ปีที่ 22 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม ...tnaph.org/wp/wp-content/uploads/2018/01/55-2.pdfพระองคได โดยเสด จพระบาทสมเด

วาร

สาร

พยาบ

าลกระท

รวงสาธ

ารณ

สข •

ปท 2

2 ฉ

บบท 2

พฤษภาค

ม –

สงหาค

ม 2

555

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข The Nurse Alumni Association of the Ministry of Public Health

บทความเฉลมพระเกยรตสำนกในพระมหากรณาธคณสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมของภาคดานสขภาพ เครอขายโรงพยาบาลอนทรบร

การเสรมสรางความสขในการทำงานเพอสงเสรมความยดมนผกพนตอองคกรของอาจารย ในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนกรงเทพ

ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความมนคงในชวตของผสงอายจงหวดอดรธาน ความสมพนธระหวางระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองกบระดบฮโมโกลบน

เอวนซของผปวยเบาหวานประเภทท2ทควบคมโรคไมได ประสทธผลของการใชแนวปฏบตทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรค

ปอดอดกนเรอรงโรงพยาบาลสระบร ปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน

ศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต6 ปจจยทมความสมพนธตอความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรค

ความดนโลหตสงในชมรมผสงอายศนยบรการสาธารณสขท43เขตมนบรกรงเทพมหานคร ผลของการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมตอพฤตกรรมการดแลเทาและคณภาพชวตใน

ผเปนเบาหวานชนดท2ทมแผลทเทา การพฒนาการมสวนรวมของชมชนเพอพฒนาตลาดสดตามเกณฑมาตรฐานตลาดสดนาซอ

:กรณศกษาตลาดสดกอบกาญจนต.ตลาดอ.เมองจ.สราษฎรธาน เกรดประวตการพยาบาล:สตรไทยคนแรกทไดศกษาวชาการพยาบาล

ผดงครรภแผนปจจบน สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขประกาศเกยรตคณอาจารยพยาบาลและ

พยาบาลดเดนประจำป2555

ปท 22 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2555 ISSN 0857-3743

Vol. 22 No. 2 May – August 2012 ISSN 0857-3743

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข อาคาร4ชน7สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสขถนนตวานนทอำเภอเมองจงหวดนนทบร11000

โทรศพท/โทรสาร02-590-1834www.tnaph.org

พมพท:บรษทธนาเพรสจำกด

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข


คณะทปรกษา

นายแพทยอำพล จนดาวฒนะ สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

นางนตยา จนทรเรอง มหาผล สำนกวชาการสาธารณสข

นางสาวกาญจนา สนตพฒนาชย ผทรงคณวฒ

นางสาวดาราพร คงจา สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

ดร. กาญจนา จนทรไทย สำนกการพยาบาล

บรรณาธการ

ดร. อฏฐพร หรญพฤกษ สถาบนพระบรมราชชนก

กองบรรณาธการ

ดร.ชตมา ปญญาพนจนกร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ

ผศ.ดร. พลสข เจนพานชย โรงเรยนพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

ดร.มณฑาทพย ไชยศกด ผทรงคณวฒ

ผศ.ดร. โสมภทร ศรไชย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ดร.อษณย เทพวรชย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยวงษชวลตกล

Professor Dr.David Roberts สถาบนพระบรมราชชนก

ผจดการ นางไพบลย วงษใหญ

เจาของ สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

อาคาร 4 ชน 7 สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ถนนตวานนท อำเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000

โทรศพท / โทรสาร 02-590-1834

www.tnaph.org Email: [email protected]

พมพท บรษทธนาเพรส จำกด

48/26-31 ซ.จฬา 2 ถ.บรรทดทอง แขวงวงใหม เขตปทมวน กทม. 10330

โทรศพท 02-215-7220, 02-215-7698 โทรสาร 02-214-0038

Email: [email protected]

12-1220(000).indd 1 9/13/12 4:34:32 PM

สงวนลขสทธ สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

12 สงหาคม 2555 วนเฉลมพระชนมพรรษาสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

ทรงเปยมเมตตทวถวน ไทยนา

เปลองทกขเขญเยนประชา สขเกอ

ปกครองคกษตรา สงาศรแหงสยาม

ราษฎรสรรเสรญเชญเชอ เพอเทอดสดด

วโรกาสเฉลมแปดสบพระพรรษา พระแมฟาดวงใจไทยทงผอง

เทอดองควงศจกรนทรแผนดนทอง ทรงปกครองผองไทยไมเวนวน

นำพระทยมเมตตาประชาราษฎร ทรงมงมาดดาดประชาพาสขสนต

พระกอกจทรงการงานทกวารวน นบอนนตมากดวยพระปรชา

ทรงสบสานวฒนธรรมการศกษา พฒนาศลปะเสรมเพมคณคา

งานฝมอสรรคสรางภมปญญา ศลปา-ชพสรางงานสานสรางคน

เนรมตโครงการนนเพอราษฎร ทรงเปรองปราชญราษฎรซาบชงทกแหงหน

ดวยเดชะบารมมากลนพน ไทยทกคนคลายทกขสขสมปอง

ขอพระองคปรดเปรมเกษมสนต อยเปนขวญมงดวงใจไทยทงผอง

ขอนอมเกลากลาวเสกสรรเพยรกลนกรอง ขอแซซองพระองคทรงพระเจรญ

ดวยเกลาดวยกระหมอม ขอเดชะ ขาพระพทธเจา สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

(นางสาววรรณภา ชโพธ นกศกษาพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยวงษชวลตกล ประพนธ)

12-1220(000).indd 3 9/13/12 4:34:34 PM


วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข iv

สำนกในพระมหากรณาธคณ สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ*

สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ทรงปฏบตพระราชภารกจมากมาย ทงในฐานะททรงเปนสมเดจพระบรมราชนของไทยและในฐานะคพระราชหฤทยแหงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงชวยแบงเบาพระราชภาระตางๆ มาโดยตลอด โดยเฉพาะอยางยงพระราชภารกจดานสาธารณสข สงคมสงเคราะหและการพฒนาชวตความเปนอยของราษฎรในชนบทใหมความร มงานมรายได สามารถดำรงชวตอยางมสขอนามย พระองคไดโดยเสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไปทรงเยยมราษฎรในภาคตางๆ โดยเฉพาะ อยางยงเมอเกดภยธรรมชาต เชน เสดจพระราชดำเนนไปทรงเยยมราษฎรใน พ.ศ. 2513 เมอเกดอทกภย ในจงหวดนครพนม เสดจพระราชดำเนนไปทรงเยยมราษฎรทางภาคกลางเมอเกดนำทวมใหญไรนาลมจมเสยหาย รวมทงในระหวางเสดจแปรพระราชฐานไปประทบ ณ พระราชนเวศน ในตางจงหวด ไดม พระราชดำรสถามราษฎรทมาเฝาทลละอองธลพระบาทรบเสดจเกยวกบชวตความเปนอย ทำใหทรง ทราบวาราษฎรในชนบทจำนวนมากยากจน มรายไดไมพอเลยงชพ และไมสามารถ ทจะหารายไดเพม ไมเหนหนทางทจะแกไขความเดอดรอนดวยตนเอง ขาดแคลนสาธารณสขพนฐานขาดสขอนามย ยามเจบไขกไมมแพทยและยารกษาโรคทจะบำบดรกษา จงมพระราชดำรทจะพฒนาชวตความเปนอยของราษฎร ใหดขน ปรากฏในคำบอกเลาของ ดร.สเมธ ตนตเวชกล ขณะดำรงตำแหนงเลขาธการคณะกรรมการ พเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร (กปร.) ทกลาวในการอภปรายเรอง “สมเดจฯ ของเรา” ณ คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด เมอวนท ๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๑ ซงไดเชญพระราชดำรสของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ในสวนทเกยวกบสถาบน พระมหากษตรยตอนหนงวา “...พระเจาอยหวและขาพเจาไมไดพงพอใจกบเพยงแตเยยมเยยนราษฎรหรอทำแตสงทเคยทำเปนประเพณ เราตองพยายามใหดกวานน เราตองชวยรฐบาล สงเสรมความเปนอยของประชาชนใหดขนเพราะเราเปนประเทศดอยพฒนา ดงนนการทเพยงแคไปเยยมเยยนราษฎรเพราะเปนหนาทของประมขของประเทศทจะตองทำตามประเพณนน เปนเรองไรสาระ หากเราไมสามารถมสวนรวมในการบรรเทาทกขใหประชาชนแลว เราตองถอวาการเปนประมขประสบความลมเหลว...” พระราชดำรสครงนน แสดงถงพระราชหฤทยอนมงมนทจะบรรเทาทกขใหแกราษฎรและหากทบทวนพระราชกรณยกจทไดทรงบำเพญอยางจรงจงและตอเนอง จะเหนไดวาราษฎรในชนบทไดรบพระมหากรณาธคณจากการเสดจเยยมทวราชอาณาจกรนบครงไมถวน โดยโครงการอนเนองมาจากพระราชดำรหลายพนโครงการ มทงโครงการเรองการเกษตร เรองนำ เรองดน เรองการฟนฟและอนรกษสงแวดลอม การฟนฟและพฒนางานศลปหตถกรรมพนบาน การแพทย การสาธารณสข ฯลฯ เพอสงเสรมความเปนอยของราษฎร ในระยะแรกของการเสดจพระราชดำเนนไปทรงเยยมราษฎรในตางจงหวด เมอทรงพบเหนวาราษฎรทมาเฝาทลละอองธลพระบาทรบเสดจ มอาการเจบปวย สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ไดมพระราชเสาวนยใหแพทยทตามเสดจไปในขบวนจายยา และใหคำแนะนำแกราษฎรในการดแลรกษาตนเอง แตหากไมสามารถวนจฉยโรคไดในขณะนน

*ทมา: สถาบนพระบรมราชชนก. รายงานประจำป 2554.

12-1220(000).indd 4 9/13/12 4:34:34 PM


Nursing Journal of the Ministry of Public Health v

หรอเปนโรคทรายแรง จะมพระราชเสาวนยใหสงไปรบการรกษาทโรงพยาบาลซงอยใกลทองถนนน โดยพระราชทานหนงสอรบรองวาเปนคนไขในพระบรมราชานเคราะหพรอมคาเดนทาง และคาใชจายทจำเปน สวนคารกษาพยาบาลและคายานน จะพระราชทานแกโรงพยาบาลโดยตรง หากผปวยไมสามารถไปเองไดจะทรงจดเจาหนาทนำไป และพระราชทานคาใชจายแกเจาหนาทดวย ถาโรงพยาบาลทอยใกลทองถนนนขาดบคลากรทางการแพทย หรอขาดเครองมอในการรกษา กใหสงไปรบการรกษาทโรงพยาบาลในกรงเทพฯ โดยพระราชทานคาเดนทางและคารกษาพยาบาลท งหมด ในการเสดจพระราชดำเนนไปทรงเยยมราษฎรตางจงหวด หรอขณะแปรพระราชฐานไปประทบทพระราชนเวศนในภมภาคตาง ๆ มราษฎรทเจบไขมาขอรบพระราชทานความชวยเหลอเปนจำนวนมาก ตองมแพทยและพยาบาลอาสาไปชวยปฏบตงานเพมขน แลวยงใชเวลามากขนจนมดคำ หลายครงทสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และพระราชโอรสและพระราชธดา ทรงชวยซกถามประวตและอาการของผปวย ตลอดจนชวยแพทยในการจายยา และการบนทกเพอตดตามผล นอกจากนโรงพยาบาลในทองถนมกมยารกษาโรคอยอยางจำกด สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ จงพระราชทานพระราชทรพยเพอจดซอเครองมอในการรกษาโรคและยาเพมขน ในระหวางทราษฎรผเจบปวยตองจากบานไปรบการรกษาทโรงพยาบาล สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถทรงเขาพระราชหฤทยถงความรสกของคนไขเปนอยางดวายอมจะวาเหว เกดความออนแอทางจตใจ ซงจะมผลตอสขภาพทางกายเปนอนมาก และคนในครอบครวกยอมจะหวงใย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหญาตผใกลชดตดตามไปเพอชวยดแลคนไขและพระราชทานคาใชจายตางๆ ใหดวย สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหจดอบรมหมอหมบานแกราษฎรทสมครใจและมความพรอมทจะทำหนาทหมอหมบาน รนละประมาณ 30-40 คน โดยเปดอบรมขนครงแรกทโรงพยาบาลคายกาวละ จงหวดเชยงใหม เมอ พ.ศ. 2524 ผเขารบการอบรมหมอหมบานจะไดเขารบการอบรมจากแพทยททรงมอบหมายและเจาหนาทสภากาชาดไทย ซงระหวางการเขารบการอบรมจะไดรบพระราชทานอาหาร ทพกและเบยเลยง เมออบรมเสรจแลว หมอหมบานทกคนจะไดรบกระเปายาสามญประจำบาน และเวชภณฑสำหรบการปฐมพยาบาลเบองตนนำกลบไปปฏบตหนาท ณ หมบานของตน เมอเสดจแปรพระราชฐานและมการอบรมหมอหมบานรนใหมขนอก หมอหมบานรนเกาจะไดรบพระมหากรณาธคณโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหเขารบการอบรมทบทวนเพมเตมและรบพระราชทานรางวล ทำใหหมอหมบานไดรบความรเพมขน พระองคทรงแลกเปลยนขอมลขาวสาร สอบถามปญหาและความตองการแทจรงของชาวบาน ซงเปนประโยชนทงแกหมอหมบานรนใหม และผททำการอบรม รวมทงความตองการยาและเวชภณฑวา ชาวบานตองการชนดใดมากนอยอยางไรหรอไม นอกจากน หมอหมบานจะไดมโอกาสไปดงานและทำความรจกหนวยงานทเกยวกบการรกษาพยาบาลและการสาธารณสข ไดแก สำนกงานสาธารณสขตำบล สำนกงานสาธารณสขอำเภอ เพอการตดตอขอรบบรการและการประสานงานตอไป สำหรบยาพระราชทานนน เมอหมดแลวกจะไดรบพระราชทานเพมตามความจำเปน ปจจบนมหมอหมบานอยทกภมภาคของประเทศเปนจำนวนมาก สามารถชวยเหลอชาวบานดวยกนไดอยางทนทวงทในเรองจำเปนหรอเรงดวน เชน การทำคลอด การปฐมพยาบาล การปองกนโรคตดตอ การแนะนำแกแมและเดกในเรองโภชนาการ พระมหากรณาดวยความหวงใยราษฎรน ไดชวยสนบสนนทางราชการในดานบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขและทสำคญยงคอชวยใหราษฎรในทองถนพนจากความเจบไขไดปวยเปนจำนวนมากระหวางทพระบาทสมเดจพระเจา

12-1220(000).indd 5 9/13/12 4:34:35 PM


วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข vi

อยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจพระราชดำเนนไปทรงเยยมราษฎรในพนททรกนดาร กทรงพระราชทานยาสามญใหแกราษฎรดวย ซงเปนยาทราษฎรสามารถใชไดเองโดยอานจากสลากยา ไดแก ยาสามญประจำบาน เชน ยาแกปวด ยาแกไอ ยาแกหวด ยาแกทองเสย และยาทาแผล ยาสามญประจำบานน นอกจากจะพระราชทานแกราษฎรแลว ยงพระราชทานไว ณ ศนยรวมของหมบานดวย เชน โรงเรยน วด หรอมสยด เปนตน นอกจากน พระองคยงทรงดำรงตำแหนงสภานายกาสภากาชาดไทย ตอจากสมเดจพระศรสวรน ทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา ซงสภากาชาดไทยเปนองคกรสาธารณกศล กอตงขนเมอ พ.ศ. ๒๔๓๖ โดยจดตงเพอชวยรกษาพยาบาลทหารทบาดเจบจากการสรบ โดยไมคำนงวาจะเปนทหารฝายใด เชอชาตหรอศาสนาใด สภากาชาดไทยไดดำเนนตอเนองมาโดยตลอดเปนเวลากวารอยปแลว ไมวาประเทศจะอยในภาวะสงครามหรอยามปกต และไมวาประเทศจะมการปกครองระบอบสมบรณา ญาสทธราชย หรอระบอบประชาธปไตย นอกจากน สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถไดพระราชทานพระบรมราชนปถมภแกสมาคมและมลนธเพอการสงคมสงเคราะหเปนจำนวนมาก เชน มลนธชวยเดกปญญาออน ในพระบรมราชนปถมภ มลนธอนเคราะหคนหหนวกในพระบรมราชนปถมภ มลนธชวยคนตาบอดแหงประเทศไทยในพระบรมราชนปถมภ สมาคมผบำเพญประโยชนแหงประเทศไทยในพระบรมราชนปถมภ เปนตน พระองคทรงเหนวาในสงคมนน มท งคนทมรางกายปกตสมบรณและ คนพการตางๆ เชน ตาบอด หหนวก เปนใบ ขาดวน แขนขาด เปนตน บางคนพการมาแตกำเนด บางคนมาพการภายหลงเนองจากประสบอบตเหต หรอเจบปวย คนพการนนหากไดรบการสงเสรมใหสามารถชวยตนเองไดกจะไมเปนภาระแกครอบครวหรอสงคม การสงเคราะหคนพการใหสามารถพงตนเองและมความสขตามอตภาพ จงเปนงานสงคมสงเคราะหอยางหนง เชน ผพการเกยวกบขาบางราย ถามไมคำยน มเหลกประกบขา มขาเทยม หรอมรองเทาพเศษ กจะสามารถเดนเองได คนพการหหนวกแตมแขนขาครบบรบรณยอมจะทำงานบางประเภท เชน งานฝมอ งานศลปะ เพอเลยงตวเองได สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ จงทรงรบมลนธทชวยเหลอคนพการไวใน พระบรมราชนปถมภหลายมลนธ ในการเสดจพระราชดำเนนไปทรงเยยมราษฎรในภมภาคตางๆ เมอไดทรงพบราษฎรทมาเฝาทลละอองธลพระบาท เปนผพการทหากไดรบการชวยเหลอจะสามารถดำรงชวตตอไปอยางมคณภาพดขน กทรงรบไวในพระบรมราชานเคราะห โดยพระราชทานความชวยเหลออยางเหมาะสม ถาเปนเดกตาบอด หหนวก ทรงสงไปเรยนทโรงเรยนสอนคนตาบอด โรงเรยนสอนคนหหนวก ใหรหนงสอหรอรภาษามอเพอการสอสาร จะไดดำรงชวตสะดวกขน ถาพการทแขนหรอขากจะพระราชทานอปกรณสำหรบคนพการ หากเปนผทมอายเลยวยเรยนแลว ทรงสงไปฝกอาชพทสมาคมมลนธหรอหนวยงานตามทคนพการสนใจและสามารถทำไดโดยพระราชทานคาใชจายให การฝกอาชพพระราชทานแกคนพการทควรกลาวถงอกกลมหนง คอ การฝกสอนการจกสานยานลเภาใหแกผพการ ณ สถานสงเคราะหคนพการและทพพลภาพพระประแดงของกรมประชาสงเคราะห คนพการเหลานจะมสภาพความพการมาก คอมกจะเปนอมพาตทอนลางจนไมสามารถเดนได ตองนอนอยบนเตยงตลอดเวลา และสวนใหญไมมญาตมาดแล เมอผพการทสถานสงเคราะหแหงนไดมหนงสอกราบบงคมทลขอพระราชทานความชวยเหลอ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถจงทรงสงเจาหนาทกองราชเลขานการในพระองคสมเดจพระบรมราชนนาถไปเยยม และนำความกราบบงคมทล

12-1220(000).indd 6 9/13/12 4:34:35 PM


Nursing Journal of the Ministry of Public Health vii

รายงาน ในทสดทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหสงครไปฝกสอนการจกสานยานลเภาแก ผพการเหลาน เพราะเปนงานทนอนทำได เนองจากยานลเภา มนำหนกเบาและไมตองใชอปกรณประกอบมาก เพยงแตตองใชเวลานาน ใชความละเอยดมาก ผพการอาจใชการจกสานยานลเภานชวยทำใหเกดความเพลดเพลนไดอกทางหนงดวย แตผลทไดรบนนดเกนคาด เพราะผพการสามารถจกสานยานลเภาไดอยางสวยงาม ทำใหไดรบเงนพระราชทานไวใชจายสวนตว หลายรายไดรบพระราชทานรางวลพเศษเพม ทำใหผพการทเปนสมาชกจกสานยานลเภารสกภาคภมใจในฝมอของตนและมกำลงใจทจะตอสชวตตอไปโดยไมทอแท นอกจากนนสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถยงทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหปรบปรงสภาพความเปนอยของผพการเหลานใหดขนดวย นอกจากปวงชนชาวไทยแลว บรรดาเพอนบานทตองลภยอพยพมายงแผนดนไทยกยงไดรบพระมหากรณาธคณจากพระองค โดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสภากาชาดไทยใหความรวมมอกบกาชาดสากลในการชวยเหลอผอพยพดวย พระราชกรณยกจตางๆ ทพระองคทรงปฏบตนน นอกจากพสกนกรชาวไทยจะสำนกในพระมหากรณาธคณแลว องคกรระหวางประเทศกพากนยกยองและทลเกลาถวายรางวลและปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกดเปนจำนวนมาก เชน ในป พ.ศ. 2523 มหาวทยาลยทฟส จากมลรฐแมสซาซเซตส ประเทศสหรฐอเมรกา ทลเกลาฯ ถวายปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกด สาขามนษยธรรม ในฐานะททรงยกระดบฐานะการครองชพของประชาชน และชวยบรรเทาทกขของเดก พ.ศ. 2524 สหพนธพทกษเดก แหงนครนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา ทลเกลาฯ ถวายรางวลบคคลดเดนดานพทกษเดก พ.ศ. 2528 สถาบนเอเชยโซไซต แหงกรงนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา ทลเกลาฯถวายรางวลดานมนษยธรรม พ.ศ. 2531 ราชวทยาลยอายรแพทยแหงลอนดอน ประเทศองกฤษ ไดทลเกลาฯ ถวายสมาชกภาพกตตมศกด ซงสถาบนแหงนเคยมอบใหแตเฉพาะผทเปนแพทยและนกวทยาศาสตรดเดนเปนทรจกระดบโลกเทานน พ.ศ. 2533 ศนยศกษาการอพยพ ทมสำนกงานใหญอยทมลรฐนวยอรก กราบบงคมทลเชญเสดจฯ ไปทรงรบรางวลความชวยเหลอผลภยประจำป ณ วอชงตน ด.ซ. จากพระราชภารกจและพระมหากรณาธคณของพระองคททรงมแกราษฎรของพระองค แสดงใหเหนถงนำพระราชหฤทยททรงมอยางเปยมลน พระองคเปรยบประดจแมของปวงชนชาวไทยทงปวง เคยงขางพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช เสมอมา เนองในวโรกาสทสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ จะทรงมพระชนมายครบ 80 พรรษา ในป 2555 น สถาบนพระบรมราชชนกขอเทอดพระเกยรตพระองคททรงประกอบพระราชกรณยกจอนแสดงถงนำพระราชหฤทยของพระองคททรงมแกปวงชนชาวไทยอยางหาทสดมได

12-1220(000).indd 7 9/13/12 4:34:35 PM


วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข viii

รายนามผทรงคณวฒผกลนกรองบทความวจย


ปท 22 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2555

1 ผศ.ดร.กาญนถา ครองธรรมชาต คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

2 รศ.นงเยาว อดมวงศ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

3 อ.บญจนทร วงศสนพรตน คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

มหาวทยาลยมหดล

4 อ.ดร.ปยธดา จลละปย วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลำปาง

5 อ.ดร.พรรณ ไพศาลทกษน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลำปาง

6 อ.ดร.พฒนา นาคทอง วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลำปาง

7 อ.ดร.เพชรมณ วรยะสบพงศ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรรพสทธประสงค

8 อ.ดร.มณฑาทพย ไชยศกด ผทรงคณวฒ

9 อ.ดร.มารสา สวรรณราช วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงขลา

10 อ.ดร.ยพาวรรณ ทองตะนนาม วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครศรธรรมราช

11 อ.ดร.วภา เอยมสำอางค วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลำปาง

จาลามลโล

12 อ.ดร.ภก.สรศกด สนทร วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร

13 อ.ดร.อภญญา ศรพทยาคณกจ โรงเรยนพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

12-1220(000).indd 8 9/13/12 4:34:35 PM


Nursing Journal of the Ministry of Public Health ix


สารบญ

บทความเฉลมพระเกยรต สำนกในพระมหากรณาธคณ ..................................................... iv สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมของภาคดาน ................ 1 สขภาพ เครอขายโรงพยาบาลอนทรบร

การเสรมสรางความสขในการทำงานเพอสงเสรมความยดมนผกพนตอองคกรของ ..............11 อาจารยในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ

ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความมนคงในชวตของผสงอายจงหวด .....................24 อดรธาน

ความสมพนธระหวางระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองกบระดบ ................37 ฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวานประเภทท 2 ทควบคมโรคไมได

ประสทธผลของการใชแนวปฏบตทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพปอดใน .................49 ผปวยโรคปอดอดกนเรอรง โรงพยาบาลสระบร

ปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ตามมาตรฐาน ..............64 ศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต 6

ปจจยทมความสมพนธตอความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวย ..............75 โรคความดนโลหตสงในชมรมผสงอายศนยบรการสาธารณสขท 43 เขตมนบร กรงเทพมหานคร

ผลของการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมตอพฤตกรรมการดแลเทา และคณภาพ ........... 85 ชวตในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทา

การพฒนาการมสวนรวมของชมชนเพอพฒนาตลาดสดตามเกณฑมาตรฐานตลาดสด ....... 98 นาซอ: กรณศกษาตลาดสดกอบกาญจน ต.ตลาด อ.เมอง จ. สราษฎรธาน

เกรดประวตการพยาบาล: สตรไทยคนแรกทไดศกษาวชาการพยาบาล ผดงครรภ .............112 แผนปจจบน

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขประกาศเกยรตคณอาจารยพยาบาล ..........113 และพยาบาลดเดนประจำป 2555


12-1220(000).indd 9 9/13/12 4:34:36 PM


วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข x

สวสดคะ... สมาชกสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขและผ สนใจทกทาน วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสขฉบบนเปนฉบบท 2 ของป 2555 หลงจากศนยดชนการอางองวารสารไทย (TCI) ไดทำการประเมนคณภาพวารสารวชาการทอยในฐานขอมล TCI เมอปลายป 2554 วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสขไดถกจดใหเปนวารสารกลมท 2 ซงวารสารในกลมนเปนวารสารทอยระหวางการปรบปรงคณภาพ เพอขอการรบรองจาก TCI และอยในฐานขอมล TCI ตอมาเมอวนท 15 กรกฎาคม 2555 ศนยดชนการอางองวารสารไทยไดประกาศคาดชนผลกระทบการอางองของวารสารไทย (TCI Impact Factors) ประจำป 2554 ซงผลการประเมนของวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสขประจำป 2554 มคา 0.00 ผตองการทราบรายละเอยดในเรอง ดงกลาวเขาไปศกษาไดท website ของศนยดชนการอางองวารสารไทย (TCI) http://www.kmutt.ac.th/ jif/public_html/index.html กองบรรณาธการกำลงเรงปรบปรงคณภาพของวารสาร โดยเฉพาะอยางยงการออกวารสารใหทนตามกำหนดเวลาตามคำแนะนำของศนย TCI จงใครขอความรวมมอจากทานสมาชกและผสนใจตดตามผลงาน รวมทงผทสนใจจะสงผลงานมาตพมพ โปรดใหคำแนะนำแกกองบรรณาธการ เพอใหวารสารมคณภาพยงขนตอไป วนท 12 สงหาคม 2555 นเปนวนมหามงคล สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ทรงเจรญพระชนมพรรษา 80 พรรษา สมาคมศษยเกพยาบาลกระทรวงสาธารณสขขอนอมเกลานอมกระหมอมถวายพระพรชยมงคล ขอทรงพระเจรญพระชนมพรรษายงยนนาน ดร อฏฐพร หรญพฤกษ บรรณาธการ

บรรณาธการแถลง

12-1220(000).indd 10 9/13/12 4:34:36 PM


Nursing Journal of the Ministry of Public Health 1

บทคดยอ การศกษาครงนเปนวจยเชงปฏบตการ(ActionResearch)มวตถประสงคเพอศกษาสถานการณปญหาของการดแลผปวยแผลเรอรง รวมกบ การพฒนาศกยภาพการดแลผปวยแผลเรอรง ของบคลากรดานสขภาพในชมชนและพฒนาแนวทางการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยใชกระบวนการ AIC และประเมนผลการใชแนวทางการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวม ซงผเขารวมในโครงการวจยครงน ประกอบดวยพยาบาลวชาชพนกสงคมสงเคราะห เจาหนาทดานสขภาพและอาสาสมครสาธารณสขของหนวยบรการปฐมภมในเครอขายโรงพยาบาลอนทรบร และนกพฒนาชมชนขององคการบรหารสวนตำบลในเขตอำเภออนทรบร รวมถงญาตผดแลผปวยแผลเรอรงจำนวนทงหมด64คนผศกษาไดจดประชมเชงปฏบตการเรองการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยใชระยะเวลา 2 วนประเมนผลการพฒนาศกยภาพดานความร และความเชอมนในความสามารถของตนเองในการดแลผปวยแผลเรอรง โดยใชแบบสอบถามซงผานการตรวจสอบความตรงจากผเชยวชาญ แลวนำไปทดลองใชคำนวณหาความเทยงของแบบทดสอบความรดวยวธของคเดอร-รชารดสน(KR-20)ไดเทากบ.69สวนแบบประเมนความเชอมนในความสามารถของตนเองคำนวณหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาคไดเทากบ .78วเคราะหขอมลโดยใชการทดสอบคาท(Pairedsamplest-test)สวนขอมลเชงคณภาพในการพฒนาแนวทางปฏบตการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยใชกระบวนการAIC และผลการดำเนนงานตามแนวทางปฏบตทไดใชการวเคราะหเนอหา(Contentanalysis) ผลการวจยพบวา บคลากรดานสขภาพขาดความรและความมนใจในการดแลผปวยแผลเรอรงแตละชนดทมความแตกตางกน วสดอปกรณในการทำความสะอาดแผลทบานไมเพยงพอและทวถง ไมมเครอขายสนบสนนหรองบประมาณจากองคกรภายนอกและขาดการสอสารทจะเชอมโยงการดแลทบานอยางตอเนองนำขอมลทไดมากำหนดเปนแนวทางการพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนและพฒนาเปนแนวทางปฏบต การดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยใชกระบวนการAIC โดยเรมตงแตการวางแผนจำหนายผปวยการสงตอผปวยไปยงชมชน การประสานความชวยเหลอผปวยดานตาง ๆ ทงจากภายในและจากองคกรภายนอก การจดตงกองทนสนบสนนวสดอปกรณการดแลผปวยแผลเรอรงทบาน รวมทงการตดตามผปวยอยางตอเนอง โดยใชการสอสารสองทางและเครอขาย อสม.พเลยง สวนการเปรยบเทยบคะแนนความรและความเชอมนในความสามารถของตนเอง ในการดแลผปวยแผลเรอรงของพยาบาลวชาชพพบวาสงกวากอนปฏบตการอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.05และภายหลงการนำแนวทางปฏบตการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวม ไปทดลองใช พบวาแนวทางปฏบตสามารถนำไปประยกตใชไดในสถานการณจรง มกจกรรมการดแลผปวยทครอบคลมตามประเดนปญหา โดยอาศยการมสวนรวมของทกภาคสวนผปวยและครอบครวมความพงพอใจในบรการพยาบาลและมกำลงใจดขน การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน โดยเทคนคกระบวนการวางแผนแบบมสวนรวม ชวยใหบคลากรดานสขภาพมความร ความมนใจ และเขาใจถงสภาพปญหาของผปวยแผลเรอรงและครอบครวไดมากขนรวมทง มแนวทางปฏบตในการดแลชวยเหลอผปวยทชดเจนสามารถนำไปใชไดจรง จงสมควรนำไปประยกตใชกบโรงพยาบาลอนตอไป คำสำคญ :ผปวยแผลเรอรง,การมสวนรวม

การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวม ของภาคดานสขภาพ เครอขายโรงพยาบาลอนทรบร

ศจมาศ อณหะจรงรกษ* สนนาฏ ทพยมสก*

เฉลมวรรณ ปนแกว*

*โรงพยาบาลอนทรบร

12-1220(001-074).indd 1 9/13/12 4:34:58 PM


วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 2

Abstract

Thisactionresearchprojectaimedtoimprovetheproblemofcaringforpatientswithchronicwounds.Toachievethis,healthcarepersonnelinthecommunityweretrainedtoimprovetheircareofchronicwoundpatients through a community participatory process using AIC and evaluate the care provided by aCommunityHealthNetworkatInburiHospital.Participantscomprisedregisterednurses,analmoner,healthofficialsandvolunteersfromtheprimarycarenetworkatInburihospitalandcommunitydevelopersfromtheTambonAdministrativeOrganizationinInburiDistrictandcaregiversofpatientswithchronicwounds.Therewere64participantsinthestudy.Theconferenceworkshoponchronicwoundcareinthecommunitylastedfor2days.Thetrainingprogramfocusedoncapacitydevelopment,improvingknowledgeandconfidenceintheirabilitytocareforpatientswithchronicwounds,theuseofaquestionnairethathadbeenpreviouslyvalidatedbyexpertsforuseinthetrial.ThereliabilityofquestionnaireintermsofknowledgewastestedusingtheKuder-Richardsonmethod(KR-20).Thetestshoweda0.69levelofconfidenceintheirabilitiesbydeterminationofAlfacoefficientofCronbrach’s,wasshowntobe0.78.Thedatawerealsoanalyzedbyapairedsamplest-testandqualitativedatatodevelopguidelinesforthecareofchronicwoundpatientsinthecommunitybytheAICprocessusingcontentanalysis. Beforethedevelopmentofthehealthcarepersonnellacktheknowledgeandconfidenceincaringforchronicwoundsofdifferenttypes.Forexample,materialstocleanawoundsathomeisoftennotadequateand thorough, there is no support network or organization outside of the budget and the lack ofcommunicationis linkedtoongoingcareathome.Thecollecteddatawasusedtodeterminethequalityofcareforchronicwoundpatientsinthecommunityanddevelopchronicwoundcarepracticesincommunityparticipation by theAIC by providing effective discharge planning for patients in the hospital, transferringpatients to community, coordinating patients activities both inside and outside the organization. It isrecommendedthatfundingbemadeavailableforsupportmaterialsforthecareofchronicwoundpatientsathomeaswellascontinuousmonitoringofpatientsusingtwo-waycommunicationandanetworkvolunteers.Anassessmentwasmade tocompare thescoresonknowledgeandconfidence in theirability tocare forpatientswithchronicwounds. Itwas found that thenurses’ scoreswerestatisticallysignificantat the .05level of confidence after the guidelines for the care of chronic wound patients using a communityparticipatoryapproach toanevaluation that canbeapplied inpractical situationsand to care forpatientscoveredbytheissuesofparticipationinallsectors,patientandfamilysatisfactionwithnursingservicesandimprovedmorale. Inshort,aprogramtoimprovethequalityofcareforchronicwoundpatientsinthecommunityusingaparticipatoryplanningprocesswasabletoimprovetheknowledgeandconfidenceinhealthcarepersonnelandaccessproblemsforpatientswithchronicwoundandbetter familysupport.Thestudyhighlightedtheimportance of good quality guidelines for the care of patients based on participation in social networks. Keywords :chronicwounds,participationincommunityhealthnetworks

*InburiHospital

Sajeemas Aunhajirungrug* Sineenat Thipmusik*

Chaloemwan Pinkaew*

The Development of Quality Care in Patients With Chronic Wounds Through Participation in a Community Health Network at Inburi Hospital

12-1220(001-074).indd 2 9/13/12 4:34:59 PM



ความเปนมาและความสำคญ “แผลเรอรง” หมายถง บาดแผลทไมสามารถ หายไดเองตามระยะเวลาของกระบวนการหายของแผลปกต(1) เปนแผลทหายชา ไมหาย หรอเกดใหมซำๆ(2)การหายของแผลทชาลงนนอาจเกดจากภาวะแทรกซอน เชน การตดเช อ ภาวะทพโภชนาการเปนตนโดยสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผปวยเพมระยะเวลาการนอนโรงพยาบาล(3) เพมคาใชจาย(4)และมผลกระทบตอสภาพสงคมจตใจของผปวยดวย(5) แผลเรอรงทพบมาก ไดแก แผลกดทบแผลเบาหวานแผลขาดเลอดและแผลจากความผดปกตของหลอดเลอดดำ มการศกษาในโรงพยาบาล265 แหง พบความชกของแผลกดทบรอยละ 10.1เปนแผลกดทบระดบ1และระดบ2รอยละ74ซงตำแหนงทพบมากทสด คอ กนกบรอยละ 36 และสนเทารอยละ 30(6)สวนในประเทศไทยจากการสำรวจความชกของแผลกดทบในผปวยโรงพยาบาลมหาวทยาลยจำนวน 697 คน มการเกดแผลกดทบ75 คน คดเปนความชกรอยละ 10.8 โดยมการเกดแผลกดทบ 19.6แผลตอผปวย 100คนและผปวยหนงคนมแผลกดทบอยระหวาง 1-8 แผล(7) สวน ผปวยทเปนเบาหวานเกดแผลทเทาถงรอยละ 15(8)

และในจำนวนนมผถกตดนวเทาหรอขารอยละ 20และรอยละ 60 ของผทถกตดขาจะเสยชวตภายใน 5ป(9)

กลมงานศลยกรรม โรงพยาบาลอนทรบร รบผดชอบดแลผปวยทมแผลเรอรง ในการดำเนน งานชวงปงบประมาณพ.ศ. 2552 - 2553 พบวา ผปวยแผลเร อรงทรบไวในการดแลมการกลบมารกษาซำในโรงพยาบาลภายใน28วนรอยละ8.16และรอยละ 6.78 ตามลำดบ โดยปญหาสวนใหญของผปวยกลมน มกมาดวยภาวะของแผลเลวลงหรอมการตดเชอลกลาม ทงในสวนของแผลกดทบ แผลเบาหวานและแผลหลอดเลอดดำ นำมาซงคาใชจายในการรกษาสง และจำนวนวนนอนโรงพยาบาลนานรวมถงคณภาพชวตของผปวยและครอบครวทแยลง จากขอมลดงกลาว จงสะทอนใหเหนถงคณภาพของการดแลผปวยแผลเรอรงอยางตอเนอง

ทบาน ซงจากการวเคราะห พบวากระบวนการดแลผปวยทมแผลเรอรงยงไมครอบคลมแบบองครวมไมมแนวทางปฏบตทเปนมาตรฐานเดยวกน ไมมการนำขอมลหลกฐานเชงประจกษมาใชในการดแลผปวย รวมทง ยงขาดการประสานงานทงในระบบสถานบรการสขภาพ และองคกรสนบสนนจากภายนอกการดแลผปวยแผลเรอรงทบานจงถอเปนความรบผดชอบรวมกน ทงในสวนของโรงพยาบาลเองในการวางแผนจำหนายและสงตอผปวย การดแลตนเองในระยะตอเนองของผปวยและครอบครวหรอญาตผดแล รวมทง การสนบสนนการดแลชวยเหลอของเครอขายดานสขภาพทม อยในชมชน ดงน น หนวยงานทรบผดชอบโครงการจงต อง “การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเร อรงในชมชนแบบมสวนรวมของภาคดานสขภาพ เครอขายโรงพยาบาลอนทรบร” เพอใหผปวยทมแผลเรอรงและครอบครว สามารถเขาถงบรการ หรอการชวยเหลอสนบสนนจากแหลงเครอขายดานสขภาพทมอยในชมชน ไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ วตถประสงคของการวจย 1) เพอศกษาสถานการณปญหาและศกยภาพในการดแลผ ปวยแผลเร อรง ของบคลากรดานสขภาพในชมชน เครอขายโรงพยาบาลอนทรบร 2) เพอพฒนาศกยภาพการดแลผ ปวยแผลเรอรงของบคลากรดานสขภาพในชมชน 3) เพอพฒนาแนวทางการดแลผ ปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยกระบวนการ AIC 4) เพอประเมนผลการใชแนวทางการดแล ผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวม การวจยคร งน เปนการวจยเช งปฏบต การ(Action Research) โดยใชกระบวนการวางแผนแบบ มสวนรวม กลมตวอยาง คอ พยาบาลวชาชพผ ปฏบตการในหอผปวยและในฝายเวชกรรมสงคมของโรงพยาบาล พยาบาลวชาชพและอาสาสมครสาธารณสขหมบ าน ในเครอขายหนวยบรการ ปฐมภม ของโรงพยาบาลอนทรบร รวมถง นกสงคมสงเคราะห นกพฒนาชมชนขององคการ

12-1220(001-074).indd 3 9/13/12 4:34:59 PM



บรหารสวนตำบล และญาต/ผดแลผปวย จำนวนทงหมด64คน ผปวยแผลเรอรง หมายถง ผทมบาดแผลเปดซงมการทำลายของเนอเยอชนลก เชน แผลกดทบแผลเทาเบาหวาน แผลหลอดเลอดดำ เปนตน โดยแผลไมสามารถหายได เองตามระยะเวลาของกระบวนการหายของแผลตามปกต หายชา ไมหายหรอเกดใหมซำๆ รวมทง มวธการดแลรกษาแผลทยงยากซบซอน โดยมระยะเวลาการเปนแผลนานกวา4สปดาห กระบวนการมสวนรวม หมายถง เทคนคการประชมแบบมสวนรวมของบคลากรท เกยวของในการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน เพอใหเกดการทำงานรวมกน เกดความเขาใจถงสภาพปญหา ขอจำกด ความตองการของแตละฝาย และรวมกนระดมสมองในการวางแผนพฒนาอยางเปนระบบเพอใหบรรลตามวตถประสงคทวางไว โดยมขนตอนคอ 1) การสรางความร เปนการเกบรวบรวมขอมลแลวนำมาวเคราะหเพอใหเหนสภาพปญหาและรวมกนกำหนดเปาหมายหรอแผนการในอนาคต2)การสรางแนวทางพฒนา เปนการรวมกนกำหนดกจกรรมการพฒนาตางๆ ในโครงการ และ 3) การสรางแนวทางปฏบต เปนการนำกจกรรม ทกำหนดไวในแผนนำไปสการปฏบต โดยแบงหนาทรบผดชอบและรวมกนดำเนนโครงการเพอใหบรรลตามวตถประสงค ภาคดานสขภาพ หมายถง องคกรหรอหนวยงานทองถนในพ นท หร อชมชนในเขตความรบ ผดชอบของโรงพยาบาลอนทรบร ทมลกษณะเปนพนธมตรทางดานสขภาพ หรอมวตถประสงคและสวนไดสวนเสยในกจกรรมหรอแผนงานทคลายคลงกน และมความสมครใจในการเขามารวมกนทำงานใหบรรลตามเปาหมายของกลม บคลากรดานสขภาพในชมชน หมายถงบคคลทเกยวดานสขภาพประชาชนซงประอบดวยอาสาสมครสาธารณสข เจาหนาทอนามยพยาบาลวชาชพ

ศกยภาพของการดแลผปวยแผลเรอรงของบคลากรสขภาพ หมายถง ความสามารถดานการดแลผ ปวยแผลเร อรงตามขดความสามารถของตำแหนงดานสขภาพ กรอบแนวคดในการวจย การดแลผ ปวยแผลเร อรงอยางตอเนองในชมชนจำเปนตองอาศยการชวยเหลอเกอกลกน ทงในสวนของโรงพยาบาลในการวางแผนจำหนายและสงตอผปวย ครอบครว หรอญาตผดแลของผปวยเอง อาสาสมครสาธารณสขประจำหมบานและเจาหนาทในสถานบรการสขภาพชมชน รวมถงการสนบสนนความชวยเหลอจากองคกรตางๆ ทมในชมชน ซงถอเปนความรบผดชอบรวมกนทางสงคมทจะตองมแนวทางในการจดการดแลชวยเหลอผ ปวยอยางเหมาะสม รวมถงบคลากรดานสขภาพทมศกยภาพเพยงพอในการดแลชวยเหลอผปวยผวจยจงไดประยกตแนวคดการรบร ความสามารถของตนเอง(Self-Efficacy)ของแบนดรา(10)ซงเปนทฤษฎเกยวกบการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายในบคคลโดยไดนำกระบวนการวางแผนแบบมสวนรวม (AIC for Participatory Planning) มาประยกตใชรวมกน ในกระบวนการพฒนา เปนเทคนคทนำวธการและ ขนตอนการประชม ทเปดโอกาสใหผเขารวมประชม ไดมการสอสารแลกเปลยนความร ประสบการณ และขอมลขาวสารซงกนและกน กระบวนการ AIC ทประกอบดวย 3 ขนตอนคอขนท 1Appreciationคอการสรางความรโดยมการประเมนสถานการณปญหาเกยวกบการดแลผปวยแผลเรอรงและรวมกนตงเปาหมายการพฒนาคณภาพและแผนการรวมกนในอนาคต ข นท 2Influence คอ การสรางแนวทางพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน และขนท 3 Controlคอการนำยทธศาสตร/วธการสำคญมากำหนดแผนปฏบตการโดยละเอยดและนำกจกรรม ทกำหนดไวในแผนนำไปสภาคปฏบต (Action plan) จากน น มการตดตามประเมนผลการใชแนวทางการดแล ผ ปวยแผลเร อรงในชมชน โดยใชการวเคราะห

12-1220(001-074).indd 4 9/13/12 4:35:00 PM



สถานการณปญหาในประเดนตางๆ ตามเปาหมายหรอวตถประสงคทกลมสมาชกไดกำหนดไว ทงนเพอใหเกดการพฒนารปแบบการดแลผ ปวยแผลเรอรงในชมชนอยางตอเนองและยงยนตามวถของชมชน วธดำเนนการวจย การวจยคร งน เปนการวจยเชงปฏบตการ(Action Research) ประชากรททำการศกษาครงนประกอบดวยพยาบาลวชาชพผปฏบตการพยาบาลเวชกรรมสงคมนกสงคมสงเคราะหของโรงพยาบาลอนทรบรพยาบาลวชาชพและอาสาสมครสาธารณสข ของหนวยบรการปฐมภมในเครอขายโรงพยาบาล อนทรบร ท ง 17 หนวย และนกพฒนาชมชนของ องคการบรหารสวนตำบล ในเขตอำเภออนทรบร ทงหมด 11 หนวยงาน รวมถง ญาต/ผดแลผปวย แผลเรอรงเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง(Purposive sampling) โดยกำหนดขนาดกลมตวอยางตามความ เหมาะสมของบรบทในชมชน โดยคำนงถงการจด เกบขอมลทเพยงพอในการศกษาวจยชมชนแบบม สวนรวม จำนวน 64 คน เครองมอทใชในการวจย ครงนม2ประเภทไดแก 1.) เครองมอทใชในการดำเนนการวจย ไดแกขบวนการประชมเช งปฏ บต การเร องการดแล ผ ปวยแผลเร อรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยใชกระบวนการAICโดยมใบงานประกอบเนอหาเกยวกบการดแลแผลเรอรงในชมชน ใชระยะเวลาดำเนนการ จำนวน 2 วน ประกอบดวยการดำเนนงาน 3ขนตอนคอ1)การสรางความร ไดแกการประเมนสถานการณปญหาเกยวกบการดแลผ ปวยแผลเรอรงในชมชนแลวนำมาวเคราะห และรวมกนตงเปาหมายของการพฒนาคณภาพ และแผนการรวมกนในอนาคต 2) การสรางแนวทางพฒนาคณภาพการดแลผ ปวยแผลเร อรงในชมชน ซงเปนการกำหนดกจกรรมในการพฒนาตางๆเพอใหบรรลเปาหมายในอนาคต และ 3) การสรางแนวทางปฏบตไดแก การนำยทธศาสตร/วธการสำคญมากำหนดแผนปฏบตการโดยละเอยดและนำกจกรรมตางๆท

กำหนดไวในแผนนำไปสภาคปฏบต 2.) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 4 สวนคอสวนท1ขอมลทวไปของกลมตวอยางสวนท2แบบทดสอบความรสำหรบพยาบาลวชาชพ เกยวกบการดแลแผลเร อรง สวนท 3 แบบสอบถาม ความเชอมนในความสามารถของตนเองในการดแล แผลเรอรงในชมชน สำหรบพยาบาลวชาชพ สวน ท 4 แบบการตดตามประเมนผลการดำเนนงาน เปนแบบสอบถามแบบปลายเปด ใหอธบายถงสถานการณตามหวขอคำถาม เกยวกบการประเมนผลการใชแนวทางการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมนำเครองมอใหผทรงคณวฒจำนวน3 ทาน ตรวจสอบความตรงตามเนอหา ความเชอมนในความสามารถของตนเองเกยวกบการดแลแผลเร อรงในชมชน ความเทยงของเครองมอโดยวธ คเดอรรชารดสน 20 (Kuder-Richardson20) สวนแบบสอบถามความเชอมนในความสามารถของตนเอง ใช ว ธ สมประสทธอลฟาของครอนบาค(Conbarch’salphacoefficient) โดยการจดการประชมเชงปฏบตการเรอง“การดแลผ ปวยแผลเร อรงในชมชนแบบมสวนรวม” โดยใชกระบวนการ AIC ใชระยะเวลา 2 โดยแบงผเขารวมประชมเปนกลมจำนวน 5 กลม ตามเขตพนทรบผดชอบ และมใบงานประกอบการปฏบตการ ซงมชดเนอหาครอบคลมเกยวกบการพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนสรปและจดทำเปนแนวทางการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนและนำไปทดลองใช ในชมชนตนแบบของสถานบรการสขภาพปฐมภม เคร อขายโรงพยาบาลอนทรบร จำนวน 2 แหง โดยทดลองใชเปนเวลา 2 เดอน ตดตามประเมนผลการใชแนวทางการดแลผ ปวยแผลเร อรงในชมชน โดยใชการวเคราะหสถานการณปญหาในประเดนตางๆ ตามเปาหมายหรอวตถประสงคทกลมสมาชกไดกำหนดไว การวเคราะหขอมล ทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร และความเชอมนในความสามารถของตนเองในการดแลแผลเรอรง ในระยะกอนและหลงการดำเนนโครงการโดยใชการทดสอบคาท (Paired

12-1220(001-074).indd 5 9/13/12 4:35:00 PM



samples t-test) และนำขอมลสถานการณปญหาและการพฒนาการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมโดยใชกระบวนการ AIC และ การประเมนผลการทดลองใชแนวทางปฏบต การดแลผปวยแผลเร อรงในชมชนแบบมสวนรวม ใช ว ธ วเคราะหเนอหา(Contentanalysis) ผลการวจย 1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง กลมตวอยางทงหมดจำนวน64รายสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ87.5)มอายระหวาง30-39ป มากทสด(รอยละ 51.5) รองลงมามอายระหวาง40-49 ป (รอยละ 28.1) และมสถานภาพคมากทสด (รอยละ62.5) การศกษาสวนมากอยในระดบ

3. แนวทางพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน 1. ควรมการสงเสรมความรความเขาใจเกยวกบการดแลผปวยแผลเร อรงแตละชนด ใหท งกบพยาบาลวชาชพ อาสาสมครสาธารณสขหมบานรวมถงผ ปวย ครอบครวและญาต/ผ ดแล ซงการเสรมสรางความร จะนำไปสการพฒนาขดความสามารถหรอทกษะในการดแลชวยเหลอผ ปวย

ปรญญาตร (รอยละ 64.1) โดยครงหนงของกลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพ (รอยละ 53.1) รองลงมาเปนอาสาสมครสาธารณสขหมบาน (รอยละ26.6) สวนสถานทปฏบตงานของกลมตวอยางอยในหนวยบรการปฐมภม และในหมบานหรอชมชนเทาๆกน(รอยละ37.5และรอยละ34.4ตามลำดบ)โดยมระยะเวลาการปฏบตงานอยในชวงระหวาง 6-15ปมากทสด(รอยละ64.1) 2. การเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเรองการดแลแผลเรอรงกอนและหลงปฏบตการและการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความเชอมนในความสามารถของตนเองในการดแลแผลเรอรง กอนหลงปฏบตการ

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของคะแนนความรเรองการดแลแผลเรอรง ในระยะกอนและหลงปฏบตการ คะแนนความรเรองการดแผลเรอรง M S.D t df p-value กอน 8.26 1.333 13.065 33 .000หลง 10.68 1.007 ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของคะแนนความเชอมนในความสามารถของ ตนเองในการดแลผปวยแผลเรอรงในระยะกอนและหลงปฏบตการ คะแนนความเชอมน M S.D t df p-valueในความสามารถของตนเอง กอน 52.76 1.939 9.134 33 .000หลง 55.50 2.019

2. การมแนวทางปฏบตการดแลผ ปวยแผลเรอรงในชมชนทมความชดเจนเปนรปธรรมสามารถนำไปปฏบตไดในสถานการณจรง 3. ควรมการคนหาและการสรางเครอขายการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน ทงในระบบของหนวยงานดานสขภาพ เครอขายทางสงคม หรอระบบ เครอญาต 4. มการจดตงกองทนเพอการดแลผปวยแผล

12-1220(001-074).indd 6 9/13/12 4:35:00 PM



เรอรงในชมชน โดยการสนบสนนงบประมาณจากองคการบรหารสวนตำบล และเงนบรจาคของผม จตศรทธา 4. แนวทางปฏบตการดแลผปวยแผลเรอรง ในชมชน จากแนวทางการพฒนาการดแลผปวย แผลเรอรงในชมชนไดนำมากำหนดเปนแนวทางการ ดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน ทกำหนดเปนขนตอน การปฏบตอยางละเอยดโดยประกอบดวยผรบผดชอบ ในแตละสวนและพจารณาถงการบรรลเปาหมายใน แตละประเดนปญหา โดยเรมต งแตการวางแผน จำหนายผ ปวยในโรงพยาบาล โดยมพยาบาลหอ ผปวยในเปนผรบผดชอบในการเสรมสรางความร และทกษะใหกบผปวยและญาต/ผดแล เกยวกบการ ดแลผ ปวยแผลเร อรงแบบองครวม และการฝก ทกษะการทำความสะอาดแผล จากน น ม การ ประเมนความพรอมกอนจำหนาย เพอใหการดแล ชวยเหลอผปวยกอนจำหนาย และเมอพรอมจำหนาย จะมการสงตอผปวย ใหใชใบบนทกเดม โดยเพม ขอมลสำคญในการสงตอเกยวกบ ลกษณะของแผล ประวตการรกษาแผลและการชวยเหลอดานอนๆท ตองตดตามอยางตอเนอง และหากประเมนวาผปวย แผลเรอรงมปญหายงยากซบซอนจำเปนตองไดรบการดแลโดยทมสหสาขาวชาชพ ใหกำหนดเปน ผปวยทตองตดตามเยยมบานโดยฝายเวชกรรมสงคม รวมกบสหสาขาวชาชพทเกยวของและหากเปนผปวย แผลเรอรงทวไป ใหตดตามเยยมผปวยโดยพยาบาล วชาชพ หรอเจาหนาทของหนวยบรการปฐมภมท รบผดชอบดแลผปวยอาสาสมครสาธารณสขหมบาน และเครอขายในชมชน โดยกำหนดใหอาสาสมคร สาธารณสขหมบาน ทำหนาทเปนพเลยงคอยดแล ชวยเหลอครอบครวญาต/ผดแล โดยมชองทางการ ใหคำปรกษาของแพทยและพยาบาลผเชยวชาญ ดานการดแลแผลกรณเกดปญหาการดแลทบาน การตดตามเยยมบาน กำหนดใหมการประเมนปญหาและความตองการของผปวยในระยะตอเนองโดยประเม นลกษณะของแผล วาแผลมความกาวหนาดขนหรอถามภาวะแทรกซอน ใหพจารณาสงกลบมารบการรกษาในโรงพยาบาล โดยผานชอง

ทางพ เศษไปยงแพทยศลยกรรมและให ม การประเมนปญหาดานจตสงคม หากพบปญหาใหประสานความชวยเหลอไปทนกจตวทยา เครอขายสนบสนนการดแลผ ปวยทบ าน และนกสงคม สงเคราะหขององคการบรหารสวนตำบล หรอจงหวด เปนตน และใหสงขอมลยอนกลบไปยงฝายเวชกรรมสงคมของโรงพยาบาลทกกรณ นอกจากนควรมการสนบสนนวสดอปกรณการดแลผ ปวย ทบ าน เชน เต ยงทนอนลม หรออปกรณการทำความสะอาดแผล และการสนบสนนของกองทนเพอการดแลผ ปวยแผลเร อรงในชมชน โดยการสนบสนนขององคการบรหารสวนตำบล 5. ผลการใชแนวทางการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมแนวปฏบตไปใชจรงในหนวยบร การปฐมภม เคร อขายโรงพยาบาลอนทรบร จำนวน2แหงพบวาสามารถนำไปใชในสถานการณจรงได ผปวยและครอบครวไดรบการประเมนและตดตามปญหาความตองการเปนระยะอยางตอเนอง โดยในแตละประเดนปญหาหลกจะมแนวทางการดแลชวยเหลอทชดเจนสามารถนำไปปฏบตได มการสงตอขอมลสำคญทครบถวน และมชองทางการสอสารระหวางผปฏบตในโรงพยาบาลและในชมชน ทำใหมความพงพอใจในบรการของผปวยและครอบครว อาสาสมครสาธารณสขหมบานรสกมความมนใจในการปฏบตและรสกมคณคาในตนเองมากขน มองคกรหรอเครอขายทรวมรบผดชอบดแลผ ปวยในชมชนทชดเจนข น โดยองคกรภายนอกในพนทมความรสกพงพอใจทหนวยงานดานสขภาพเหนความสำคญขององคการบรหารสวนตำบล และใหม สวนรวมในการจดสรรงบประมาณเพ อการดแลชวยเหล อผ ปวยท บ านอยางไรกตาม การดแลผ ปวยแผลเร อรงทบานครอบครวมบทบาทสำคญทจะตองรบผดชอบดแลผปวยอยางใกลชด ประเดนปญหาผปวยทถกทอดทงหร อกรณ ผ ป วยและครอบครวม ปญหาด านเศรษฐกจ จงยงเปนปญหาทไมสามารถแกไขไดอยางชดเจน

12-1220(001-074).indd 7 9/13/12 4:35:01 PM



การอภปรายผล การศกษา การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเร อรงในชมชนแบบมสวนรวม ของภาคดานสขภาพ เครอขายโรงพยาบาลอนทรบร โดยการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเรองการดแลแผลเรอรง ในระยะกอนและหลงปฏบตการพบวา กลมตวอยางมคะแนนเฉลยความร เรองการดแลแผลเรอรง หลงปฏบตการสงกวากอนปฏบตการอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.05และการเปรยบเทยบคะแนนความเชอมนในความ สามารถของตนเองในการดแลผ ปวยแผลเร อรง ในระยะกอนและหลงปฏบตการพบวากลมตวอยางมคะแนนเฉลยความเชอมนในความสามารถของตนเองในการดแลผปวยแผลเรอรง แตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบการศกษาของ สภาภรณนยมสรวญ(13) ทศกษาการมสวนรวมของชมชนในการพฒนาระบบเฝาระวงโรคความดนโลหตสง พบวา การมสวนรวมของชมชนในการเฝาระวงโรคความดนโลหตสง และความรเรองความดนโลหตสงของแกนนำชมชน รวมถงการรบรโอกาสเสยงการรบรประโยชนการรบรอปสรรคและการดแลตนเองเพอปองกนโรคความดนโลหตสงภายหลงการปฏบตการดกวากอนปฏบตการอยางมนยสำคญทางสถต(p<.001) สถานการณปญหาในการดแลผปวยเร อรงมประเดนทเกยวของกบบคคลไดแก พยาบาลวชาชพอาสาสมครสาธารณสขหมบาน ผปวย ครอบครวและญาต/ผดแล โดยบคคลขาดความรความเขาใจเกยวกบแผลเรอรงแตละชนด และขาดทกษะหรอความมนใจในการจดการแผลเรอรง รวมถง การขาดพลงอำนาจ จากประสบการณทไมประสบผลสำเรจในการดแลแผล มภาระงานมาก คาตอบแทนนอย บทบาทหนาทความรบผดชอบไมชดเจน มความเครยด วตกกงวลหรอกลวไมมพเลยงผใหคำปรกษา สวนประเดนปญหาเกยวกบระบบการดแลขาดการสงตอขอมลสำคญเฉพาะตวผปวย ไมมการสอสารขอมลระหวางโรงพยาบาล และหนวยบรการปฐมภมในระยะตอเนองหรอการตดตามผลการดแล

รกษา ไมมเครอขายสนบสนนการดแลผปวยทบานและขาดการสนบสนนงบประมาณเกยวกบวสดอ ปกรณ ก ารด แลแผลจากองค ก รภายนอกสอดคลองกบการศกษาของอำนวยพรมหาวไลและยคลธร จตรเกอกล(14) ศกษาการพฒนารปแบบการดแลผ ปวยทม แผลเร อรงเครอขายโรงพยาบาลกำแพงเพชร โดยศกษาสถานการณการดแลผปวยทมแผลเรอรง พฒนาและศกษาผลลพธของรปแบบการดแลผปวยทมแผลเรอรงโดยประยกตมาตรฐานการบรหารการพยาบาลมาเปนกรอบแนวคดในการดำเนนการพฒนา โดยแบงเปน ระยะท 1 SWOTAnalysis มจดแขงเรองการมพยาบาลผปฏบตการพยาบาลขนสงเชยวชาญดานแผลในหนวยงาน มเครอขายทเขมแขง มงบประมาณสนบสนน สวนจดออน คอผปวยมจำนวนมากคาใชจายสง เกดภาวะแทรกซอนทรนแรง ขาดการเชอมโยงในการดแล ผปวย พบโอกาสพฒนา คอ มชองทางการสอสารระหวางโรงพยาบาล/เครอขาย/ชมชนระยะท2การวเคราะหสถานการณการดแลผปวยทมแผลเรอรงมผปวยทมารกษาในโรงพยาบาลเปนแผลเรอรงชนดแผลเนาตาย แผลเบาหวาน แผลกดทบ สวนปญหาในการดแลผปวยทมแผลเรอรง คอเจาหนาทขาดองคความร ขาดแนวทางการดแลทเปนมาตรฐานและไมมระบบการประสานงาน การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน จงควรสงเสรมความรความเขาใจเกยวกบการดแลผ ปวยแผลเร อรงแตละชนด ใหท งกบพยาบาลวชาชพ อาสาสมครสาธารณสขหมบานรวมถงผ ปวย ครอบครวและญาต/ผ ดแล ซงการเสรมสรางความร จะนำไปสการพฒนาขดความสามารถหรอทกษะในการดแลชวยเหลอผปวย รวมกบการมแนวทางปฏบตการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนทมความชดเจนเปนรปธรรม สามารถนำไปปฏบตไดในสถานการณจรง นอกจากน ควรมการคนหาและการสรางเครอขายการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน และควรมการจดตงกองทนเพอการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน โดยการสนบสนนงบประมาณจากองคการบรหารสวนตำบลและเงน

12-1220(001-074).indd 8 9/13/12 4:35:01 PM



บรจาคของผ มจตศรทธา ซงจากการศกษาการพฒนารปแบบการดแลผปวยทมแผลเร อรงเครอขายโรงพยาบาลกำแพงเพชร ของอำนวยพร มหาวไลและยคลธร จตรเกอกล(14) ในระยะท 3 การพฒนารปแบบการดแลผปวยทมแผลเรอรง ไดแกการอบรมสรางเสรมองคความร แกเจาหนาทในเครอขายการพฒนาแนวทางปฏบตการดแลผปวย ทมแผลเรอรงและการสรางระบบเครอขายผดแล ผปวยแผลเรอรง จากแนวทางการพฒนาการดแลผ ปวยแผลเรอรงในชมชน ไดนำมากำหนดเปนแนวทางปฏบตการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน ทกำหนดเปนขนตอนการปฏบตอยางละเอยด โดยประกอบดวยผรบผดชอบในแตละสวน และพจารณาถงการบรรล เปาหมายในแตละประเดนปญหา โดยเรมต งแต การวางแผนจำหนายผปวยในโรงพยาบาล โดยมพยาบาลหอผปวยในเปนผรบผดชอบในการเสรมสรางความรและทกษะใหกบผปวยและญาต/ผดแลเกยวกบการดแลผปวยแผลเรอรงแบบองครวม และการฝกทกษะการทำความสะอาดแผล ซงอาจมเวลามากพอในชวงทแพทยยงไมไดจำหนายผปวยจากน น มการประเมนความพรอมกอนจำหนายและประเมนปญหาดานจตสงคมหากมปญหาดานจตสงคมใหประสานความชวยเหลอนกจตวทยาและนกสงคมสงเคราะห เพอใหการดแลชวยเหลอผปวยกอนจำหนายและเมอพรอมจำหนายจะมการสงตอขอมลสำคญของผปวย เกยวกบ ลกษณะของแผลประวตการรกษาแผลประวตโรคประจำตวและการชวยเหลอดานอน ๆ ทตองตดตามอยางตอเนองและหากประเมนวาผปวยแผลเรอรงมปญหายงยากซบซอน จำเปนตองไดรบการดแลโดยทมสหสาขาวชาชพ ใหกำหนดเปนผปวยทตองตดตามเยยมบานโดยฝายเวชกรรมสงคม รวมกบสหสาขาวชาชพทเกยวของ และหากเปนผปวยแผลเรอรงทวไป ใหตดตามเยยมผปวยโดยพยาบาลวชาชพ หรอเจาหนาทของหนวยบรการปฐมภมทรบผดชอบดแล ผปวย อาสาสมครสาธารณสขหมบานและเครอขายในชมชน โดยกำหนดใหอาสาสมครสาธารณสข

หมบ านทำหนาทเปนพเล ยงคอยดแลชวยเหลอครอบครว ญาต/ ผดแล และมชองทางการใหคำปรกษาของแพทยและพยาบาลผเชยวชาญดานการดแลแผล การพฒนาคณภาพการดแลผปวยแผลเรอรง ในชมชน โดยใชเทคนคกระบวนการวางแผนแบบมสวนรวม ชวยใหบคลากรดานสขภาพมความรความมนใจและเขาใจถงสภาพปญหาของผปวยแผลเรอรงและครอบครวไดมากขน รวมทง มแนวทางปฏบต ในการดแลชวยเหลอผปวยทชดเจน โดยอาศยการ มสวนรวมของเครอขายทางสงคมมากยงข น เกดผลลพธทดทสดตอผปวยและญาตผดแล เนองจาก ผปวยและครอบครวไดรบการประเมนและตดตามปญหาความตองการเปนระยะอยางตอเนอง โดยในแตละประเดนปญหาหลกจะมแนวทางการดแล ชวยเหลอทชดเจนสามารถนำไปปฏบตได โดยอาศยการมสวนรวมของทกภาคสวน หรอของผทมสวนเกยวของกบการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน ซงตองตระหนกถงความ สำคญของการมสวนรวมอยางแทจรงเสยกอน จงจะนำไปสความรวมแรงรวมใจในการพฒนาแนวทาง การดแลผปวยแผลเรอรงในชมชนใหเปนรปธรรมนำไปสการมคณภาพชวตทดของผปวยตอไป ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไปใช ดานการบรหารการพยาบาล กำหนดผรบผดชอบและดแลผปวยแผลเรอรงทงในโรงพยาบาลและเครอขายหนวยบรการปฐมภม สนบสนนสงเสรมใหเพมพนความร และความเชอมนในความสามารถของตนเองในการดแลผปวยแผลเรอรง รวมทงสงเสรมการนำแนวทางปฏบต การดแลผ ปวยแผลเรอรงในชมชนแบบมสวนรวมไปใชในองคกร ดานการปฏบตการพยาบาล สามารถนำแนวทางปฏบตการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน แบบมสวนรวมไปประยกตใชในหนวยงาน โดยมการประสานความรวมมอระหวางกนในเครอขายของการดแลผปวยแผลเรอรงในชมชน ดานการศกษาพยาบาล โดยการจดหลกสตร

12-1220(001-074).indd 9 9/13/12 4:35:01 PM



หรอเนอหาเกยวกบการดแลผปวยแผลเรอรง โดยเนนการพฒนารปแบบการดแลผ ปวยแผลเร อรงโดยการมสวนรวมของชมชน ดานการพฒนาบทบาทพยาบาลขนสง เพอการดแลผ ปวยแผลเร อรงในชมชนแบบเช งล กเปน รายกรณ หรอมปญหาทเร อรงซบซอน โดยการ บรณาการองคความรเรองการดแลแผลเรอรงจากขอมลหลกฐานเชงประจกษ รวมกบการประสานความรวมมอกบเครอขาย เอกสารอางอง 1. Whitney JD. Acute and chronic wounds. Nursing Clinics of North America 2005; 40(2):191-205.2. Wysocki AB. Skin anatomy, physiology, and pathophysiology. Nursing Clinics of North America1999;34(4):777-97.3. Bates-JensenBM.Chronicwoundassessment. Nursing Clinics of North America 1999; 34(4):799-845.4. Harding KG, Morris HL, Patel GK. Science medicine and the future: Healing chronic wounds. British Medical Journal 2002; 324(7330):160-63.5. Wientjes KA. Mind-Body Techniques in woundHealing.Ostomy/WoundManagement 2002:48(11):62-67.6. George B,Malkenson G. Pressure ulcer: A clinical review. 2010 Apr 28. Available from: http://www.rehab.com/issue/article/ 2008-12_02.asp.7. วจตร ศรสพรรณ และคณะ. การเกดแผล กดทบในผ ปวยโรงพยาบาลมหาวทยาลย. พยาบาลสาร2545;29(2):1-12.8. AmericanDiabeticAssociation.Diagnosisand classification of diabetic mellitus. Diabetic care2004;27(1):5-10.9. Stanley S, Turner L. A collaborative care

approachtocomplexdiabeticfootulceration. British Journal of Nursing 2004; 13(1): 788-93.10. Bandura A. Self – efficacy : Exercise of control. Englewood Cliffs: Prectice; 1997. 11. สมโภชน เอยมสภาษต. ทฤษฎและเทคนคการ ปรบพฤตกรรม.กรงเทพมหานคร:สำนกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย;2541.12. อรพนท สพโชคชย. การพฒนาหมบานโดย พลงประชาชน. กรงเทพมหานคร: สถาบนเพอ การพฒนาประเทศไทย;2537.13. สภาภรณ นยมสรวญ. การมสวนรวมของ ชมชนในการพฒนาระบบการเฝาระวงโรค ความดนโลหตสง (ว ทยานพนธปร ญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหดล;2551.14. อำนวยพรมหาวไล และ ยคลธร จตรเกอกล. การพฒนารปแบบการดแลผ ปวยท ม แผล เร อรง. วารสารกองการพยาบาล 2553; 37(3):92-106.

12-1220(001-074).indd 10 9/13/12 4:35:02 PM



บทคดยอ

การธำรงรกษาอาจารยพยาบาลใหคงอยในองคกรเปนเรองทผบรหารควรใหความสำคญอยางมากการวจยนเปนการศกษาแบบวจยและพฒนา โดยมวตถประสงคเพอเสรมสรางความสขในการทำงานเพอสงเสรมความยดมนผกพนตอองคกร กลมตวอยางทศกษาเปนอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ จำนวน30รายมขนตอนดำเนนงานคอ1)ศกษาปญหาสถานการณและกำหนดเปาหมาย2)วางแผนและจดกระบวนการจตตปญญาศกษา และ 3) ประเมนผล โดยการตอบแบบสอบถามกอนและหลงเขารวมกระบวนการ และการสนทนากลมวเคราะหขอมลโดยใชสถตการทดสอบท(Pairedt-tests)ผลการวจยมดงน 1. สถานการณของอาจารยพยาบาลมภาระงานทมากทำใหประสทธภาพการสอสารลดลงความเชอถอ ไววางใจนอย ความสขในการทำงานนอย ความยดมนผกพนตอองคกรลดลง และการลาออกมากขน 2. หลงกจกรรมการพฒนาพบวาอาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยของความยดมนผกพนตอองคกรโดยรวม และความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงาน หลงการอบรมสงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทาง สถตทระดบ0.05แตความสขดานสงแวดลอมและสวสดการยงไมมการเปลยนแปลง 3. ผลการสนทนากลมอาจารยพยาบาลสะทอนใหเหนวากระบวนการจตปญญาทำใหเกดการเปลยนแปลง ความคดและการกระทำ โดยรบฟงผอนโดยไมตดสนมากขน เขาใจและยอมรบผรวมงาน/สงทเกดขนใน องคกรมากขน มสมพนธภาพและความรสกทดตอผรวมงาน มปฏสมพนธ/แสดงออกตอผอนไปในทาง ทดขนมการดแลความรสกของตนเองมากขนและมความสข โดยสรป กระบวนการจตปญญาศกษาชวยสงเสรมสมพนธภาพ มการยอมรบและมปฏสมพนธทเหมาะสมกบเพอนรวมงาน กอใหเกดความสขและความยดมนผกพนตอองคกรเพมข นในระดบหนง ในขณะเดยวกน ผบรหารควรใหความสำคญกบการดแลสภาพแวดลอมทดในการทำงานและสวสดการทเพยงพอ เพอเพมความสขในการทำงานอนจะนำไปสความยดมนผกพนตอองคกรมากขน คำสำคญ:การเสรมสรางความสขในการทำงาน,ความยดมนผกพนตอองคกร

การเสรมสรางความสขในการทำงานเพอสงเสรมความยดมนผกพนตอองคกรของอาจารยในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ

ชตมา ปญญาพนจนกร* กลบแกว จนทรหงษ* ปรศน สมธ*

*วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนกรงเทพ

12-1220(001-074).indd 11 9/13/12 4:35:02 PM



*BoromarajonaniCollegeOfNursing,Bangkok

Abstract

InrecentyearsthenursingeducationsysteminThailandhasexperiencedgrowthanddiversificationinits competitiveness. There is a notable and increasing demand for graduate nurses in the health system.Therefore, to retainqualifiednursingstaff inanorganizationadministratorsmust realize the importanceoftheir roles in promoting happiness and job satisfaction in itsworkforce. This study uses s a research anddevelopment designwith the purpose of developing happiness atworkwhile promoting adherence to anorganization. The research sample comprised 30 nursing instructors at the Boromarajonani College ofNursing,Bangkok.Theinterventionconsistedof1)exploringthesituation,settinggoalstoimprovehappinessintheworkplace,andpromotingacommitmenttotheorganization;2)developingtrainingprogramsthroughthe contemplative education to build trust and teamwork, increase happiness at work, and enhanceorganizational commitment; and 3) evaluating happiness atwork and organizational commitment using aquestionnaire.Thequestionnaireresultsweretestedusingapaireddependentt-test.Belowisasummaryofthekeyfindings. 1. The overall score in organizational commitment of nursing instructorswas significantly increased whencomparedtothescoresbeforeintervention. 2. Nursing instructors had a higher average score on trust in colleagues after the intervention than before,thisresultwasstatisticallysignificantatthe0.05levelofconfidence. 3. There were no differences in the overall scores on happiness at work before and after the intervention.However,theaffectivecomponentofhappinessintheworkplaceaftertheintervention was higher than before the interventionwith a statistically significant result at the 0.05 level of significance. The average scores on the component related towelfare and environment aspects werenotdifferent. In conclusion,activities thatenhancehappinessatworkassistedpeople in sharing their feelingsandknowledgetogetasenseofmembershipandtrustineachother.Administratorsshouldsupportbuildingtrustintheworkplaceandimprovingworkingenvironments.Suchprogramswouldleadtoimprovedorganizationalcommitmentandhelpachievethegoalsoftheorganization. Key words :enhancementofhappinessatwork,organizationalcommitment

Chutima Panyapinijnugoon* Kleeb kaew Janhong*

Pratsani Smith*

The Enhancement of Happiness at Work in Promoting Organizational Commitment of Nursing Instructors Employed at the Boromarajonani

College Of Nursing, Bangkok

12-1220(001-074).indd 12 9/13/12 4:35:02 PM



บทนำ การบรหารองคกรทม ประสทธภาพตอง สามารถทำใหบคลากร ทำงานไดอยางมความสขเกดความยดมนผกพน จงรกภกด และทำงานกบ องคกรตลอดไป ความยดมนผกพนตอองคกรจงนบ เปนองคประกอบสำคญในการบรหารองคกรเพราะมความเชอมโยงกบความพงพอใจในการทำงานการธำรงรกษาพนกงาน และการลาออก เปนความรสกไววางใจเชอถอวาองคกรจะไมทอดทงเมอเขาประสบปญหา และเปนตวบงชถงผลการปฏบตงานผทมความยดมนผกพนตอองคกรสงจะปฏบตงานไดดกวาผทมความยดมนผกพนตอองคกรตำ องคกร ทสามารถทำให บคคลมความยดมนผกพนตอองคกรมากจะทำใหบคคลมความปรารถนาทจะอยในองคกร ทมเทความรความสามารถ มความคดสรางสรรค ในการปฏบตงานอยางเตมท สงผลใหเกดประสทธผลตอองคกร ในทางตรงกลบกน กจะสงผลตอการลาออก หรอมความยดมนผกพนตอองคกรนอยลง กระทบตอพฤตกรรมการทำงานประสทธผลและเปาหมายขององคกร หลายปจจยทเกยวของกบการขาดความยดมนผกพนตอองคกรและความไววางใจในหนวยงานของอาจารยพยาบาล เชน ขาดกฎหมายการบรหารสถาบนการศกษา ทำใหการบรหารงบประมาณการบรหารวชาการ และการบรหารงานบคคลไมมความคลองตว ขาดอสระเชงวชาการ ระเบยบตางๆไมเออตอการพฒนาผลงาน ไมสามารถทำตำแหนงวชาการได อตราสวนอาจารยพยาบาลตอนกศกษา ไมเปนไปตามมาตรฐาน ทำใหเกดปญหาวกฤตขาดแคลนอาจารยพยาบาล ทำใหมภาระงานมากและตองรบผดชอบสง ซงการปฏบตหนาทใหครบถวนตามพนธกจของการเปนอาจารยในสถาบนอดมศกษา ทมหนาททงดานการจดการเรยนการสอนการทำวจยการบรการวชาการแกสงคมการมสวนรวมทำนบำรงศลปวฒนธรรม และการปฏบตตนเปนแบบอยางทด และการประเม นรบรองหลกสตรจากองคกรวชาชพ จงเปนสภาพการณ ทบบคน กดดนและเกดความเครยดในการทำงาน

อยางมาก ขณะเด ยวกนอาจารยจำนวนหนงท เปนผลลพธจากโครงการพฒนาอาจารยของวทยาลยพยาบาล ทสำเรจการศกษาระดบปรญญาโทและเอก จากตางประเทศ ทมศกยภาพเชงวชาการสงและม ความคาดหวงสงในด านความก าวหน า มความคดสรางสรรคทจะพฒนาองคกร แตการปฏบตงานทตดขดดวยโครงสราง ระเบยบปฏบตทำใหเกดความเหนอยหนายทอถอย และมแนวความคดทจะเปลยนงาน ยายสถานททำงานหรอยายสายงานประกอบกบปจจบนการบรหารสถาบนการศกษา มงเนนคณภาพมาตรฐานและผลสมฤทธของงานสงขน ตองดำเนนงานการประกนคณภาพการศกษาตามตวชวดและเกณฑการประเมนทตองมการพฒนาการดำเนนงานอยางตอเนอง ซงตองมงเนนคณภาพ และคาดหวงสมรรถนะบคลากรรอบดาน ขณะทองคกรขาดความคลองตว ดงกลาวขางตน จงเปนฐานสำคญททำใหความไววางใจ ความจงรกภกด ความยดมนผกพนตอองคกร และความตองการคงอยของบคลากรลดนอยลงสำหรบ สถาณการณของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนกรงเทพ พบวา มอาจารยทลาออกจากราชการจำนวน 10 คนในระหวางป 2551 ถง 2554 ภาระงานทมากและความคาดหวงท ม หลายดานตออาจารยพยาบาลคอปจจยทำใหการลาออกสง และจากการศกษาของชตมา ปญญาพนจนกรและคณะเกยวกบระดบและปจจยทม ผลตอความยดมนผกพนตอองคกรของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก พบวาระดบความยดมนผกพนในองคกรโดยรวม อยในระดบปานกลางดงนนการพฒนาดานการคงอยของอาจารยพยาบาลเปนงานททาทายสำหรบผบรหารสถาบนทจะใหความมนคงทางดานสมพนธภาพของอาจารยพยาบาลกบองคกร ใหมความรสกเปนหนงเดยวกบองคกร มทศนคตทางบวกและพฤตกรรมเตมใจทจะทำงาน และตองการเปนสมาชกตอไปขององคกรในทามกลางสภาพการณปญหาและขอจำกดของการบรหารจดการการดำเนนงานภายใต

12-1220(001-074).indd 13 9/13/12 4:35:02 PM



กฎเกณฑดงกลาวขางตน ในฐานะทผ ว จยเปนผ บรหารจงไดเลงเหนถงความสำคญของการพฒนาอาจารยพยาบาลใหมความสขในการทำงาน สรางสมพนธภาพทด กอใหเกดความไวใจซงกนและกนอนจะสงผลใหเกดความยดมนผกพนตอองคกรใหเพมมากข นกวาทเปนอย คณะผว จยจงมความพยายามในการหาแนวทางการบรหารจดการเพอใหไดขอมลทจะเปนประโยชนในการบรหารองคกรใหเกดประสทธภาพตอไป วตถประสงคของการวจย การวจยครงนมวตถประสงค คอ การเสรมสรางความสขในการทำงานเพอสงเสรมความยดมนผกพนตอองคกรโดยมวตถประสงคเฉพาะดงน 1. วเคราะหสภาพปญหาความยดมนผกพนตอองคกร ของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนกรงเทพ 2. พฒนาวธการเสรมสรางความสขในการทำงานและความยดมนผกพนตอองคกร ของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนกรงเทพ วธดำเนนการวจย การวจยคร งน เปนแบบการศกษาวจยและพฒนา(ResearchandDevelopment) กลมตวอยาง กลมตวอยางทศกษาเปนอาจารยพยาบาลในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ จำนวน30 ราย โดยมเกณฑคดเลอกผ เขารวมการวจย(Inclusion criteria) คออาจารยพยาบาลทมความสมครใจเขารวมวจยและเขารวมการอบรมครบตามจำนวนวนทกำหนด รวมทงสามารถใหขอมลโดยการตอบแบบสอบถามครบท งกอนและหลงการอบรม ขนตอนการดำเนนการวจยและการเกบรวบรวมขอมล

หลงจากทผวจยไดรบการอนมตจากคณะกรรมการวจยและพจารณาจรยธรรมการวจย ของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ ผวจยไดอธบายและชแจงถงวตถประสงคของการวจย แกผทสนใจเขารวมกจกรรม และใหเวลาอาจารยในการซกถามขอสงสยตางๆ จนเปนทพอใจ โดยมขนตอนการดำเนนงานของวงรอบการวจยและพฒนา รอบท1ดงน ขนตอนท 1 ศกษาสภาพการณและปญหา จากสถตการลาออก รายงานภาระงานสดสวนอาจารยตอนกศกษา และการสมภาษณตามแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง เพอหาขอมลปญหาการทำงานของอาจารยทมตอความยดมนผกพนตอองคกร ข อมลท ได นำไปสการสรางแบบสอบถามและเกบขอมลตามแบบสอบถามซงประกอบดวย 1. แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ซงเปนการสอบถามเกยวกบอาย เพศ ระดบการศกษา ระยะเวลาในการทำงานเปนตน 2. แบบวดความเชออำนาจการควบคมซ ง เปนแบบสอบถามท ผ ว จยดดแปลงมาจากแบบสอบถามความเชออำนาจการควบคมทางสขภาพของลเวนซนโดยแบงความเชออำนาจการควบคมเปน3ลกษณะ ไดแกความเชออำนาจการควบคมภายใน(Internal locusofcontrol)ความเชออำนาจการควบคมจากผมอำนาจ(Powerfulothers)และความเชออำนาจการควบคมโดยโชคชะตา(Chance)ซงมจำนวนคำถาม24ขอ 3. แบบวดความยดมนผกพนตอองคกรซงเปนเครองมอทผวจยพฒนามาจาก แบบสำรวจความยดมนผกพนตอองคกร (TCM EmployeeCommitment Survey) ของเมเยอรและอเลน ฉบบปรบปรง โดยผวจยไดรบอนญาต ใหทำการแปลเครองมอดงกลาวเปนภาษาไทย โดยใชวธ Blindback translation และปรบปรงใหสอดคลองกบบรบทของสงคมไทยตามขอเสนอแนะของผ ทรง คณวฒจำนวนคำถาม18ขอ ขนตอนท 2 การพฒนาและนำไปทดลอง

12-1220(001-074).indd 14 9/13/12 4:35:03 PM



ใช จากผลการวเคราะหขอมลจากขนตอนท 1 ดวยการอบรมจตตปญญาศกษาครงท 1 เพอใหอาจารยเกดการเรยนร สการเปลยนแปลงตนเองโดยการพฒนาจากดานในของจต และการคดใครครวญซงคาดหวงวาผ รวมกจกรรมดงกลาวมคณลกษณะความตระหนกรในตนเองสามารถทำความเขาใจกบสงตางๆ เชอมโยงสงทไดเรยนร และนำไปพฒนาตนเอง ใชในชวตประจำวน เกดการปรบเปลยนตนเองในครอบครว และประยกตใชในการปฏบตงานคอ การเรยนการสอน เรยนรจากการฝกปฏบตกจกรรมทหลากหลายจำนวน4ลำดบไดแกลำดบท 1 เนนการสะทอนคดเกยวกบตนเอง มองเหนคณคา ความสขและความหมายในชวต ทำความรจกและแนะนำกระบวนการเรยนรรวมกน และพน

ฐานความเขาใจและการใชเครองมอเพอการพฒนาตนเอง โดยผานกจกรรมสรางความผอนคลายทเหมาะแกการเรยนรจากดานในตน ลำดบท 2 เนนการรจกตนเองรจกผรวมงานรจกองคกรโดยผานกจกรรมถอดบทเรยนเชอมโยงสทฤษฎรวมกนกจกรรมผอนคลายทเหมาะสมแกการเรยนร แบงปนเรองเลาจากประสบการณตรงเปดประเดนแลกเปลยนโจทยและคำถามรวมกน และกจกรรมการพฒนาศกยภาพภายใน ลำดบท 3 เน นทฤษฎสนทรยสนทนาความสมพนธเชงลกแนบแนนผานความเขาใจและการทำงานรวมกน ฝกฝนทกษะพนฐานและลำดบท 4 เนนการประยกตใชความรเกยวกบจตตปญญาศกษาและการสรางพนธกจ

-ศกษาวเคราะหองคกรดวยSWOTAnalysis -ศกษาสภาพการณความยดมนผกพนตอองคกร -ศกษาความเชออำนาจในตนของคณาจารย -ศกษาวรรณกรรมทเกยวของ -สนทนากลมผรบการอบรม -ระบบครอบครวเดยวกน

ศกษาปญหาสถานการณกำหนดเปาหมาย

การเสรมสรางความสขในการทำงาน

ประเมนผลการพฒนาโดยตวชวด

1.แบบสอบถามความยดมนผกพนตอองคกร(PretestและPost-test) 2.แบบสอบถามความไววางใจ(PretestและPost-test) 3.แบบสอบถามความสขในการทำงาน(PretestและPost-test) 4.การสนทนากลมผเขารบการอบรม

การเสรมสรางความสขในการทำงาน -กระบวนการจตต ปญญาศกษา -การสราง สมพนธภาพ -การสรางความ ไววางใจ -ความสขกบการ ทำงาน

กจกรรมการพฒนาโดยการสนทนากลมแลกเปลยนประสบการณกำหนดเปาหมายกำหนดแนวทางการเสรมสรางความสขในการทำงานการวางแผนการดำเนนงานและตวชวด

ประเมนผล

นำไปทดลองใช

ปรบปรงพฒนา

ภาพท 1กรอบแนวคดในการเสรมสรางความสขในการทำงาน

12-1220(001-074).indd 15 9/13/12 4:35:03 PM



รวมกนขององคกร โดยผานกจกรรมถอดบทเรยนเชอมโยงสทฤษฎรวมกน ทำการประเมนผลโดยสนทนากลมตามแนวคำถามกงโครงสราง (Semi-structured interview guide) ของผเขารวมอบรมจำนวน 2 กลม กลมละ 10 คน ในประเดนทเก ยวของกบการรบร ของการเปลยนแปลงของตนเองภายหลงการอบรม และการนำไปใชในชวตประจำวนและหนาทการงาน ขนตอนท 3 ประเมนผลการพฒนารอบแรก ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการอบรมจตตปญญาศกษาครงท 1 พบวา สภาพการทำงานทผานมามความขดแยงกนบางจากการพดคยกนนอย เกดความหางเหน ขาดความเขาใจและการยอมรบซงกนและกน บคลากรสอสารเฉพาะเรอง มงงานสำเรจเฉพาะทตนรบผดชอบ ขาดการรวมแรงรวมใจ ขาดความใสใจในสขหรอทกข ทำใหขาดความสขในการทำงาน ขนตอนท 4 ปรบปรง/พฒนาและนำไปใช ดวยการอบรมจตตปญญาศกษาคร งท 2 โดยมวตถประสงคเพอการเสรมสรางความสขในการทำงาน การสรางสมพนธภาพ ความไววางใจ และความยดมนผกพนในองคกร โดยขนตอนกจกรรมทเปนกระบวนการปฏบตม3กลมกจกรรมดงนกลมท 1 เนนการสะทอนคดเกยวกบตนเอง และผรวมงาน มองเหนคณคาและความสขในการอยรวมกนกลมท 2 เนนการรจกตนเอง รจกผรวมงาน และร จกองคกร และกลมท 3 เนนการประยกตใช กระบวนการจตตปญญาศกษา ในการทำงานรวมกน นอกจากนผวจยไดพฒนาแบบวดความสขในการทำงานทผวจยสรางขน จากแนวคดของไดเนอรและคณะ จำนวน 31 ขอ ผทรงคณวฒจำนวน 4ทานไดประเมนความตรงตามเนอหาของเครองมอ(Contentvalidity) ไดเทากบ0.80ความเชอมนของแบบสอบถาม(Reliability)จากการทดลองใชในกลมอาจารยพยาบาล ในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนนทบร จำนวน 30 คน ไดคาประสทธสหสมพนธของครอนบาค (Cronbach’s Alpha coefficient)เทากบ0.89และใชแบบวดความเชอถอไววางใจทม

ตอเพอนรวมงาน ของสำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอนจำนวน32ขอทงกอนและหลงการจดกระบวนการจตตปญญาศกษา ขนตอนท 5 ประเมนผล โดยใหอาจารยพยาบาลตอบแบบสอบถามหลงเขารวมกจกรรมและการสนทนากลมผเขารวมอบรมโครงการจตตปญญา นอกจากกระบวนการจตตปญญาศกษาแลวยงมการพฒนาดานโครงสรางทางกายภาพ และสงแวดลอม และการบรหารจดการ เชน การกำหนดนโยบายในการสนบสนนใหอาจารยไดมโอกาสในการศกษาดงานและเผยแพรผลงานทางวชาการในตางประเทศมากขน ใหแรงจงใจในการผลตผลงานวชาการ โดยใหเงนรางวลกบอาจารยทเผยแพรผลงานวชาการในวารสารระดบชาตและนานาชาต ลดขนตอนการเบกจายเงนงบประมาณและพสดทยงยาก จดการตรวจสขภาพประจำป ปรบปรงและจดหาวสด/อปกรณในหองออกกำลงกายเพมข นสรางหองสรางสขสำหรบบคลากรในการผอนคลายความเครยดจากการทำงาน จดใหมการเชดชเกยรตแกอาจารยทมผลงานเดนในดานตางๆ และการจดครอบครวเสมอนเปนตน ขนตอนท 6 สรปผลการพฒนาผวจยไดมการสรปผลการดำเนนกจกรรมการพฒนาเพอเปนแนวทางในการพฒนาตอไป การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามใชสถตเช งพรรณนา คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและการเปรยบเทยบคะแนนกอนและหลงจดกจกรรม โดยการใชสถตทดสอบท (Paireddependent t-test) สวนการวเคราะหขอมลจากการสนทนากลม ใช การวเคราะหเน อหา (Contentanalysis) ในการจดกลมเนอหาทไดจากการสนทนากลม ผลการวเคราะหขอมล 1. ผลการวเคราะหสภาพการณ พบวา

12-1220(001-074).indd 16 9/13/12 4:35:03 PM



อาจารยพยาบาลมภาะระงานงานมากตอเนองหลายป ตองมงมนใหงานเฉพาะตนสำเรจ เวลาและคณภาพของการสอสารลดลง เกดความหางเหนใสใจความทกข/สขของกนและกนลดลงสมพนธภาพลดลง คะแนนความยดมนผกพนตอองคกรอยในระดบปานกลางและความเชออำนาจการควบคมอยในระดบสง 2. ประเมนผลการสรางเสรมความสขในการทำงานแบงการรายงานผลดงน 2.1 ผลจากแบบสอบถาม 2.1.1 อาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยความเชออำนาจการควบคมท งจากภายในจากผมอำนาจ จากโชคชะตาไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทงกอนและหลงการอบรม 2.1.2 อาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยของความยดมนผกพนตอองคกรโดยรวมหลงการอบรม สงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงมองคประกอบยอย ของความยดมนผกพนดานจตใจความยดมนผกพนดานบรรทดฐาน หลงการอบรม สงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตความยดมนผกพนดานการคงอยไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต 2.1.3 อาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยของความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงานหลงการอบรมสงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ0.05 2.1.4 อาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยของความสขในการทำงานโดยรวมระหวางกอนและหลงการอบรม ไมม ความแตกตางกน อยางมนยสำคญทางสถต แตเมอพจารณาในองคประกอบยอยในสวนความสขจากลกษณะงาน พบวา หลงการอบรม มคะแนนเฉลยสงกวาการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตคะแนนเฉลยของความสขจากสภาพแวดลอมและสวสดการไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต ดงแสดงในตารางท1 2.2 ผลการว เคราะหข อมลจากการ

สนทนากลม การเปลยนแปลงภายในทเกดจากกระบวนการจตตปญญาตามการรบรของผเขารบการอบรมจำแนกได6ประเดนดงน1)รบฟงผอนโดยไมตดสนมากขน2)เขาใจและยอมรบผรวมงาน/สงทเกดขนในองคกรมากขน 3) เกดสมพนธภาพและความรสกทดตอผรวมงาน4)การมปฏสมพนธ/แสดงออกตอผอนเปลยนแปลงไปในทางทดขน 5)ดแลความรสกของตนเองมากขนและ6)มความสขรายละเอยดดงน 2.2.1 รบฟงผ อนโดยไมตดสนมากขน เปนการเปลยนแปลงภายในทมการรายงานจากผเขารวมอบรมกระบวนการจตตปญญาดงคำกลาวเชน “ทไดไปจตตปญญาในครงนดมาก ทำใหเราไดปรบปรงตวเองและฟงเหตผลคนอนมากขน” 2.2.2 เขาใจและยอมรบผรวมงาน/สงทเกดขนในองคกรมากขน ดงตวอยางคำกลาว ตอไปน “ตวเองเปลยนแปลงมากเลย แต กอนจะเปนคนทเหนใครเขาพดไม ถกใจเรา ทำในสงทเราไมชอบ กจะ รสกเหมอนมกำแพงในใจ มอคตเกด ข นแลว และจะไมเปดรบอะไรแลว พอไปมาแลวทำใหรสกสบายใจมาก ขน ยอมรบในสงทเขาทำ บอกตวเอง วาเขาคงมเหตผลของเขา ทกวนน พอพบใครทเขาทำอะไรทเราไมชอบ ไมถกใจ กจะยอมรบได มากข น สบายใจขน”’ 2.2.3 เกดสมพนธภาพและความรสกทดตอผรวมงานซงเปนการเปลยนแปลงภายในทมการรายงานมากทสด ซงเกดขนไดจากการทไดมโอกาสพดคยปฏสมพนธกนมความใกลชดกนทำใหร จกกนมากข น ความคดความร สกตอผรวมงานเปลยนไป มความเขาใจมากข น และมอคตหรอความรสกทางลบลดลงและมความใสใจ และมการพดคยกนมากขน ทำใหเกดสมพนธภาพและความรสกทดตอมาดงคำกลาวตอไปน

12-1220(001-074).indd 17 9/13/12 4:35:04 PM



“… ได ร จกคนอนมากข น อยาง บางคนทเหนจากภายนอก บางคน จะใจรอนมาก แตพอไดสมผสแลว ทำใหเขาใจเขามากขน …ไดรจกกบ เพอนรวมงานคนอนๆ ธรรมดาเรา ไมกลาเขาไปทก ไมมเรองใหตอง ประสานกน ทำใหเปนจดหนงททำให เก ดความหาง เม อไดคยกนแลว ความหางมนอยลง” 2.2.4 การปฏสมพนธ/แสดงออกตอผอนเปลยนแปลงไปในทางทดข น คอ การรบฟงเมอมการรบฟงแลวจะมความเขาใจ เหนใจกนตามมา สงผลใหมการแสดงออกทางบวกในเชงการสอสารและมการชวยเหลอกนมากขน ดงคำกลาวของผเขารวมอบรมดงน “... ไดมองเหนตวเองมากขน ใจเยน ลง บางทเพอนรวมงานพดอะไร เรา อยากจะพดโตไปเลย เรากไมพด รบ ฟงคนอนไดมากขน .. บางครงเรา ใจรอน กบเพอนรวมงาน กบลกจะ ใจรอน พอไปแลว หลงจากกลบมาก ใจเยนลง แทนทจะดกใจเยนลง สะกดกลนไวได ไมพดไปเลย คอยๆ ปรบเสยงใหเรยบลงมาหนอย ใชไดด ทเดยว” 2.2.5 ดแลความรสกตนเองมากขนมความพยายามหาทางแกไขความรสกทางลบเพอใหมความคงทนกบสภาพการทำงานทมากและเครยดไดดงคำกลาวดงน “กอนไปตวเองรสกวางานเยอะมาก รสกแย และรสกวาทำไมวทยาลยน ไมนาอยเลย แตพอไปอบรมทำให เขาใจมากขนวา ทกคนกมความตาง ตอนนถามความรสกตวเองมากขน เมอร สกวางานเยอะ เครยด กจะ ถามตวเองวาเครยดทำไม เครยด แลวไดอะไร มวธผอนคลายเยอะ ขน”

2.2.6 มความสข ซงเปนความสขจากการเกดสมพนธภาพทดระหวางผรวมงาน ดงคำกลาวขางลางน “รสกวามความสข จากทไมรจกกน กรจก คนเคย สนทสนมกนมากขน” 3. สรปผลการพฒนา หลงการดำเน นกจกรรมการพฒนา ผ ว จยสรปวา ความยดมนผกพนในองคกรและความสขในการทำงานของอาจารยโดยรวมเพมขนแตความสขจากสงแวดลอมและสวสดการยงไมบรรลเปาหมายทคาดหวง จงเปนแนวทางในการพฒนาในขนตอนตอไป การอภปรายผล กระบวนจตตปญญาศกษาและรปแบบการพฒนาทไดจากการวจยคร งน มประสทธภาพใน การสรางความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงานสมพนธภาพ ความสขจากลกษณะงาน และความยดมนผกพนตอองคกรโดยรวม แตไมมประสทธภาพในการเพมความสขในการทำงาน โดยเฉพาะความสขจากสภาพแวดลอมและสวสดการ รวมถงความยดมนผกพนดานการคงอยของอาจารยพยาบาลการอภปรายผลจะแบงประเดนการอภปรายเปน 3สวนตามขนตอนดำเนนการดงน 1. ข นประเมนสถานการณ พบวาระดบความเชออำนาจการควบคมของอาจารยพยาบาลมคาคะแนนเฉลยความเชออำนาจการควบคมภายในสงทสด ( =31.79, S.D.=3.31) มากกวาความเชออำนาจการควบคมจากผมอำนาจและจากโชคชะตาซงแสดงใหเหนวาอาจารยพยาบาลเปนบคคลทมการรบรวาสงตางๆ ทเกดขนกบตนเปนผลมาจากการกระทำของตนเอง ซงผลเปนอยางไรตนเองสามารถควบคมได นบวาเปนคณลกษณะทดของอาจารยการเปนตวของตวเองสามารถปรบตวและควบคมสถานการณ เหนคณคาและทกษะการพยายามของตนเอง มความกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอม และมแรงจงใจทพยายามปรบปรงสภาพแวดลอมไปตามลำดบขนตอน สวนความยดมนผกพนยดมนตอองคกรในชวงแรก พบวา ความยดมนผกพนดานการคงอยม

12-1220(001-074).indd 18 9/13/12 4:35:04 PM



คาคะแนนเฉลยตำสด ( =17.66, S.D.=3.29) เมอเทยบกบความยดมนผกพนดานจตใจ ( =24.34,S.D.=3.35) และดานบรรทดฐาน ( =21.59, S.D.=3.00) สอดคลองกบการศกษาของชตมา ปญญาพนจนกรและคณะ ทกลาววา อาจารยมมมมองเรองของผลตอบแทนขององคกรนอยทสด เมอ

เทยบกบความยดมนผกพนดานจตใจ อาจารยพยาบาลมอารมณทย ดตดและร ส กเปนเจาขององคกร มเปาหมายของตนสอดคลองกบองคกรและมความเตมใจทจะใหการชวยเหลอใหองคกรสามารถบรรลเปาหมายได และความยดมนผกพน

ตารางท 1 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความเชออำนาจการควบคม ความยดมนผกพนตอองคกร ความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงานและความสขในการทำงาน(n=30คน)

Variables Mean S.D. t Pvalue

ความเชออำนาจการควบคม

ความเชออำนาจการควบคมภายใน

Pretest 31.79 3.31 -.885 .384

Post-test 32.52 4.76

ความเชออำนาจการควบคมจากผมอำนาจ

Pretest 22.31 3.79 .981 .335


ความเชออำนาจการควบคมโดยโชคชะตา

Pretest 21.07 4.67 .758 .455


ความยดมนผกพนตอองคกร (โดยรวม)

Pretest 63.59 6.14 -2.624 .014


ความยดมนผกพนดานจตใจ

Pretest 24.34 3.35 -2.512 .018

Post-test

ความยดมนผกพนดานการคงอย

Pretest 17.66 3.29 .000 1.000


ความยดมนผกพนดานบรรทดฐาน

Pretest 21.59 3.00 -2.722 .011

Post-test 22.90 3.38-1.685

ความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงาน

Pretest 21.59 3.00 -2.722 .011


12-1220(001-074).indd 19 9/13/12 4:35:04 PM



ดานบรรทดฐานอาจารยพยาบาลมความรสกสำนกในหนาทเปนพนธะผกพนทอาจารยควรกระทำเพอความถกตองเหมาะสมทางสงคม(18)

ดงนนการเสรมสรางความสขในการทำงานและความยดมนผกพนตอองคกรควรเปนโปรแกรมทเนนใหเขาใจในสภาพการณเพอนำไปสการยอมรบในสงทเปนอยขององคกร และเปดโอกาสใหมการรบฟงกนมากขนมโอกาสใครครวญพจารณาถงสงทเกดขน ซงเปนกระบวนการเปลยนแปลงภายในตนใหมความคดเชงบวกและการแสดงออกทเหมาะสมกบสถานการณทำใหบคคลสามารถอยรวมกนอยางมความสข สอดคลองกบแนวคดของกระบวนการจตตปญญาศกษา กลาวโดยประเวศ วะส (21) ทวาจตตปญญาศกษาคอการดจตของตนเองแลวเกดปญญา เปนกระบวนทศนใหมทางการศกษาและการพฒนาคนใหเกดการเปลยนแปลงอยางลกซงในตวผ เรยนร ตลอดชวต (Lifelong learners) เพอพฒนาใหผเรยนรมความเขาใจรจกตนเอง รจกและเขาใจผอนและสรรพสงตางๆความเขาใจทเกดจากภายในน นจะสงผลให การแสดงออกภายนอกเปลยนแปลงไปในทางทดขน ทำใหอยดวยกนอยาง มความสข 2. ขนการเสรมสรางความสขในการทำงานดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา พบวา อาจารย

พยาบาลมคะแนนเฉลยของความยดมนผกพนตอองคกรโดยรวมหลงการอบรม สงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยมองคประกอบยอย ดานความยดมนผกพนดานจตใจความยดมนผกพนดานบรรทดฐาน หลงการอบรมสงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตความยดมนผกพนดานการคงอยไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตนอกจากนอาจารยพยาบาลทไดรบการอบรมไดรบรถงการเปลยนแปลงของสมพนธภาพระหวางคนในองคกร ตลอดจนมการเปลยนแปลงของความคดและการแสดงออกของตนเองเกดข น เชน มการเขาใจและยอมรบเพอนรวมงานและสงตางๆ ท เกดขนในองคกรมากขน มความใจเยนมากขน ควบคมตนเองใหมการแสดงออกใหเหมาะสมไดมากข นสำหรบคนทอยในภาวะทใจไมเปนสขคดลบกมการสนใจดแลตนเองมากขนซงจากผลของคะแนนเฉลยของความเชออำนาจการควบคม ท งจากภายในจากผมอำนาจ จากโชคชะตาไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทงกอนและหลงการอบรมเนองจากความเชออำนาจการควบคมภายในเปนลกษณะความเชอทสำคญทสดและเปนสงทควรมในตน ซงเปนสงทตองไดรบการพฒนามาตงแตเดกกระบวนการจตตปญญาศกษาจงเปนแนวทางท

ความสขในการทำงาน (โดยรวม)

Pretest 114.21 16.71 -1.685 .103

Post-test 119.41 13.58

ความสขจากลกษณะงาน

Pretest 76.93 10.49 -2.390 .024


ความสขจากสภาพแวดลอมและสวสดการ

Pretest 37.28 7.86 -0.367 .716


Variables Mean S.D. t Pvalue

ตารางท 1 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความเชออำนาจการควบคม ความยดมนผกพนตอองคกร ความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงานและความสขในการทำงาน(n=30คน)(ตอ)

12-1220(001-074).indd 20 9/13/12 4:35:05 PM



สามารถการเขาถงขอมลได จะเกดความรสกถงพลงอำนาจของตนเองและสามารถทจะบรรลถงผลงานทวางไว(18)

นอกจากนพบวาการฝกอบรมมผลตอการเพมความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงานสมพนธภาพความสขจากลกษณะงานและความยดมนผกพนตอองคกร อาจอธบายไดวากระบวนการนชวยพฒนาใหบคคลเกดความเหนอกเหนใจในสถานการณการทำงาน และยอมรบซงกนและกนมากขน จงทำใหเกดสมพนธภาพทดและเกดความยดมนผกพนตอองคกร อยางไรกตามผลลพธเชงบวกทเกดขนไดจากการประเมนหลงการจดกจกรรมทนท แตจากการสงเกตการแสดงออกของผรวมกจกรรมในระยะตอมาพบวาปฏสมพนธระหวางกนไมมความใกลชดเหมอนเมอครงสนสดการอบรมในชวงแรก และมผเขารบการอบรมเสนอแนะวาควรจดกจกรรมนอยางตอเนอง แสดงใหเหนวาการเปลยนแปลงของความคดและพฤตกรรมจากกจกรรมนไมคงทนตองมการจดอยางตอเนอง เพอชวยใหบคลากรเกดความรสกตระหนกในคณคาของตนเองตอองคกร (18) และเกดการเปลยนแปลงอยางยงยน 3. ขนสรปผลการพฒนา ผวจยไดขอสรปวาบคลากรทมความพงพอใจและมความสขในงาน จะเรมเกดความเชอมนในการบรหารจดการในองคกร(19) ซงบรรยากาศเชนนมกสงผลใหบคคลเกดความมงมนในงานและองคกร นอกจากน การอบรมนอกสถานท รปแบบการอบรมซงเนนบรรยากาศทเปนมตร มลกษณะทไมเปนทางการ จะทำใหบคลากรแบงปนความคดและความรสกซงจะสงผลตอความยดมนผกพนในองคกร(20)

นอกจากน รปแบบกจกรรมน ไมสามารถพฒนาความสขจากสภาพแวดลอมและสวสดการไดทงทไดมการปรบเปลยนการดำเนนการดานโครงสรางกายภาพ การบรหารจดการ และการสงเสรมขวญและกำลงใจอกหลายดาน อาจเนองมาจากอาจารยบางคนเทานนทมโอกาสไดรบสวสดการทจดให เชนโอกาสในการนำเสนอผลงานในตางประเทศ การไดรบคาตอบแทนในการผลตผลงานทางวชาการ หรอ

เหมาะสมสำหรบคนทมความเชออำนาจการควบคมภายในสง ซงเปนลกษณะของอาจารยสวนใหญ ในการศกษาครงน จงเปนผลดของการจดการอบรมดงกลาว เพราะหลกการหนงของกระบวนการนเนนการจดประสบการณตรงใหบคคลเกดการเรยนร ใครครวญดวยตนเองอยางมเหตผล เพอการเปลยนแปลงภายในซงจะมผลตอการแสดงออก ของพฤตกรรมตามมา สำหรบความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงาน พบวา อาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยของความเชอถอไววางใจตอเพอนรวมงาน หลงการอบรมสงกวากอนการอบรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบการศกษาทกลาววา กจกรรมในโครงการจตตปญญาศกษาซงไดจดข นนอกสถานททเปนชวงทบคลากรไดร สกผอนคลายไดมสวนชวยใหบคลากรไดมโอกาสพดคยซกถามและรบฟงความในใจหรอขอมลของสมาชกไดมากขนซงการสอสารนพบวามความสำคญตอการสรางความไววางใจตอกนและนำไปสความยดมนผกพนในองคกรและผลของงาน(20)

ความสขในการทำงาน พบวา อาจารยพยาบาลมคะแนนเฉลยของความสขในการทำงานโดยรวมกอนและหลงการอบรม ไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต แตเมอพจารณาในองคประกอบยอยพบวา สวนความสขจากลกษณะงาน หลงการอบรม ( =81.66, S.D.=8.34) มคะแนนเฉลยสงกวากอนการอบรม ( =76.93,S.D.=10.49) อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ0.05 แตคะแนนเฉลยของความสขจากสภาพแวดลอมและสวสดการไมมความแตกตางกนอยาง มนยสำคญทางสถต ทเปนเชนนเปนเพราะมความเชอวาความสขทำหนาทเปนสาเหตกลไกและหวใจสำคญทนำใหเกดความสขหรอความรสกทางบวกคอการมสมพนธภาพในทางทดขององคกร (17)ความสขในการทำงานยงเปนปจจยสำคญทสดของความยดมนผกพนในองคกร (7) ในการเสรมสรางความสขในการทำงานดวยกระบวนการอบรม เปนการสงเสร มให อาจารยได เร ยนร อยางตอเน องและ

12-1220(001-074).indd 21 9/13/12 4:35:05 PM



รางวลตางๆ ทำใหอาจารยสวนใหญยงรสกวาสวดการเหลานยงมใหไมเพยงพอทจะสงผลใหเกดความสขในดานน ดงนนสวสดการทจดใหควรเปนสงททกคนเขาถงไดอยางเทาเทยมกน เชน สภาพหองทำงานทไมแออด โตะ เกาอทำงานทดตอสขภาพเครองคอมพวเตอรและซอทฟแวรทจำเปนในการปฎบตงานททนสมย ฐานขอมลในการสบคนขอมลและพาหนะในการเดนทางไปประชมหรอนเทศ นกศกษานอกสถานท เปนตน ดงนนผบรหารควรมการดำเนนการปรบปรงใหมสภาพแวดลอมการทำงานทดตอสขภาพในการทำงาน ซงโอกาสพฒนาในครงตอไปขององคกรแหงนควรใหความสำคญในประเดนของกาารสงเสรมสวสดการ คาตอบแทนผลประโยชนตางๆ ใหเหมาะสมตามสภาพเศรษฐกจของสงคม ตามความร ความสามารถของแตละบคคลดวยความเปนธรรม และสรางสภาพแวดลอมทางสงคมท เปนกลยาณมตร เชน การจดกลมครอบครวเดยวกนขนในองคกร เพอสงเสรมใหเกดความรกและความผกพนธทางใจระหวางบคลากร ขอเสนอแนะการนำไปใช 1. กระบวนการจ ตตปญญาศ กษาเปนกระบวนการกลมทเนนจดประสบการณตรงใหผรบการอบรมไดมเวลาในการศกษา ใครครวญเพอการเรยนรสการเปลยนแปลงภายในดวยตนเอง สการเปลยนแปลงภายนอก สามารถนำไปใชในการสรางสมพนธภาพ ความเชอถอไววางใจ และความสขจากลกษณะงาน และความยดมนผกพนตอองคกรและเพอใหเกดความยงยนของการเปลยนแปลงการจดกจกรรมควรดำเนนการอยางตอเนอง และครอบคลมกลมเจ าหนาทสายสนบสนนและนกศกษาเพอใหเก ดการอยรวมกนอยางเปนสขในองคกร 2. ปจจยท เก ยวข องกบความสขในการทำงานสวนหนงเกดจากความพงพอใจในสภาพแวดลอมการทำงานและสวสดการ การตอบแทนทเปนรปธรรม ซงกระบวนการจตตปญญาศกษาไมสรางความสขในการทำงานจากปจจยน จงจำเปน

ตองสงเสรมสงแวดลอมในการทำงานดานกายภาพและสงคมควบคกนไป เอกสารอางอง 1. AllenNJ,MeyerJP.Themeasurementand antecedents of affective, continuance and normativecommitmenttotheorganization. Journal of Occupational Psychology. 1990;63:1-18.2. Steers RM. Antecedents and outcomes of organizational commitment. Administrative ScienceQuarterly.1977;22(1):46-56.3. Mathis RL, Jackson JH. Human resource management 8th ed. Minneapolis: West.; 1977.4. Buchanan B. Government managers, business executives and organizational commitment.PublicAdministrativeReview. 1974;34:339-47.5. HrebiniakLG,Alutto JA.Personalandrole – Related factor in the development of organizational commitment. Administrative ScienceQuarterly.1972;17:555-73.6. ปรยาพร วงศอนตรโรจน. จตวทยาบรหาร งานบคคล.กรงเทพฯ:ศนยสอเสรม;2547.7. Nehmeh R. What is Organizational commitment,why shouldmanagerswant it in theirworkforceand is thereanycost effective way to secure it? 2009 [cited 2012 June 24]; Available from: http:// www.swissmc.at/Media Ranya_Nehmeh_ working_paper_05-2009.pdf.8. สถาบนพระบรมราชชนก. รายงานประจำป 2552 สถาบนบรมราชชนก. กรงเทพฯ: รำไทยเพรส.;2552.9. สำนกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา. มาตรฐานการศกษาและเกณฑมาตรฐานท เกยวของ.กรงเทพฯ:ภาพพมพ;2553.

12-1220(001-074).indd 22 9/13/12 4:35:05 PM



10. สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (ฉบบราง) แผนพฒนาการศกษาระดบ อดมศกษาฉบบท11(พ.ศ.2555–2559). 2555.11. ชตมา ปญญาพนจนกร, ศกรใจ เจรญสข, เพญพรรณขจรศลป.ปจจยทมความสมพนธ กบความย ดม นผกพนตอองคการของ อาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาล สงกด สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวง สาธารณสข. วทยาลยพยาบาลบรมราชชน ชลบร สถาบนบรมราชชนก สำนกงานปลด กระทรวงกระทรวงสาธารณสข,2552.12. LevensonH.Activismandpowerfulothers: Distinctionswithintheconceptof internal- external control. Journal of Personality Assessment.1974;38:377-83.13. TCM employee commitment survey academicusersguide2004.[databaseon the Internet]. University of Western Ontario. 2004 [cited May 20, 2012]. Available from: http://audacityblog.info/ wordpress/wp-content/uploads/2011/03/ Meye r-A l l e n-Emp l-Comm i tmen t- Survey.pdf.14. Diener E, S. EM, Lucas RE, Smith HL. Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin. 1999; 125(2):276-302.15. Rotter JB. Generalized expectancies for international versus external control of reinforcement. The development and applications of social learning Theory. 1982;18(12):163-283.16. MeyerJP,AllenNJ,SmithCA.Commitment to organizations and occupations: Extensionandtestofathree–component conceptualization. Journal of Applied Psychology.1993;78:538-51.

17. Money K, Hillenbrand C, Da Camara N. Putting posit ive psychology to work in organisations. Journal of General Management.2008;34:21-36.18. Kamter RM. Men and women of the corporation. 2nd ed. New York: Basic Books;1993.19. Kanter RM. Men and women of the corporation.BasicBooks:NewYork;1977.20. Hislop D. Linking human resource managementandknowledgemanagement via commitment: A review and research agenda. Employee Relations. 2003; 25 (2):182-202.21. ประเวศวะส.ปาฐกถาพเศษเรองระบบการ ศกษาทแกความทกขยากของคนทงแผนดน. การประชมวชาการประจำปจ ตตปญญา ศกษาครงท2เรองจตตปญญาศกษา:ทาง เล อกหรอทางรอดของสงคม? วนท 3 ธนวาคม 2552ณ โรงแรมรามาการเดนส กรงเทพฯ. จดโดยศนยจตตปญญาศกษา มหาวทยาลยมหดล.2552.

12-1220(001-074).indd 23 9/13/12 4:35:06 PM



บทคดยอ

ความมนคงในชวตมความสำคญตอผสงอายและสมพนธกบหลายปจจยหากครอบครวชมชนและสงคมขาด การดแลคมครองผสงอาย สถานการณการเพมของผสงอายจะเปนปญหาสำคญของประเทศในอนาคต การวจย ครงนเปนการวจยเชงบรรยายเพออธบายความหมายของมนคงในชวตของผสงอายระดบความมนคงในชวตปญหาความมนคงในชวตและแนวทางพฒนาวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลสขภาพครอบครวเศรษฐกจทอยอาศยสงแวดลอมและสงคมกบความมนคงในชวตของผสงอาย กลมตวอยางเปนผสงอายทอาศยอยในทก อำเภอของจงหวดอดรธานไดจากการสมแบบหลายขนตอนรวม400คนเครองมอเปนแบบสมภาษณวเคราะห ขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและหาความสมพนธระหวางความมนคงในชวตของผสงอายกบปจจยทศกษาโดยใชสมประสทธสหสมพนธของเพยรสนและไคสแคว ผลการวจยพบวาผสงอายใหความหมายชวตทมนคงประกอบดวยการมสขภาพดมครอบครวดมเงนใชจาย เพยงพอ เขารวมกจกรรมในชมชน มทอยอาศยและสงแวดลอมทปลอดภย ระดบความมนคงในชวตของผสงอาย ดานครอบครวทอยอาศยสงแวดลอมและสงคมอยในระดบมาก(คาเฉลย4.06,3.87และ3.73)สวนดานเศรษฐกจอยในระดบนอย(คาเฉลย2.40)ภาพรวมความมนคงในชวตของผสงอายอยในระดบมาก(คาเฉลย3.55) ปญหาความมนคงในชวต ผสงอายมรางกายไมแขงแรงจากการเจบปวย มเงนไมพอใชจาย เขารวมกจกรรม ในชมชนนอย สาเหตจากการเจบปวย การทำงานและเลยงดหลาน อาศยอยในบานทไมมการจดเตรยมให เหมาะสมกบวยสงอาย ขาดการดแลจากครอบครวในการดำเนนชวตประจำวนและเมอเจบปวย แนวทาง พฒนาความมนคงในชวตของผสงอายประกอบดวยการออกกำลงกายสมำเสมอการควบคมอาหารรบประทาน ยาตามแผนการรกษาการสนบสนนดานการเงนทอยอาศยและการรวมกจกรรมในครอบครวและชมชน ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลการมโรคประจำตวมความสมพนธระดบปานกลางกบความมนคงในชวตของผสงอายในระดบนยสำคญ.01(r=.689)ปจจยดานสขภาพครอบครวทอยอาศย/สงแวดลอมและสงคมมความสมพนธระดบสงกบความมนคงในชวตของผสงอายในระดบนยสำคญ .01 (r= .722, .811, .751และ .702)และปจจยดานเศรษฐกจ มความสมพนธระดบปานกลางกบความมนคงในชวตของผสงอายในระดบนยสำคญ .01(r=.586)

คำสำคญ:ความมนคงในชวต,ผสงอาย

ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความมนคงในชวตของผสงอาย จงหวดอดรธาน

กาญจนา ปญญาธร*

*วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนอดรธาน

12-1220(001-074).indd 24 9/13/12 4:35:06 PM



Abstract

Lifesecurityisconsideredtobeimportantforthewellbeingoftheelderly.Thedeterminantsofwellbeingarebasedonmanyfactors.However,thesituationoftheelderlycanresultinproblemsunlesstheelderlyareprotectedbytheirfamilies,communitiesorthewidersociety. The purposes of this studywere to explore the concept of life security in the elderly, identify the factorsrelatedtolifesecurityintheelderly,investigatethelifesecurityproblemsandthewaystoimprovelife securityintheelderly.Amultistagerandomsamplingof400elderlypeoplelivinginUdonthaniProvincewasusedinthestudy.Datawascollectedbyusinginterviews,descriptivestatistics,aPearson’scorrelationandChi-squarewereusedtoanalyzethedata. Thefindingsshowedthatthemeaningoflifesecurityintheelderlywasclassifiedintofivemaincategories:beinghealthy,havingagoodfamily,beingeconomicallysecure,engagedinsocialactivities,feelingsafeintheirhouseandthelocalcommunity.Thelifesecuritylevelforhealth,family,social,houseandenvironmentwere

atthehighestlevels( =3.68,4.06,3.73,3.87respectively)whiletheeconomicswasatthelowestlevel

( =2.40).Overalllifesecuritywasatthehighestlevel( =3.55). Theproblemsoflifesecurityintheelderlyincludedphysicalweaknessfromdiseases,insufficientmoney,lessphysicalactivityinthecommunityduetotheirsickness,workingandtakingcareofthechildren,livinginapoorlypreparedhouseandlackofsupportfromtheirfamiliestomeettheactivitiesofdailylivingand assistance in copingwith their sickness. Theways to improve life security in the elderly should focus on regular exercise, diet control, following instructions on taking prescribedmedication, financial support, improvinghousingarrangements,joininginfamilyandcommunityactivities. The correlation among life security in the elderly and disease showed a statistical relationship at .01(r=.689).Healthstatus,family,houseandenvironmentandsocialsupportwerestatisticallysignificantat.01 (r.= .722, .811, .751, .702respectively)Economic factorswasstatisticallysignificantat .01(r.= .586,.689).Thefindingsconfirmtheimportantroleplayedbyhealth,family,eonomics,environmentandcommunity activitiesplayindetermininglifesecurityintheelderly.

Key words:lifesecurityintheelderly,determinantsofwellbeing

The relationship between selected factors and the life security of the elderly in Udonthani Province

Kanjana Panyathorn*

*BoromarajonaniCollegeofNursing,Udonthani

12-1220(001-074).indd 25 9/13/12 4:35:06 PM



บทนำ ปจจบนโครงสรางประชากรไทยเปลยนแปลง ไปมากจากอดตจากความเจรญกาวหนาดานเศรษฐกจ สงคมเทคโนโลยการแพทยและสาธารณสขสงผล ตอชวตความเปนอยและสขภาพอนามยของประชาชนประชากรวยเดกมจำนวนลดลงและประชาชนมอาย ยนยาวขนสงผลใหจำนวนและสดสวนของผสงอาย เพมขนในอตราทรวดเรวและโครงสรางประชากรไทย กำลงเคลอนเขาสสงคมผสงอายจาก การสำรวจ ประชากรไทยป2550มประชากรผสงอายประมาณ7ลานคนหรอรอยละ10.7ของประชากรทงประเทศซงองคการสหประชาชาต ไดนยามวาประเทศใดม ประชากรอาย60ปขนไปเปนสดสวนเกน10%หรอ อาย 65 ปขนไปเกน 7% ของประชากรทงประเทศถอวาประเทศนนกาวสสงคมผสงอาย ซงการเขาส สงคมผสงอายเปนประเดนทไดรบความสนใจเปน อยางมากทงระดบชาตและระดบโลก เนองจากม ผลกระทบตอผลตภณฑมวลรวมการเงนและสขภาพ การเตรยมพรอมเพอรองรบการเปลยนแปลงดงกลาว จงเปนเรองสำคญทตองดำเนนการ(1) การเพมของประชากรสงอายทำใหเกดปญหา ตามมา เชน ปญหา เศรษฐกจ สงคมและสขภาพ เนองจากผสงอายมแบบแผนการเจบปวยตางจากวย อน การเปนโรคเรอรงทตองการการดแลระยะยาว ความเสอมถอยของกำลงรางกาย ทำใหศกยภาพ ในการทำงานลดลง ผสงอายจงไมมรายไดและจำ เปนตองพงพาผอน การตองลดบทบาทในครอบครวและสงคมทำใหผสงอายรสกดอยคาขาดความภาค ภมใจในตนเอง ขาดความสขและตองพงพาผอนใน การดำเนนชวตประกอบกบสภาพสงคมไทยปจจบน ทความพรอมในการดแลผสงอายในครอบครวลด ลงทำใหผสงอายทไมสามารถชวยเหลอตนเองไดสวน หนงถกครอบครวทอดทง หากไมมการเตรยมพรอม ในดานการดแลคมครองผสงอายแลว สถานการณ การเพมของประชากรสงอาย จะกลายเปนปญหา สำคญของประเทศในอนาคตอนใกล(2) แผนผสงอายแหงชาตฉบบท2(พ.ศ.2545-2564) รฐบาลกำหนดนโยบายการสรางหลกประกน

ในวยสงอาย โดยมวสยทศนผสงอายเปนหลกชย ของสงคมทสมควรไดรบการดแลใหมสขภาพทดทงรางกายและจตใจ ครอบครวอบอน มสงคมทดมหลกประกนทมนคงไดรบสวสดการและการบรการ ทเหมาะสมอยอยางมคณคามศกดศรพงตนเองไดมสวนรวมมโอกาสเขาถงขอมลและขาวสารนอกจาก นผสงอายควรไดรบการสงเสรมใหมความมนคงใน ชวตดานมทดนทำกน มทอยอาศยมนคง อาหาร พอเพยง สขภาพกายและจตด ครอบครวด ชมชน เขมแขง อยในสงแวดลอมทด มเสรภาพในการ กระทำสงทไมกระทบทางลบตอผอน ปลอดหน ม ความพอใจในตนเองและเขาถงธรรมะ(3)

จงหวดอดรธาน แบงเขตการปกครองเปน 20อำเภอ155ตำบล1,880หมบานจากการสำรวจ ประชากรป 2553 พบมประชากรจำนวนทงสน1,535,735 คน เปนผสงอายจำนวน 137,941 คน หรอรอยละ 8.98 ของประชากรทงหมด ซงสดสวน ของผสงอายในจงหวดอดรธานเพมขนจากรอยละ6.0ในป2540เปนรอยละ8.98ในป2553แสดง ใหเหนวาโครงสรางประชากรจงหวดอดรธานเปลยน เปนโครงสรางทมผสงอายมากขน (4) นอกจากน การเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคมสงแวดลอม และเทคโนโลยตางๆ ทเปนไปอยางรวดเรว การ เคลอนยายประชากรวยแรงงานไปทำงานตางถนทง ในประเทศและตางประเทศ การรบวฒนธรรม ตะวนตกและความเปนชมชนทมความเจรญดานวตถ มากขน สงผลตอการดำเนนชวตของประชาชนใน จงหวดอดรธานโดยสมาชกครอบครวใชเวลาในการ ประกอบอาชพมากขนและอยหางไกลครอบครวผสงอายอยตามลำพง เจบปวยไดรบการดแลจาก ครอบครวลดลง และเขารวมกจกรรมทางสงคม นอยลงการศกษาปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวต ของผสงอาย คณภาพชวตของผสงอายและปจจยทมอทธพลตอการเปนผสงอายทประสบความสำเรจพบวาระดบการศกษา สถานภาพสมรส เศรษฐกจสงคม มความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวตของ

12-1220(001-074).indd 26 9/13/12 4:35:06 PM



ผสงอายสวนอายและโรคประจำตวมความสมพนธ ทางลบกบคณภาพชวตของผสงอาย(5) ปจจยทำนาย คณภาพชวตของผสงอายประกอบดวยความรสก มคณคาในตนเองภาวะสขภาพอายการศกษาอาชพสมพนธภาพในครอบครวและการเขารวมกจกรรม ของชมรม(6) สวนปจจยทมอทธพลตอการเปนผสง อายทประสบความสำเรจ ประกอบดวย รายได ครอบครวท เพยงพอใชจาย และการมสวนรวม กจกรรมทางสงคม(7) ซงปจจยดงกลาวผวจยคาดวา นาจะมผลตอความมนคงในชวตของผสงอาย มผศกษาประเดนผสงอายเปนจำนวนมากแตอยางไรกตามการใหความหมายของคำวา“ความมนคงในชวตของผสงอาย”ยงไมมใครใหคำจำกดความ และไมมผศกษาในประเดนดงกลาว ดงนนผวจยจงไดสนใจทจะศกษาความมนคงในชวตของผสงอาย เนองจากผสงอายเปนบคคลทควรไดรบการดแล เอาใจใส ชวยเหลอ แมวาผสงอายจะมปญหาตางๆมากมาย หากไดรบการดแลชวยเหลอเกอหนนจาก ครอบครว ชมชน สงคมและอาศยอยในสงแวดลอม ทดกจะมสวนทำใหผสงอายมความมนคงในชวต วตถประสงคของการวจย 1. เพออธบายความหมายของความมนคงในชวตของผสงอายจงหวดอดรธาน 2. เพอศกษาระดบมนคงในชวตของผสงอายจงหวดอดรธาน

3. อธบายปญหาความมนคงในชวตของ ผสงอายและแนวทางพฒนา 4. เพอวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลสขภาพเศรษฐกจครอบครวทอยอาศย สงแวดลอมและสงคมกบความมนคงในชวตของ ผสงอาย

กรอบแนวคดในการวจย ใชแนวคดความมนคงในชวตของมนษยของ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต และการทบทวนวรรณกรรมดาน ผสงอาย เปนกรอบในการศกษา ประกอบดวย ปจจยสวนบคคล สขภาพ ครอบครว เศรษฐกจทอยอาศย/สงแวดลอมและสงคม ปจจยสวนบคคล ดานอายการศกษาสถานภาพสมรสการมโรคประจำ ตว มความสำคญตอความเปนอยของผสงอาย ดานสขภาพ ผสงอายมความเสอมของรางกายปจจยดานครอบครว ผสงอายตองการความรกเอา ใจใสจากครอบครว ดานความเปนอยและการดแล สขภาพ ปจจยดานเศรษฐกจมความสำคญตอการ ดำรงชวตของผสงอายทจะสนองความตองการปจจย ดานทอยอาศยและสงแวดลอม การอยอาศยในบานและสงแวดลอมทดเหมาะสมกบวยสงอาย และ ปจจยดานสงคม ความสมพนธของผสงอายกบ บคคลภายนอกทคอยชวยเหลอดงกรอบแนวคด ปจจยสวนบคคล

สขภาพ

ครอบครว

เศรษฐกจ

ทอยอาศยและสงแวดลอม

ความเชอมนในชวตของผสงอาย

สงคม

ภาพท 1กรอบแนวคดในการวจย

12-1220(001-074).indd 27 9/13/12 4:35:07 PM



วธดำเนนการวจย การวจยเชงบรรยายและหาความสมพนธ ของตวแปรไดแกปจจยสวนบคคลสขภาพครอบครวเศรษฐกจทอยอาศยสงแวดลอมและสงคมกบความ มนคงในชวตของผสงอาย ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรเปนผทมอาย 60 ปขนไป ทอาศย อยในทกอำเภอของจงหวดอดรธานรวม20อำเภอจำนวน 137,941 คน คำนวณขนาดตวอยางโดยใช สตรของTAROYAMANEไดขนาดตวอยาง400คน แลวทำการสมโดยใชการสมแบบหลายขนตอนดงน ขนตอนท1การสมเลอกตำบล1ตำบลจาก แตละอำเภอได20ตำบล ขนตอนท 2 การสมเลอกหมบาน 1 หมบานจากตำบลทถกเลอกในขนตอนท1ได20หมบาน ขนตอนท 3 การเลอกกลมตวอยางจาก หมบานทสมในขนตอนท 2ตามสดสวนทคำนวณไดซงกระจายตามเพศและชวงวย (60-69ป,70-79ปและ80ปขนไป) เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสมภาษณซงพฒนามาจากแนวคด ความมนคงในชวตของมนษยของสำนกงานคณะ กรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ แนวทางการดแลผสงอายประกอบดวยขอมล สวนบคคลของผสงอายและครอบครวเปนขอคำถาม ใหเลอกตอบและเตมคำในชองวาง จำนวน 22 ขอ ความคดเหนเกยวกบความมนคงในชวตของผสง อายเปนขอคำถามแบบratingscaleใหเลอกตอบ5ระดบจำนวน26ขอและขอคำถามปลายเปดเกยวกบ ความมนคงในชวตของผสงอายและแนวทางพฒนา จำนวน 6 ขอ หาคณภาพของเครองมอดานความ เทยงตรง โดยนำเครองมอไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบ หาความเชอถอได แลวนำไปทดลองใช กบผสงอายในหมบานทไมใชหมบานพนทศกษา วเคราะหหาคาความเทยงโดยวธหาคาสมประสทธ แอลฟาของครอนบาคไดคาความเชอมนเทากบ.89

การเกบรวบรวมขอมล ทมวจยเปนผเกบรวบรวมขอมลซงไดรบการ พจารณาจรยธรรมการวจยโดยคณะกรรมการ จรยธรรมของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนอดรธานมการเตรยมพรอมผชวยวจย ดานความรและทกษะ การใชแบบสมภาษณ เพอใหไดขอมลตามวตถ ประสงคของการวจย การวเคราะหขอมล ใชสถตเชงพรรณนา อธบายขอมลผสงอายครอบครวทอยอาศยและสงแวดลอมความหมายของ ความมนคงในชวต ปญหาความมนคงในชวตของผ สงอายและแนวทางพฒนา วเคราะหความสมพนธ ระหวางความมนคงในชวตของผสงอายกบปจจย สวนบคคลใช Chi- Square สวนปจจยดานสขภาพครอบครวเศรษฐกจทอยอาศยสงแวดลอมและสงคมใชสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ทระดบ นยสำคญ.05 ผลการวเคราะหขอมล 1. ความหมายของความมนคงในชวตผสง อายสวนใหญใหคำอธบายชวตทมความมนคงประกอบดวยการมสขภาพดรางกายแขงแรงไมปวย เขาโรงพยาบาลบอยมหลกประกนสขภาพมครอบครว ดลกหลานรกใครปรองดอง ไมสรางปญหา เชอฟงดแลพอแมลกหลานมาเยยมเยยนอยกนพรอมหนามฐานะมนคง มเงนใชจายในการดำเนนชวต มเงน ซอยากนทำบญมเงนออมไมมหนสนอยในสงคมดมเพอนบานดชวยเหลอกนพงพากนได ไดรบความ นบถอจากคนในหมบานมทอยอาศยและสงแวดลอม ดมความปลอดภยในชวตทรพยสน 2. ระดบความมนคงในชวตของผสงอาย ภาพรวมความมนคงในชวตของกลมตวอยางอยใน ระดบมากคาเฉลย3.55เมอพจารณารายดานพบวาผสงอายมความมนคงในชวตดานครอบครวมาก ทสด (คาเฉลย 4.06) สวนดานทมความมนคงนอย ทสดคอดานเศรษฐกจ(คาเฉลย2.40)

12-1220(001-074).indd 28 9/13/12 4:35:07 PM



เมอพจารณารายขอพบวา ดานสขภาพ ผสงอายมสขภาพแขงแรง และเจบปวยบอยระดบปานกลาง(คาเฉลย3.31และ2.67)ความสามารถในการเขาถงบรการสาธารณสข การดแลจากสมาชกครอบครวเมอเจบปวยและการ ดำเนนชวตประจำวนระดบมาก(คาเฉลย4.24,4.17และ4.03ตามลำดบ) ดานเศรษฐกจ ผสงอายมรายไดประจำ ทกเดอนและมเงนใชจายเพยงพอตอการดำเนนชวต ระดบปานกลาง คาเฉลย) 2.87 และ 2.82) มหลก ประกนความมนคงของรายได มเงนเหลอเกบใน แตละเดอนและมหนสนเกนกำลงสงคนระดบนอย (คาเฉลย 2.43, 2.01 และ 1.89 ตามลำดบ) ดาน ครอบครว ผสงอายไดรบความนบถอเคารพยกยอง ความรกความอบอนจากสมาชกครอบครว มบคคล ในครอบครวสนทสนม สมาชกครอบครวสนบสนนใหรวมกจกรรมในชมชนและทำกจกรรมกบสมาชก ครอบครวระดบมากทกดาน (คาเฉลย 4.25, 4.15,4.05,4.04และ3.99) ดานทอยอาศยและสงแวดลอม ผสง อายอาศยอยในบานทปลอดภย สงแวดลอมด มสง อำนวยความสะดวกในการดำเนนชวตและมการจด เตรยมบานใหอาศยสะดวกสบายระดบมากทกดาน(คาเฉลย 4.13, 4.00, 4.00, 3.70 และ 3.52ตามลำดบ) ดานสงคมผสงอายมสมพนธภาพทดกบ ชมชน ไดรบการชวยเหลอจากชมชน ไดรบความร

ความมนคงในชวต คาเฉลย ระดบ

สขภาพ 3.68 มาก

เศรษฐกจ 2.40 นอย

ครอบครว 4.06 มาก

ทอยอาศยและสงแวดลอม 3.87 มาก

สงคม 3.73 มาก

เฉลย 3.55 มาก

ตารางท 1คาเฉลยและระดบความมนคงในชวตของผสงอายในภาพรวม

ขอมลขาวสารและการชวยเหลอจากหนวยงานของ รฐในระดบมากทกดาน(คาเฉลย4.08,3.93,3.78,3.52 ตามลำดบ) การใชความรประสบการณชวย เหลอสงคมและเปนทพงของวยอน โดยการอบรม เยาวชนและถายทอดทกษะการประกอบอาชพระดบปานกลาง(คาเฉลย3.47)3. ปญหาความมนคงในชวตของผสงอาย 3.1 ปญหาดานสขภาพ ผสงอายครงหนง มโรคประจำตว (รอยละ 50.50) โดยเปนโรค ความดนโลหตสงมากทสด (รอยละ 19.25)รองลงมาคอเบาหวาน (รอยละ 10.75) และเปนทง โรคเบาหวานและความดนโลหตสง (รอยละ 4) รอยละ 19.50 ชวยเหลอตนเองไดนอยตองพงพา ครอบครวในการปฏบตกจวตรประจำวนเมอเจบปวย ไมมคนดแลเดนทางไปรกษาลำบากผสงอายมอาการ เจบปวยบอยตามลำดบดงนวงเวยนศรษะเบออาหาร ปวดหลงปวดเอว ปวดขาและเหนอยออนเพลย(รอยละ31.75,24.75,11.25,7.75,3.25ตามลำดบ) และรอยละ1.75มอาการไมสบายใจจากการเจบปวย และการดำเนนชวต 3.2 ปญหาดานเศรษฐกจผสงอาย1ใน3 มรายไดนอยไมเพยงพอใชจายและมหนสน (รอยละ 38.50) ผสงอายเกอบทกคน (รอยละ 99.50)มรายไดจากเงนชวยเหลอของรฐเดอนละ500บาทรอยละ32.30บตรหลานใหเปนครงคราวและรอยละ31 มรายไดจากการทำงานโดยทำงานดานเกษตรกรรม มากทสด (รอยละ 20.25) รองลงมา คอรบจาง

12-1220(001-074).indd 29 9/13/12 4:35:07 PM



คาขายและจกสาน (รอยละ8.25, 6.50 และ 4.75ตามลำดบ) 3.3 ปญหาดานครอบครวผสงอายรอยละ44.50 เปนมายจากคสมรสเสยชวต รสกเหงาขาด คคด รอยละ4.76 มสมพนธภาพตางคนตางอยกบ คสมรสและรอยละ5.50มสมพนธภาพทหางเหนกบ สมาชกครอบครวมการพดคยกนนอยอยบานคนเดยวลกหลานไปทำงานกลบบานคำนานๆลกหลานจะมา เยยม ลกหลานไมคอยดแล ไมสนใจความเปนอย และสมาชกในครอบครวปวย 3.4 ปญหาดานสงคมผสงอายรอยละ13.50 ไมเขารวมกจกรรมในชมชนเพราะปวย แกชรามาก เดนทางไมสะดวกและไมอยากไปรอยละ86.50เขา รวมกจกรรมในชมชนถาชวงนนไมมปญหาสขภาพ เพราะเปนโอกาสทจะไดพบปะสงสรรคกบเพอนบาน และการอยบานนานๆ โดยไมไปไหนเลยจะทำใหตน เองเหงาและไมมเพอน รอยละ 50.50 เปนสมาชก ชมรมทมในชมชนแตเขารวมกจกรรมเปนครงคราว จากความเจบปวย ไมมเวลาตองทำงานและเลยง หลานรอยละ99รบความรขาวสารจากหอกระจาย ขาวหมบาน โทรทศน วทย อาสาสมครสาธารณสข เจาหนาทสาธารณสขและเพอนบานเลาใหฟงแตจำ ไมคอยไดรอยละ1ไมไดฟงขาวสารจากวทยหรอทว 3.5 ปญหาดานทอยอาศย มผสงอายนอย มากทอาศยอยในบานทไมมนคง เปนกระทอมสภาพ ชำรด (รอยละ 0.75) และรอยละ 5.25 สภาพบาน ไมเหมาะสมโดยมพนขรขระลาดชนชนแฉะไมมรว ประตไมด แสงสวางไมเพยงพอและไมมการจด สภาพใหเหมาะสมกบการอยอาศยในวยสงอายและ รอยละ 1.25 อาศยในชมชนทไมปลอดภยจากการ ลกขโมยในหมบาน4. แนวทางพฒนาความมนคงในชวตของผสงอาย ผสงอายเสนอแนะแนวทางในการพฒนาความ มนคงในชวตดงน 4.1 ดานสขภาพ ปฏบตตนใหมสขภาพดโดยออกกำลงกายสมำเสมอ รบประทานอาหารท เหมาะกบโรคและวยเอาใจใสความเปนอยไมนอนดกไมดมสราสบบหรไมกนยาดองทำกจกรรมเทาททำได

และรบประทานยาตามแผนการรกษา ใชสมนไพร บำรงรกษาสขภาพ เมอเจบปวยรกษาทนท ฟงคำ แนะนำหาความรในการดแลสขภาพทางสอตางๆและตรวจสขภาพประจำป 4.2 ดานเศรษฐกจ ใชจายอยางประหยด เฉพาะทจำเปน ไมฟมเฟอย ทำงานหารายไดเพม รจกออมดำเนนชวตพอประมาณปลกผกกนเองขยน ไมเกยงงาน 4.3 ดานครอบครว ทำกจกรรมรวมกบ สมาชกครอบครวรบประทานอาหารดวยกนพดคย ใหความรกความอบอนแกบตรหลานหาเวลาพบกน หลงกลบจากทำงาน ลกหลานโทรศพทตดตอ สมำเสมอครอบครวอยพรอมหนาดแลเอาใจใสซงกน และกนมความสามคคไมทะเลาะกนไมจจกบลกมากสนบสนนดานการเงนแกลกเทาทจำเปนสอนลกหลาน ใหประหยดใชจายสมฐานะ ดแลใหเปนคนด ทำ ประโยชนแกสงคม ไมทำสงไมดใหลกหลานชวย ทำงาน 4.4 ดานทอยอาศย ดแลความสะอาดจด สงของเปนระเบยบทงภายในบานและนอกบาน เหมาะสมกบการอยอาศยในวยสงอาย ซอมแซม บานทชำรด ทำใหบรรยากาศด รกษาธรรมชาต รอบบานปลกไมดอกไมประดบ 4.5 ดานสงคมการเขารวมกจกรรมในชมชน ทกครงทมโอกาส เขาวดฟงธรรม ตดตามขาวสาร ตางๆ ทางโทรทศน ฟงวทย หอกระจายขาว ฟง ผใหญบานประกาศ พดคยกบสมาชกครอบครวและไปมาหาสเพอนบาน ถาเพอนไมมากไปหาแบงปนประสบการณกบวยอนๆ ทำกจกรรมทเปน ประโยชนตอสงคม รวมพฒนาหมบานใหนาอยและ ปลอดภย ถาเขารวมกจกรรมในชมชนไมไดกให สมาชกครอบครวไปแทนและเปนแบบอยางทดให คนรนหลง5. ปจจยทมความสมพนธกบความมนคงในชวต ของผสงอาย การศกษาปจจยทมความสมพนธกบความ มนคงในชวตของผสงอายภาพรวมพบวาปจจยดาน สขภาพครอบครวทอยอาศยสงแวดลอมและสงคม

12-1220(001-074).indd 30 9/13/12 4:35:08 PM



มความสมพนธกบความมนคงในชวตของผสงอาย ในระดบสง สวนปจจยดานเศรษฐกจและปจจยสวน

บคคล ดานการมโรคประจำตว มความสมพนธกบ ความมนคงในชวตของผสงอายในระดบปานกลาง

ปจจย สมประสทธสหสมพนธ r ระดบความสมพนธ

การมโรคประจำตว .689** ปานกลาง

สขภาพ .722** สง

เศรษฐกจ .586** ปานกลาง

ครอบครว .811** สง

ทอยอาศยและสงแวดลอม .751** สง

สงคม .702** สง

*p>.05**p>.01

ตารางท 2 สมประสทธสหสมพนธและระดบความสมพนธของปจจยความมนคงในชวตของผสงอาย ในภาพรวม

เมอพจารณารายปจจยพบวาปจจยสวนบคคลดานการมโรคประจำตว เศรษฐกจ ครอบครว ทอย อาศย สงแวดลอมและสงคม มความสมพนธกบ ความมนคงในชวตของผสงอายในระดบปานกลาง

ทกดานสวนปจจยดานสขภาพพบวาอาการเจบปวยมความสมพนธทางลบระดบตำกบความมนคงในชวตของผสงอาย(r=-.107)ทระดบนยสำคญ.01

12-1220(001-074).indd 31 9/13/12 4:35:08 PM



ตารางท 3 สมประสทธสหสมพนธระดบความสมพนธของปจจยกบความมนคงในชวตของผสงอาย

ปจจย สมประสทธสหสมพนธ ระดบความสมพนธ

ปจจยสวนบคคล-การมโรคประจำตว .689** ปานกลาง

ดานสขภาพ-ความแขงแรงของรางกาย-อาการเจบปวย-ไดรบการดแลการดำเนนชวตประจำวน-ไดรบการดแลเมอเจบปวย-การเขาถงบรการสาธารณสข

.467**-.107*.608**.619**.498**

ปานกลางตำ

ปานกลางปานกลางปานกลาง

ดานเศรษฐกจ-การมรายไดประจำ-ความเพยงพอของรายได-การมเงนออม-รายไดมนคง

.505**.519**.476*.476**

ปานกลางปานกลางปานกลางปานกลาง

ดานครอบครว-ความรกความอบอนในครอบครว-การยอมรบนบถอจากสมาชกครอบครว-การใชเวลารวมกนของสมาชกครอบครว

.546**

.480**

.528**

ปานกลางปานกลางปานกลาง

ดานทอยอาศย/สงแวดลอม-บานถกสขลกษณะ-มความสะดวกสบาย-บานมความปลอดภย-ชมชนปลอดภย-การเตรยมการรองรบผสงอาย

.686**.614*.653*.651**.582**

ปานกลางปานกลางปานกลางปานกลางปานกลาง

ดานสงคม-ความสมพนธกบเพอนบาน-ความชวยเหลอของชมชน-ความชวยเหลอจากหนวยงานรฐ-การชวยเหลอสงคม/แบงปนประสบการณกบวยอน-การรบความรขาวสาร

.595**.588*.412**.550**.562**

ปานกลางปานกลางปานกลางปานกลางปานกลาง

*p>.05**p>.01

12-1220(001-074).indd 32 9/13/12 4:35:08 PM



5. สรปผลการวจยและอภปรายผล 5.1 ความหมายของความมนคงในชวต ผสงอายใหความหมายชวตทมความมนคงประกอบ ดวยองคประกอบ 5 ดาน คอ (1) การมสขภาพดไมปวยบอยมหลกประกนสขภาพ(2)มครอบครวดลกหลานรกใครปรองดอง ดแลพอแมมาเยยมเยยน อยกนพรอมหนา(3)มฐานะมนคงมเงนใชจายในการ ดำเนนชวต ซอยากน ทำบญทำทาน มเงนออมไมมหนสน(4)อยในสงคมดมเพอนบานดชวยเหลอ พงพากนได ไดรบความเคารพนบถอจากคนใน หมบานและมความสามคคกน (5) มทอยอาศยและ สงแวดลอมด มความปลอดภยในชวตทรพยสน ซงองคประกอบเหลานเปนสงสำคญทจะทำใหผ สงอายมชวตทด 5.2 ระดบความมนคงในชวตของผสงอาย ภาพรวมความมนคงในชวตของกลมตวอยางอยใน ระดบมากคาเฉลย3.55พจารณารายดานมดงน ดานสขภาพอนามยภาพรวมผสงอายมความ มนคงในชวตดานสขภาพอนามยระดบมาก คาเฉลย3.68 โดยผสงอายครงหนงปวยเปนโรคเรอรง ตอง การดแลรกษาอยางตอเนองตลอดชวตรวมทงอาการ ทเกดจากความเสอมของรางกายชวยเหลอตนเองได นอยตองพงพาครอบครวทงในดานการดำเนนชวต ประจำวนและเมอเจบปวย สอดคลองกบรายงาน ภาวะสขภาพของผสงอายโดยทวไปและการวจยท ผานมาทพบวาผสงอายมกมโรคประจำตวและการ เจบปวย (8) (9) (10) สาเหตจากความเสอมของรางกาย ทำใหความสามารถดานรางกายของผสงอายลดลง จำเปนตองพงพงผอน การทตองพงพงผอนทำให ผสงอายมความรสกวตกกงวลและรสกดอยคา ดานเศรษฐกจ ภาพรวมผสงอายมความ มนคงในชวตดานเศรษฐกจระดบนอยคาเฉลย2.40โดยผสงอายถง1ใน3ยงคงทำงานแมวาจะอายมากเพอหารายไดเลยงชพมรายไดนอยไมเพยงพอใชจายและมหนตองชำระซงรายไดของผสงอายมาจากเงนชวยเหลอของรฐบตรหลานใหเปนครงคราวและราย ไดจากการทำงานซงมนอยไมเพยงพอ สอดคลอง กบการวจยทผานมาทพบวาผสงอายไมมเงนใชจาย

เพยงพอในการดำเนนชวต ไมมเงนเหลอเกบและ ตองการความชวยเหลอดานเศรษฐกจ(11)(12

ดานครอบครว ภาพรวมผสงอายมความ มนคงในชวตดานครอบครวระดบมากคาเฉลย4.06โดยผสงอายอาศยอยในครอบครวขยาย ในแวดวง ความอบอนของครอบครวญาตมตรไดรบความ นบถอเคารพยกยอง ซงผสงอายมความผกพนใกล ชดกบครอบครว แตจากสภาพเศรษฐกจและสงคม ปจจบนทสมาชกครอบครวตางประกอบอาชพทำให สมาชกครอบครวมสมพนธภาพทหางเหนกบผสง อาย มการพดคยกนนอย ผสงอายอยบานคนเดยวขาดการดแล เอาใจใสความเปนอย และรสกเหงา ขาดคคดจากคสมรสเสยชวตสอดคลองกบการวจย ทผานมา ทพบวา ครอบครวมความสำคญตอผสง อายดานการเอาใจใสความเปนอยในการดำเนนชวตประจำวน การชวยเหลอดานการเงน ความสมพนธ ระหวางกนและความมคณคาในตนเอง(13)(14) ดานทอยอาศยและสงแวดลอม ภาพรวม ผสงอายมความมนคงในชวตดานทอยอาศย และ สงแวดลอมระดบมาก(คาเฉลย3.87)โดยผสงอาย อาศยในบานทปลอดภยสงแวดลอมรอบบานดมสง อำนวยความสะดวกในการดำเนนชวตและมการ จดเตรยมบานใหผสงอายสะดวกสบายซงผสงอาย ในสงคมชนบทไทย มความพอใจในสงทตนเองมอย ตามอตภาพ คดวาเทาทมอยกดแลวสามารถอย อาศยไดไมเดอดรอน มเพยงสวนนอยทอาศยอย ในบานทไมมนคง ไมเหมาะสมซงลกษณะการอย อาศยท เหมาะสมกบวยสงอาย ประกอบดวยความสะดวกสบายตามอตภาพ มความปลอดภยดแลความสะอาดเปนระเบยบ จดสงของภายใน บานและสงแวดลอมใหเหมาะสม สอดคลองกบ การศกษาทพบวา สภาพบานไมเหมาะสมกบการ อยอาศยในวยผสงอายและผสงอายประสบอบตเหต ในบานจากการหกลมบรเวณบนได หองนำและ ทางเดนทมด(15)

ดานสงคมภาพรวมผสงอายมความมนคงใน ชวตดานสงคมระดบมาก คาเฉลย 3.73 โดยผสง อายมสมพนธภาพทดและไดรบการชวยเหลอจาก

12-1220(001-074).indd 33 9/13/12 4:35:09 PM



ชมชน ไดรบความรขอมลขาวสารและการชวยเหลอ จากหนวยงานของรฐซงสงคมชนบทไทยมความ เอออาทร ชวยเหลอเกอกลกนทงในหมเครอญาต และเพอนบาน สวนการใชความรประสบการณชวย เหลอสงคมและเปนทพงของวยอน การถายทอด ทกษะการประกอบอาชพ และการรวมกจกรรมใน ชมชน อยในระดบปานกลาง เนองจากผสงอาย มปญหาสขภาพ เคลอนไหวลำบากการไดยน และ การมองเหนไมด ทำใหผสงอายมขอจำกดในการ ปฏบตกจกรรมเพอชวยเหลอสงคมการไมไดเขารวม กจกรรมในสงคมทำใหผสงอายเหงาและไมมเพอน 5.3 ปญหาความมนคงในชวตของผสง อาย ผสงอายมปญหาดานสขภาพอนามย โดยม โรคประจำตว เจบปวยบอยและชวยเหลอตนเองได นอยปญหาดานเศรษฐกจ โดยมรายไดนอยไมเพยงพอใชจายและมหนตองชำระ ปญหาดานครอบครวผสงอายรสกเหงาขาดคคดจากคสมรสเสยชวต และมสมพนธภาพทหางเหนกบสมาชกครอบครว ลกหลานไมดแลหรอสนใจความเปนอย ปญหาดาน สงคมผสงอายเปนสมาชกชมรมและเขารวมกจกรรม ในชมชนนอยเพราะปวยแกชรามากเดนทางไมสะดวกไมอยากไปไมมเวลาเนองจากตองทำงานเลยงหลาน และมการรบความรขาวสารบานเมองแตจำไมได ปญหาดานทอยอาศย ผสงอาย อาศยในบานทไม มนคงเปนกระทอมสภาพชำรดสภาพบานไมเหมาะสมโดยมพนขรขระ ลาดชน ชนแฉะ ไมมรว ประตไมด แสงสวางไมเพยงพอและไมมการจดสภาพใหเหมาะ สมกบการอยอาศยในวยสงอายและสวนหนงอาศย ในชมชนทไมปลอดภยจากการลกขโมยในหมบาน 5.4 แนวทางพฒนาความมนคงในชวต ของผสงอาย ดานการดแลสขภาพอนามยโดยม พฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม การออกกำลงกายการรบประทานอาหาร การรกษาโรคและการดแล ตนเองเมอเจบปวย ดานเศรษฐกจ ใชจายประหยดหารายไดเพม รจกออม ดำเนนชวตพอประมาณดานครอบครวใชเวลาและทำกจกรรมรวมกบสมาชก ครอบครว ใหความรกความอบอนแกบตรหลานดแลเอาใจใสซงกนและกน ดานทอยอาศยดแล

ความสะอาดจดสงของใหเหมาะสมกบการอยอาศย ในวยสงอาย ดานสงคม เขารวมกจกรรมในชมชน เมอมโอกาส เขาวดฟงธรรม ตดตามขาวสารตางๆและไปมาหาสเพอนบานทำกจกรรมทเปนประโยชน ตอสงคมและเปนแบบอยางทดใหคนรนหลง 5.5 ปจจยทมความสมพนธกบความมนคง ในชวตของผสงอาย ภาพรวม ปจจยดานสขภาพครอบครว ทอยอาศยสงแวดลอมและสงคมมความ สมพนธกบความมนคงในชวตของผสงอาย ใน ระดบสง สวนปจจยดานเศรษฐกจมความสมพนธ กบความมนคงในชวตของผสงอายในระดบปาน กลางสอดคลองกบผลการวจยทผานมา(16)

6. ขอเสนอแนะ 6.1 ขอเสนอแนะจากผลการวจย 1. จากผลการวจยพบวา ปจจยดาน สขภาพอนามย ครอบครว เศรษฐกจทอยอาศยสง แวดลอมและสงคม มความสมพนธกบความมนคง ในชวตของผสงอาย ดงนนในการดแลผสงอาย จง ควรคำนงถงปจจยดงกลาวและสนบสนนใหสอด คลองกบวถการดำเนนชวตและบรบททเปนอย เพอ ใหผสงอาย ครอบครวและชมชนสามารถปฏบตได จรงและตอเนอง 2.จากผลการวจยพบวา ผสงอายม ปญหาความมนคงในชวตในการจดกจกรรมใหแก ผสงอาย หนวยงานทเกยวของจงควรจดกจกรรมให ครอบคลมทง ในดานการดแลสขภาพอนามย การ สงเสรมความสมพนธในครอบครว ดานเศรษฐกจ จดหางานอดเรกใหผสงอายรวมกนทำ สนบสนน ใหผสงอายมการใชเวลาวางใหเปนประโยชนและ มรายไดเสรมเพอใหผสงอายมความรสกวาตนเอง มคณคาและมรายไดสำหรบใชจายในชวตประจำวน การพฒนาทอยอาศย สงแวดลอมใหเออตอการ อยอาศยในวยสงอายและดานสงคม ควรจดประชม รวมกลมผสงอายในชมชน จดใหมสถานทในชมชน ทผสงอายจะไปพกผอนหรอพบปะกนในยามวาง 6.2 ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป 1. ควรศกษาวจยเชงคณภาพ และเกบ ขอมลโดยการสมภาษณเชงลก การสนทนากลม

12-1220(001-074).indd 34 9/13/12 4:35:09 PM



ใหไดขอมลเชงลก เพอการจดกจกรรมพฒนาตรง ตามทผสงอายตองการและทวถง 2.ควรศกษาวจยถงวธการรวมกลม และการสงเสรมสขภาพผสงอายในรปแบบตางๆ ทเหมาะสมกบคณลกษณะของกลมผสงอายและ กลมตางๆ ในชมชน เชน การรวมกลมดานการ ประกอบอาชพหรอรายไดเสรมดานกจกรรมทาง สงคมและศาสนา เอกสารอางอง1. สำนกงานสถตแหงชาต. จำนวนประชากรจาก การคาดประมาณประชากรจำแนกตามหมวด อายและเพศพ.ศ.2533-2563[อนเทอรเนต]. {เขาถงเมอ 10 กรกฎาคม 2554}. เขาถงได จาก:http://service.nso.go.th/nso/g_data232. วาทนบญชะลกษ.นโยบายและทศทางนโยบาย ดานผสงอายในอนาคต.กรงเทพ:มลนธสถาบน วจยและพฒนาผสงอายไทย;2545.3. สำนกงานคณะกรรมการพฒนาความมนคง ของมนษย. แผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ( 2545-2564 ) ฉ บบป รบป รงค รง ท 1 [อนเทอรเนต].{เขาถงเมอ10กรกฎาคม2554] เขาถงไดจาก:http://www.cabinet.soc.go.th4. กลมพฒนายทธศาสตรสาธารณสข. เอกสาร สรปผลการดำเนนงานประจำป. อดรธาน: สำนกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน;2553. 5. อารดาธระเกยรตกำจร.คณภาพชวตผสงอาย ในเขตเทศบาลตำบลส เทพ อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม [อนเทอรเนต]. {เขาถงเมอ 1 มนาคม 2554] เขาถงไดจาก: http://www. ejournal.su.ac.th/journalinfo.php6. ชตเดช เจยนดอนและคณะคณภาพชวตของ ผสงอายในชนบท อำเภอวงนำเขยว จงหวด นครราชสมา [อนเทอรเนต]. [เขาถงเมอ 1 มนาคม 2554]. เขาถงไดจาก: http://www. ph.mahidol.ac.th7. สธรรม นนทมงคลชย และคณะ. ผสงอาย ทประสบความสำเรจกรณศกษาจงหวดระยอง.

กรงเทพฯ:มหาวทยาลยมหดล;2551.8. สวฒน ชางเหลก. การเขารวมกจกรรมทาง สงคมของผสงอายตำบลหนองบอ อำเภอ สองพนอง จงหวดสพรรณบร . นครปฐม: มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม;2547.9. รตอร พรกณา. บทบาทและการรบรทาง วฒนธรรมของบตรสาวในการดแลบดามารดา สงอายทเจบปวยเรอรงในสงคมอสานกรณ ศกษาในจงหวดขอนแกน. วารสารพยาบาล ศาสตรและสขภาพ2546;26:21-9.10. สขมาลธนาเศรษฐองกลและคณะ.พฤตกรรม สงเสรมสขภาพของผสงอายหญงเขตอำเภอ เมองจงหวดขอนแกน.ขอนแกน:มหาวทยาลย ขอนแกน;2546.11. ชาญวทย บวงราบ. ความตองการการไดรบ สวสดการของผ สงอายในตำบลเสาธงหน อำเภอบางใหญ จงหวดนนทบร [วทยานพนธ ปรญญาศลปศาสตรบณฑต]. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏพระนคร;2550.12. อชกร เหมอนเดช. ความตองการในการได รบสวสดการสงคมของผสงอายในเขตเทศบาล จงหวดสมทรปราการ [วทยานพนธปรญญา ศลปศาสตรบณฑต]. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ราชภฏธนบร;2552.13. สวณววฒนวานชและจราพรเกศพชญวฒนา. ผลกระทบของการยายถนของบตรในวย แรงงานตอภาวะความเปนอยของผสงอาย [อนเทอรเนต].[เขาถงเมอ10กมภาพนธ2554]. เขาถงไดจาก: http://www.research.chula. ac.th/cu_onl ine/2548/october42_1.htm 14. สมโภชนอเนกสขและกชกรสงขชาต.รปแบบ การดำเนนชวตของผสงวยอายเกน 100 ป จงหวดชลบร . ชลบร : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา;2548.15. ไตรรตนจารทศนและคณะ.การศกษามาตรฐาน ขนตำสำหรบทพกอาศยและสภาพแวดลอม ของผสงอาย [อนเทอรเนต]. เขาถงเมอ 10 กมภาพนธ 2554]. เขาถงไดจาก: http://

12-1220(001-074).indd 35 9/13/12 4:35:09 PM



www. tha i cen tena r i an .mah ido l . a c . t h 16. สตา ถอมน. ปจจยคณภาพชวตของผสงอาย ในตำบลยานยาว อำเภอสวรรคโลก จงหวด สโขทย[วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตร มหาบณฑต]. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช;2547.

12-1220(001-074).indd 36 9/13/12 4:35:10 PM



บทคดยอ

การควบคมระดบนำตาลในเลอดใหใกลเคยงคาปกต เปนเปาหมายสำคญในการดแลผปวยเบาหวานระดบฮโมโกลบนเอวนซ (HbA1C) เปนดชนชวดทสำคญ ทสะทอนถงความสามารถในการควบคมระดบนำตาล ในเลอด ดงนนการหาขนาดความสมพนธระหวางระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองกบระดบ ฮโมโกลบนเอวนซ จะเปนประโยชนตอบคลากรทมสขภาพ ในการพฒนาแนวทางปฏบตทจะสงเสรมระดบการ พฒนาความสามารถในการดแลตนเองใหมอยอยางตอเนองงานวจยนมวตถประสงคเพอหาความสมพนธระหวางระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ งานวจยนเปนสวนหนงของโครงการสงเสรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวาน ซงประกอบดวย การประชม เชงปฏบตการ2วนผานฐานการเรยนร4ฐานและเขาประชมกลมยอยกลมละ8-10คนเดอนละครงจำนวน3ครงเพอแลกเปลยนเรยนรการนำความรทไดรบไปปฏบตกลมตวอยางเปนผปวยเบาหวานประเภทท2ทควบคมโรคไมไดทมคณสมบตตามเกณฑทกำหนดซงมารบบรการในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคจำนวน64รายเครองมอท ใชในการวจยเปนการสมภาษณเชงลกเกยวกบการรบร และการดแลตนเองในเรองทจำเปนในการควบคมโรค 4 ดาน แลวนำมาตดสนใหคะแนนตามเกณฑของระดบความสามารถในการดแลตนเองสำหรบผปวยเบาหวาน (ภาวนากรตยตวงศ,2549)และผปวยจะไดรบการเจาะเลอดหาระดบฮโมโกลบนเอวนซกอนและหลงเขาโครงการ ครบ 4 เดอน วเคราะหขอมลดวยสถตวเคราะหคำนวณคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวา กอนเขาโครงการสงเสรมดแลตนเอง ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองเรองอาหารเทานน ทม ความสมพนธทางลบอยางมนยสำคญทางสถตกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ(r=-0.36,p<0.5)หลงเขาโครงการ ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองเรองอาหารยาและการออกกำลงกายมความสมพนธทางลบกบ ระดบฮเอวนซอยางมนยสำคญทางสถต(r=-0.43,p<.01และ-0.52,p<.001และ-0.38,p<.05ตามลำดบ)นอกจากน ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองโดยรวมทงเรองอาหาร ยา และการออกกำลงกายมความสมพนธทางลบกบระดบฮโมโกลบนเอวนซระดบปานกลางคอนไปทางสง (r = - 0.61 p<.001)จากผลการวจยสะทอนใหเหนวา เมอผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองในเรองทจำเปนดขน จะมผลทำใหระดบ ฮโมโกลบนเอวนซลดลงบคลากรทมสขภาพจงควรพฒนาแนวทางปฏบตทจะชวยสงเสรมการดแลตนเองในผปวยใหสามารถควบคมโรคไดอยางตอเนองและยงยน

คำสำคญ : ความสามารถในการดแลตนเอง,เบาหวานประเภทท2,ฮโมโกลบนเอวนซ

ความสมพนธระหวางระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองกบ ระดบฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวานประเภทท 2 ทควบคมโรคไมได

อภรด เจรญนกล* ยพารตน สรโย* ปาจรย ตรนนท*

*วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสรรพสทธประสงค

12-1220(001-074).indd 37 9/13/12 4:35:10 PM



Abstract

Thepurposeof thisresearchwastostudytherelationshipbetweenthe levelofself-careabilityandHbA1Cinuncontrolledtype2diabetics.Thestudywasapartofaself-carepromotionmodelwhichincludeda 2 day work-shop through 4 categories knowledge base. In addition, three small group discussionsinvolving 8-10 patients that focused on the patients’ knowledge, experience, and obstacles in controllingtheirdiabetes.Thegroupswereconductedonceamonthfor3months.Asampleof64participantswereselected from the diabetic clinic at Sappasithiprasong Hospital. In depth interviews focusing on theirperception and level of self-carewas explored in the study. Data from the in depth interviewswereanalyzed scorewith standardization of self care ability level. HbA

1C and level of self–care abilitywere

assessedtwice;inthefirstandfourthmonthoftheprogram. Theresultsrevealedthatbeforeenteringtheprogramthelevelofself–careabilityincontrollingdiethadanegativerelationshipwithHbA

1C.(r=-0.36,p<0.5).Afterenteringtheprogramthelevelofself–care

ability in controllingdiet, usingmedicine, andpracticingexercise, hada negative relationshipwithHbA1C (r=-043,p<.01and-0.52,p<.001and-0.38,p<0.5).Moreover,thetotalofself–careabilityhadanegativerelationshipwithHbA

1Catamoderatetohighlevel(r=-0.61,p<.001).Inconclusion,developingself–care

abilitycandecreasethelevelsofHbA1C.Amultidisplinaryteamshoulddeveloppracticeguidelinesforimproving

apatient’sabilitytocontroltheirdisease.

Key words :self–careability,type2diabetes,HbA1c.

*BoromarajonaniCollegeofNursing,Sapasitaprasong

Apiradee Charoennukul* Yuparat Suriyo*

Pajaree Treenon*

Relationship Between the Level of Self-Care Ability and HbA1C in

Uncontrolled Type 2 Diabetic Patients

12-1220(001-074).indd 38 9/13/12 4:35:10 PM



บทนำ สถานการณปญหาและความเจบปวยของ ประชากรในปจจบนพบวาการเจบปวยดวยโรคเรอรง มแนวโนมสงขน(1) โรคเบาหวานเปนโรคหนงจำนวน โรคเรอรงทไมตดตอซงเปนปญหาสาธารณสขทสำคญของประเทศ(2) อตราความชกของผปวย เบาหวานของประเทศไทย มแนวโนมเพมขนทก เพศทกวยในชวงเวลา 14 ป (พ.ศ. 2534 - 2547) โดยอตราความชกในผหญงสงกวาผชายอตราสวน 1.1-1.4 ตอ 1 และสงสดในกลมอาย 50-59 ป(3) สวนใหญเปนเบาหวานประเภทท 2(4,5)และเปน โรคทมอตราตายสง และตดอนดบอย 1 ใน 5 ของ โรคทมอตราตายสงของประเทศเปนสวนมาก(6) เบาหวานเปนโรคทตองใชเวลารกษาตลอดชวต และถาไมสามารถควบคมระดบนำตาลในเลอดให อยในระดบปกตได จะกอใหเกดภาวะแทรกซอน ตางๆทมอนตรายรายแรงเกดความพการและเสย ชวตไดงายเชนโรคไตโรคหวใจโรคความดนโลหตสงโรคหลอดเลอดในสมองแตกหรอตบ เปนตน(7,8) ภาวะแทรกซอนทเกดขนกบผปวยแตละอยางนน เปนภาวะเรอรง มความรนแรงและมผลกระทบตอ คณภาพชวตความเปนอยเศรษฐกจและสงคมของ ผปวยอยางมากการทจะควบคมระดบนำตาลในเลอด ไดในระดบปกตหรอใกลเคยงกบเกณฑปกตซงควร มระดบนำตาลในเลอดขณะอดอาหารเทากบ70-110มลลกรม / เดซลตรหรอนำตาลสะสมในเลอดยอน หลง3เดอน(HbA

1C)นอยกวารอยละ6.5(9)ผปวย

จำเปนตองดแลตนเองอยางเพยงพอและตอเนอง นอกจากนยงตองเรยนรและปรบแผนการดำเนนชวต ใหสอดคลองกบการปฏบตตวทถกตองอกดวย การ ควบคมระดบนำตาลในเลอดใหใกลเคยงคาปกต เปนเปาหมายสำคญในการดแลผปวยเบาหวานผปวย ทสามารถดแลตนเองในเรองการควบคมอาหาร การออกกำลงกาย การรบประทานยาอยางตอเนอง และเหมาะสมจะสามารถควบคมโรคไดดระดบฮโม โกลบนเอวนซเปนดชนชวดทสำคญ ทสะทอนถง ความสามารถในการควบคมระดบนำตาลดงนนการ หาขนาดความสมพนธระหวางระดบการพฒนาความ

สามารถในการดแลตนเองกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ จะเปนประโยชนตอบคลากรทมสขภาพในการพฒนา แนวทางปฏบตทจะสงเสรมระดบการพฒนาความ สามารถในการดแลตนเองใหมอยอยางตอเนองการ วจยครงนจงมวตถประสงคเพอหาความสมพนธ ระหวางระดบการพฒนาความสามารถในการดแล ตนเองกบระดบฮโมโกลบนเอวนซของผปวยเบาหวาน ประเภทท2ทควบคมโรคไมได

กรอบแนวคดเชงทฤษฎทใชในการวจย การศกษาครงนใชแนวคดเกยวกบการดแล ตนเองและความสามารถในการดแลตนเองของ โอเรม(10,11)เปนแนวทางโดยโอเรมใหความหมายของ การดแลตนเองวา เปนกจกรรมทบคคลรเรมและจง ใจกระทำตามเปาหมายคอเพอคงไวซงชวตสขภาพ และความผาสกของตนเอง เปนพฤตกรรมทเรยนร ภายใตขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของ คนแตละกลมกอนทบคคลจะตดสนใจกระทำกจกรรม การดแลตนเองนน จะตองผานการพนจพจารณาหา ความหมายของสงทจะกระทำตดสนใจลงมอปฏบต และตดตามดผลของการปฏบตเพอบรรลเปาหมายท วางไว ถาไมบรรลเปาหมายจะหยดกระทำหรอปรบ เปลยนการกระทำใหไดผลเปนทพอใจ การดแลตนเองนนบคคลตองพฒนาและ ใชศกยภาพของตนเอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวย เบาหวานซงเปนโรคเรอรงทลกษณะของความ เจบปวยมกไมแนนอน การดแลทจำเปนจงตองปรบ เปลยนตามภาวะสขภาพรวมทงผปวยตองพฒนา ความสามารถ และปรบปรงการดแลตนเองให เหมาะสมตามความกาวหนาของโรคและปญหา สขภาพในแตละชวงเวลา เพอใหสามารถควบคม ระดบนำตาลในเลอดใหใกลเคยงคาปกตมากทสด นอกจากนนการดแลตนเองหรอการปรบพฤตกรรม ในเรองการรบประทานอาหารการออกกำลงกาย การใชยาอาจกระทำไดยากและตองการการฝกฝนโดยเฉพาะอยางยงในผปวยทการดแลตนเองทยง ไมสอดคลองกบสภาวะสขภาพดงนนความสามารถ ในการดแลตนเองจงอาจผนแปรในระดบตางๆ โดย

12-1220(001-074).indd 39 9/13/12 4:35:10 PM



โอเรมแบงออกเปน 5 ระดบ คอยงไมพฒนา กำลง พฒนา พฒนาบางแลวแตไมยงยน พฒนาแลวและ ยงยนและพฒนาแลวแตกำลงลดลง(10) ซงระดบของ การพฒนาความสามารถในการดแลตนเองเชนน สะทอนใหเหนถงความเปนพลวตรของบคคล และ แสดงใหเหนความมศกยภาพของบคคลอกดวยจาก แนวคดเชงทฤษฎสะทอนใหเหนวาเมอบคคลรเรม และจงใจกระทำโดยผานการพจารณาหาความหมาย ของสงทจะกระทำ จะสามารถตดสนใจลงมอปฏบต ตามเปาหมายทรบรและเรยนรขณะเดยวกนหลงจาก บคคลปฏบตกจกรรมตามมตในการดแลตนเองของ โอเรมนนบคคลจะตดตามและเฝาดผลของการปฏบต เพอบรรลเปาหมายทวางไว ถาไมบรรลเปาหมายท วางไวการหยดกระทำหรอปรบเปลยนพฤตกรรมจะ เกดขนภายใตการตดสนใจของผปวยและครอบครว สะทอนให เหนถงบทบาทของพยาบาลและทม สหสาขาทจะเขามามสวนชวยสนบสนนชแนะในชวง ทเปนพลวตรน เพอคงไวหรอเพมระดบการพฒนา ความสามารถในการดแลตนเอง ดงนน เมอผปวย เบาหวานมการพฒนาความสามารถในการดแล ตนเองดานตางๆ ใหอยในระดบพฒนาและยงยน ยอมสงผลใหดชนชวดภาวะการควบคมโรค ไดแก ระดบฮโมโกลบนเอวนซ(HbA

1C)ดขน

วธดำเนนการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยาง กลมตวอยางทศกษา เปนผปวยเบาหวานทก รายทมคณสมบตตามเกณฑทกำหนดทมารบบรการ ตรวจในคลนกเฉพาะโรคเบาหวานแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคจงหวดอบลราชธาน จำนวน64คนระยะเวลาในการศกษาครงนเกบรวบ รวมขอมลระหวางเดอนมนาคมพ.ศ.2553ถงเมษายนพ.ศ.2554โดยกลมตวอยางมคณสมบตตามเกณฑ ทกำหนดดงน 1.1 เปนผปวยเบาหวานประเภทท 2 ท ควบคมโรคไมไดพจารณาจากระดบนำตาลในเลอด กอนอาหารเชา 3 ครงสดทายกอนเขาโครงการ ซงแตละครงมากกวา 140 มลลกรม / เดซลตร

และระดบฮโมโกลบนเอวนซมากกวา7เปอรเซนต 1.2 อายตงแต 40 ปขนไป ทงเพศชาย และเพศหญง 1.3 การไดยนดอานเขยนและฟงภาษา ไทยรเรอง และสามารถประเมนคาของตวเลขได รวมทงสามารถมองเหนภาพตาง ๆ ไดดวยสายตา ตนเองหรอการสวมแวน 1.4 ยนดเขารวมในโครงการวจย ผปวยทไมเลอกเขาศกษา ไดแก ผปวย เบาหวานทอยในระหวางตงครรภหรอผปวยเบาหวาน ทมภาวะแทรกซอนตางๆปรากฏชดเจนไดแกอมพาต ของแขนขา ถกตดแขนหรอขา จอประสาทตาเสอม หรอตอกระจกททำใหมองไมเหนมอาการกลามเนอ หวใจขาดเลอดและไตวาย 2. เครองมอการวจย 2.1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล ไดแก เพศอายอาชพระดบการศกษาเปนตน 2.2 แนวสมภาษณในระดบลก เกยวกบ การรบร และการดแลตนเองในเรองอาหาร การ รบประทานยา การออกกำลงกาย และการประเมน อาการบงชถงการเปลยนแปลงของระดบนำตาล ในเลอด แลวนำมาตดสนใหคะแนนตามเกณฑ ของระดบการพฒนาความสามารถในการดแล ตนเองสำหรบผปวยเบาหวานในเรองอาหาร ยา การออกกำลงกาย ซงสรางและพฒนาโดย ภาวนากรตยตวงศ(12) โดยแบงระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองเปน4ระดบไดแก0หมายถง การดแลตนเองยงไมพฒนา (Undeveloped) 1 หมายถง กำลงพฒนา (Developing) 2 หมายถง พฒนาแลวแตไมยงยน(Developedbutnotstabilized) 3 หมายถง พฒนาแลวและยงยน (Developed and stabilized) ในการศกษาครงนคาพสยระดบการพฒนา ความสามารถในการดแลตนเองในแตละเรอง ประกอบดวยอาหารยาการออกกำลงกายคอ0-3 และทง 3 เรองรวมกน มคา 0-9 ซงเกณฑการ ประเมนระดบการพฒนาความสามารถในการดแล ตนเองนผานการตรวจสอบความตรงดานเนอหา

12-1220(001-074).indd 40 9/13/12 4:35:11 PM



จากแพทยและพยาบาลผ เชยวชาญในการดแล ผปวยเบาหวานตามตารางท1

ตารางท 1 แสดงเกณฑการประเมนระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองสำหรบผปวยเบาหวาน ในเรองอาหารยาการออกกำลงกายและการประเมนและแกไขอาการนำตาลตำ(12)

ระดบ อาหาร การประเมนและ ยา การออกกำลงกาย การ แกไขอาการ พฒนา* นำตาลตำ

0 ไมทราบความหมาย ไมทราบสาเหต ไมทราบฤทธของยาและ ไมทราบ และความสำคญของ อาการแสดงและ ภาวะแทรกซอนจากการ ความหมายและ การควบคมอาหาร วธแกไขของภาวะ ใชยารบประทานยาตาม ความสำคญของ ตอการควบคมระดบ นำตาลตำ คำสงแพทยโดยไมทราบ การออกกำลงกาย นำตาลในเลอด ความหมายและ ตอการควบคม ไมทราบหลกการ รบประทานยา ระดบนำตาลใน ควบคมอาหารและ ไมสมำเสมอ เลอดหรอไมทราบ ไมปฏบตการควบคม หลกการออกกำลง อาหาร กายและไมออก กำลงกาย

1 เรมตระหนกถง กำลงเรยนรและ เรมตระหนกถง ตระหนกถง ความสำคญของการ รวบรวมขอมล ความสำคญของการใชยา ความสำคญของ ควบคมอาหารกำลง เกยวกบสาเหต ตอการควบคมระดบ การออกกำลงกาย เรยนรและรวบรวม อาการแสดงและ นำตาลในเลอดกำลง ตอการควบคม ขอมลเกยวกบการ วธแกไขภาวะ เรยนรฤทธของยาและ ระดบนำตาลใน ควบคมอาหารเรม นำตาลตำรวมทง ภาวะแทรกซอนจากการ เลอดกำลงเรยนร เกดการปฏบตการ คอยสงเกตอาการ ใชยารบประทานยาตาม และรวบรวมขอมล ควบคมอาหารโดย นำตาลตำของ คำสงแพทยโดยตระหนก เกยวกบการออก ปรบชนดและ ตนเองและเมอเกด ถงผลของยาตอการ กำลงกายทถกตอง ปรมาณการ อาการมการคนหา ควบคมระดบนำตาลใน และพยายามหา รบประทานอาหาร สาเหตและวธแกไข เลอดมการคนหาวธการ วธการออกกำลง แบบลองผดลองถก ประเมนหรอสงเกต กายทเหมาะกบ โดยมการประเมนผล อาการผดปกตของตน ตนเอง อยางตอเนองเพอให จากการใชยา ไดปรมาณการ รบประทานอาหารท เหมาะกบตนจากการ ใชยา

12-1220(001-074).indd 41 9/13/12 4:35:11 PM



ตารางท 1 แสดงเกณฑการประเมนระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองสำหรบผปวยเบาหวาน ในเรองอาหารยาการออกกำลงกายและการประเมนและแกไขอาการนำตาลตำ(12)(ตอ)

ระดบ อาหาร การประเมนและ ยา การออกกำลงกาย การ แกไขอาการ พฒนา* นำตาลตำ

2 ตระหนกถง ทราบสาเหตอาการ ตระหนกถงความสำคญ ตระหนกถง ความสำคญของการ แสดงและวธแกไข ของการใชยาตอการ ความสำคญของ ควบคมอาหาร ของภาวะนำตาลตำ ควบคมระดบนำตาลใน การออกกำลงกาย สามารถเลอกชนด แตไมมนใจวาจะ เลอดมการใชยาอยาง ตอการควบคม และปรมาณการ สามารถแกไข ถกตองทราบภาวะ ระดบนำตาลใน รบประทานอาหารท อาการไดถาเกด แทรกซอนจากการใชยา เลอดมการออก เหมาะกบตนไดแต อาการกบตนเอง สามารถปองกนและแกไข กำลงกายทถกตอง ปฏบตการควบคม จรงๆอาจใชวธการ ภาวะแทรกซอนจากการ แตไมสมำเสมอ อาหารไมสมำเสมอ แกไขทไมถกตอง ใชยาไดกำลงเรยนรภาวะ ตองการการ ตองการการ ยงคงตองการการ ททำใหระดบนำตาลสง สงเสรมสนบสนน สนบสนนกำลงใจ สงเสรมและ และตำซงตองมการปรบ หรอกำลงใจ หรอขอมลเพมเตม สนบสนน ขนาดยา สามารถปองกน ภาวะแทรกซอน จากการออกกำลง กายได

3 ตระหนกถง ทราบสาเหตอาการ ตระหนกถงความสำคญ ตระหนกถง ความสำคญของการ แสดงและวธแกไข ของการใชยาตอการ ความสำคญของ ควบคมอาหาร ของภาวะนำตาลตำ ควบคมระดบนำตาลใน การออกกำลงกาย สามารถเลอกชนด มความมนใจและ เลอดมการใชยาอยาง ตอการควบคม และปรมาณการ สามารถแกไข ถกตองทราบภาวะแทรก ระดบนำตาลใน รบประทานอาหารท อาการไดอยาง ซอนจากการใชยา เลอดมการออก เหมาะกบตนและ ถกตองรวมทง สามารถปองกนและแกไข กำลงกายทถกตอง ปฏบตการควบคม สามารถปองกนการ สภาวะแทรกซอนจาก และสมำเสมอ อาหารสมำเสมอ เกดอาการลวงหนา การใชยาไดสามารถ สามารถปองกน สามารถตดสนใจ ได ปรกษาบคลากรดาน ภาวะแทรก รบประทานอาหารได สขภาพเพอปรบขนาดยา ซอนจากการออก เหมาะสมในสถานการณ ใหเหมาะกบสถานการณ กำลงกายไดและ ตางๆกน ตางๆและสามารถขอ สามารถประยกตวธ คำปรกษาจากแพทยเพอ ออกกำลงกายได ปรบการรกษาได เหมาะกบตนเองใน สถานการณตางๆ

12-1220(001-074).indd 42 9/13/12 4:35:11 PM



ถอดเทปแลวนำมาตดสนใหคะแนนตามเกณฑของ ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเอง กอนเขาโครงการ ระยะดำเนนการในโครงการสงเสรมการ ดแลตนเองในผปวยเบาหวาน กจกรรมในเดอนท1จดประชมเชงปฏบตการ 2วนณวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสรรพสทธ- ประสงคการประชมใชเวลา6ชวโมง(09.00-15.00น.) กอนการประชม จดใหมกจกรรมกลมสมพนธ 30 นาทเพอละลายพฤตกรรมและสงเสรมการมสมพนธ ทดตอกน(13,14,15) อนจะสงผลใหเกดการเรยนรท ดขน ซงเนอหาการใหความรเนนการเพมสมรรถนะ ของผปวยเบาหวานดานกระบวนการคด และฝก ทกษะในการจดการดแลตนเอง โดยวธการบรรยาย ประกอบการชมวดทศน และถอดบทเรยนทได จากแผนพบใหความรสำหรบผปวยเบาหวานใช เวลา 45 นาท(16,17) แลวใชกระบวนการกลม(18) โดย แบงกลมยอยกลมละ15-18คนเขาฐานการเรยนร 4 ฐาน เพอฝกทกษะในการจดการดแลตนเอง ดงน ฐานท 1 :อาหารเบาหวานมโมเดลอาหารครบ 5หม และตวอยางรายการอาหารทควรรบประทาน อาหารทควรหลกเลยง ปรมาณอาหารทเหมาะสม และปรมาณขาวเหนยวทกนในแตละมอ ฐานท 2 :การออกกำลงกายกลมไดฝกทกษะ เรองการบรหารรางกายทเหมาะสมกบตนเอง การ ยดเหยยดกลามเนอการหมนรอบขอตางๆ ฐานท 3 :การกนยาเบาหวานมตวอยางยา ใหกลมเรยนรเรองฤทธของยาอาการขางเคยงของยา เวลาทเหมาะสมในการกนยาและอาหาร วธการ ปองกนการลมกนยา หรอกนยาเกนขนาดโดยยก ตวอยางการจดชดยาแตละมอประจำวน ฐานท 4 : การดแลสขภาพอนามย กลมได เรยนรเรองการดแลสขภาพทวไปการดแลเทาตลอด จนเรยนรวธปองกนและแกไขภาวะนำตาลในเลอดตำ และภาวะนำตาลในเลอดสง กลมตวอยางแตละคนจะไดเขาฐานการเรยน รครบทง 4 ฐาน ฐานละ 15 นาท จากนนผปวย เขาประชมกลมยอยกลมละ 8-10 คน เดอนละครง

* ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเอง0 หมายถงการดแลตนเองยงไมพฒนา (Undeveloped)1 หมายถงกำลงพฒนา(Developing)2 หมายถงพฒนาแลวแตไมยงยน(Developedbut notstabilized)3 หมายถงพฒนาแลวและยงยน(Developedand stabilized) 2.3 ระดบฮโมโกลบนเอวนซ (HbA

1C)

ตรวจโดยใชวธ Micro Column Test ซงบงบอกถง ภาวะนำตาลในเลอดในระยะ6-8สปดาหทผานมาจาก เกณฑภาวะการควบคมโรคโดยใชระดบฮโมโกลบน เอวนซในคนไทยปกตจำนวน 32 คน ทมระดบ นำตาลในเลอดกอนอาหารเชาปกตไดคาพสยอย ระหวาง 1.9-5.7 คาเฉลย 4.00 (SD = 1.05) กำหนดภาวะควบคมโรคคอคาเฉลยทวดไดจาก คนปกต+2SDไดคาอยในชวงรอยละ2-6.1ภาวะ ทควบคมโรคไมดคอคาทมากกวาคาเฉลย +2SD คอมากกวารอยละ 6.1(4,5) ในการศกษาครงนการ ตรวจทางหองปฏบตการใชวธ Micro Column Test โดยผานการควบคมมาตรฐานการตรวจของเครองมอ ตลอดชวงระยะเวลาทศกษาวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล การพทกษสทธของกลมตวอยาง ผวจยแจง วตถประสงคของการวจย วธดำเนนการวจย ใหผรวมวจยลงนามยนยอมการเขารวมศกษาวจยใน ครงน โดยผเขารวมวจยมสทธปฏเสธหรอออกจาก การวจยไดตลอดเวลาทตองการ และการวจยครง นไดรบอนมตโครงการและผานการพจารณาเหน ชอบจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรรพสทธประสงค(รหสโครงการอนมตEC.๐๙/๒๕๕๓)เมอเลอกผปวย ไดตามเกณฑทกำหนด และผปวยยนดเขารวมใน โครงการวจย ผปวยจะไดรบการเจาะเลอดหาระดบ ฮโมโกลบนเอวนซ (HbA

1C) หลงจากนนนกวจยได

สมภาษณขอมลสวนบคคลและสมภาษณระดบลก เพอประเมนการรบร และการดแลตนเองทผปวย ปฏบตอยและบนทกเทปไวจากนนนกวจยดำเนนการ

12-1220(001-074).indd 43 9/13/12 4:35:11 PM



จำนวน 3 ครง ตรงกบชวงทผปวยมาตรวจตามนด การเขากลมใชเวลา1ชวโมง(09.30-10.30น.)โดย ทมผวจยเปดโอกาสใหผปวยอภปรายแลกเปลยน ในประเดนทวาหลงเขารบการฟงความรจากการ ประชมเชงปฏบตการ ไดนำความรเรองใดไปใช ม การเปลยนแปลงการดแลตนเองในเรองใดบาง และ ปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดมากนอยเพยงใด มความ ยากลำบากในการปฏบตกจกรรมการดแลตนเองใน เรองใดบางรวมทงกระตนใหผปวยแลกเปลยนความ ร และสงทควรปฏบตรวมกน ตงเปาหมายของการ ปฏบตและประเมนผลตามเปาหมายทตงไวเดอนท4 ของโครงการกลมตวอยางไดเขารวมมหกรรมสขภาพ สการควบคมโรคเบาหวาน โดยมทมสขภาพมาให คำแนะนำการปฏบตตวมการถายทอดประสบการณ การดแลตนเองของผปวยทควบคมนำตาลไดดขน และมอบรางวลใหผปวยทควบคมโรคไดดขน เชญ ผดแลทเปนตวอยางทดในการดแลผปวยเบาหวาน มาเลาประสบการณ และใหขอเสนอแนะวธการ จดการแกไขปญหาทพบเมอใหการดแลผปวยเบา หวาน การเขาประชมและเขากลมแตละครง ผวจย ไดสะทอนกลบขอมล ผลนำตาลในเลอดกอนอาหาร เชาทมาตรวจตามนดในแตละครง จะเปดโอกาส ใหญาตของผปวยเขารวมกจกรรมดวย สวนผปวย ทมปญหาซบซอน และผปวยททมวจยพบวามความ ยากลำบากในการปฏบตกจกรรมการดแลตนเอง ตลอดจนผปวยทตองการคำแนะนำและรบการ ปรกษาโดยเฉพาะทมวจยจะชวยใหคำปรกษาและหา แนวทางแกไขปญหารวมกบผปวยเปนรายบคคล ในระหวางทผปวยเขาโครงการสงเสรมการด แลตนเอง ผวจยเกบขอมลเชงคณภาพโดยใชวธการ สงเกตแบบมสวนรวม บนทกขอมลโดยใชเทปบนทก การสนทนาภายในกลมของผปวยแตละคนเกยวกบ ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองวธ การดแลตนเองทผปวยรเรม หรอปฏบตอยเดม ปญหาและอปสรรคทพบในการดแลตนเองและวธ การแกไขหลงเขาโครงการครบ4เดอนผปวยจะได รบการเจาะหาระดบฮโมโกลบนเอวนซอกครง 4. การตรวจสอบความถกตองและครอบ

คลมของขอมล 4.1 หลงจากผวจยสมภาษณระดบลก หรอเขากลมสงเสรมการดแลในแตละวนเสรจ ผ วจยนำเทปทบนทกไวมาถอดขอความและตรวจสอบ ความถกตองของขอความโดยเทปแตละมวนทบนทก จะฟงซำมวนละ1รอบ 4.2 ผวจยตรวจเนอหาจากการถอดเทป ถาพบวามประเดนใดทขอความไมชดเจนหรอตองการ ทราบขอมลเพมเตมผวจยทำเครองหมายไวและนำ กลบไปถามผปวยอกครงเมอผปวยมาพบครงตอไป 5. การตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) ผวจยตรวจสอบความนาเชอถอไดของขอมล ทไดจากผปวยโดยนำขอมลทงหมดทได มาทำการ สอบถามเพอตรวจสอบขอมลกบญาตหรอผดแล ใกลชด และเมอเขากลมแตละครง ผวจยตรวจสอบ สงทผปวยเลาซำวามความหมายเหมอนเดมหรอไม ถาพบประเดนขดแยงผวจยจะซกถามขอมลจากญาต และผปวยเพมเตมเพอใหเขาใจไดตรงกน 6. การตรวจสอบความตรงของขอมลท วเคราะหได 6.1 ผวจยทำใจเปนกลางและบนทกสงท ไดจากการศกษาตามสภาพความเปนจรง 6.2ตรวจสอบความตรงจากการวเคราะห ขอมลตามกรอบแนวคดเชงทฤษฎ 6.3ตรวจสอบความตรงจากการวเคราะห ขอมลและรายละเอยดในภาพรวมกบอาจารยท ปรกษาวจย

ผลการวเคราะหขอมล กลมตวอยางเปนผปวยเบาหวานประเภทท2 จำนวน64คน เพศชาย19คนหญง45คนอาย ระหวาง47-71ป( =64.43,SD=8.09)มสถานภาพ สมรสค และนบถอศาสนาพทธเกอบทงหมด ผปวย ทกคนมภมลำเนาอยในจงหวดอบลราชธาน และ สวนใหญเปนแมบาน และประกอบอาชพคาขาย จบการศกษาระดบประถมศกษาตอนตนระยะเวลาท เปนโรคเบาหวานของผปวยกลมนอยระหวาง 2 ป

12-1220(001-074).indd 44 9/13/12 4:35:12 PM



ถง25ป ( =13.26,SD=6.41)สวนใหญไมได เสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลเนองจากใชสทธ บตรตางๆ ผปวยไดรบขอมลเกยวกบโรคและการด แลตนเองจากพยาบาลมากทสด(รอยละ75.5)เมอ ไดรบการวนจฉยวาเปนเบาหวาน ผปวยทงหมดเขา รบการรกษาทนทและกอนเขาโครงการผปวย52คน (รอยละ 81.3) รบรวาตนเองควบคมโรคไมได และ ระบวาสาเหตททำใหควบคมโรคไมไดสวนใหญมา จากควบคมอาหารไมได(รอยละ54.3)รองลงมาไดแก การออกกำลงกายไมสมำเสมอ (รอยละ 31.6) การ รบประทานยาไมตรงเวลา (รอยละ 28.4) การไมม ความรเรองโรคและการปฏบตตว (รอยละ 22.8) และความเครยดและวตกกงวล(รอยละ17.2) กอนเขาโครงการสงเสรมการดแลตนเองนนม ผปวยเพยง6รายจาก64รายทมระดบฮโมโกลบน เอวนซตำกวา6.1 เปอรเซนต แมวาระดบนำตาลใน เลอดกอนอาหารเชามากกวา140มลลกรม/เดซลตร สวนผปวยท เหลอทงหมดมคาระดบฮโมโกลบน เอวนซมากกวา6.1เปอรเซนตซงถอวาควบคมโรค ไมด แตหลงเขาโครงการมผปวย 7 คน ทระดบ ฮโมโกลบนเอวนซตำกวา6.1เปอรเซนตโดยทเหลอ สวนใหญระดบฮโมโกลบนเอวนซลดลง แตอยางไร กตามฮโมโกลบนเอวนซกยงไมปรบเขาสระดบปกต สวนระดบการพฒนาความสามารถในการ ดแลตนเองนนพบวา กอนเขาโครงการพบผปวยม ระดบของการพฒนาความสามารถในการดแลตนเอง ในแตละเรองอยในระดบตางๆ กน คอยงไมพฒนา และกำลงพฒนาเมอสนสดโครงการระดบการพฒนา ความสามารถในการดแลตนเองของผปวยแตละเรอง สวนใหญมระดบสงขน คออยในระดบพฒนาแลวแต ไมยงยนกบพฒนาแลวและยงยน การวจยครงนมงหาความสมพนธระหวางตว แปรระดบความสามารถในการดแลตนเองกบระดบ ฮโมโกลบนเอวนซ (HbA

1C) โดยใชสถตวเคราะห

คำนวณคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson ProductMoment Correlation Coefficient) โดยความสมพนธทางลบจะสะทอนใหเหนลกษณะ ของตวแปรแตละตวทสมพนธกบระดบฮโมโกลบน

เอวนซทควบคมไดดขนซงคาปกตเทากบ4.6-6.7% ระดบฮโมโกลบนเอวนซทนอยกวา 6.7% หมายถง ควบคมโรคไดด ความสมพนธทางลบจงสะทอนให เหนวาเมอผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองในเรอง ทจำเปนดขน จะมผลทำใหระดบฮโมโกลบนเอวนซ ลดลง เมอนำระดบการพฒนาความสามารถในการ ดแลตนเองเรองอาหาร การรบประทานยา การ ออกกำลงกายในแตละเรองและโดยรวมทง3เรอง ไปหาความสมพนธกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ ดวย สถตวเคราะหคำนวณคาสมประสทธสหพนธของ เพยรสน ผลการวเคราะหพบวา กอนเขาโครงการ ระดบความสามารถในการดแลตนเองเรองอาหาร เพยงเรองเดยว ทมความสมพนธทางลบกบระดบ ฮโมโกลบนเอวนซอยางมนยสำคญทางสถต(p<.05) หลงเขาโครงการระดบการพฒนาความสามารถ ในการดแลตนเองในแตละเรอง ไดแก อาหาร ยา การออกกำลงกาย และมความสมพนธทางลบอยาง มนยสำคญทางสถตในระดบปานกลาง สวนระดบ การพฒนาความสามารถในการดแลตนเองโดยรวม ทง 3 เรอง มความสมพนธทางลบอยางมนยสำคญ ทางสถตในระดบปานกลางคอนไปทางสง (ในตาราง ท 2) สวนเรองการประเมนและแกไขอาการนำตาล ตำไมไดนำมาหาความสมพนธ เนองจากเปนการ ดแลตนเองเพอเฝาระวงอาการของตน ซงไมมผล ตอการควบคมระดบนำตาลในเลอด

12-1220(001-074).indd 45 9/13/12 4:35:12 PM



สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ขนาดและทศทางของความสมพนธตลอด จนนยสำคญทางสถตของระดบการพฒนาความ สามารถในการดแลตนเอง กบระดบฮโมโกลบน เอวนซ (HbA

1C) หลงเขาโครงการ 4 เดอน ปรากฏ

ชดเจนกวากอนเขาโครงการทศทางความสมพนธ ทางลบหมายถง ความสามารถในการดแลตนเองท ระดบพฒนาแลวสมพนธกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ ทมคาลดลง กลาวคอหลงเขาโครงการ 4 เดอน ระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองใน เรองอาหาร ยา การออกกำลงกาย และโดยรวม ทง 3 เรอง มความสมพนธในระดบปานกลางและ ปานกลางคอนไปทางสงกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ สวนกอนเขาโครงการระดบการพฒนาความสามารถ ในการดแลตนเองในเรองอาหารเทานนทสมพนธ ทางลบกบระดบฮโมโกลบนเอวนซอยางมนยสำคญ ทางสถต (p=.05) ระดบการพฒนาความสามารถ ในการดแลตนเองเรองยาและโดยรวมทง3เรองม ทศทางของความสมพนธทางลบกบระดบฮโมโกลบน เอวนซตามทคาดหมายแมจะไมมนยสำคญทาง สถตการทความสมพนธระหวาง3ตวแปรนปรากฏ ชดมากขนหลงเขาโครงการ อาจเปนเพราะกอนเขา โครงการผปวยสวนใหญมระดบการพฒนาความ สามารถในการดแลตนเองทกเรองอยในระดบตำคอ ยงไมพฒนาและกำลงพฒนา ซงความสามารถใน ระดบนอาจไมมผลตอการควบคมระดบฮโมโกลบน เอวนซความสมพนธจงไมปรากฏชดเจนแตหลงเขา

ระดบความสามารถในการ กอนเขาโครงการ หลงเขาโครงการ ดแลตนเองเรอง r r

อาหาร -0.36* -0.43**ยา -0.25 -0.52***การออกกำลงกาย 0.09 -0.38*โดยรวมทง 3 เรอง - 0.31 - 0.61***

*p<.05,**p<.01,***p<.001

ตารางท 2 ความสมพนธระหวางระดบความสามารถในการดแลตนเองเรองอาหาร ยา การออกกำลงกาย และเรองตางๆโดยรวมกบระดบฮโมโกลบนเอวนซ(HbA1c)(n=64)

โครงการผปวยสวนใหญระดบการพฒนาความ สามารถในการดแลตนเองอยในระดบพฒนาแลวแต ไมยงยนกบพฒนาแลวและยงยนซง2ระดบนนาจะ มผลตอการควบคมระดบฮโมโกลบนเอวนซแตกตาง กนความสมพนธจงปรากฏชดเจนขนทกเรอง จากผลการวจย มขอมลเปนทนาสงเกตวา กอนเขาโครงการระดบการพฒนาความสามารถใน การดแลตนเองของผปวยเรองการออกกำลงกาย มคาความสมพนธกบระดบฮโมโกลบนเอวนซตำท สด(r=0.09)ซงนอกจากจะไมมนยสำคญทางสถต แลวทศทางยงเปนบวกซงตรงกนขามกบทควรจะเปน แตหลงเขาโครงการพบวาการพฒนาความสามารถ ในการดแลตนเองในเรองการออกกำลงกายมความ สมพนธทางลบกบระดบฮโมโกลบนเอวนซอยางม นยสำคญ และขนาดของความสมพนธสงขน ทเปน เชนนอาจเปนเพราะกอนเขาโครงการผปวยยงไม ทราบความหมายและความสำคญของการออกกำลง กาย และไมตระหนกถงความสำคญของการออก กำลงกายตอการควบคมระดบนำตาลในเลอดเทาท ควรขณะเขาโครงการผวจยไดพยายามพฒนาความ สามารถของผปวยโดยเรมจากการแนะนำใหเหนถง ความสำคญ วธการออกกำลงกายทถกตองและ เหมาะสมกบภาวะของโรค พรอมยกตวอยางการ สาธตและฝกปฏบตรวมกนตลอดจนสงเสรมใหกำลง ใจผปวยทไดพยายามหาวธการออกกำลงกายท เหมาะกบตนเอง ประกอบกบเมอผปวยมาเขากลม แตละครง สะทอนใหเหนวาเมอผปวยตระหนก รบร

12-1220(001-074).indd 46 9/13/12 4:35:12 PM



แลวนำไปปฏบตจนเปนผลสำเรจจะสงผลตอการควบคมระดบนำตาลในเลอดไดผลการวจยครงนพบวาระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองทง3เรองคออาหารยาและการออกกำลงกายมความ สมพนธทางลบกบระดบฮโมโกลบนเอวนซถง -0.61 (สามารถอธบายความแปรปรวนของระดบฮโมโกลบน ทมนำตาลเกาะได 0.612=38%)ดงนนการพฒนา ความสามารถในการดแลตนเองทง 3 เรองนจง มความสำคญ สอดคลองกบงานวจยเรองความ สมพนธระหวางระดบความสามารถในการดแล ตนเองกบระดบฮโมโกลบนทมนำตาลเกาะในเลอด ของสมจต หนเจรญกล และคณะ(12) พบวา หลง เขาโครงการสงเสรมการดแลตนเอง ระดบการ พฒนาความสามารถในการดแลตนเองเรองอาหาร ยาและการออกกำลงกายมความสมพนธกบระดบ ฮโมโกลบนทมนำตาลเกาะสงถง -0.59 (p<.001) และงานวจยของเฟรและเดนนส(19)ในผปวยเบาหวาน ประเภทท 1 จำนวน37คนพบวาการดแลตนเอง ตามภาวะเบยงเบนดานสขภาพมความสมพนธกบ ระดบนำตาลในเลอด และสามารถอธบายความ แปรปรวนของระดบนำตาลในเลอดไดรอยละ 21 นอกจากน ผลการวจยครงนยงสอดคลองกบงานวจยเรองความสมพนธระหวางความสามารถใน การดแลตนเองกบระดบนำตาลในเลอดโดยตรง ของโรสทและคณะ(20)ในผปวยเบาหวานประเภทท1 ซงพบวาความถของพฤตกรรมการดแลตนเองในเรอง อาหารการออกกำลงกายและการประเมนระดบนำ ตาลในเลอดตนเองสามารถทำนายการควบคมระดบ นำตาลในเลอดไดและอธบายความแปรปรวนได รอยละ26 ระดบฮโมโกลบนเอวนซเปนดชนชวดทสำคญ ทสะทอนถงความสามารถในการควบคมระดบนำตาล ผลการวจยครงน แสดงใหเหนวา เมอผปวยม พฤตกรรมการดแลตนเองในเรองการควบคมอาหาร การออกกำลงกาย การรบประทานยาดขน จะม ผลทำใหระดบฮโมโกลบนเอวนซลดลง เปนไปตาม เปาหมายสำคญในการดแลผปวยเบาหวาน ดงนน บคลากรทมสขภาพจงควรหาแนวทางปฏบตทจะ

ชวยสงเสรมการดแลตนเองในผปวยในทกๆ ดานใหอยในระดบพฒนาและยงยน อนจะเปนผลให ผปวยควบคมโรคเบาหวานไดในทสด

เอกสารอางอง1. สจตรา เหลองอมรเลศ. ภาวะเรอรง. เอกสาร ประกอบการประชมเชงปฏบตการ เรอง การ ดแลผปวยเรอรงในทศวรรษหนา วนท 14-17 ม นาคม 2538 ; คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดลกรงเทพมหานคร.2. สำนกนโยบายและแผนสาธารณสข. ผลการ ปฏบตงานกจกรรมสาธารณสขปงบประมาณ 2537. กรงเทพมหานคร: โรงพมองคการ สงเคราะหทหารผานศก;2538.3. สาธตวรรณแสง.สภาพปญหาของโรคเบาหวาน ในประเทศไทย.ใน:วรรณนธยานนท,สาธต วรรณแสง,ชยชาญดโรจนวงศ,บรรณาธการ. สถานการณโรคเบาหวานในประเทศไทย2550. พมพครงท1.กรงเทพมหานคร:ววฒนการพมพ; 2550.หนา1-5.4. สำนกพฒนาขอมลขาวสารสขภาพ. รายงาน สถานการณสขภาพไทยปท2ฉบบท17ตลาคม 2549.นนทบร:กระทรวงสาธารณสข.5. วฑรยโลสนทร,วโรจนเจยมจรสรงส.ระบาด วทยาของโรคเบาหวาน ปจจยเสยง การตรวจ คดกรองในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: รงเรองการพมพ;2550.6. สำนกนโยบายและยทธศาสตร สำนกปลด กระทรวงสาธารณสข. สรปรายงานการปวย พ.ศ.2553.กรงเทพมหานคร:โรงพมองคการ สงเคราะหทหารผานศก;2554.7. Luckmann J, Sorensen KC.Medical surgical nursing: a phychophysiological approach. Philadelphia:W.B.Saunders;1993.8. Wing RR. Behavioral treatment of obesity. DiabetesCare1993;16:193-9.9. สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทยใน พระบรมราชปถมภฯ, สมาคมโรคตอมไรทอ

12-1220(001-074).indd 47 9/13/12 4:35:13 PM



แหงประเทศไทย, และสำนกงานหลกประกน สขภาพแหงชาต. แนวทางเวชปฏบตสำหรบ โรคเบาหวาน.พมพครงท1.กรงเทพมหานคร: รงศลปการพมพ;2551.10. OremD.E.Nursing:conceptsofpractice.5th ed.St.Louis:MosbyYearBook;1995.11. สมจต หนเจรญกล. การดแลตนเอง: ศาสตร และศลปะทางการพยาบาล. พมพครงท 4 กรงเทพมหานคร:ว.เจ.พรนตง;2539.12. สมจตหนเจรญกล,ภาวนากรตยตวงศ,และ วลลา ตนตโยทย. ความสมพนธระหวางระดบ การพฒนาความสามารถในการดแลตนเองกบ ระดบฮโมโกลบนทมนำตาลเกาะในเลอดของ ผปวยเบาหวานชนดไมพงอนสลน.วารสารวจย ทางการพยาบาล2549;2(2):53-64.13. ศภวดลมปพานนท.ประสทธผลของโปรแกรม สงเสรมสขภาพตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม ผปวยโรคเบาหวานณ โรงพยาบาลพหลพล พยหเสนา จงหวดกาญจนบร (วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต).กรงเทพ- มหานคร:มหาวทยาลยมหดล;2537.14. สดาพรดำรงวานช.ประสทธผลของโปรแกรม สขศกษาในการควบคมระดบนำตาลในเลอด ของผปวยเบาหวานชนดไมพงอนสลน โรง พยาบาลเจรญกรงประชารกษกรงเทพมหานคร (วทยานพนธปรญญาวทยาศาตรมหาบณฑต). กรงเทพมหานคร:มหาวทยาลยมหดล;2537.15. สพตรา ภมแดนดน. ประสทธผลของการสอน อยางมแบบแผนตอการดแลตนเองของผปวย โรคเบาหวานโรงพยาบาลกมลาไสย จงหวด กาฬสนธ (วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร มหาบณฑต). กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลย มหดล;2534.16. สรย จนทรโมล. ประสทธผลของการพฒนา โปรแกรมสขศกษาแนวใหมเกยวกบการดแล ส ขภาพตน เองของผ ป ว ย โ รค เบาหวาน โรงพยาบาลราชวถ (วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรดษฎบณฑต). กรงเทพ-

มหานคร:มหาวทยาลยมหดล;2535.17. อษา ปรากฏผล. ผลของโปรแกรมการให ขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวในผปวย เบาหวานการวนจฉยครงแรก (วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาตรมหาบณฑต).ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน;2539.18. เกสร เลศประไพ. ประสทธผลของการเขา รวมกจกรรมกลมชวยเหลอตนเองตอความ พรอง การดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ชนดไมพ งอนสลน (วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหดล;2539.19. Frey M., Denyes M. Health and illness self-careinadolescentswithIDDM:Atestof Orem’s theory. Advance in Nursing Science 1989;12(9):67-75.20. RostK.etal.Self-carepredictorsofmetabolic control. In NIDDM patients. Diabetes Care 1990;13(8):1111-1113.

12-1220(001-074).indd 48 9/13/12 4:35:13 PM



บทคดยอ

การศกษาครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ(Operationalresearch)เพอศกษาประสทธผลของการใชแนวปฏบต ทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรงในหอผปวยอายรกรรมชายโรงพยาบาลสระบรทไดพฒนาโดยจฬารตน สรยาทย และคณะ และดำเนนการใชแนวปฏบตกรอบแนวคดการนำแนวปฏบตทาง คลนกไปใชและการประเมนผลลพธของสภาวจยดานสขภาพและการแพทยแหงชาตประชากรกลมตวอยางแบงเปน2กลมคอ1)ทมผดแลทปฏบตงานในหอผปวยอายรกรรมชาย1และ2ซงใชแนวปฏบตทางคลนกจำนวน30คน2)กลมตวอยางผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทมาเขาการรกษาในหอผปวยอายรกรรมชาย1และ2จำนวน80คน แบงเปนชวงกอนมการใชแนวปฏบตจำนวน42คนและขณะทมการใชแนวปฏบตจำนวน38คนประเมนผลลพธจาก จำนวนครงของการมานอนโรงพยาบาลซำภายใน 28 วน ความพงพอใจของผปวยตอการไดรบการดแลตามแนว ปฏบตทางคลนกและความพงพอใจของทมผดแลตอการใชแนวปฏบตทางคลนก วเคราะหขอมลโดยใชสถต เชงพรรณนา ผลการวจยพบวา จำนวนครงของการกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาลซำภายใน 28 วน ลดลงพบวารอยละ21.43กลมตวอยางทมารบบรการกอนมการใชแนวปฏบตมการกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาลซำจำนวน9ราย จำนวนครงในการกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาลซำทงหมด19ครงโดยมความถของการกลบมานอนโรงพยาบาล ซำอยระหวาง1-6ครงตอคน( =2.11,SD=1.01)สำหรบกลมตวอยางทรบบรการหลงการใชแนวปฏบตมจำนวน ทงสน38รายมผปวยกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาลซำจำนวน5รายคดเปนรอยละ13.16พบวามความถรวมทงสน 8ครงโดยมความถอยระหวาง1-2ครง( =1.04,SD=0.19)ความพงพอใจของกลมตวอยางโดยรวมทได รบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนกอยในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 78.7 ความพงพอใจโดยรวมของทม ผดแลมความพงพอใจตอการใชแนวปฏบตทางคลนกสวนใหญอยในระดบมากคดเปนรอยละ69 จากการวจยแสดงใหเหนวามความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพปอด ในผปวยโรคปอดอดกนเรอรงจงควรมการนำไปใชในการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงอยางแพรหลายตอไป คำสำคญ :โรคปอดอดกนเรอรง,แนวปฏบตทางคลนก,การฟนฟสมรรถภาพปอด

ประสทธผลของการใชแนวปฏบตทางคลนกสำหรบ การฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง โรงพยาบาลสระบร

เมธณ เกตวาธมาตร* บงอร เผานอย*

ประหยด พงทม** พชร กตตธาร**

*วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสระบร

**โรงพยาบาลสระบร

12-1220(001-074).indd 49 9/13/12 4:35:13 PM



Abstract

This operational research examined the effectiveness of theClinical PracticeGuideline for pulmonaryrehabilitation in patients with COPD receiving health services in Saraburi Hospital. The Clinical PracticeGuidelinewere developed by Jurarat Suriyathai, et al. The process of implementing the guidelineswasbasedontheframeworkproposesbyTheNationalHealthandMedicalResearchCouncil.Thesamplewasdivided into two groups.One group comprised30 health care providers from theMale InternalMedicineDepartments1and2.Thesecondgroupcomprised80patientswithCOPD.Therewere42personsbeforeand38personsafterimplementingtheguideline.Datawereanalyzedbydescriptivestatistics.Theresultsaresummarizedbelow. Theratioofthesamplewhohadbeengiventheguidelineswhowerereadmittedtohospitalwithin28daysdecreased21.43%comparedwuthpatientswithouthavinghadtheguidelineappliedhadadmissionstohospitalover9timesmoreandreadmittedover19timesmore.Thefrequencyofreturnshospitalwerebetween1-6timesperperson( =2.11.,SD=1.01).For38ofthesampleswiththeguideline,5ofthem(13.16%)wereadmittedtohospitalandreadmitted8times.(between1-2times)( =1.04,SD=0.19)Theoverallsatisfactionofthesampleswiththeguidelinewasathighat78.7%.TheoverallsatisfactionofthehealthcareprovidersweresatisfiedatusingtheClinicalPracticeGuidelinesarealsohighwith69%expressing satisfaction. TheresultsinthisstudyindicatethattheClinicalPracticeGuidelinesarebothfeasibleandeffectiveinreducinghospitalasdmissionrates.Thus,itshouldcontinuetobeimplementedinpatientswithCOPD.

Key words : ClinicalPracticeGuidelines(CPGs),ChronicObstructivePulmonaryDisease(COPD), PulmonaryRehabilitation

*BoromarajonaniCollegeofNursing,Saraburi,**SaraburiHospital

Methinee Ketvatimart* Bang-on Phaonoi*

Prayad Peungtim** Patcharee Kittithan**

Effectiveness of Pulmonary Rehabilitation Guidelines Implementing for Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease in Saraburi Hospital

12-1220(001-074).indd 50 9/13/12 4:35:14 PM



บทนำ โรคปอดอดกนเรอรงหรอ COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) เปนโรคทม ลกษณะตบแคบของทางเดนหายใจจะเกดมากขน เรอยๆตามการดำเนนของโรคและไมสามารถกลบ คนสสภาพปกตไดเอง สวนใหญเปนผลจากการ ระคายเคองตอปอดจากฝนและกาซ ทสำคญทสด คอควนบหรโดยทวไปมกหมายรวมถงโรคหลอดลม อกเสบเรอรงและโรคถงลมปอดโปงพอง(1)ในปจจบน โรคปอดอดกนเรอรงยงเปนสาเหตการเสยชวต อนดบท 4 ของโลกและมการพยากรณวา จะม อบตการณการตายเปนอนดบท 3 ในป ค.ศ.2020 เพราะมอาการแสดงของโรคทชา และสวน ใหญไมมสามารถกลบคนสสภาพเดมได(2) สำหรบ ประเทศไทยพบวา อบตการณการการเสยชวต ดวยโรคปอดอดกนเรอรงในป 2545 และ 2546 เพมสงขนจากรอยละ1.7เปนรอยละ2.3เปนจำนวน 2,890ตอประชากร100,000ราย(3)และในปพ.ศ. 2553พบจำนวนผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทเขารบ การรกษาเปนผปวยในจำนวน 243,259 ราย อตรา 381.72ตอประชากร100,000ราย(4) ผปวยโรคปอดอดกนเรอรงมอาการเจบปวย จากการอดกนการระบายอากาศอยางคอยเปน คอยไปโดยจะมอาการหายใจลำบากและหอบเหนอย อยางเรอรง นอกจากผปวยโรคปอดอดกนเรอรงจะ มขอจำกดทางกายแลวยงสงผลกระทบดานจตใจ ดวยผปวยรสกทกขทรมานมความกลวอยางรนแรง ตอการเกดอาการหายใจลำบาก ไมกลาวางแผน อนาคตคาดวาอาการของตนจะเลวลงเรอยๆ กระทบ ตอคณภาพชวตผปวย(5) ซงแนวทางการรกษาใน ปจจบนมดงนคอ 1) การใชยาเพอบำบดควบคม พยาธสภาพของโรคโดยเฉพาะอยางยงอาการ เฉยบพลนหรอกำเรบ และ 2) การใชวธบำบด อน ๆ เพอควบคมอาการหายใจลำบาก ไดแก การ ฟนฟสมรรถภาพปอด (Pulmonary rehabilitation) ซงแนวทางการรกษาโรคปอดอดกนเรอรงนนม เปาหมายเพอบรรเทาอาการของโรคใหลดนอยลง ปองกนการกำเรบของโรคคงสมรรถภาพการ

ทำงานของปอดใหเสอมชาลงเพมสภาวะสขภาพ ปองกนและรกษาภาวะแทรกซอนปองกนและรกษา อาการกำเรบ และลดอตราการตาย โดยขนอยกบ ความรนแรงของโรค(3)

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาแนวปฏบต การฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกน เรอรง ทพฒนาโดย จฬารตน สรยาทยและคณะ(6)

ซงไดประยกตแนวการฟนฟสมรรถภาพปอดและ หวใจของสหรฐอเมรกาทพฒนาและเผยแพรในค.ศ. 1999โดยAmericanAssociationofCardiovascularandPulmonaryRehabilitation (AACVPR)(7) รวมกบ การอางองหลกฐานเชงประจกษจากผลการวจยใน ประเทศไทย และไดนำแนวปฏบตดงกลาวไปใชใน การดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทโรงพยาบาล ทาวงผา จงหวดนาน ไดมการจดทำเอกสารเพอ ประกอบการใชแนวปฏบตไดแกคมอสำหรบผปฏบต คมอผปวย แบบบนทก และแบบประเมนตางๆ ภายหลงการนำแนวปฏบตไปใชโรงพยาบาลทาวงผา จงหวดนาน ไดตดตามประเมนผลลพธเปนรายป รวม 8 ดาน คอ 1) คณภาพชวตของผปวย 2) ระยะทางทเดนบนพนราบไดใน 6 นาท 3) คะแนน อาการหายใจเหนอยหอบทวดโดยแบบวดชนด ประมาณคาดวยสายตา(DyspneaVisualAnalogue Scale [DVAS]) 4) อตราการกลบมารกษาซำภายใน 28 วนโดยไมอยในแผนการรกษา 5) อตราการเกด อาการกำเรบของโรค6) ระยะเวลาวนนอนเฉลย 7) คารกษาและ8)ความพงพอใจของผปวยและญาต ซงพบวาผลลพธดขนในทกดาน ผลการดำเนนการ ดงกลาวไดถกนำเสนอตอสำนกงานหลกประกน สขภาพแหงชาตและทประชมวชาการตางๆทำใหเกด การยอมรบและมการตดตอขอใชแนวปฏบตดงกลาว ในโรงพยาบาลหลายแหงผวจยจงไดเลอกแนวปฏบต ดงกลาวมาใชเปนแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟ สมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรงในหอ ผปวยอายรกรรมชาย โรงพยาบาลสระบร ไดม การประเมนคณภาพของแนวปฏบต ทางคลนก 8 พบวาแตละหมวดไดคะแนนมากกวารอยละ 90 ถอไดวาอยในระดบสง จงบงชถงวาเปนแนวปฏบต

12-1220(001-074).indd 51 9/13/12 4:35:14 PM



ทมคณภาพ โรงพยาบาลสระบร จงหวดสระบร เปนโรง พยาบาลระดบตตยภมทมความเปนเลศในการด แลผปวยในเขตภาคกลาง ซงปจจบนไดมผปวย โรคปอดอดกนเรอรงเขารบการรกษาอยางตอเนอง ทงในแผนกฉกเฉนแผนกผปวยนอกและผปวยในทง มภมลำเนาในเขตจงหวดและตางจงหวด จากสถต ของผปวยทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลพบไดวา สวนใหญเปนเพศชาย(9) ในปพ.ศ 2551 และพ.ศ. 2552มคาใชจายในการรกษาจำนวน5,941,939บาท และ 6,096,871 บาทตามลำดบ(10) ซงจะพบวาได วาคาใชจายในการรกษาในผปวยโรคดงกลาวม จำนวนทเพมสงขนและจากการตดตามหนวยบรการ ทมผปวยโรคปอดอดกนเรอรงเขารบการรกษาสวน ใหญคอหอผปวยอายรกรรมชาย ทงยงพบวาในการ ดแลผปวยกลมนยงไมมการนำแนวปฏบตทางคลนก ในการฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกน เรอรงมาใชในการดแลผปวย วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสระบร ไดสง เสรมอาจารยและนกศกษาไดมการพฒนาและใชแนว ปฏบตทางคลนกในการใหการพยาบาลในกลมผปวย โรคเรอรง ซงสอดคลองกบจดเนนในการพฒนาใน การปฏบตทางการพยาบาลโดยการใชหลกฐานเชง ประจกษในการดแลผปวยเพอใหเกดผลลพธทดทาง การพยาบาลคณะผวจยมความสนใจในการนำแนว ปฏบตการฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอด กนเรอรงมาใชศกษาในกลมเปาหมายโดยประยกตขน ตอนการใชแนวปฏบตตามกรอบแนวคดการพฒนา แนวปฏบตการนำแนวปฏบตทางคลนกไปใชและการ ประเมนผลของสภาวจยดานสขภาพและการแพทย แหงชาต(11) ม 3 ขนตอนคอ ขนท 1 การเผยแพร แนวปฏบตส ผปฏบตและผเกยวของ (dissemination of guidelines) ขนท 2 ดำเนนการใชแนวปฏบตโดย มการวางแผนรวมกนการสนบสนนและการตดตาม กำกบใหมการปฏบตอยางตอเนอง (Implementation of guidelines) ขนท 3 การประเมนผลการใชแนว ปฏบตทางคลนกและการปรบปรงแกไข เพอใหเกด การเปลยนแปลงการปฏบต เนองจากแนวคดนม

ขนตอนในการนำแนวปฏบตไปใชในแตละขนตอนท ละเอยดชดเจนและงายตอการนำแนวคดไปใชโดย เนนเฉพาะสวนของการนำแนวปฏบตทางคลนกใน การฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ไปใชและประเมนผลลพธในหอผปวยในการวจยครง นจะทำการประเมนผลลพธบางตวทสามารถเหนผล ไดในระยะเวลาการศกษา2-3เดอนทงตอผปวย โรคปอดอดกนเรอรงและทมผดแลคอจำนวนครง ของการเขารบการรกษาซำภายใน 28 วนหลงการ จำหนายออกจากโรงพยาบาลของผปวยโรคปอดอด กนเรอรงความพงพอใจของผปวยและทมผดแล ผวจยมงหวงถงผลของการศกษาในครงนจะ เปนประโยชนในการปรบปรงดานบรการการดแล ผปวยโรคปอดกนเรอรงในการนำหลกฐานเชง ประจกษมาใชใหเกด ประสทธภาพและมความ เหมาะสมของหนวยงานตอไป

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาประสทธผลของการใชแนวปฏบต ทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวย โรคปอดอดกนเรอรง

นยามศพท แนวปฏบตการฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวย โรคปอดอดกนเรอรง หมายถง ขอความทจดทำ ขนอยางเปนระบบเพอเปนขอเสนอแนะแกผปฏบต ในการตดสนใจเกยวกบการสงเสรมการฟนฟ สมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรงท พฒนาโดยทมพฒนาคณภาพของโรงพยาบาล ทาวงผา จงหวดนาน(6) ทสรางขนจากการประยกต แนวการฟนฟสมรรถภาพปอดและหวใจของสหรฐ อเมรกาทพฒนาและเผยแพรในป ค.ศ. 1999(7)

ประกอบดวยขอเสนอแนะการปฏบต 3 หมวดหม ไดแก 1) การใหความรเกยวกบพยาธสภาพของโรค และคำแนะนำเกยวกบการปฏบตตว2)การฝกทกษะ ปฏบตในการออกกำลงกาย การบรหารการหายใจ แบบเปาปากและ3)การดแลทางดานจตสงคม ประสทธผลของการใชแนวปฏบตการฟนฟ

12-1220(001-074).indd 52 9/13/12 4:35:14 PM



สมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง หมายถง ผลลพธทเกดจากการใชแนวปฏบตการ ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ไดแกการกลบมารกษาซำความพงพอใจของผปวย ตอการไดรบการดแลตามแนวปฏบตการฟนฟ สมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง และ ความพงพอใจของทมผดแลตอการใชแนวปฏบต การฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกน เรอรงไดแก ผปวยโรคปอดอดกนเรอรง หมายถง ผทม ภาวะหลอดลมอกเสบเรอรงและถงลมโปงพองและ ไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคปอดอดกน เรอรง ทมารบการรกษาทโรงพยาบาลศนยสระบร จงหวดสระบร ทมผดแล หมายถง บคลากรทปฏบตงานตก อายกรรมชาย ในโรงพยาบาลศนยสระบร จงหวด สระบร ซงประกอบดวย พยาบาลวชาชพ แพทยเภสชกร และนกกายภาพบำบดทใชแนวปฏบตการ ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง

วธดำเนนการวจย การศกษาครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ (Operational Research) เพอศกษาถงประสทธผล ของแนวปฏบต โดยศกษาในผปวยโรคปอดอดกน เรอรงทมารบบรการหอผปวยอายรกรรมชายชน 1 และ 2 โรงพยาบาลสระบร และทมผดแลโดยมการ รวบรวมขอมลตงแต วนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2553 ถงวนท 31 มนาคม 2554 ประกอบดวยประชากร และกลมตวอยาง2กลมไดแก 1. ประชากรทมผดแล คอบคลากรทปฏบต งานหอผปวยอายรกรรมชาย1และ2 โรงพยาบาล สระบร ประกอบดวย พยาบาลวชาชพ จำนวน 26 คน แพทยจำนวน 1 คน เภสชกรจำนวน 1 คนนกกายภาพจำนวน1คนนกโภชนากรจำนวน1คนรวมทงสน30คน 2. ประชากรเปาหมายและกลมตวอยาง ในการวจย คอผทไดรบการวนจฉยวาเปนโรค ปอดอดกนเรอรง และกลมตวอยางทใชในการ

ศกษาครงนไดมการกำหนดคณสมบต คอ เปนผท ไดรบการวนจฉยวาเปนโรคปอดอดกนเรอรงทก รายทเขารบบรการหอผปวยอายรกรรมชาย 1 และ 2 ในโรงพยาบาลสระบร มสตสมปชญญะครบถวน สามารถตดตอสอสารภาษาไทยได และยนดเขารวม ในรวมการวจยโดยแบงเปน 2 กลม คอ 1) กลม ตวอยางผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทเขารบบรการ กอนมการใชแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟ สมรรถภาพปอดผโรคปอดอดกนเรอรงระหวางวนท 1ตลาคมถงวนท31ธนวาคม2553มจำนวน42คน และ 2) กลมตวอยางทมารบบรการขณะใชแนว ปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดผโรค ปอดอดกนเรอรง ระหวางวนท 1 มกราคมถงเดอน มนาคม2554จำนวนม38คน

เครองมอทใชในการศกษา สวนท1เครองมอทใชในการดำเนนการศกษา ประกอบดวย 1. แนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟ สมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทพฒนา ขน โดยทมพฒนาคณภาพของโรงพยาบาลทาวงผา จงหวดนาน(6)รวมกบการอางองหลกฐานเชงประจกษ จากผลการวจยในประเทศไทยประกอบดวยขอ เสนอแนะการปฏบต 3 หมวดหมไดแก 1) การให ความรเกยวกบพยาธสภาพของโรคและคำแนะนำ เกยวกบการปฏบตตว 2) การฝกทกษะปฏบตใน การออกกำลงกายการบรหารการหายใจแบบเปาปาก และ 3) การดแลทางดานจตสงคม การตรวจสอบ ความตรงเชงเนอหาแนวปฏบตการฟนฟสมรรถภาพ ปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรงของโรงพยาบาล ทาวงผา ไดรบการพฒนาและตรวจสอบคณภาพมา แลวโดยผทรงคณวฒ จำนวน5ทานซงผวจยปรบ ปรงขอปฏบตบางประการใหเหมาะสมกบหนวยงาน โดยใหคณะกรรมการดำเนนงานในการใชแนวปฏบต มสวนรวมใหความเหนเพอใหมความเปนไปไดในการ นำแนวปฏบตทางคลนกไปใช จากนนผวจยจดทำ เปนรางแนวปฏบตและนำไปใหผทรงคณวฒจำนวน 2 ทานตรวจสอบความตรงดานเนอหา และภาษา

12-1220(001-074).indd 53 9/13/12 4:35:15 PM



ไดคาคะแนน .89 ผวจยนำขอเสนอแนะของผทรง คณวฒมาปรบปรงแกไขกอนนำไปใชจรง การตรวจสอบความเหมาะสมของแนวปฏบต และความเปนไปไดในทางปฏบตแนวปฏบตการฟนฟ สมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรงได ผานการนำไปใชในโรงพยาบาลทาวงผามาแลว สำหรบการศกษาครงน ผวจยไดทดสอบโดยการนำไปทดลองใชในการดแลผทเปนโรคปอดอดกน เรอรงทมารบการรกษาหอผปวยอายรกรรมชาย ในโรงพยาบาลสระบรจำนวน5รายกอนตดสนใจ นำไปใชซงพบวามความเปนไปไดสง 2. เอกสารประกอบการใชแนวปฏบตท สรางขนโดยจฬารตน สรยาทย และคณะ(6) ไดแก คมอการสอนผปวย คมอการปฏบตตวสำหรบผท เปนโรคปอดอดกนเรอรง ผวจยไดปรบปรงรปแบบ ของคมอการปฏบตตวสำหรบผปวยโรคปอดอดกน เรอรงและนำไปทดลองรวมกบแนวปฏบตทกลาวมา ขางตนพบไดวาสามารถใชไดจรงเชนกน สวนท2เครองมอสำหรบรวบรวมขอมล 1. แบบบนทกจำนวนครงของการ กลบมานอนโรงพยาบาลซำของผทเปนโรคปอดอดกน เรอรงดวยโรคและอาการเดมภายใน28วนภายหลง จำหนายโดยไมมการนดหมายลวงหนา ผวจยจะทำ การรวบรวมขอมลจากเวชระเบยนของกลมตวอยาง ผปวยโรคปอดอดกนเรอรงในทกครงทมการรบผปวย นอนโรงพยาบาลผวจยจงมไดนำไปตรวจสอบความ ตรงตามเนอหา 2. แบบสอบถามความพงพอใจของ ผปวยตอการไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนก ในการฟนฟสมรรถภาพปอดประกอบดวย 2.1 แ บ บ บ น ท ก ข อ ม ล ท ว ไ ปประกอบดวยอาย เพศ ศาสนา ระดบ การศกษา สถานภาพสมรสอาชพรายไดตอเดอนของครอบครว สทธบตรในการจายคารกษาพยาบาลและขอมล ดานสขภาพประกอบดวยประวตการสบบหร ระยะ เวลาการเจบปวย ระดบความรนแรงของโรคปอด อดกนเรอรง 2.2แบบสอบถามความพงพอใจ

ของผปวยตอการไดรบการดแลตามแนวปฏบต ทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอด อดกนเรอรงทหอผปวยอายรกรรมชายผวจยสรางขน ตามแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพ ปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ประกอบดวย 3 หมวดหมไดแก1)การใหความรเกยวกบพยาธสภาพ ของโรคและคำแนะนำเกยวกบการปฏบตตว2)การ ฝกทกษะปฏบตในการออกกำลงกาย การบรหาร การหายใจแบบเปาปาก และ 3) การดแลทางดาน จตสงคมลกษณะขอคำถามเปนมาตรสวนแบบ ประมาณคา5ระดบเปนแบบเลอกตอบคอ1,2,3,4 และ5หมายถงไมพงพอใจพงพอใจนอยพงพอใจ ปานกลางพงพอใจมาก และพงพอใจมากทสด ตาม ลำดบผวจยมไดนำไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา เนองจากเปนการประเมนการรบรเฉพาะบคคล และมจำนวน 3 ขอ ไมสามารถตรวจสอบความ เชอมนของเครองมอโดยการตรวจสอบความสอด คลองภายในได และขอคำถามเปนความรสกซงเมอ เวลาผานไปอาจมความรสกไมคงท ดงนนผวจยจง ไมสามารถตรวจสอบความเชอมนของเครองมอ 3. แบบสอบถามความพงพอใจของ ทมผดแลตอการใชตามแนวปฏบตทางคลนกในการ ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ประกอบดวย 3.1 แบบบนทกขอมลทวไปเพศอาย ระดบการศกษาระยะเวลาทปฏบตงานประสบการณ การไดรบความรเกยวกบการฟนฟสมรรถภาพปอด ในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง 3.2แบบสอบถามความพงพอใจ ของทมผดแลตอการใชแนวปฏบตทางคลนก ในการ ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ทหอผปวยอายรกรรมชาย ผวจยสรางขนตามแนว ปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดผปวย โรคปอดอดกนเรอรง 6 ลกษณะขอคำถามเปนแบบ ประมาณคาประกอบดวยขอคำถาม3ขอซงลกษณะ ขอคำถามและการแปลผลเชนเดยวกบแบบสอบถาม ความพงพอใจของผปวยตอการไดรบการดแลตาม แนวปฏบตทางคลนกผวจยมไดนำไปตรวจสอบความ

12-1220(001-074).indd 54 9/13/12 4:35:15 PM



ตรงตามเนอหา เนองจากเปนการประเมนการรบร เฉพาะบคคลขอคำถามเปนความรสกซงเมอเวลา ผานไปอาจมความรสกไมคงท ดงนนจงไมสามารถ ตรวจสอบความเชอมนของเครองมอโดยการ ทดสอบซำได

การพทกษสทธของกลมตวอยาง การทำวจยครงนไดผานการรบรองจากคณะ กรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยของวทยาลย พยาบาลบรมราชชนนสระบร(HE531016)กอนนำ ไปใชกบกลมตวอยาง

การดำเนนการวจย การศกษาครงนผวจยเปนผดำเนนการศกษา โดยแบงเปน2ระยะดงน 1. ระยะเตรยมการ ทำหนงสอขออนญาตใชแนวปฏบตทาง คลนกการฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอด อดกนเรอรงและแตงตงคณะทำงานในการดำเนนการ ใชแนวปฏบตการฟนฟสมรรถภาพปอดของโรง พยาบาลสระบร โดยมผวจยเปนหวหนาทมและทม สหสาขาวชาชพของโรงพยาบาลประกอบดวยแพทย ผเชยวชาญดานระบบทางเดนหายใจ เภสชกร นก กายภาพ นกโภชนากร พยาบาลทมประสบการณ การทำงานในหอผปวย ไดรวมวางแผนในการใชแนว ปฏบตและจดเตรยมเอกสารทเกยวของเพอเผยแพรทมการดแลผทเปนโรคปอดอดกนเรอรงของโรง พยาบาลสระบร 2. ระยะดำเนนการ มทงหมด 3 ขนตอนดง ตอไปน ขนท 1 เผยแพรแนวปฏบตสผปฏบตและ ผเกยวของในหนวยงานโดยจดกจกรรมดงน จดประชมทมผดแลผปวยทหอผปวย อายรกรรมชายเพอทำความเขาใจเกยวกบโครงการ โดยนำเสนอแนวปฏบตการฟนฟสมรรถภาพปอดใน ผทเปนโรคปอดอดกนเรอรงพรอมทงแสดงถงความ สำคญและความจำเปนในการนำแนวปฏบตมาใช เพอเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพการพยาบาล

โดยใหทมผเขารวมประชมมสวนรวมในการแสดง ความคดเหนในสวนของการกำหนดเปาหมายและ สงเสรมใหมการใชแนวปฏบต ขนท 2 ดำเนนการใชแนวปฏบตโดยวาง แผนสนบสนน และการกำกบตดตามใหมการปฏบต อยางตอเนอง 1. สปดาหท1จากทมการจดประชม คณะทำงานทไดรบการแตงตงแลวไดกำหนดแผนการ ใชแนวปฏบตแนวทางการกำกบตดตามกระบวนการ ใชแนวปฏบตรวมกนตลอดจนกำหนดหนาท ความ รบผดชอบของแตละคนในการกำกบและตดตามการ ใชแนวปฏบตการประเมนปญหาและอปสรรคในการ ปฏบตตลอดจนการปรบปรงแกไขและการกระตนให มการปฏบตอยางตอเนอง 2. จดประชมใหความรแกพยาบาลในหอผปวยในสปดาหท2เพอฝกทกษะของผรวมปฏบต เกยวกบใชแนวปฏบต เชน ทกษะและเทคนคการใช คมอการสอน คมอการปฏบตตว โดยผวจยเปนให ความรพยาบาลทกคนตองผานการใหความรในการ ใชแนวปฏบตทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพ ปอด 3. ในสปดาหท3เปนตนไปเรมมการ ใชแนวปฏบตในการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทเขารบการรกษาทหอผปวยอายรกรรมชายตามเกณฑทกำหนดโดยผวจยไดทำการกำกบตดตามใหมการดำเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตทางคลนกในการ ฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรง โดยลงมอปฏบตและประสานงานกบทมผดแลทกฝาย โดยใชกลยทธดงนการตรวจเยยมการปฏบตในแตละ จดบรการเปนระยะตดตามสอบถามปญหาอปสรรค ในการใชแนวปฏบต ในระหวางการตรวจเยยมผวจย อาจมการสาธตและฝกทกษะการปฏบตใหกบทมผ ดแล และมการตดตามทกสปดาหหรอตามความ จำเปนเพอตดตาม ประเมนปญหา อปสรรคในการ ปฏบตสรางความตระหนกและสงเสรมความตอเนอง ของการปฏบตในการจดบอรดเนนขอความรณรงค สงเสรมการปฏบต แสดงไวในบรเวณทบคลากรทม สขภาพ สามารถมองเหนและอานไดงาย ผวจย

12-1220(001-074).indd 55 9/13/12 4:35:15 PM



ประสานความรวมมอกบทกฝายอยางตอเนองโดย การใชโทรศพทสอบถามความกาวหนา ปญหาทพบ และแนวทางแกไข ขนท3ประเมนผลการใชแนวปฏบต ผวจยไดทำการประเมนประสทธผลของ การใชแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพ ปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรงโดยการรวบรวม ขอมลการประเมนความสำเรจของการใชแนวปฏบต ผวจยไดทำการรวบรวมขอมลการกลบเขารบการ รกษาซำในโรงพยาบาล ระหวางเดอน ตลาคม – ธนวาคม 2553 กอนดำเนนการใชแนวปฏบตจรง และมขนตอนในการประเมนประสทธผลของการใช แนวปฏบตในกลมตวอยางแตละรายน ภายหลงจากนำแนวปฏบตไปใชในระหวาง เดอน มกราคม – มนาคม 2554 ผวจยรวบรวม ขอมลจำนวนครงการกลบเขารบการรกษาซำของ ผปวยโรคปอดอดกนเรอรงดวยอาการกำเรบ ทหอ ผปวยอายรกรรมโรงพยาบาลสระบรภายใน28วน หลงการจำหนายออกจากโรงพยาบาลภายหลงการ จำหนายกลบบานแลว 1 เดอนและสมภาษณความ พงพอใจตอการไดรบการดแลตามแนวปฏบตการ ทางคลนก ในวนทผปวยจำหนายออกจากหอผปวย อายรกรรมชายไดเพอใหผปวยสามารถแสดงความคด เหนตอการใชแนวปฏบตไดอยางเตมท และประเมน ความพงพอใจของทมผดแลหลงใชแนวปฏบตทาง คลนก ครบ 3 เดอน ผวจยตรวจสอบความถกตอง ครบถวนของขอมลแลวนำไปวเคราะหขอมลทางสถต โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสำเรจรปเพอวเคราะห ขอมลสวนบคคลและขอมลประสทธผลการใชแนว ปฏบตของการวจยโดยการใชสถตเชงพรรณนา

ผลการวเคราะหขอมล 1. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางผ ปวยโรคปอดอดกนเรอรง กลมตวอยางในการศกษาครงนไดแบงเปน 2 กลมทมความอสระจากกน คอ กลมผปวย โรค ปอดอดกนเรอรงทงหมดทมารบบรการหอผปวย อายรกรรมชาย กอนมการใชแนวปฏบตทางคลนก

ในการฟนฟสมรรถภาพปอด จำนวน 42 คน และ กลมผปวยทเขารบบรการหลงการใชแนวปฏบตดง กลาวจำนวน 38 คน ลกษณะของกลมตวอยางทง 2กลมเปนเพศชายทงหมดกลมตวอยางทงสองกลม สวนใหญมอายระหวาง 65 - 77 ป (รอยละ 40.5 และรอยละ50ตามลำดบ)สถานภาพสมรส(รอยละ 73.8และรอยละ76.3)ระดบการศกษาประถมศกษา (รอยละ71.4และรอยละ86.8)ในสวนอาชพพบวา มากกวาครงของจำนวนกลมตวอยางทงสองกลมไม ไดทำงาน (รอยละ 64.3 และรอยละ 52.6) รายได เฉลยของครอบครวของกลมตวอยางตอเดอนมนอย กวาหรอเทากบ5,000บาท(รอยละ61.9และรอยละ 60.5) แตทงสองกลมมความเพยงพอของรายได สทธบตรในการจายคารกษา พยาบาลสวนใหญใช สทธบตรประกนสขภาพถวนหนา(รอยละ90.5และ รอยละ97.4)และสวนใหญไมมปญหาดานคาใชจาย ในการรกษา(รอยละ100และรอยละ73.7) 2. ขอมลดานสขภาพของกลมตวอยาง ในสวนของประวตการสบบหรพบวากลม ตวอยางทงหมดมประวตเคยสบบหรกอนการไดรบ วนจฉยวาเปนโรคปอดอดกนเรอรงระยะเวลาในการ สบบหรของกลมตวอยางทงสองกลมสวนใหญ สบบหรบหรนอยกวาหรอเทากบ20ป(รอยละ76.2 และรอยละ 50) จำนวนมวนในการสบบหรตอวน มจำนวนนอยกวาหรอเทากบ20มวนตอวน(รอยละ 73.8 และรอยละ 78.8) และปจจบนสวนใหญเลก บหรแลวและมระยะเวลาในการเลกสบบหรนอยกวา หรอเทากบ10ป (รอยละ92.9และรอยละ86.8) สำหรบระยะเวลาในการวนจฉยโรคปอดอดกน เรอรงกลมตวอยางทงหมดไดรบการวนจฉยไมเกน 10ปในระยะเวลา1ปทผานมากลมตวอยางสวนใหญ มประวตการเขารบการรกษาดวยอาการกำเรบของ โรคไมเกน5ครง/ป(รอยละ100และรอยละ92.1) และมระดบความรนแรงของโรคอยในระดบ4(รอยละ 66.7และรอยละ76.3) 3. ขอมลสวนบคคลของประชากรทมผดแล ทมทใชแนวปฏบตทางคลนกในการ ฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรงใน

12-1220(001-074).indd 56 9/13/12 4:35:16 PM



หอผปวยอายรกรรมชาย1และ2โรงพยาบาลสระบร จำนวน30รายประกอบดวยพยาบาลวชาชพจำนวน 27คนเภสชกร1คนนกกายภาพ1คนและนกโภชนากร 1คนทงหมดเปนเพศหญงสวนใหญมอายอยในชวง 31–40ป(รอยละ55.2)รองลงมาอยในชวง21–30 ป(Rang=21–42ป, =30.34,S.D.=5.79)ม ระดบการศกษาอยในระดบปรญญาตรเปนสวนใหญ (รอยละ93.1)ทมผดแลสวนใหญปฏบตงานเปนระยะ เวลา1–5ป(รอยละ41.4)รองลงมาในชวง11–20 ป(รอยละ37.9)ทกคนเคยไดรบความรเกยวกบการ ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง กอนใหการวจยครงน 4. ประสทธผลของการใชแนวปฏบต 4.1ผลการวเคราะหจำนวนครงของ กลมตวอยางทมการกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาล ซำภายใน 28 วน พบวากลมตวอยางผปวยทมารบ บรการกอนมการใชแนวปฏบตซงมจำนวนทงสน42 ราย มผปวยกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาลซำ

จำนวน 9 ราย คดเปนรอยละ 21.43 สำหรบกลม ตวอยางทรบบรการหลงการใชแนวปฏบตมจำนวน ทงสน38รายมผปวยกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาล ซำจำนวน 5 ราย คดเปนรอยละ 13.16 และพบวา ใน9รายของกลมตวอยางทมารบบรการกอนมการ ใชแนวปฏบตมจำนวนครงในการกลบมานอนรกษา ทโรงพยาบาลซำทงหมด 19 ครง โดยกลมตวอยาง บางรายมการกลบมานอนรกษาซำมากกวา 1 ครง โดยมความถของการกลบมานอนโรงพยาบาลซำอย ระหวาง1-6ครงตอคนเฉลยเทากบ2.11ครง/คน และพบวาสวนใหญมความถของการกลบซำอยท 1 ครงและสวนกลมทมารบบรการหลงการใชแนวปฏบต ทางคลนกซงมจำนวน5รายพบวามจำนวนครงใน การกลบมานอนรกษาทโรงพยาบาลซำรวม 8 ครง โดยมความถอยระหวาง1-2ครงเฉลยเทากบ1.60 ครง/คนและสวนใหญมความถของการกลบมารกษา ซำอยท2ครงดงตารางท1และ2

ตารางท 1 จำนวนครงของการกลบมานอนโรงพยาบาลซำระหวางกลมตวอยางทมารบบรการกอน (n = 42) หลงการใชแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอด (n = 38) เทยบเกณฑมาตรฐานของ หอผปวย

กลมตวอยาง เกณฑมาตรฐาน กลมกอนมการใช กลมหลงการใช ของหอผปวย แนวปฏบต (n = 42) แนวปฏบต (n = 38)

การกลบมานอนโรงพยาบาลซำ 1.5 9(รอยละ21.43) 5(รอยละ13.16)(จำนวนครง/ราย)

ตารางท 2 จำนวนครงโดยรวมและความถของการกลบมานอนโรงพยาบาลซำตอคนระหวางกลมตวอยางทมา รบบรการกอนมการใชแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอด(n=9)และกลมตวอยาง ทมารบบรการหลงการใชแนวปฏบตการฟนฟสมรรถภาพปอด(n=5)

กลมตวอยาง เกณฑมาตรฐาน จำนวน ความถของการกลบมานอนโรงพยาบาลซำ (จำนวนครง/ราย) ครงรวม ตอคน ตำสด สงสด เฉลย ฐานนยม (S.D)

กลมกอนมการใชแนวปฏบต 1.5 19(9คน) 1 6 2.11(1.01) 1กลมหลงการใชแนวปฏบต 1.5 8(5คน) 1 2 1.6(0.91) 2

12-1220(001-074).indd 57 9/13/12 4:35:16 PM



4.2 ความพงพอใจของกลมตวอยาง ตอการไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนก จำนวน38รายพบวาหมวดท1การใหความรเกยว กบพยาธสภาพของโรคและคำแนะนำเกยวกบการ ปฏบตตว กลมผปวยสวนใหญมความพงพอใจอย ในระดบ มากทสด จำนวน 27 ราย คดเปนรอยละ 71.1 ในหมวดท 2 การฝกทกษะปฏบตในการออก กำลงกาย การบรหารการหายใจแบบเปาปาก กลม

ตวอยางสวนใหญมความพงพอใจอยในระดบมาก ทสดจำนวน19รายคดเปนรอยละ50และหมวด ท3การดแลทางดานจตสงคมกเชนกนกลมตวอยาง สวนใหญมความพงพอใจในระดบมากทสด จำนวน 20รายคดเปนรอยละ52.6และโดยภาพรวมอยใน ระดบมากทสดคดเปนรอยละ78.7( =4.57,S.D. =.45)ดงแสดงในตารางท3

4.3 ความพงพอใจของประชากร ของทมผดแลตอการใชแนวปฏบตการทางคลนก ในการฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอดอด กนเรอรงซงมจำนวน30รายจำแนก3หมวดหม ดงน หมวดท 1: การใหความรเกยวกบพยาธสภาพ ของโรคและคำแนะนำเกยวกบการปฏบตตว พบวา ความพงพอใจสวนใหญอยในระดบมาก จำนวน 23 รายคดเปนรอยละ 79.4หมวดท 2: การฝกทกษะ ปฏบตในการออกกำลงกายการบรหารการหายใจ

ตารางท 3 รอยละของความพงพอใจของกลมตวอยางตอการไดรบการดแลจากการใชแนวปฏบตทางคลนก ของกลมตวอยางจำแนกตามรายหมวด(n=38)

รายหมวด ระดบ จำนวน รอยละ (ราย)

หมวดท1การใหความรเกยวกบพยาธสภาพของ มากทสด 11 28.90โรคและคำแนะนำเกยวกบการปฏบตตว มาก 27 71.10

หมวดท2การฝกทกษะปฏบตในการออกกำลง มากทสด 19 50.0กายการบรหารการหายใจแบบเปาปาก มาก 18 47.60 ปานกลาง 1 2.60

หมวดท3การดแลทางดานจตสงคม มากทสด 20 52.60 มาก 18 47.40

โดยรวม มากทสด 30 78.70 มาก 8 21.30

แบบเปาปาก สวนใหญมความพงพอใจอยในระดบ มาก จำนวน 19 ราย คดเปนรอยละ 65.5 และ หมวดท3:การดแลทางดานจตสงคมกลมตวอยาง สวนใหญมความพงพอใจในระดบมาก จำนวน 22 ราย คดเปนรอยละ 75.9 โดยภาพรวมอยในระดบ ความพงพอใจของผดแลสวนใหญอยในระดบมาก คดเปนรอยละ69( =4.17,S.D.=0.45)ดงแสดง ในตารางท4

12-1220(001-074).indd 58 9/13/12 4:35:16 PM



ตารางท 4 รอยละของความพงพอใจตอการใชแนวปฏบตทางคลนกฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคปอดอดกน เรอรงของทมผดแลจำแนกตามรายหมวด(N=30ราย)

รายหมวด ระดบ จำนวน รอยละ (ราย)

หมวดท1การใหความรเกยวกบพยาธสภาพของ มากทสด 6 20.0โรคและคำแนะนำเกยวกบการปฏบตตว มาก 23 76.67 ปานกลาง 1 3.33

หมวดท2การฝกทกษะปฏบตในการออกกำลง มากทสด 9 30.0กายการบรหารการหายใจแบบเปาปาก มาก 19 63.33 ปานกลาง 2 6.67

หมวดท3การดแลทางดานจตสงคม มากทสด 7 23.34 มาก 22 73.33 ปานกลาง 1 3.33

โดยรวม มากทสด 1 3.33 มาก 21 70.0 ปานกลาง 8 26.67

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ในการศกษาครงนพบวาหลงการใชแนว ปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดผปวย โรคปอดอดกนเรอรง สามารถยนยนถงประสทธผล ของแนวปฏบตดงกลาวคอหอผปวยอายรกรรมชาย 1 และ 2 โรงพยาบาลสระบร กลาวคอ เมอเปรยบ เทยบผลลพธทดถงการกลบมานอนโรงพยาบาล ซำของกลมตวอยาง รวมทงความพงพอใจของผ ปวยในการรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนก และความพงพอใจของทมผดแลทใชแนวปฏบต ซงสามารถอภปรายผลไดดงน จำนวนครงของการเขารบการรกษาซำภายใน 28 วนหลงการจำหนายออกจากโรงพยาบาลของ ผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทมารบการรกษาท โรงพยาบาลสระบรในหอผปวยอายรกรรมชาย 1 และ2มทลดลงอธบายไดวาเกดจากการปฏบตตาม แนวคดของการปฏบตการพยาบาลตามหลกฐาน ความรเชงประจกษคอหลกฐานเชงประจกษทความ

นาเชอถอ(strongevidence)ผปฏบตมความเชยวชาญและเปนทตองการของผปวย(12) ยอมสงผลลพธทด ตามมาดวยเชนกน และในการศกษาครงนวจยไดคด เลอกแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพ ปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรงขณะรบการรกษาใน โรงพยาบาล ทมขนตอนการพฒนามาจากหลกฐาน เชงประจกษทมความนาเชอถอ มขนตอนการ พฒนาทเปนระบบและมการพสจนแลววาสามารถ ประเมนผลลพธดขนในทกดาน ประกอบกบทมผด แลทมการทำงานรวมกนเปนทมสหสาขาวชาได แกแพทยพยาบาลเภสชกรและนกกายภาพบำบด ทมสวนรวมในการใหความคดเหนตระหนกถงความ สำคญในการนำแนวปฏบตมาใช เพอลดการกลบ มารกษาซำในโรงพยาบาลโดยไมนดหมายของผ ปวย โดยคำนงถงผลกระทบดานรางกาย จตใจ ของผปวยและญาตอกทงการไดรบความรการไดฝก ปฏบตกอนดำเนนการใชแนวปฏบตจากคณะผวจย ทงคอยชวยเหลอใหคำแนะนำทำใหทมผดแลมความ

12-1220(001-074).indd 59 9/13/12 4:35:16 PM



เชยวชาญในการดแลผปวย ทมผดแล มบทบาทในการนำแนวปฏบต ทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพปอดรวม กนดแลผปวยเพอ การดแลใหไดรบออกซเจน การดแลใหไดรบยาขยายหลอดลม ยากลมกลโคส เตยรอยดยาปฏชวนะการสงเสรมการระบายอากาศ จากผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษา เรองประสทธผลของการใชแนวปฏบตการฟนฟ สมรรถภาพปอดในผทเปนโรคปอดอดกนเรอรง ใน โรงพยาบาลสงเมนจงหวดแพร(13)ซงเปนโรงพยาบาล ชมชนพบวาอตราการกลบมานอนโรงพยาบาลซำลด ลง ถงแมวาผปวยทกลบมารกษาซำดวยภาวะการ กำเรบของโรคทยงคงมอยแตพบไดวาระยะความถ ของการกำเรบลดลง และอาจมแนวโนมทจะชวยลด การกลบมานอนโรงพยาบาลซำไดในอนาคตหาก ผปวยสามารถปฏบตตวตามแนวทางอยางตอเนองตอไป ความพงพอใจของผปวยโรคปอดอดกนเรอรง หลงไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนก พบวา ความพงพอใจโดยรวมอยในระดบมากทสด อาจ อธบายไดวาผปวยไดรบความร ความเขาใจในการ ปฏบต การสาธตและกระตนใหผปวยทมสวนรวมใน กจกรรมตาง ๆ จากผวจยและทมผดแล ซงความร จากแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพ ปอดดงกลาวสามารถนำไปใชไดจรงในทางปฏบต การดแลตนเองทบาน และไดมเอกสารคมอเกยวกบ ความรในการปฏบตตวนำกลบไปทบทวนดวยตน เอง อาจสงผลใหผปวยไดเหนผลลพธทดของการนำ แนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดผ ปวยโรคปอดอดกนเรอรงแมจะเปนแนวปฏบตทเนน การสงเสรมการดแลตนเองในการฟนฟสมรรถภาพ ปอดขณะทกลมตวอยางผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ทเขารบการกษาทหอผปวยอายรกรรมชาย1และ2 ของโรงพยาบาลสระบร เทานนกตาม แตพบไดวา กลมตวอยางผปวยโรคปอดอดกนเรอรงมความ กระตอรอรน การใหรวมมอในกจกรรมตาง ๆ จาก ทมผดแล ซงอาจเกดจากการทผปวยไดรบขอมล ขาวสาร เกยวกบการดแลสขภาพสำหรบผปวยโรค

ปอดอดกนเรอรง ซงทงไดรบความรเกยวกบพยาธ สภาพของโรคและคำแนะนำในการปฏบตตวอยาง ถองแท ดงนนปจจยทมผลตอความพงพอใจของผ ปวยคอการไดรบขอมลขาวสาร การไดรบการสอน ความรและทกษะทจำเปน และการไดรบการดแล เอาใจใสจากทมผดแล สงผลใหผปวยเกดความ พงพอใจตอการดแลทไดรบ (14) ยงทำให ผปวย สามารถปฏบตกจกรรมในการดแลสขภาพทบาน หลกเลยงปจจยททำใหเกดอาการกำเรบ หรอจด การกบอาการหายใจเหนอยหอบไดทำใหไมตอง กลบเขารบการรกษาซำบอยๆ มการฝกทกษะปฏบต ในการออกกำลงกายการบรหารหายใจแบบเปาปาก ฝกปฏบตรวมกนระหวางทมผดแลและผปวย และ ไดรบการดแลทางดานจตสงคม ทงวธการจดการ กบความเครยดการพกผอนการผอนคลายและการ สรางสมพนธภาพภายในครอบครว การไดรบการ สนบสนนทางสงคมการดแลตนเอง ซงจะเหนไดวา การดแลทงผปวยโรคปอดอดกนเรอรงและผดแลใน ครอบครวเปนสงสำคญทจะปองกนปญหาทจะสงผล กระทบตอดานรางกายตามมา ความพงพอใจของทมผดแลตอการใชแนว ปฏบตทางคลนกสำหรบการฟนฟสมรรถภาพปอดของผปวยโรคปอดอดกนเรอรง พบวาความพงพอ ใจโดยรวมอยในระดบมาก( =13.71,S.D.=1.35) ในทมผดแลบคคลทมบทบาทสำคญมากคอพยาบาล ซงมหนาทในการดแลผปวยตงแตแรกรบและจำหนาย รวมทงหมนเวยนดแลในเวรเชาเวรบายและเวรดก ตลอด 24 ชวโมง มขอมลเชงลกและเชงกวางของผ ปวยมากทสดในทมและบทบาทในการนำแนวปฏบต มาใชในการดแลผปวยจงมความสอดคลองทางดาน ปฏบตของพยาบาล ซงประกอบดวยบทบาทเปนผ ชวยเหลอผปวย ใหความรเกยวกบการปฏบตตวท ถกตอง แนะนำการปรบรปแบบการดำเนนชวต เชน การงดสบบหร การออกกำลงกายและการพกผอน อยางเพยงพอนอกจากนพยาบาลยงมบทบาทเปนผ บรหารจดการในการวางแผนและดำเนนการชวย เหลอผปวย และเปนผรวมทมสขภาพในการดแลผ ปวย รวมทงเฝาระวงเพอปองกนการกำเรบของโรค

12-1220(001-074).indd 60 9/13/12 4:35:17 PM



การฟนฟสมรรถภาพปอดและสมรรถภาพทางกาย ตลอดจากการสงเสรมใหผปวยเหนคณคาในตนเอง การสนบสนนของครอบครว เพอเสรมสรางคณภาพ ชวตทดของผปวยพยาบาลจะเปนผใหคำปรกษาเกยว กบการปฏบตตวและสงเสรมใหผปวยดำเนนกจวตร ประจำวนดวยตนเองไดอยางมความสข(15)เนองจาก ผวจยและทมผดแลไดรวมวางแผนในการบรหาร จดการใชการนำแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟ สมรรถภาพปอดของผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ทม ผดแลไดมสวนรวมแสดงความคดเหน ปรบปรงแนว ปฏบตทางคลนกใหเหมาะสมกบการปฏบตในหนวย งานตงเรมแรก ซงการเตรยมพรอมดงกลาวกระตน ใหทมผดแลเกดการตนตวทอยากจะปฏบต รสกถง ความเปนเจาของแนวปฏบตทางคลนกทำใหเกด ความตระหนกมทศนคตทดและใหความรวมมอการ พฒนาและการนำแนวปฏบตทางคลนกไปใช(16)แตทม ผดแลไดเสนอแนะในการเตรยมความพรอมดาน สถานทและอปกรณเพอจดกจกรรมแกผปวยไดอยาง เหมาะสมรวมทงภาระงานทคอนขางมากเมอเทยบ กบจำนวนผปวยทดแลในแตละเวยนจงทำใหความพง พอใจในการใชแนวปฏบตในแตละหมวดพบวาอยใน ระดบมากเปนสวนใหญ และขอเสนอแนะซงเปนคำ กลาวของทมผดแลทเปนพยาบาลวชาชพทานหนงท กลาวไววา “แนวปฏบตฯเปนสงทดมากททำใหเรา มนใจในการดแลผปวย รวมทงใหผปวยเกดความพงพอใจในรบบรการจากเรา แตถามวาเหนอยไหมกจะ ตอบวาคอนขางเหนอยคะ เพราะปรมาณผปวยทคอน ขางมาก โรคหลากหลายมความซบซอนและเราตอง การคณภาพการพยาบาล แตยงไงกคดวาเราจะนำ สงทไดกจะดำเนนตอไป” กลาวสรปในการศกษาครงน แนวปฏบตทาง คลนกในการฟนฟสมรรถภาพปอดผปวยโรคปอด อดกนเรอสามารถทจะลดจำนวนครงของผปวยท กลบเขามารกษาซำดวยโรคเดมภายใน28วนผปวย โรคปอดอดกนเรอรงมความพงพอใจระดบมากท สดตอการใชแนวปฏบต และทำใหทมผดแลมความ พงพอใจระดบมากตอการใชแนวปฏบตทางคลนก ดงนนจงสามารถนำแนวปฏบตทางคลนกสำหรบการ

ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลไปใช ทงในสถาน พยาบาลระดบทตยภมและตตยภมเพอความตอเนอง ในการพฒนาคณภาพบรการทางดานสขภาพของ ผปวยโรคปอดอดกนเรอรงตอไป

ขอจำกดของการวจยและขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไปใช 1.1 ดานการพยาบาล ทมพยาบาลใน หอผปวยทดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทกระดบ สามารถนำผลการวจยทไดไปปรบปรงเพอเปนแนว ปฏบตทางคลนกในการดแลผปวยโรคปอดอดกน เรอรงไดอยางแพรหลายควรมการจดอบรมใหความร ฝกทกษะแกทมผดแล การสงเสรมความรในการนำ แนวปฏบตทางคลนกมาใชในการดแลผปวยอยาง ตอเนอง ทงสรางแรงจงใจในการดแลผปวยโดยใช หลกฐานเชงประจกษเพอใหเกดความมนใจในการ ดแลผปวย 1.2ดานการบรหารผลการวจยครงน สามารถเปนขอมลทางการพยาบาลแกผบรหารทาง การพยาบาลในการนำแนวปฏบตทางคลนกมาใช ในหนวยงาน ทงดานกระบวนการและการตดตาม ผลลพธทางการพยาบาล ซงจะสามารถทำใหเกด วฒนธรรมการดแลผปวยโดยใชหลกฐานเชงประจกษ ตอไป 1.3ดานการศกษาในการจดการเรยน การสอนทางการพยาบาลสามารถทจะนำกระบวน การและผลลพธการวจยมาเปนขอมล เพอเสนอ แนะและสงเสรมใหแกนกศกษาพยาบาลทจะนำแนว ปฏบตทางคลนกทเปนหลกฐานเชงประจกษมาใชใน การดแลผปวยได 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1ควรศกษาถงประสทธผลของการ นำแนวปฏบตไปใชในการดแลผปวยโรคปอดอดกน เรอรงของโรงพยาบาลทงระดบตตยภมและทตยภม รวมทงในชมชน และประเมนผลลพธของการใชแนว ปฏบตทพฒนาขนอยางครอบคลม 3. การวจยครงนมขอจำกด

12-1220(001-074).indd 61 9/13/12 4:35:17 PM



คอกลมตวอยางไมไดมเกณฑการคดเลอกโดย จำแนกตามระยะความรนแรงของโรค เนองจากใน ขณะผปวยเขานอนรกษาทหอผปวยจะยงไมสามารถ ทจะประเมนระดบความรนแรงของโรคได รวมทงใน หอผปวยมการจดเตยงผปวยโรคปอดอดกนเรอรงท เขารบการรกษาในพนทใกลเคยงกน จงไมสามารถ นำระดบความรนแรงของโรคมาเปนเกณฑคดเลอก

กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบพระคณวทยาลยพยาบาล บรมราชชนน สระบร ทสนบสนนทนวจยฉบบน ขอ ขอบพระคณผทรงคณวฒคณะกรรมการดำเนนงาน ในการใชแนวปฏบตทางคลนกในการฟนฟสมรรถภาพ ปอดผปวยโรคปอดอดกนเรอรง โรงพยาบาลสระบร ทมผดแลผปวย หอผปวยอายรกรรมชาย 1 และ 2 โรงพยาบาลสระบรผทมสวนเกยวของทกทานตลอด จนผปวยโรคปอดอดกนเรอรงทมสวนรวมใหงานวจย นสำเรจลงไดดวยด

เอกสารอางอง1. สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย. แนวทางการ วนจฉย และรกษาโรคปอดอดกนเรอรงใน ประเทศไทย.ฉบบปรบปรง.กรงเทพฯ:ภาพพมพ; 2548.2. World Health Organization. COPD predicted tobethird leadingcauseofdeathin2030, World Health Organization, statistics 2008 [Internet].[cited2010October20].Available from:URL:http://www.WHO.3. สำนกนโยบายและยทธศาสตร. อตราการตาย ของประชากรโรคปอดอกเสบและโรคอน ๆ {อนเทอรเนต}.[เขาถงเมอ19มถนายน2555]. เขาถงไดจาก: http://www.bps.ops.moph.go.th/ 4. กระทรวงสาธารณสข.สถตสาธารณสข2553. จำนวนและอตราของผปวยในของประชากร โรคหลอดลมอกเสบ ถงลมโปงพองและปอด ชนดอดกนแบบเรอรง{อนเทอรเนต}.[เขาถงเมอ 19มถนายน2555].เขาถงไดจาก:http:www.

ato.moph.go.th/sector/plan/stat.53.pdf5. AmericanLungAssociation.ChronicObstructive PulmonaryDiseaseFactSheet2011[internet]. [cited 2011May28].Available from:URL: http://www.lungusa.org6. จฬารตน สรยาทย และคณะ. แนวปฏบตการ ฟนฟสมรรถภาพปอดในผปวยโรคปอดอดกน เรอรง.นาน:โรงพยาบาลทาวงผา;2550.7. American Association of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation. Pulmonary rehabilitationAACVPRguidelineforpulmonary rehabilitationprograms.NationalBlackLung Respiratory Disease Clinics Conference, ChicagoIllinois;1999.8. The Appraisal of Guidelines Research and Evaluation (AGREE) Instrument. Appraisal of guideline for research and evaluation (AGREE)instrumentSeptember2001[internet]. [cited2010March12].Available fromURL: http://www.agreecollaboration.Org/9. เมธณจนตยะ.คณภาพชวตของผปวยโรคปอด อดกนเรอรงทมารบบรการโรงพยาบาลสระบร. สระบร:วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสระบร; 2552.10. ศนยเทคโนโลยสารสนเทศโรงพยาบาลสระบร. รายงานสถตผปวยนอกและผปวยในโรงพยาบาล สระบร.สระบร:โรงพยาบาลสระบร;2552.11. The National Health andMedical Research Council(NHMRC).Aguidetothedevelopment, implementation and evaluation of Clinical PracticeGuideline1999[internet].[cited2010 May20].Availablefrom:URL:http://nhmrc. gov.au/publication/synopses/cp65syn.htm12. จตร สทธอมร, อนวฒน ศภชตกล, สงวนสน รตนเลศ และเกยรตศกด ราชบรรกษ. Clinical Practice Guidelines: การจดทำและนำไปใช (พมพครงท3).กรงเทพฯ:ดไซร;2543.

12-1220(001-074).indd 62 9/13/12 4:35:17 PM



13. อจรวด หองยภ. ประสทธผลของการใชแนว ปฏบตการฟนฟสมรรถภาพปอดในผท เปน โรคปอดอดกนเรอรง โรงพยาบาลสงเมน จงหวดแพร.เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม; 2552.14. JohanssonP,OleniM,&FridlundB.Patient satisfactionwithnursingcareinthecontextof health care:A literature study. Scandinavia JournalCaringScience2002;16:337-44.

15. พรรณภา สบสข.บทบาทพยาบาลกบผปวย ปอดอดกนเรอรง. วารสารพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล2554;29(2):18-26.16. Thomas Lois. Clinical practice guidelines. Evidenced-BasedNursing1999;2(2):38-9.

12-1220(001-074).indd 63 9/13/12 4:35:18 PM



บทคดยอ

การวจยเชงพรรณนาครงน มวตถประสงคเพอศกษาระดบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตาม มาตรฐานศนยสขภาพชมชนของสาธารณสข เขต 6 และเพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของ หนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนจำแนกตามการสนบสนนจากหนวยคสญญาหลกของหนวย บรการปฐมภม การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงาน การไดรบการนเทศและการสงเสรมการทำงานเปนทม โดยกลมตวอยางเปนตวแทนเจาหนาทสาธารณสขของแตละสถานบรการ ซงปฏบตงานประจำในศนยสขภาพ ชมชนและสถานอนามย ในจงหวดสราษฎรธาน ชมพร นครศรธรรมราชและจงหวดพทลง จำนวน 237 คน ทผานการสมแบบหลายขนตอนในแตละจงหวดและสมอยางงายในแตละอำเภอของแตละจงหวด เครองมอทใชใน การวจยครงนเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขน โดยผานการตรวจสอบความตรงจากผทรงคณวฒ 3 ทาน และ ผานการทดลองใชไดคาความเชอมนอยในชวง 0.71-0.96 แลววเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนาและคำนวณ หาคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสนผลการวจยพบวา 1)ระดบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต6ใน ภาพรวมอยในระดบสง( =3.70,S.D.=0.62) 2) การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลกของหนวยบรการปฐมภม การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงาน ของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม การไดรบการนเทศของหนวยบรการปฐมภมและการสงเสรมการทำงานเปน ทมของหนวยบรการปฐมภมมความสมพนธทางบวกกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน ศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต6อยางมนยสำคญทางสถต (r=0.33,0.41,0.38,และ0.54ตามลำดบ, p<0.01) คำสำคญ : ศนยสขภาพชมชน,มาตรฐานศนยสขภาพชมชน

ปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต 6

โศรตรย แพนอย* อตญาณ ศรเกษตรน*

ชลพร เอกรตน*

*วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสราษฏรธาน

12-1220(001-074).indd 64 9/13/12 4:35:18 PM



Abstract

Thepurposesof thisdescriptivestudyweretoexploretheoperational levelofprimaryhealthcareunits according to the standard of community health centers at Public Health Region 6. The aim is todeterminethefactorsrelatedtotheoperationallevelofprimaryhealthcareunitsaccordingtothestandardofcommunityhealthcenters.Specifically, to followthesupport fromtheprimarycontractpartyofprimaryhealth care units, the perception of operation information, and receiving supervision and promoting teamwork.Amultistageandsimple randomsamplingmethodwasusedonparticipants fromthestudysites.Atotalof237publichealthpersonnelwererecruitedfromcommunityhealthcentersinSuratthani,Chumporn,NakhonSriThammarat,andPattalung.Datawerecollectedusingastructuredquestionnairedevelopedbytheresearchers.Thecontentvaliditywasverifiedbythreeexperts.Thereliabilityofthetoolwasbetween0.71 to 0.96 using Cronbach’s alpha. The datawere analyzed using descriptive statistics and Pearson’sproduct-momentcorrelation.Theresultswereasfollows: 1) Theoveralloperationallevelofprimaryhealthcareunitsaccordingtothestandardofcommunity healthcenters,theRegion6PublicHealthwashigh( =3.70,S.D.=.62). 2) Thesupportfromtheprimarycontractpartyofprimaryhealthcareunits,perceptionofoperation information,receivingsupervisionandpromotingteamworkhaveasignificantpositivecorrelation with theoperational levelofprimaryhealthcareunitsaccording to thestandardof community healthcenters,thePublicHealthRegion6(r=0.33,0.41,0.38and0.54respectively,p<0.01). Key words : PrimaryCareUnit,StandardofPrimaryCareUnit

*BoromarajonaniCollegeofNursing,Suratthani

Soratree Phaenoi* Atiya Sarakshetrin*

Chuleeporn Ekkarat*

The Factors Related to the Work Operation of Standard Primary Health Care Units at Community Health Centers of Public Health Region 6

12-1220(001-074).indd 65 9/13/12 4:35:18 PM



บทนำ นโยบายการสรางหลกประกนสขภาพถวน หนาใชกลไกทางงบประมาณการเงน การคลง มา ปฏรปการจายคาดแลสขภาพใหแกสถานบรการ สขภาพทงระดบจงหวดอำเภอและตำบลซงสถาน บรการทกระดบตองมการปรบแนวคด การบรหาร และการบรการสาธารณสขรวมถงการพฒนาระบบ รปแบบ วธการทำงานและการบรหารจดการระบบ บรการสขภาพ เพอใหประชาชนมสขภาพดถวนหนา อยางยงยน โดยเนนใหความสำคญในการพฒนา บรการทใกลบานใกลใจ คอสถานบรการดานแรก หรอ สถานบรการระดบปฐมภมใหสามารถจด บรการสาธารณสขและดแลประชาชนไดอยางม ประสทธภาพซงเนนการทำงานสรางสขภาพมากกวาซอมสขภาพซงปจจบนมสถานอนามยทงหมด10,622 แหงพฒนาเปนศนยสขภาพชมชนจำนวน7,515แหง และผานการประเมนรบรองจำนวน 1,673 แหง (1) ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมไดกลายเปนดาน หนาของยทธศาสตรการสรางระบบบรการสขภาพ ใหมเพราะเปนระบบบรการขนพนฐานทใกลชด ประชาชนทสด สามารถเขาถงสขภาพของประชาชน ไดงายและใชตนทนตำ ระบบบรการปฐมภมซงเปน ระบบทมงใหบรการเชงรก การเสรมสรางความเขม แขงและพลงอำนาจใหแกบคคลรวมทงชมชนให สามารถรบผดชอบและดแลสขภาพของตนเองดงนน รปแบบการจดบรการจงตองคำนงถงปจจยพนฐาน ตลอดจนความตองการของประชาชนในชมชนจะ ตองเปนบรการทประชาชนสามารถเขาถงไดงาย สามารถดแลผปวยอยางเปนองครวมเขาใจในมตทาง สงคมของความเจบปวยการยอมรบจากผใชบรการ ดงนนจงตองมการปรบเปลยนระบบการ บรการสขภาพระดบปฐมภมเปนระบบบรการขน พนฐานของระบบบรการสขภาพเปนจดเชอมตอ ระหวางประชาชนกบระบบบรการสขภาพเปนบรการ สขภาพทจำเปนและประชาชนสามารถเขาถงไดงาย เปนบรการทจดใหประชาชนในทกภาวะของสขภาพ อยางเปนองครวม ตอเนอง ตงแตการมสขภาพทด ภาวะเสยง ภาวะเจบปวยและระยะสดทายของชวต

เปนบรการแบบผสมผสานครอบคลมทงการสงเสรม สขภาพ การปองกนโรค การรกษาและการฟนฟ สมรรถภาพรวมทงการสงตอผปวยใหไปรบบรการท เหมาะสมโดยเนนการพฒนาศกยภาพของประชาชน และครอบครวในการดแลตนเองการใชภมปญญา ทองถนและการมสวนรวมของชมชนจากลกษณะ ของระบบบรการปฐมภมดงกลาว เพอใหบรการม คณภาพและมาตรฐานสำนกพฒนาเครอขายบรการ สขภาพ จงไดมการกำหนดมาตรฐานของหนวย บรการปฐมภมไวดงน คอหนวยบรการสขภาพระดบ ปฐมภม (Primary care unit : PCU) แตละแหงจะม ประชากรในความรบผดชอบในจำนวนไมเกน10,000คน ใชเวลาการเดนทางเพอมารบบรการโดยรถยนต ไมนานเกนกวา 30 นาท เปดบรการได 56 ชวโมง ตอสปดาห ในกรณฉกเฉนสามารถประสานงานกบ เครอขายไดทงในและนอกเวลาราชการสำหรบอตรา กำลงไดมการกำหนดใหมพยาบาลหรอเจาหนาท สาธารณสขโดย1ใน4ตองเปนพยาบาลวชาชพท สามารถใหบรการอยางตอเนองในอตราเจาหนาทตอ ประชากร 1:1,250 มแพทยในทมบรการสขภาพใน อตรา 1:10,000 กรณพนททรกนดารขาดแคลน แพทยกสามารถทดแทนดวยพยาบาลวชาชพ 2 คน โดยตองมอตราแพทยตอประชากรไมนอยกวา 1:30,000 คน สำหรบทนตแพทยไดกำหนดอตรา กำลงไวท1:20,000กรณขาดแคลนสามารถทดแทน ดวยทนตภบาล2คนและมทนตแพทยกำกบดแลใน อตรา 1:40,000 อตรากำลงของเภสชกรกำหนดไว อตราสวน 1:15,000 กรณขาดแคลนใหทดแทนดวย เจาหนาททไดรบการอบรมดานเภสชกรรมเบองตน 2คนโดยมเภสชกรกำกบดแลในอตรา1:30,000คน จากลกษณะด งกลาว เพ อพฒนาระบบ บรการของศนยสขภาพชมชนในประเทศไทยใหม ประสทธภาพเพมขนประชาชนสามารถเขาถงบรการ ไดโดยงายมความสะดวกทงในดานเวลาทใชบรการ เปนบรการทมคณภาพ สามารถตอบสนองความ ตองการของประชาชนไดอยางสอดคลองมากขน และมระบบทสถานพยาบาลรวมดแลสขภาพกบ ประชาชนอยางตอเนอง2 สาธารณสขเขต 6 มศนย

12-1220(001-074).indd 66 9/13/12 4:35:18 PM



สขภาพชมชนและสถานอนามยจำนวน679แหงซง สถานอนามยกอยในชวงของการพฒนาเพอยกระดบ สถานบรการใหเปนศนยสขภาพชมชนทมคณภาพ ตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน สวนทยงไมผาน พบวามปญหาเกยวกบการปฏบตงานในการให บรการยงไมทวถงและครอบคลมทกกลมวย เนอง จากเจาหนาทมไมเพยงพอการบรหารงานยงไมม ประสทธภาพและดานวชาการกยงขาดผลงานวชา การทเปนประโยชนสำหรบพฒนาศนยสขภาพชมชน เพอใหศนยสขภาพชมชนและสถานอนามยของ สาธารณสขเขต 6 พฒนาคณภาพใหผานเกณฑ มาตรฐานของศนยสขภาพชมชนตลอดจนการพฒนา การบรการใหตรงกบความตองการของประชาชนใน ชมชนและเปนสถานบรการทใกลบานใกลใจทม คณภาพมประสทธภาพและกอใหเกดผลลพธทด ดานสขภาพและคณภาพชวตของประชาชนในชมชน ผวจยจงไดทำการวจยเพอศกษาเกยวกบปจจยทม ความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการ ปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนโดยเลอกท จะศกษาในกลมเจาหนาทสาธารณสข ซงปฏบตงาน ในศนยสขภาพชมชน และสถานอนามย ซงผลการ วจยคาดวาจะเปนแนวทางใหผบรการไดวางแผน กำหนดนโยบาย ปรบปรงและพฒนางานในศนย สขภาพชมชนใหเปนบรการดานหนาทตรงกบความ ตองการของประชาชนในชมชน สามารถเปนทพง ดานสขภาพเบองตนทมคณภาพ มประสทธภาพ เทยบเทากบสถานบรการระดบสง อกทงเปนขอมล ในการสรางขวญกำลงใจและกำหนดรปแบบการ ปฏบตงานของทมสขภาพเพอพฒนามาตรฐานศนย สขภาพชมชนตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาระดบการดำเนนงานของหนวย บรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนของ สาธารณสขเขต6 2. เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบการ ดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน ศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต6

สมมตฐานของการวจย 1. การสนบสนนหนวยคสญญาหลกของ บรการปฐมภมมความสมพนธกบการดำเนนงานของ หนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพ ชมชน 2. การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงาน มความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการ ปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน 3. การไดรบการนเทศงานมความสมพนธ กบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตาม มาตรฐานศนยสขภาพชมชน 4. การสงเสรมการทำงานเปนทมมความ สมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน วธดำเนนการวจย 1. ประชากร เจ าหนาท สาธารณสขซ งปฏบต งาน ประจำในศนยสขภาพชมชนและสถานอนามยของ สาธารณสขเขต6แหงละ1คนประกอบดวยจงหวด สราษฎรธาน ชมพร นครศรธรรมราชและพทลงจำนวน679คน 2. กลมตวอยาง เปนเจาหนาทสาธารณสขซงปฏบตงาน ประจำในศนยสขภาพชมชนและสถานอนามยของ สาธารณสขเขต6จำนวน253คนซงไดมาจากการ คำนวณหากลมตวอยางจากสตรยามาเน 3 และใช วธเลอกกลมตวอยางแบบแบงชนภม (stratified randomsampling)จากนนใชวธสมอยางงาย(simple randomsampling)ของแตละจงหวด 3. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบ สอบถาม ซงผวจยสรางจากการศกษาวรรณกรรม และงานวจยทเกยวของตางๆ ซงประกอบดวย 6สวนดงน สวนท 1ขอมลทวไปประกอบดวยตำแหนง อายราชการ ระยะเวลาในการปฏบตงานในศนย สขภาพชมชน ระดบการศกษาสงสดขนาดของ

12-1220(001-074).indd 67 9/13/12 4:35:19 PM



สถานบรการ การไดรบการฝกอบรมของเจาหนาท สาธารณสข สวนท2การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลก ของบรการปฐมภม โดยมลกษณะคำถามเปนแบบ มาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ (5,4,3,2,1) สวนท3การรบรขอมลขาวสารในการดำเนน งานโดยมลกษณะคำถามเปนแบบมาตราสวน ประมาณคา(RatingScale)5ระดบ(5,4,3,2,1) สวนท4การไดรบการนเทศงานโดยมลกษณะ คำถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (RatingScale)5ระดบ(5,4,3,2,1) สวนท 5 การทำงานเปนทม โดยมลกษณะ คำถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (RatingScale)5ระดบ(5,4,3,2,1) สวนท 6การดำเนนงานตามมาตรฐานศนย สขภาพชมชน ซงประกอบดวยมาตรฐานดานการ บรการดานการบรหารจดการและดานวชาการ 4. การสรางเครองมอ 4.1 วธการสรางเครองมอการสรางเครอง มอเพอใชในการวจยครงน ผวจยไดดำเนนการ ตามขนตอนดงน 4.1.1 ศกษา คนควา เอกสาร คมอ ปฏบตงานและงานวจยทเกยวของ เพอรวบรวม ขอมลการสรางเครองมอวจย 4.1.2 สรางเครองมอวจยใหครอบ คลมเนอหาทตองการวดดงน 4.1.2.1 สรางแบบสอบถาม สอบถามรายละเอยดเกยวกบขอมลทวไปของกลม ตวอยางเพอถามขอมล ระดบการศกษา ขนาดของ สถานบรการ การไดรบการฝกอบรมของเจาหนาท สาธารณสข มลกษณะเปนแบบตรวจรายการ (checklist)และคำถามปลายเปด 4.1.2.2 สรางแบบสอบถาม เกยวกบปจจยตางๆ ไดแก การสนบสนนจากหนวย คสญญาของบรการปฐมภม การรบรขอมลขาวสาร ในการดำเนนงาน การไดรบการนเทศงาน และการ สงเสรมการทำงานเปนทม สรางโดยใชมาตรวด

ของลเคอรท(Likertscale)ลกษณะคำถามเปนแบบ ประมาณคา (Rating scale) มคำถามใหเลอกตอบ 5ระดบ 4.1.2.3สรางแบบสอบถาม เกยวกบการดำเนนงานตามมาตรฐานศนยสขภาพ ชมชนสรางโดยใชมาตรวดของลเคอรท(Likertscale) ลกษณะคำถามเปนแบบประมาณคา (Rating scale) มคำถามใหเลอกตอบ5ระดบ 4.1.3 สรางแบบสอบถามและนำไป ใหผทรงคณวฒทมความชำนาญในเนอหาและตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหา 4.1.4 ทดลองใชแบบสอบถามทก แบบสอบถามแลวนำมาหาความเชอมน 4.2 การหาคณภาพเครองมอ เครองมอ ทสรางเสรจแลว นำไปตรวจสอบคณภาพเครองมอ กอนนำไปใชเกบขอมลกบกลมตวอยางทจะศกษา โดยผวจยไดหาคณภาพเครองมอเพอใหเกดความ มนใจในคณภาพของเครองมอทใชในการศกษาครงน ผวจยจงทำการทดสอบความตรง(validityและความ เชอมน(reliability)ของแบบทดสอบดงนคอ 4.2.1 การตรวจสอบหาความตรง(validity) หลงจากสรางแบบสอบถาม ใหครอบคลมตามตวแปรทศกษา ผศกษาไดนำแบบ สอบถามใหผทรงคณวฒทางดานสาธารณสขจำนวน 3 ทาน ตรวจสอบหาความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยพจารณาตดสนตามความคดเหนท สอดคลองกน แลวนำมาปรบปรงแกไข จากนนนำ เครองมอทผานการพจารณามาคำนวณหาคาความ เทยงตรงเชงเนอหา(contentvalidity)โดยหาคาดชน ความสอดคลองระหวางขอถาม กบลกษณะเฉพาะ ของกลมพฤตกรรมโดยไดคาดชนความสอดคลอง อยระหวาง0.80-1.00 4.2.2การหาคาความเชอมน (reli-ability) นำแบบสอบถามทผานการ พจารณาและปรบปรงตามคำแนะนำของผทรง คณวฒแลวนำไปทดลองใช (try out) กบเจาหนาท

12-1220(001-074).indd 68 9/13/12 4:35:19 PM



สาธารณสขซงปฏบตงานประจำศนยสขภาพชมชน หรอสถานอนามยในจงหวดสราษฎรธานจำนวน30 คนและคำนวณหาความเชอมน(reliability)ของแบบ สอบถามโดยใชสตรของสมประสทธแอลฟาของ ครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) ไดคา ความเทยงของแบบสอบถามเกยวกบการสนบสนน จากหนวยคสญญาหลกของศนยสขภาพชมชนเทากบ 0.84 แบบสอบถามเกยวกบการรบรขอมลขาวสาร เทากบ 0.72 แบบสอบถามเกยวกบการไดรบการ นเทศงาน เทากบ 0.92 แบบสอบถามเกยวกบการ ทำงานเปนทม เทากบ 0.71 แบบสอบถามเกยวกบ แบบประเมนการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน เทากบ 0.96 จากนนนำแบบสอบถามทไดไปเกบรวบรวมขอมล กบกลมตวอยางและนำผลทไดมาวเคราะหขอมล ดวยสถตเชงพรรณนาสถตเชงอนมาน 5. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามและ สงทางไปรษณย ประสานกบสำนกงานสาธารณสข จงหวดสำนกงานสาธารณสขอำเภอโดยดำเนนการ เกบขอมลตามหนวยบรการปฐมภมทกำหนดไวตรวจ สอบความถกตองของขอมลกอนนำไปวเคราะหได ขอมลทสามารถนำมาใชวเคราะหไดจำนวน237ชด คดเปนรอยละ93.67(จากจงหวดสราษฎรธาน63 ชด จงหวดชมพร 33 ชด จงหวดนครศรธรรมราช 86ชดและจงหวดพทลง55ชด) 6. การวเคราะหขอมล วธการทางสถต ตางๆ ทใช การวเคราะหขอมลในการศกษาครงน ผ วจยใชโปรแกรมสำเรจรปในการวเคราะหขอมลโดย ใชสถตพรรณนาและสถตเชงอนมานดงน 6.1 การแจกแจงความถ (frequency)รอยละ (percentage) คาเฉลยเลขคณต (arithmetic mean) คาตำสด (minimum) คาสงสด (maximum) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) ในการอธบายขอมลทวไป 6.2 สถตเชงอนมานใช Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient หรอการหาคา

สมประสทธ สหสมพนธของเพยรสน ในการหา ความสมพนธระหวางตวแปรตนตวแปรตามทละค (bivariate analysis) กรณขอมลมระดบการวดเปน intervalscaleคอการหาความสมพนธระหวางตวแปร การสนบสนนจากหนวยคสญญาของบรการปฐมภม การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงานความสมพนธ ระหวางหนวยบรการปฐมภมกบชมชนการไดรบการ นเทศงานและการสงเสรมการทำงานเปนทมกบการ ดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน ศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต6 ผลการวเคราะหขอมล การศกษาครงน ผวจยไดรวบรวมขอมลจาก กลมตวอยางซงเปนตวแทนของเจาหนาทสาธารณสข ในหนวยบรการปฐมภมของสาธารณสขเขต6จำนวน 237คนโดยมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมความ สมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนโดยจำแนกตามการ สนบสนนของคสญญาการรบรขอมลขาวสารในการ ดำเนนงานการไดรบการนเทศงานและการสงเสรม การทำงานเปนทม ซงผลการวเคราะหขอมลผวจย จะนำเสนอผลการวจยดงรายละเอยดตามลำดบดงน

สวนท 1 ขอมลทวไป จำแนกตามจำนวนและรอยละ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในศนย สขภาพชมชนและสถานอนามย สวนใหญเปน พยาบาลวชาชพจำนวน81คนคดเปนรอยละ34.2 มอายราชการอยในชวง 5-10 ป มากทสด คดเปน รอยละ 61.2 โดยมระยะเวลาในการปฏบตงานใน ศนยสขภาพชมชนอยในชวง 5-10 ป มากทสด คดเปนรอยละ 44.3 เจาหนาทสาธารณสขมระดบ การศกษาปรญญาตรจำนวน204คนคดเปนรอยละ 86.1 ขนาดของสถานบรการทปฏบตงานอยเปน สถานอนามยทวไปจำนวน205คนคดเปนรอยละ 86.5 และในรอบปทผานมามบคลากรในหนวยงาน ไดรบการฝกอบรมเกยวกบการพฒนาศนยสขภาพ ชมชน พบวา กลมตวอยางเคยไดรบการฝกอบรม จำนวน128คนคดเปนรอยละ54

12-1220(001-074).indd 69 9/13/12 4:35:19 PM



สวนท 2 ปจจยทสนบสนนการดำเนนงานของ หนวยบรการปฐมภมแบงเปน 4 ดาน ดงน 2.1การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลก ของหนวยบรการปฐมภม การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลก ของหนวยบรการปฐมภมอย ในระดบปานกลาง ( =3.30,S.D.=0.55) เมอจำแนกเปนรายขอ พบวาขอทมคาเฉลยสงสด คอ หนวยงานของทานไดรบ การสนบสนนเวชภณฑและยาจากหนวยคสญญา หลกของบรการระดบปฐมภม ( =3.71,S.D.=0.83) รองลงมาคอหนวยงานของทานไดรบความไววางใจ จากหนวยคสญญาหลกของบรการระดบปฐมภมใน การปฏบตงาน ( =3.67,S.D.=0.64) สำหรบขอท มคาเฉลยตำสด คอ หนวยงานของทานไดรบการ สนบสนนบคลากรจากหนวยคสญญาหลกของ บรการระดบปฐมภมอยางเพยงพอกบภาระงานท ปฏบตอยในปจจบน( =2.57,S.D.=0.97) 2.2การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงาน ของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงาน ของบคลากรในหนวยบรการปฐมภมอยในระดบ ปานกลาง( =3.21,S.D.=0.53)เมอจำแนกเปนรายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสด คอ บคลากรในหนวย งานไดศกษาหาความรเกยวกบการปฏบตงานพฒนา ศนยสขภาพชมชนจากเอกสารทางวชาการและ บคลากรในหนวยงานไดศกษาหาความรเกยวกบการ ปฏบตงานพฒนาและการเขารวมประชมสมมนาจาก หนวยงานทเกยวของ ( =3.43,S.D.=0.76)สำหรบ ขอทมคาเฉลยตำสดคอบคลากรในหนวยงานไดรบ ขอมลขาวสารเกยวกบปฏบตงานพฒนาศนยสขภาพ

ชมชนจากรายการโทรทศน ( = 2.84,S.D.=0.93) 2.3การไดรบการนเทศของหนวยบรการ ปฐมภม การไดรบการนเทศของหนวยบรการ ปฐมภมอยในระดบปานกลาง ( =2.96,S.D.=0.81) เมอจำแนกเปนรายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสด คอหนวยงานของทานไดรบการนเทศงานเกยวกบ การดำเนนงานตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนจาก ทม คปสอ. ของอำเภอและหนวยงานของทานไดรบ การนเทศงานเกยวกบการดำเนนงานตามมาตรฐาน ศนยสขภาพชมชนจากทม QRT อำเภอ ( =3.08, S.D.=0.94) สำหรบขอทมคาเฉลยตำสด คอ หนวย งานของทานไดรบการนเทศงานเกยวกบการดำเนน งานตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนจากทมนเทศ จงหวด( =2.84,S.D.=0.99) 2.4การสงเสรมการทำงานเปนทมของหนวยบรการปฐมภม การสงเสรมการทำงานเปนทมของหนวย บรการปฐมภม อยในระดบสง ( =3.76,S.D.=0.52) เมอจำแนกเปนรายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสด คอ ทมงานมความสำคญตอการพฒนาหนวยงาน ( =4.36,S.D.=0.91)รองลงมาคอการดำเนนงาน ในหนวยงานจำเปนตองมการทำงานเปนทม ( = 4.22,S.D.=0.95) สำหรบขอทมคาเฉลยตำสด คอ สมาชกของทมสามารถทำงานรวมกนไดโดยไม ยดมนในความคดตวเองมากเกนไปหรอสรางปญหา ( =3.44,S.D.=0.89)

สวนท 3 การดำเนนงานตามมาตรฐานศนยสขภาพ ชมชน

12-1220(001-074).indd 70 9/13/12 4:35:20 PM



ตาราง 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการ ปฐมภมจำแนกรายดานและภาพรวม

ดาน S.D. แปลผล การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลกของหนวยบรการปฐมภม 3.30 0.56 ปานกลางการรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงานของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม 3.21 0.54 ปานกลางการไดรบการนเทศของหนวยบรการปฐมภม 2.97 0.82 ปานกลางการสงเสรมการทำงานเปนทมของหนวยบรการปฐมภม 3.76 0.52 สง

รวม 3.31 0.46 ปานกลาง

จากตาราง1พบวาการดำเนนงานของหนวย บรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน ของสาธารณสขเขต 6 ในภาพรวมอยในระดบสง ( =3.31,S.D.=0.46) เมอจำแนกเปนรายดานพบวาดานทมคาเฉลยสงสด คอดานการสงเสรมการทำ

งานเปนทมของหนวยบรการปฐมภม( =3.76,S.D.= 0.52)รองลงมาคอการสนบสนนจากหนวยคสญญา หลกของหนวยบรการปฐมภม ( =3.30,S.D.=0.56) สำหรบดานทมคาเฉลยตำสดคอการไดรบการนเทศ ของหนวยบรการปฐมภม ( =2.97,S.D.=0.82)

ตาราง 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนย สขภาพชมชนจำแนกเปนรายดานและภาพรวม การดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน S.D. แปลผล ศนยสขภาพชมชน มาตรฐานดานการบรการ 3.79 0.49 สงมาตรฐานดานการบรหารจดการ 3.74 0.56 สงมาตรฐานดานวชาการ 3.70 0.63 สง

รวม 3.75 0.48 สง

จากตาราง2พบวาการดำเนนงานของหนวย บรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน ของสาธารณสขเขต 6 ในภาพรวมอยในระดบสง ( =3.75,S.D.=0.48)เมอจำแนกเปนรายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงสดคอมาตรฐานดานการบรการ

( = 3.79,S.D.=0.49 รองลงมา คอมาตรฐานดาน การบรหารจดการ ( = 3.74,S.D.=0.56) สำหรบ ดานทมคาเฉลยตำสด คอ มาตรฐานดานวชาการ ( =3.70,S.D.=0.63)

12-1220(001-074).indd 71 9/13/12 4:35:20 PM



จากตาราง3พบวาการสนบสนนจากหนวย คสญญาหลกของหนวยบรการปฐมภมมความ สมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนอยางมนยสำคญ ทางสถตทระดบ 0.01 โดยขนาดของความสมพนธ =0.33การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงานของ บคลากรในหนวยบรการปฐมภม มความสมพนธ กบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตาม มาตรฐานศนยสขภาพชมชนอยางมนยสำคญทาง สถตทระดบ 0.01 โดยขนาดของความสมพนธ =0.41 การไดรบการนเทศของหนวยบรการปฐมภม มความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการ ปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนอยางมนย สำคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยขนาดของความ สมพนธ =0.38 และการสงเสรมการทำงานเปนทม ของหนวยบรการปฐมภมมความสมพนธกบการ ดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน ศนยสขภาพชมชนอยางมนยสำคญทางสถตท ระดบ0.01โดยขนาดของความสมพนธ=0.54 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ จากการวจยสรปประเดนอภปรายผลการ วจย2ประเดนคอการดำเนนงานของหนวยบรการ ปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชนของ สาธารณสขเขต 6 และปจจยทมความสมพนธกบ การดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตาม มาตรฐานศนยสขภาพชมชนของสาธารณสขเขต 6

ตารางท 3 ปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมกบการดำเนนงานของหนวย บรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน ปจจย ความสมพนธ r การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลกของหนวยบรการปฐมภม 0.33**การรบรขอมลขาวสารในการดำเนนงานของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม 0.41**การไดรบการนเทศของหนวยบรการปฐมภม 0.38**การสงเสรมการทำงานเปนทมของหนวยบรการปฐมภม 0.54** **p<0.01

ผลการวจย พบวาระดบการดำเนนงานของ หนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพ ชมชนของสาธารณสข เขต 6 เมอพจารณาเปน รายดานพบวามาตรฐานดานการบรการ มาตรฐาน กจกรรมในศนยสขภาพชมชน มาตรฐานการบรการ อยางตอเนองมาตรฐานดานการบรหารและมาตรฐาน ดานวชาการมการดำเนนงานอยในระดบสง ทงน เพราะจากรฐธรรมนญหลกประกนสขภาพถวนหนา โดยมศนยสขภาพชมชนไดดำเนนการอยางเปน รปธรรมจากระยะเวลาดงกลาวทำใหการดำเนนงาน ของศนยสขภาพชมชนซงไดดำเนนการมาเปนระยะ เวลาหลายป เจาหนาท / บคลากรตางๆ สามารถ ปฏบตงานตามมาตรฐานอยางทกำหนดไวรวมทงการ กำหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบของพยาบาล ทำใหการดำเนนงานเปนไปไดดวยด นอกจากนใน เกณฑของมาตรฐานศนยสขภาพชมชนนน ทาง หนวยงานทเกยวของไดมการประเมนถงการดำเนน งานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนย สขภาพชมชนเปนระยะๆ ทำใหศนยสขภาพชมชน ตองดำเนนการใหเปนไปตามาตรฐาน ทสอดคลอง กบการศกษาของพรรณขาวเมฆ(4)ศกษาบทบาทการ ปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพของพยาบาลวชาชพ ในหนวยบรการปฐมภม จงหวดปทมธาน พบวา การปฏบตงานของพยาบาลวชาชพอยในระดบดและ สอดคลองกบการศกษาของอตญาณ ศรเกษตรน และคณะ(5) ทศกษาการปฏบตงานของพยาบาล วชาชพในหนวยบรการปฐมภม ในพนทสาธารณสข

12-1220(001-074).indd 72 9/13/12 4:35:20 PM



เขต15พบวาพยาบาลวชาชพในหนวยบรการปฐมภม มการปฏบตงานอยในระดบมาก เมอพจารณาเปน รายดานพบวาดานบรการ(กจกรรมในชมชน)กจกรรม ในสถานบรการและการบรการอยางตอเนองและ ดานการบรหารจดการ มการปฏบตงานในระดบ มากสวนดานวชาการมการปฏบตงานอยในระดบ ปานกลาง ปจจยทมความสมพนธกบการดำเนนงานของ หนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐานศนย สขภาพ ชมชนของสาธารณสขเขต 6 การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลกของ หนวยบรการปฐมภม การรบรขอมลขาวสารในการ ดำเนนงานของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม การไดรบการนเทศของหนวยบรการปฐมภมและ การสงเสรมการทำงานเปนทมของหนวยบรการ ปฐมภมมความสมพนธกบการดำเนนงานของหนวย บรการปฐมภมตามมาตรฐานศนยสขภาพชมชน ของสาธารณสขเขต6ในทกดานทงนเนองจาก 2.1การสนบสนนจากหนวยคสญญาหลก ของหนวยบรการปฐมภม การดำเนนงานของหนวย บรการปฐมภมทกหนวยจะตองไดรบการสนบสนน จากหนวยคสญญาหลก โดยมความสมพนธในเชง คสญญาของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ในการใหบรการสขภาพสอดคลองกบการศกษา ของสาวรย สระชาต(6) ศกษาการประเมนผลการ ดำเนนงานของศนยสขภาพชมชนเครอขายบรการ สขภาพ จ.ศรสะเกษพบวา การไดรบการสนบสนน จากหนวยคสญญาหลกของหนวยบรการปฐมภม หนวยงานไดรบขอมลการเกดโรคระบาดในพนท กรณทมการสงตอผปวยจากหนวยคสญญาหลก ของบรการปฐมภมสงทสด 2.2การรบรขอมลขาวสารในการดำเนน งานของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม การทบคลากรไดรบรขอมลขาวสารจะทำใหผลการ ดำเนนงานของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม ดขน ทงนเพราะการทบคลากรรบรขาวสารเชน นโยบายการปฏบตงาน เปนไปในทศทางทด เพราะ

ขาวสารสามารถทำใหบคลากรมความตระหนกดาน สขภาพและสงผลตอการเปลยนแปลงการดำเนนงาน ไดสอดคลองกบการศกษาของวราลวรยานนตะท(7)

การรบรบทบาทและบทบาททปฏบตจรงของพยาบาล วชาชพทปฏบตงานในศนยสขภาพชมชน ภาค ตะวนออก พบวาการทพยาบาลไดรบรขอมลขาว สารมความสมพนธกบการดำเนนงานตามบทบาท ทปฏบตจรงของพยาบาลวชาชพอยางมนยสำคญ ทางสถต 2.3การไดรบการนเทศของหนวยบรการ ปฐมภม การไดรบการนเทศและตดตามงานอยาง สมำเสมอสงผลใหบคคลสามารถปฏบตงานไดด สอดคลองกบการศกษาของจรสศร แตงฉม(8)

ศกษาความตองการสนบสนนการปฏบตงานของ บคลากรสาธารณสขทปฏบตงานในศนยสขภาพ ชมชน จ.ชลบร พบวาปจจยดานการไดรบการนเทศ งานมความสมพนธกบการดำเนนงาน 2.4การสงเสรมการทำงานเปนทมของหนวย บรการปฐมภมการทำงานเปนทมจะสงผลตอการ ดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ทงนเพราะ ลกษณะทบคลากรทำงานรวมกนเปนเครอขายของ ทมสขภาพโดยมเปาหมายรวมกนเพอใหบรรล สำเรจตามเปาหมายทกำหนดไวรวมกนอยางม ประสทธภาพและเปนการสงเสรมบรรยากาศในการ ทำงานโดยเฉพาะในศนยสขภาพชมชนซงสอดคลอง กบการศกษาของนสารตนอนวงศา(9)ศกษาผลการ ใชรปแบบการพฒนาทมงานตอการทำงานเปนทม ของทมสขภาพศนยสขภาพชมชน จ.ชลบร พบวาการสงเสรมการทำงานเปนทมมความสมพนธกบ การดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภม ขอเสนอแนะ 1. จากผลการวจยการสนบสนนจากหนวยค สญญาหลกของหนวยบรการปฐมภมอยในระดบ ปานกลาง ดงนนหนวยงานคสญญาหลกของหนวย บรการปฐมภมควรใหคำแนะนำสนบสนนดาน งบประมาณ วสดอปกรณตางๆแกหนวยบรการ ปฐมภม

12-1220(001-074).indd 73 9/13/12 4:35:21 PM



2. หนวยงานท เกยวของควรจดใหศนย สขภาพชมชน ไดรบขอมลขาวสารททนสมยจาก แหลงตางๆ เพอใชในการพฒนางานในหนวยบรการ ปฐมภม 3. หนวยงานทเกยวของควรจดการนเทศ ศนยหนวยบรการปฐมภมเปนระยะๆ เชนการได รบการนเทศจากORTจงหวดอำเภอเปนตน ขอเสนอแนะในการทำวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพควบคกบ การวจยเชงปรมาณเพอใหไดรบขอมลเชงลกรวมทง สามารถนำไปวางแผนแกไขปญหาการดำเนนงานของ ศนยสขภาพชมชนได 2. ควรมการศกษา ปญหาอปสรรค ในการ ดำเนนงานของหนวยบรการปฐมภมตามมาตรฐาน ศนยสขภาพชมชน เอกสารอางอง1. สำนกงานโครงการปฏรประบบบรการสขภาพ. แนวทางปฏบตในการพฒนาหนวยบรการ ปฐมภม.พมพครงท 2. กรงเทพฯ: 2545. 2. กองการพยาบาล.มาตรฐานการพยาบาล ในชมชน.ฉบบปรบปรงครงท 2. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร; 2544. 3. บญธรรม คำปรดาบรสทธ.เทคนคการสราง เครองมอรวบรวมขอมลสำหรบการวจย. กรงเทพฯ:โรงพมพศรอนนต;2549.4. พรรณ ขาวเมฆ.บทบาทการปฏบตงานตาม มาตรฐานวชาชพของพยาบาลวชาชพใน หนวยบรการปฐมภมจ.ปทมธาน [วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาตรมหาบณฑต]. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล;2550.5. อตญาณ ศรเกษตรนและคณะ. ความตองการ การพฒนาบคลากรของพยาบาลวชาชพ ในพนทสาธารณสขเขต 15. สราษฎรธาน: วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สราษฎรธาน ;2548.

6. สาวรย สระชาต. การประเมนผลการดำเนน งานของศนยสขภาพชมชนเครอขายบรการ สขภาพจ.ศรสะเกษ [วทยานพนธปรญญา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต] มหาสารคาม :มหาวทยาลยมหาสารคาม;2546.7. วราล วรยานนตะท. การรบรบทบาทและ บทบาททปฏบตจร งของพยาบาลวชาชพ ท ปฏบ ต ง านในศนยส ขภาพชมชน ภาค ตะวนออก[วทยานพนธปรญญาพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต]. ชลบร: มหาวทยาลย บรพา;2547.8. จรสศร แตงฉม. ความตองการสนบสนน การปฏบต งานของบคลากรสาธารณสข ทปฏบตงานในศนยสขภาพชมชน จ.ชลบร [ ว ท ย าน พนธ ป รญญาพยาบาลศาสตร มหาบณฑต]. ชลบร: มหาวทยาลยบรพา; 2546.9. นสารตน อนวงศา. การใชรปแบบการพฒนา ทมงานตอการทำงานเปนทมของทมสขภาพ ศนยสขภาพชมชน จ.ชลบร [วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต]. ชลบร :มหาวทยาลยบรพา;2546.

12-1220(001-074).indd 74 9/13/12 4:35:21 PM



บทคดยอ

การศกษาครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลของการเสรมสรางพลงอำนาจ แบบกลมตอพฤตกรรมการดแลเทา และคณภาพชวตในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทา กลมตวอยางเปน ผปวยเบาหวานทมารบการรกษาทคลนกเบาหวาน โรงพยาบาลบานโฮง ตงแตเดอน สงหาคม 2554 ถงเดอน มกราคม2555จำนวน20คนสมเขากลมตวอยางและกลมควบคมกลมละ10คนกลมตวอยางไดรบโปรแกรม การเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทา สวนกลมควบคมไดรบการดแลตาม แนวทางปกตทเคยปฏบต ใชเวลาทดลอง 24 สปดาห เครองมอทใชในการวจยคอ โปรแกรมการเสรมสรางพลง อำนาจแบบกลมในผเปนเบาหวานชนดท2ทมแผลทเทาและแบบประเมนการรบรพลงอำนาจของผปวยเบาหวาน ซงทมผวจยสรางขนจากแนวคดของกบสน แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลเทาของผเปนเบาหวาน และแบบ วดดรรชนคณภาพชวตใชเฉพาะโรคสำหรบผปวยเบาหวานDiabetes-39(D-39)ฉบบภาษาไทยผลการวจยพบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลเทาและคณภาพชวต ระหวางกลมตวอยางและกลมควบคมหลงจากไดรบ โปรแกรม แตกตางอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.50 โดยคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลเทาของกลม ตวอยางสงกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.05และคะแนนเฉลยคณภาพชวตของกลมตวอยาง สงกวากลมควบคม อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 อยางไรกตาม การเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ตอพฤตกรรมการดแลเทา และคณภาพชวตในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทาจะตองมการตดตามและ ประเมนอยางตอเนองตอไป คำสำคญ :การเสรมสรางพลงอำนาจ,พฤตกรรมการดแลเทา,คณภาพชวต,ผเปนเบาหวานชนดท2,แผลทเทา

ผลของการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมตอพฤตกรรมการดแลเทา และคณภาพชวตในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทา

เยาวภา พรเวยง* วภาพรรณ หมนมา*

พศมย ศรสวรรณนพกล* วนทนา แกวยองผาง*

*โรงพยาบาลบานโฮงจงหวดลำพน

12-1220(085-098).indd 85 9/13/12 4:36:10 PM



Abstract

This quasi-experimental research aimed to examine the effect ofGroup Empowerment on foot care behaviors and quality of life in type 2Diabetes Patientswith foot ulcers. The sample comprised 20DM patientswith footulcers receivingcare fromBanHongHospital,LamphunProvince, fromAugust2011 to January2012.Twentypatientswererandomlyassignedtoexperimentalandcontrolgroups(10patientsper group). The experimental group received the Empowerment Program for 24weekswhereas the control group received routine care at the hospital. Datawere collected using 2 sets of questionnaires including 1)Thefootcarebehaviorquestionnaire,and2)thequalityoflifeinstrument:ThaiversionoftheDiabetic-39. After 24weeks, the results revealed that the average scores of foot care behaviors and quality of life amongtheexperimentalandthecontrolgroupsafterreceivingprogramwerestatisticallydifferent(p<.05). Theaverage scoreof foot carebehaviors of theexperimentalgroupwashigher than that of the control group,afterreceivingprogramwasstatisticallydifferent(p<.05).Theaveragescoreonthequalityoflife scores of the experimental group was statistically higher (P<.05) than that of the control group after receiving program. In conclusion, the group Empowerment on Foot Care Behaviors andQuality of Life in type2diabetespatientswithfootulcershouldhaveongoingmonitoringandevaluation.

Keyword : Empowerment,FootCareBehaviors,QualityofLife,DiabetesPatientsType2,FootUlcer

*BanHongHospital,LamphunProvince

Yaowapa Pornweang* Wiphaphan Meunma *

Pisamai Srisuwannophakul * Wantana kaewyoungphang*

The Effect of Group Empowerment on Foot Care Behaviors and Quality of Life in Type 2 Diabetes Patients with Foot Ulcer

12-1220(085-098).indd 86 9/13/12 4:36:11 PM



ความเปนมาและความสำคญของปญหา เบาหวานเปนโรคเรอรงรกษาไมหายขาด และม แนวโนมอบตการณเพมสงขน โดยในป พ.ศ. 2553 มผปวยเบาหวานทมอายระหวาง20ถง79ปทวโลก ประมาณ285ลานคนและคาดวาในปพ.ศ.2573 จะเพมขนเปน439ลานคน(1)สำหรบประเทศไทยใน ปพ.ศ.2550คนไทยปวยเปนโรคเบาหวานประมาณ 3.5ลานคนแตมถง 1.1 ลานคน ไมทราบวาตนเอง ปวยและมผปวยเบาหวานถง1.7ลานคนไมสามารถ ควบคมโรคไดโดยพบวาโรคเบาหวานเปนหนงในสบ ของโรค ทเปนสาเหตสำคญของการเสยชวตและ กอใหเกดความพการซงมสาเหตมาจากการเกดภาวะ แทรกซอนจากการทไมสามารถควบคมระดบนำตาล ในเลอดไดเปนเวลานาน จนทำใหเกดการเสยหนาท ของอวยวะตางๆภายในรางกายอาทตา ไตหวใจ และหลอดเลอด และระบบประสาทสวนปลาย(2)

โดยเฉพาะระบบประสาทสวนปลายบรเวณเทา ซง การเปลยนแปลงทสภาวะเทาและการเกดแผลทเทา เปนภาวะแทรกซอนทพบไดบอยถงรอยละ 60 ของ ผเปนเบาหวานโดยพบอบตการณการเกดแผลทเทา ในผปวยเบาหวานถงรอยละ 15 และอตราการเกด แผลใหมรอยละ1ถง1.4ตอป(3)จากผลการศกษา ในประเทศแถบตะวนตกพบวา ผ เปนเบาหวานม คาใชจายสำหรบการรกษาแผลทเทาระหวาง 7,000 ถง 10,000 เหรยญสหรฐตอคน(4) โรงพยาบาล บานโฮง เปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 30 เตยง ใน ป พ.ศ. 2551, 2552 และ 2553 มสถตผ เปน เบาหวานมารบการรกษาพยาบาลจำนวน 1,670 1,749 และ 1,842 คน ตามลำดบ (5) ผลการตรวจ คดกรองเทาของผเปนเบาหวาน ในป พ.ศ. 2553 จำนวน1,051คนพบอบตการณความผดปกตทเทา รอยละ 54.52 เกดแผลใหมทเทารอยละ 17.63 ม ปญหาแผลเรอรงทเทาตองมารกษาอยางตอเนอง รอยละ 14.53 และถกตดอวยวะทเทาจนเกดความ พการรอยละ 7.19 เมอศกษาคาใชจายในการรกษา แผลท เท าของผ เปนเบาหวานโดยเฉลยรายละ 36,000บาทตอป และมแนวโนมทสงขน ในปพ.ศ.

2554 เนองจากพบผเปนเบาหวานทเกดแผลทเทา รายใหมและถกตดอวยวะทเทาแลวถง 8 ราย โดย สาเหตเกดจากการปฏบตตวในการดแลสขภาพเทา ไมถกตอง เทาผดปกตไมไดรบการปองกนและ แกไขการใหความร ในการดแลสขภาพเทาของ เจาหนาทไมตอเนองและเพยงพอ การคดกรอง ประเมนภาวะสขภาพเทาทกครงทมาตรวจตามนด ไมทวถงนอกจากนประสบการณและองคความร ของเจาหนาทในการดแลผเปนเบาหวานทมปญหา ทเทามคอนขางนอย จงนบวาเปนปญหาสำคญท ตองใหการดแลผ เปนเบาหวาน ท งในและนอก โรงพยาบาล(6) ในป พ.ศ. 2552-2553 คลนกเบาหวาน งาน ผปวยนอก โรงพยาบาลบานโฮง ไดพฒนาการดแล เทาในผเปนเบาหวานโดยอาศยความรจากหลกฐาน เช งประจกษ ตามแนวทางของสมาคมพยาบาล ออนทารโอ(7)รวมกบการใชแนวปฏบตการพยาบาล เพอปองกนการเกดแผลทเทาและการดแลเมอเกด แผลทเทาในผปวยเบาหวาน โดยนำหลกฐานเชง ประจกษของเฉลาศร เสงยม (8) มาประยกตใชให เหมาะสมกบบรบทของโรงพยาบาลชมชน ทำการ ศกษาในผเปนเบาหวานทมารบการรกษาทคลนก เบาหวาน จำนวน 1,051 คน เปนระยะเวลา 1 ป โดยแบงเปน 3 ระยะ มกจกรรม 4 ขนตอน ดงน ระยะท 1 เปนการพบกนในครงแรกประกอบดวย ขนตอนท 1 การใหความรเกยวกบพยาธสภาพของ โรคเทาจากเบาหวาน การรกษา และการดแลเทา ของตนเอง และขนตอนท 2 การตรวจและคดกรอง ระดบความเสยงของการเกดแผลทเทา ระยะท 2 เปนกจกรรมในข นตอนท 3 โดยพบกนหางจาก ครงแรก 1-2 เดอน ทำการประเมนความเสยงของ การเกดแผลทเทาซำในรายทมความเสยงตอการ เกดแผลระดบสง การฝกออกกำลงกายเทา และ การนวดเทา สำหรบระยะท 3 เปนกจกรรมใน ขนตอนท4เปนการตดตามเยยมดแลตอเนองทบาน ในรายทมปญหาซบซอนรวมกบทมของทมสหสาขา วชาชพ โดยเนนการฝกทกษะตางๆ ใหผเปนเบาหวาน

12-1220(085-098).indd 87 9/13/12 4:36:11 PM



การดแลรกษาเทาขณะออกไปทำงานนอกบาน รวมถงการประเมนดานจตสงคม ผลการศกษาพบ วาผเปนเบาหวานหลงเขารวมการศกษาดงกลาวม ระดบความเสยงของการเกดแผลทเทา อบตการณ การเกดแผลทเทาและการถกตดอวยวะทเทา ลดลง กวากอนเขารวมการศกษา(6)

จากผลการศกษาทผานมาได ขยายการนำ ความรจากหลกฐานเชงประจกษ ไปสการดแลผเปน เบาหวานในเขตรบผดชอบของอำเภอบานโฮง โดย อาศยความรวมมอจากบคลากรทกระดบท งใน โรงพยาบาลและสถานอนามย พบปญหาและ อปสรรคคอ ผเปนเบาหวานบางราย รกษาแผลท เทาแลวแตแผลยงไมหายทำใหรสกเบอหนายทอแท คดปลอยไปตามเวรกรรม บางรายไมคอยสนใจดแล แผลทเทาของตนเองทำใหเกดแผลเรอรงจนตองตด เทา มความวตกกงวลเรองการสญเสยภาพลกษณ คาใชจายในการนอนโรงพยาบาล และขาดผดแล ขณะนอนโรงพยาบาล(6) สงเหลานทำใหผเปนเบาหวาน ไมใหความรวมมอในการดแลรกษา สงผลใหม คณภาพชวตทแยลง ปญหาดงกลาวทำใหผ วจย สนใจทจะนำกระบวนการเสรมสรางพลงอำนาจ (9)

มาใช เพอชวยใหผ เปนเบาหวานทมแผลทเทา ม ความรทถกตองสามารถดแลแผลทเทาของตนเอง จนหาย ไมเกดแผลซำลดคาใชจายในการรกษา พยาบาล ลดความพการและอตราการเสยชวต อน จะสงผลใหผเปนเบาหวานมคณภาพชวตดขน วตถประสงคหลกของการวจย เพอศกษาผลของการเสรมสรางพลงอำนาจ แบบกลมตอพฤตกรรมการดแลเทาและคณภาพ ชวตในผเปนเบาหวานชนดท2ทมแผลทเทา วตถประสงครองของการวจย 1. เพอเปรยบเทยบคะแนนพฤตกรรมการดแล เทาของผเปนเบาหวานชนดท2ทมแผลทเทากอน และหลงเขารวมโปรแกรมการเสรมสรางพลงอำนาจ แบบกลม

2. เพอเปรยบเทยบคณภาพชวตของผ เปน เบาหวาน ชนดท 2 ทมแผลทเทา กอนและหลงเขา รวมโปรแกรมการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมสมมตฐาน 1. กลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมจะมคะแนนเฉลยพฤตกรรม การดแลเทาสงกวากอนไดรบการทดลอง 2. กลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมจะมคะแนนเฉลยพฤตกรรม การดแลเทาสงกวากลมผเปนเบาหวานชนดท 2 ทม แผลทเทาทไดรบการพยาบาลตามปกต 3. กลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมจะมคณภาพชวตสงกวา กอนไดรบการทดลอง 4. กลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมจะมคณภาพชวตสงกวา กลมผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทา ทไดรบ การพยาบาลตามปกต ขอบเขตการวจย การวจยนเปนการวจยแบบกงทดลอง (quasi- experimental research) ชนดสองกลมทดสอบกอน หลง เพอศกษาผลของการเสรมสรางพลงอำนาจ แบบกลมตอพฤตกรรมการดแลเทาและคณภาพชวต ในผเปนเบาหวานชนดท2 ทมแผลทเทาโรงพยาบาล บานโฮง จงหวดลำพน ทำการศกษาระหวางเดอน สงหาคมพ.ศ.2554ถงเดอนมกราคมพ.ศ.2555 กรอบแนวคด การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของ การเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมตอพฤตกรรม การดแลเทาและคณภาพชวตในผเปนเบาหวานชนด ท 2 ทมแผลทเทา โรงพยาบาลบานโฮง จงหวด ลำพน ซงผวจยสรางโปรแกรมโดยองกรอบแนวคด การใชกระบวนการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ตามแนวคดของกบสน(9) ซงเปนการปรบเปลยนวธ คด ความตระหนก การเรยนรและ ตดสนใจดวย

12-1220(085-098).indd 88 9/13/12 4:36:12 PM



ตนเอง ประกอบดวย 4 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 การคนพบสภาพการณจรง (discovering reality) ข นตอนท 2 การสะทอนคดอยางมวจารณญาณ (criticalreflection)ขนตอนท3การตดสนใจเลอกวธ ปฏบตกจกรรมทเหมาะสม(takingchange)ขนตอนท 4 การคงไวซงการปฏบตทมประสทธภาพ (holding on) โดยโปรแกรมการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ตอพฤตกรรมการดแลเทาและคณภาพชวตในผเปน เบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทาน ประกอบดวย กจกรรม การใหความรและขอมลดานการดแลเทา และแผลทเทา การสรางประสบการณดแลเทาและ แผลทเทาทถกตอง วธการปองกนและฝกปฏบต ไมใหเกดแผลทเทาซำ ซงใชระยะเวลาในการเสรม สรางพลงอำนาจจำนวน4ครงๆละ2ชวโมงเพอ ลดอตราการถกตดเทาและคาใชจายในการรกษา แผลทเทา อนจะสงผลใหผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทามคณภาพชวตทดขน ลกษณะงานวจยนเปนการวจยแบบกงทดลอง (quasi-experimental research) ชนดสองกลม ทดสอบกอนหลง กลมตวอยางคอผเปนเบาหวานทมาใชบรการ ในคลนกเบาหวาน งานผ ปวยนอก โรงพยาบาล บานโฮง จงหวดลำพน ในระหวางเดอนสงหาคม พ.ศ. 2554 ถงเดอนมกราคม พ.ศ. 2555 โดย กำหนดคณสมบตของกลมตวอยางดงน 1) ไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวาน ชนด ท2 2) มประวตมแผลทเทา 3) เปนผ มคะแนนรบร พลงอำนาจนอยกวา รอยละ 50 ของคะแนนตามแบบประเมนการรบร พลงอำนาจในผปวยเบาหวานทสรางโดยผวจย 4) มความยนดทเขารวมการศกษาครงน 5) เปนผทมสตสมปชญญะสมบรณ สามารถ สอสารได กลมตวอยางในการวจยครงน ผวจยสมดวยวธ จบฉลากจากรายชอผเปนเบาหวานทมแผลทเทา ซงมาใชบรการในคลนกเบาหวานและมคณสมบต

ตามทกำหนดวนละ5คนโดย10คนแรกเปนกลม ควบคมและ10คนหลงเปนกลมทดลอง กลมทดลองจะไดเขาโปรแกรมการเสรมสราง พลงอำนาจแบบกลม โดยมการดำเนนการเปน 4 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 การคนพบสภาพการณ จรง ข นตอนท 2 การสะทอนความคดอยางม วจารณญาณ ขนตอนท 3 การตดสนใจเลอกวธ ปฏบตทเหมาะสมกบตนเอง และขนตอนท 4 การ คงไวซงการปฏบตทมประสทธภาพ โดยแบงการ ดำเนนกจกรรมเปน4ครงๆละ2ชวโมงดงตอไปน กจกรรมครงท 1ดำเนนการภายใน1สปดาห ใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง เปนการดำเนนการใน ขนตอนท 1 และ 2 ของการเสรมสรางพลงอำนาจ คอ การคนพบสภาพการณจรง และการสะทอนคด อยางมวจารณญาณ โดยมวตถประสงค เพอสราง ความตระหนกถงปญหาและความตองการการดแล ตนเอง เกดความเขาใจในสถานการณปญหาของ ตนเอง สามารถประเมนความสามารถในการดแล เทาและแผลทเทาของตนเอง และสาเหตของขอจำกด ในการปฏบต ผลทคาดวาจะไดรบคอ กลมตวอยาง แตละคนสามารถบอกและบนทกสงทตนเองสามารถ ปฏบตไดตามแนวปฏบตเพอปองกนการเกดแผล ท เท า และการดแลเมอเก ดแผลท เท าในผ เปน เบาหวาน กจกรรมครงท 2 ดำเนนการในสปดาหท 2 เปนการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ในขนตอน ท 3 คอ การตดสนใจเลอกวธปฏบตทเหมาะสมกบ ตนเองใชเวลาประมาณ1-2ชวโมงมวตถประสงค เพอใหกลมตวอยางสามารถตดสนใจ เกยวกบวธ การดแลเทาและแผลทเทาทเหมาะสม กจกรรม ประกอบดวย การกระต นใหม การตดตามและ ประเมนผลตนเองอยางตอเนองการอภปรายปญหา รวมกน การรวมมอในการหาทางเลอกในการดแล เทาและสงเสรมการมสวนรวมในการตดสนใจผลท คาดวาจะไดรบ คอ กลมตวอยางมการทบทวน ไตรตรอง เกดการตดสนใจเกยวกบการการดแลเทา และแผลทเทา และแสดงออกถงความมงมนทจะ

12-1220(085-098).indd 89 9/13/12 4:36:12 PM



ปฏบตอยางสมำเสมอ กจกรรมครงท 3 ดำเนนการในสปดาหท 6 และสปดาหท 16ใชเวลา1-2ชวโมงเปนการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลม ในขนตอนท 4 การคงไว ซงการปฏบตอยางมประสทธภาพ มวตถประสงค เพอตดตามประเมนปญหาและอปสรรค รวมกน แกไขปญหา ใหมการแลกเปลยนประสบการณใน การดแลเทาและแผลทเทาใหตอเนองสมำเสมอและ มประสทธภาพ เสรมสรางความมนใจในการปฏบต พรอมกบการตดตามเยยมบานครงท 1 ผลทคาดวา จะไดรบ คอ กลมตวอยางมการปฏบตการดแล ตนเองอยางตอเนอง สามารถแกไขปญหาและ อปสรรคระหวางการปฏบตได กจกรรมครงท 4 ดำเนนการในสปดาหท 24 เปนการตดตามเยยมบานครงท 2 เพอประเมนผล การปฏบตเกยวกบการดแลเทาและแผลทเทาและ ในวนสดทายนดกลมตวอยางเขากลมทโรงพยาบาล ใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง เปนการสรปและการ ประเมนผล มวตถประสงคคอ ประเมนผล และ ประเมนกระบวนการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม รวมกน ผลทคาดวาจะไดรบคอ ไดทราบผลของ พฤตกรรมการดแลเทาและแผลทเทา ตลอดจน คณภาพชวตทเกดขนหลงเขารวมโครงการศกษาใน ครงน เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนม 3 ประเภท ไดแก 1. เครองมอการคดกรองผปวยเบาหวาน 2. เครองมอทใชในการทดลอง 3. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 1. เครองมอการคดกรองผปวยเบาหวาน คอ แบบประเมนการรบรพลงอำนาจของผปวยเบาหวาน ดดแปลงจากแบบประเมนของพนารตน เจนจบ (10)

ตามแนวคดของกบสน(9)แบบประเมนนประกอบดวย 4ดานๆละ6ขอรวม24ขอคอการรสกถงความ สำเรจในสถานการณตนเองการพฒนาตนเองความ

พอใจในตนเองและมเปาหมายและความหมายในชวต คะแนนทไดจากแบบวดมคาตงแต 0-98 คะแนน คะแนนยงสงยงมการรบรพลงอำนาจในตนเองมาก คะแนนตำกวารอยละ 50 (ตำกวา 48 คะแนน) แสดงถงการรบรพลงอำนาจในตนเองตำซงไดนำไป ทดสอบความเชอมนกบผ เปนเบาหวานในอำเภอ บานโฮง จงหวดลำพน ทมลกษณะคลายกบกลม ตวอยางจำนวน 10 ราย ไดคาสมประสทธอลฟา ของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) เทากบ.91 2. เครองมอทใชในการทดลองไดแกโปรแกรม การเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมในผเปนเบาหวาน ชนดท 2 ทมแผลทเทา ซงผ วจยประยกตมาจาก กระบวนการเสรมสรางพลงอำนาจทพฒนาโดย กบสน(9)ประกอบดวย4ขนตอนไดแกการคนพบ สภาพการณจรง การสะทอนคดอยางมวจารณญาณ การตดสนใจเลอกวธปฏบตทเหมาะสมกบตนเอง และการคงไวซงการปฏบตทมประสทธภาพ ซงได ผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหา (content validity) จากผเชยวชาญและดำเนนการแกไขตาม คำแนะนำ 3. เครองมอทใช ในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย สวนท 1แบบบนทกขอมลสวนบคคลไดแก อาย เพศ สถานภาพสมรส ทอย การศกษา อาชพ รายได ระยะเวลาการสบ/เลกบหร ประวตการเคยม แผลทเทาหรอการเกดแผลทเทาระยะเวลาการมแผล ทเทาครงปจจบน การเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ดวยเรองแผลทเทาและการไดรบคำแนะนำในการ ดแลเทา สวนท 2 แบบสอบถามพฤตกรรมการดแล เทาของผ เปนเบาหวาน ผ ศกษาใชแบบสอบถาม พฤตกรรมการดแลเทาของผปวยเบาหวานทพฒนา ขนโดยลำยองทบทมศร (11) มคาดชนความตรงตาม เนอหาเทากบ .92มขอคำถามทงหมด20 ขอ โดย แบงเปน 5 ดาน ไดแก ดานการดแลรกษาความ สะอาดของผวหนง 2 ขอ ดานการตรวจเทาเพอ คนหาความผดปกต 1 ขอ ดานการปองกนการเกด

12-1220(085-098).indd 90 9/13/12 4:36:12 PM



แผลทเทา10 ขอดานการสงเสรมการไหลเวยนเลอด บรเวณเทา 4 ขอ และดานการดแลรกษาบาดแผล 3 ขอ ลกษณะแบบคำถามเปนขอความทบงบอกถง การดแลเทา ทงทถกตองและไมถกตอง เปนคำถาม ปลายปดมอย5ระดบคอขอความทมความหมาย เชงบวกใหคะแนน ดงน ไมตรงกบตวทานเลย ให 1 คะแนน ตรงกบตวทานเลกนอย ให 2 คะแนน ตรงกบตวทานปานกลางให3คะแนนตรงกบทาน คอนขางมาก ให 4 คะแนน ตรงกบตวทานเปน อยางยง ให 5 คะแนน ถาขอความมความหมาย เชงลบ จะใหคะแนนกลบกนกบความหมายเชงบวก คะแนนรวมทงหมดเทากบ 100 คะแนน คะแนนสง หมายถงมพฤตกรรมการดแลเทาดสวนคะแนนตำ หมายถงมพฤตกรรมการดแลเทาไมด นำไปหา ความเชอมนกบผเปนเบาหวาน ทมลกษณะคลาย กบกลมตวอยางจำนวน 10 ราย ไดคาสมประสทธ อลฟาของครอนบาค(Cronbach’salphacoefficient) เทากบ.87 สวนท 3 แบบวดดรรชนคณภาพชวต เปน เครองมอในการวดคณภาพชวตเฉพาะโรคสำหรบ ผปวยเบาหวาน Diabetes-39 (D-39) ฉบบภาษา ไทยซงกรรณการ สงรกษา (12) แปลมาจากแบบวด Diabetes-39 ของ Gregory Boyer แบบวดน ประกอบดวยคำถาม39ขอ แบงเปน 5มตยอยๆ ดงน มตการควบคมเบาหวาน (Diabetes Control: DC) มคำถาม 12 ขอ มตความวตกกงวล (Anxiety andworry:AW)มคำถาม4ขอมตภาระทางสงคม (socialburden:SB)มคำถาม5ขอมตเพศสมพนธ (SexualFunctioning:SF)มคำถาม3ขอมตความ มเรยวแรงและความกระปรกระเปรา (Energy and Mobility: EM) มคำถาม 15 ขอ ลกษณะการตอบ แตละขอเปนมาตราสวนประมาณคาเชงเสนตรง (Linear analogue scale) มตวเลขกำกบคาคะแนน บนเสนตรงอยในชวง0–100คะแนนคะแนนทสงใน แบบวดนหมายถงคณภาพชวตไมดหรอโรคเบาหวาน มผลกระทบตอคณภาพชว ตสง ผ ปวยจะเปนผ ประมาณคาตามการรบรของตนเอง นำไปหาความ เชอมนกบผเปนเบาหวานในอำเภอบานโฮงจงหวด

ลำพน ทมลกษณะคลายกบกลมตวอยางจำนวน 10 ราย ไดคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’salphacoefficient)เทากบ.92 วธเกบรวบรวมขอมล การศกษาครงนเปนการศกษาการเสรมสราง พลงอำนาจแบบกลมในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทม แผลทเทา โดยอาศยความรวมมอกนระหวางผวจย กบกลมตวอยาง ดำเนนกจกรรมตามแนวคดของ กบสน9 ขนเตรยมการมดงน 1. เสนอโครงการวจยตอ ผ อำนวยการและ หวหนาพยาบาล โรงพยาบาลบานโฮง และขออนญาต คณะกรรมการจรยธรรมของ โรงพยาบาลบานโฮง จงหวดลำพนกอนการเกบขอมล 2. เชญกลมตวอยางตามคณสมบตทกำหนด และจดกลมตวอยางเขาสกลมควบคมและกลม ทดลองตามวธทกำหนด 3. ผ วจยดำเนนการกบกลมตวอยางในกลม ควบคมดงน 3.1. ผวจยแนะนำตนเองอธบายวตถประสงค ของการวจย และขนตอนการเกบรวบรวมพรอมทง พทกษสทธของกลมตวอยาง ในการเขารวมการวจย ครงน 3.2 ผวจยอธบายวธกรอกขอมล ในแบบ บนทกขอมลสวนบคคลแบบสอบถามเรองพฤตกรรม การดแลเทา แบบวดดรรชนคณภาพชวต และวธ ตอบแบบสอบถาม ถามจนกลมควบคมเขาใจ แลว ใหกรอกขอมลและตอบแบบสอบถามในสปดาหท1 3.3 ผวจยใหกลมควบคมตอบแบบสอบถาม เรองพฤตกรรมการดแลเทา แบบวดดรรชนคณภาพ ชวตในสปดาหท24 4. ผ วจยดำเนนการกบกลมตวอยางในกลม ทดลองดงน 4.1 ผ ว จยดำเน นการเชนเด ยวกบข อ 3.1–3.3ในกลมควบคม 4.2 ผวจยใหความรเกยวกบโรคเบาหวาน การควบคมระดบนำตาลในเลอดและภาวะแทรกซอน

12-1220(085-098).indd 91 9/13/12 4:36:13 PM



ของโรคเบาหวานโดยเฉพาะการเกดแผลทเทา จาก สอการสอน คอ สอการสอนแบบอเลคทรอนกส ภาพโปสเตอรเกยวกบการเกดปญหาทเทาและ แผลทเทา และสมดบนทกเรองการดแลเทาในผปวย เบาหวานแกกลมทดลอง ใช เวลา 1-2 ชวโมง หลงจากนนนดหมายวนและเวลาในการพบกนใน 1สปดาหตอไป 4.3 ดำเนนกจกรรมตามแผนการทดลอง ของโปรแกรมการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมท กำหนดไว จนครบ 24 สปดาห จ งเกบข อมล พฤตกรรมการดแลเทาและคณภาพชวตของผเปน เบาหวานชนดท2ทมแผลทเทาหลงเขาโปรแกรม การวเคราะหขอมล 1. การวเคราะหขอมลทวไป โดยใชสถตเชง พรรณนาหาจำนวนรอยละคาเฉลยและคาเบยงเบน มาตรฐาน เสนอผลการวจยในรปตารางและการ บรรยาย 2. วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนพฤตกรรม การดแลเทา และคะแนนคณภาพชวตระหวางกอน และหลงการเขารวมการเสรมสรางพลงอำนาจแบบ

กลมโดยใชสถตPairedt-Testonetailedเนองจาก หลงจากทดสอบการแจกแจงของกลมตวอยางเปน โคงปกต ผลการวจย การวจยครงนพบวาตวแปรตามของกลมทดลอง และกลมควบคมไมแตกตางกน โดยท ง 2 กลม สวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย คดเปน รอยละ80และ70ตามลำดบกลมทดลองสวนใหญ มอายอยในชวง 56-60 ป และ 61-65 ป โดยทง 2 ชวงอาย คดเปนรอยละ 40 (range = 49-64, =58.50,SD=4.72)สำหรบกลมควบคมสวนใหญ มอายอยในชวง61-65ปคดเปนรอยละ50(range =50-64, =59.50,SD=3.91)ตามลำดบและ กลมทดลองสวนใหญมระยะเวลาในการเกดแผลท เทาครงปจจบนอยในชวง 7-12 เดอนและ 13-18 เดอนคดเปนรอยละ40(range=2-18, =10.7, SD=4.49)สวนกลมควบคมมระยะเวลาในการเกด แผลทเทาครงปจจบนอยในชวง7-12เดอน(range =0-18, = 10.1, SD=4.20)ดงแสดงในตาราง ท1

ตารางท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคลของกลมทดลองและกลมควบคม

ขอมลสวนบคคล กลมทดลอง (n=10) กลมควบคม (n=10)

จำนวน (รอยละ) จำนวน (รอยละ)

เพศ

ชาย 2(20) 3(30)

หญง 8(80) 7(70)

อาย (ป)

46-50 1(10) -(-)

51-55 1(10) 2(20)

56-60 4(40) 3(30)

61-65 4(40) 5(50)

Range 49-64 50-64

(SD) 58.50(4.72) 59.50(3.91)

12-1220(085-098).indd 92 9/13/12 4:36:13 PM



ตารางท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคลของกลมทดลองและกลมควบคม(ตอ)

ขอมลสวนบคคล กลมทดลอง (n=10) กลมควบคม (n=10)

จำนวน (รอยละ) จำนวน (รอยละ)

ระดบการศกษา

ไมไดรบการศกษา 6(60) 7(70)

ประถมศกษา 3(30) 3(30)

มธยมตน 1(10) -(-)

อาชพ

เกษตรกร 3(30) 4(40)

คาขาย 1(10) 1(10)

รบจาง 3(30) 2(20)

แมบาน 2(20) 2(20)

อนๆ/ไมมอาชพ 1(10) 1(10)

สถานภาพสมรส

โสด 1(10) 1(10)

สมรส 7(70) 8(80)

หมาย 2(20) 1(10)

ระยะเวลาในการเกดแผลทเทา

ครงปจจบน (เดอน)

6เดอนลงมา 5(50) 5(50)

7–12เดอน 4(40) 5(50)

13–18เดอน 4(40) 3(30)

Range 2-18 0-18

(SD) 10.7(4.49) 10.1(4.20)

ระดบนำตาลในเลอด ครงปจจบน

131–180mg/dl 4(40) 3(30)

มากกวา180mg/dl 6(60) 7(70)

Range 159-193 163-195

(SD) 180.1(11.86) 181(9.19)

ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรม การดแลเทาหลงการทดลองระหวางกลมทดลอง ( = 79.90, SD = 9.96) และกลมควบคม ( = 49.10, SD = 5.64) พบวามความแตกตางกนทาง

สถต(p=0.021)สวนผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลย พฤตกรรมการดแลเทาของกลมทดลองระหวางกอน ทดลอง ( = 48.60, SD= 4.10) และหลงทดลอง ( =79.90,SD=9.96)พบวามความแตกตางกน

12-1220(085-098).indd 93 9/13/12 4:36:14 PM



อยางมนยสำคญทางสถต (p = 0.016) แสดงให เหนวาหลงทดลอง กลมทดลองมคะแนนเฉลย

พฤตกรรมการดแลเทาสงกวากอนการทดลอง ดง แสดงในตารางท2

ตารางท 2 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลเทาระหวางกลมทดลองและกลมควบคมและ เปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลเทากอนทดลองและหลงทดลอง(N=20)

พฤตกรรมการดแลเทา กอนทดลอง หลงทดลอง

t p-value SD SD

กลมทดลอง(N=10) 48.60 4.10 79.90 9.96 1.673 0.016

กลมควบคม(N=10) 49.30 4.72 49.10 5.64 0.742 0.583

p-value 0.659 0.021

*p<.05

ตารางท 3 ผลการเปรยบเทยบคณภาพชวตระหวางกลมทดลองและกลมควบคมและเปรยบเทยบคะแนน เฉลยคณภาพชวตกอนทดลองและหลงทดลอง(N=20)

คณภาพชวต กอนทดลอง หลงทดลอง

t p-value SD SD

กลมตวอยาง(N=10) 43.45 5.44 23.12 3.03 1.273 0.032

กลมควบคม(N=10) 45.18 6.15 44.59 2.65 0.857 0.49

p-value 0.355 0.038 *p<.05

ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยคณภาพชวตหลงการทดลอง ระหวางกลมทดลอง ( = 23.12, SD=3.03)และกลมควบคม( =44.59,SD=2.65) พบวามความแตกตางกนทางสถต (p = 0.038) สวนผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยคณภาพชวต ของกลมทดลอง ระหวางกอนทดลอง ( = 43.45,

SD=5.44)และหลงทดลอง( =23.12,SD=3.03) พบวามความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต (p = 0.032) แสดงใหเหนวา หลงการทดลองกลม ทดลองรบรวามคณภาพชวตดกวากอนการทดลอง ดงแสดงในตารางท3

การอภปรายผลการวจย กลมทดลองทเขารวมโปรแกรมการเสรมสราง พลงอำนาจแบบกลม มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการ ดแลเทาสงกวากอนทดลอง เปนไปตามสมมตฐาน การวจยการทกลมทดลองมคะแนนเฉลยพฤตกรรม การดแลเทาสงขนนนอธบายไดวาวธการเสรมสราง พลงอำนาจตามแนวคดของกบสน(9)โดยทมผวจยได

นำมาประยกตใชพฒนาโปรแกรมทกำหนดไว ซง เปนการปรบเปลยนวธคดความตระหนกการเรยนร และตดสนใจดวยตนเองประกอบดวย4ขนตอนคอ ขนตอนท1การคนพบสภาพการณจรง(discovering reality)ขนตอนท2การสะทอนคดอยางมวจารณญาณ (criticalreflection)ขนตอนท3การตดสนใจเลอกวธ

12-1220(085-098).indd 94 9/13/12 4:36:14 PM



ปฏบตกจกรรมทเหมาะสม(takingchange)ขนตอน ท 4 การคงไวซงการปฏบตทมประสทธภาพ (holding on) หลงจากทกลมทดลองไดเขารวมโปรแกรมการ เสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ทำใหไดรบความร และขอมลดานการดแลเทาและแผลทเทาซงเปน ประโยชนแกการปฏบต ในการปองกนไมใหเกดแผล ทเทาซำ อกทงการสรางประสบการณการดแลเทา และแผลทเทาอยางถกตองทำใหเกดการปรบเปลยน พฤตกรรมการดแลเทาอยางเหมาะสม มการแลก เปลยนประสบการณในการดแลเทาและแผลทเทา ภายในกลมอยางตอเนองสมำเสมอและมประสทธภาพ กลมทดลองเกดความมนใจในการดแลเทาและแผล ทเทาของตนเองผลการศกษานสอดคลองกบงานวจย ของเพญนภา สตาคำ (13) ไดศกษาผลของโปรแกรม การเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ตอพฤตกรรม การดมแอลกอฮอลของผดมแอลกอฮอลแบบเสยง โรงพยาบาลจอมทองจงหวดเชยงใหมปพ.ศ.2550 โดยคะแนนพฤตกรรมการดมแอลกอฮอลของผดม แอลกอฮอลแบบเสยง ระหวางกลมทดลองและกลม ควบคมหลงเขารวมโปรแกรมการเสรมสรางพลง อำนาจแบบกลม คะแนนของพฤตกรรมการดม แอลกอฮอลของผดมแอลกอฮอลแบบเสยงหลงเขา รวมโปรแกรมการ เสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ของกลมทดลองมคะแนนตำกวากลมควบคม เชน เดยวกบงานวจยของบษกรออนโนน(14) ศกษาผลของ การเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลมตอความสามารถ ในการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน โรงพยาบาล สวรรคประชารกษจงหวดนครสวรรคปพ.ศ.2547 พบวากระบวนการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ทำใหความสามารถในการดแลตนเองของผ ปวย เบาหวานเพมขน กลมทดลองทเขารวมโปรแกรมการเสรมสราง พลงอำนาจแบบกลมมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการ ดแลเทาสงกวากลมผเปนเบาหวานชนดท2ทมแผล ทเทา ทไดรบการพยาบาลตามปกต เปนไปตาม สมมตฐานการวจย เนองจากกลมทดลองทมแผล เร อรงบางรายมารกษาประมาณ 1 ป แผลทเทา ยงไมหายทำใหมความรสกเบอหนาย ทอแท คดวา

ปลอยไปตามเวรกรรม ไมคอยสนใจดแลแผลทเทา ของตนเอง ทำใหเกดแผลเรอรงและมคะแนนรบร พลงอำนาจนอยกวารอยละ 50 หลงจากเขารวม โปรแกรมการเสรมสรางพลงอำนาจแบบกลม ทำให เกดความเขาใจกบการเกดแผลทเทาหรอสถานการณ ทยงยากในขณะดแลเทาของตนเอง สามารถทจะ แกไขปญหาเกยวกบการดแลเทาและแผลทเทาได มความรเพมเตมเกยวกบการดแลเทาและแผลทเทา รวมถงการดแลตนเอง อกทงยงคนหาวธการใหมๆ มาใชในการดแลเทาและแผลทเทา และมทางเลอก ในการปฏบตการดแลเทาและแผลทเทา สามารถ แกไขปญหาทเทาไดอยางมประสทธภาพมากขน นอกจากนกลมตวอยางยงเกดความรสกวา การเกด แผลทเทาของตวเองไมไดเปนภาระของคนอน แต ประสบการณมแผลทเทาของตวเองสามารถเปน ประโยชนตอผ อนได สอดคลองกบงานวจยของ ลำยอง ทบทมศร (11) ซงศกษาผลของการสนบสนน ดานขอมลและดานอารมณตอพฤตกรรมการดแล เทาของผปวยเบาหวานชนดไมพงอนซลน พบวา พฤตกรรมการดแลเทาของผปวยเบาหวานทดขน ม ความสามรถในการดแลเทาไดอยางเหมาะสม และ มประสทธภาพอยางตอเนอง มาจากการไดรบการ สนบสนนดานขอมลและอารมณจากการนำทฤษฏ มาประยกตใชในการปฏบตการพยาบาล กลมทดลองทเขารวมโปรแกรมการเสรมสราง พลงอำนาจแบบกลม มคณภาพชวตสงกวากอนได รบการทดลองและสงกวากลมควบคม เปนไปตามสมมตฐานการวจย โดยการเขารวมโปรแกรมทำใหกลมทดลองมคณภาพชวตเพมมากขนสอดคลองกบ งานวจยของเสกสรรหบแกวและวงศาเลาหศรวงศ(15)

ศกษาคณภาพชวตของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 อำเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ ป พ.ศ. 2553 พบวาผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ตองมการดแล ตนเองอยางตอเนอง ซงหากผ ปวยสามารถดแล ตนเองและจดการกบปญหาดานสขภาพของตนเอง ได จะมคณภาพชวตทดข นดวย ทงนการตดตาม ระดบคณภาพชวตตองมการตดตามในระยะยาว อยางตอเนองดวยเชนกน

12-1220(085-098).indd 95 9/13/12 4:36:15 PM



ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไปใช 1. สามารถนำโปรแกรมการเสรมสรางพลง อำนาจแบบกลมในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผล ทเทา ไปใชในผเปนเบาหวานชนดท 2 ทมแผลทเทา ซงมลกษณะคลายกลมตวอยางได 2. จากการตอบแบบวดดรรชนคณภาพชวต ในมตเพศสมพนธ ซงเปนมตทกลมตวอยางใหคะแนน นอยทสดอาจเนองมาจากเปนเรองละเอยดออนจงตองใหความสำคญการเกบขอมลในสวนน ขอเสนอแนะในการทำวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาและตดตามประเมนผล ระยะยาว เพอประเมนคณภาพชวตของผลการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมในผเปนเบาหวานชนดท2 ทมแผลทเทาในกลมตวอยางตอไป 2. การศ กษาคร งน จำนวนกลมตวอยาง คอนขางนอย เนองจากระยะเวลาในการเกบขอมล มจำกด ดงนนในการศกษาครงตอไปควรเพมระยะ เวลาและจำนวนกลมตวอยางใหมากขน กตตกรรมประกาศ การวจยคร งน สำเรจไดดวยความกรณาจาก นายแพทยคะนองถนอมสตยผอำนวยการโรงพยาบาล บานโฮงจงหวดลำพนผชวยศาสตราจารยดร.พกล นนทชยพนธและ ผชวยศาสตราจารย ดร.ประทม สรอยวงค คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย เชยงใหม ทใหคำปรกษา ทางดานวชาการ ขนตอน ในการศกษาวจย ความสมบรณในเชงว ชาการ อนเปนประโยชนในการศกษาครงนเปนอยางยง ขอ ขอบคณ คณไพบลย วงศใหญ ผจดการสำนกงาน สมาคมฯ ทใหความชวยเหลอเปนอยางด ทายสดน ขอขอบคณผเปนเบาหวานทใหความรวมมอ การ วจยคร งน ไดรบการสนบสนนทนวจยจากสมาคม ศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข จงขอขอบคณ ทกทานมาณโอกาสน

เอกสารอางอง1. Shaw,J.E.,Sicree,R.A.,Zimmet,P.Z.Global

estimatesoftheprevalenceofdiabetesfor 2010 and 2030. Diabetes Research and ClinicalPractice2010;87:4-14.

2. กลมส ง เสรมสนบสนนวชาการ สำนก โรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวง สาธารณสข. รายงานประจำป 2550. กรงเทพมหานคร:สำนกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะห ทหารผานศก ในพระ- บรมราชปถมภ;2551.

3. Candrilli,S.D.,Davis,K.L.,Kan,H.J.,Lucero, M.A&Rousculp,M.D.Prevalenceandthe associatedburdenofillnessofsymptomsof diabeticperipheralneuropathyanddiabetic retinopathy. Journal of Diabetes and Its Complications2007;21:306-14.

4. AmericanDiabetesAssociation. Standards ofMedicalCareinDiabetes-2010.Diabetes Care2010;33(1):S11-S61.

5. งานเวชระเบยน โรงพยาบาลบานโฮง . คลนกเบาหวานโรงพยาบาลบานโฮง2554. ลำพน:โรงพยาบาลบานโฮง;2554.

6. เยาวภาพรเวยง.สรปผลการดำเนนงานการ พฒนาระบบการด แลผ ป วย เบาหวาน เครอขายชมชนบานโฮง. รายงานประจำป งานโรคไมตดตอเรอรง 2554. ลำพน: โรงพยาบาลบานโฮง;2554.

7. Registered Nurses, association of Ontario. Reducing foot complications for people with Diabetess [Internet]. 2004 [Cited in October 19, 2008]. Available from http://www.guideline.gov/about/inclusion.aspx

8. เฉลาศรเสงยม.แนวปฏบตการพยาบาลเพอ ปองกนการเกดแผลทเทา และการดแลเมอ เกดแผลในผปวยเบาหวาน โดยใชหลกฐาน เชงประจกษ . กรงเทพฯ: โรงพยาบาล จฬาลงกรณ.2548

12-1220(085-098).indd 96 9/13/12 4:36:15 PM



9. Gibson,C.H.A.ConceptAnalysisofEm-powerment. Journal of Advanced Nursing 1991;16:354-61.

10. นารตนเจนจบ.การเสรมสรางพลงอำนาจใน ผปวยโรคขออกเสบรมาตอยด (วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต) . เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม;2542.

11. ลำยองทบทมศร. ผลของการสนบสนนดาน ขอมลและอารมณตอพฤตกรรมการดแลเทา ของผปวยเบาหวานชนดไมพงอนซลน(วทยา นพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต). เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม;2541.

12. กรรณการสงรกษา.การพฒนาแบบวดคณภาพ ชวตสำหรบผปวยเบาหวาน Diabetes-3 ฉบบ ภาษาไทย. สงขลานครนทรเวชสาร 2551;27(1):35-49.

13. เพญนภาสตาคำ.ผลของโปรแกรมการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมตอพฤตกรรมการ ดมแอลกอฮอลของผดมแอลกอฮอลแบบ เสยง (วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตร มหาบณฑต).เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม; 2550.

14. บษกร ออนโนน. ผลของโปรแกรมการเสรม สรางพลงอำนาจแบบกลมตอความสามารถ ในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน(วทยา นพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต). เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม;2547

15. เสกสรร หบแกว และ วงศา เลาหศรวงศ. คณภาพชวตของผปวยโรคเบาหวานชนดท2 อำเภอกฉนารายณจงหวดกาฬสนธปพ.ศ. 2553. วารสารวจยและพฒนาระบบสขภาพ 2554;22:23-36.

12-1220(085-098).indd 97 9/13/12 4:36:15 PM



บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาการมสวนรวมของชมชนเพอพฒนา ตลาดสดใหบรรลเกณฑ ตลาดสดนาซอ โดยใชกระบวนการมสวนรวมมการดำเนนการ 4 ขนตอน พบวา 1. ขนเตรยมการ จากการสนทนากลมพบปญหาเกยวกบตลาด เชน ความสะอาด ขาดความรวมมอจากองคกร ภายนอกและใหมการดำเนนการเปนตลาดสดนาซอตามความตองการของลกคา ผจำหนายสนคา อาสาสมคร สาธารณสขและคณะกรรมการตลาด เพอใหสอดคลองกบวถชวตวฒนธรรมและชมชนโดยใชแนวทางตลาดสด นาซอของกรมอนามยรวมดวย จากผลการสมภาษณเชงลกแนวทางการดำเนนเพอใหตลาดสดนาซอคอ ตลาด สะอาดสนคาสดปลอดภย ผจำหนายสนคาพดจาสภาพ ไมโกงตาชง ราคาเปนกนเอง มการตรวจสอบคณภาพ สนคาและตองการมสวนรวมในการพฒนาตลาดสด 2.ขนดำเนนการ มการกำหนดแผนปฏบตการ และมการ ปฏบตกจกรรมตามแผนดงน 1) ประชาสมพนธและเผยแพรผลการดำเนนงานโครงการตลาดสดนาซอทางเสยง ตามสายทมในตลาดและวทยชมชน2) โครงการพฒนาศกยภาพผประกอบการในตลาดสดกอบกาญจน ในการให บรการ ทมคณภาพ มการบรการดวยความเตมใจ สนคามคณภาพสะอาดไดมาตรฐาน 3) โครงการศกษาดงาน พฒนาศกยภาพการดำเนนงานตลาดสดนาซอของคณะกรรมการตลาดสด 4) ประเมนโครงการตลาดสดนาซอเพอสรางความเขาใจอนดระหวางกรรมการกบผจำหนายและสนบสนนสงเสรมการพฒนาตลาดและรบทราบ ปญหา3.ขนสรปผลการศกษาผรบผดชอบกจกรรมดำเนนงานตามขนตอนทกำหนดและนำผลการดำเนนงานมา ประเมนผลและปรบแผนการดำเนนงาน 4. ขนประเมนผล การดำเนนกจกรรมและสรปบทเรยนทไดจากการ พฒนา ผลการดำเนนการวจยนไดมการพฒนาการมสวนรวมจากบคคลทเกยวของคอ เจาของตลาด กรรมการ ตลาด เจาหนาทสาธารณสขและเทศบาล ผบรโภค อาสาสมครธารณสข และทมผวจย ทำใหเกดผลลพธของ การพฒนาคอ มความกาวหนาใน ดานสขาภบาลสงแวดลอม ดานความปลอดภยอาหาร และดานการคมครอง ผบรโภคและการพฒนาตลาดสดนาซอจะตองคำนงถงวฒนธรรม วถการดำเนนชวตของชมชน โดยใหตลาดเปน สวนหนงของชมชน

คำสำคญ การพฒนาการมสวนรวมของชมชน,ตลาดสดนาซอ

การพฒนาการมสวนรวมของชมชนเพอพฒนาตลาดสด ตามเกณฑมาตรฐานตลาดสดนาซอ

: กรณศกษาตลาดสดกอบกาญจน ต.ตลาด อ.เมอง จ. สราษฎรธาน

อตญาณ ศรเกษตรน* นงเยาว ชยทอง*

ชลพร เอกรตน* บปผา กตตพพฒน**

*วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสราษฎรธาน **โรงพยาบาลสราษฎรธาน

12-1220(085-098).indd 98 9/13/12 4:36:15 PM



Abstract The purpose of this participatory action research was to encourage the participation of the community for developing markets to achieve the criteria set for a healthy fresh market. This was achieved by emphasizing participation between health officials, village health volunteers, operators in the market, the market’s committee and the general public. The results of the study are as follows. 1. Preparation Stage. This stage of the study explored problems in the operation of markets from the perspective of market focus groups comprising health officials, village health volunteers, operators in the market, market’s committee and the public. The physical problem identified was cleaning, participation of outside organizations which needed cooperation from them. There should be agencies or organizations associated with this focus group. It should be concluded that the markets will likely buy into the needs of customers, including health volunteer distributors and the Board of Directors of the market so as to integrate to the ways of life, culture and community by using the marketing guidelines of the Department of Health. The second stage used the result from in-depth interviews of health volunteers, goods distributors and consumers. By using the results of observation to consider the guidelines for managing the market. The results identified the need for a cleaner market, fresher food, better safety, more politeness from merchants, cheaper prices, accurate panel weighting, better quality of products and the need for more participation in the development of the market. 2. Process Stage. The process stage set the plan for standard criteria marketing and to develop better participation through focus groups. The conclusion after developing the guidelines and operating plan were as follows: 1) Improving public relation and distribution of the marketing information by using the audio line in the market and community radio. 2) A project aimed at developing capacity of the operators in the market to provide a quality service, considerate services, quality standards and clean products. 3) A visiting study project for developing capacity of processing market through the committee of the market. 4) A Market Evaluation project to create better understanding between the committee and vendors to support and promote market development and to identify and acknowledge any problems. 3. Conclusion Stage. The conclusion stage recommended that responsible persons be appointed for implementing the steps and the results of the operations by those who had attended the advisory conference team to assess and adjust operational plans. Summary of results from the 4 projects. 1) That public relations

* Boromarajonani College of Nursing, Suratthani ** Suratthani Hospital

Atiya Sarakshetrin* Noungyou Chaithong* Chuleeporn Eakkarat*

Buppa Kitipipat**

The Development of Community Participation to Improve the Standard of a Healthy Fresh Market: A Case Study of Kobkhan Fresh Market,

Tambon Thalad, Amphor Muang Suratthani, Thailand

12-1220(099-112).indd 99 9/13/12 4:37:16 PM



activities and dissemination of the project’s healthy fresh market purchase by using the sound public relations line. 2) The project aimed at developing capacity of operators in the market to provide a quality service and considerate services, quality standards and clean products through role playing activities. 3) Visiting study projects for developing capacity of processing market by the committee of the market. To create development by applying an activity referred to as “Bun Road”. 4) To evaluate the project’s purchase markets. The teams are evaluated by observing and sharing the results of meetings looking at the need of management structure security. The need to add a device to monitor product quality, consumer protection and to improve the preparation of a price tags. 4. Evaluation Stage: The evaluation stage examined the results of the research and found that developing participation concerned people such as the owner of the market, the committee of the market, health officers, consumers, health volunteers and researcher teams. The results of development were to progressively improve a sanitary environment, food safety and consumer protection. It is suggested that there should be further development of other markets regardless of culture and the lifestyles of the communities. Key Words : The Development of Community Participation, Healthy Fresh Markets

บทนำ เมองไทยแขงแรงเปนแนวคดเชงยทธศาสตร ทกระทรวงสาธารณสขกำหนดจากแนวทางการ ดำเนนงานขององคการอนามยโลกขนเพอใชเปน แนวทางในการลดปจจยเสยงเชงพฤตกรรมสขภาพ และลดโรคท เปนปญหาสาธารณสขสำคญของ ประเทศ โดยกำหนดเปาหมายการดำเนนงานไว 5 ดาน คอ การออกกำลงกาย อาหาร การพฒนา อารมณการลดโรคอนามยสงแวดลอม(1) กรมอนามย กระทรงสาธารณสข และหนวย งานอนๆ ทเกยวของ ทงภายในและตางประเทศ จงรวมมอกนพฒนาตลาดสดทวประเทศโดยใช ยทธศาสตรการบรณการองคความรเทคโนโลย กฎเกณฑมาตรฐาน นโยบายทกดานทเกยวของ ม การประสานภารกจแผนงาน โครงการ เพอความ มงหวงเดยวกน คอ เพอกระตนผประกอบกจการ ตลาดสดทเขารวมโครงการ ใหเกดการพฒนาดาน สขาภบาลสงแวดลอมความปลอดพษความปลอดภย ของอาหาร และการคมครองผบรโภคอยางตอเนอง เพอสงเสรมใหเกดความรวมมอของภาคเครอขาย ในการพฒนาตลาดสดทวประเทศ และการรวม พลงสรางสขภาพอยางตอเนองเปนเอกภาพ เพอ

สรางกระแสความตนตวแกประชาชนและผบรโภค ในการสรางสขภาพ รจดเลอกจบจายสนคาใน สถานททสะอาด ไดมาตรฐานและซอสนคาท ปลอดภย(2) ซงสอดคลองกบนโยบายของกระทรวง สาธารณสข ไดกำหนดนโยบายเพอการสงเสรม สขภาพของผบรโภคซงไดกำหนดมาตรฐานตลาด สดนาซอ ไว3ดานคอดานสขาภบาลสงแวดลอม ดานความปลอดภยของอาหารและดานการคมครอง ผบรโภค(3)

ตลาดสดกอบกาญจนเปนตลาดสดทดำเนนการ โดยเอกชน ตงอยบนพนทชมชนหนาดาน ต.ตลาดอ.เมองจ.สราษฏรธานกอตงขนในพ.ศ2508รวม ระยะเวลาถงปจจบนพบวามอาย 44 ป การดำเนน การของตลาดดำเนนการผานคณะกรรมการ มการ พฒนาตลาดมาอยางตอเนองแตยงมปญหาอปสรรค ในการดำเนนการเชน การทำงานเปนทม มการ กำหนดทศทางการพฒนาแตขาดการจดทำแผนส การปฏบต การสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของ และขาดเวทการแลกเปลยนเรยนรจนกระทงกระทรวง สาธารณสขไดมกำหนดมาตรฐานตลาดสดนาซอ ตลาดสดกอบกาญจนกไดดำเนนการพฒนาตลาด ตามตวชวดดงกลาวเชนการปรบปรงดานกายภาพ

12-1220(099-112).indd 100 9/13/12 4:37:17 PM



พฒนาแผงจำหนายสนคาจากแผงชวคราวเปนแผง คอนกรต การกำหนดกฎ ระเบยบเพอใหผจำหนาย สนคาปฏบตในเรองของการรกษาความสะอาดแผง และบรเวณโดยรอบแตกยงมปญหาในเรองของทาง ระบายนำไมใหมนำขงแฉะเนองจากโครงสรางทาง กายภาพไดสรางมาเปนระยะเวลานานแลวพนบาง สวนไมไดระดบจงทำใหมนำขงแฉะ จะตองทำความ สะอาดอยเสมอ ดานการคมครองผบรโภค กมการ ดำเนนการใหมการอบรมเรองการตรวจสารปน เปอนในอาหาร แตยงขาดวสดอปกรณ และ ขาด การทบทวนทกษะการตรวจอยางตอเนอง จงยงไมม การจดใหมจดทดสอบสารปนเปอนทเปนอนตรายตอ สขภาพ6ชนด(ฟอรมาลนสารกนราสารบอแรกซ สารฟอกขาว ยาฆาแมลง และสารเรงเนอแดง) ทผ ซอหรอพอคาแมคาสามารถทดสอบไดดวยตนเอง ยงขาดการการจดทำตแสดงความคดเหน จดบอรด นทรรศการใหเปนปจจบน ดานความปลอดภย อาหารไดมการกำหนดใหมการจดวางอาหารในท ทมภาชนะรองรบ และยกสงจากพน แตกยงพบวา มผจำหนายสนคาบางรายไมไดดำเนนการ จากผล การประเมนขอทยงไมผานเกณฑพบวาการจะผาน เกณฑไดนนตองอาศยความรความเขาใจและจด มงหมายรวมกนโดยตองสรางความรวมมอจากหลาย ฝายเชนการตรวจสารปนเปอนการรบรองคณภาพ ของสนคาทตองไดรบความรวมมอทงจากเจาหนาท เทศบาลคณะกรรมการตลาดและผจำหนายสนคา การดำเนนการแกปญหาของตลาดยงคง ดำเนนการอยางตอเนอง โดยใชกระบวนการมสวน รวมของทกภาคสวนและจากการศกษาของอตญาณ ศรเกษตรน (4) พบวาการดำเนนการตามมาตรฐาน ตลาดสดนาซอหลงทไดรบการพฒนาคอ 1) การ วางและเกบสะสมสนคาประเภทอาหารสงจากพน ไมนอยกวา60ซม.2)การดกมลฝอยและบอดกไขมน กอนปลอยลงสแหลงนำสาธารณะหรอออกสสง แวดลอม 3) มการจดการควบคมปองกนสตวและ แมลงพาหะนำโรคไมใหรบกวนและกอความรำคาญ 4) กำลงดำเนนการใหมจดตรวจสอบสารปนเปอน ในอาหาร สวนดานทยงไมไดดำเนนการแตอยใน

แผนพฒนาของตลาด คอ การจดทำปายแสดงชอผ จำหนายและราคาสนคา การจดแบงโซนจำหนาย สนคา และการกอตงชมรมพอคาแมคาเพอการ พฒนาตลาด โดยคณะกรรมการตลาดใหขอมลวา เหตผลทยงไมสามารถพฒนาในเรองดงกลาวได เพราะมขอจำกดในเรองงบประมาณการดำเนนการ เนองจากตลาดเกบคาเชาแผงในราคาถกและยงขาด ความรวมมอจากผเกยวของ การทำงานของคณะ กรรมการตลาดยงไมเปนทมทเขมแขงในการผลก ดนนโยบายตาง ๆ จงไดกำหนดแนวทางการพฒนา โดยการขอความรวมมอจากหนวยงานภาครฐท เกยวของในการพฒนาการทำงานเปนทมของคณะ กรรมการการจดตงชมรมพอคาแมคาและการเปน ผประเมนตลาดอยางตอเนองเพอสรางความตระหนก ตอผเกยวของทกฝาย จากสภาพดงกลาว คณะผวจยเหนวาควร ตองมการพฒนาตลาดโดยการศกษาวจยในรปแบบ การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ใหทกฝายท เกยวของมารวมคด วเคราะหปญหา ความตองการ การวางแผน การดำเนนการ และการสรปบทเรยน รวมกนพฒนาตลาดสเกณฑมาตรฐานตลาดสด นาซอโดยประยกตใชแนวคดการมสวนรวมของ โคเฮน และอพฮอฟ(5) ประกอบดวยการมสวนรวม ในการตดสนใจ มสวนรวมในการดำเนนการ การม สวนรวมรบผลประโยชน และมสวนรวมในการควบ คมกำกบ ตดตามประเมนผลและกระบวนการวาง แผนแบบมสวนรวมโดยใชเทคนค AIC ซงประกอบ ไปดวยการสรางความร การสรางแนวทางพฒนา การสรางแนวทางปฏบต เพอใหสามารถพฒนา ตลาดไปสเกณฑเปาหมายของตลาดสดนาซอใน ดานสขาภบาลสงแวดลอม อาหารปลอดภย และ การคมครองผบรโภค ใหประชาชนไดรบอาหารท มคณภาพ ปลอดภย และปองกนโรคจากการปน เปอนของอาหาร วตถประสงคของการวจย เพอพฒนาการมสวนรวมของชมชนในการ พฒนาตลาดสดใหบรรลเกณฑตลาดสดนาซอ

12-1220(099-112).indd 101 9/13/12 4:37:17 PM



วธดำเนนการวจย กลมเปาหมาย การศกษาวจยนเปนการวจย เชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Parcipatory action research)จะเนนการมสวนรวมระหวางบคลากรดานสาธารณสข อาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน ผประกอบการในตลาด คณะกรรมการตลาดและ ประชาชน ดงนนผวจยจงกำหนดกลมเปาหมายโดย ใชวธการเลอกเจาะจง คอ คณะกรรมการตลาด จำนวน 15 คน ผจำหนายสนคาในตลาดจำนวน

กรอบแนวคดการวจย จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวาการมสวนรวมของชมชนสามารถสงผลให

ตลาดสดพฒนาไปสตลาดสดนาซอ ดงภาพกรอบ แนวคด

30 คน อาสาสมครสาธารณสข ในชมชนตลาดลาง จำนวน 20 คน เจาหนาทสาธารณสข ทรบผดชอบ งานดานสขาภบาลในพนทจำนวน5คนและทมผวจย ทมาจากวทยาลยพยาบาลจำนวน 4 คน สำหรบผ บรโภคใชวธการสมแบบบงเอญจากผทมาใชบรการ ตลาดสดจำนวน100คนเครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 1. เครองมอวดขอมลเชงปรมาณ เปน แบบสอบถามความตองการของและขอเสนอแนะ

การพฒนาการมสวนรวมของชมชนโดยการสราง องคความรการศกษาดงานการปฏบต- ผวจยและประชาคมรวมกนกำหนดนโยบายความสำคญ และองคประกอบตลาดสดนาซอเกยวกบ- ความสะอาดปลอดภยของผจำหนายและผบรโภค- คณภาพของสนคาทนำมาจำหนายสะอาดปราศจาก สงปนเปอน- การใหผบรโภคมสวนรวมในกระบวนการดำเนนการ ตลาดสดนาซอ- ผวจยและคณะกรรมการตลาดเจาหนาทของรฐ อาสาสมครสาธารณสขประจำหมบานการศกษาสภาพ การดำเนนงานตลาดสดนาซอปญหา/อปสรรคและ วเคราะหผล- ประชาคมรวมกนกำหนดเกณฑมาตรฐานตลาดและ แผนการพฒนาแบบมสวนรวมจากการวเคราะหเกณฑ มาตรฐานของทางราชการและศกษาความตองการ ของผบรโภคดานการจดใหมตลาดสดนาซอและ ความปลอดภยและแบงหนาทความรบผดชอบในการ ปฏบตงานใหไดตามเกณฑทกำหนด- คณะกรรมการตลาดและเจาหนาทของรฐตดตาม และประเมนผล- ผวจยสงเคราะหผลการดำเนนกจกรรมและสรปบทเรยน ทไดจากการพฒนา

การพฒนาการมสวนรวมของชมชนในขนตอนของการวางแผนงานดาน- ดานสขาภบาลสงแวดลอม- ดานความปลอดภยอาหาร- ดานการคมครองผบรโภค

การพฒนาการมสวนรวมของชมชนในขนตอนของการดำเนนการตามเกณฑมาตรฐานตลาดสดนาซอ- การจดการสขาภบาลสงแวดลอม - ความปลอดภยอาหาร- การคมครองผบรโภค

การพฒนาการมสวนรวมของชมชนในขนตอนของการประเมน

ผล4ขนตอน

ภาพท1กรอบแนวคดการวจย

12-1220(099-112).indd 102 9/13/12 4:37:17 PM



ของผบรโภคในการจดบรการในตลาดสดมลกษณะ เปนมาตราสวนประมาณคา3ระดบคอความตองการ ในระดบมากปานกลางและนอยทำการตรวจสอบ คณภาพของเครองมอโดยการหาความตรงตาม เนอหา(Contentvalidity)จากการใหผเชยวชาญจำนวน 3ทานเปนผตรวจสอบความถกตองและความครอบ คลมของเนอหา ไดคาความตรงตามเนอหาระหวาง0.60-1.00 และหาความเชอมน (Rel iabi l i ty) ของเครองมอกบประชาชนทไมใชกลมตวอยาง จำนวน30คนไดคาความเชอมนท0.89 2. เครองมอวดขอมลเชงคณภาพประกอบ ดวย แบบสมภาษณเชงลก (In-depth inter-view) เปนการสมภาษณอาสาสมครสาธารณสข และผจำหนายสนคา ในประเดนปญหาของตลาดสด การดำเนนการเพอแกปญหาและสมภาษณเจาหนาท สาธารณสข คณะกรรมการตลาด ผจำหนายสนคา และผบรโภคในประเดนผลท ไดจากการดำเนน กจกรรมในการพฒนาตลาดสด การสนทนากลม(Focusgroupdiscussion) เพอกำหนดแผนและเกณฑมาตรฐานตลาดและการ พฒนาแบบมสวนรวมการปรบแผนรวมทงการสรป ผลจากการศกษาดงานเปนการสนทนาในกลมตางๆ ไดแกคณะกรรมการตลาดผจำหนายสนคาในตลาด อาสาสมครสาธารณสขในชมชนตลาดลาง ผบรโภค และเจาหนาทสาธารณสข การสงเกต (Observation) เพอบนทก พฤตกรรมของผจำหนายสนคากอนและหลงการ พฒนาตลาด วธการดำเนนการวจย ในการวจยครงนเปนวจยปฏบตการแบบม สวนรวมมการดำเนนการใน4ขนตอนดงน ขนท 1 ขนเตรยมการ เปนการศกษาปญหา ในการดำเนนงานดานตลาดสดนาซอ โดยผวจย เจาหนาทสาธารณสขเจาหนาทเทศบาล กรรมการ ตลาดสดอาสาสมครสาธารณสขและผบรโภครวม กนศกษาเอกสารเกยวกบผลการดำเนนงานตลาดสด

หนาซอเปรยบเทยบกบเกณฑทกำหนดและประชม กลมเพอวเคราะหถงทมา การดำเนนงาน ผลการ ดำเนนงาน และปญหาทไดจากการประเมน รวมทง ประเดนความหมายของตลาดสดนาซอ จากการ สนทนากลมและสมภาษณ เชงลกอาสาสมคร สาธารณสข และผจำหนายสนคา รวมทงสงเกต พฤตกรรมการปฏบตงานของผจำหนายสนคา และ ศกษาความตองการของผบรโภคในการจดตลาดสด นาซอของผบรโภคทมาใชบรการตลาดกอบกาญจน ขนท2ขนดำเนนการเปนการใชกระบวน การมสวนรวมโดยใชเทคนค AIC สนทนากลมรวม กำหนดแผนและเกณฑมาตรฐานตลาด วเคราะห สถานการณของปญหาการดำเนนงานตลาดสด รวมกำหนดเปาหมายและกลวธของการดำเนนงาน ให ไดตามมาตรฐานตลาดสดนาซอตอบสนอง ความตองการของผซอ และกำหนดผรบผดชอบ การดำเนนงาน โดยทมวจยชวยเพมเตมความรและ ประสบการณเชงวชาการมการปฏบตการแกปญหา การดำเนนงานตลาดสดนาซอ โดยผรบผดชอบ กจกรรมและดำเนนงานตามขนตอนทกำหนดรวมทง นำผลการดำเนนงานมารวมประชมปรกษาในทม เพอประเมนผลการดำเนนงานและปรบแผนการ ดำเนนงานของแตละกจกรรมเปนระยะๆ มการ ศกษาดงานตลาดสดอนๆ เพอการแลกเปลยน เรยนรสรปผลการศกษา ขนท3เปนการสรปผลการศกษาโดยการ ประชมเชงปฏบตการ เพอวเคราะหและสงเคราะห ขอความรทกคนระดมความคดเหน ในประเดนรป แบบในการดำเนนงานดานตลาดสดนาซอและอาหาร ปลอดภย เครองมอทใชในการดำเนนการ วธการท ดำเนนงานดานตลาดสดนาซอและอาหารปลอดภย ขนท 4 ขนประเมนผล เปนการประเมน การดำเนนกจกรรมและสรปบทเรยนทไดจากการ พฒนา สมภาษณเชงลกเจาหนาทสาธารณสข คณะกรรมการตลาด ผจำหนายสนคา และความ พงพอใจของผบรโภค หลงจากนนคณะผวจยสรป ประเดนและสงเคราะหขอความรทไดประเมนผล การดำเนนงานตลอดระยะเวลาดำเนนการวเคราะห

12-1220(099-112).indd 103 9/13/12 4:37:18 PM



รปแบบการมสวนรวมและสรปแนวทางการเสรม สรางการมสวนรวมในแตละขนตอน

การวเคราะหขอมล นำขอมลทไดมาวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ทำการวเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และขอมลเชง คณภาพวเคราะหโดยการวเคราะหเนอหา(Contentanalysis)ผลการวเคราะหขอมล ผวจยสรปตามกจกรรม 4 ขนตอน ซงแตละกจกรรมมความตอเนองกน ดงน 1.ขนเตรยมการ การศกษาปญหาในการ ดำเนนงานดานตลาดสดนาซอใชการสนทนากลม ของคณะกรรมการตลาด เจาหนาทสาธารณสข เจาหนาทเทศบาล อาสาสมครสาธารณสขและผ บรโภคจำนวน 15 ราย ผลการสนทนากลมพบวา ตลาดกอบกาญจนเปนตลาดเกา ดานกายภาพเกยว กบความสะอาด สวนใหญจะเปนเรองของหองนำ นำใชไฟฟาขยะมนกพราบหรอผซอนำสตวเขามา เมอมาซอสนคา เชน สนข ดานผจำหนายสนคา สวนใหญ เปนคนในพนท ทเขามาจำหนายสนคา ชอบวางสนคากบพนดน ไมเปนระเบยบ การตงของ ลำออกไปบนถนนไมยอมวางแผงทจดไว การพดจา ของผจำหนายสนคาเปนสงทตองปรบปรงดานความ รวมมอจากองคกรภายนอกตลาดตองการใหบคคล หรอองคกรภายนอกเขามาสนบสนนเพอใหการ ดำเนนงานตลาดมความนาเชอถอไดรบการยอมรบ กรรมการตลาดเหนวาการดำเนนการตลาดสดนาซอ ไมประสบความสำเรจ ไมไดรบการยอมรบขาด ความนาเชอถอ เหนวาควรมหนวยงานหรอองคกร ภายนอกรวมดวย และจากการสนทนากลมสรป วาจะดำเนนการใหเปนตลาดสดนาซอตามความ ตองการของลกคา รวมถงผจำหนายสนคา อาสา สมครสาธารณสข และคณะกรรมการตลาด โดย ดใชแนวทางตลาดสดนาซอของกรมอนามยรวมดวย แตไมเอาทกเกณฑ เพอความความสอดคลองกบวถ ชวตวฒนธรรมและชมชน

การสมภาษณเชงลกอาสาสมครสาธารณสข และผจำหนายสนคาพบวาตลาดสดนาซอคอตลาด สะอาด ราคาเปนกนเอง สนคาสด ปลอดภย ไมใส วตถกนเสย แมคาพดจาสภาพ มความซอสตย ไมโกงตาชง และตองการใสวนรวมในการพฒนา ตลาดสด จากการสงเกตพบวาผจำหนายสนคา ขาย ของราคาถกกวาราคาทเขยนไวทปาย แผงและ ทวางของจำหนายสนคาพบวา มการวางของขาย รมทางเดน วางลำไปบนถนน ผจำหนายสนคา สวนใหญมอธยาศยด พดจาสภาพบางรายไมคอย พดคย มจดตรวจสอบสารปนเปอนมตาชงวางไวให ตรวจสอบ แตสวนใหญไมคอยมการตรวจสอบ การศกษาความตองการของผบรโภคในการจด ตลาดสดนาซอจากการสอบถามความตองการของ ผบรโภค จำนวน 100 คน ประกอบดวยเพศชาย จำนวน50คนเพศหญงจำนวน50คนพบวาความ ตองการของผบรโภคเกยวกบตลาดสดในเรองสถานท คณภาพสนคา ความปลอดภย ในดานทสำคญดงนดานสขาภบาลสงแวดลอมตลาดมระบบระบาย อากาศอยางเพยงพอ ไมรอนอบอาวมการทำความ สะอาดตลาดเปนประจำทกวน โครงสรางอาคาร ตลาดมความมนคงแขงแรง พนตลาดทำดวย วสดถาวรแขงแรง ไมลน ทำความสะอาดงาย มนำ ใชทสะอาดไวบรการอยางเพยงพอ และเหนวา ตลาดควรมการปรบปรง โดยใหขอเสนอแนะ คอ ไมใหมสตวและแมลงพาหะนำโรค รบกวน และกอ ความรำคาญควรมหองนำหองสวมแยกชาย-หญง ตองการใหตลาดมการเปดเพลง มวทยของตลาด และเพมจำนวนถงขยะ ดานการคมครองผบรโภค พบวาผขายของมอธยาศยด พดจาไพเราะ ยมแยม แจมใส ขายของทมคณภาพ ซอสตยตอผซอ สนคาอยในระดบมาก(ตารางท1)

12-1220(099-112).indd 104 9/13/12 4:37:18 PM



ความตองการของผบรโภค SD แปลผล

1. มระบบการระบายอากาศอยางเพยงพอไมรอนอบอาวหรออบทบ 2.57 .54 มาก

2. ไมมนำขงเฉอะแฉะ 2.36 .52 มาก

3. รางระบายนำเสยภายในตลาดสามารถระบายนำไดไมมนำขงไมอดตน 2.42 .55 มาก

4. มสวมไมมกลนเหมนและมการระบายอากาศด 2.03 .63 มาก

5. มการทำความสะอาดตลาดเปนประจำทกวน 2.54 .54 มาก

6. มนำใชทสะอาดไวบรการอยางเพยงพอ 2.51 .56 มาก

7. หองสวมแยกเพศชาย–หญงออกจากกนเปนสดสวน 2.43 .60 มาก

8. มการจดวางสนคาสงของวสดอปกรณเปนระเบยบเรยบรอยไมใหเกะกะ รกรงรงและไมกดขวางทางเดน

2.34 .54 มาก

9. สนคาประเภทอาหารและเครองใชทเกยวกบอาหารและตองวางสงจากพน ไมนอยกวา60ซม.

2.17 .57 ปานกลาง

10. มทรองรบมลฝอยสาธารณะทถกหลกสขาภบาลอยางเพยงพอ และทำความสะอาดอยเสมอ

2.36 .52 มาก

11. มการดกมลฝอยและบอดกไขมนกอนปลอยลงสแหลงนำสาธารณะหรอ ออกสสงแวดลอม


12. โครงสรางอาคารตลาดมความมนคงแขงแรงพนตลาดทำดวยวสดถาวร แขงแรงไมลนทำความสะอาดงาย

2.54 .54 มาก

13. ไมมสตวและแมลงพาหนะนำโรครบกวนและกอความรำคาญ 2.10 .52 ปานกลาง

14. มผดแลรบผดชอบในการรกษาความสะอาดความเปนระเบยบเรยบรอย และความปลอดภยของตลาด

2.39 .53 มาก

15. แผงขายสนคามความเขมของแสงสวาง 2.45 .57 มาก

16.แผงขายสนคาทำดวยวสดถาวรเรยบทำความสะอาดงายและสงจากพน 2.41 .51 มาก

17. จดใหมหมายเลขแผงชอทอยผขายของตดตงประจำแผงและมองเหน ชดเจน


18. หองสวมชาย–หญงทปสสาวะชายอางลางมอพรอมสบตองสะอาด ใชการไดมจำนวนเพยงพอและตงอยในททเหมาะสม


19. มการจดการจำหนายสนคาแตละประเภทเปนหมวดหมไมปะปนกน 2.15 .67 ปานกลาง

20.มชนดและจำนวนเครองดบเพลงทเหมาะสมใชการไดตดตงในบรเวณ ทเหนงายและสะดวกตอการนำมาใชงาน

1.90 .67

ปานกลาง

21. มการอำนวยความสะดวกดานระบบการจราจร 1.89 .72 ปานกลาง

22.ผขายของและชวยขายของตองแตงกายเรยบรอยมสขวทยาสวนบคคลไดด 2.29 .54 ปานกลาง

ตารางท1ความตองการของผบรโภคเกยวกบตลาดสดในเรองสถานทคณภาพสนคาความปลอดภย

12-1220(099-112).indd 105 9/13/12 4:37:19 PM



2. ขนดำเนนการประกอบดวย 2.1 การกำหนดแผนและเกณฑมาตรฐาน ตลาดและการพฒนาแบบมสวนรวมโดยการสนทนา กลม เพอ กำหนดเกณฑและขนตอนการพฒนา ตลาดโดยมเจาหนาทสาธารณสขเจาหนาทเทศบาล กรรมการตลาดสดอาสาสมครธารณสขและผบรโภค จำนวน15คนเพอนำผลการศกษาในขนเตรยมการ มาวเคราะหสถานการณของปญหาการดำเนนงานตลาดสดและรวมกำหนดเปาหมายและกลวธของการ ดำเนนงานจดนจงเปนจดสำคญทกอใหเกดความ ตระหนกในการมสวนรวมของกลม เพราะทกคนได รวมกนรบรปญหารวมคดวเคราะหและประเมน ปญหาเกดความรสกตองการแกไขพฒนาจงรวมกน คดหาวธในการพฒนา ซงเพอใหการประชมกลม เพอวางแผนแกปญหาใหงายขนผวจยจงทำหนาท เปนผใหขอมลปญหาความตองการและกระตนให ทกคนคดไดขอสรปสแนวทางการพฒนาคอ 2.1.1ดานพฤตกรรมผจำหนาย สนคาเพอพฒนาศกยภาพผจำหนายสนคาในการ ใหบรการทมคณภาพ คอไมโกง สนคามคณภาพ มการบรการดวยความความรกดวยหวใจ 2.1.2 ดานการจดการกบโครงสราง ของตลาด โดยกำหนดวาจะมแผนการรวมกนศกษา ดงานตลาดสดทประสบความสำเรจในการสราง ความรวมมอระหวางเจาของตลาดและผจำหนาย สนคา 2.1.3 ดานการประชาสมพนธเพอให ผบรโภคและประชาชนทวไป รวาตลาดกอบกาญจน เปนตลาดสดนาซอ

2.2 การดำเนนการปฏบตการหากลวธ ทจะแกปญหาการดำเนนงานตลาดสดนาซอ โดย กรรมการตลาดเจาหนาทและผวจยนำผลการประชม มารวมกนกำหนดวตถประสงคของแตละโครงการ วธการดำเนนการวนเวลา และกำหนดผรบผดชอบ ไดจำนวน4โครงการและจดลำดบความสำคญคอ 2.2.1 ประชาสมพนธและเผยแพร ผลการดำเนนงานโครงการตลาดสดนาซอทางเสยง ตามสายทมในตลาดและวทยชมชน 2.2.2โครงการพฒนาศกยภาพผ ประกอบการในตลาดสดกอบกาญจนในการให บรการทมคณภาพ มการบรการดวยความเตมใจสนคามคณภาพสะอาดไดมาตรฐาน 2.2.3โครงการศกษาดงาน พฒนา ศกยภาพการดำเนนงานตลาดสดนาซอของคณะ กรรมการตลาด 2.2.4 ประเมนโครงการตลาดสด นาซอ เพอสรางความเขาใจอนดระหวางกรรมการ กบผจำหนายและสนบสนนสงเสรมการพฒนาตลาด และรบทราบปญหา 3. ขนสรปผลการศกษา มการดำเนนงาน ตามขนตอนทกำหนดและนำผลการดำเนนงานมา รวมประชมปรกษาในทมเพอประเมนผลและปรบ แผนการดำเนนงานมรายละเอยดดงน 3.1 ประชาสมพนธและเผยแพรผลการ ดำเนนงานโครงการตลาดสดนาซอผลการดำเนนงาน คอคณะกรรมการตลาดใชเสยงตามสายประชาสมพนธ จดตรวจสอบสนคาตรวจการปนเปอนและจดใหมการ ประชาสมพนธแผนปายรบรองตลาดสดนาซอ2จด

ความตองการของผบรโภค SD แปลผล

23. ผขายของและผชวยขายใชกรรมวธการปรงประกอบและจำหนายอาหาร ทสะอาดสวมหมวกหรอใสถงมอ


24.จดใหมตแสดงความคดเหนจากประชาชน 1.98 .67 ปานกลาง

25.ผขายของมอธยาศยดพดจาไพเราะยมแยมแจมใสขายของ ทมคณภาพซอสตยตอผซอสนคา

2.48 .50 มาก

ตารางท1ความตองการของผบรโภคเกยวกบตลาดสดในเรองสถานทคณภาพสนคาความปลอดภย(ตอ)

12-1220(099-112).indd 106 9/13/12 4:37:19 PM



3.2 โครงการพฒนาศกยภาพผประกอบ การในตลาดสดกอบกาญจนในการใหบรการทม คณภาพ มการบรการดวยความเตมใจ สนคาม คณภาพสะอาดไดมาตรฐาน โดยการประชม เชงปฏบตการ ใชบทบาทสมมต ผลดำเนนการ คอ มผจำหนายสนคา จำนวน50คน เขารวมกจกรรม การประเมนโดยใชการสะทอนความรสก พบวา การแสดงบทบาทสมมต โดยเปน ผจำหนายสนคาผบรโภค เจาของตลาด เจาหนาทเทศบาล ทำให เขาใจความตองการของตนเอง และผอน ในเรอง ของความสะอาดของตลาด และการแตงกายท สภาพของพอคาแมคาความมอธยาศยดสนคาราคา ยตธรรมและมคณภาพ 3.3 โครงการศกษาดงานพฒนาศกยภาพ การดำเนนงานตลาดสดนาซอของคณะกรรมการ ตลาดสด ผลการดำเนนการ คอ ไดแนวคดในการ ดำเนนการใหตลาดสะอาด มความเปนระเบยบสนคาด ผจำหนายมอธยาศย และไดสรางการม สวนรวมคอรวมในการวางแผนและเกบขอมลรวม ในการคดวเคราะหรวมประชมกลมเพอระบแผนการ พฒนารวมดำเนนการตามแผนและรวมประเมนผล จากการมสวนรวมของทกฝาย ทกขนตอน ไดเกด กจกรรมพฒนาความเปนระเบยบรอยของตลาดดวย การประยกตใชการตกบาตรพระยามเชามาใชจด ระเบยบเรยกวาถนนบญ 3.4 ประเมนโครงการตลาดสดนาซอโดย คณะกรรมการตลาดการตดตามผลของโครงการ แตละโครงการ พบวามการดำเนนการคามแผนท วางไว มความเขาใจอนดระหวางกรรมการและผ จำหนายสนคา คณะกรรมการไดรบทราบปญหา จากการสรโครงการตางๆ 4. ขนประเมนผลสรปไดวากอนการพฒนา ตลาดสดนาซอเปนของเจาของตลาดและผจำหนาย สนค า เ ปนผ ด ำ เน นงาน เพ อ ให ได ตาม เกณฑ มาตรฐาน หลงการดำเนนโดยใชกระบวนการวจย แบบมสวนรวม ไดมการพฒนาการมสวนรวมจาก บคคลทเกยวของจากเจาของตลาด กรรมการตลาด เจาหนาทสาธารณสขและเทศบาล ผบรโภค อาสา

สมครธารณสข และทมผวจย โดยมสวนรวมใน 4 ขนตอนคอขนเตรยมการขนดำเนนการขนสรปผล การศกษาและขนประเมนผลผลลพธของการพฒนา ตามเกณฑตลาดสดนาซอ พบวามความกาวหนาใน 3ดานคอดานสขาภบาลสงแวดลอมเชนมการจด ระเบยบของตลาด การจดขาวของทเปนหมวดหม การทำความสะอาดตลาดหลงจากมการจำหนาย สนคาหองนำสะอาดและไดรบรางวลจากหนวยงาน ภาครฐดานความปลอดภยอาหารไดมจดตรวจสอบ สารปนเปอน และปายรบรองการตรวจสอบสนคา และดานการคมครองผบรโภคเชนการควบคมสตว ทเปนพาหะนำโรค การจดอำนวยความสะดวก ดานการจราจรและทำใหตลาดนไดรบรองตลาดสด นาซอ3ดาวจากกรมอนามย การอภปรายผล การพฒนาการมสวนรวมของชมชนในการ พฒนาตลาดสดนสามารถนำไปใชเพอแกไขการดแล สขภาพของประชาชนไดและนำสการพฒนาตลาดได สอดคลองกบการศกษาของ อตญาณ ศรเกษตรน และคณะ (4)และกมลรตนขนออน(6)จากเดมการ สวนรวมเปนเพยงเจาของตลาดและกรรมการตลาด ทรวมกนประชม เพอพฒนาตลาดใหเปนไปตาม เปาหมาย คอ ไดตามเกณฑมาตรฐานของตลาดสด นาซอ ทกำหนดโดยกรมอนามย จะตองบรรลใน 3 ดาน 40 ขอ เปนการกำหนดชมชนปฏบต จงเกดปญหาตามมา คอ ไมสามารถดำเนนการให บรรลเปาหมายได และการเขารวมกเกดจากกลม บางกลม ประชาชนทกกลมยงไมไดเขารวมพฒนา เชน ประชาชนทวไปหรอผทเกยวของ ทำใหเหนวา ตนเองไมมสวนเกยวของหรอตองมสวนรวมรบผด ชอบในการพฒนาตลาดหรอกลมทตองการมสวนรวม แตขาดชองทางเชนกลมของอาสาสมครสาธารณสข ประชาชนผบรโภคทตองการเขามารวมพฒนาแต ไมไดกำหนดหนาทใหรบผดชอบหรอแมแตกลมท มหนาทรบผดชอบดานสขภาพของประชาชน คอ เจาหนาทสาธารณสขหรอเทศบาลยงขาดการม สวนรวมอยางจรงจงในการเปนทปรกษาหรอกระตน

12-1220(099-112).indd 107 9/13/12 4:37:19 PM



สนบสนนชวยเหลอหรอการเปนกรรมการตรวจสอบ หรอรบรองผล การพฒนากระบวนการมสวนรวม ของชมชนในการพฒนาตลาดสดสามารถสราง และ พฒนาการมการมสวนรวมและเพมศกยภาพของ กลมเปาหมาย(6) โดยผานการเรยนรใน 4 ขนตอน ซงผลการวจยแสดงให เหนถงประสทธผลของ การทำใหเกดการมสวนรวมระหวางเจาของตลาด กรรมการตลาด ผจำหนายสนคา และประชาชน ผบรโภค รวมถงเจาหนาททเกยวของ ทมสวนรวม ในการศกษาปญหา การรวมในการวางแผน การ แสวงหากลวธการพฒนา การรวมปฏบตการและ ประเมนผลเพอพฒนาตอไปซงทกขนตอนของการม สวนรวมจะทำใหผทเขามามสวนรวมมความรสกเปน เจาของความคด เจาของปญหาและรบผดชอบทจะ แกไขปญหา รวมทงรบผลของการแกไข เปนการ พฒนาททำใหรสกเปนเจาของเพราะการพฒนาเกด จากความคดความตองการและตดสนใจการดำเนน การและประเมนผลดวยตนเองเรยกวาเปนการพฒนา ทเนนคนเปนศนยกลางซงเปนการพฒนาทอาจจะใช กรอบการพฒนาคอมาตรฐานเกณฑตลาดสดนาซอ แตมไดยดตดเพยงนโยบายและการสงใหชมชน ปฏบตตาม(Topdownapproach)แตเปนประชาชน เปนผกำหนดเปาหมาย หรอคดคนกลวธการพฒนา ดวยตนเองหรออาจจะประยกตประเพณวฒนธรรม มาเปนเครองมอในการพฒนาเรยกวา Bottom-up approachการมสวนรวมของทกกลมเปาหมายอยาง จรงจง ทำใหเกดการแลกเปลยนเรยนรกนเรยกวา เปนการเสรมสรางศกยภาพ (Empowerment) แก ประชาชนในการแกไขปญหา การสรางเสรมสมรรถภาพคนในการแกปญหา จะเกดไดดกตอเมอมการศกษาจากตนแบบ(7) เชน การศกษาดงานการดำเนนงานตลาดเปนการกระตน ใหชมชน เกดการเรยนรจากประสบการณ เปด ความคด โลกทศน มการแลกเปลยนเรยนรระหวาง ตลาดกบตลาดดวยกน การสรางความรวมมอรวมใจในการรกษา ความสะอาดและความเปนระเบยบของตลาด เกด ไดจากความคดวา “คนทกคนเปนเจาของตลาด”

การปรบเปลยนพฤตกรรมของคนโดยการกำหนด ระเบยบไมสามารถสำเรจได เพราะใชกฎระเบยบ เขามาในการทจะปรบพฤตกรรมบคคล วธการ แกปญหาทผานมาเชนการใชกฎหมายกฎขอบงคบ พบวาไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมของคน การปรบเปลยนจงตองหาวธการเขาถงความคด ความเชอของคนรากเหงาวฒนธรรมของคนซงการ ศกษาครงนใชวธการกระตนใหเหนปญหาและความ รสกทตองการพฒนาโดยใชวธการศกษาดงานและ การเขาถงความคดความรสก ของแตละบคคลโดย การใหรวมกนระดมสมองรวมคดรวมพฒนาและรวม รบผลการพฒนาและรวมประเมนผล เปนการวจย เชงปฏบตการแบบมสวนรวม ทสำคญคอการสราง การมสวนรวมของชมชนในกระบวนการวจย(8) ไมวา จะเปนการสรางการมสวนรวมในขนเตรยมการ เพอการศกษาบรบท และกำหนดปญหาของการ วจย ขนดำเนนการ การวางแผนและการปฏบตงาน ขนประเมนผล ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1.1 กระทรวงสาธารณสข ควรกำหนด ใหหนวยงานทรบผดชอบดานการควบคมตรวจสอบ คณภาพสนคา การประเมนตลาดสด และใหอาสา สมครสาธารณสขเขารวมรบผดชอบในการพฒนา ดแลตลาดสด หรอกำหนดคาตอบแทนในการ ปฏบตงาน 1.2องคกรบรหารสวนทองถน เชน เทศบาลหรอองคการบรหารสวนตำบลควรมการ ตรวจสอบการดำเนนการตลาดสดรวมทงสนบสนน วสดอปกรณตางๆ ใหเพยงพอ เพอการคมครอง ผบรโภคอยางจรงจง 2. ขอเสนอแนะในการนำผลการวจย ไปใช 2.1 หนวยงานทเกยวของ ควรมการ สงเสรมและพฒนาศกยภาพของบคคลกรดานการ ปฏบตงานเชงรก เพอพฒนาตลาดสดไวในแผน พฒนาและมแนวทางการดำเนนการเขารวมอยาง

12-1220(099-112).indd 108 9/13/12 4:37:20 PM



แทจรงเพอใหเกดการปฏบตงานทมประสทธภาพ ควรมการสงเสรมใหเจาหนาทสาธารณสขในหนวย งานปฐมภมหรอโรงพยาบาลเขามามสวนรบผดชอบ ในการแกไขปญหาและทำงานรวมกน โดยกำหนด เปนภาระงานทตองรบผดชอบ 2.2 สถาบนการศกษาควรจดการหลก สตรใหมการเรยนการสอนเชงปฏบตการเพอพฒนา ผเรยนในการสรางการมสวนรวมและรวมทำงาน กบบคลกรทกฝายเพอสรางเจตคตและการม มนษยสมพนธสามารถใชรปแบบการพฒนาการ มสวนรวมนไปเปนแบบในการจดประสบการณแก ผเรยนในการเสรมสรางสขภาพหรอการพฒนา ศกยภาพบคคลหรอกลมคน 3. ขอเสนอแนะจากกระบวนการพฒนา ดงน 3.1ควรสรางความตระหนกแกผมสวน เกยวของ เชนภาครฐ ไดแกสำนกงานสาธารณสข จงหวด ศนยอนามยสงแวดลอม เทศบาล และ ผบรหารชมชนเพอสรางวสยทศนการพฒนารวมกน 3.2 ควรมการสงเสรมการมสวนรวมของ ประชาชนทวไป ใหเขามามสวนรวมมากขนโดยการ เพมชองทาง เชน จดใหมตแสดงความคดเหนหรอ ขอรองเรยน หรอจดระบบใหมการประเมนอยาง สมำเสมอ 3.3 ผวจยตองอาศยการประสานความ รวมมอ ความอดทน และอาศยความร ความเขาใจ อนดตอการทำงานรวมกน ตองสรางใหประชาชน เหนความสำคญ และความตองการทจะเขามสวน รวมอยางแทจรง ตองทำความเขาใจ ถงความคด ความจำเปน หรอบรบทสงแวดลอมของผทจะเขา มามสวนรวม ผานการสรางมนษยสมพนธ การรวม รบฟงการสนบสนนการกระตนใหคดใหทำและการ เสรมสรางขวญกำลงใจ เปนการยดชมชนเปน ศนยกลางสอดคลองกบบรบทของชมชนนนๆ เพอการพฒนาอยางแทจรง

เอกสารอางอง1. World Health Organization. Country health system profile: [internet]. Thailand; 2007. [cited 2011 December 6] Available from: http:www.spko.moph.go.th/Env/market.htm2. นภพรรณ นนทพงษ. คมอตลาดสดนาซอ. กรงเทพฯ: โรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศก;2550.3. นนทกาหนเทพ.สาธารณสขเรงพฒนาตลาดสด นาซอ ตองผานเกณฑทงหมดภายในตนป 2554 วารสารสขาภบาลอาหารและนำ 2553; 3:2-3.4. อตญาณ ศรเกษตรน,อรวรรณ สมภวมานะ, นงเยาวชยทอง,ชลพร เอกรตน,นรารตนชม. กระบวนการมสวนรวมของชมชนเพอพฒนา ตลาดสดตามเกณฑมาตรฐานตลาดสดนาซอ: กรณศกษาตลาดสดกอบกาญจน ต.ตลาด อ.เมองจ.สราษฎรธาน.สราษฎรธาน;รายงาน วจย. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน. 2552. 5. Cohen, J.M. and Uphoff, N.T. Rural Development Part ic ipat ion: Concept and Measures for Project Design Implementation and Evaluation. Rural Development Committee Center for International Studies, Cornell: CornellUniversity.1981.6. กมลรตน ขนออน. การมสวนรวมของผ ประกอบการ ในการพฒนาตลาดสดนาซอ ตลาดเทศบาลตำบลทาวง จงหวดลพบร . [วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต]. มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.2552. 7. จนทรจรา โภคบตร. การพฒนาตลาดสด ตามมาตรฐานของกรมสงเสรม การปกครอง ทองถนกรณศกษา: ตลาดสดเทศบาล ตำบล โคกกลอย อำเภอตะกวทง จงหวดพงงา. [การศกษาอสระรฐประศาสนศาสตรมหา บณฑต]. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน. 2551.

12-1220(099-112).indd 109 9/13/12 4:37:20 PM



8. เอกชยงามแสง.เรองผลของการใชกระบวนการ วางแผนแบบมสวนรวม (AIC) ในการพฒนา ตลาดสดใหผานเกณฑขนพนฐานดานอาหาร ปลอดภย. [การศกษาอสระสาธารณสขศาสตร มหาบณฑต]. มหาสารคาม: มหาวทยาลย มหาสารคาม.2550. กตตกรรมประกาศ :งานวจยนไดรบทนสนบสนน จากสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรม สขภาพ(สสส.)

12-1220(099-112).indd 110 9/13/12 4:37:20 PM



เกรดประวตการพยาบาลสตรไทยคนแรกทไดศกษาวชาการพยาบาลผดงครรภแผนปจจบน

นางรอดประทปะเสน

ทมา:ผกาเศรษฐจนทร,กลยาตนตผลาชวะและเฟองฟานรพลลภ.ประวตการพยาบาลในประเทศไทย.

กอนรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว การแพทยแผนตะวนตกของไทยยงไมเปน ทนยมการพยาบาลกยงไมมบทบาทชดเจนยงจำกดอยภายในครอบครวสตรไทยคนแรกทไดรบการศกษาตาม แบบแผนปจจบนคอนางรอดประทปะเสน

นางรอด ประทปะเสน เกดเมอป พ.ศ. 2387 เปนบตรพราหมณชาวศรลงกา มารดาเปนคนไทย เมออาย 9 ขวบ ไดปวยหนก บดา มารดาจงยกใหเปนบตรบญธรรมของศาสนาจารยสตเฟน แมททน และภรรยา ซงเปนมชชานารสอนศาสนาครสต นายแพทยแซมมวล เรโนลด เฮาส ผรกษาใหเดกหญง พนจากการปวยหนกครงนน ตงชอใหเธอวารอด และศาสนาจารยแมททนไดตงชอใหเธออกชอวา เอสเธอร คนไทยทวไปมกเรยกเธอวา แมเตอ ในป พ.ศ. 2401 มาดามแมททนเดนทางไปเยยมญาตทอเมรกาไดพาทาน เดนทางไปดวยขณะนนทานอาย 14ขวบอยอเมรกา3ป ไดศกษาวชาการพยาบาลและผดงครรภทประเทศ สหรฐอเมรกา แมเตอกลบมาประเทศไทยเมอ พ.ศ. 2404 รบศลบพตสมาเขาเปนสมาชกของครสตจกร นบเปนสตรครสเตยนคนแรกของคณะอเมรกนเพรสไบทเรยนและของครสตจกรท 1 สำเหร แมเตอ สมรสกบ นายแนประทปะเสน ไดทำงานเปนครทโบสถครสเตยนสำเหร และทำงานเปนพยาบาลดวย แมเตอใชวธการ พยาบาลแบบตะวนตกใหแกเดกแรกคลอดและผใหญทเจบปวยมเจานายขาราชการและชาวตางประเทศเรยก ไปใหการพยาบาลอยเสมอ นอกจากการพยาบาลแลว แมเตอยงไดรบเชญใหไปทำคลอดใหแกเจานายและ ขาราชการไดถวายประสตกาลแกสมเดจพระนางเจารำไพพรรณพระบรมราชนในรชกาลท7และถวายการ อภบาลเมอยงทรงพระเยาวการปฏบตงานของแมเตอเปนทชนชมจนไดรบพระราชทานเขมกลดฝงเพชร

นบวานางรอด ประทปะเสน เปนสตรไทยคนแรกทใชวธการพยาบาลและการผดงครรภสมยใหม ของไทย

12-1220(099-112).indd 111 9/13/12 4:37:20 PM



สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขประกาศเกยรตคณอาจารยพยาบาลและพยาบาลดเดนประจำป2555

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขไดพจารณาคดเลอกอาจารยพยาบาลและพยาบาลทม ผลงานดเดนในดานการศกษาพยาบาล ดานบรหารการพยาบาล และดานการปฏบตการพยาบาล โดยเปนผ ทไดปฏบตงานในหนาทดวยความวรยะอตสาหะอทศเวลาแรงกายแรงใจและมผลงานเปนทประจกษสมควร ไดรบการเชดชเกยรต ยกยองใหเปนบคคลตวอยาง และเปนแบบอยางทดในวชาชพพยาบาลประจำป 2555 ในสาขาตางๆดงน

1. สาขาเกยรตคณ อาจารยปรงโกมารทต อดตผอำนวยการกองงานวทยาลยพยาบาล อดตนายกสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

2. สาขาผบรหารสถานศกษา อาจารยพรรณทพาแกวมาตย ผอำนวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรรพสทธประสงคจงหวดอบลราชธาน

3. สาขาอาจารยพยาบาล พ.จ.อ.เผาอนนจว พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ(ดานการสอน) วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลาจงหวดเพชรบร

4. สาขาผบรหารการพยาบาลในระบบบรการพยาบาลระดบทตยภม/ตตยภม นางเครอวลยเปยมบรบรณ พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ หวหนากลมการพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราชจงหวดสพรรณบร

5. สาขาผบรหารพยาบาลในระบบบรการพยาบาลระดบทตยภม/ตตยภม นางสาวศรลกษณอปวาณช พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลสโขทยจงหวดสโขทย

6. สาขาผบรหารการพยาบาลในระบบบรการพยาบาลระดบปฐมภม/ชมชน นางสาวเครอวลยพานช นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ ผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานพ อำเภอเมองจงหวดเพชรบรณ

7. สาขาผปฏบตการพยาบาลในระดบปฐมภม/ชมชน นางรงตะวนจรธตพงศ พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานบอพะแวน ตำบลบอหลวงอำเภอฮอดจงหวดเชยงใหม

12-1220(099-112).indd 112 9/13/12 4:37:20 PM



อาจารยปรง โกมารทตอดตผอำนวยการกองงานวทยาลยพยาบาล

อาจารยปรง โกมารทต เปนชาวจงหวดจนทบร ปจจบน อาย 80 ป สำเรจการศกษาประกาศนยบตร พยาบาลผดงครรภและอนามยจากโรงเรยนพยาบาลผดงครรภและอนามยกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข ปรญญาตรทางการพยาบาลจากAlbertaUniversity,Canadaดวยทนโคลมโบและปรญญาโททางการพยาบาล (การบรหารและการพยาบาลอายรกรรม) จาก California University, USA ดวยทนของกระทรวงสาธารณสข เรมรบราชการในตำแหนงพยาบาลจตวา ทโรงพยาบาลหญง กรมการแพทย ตอมาปฏบตงานในตำแหนงคร พยาบาลตรทวทยาลยพยาบาลกรงเทพยายไปปฏบตงานตำแหนงครพยาบาลตรทวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบรและดำรงตำแหนงผอำนวยการวทยาลยพยาบาลพระปกเกลาจนทบรเมอป2520ในปพ.ศ.2534 ดำรงตำแหนงผอำนวยการกองงานวทยาลยพยาบาลจนเกษยณอายราชการ

อาจารยปรงโกมารทตมผลงานมากมายทงดานการพฒนาการศกษาพยาบาลการพฒนาบคลากรและ การพฒนาวชาชพเปนคณปการแกวงการศกษาพยาบาลพยาบาลของกระทรวงสาธารณสขทานเปนอาจารย และผบรหารการศกษาพยาบาลกวา 30 ป ในชวงททานดำรงตำแหนงผอำนวยการกองงานวทยาลยพยาบาล นนเปนชวงทเรงผลตพยาบาลจงตองมการออกแบบการจดการศกษาพยาบาลในลกษณะทหลากหลายไดแก หลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและผดงครรภชนสง(เทยบเทาปรญญาตร)ประกาศนยบตรพยาบาล ศาสตรระดบตน ประกาศนยบตรพยาบาลและผดงครรภ (เฉพาะกาล) ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและ ผดงครรภตอเนอง 2 ป ชวยใหการจดการศกษาพยาบาลของกระทรวงสาธารณสขมคณภาพ สามารถผลต พยาบาลไดตอบสนองความตองการของสงคม และนโยบายของกระทรวงสาธารณสข อาจารยมผลงานการ ปฏบตหนาทในตำแหนงประธานกรรมการอนกรรมการและคณะทำงานดานการศกษาของกระทรวงสาธารณสข อยางตอเนองสำหรบการพฒนาวชาชพอาจารยปรงโกมารทตเปนผทมความรความสามารถทงดานวชาการ และการบรหารในฐานะนกการศกษาพยาบาล ทานมผลงานทชวยเสรมสรางความเขมแขงของวชาชพจาก การทำงานในฐานะประธานกรรมการ อนกรรมการและทปรกษาในกรรมการชดตางๆ ของสภาการพยาบาล นอกจากนนทานยงเคยดำรงตำแหนงนายกสมาคมพยาบาลสาขาภาคตะวนออกระหวางปพ.ศ.2518–2522 และดำรงตำแหนงนายกสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขระหวางปพ.ศ.2535–2537

อาจารยปรง โกมารทต สามารถดำเนนงานทกอยางจนบรรลผลอนเปนประโยชนตอวชาชพพยาบาล เปนทยกยองเชดชของผบงคบบญชา ผรวมงาน ผใตบงคบบญชา ผรวมวชาชพและบคคลทวไปแมในตาง ประเทศกประจกษในผลงานและความสามารถของทาน

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข ขอยกยองอาจารยปรง โกมารทต เปนพยาบาลดเดน สาขาเกยรตคณเพอเปนเกยรตประวตและตนแบบแกวชาชพสบไป

12-1220(113-140).indd 113 9/13/12 4:37:40 PM



อาจารยพรรณทพา แกวมาตยผอำนวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรรพสทธประสงค

อาจารยพรรณทพา แกวมาตย เปนชาวจงหวดอดรธาน ปจจบนอาย 58 ป สำเรจการศกษาวชาการ พยาบาลจากวทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทยและมหาวทยาลยขอนแกน ปรญญาโทสาขาการพยาบาล อายรศาสตร-ศลยศาสตรจากมหาวทยาลยมหดลรบราชการครงแรกทโรงพยาบาลจฬาลงกรณสภากาชาดไทย ยายไปเปนวทยาจารยทวทยาลยพยาบาลอดรธานเมอป 2523 ป 2545 เปนผอำนวยการวทยาลยพยาบาล ศรมหาสารคามและยายไปดำรงตำแหนงผอำนวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสรรพสทธประสงคตงแต ป2547จนถงปจจบน

อาจารยพรรณทพาแกวมาตยเปนผนำดานการพฒนาคณภาพขนพนฐานดวยระบบ5ส.สงใหวทยาลย มการพฒนางานทเปนระบบป2549ไดรบเลอกใหรบรางวลนกพฒนาตวอยางจากสถาบนการทรพยากรบคคล เพอการเพมผลผลต (HMP) ไดรบเกยรตบตรพยาบาลดเดนของจงหวดอบลราชธานในป 2549 ไดรบโลและ เกยรตบตรตามโครงการเมองอบล เมองสะอาดราชธานอสานป2553และ2554 ไดรบรางวลหนวยงานทม ผลงานดานคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลในโครงการสำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสขใสสะอาด ป2550รางวลชนะเลศการประกวดผลงานดเดนดานการพฒนาคณธรรมจรยธรรมกระทรวงสาธารณสขดาน การพฒนาการศกษา อาจารยพรรณทพา แกวมาตย มบทบาทในการพฒนาคณภาพการศกษาของวทยาลย พยาบาลบรมราชชนน สรรพสทธประสงค จนไดรบรางวลดเดนในการสอบขอสอบมาตรฐานหลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพชนสงเวชกจฉกเฉน เมอป 2552 รางวลดเดน ในการสอบขนทะเบยนประกอบวชาชพ การพยาบาลและผดงครรภชนหนง มผสำเรจการศกษาสอบผานครงแรกมากทสด เปนอนดบ 2 ของวทยาลย ในสงกดสถาบนพระบรมราชชนกในป2554รางวลดเดนในการสอบในการสอบขนทะเบยนประกอบวชาชพ การพยาบาลและผดงครรภชนหนง ครงท 1 พ.ศ. 2554 มผสำเรจการศกษาสอบผานทกคนในรายวชาการ พยาบาลสขภาพจตและจตเวชศาสตร

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขขอยกยองอาจารยพรรณทพาแกวมาตยเปนพยาบาล ดเดนสาขาผบรหารสถานศกษา

12-1220(113-140).indd 114 9/13/12 4:37:40 PM



พ.จ.อ.เผา อนนจวพยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการสอน)

หวหนางานดานบรการวชาการและพฒนาบคลากร วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา จ.เพชรบร

พ.จ.อ.เผาอนนจวเปนชาวจงหวดเพชรบรปจจบนอาย53ปสำเรจการศกษาประกาศนยบตรพยาบาลจาก โรงเรยนพยาบาลทหารเรอกรมแพทยทหารเรอการศกษาบณฑต(พยาบาลศกษา)จากวทยาลยพยาบาลกรงเทพ สมทบมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร และครศาสตรมหาบณฑต (อดมศกษา) จฬาลงกรณ มหาวทยาลยรบราชการครงแรกทกรมแพทยทหารเรอตอมาโอนไปปฏบตงานทโรงพยาบาลเจรญกรงประชารกษ และโอนไปเปนอาจารยทวทยาลยพยาบาลพระจอมเกลาจงหวดเพชรบรถงปจจบน พ.จ.อ.เผาอนนจวเปนผทมความรความสามารถและเชยวชาญในวชาการพยาบาลผใหญการพยาบาล อนามยชมชนและการพยาบาลเฉพาะทางสาขาเวชปฏบตทวไป(การรกษาเบองตน)เปนอาจารยผสอนและนเทศ การปฏบตวชาการรกษาพยาบาลเบองตนและวชาการพยาบาลบคคลและแนวคดพนฐานทางการพยาบาลเปนผ รเรมเปดหลกสตรและดำรงตำแหนงประธานหลกสตรประกาศนยบตรเวชกจฉกเฉน3ปเปนผรเรมเปดหลกสตร อบรมการพยาบาลเฉพาะทางสาขาเวชปฏบตทวไป(รกษาโรคเบองตน)ในปพ.ศ.2547 พ.จ.อ.เผา อนนจว ไดรบการแตงตงจากสภาการพยาบาลใหเปนอนกรรมการพจารณาขอสอบเพอ ขนทะเบยนและรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการพยาบาลฯ สาขาวชาการพยาบาลอนามยชมชน (วาระ ป 2553-2557) เปนอาจารยผสอนทไดรบการประเมนในระดบมากทสด ทกรายวชา ไดรบการคดเลอกเปน อาจารยดเดน ป 2554 ของวทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา จ.เพชรบร ไดรบเชญเปนวทยากรบรรยายพเศษ ตามวทยาลยพยาบาลตางๆเรองการฟนฟวชาการพยาบาลเวซปฏบตมผลงานวจยยางตอเนองเชนทำงาน วจยและรวมนำเสนอผลงานเรองสมรรถนะ:กระบวนการทศนการพฒนาวชาชพในการประชมวชาการของของ สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย สาขาภาคตะวนออก และทำวจยตดตามประเมนผผานการอบรมหลกสตร เวชปฏบตทวไปฯเปนตน พ.จ.อ.เผาอนนจวเปนผมความสามารถในการบรหารจดการสงจนทำใหงานทกอยางสำเรจลลวงดวยด และมประสทธภาพ เชน ควบคมดำเนนการจดการอบรมหลกสตรผบรหาร ไดแก ผบรหารระดบกลาง (ผบก) ผบรหารระดบตน (ผบต) และผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล เคยไดรบการดำรงตำแหนง รองผอำนวยการดานกจการนกศกษาและรองผอำนวยการดานบรหารพ.จ.อ.เผาอนนจวเปนผทใฝรใฝเรยน มการพฒนาตนเองอยางตอเนองทงดานวชาการทกษะวชาชพและอนๆเปนตวอยางทดแกผรวมงานและผบงคบ บญชาในดานความรบผดชอบการเสยสละเออเฟอเผอแผเหนประโยชนสวนรวมมากวาประโยชนสวนตนทำงาน เพอองคกรอยางเตมศกยภาพมภาวะผนำกลาแสดงออกมความคดสรางสรรคพยายามคดรเรมสงใหมๆ นอกจากน ยงมผลงานดานการเกอกลสงคมและวชาชพ โดยเปนคณะอนกรรมการจดทำคมอการใชยาในการรกษาโรค เบองตน รวมกอตงสมาคมพยาบาลเวชปฏบตแหงประเทศไทย ไดรบการดำรงตำแหนง กรรมการสมาคม พยาบาลเวชปฏบตฯเปนเวลา9ปในป2554ไดรบการแตงตงจากสำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสขใหเปน กรรมการทำงานตดตามประเมนผลมาตรฐานการพฒนานกบรหารสาธารณสข ป 2553 ไดรบการประกาศ เกยรตคณ เปนบคคลดเดน ของเทศบาลตำบลหาดเจาสำราญในดานการสนบสนน กจกรรมทำนบำรงศลป-

12-1220(113-140).indd 115 9/13/12 4:37:41 PM



วฒนธรรมและตอตานยาเสพตดไดรบการยกยองเชดชเกยรตจากสถาบนพระบรมราชชนกเปนผมความรความ สามารถใหบรการวชาการแกสงคมและเปนผเสยสละในการเดนทางไปในทมเหตการณรนแรงจงหวดชายแดน ภาคใตทโรงพยาบาลปตตานและไดรบการประกาศเกยรตคณเปนอาจารยพยาบาลดเดนของชมรมพยาบาล ประจำจงหวดเพชรบรป2554เปนตน

สมาคมฯขอยกยองพ.จ.อ.เผาอนนจวเปนพยาบาลดเดนสาขาอาจารยพยาบาล

นางเครอวลย เปยมบรบรณพยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ

หวหนากลมการพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร นางเครอวลย เปยมบรบรณ เปนชาวจงหวดสพรรณบร ปจจบนอาย 60 ป สำเรจการศกษาวชาการ พยาบาลจากวทยาลยพยาบาลกรงเทพ และสาธารณสขศาสตรบณฑต จากมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รบราชการทโรงพยาบาลเจาพระยายมราชจงหวดสพรรณบรปจจบนดำรงตำแหนงพยาบาลวชาชพชำนาญการ พเศษหวหนากลมการพยาบาลโรงพยาบาลเจาพระยายมราชจงหวดสพรรณบร

นางเครอวลย เปยมบรบรณ เปนบคคลทไดรบการยกยองเปนตนแบบ ดานการครองงานของกลม การพยาบาลโรงพยาบาลเจาพระยายมราชเปนผมผลงานดานการบรหารการพยาบาลเปนทประจกษมผลงาน เปนทแสดงถงความทมเทตอการบรหารการพยาบาล และการพฒนาคณภาพทงดานบรการและวชาการ เชน ทำการศกษาเรองการบรหารจดการเตยงผปวยหนกตอประสทธภาพการใชเตยงในโรงพยาบาลเจาพระยายมราช ซงมประโยชนในการบรหารจดการเตยงผปวยใหเกดผลลพธทดทงตอการรกษาและการบรหารทรพยากรอยาง มประสทธภาพการพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองซงเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพ การดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง การศกษา เรองแรงจงใจในการปฏบตงานทสงผลตอประสทธผลการ ปฏบตงานของบคลากรทางการพยาบาล ซงเปนประโยชนตอการบรหารจดการดานกำลงคนทางการพยาบาล ในโรงพยาบาล นอกจากนยงมผลงานดานการเกอกลสงคมและวชาชพการพยาบาล เมอครงเกดพบตภย นำทวมใหญ พ.ศ. 2554 ไดจดทมการพยาบาลเขาชวยเหลอผประสบภย ทงในจงหวดสพรรณบร และ จงหวดใกลเคยงเปนทปรกษาดานการพยาบาลและนเทศทางการพยาบาลทงภายในและภายนอกโรงพยาบาล

สมาคมฯ ขอยกยอง นางเครอวลย เปยมบรบรณ เปนพยาบาลดเดนสาขาผบรหารการพยาบาลใน ระบบบรการสขภาพระดบทตยภม/ตตยภม

12-1220(113-140).indd 116 9/13/12 4:37:41 PM



นางสาวเครอวลย พานชนกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

ผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานพ ตำบลบานพ ตำบลบานโตก จงหวดเพชรบรณ

นางสาวเครอวลย พานช เปนชาวจงหวดเพชรบรณ สำเรจการศกษาวชาการผดงครรภจากโรงเรยน ผดงครรภอนามย ลำปาง แลวศกษาตอจนจบปรญญาตรทางการพยาบาลจากวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อตรดตถและวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช รบราชการครงแรกเปนผดงครรภอนามย ของ จงหวดเพชรบรณ ปจจบนดำรงตำแหนงนกวชาการสาธารณสขชำนาญการ ผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรม สขภาพตำบลบานพตำบลบานโตกจงหวดเพชรบรณ

นางสาวเครอวลยพานชปฎบตงานทสถานอนามยบานพมาอยางตอเนองเปนเวลา16ปเปนผอทศตน ใหกบงานดานการพยาบาลปฐมภม สรางสรรคผลงานทเกดประโยชนตอประชาชน และผใชบรการมากมาย อาทเชนสรางนวตกรรม“กางเกงบานโตก”ซงเปนกางเกงสำหรบใสตรวจมะเรงปากมดลกปฏทนการกนยาสำหรบ ผปวยวณโรคคมออาหารลดโรคลดเสยงซงใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของประชาชนและไดรบการ ยอมรบในผลงานโดยนำไปใชขยายผลในวงกวางทวทงจงหวดเปนตนนอกจากนในบทบาทการบรหารไดผลกดน การพฒนาคณภาพจนไดรบรางวลสถานอนามยดเดนทงในระดบจงหวดและระดบเขตในปพ.ศ.2552รวมถง รางวลหวหนาสถานอนามยดเดนทงสองระดบในปเดยวกน เปนผมบทบาทในการเกอกลตอสงคมและองคกร วชาชพเปนอาจารยและครพเลยงใหกบนกศกษาฝกงานหลกสตรตางๆผลกดนใหสถานอนามยตำบลบานพหรอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานพในปจจบนเปนแหลงแลกเปลยนเรยนรงานดานสาธารณสขชมชนและ การพยาบาลปฐมภมเปนบคคลทเปนแบบอยางทดไดรบรางวลขาราชการพลเรอนดเดนและไดรบการแตงตง เปนผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานพในปพ.ศ.2553

สมาคมฯ ขอยกยอง นางสาวเครอวลย พานช เปนพยาบาลดเดนสาขาผบรหารการพยาบาลในระบบ บรการสขภาพระดบปฐมภม/ชมชน

12-1220(113-140).indd 117 9/13/12 4:37:41 PM



นางสาวศรลกษณ อปวาณชพยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลสโขทย จงหวดสโขทย

นางสาวศรลกษณ อปวาณช เปนชาวจงหวดสโขทย สำเรจการศกษาวชาการพยาบาลบรมราชชนน อตรดตถ สาธารณสขศาสตรบณฑต จากมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช และวทยาศาสตรมหาบณฑต (เวชศาสตรชมชน) จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย รบราชการทโรงพยาบาลสโขทย ปจจบนดำรงตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการโรงพยาบาลสโขทยจงหวดสโขทย

นางสาวศรลกษณ อปวาณช เปนผซงเปนแบบอยางทด มความมงมนในการพฒนาคณภาพงาน และ มาตรฐานวชาชพมผลงานโดดเดนดานการพฒนาคณภาพการพยาบาลการประกนคณภาพการพยาบาลมผลงาน ดานการบรการพยาบาลผปวยใน ทใชศาสตรทางการพยาบาลและศลปะการบรการในการบรรเทาความทกข ทรมานเฝาระวงอนตรายและภาวะแทรกซอนสงเสรมสขภาพใหผปวยและครอบครวสามารถดแลตนเองและ ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดเปนผคดคนระบบแนวทางหรอวธการใหมๆโดยใชขอมลเชงประจกษปรบปรง คณภาพงานทเหนกระบวนการและผลลพธชดเจน และขยายวงกวางทวทงโรงพยาบาล มผลงานการพฒนา คณภาพการพยาบาลและผลงานดานวชาการ/วจยทชดเจนซงเปนวจยทสนบสนนงานการพยาบาลทงดานการ ปฏบตการพยาบาล และดานการบรหารการพยาบาล ไดแก การประเมนคณภาพภายในตามโครงการพฒนา ระบบงานประกนคณภาพการพยาบาลของโรงพยาบาลสโขทย การศกษาเวลากจกรรมการพยาบาลผปวยใน การวเคราะหตนทนตอหนวยบรการผปวย เปนตน นอกจากน ยงมบทบาทดานการเกอกลองคกรวชาชพ โดย การแลกเปลยนแบงปนองคความรและประสบการณใหกบเพอนรวมวชาชพ เปนวทยากรถายทอดความรแก บคลากรทางการพยาบาล ทงภายในและภายนอกโรงพยาบาล เปนคณะกรรมการชมรมพยาบาลสารสนเทศ แหงประเทศไทยคณะกรรมการผตรวจประเมนรางวลคณภาพการปฏบตการพยาบาลทเปนเลศ

สมาคมฯ ขอยกยอง นางสาวศรลกษณ อปวาณช เปนพยาบาลดเดนสาขาผปฏบตการพยาบาลใน ระบบบรการสขภาพระดบทตภม/ตตยภม

12-1220(113-140).indd 118 9/13/12 4:37:42 PM



นางรงตะวน จรธตพงศ พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานบอพะแวน

ตำบลบอหลวง อำเภอฮอด จงหวดเชยงใหม นางรงตะวนจรธตพงศเปนชาวจงหวดเชยงใหมปจจบนอาย40ปสำเรจการศกษาวชาการพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม รบราชการครงแรกทสถานอนามยบานบอสล อำเภอฮอด จงหวด เชยงใหมปจจบนดำรงตำแหนงพยาบาลวชาชพชำนาญการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลบานบอพะแวน ตำบลบอหลวงอำเภอฮอดจงหวดเชยงใหม

นางรงตะวน จรธตพงศ เปนบคคลทเปนแบบอยางดานการบรการพยาบาลปฐมภมทมงเนนการดแล รกษาพยาบาล โดยประยกตความรทางการพยาบาลและสงคมศาสตรในรปแบบผสมผสานในการดแลผปวย และประชาชนทงดานการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพการปองกนโรค และการฟนฟสภาพมผลงาน โดดเดนในการดแลกลมโรคเรอรงและผพการดวยระบบการเยยมบานทมประสทธภาพสรางนวตกรรมทโดดเดน ไดรบรางวลหลายโครงการเชนชดหมเพอสขภาพทนอนลมเพอปองกนแผลกดทบโดยการมสวนรวมของชมชน ชดเบาะรองนงเพอลดอาการปวดแผลฝเยบในหญงหลงคลอด และงานวจยเรองปจจยในการควบคมระดบ นำตาลในเลอดของผปวยเบาหวานเปนผมความมงมนและพฒนาคณภาพงานบรการใหเปนทประจกษเกอกล สงคมและองคกรวชาชพโดยการเปนคณะกรรมการผตรวจประเมนหนวยบรการปฐมภมรวมกบคณะกรรมการ ประสานงานสาธารณสขอำเภอฮอด เปนพยาบาลประจำหนวยรบบรจาคโลหตรวมกบสถานบรการโลหต สภากาชาดไทยเปนตน

สมาคมฯ ขอยกยอง นางรงตะวน จรธตพงศ เปนพยาบาลดเดนสาขาผปฏบตการพยาบาลในระบบ บรการสขภาพระดบปฐมภม/ชมชน

12-1220(113-140).indd 119 9/13/12 4:37:42 PM



วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสขจดทำขนเพอสงเสรมและเผยแพรผลงานวจยและผลงานวชาการ ดานการพยาบาลทกสาขาและการสาธารณสขทเกยวของ ผลงานวชาการทรบตพมพ ไดแก บทความวจย บทความวชาการ บทวจารณหนงสอ หรอบทความปรทรรศน วารสารฯ มกำหนดออกปละ 3 ฉบบ คอ ฉบบท1มกราคม–เมษายนฉบบท2พฤษภาคม–สงหาคมและฉบบท3กนยายน–ธนวาคม ขอกำหนดการตพมพผลงานวชาการในวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข มดงตอไปน 1. เปนผลงานวชาการทงภาษาไทยหรอภาษาองกฤษในสาขาการพยาบาล, การสาธารณสข หรอ สาขาทเกยวของ 2.ผลงานตองไมเคยลงตพมพในหนงสอและวารสารใดมากอน ยกเวนเปนผลงานทไดนำเสนอในการ ประชมทางวชาการแบบไมมเรองเตม (Proceedings) และผเขยนจะตองไมสงบทความเพอไปตพมพ ในวารสารฉบบอนในเวลาเดยวกน 3.ผเขยนตองสมครเปนสมาชกวารสารเปนเวลาอยางนอย1ป 4.ผลงานจะไดรบการพจารณากลนกรองจากผทรงคณวฒทกองบรรณาธการเหนสมควร ไมนอยกวา 2คน 5.กองบรรณาธการจะมจดหมายแจงผลการพจารณาการลงตพมพในวารสารภายหลงจากกอง บรรณาธการไดพจารณาผลงานในเบองตนแลว 6.หากผลงานใดไดรบการพจารณาตพมพ เจาของผลงานจะตองแกไขตนฉบบใหเสรจและสงคน กองบรรณาธการภายในเวลาทกำหนดมฉะนนจะถอวาสละสทธการตพมพ 7.กองบรรณาธการจะไมสงคนตนฉบบและแผนซดขอมลใหแกเจาของผลงาน 8.ผลงานวจยตองไดรบการรบรองจากคณะกรรมการพจารณาการวจยในมนษยจากสถาบนใด สถาบนหนง

การเตรยมตนฉบบ ลำดบการเขยนบทความวจยมดงน 1. บทคดยอภาษาไทยพรอมชอ-สกลและสถานททำงานของเจาของบทความเปนภาษาไทย 2.บทคดยอ ภาษาองกฤษ (Abstract) พรอมชอ-สกล และสถานททำงานเจาของบทความเปนภาษา องกฤษ 3.คำสำคญ(Keyword)ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 4.บทนำ 5.วธดำเนนการวจย 6.ผลการวเคราะหขอมล 7.สรปอภปรายผลและขอเสนอแนะ

ระเบยบการสงผลงานวชาการลงตพมพในวารสารพยาบาล กระทรวงสาธารณสข สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

12-1220(113-140).indd 120 9/13/12 4:37:42 PM



8.การใชภาษา ใชภาษาไทยโดยยดหลกของราชบณฑตยสถานพยายามหลกเลยงการใชภาษาองกฤษ ในขอความภาษาไทย ยกเวนกรณจำเปนและไมใชคำยอนอกจากเปนคำทยอมรบกนโดยทวไป การ แปลศพทองกฤษเปนไทยหรอการเขยนทบศพทภาษาองกฤษใหยดหลกของราชบณฑตยสถาน 9.ภาพประกอบทตองการตพมพตองสงเปนไฟล.jpgแตภาพในวารสารทตพมพแลวจะเปนภาพขาวดำ เทานน ถาเปน artwork เขยนดวยหมกดำบนกระดาษมนสขาว มหมายเลขกำกบพรอมทงลกศร แสดงดานบนของภาพและมคำบรรยายใตภาพหากเปนภาพทมลขสทธตองมการอางองดวย 10. ตวอกษรการพมพ:ขนาดตวอกษรTHNiramitASขนาด16,SingleSpaceจดหนาใหมชองวางดานบน 1นวดานลาง1นวดานซาย1.25นวดานขวา1นว 11. การอางองและการเขยนเอกสารอางอง การเขยนเอกสารอางองใหใชรปแบบแวนคเวอร (VancouverStyle)ซงเปนรปแบบการเขยนเอกสาร อางอง ทใชในวารสารวชาการแพทยและสาธารณสขทวไป การอางถงเอกสารวชาการรปแบบ แวนคเวอร ใหเรยงลำดบของเอกสาร ตามลำดบเลขทมการอางถงในเนอหารายงานหรอบทความ และหมายเลขทอางถงในเนอเรองนน จะตองตรงกบหมายเลขทมการกำกบไวในสวนเอกสารอางอง ดวยโดยเรยงลำดบจากหมายเลข1ไปจนถงเลขทสดทาย(1,2,3,…)ใหเขยนหมายเลขอยในวงเลบ ()ตอทายขอความทนำมาอางองในรายงานและพมพตวยก(superscript)รายละเอยดการเขยนการ เขยนเอกสารอางองรปแบบแวนคเวอร (Vancouver style) ใหศกษาจากบทความของอาจารย จราภรณ จนทรจร เรอง การเขยนเอกสารอางองแบบแวนคเวอร (Vancouver Style) ในwebsite ของสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข(www.tnaph.org)หวขอวารสาร 12. รปแบบการพมพมดงตอไปน

รายการ ลกษณะ ตวอกษร

รปแบบการพมพ ขนาดตวอกษร

ชอบทความ ตวหนา กลางหนากระดาษ 18

ชอผเขยนบทความ*(ไทยและองกฤษ) ตวเอน ชดขวา 16

บทคดยอ ตวหนา กลางหนากระดาษ 18

Abstract ตวหนา กลางหนากระดาษ 18

หวขอใหญ ตวหนา ชดซาย 18

หวขอรอง ตวหนา ชดซาย 16

หวขอยอย ตวปกต ใชหมายเลขกำกบ 16

เนอหาของบทคดยอและบทความ ตวปกต ใชหมายเลขกำกบ 16

การเนนขอความในบทความ ตวปกต - 16

ขอความในตาราง ตวปกต - 14-16

ตวเลขอางอง superscript - 16

เอกสารอางอง ตวหนา กลางหนากระดาษ 16

12-1220(113-140).indd 121 9/13/12 4:37:43 PM



ตวอยางการใชตวเลขและเครองหมายกำกบการจำแนกหวขอดงน

ขอบเขตของการวจย(หวขอใหญอกษรหนา18พอยต) 1.กลมตวอยางทใชในการวจย(หวขอรองอกษรหนา16พอยต) ................................................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………… 2.ตวแปรทศกษา(หวขอรองอกษรหนา16พอยต) 2.1 ตวแปรอสระแบงเปนดงน 2.1.1 .....................................................................................................................................

การสงตนฉบบ สงตนฉบบพมพ2ชดพรอมแผนซดขอมล1แผนและแบบเสนอผลงานวชาการเพอลงตพมพในวารสาร พยาบาลกระทรวงสาธารณสข (สามารถ download ไดจากwebsite ของสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวง สาธารณสขwww.tnaph.orgหวขอวารสาร)หากเปนบทความวจยจากวทยานพนธตองผานการตรวจสอบจาก อาจารยทปรกษาวทยานพนธกอน และแนบใบรบรองของอาจารยทปรกษาวทยานพนธมาดวย สงเอกสาร ดวยตนเองทางไปรษณยหรอไปรษณยอเลคทรอนสถง บรรณาธการวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข อาคารสำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสขอาคาร4ชน7 ถนนตวานนทอำเภอเมองจงหวดนนทบร11000 โทรศพท/โทรสาร02-590-1834 www.tnaph.org email:[email protected]

การตดตอสอบถามรายละเอยด 1. บรรณาธการวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข ดร.อฏฐพรหรญพฤกษโทรศพท:02-590-1974,087-912-7916โทรสาร:02-590-1834 email:[email protected],[email protected] 2.ผจดการสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข อาจารยไพบลยวงษใหญโทรศพท/โทรสาร:02-590-1834 email:[email protected]

12-1220(113-140).indd 122 9/13/12 4:37:43 PM



การเขยนเอกสารอางองแบบแวนคเวอร (Vancouver Style)

จราภรณ จนทรจร *

ในการเขยนเอกสารทางวชาการนน ผเขยน จะตองมการคนควารวบรวมสารสนเทศจากแหลง ตางๆทงทเปนหนงสอวารสารเอกสารการวจยหรอ รายงานตางๆ ทเกยวของ โดยจะคดเลอกเฉพาะ เอกสารทมความสำคญจรงๆ นำไปกลาวถง หรอ อางองเปนแนวทางสนบสนนประกอบการเขยนเรอง นนๆ ซงนอกจากจะเปนหลกฐานแสดงถงความ นาเชอถอของผลงานแลวยงแสดงขอมลของแหลง ความรทสามารถสบคนเพอตรวจสอบความถกตอง และคนควาเพมเตม เพอเพมพนความร ความเขาใจ และเพอการศกษาตอยอดในเรองทอางองนนๆ

การอางอง คอการนำรายชอเอกสารสงพมพ หรอบคคลทผเขยนนำมากลาวถง หรออางองใน การเขยน มารวบรวมไวอยางมแบบแผนทสวนทาย ของงานนพนธภายใตหวขอ เอกสารอางอง หรอ บรรณานกรม และใชภาษาองกฤษวา References หรอ Bibliography ซงรายการอางองนนมรปแบบ ตามกฎเกณฑทกำหนดอยางเปนระบบ ในการเขยน เอกสารทางวชาการแพทยและวทยาศาสตรการ แพทยนยมเขยนเอกสารอางองในรปแบบแวนคเวอร (VancouverStyle)

การเขยนเอกสารอางองแบบแวนคเวอร เนองจากความหลากหลายของวารสารทาง วชาการแพทยซงมอยมากกวา 5,000 ชอ รปแบบ การเขยนเอกสารอางองจงมความแตกตางกนออกไป บางครงขาดความครบถวนของขอมลสำคญๆ ทจะ ชวยในการตดตามคนหาหรอตรวจสอบความถกตอง ของผลงานทางวชาการ ดงนน จงมการจดตง คณะกรรมการระดบนานาชาตชอ “International CommitteeofMedicalJournalEditors:ICMJE”และ

จดการประชมเพอกำหนดรปแบบการอางองทเปน มาตรฐานเดยวกนขน ในป 1978 ทนครแวนคเวอร รฐบรทช โคลมเบย ประเทศคานาดา ไดกำหนด หลกเกณฑในการเขยนเอกสารอางอง ซงเรยกวา “The Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals” หรอท รจกกนโดยทวไปวา Vancouver Style หลงจากนน กมการประชมเพอปรบปรงแกไขอยางตอเนอง และ ลาสดในป 2010 ไดปรบปรงแกไขรปแบบการ อางองใหทนสมยโดยเฉพาะการอางองเอกสาร อเลกทรอนกส ทมการอางองมากขนในปจจบนน สวนหลกเกณฑสำคญทยงคงใชอย ไดแก หลกการ อางองในเนอเรอง (in-text citations) เมอนำผลงาน ของบคคลอนไมวา บางสวนหรอทงหมดมาอางอง ในงานนพนธใหใสตวเลขกำกบททายขอความนน เรยงตามลำดบ 1,2,3…โดยใชตวเลขอารบคอย ในวงเลบกลม (round brackets) หรอตวเลขยกขน (superscript) แลวรวบรวมเปนรายการอางอง (Reference list หรอ Bibliography) ทสวนทายของ งานนพนธ

สวนประกอบของขอมลทจะนำมาเขยน รายการอางอง ขอมลทจะนำมาเขยนรายการเอกสารอางอง จะแตกตางกนตามประเภทของเอกสารทนำมา อางอง ซงในทนจะกลาวถงเฉพาะเอกสารทมความ นยมใชในการอางองและเอกสารทขอมลคอนขาง จะซบซอนยากแกการนำมาอางอง โดยเรยบเรยง ตามเอกสารจาก International Committee of Medical Journal Editors: Uniform requirements formanuscripts submitted tobiomedical journals. Last updated: 15 July 2011 สำหรบรายละเอยด

*บรรณารกษชำนาญการพเศษหอสมดคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย2554(ฉบบปรบปรง)

12-1220(113-140).indd 123 9/13/12 4:37:43 PM



ทงหมดสามารถศกษาเพมเตมจากเอกสารตนฉบบ ไดท http: / /www.nlm.nih.gov/bsd/uniform_ requirements.html

การอางองบทความจากวารสาร(Articles in Journals)

รปแบบพนฐาน ชอผแตง (Author). ชอบทความ (Title of the article). ชอวารสาร (Title of the Journal) ปพมพ (Year); เลมทของวารสาร (Volume): หนาแรก-หนาสดทาย (Page).

1. บทความจากวารสารมาตรฐาน (Standard journal article) • KaneRA,KaneRL.Effectofgenetic testingforriskofAlzheimer’sdisease.NEnglJMed 2009;361:298-9. • จราภรณ จนทรจร. การใชโปรแกรม EndNote: จดการเอกสารอางองทางการแพทย.จฬาลงกรณเวชสาร2551;52:241-53.

คำอธบายขอมลในรปแบบพนฐาน 1. ชอผแตง (Author) : อาจจะหมายถง ผเขยน ผแปล ผรวบรวม บรรณาธการ หรอ หนวยงาน - ผแตงทเปนชาวตางประเทศใหเขยน ชอสกลขนกอน ตามดวยอกษรยอของชอตนและ ชอกลางโดยไมตองมเครองหมายใดๆคนถาผแตง มหลายคนแตไมเกน 6 คน ใหใสชอทกคนโดยใช เครอง-หมายจลภาค (comma - ,) คนระหวาง แตละคน และหลงชอสดทายใชเครองหมาย มหพภาค(fullstop-.) - ชอผแตงท เปนคนไทย ใหเขยนแบบ ภาษาไทยโดยเขยนชอและนามสกลเปนคำเตม เชน • ทรงกลดเอยมจตรภทร,สพนดา แสงพานชย , เพมทรพย อสประดษฐ . การ เปรยบเทยบผลการตอบสนองทางผวหนงดวย

วธสกดผวหนงกบวธ skin endpoint titration ในผปวยทแพไรฝนหรอแมลงสาบ. จฬาลงกรณ เวชสาร2545;46:649-57. - กรณผแตงเกน6คนใหใสชอผแตง 6คนแรกคนดวยเครองหมายจลภาค(comma-,) และตามดวยetal.(คำวาetalเปนคำยอซงยอ มาจากคำในภาษาลาตนคอetaliiหรอetaliaแปล เปนภาษาองกฤษวา“andothers”)และภาษาไทย ใชคำวา“และคณะ”เชน • MitchellSL,TenoJM,KielyDK, ShafferML,JonesRN,PrigersonHG,etal.The clinical course of advanced dementia. N Engl JMed2009;361:1529-38. • จรญา เลศอรรฆยมณ, เอมอร รกษมณ,อนพนธตนตวงศ,กรณาบญสข,องพร นลประดบ,พฒฑพรรณวรกจโภคาทร,และคณะ. ความเสยงและประสทธผลของการผาตดตอม ลกหมาก. จดหมายเหตทางแพทย 2545; 85: 1288-95. 2. ชอบทความ(Titleofthearticle) - บทความเปนภาษาองกฤษ ชอ บทความใชอกษรตวใหญ (Capita l letter) เฉพาะตวแรกและชอเฉพาะนอกจากนนใชอกษร ตวเลกทงหมด เมอจบชอบทความใหใชเครอง หมายมหพภาค(Fullstop-.) - บทความภาษาไทย ใหเขยนแบบ คำไทย 3. ชอวารสาร(TitleoftheJournal) - ใชช อยอตามมาตรฐานสากลท กำหนดไวใน Index Medicus โดยตรวจสอบ ไดจาก Journals in NCBI Databases จดทำโดย NationalLibraryofMedicine(NLM)ซงคำยอเหลาน ไดยดตามกฎการเขยนคำยอของ American Na t i o n a l S t a n d a r d f o r I n f o rma t i o n Sciences-AbbreviationofTitlesofPublications. - สำหรบวารสารภาษาไทยยงไมม ชอยออยางเปนทางการ ใหใชชอเตมทปรากฎ ทหนาปก เชน ขอนแกนเวชสาร จดหมายเหต

12-1220(113-140).indd 124 9/13/12 4:37:44 PM



ทางแพทย จฬาลงกรณเวชสาร เชยงใหมเวชสาร สารศรราชฯลฯ 4. ป(year)เดอน(month)เลมท(Volume) และฉบบท (Number/Issue) เนองจากวารสาร สวนมากจะมเลขหนาตอเนองกนทงป ตงแตฉบบ ท 1 ไปจนจบฉบบสดทาย การลงรายการแบบ Vancouver จงใหใสเฉพาะ ป (year) และเลมท (volume)เทานนไมตองใสเดอนวนทและฉบบท 5. เลขหนา (Page) ใหใสเลขหนาแรก- หนาสดทายโดยใชตวเลขเตมสำหรบหนาแรกและ ตดตวเลขซำออกสำหรบเลขหนาสดทายเชน หนา10-18 ใช 10-8 หนา198-201 ใช 198-201 หนาS104-S111 ใช S104-11 หนา104S-111S ใช 104S-11S

2. บทความทผแตงเปนหนวยงานหรอ สถาบน (Organization as author) ใหใสชอหนวยงาน/สถาบนนนๆ ในสวนท เปนชอผเขยนเชน • WorldHealthOrganization.Surveillance ofantibioticresistanceinNeisseriagonorrhoeaein theWHOWestern Pacific Region. Commun Dis Intell2002;26:541-5. • สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย.เกณฑ การวนจฉยและแนวทางการประเมนการสญเสย สมรรถภาพทางกายของโรคระบบการหายใจ เนองจากการประกอบอาชพ.แพทยสภาสาร2538; 24:190-204. 3. บทความทผแตงมทงเปนบคคลและเปน หนวยงาน ใหใสชอผแตงและหนวยงานตามท ปรากฎในเอกสารทนำมาอางองเชน • SavvaGM,WhartonSB,IncePG,ForsterG, MatthewsFE,BrayneC;MedicalResearchCouncil Cognitive Function and Ageing Study. Age, neuropathology, and dementia. N Engl J Med 2009;360:2302-9. 4. บทความทไมมชอผแตง ใหเขยนชอ

บทความเปนสวนแรกไดเลยเชน • Control hypertension to protect your memory. Keeping your blood pressure lowmay guardagainstAlzheimer’s,newresearchsuggests. HeartAdvis2003;6:4-5. 5. วารสารเลมทมเลมผนวกหรอเลมพเศษ (Volumewith supplement) เชน เลมพเศษเลมท 1 ของปนนเขยนเปน Suppl 1 ตอจากปทโดยไมตอง อยในวงเลบ โดยจะสงเกตไดในสวนของเลขหนา จะมตวอกษรSอยดวยเชน • Anamnart C, Poungvarin N. Patent foramenovaleandrecurrenttransientneurological symptoms:acasereportandreviewofliterature. JMedAssocThai2011;94Suppl1:S264-8. 6. วารสารเลมผนวกทมฉบบพเศษ (Issue withsupplement) ใหเขยนฉบบพเศษและตอน ยอยไวในวงเลบเชน • Akyol M, Dogan S, Kaptanoglu E, OzcelikS.Systemicisotretinoininthetreatmentofa Behcet’s patient with arthritic symptoms and acne lesions. Clin Exp Rheumatol 2002;20 (4Suppl26):S1-55. 7. วารสารเลมทมตอนยอย (Volume with part) ใหเขยนตอนยอยไวในวงเลบตอจาก เลมทเชน • PanCL,TsengTJ,LinYH,ChiangMC, Lin WM, Hsieh ST. Cutaneous innervation in Guillain-Barre syndrome: pathology and clinical correlations.Brain2003;126(Pt2):386-97. 8. วารสารทในฉบบมตอนยอย (Issue with part) ใหเขยนทงฉบบทและตอนยอยไวใน วงเลบตอจากเลมทเชน • Kamel IR, Bluemke DA. Imaging evaluat ionof hepatocel lu lar carc inoma. J VascIntervRadiol2002;13(9Pt2):S173-84. 9. วารสารทมเฉพาะฉบบท ไมมเลมท (Issuewithnovolume)ใหใสฉบบทไวในวงเลบในสวน ของเลมท

12-1220(113-140).indd 125 9/13/12 4:37:44 PM



• Matsuura M, Lounici S, Inoue N, WalulikS,ChaoEY.Assessmentofexternalfixator reusabilityusingload-andcycle-dependenttests.Clin Orthop2003;(406):275-81. 10. วารสารทไมมทงเลมท และฉบบท (No volume or issue) ใหเขยนเลขหนาตอจากป (Year) โดยใชเครองหมายทวภาค(Colon-:)คนระหวาง ปและเลขหนาเชน • Mandel JS. Screening for colorectal cancer.CurrOpinGenSurg1994:79-84. 11. วารสารทมเลขหนาเปนเลขโรมน ใหลง รายการอางองดงน • FisherGA,SikicBI.Drugresistancein clinical oncology and hematology. Introduction. HematolOncolClinNorthAm1995;9(2):xi-xii. 12. วารสารทระบประเภทของบทความ เชน บทบรรณาธการจดหมายหรอบทคดยอ ใหแสดง ประเภทของเอกสารภายในเครองหมายวงเลบเหลยม ตอจากชอเรองดงน • Fisher RI. Immunotherapy in Non- Hodgkin’s lymphoma: Treatment advances [editorial].SeminOncol2003;30(2Suppl4):1-2 • Enzensberger W, F i scher PA. Metronome inParkinson’sdisease[letter].Lancet 1996;347:1337. • ClarkDV,HansenPH,MammenMP. Impact of dengue in Thailand at the family and population levels [abstract].Am J TropMedHyg 2002;67(2Suppl):239. 13. อางองบทความทถอดถอนบทความอน (Articlecontainingretraction) • SticklenMB.Plantgeneticengineering forbiofuelproduction:towardsaffordablecellulosic ethanol. Nat Rev Genet 2010;11:308. Retraction of:SticklenMB.NatRevGenet2008;9:433-43. 14. อางองบทความทถกถอดถอน (Article retracted)

• SticklenMB.Plantgeneticengineering forbiofuelproduction:towardsaffordablecellulosic ethanol.NatRevGenet2008;9:433-43.Retraction in:SticklenMB.NatRevGenet2010;11:308. 15. อางองบทความทแกไขและตพมพใหม (Articlerepublishedwithcorrections) • Mansharamani M, Chilton BS. The reproductive importanceofP-typeATPases.Mol Cell Endocrinol 2002;188):22-5. Corrected and republished from:Mol Cell Endocrinol 2001;183: 123-6. 16. อางองบทความทพมพผดและมการ แกไข (Articlewithpublishederratum) • MalinowskiJM,BolestaS.Rosiglitazone in the treatment of type 2 diabetesmellitus: a criticalreview.ClinTher2000;22:1151-68;discussion 1149-50.Erratumin:ClinTher2001;23:309. 17. บทความทมการเผยแพรทางอเลก- ทรอนกสกอนฉบบพมพ (Art ic le publ ished electronically ahead of the print version) ซง สวนมากจะเปนบทความทสบคนไดจากฐานขอมล PubMed • Zoldan J, Karagiannis ED, Lee CY, Anderson DG, Langer R, Levenberg S. The influence of scaffold elasticity on germ layer specification of human embryonic stem cells. Biomaterials 2011 Sep 28. [Epub ahead of print]

การอางองเอกสารทเปนหนงสอหรอตำราแบงเปน 2ลกษณะ 18. การอางองหนงสอทงเลม

รปแบบพนฐาน ชอผแตง (Author). ชอหนงสอ (Title of the book). ครงทพมพ (Edition). เมองทพมพ (Place of Publication): สำนกพมพ (Publisher); ป (Year).

12-1220(113-140).indd 126 9/13/12 4:37:44 PM



คำอธบายขอมลในรปแบบพนฐาน1. ชอผแตง(Authors)ชอผแตงทอาจจะเปนบคคล หนวยงาน บรรณาธการ (editor) หรอคณะ บรรณาธการ (editors) ใหใชขอกำหนด เดยวกนกบชอแตงในการอางองบทความจาก วารสาร2.ชอหนงสอ (Title of the book) ใหใชตวอกษร ตวใหญเฉพาะอกษรตวแรกของชอหนงสอและ ชอเฉพาะ นอกนนใชตวเลกทงหมด เชน Otolaryngologyheadandnecksurgery.หรอ ThemedicalandlegalimplicationsofAIDS.

- หนงสอทผแตงเปนบคคล • JanewayCA,TraversP,WalportM,Shlomchik M. Immunobiology. 5th ed. New York: Garland Publishing;2001. • รงสรรค ปญญาธญญะ. โรคตดเชอของ ระบบประสาทกลางในประเทศไทย. กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ;2536.- หนงสอทผแตงเปนบรรณาธการหรอผรวบรวม (Editor/Compiler) • Norman IJ, Redfern SJ, editors. Mental healthcareforelderlypeople.NewYork:Churchill Livingstone;1996.- หนงสอทผแตงเปนหนวยงานหรอสถาบน (Organization) • InstituteofMedicine(US).Lookingatthe futureoftheMedicaidprogram.Washington:The Institute;1992.

3.จำนวนเลม (Volume) ถาหนงสอมมากกวา 1 เลม และใชประกอบการเขยนหมดทกเลม ใหใสจำนวนเลมทงหมด เชน 2 vols. หรอ 3เลม.หากอางเพยงเลมใดเลมหนงใหใสเฉพาะ เลมทอางเชนVol.2.หรอเลม3.

• FieldsBN,KnipeDM,HowleyPM,editors. Fields virology. 2 vols. 3rded. Philadelphia: Lippincott-RavenPublishers;1996. • พรเทพเทยนสวากล,บรรณาธการ.โลหต วทยาคลนกชนสง. 2 เลม. กรงเทพฯ: โรงพมพ แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย;2541. • BucholzRW,HeckmanJD,editors.Rockwood and Green’s fractures in adults. Vol. 2. 5th ed. Philadelphia:LippincottWilliams&Wilkins;2001. • ไพรตนพฤกษาชาตคณากร,บรรณาธการ. จตเวชศาสตร.เลม1.เชยงใหม:ธนบรรณการพมพ; 2534.

4.ครงทพมพ (Edition) ถาเปนการพมพครง 1 ไมตองใสสวนนในรายการอางองใหใสเมอ เปนการพมพครงท2,3,4….เปนตนไปเชน2nd ed.3rded.4thed.…ถาเปนการพมพและมการ ปรบปรงแกไขใหลงรายการดงน4threv.ed.5.เมองทพมพหรอสถานทพมพ (P lace of publication) ใหใสชอเมองทสำนกพมพตงอย ถามหลายเมองใหใชเมองแรก ถาเมองไมเปน ทรจกใหใสชอยอของรฐหรอประเทศ ถาหาก ไมปรากฏเมองทพมพใหใชคำวา n.p. ซงยอ มาจากnoplaceofpublicationและภาษาไทย ใชคำวา ม.ป.ท. ยอมาจากคำวา ไมปรากฎ สถานทพมพ แลวตามดวยเครองหมาย ทวภาค(colon-:)เชน

• RingsvenMK, BondD. Gerontology and leadershipskillsfornurses.2nded.Albany,NY:Delmar Publishers;1996. • กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข.คมอ สงเสรมสขภาพจตนกเรยนระดบมธยมศกษาสำหรบ คร. พมพครงท 3. ม.ป.ท.: 2542. (จากตวอยางน อาจจะใชหนวยงานแทน ม.ป.ท. ได เปน นนทบร: กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข)

12-1220(113-140).indd 127 9/13/12 4:37:45 PM



6.สำนกพมพ (Publisher) ใหใสเฉพาะชอ สำนกพมพตามทปรากฏในหนงสอแลวตามดวย เครองหมายอฒภาค(semicolon-;)โดยไมตอง ระบสถานะวาเปนห.จ.ก.,บรษท,จำกด,co.,Ltd. เชนเรอนแกวการพมพ,Mosby,W.B.Saunders ยกเวน โรงพมพของหนวยงาน สวนราชการ ใหใสคำวา โรงพมพ หรอ สำนกพมพดวย เชนโรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลยและหาก หนงสอเลมนนเปนสงพมพรฐบาล ใหลงชอ หนวยราชการทรบผดชอบการจดทำหนงสอ นนเปนผพมพแมจะมชอสำนกพมพ/โรงพมพ กตามเชน

• นงลกษณ สขวาณชยศลป, บรรณาธการ. ยาใหมในประเทศไทย.เลม5.กรงเทพฯ:โครงการคลง ขอมลยา คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล;2533.

7.ปพมพ (Year) ใหใสเฉพาะตวเลขของป พ.ศ. ถาเปนหนงสอภาษาไทย หรอ ค.ศ. ถาเปน หน งสอภาษาตางประเทศ แลวจบดวย เครองหมายมหพภาพ(.)

19. การอางองบทหน งของหนงสอทม ผเขยนเฉพาะบทและมบรรณาธการของหนงสอ (Chapter in a book)

รปแบบพนฐาน ชอผเขยน (Author). ชอบท (Title of a chapter). ใน/In: ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ/editor(s).ชอหนงสอ (Title of the book). ครงทพมพ (Edition). เมองทพมพ (Place of publication): สำนกพมพ (Publisher); ปพมพ (Year). หนา/p. หนาแรก-หนาสดทาย.

• EsclamadoR,CummingsCW.Management of the impaired airway in adults. In: Cummings CW,FredricksonJM,HarkerLA,KrauseCJ,Schuller DE,editors.Otolaryngology-headandnecksurgery.

2nd ed. St. Louis,MO:Mosby Year Book; 1993. p.2001-19. • เกรยงศกด จระแพทย. การใหสารนำและ เกลอแร. ใน: มนตร ตจนดา, วนย สวตถ, อรณ วงษจราษฎร,ประอรชวลตธำรง,พภพจรภญโญ, บรรณาธการ. กมารเวชศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:เรอนแกวการพมพ;2540.หนา424-78.

20. เอกสารอางองทเปนหนงสอประกอบ การประชม/รายงานการประชม (Conference proceeding)

รปแบบพนฐาน ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ. ชอเรอง. ชอการประชม; วน เดอน ปทประชม; สถานทจดประชม. เมองทพมพ: สำนกพมพ; ปพมพ.

• Kimura J, Shibasaki H, editors. Recent advances inclinicalneurophysiology.Proceedings of the 10thInternational Congress of EMG and ClinicalNeurophysiology;1995Oct15-19;Kyoto,Japan.Amsterdam:Elsevier;1996.

21. การอางองบทความทนำเสนอในการ ประชมหรอสรปผลการประชม (Conference paper)

รปแบบพนฐาน ชอผเขยน. ชอเรอง. ใน/In: ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ/editor. ชอการ ประชม; วน เดอน ปทประชม; สถานทจด ประชม. เมองทพมพ: สำนกพมพ; ปพมพ. หนา/ p. หนาแรก-หนาสดทาย.

• BengtssonS,SolheimBG.Enforcementof data protection, privacy and security inmedical informatics.In:LunKC,DegouletP,PiemmeTE,Rienhoff O, editors.MEDINFO 92. Proceedings of the 7th World Congress onMedical Informatics; 1992

12-1220(113-140).indd 128 9/13/12 4:37:45 PM



Sep 6-10; Geneva, Switzerland. Amsterdam: North-Holland;1992.p.1561-5.

21. การเขยนเอกสารอางองทเปนรายงาน ทางวชาการ หรอรายงานทางวทยาศาสตร (Technical/Scientific Report) - เอกสารทจดพมพโดยเจาของทน (Issued by funding)

รปแบบพนฐาน ชอผเขยน. ชอเรอง. เมอง ทพมพ: หนวยงานทพมพ/แหลงทน; ปพมพ. เลขทรายงาน.

• SmithP,GolladayK.Paymentfordurable medica l equipment b i l led dur ing sk i l led nursing facility stays. Final report. Dallas, TX: Dept. of Health and Human Services (US), Office of Evaluation and Inspections; 1994 Oct. ReportNo.:HHSIGOEI69200860.

22. เอกสารทจดพมพโดยหนวยงานผจดทำ รายงาน (Issued by performing agency)

รปแบบพนฐาน ชอผเขยน/บรรณาธการ. ชอเรอง. เมองทพมพ: หนวยงานทพมพ/ แหลงทน; ปพมพ. เลขทรายงาน. หนวยงาน ผจดทำรายงาน.

• FieldMJ,TranquadaRE,FeasleyJC,editors. Healthservicesresearch:workforceandeducational issues.Washington:NationalAcademyPress;1995. ContractNo.:AHCPR282942008.Sponsoredbythe AgencyforHealthCarePolicyandResearch.

23. เอกสารอางองท เปนวทยานพนธ (Thesis/Dissertation) ใหเขยนรายการอางอง ดงน

รปแบบพนฐาน ชอผนพนธ. ชอเรอง [ประเภท/ ระดบปรญญา]. เมองทพมพ: มหาวทยาลย; ปท ไดปรญญา.

• Kaplan SJ. Post-hospital home health care: the elderly’s access and uti l ization [dissertation].St.Louis,MO:WashingtonUniversity; 1995. • องคาร ศรชยรตนกล. การศกษาเปรยบ เทยบคณภาพชวตของผปวยโรคซมเศราชนด เฉยบพลนและชนดเรอรง [วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต]. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย;2543.

24. สทธบตร (Patent) • PagedasAC,inventor;AncelSurgicalR&D Inc., assignee. Flexible endoscopic grasping and cutting device and positioning tool assembly. United States patent US 20020103498. 2002 Aug1.

25. การอางองบทความในหนงสอพมพ (Newspaper article)

รปแบบพนฐาน ชอผ เขยน. ชอเรอง. ชอ หนงสอพมพ. ป เดอน วนท; สวนท: เลขหนา (เลขคอลมน).

• Lee G. Hospitalizations tied to ozone pollution;studyestimates50,000admissionsannually. TheWashington Post. 1996 Jun 21; Sect. A: 3(col.5). • ซ12.ตลาการศาลปค,เขารอบ.ไทยรฐ.2543 พ.ย. 20; ขาวการศกษา ศาสนา-สาธารณสข: 12 (คอลมน1).

26. เอกสารอางองทประเภทพจนานกรม ตางๆ (Dictionary and similar references)

12-1220(113-140).indd 129 9/13/12 4:37:45 PM



รปแบบพนฐาน ชอหนงสอ (Title of the book). ครงทพมพ (Edition). เมองทพมพ (Place of Publication): สำนกพมพ (Publisher); ป (Year). คำศพท; หนา.

• Stedman’smedical dictionary. 26th ed. Baltimore: Williams Wilkins; 1995. Apraxia; p.119-20.

27. การอางองเอกสารทยงไมไดตพมพ หรอ กำลงรอตพมพ (Unpublished Material) ใชรปแบบการอางองตามประเภทของเอกสาร ดงกลาวขางตนและระบวาInpressหรอรอตพมพ เชน • Leshner AI. Molecular mechanisms of cocineaddiction.NEngJMed.Inpress1996.หมายเหต: NLMนยมใชคำวา“forthcoming”เพราะ ยงไมแนวาเอกสารนนๆจะไดรบการตพมพหรอไม

การอางองเอกสารอเลกทรอนกส (Electronic Material) การเขยนรายการอางองเอกสารอเลก- ทรอนกสจากเวบไซตบางครงจะมปญหาเรองความ ไมถาวรของ URL หรอการเปลยนแปลงเนอหา บางสวนทำใหการเชอมโยงไปสเอกสารเพอตรวจสอบ หรอคนควาเพมเตมในภายหลงทำไดยากหรอ ทำไมไดเลย ดงนนเพอแกปญหาดงกลาว ในการ ลงรายการอางองเอกสารจากเวบไซต จงตองลง วนทเขาใช (Cited) เวบไซตนนๆ และใหพมพหรอทำ สำเนาเอกสารเกบไวทกครง การอางองเอกสารอเลกทรอนกส ใหใช รปแบบตามประเภทของเอกสารดงทไดกลาวมาแลว ขางตน แตเพมขอมลบอกประเภทของวสดหรอ เอกสารทนำอางองวนทสบคนขอมลและแหลงทมา ของขอมลดงน

รปแบบพนฐาน ชอผแตง (Author). ชอบทความ (Title of the article)[ประเภทของสอ/วสด]. ปพมพ [เขาถงเมอ/cited ป เดอน วนท]. เขาถงไดจาก/ Available from:http://………….

28. ซดรอม (CD-ROM) • Anderson SC, Poulsen KB. Anderson’s electronic atlas of hematology [CD-ROM]. Philadelphia:LippincottWilliams&Wilkins;2002.

29. บทความวารสารบนอนเทอร เนต (Journal article on the Internet)

รปแบบพนฐาน ชอผแตง (Author) . ชอ บทความ (Title of the article). ชอวารสาร (Title of the Journal) [ประเภทของสอ]. ปพมพ [เขาถงเมอ/cited ป เดอน วนท];ปท:[หนา/about screen]. เขาถงไดจาก/Available from: http://………….

• AnnasGJ.Resurrectionofastem-cellfunding barrier--Dickey-Wicker in court. N Engl J Med[Internet]. 2010 [cited 2011 Jun 15];363:1687-9. Available from: http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMp1010466

บทความวารสารบนอนเทอร เนตทม ลกษณะพเศษอนๆ เชน- บทความทมการเผยแพรทางอเลกทรอนกส กอนฉบบพมพ (Article publishedelectronically aheadof theprint version)ซงสวนมากจะเปน บทความทสบคนไดจากฐานขอมล PubMed (ดท#17)- บทความทมหมายเลขเอกสารอเลกทรอนกส (Article with document number in place of traditional pagination) เปนบทความทสบคน ไดจากฐานขอมล PubMed จะมเลข PMID (PubMedIdentifier)

12-1220(113-140).indd 130 9/13/12 4:37:46 PM



• WilliamsJS,BrownSM,ConlinPR.Videos inclinicalmedicine.Blood-pressuremeasurement. N Engl J Med. 2009 Jan 29;360(5):e6. PMID:19179309.- บทความท ม ระหสประจำบทความดจทล (Articlewith a Digital Object Identifier (DOI)) เปนหมายเลขมาตรฐานประจำเอกสารทเผยแพร บนบนอนเตอรเนต ชวยใหสบคนสารสนเทศ อเลกทรอนกสไดอยางถาวร และชวยแกปญหา การเปลยนแปลงแหลงทอยหรอเวบไซตของ สารสนเทศนนถกยกเลก • Zhang M, Holman CD, Price SD, SanfilippoFM,PreenDB,BulsaraMK.Comorbidity and repeat admission to hospital for adverse drug reactions in older adults: retrospective cohortstudy.BMJ2009;338:a2752.doi:10.1136/ bmj.a2752.

30. Monograph on the Internet • FoleyKM,GelbandH,editors.Improving palliative care for cancer [Internet].Washington: National Academy Press; 2001 [cited 2002 Jul 9]. Available from: http://www.nap.edu/ books/0309074029/html/.

31. การอางองโฮมเพจ/เวบไซต (Homepage/ Website) • Cancer-Pain.org [Internet]. New York: AssociationofCancerOnlineResources;c2000-01 [updated2002May16;cited2002Jul9].Available from:http://www.cancer-pain.org/. 32. ฐานขอมลบนอนเทอรเนต (Database on the Internet) เปนรปแบบทสามารถประยกตใช ไดตามขอมลทจะนำมาอางอง นยมใชกนมาก ในการอางองขอมลตางๆทสบคนไดจากอนเทอรเนตดงตวอยางตอไปน • AmericanMedicalAssociation[Internet]. Chicago: TheAssociation; c1995-2002 [updated

2001Aug23;cited2002Aug12].AMAOfficeof Group Practice Liaison; [about 2 screens]. Availablefrom:http://www.ama-assn.org/ama/pub/ category/1736.html • Wikipedia.GenerationY[Internet].2011 [cited 2011 Jul 5]. Available from: http://en. wikipedia.org/wiki/Generation_Y • FantiS,FarsadM,MansiL.AtlasofPET/CT: a quick guide to image interpretation [Internet]. Berlin Heidelberg: Springer-Verlag; 2009 [cited 2011Jun15].Availablefrom:http://www.amazon. com/Atlas-PET-CT-Quick-Interpretation/dp/ 3540777717#reader_3540777717 • จราภรณจนทรจร.การเขยนรายการอางอง ในเอกสารวชาการทางการแพทย [อนเทอรเนต]. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหา วทยาลย;2551 [เขาถงเมอ18ต.ค.2554]. เขาถง ไดจาก: http://liblog.dpu.ac.th/analyresource/ wp-content/uploads/2010/06/reference08.pdf

33. การอางองบลอก (Blogs) • HoltM.TheHealthCareBlog[Internet]. SanFrancisco:MatthewHolt; 2003Oct- [cited 2009 Feb 13]. Available from: http://www. thehealthcareblog.com/the_health_care_blog/. • KidneyNotes.com [Internet]. New York: KidneyNotes; c2006 - [cited 2009 Feb 13]. Availablefrom:http://www.kidneynotes.com/. • Wall Street Journal. HEALTH BLOG: WSJ’sblogonhealthand thebusinessofhealth [Internet]. Hensley S, editor. New York: Dow Jones&Company;c2007- [cited2009Feb13]. Availablefrom:http://blogs.wsj.com/health/. • บลอกแลกเปลยนเรยนรหอสมดพระราชวง สนามจนทรมหาวทยาลยศลปากร.จะหาตวเอกสาร จากหมายเลขDOIไดอยางไร [อนเทอรเนต].2554 [เขาถงเมอ18ต.ค.2554].เขาถงไดจาก:http://www. snc.lib.su.ac.th/snclibblog/?p=13301

12-1220(113-140).indd 131 9/13/12 4:37:46 PM



การเรยงรายการอางองทายบทความ นำรายการอางองมารวบรวมเขยนไวททาย บทความ ภายใตหวขอ รายการอางอง หรอ บรรณานกรม และใชภาษาองกฤษวา References หรอ Bib l iography โดยเรยงลำดบหมายเลข 1,2,3,…ตามทปรากฏในเนอเรอง

ขอควรระวง คอตวเลขทกำกบในเนอเรองจะตอง สอดคลองกบลำดบทในรายการอางองทายบทความ

บรรณานกรม1. จอย นนทวชรนทร. แบบบรรณานกรมและ

เชงอรรถ. กรงเทพฯ: คณะอกษรศาสตร จฬา ลงกรณมหาวทยาลย;2514.

2. จราภรณ จนทรจร. การเขยนรายการอางอง ในเอกสารวชาการทางการแพทย[อนเทอรเนต]. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย;2546[เขาถงเมอ11พ.ค.2554]. เขาถงไดจาก:http://library.md.chula.ac.th/guide/ vancouver.pdf

3. นงลกษณไมหนายกจ.การเขยนบรรณานกรมหรอ รายการอางอง. ใน: สารนเทศสาร. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2000. หนา 1-33.

4. นวลลออจลพปสาสน.แบบแผนการเขยนเอกสาร อางองแบบแวนคเวอร (The Vancouver Style) [อนเทอรเนต].(ม.ป.ท.).[เขาถงเมอ18เม.ย.2546]. เขาถงไดจาก: http://www.medicine.cmu.ac.th/ secret/edserv/journal/vancouver.htm

5. ประเสรฐ ทองเจรญ. การเขยนเอกสารอางอง ในเอกสารวชาการทางวทยาศาสตร.ศรนครนทร เวชสาร2545;17:66-75.

6. ววฒน โรจนพทยากร. การเขยนเอกสารอางอง ในวารสารทางวชาการโดยใชระบบแวนคเวอร. วารสารโรคตดตอ [อนเทอรเนต]. 2541 [เขาถง เมอ 1 ม.ค. 2549];24:465-72. เขาถงไดจาก: http://stang.li.mahidol.ac.th/image/style.pdf

7. สดใจ ธนไพศาล. การเขยนเอกสารอางองแบบ Vancouver. [อนเทอรเนต]. 2549 [เขาถงเมอ 1 ต.ค. 2554]. เขาถงไดจาก: http://library.md. kku.ac.th/VancouverStyle.pdf

8. ยรรยง เตงอำนวย, สภาพร ชยธมมะปกรณ. ปญหาความไมถาวรของการอางองเอกสารบน เวลดไวดเวบ.วารสารหองสมด2542;43:1-17.

9. Fact Sheet MEDLINE [Internet]. Bethesda, MD:U.S.NationalLibraryofMedicine;2004 [updated 2011 Jan 26; cited 2011 Aug 12]. Availablefrom:http://www.nlm.nih.gov/pubs/ factsheets/medline.html.

10.International Committee of Medical Journal Editors. Uniform requirements formanuscript submitted to biomedical journals: about the uniform requirements [Internet]. c2009 [cited 2003Mar3].Availablefrom:http://www.icmje. org/sop_1about.html

11. International Committee of Medical Journal Editors. Uniform requirements formanuscript submitted to biomedical journals [Internet]. 2003 [updated:2011 Jul 15; cited2011Aug 12].Availablefrom:http://www.nlm.nih.gov/bsd/ uniform_requirements.html

12-1220(113-140).indd 132 9/13/12 4:37:46 PM



แบบเสนอผลงานวชาการเพอลงตพมพในวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

…………..

เรยนบรรณาธการวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

ขาพเจา นาย นาง นางสาว อนๆ(โปรดระบ)………………….……….….……...................................

ชอ–สกล (ภาษาไทย) ..................................................................................................................................

ชอ–สกล(ภาษาองกฤษ)……………………………………...............................................………………………………….......……

ตำแหนง (ภาษาไทย)……………………...............................................................……………………………………………………

ตำแหนง(ภาษาองกฤษ)……………………………………………………………….....................................................................

หนวยงาน(ภาษาไทย)……………………………………………………….............................................................…………………

หนวยงาน(ภาษาองกฤษ)………………………………………………….............................................................…………………

ทอยและหมายเลขโทรศพท(ทตดตอได)

.......................................................................................................................................................................

โทรศพทททำงาน............................................................โทรศพทมอถอ..........................................................

โทรสาร.............................................................E-mail................................................................................

มความประสงคขอสงผลงานวชาการเรอง:

ชอผลงาน (ภาษาไทย) ...................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

ขอผลงาน(ภาษาองกฤษ)…............................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

ประเภทของผลงานวชาการ

บทความวจย บทความวชาการ บทวจารณหนงสอ บทความปรทรรศน

ขาพเจาขอรบรองวาผลงานน เปนผลงานของขาพเจาเพยงผเดยว

เปนผลงานของขาพเจาและผทระบชอในผลงาน

ผลงานนยงไมเคยลงตพมพในวารสารใดมากอนและจะไมนำสงไปเพอพจารณาลงตพมพในวารสารอนๆ

อกนบจากวนทขาพเจาไดสงผลงานตนฉบบนมายงกองบรรณาธการวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

พรอมนขาพเจาไดสงเอกสารตางๆ ใหกองบรรณาธการวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

ดงตอไปน

เอกสารตนฉบบจำนวน2ชด แผนซดบนทกขอมล1แผน

สำเนาใบรบรองจากคณะกรรมการพจารณาการวจยในมนษย

ลงชอ.......................................................เจาของผลงาน

(.........................................................)

12-1220(113-140).indd 133 9/13/12 4:37:46 PM


แบบรบรองบทความวจยจากวทยานพนธ/การศกษาอสระ

………..

เรยนบรรณาธการวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

ขาพเจา

ชอ – สกล ....................................................................................................................................................

ตำแหนง.........................................................................................................................................................

หนวยงาน/สถาบน..........................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

ทอยและหมายเลขโทรศพท(ทตดตอได)

......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

โทรศพทททำงาน............................................................โทรศพทมอถอ..........................................................

โทรสาร.....................................................................E-mail...........................................................................

ขอรบรองวาไดตรวจสอบบทความวจยจากวทยานพนธ/การศกษาอสระเรอง:

ชอผลงาน (ภาษาไทย) ..................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

ของ (ชอ – สกล) ..........................................................................................................................................

วาถกตองตามหลกวชาการเปนทเรยบรอยแลว

และยนดใหตพมพในวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสขได

.........................................................ลายมอชอ

(................................................................................)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ/การศกษาอสระ

12-1220(113-140).indd 134 9/13/12 4:37:47 PM


ใบสมคร

เปนสมาชกวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

1. ผสมครและทอย(สำหรบสงวารสารไดถงมอผรบ)

สมครใหม ตออายวารสาร

ทอยเลขท.............................. ซอย.................................................... ถนน..............................................

ตำบล/แขวง............................................. อำเภอ/เขต..................................... จงหวด.........................

รหสไปรษณย........................................................ โทรศพท....................................................................

2. ระยะเวลาทบอกรบกำหนดการออกปละ3ฉบบ ฉบบท1 มกราคม–เมษายน

ฉบบท2 พฤษภาคม–สงหาคม

ฉบบท3 กนยายน–ธนวาคม

1ป/คาสมาชก/150.00บาท (3เลม)

2ป/คาสมาชก/300.00บาท (6เลม)

3.การชำระเงน

ชำระโดย เงนสด

ตวแลกเงนไปรษณย

ธนาณตสงจายณททำการไปรษณยปณฝ.กระทรวงสาธารณสข

ในนามสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

ขอใหออกใบเสรจในนาม……………………………..........………………………………...........……………………………………………………

(ลงชอ)…………………………………………………………….ผสมคร

วนท………………เดอน…………………………พ.ศ……………………

สมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

อาคาร4ชน7สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสขถ.ตวานนทอ.เมองจ.นนทบร11000

โทร./โทรสาร.0-2590-1834www.tnaph.orge-mail:[email protected]

(ลงชอ).........................................................................ผสมคร

วนท......................เดอน.................................พ.ศ....................

12-1220(113-140).indd 135 9/13/12 4:37:47 PM


12-1220(113-140).indd 136 9/13/12 4:37:49 PM


12-1220(113-140).indd 137 9/13/12 4:37:51 PM

12-1220(113-140).indd 138 9/13/12 4:37:52 PM

พนทโฆษณา ราคาตอฉบบ

ปกหลงดานใน เตมหนาพมพ4ส 10,000บาท

ปกหลงดานใน เตมหนาพมพ1ส 6,000บาท

ในเลม เตมหนาพมพ1ส 2,500บาท

ใบแทรกในเลม 1,500บาท

อตราการลงโฆษณาในวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข


Nursing Journal of the Ministry of Public Health

วตถประสงค

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสขจดทำขนเพอสงเสรมและเผยแพรผลงานวจยและ

ผลงานวชาการดานการพยาบาลทกสาขาและการสาธารณสขทเกยวของ

ชอวารสาร ภาษาไทย:วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข

ชอยอภาษาไทยวารสารพ.ส.

ภาษาองกฤษ:NursingJournaloftheMinistryofPublicHealth

ชอยอภาษาองกฤษ:NJPH

ขอบเขต

วารสารสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวงสาธารณสขจะตพมพบทความทเกยวของดงน

1. คณานธ เปนบทความเขยนถงผมพระคณ ผทมผลงานดเดน เปนทเชดชวชาชพ ผนำ

วชาชพหรอผปฏบตทางวชาชพ ดวยเจตนาเพอเผยแพรใหเปนทรจก เปนตวอยาง และ

เปนทภาคภมใจของชนรนหลง

2. บทความวชาการเปนบทความทางการพยาบาลการศกษาพยาบาลการบรหารและงาน

ทางวชาชพทเกยวของ

3.รายงานการวจยทางวชาชพหรอเกยวของ

4.นานาสาระเปนบทความขอความความรทวไปทเกยวของและเปนประโยชน

5.ขาวนารจากสมาคมฯ เปนขอมลขาวสารทมาจากองคกรการสาธารณสข การศกษาและ

การเปลยนแปลงตางๆทเกยวของ

กำหนด

1. ปละ3ฉบบคอฉบบท1มกราคม–เมษายนฉบบท2พฤษภาคม-สงหาคม

ฉบบท3กนยายน–ธนวาคม

2. อตราคาสมาชก3เลม150บาท/ป

บทความและรายงานวจยในวารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข เปนความคดเหนของ

ผเขยน มใชของคณะผจดทำ และมใชความรบผดชอบของสมาคมศษยเกาพยาบาลกระทรวง

สาธารณสข

Documents

ปีที่ 22 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม ...tnaph.org/wp/wp-content/uploads/2018/01/55-2.pdfพระองคได โดยเสด จพระบาทสมเด