคมกบชาวไทยพทธกยงเปน

แบบเดม

โตะเหลบ กลาววา รและเขาใจประเพณ วฒนธรรมของชาวพทธ แตไมถงกบรลกซง

เกยวกบหลกธรรม บาป บญ ตางๆ อยางไรกตามแมจะไมรลกซง ในทางปฏบตยงคงดาเนน

ชวตประจาวนแบบพงพาอาศยกน ลกษณะความสมพนธทางสงคมยงคงผกพน เหนยวแนน

ชวยเหลอเกอกลกนตลอดมา แตหลกปฏบตทางศาสนาจะไมกาวกายซงกนและกน ไมมความ

ขดแยงกนทางศาสนา เนองจากมความเคารพและใหเกยรตในการปฏบตกจทางศาสนาซงกนและ

กน ไทยพทธกใหเกยรตมสลม มสลมกใหเกยรตคนพทธ และเมอกลาวถงการเขาวด โตะเหลบ

กลาววา การเขาไปในวดหรอแมกระทงการไปชวยงานศพทตงในวดของชาวพทธ ไมไดเปนขอหาม

ตามหลกปฏบตของศาสนาอสลาม ถอเปนเรองใหเกยรตกนระหวางเครอญาต ใหความเคารพผ

ลวงลบและใหเกยรตผ ทยงมชวตอย แตหามในเรองของการเขารวมการประกอบพธกรรมทาง

ศาสนาของชาวพทธหรอการบชาวตถ มสลมสามารถสมผสพระพทธรปได แตหามกราบไหวบชา

สาหรบพระภกษสงฆชาวมสลมกสามารถไหวได เพอแสดงความเคารพ ซงเชนเดยวกบชาวพทธ

ทมาชวยมสลมในงานตาง ๆ เปนประจา โดยไมผดหลกปฏบตทางศาสนา ไมวาจะเปนงาน

แตงงาน หรองานศพ เนองจากเปนพนองกน เปนเครอญาตกน จงรวมงานกนไดปกต แตจะไมรวม

พธกรรมทางศาสนากน เปนการมาเพอใหเกยรต มาชวยเหลอ มาใหกาลงใจซงกนและกน ซงเปน

เรองการดาเนนชวตประจาวน ไมใชเรองทางศาสนา

สาหรบประเดนเรองการรบประทานอาหาร โตะเหลบ กลาววาเปนทแนนอนวาการ

รบประทานอาหารแตกตางกนอยแลวระหวางไทยพทธกบไทยมสลม การทชาวไทยมสลมไม

รบประทานหม เนองจากเปนขอหามทกาหนดไวในคมภรอนกระอาน วาหมเปนสตยททาลายสจ

ธรรม ใจมองไมเหน กจะไมบรรลสจธรรม และแมหมเปนสงตองหามสาหรบชาวมสลม แตหากชาว

พทธรบประทาน ชาวมสลมกไมเคยหามปราม เพยงแตตองตวมสลมเอง และถอวาเปนเรองของ

ศาสนา และเปนสทธสวนบคคล ไมเคยนาประเดนเรองการรบประทานอาหารทแตกตางกนมาเปน

เงอนไขสรางความขดแยงในชมชน วฒนธรรมการแตงกาย ผชายมสลมสามารถเปลยนเปนแบบ

สากลได แตผหญงตองเครงครดกวา โดยจรง ๆ แลวหากเครงครดมากผหญงเวลาออกจากบาน

ตองไมเปดเผยสวนใดเลย ยกเวนตากบฝามอเทานน นอกนนตองปดบงใหมดชด แตปจจบนปลอย

ไปตามยคตามสมย เนองจากตองพบปะผคนมากขน จงใหแตงตามสมยนยมได แตยงคงตองมผา

56

คลมศรษะอยตลอดเวลา โตะเหลบ กลาววา ตนเองและครอบครวจะเครงครดในเรองการละหมาด

กบการรบประทานอาหาร สวนเรองการแตงกายจะไมคอยเครงครดเทาใดนก

การปกครองในชมชน โตะเหลบ กลาววา ผ นาสวนใหญจะเปนคนไทยพทธ ไมวาจะ

เปนกานน หรอนายกเทศมนตร แตจะมเทคนคการปกครองหรอการบรหาร โดยการแตงตงคน

มสลม เปนผ ชวย หรอสารวตรกานน หรอรองนายกฯ ซงทาใหการปกครองงายขนและไมเกด

ปญหาความขดแยงระหวางสองศาสนา สงทสาคญทสดในการปกครองคน คอ ความเขาใจ ถา

ผนาดและมความเขาใจ สงคมนนจะไมมปญหาและอยอยางเปนสข

โตะเหลบ กลาวถงวฒนธรรมรวมสองศาสนาในชมชนตะโหมด วา สงทแสดงถง

วฒนธรรมรวมทโดดเดนทสดของชมชนตะโหมด และเหนถงความกลมกลนทางวฒนธรรมสอง

ศาสนา คอ “ประเพณงานบญสองศาสนา” หรอทชาวมสลมเรยกวา “วนทาบญกโบ” หรอ “วน

ระหยา” ทจดขนทกวนท 15 เมษายน ของทกป ทศนยรวมนาใจไทยพทธ-มสลม (ควนทวดโตะ

ละหมาด) โดยในวนดงกลาวถอเปนประเพณงานบญสองศาสนา ซงเรมพธในเวลา 09.00 น. เรม

จากการทาพธกรรมของชาวมสลม คอ การทาดอา และขอพร ซงในระหวางมสลมประกอบ

พธกรรม ชาวพทธจะสงบนงและหนหนาไปทางศาลาประกอบพธของชาวมสลมเพอใหเกยรต แต

ไมไดรวมทาพธกรรม เมอชาวมสลมดาเนนการเสรจ ชาวพทธจะประกอบพธสงฆ ซงชาวมสลมจะ

สงบนงและหนหนามาทางศาลาประกอบพธของชาวพทธเพอใหเกยรตโดยไมไดรวมในพธกรรม

เชนกน เมอชาวพทธประกอบพธกรรมเสรจ พระสงฆจะฉนอาหารเพลไปพรอมกบการรบฟงการ

บรรยายหลกคาสอนของศาสนาอสลาม จากผนาศาสนาอสลาม จากนน ทงชาวพทธและมสลมจะ

รบประทานอาหารรวมกน (อาหารนากนมาเอง แตตองไมเปนของตองหามของฝายใดฝายหนง)

ระหวางนนพระภกษสงฆ จะเทศนาธรรม จากนนกจะรวมกนทาบญ หรอบรจาคเงน แลวนามา

รวมกน หลงเสรจพธกรรมกจะประกาศใหทราบวารวบรวมเงนทาบญ/เงนบรจาคไดเทาใด แลวนา

เงนทไดมาแบงกนคนละครงระหวางสองศาสนา เพอนาไปทานบารง ปรบปรง กจกรรมของแตละ

ศาสนาตอไป

เงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนาน

ในความเหนของโตะเหลบ เหนวา สงสาคญทสดคอความเปนเครอญาต ความสมพนธแบบพนอง

ทาใหเกดความรกสามคค ไมแบงแยกศาสนา และอกประการทรองลงมาคอ ตวผ นาชมชน

(ผปกครองหมบาน/ตาบล ผ นากลม/องคกร และผ นาศาสนา) ทมความเขาใจ และใชหลกการ

ปกครองเปนเรองการดแลมากกวาการควบคม สรางสมพนธทด ไมใหเกดความรสกแปลกแยก

แตสงทเปนขอกงวลของโตะเหลบ คอ 1) พฤตกรรมของคนในชมชนปจจบนเรมมอบายมขเขามา

57

ทาใหคนไมคอยสนใจเรองศาสนา โดยแนะนาวาตองปองกนโดยการสรางความศรทธาใหเกดขน

ในชมชน ใหคนในชมชนรจก “การรคณคน” “การรคณบรรพบรษ” โดยใหวดและมสยด เปนเสมอน

สญลกษณทสาคญทคอยยดเหนยวจตใจของคน ความสามคคหรอความกลมกลนระหวางสอง

ศาสนากจะมตลอดไป 2) ในความคดเหนของโตะเหลบเกรงวามสลมจะเอาเปรยบพนองชาวพทธ

มากเกนไป เนองจากมสลมทาอะไร ชาวพทธมาชวยเหลอไดตลอดทกงาน แตหากชาวพทธทา

อะไรบางงานชาวมสลมไมสามารถเขารวมหรอใหการชวยเหลอได ซงถาหากสงคมยงคงเขาใจกน

เหมอนในปจจบน ในอนาคตกไมมปญหา และ 3) มผ สบทอดแนวทางการดาเนนชวตชมชนสอง

ศาสนา ทมความรก สามคคกน นอยมาก ตองเรงสรางจตสานกและความเขาใจใหคนรนใหมไดสบ

ทอดตอไป

สดทาย โตะเหลบ ใหขอเสนอแนะเกยวกบแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงใน

สงคมไทยปจจบนวา

1) ชมชนตองมพนฐานความเปนเครอญาต แมจะไมใชญาตกนจรง กตองสงเสรมให

สงคมอยรวมกนแบบเครอญาต

2) ใหรจกแยกแยะระหวาง “สงคม” กบ “ศาสนา” กลาวคอ ใหเขาใจวาสงคม คอ วถ

การดาเนนชวตประจาวนทตองมการพบปะ พดคย ชวยเหลอกน แตศาสนา คอ ความเชอ ความ

ศรทธาทตองปฏบตตามหลกศาสนาของตน ซงตองแยกใหไดวาเปนคนละประเดนกน โดยเฉพาะ

ปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต ตองรจกแยกแยะใหได

3) ความขดแยงทางการเมอง กตองรจกแยกแยะใหไดวา เรองไหนเปนแนวคดทาง

การเมอง และเรองไหนเปนเรองสงคมทตองอยรวมกน ไมใชแนวคดฝกใฝคนละฝายกนแลวจะไมม

ปฏสมพนธกน หรอจะแตกหกกน สงคมจะอยไมได ถาไมรจกแยกแยะ กจะเผชญกบความขดแยง

อยเรอยไปไมจบสน

4.3.3 กรณตวอยางรายท 3 : พระครสงฆรตนวชาญ

พระครสงฆรตนวชาญ อาย 55 ป ผชวยเจาอาวาสวดตะโหมด และเจาคณะตาบลตะโหมด

จ บก าร ศก ษ า ท างธร รม ร ะดบนก ธรรม เ อก แ ละป ร ญ ญ าต ร น เ ท ศศาสต รบณ ฑ ต

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ปฏบตกจประจาวดตะโหมด หมท 4 ตาบลตะโหมด อาเภอตะ

โหมด จงหวดพทลง พระครฯ เปนลกหลานของชาวตะโหมด กาเนดและเตบโตอยในชมชนตะ

โหมดตลอดมา จนกระทงไดบวชเรยนจงไดครองสมณะเพศมาจนปจจบน

58

พระครฯ เลาถงประวตศาสตรความเปนมาของชมชนตะโหมดวา เดมชมชนตะโหมด

โดยเฉพาะบรเวณบานตะโหมด หมท 3 และหมท 4 ตาบลตะโหมด เคยเปนทอยถนฐานเดมของ

ชาวมสลมเตมพนท ซงผ เฒาผแกเลาวาผทมาบกเบกชมชนยคแรก ๆ คอชาวไทยมสลม และทตง

วดตะโหมดแหงนกเคยเปน “กโบ” หรอปาชาฝงศพของมสลมมากอน ตอมาเกดโรคระบาดในพนท

บรเวณน ชาวมสลมจงยายออกไปตงถนฐานหมบานรอบนอก และจากนนกมชมชนชาวพทธเขา

มาอาศยอยในพนทบรเวณนแทน

เมอกลาวถงความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ในทศนะของพระครฯ

มองวา ความกลมกลนมความเหนยวแนนมากในชมชนตะโหมด วฒนธรรมหลาย ๆ ดานทมการ

ทารวมกน ซงไมเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา โดยเฉพาะอยางยงวฒนธรรมการดาเนน

ชวตประจาวน ความสมพนธทางเครอญาต ทาใหเกดการชวยเหลอเกอกลกนมาตลอด ไมวาจะ

เปนการชวยเหลองานบญ งานสวนรวม หรองานสวนตวทไมเกยวของกบพธกรรมทางศาสนา กจะ

มการชวยเหลอ รวมงานกนระหวางชาวไทยพทธ และมสลมในชมชน ตางฝายตางไมรสกแปลก

แยก ไมขดแยงกน เนองจากไมเลอกปฏบตตอกน ใหเกยรตซงกนและกน และไมนาศาสนามาเปน

สงแบงกนระหวางความสมพนธของคนในชมชน ในชมชนแหงนมสลมเขาวดไดเปนเรองปกต ไหว

พระภกษไดเพอแสดงความเคารพแบบบคคลธรรมดาทวไป หรอเหมอนแสดงความเคารพผ ใหญ

แตไมบชาวตถซงเปนขอหามของศาสนาอสลาม และชาวพทธกเขาใจเปนอยางด กจกรรมของชาว

มสลม เจาอาวาสกใหการสนบสนนทน โดยเฉพาะในชวงเวลาทชาวมสลมตองเดนทางไป

ตางประเทศเพอแสวงบญ ชาวพทธจะมการระดมทนชวยเหลอไปสวนหนง ในขณะทกจกรรมของ

ชาวพทธ หรอกจกรรมตาง ๆ ทวดจดขน ชาวมสลมกจะมาชวยเหลอทงดานสงของ เงนทอง และ

แรงงาน ซงสงสาคญทสดในการชวยเหลอระหวางกนของทงสองศาสนา คอการเปนกาลงใจและให

เกยรตซงกนและกนนนเอง ซงหากประชาชนทงสองศาสนายงมทศนะทดและเขาใจกนดเชนน

ตลอดไป เชอวาชมชนตะโหมดจะยงคงความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาตอไป

พระครฯ กลาววา วฒนธรรมทเดนทสดทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรมใน

ชมชนสองศาสนาแหงน คอ “ประเพณงานบญสองศาสนา” หรอทเรยกภาษาชาวบานวา “งานบญ

บนควน” หรอ “พธไหวศพทวด” ณ ศนยรวมนาใจไทยพทธ-มสลม ของชมชนตะโหมด ซงเปนสถาน

ทตงของหลมฝงศพ “ทวดโตะละหมาด” ทเปนบรรพบรษของทงชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมใน

ชมชนตะโหมด จดขนในวนท 15 เมษายน ของทกป ซงเชอกนวาอาจเกดจากสมยกอนพนทชมชน

ตะโหมดหาไกลความเจรญ จงไดมการรวมตวกนในวนน เพอทาบญใหแกบรรพบรษ โดยในงาน

ดงกลาวน จะมการประกอบพธกรรมเพอแสดงความเคารพและอทศบญกศลใหบรรพบรษผลวงลบ

59

ของชาวชมชนทงชาวพทธและมสลม ชาวไทยพทธกบไทยมสลมจะประกอบพธกรรมในวนเดยวกน

และสถานทแหงเดยวกน แตจะแบงเวลากนประกอบพธกรรม และแบงพนทประกอบพธกรรม โดย

เนนดานบนจะเปนศาลาประกอบพธกรรมของชาวพทธ และเนนดานลางจะเปนศาลาประกอบ

พธกรรมของชาวมสลม ซงตองขออธบายวาไมไดเปนการประกอบพธกรรมรวมกน เนองจากเขาใจ

วาเปนขอหามทางศาสนา แตเหตทใชสถานทแหงเดยวกนและวนเดยวกน เนองจากเปนเครอญาต

กนและมบรรพบรษเดยวกนนนเอง เรมพธในเวลา 09.00 น. เปนพธกรรมของชาวมสลมกอน คอ

การทาดอา ซงในระหวางมสลมประกอบพธกรรม ชาวพทธจะสงบนงและหนหนาไปทางศาลา

ประกอบพธของชาวมสลมเพอใหเกยรต เมอชาวมสลมทาพธกรรมเสรจ ชาวพทธจะประกอบพธ

สงฆ ซงชาวมสลมจะสงบนงและหนหนามาทางศาลาประกอบพธของชาวพทธเพอใหเกยรต

เชนกน เมอชาวพทธประกอบพธสงฆเสรจ พระสงฆจะฉนอาหารเพลไปพรอมกบการบรรยายหลก

คาสอนของศาสนาอสลาม โดยผนาศาสนาอสลาม ซงหลกคาสอนทบรรยายนนจะเนนเรองความ

สามคค ความกลมเกลยวกนระหวางสองศาสนา ทสามารถอยรวมกนได จากนน ทงชาวพทธและ

มสลมจะรบประทานอาหารรวมกน โดยเปนอาหารทนากนมาเอง ซงเปนททราบกนวาอาหารท

นามาตองไมเปนของตองหามของฝายใดฝายหนง ระหวางนนพระภกษสงฆ จะเทศนาธรรม ซง

เนนธรรมะทเกยวกบความสามคคและความเขาใจกนระหวางสองศาสนาในชมชน เพอใหรบรไป

ถงลกหลานได จากนนกจะรวมกนทาบญ หรอบรจาคเงน แลวนามารวมกน แลวจะประกาศให

ทราบวารวบรวมเงนไดเทาใด แลวนาเงนทไดมาแบงกนคนละครงระหวางสองศาสนา เพอนาไป

ทานบารงกจกรรมของแตละศาสนาตอไป

พระครฯ เลาถงประวตการกอตงศนยรวมนาใจไทยพทธ-มสลม โดยใช “ควนทวดโตะ

ละหมาด” เปนสถานทตงน วาเกดจากการทากจกรรมรวมกนระหวางไทยพทธกบมสลม โดยใน

สมยกอนมคนจานวนไมมากนก เจาอาวาสวดตะโหมดจงมแนวคดเกยวกบการมสถานทตงทเปน

ศนยรวมใจระหวางประชาชนทงสองศาสนา จงไดจดหาไมมาทาเปนเสาหลก ปกเอาไวทควนทวด

โตะละหมาด โดยเชญทงชาวไทยพทธและมสลมทงอาเภอมารวมเปนเกยรตและเปนพยานในวน

ปกเสาหลกศนยรวมใจดงกลาว ซงชาวบานเหนพองตองกนและเปนทยอมรบของคนทงชมชน

เงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาในชมชนตะ

โหมดแหงน ในทศนะของพระครฯ มองวา เกดจากสงสาคญ 2 ประการ คอ

1) ความผกพนและเขาใจกนระหวางผ นาศาสนาทงสองศาสนา โดยการพดคย

ปรกษาหารอกนตอเนอง การพยายามผลกดนใหผ นาทางศาสนาทงสองศาสนาไดมการเทศนา

ธรรมและบรรยายหลกคาสอนทางศาสนาของทงสองศาสนาในงานประเพณงานบญสองศาสนา

60

ทาใหเกดความเขาใจกน ไมดถกหรอรงเกยจเดยดฉนทกน โดยเฉพาะอยางยง “โตะเหลบ” กบ พระ

ครฯ จะมความใกลชดกน เขาใจกน โตะเหลบเปนผ นาศาสนาอสลามทเขาใจหลกปฏบตทาง

ศาสนกจอยางถองแท และเขาใจวถการดาเนนชวตทางสงคมวาตองอยรวมกน ชวยเหลอกน

สามคคกน และเปนทยอมรบเชอถอของชาวมสลมในชมชนตะโหมด

2) ความเขาใจกนระหวางชาวไทยพทธและมสลมในชมชน อาจเนองมาจากสงคมแบบ

เครอญาต เนองจากทงไทยพทธและมสลมตางเปนเครอญาตกน บรรพบรษเดยวกน และม

ประกอบอาชพทคลายคลงกนหรอเหมอนกน มพนทประกอบอาชพใกลเคยงกน ทาใหใกลชดและ

ดแลกนตลอดมา

พระครฯ เลาวา เคยมคณะศกษาดงานเรองชมชนสองศาสนา จากสามจงหวดชายแดน

ภาคใต มาดงานทชมชนตะโหมด ซงม “ลงวรรณ” และ “โตะเหลบ” เปนวทยากรผบรรยาย แตจด

เวทบรรยายในวดตะโหมด คณะศกษาดงานทเปนชาวไทยมสลมบางรายไมยอมเขาในวด

เนองจากกลวเสยหายตอศาสนาของตน และขอใหวทยากรออกไปจดบรรยายทอนทไมใชในวด

โตะเหลบจงชแจงวา หากตองการจะเขาใจเกยวกบความรก ความสามคคในชมชนสองศาสนา

ตองสามารถเขาวดได ซงไมผดหลกปฏบตทางศาสนา คณะศกษาดงานกลมนนจงเขาใจและยอม

เขาวดได

เรองความขดแยงระหวางสองศาสนา พระครฯ กลาววา ในชมชนตะโหมดไมเคย

เกดขน มเพยงสถานการณเดยวทเกอบจะทาใหเกดความขดแยง คอ กรณบคคลภายนอกเขามา

พกอาศยในชมชน โดยเขามาเปนเขยหรอเปนสะใภ และพยายามถายทอดหรอสรางความคดให

คนในชมชนวาพทธกบมสลมจะทากจกรรมรวมกนในงานตาง ๆ ไมได เชน งานประเพณสอง

ศาสนา มสลมจะเขารวมไมได ผ นาในชมชนและผ นาศาสนาทงสองศาสนาตองพยายามสราง

ความเขาใจใหคนในชมชนวาเปนเรองเขาใจผด และเนนยาเรองสงคมยงตองอยรวมกน ชวยเหลอ

กนตอไป ชาวบานจงยอมเขาใจโดยใชเวลาไมนานนก ดวยพนฐานความสมพนธแบบเครอญาต

และอยรวมกนมานาน จงเขาใจเจตนาดซงกนและกน

สาหรบขอเสนอแนะการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน โดยเฉพาะ

ปญหาความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต พระครฯ แสดงความคดเหนวา ตองสงเสรม

แนวคดเกยวกบการแยกแยะประเดนระหวาง “กจกรรมสงคม” กบ “กจกรรมทางศาสนา” ซงในทาง

สงคม มนษยตองอยรวมกน ชวยเหลอกน และอยากใหดทเจตนาของการกระทา สวนหลกปฏบต

ทางศาสนากไมกาวกายหรอดถกกน สงคมกจะอยไดโดยสนต และสงบสข

61

4.3.4 กรณตวอยางรายท 4 : นายสม อกษรพนธ

นายสม อกษรพนธ หรอทชาวบานเรยกกนวา “กานนสม” ปจจบนอาย 59 ป ประกอบ

อาชพหลกเกษตรกรรม (สวนยางพารา/สวนผลไม) จบการศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพ

ชนสง (ปวส.) นบถอศาสนาพทธ เปนกานนตาบลตะโหมด พกอาศยบานเลขท 159/5 หมท 4

ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

กานนสม กลาวถงประวตศาสตรความเปนมาของชมชนตะโหมดวา ชมชนตะโหมดเกด

เกดขนมานานหลายป โดยการบกเบกของพนองมสลมเขามาตงถนฐาน โดยม “โตะหมด” เปนผนา

การบกเบก และตงถนฐานเปนไทยมสลมรอยละ 100 ในพนท จนกระทงเกดโรคระบาด ชาวมสลม

จงอพยพยายถนไปบกเบกหมบานรอบนอก และตอมาชาวไทยพทธเขามาอยในพนทบรเวณบาน

ตะโหมดแทน มการเลาสบตอกนมาวาบรเวณทตงวดตะโหมดปจจบน เปนทตงของกโบ หรอปาชา

ฝงศพชาวไทยมสลมสมยกอน สวนในบรเวณพนทหมท 7 บานควนอนนอโม ในปจจบนนน

สมยกอนเปนทพกอาศยของคนไทยพทธ ตอมามชาวมสลมเขาไปตงถนฐานเรอยมาจนกระทงเปน

พนทหมบานของชาวไทยมสลมเกอบเตมพนทในปจจบน แสดงใหเหนวาสมยกอนมการตงถนฐาน

เปลยนทอยกน ปจจบนสดสวนประชากรไทยพทธกบมสลมในตาบลตะโหมด มสดสวนใกลเคยง

กน และในบางหมบานกพกอาศยอยทงไทยพทธและไทยมสลม แตบางหมบานกเปนไทยพทธเตม

พนท หรอไทยมสลมเตมพนท

พนทการปกครอง ตาบลตะโหมดมทงหมด 12 หมบาน แบงเขตความรบผดชอบของ

องคกรปกครองสวนทองถนเปน 2 เขตเทศบาลตาบล ไดแก เทศบาลตาบลตะโหมด (ยกฐานะมา

จากสขาภบาลตาบลตะโหมด) ครอบคลมพนทบางสวนของหมท 3, 4, 9, 11, 12 ตาบลตะโหมด

และหมท 1, 2, 9 ตาบลคลองใหญ และเทศบาลตาบลเขาหวชาง (ยกฐานะมาจากองคการบรหาร

สวนตาบลตะโหมด) ครอบคลมเตมพนทของหมท 1, 2, 5, 6, 7, 8, 10 ตาบลตะโหมด และพนท

บางสวนของหมท 3, 4, 9, 11, 12 ตาบลตะโหมด ซงจะเหนไดวาในหมท 3, 4, 9, 11, 12 ตาบลตะ

โหมด เปนพนททบซอนระหวางสองเขตเทศบาล ซงทาใหเกดปญหาอปสรรคในการบรหารจดการ

ระดบทองถน ซงหากบรหารจดการไมด จะทาใหการพฒนาเกดความลาชา เนองจากงบพฒนา

ทองถนปจจบน ขนอยกบองคกรปกครองสวนทองถนเปนสวนใหญ แตในทางปกครองสวนภมภาค

ไมมปญหา เนองจากกานน/ผใหญบานรบผดชอบการปกครองตามเขตพนทหมบาน หรอตาบลท

ชดเจนอยแลว

กานนสม กลาววา ตระกลทเปนเครอญาตกนระหวางไทยพทธกบไทยมสลมและมมาก

ในชมชน ไดแก ตระกลขนจนทร และตระกลไพชานาญ การแตงงานระหวางไทยพทธกบไทยมสลม

62

สวนใหญเมอแตงงานกนแลวจะนบถอศาสนาอสลามมากกวานบถอศาสนาพทธ ชาวมสลมใน

ชมชนตะโหมด ไมถอเรองการปฏบตตอกนมากนก แมกระทงการถกเรยกวา “แขก” กไมถอ

เนองจากเปนทเขาใจในชมชนวาแขกเปนการเรยกชาวมสลมโดยทวไป แตหากไปเรยกในสาม

จงหวดชายแดนไมได เปนเรองละเอยดออนมาก การถอเรองทางศาสนาอาจไมคอยเครงครดนก

แตชาวตะโหมดจะถอเรองญาตพนองมาก และไมเคยมเหตการณขดแยงระหวางสองศาสนา เรอง

ความขดแยงในชมชนมบาง แตเปนเรองอน เชน เรองการจดสรรทดน ปญหาความขดแยงระหวาง

วยรน ซงผใหญบานสามารถไกลเกลย ประนประนอมได

ลกษณะเดนของความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา คอ ความสมพนธ

ทางสงคม ทอยกนแบบเครอญาต มการไปมาหาสกนมาตลอด การทามาหากนทเหมอนกน พก

อาศยและประกอบอาชพในพนทใกลเคยงกน เวลามงานตางๆ ของทงสองศาสนากจะชวยเหลอกน

ไมวาจะเปนงานสวนรวมหรองานสวนตว และลกษณะเดนอกประการหนงคอ การมประเพณงาน

บญสองศาสนา ซงจดขนในวนท 15 เมษายน ของทกป เปนวนททงไทยพทธและไทยมสลมมา

รวมตวกน ประกอบพธกรรมตามหลกศาสนาของตน (แยกปฏบต) เพออทศบญ กศล ไปใหบรรพ

บรษผลวงลบ ซงเปนบรรพบรษทงของชาวไทยพทธและชาวไทยมสลม ประเพณนเปนงานใหญ แต

ละปจะมผมารวมงานหลายพนคน สวนหนงอาจมาจากความแปลกทไมมปรากฏทใดวาชาวไทย

พทธ กบชาวไทยมสลม มารวมกนจดงานและประกอบพธกรรมในบรเวณพนทเดยวกน วนเดยวกน

เพอบรรพบรษเดยวกน โดยเงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรม และความกลม

เกลยวเหนยวแนนระหวางสองวฒนธรรมน เนองมาจากความเปนเครอญาต ทมบรรพบรษรวมกน

มการชวยเหลอกน และความเขาใจกนระหวางประชาชนและผ นาทงสองศาสนา โดยการดาเนน

ชวตประจาวนจะมการชวยเหลอกนระหวางวดกบมสยด เชน เวลามสยดจะจดงาน หรอทา

กจกรรมใด ๆ ทางวดจะชวยเรองเงนและอาหาร หรอในเวลาทางวดจะจดงานบญหรอกจกรรมงาน

ประเพณใด ๆ ทางมสยดหรอมสลมกจะมาชวยดวย หากไมสามารถชวยเรองเงนไดซงอาจขดกบ

หลกศาสนา แตจะมาชวยดานแรงงาน มาใหเกยรต มาเปนกาลงใจ ซงชาวพทธกเขาใจอยางด

การมสภาลานวดตะโหมด ถอเปนลกษณะเดนอกประการหนงทเออตอการสงเสรมให

เกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา เปนองคกรในชมชนทตงขนมาเองโดย

ชาวบานในชมชน ใชงบประมาณของคนในชมชนทงชาวไทยพทธและมสลมจะมาประชม หรอ

ประชาคมรวมกนทสภาลานวดแหงน เ พอพจารณากจกรรมหรองบประมาณตาง ๆ ม

คณะกรรมการสภาลานวดทดาเนนการบรหารจดการเปนรปธรรม เปนทยอมรบของประชาชนทง

ตาบล แตปจจบนคณะกรรมการสภาลานวดตะโหมดสวนใหญเปนคนรนเกา ซงหากไมมคนรน

63

หลงหรอเยาวชนเปนทายาทสบทอดงานนตอไป อาจทาใหการพฒนางานของสภาลานวดไมม

ความตอเนอง และอาจไมยงยนได ซงเปนความหวงใยอยางยงของคนในชมชน จงขอเสนอใหม

การถายทอดหรอกระตนใหคนรนหลงเหนความสาคญและใหความสนใจทจะดาเนนการสบตอไป

ขอเสนอแนะสาหรบแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน โดยเฉพาะปญหา

สามจงหวดชายแดนภาคใต ควรสรางความเขาใจระหวางสองฝาย หากเปนความขดแยงเรอง

ศาสนา ควรเรยกประชมหรอจดเวทพดคยกนระหวางผนาทางศาสนา เปดใจและยอมรบซงกนและ

กน หากเปนเรองการสรางสถานการณ ควรสงเสรมหรอกระตนใหคนในชมชนเขาใจกน รก สามคค

กน ไมหวาดระแวงกนเอง แลวจะเปนพลงไปสการตอตานผกอการรายทเขามาในพนทได

4.3.5 กรณตวอยางรายท 5 : นายสมบรณ ปนสวรรณ

นายสมบรณ ปนสวรรณ หรอทชาวบานทวไปเรยกวา “อาจารยสมบรณ” ปจจบนอาย

60 ป ประกอบอาชพหลกเกษตรกรรม (สวนยางพารา/สวนผลไม) และเปนขาราชการบานาญ จบ

การศกษาระดบปรญญาตร นบถอศาสนาพทธ มตาแหนงเปนประธานสภาวฒนธรรมอาเภอตะ

โหมด พกอาศยอยบานเลขท 250 หมท 11 ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

อาจารยสมบรณ เลาถงประวตศาสตรความเปนมาของชมชนตะโหมดวา ผ เฒาผแก

เลาสบตอกนมาวา ผบกเบกตงถนฐานในชมชนตะโหมดยคแรกคอ ชาวไทยมสลม ผ นามสลมคน

แรก คอ “โตะหมด” ซงไดนาชาวมสลมมาตงถนฐาน ณ บรเวณชมชนบานตะโหมดในปจจบน ซง

ทตงของวดตะโหมดในปจจบนคอทตงของกโบ (ปาชาของมสลม) ในสมยกอน ตอมาเกดโรค

ระบาดในพนทบรเวณน ชาวมสลมจงยายออกไปตงถนฐานหมบานรอบนอก และจากนนกมชมชน

ชาวพทธเขามาอาศยอยในพนทบรเวณนแทน

ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา คอ การอยรวมกนระวาง

ชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม มความชวยเหลอเกอกลกน โดยไมนาศาสนามาเปนสงกดกน

ความสมพนธ ยอมรบในสงทอกฝายนบถอ ดาเนนชวตตามปกตของสงคมทวไป โดยไมมความ

แปลกแยกเรองศาสนา เชนเดยวกบลกษณะของชมชนตะโหมดซงเปนชมชนสองศาสนาทอยกน

อยางสงบรมเยน เนองจากมวฒนธรรมการอย รวมกนตามวถการดาเนนชวตทตองมการ

ตดตอสอสารกน รกใคร ชวยเหลอกน โดยไมกาวกายในเรองหลกปฏบตทางศาสนา ซงถอเปน

ชมชนทมความกลมกลนทางวฒนธรรมแมจะนบถอคนละศาสนา

64

อาจารยสมบรณ กลาววา เงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรม

ระหวางสองศาสนาในชมชนตะโหมดแหงน คอ 1) ความเขาใจกนระหวางชาวไทยพทธและมสลม

ในชมชน เกยวกบวถการดาเนนช วตประจาวน และหลกปฏบตทางศาสนา 2) ลกษณะ

ความสมพนธทางสงคมทเปนเครอญาตกน ทาใหการพดคย หรอการตดตอระหวางกนเปนไปได

งาย ซงจะมการปลกฝงไปสรนลกรนหลานเสมอวาชาวไทยพทธกบมสลมในชมชนของเราเปนพ

นองกน สายเลอดเดยวกน และ 3) ความผกพนและเขาใจกนระหวางผนาศาสนาทงสองศาสนา ท

พยายามนาหลกธรรมคาสอนของศาสนาสรางความเขาใจใหแกชาวบาน และถอเปนบคคลสาคญ

ททาใหชาวบานเกดการยอมรบรวมกน

ผนาชมชน จะมบทบาทสาคญในการเปนผประสานงานและดแลความสงบเรยบรอย

ภายในชมชน เชน กานน เปนผมภาวะผนาสง เปนทยอมรบทงชาวไทยพทธและมสลม มเทคนคใน

การปกครองและมอบหมายการปกครองภายในตาบลทด ใหความเปนธรรม ทาใหชาวไทยมสลม

ไมรสกวาไมไดรบความเปนธรรม แมจะมผนาเปนชาวไทยพทธกตาม

วฒนธรรมทเดนทสดทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนาแหง

น คอ “ประเพณงานบญสองศาสนา” จดขนในวนท 15 เมษายน ของทกป ณ ศนยรวมนาใจไทย

พทธ-มสลม (บนควน) ทตงของหลมฝงศพ “ทวดโตะละหมาด” ทเปนบรรพบรษของทงชาวไทย

พทธและชาวไทยมสลมในชมชนตะโหมด ซงในสมยกอน กโบ กบ เมรเผาศพ ของชาวตะโหมดจะ

อยทเดยวกน โดยการรวมตวกนระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมในวนน เพอทาบญใหแก

บรรพบรษ จะมการประกอบพธกรรมเพอแสดงความเคารพและอทศบญกศลใหบรรพบรษผ

ลวงลบของชาวชมชนทงชาวพทธและมสลม ชาวไทยพทธกบไทยมสลมจะประกอบพธกรรมในวน

เดยวกนและสถานทแหงเดยวกน แตจะแบงพนทประกอบพธกรรม โดยเนนดานบนจะเปนศาลา

ประกอบพธกรรมของชาวพทธ และเนนดานลางจะเปนศาลาประกอบพธกรรมของชาวมสลม ซง

ไมไดเปนการประกอบพธกรรมรวมกน แตทใชสถานทแหงเดยวกนและวนเดยวกน เนองจากเปน

เครอญาตกนและมบรรพบรษเดยวกนนนเอง เรมพธในเวลา 09.00 น. เปนพธกรรมของชาวมสลม

กอน คอ การขอพรดอา ซงในระหวางมสลมประกอบพธกรรม ชาวพทธจะสงบนงและหนหนาไป

ทางศาลาประกอบพธของชาวมสลมเพอใหเกยรต เมอชาวมสลมทาพธกรรมเสรจ ชาวพทธจะ

ประกอบพธสงฆ ซงชาวมสลมจะสงบนงและหนหนามาทางศาลาประกอบพธของชาวพทธเพอให

เกยรตเชนกน เมอชาวพทธประกอบพธสงฆเสรจ พระสงฆจะฉนอาหารเพลไปพรอมกบการ

บรรยายหลกคาสอนของศาสนาอสลาม โดยผนาศาสนาอสลาม จากนน ทงชาวพทธและมสลมจะ

65

รบประทานอาหารรวมกน โดยเปนอาหารทนากนมาเอง (ตองไมเปนของตองหามของฝายใดฝายหนง)

ระหวางรบประทานอาหารรวมกนนนพระภกษสงฆ จะเทศนาธรรมไปดวย จากนนกจะรวมกน

ทาบญ หรอบรจาคเงน แลวนามารวมกน และประกาศใหทราบโดยทวกนวารวบรวมเงนไดเทาใด

แลวนาเงนทไดมาแบงกนคนละครงระหวางสองศาสนา เพอนาไปทานบารงกจกรรมของแตละ

ศาสนาตอไป

ในชมชนตะโหมดมความขดแยงกนบางในเรองตางๆ ระหวางบคคล เชน เรองทดน

เรองการทามาหากน เปนตน แตเปนเพยงความขดแยงเลกนอย ผ นาชมชนสามารถไกลเกลยและ

ประนประนอมใหยตได โดยไมเคยปรากฏวามความขดแยงระหวางศาสนา มเพยงสถานการณ

หนง เกดขนเมอประมาณ 2 ป ทผานมา มบคคลภายนอกเขามาพกอาศยในชมชน โดยเขามาเปน

เขยหรอเปนสะใภ และพยายามสรางความเขาใจผดใหคนในชมชนวาพทธกบมสลมจะทากจกรรม

รวมกนไมได ซงกยอมรบวาในพธกรรมทางศาสนาจะเขารวมกนไมได แตในการดาเนนวถชวต วน

งานตาง ๆ สามารถชวยเหลอกนได แตผ ทพยายามสรางความเขาใจผดกลบใหขอมลชาวบานวา

ตามหลกศาสนาไมสามารถเขารวมหรอชวยเหลอกนไดไมวาจะงานใด หรอกจกรรมใดกตาม

โดยเฉพาะประเพณสองศาสนา จะมการหามคนมสลมเขารวมดวย ผนาในชมชนและผ นาศาสนา

ทงสองศาสนาเมอทราบเรอง ไดพยายามสรางความเขาใจใหคนในชมชนวาเปนเรองเขาใจผด และ

เนนยาเรองความเปนเครอญาต สายเลอดเดยวกน ความเปนสงคม ทยงตองอยรวมกนตอไป อยา

ใหบคคลภายนอกทไมเขาใจวถชวตของเรา เขามาทาลายความสมพนธอนดของคนในชมชนทเคย

อยกนอยางสงบสข ซงชาวบานสวนใหญกยอมรบและเขาใจ โดยใชเวลาแกไขสถานการณไมนาน

นก เนองจากความสมพนธแบบเครอญาต เขาในความหวงดตอกน และอยรวมกนมานาน จงทาให

เขาสภาวะปกต

ในความเหนของ อาจารยสมบรณ เกยวกบขอเสนอแนะสาหรบแกไขปญหาความ

ขดแยงในสงคมไทยปจจบน ควรมแนวทางดงน

1) ทกคน ทกหนวยงาน ทกองคกร ไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน ตองมการยอมรบซง

กนและกน ไมวาจะเปนขอดอย หรอขอดกตาม

2) ตองไมทบถม หรอดถกกน ตองใหเกยรตซงกนและกน

3) สรางสงคมไทยใหเปนสงคมทมความรก ความเอออาทรตอกน

66

4.4 ผลการศกษาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนาในทศนะของคนในชมชน

จากการเกบขอมลในชมชน ทดาเนนการใน 2 ลกษณะ คอ การสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลท

สาคญ จานวน 15 คน และการจดสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม ๆ ละ 7 คน

รวมจานวน 14 คน โดยมผลการศกษาดงน

4.4.1 ขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน จากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน จานวน 15 คน เกยวกบลกษณะ

ความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนาในทศนะของผ ใหขอมล พบวา ผ ใหขอมล

แสดงทศนะทตรงกน คอ ความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนามลกษณะของการ

อยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม (รอยละ 86.7) การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสองศาสนา

(รอยละ 73.3) การทาบญรวมกน (รอยละ 60.0) การไปมาหาสกน (รอยละ 33.3) ความเขาใจ

และการศกษาเรยนรวฒนธรรมซงกนและกน (รอยละ 26.7) การทากจกรรมรวมกนไดโดยไมขด

กบหลกปฏบตทางศาสนา (รอยละ 20.0) และการรบเอาวฒนธรรมของอกฝายมาประยกตใช

โดยไมขดกบหลกศาสนา (รอยละ 13.3) ดงรายละเอยดตารางท 4.3

ตารางท 4.3 แสดงลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนสองศาสนาในทศนะของผใหขอมลทสาคญ

ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมฯ จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

การอยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม 13 86.7

การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสองศาสนา 11 73.3

การทาบญรวมกน 9 60.0

การไปมาหาสกน 5 33.3

ความเขาใจและการศกษาเรยนรวฒนธรรมซงกนและกน 4 26.7

การทากจกรรมรวมกนไดโดยไมขดกบหลกปฏบตทางศาสนา 3 20.0

การรบเอาวฒนธรรมของอกฝายมาประยกตใชโดยไมขดกบ

หลกศาสนา

2 13.3

*หมายเหต ผใหขอมล 1 คน ใหขอมลหลายประเดน/หลายเรอง

67

จากขอมลขางตน จะเหนไดวาผ ใหขอมลทสาคญในชมชน แสดงทศนะเกยวกบ

ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา โดยมงเนนประเดนความสมพนธทาง

สงคมเปนสาคญ ซงไดแก การอยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม การชวยเหลอเกอกลกน

ระหวางสองศาสนา การทาบญรวมกน และการไปมาหาสกน

4.4.2 ขอมลจากการจดสนทนากลม

จากการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม ๆ ละ 7 คน (รวมจานวน

14 คน) พบวา ผ เขารวมสนทนากลมทง 2 กลม มทศนะหรอมมมองทคลายคลงกนเกยวกบ

ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา และคอนขางสอดคลองกบผใหขอมลท

สาคญในชมชน ซงสรปไดดงน

กลมท 1 มความเหนพองกนวาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา ม 3 ประเดนเรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) การอยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม

2) การทาบญรวมกน

3) การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสองศาสนา

กลมท 2 มความเหนพองกนวาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา ม 4 ประเดนเรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) การทาบญรวมกน

2) การอยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม

3) การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสองศาสนา

4) ความเขาใจและการศกษาเรยนรวฒนธรรมซงกนและกน

4.5 ผลการศกษาเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถง

ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

จากการเกบขอมลในชมชน ทดาเนนการใน 2 ลกษณะ คอ การสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลท

สาคญ และการจดสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน โดยมผลการศกษาเกยวกบประเภทของ

วฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด ดงน

68

4.5.1 ขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน

จากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน จานวน 15 คน เกยวกบประเภท

ของวฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด พบวา

ผ ใหขอมลแสดงทศนะทสอดคลองกน กลาวคอ ประเภทวฒนธรรมรวมสองศาสนาทเหนชดเจน

ทสดคอ ประเพณงานบญสองศาสนา (รอยละ 100.0) รองลงมา คอ การนบถอบรรพบรษ

เดยวกน (รอยละ 93.3) การใหเกยรตซงกนและกน (รอยละ 86.7) การทาบญรวมกน (รอยละ

86.7) การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ) (รอยละ 73.3) การดาเนนชวตประจาวนรวมกน

(รอยละ 73.3) การชวยเหลอ/ไปมาหาสกน (รอยละ 53.3) การประกอบอาชพทเหมอนกน

(รอยละ 46.7) และการพกอาศยในชมชนเดยวกน (รอยละ 26.7) ดงรายละเอยดตารางท 4.4

ตารางท 4.4 แสดงผลการศกษาจากผใหขอมลทสาคญในชมชน เกยวกบประเภทของ

วฒนธรรมรวมสองศาสนาทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

ประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนาฯ จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

ประเพณงานบญสองศาสนา 15 100.0

การนบถอบรรพบรษรวมกน 14 93.3

การใหเกยรตซงกนและกน 13 86.7

การทาบญรวมกน 13 86.7

การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ) 11 73.3

การดาเนนชวตประจาวนรวมกน 11 73.3

การชวยเหลอ/ไปมาหาสกน 8 53.3

การประกอบอาชพทเหมอนกน 7 46.7

การพกอาศยในชมชนเดยวกน 4 26.7

*หมายเหต ผใหขอมล 1 คน ใหขอมลหลายประเดน/หลายเรอง

69

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ผ ใหขอมลทสาคญในชมชน แสดงความคดเหน

สอดคลองไปในทศทางเดยวกนเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา โดยทกคนใหขอมล

วา “ประเพณงานบญสองศาสนา” เปนประเภทวฒนธรรมรวมสองศาสนาทเหนไดชดเจนทสดใน

ชมชน และประเภทวฒนธรรมรวมทเหนไดชดเจนเชนกน ไดแก การนบถอบรรพบรษเดยวกน การ

ใหเกยรตซงกนและกน การทาบญรวมกน การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ) และการ

ดาเนนชวตประจาวนรวมกน

4.5.2 ขอมลจากการจดสนทนากลม

จากการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม พบวา ผ เขารวมสนทนา

กลมทง 2 กลม ใหขอมลเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนาสอดคลองกบผ ใหขอมลท

สาคญในชมชน ซงสรปไดดงน

กลมท 1 มความเหนพองกนเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา จานวน 5

ประเภท เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ประเพณงานบญสองศาสนา

2) การนบถอบรรพบรษเดยวกน

3) การใหเกยรตซงกนและกน

4) การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ)

5) การประกอบอาชพทเหมอนกน

กลมท 2 มความเหนพองกนเกยวกบประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา จานวน 7

ประเภท เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ประเพณงานบญสองศาสนา

2) การนบถอบรรพบรษเดยวกน

3) การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ)

4) การใหเกยรตซงกนและกน

5) การดาเนนชวตประจาวนรวมกน

6) การประกอบอาชพทเหมอนกน

7) การพกอาศยในชมชนเดยวกน

70

4.6 ผลการศกษาความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหาร

จดการความขดแยง

จากการเกบขอมลในชมชนตะโหมด ทงจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญ และการ

จดสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน ไดขอมลผลการศกษาความขดแยงทางวฒนธรรมระหวาง

สองศาสนาและการบรหารจดการความขดแยงในชมชนตะโหมด ดงน

4.6.1 ขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน

จากการสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลทสาคญในชมชน จานวน 15 คน เกยวกบความ

ขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหารจดการความขดแยง พบวา ผ ใหขอมลสวน

ใหญใหขอมลสอดคลองกนวา ไมเคยมความขดแยงทางวฒนธรรมสองศาสนา (รอยละ 73.3) และ

บางคนใหขอมลวา มความขดแยงเพยงเลกนอยในประเดนทคนนอกชมชนเขามาสรางความเขาใจ

ผดเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา แตไมถงกบขดแยงรนแรง สามารถจดการใหปกตได (รอยละ

26.7)

สาหรบวธการบรหารจดการความขดแยง ในความคดเหนของผ ใหขอมลทง 15 คน ให

ขอมลวาหากเกดกรณความขดแยงระหวางสองศาสนา จะมวธการบรหารจดการ คอ ผ นาศาสนา

เปนผสรางความเขาใจแกชมชนทงพทธและมสลม (รอยละ 100.0) ใชความเปนเครอญาตสราง

ความเขาใจกน (รอยละ 60.0) และการพดคย เจรจากนอยางเปดเผย โดยผ นาชมชนเปนผ

ควบคมดแล (รอยละ 33.3) ดงรายละเอยดตารางท 4.5

71

ตารางท 4.5 แสดงผลการศกษาความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการ

บรหารจดการความขดแยง ขอมลจากผใหขอมลทสาคญในชมชน

ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

ไมเคยเกดความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา 11 73.3

เกดกรณบคคลภายนอกชมชนเขามาสรางความเขาใจผด 4 26.7

การบรหารจดการความขดแยง จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

ผนาศาสนาเปนผสรางความเขาใจแกชมชนทงพทธและมสลม 15 100.0

ใชความเปนเครอญาตสรางความเขาใจกน 9 60.0

การพดคย เจรจากนอยางเปดเผย โดยผนาชมชนเปนผประสาน

ควบคม และดแล

5 33.3

*หมายเหต ผใหขอมล 1 คน ใหขอมลหลายประเดน/หลายเรอง

4.6.2 ขอมลจากการจดสนทนากลม

จากการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม พบวา ผ เขารวมสนทนา

กลมทง 2 กลม ใหขอมลเกยวกบความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหารจดการ

ความขดแยง พบวา ผ เขารวมสนทนาทง 2 กลม ใหขอมลตรงกนวา ไมเคยเกดความขดแยงทาง

วฒนธรรมระหวางสองศาสนา แตหากเกดความขดแยงขน มความเหนพองกนวาจะดาเนนการ

บรหารจดการความขดแยงใน 2 วธการ เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ผ นาศาสนาเปนผสรางความเขาใจแกชมชนทงพทธและมสลม

2) ใชความเปนเครอญาตสรางความเขาใจกน

72

4.7 ผลการศกษาเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความ

กลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

จากการเกบขอมลในชมชนตะโหมด ทงจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญ และการ

จดสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน ไดขอมลผลการศกษาเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาให

ชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ดงน

4.7.1 ขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน

จากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน จานวน 15 คน เกยวกบเงอนไข

ความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

พบวา ผ ใหขอมลใหความเหนสอดคลองในทศทางเดยวกน คอ ชมชนตะโหมดเปนลกษณะ

ความสมพนธทางสงคมแบบเครอญาต (รอยละ 100.0) การยดถอบรรพบรษเดยวกน (รอยละ

100.0) ความเขาใจซงกนและกน (รอยละ 100.0) พนฐานของคนในชมชนทรกความสงบและ

ชวยเหลอกน (รอยละ 86.7) ผ นาเขมแขง มภาวะผ นาและมวสยทศน (รอยละ 80.0) การเชอถอ

และยอมรบในตวผ นา (รอยละ 80.0) ความผกพนใกลชดกนระหวางผ นาทางศาสนา (รอยละ

66.7) การใหอสระทางความคดโดยไมกดกนทางศาสนา (รอยละ 60.0) การประกอบอาชพทตอง

พงพาอาศยกน (รอยละ 46.7) ความรความเขาใจเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา (รอยละ 46.7)

การรจกแยกแยะระหวางวถการดาเนนชวตกบเรองศาสนา (รอยละ 40.0) และผใหญปฏบตตนเปน

แบบอยางทดใหเดกเหนเปนตวอยาง (รอยละ 40.0) ดงรายละเอยดตารางท 4.6

73

ตารางท 4.6 แสดงผลการศกษาเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมด

เกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา จากผใหขอมลทสาคญ

เงอนไขความสาเรจทสาคญฯ จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

ลกษณะความสมพนธทางสงคมแบบเครอญาต 15 100.0

การยดถอบรรพบรษเดยวกน 15 100.0

ความเขาใจซงกนและกน 15 100.0

พนฐานของคนในชมชนทรกความสงบและชวยเหลอกน 13 86.7

ผ นาเขมแขง มภาวะผนาและมวสยทศน 12 80.0

การเชอถอและยอมรบในตวผนา 12 80.0

ความผกพนใกลชดกนระหวางผนาทางศาสนา 10 66.7

การใหอสระทางความคดโดยไมกดกนทางศาสนา 9 60.0

การประกอบอาชพทตองพงพาอาศยกน 7 46.7

ความรความเขาใจเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา 7 46.7

การรจกแยกแยะระหวางวถการดาเนนชวตกบเรองศาสนา 6 40.0

ผใหญปฏบตตนเปนแบบอยางทดใหเดกเหนเปนตวอยาง 6 40.0

*หมายเหต ผใหขอมล 1 คน ใหขอมลหลายประเดน/หลายเรอง

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ผ ใหขอมลทสาคญในชมชน แสดงความคดเหน

สอดคลองไปในทศทางเดยวกนเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกด

ความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ซงขอมลหลกทไดจากการศกษานน ประเดน

เรองความเปนเครอญาต การมบรรพบรษเดยวกน และความเขาใจซงกนและกนในชมชน เปน

เงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาในชมชนตะโหมด

74

4.7.2 ขอมลจากการจดสนทนากลม

จากการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม พบวา ผ เขารวมสนทนา

กลมทง 2 กลม ใหขอมลเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความ

กลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ทคอนขางสอดคลองกบผ ใหขอมลทสาคญในชมชน

ซงสรปไดดงน

กลมท 1 มความเหนพองกนเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะ

โหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา 6 ประเดน เรยงตามลาดบ

ความสาคญ ดงน

1) ลกษณะความสมพนธทางสงคมแบบเครอญาต

2) ความเขาใจซงกนและกน

3) พนฐานของคนในชมชนทรกความสงบและชวยเหลอกน

4) การยดถอบรรพบรษเดยวกน

5) ความผกพนใกลชดกนระหวางผนาทางศาสนา

6) ผนาเขมแขง มภาวะผนาและมวสยทศน

กลมท 2 มความเหนพองกนเกยวกบเงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะ

โหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา 6 ประเดน เรยงตามลาดบ

ความสาคญ ดงน

1) ลกษณะความสมพนธทางสงคมแบบเครอญาต

2) การยดถอบรรพบรษเดยวกน

3) พนฐานของคนในชมชนทรกความสงบและชวยเหลอกน

4) ผ นาเขมแขง มภาวะผนาและมวสยทศน

5) ความรความเขาใจเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา

6) ความผกพนใกลชดกนระหวางผนาทางศาสนา

4.8 ผลการศกษาปญหา/อปสรรค/สถานการณวกฤตทเกดขนในชมชนและ

การแกไขปญหา

จากการเกบขอมลในชมชนตะโหมด ทงจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญ และการ

จดสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน ไดขอมลผลการศกษาเ กยวกบปญหา/อปสรรค/

สถานการณวกฤตทเกดขนในชมชนและการแกไขปญหา ดงน

75

4.8.1 ขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน

จากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน จานวน 15 คน เกยวกบปญหา/

อปสรรค/สถานการณวกฤตทเกดขนในชมชน พบวา ผ ใหขอมลมความเหนตรงกนวาปญหาท

สาคญทเรมเกดขน และเปนขอกงวลของชมชน ไดแก คนรนหลงไมคอยสนใจทจะสบทอดใน

เรองสงคมสองศาสนา (รอยละ 53.3) ปญหาอบายมขจากภายนอก (เชน ยาเสพตด การพนน)

นบวนยงเขาสชมชนมากขน (รอยละ 40.0) และประเดนเรองครภมปญญา ทนบวนจะยงหายไป

จากชมชน (รอยละ 26.7)

สาหรบแนวทางหรอวธการแกไขปญหา ผใหขอมลมความเหนสอดคลองกนวา ควรเรม

จากระบบการศกษาซงตองจดชวโมงเรยนเรองชมชนสองศาสนาในหลกสตรใหนกเรยนไดเรยนร

(รอยละ 66.7) สอดแทรกเทคนควธการสอนทจะกระตนเยาวชนเกดความสนใจและอยากเรยนร

(รอยละ 33.3) การสรางกจกรรมใหเยาวชนเขามามสวนรวม (รอยละ 26.7) กาหนดกจกรรมสอง

ศาสนาในโรงเรยน ใหเดกไดเรยนรและฝกปฏบตจรง (รอยละ 26.7) ผ ใหญตองแสดงพฤตกรรม

แบบอยางทดใหแกเดกและเยาชน (รอยละ 26.7) และผนาชมชนควรเฝาระวงดแลเอาใจใสชมชน

มากขน (รอยละ 20.0) ดงรายละเอยดตารางท 4.7

ตารางท 4.7 แสดงผลการศกษาเกยวกบปญหา/อปสรรค ทเกดขนในชมชน และแนวทาง

แกไขปญหา

ปญหา/อปสรรค ทเกดขนในชมชน จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

คนรนหลงไมคอยสนใจทจะสบทอดในเรองสงคมสองศาสนา 8 53.3

ปญหาอบายมขจากภายนอกชมชน 6 40.0

ครภมปญญานบวนจะยงหายไปจากชมชน 4 26.7

76

ตารางท 4.7 แสดงผลการศกษาเกยวกบปญหา/อปสรรค ทเกดขนในชมชน และ

แนวทางแกไขปญหา (ตอ)

แนวทางแกไขปญหา/อปสรรค จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

จดชวโมงเรยนเรองชมชนสองศาสนาในหลกสตร 10 66.7

ใชเทคนควธการกระตนเยาวชนใหเกดความสนใจและอยากเรยนร 5 33.3

การสรางกจกรรมใหเยาวชนเขามามสวนรวม 4 26.7

ใหเดกไดเรยนรและฝกปฏบตจรง 4 26.7

ผใหญตองแสดงพฤตกรรมแบบอยางทดใหแกเดกและเยาชน 4 26.7

ผ นาชมชนควรเฝาระวงดแลเอาใจใสชมชนมากขน 3 20.0

*หมายเหต ผใหขอมล 1 คน ใหขอมลหลายประเดน/หลายเรอง

4.8.2 ขอมลจากการจดสนทนากลม

จากการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม พบวา ผ เขารวมสนทนา

กลมทง 2 กลม ใหขอมลเกยวกบปญหา/อปสรรค/สถานการณวกฤตทเกดขนในชมชน ทตรงกน

ใน 3 ประเดน เรยงตามลาดบความสาคญดงน

1) ปญหาอบายมขจากภายนอกชมชน

2) คนรนหลงไมคอยสนใจทจะสบทอดในเรองสงคมสองศาสนา

3) ครภมปญญานบวนจะยงหายไปจากชมชน

สาหรบแนวทางแกไขปญหาผเขารวมสนทนากลมทง 2 กลม ใหขอมลโดยสรปดงน

กลมท 1 มความเหนพองกนใน 3 แนวทาง เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ผ นาชมชนควรเฝาระวงดแลเอาใจใสชมชนมากขน

2) ใหเดกไดเรยนรและฝกปฏบตจรง

3) การสรางกจกรรมใหเยาวชนเขามามสวนรวม

77

กลมท 2 มความเหนพองกนใน 4 แนวทาง เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ผ นาชมชนควรเฝาระวงดแลเอาใจใสชมชนมากขน

2) ผใหญตองแสดงพฤตกรรมแบบอยางทดใหแกเดกและเยาชน

3) ใหเดกไดเรยนรและฝกปฏบตจรง

4) จดชวโมงเรยนเรองชมชนสองศาสนาในหลกสตร

4.9 ผลการศกษาเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงใน

สงคมไทยปจจบน

จากการเกบขอมลในชมชนตะโหมด ทงจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญ และการ

จดสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน ไดขอมลผลการศกษาเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางการ

แกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน ดงน

4.9.1 ขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทสาคญในชมชน

จากการสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลทสาคญในชมชน จานวน 15 คน เกยวกบ

ขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน พบวา ผ ใหขอมลแสดง

ความคดเหนสอดคลองในแนวทางเดยวกน คอ เหนควรสรางความเขาใจและแยกแยะประเดน

ระหวางสงคมกบศาสนา (รอยละ 80.0) การใหเกยรตซงกนและกน (รอยละ 80.0) สรางจตสานก

ใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง (รอยละ 66.7) ลดอตตาหรอความเปนตวตนในบคคลลง

(รอยละ 53.3) ยดถอในเรองความรก สามคค และมคณธรรม (รอยละ 53.3) จดเวทพดคยสราง

ความเขาใจกน (รอยละ 46.7) และทกบคคล หนวยงาน องคกร ไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน

ตองใหการยอมรบซงกนและกน (รอยละ 13.3) ดงรายละเอยดตารางท 4.8

78

ตารางท 4.8 แสดงผลการศกษาเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความ

ขดแยงในสงคมไทยปจจบน จากผใหขอมลทสาคญในชมชน

แนวทางแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทย จานวน*

(n = 15)

รอยละ

(100)

สรางความเขาใจและแยกแยะประเดนระหวางสงคมกบศาสนา 12 80.0

การใหเกยรตซงกนและกน 12 80.0

สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง 10 66.7

ลดอตตาหรอความเปนตวตนในบคคลลง 8 53.3

ยดถอในเรองความรก สามคค และมคณธรรม 8 53.3

จดเวทพดคยสรางความเขาใจกน 7 46.7

ใหการยอมรบซงกนและกน 2 13.3

*หมายเหต ผใหขอมล 1 คน ใหขอมลหลายประเดน/หลายเรอง

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ผ ใหขอมลทสาคญในชมชน แสดงความคดเหน

สอดคลองไปในทศทางเดยวกนเกยวกบแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

ซงเปนแนวทางทมงเนนการแกทตวบคคล นนคอ การปรบปรงลกษณะนสยและพฤตกรรมของคน

ไทย ไมวาจะเปนเรองการแยกแยะประเดนระหวางสงคมกบศาสนา การใหเกยรตซงกนและกน

สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง การลดอตตาหรอความเปนตวตนในบคคล

ลง หรอแมกระทงเรองการยดถอในเรองความรก สามคค และมคณธรรม

4.9.2 ขอมลจากการจดสนทนากลม

จากการสนทนากลมระหวางบคคลในชมชน จานวน 2 กลม พบวา ผ เขารวมสนทนา

กลมทง 2 กลม ใหขอมลเกยวกบแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

โดยสรปดงน

79

กลมท 1 มความเหนพองกนใน 5 แนวทาง เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ควรใหเกยรตซงกนและกนในสงคม

2) สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง

3) แยกแยะประเดนระหวางสงคมกบศาสนา

4) ลดอตตาหรอความเปนตวตนในบคคล

5) ยดถอในเรองความรก สามคค และมคณธรรม

กลมท 2 มความเหนพองกนใน 4 แนวทาง เรยงตามลาดบความสาคญ ดงน

1) ควรใหเกยรตซงกนและกนในสงคม

2) แยกแยะประเดนระหวางสงคมกบศาสนา

3) ลดอตตาหรอความเปนตวตนในบคคล

4) สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง

4.10 สรปและวเคราะหความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

4.10.1 สรปผลการศกษาในภาพรวม

จากการศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา กรณศกษาชมชน

ตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง สามารถสรปความคดเหนและทศนะของคนในชมชน

เกยวกบลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ประเภทของวฒนธรรมรวมสอง

ศาสนาทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรม ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

และการบรหารจดการความขดแยง เงอนไขความสาเรจสาคญททาใหชมชนตะโหมดเกดความ

กลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ปญหา อปสรรค สถานการณวกฤตทเกดขนในชมชน

และการแกไขปญหา รวมถงขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทย

ปจจบน ไดดงน

ในทศนะของคนในชมชนตะโหมดเหนวาการอยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม

การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสองศาสนา การทาบญรวมกน การไปมาหาสกน ความเขาใจ

และการศกษาเรยนรวฒนธรรมซงกนและกน การทากจกรรมรวมกนไดโดยไมขดกบหลกปฏบต

ทางศาสนา และการรบเอาวฒนธรรมของอกฝายมาประยกตใชโดยไมขดกบหลกศาสนา

ทงหมดนคอ ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนาแหงน โดยคนในชมชน

มองวา ประเภทวฒนธรรมรวมสองศาสนาทสาคญและโดดเด นของช มชนตะโหมด คอ

ประเพณงานบญสองศาสนา การน บถอบรรพบรษเดยวก น การใหเกยรตซงก นและก น

80

การทาบญรวมกน การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ) การดาเนนชวตประจาวนรวมกน

การชวยเหลอ/ไปมาหาสกน การประกอบอาชพทเหมอนกน และการพกอาศยในชมชนเดยวกน

ซงเงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนานน คนในชมชน

เหนวา เกดจากชมชนตะโหมดเปนชมชนทมลกษณะความสมพนธทางสงคมแบบเครอญาต มการ

ยดถอบรรพบรษเดยวกน คนในชมชนทงสองศาสนามความเขาใจซงกนและกน คนในชมชนม

พนฐานจตใจทรกความสงบและชวยเหลอกน มผ นาชมชนเขมแขง (มภาวะผ นาและมวสยทศน)

ซงคนสวนใหญมความเชอถอและยอมรบในตวผนา คนในชมชนมการประกอบอาชพทตองพงพา

อาศยกน นอกจากน ยงเกดจากความผกพนใกลชดกนระหวางผ นาทางศาสนา การใหอสระทาง

ความคดโดยไมกดกนทางศาสนา มความรความเขาใจเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา โดยรจก

แยกแยะระหวางวถการดาเนนชวตกบเรองศาสนา และผใหญในชมชนปฏบตตนเปนแบบอยางทด

ใหเดกเหนเปนตวอยาง

สาหรบประเดนความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา คนในชมชนให

ขอมลโดยสรปไดวาไมเคยมความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาทรนแรง หรอแตกหก ม

เพยงความขดแยงเลกนอยเกยวกบความเขาใจผดระหวางกน เนองจากบคคลภายนอกชมชนเขา

มาใหขอมลทคลาดเคลอนจากความเปนจรงเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา โดยผ นาศาสนาทง

สองศาสนาและผนาชมชน บรหารจดการความขดแยงทเกดขนนโดยวธการสรางความเขาใจแกคน

ในชมชนทงพทธและมสลม ใชความเปนเครอญาตสรางความเขาใจกน และจดใหมการพดคย

เจรจากนอยางเปดเผย

ขอมลจากบคคลในชมชน สามารถสรปปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตท

เกดขนในชมชนตะโหมดไดวา สงทเปนปญหาสาคญทมผลกระทบตอความยงยนของความ

กลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา คอ กรณคนรนหลงไมคอยใหความสนใจในการสบ

ทอดวฒนธรรมสองศาสนา ปญหาอบายมขจากภายนอก (เชน ยาเสพตด การพนน) ทนบวนยงเขา

สชมชนมากขน และประเดนเรองครภมปญญา ทนบวนจะยงหายไปจากชมชน โดยคนในชมชน

มองวาวธการแกไขปญหาทเกดขนน คอ ตองเรมตนจากระบบการศกษาโดยการจดชวโมงเรยน

เรองชมชนสองศาสนาในหลกสตรใหนกเรยนไดเรยนรในโรงเรยน สอดแทรกเทคนควธการสอนท

จะกระตนเยาวชนเกดความสนใจและอยากเรยนร สรางกจกรรมใหเยาวชนเขามามสวนรวมใน

ชมชน ใหเดกหรอเยาวชนไดเรยนรและฝกปฏบตจรง นอกจากน วธการแกปญหาทควรทาในทศนะ

ของคนในชมชน คอ ผใหญตองแสดงพฤตกรรมแบบอยางทดใหแกเดกและเยาชน และผ นาชมชน

ควรเฝาระวงดแลเอาใจใสชมชนมากขน

81

สาหรบความเหนและมมมองของคนในชมชนเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางการ

แกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบนนน คนในชมชนสวนใหญใหความเหนวาสงคมไทย

ควรปรบเปลยนพฤตกรรมและความคดของบคคล โดยควรควรสรางความเขาใจและแยกแยะ

ประเดนระหวางสงคมกบศาสนา ควรใหเกยรตซงกนและกน สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกน

แบบญาตพนอง ควรลดอตตาหรอความเปนตวตนในบคคลลง และควรยดถอในเรองความรก

ความสามคค รวมถงความมคณธรรม ทงน ทกบคคล หนวยงาน องคกร ไมวาจะเปนภาครฐหรอ

เอกชน ตองใหการยอมรบซงกนและกน โดยเหนควรดาเนนกจกรรมในเชงสรางสรรคเพอกระตน

และสรางความเขาใจระหวางบคคลในสงคม ไดแก การจดเวทพดคยสรางความเขาใจระหวางกน

4.10.2 วเคราะหผลการศกษา

เมอวเคราะหลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา กรณ

ชมชนตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง พบวามความสอดคลองตามลกษณะท เศรษฐพงศ

ดาคง (2544 : 21-22) กลาวไววา การผสมผสานทางวฒนธรรม คอ กระบวนการในการรวมกน

ของกลมชนทางสงคมและวฒนธรรมของกลมชนทมความแตกตางกนดานวฒนธรรมมาอยรวมกน

ในพนทเดยวกน ทาใหมการปฏสมพนธกนขนทางสงคมและวฒนธรรม ซงกอใหเกดการเชอมตอ

และการรบเอาวฒนธรรมซงกนและกน ทาใหเกดลกษณะรวมทางวฒนธรรมทงในแงแบบแผน

พฤตกรรม ความคด ทศนคต คานยม และความเชอตาง ๆ จนสามารถกอใหเกดความสมพนธทาง

สงคม ซงมสวนในการชวยลดความขดแยงในดานตาง ๆ ได อนสงผลใหสามารถอยรวมกนเปน

กลมชนหรอสงคมไดอยางสงบสข และเปนไปในทศทางเดยวกบท อมาวส อมพนศรรตน และคณะ

(2550 : 21) ไดศกษาไววา ชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมในพนทมการปรบเปลยนในทาง

วฒนธรรมหรอทเรยกวา การผสมผสานทางวฒนธรรม (acculturation) และการผสมกลมกลน

(assimilation) ไปมาหาสกน การรวมงานบญ งานศพ การแตงงานขามศาสนาอาจกลาวไดวาเกด

การแลกเปลยน การรบเอา วฒนธรรมของกลมชนทอยใกลเคยงกนหรอมความสมพนธตอกนเปน

การรบเอาวถปฏบตของวฒนธรรมอนทตางจากตนเขามาปรบประยกต เชน ประเพณกนเหนยว

(มาแกปโละ) งานบญงานบวช (มาแกแต) ทมทงชาวไทยพทธและชายไทยมสลม ดงนนจงเหนได

ชดเจนวาการปฏบตตนดานตาง ๆ ของชาวไทยทงมสลม และพทธในพนทบางสวนมความ

คลายคลงกน การศกษาเรยนร “วฒนธรรม” ทเขาเชอ คด ปฏบต จะทาใหเราเขาใจและรวาควร

ปฏบต ตอเขาทตางจากเราอยางไร

ปจจยหรอเงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา กรณชมชนตะโหมด วเคราะหไดวา เงอนไขทสาคญคอ ลกษณะความสมพนธทางสงคม

82

แบบเครอญาต การยดถอบรรพบรษเดยวกน คนในชมชนทงสองศาสนามความเขาใจซงกนและกน

คนในชมชนมพนฐานจตใจทรกความสงบและชวยเหลอกน มผนาชมชนเขมแขง (มภาวะผ นาและ

มวสยทศน) ซงคนสวนใหญมความเชอถอและยอมรบในตวผนา คนในชมชนมการประกอบอาชพ

ทตองพงพาอาศยกน ซงสอดคลองกบแนวคดเกยวกบการผสมผสานทางวฒนธรรมระหวางชาว

ไทยพทธกบชาวไทยมสลม ทสนทร นวกวน (2537 : 83-85) นาเสนอวาเกดขนจากปจจยตาง ๆ ท

สาคญ ไดแก ปจจยดานภมประเทศ ปจจยดานการศกษา ปจจยดานการเมอง ปจจยดานการรวม

ชาตพนธ ปจจย ดานการอย รวมกนในสงคมเกษตรอยางเดยวกน ปจจย ดานการใ ช

สาธารณประโยชนรวมกน และปจจยดานการเปลยนแปลงทางสงคมและความเจรญทางวทยาการ

ประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา ทสะทอนถงความกลมกลนทางวฒนธรรม

ระหวางสองศาสนาในชมชนตะโหมดทเหนเดนชดทสดคอ “ประเพณงานบญสองศาสนา” ซงเปน

ประเพณวนสงกรานตทคนในชมชนทงพทธและมสลมปฏบตสบทอดกนมาอยางยาวนาน

ประชาชนใหความสาคญและมสวนรวมดาเนนกจกรรมกนอยางเตมใจและภมใจในความเปน

ชมชนสองศาสนา ซงวเคราะหไดวาสอดคลองกบแนวคดของรชนกร เศรษโฐ (2532 : 129) ทกลาว

เกยวกบวฒนธรรมไทยไววา ประเภทของวฒนธรรมไทยทสาคญ ไดแก วฒนธรรมการสอ

ความหมาย วฒนธรรมอาหาร วฒนธรรมการแตงกาย วฒนธรรมการพกผอน วฒนธรรมการ

แสวงหาความสขทางจตใจและหลกเกณฑการดาเนนชวต และวฒนธรรมทเกยวกบประเพณ

สาคญของไทย อกทง ยงมความสอดคลองในประเดนการมสวนรวมของประชาชน ตามแนวคด

ของปรชญา เวสารตน (2528) ทกลาวไววา การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมตาง ๆ ของ

สงคมนน มใชเรองแปลกใหมประการใด ประชาชนเขารวมในกจกรรมทางการเมอง เศรษฐกจ และ

สงคมตลอดมานบตงแตเรมเกดชมชนมนษย สาหรบการนบถอบรรพบรษเดยวกน และการให

เกยรตซงกนและกน วเคราะหไดวาเปนประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา ทสะทอนถงความ

กลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาในชมชนตะโหมดทเหนไดชดเชนกน โดยประเดนการ

นบถอบรรพบรษเดยวกน ถอวาเปนวฒนธรรมเกยวกบคานยม ความเชอ สวนประเดนการให

เกยรตซงกนและกน ถอเปนวฒนธรรมการอยรวมกนของสงคม ซงทงหมดเปนวฒนธรรมทสะ

ทองในเชงบวก จงอาจเปนอกเหตผลหนงททาใหคนในชมชนตะโหมดอยรวมกนไดอยางสงบสข

เมอวเคราะหประเดนความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาในชมชนตะโหมด

จะเหนไดวา ประเดนความขดแยงมนอยมากหรอแทบไมมเลย ลกษณะความขดแยงทปรากฏ

ยงอยในระยะความขดแยงแฝง ( Latent Conflicts ) ตามแนวคดเกยวกบพฒนาการความขดแยง

ของวนชย วฒนศพท (2550 : 12-13) ทกลาวไววา ระยะนเปนขอพพาททมลกษณะของความมน

ตงทซอนตวอย ยงไมพฒนาเตมท และยงไมขยายตวจนเกดการแบงขวกนของผ ทขดแยง และถอ

เปนเรองดตอชมชนทสามารถบรหารจดการความขดแยงนนไดโดยใชระยะเวลาไมนาน ทาให

83

ความขดแยงนนเปนแคความขดแยงระยะเรมตนยงไมถงขนรนแรง ซงขนอยกบผนาศาสนาในการ

บรหารจดการความขดแยงดงกลาว

กลาวโดยสรป ชมชนตะโหมด เปนชมชนสองศาสนาทมพนฐานทางสงคมทสาคญ

คอ ความเปนเครอญาต ซงเปนเงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวาง

สองศาสนา และเกดประเพณงานบญสองศาสนา ทเปนวฒนธรรมรวมสองศาสนาซงถอเปน

สญลกษณของชมชน เปนเอกลกษณทโดดเดนและแปลกจากชมชนอนทเปนชมชนสองศาสนา

เชนกน และเมอชมชนมสญลกษณทเปนวฒนธรรมรวมสองศาสนา ประชาชนทงสองศาสนาจงม

ความชวยเหลอเกอกลกน ไมเกดความแปลกแยก ดาเนนชวตอยรวมกนอยางปกตสข แมจะม

ความขดแยงกนบาง แตไมรนแรงและสามารถจดการความขดแยงไดอยางสนเชงโดยใชระยะเวลา

ไมนานนก ซงรปแบบของชมชนตะโหมดสามารถสรปไดตามรปท 4.1

ภาพท 4.1 แสดงรปแบบสงคมในชมชนตะโหมด ทแสดงถงความกลมกลนทางวฒนธรรม

ระหวางสองศาสนา

ประเพณงานบญ

สองศาสนา

ชาวพทธ ชาวมสลม

วฒนธรรมรวมสองศาสนา

บทท 5

บทสรป และขอเสนอแนะ

การศกษาเรอง ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา กรณศกษาชมชน

ตะโหมด อาเภอตะโหมดในครงน มวตถประสงคดงน

1. เพอศกษาลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา : กรณชมชน

ตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

2. เพอศกษาเงอนไขความสาเรจททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

3. เพอศกษาปญหา อปสรรค ในการขบเคลอนชมชนสองศาสนาไปสความเปนหนง

เดยวกนและความกลมกลนทางวฒนธรรม

ในการศกษาครงน ไดเลอกใชวธการศกษาตามแนวทางการวจยเชงคณภาพ

(Qualitative Study) โดยเกบขอมลจากแหลงขอมล 2 ประเภท คอ แหลงขอมลประเภทเอกสาร

ไดแก ตารา เอกสาร งานวจย วทยานพนธ และสอสงพมพอน ๆ และแหลงขอมลประเภทบคคล

ไดแก การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) บคคลสาคญในชมชน (Key Informant) รวม

จานวน 15 คน ไดแก ผ นาชมชน ผนาศาสนาทง 2 ศาสนา และปราชญชาวบานทมความร ความ

เชยวชาญเกยวกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา และ การสนทนากลม

(Focus Group) ระหวางบคคลทเปนสมาชกของชมชนทงทนบถอศาสนาพทธและศาสนาอสลาม

2 กลม ๆ ละ 7 คน รวมจานวน 14 คน โดยทาการวเคราะหขอมลไปพรอมๆ กบการเกบขอมล

รวบรวมขอมลโดยอาศยเทคนคสามเสา (Triangulation) เปนแนวทางในการตรวจสอบความ

นาเชอถอของขอมล แลววเคราะหขอมลโดยยดหลกของตรรกะความสมเหตสมผล เทยบเคยง

แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ควบคไปกบขอมลทไดจากบรบทจากการใชสถตเชง

พรรณนาประกอบ (Descriptive Statistics) การบรรยาย การอธบาย และการสรปเชงวเคราะห

เกยวกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองสาสนา ทงในเรองลกษณะ เงอนไขความสาเรจ

ความขดแยงทางวฒนธรรม ปญหา อปสรรคของการขบเคลอนชมชนสองศาสนา ตลอดจน

ขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน โดยยดแนวทาง

ความสาเรจของชมชนตะโหมดเปนตวแบบ

85

5.1 สรปผลการศกษา

การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา กรณศกษาชมชนตะโหมด

อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง พบวา ผใหขอมลทสาคญในชมชนโดยการสมภาษณเชงลก เปนเพศชาย

มากกวาเพศหญง อายระหวาง 45 – 84 ป สวนใหญประกอบอาชพหลกเกษตรกรรม เปนผพก

อาศยแบบถาวรอยในชมชนตะโหมด มตาแหนงเปนผ นากลม/องคกรในชมชน และนบถอศาสนา

พทธ มากกวาศาสนาอสลาม สาหรบขอมลบคคลจากการจดสนทนากลม พบวา เปนเพศชาย

มากกวาเพศหญง อายระหวาง 33 – 80 ป สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม นบถอศาสนา

อสลามมากกวาศาสนาพทธ และเปนผพกอาศยแบบถาวรอยในชมชนตะโหมด

5.1.1 ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนาในทศนะของคนในชมชน

จากการสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลทสาคญในชมชน และการสนทนากลมระหวาง

สมาชกในชมชน สามารถสรปความคดเหนไดดงน ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

สองศาสนา คอ การอยรวมกนไดอยางปกตสขในสงคม การชวยเหลอเกอกลกนระหวางสอง

ศาสนา การทาบญรวมกน การไปมาหาสกน ความเขาใจและการศกษาเรยนรวฒนธรรมซงกน

และกน การทากจกรรมรวมกนไดโดยไมขดกบหลกปฏบตทางศาสนา และการรบเอาวฒนธรรม

ของอกฝายมาประยกตใชโดยไมขดกบหลกปฏบตทางศาสนา

5.1.2 ประเภทวฒนธรรมรวมสองศาสนาทสาคญและโดดเดนของชมชนตะโหมด

จากการสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลทสาคญในชมชน และการสนทนากลมระหวาง

สมาชกในชมชน ไดขอมลเกยวกบประเภทวฒนธรรมรวมสองศาสนาทสาคญและโดดเดนของ

ชมชนตะโหมด คอ ประเพณงานบญสองศาสนา การนบถอบรรพบรษเดยวกน การใหเกยรตซง

ก นและก น การทาบ ญรวมก น การชวยงานกน (เชน งานแตงาน งานศพ) การดาเนน

ชวตประจาวนรวมกน การชวยเหลอ/ไปมาหาสกน การประกอบอาชพทเหมอนกน และการพก

อาศยในชมชนเดยวกน ซงคนในชมชนจะใหความสาคญกบ “ประเพณงานบญสองศาสนา”

มากกวาเรองอน ๆ เนองจากเมอถามถงสงทบกบอกถงสญลกษณความเปนชมชนสองศาสนา ทก

คนจะตอบเรองนเปนเรองแรก ซงถอเปนเรองโดดเดนทสดในชมชนตะโหมด

86

5.1.3 เงอนไขสาคญททาใหเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา

จากการสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลทสาคญในชมชน และการสนทนากลมระหวาง

สมาชกในชมชน สามารถสรปความคดเหนไดดงน เกดจากชมชนตะโหมดเปนชมชนทมลกษณะ

ความสมพนธทางสงคมแบบเครอญาต มการยดถอบรรพบรษเดยวกน คนในชมชนทงสองศาสนา

มความเขาใจซงกนและกน คนในชมชนมพนฐานจตใจทรกความสงบและชวยเหลอกน มผ นา

ชมชนเขมแขง (มภาวะผนาและมวสยทศน) ซงคนสวนใหญมความเชอถอและยอมรบในตวผ นา

คนในชมชนมการประกอบอาชพทตองพงพาอาศยกน นอกจากน ยงเกดจากความผกพนใกลชด

กนระหวางผ นาทางศาสนา การใหอสระทางความคดโดยไมกดกนทางศาสนา มความรความ

เขาใจเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา โดยรจกแยกแยะระหวางวถการดาเนนชวตกบเรองศาสนา

และผใหญในชมชนปฏบตตนเปนแบบอยางทดใหเดกเหนเปนตวอยาง

5.1.4 ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาในชมชนตะโหมดและการบรหารจดการความขดแยง

จากการสมภาษณเชงลกและการสนทนากลม พบวา คนในชมชนใหขอมลโดยสรปได

วาไมเคยมความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาทรนแรง หรอแตกหก มเพยงความ

ขดแยงเลกนอยเกยวกบความเขาใจผดระหวางกน เนองจากบคคลภายนอกชมชนเขามาใหขอมล

ทคลาดเคลอนจากความเปนจรงเกยวกบหลกปฏบตทางศาสนา โดยผ นาศาสนาทงสองศาสนา

และผนาชมชน บรหารจดการความขดแยงทเกดขนนโดยวธการสรางความเขาใจแกคนในชมชนทง

พทธและมสลม ใชความเปนเครอญาตสรางความเขาใจกน และจดใหมการพดคย เจรจากนอยาง

เปดเผย

5.1.5 ปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตทเกดขนในชมชนตะโหมด และการแกไขปญหา

จากการใหขอมลของบคคลในชมชน พบวา สงทเปนปญหาสาคญทมผลกระทบตอ

ความยงยนของความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา คอ กรณคนรนหลงไมคอย

ใหความสนใจในการสบทอดวฒนธรรมสองศาสนา ปญหาอบายมขจากภายนอก (เชน ยาเสพตด

การพนน) ทนบวนยงเขาสชมชนมากขน และประเดนเรองครภมปญญา ทนบวนจะยงหายไปจาก

ชมชน โดยคนในชมชนมองวาวธการแกไขปญหาทเกดขนน คอ ตองเรมตนจากระบบการศกษา

โดยการจดชวโมงเรยนเรองชมชนสองศาสนาในหลกสตรใหนกเรยนไดเรยนรในโรงเรยน สอดแทรก

เทคนควธการสอนทจะกระตนเยาวชนเกดความสนใจและอยากเรยนร สรางกจกรรมใหเยาวชนเขา

มามสวนรวมในชมชน ใหเดกหรอเยาวชนไดเรยนรและฝกปฏบตจรง นอกจากน วธการแกปญหาท

ควรทาในทศนะของคนในชมชน คอ ผใหญตองแสดงพฤตกรรมแบบอยางทดใหแกเดกและเยาชน

และผนาชมชนควรเฝาระวงดแลเอาใจใสชมชนมากขน

87

5.1.6 ขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

คนในชมชนสวนใหญใหความเหนวาสงคมไทยควรปรบเปลยนพฤตกรรมและความคด

ของบคคล โดยควรควรสรางความเขาใจและแยกแยะประเดนระหวางสงคมกบศาสนา ควรให

เกยรตซงกนและกน สรางจตสานกใหคนในชาตอยรวมกนแบบญาตพนอง ควรลดอตตาหรอความ

เปนตวตนในบคคลลง และควรยดถอในเรองความรก ความสามคค รวมถงความมคณธรรม ทงน

ทกบคคล หนวยงาน องคกร ไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน ตองใหการยอมรบซงกนและกน โดย

เหนควรดาเนนกจกรรมในเชงสรางสรรคเพอกระตนและสรางความเขาใจระหวางบคคลในสงคม

ไดแก การจดเวทพดคยสรางความเขาใจระหวางกน

5.2 ขอเสนอแนะ

5.2.1 ขอเสนอแนะสาหรบการปฏบตภายในชมชน

5.2.1.1 ควรสงเสรมใหเดกและเยาวชนเขามามสวนรวม และเปนแกนนาสาคญใน

ประเพณงานบญสองศาสนา เชน การใหเยาวชนไดฝกเปนพธกรในพธการของประเพณงานบญ

สองศาสนา หรองานประเพณตาง ๆ ของชมชน เปนตน

5.2.1.2 นอกจากจะนาเรองชมชนสองศาสนาบรรจไวในหลกสตรในระบบโรงเรยนแลว

เหนควรเนนใหนกเรยน ซงเปนเยาวชนผ สบทอดภมปญญาและวฒนธรรมสองศาสนาในอนาคต

ไดเรยนรและฝกปฏบตในสถานการณจรง เชน ฝกใหเยาวชนเปนวทยากรบรรยายเกยวกบชมชน

สองศาสนา กรณทหนวยงานหรอชมชนภายนอกเขามาศกษาดงานภายในชมชน

5.2.1.3 ควรสรางจตสานกเกยวกบความรก ความสามคค ความกลมกลน และความ

ภมใจในกลมเกลยวความเหนยวแนนภายในชมชน โดยใชความโดดเดนของชมชนตะโหมดเปน

เครองมอในการปลกฝง เชน สภาลานวดตะโหมด สงคมแบบเครอญาต เปนตน เพอใหเดกและ

เยาวชนเลงเหนถงประโยชนและสงด ๆ ทเกดขน

5.2.1.4 ในชมชนตะโหมดมผ นาชมชน ผ นาศาสนาทเปนทงคนเกงและด จานวน

คอนขางมาก จงควรใหการยกยองและใหรางวลอยางเปนรปธรรม เพอเปนกาลงใจในการปฏบต

หนาทของผนา และเปนแบบอยางทดแกคนในชมชน ทงยงสรางแรงจงใจใหคนในชมชนไดเหนถง

ความด ความนาเชอถอ ศรทธาของคนทปฏบตตนด

5.2.1.5 ควรสงเสรมใหลกหลานทออกไปศกษาเลาเรยนตางถนหรอในตวเมอง หนกลบมา

พกอาศยและประกอบอาชพในชมชนเมอจบการศกษา เพอสบสานความยงยนของชมชนตอไป

88

5.2.1.6 ควรฟนฟวฒนธรรมดงเดม ทเคยปฏบตกนมา เปนประโยชนและสะทอนวถ

ชวตดงาม เชน วฒนธรรมการทาสวนเครอญาต กลาวคอ ในทดน 1 แปลงของตายาย หรอป ยา

สามารถทาสวนผลไม (โดยเฉพาะสวนทเรยน) ไดหลายครอบครวในวงศตระกลเดยวกน และเขา

ไปเกบรบประทานกนไดทงสวน เนองจากเปนทสวนรวมของตระกล ซงชาวตะโหมดเรยกสวน

แบบนวา “สวนรวม”

5.2.1.7 ควรจดกจกรรมสองศาสนา ทสามารถทาใหเดกและเยาวชนเขาวดหรอมสยด

ไดบอยครงมากขน

5.2.1.8 ควรอนรกษประเพณงานบญสองศาสนาของชมชนตะโหมด ใหคงอยและสบ

ทอดตอไปอยางยงยน

5.2.2 ขอเสนอแนะสาหรบเปนแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทย

5.2.2.1 หนวยงานภาครฐทเกยวของ ควรเรงสงเสรมและสรางความเขาใจแกประชาชน

ใหรจกการแยกแยะประเดนระหวาง “การดาเนนวถชวตประจาวน” เชน การไปมาหาส การ

ประสานงาน การชวยเหลอกน กบ “กจกรรมตามหลกความเชอ หรอกจกรรมทางศาสนา” ซงเปน

เรองละเอยดออน และอาจเกยวของกบวถการดาเนนชวตในบางเรอง แตตองแยกแยะใหได

5.2.2.2 กรณการขดแยงทางความคด ควรสงเสรมใหคนไทยรกกนแบบเครอญาต

เขาใจความคดเหนทแตกตางกน ไมแสดงออกถงการดถกความคดเหนของอกฝาย และไมควรแบง

พรรคแบงพวกตามขวการเมอง จนถงขนแตกหกกน

5.2.2.3 ควรหนหนาเขาหากน เพอเผชญกบความจรงในวกฤตทเกดขนกบสงคมไทย

ยอมรบและรวมกนแกไขปญหาวกฤตตาง ๆ

5.2.2.4 ผนาทางการเมองหรอพรรคการเมองไมควรใหความสาคญกบนโยบายประชา

นยมมากเกนไป เพยงแคเพอเอาชนะการเลอกตง หรอเพอทาใหสงคมรบรวานโยบายทประกาศไว

สามารถทาไดจรง แตไมใสใจกบผลกระทบทางลบระยะยาวทอาจเกดขนกบประเทศชาตตอไป

5.2.2.5 ภาครฐไมควรมงกระตนหรอพฒนาดานเศรษฐกจมากเกนไป ควรสงเสรมภม

ปญญาทองถน ประเพณ วฒนธรรมตามแบบแผนการดาเนนชวตทดงาม และการดาเนนชวตตาม

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอสรางสงคมอยเยนเปนสขอนจะนาไปสความยงยนทาง

วฒนธรรม สงคมและเศรษฐกจตอไป

89

5.2.3 ขอเสนอแนะสาหรบแนวทางการวจย

5.2.3.1 ควรทาการศกษาเปรยบเทยบทศนะเรองความกลมกลนทางวฒนธรรมระหวาง

สองศาสนา ในแตละพนท โดยอาจเปรยบเทยบระหวางชมชนตะโหมดกบชมชนอนทมการอย

รวมกนทงสองศาสนา หรอชมชนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต จะทาใหเหนทศนะตอความ

กลมกลนทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาทหลากหลาย ภายใตบรบทชมชนทแตกตางกน เพอ

นาไปประยกตใชในแตละพนทไดอยางเหมะสม

5.2.3.2 ควรศกษาเกยวกบความเปนธรรมทางสงคมในชมชนสองศาสนา เพอเรยนร

มมมองหรอทศนะของคนในชมชนสองศาสนาเกยวกบความเปนธรรมทางสงคมภายในชมชน และ

หาวธการเสรมสรางความเปนธรรมในชมชน

5.2.3.3 ควรศกษาเกยวกบการความกลมกลนทางวฒนธรรมหรอความผสมผสานทาง

วฒนธรรมในชมชนหลายเชอชาต เพอเรยนรความหลากหลายทางวฒนธรรมในสงคมไทย

5.2.4 ขอเสนอแนะสาหรบหนวยงานทเกยวของ

5.2.4.1 หนวยงานทเกยวของ ควรนาเอาขอมลทไดจากการศกษาในครงน ไปประยกตใช

เพอวางแผนแนวทางการสบสานความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา ซงเปน

วฒนธรรมทดงามทสมควรสบทอดตอไป

5.2.4.2 หนวยงานทเกยวของ ควรรบฟงจากความคดเหนและขอเสนอแนะจากทศนะ

ของประชาชนในชมชนเปนหลก เพอนาไปกาหนดแนวทางการสงเสรม สนบสนน และสบทอด

ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

5.2.4.3 หนวยงานทเกยวของ ควรเปนสวนสาคญในการสรางความรความเขาใจ

เกยวกบหลกความเชอ แนวคด และหลกปฏบตทางศาสนาทกศาสนา ใหแกประชาชนในชมชน

สองศาสนา เพอการอยรวมกนอยางสนตสข

บรรณานกรม

กรมการพฒนาชมชน. 2553. แนวความคดเกยวกบชมชนและแผนชมชน. กรงเทพมหานคร :

กระทรวงมหาดไทย.

กรณา แดงสวรรณ. 2553. การเสรมสรางความสมานฉนทในสงคม : บทบาทของพยาบาลวชาชพ

ในจงหวดชายแดนภาคใต. วารสารมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร.

2 (มกราคม - เมษายน) : 16 - 17.

กว รกษพลอรยคณ. 2546. การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมยานตลาดพล.

วทยานพนธสานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏธนบร.

กลยาณมตร. 2553. วฒนธรรมชาวพทธ. คนวนท 25 กนยายน 2555 จาก http://www. -

kalyanamitra.org/culture/index.culture.php.

กาญจนา แดงมณ. 2541. ศกษาความขดแยงและการผสมผสานทางวฒนธรรมระหวาง

ชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม ในอาเภอสะเดา จงหวดสงขลา. วทยานพนธ

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ.

การณ ทองรกษ. ผใหญบานหมท 4 ตาบลตะโหมด. 2555 (18 พฤศจกายน). การสมภาษณ

งามพศ สตยสงวน. 2546. สงคมและวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จานง อดวฒนสทธ และคณะ. 2543. สงคมวทยา. กรงเทพมหานคร : คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชนกมล ขนจนทร. 2552. ประวตศาสตรชมชนตะโหมด. มหาวทยาลยราชภฏภเกต (เอกสารอดสาเนา).

โชคชย วงษตาน. 2545. ทาความเขาใจวฒนธรรมมสลมเบองตน. เอกสารวจยสถาบนสนตศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน.

ณรงค ดดง. 2541. หลกกฎหมายและวฒนธรรมอสลาม. ปทมธาน : สานกอธการวทยาลย

การปกครอง.

ณรงค เสงประชา. 2539. พนฐานวฒนธรรมไทย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพพทกษอกษร.

นธ เอยวศรวงศ. 2548. ประวตศาสตร ชาต ปญญาชน. กรงเทพมหานคร : มตชน

บญชอบ เพชรหน. กรรมการมลนธพระครอทศกตตยาทร. 2555 (24 ตลาคม). การสมภาษณ

ประจวบ ทองรกษ. กรรมการสภาลานวดตะโหมด. 2555 (18 พฤศจกายน). การสมภาษณ

91

ประเวศ วะศ. 2546. วถมนษยในศตวรรษท 21 สภพภมใหมแหงการพฒนา. วารสารหมออนามย.

12 (มกราคม – กมภาพนธ) : 7 – 21.

ประเสรฐ แยมกลนฟ ง และคณะ. 2546. สงคมและวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร : สานกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปารชาต วลยเสถยร. 2541. เอกสารประกอบการศกษาวชา สค 651 ทฤษฎและหลกการ

พฒนาชมชน. กรงเทพมหานคร : คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พระครสงฆรตนวชาญ. เจาคณะตาบลตะโหมด. 2555 (23 ตลาคม). การสมภาษณ

พรดา เสมหมาด. สมาชกสภาเทศบาลตาบลตะโหมด. 2555 (25 ตลาคม). การสมภาษณ

รชนกร เศรษฐโฐ. 2532. โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรมไทย. กรงเทพมหานคร : บรษท

สานกพมพไทยวฒนาพานช จากด.

รนรดา พนธนอย. 2552. การดารงอย และปรบเปลยนอตลกษณทางชาตพนธของ

ประชาชนในสงคมพหวฒนธรรม : กรณศกษาชมชนบงกะแทว ตาบลในเมอง

อาเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธสาขาวชาสงคมศาสตรเพอการ

พฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

วรรณ ขนจนทร. รองประธานสภาลานวดตะโหมด. 2555 (23 ตลาคม). การสมภาษณ

วนชย วฒนศพท. 2550. ความขดแยง หลกการและเครองมอแกปญหา. ขอนแกน : โรงพมพ

ศรภณฑออฟเซท.

วทรย หนเสน. ผนากลมเกษตรกรรมวถพทธ. 2555 (25 ตลาคม). การสมภาษณ

วรตน ชวยชมชาต. รองประธานสภาวฒนธรรมอาเภอตะโหมด. 2555 (24 ตลาคม). การสมภาษณ

วระยทธ สายนาค และคณะ. 2550. โครงการยววจยประวตศาสตรทองถน : ประเพณ

ทาบญสองศาสนาบานตะโหมด. โรงเรยนประชาบารง สานกงานเขตพนทศกษา

พทลง (เอกสารอดสาเนา).

ศกด เพชรสข. กรรมการสภาวฒนธรรมอาเภอตะโหมด. 2555 (18 พฤศจกายน). การสมภาษณ

เศรษฐพงศ ดาคง. 2544. ศกษาประเพณทกอใหเกดการผสมผสานทางวฒนธรรมระหวาง

ชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลมในอาเภอปากพะยน จงหวดพทลง. วทยานพนธ

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ.

สถาบนสนตศกษา. 2551. โครงการเรยนรชมชนพหวฒน พทธไปมสยด มสลมไปวดทพทลง.

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ (เอกสารอดสาเนา).

92

สถตย เดนเพชรนอง. พนกงานเทศบาลตาบลตะโหมด. 2555 (25 ตลาคม). การสมภาษณ

สภาลานวดตะโหมด. 2543. ตะโหมดศกษา : หลกสตรทองถนชมชนตะโหมด. พทลง :

สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดภาคใต.

สม อกษรพนธ. กานนตาบลตะโหมด. 2555 (18 พฤศจกายน). การสมภาษณ

สมเกยรต บญชาพฒนศกดา. คณะทางานดานสงแวดลอมสภาลานวดตะโหมด. 2555

(24 ตลาคม). การสมภาษณ

สมบรณ จตสาระอาภรณ. ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยตาบลตะโหมด. 2555

(24 ตลาคม). การสมภาษณ

สมบรณ ปนสวรรณ. ประธานสภาวฒนธรรมอาเภอตะโหมด. 2555 (18 พฤศจกายน). การสมภาษณ

สวาท ทองรกษ. ทปรกษาสภาลานวดตะโหมด. 2555 (23 ตลาคม). การสมภาษณ

สญญา สญญาววฒน. 2551. ทฤษฎสงคมวทยา เนอหาและแนวการใชประโยชนเบองตน.

กรงเทพมหานคร : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สายณห จสวสด. สมาชกสภาเทศบาลตาบลตะโหมด. 2555 (18 พฤศจกายน). การสมภาษณ

สชาดา ยงเกยรตตระกล. 2545. รวมมตรชมชน ประชาคมทองถน. นนทบร : สานกวชาการ

กระทรวงสาธารณสข.

สนทร นวกวน. 2537. การผสมผสานทางวฒนธรรมระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม

ตาบลหนาถา อาเภอเมองยะลา จงหวดยะลา. วทยานพนธคณะมนษยศาสตร

และสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรจน ภาคใต.

สพรรณ ไชยอาพร. 2552. การวจยเชงคณภาพ แนวความคด วธการ และการประยกตใช.

กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร.

สพตรา สภาพ. 2533. สงคมวทยา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพานช จากด.

หะยเหลบ สาเหลม. กรรมการอสลามจงหวดพทลงและผ นาศาสนาอสลามในชมชนตะโหมด.

2555 (23 ตลาคม). การสมภาษณ

อดลย แกวคงธรรม. ประธานชมชนในโปะ-ทานา ในเขตเทศบาลตาบลตะโหมด. 2555 (24 ตลาคม).

การสมภาษณ

อธวฒน ธาดาศรสวสด. 2548. ความปรองดองระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลม

ศกษาเฉพาะกรณชมชนวดกลาง เขตบางกะป กรงเทพมหานคร. ภาคนพนธ

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

93

อภย สวรรณจนดา. ประธานชมชนวดตะโหมด. 2555 (24 ตลาคม). การสมภาษณ

อมาวส อมพนศรรตน และคณะ. 2550. การดแลอยางเอออาทรของนกศกษาพยาบาลตาง

วฒนธรรม : มมมองของพทธและมสลม. เอกสารวจยสวนบคคล วทยาลย

พยาบาลบรมราชชนน สงขลา.

อรพนท นะมาตร. 2542. คณภาพชวตดานชวตครอบครวและชวตชมชนของชาวไทยมสลม

ในชมชนชนบท : ศกษากรณตาบลวงประจน อาเภอควนโดน จงหวดสตล.

ภาคนพนธคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อาดช วารกล. 2547. ศกษาการผสมผสานทางวฒนธรรมระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม

บานนาทบ ตาบลนาทบ อาเภอจะนะ จงหวดสงขลา. วทยานพนธศลปศาสตร-

มหาบณฑต (ไทยคดศกษา) มหาวทยาลยทกษณ.

อทย หรญโต. 2519. สงคมวทยาประยกต. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร.

อทย เอกสะพง และคณะ. 2547. รายงานการวจยวฒนธรรมในการดารงชวตตามวถชาว

พทธในสามจงหวดชายแดนภาคใต. เอกสารวจย เสนอตอสถาบนสมทรรฐเอเชย-

ตะวนออกเฉยงใตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน.

ภาคผนวก

แบบสมภาษณเชงลก

การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา : กรณศกษาชมชนตะโหมด

ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

สาหรบบคคลสาคญในชมชน (Key Informant)

สวนท 1 ขอมลทวไป

ชอ-สกล………………………………………….....................….....……………………………....………

อาย......................ป อาชพ......................................................... การศกษา.......................................

ทอย ....................................................................................................................................................

การนบถอศาสนา .................................................... ตาแหนงในชมชน..................................................

ประสบการณทเกยวของกบหวขอวจย ....................................................................................................

........................................................................................................................................................

สวนท 2 ประเดนคาถาม (1) ประวตศาสตร ความเปนมา และลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมด

- ทานทราบประวตศาสตร ความเปนมาชมชนตะโหมดหรอไม หากทราบขอใหเลาวามความเปนมา

อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ทานทราบลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมดหรอไม หากทราบขอใหอธบายวาเปนอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

ภาคผนวก ก

(2) ความรเกยวกบวฒนธรรม และวถชวตชาวไทยพทธ และ ชาวไทยมสลม

- ตามความเขาใจของทาน เหนวาวฒนธรรม และวถชวตชาวไทยพทธโดยทวไปเปนอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ตามความเขาใจของทาน เหนวาวฒนธรรม และวถชวตชาวไทยมสลมโดยทวไปเปนอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(3) วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธ และชาวไทยมสลมในชมชนตะโหมด

- เทาททานทราบหรอพบเหนในชมชนตะโหมด คดวา วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธม

ลกษณะอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- เทาททานทราบหรอพบเหนในชมชนตะโหมด คดวา วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยมสลมม

ลกษณะอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(4) ความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาและการบรหารจดการความขดแยงในชมชนตะโหมด

- เทาททานทราบ ชมชนตะโหมด เคยมความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนาหรอไม ลกษณะ

ความขดแยงเปนอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- หากเคยมความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางสองศาสนา ชมชนมวธการบรหารจดการความขดแยง

นนอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(5) ความรเกยวกบความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา

- ตามความเขาใจของทาน เหนวา ความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนามลกษณะอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(6) ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

- เทาททานทราบ หรอตามททานสงเกตเหน ในชมชนตะโหมดมลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรม

ในชมชนสองศาสนาหรอไม อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(7) ประเภทของวฒนธรรมรวมสองศาสนา ในชมชนตะโหมดทแสดงถงความกลมกลนทาง

วฒนธรรม (ประเพณ /วถการดาเนนชวต/ ลกษณะความสมพนธในชมชน)

- ตามความเหนของทาน ทานคดวาวฒนธรรมรวมสองศาสนาประเภทใดของชมชนตะโหมด ทแสดงถง

ความกลมกลนทางวฒนธรรม

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(8) ลกษณะเดนของชมชนตะโหมดทเออตอการเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา

- ทานคดวาลกษณะเดนของชมชนตะโหมดทเออตอการเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนามอะไรบาง

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(9) เงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมใน

ชมชนสองศาสนา

- ทานคดวาอะไรเปนสงสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ผ นาชมชน (ภาวะผนา) และลกษณะความสมพนธภายในชมชน มสวนสาคญในความสาเรจของการ

เกดความกลมกลนทางวฒนธรรมสองศาสนาของชมชนตะโหมดหรอไม อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(10) ปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตทเกดขนในชมชนตะโหมด ทมผลกระทบตอความ

กลมกลนทางวฒนธรรม (ตงแตอดต จนถงปจจบน)

- เทาททานทราบ ชมชนตะโหมดเคยประสบปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตหรอไม

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ถาชมชนตะโหมดเคยประสบ ขอทราบวาลกษณะปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตนนเปน

อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ลกษณะปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตนนมผลกระทบตอความกลมกลนทางวฒนธรรม

หรอไม อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(11) ขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยปจจบน

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

แบบประเดนคาถามสนทนากลม (Focus Group)

การศกษาความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสองศาสนา : กรณศกษาชมชนตะโหมด

ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

(สาหรบกลมเปาหมายผเขารวมสนทนากลม)

สวนท 1 ขอมลทวไป 1. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

2. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

3. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

4. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

5. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

6. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

7. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

8. ชอ – สกล .............................................................................................อาย.............................ป

อาชพ..............................................................การนบถอศาสนา...................................................

ทอย ..............................................................................................................................................

ภาคผนวก ข

สวนท 2 ประเดนคาถามเพอการสนทนากลม

(1) ความเปนมา ประวตศาสตร และลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมด

- ทานทราบประวตศาสตร ความเปนมาชมชนตะโหมดหรอไม หากทราบขอใหเลาวามความเปนมา

อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ทานทราบลกษณะทางกายภาพของชมชนตะโหมดหรอไม หากทราบขอใหอธบายวาเปนอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(2) วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธ และชาวไทยมสลมในชมชนตะโหมด

- เทาททานทราบหรอพบเหนในชมชนตะโหมด คดวา วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยพทธม

ลกษณะอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- เทาททานทราบหรอพบเหนในชมชนตะโหมด คดวา วฒนธรรม และวถชวตของชาวไทยมสลมม

ลกษณะอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(3) ลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนตะโหมด

- เทาททานทราบ หรอตามททานสงเกตเหน ในชมชนตะโหมดมลกษณะความกลมกลนทางวฒนธรรม

ในชมชนสองศาสนาหรอไม อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(4) เงอนไขความสาเรจทสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชน

สองศาสนา

- ทานคดวาอะไรเปนสงสาคญ ททาใหชมชนตะโหมดเกดความกลมกลนทางวฒนธรรมในชมชนสอง

ศาสนา

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

(5) ปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตทเกดขนในชมชนตะโหมด ทมผลกระทบตอความ

กลมกลนทางวฒนธรรม (ตงแตอดต จนถงปจจบน)

- เทาททานทราบ ชมชนตะโหมดเคยประสบปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตหรอไม

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ถาชมชนตะโหมดเคยประสบ ขอทราบวาลกษณะปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตนนเปน

อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

- ลกษณะปญหา อปสรรค และสถานการณวกฤตนนมผลกระทบตอความกลมกลนทางวฒนธรรม

หรอไม อยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

ประวตผเขยน

ชอ ชอสกล นางสาวเรณมาศ รอดเนยม

ประวตการศกษา รฐประศาสนศาสตรบณฑต (การบรหารงานบคคล)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ จงหวดสงขลา

ปทสาเรจการศกษา พ.ศ. 2544

ประสบการณการทางาน พ.ศ. 2552 – 2555

นกทรพยากรบคคลชานาญการ กองการเจาหนาท

กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย

พ.ศ. 2555 – ปจจบน

นกวชาการพฒนาชมชนชานาญการ

สานกงานพฒนาชมชนอาเภอเขาชยสน จงหวดพทลง