บทท 1 การเขยนแบบวศวกรรม

การเขยนแบบวศวกรรมเปนการแสดงบทสรปของการประมวลความรทงหมดทางวศวกรรม แลวนำามาถายทอดใหเกดการปฏบตงานจรงตามผลของการประมวลความร การเขยนแบบวศวกรรมจงถอไดวาเปนการสอสารอนยงใหญทรวมเอาผลของวชาการทางวศวกรรมแขนงตาง ๆ ออกมาแสดงดวยรปภาพและคำาบรรยายทเปนกลางในการสอสารไดอยางสากล จงมความจำาเปนอยางยงสำาหรบผททำางานเกยวของควรจะไดรบการเรยนรใหเขาใจถงการสอสารทางวศวกรรมดวยวชาการเขยนแบบ

1. ววฒนาการของงานเขยนแบบงานเขยนแบบไดมการเรมตนมาตงแตยคกอนประวตศาสตร

หรอมควบคมากบการเกดของมนษย เพราะมนษยทกชาตทกเผาพนธตองมการตดตอสอสารกน การขดเขยนภาพตาง ๆ เปนการสอสารทเปนสากลอยางหนง เพราะภาพนนใหความหมายไดตรงตามความคดของผทตองการสอ หรอเปนสารบอกความเขาใจของผสงสารโดยตรง

ในการเขยนภาพทางเทคนคนน ไดเรมมการเขยนมากอนครสตศกราช 30 ป โดยสถาปนกชาวโรมน ซงเขยนเรองราวเกยวกบสถาปตยกรรม ตอมาในศตวรรษท 15 นกปรชญาชาวอตาล ชอ ลโอนาโด ดาวนซ (Leonado Davinci) ไดเขยนบนทกภาพแทนความหมายตามแนวคดของเขาออกมาเปนภาพสามมต บรรยายกลไกการทำางานของเครองยายของหนกไดอยางชดเจน

ในศตวรรษท 18 หรอประมาณ 200 ปทผานมา แกสปารค มองกจ นายชางชาวฝรงเศส ในสมยพระเจาโมเลยน เปนผรเรมการเขยนแบบภาพฉายในทางการกอสราง และทางทหาร ซงในขณะนน มองกจไดสอนอยในโรงเรยนโปลเทคนคในประเทศฝรงเศส และไดพฒนาการเขยนภาพฉายมาจนกระทงกำาหนดเปนกฎเกณฑในการ

เขยนภาพฉาย และไดใชเปนพนฐานในการเรยนการสอนวชาเขยนแบบมาจนทกวนน

ในศตวรรษท 19 งานเขยนแบบไดแพรหลายออกไปทวโลก และไดมววฒนาการของการเขยนภาพฉายในลกษณะของการวางภาพฉายมมท 1 (Firt Angle Projection) ขนมาใชและกำาหนดเปนมาตรฐานสากลอกแบบหนง โดยจดเขาไวในระบบ ISO

นอกจากการวางภาพฉายแบบมมท 1 แลวยงมลกษณะของการวางภาพฉายแบบมมทสาม (Third Angle Projection) ซงเปนวธการมองภาพทใชโดยทวไประบบ ANSI ในปจจบนระบบวางภาพฉายแบบมมท 3 นเรมแพรหลายไปในหลาย ๆ ประเทศทวโลก โดยเฉพาะประเทศทมบรษททางอตสาหกรรมเปนบรษทลกของบรษทในประเทศอเมรกา สวนในประเทศไทยนน เรมมการใชระบบนมากขนในงานอตสาหกรรมการออกแบบ

2.มาตรฐานทใชในงานเขยนแบบ2.1 ANSI (American National Standards

Institute)ANSI เปนมาตรฐานทกำาหนดขนโดย องคกรอาสาสมครท

ไมมผลกำาไรจากการดำาเนนงาน ซงประกอบดวยกลมนกธรกจและกลมอตสาหกรรมในประเทศสหรฐอเมรกา กอตงในป ค.ศ. 1918 มสำานกงานใหญอยทนวยอรค ANSI ทำาหนาทพฒนามาตรฐานตาง ๆ ของอเมรกาใหเหมาะสม และรบรองมาตฐานขนไปเปนมาตรฐานสากล

2.2 ISO (International Standard Organization)

ISO เปนมาตรฐานทกำาหนดขนโดย องคกรใหญทรวบรวมองคกรมาตรฐานจากประเทศตาง ๆ 130 ประเทศ ISO เปนภาษากรกหมายถงความเทาเทยมกน หรอความเปนมาตรฐาน (Standardization) มจดมงหมายในการสงเสรมใหมมาตรฐาน

สากล ซงไมเพยงแตในเรองทเกยวกบเทคโนโลยและการสอสาร แตยงรวมไปถงการคา การพาณชย และผลตภณฑอนๆ ดวย

2.3 มอก. (มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม)มอก. หรอมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เปนมาตรฐาน

ของประเทศไทย โดยเปนสงหรอเกณฑทางเทคนคทกำาหนดขน สำาหรบผลตภณฑอตสาหกรรม เกณฑทางเทคนคนระบคณลกษณะทสำาคญของผลตภณฑ ประสทธภาพของการนำาไปใชงาน คณภาพของวตถดบทนำามาผลต ซงรวมถงวธการทดสอบดวย เพอใชเปนเครองตดสนวาคณภาพผลตภณฑนน ๆ เปนไปตามมาตรฐานหรอไม

ในการเรยนการสอนในชนนเราใชมาตรฐาน ANSI เปนหลก

3. เครองมอเขยนแบบ (Drawing instrument)เครองมอเขยนแบบ ถอเปนสวนสำาคญทชวยใหงานแบบงาน

ออกมาด มความถกตองและเหมาะสมกบงานทางวศวกรรมแตละแขนง โดยตวอยางของเครองมอเขยนแบบคอ

1. ดนสอ2. ยางลบ3. วงเวยน4. ไมท5. ไมฉากสามเหลยม 30 °, 60 ° และ 45 ° 6. ไมบรรทด7. แผนกนลบ8. แปรงทำาความสะอาด

แตทงนเครองมอเขยนแบบบางชนดสามารถใชแทนกนได ขนกบความชำานาญของผเขยนแบบ

รปท 1.1 เครองมอเขยนแบบ

ดนสอ (Pencil) เปนเครองมอเขยนแบบหลกทใชตงแตรางแบบงาน ลงรายละเอยดตางๆ ตลอดขนตอนสดทายของการเขยนแบบ การเลอกใชดนสอควรเลอกชนดดนสอและใสดนสอใหเหมาะสมกบงาน เชน งานรางแบบ ควรใชใสดนสอทมความคม และแขง ไมหกหรอเปราะงาย

รปท 1.2 ชนดของดนสอ

ชนดของดนสอ แบงตามความแขงของใสดนสอไดเปน 3 เกรด คอ

1. เกรดแขงมาก (Hard grade) นยมใชในงานทตองการความเทยงตรงคอนขางสง เชน งานแบบแผนถมการคำานวณ กราฟ เปนตน ความแขงของใสดนสอลดลงตามตวเลขหนาตวอกษร H อาทเชน 9H 8H 7H 6H 5H 4H

2. เกรดแขงปานกลาง (Medium grade) เปนเกรดทใชกนโดยทวไปในงานเขยนรางแบบ การเขยนตวอกษร การเขยนหวลกศร รวมถงงานเขยนแบบมอเปลา ดนสอทมใสแขงใชในงานเขยนแบบเครองจกรและงานทางสถาปตยกรรมโดยความแขงของใสดนสอลดลงจากซายมอไปขวามอ ดงแสดงในรปท 1.3 อาทเชน 3H 2H H F HB B

3. เกรดแขงนอยทสดหรอเกรดออนนม (Soft grade) ดนสอทใสออนนมมากๆ นยมใชในงานรางแบบทางกล โดยเมอใชดนสอเกรดดงกลาวทำาใหงานเป อนไดงาย และยากในการลบ อกทงยงใชในงานศลปะอกหลายแขนง รวมถงงานเขยนแบบละเอยดของงานทางสถาปตยกรรม โดยความแขงของใสดนสอลดลงตามการเพมขนของตวเลขหนา B อาทเชน 2B 3B 4B 5B 6B 7B

รปท 1.3 ขนาดของใสดนสอ

กระดาษเขยนแบบ (Drawing paper) มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเรองกระดาษเขยนแบบ ตาม มอก. 210-2520 แบงกระดาษเขยนแบบเปนมลลเมตร มขนาดมาตรฐานตงแต A0-A6 ดงแสดงในตารางท 1.1

ตารางท 1.1 แสดงขนาดมาตรฐานของกระดาษเขยนแบบ

กระดาษ วดเปนมลลเมตร

A0A1A2A3A4A5A6

841 x 1189 594 x 841 420 x 594 297 x 420 210 x 297 148 x 210 105 x 148

เมอนำากระดาษเขยนแบบขนาด A0 มาพกครง จะไดกระดาษขนาดเทากบ A1 สองแผน ทำานองเดยวกนเมอผบครงกระดาษขนาด A1 จะไดเปนกระดาษขนาด A2 ดงแสดงในรปท 1.4

รปท 1.4 ขนาดของกระดาษเขยนแบบ

4. การเขยนภาพราง (Sketching)เมอเรมตนการสอสารความคดในการออกแบบ จะเรมจากการ

เขยนภาพราง เพอใชพจารณาลกษณะทวไปทางการภาพของสงทออกแบบ และสอสารถงแนวคดในการออกแบบระหวางบคคลหรอกลมบคคล โดยทวไปลกษณะการทำางานเขยนแบบจะทำางานรวมกนเปนทม ดงนน การเขยนภาพรางจงมความสำาคญ ซงการเขยนภาพรางทดยอมทดแทนถอยคำาทใชเพอการสอความหมายไดมากขน เพอใหผรวมงานสามารถเขาใจไดงาย

การเขยนภาพดวย Freehand เปนสงสำาคญในลำาดบแรกทใชสอสาร สามารถถายทอดประสบการณ ความคด ออกมาเปนภาพ อยางไรกตามการเขยนภาพดวย Freehand ยงมความไมสมบรณของขนาดและระยะทวดดวยเครองมอวด แตกสามารถแกไขดวยการเขยนเลขกำากบ และมสดสวนทเหมาะสม

อปกรณทใชในการเขยนภาพรางมดงน- ดนสอ - ยางลบดนสอ - กระดาษ - อปกรณประกอบการเขยนแบบอน ๆ เชน แผนกนลบ แปรงปดฝน เปนตน

เทคนคการเขยนเสนการเขยนเสนดวย Freehand ในแตละคนจะมความแตกตาง

กนเชนเดยวกบความแตกตางของลายมอ อยางไรกตามการทราบถงเทคนคการเขยนเสนประกอบกบการฝกฝนชวยใหภาพรางทเกดขนดวยการเขยน Freehand สามารถชวยในการสอสารไดด

นำาหนกเสนทใชในการเขยน Freehand ควรมนำาหนกทตางกน เพอแสดงความหมายทตางกน โดยมขอกำาหนดดงน

รปท 1.5 ชนดของเสนและนำาหนกเสน

การเขยนเสนรางมขนตอนดงน1. กำาหนดจดเรมตนและสนสด

รปท 1.6 จดเรมตนและสนสด

2. กำาหนดจดยอยทตองการลากผานตามแนวทคดไว เพอใหการรางมความสอดคลองกนระหวางสายตากบมอ

รปท 1.7 กำาหนดจดยอย3. เขยนเสนรางดวยความเขมทนอยตามจดทกำาหนดไวในขอ 1 และ 2 ดวยการเคลอนมอพรอมกบการกวาดสายตา

รปท 1.8 เขยนเสนราง

4. เขยนเสนตามความหนกเบาและลกษณะทตองการ โดยเขยนซำาเสนทเขยนไวในขอท 3

รปท 1.9 เขยนเสนหนกทบเสนราง

สำาหรบการเขยนเสนรางมดวยกนหลายลกษณะไมวาจะเปนเสนในแนวดง แนวนอน เสนโคง ทสามารถนำาขนตอนทง 4 ขนตอน ดงกลาวไปประยกตใชได

การเขยนเสนรางวงกลมดวย Freehand นนนบไดวาเปนการรางทอาศยเสนตรงชวยในการรางเพอใหมลกษณะใกลเคยงวงกลมมากทสด โดยมขนตอนดงน

1. เรมจากการรางเสนผานศนยกลางตดกนทจดศนยกลางเดยวกน และมจำานวนเสนตามขนาดของวงกลมทตองการ หากวงกลมมขนาดใหญจำาเปนตองใชเสนผานศนยกลางมากกวาวงกลมขนาดเลก

รปท 1.10 เขยนเสนผานศนยกลางวงกลม (Center Line)2. กำาหนดจดปลายตามขนาดรศมของวงกลมทตองการ

รปท 1.11 เขยนจดปลายตามขนาดรศม

3. รางสวนของเสนโคงในตำาแหนงของจดปลายทกำาหนดไวในขอท 2

รปท 1.12 เขยนเสนโคงในตำาแหนงของจดปลายทกำาหนด

4. เขยนเสนหนกตามทตองการตามเสนทรางไวในขอ 3 พรอมทงรางตอแนวเสนโคงตามทเขยนไวแลว กจะไดภาพรางทมลกษณะใกลเคยงวงกลม

รปท 1.13 เขยนเสนหนกทบเสนราง ตามขอ 3

หลกการเขยนเสนรางแบบตาง ๆ1. การลากเสนตรง ใหลากเสนอยางอสระและตอเนอง2. การลากเสนตรง โดยกำาหนดจดเรมตนและจดสนสด ให

มองทจดสนสดแลวลากเสน ตอเนอง จากจดเรมตนไปจนสนสดโดยไมตองหยด

3. การลากเสนประ ใหลากเปนชวง ๆ และมจงหวะเทา ๆ กน

รปท 1.14 เทคนคการเขยนเสน

หลกการเขยนเสนโคงดวย Freehand 1. การเขยนวงกลมดวยเศษกระดาษ ใหใชเศษกระดาษและ

กำาหนดรศม และจดศนยกลางลงไปในเศษกระดาษ จากนนใชเศษกระดาษและดนสอหมนสรางวงกลม ดงรป

รปท 1.15 เขยนวงกลมดวยเศษกระดาษ

2. การเขยนวงกลมโดยใชนวกอย ใหใชนวกอยเปนจดศนยกลางแลวกำาหนดรศมวงกลม r ทจด A จากนนหมนกระดาษเพอสรางวงกลม ดงรป

รปท 1.16 เขยนวงกลมโดยใชนวกอย

3. การเขยนวงกลมดวยดนสอ 2 แทง ใหใชดนสอ 2 แทง แทงหนงใชเปนจดศนยกลาง อกแทงหนงสำาหรบรางวงกลม แลวหมนกระดาษตามลกศร ดงรป

รปท 1.17 เขยนวงกลมโดยดนสอ 2 แทง

4.การเขยนวงกลมโดยใชรปสเหลยมจตรส

4.1 ใหรางรปสเหลยมจตรสทมขนาดความกวาง ยาว เทากบขนาดเสนผานศนยกลางของวงกลม

รปท 1.18 เขยนเสนรางรปสเหลยมจตรส และแบงครงดานทง 44.2 ลากเสนทแยงมมแลวกำาหนดจดบนเสนทแยงมมเทากบ

ขนาดรศมของวงกลม

รปท 1.19 เขยนเสนทแยงมม และกำาหนดจดบนเสนทแยงมม4.3 ลากเสนผานจดทแบงไวเพอสรางวงกลม

รปท 1.20 เขยนเสนผานจดทแบงไว

5. การเขยนเสนโคง5.1 เขยนเสนตงฉาย 2 เสน และ ทำาการกำาหนดจดใหมขนาด

เทากบรศมของสวนโคง ดงรป

รปท 1.21 เขยนเสนตงฉาย และกำาหนดจด

5.2 ลากเสนทแยงมม ทำามม 45 องศา กบแนวระดบ แลว กำาหนดจดใหมขนาดเทากบรศมของสวนโคง ดงรป

รปท 1.22 เขยนเสนทแยงมม และกำาหนดจด

5.3 ลากเสนโคงตามจดทกำาหนดไว จะไดเสนโคงทมรศมตามตองการ ดงรป

รปท 1.23 ลากสวนโคงตามจดทกำาหนด6. การเขยนวงร

วธท 11. ใหสรางรปสเหลยมผนผา2. ลากเสนโคงผานบรเวณขอบของสเหลยมผนผาทสรางไว3. ลากเสนเชอม เสนทเขยนในขอ 2 เพอสรางวงร

รปท 1.24 การวาดรปวงรตามวธท1

วธท 2

1. ใชเศษกระดาษ แลวกำาหนดจด A B และ C ดงรป โดยทจด A ถง B เปนขนาดครงหนงของความกวางของวงร และจด A ถง C เปนขนาดครงหนงของความยาวของวงร

รปท 1.25 การวาดรปวงรโดยใชเศษกระดาษ

2. กำาหนดจดของวงรโดยใชจด A โดยใหจด B อยบนเสนในแนวนอน สวนจด C อยบนเสนในแนวดงตลอดเวลาททำาการกำาหนดจดของวงร

รปท 1.26 การกำาหนดจดของวงร

7. การเขยนตวหนงสอการเขยนตวหนงสอนน แมวาจะไมมขอกำาหนดขนตอนท

แนนอน แตกมการกำาหนดเคาโครงไวคราวๆ วาการเขยนควรจะมขนตอนอยางไร อาจมความแตกตางกนบาง ตามลกษณะของภาษาและ

คานยมของกลม แตการเขยนตวหนงสอทางวศวกรรมนนมขอทควรคำานงถงดงน

การเขยนตวหนงสอควรมขนาดทเหมาะสมเมอเปรยบเทยบกบรปทเราเขยนขน ไมเลกหรอใหญจนเกนไป

การเขยนตวหนงสอควรจะเขยนใหอานงาย มการเวนตวอกษรใหชดเจน โดยเฉพาะในการเขยนแบบทางวศวกรรม การเขยนผเขยนควรมความประณตในการเขยน ไมใชลายมอหวดจนเกนไป

แบบตวหนงสอทใชเขยน ควรใชตวหนงสอมาตรฐาน โดยเฉพาะในปจจบนเดกๆ มกมการออกแบบตวหนงสอทใชกนในกลมของวยรน ซงกไมมขอขดแยงใด หากจะเปนการใชแบบตวหนงสอในการตดตอกนในกลมเพอน แตในงานการเขยนแบบวศวกรรม การเขยนแบบตองเปนไปตามมาตรฐาน ดงนนการใชแบบตวหนงสอควรจะใชตวมาตรฐานดวย

ตองคอยระวงในเรองของความสะอาด

และขอควรระวงอนๆ อกมาก ซงรปแบบขอควรระวงจะนำาเสนอในรปของแบบฝกหดเพอให ผเรยนไดทำาความเขาใจไปพรอมกบการไดฝกฝนพรอมกนตอไป

สรปการเขยนแบบทางวศวกรรมในสวนแรกน เนนการใชมอเปลาในการเขยนแบบ ดงนนขอใหระลกอยเสมอวาการทำาแบบฝกหดนเปนการฝกทกษะในการใชมอ และเรยนรวธการเขยน เสนประเภทตางๆ รปทรงทางเลขาคณตตางๆ และการเขยนตวหนงสอ ขอใหผเรยนตงใจในการทำาแบบฝกหดและการบานในหวขอนใหด เพอจะนำาไปใชประโยชนในการนำาไปใชเขยนรปในหวขอตอๆ ไป