บทท 1

ภาพรวมการบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารทรพยากรมนษย แตเดมใชค าวา การบรหารงานบคคล (Personnel

Management) ซงมแนวความคดหลก กลาวคอ เปนหนาทหรอกจกรรมหนงของฝายบคคลทตอง

จดหาบคลากรทเหมาะสมกบต าแหนงงาน มาใหกบองคการเพอใหองคการไดใชประโยชนสงสด

และจายคาตอบแทน สวสดการตามความเหมาะสม บคคลเปนปจจยการผลตประเภทหนง ซง

จ าเปนตองจดหาเขาสระบบขององคการนนเอง

แตปจจบน นยมทจะกลาวถงวา บคลากรในองคการแทจรงแลวคอทรพยากรทมคณคา

ขององคการ เปนผสรางสรรคผลงานหรอผลผลตตางๆใหกบองคการ หากองคการตองการจะ

สรางสรรคผลงานหรอผลผลตทยงใหญ กควรตองพฒนาทรพยากรมนษยเสยกอน ตลอดจน

การธ ารงรกษาคนด คนเกงนนใหอยกบเราไดนานๆ ฉะนนนอกจากจะใหความส าคญในเรอง

ของกระบวนการสรรหา คดเลอกและบรรจแลว ยงตองค านงถงสขภาพกายและสขภาพจตดวย

เราจงเปลยนจากการใชค าวา “การบรหารงานบคคล” มาเปน “การบรหารทรพยากรมนษย”

เพอใหสอดคลองกบแนวคดใหมทใหความส าคญ ใหคณคากบ “มนษย” ในองคการมากขน

อยางไรกตามเราจะเหนวาปจจบนในหนวยงานหลายๆแหง ต าราวชาการหลายๆเลมยงคงใชค า

วา บรหารงานบคคล กขอใหเราเขาใจวาถงแมจะใชค าเรยกเดม แตกไดมการเปลยนหลกการ

หรอเปลยนแนวคด (Concept) ไปแลว คอ การบรหารทรพยากรมนษย นนเอง

ความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย

นกวชาการ หลายทาน ไดใหความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยไวหลากหลาย

ซงกมการพฒนาไปเรอยๆ ตามยคสมย เชน

การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการทผบรหารใชศลปะและกลยทธ

ด าเนนการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ

พรอมทงสนใจพฒนาและธ ารงรกษาใหสมาชกทปฏบตงานในองคการเพมพนความร

ความสามารถ มสขภาพกายและสขภาพจตทด ในการท างาน และยงรวมไปถงการแสวงหาวธการ

ทท าใหสมาชกในองคการ ทตองพนจากการท างานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอาย หรอเหตอน

ใดในงาน ใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางมความสข (พยอม วงศสารศร, 2542, หนา

153)

4

การจดการทรพยากรบคคล หมายถง กระบวนการทผบรหาร ผมหนาทเกยวกบงาน

บคลากร และ/หรอบคคลทเกยวของกบบคลากรขององคการ รวมกนใชความร ทกษะ และ

ประสบการณในการสรรหา การคดเลอกและบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหเขาปฏบตงาน

ในองคการ พรอมทงด าเนนการธ ารงรกษาและพฒนาใหบคลากรขององคการมคณภาพชวตการ

ท างาน (Quality of Work Life, QWL) ทเหมาะสม ตลอดจนเสรมสรางหลกประกนใหแก

สมาชกทตองพนจากการรวมงานกบองคการใหสามารถด ารงชวตในสงคมไดอยางมความสขใน

อนาคต (ณฏฐพนธ, 2542, หนา 3)

การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง (1) เปนการใชประโยชนจากทรพยากรมนษยของ

ธรกจเพอใหบรรลวตถประสงคขององคการ (2) เปนนโยบายและการปฏบตในการใชทรพยากร

มนษยของธรกจเพอใหบรรลวตถประสงคขององคการ (3) เปนกจกรรมทออกแบบเพอจดหา

ความรวมมอกบทรพยากรมนษยขององคการ (4) เปนหนาทหนงขององคการซงท าใหเกด

ประสทธผลสงสดจากการใชพนกงานเพอใหบรรลเปาหมายขององคการและเปาหมายเฉพาะ

บคคล (สมชาย หรญกตต, 2542, หนา 9)

การบรหารงานบคคล หมายถง เปนกระบวนการทท าใหไดคน ใชคนและบ ารงรกษาคนท

มประสทธภาพในการปฏบตงานในจ านวนทเพยงพอและเหมาะสม นนกคอหนาททางดานการรบ

สมคร การคดเลอก การฝกอบรม การพฒนาตวบคคล การรกษาระเบยบวนย การใหสวสดการ

และการโยกยายเปลยนแปลงต าแหนงงาน (เสนาะ ตเยาว, 2543, หนา 11)

กลาวโดยสรป กคอ “การบรหารทรพยากรมนษย ” (Human Resource Management)

หมายถง กระบวนการหนงของการบรหารจดการในองคการ ทเกยวของกบบคลากรในองคการ

กระบวนการดงกลาวจะประกอบดวยกจกรรมหลกๆ อนไดแก การวางแผนดานทรพยากรมนษย

ทมความสอดคลองกบวตถประสงคขององคการ การวเคราะหงาน การวางแผนก าลงคน การสรร

หาคดเลอกบคคลทมคณภาพ การบรรจและทดลองงาน การจายคาตอบแทน การปฐมนเทศ การ

ประเมนผล การดแลปฏบตเพอใหเกดขวญและก าลงใจในการท างาน เชนการใหความกาวหนา

การพฒนาและฝกอบรม การใหความปลอดภย สขภาพอนามยทด ตลอดจนสวสดการตางๆ

ทงนกเพอใหสามารถธ ารงรกษาทรพยากรมนษยทมคณภาพนนใหอยกบองคการของเราได

ยาวนาน

5

วตถประสงคของการศกษาวชา

1. วตถประสงคระดบสงคม (Societal Objectives)

ทรพยากรมนษยจดเปนทรพยากรทมความส าคญยงของสงคม ซงหมายความรวมถง

ระดบประเทศ และระดบโลก ประเทศตางๆตองการสรางทรพยากรบคคลทมคณภาพ ม

การศกษาสง และมคณธรรม เพราะทรพยากรมนษยทมคณภาพสงผลใหประเทศชาต

เจรญกาวหนา หลายๆประเทศเปนประเทศเลกๆ มทรพยากรการผลตไมมาก แตกลบเปน

ประเทศทมความเจรญกาวหนาและมความส าคญตอเศรษฐกจของโลก เชน ญปน สงคโปร เปน

ตน การศกษาและพฒนาทรพยากรมนษยเพอตอบสนองตอความตองการของสงคม

ประเทศชาต หรอระดบถอเปนวตถประสงคดานสงคม นนเอง

2. วตถประสงคระดบองคการ (Organizational Objectives)

ในระดบองคการ หรอหนวยธรกจกเชนเดยวกน องคการพยายามแสวงหาบคลากรท

เกงทสด ดทสดเทาทจะท าได การจะรบคนเขามาท างานตองผานกระบวนการสรรหา กระบวนการ

คดเลอก ยอมเสยเวลา คาใชจาย กเพอตองการใหไดคนทเหมาะสมทสด ทงน เพราะคนคอ ผใช

ทรพยากรการผลตตวอนๆ ในการสรางผลก าไรและชอเสยงใหองคการ ฉะนนหากองคการไดคน

มคณภาพแลว กจะท าใหองคการเจรญกาวหนา แขงขนกบองคการอนได และสรางชอเสยงใหกบ

องคการ

3. วตถประสงคระดบหนาท (Functional Objectives)

การบรหารทรพยากรมนษยนน เรายดหลกสมมตฐานทวา บคคลแตละคนมความ

สามารถไมเหมอนกน มความช านาญเฉพาะดาน จงเปนทมาของค าวา “Put The Right Man On

The Right Job” ในระดบฟงกชนหรอระดบหนาทนน แตละฝายงานกมความตองการบคลากรท

มความเชยวชาญในศาสตร หรอในสายอาชพของตน จงจะท าใหฝายนนๆ สามารถผลตผลงาน

อนมคณคาใหกบฝายงานของตนได

4. วตถประสงคระดบตวบคคล (Personal Objectives)

มนษยทกวนน มการพฒนาความสามารถไปมาก เพราะรมากขน อนเปนผลมาจาก

สงคมแหงการเรยนร ฉะนนบคคลแตละคนจะตองพฒนาตนเองใหเปน “ทรพยากรมนษยทม

คณคา” พฒนาศกยภาพ และความสามารถในการท างาน เพอสามารถคงอยในสงคมไดอยางม

คณคาเชนเดยวกน

การบรหารทรพยากรมนษยกบการบรหารจดการ

การจดการ หมายถง กระบวนการ กจกรรม หรอเทคนควธตางๆทผบรหารหรอผจดการ

องคการ น ามาใชในองคการ อยางมศลปะ กลาวคอตองใชทงความรเชงวชาการ และการ

ประยกตใชใหสอดคลองตามสถานการณหรอสภาพแวดลอมทเกยวของ ทงนกเพอใหภารกจของ

องคการสามารถส าเรจลลวงได และเปนไปตามวตถประสงคทองคการไดก าหนดไว

6

กระบวนการบรหารทรพยากรมนษยคอภารกจสวนหนงของกระบวนการจดการ ซง

ตอไปน จะไดอธบายถงกระบวนการจดการ

กระบวนการจดการ (Management Process) ประกอบไปดวยกระบวนการ 5 ขน

ไดแก

1. การวางแผน (Planning)

2. การจดองคการ (Organizing)

3. การจดองคการ (Staffing)

4. การสงการ (Leading) / การอ านวยการ (Directing)

5. การควบคม (Controlling)

การวางแผน เปนกระบวนการขนแรกซงมความส าคญอยางยง การวางแผน จะเกยวของ

กบการก าหนดวตถประสงค การประเมนสถานการณ (SWOT) อนน าไปสการเลอกหาวธการ

หรอกลยทธ และการก าหนดภารกจขององคการ เพอทจะท าใหองคการบรรลวตถประสงคได

ภารกจตางๆขององคการจะถกแบงออกเปนกลองงาน ซงจะสงผานไปเปนกระบวนการการจด

องคการ

การจดองคการ เปนกระบวนการซงตอเนองจากการวางแผน กลาวคอ ภารกจตางๆถก

แปลงเปนกจกรรมของงาน เปนกลองงานใหญและกลองงานยอย กจกรรมของงานตางๆเหลานน

ถกจดเรยงล าดบ และสรางความสมพนธของแตละงาน จนเกดเปนโครงสรางขององคการ

แตกลองงานยอยๆบางงานทมความส าคญรองลงมาอาจไมเหนในโครงสรางองคการ แต

กมกจกรรมงานนนเกดขน ซงโครงสรางขององคการจะถกสรางขนตามความเหมาะสมและ

สอดคลองกบปจจยแวดลอม และสภาวการณตางๆ ขององคการนนๆ โครงสรางองคการแสดง

ใหเหนถงลกษณะขององคการทเปนทางการ บงบอกถงล าดบความส าคญของงานเปนล าดบชน

และความเชอมโยงสมพนธกนของกลองงานทส าคญทงหมดในองคการ

การจดคนเขาท างาน เปนกระบวนการทใหไดมาซงทรพยากรบคคล อนถอวาเปน

ทรพยากรทส าคญทสด ในจ านวนทรพยากรหรอปจจยพนฐานขององคการ (4M’s : Man,

Money, Material, Management) เพอน าทรพยากรบคคลมาใสไวในกลองงานตางๆของ

องคการ ตอเนองจากขนตอนการจดองคการ การจดคนเขามาใสไวในกลองงานตางๆนน ยดหลก

ทวา “Put The Right Man On The Right Job” หมายถงการวางคนใหถกตองเหมาะสมกบ

งาน หลกการดงกลาว อยภายใตสมมตฐานทวา บคคลแตละคนมความสามารถ ความถนดไม

เทากน ท าใหตองเลอกงานใหเหมาะสมกบแตละบคคล เพอเปนการใชศกยภาพของคนใหเตมท

และเกดประโยชนสงสด

7

กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย จงมความเกยวของกบกระบวนการการจดคน

เขาท างานมากทสด หรอกลาวอกนยหนง การบรหารทรพยากรมนษยกคอการเจาะลก

รายละเอยดของกระบวนการการจดคนเขาท างานนนเอง

การสงการ หรอ การอ านวยการ จากการวางแผน จดองคการ และการจดบคคลเขา

ท างาน ท าใหในระบบมทงคนและงาน ท าอยางไรจงจะใหคนท างานไดอยางเตมประสทธภาพ ได

งานหรอไดผลผลตตามทองคการมงหวง ผบรหารจดการ จ าเปนตองศกษาภาวะผน า และสงท

ตองพงกระท าและพงค านงถง ผบรหารจดการตองทราบถงความตองการ การสรางแรงจงใจใน

การท างานของบคลากร และการจดการกบความขดแยงอนอาจเกดจากคนกบคน คนกบงาน

หรอแมแตงานกบงาน จะใชเทคนควธการใดจงจะท าใหงานกบคนผสมผสาน ควบคไปดวยกนได

อยางดทสด

การควบคม กระบวนการวางแผน จะไมเกดประโยชนอนใดเลย หากวาไมมการควบคม

กระบวนการควบคมถอวามความใกลชดเกยวพนธกบกระบวนการวางแผนมากทสด กลาวคอ

การควบคม หมายถง การเปรยบเทยบวาสงทไดปฏบตไปนนกบผลทไดออกมาตรงกบทได

วางแผนไวหรอไม เหมอนหรอตางกนอยางไร และมปญหาและอปสรรคใดๆเขามาเกยวของบาง

นนเอง ทงนจดมงหมายกเพอพยายามควบคมใหแผนเปนไปตามทก าหนดไว โดยใชเทคนคหรอ

เครองมอตางๆเขามาชวยควบคมในมาตรฐานดานตางๆ การควบคมท าใหทราบปญหาและ

อปสรรคทเกยวของ อกทงสามารถน าผลลพธทไดไปปรบปรงและพฒนาไดตอไป

กระบวนการทง 5 ขนตอน มลกษณะเปนวฎจกร (Cycle) ไมมการสนสด หมายความวา

เมอท าขนท 1 ถง 5 แลวมไดหยด แตตองมมการด าเนนการตอไปเรอยๆ คอตองวางแผนใหม

ทกครง เนองจากองคการ มไดอยโดดเดยวในระบบของสงคมโลก แตองคการอยภายใตกรอบ

ภายใตขอจ ากดของทงสภาพแวดลอมภายในองคการเอง และสภาพแวดลอมภายนอกองคการซง

รวมถงทงระดบประเทศ และระดบโลก นนจงเปนเหตผลวา ท าไม สภาพแวดลอมเปลยนไป

องคการจงตองเปลยนตาม

Planning

8

รปภาพท 1 แสดงวฎจกรกระบวนการจดการ 5 ขนตอน

ทมา (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 8)

การบรหาร หรอ การจดการ เปนวชาทเกยวกบ การน าเอาเทคนควธการจดการมาใชกบ

ทรพยากรอนขององคการอนไดแก เงน วสดอปกรณ และทรพยากรมนษย เพอใหเกดประโยชน

สงสด กลาวคอ ท าใหการด าเนนงานบงเกดประสทธภาพ (Efficiency) และประสทธผล

(Effectiveness) นนเอง

นพ ศรบญนาค (2546, หนา 1) กลาววา ประสทธภาพ หมายถง ผลทคมคาหรอก าไร

ทเกดจากการด าเนนงาน สวนประสทธผล หมายถง ความส าเรจทเกดจากการด าเนนงานและ

ประหยด เปนเรองของการรจกในเรองทจ าเปนตอการด าเนนกจการ

ววฒนาการความเปนมาของการบรหารทรพยากรมนษย

หลงจากทมการปฏวตอตสาหกรรม การสรางเครองจกรไอน าขน ทประเทศองกฤษเปน

แหงแรกของโลก ความเปนองคการกเรมเกดขน เพราะเมอมเครองจกร กตองมคนเขามา

ควบคม และดแลเครองจกร เกดเปนลกษณะขององคการเกดขน ตอมากเกดนกทฤษฎองคการ

ตางๆ เกดขนมากมายหลายทาน นกทฤษฎเหลานนพยายามแสวงหาหนทางทจะท าใหองคการ

สามารถสรางผลผลตใหไดมากขน ดขน เราจงแบงแนวคดของนกทฤษฎเหลานนออกเปน 3 ยค

ใหญๆ ดวยกน คอ

1. ยคดงเดม (Classical Theory / Classical Approach)

Organizing

Staffing Leading

Controlling

Management Process

9

เรยกวา เปนยคดงเดม หรอยค คลาสสค ในยคนนกทฤษฎสวนใหญเนนทเรองของ

ผลผลต ยงมไดเหนคณคาของคนมากเหมอนปจจบน มนษยเปนเพยงปจจยการผลตประเภท

หนงในปจจยการผลต 4M’s ซงอาจไมส าคญเทาเครองจกรเสยดวยซ า

1.1 การจดการเชงวทยาศาสตร (The Scientific Management) นกทฤษฎซงเปน

บดาการจดการเชงวทยาศาสตร คอ เฟดเดอรกค ดบเบลย เทเลอร (Frederick W. Taylor)

แนวคดนน าหลกการทางวทยาศาสตร เขามาชวยเพอใหองคการสรางผลผลตไดมากขน

นอกจากน เทยเลอร ไดใหหลกการจายคาตอบแทนเปนแบบชนงาน คอ ท ามากไดมาก ท านอย

ไดนอย หลกการนยงมใชอยในปจจบน ซงสวนใหญจะใชใหกบพนกงานในโรงงาน การจายแบบ

ชนงาน เปนการจายแบบจงใจใหท างานมากขน ใชกบกลมคนทเรามองวา หากไมมการควบคมก

จะอหรอเลยงงานได

1.2 ระบบราชการ (Bureaucracy) บดาของทฤษฎระบบราชการ คอ แมก เวบ

เบอร (Max Weber ) องคการตางๆในยคน เปนองคการทถกควบคม โดยรฐ ค าวาองคการ

ราชการ ในความหมายของ เวบเบอร หมายถง หนวยงานทมขนาดใหญ และมโครงสรางท

ซบซอน ซงหนวยงานทเขาขายตามความหมายนมเฉพาะหนวยงานของรฐเทานน แตปจจบนม

หนวยงานของเอกชนหลายแหงทเขาขายเปนองคการระบบราชการ (Bureaucratic

Organization)

1.3 หลกการจดการ (The Principle of Management) บดาของทฤษฎหลกการจด

การ 14 ขอ คอ เฮนร ฟาโยล (Henri Fayol) เขาไดเสนอหลกการบรการจดการ 14 ขอ เพอให

องคการสรางผลผลตทด มคณภาพ และมการจดการทมประสทธภาพ หลกการจดการดงกลาว

น าไปสการพฒนามาเปนกระบวนการจดการ ในปจจบน

1.4 ทฤษฎโพสดครอบ (POSDCORB) เจาของทฤษฎ คอ เออรวกคและกลกค

(Urwick & Gulick) ซงทฤษฎดงกลาวกถกพฒนามาเปน “กระบวนการจดการ (Management

Process) ” ในปจจบน เชนกน

อยางไรกตาม ไมวานกทฤษฎทานใดในยคคลาสสค กยงคงเนนทเรองของผลผลตของ

องคการอยนนเอง จนกระทงมการเปดเผย ผลการทดลองของเอลตน เมโย (Elton Mayo) ท าให

แนวความคดเกยวกบความส าคญ หรอคณคาของคน กลายเปนประเดนทถกหยบยกมากลาวถง

และศกษามากขน จงเปนจดทน าไปสยคคลาสสคใหม (Neoclassical Theory )

2. ยคคลาสสคใหม (Neoclassical Theory / Human Relations or Behavioral

Approach)

10

Hawthorne Study หรอ Hawthorne Experiment เปนการศกษาทดลองของ เอลตน

เมโย (Elton Mayo) ค าวา Hawthorne มาจากชอของโรงงานผลตชนสวนทางอเลคทรอนคแหง

หนงทเมโยไดท าการศกษา อยทเมองชคาโก มลรฐอลลนอยส สหรฐอเมรกา เมโยท าการทดลอง

กบแรงงานหญงกลมหนงโดยศกษาปจจยทางกายภาพ การใหขวญและก าลงใจในการท างานโดย

ผบรหารและการใหบคลากรไดมโอกาสสรางปฏสมพนธตอกน ผลการทดลองพบวาการสราง

ขวญและก าลงใจใหกบพนกงาน สงผลใหพนกงานสามารถสรางผลผลตใหกบองคการไดมากขน

ดขน ประกอบกบในยคน ไดมนกทฤษฎแรงจงใจเกดขนหลายทาน ทควรกลาวถงคอ มาสโลว

บดาทางดานทฤษฎแรงจงใจ เปนบคคลแรกทกลาวถงเรองความตองการ 5 ขนของมนษย จาก

ยคนเปนตนมา ทรพยากรมนษยจงถกใหความส าคญมาก และถกหยบยกมาศกษามากขน ไมวา

จะเปนเรองของแรงจงใจ การใหรางวลและการลงโทษ การสอสาร พฤตกรรมศาสตร และมนษย

สมพนธ ในองคการ เปนตน

3. ยคใหม (Modern Theory / Modern or Contemporary Approach )

จากการศกษาพฤตกรรมมนษย ในองคการจงตอเนองมาถงการศกษาองคการทเปน

ทางการและไมเปนทางการ (Formal Organization and Informal Organization) ซงเปนเรองท

เกยวเนองกน นกทฤษฎในยคนไดพยายามทจะขจดชองโหวของทงสองยค กลาวคอ พยายาม

เนนทงผลผลต และเนนทงคน การมององคการจงมองเปนระบบ (System Approach) ซงใน

ระยะแรกของการศกษา ยงคงศกษาเฉพาะตวแปรภายในองคการ คอเปนระบบปด (Close

System) และตอมาเมอเหนวาแทจรงแลวสภาพแวดลอมภายนอกมผลกระทบอยางยงตอ

องคการดวย จงศกษาองคการแบบ ระบบเปด (Open System)

รปภาพท 2 แสดงระบบเปด

ทมา (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 10)

การจดหนวยงานดานการบรหารทรพยากรมนษย

การจดโครงสรางองคการของแตละองคการไมเหมอนกน ขนอยกบชนด ประเภท

ลกษณะงานของแตละธรกจ บางธรกจ อาจผลตอยางเดยว บางธรกจอาจซอมาขายไป บางธรกจ

สภาพแวดลอมภายใน (Internal Environment)

ปจจยการผลต (Inputs)

กระบวนการผลต (Production Process)

ผลผลต (Outputs/Outcomes)

ขอมลปอนกลบ

(Feed Back)

สภาพแวดลอมภายนอก (External Environment)

11

อาจผลตดวยขายดวย แตไมวาจะเปนการจดโครงสรางองคการแบบใด กตองการใหการแบง

แผนกงานนน สามารถแบงเบาภารกจของผบรหารในเรองของการท างานได การบรหาร

ทรพยากรมนษยกเปนอกกลมงานหนง ซงตองจดใหมหนวยงานรบผดชอบ แตจะอยตรง

ต าแหนงใดของโครงสรางองคการนน กขนอยกบขนาดและทรพยากรขององคการ รวมทง

อทธพลจากปจจยภายนอกดวย

ฝายบรหารทรพยากรมนษย หรอ ฝายบรหารงานบคคลอาจจดหนวยงานไดดงน

1. การจดหนวยงานตามหนาท (Functional Organization)

รปภาพท 3 แสดงการจดฝายบรหารทรพยากรมนษยตามหนาท

ทมา (บรรยงค โตจนดา, 2543, หนา 65)

2. จดหนวยงานตามแบบกลมบรษท หรอมบรษทในเครอ (Multidivisional

Enterprise)

คณะกรรมการบรหารบรษท

ทปรกษา

ฝายผลต ฝายการตลาด ฝายการเงน

และบญช ฝายขนสงและคลงสนคา

ฝายบรหารงานบคคล

- หนวยงานระดมสรรหาบคลากรและจดสอบคดเลอก

- หนวยวดและประเมนผลงาน และวเคราะหงาน

- หนวยจดการเงนเดอน คาจาง และสวสดการ

- หนวยฝกอบรมและพฒนาทรพยากรมนษย

12

หมายเหต * แตละบรษทลกหรอบรษทสาขา จะมหรอไมมหนวยบรหารงานบคคลของตน ทงน

ขนอยกบนโยบายของบรษทใหญวาเปน Holding company หรอ A group of companies และ

ความสามารถของระดบการควบคมบงคบบญชา (Span of Control) ตวอยาง บรษทสหยเนยน

กลมบรษทเจรญโภคภณฑ บรษทเตกเฮงหย (โอสถสภา) และกลมบรษทสหวรยา เปนตน

รปภาพท 4 แสดงการจดฝายบรหารทรพยากรมนษยตามกลมบรษทหรอมบรษทในเครอ

ทมา (บรรยงค โตจนดา, 2543, หนา 66)

ส านกงานใหญ

ทปรกษา

ธรกจ ก หรอ บรษท ก

หนวยบรหารงานบคคลกลาง หรอ ศนยสรรหา

ธรกจ ข หรอ บรษท ข

ฝายผลต

ฝายบรหารงานบคคล*

ของบรษท ก

ฝายการตลาด

ฝายการเงนและบญช

ฝายขนสงและคลงสนคา ฝายขนสงและคลงสนคา

ฝายการเงนและบญช

ฝายการตลาด

ฝายผลต

ฝายบรหารงานบคคล*

ของบรษท ก

13

3. การจดหนวยงานตามลกษณะภมศาสตร (Geographic Structure)

หมายเหต * ส านกงานใหญ จะมฝายบรหารงานบคคล ซงควบคมนโยบาย และการปฏบตงาน

ถงระดบภาค ในหลกการส าคญเทานน

รปภาพท 5 แสดงฝายบรหารทรพยากรมนษย แบงตามลกษณะภมศาสตร

ทปรกษา

ส านกงานภาคเหนอ (ตอนบนและตอนลาง)

ส านกภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

(ตอนบนและตอนลาง)

หนวยบรหารงานบคคลภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ส านกงานสาขาเชยงราย

ส านกงานสาขาพษณโลก

ส านกงานสาขาเชยงใหม

ส านกงานสาขาล าปาง

ส านกงานสาขาตาก

ส านกงานใหญ*

หนวยบรหารงานบคคล ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ส านกงานสาขาหนองคาย

ส านกงานสาขาอดรธาน

ส านกงานสาขาขอนแกน

ส านกงานสาขารอยเอด

ส านกงานสาขาสรนทร

14

ทมา (บรรยงค โตจนดา, 2543, หนา 67)

ขอบเขตหนาทและกจกรรมของฝายบรหารทรพยากรมนษย

ผบรหารฝายทรพยากรมนษย ไมมอ านาจหนาทในสายงานหลกโดยตรง แตมอ านาจ

หนาทใหค าแนะน า และชวยสนบสนนฝายตางๆ ซงแบงเปนหนาท 2 สวน คอ (บรรยงค โต

จนดา, 2543, หนา 27)

1. หนาทเกยวกบองคการ ไดแก

1.1 มสวนก าหนดนโยบายดานบคลากร

1.2 ใหค าปรกษาแนะน าเมอหนวยงานอนขอมา

1.3 ใหบรการในขอบเขตอ านาจหนาทและความรบผดชอบของฝายบรหารงาน

บคคล เชน สรรหาคดเลอกจดต าแหนงลงตามตองการของฝายตางๆ

2. หนาทเกยวกบคน ไดแก

2.1 การจดองคการ

2.2 การจางงาน บรรจ แตงตง

2.3 โยกยาย เลอนต าแหนง และใหออกงาน

2.4 ฝกอบรมและพฒนาทรพยากรมนษย

2.5 การบรหารคาตอบแทน

2.6 ดแลสขภาพและความปลอดภยในการท างาน

2.7 แจงสทธประโยชนและใหสวสดการแกพนกงาน

2.8 รกษาระเบยบวนย

2.9 ปฏบตตามกฎหมายแรงงานสมพนธ และกฎหมายคมครองแรงงาน

2.10 รวมงานวางแผนจดองคการ

การบรหารทรพยากรมนษย มกจกรรมทเกยวของกบบคคลในองคการ 3 ลกษณะ

กลาวคอ

15

1. กอนเขารวมงาน

หนวยงานดานทรพยากรมนษยขององคการตองท าการวางแผนทรพยากรบคคล

สรรหา และจงใจบคคลทมความร ความสามารถ และมความเหมาะสมกบงาน ใหเขามาท างาน

กบองคการของเรา อกทงรจกการเลอกใชเทคนควธทจะเขาถงกลมเปาหมายทองคการตองการได

อยางเหมาะสม นอกจากสามารถดงดดคนใหสนใจเขารวมงานแลว หนวยงานดานทรพยากร

บคคลตองมหนาทคดเลอกบคคลทมความเหมาะสมทสดใหเขามาท างานกบองคการ เนองจาก

บคลากรทมคณภาพจะชวยสงเสรมใหองคการมความเจรญกาวหนาได อยางมนคง

2. ขณะปฏบตงาน

เมอไดบคคลทมความรความสามารถแลว หนวยงานดานทรพยากรมนษยยงมหนาท

พฒนาและธ ารงรกษาใหสมาชกขององคการมคณภาพชวตการท างานทดและมความรสกเปนสวน

หนงขององคการ โดยจดฝกอบรมพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน และการจาย

คาตอบแทนอยางเหมาะสม รวมถงสวสดการ ความปลอดภย เสรมสรางสขอนามยในการ

ปฏบตงาน ตลอดจนการใหการเตบโต กาวหนาในสายอาชพของบคลากร สงเหลานกเพอให

บคลากรสามารถท างาน สรางผลผลตและผลงานใหกบองคการไดอยางเตมก าลงความสามารถ

ดวยความพงพอใจ

3. ภายหลงรวมงานในองคการ

หนวยงานดานทรพยากรมนษย ตองค านงถงบคลากรทท างานกบองคการจนครบ

เกษยณอาย หรอบคคลทจ าเปนตองออกจากงาน โดยมไดเกดจากการกระท าความผดของบคคล

โดยการจดเตรยมความพรอมและใหความมนคงหลงเกษยณอาย ใหบคคลสามารถด ารงชพอย

ในสงคมไดอยางมความสข เชน การใหบ าเหนจ บ านาญ ทนส ารองเลยงชพ เงนทดแทน เงน

ชดเชย เปนตน

นอกจากน หนาทของผบรหารฝายทรพยากรมนษย อาจใชอกรปแบบหนง คอ

1. หนาทตามสายการบงคบบญชา (Line Function)

หนาทตามสายการบงคบบญชา มหนาทสงการผใตบงคบบญชา เปนการสงจากบน

ลงลาง

2. หนาทเชอมโยง (Coordinate Function)

หนาทเชอมโยง คอ ท าหนาทประสานงาน เพอใหเกดการสงเสรมการท างานส

เปาหมายองคการ หนาทเปนทมงานคอยชวยเหลอ (Staff Function) ใหค าแนะน าแกสายบรหาร

ดงนน ผบรหารฝายทรพยากรมนษยควรมความรในสงแวดลอม ไดแก ดานกฎหมาย ดาน

16

แรงงานสมพนธ ดานความปลอดภย และสขภาพของบคคล อตราคาจาง และดานประโยชนและ

สวสดการ เปนตน

ปจจยแวดลอมทเกยวของกบการบรหารทรพยากรมนษย

1. ปจจยแวดลอมภายใน (Internal Environment)

หมายถงปจจยภายในองคการ ทมผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษยใน

องคการ ไดแก

1.1 นโยบาย (Policies) นโยบายขององคการจะตองมความสอดคลองกบวตถ

ประสงคขององคการ นโยบายยงแบงเปนนโยบายดานตางๆ ซงมผลกระทบตอกจกรรมตางๆ

ขององคการ รวมถงกจกรรมการบรหารทรพยากรมนษยดวย เชน นโยบายการสรรหา นโยบาย

การจายคาตอบแทน เปนตน

1.2 ภารกจ (Mission) ภารกจหรอพนธกจขององคการสรางขนมาเพอใหองคการ

ทราบวาตนจะตองท าภารกจอะไรบาง จงจะท าใหองคการบรรลวตถประสงคขององคการ ภารกจ

เหลานนมผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษย เพราะบคลากรคอบคคลทตองปฏบตภารกจ

ดงกลาว

1.3 วฒนธรรมองคการ (Corporate Culture) วฒนธรรมองคการ คอ สงทบคคล

ในองคการสวนใหญประพฤตปฏบตเปนประเพณ จนเกดเปนวฒนธรรมองคการ ดงนน

วฒนธรรมองคการจงมผลกระทบตอกจกรรมการบรหารทรพยากรมนษย นอกจากน วฒนธรรม

องคการยงมสวนในการเลอกสรรบคลากร กลาวคอ บคคลทเขามาอยในองคการจะตองสามารถ

ปรบตว หรอยอมรบวฒนธรรมองคการนนๆไดดวย จงจะอยรวมกนในองคการไดอยางม

ความสข

1.4 องคการไมเปนทางการ (Informal Organization) องคการทไมเปนทางการ

หมายถงองคการทมลกษณะของความสมพนธสวนตวเกดขน อนเนองมาจาก ทศนคต คานยม

ความเชอ ฯลฯ เหมอนกนอยางใดอยางหนง จงเกดการรวมกลม หรอรวมตวข น โดยไมเปนไป

ตามโครงสรางองคการ องคการทไมเปนทางการ จะแทรกตวอยในองคการทเปนทางการเสมอ

(Formal Organization) ความสมพนธสวนตวเหลานน ท าใหการท างานลนไหลดขน และ

บคลากรไดรบขวญก าลงใจจากการมกลม มสงคมของตน แตหากมองคการไมเปนทางการมาก

เกนไป อาจน าไปสความขดแยง การท างานลาชา ระบบการท างานตามโครงสรางองคการตองเสย

ไป เปนตน ฉะนน การบรหารทรพยากรมนษยจงตองค านงถง องคการทไมเปนทางการเหลาน

ดวย

1.5 สไตลการบรหารงานของผน า (Management Style of Leader) เปนเรองท

17

ตองยอมรบใหไดวา การเปลยนแปลงตางๆในองคการนน อาจเกดจากบคคลเพยงคนเดยว หรอ

บคคลกลมนอยกลมหนงในองคการเทานน ซงกคอ ผน า หรอ ผบรหาร นนเอง เมอเปลยนผน า

ผบรหารใหม นโยบายตางๆกอาจเปลยนแปลง สวนจะเปลยนแปลงไปในทศทางใดนน กตอง

ขนอยกบ สไตลการบรหารงานของผน า นนๆ และแนนอนวากจกรรมตางๆของการบรหาร

ทรพยากรมนษย กตองขนอยกบสไตลการบรหารงานของผน าเหลาน เชนเดยวกน

1.6 กลมลกจาง (Employees) กลมของลกจาง เปนกลมของบคคลทตองปฏบต

ตามนโยบายการบรหารทรพยากรมนษยโดยตรง ฉะนน การบรหารทรพยากรมนษยกควรตอง

ค านงถงกลมของลกจางเหลาน เชน การจายคาตอบแทน การพฒนาฝกอบรม การประเมนผล

ฯลฯ ควรตองค านงถงความพงพอใจของผสนองนโยบาย ทงน กเพอปองกนปญหา ความขดแยง

การลาออก หรอการรองทกข เปนตน

2. ปจจยแวดลอมภายนอก (External Environment)

หมายถงปจจยแวดลอมภายนอกทมผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษยใน

องคการ อนไดแก

2.1 ตลาดแรงงาน (The Labor Force) การบรหารทรพยากรมนษย เชน การสรร

หาบคลากรเขามาท างาน ตองค านงถง ตลาดแรงงานในแตละสาขาวชาชพดวย วา ลนตลาด หรอ

ขาดตลาด เพราะหากแรงงานในสายวชาชพนน ลนตลาด เรากไมจ าเปนตองใชนโยบายเชงรก ไม

ตองเสยคาใชจายมาก หรอหากแรงงานในสายวชาชพนน ขาดตลาด เราจะไดเตรยมการรองรบ

และแสวงหาดวาจะหากลมคนเปาหมายทตองการเหลานนไดจากทไหน อาจตองทมงบประมาณ

มากกวาสายวชาชพอน หรอตองฝกอบรมพฒนามากเปนพเศษ เปนตน

2.2 สหภาพแรงงาน (Unions) ส าหรบสหภาพแรงงาน ยงถอเปนปจจยแวดลอม

ภายในองคการไดดวย เนองจากในปจจบน กฎหมายอนญาตใหมการตงสหภาพแรงงานใน

องคการได (อานเพมเตมในบทท 10 แรงงานสมพนธ) สหภาพแรงงาน คอ กลมสมาคมของ

ลกจาง นนเอง ตงขนมาเพอปกปองผลประโยชนของลกจาง ฉะนน การบรหารทรพยากรมนษย

ควรตองค านงถง กลมของสหภาพแรงงานดวย

2.3 การแขงขน (Competition) การแขงขนจากสภาพแวดลอมภายนอก

โดยเฉพาะ

ในยคทไรพรมแดนเชนปจจบนน ท าใหการแขงขนรนแรงขน กจกรรมการบรหารทรพยากร

มนษยในเรองตางๆ ตองใหสามารถรองรบ หรอสอดคลองกบการแขงขนในระดบประเทศ และ

ระดบโลกได ไมวาจะเปนเรองของการสรรหาคดเลอก การจายคาตอบแทนและการใหสวสดการ

ตางๆ การประเมนผล การพฒนาและฝกอบรม ฯลฯ เปนตน

2.4 ลกคา (Consumer) มค ากลาวไววา ลกคาคอพระเจา เพราะลกคาคอตวแปร

ส าคญทจะท าใหองคการอยรอดได ไมเพยงแตการบรหารทรพยากรมนษยเทานน ทตอง

ตอบสนองตอความตองการของลกคา แตหมายถงการบรหารจดการตางๆทกดานในองคการท

18

ตองค านงถงลกคาเปนหลก ควรหมดยคสมยของพนกงานทใชค าพด หรอกรยาไมสภาพตอ

ลกคาเสยท ทงนกเนองมาจากการแขงขนดวยนนเอง

2.5 กฎหมาย (Legal Consideration) กฎหมาย โดยเฉพาะกฎหมายเกยวกบแรง

งานเพราะเกยวของกบการบรหารทรพยากรมนษยโดยตรง องคการจะตองตดตามสถานการณ

และขอมลขาวสารทางดานนใหทนสมยตลอด เชน เดกอายเทาใดจงจะจางได การใหคาตอบแทน

คาจางขนต าอยทกบาทของจงหวดทตนเปดธรกจอย ตองใหเงนชดเชยกรณใดบาง สวสดการ

ใดบางทตองใหบคลากร หรอแมแตการจางแรงงานตางดาว เปนตน

2.6 เศรษฐกจ (Economic) สภาพเศรษฐกจ มผลกระทบตอทกอยาง เพยงแต

อาจ

มากนอยไมเทากน ในดานการบรหารทรพยากรมนษยกไดรบผลกระทบจากสภาพเศรษฐกจ

เชนเดยวกน กลาวคอ หากสภาพเศรษฐกจด กท าใหการจางงานสง คนมรายไดและใชจายไดมาก

ขน ธรกจองคการกขายสนคาไดมาก และองคการเตบโตขน แตหากสภาพเศรษฐกจตกต า การ

จางงานกนอย คนไมมรายไดซอสนคา ประหยดมากขน ออมมากขน ธรกจองคการขายสนคาได

นอยลง

2.7 สงคม (Society) สภาพสงคมทเปลยนไป หมายถงรปแบบการใชชวตท

เปลยน

ไปจากเดม ท าใหองคการหรอธรกจตองปรบตวตามเชนเดยวกน ยกตวอยางเชน การใชชวตใน

แตละวนยาวนานขน หรอเวลานอนนอยลงนนเอง ธรกจหลายๆแหงเปดด าเนนการนานขน บาง

แหงเปดท าการตลอด 24 ชวโมง สงผลตอการจางงาน มรปแบบการจางแบบเปนกะ หรอ

ชวงเวลา (Part time) เปนตน

2.8 เทคโนโลย (Technology) เทคโนโลยมผลกระทบตอการบรหารทรพยากร

มนษย อย 2 ดาน คอ 1. องคการใชเทคโนโลยเขามาแทนทคน หรอ 2. องคการตองใชคนท

รเทาทนเทคโนโลย

2.9 ผถอหน (Shareholders) ในรปแบบของบรษท เจาของกจการหรอผถอหนจะ

เปนบคคลคนละกลมกบผบรหาร ดงนนเราจงจดผถอหนไวเปนปจจยแวดลอมภายนอก อยางไร

กตามผถอหนซงถอเปนเจาของบรษทกยอมมผลกระทบตอการบรหารจดการในองคการ และ

รวมถงการบรหารทรพยากรมนษยดวย

การบรหารทรพยากรมนษยในปจจบน

ในการบรหารทรพยากรมนษยในปจจบนน ไดมนกวชาการเสนอแนวคดในหลากหลาย

มมมองไดแก

19

1. การบรหารทรพยากรมนษยในปจจบนมแนวคดทส าคญ 4 ประการ (อนนตชย

คงจนทร, 2544: หนา 5) คอ

1.1 บรหารงาน-บรหารคน การบรหารปจจบนตองถอเปนเรองควบคกบการ

บรหารคน เพราะทรพยากรมนษยนนถอเปนปจจยทส าคญทจะชวยใหองคการบรรลเปาหมายท

ก าหนดไวได

1.2 ผจดการทกคนคอผจดการทรพยากรมนษย การจดการทรพยากรมนษยนนม

ใชหนาทของฝายบคคลหรอฝายทรพยากรมนษยอยางเดยว แตผบรหารหรอผจดการทกคน

จะตองเกยวของกบหนาทกจกรรมในการบรหารทรพยากรมนษยตงแตเรมตน นบแตการ

วางแผนทรพยากรมนษยจนกระทงบคคลหรอพนกงานนนลาออก เกษยณ หรอสนสดสภาพการ

เปนพนกงาน

1.3 การใชแนวคดเชงระบบในการบรหาร ผบรหารตองน าแนวคดเชงระบบหรอ

System Approach เขามาใชในการบรหาร คอการมององคการในลกษณะระบบใหญและ

ประกอบดวยระบบยอยซงเกยวของกน และองคการทงหลายเปนระบบเปด (Open System) ซง

ตองมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมภายนอก ตองค านงถงอทธพลของสภาพแวดลอมดวย

1.4 เนนการบรหารเชงรก หรอ Proactive Approach ผบรหารตองมวสยทศน

และมองไปในอนาคต มจดมงหมายทชดเจน และวางกลยทธเพอไปสจดหมายทก าหนด

2. แนวคดเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษยในปจจบนน ควรเปนแนวคดเรองของ

“ทนมนษย” (ผส เดชะรนทร, 2546, หนา 95) กลาวคอ

แนวคดเกยวกบมนษย ในปจจบนเราควรมมมมองแนวคดเกยวกบบคคลเปลยนไปจาก

เมอกอน “มนษย” ซงในอดตมองวาคนเปนเพยงคาใชจาย ท าใหหนาทในการบรหารงานบคคล

นน ตกอยกบงานบคคล (Personnel) ทท าหนาทในการบนทกและเกบขอมลทวๆไป ในตอนหลง

แนวคดเกยวกบเรองทนมนษย (Human Capital) ปรากฏใหเหนตามสอและหนงสอวชาการมาก

ขน จรงๆแลวถอเปนววฒนาการของการบรหารทรพยากรบคคล ผบรหารเรมมองวาคนเปน

ทรพยากรและทรพยสนทส าคญขององคการ การบรหารงานบคคล จงเรมพฒนาเปน การบรหาร

ทรพยากรบคคล (Human Resource Management) และในปจจบนไดเรมมองวาบคลากรภายใน

องคการเปนทน (Capital) ทองคการตองบรหารใหดเพอกอใหเกดประโยชนตอองคการ

Fitz-enz ผเขยนหนงสอ ROI of Human Capital ไดใหค าจ ากดความของ Human

Capital ไววา เปนองคประกอบของปจจยตางๆเหลาน ไดแก

20

คณลกษณะของบคคลทเกยวของกบการท างาน อาทเชน ความฉลาด พลงงานใน

การท างาน ทศนคต ความมงมน

ความสามารถของบคคลทจะเรยนรและพฒนา

แรงจงใจของแตละบคคลทจะแบงปนขอมลและความรใหกบกลม

กลาวโดยสรป คอ เมอนกถงทนมนษย (Human Capital) เราคงไมไดนกถงเฉพาะ

ทรพยากรบคคลหรอการบรหารทรพยากรบคคลภายในองคการเทานน แตทนมนษยจะตอง

ครอบคลมถงความร ความสามารถ ประสบการณ เครอขาย รวมทงสงอนๆทเกยวของกบบคคล

ทกอใหเกดคณคาและประโยชนตอองคการ

3. การบรหารทรพยากรมนษยในปจจบนเปนแนวความคดทค านงถงสภาพแวด

ลอมของปฏบตงาน

เรายอมรบอยางกวางขวางวาองคการ คอระบบ และตองเปนระบบเปด (Open System)

องคการตองมปฏสมพนธอยางกวางขวางกบสภาพแวดลอมตางๆเพอใหองคการอยรอดไดอยาง

ด ซงจ าเปนตองปรบตวอยเสมอ หนวยงานดานบรหารทรพยากรมนษยเองกตองยอมรบสภาพท

ตองปรบตว ตองเผชญเชนเดยวกน เชน การยอมรบถงสภาพการเมอง ลบลางแนวคดทวาตนม

ความเปนกลางทางการเมอง แตมใชหมายถงการยอมรบระบบอปถมภอยางเตมท เพยงแตให

ยอมรบสภาพการณจรงทอาจตองปรบตวใหเขากบความเหมาะสมทางการเมอง หรอเทคโนโลยท

ตองปรบตวใหทนตามเทคโนโลยของโลก เพราะชาเรวกตองท า แตถาชาเกนไปอาจมผลตอความ

อยรอดในระยะยาว เปนตน

ดงนน กลาวโดยสรปไดวา การบรหารทรพยากรมนษยจะตองมการปรบตวตามกระแส

ของสภาพแวดลอมในปจจบน ซงเปนผลใหองคการตองอยในสภาพสงคมยคไรพรมแดน ยคของ

การเรยนร สงผลใหมการแขงขนสงขน มาตรฐานของบคคลสงขน เมอการแขงขนสงขนองคการก

ตองการบคลากรทมคณภาพสงตามไปดวย นนหมายถงหนาทขององคการจะตองสรรหาบคคลท

มความรความสามารถ ประสบการณ และมศกยภาพทจะเรยนรและพฒนาได และใชศกยภาพ

เหลานนใหเตมท รวมถงการรจกวธทจะรกษาทรพยากรมนษยทมคาเหลานนใหท างานใหกบ

องคการตอไป ฉะนนผบรหารจะตองค านงทงเรองคนทจะตองใหมความสอดคลองกบงาน เรอง

ของสภาพแวดลอมทตองปรบตวตาม การพฒนาตนใหเปนผมวสยทศน และรจกน าเทคนค

ใหมๆเขามาใชใหเกดประโยชนตอองคการตอไป

ปญหาทเกดขนในการบรหารทรพยากรมนษยและวธแกไข

21

ปญหาหรอความขดแยงในองคการ เปนเรองทหลกเลยงมได บางปญหากแกไขไดงาย

บางปญหากแกไขไดยาก หรอบางปญหากอาจแกไขไมได ปญหาทมกสรางความยงยากใหกบ

ผบรหารมากทสด เหนจะเปนปญหาเรอง “คน” ซงมอยมากมาย ตวอยางของปญหาทางดาน

ทรพยากรมนษย ทสามารถแกไขได ไดแก

1. บรรยากาศและเงอนไขในทท างาน

บรรยากาศและเงอนไขในทท างาน ไมเอออ านวยตอการท างาน ท าใหขวญและก าลง

ในของพนกงานเสย

วธแกไข สรางบรรยากาศใหคนรสกอยากท างาน ยกระดบขวญและก าลงใจคนทก

ระดบใหสงขน

2. กจกรรมส าคญขององคการ

กจกรรมส าคญขององคการไมไดรบการปรบปรงมาเปนระยะเวลานาน ท าใหเกด

ความเบอหนายในการท างาน

วธแกไข ส ารวจรวบรวมขอมลกจกรรมส าคญ เพอคนหาปญหาและทมาใหชดเจน

แลวแกไขปรบปรงใหดขน

3. การสอสารภายในองคการ

การสอสารภายในองคการ เปนระบบสายการบงคบบญชายาวเกนไป และสวนใหญ

เปนการสอสารทางเดยว สวนการสอสารภายนอกองคการกบสงคมทองคการสงกดอย ม

ความสมพนธกนนอยมาก

วธแกไข ปรบปรงระบบการสอสารเสยใหม โดยเฉพาะการท าความเขาใจเรองเปาหมาย

วตถประสงคและนโยบายขององคการ และการสอสารทสรางความสมพนธทดกบภายนอก

องคการ

4. พนกงานไมมสวนรวม

พนกงานไมมสวนรวมในนโยบายหรอแผนงาน โดยเฉพาะ การตดสนใจในกจกรรม

ของหนวยงาน

วธแกไข กระตนใหพนกงานมสวนรวมในกจกรรมของการบรหารตามความเหมาะสม

ของระดบต าแหนง

5. ผลตอบแทนของพนกงาน

การจายผลตอบแทนของพนกงานทกระดบไมแนนอนและไมเปนระบบ

วธแกไข ใหมระบบการจายคาตอบแทนทชดเจน เปนธรรม เปนทยอมรบ

6. ฝายนโยบายเปลยนแปลงกจกรรมการบรหาร

ฝายนโยบายเปลยนแปลงกจกรรม การบรหาร โดยไมไดแจงใหฝายปฏบตการทราบ

ลวงหนา

วธแกไข การเปลยนแปลงในหลกการ หรอนโยบายทส าคญ ตองแจงลวงหนา เพอให

22

พนกงานมสวนรวม

7. การวดผลและประเมนผลไมมมาตรฐาน

การวดผลและประเมนผลไมมมาตรฐานงานและเครองมอวดทแนนอน

วธแกไข ใชมาตรฐานเดยวกนแลวแจงใหพนกงานทราบถงเครองมอวดและวธประเมน

โดยเฉพาะผลการประเมนบอกดวยวาน าไปใชท าอะไร

สรปสาระส าคญของบทท 1

การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการทเกยวของกบบคลากร ประกอบดวย

กจกรรมตางๆ เชน การวางแผนนโยบายการบรหารทรพยากรมนษย การวเคราะหงาน การ

วางแผนก าลงคน การสรรหา คดเลอก การดแลเพอใหเกดขวญและก าลงใจในการท างาน

ตลอดจนการใหสวสดการตางๆ เพอธ ารงรกษาทรพยากรมนษยใหอยกบองคการไดยาวนาน

ตอไป การศกษา มวตถประสงคหลกเพอตอบสนองความตองการ 4 ระดบคอ (1) ระดบสงคม

(2) ระดบองคการ และ (3) ระดบฝาย (4) ระดบตวบคคล ส าหรบในองคการนน ฝายบรหาร

ทรพยากรมนษยจะถกจดวางไวต าแหนงใดในโครงสรางองคการนน กขนอยกบชนด ประเภท

ขนาดและลกษณะงานของแตละธรกจ การบรหารทรพยากรมนษย คอภารกจสวนหนงทส าคญยง

ของกระบวนการจดการ เนองจากบคลากรเปนปจจยทส าคญทสดในปจจยการผลตทงหมดของ

องคการ มววฒนาการการพฒนาควบคกบแนวคดทางดานการจดการเรอยมา จนในปจจบนท

เลงเหนความส าคญและคณคาของมนษยในองคการมากขน การบรหารทรพยากรมนษยขนอย

กบปจจยแวดลอมภายในและภายนอกองคการ ฉะนนแนวคดการบรหารทรพยากรมนษยใน

ปจจบนจะเนนระบบเปด แนวคดเรองทนมนษย การใชนโยบายเชงรก เพอปรบตวเขากบ

สภาพแวดลอมภายนอก

23

ค าถามทายบท

1. การบรหารทรพยากรมนษย หมายความวาอยางไร มเนอหาขอบเขตอยางไรบาง

2. การบรหารทรพยากรมนษยมวตถประสงคอยางไร

3. ววฒนาการของการบรหารทรพยากรมนษย สอดคลองกบแนวคดทฤษฎการจดการ

อยางไรบาง

4. ลกษณะของการจดฝายงานทรพยากรมนษยในองคการขนาดเลกและขนาดใหญ ม

ความแตกตางกนอยางไร

5. หนาทหรอกจกรรมของฝายบรหารทรพยากรมนษยมอะไรบาง

6. ปจจยแวดลอมภายนอกใดบางทมผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษย อธบาย

อยางนอย 5 ปจจย

7. ปจจยแวดลอมภายในใดบางทมผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษย อธบาย

อยางนอย 5 ปจจย

8. จงหาปญหาทเกยวของกบการบรหารทรพยากรมนษยในหนงสอพมพ 1 ประเดน

ปญหา พรอมทงวเคราะหและเสนอแนวทางแกไข

9. แนวคดเกยวกบค าวา “ทนมนษย” เกยวของกบการบรหารทรพยากรมนษยอยางไร

10. ความสอดคลองสมพนธของระบบเปดกบทศทางของการบรหารทรพยากรมนษย ในปจจบนเปนอยางไร

24

เอกสารอางอง

ภาษาไทย

1. ณฏฐพนธ เขจรนนทน. (2542). การจดการทรพยากรบคคล (พมพครงท 2).

กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2. ดนย เทยนพฒ. (2542). การจดการทรพยากรบคคล: ภารกจททาทาย.

กรงเทพฯ: บคแบงก.

3. พยอม วงศสารศร. (2542). องคการและการจดการ (พมพครงท 7). กรงเทพฯ:

สภา.

4. นพ ศรบญนาค. (2546). การคดเลอกบคคลและการบรหารคาตอบแทน.

กรงเทพฯ: สตรไพศาล.

5. บรรยงค โตจนดา. (2543). การบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ: รวมสาสน

(1977).

6. เบญจมาส ลกษณยานนท. (2547). การบรหารทรพยากรมนษย. อดรธาน: แม

ละมลการพมพ.

7. ผส เดชะรนทร. (2546). Balanced Scorecard: รลกในการปฏบต. กรงเทพฯ: โรง

พมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

8. สมชาย หรญกตต. (2542). การบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพฯ: ธระฟลม

และไซเทกซ.

9. เสนาะ ตเยาว. (2543). การบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ: โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

10. อนนตชย คงจนทร. (2544). เอกสารประกอบการบรรยาย “แนวโนมใหมดาน

การจดการ” แนวโนมใหมทางดานองคการและการบรหารทรพยากรบคคล

ROI of Human Capital (หนา 5-9). กรงเทพฯ: คณะพาณชยศาสตรและ

การบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

25

ภาษาองกฤษ

Fitz-enz, Jac, The ROI of Human Capital: Measuring the Economic Value of

Employee Performance, AMACOM, 2000.