http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558 1

ฉลากส าหรบผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนตามระบบสากล

GHS-Based Household Hazardous Product Label

รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย

สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

hsasosar@hotmail.com

บทคดยอ

ประเทศไทยก าลงอยในระหวางการน าการจ าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมทเปนระบบเดยวกนทวโลก

หรอระบบสากล GHS มาบงคบใชโดยมหลายหนวยงานทเกยวของ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไดด าเนนการ

ออกประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ระบบการจ าแนกและการสอสารความเปนอนตรายของวตถอนตรายทส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยารบผดชอบ พ.ศ. 2558 และประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 19 มนาคม 2558 ใหมผลใช

บงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป ทงน การเปลยนผานการแสดงฉลากไปเปนระบบสากล

GHS ของสารเดยวใหด าเนนการแลวเสรจภายในระยะเวลา 1 ป และสารผสมใหด าเนนการแลวเสรจภายในระยะเวลา 5

ป

จากการทดสอบตวอยางฉลากผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนตามระบบสากล GHS ในกลมผบรโภค

ทวไปพบวา รปสญลกษณบางอนยงสอความหมายไมชดเจน ควรปรบใหมความสอดคลองกบเนอหาความเปนอนตราย

ขอความแสดงความเปนอนตรายและขอความแสดงขอควรปฏบตของสารเคมควรชดเจน สน และเขาใจง าย ขนาดของ

ฉลากควรใหเหมาะสมกบขนาดของผลตภณฑ ขอความบนฉลากควรสงเกตเหนไดชดเจน อานไดงาย ฉลากควรเพมสสน

ใหสะดดตา และดงดดความสนใจ ดงนน หนวยงานทเกยวของควรรณรงคใหประชาชนมความเขาใจและอานฉลาก

ผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนเพอใหตระหนกถงอนตรายของสารเคมทงดานกายภาพ อนตรายตอสขภาพและ

อนตรายตอสงแวดลอม และควบคมใหผจดท าหรอผ เปนเจาของผลตภณฑตองตระหนกถงความปลอดภยของผบรโภค

โดยตองจดท าฉลากใหเปนไปตามระบบสากล GHS

ค าส าคญ: ฉลาก ผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอน ระบบสากล GHS

*บทความในวารสารฉบบนมการเปลยนแปลงปทและฉบบทของวารสารจาก ปท 3 ฉบบท 1 ม.ค.-ม.ย.2558 เปน ปท 5 ฉบบท 1 ม.ค.-ม.ย.2558

เนองจากมความคลาดเคลอนในการเรยงลาดบวารสาร กรณการอางองบทความน ขอใหอางตามปและฉบบตามทแกไขใหมน

หากมขอสงสย กรณาสอบถามเพมเตมไดท สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช โทร.02 504 7588-9

2 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

Abstract

Since Thailand has been enforcing Globally Harmonized System of Classification and

Labelling of Chemicals (GHS) by relevant offices, the Office of Food and Drug administration

(FDA) has issued Announcement of Ministry of Public Health on Classification and Hazard

Communication of Hazardous Substances under control of the Office of Food and Drug

administration (2015). This Announcement has published in government gazette on 19 March

2015 and effective after that day. The transition periods of GHS-based labelling were 1 and 5

years for substances and mixture, respectively.

From the results of comprehensibility testing of GHS-based household hazardous

product labels, the consumers had comments that some pictograms were ambiguous, in other

words, they needed to be adapted in accordance with the hazard contents. Chemical hazard

statements and precautionary statements should be clear, concise, and understandable. Label

size should be suitable to product size. All label information should be noticeable, and readable.

Label should be prominently colorful, and attractive. Therefore, the relevant offices should

campaign in order to make all consumers comprehend and read the product label with

awareness of chemical physical, health, and environmental hazards. Moreover, the label

makers or the product owners should be made aware of consumers’ safety and they need to

prepare their product labels in accordance with GHS.

Keywords: Label, Household hazardous product, Globally Harmonized System of

Classification and Labelling of Chemicals.

จากการทองคการสหประชาชาตไดมการพฒนา การจ าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมท

เปนระบบเดยวกนทวโลกหรอระบบสากล GHS (Globally Harmonized System of Classification and

Labelling of Chemicals ; GHS) ขน ดวยเหตผลทวา ระบบการจ าแนกประเภทสารเคมเดมมอยมหลาย

ระบบ และมมาตรฐานแตกตางกน ท าใหตองมการพฒนาใหเปนระบบเดยวกนทวโลก โดยการสราง

มาตรฐานทเหมอนกนและใชรวมกนในการจ าแนกประเภทสารเคม โดยค านงถงอนตรายดานกายภาพ ดาน

สขภาพ และสงแวดลอม รวมทงจดใหมการสอสารความเปนอนตรายคอ การตดฉลากบนภาชนะบรรจ

และเอกสารขอมลความปลอดภยของสารเคม (Safety Data Sheet ; SDS) เพอสอสารความเปนอนตราย

ของสารเคมระบบสากล GHSใหครอบคลมผ ทปฏบตงานในสถานประกอบการ ผปฏบตงานเกยวกบการ

ขนสง ผปฏบตการตอบโตเหตฉกเฉน และผบรโภค ประเทศไทยไดน าระบบสากล GHS มาประยกต ใช

ภายใตพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2335 โดยมหนวยงานหลกทรบผดชอบควบคมสารเคมทใช

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

3

ในทางอตสาหกรรมคอ กรมโรงงานอตสาหกรรม สารเคมทใชในทางการเกษตรคอ กรมวชาการเกษตร และ

สารเคมทใชในบานเรอนคอ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

อาศยอ านาจตามความในมาตรา 5 วรรคสาม มาตรา 44 (1) แหงพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.

2535 และมาตรา 20 (1) แหงพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราช

บญญตวตถอนตราย (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 กระทรวงอตสาหกรรมไดออกประกาศกระทรวงอตสาหกรรม

เรอง ระบบการจ าแนกและการสอสารความเปนอนตรายของวตถอนตราย พ .ศ. 2555 ซงประกาศในราช

กจจานเบกษาเมอวนท 12 กมภาพนธ 2555 ใหมผลใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจา

นเบกษาเปนตนไป โดยใหผผลต ผน าเขา ผสงออก และผ มไวในครอบครองซงวตถอนตรายมหนาทตอง

สอสารความเปนอนตรายของวตถอนตรายในรปแบบของฉลากและเอกสารขอมลความปลอดภยทผผลต

หรอผน าเขาจดท าขน เพอใหผ เกยวของสามารถใชวตถอนตรายนน ๆ ไดอยางปลอดภย

ประกาศดงกลาวไดใหค าจ ากดความวตถอนตราย ทเปนสารเคมในรปสารเดยว (Substance) วา

หมายความถง ธาตหรอสารประกอบทอยในสถานะธรรมชาต หรอเกดจากกระบวนการผลตตาง ๆ ทงน

รวมถงสารเตมแตงทจ าเปนในการรกษาความเสถยรของสารเดยว หรอสารเจอปนทเกดขนในกระบวนการ

ผลต แตไมรวมถงสารตวท าละลายทสามารถแยกออกมาจากสารเดยวไดโดยไมมผลตอความเสถยรของ

สารเดยวหรอไมท าใหเกดการเปลยนแปลงองคประกอบของสารเดยว สวนสารผสม (Mixture) หมายความ

ถง สารผสมหรอสารละลายทประกอบดวยสารเดยวสองชนดหรอมากกวาทไมท าปฏกรยาตอกน

ผผลต หรอผน าเขาซงวตถอนตรายทเปนสารเดยวและสารผสมตองด าเนนการจ าแนกความเปน

อนตรายทางกายภาพ 16 ประเภท และความเปนอนตรายตอสขภาพ 10 ประเภท และความเปนอนตราย

ตอสงแวดลอม 2 ประเภท ตดฉลากและจดท าเอกสารขอมลความปลอดภย ซงสารเดยวใหด าเนนการแลว

เสรจภายในระยะเวลา 1 ป และสารผสมใหด าเนนการแลวเสรจภายในระยะเวลา 5 ป นบจากวนทประกาศ

นมผลใชบงคบคอ 13 มนาคม 2555

ส าหรบผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขอยภายใตการดแลของกลมควบคมวตถอนตราย ส านกควบคมเครองส าอางและวตถอนตราย ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ซงเปนหนวยงานทมหนาทในการก ากบดแลวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขใหมคณภาพ

4 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

และปลอดภย โดยอาศยอ านาจตามพระราช บญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 วตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขแบงตามประเภทของผลตภณฑไดดงน 1) ผลตภณฑปองกนก าจดแมลงและสตวอน เปนผลตภณฑทมสวนประกอบของสารทใชในการไลหรอก าจดแมลง ก าจดหนหรอสตวฟนแทะ เชน ยาจดกนยง ผลตภณฑก าจดยง ผลตภณฑทาไล ยง ผลตภณฑก าจดเหบหมด ผลตภณฑก าจดหน ผลตภณฑก าจดมด ผลตภณฑก าจดแมลงสาบ ผลตภณฑก าจดปลวก เปนตน 2) ผลตภณฑท าความสะอาด เปนผลตภณฑทใชเพอท าความสะอาดพนผวตาง ๆ หรอวสด เชน ผลตภณฑลางจาน ผลตภณฑซกผา ผลตภณฑลางหองน า ผลตภณฑเชดกระจก ผลตภณฑลางรถ เปนตน 3) ผลตภณฑฆาเชอโรค เชน ผลตภณฑทใชฆาเชอโรคทพนผวหรอวสดตาง ๆ สเปรยฆาเชอโรคในอากาศ เปนตน แตไมรวมถงผลตภณฑฆาเชอโรคทใชทางยา และทใชเฉพาะกบเครองมอแพทย 4) ผลตภณฑอปโภคอน เปนผลตภณฑทไมจดอยในกลมขางตน เชน ผลตภณฑแกไขการอดตนของทอหรอทางระบายสงปฏกล ผลตภณฑลบค าผด ผลตภณฑกาวประเภทเอทลไซยาโนอะครเลต (Alkyl Cyanoacrylate) เปนตน ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไดด าเนนการเพอรองรบการแสดงฉลากผลตภณฑวตถ

อนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขตามระบบสากล GHS โดยไดออกประกาศกระทรวง

สาธารณสข เรอง ระบบการจ าแนกและการสอสารความเปนอนตรายของวตถอนตรายทส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยารบผดชอบ พ .ศ. 2558 ประกาศ ณ วนท 16 กมภาพนธ พ.ศ. 2558 และ

ประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 19 มนาคม 2558 ทงน จะสามารถเปลยนผานการแสดงฉลากไป

เปนระบบสากล GHS โดยสารเดยวใหด าเนนการแลวเสรจภายในระยะเวลา 1 ป และสารผสมให

ด าเนนการแลวเสรจภายในระยะเวลา 5 ป ทงน ใหมผลใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจา

นเบกษาเปนตนไป

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

5

เวลาทมผลบงคบใช กจกรรม วนท 20 มนาคม 2558 ระบบสากล GHS มผลใชบงคบกบฉลากผลตภณฑวตถอนตรายทใชใน

บานเรอนหรอทางสาธารณสขทเปนสารเดยว แต ใหเวลาเปลยนผานการแสดงฉลากไปเปนระบบสากล GHS 1 ป นนคอ สารเดยวใหด าเนนการแลวเสรจภายในวนท 19มนาคม 2559

วนท 20 มนาคม 2558 ระบบสากล GHS มผลใชบงคบกบฉลากผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขทเปนสารผสม แต ใหเวลาเปลยนผานการแสดงฉลากไปเปนระบบสากล GHS 5 ป นนคอ สารผสมใหด าเนนการแลวเสรจภายในวนท 19มนาคม 2563

การสอสารขอมลและความเปนอนตรายของสารเคมดวยฉลากตามระบบสากล GHS จงเปนสง

ส าคญส าหรบผ บรโภคทวไปซงเกยวของกบการใชผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทาง

สาธารณสขดงกลาวในชวตประจ าวน โดยหลกเกณฑของระบบสากล GHS ไดก าหนดวา ฉลากตองม

ขอมลประกอบดวย รปสญลกษณ ค าสญญาณ ขอความแสดงความเปนอนตราย และขอควรระวงหรอ

ขอความเตอน ซงแตกตางจากฉลากทมอยเดมทมรปสญลกษณทหลากหลายยากแกความเขาใจตรงกน

และไมมขอความทแสดงความเปนอนตรายของสารเคมทชดเจน

6 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

รปสญลกษณ (Pictogram) เปนขอมลเชงภาพทประกอบดวยสญลกษณสด าทมกรอบสแดงรปสเหลยมขาวหลามตด

บนพนขาวซงมการใชรปสญลกษณ 9 รปเพอความเขาใจตรงกนทวโลกตามระบบสากล GHS สรปไดดงนสญลกษณแสดง

อนตรายตามระบบสากล GHS

อนตรายทางกายภาพ สารไวไฟ

สารเคมทท าปฏกรยาไดเอง

สารททลกตดไฟไดเองใน

อากาศ

สารเคมทเกดความรอนไดเอง

สารเคมทสมผสน าแลวใหกาซไวไฟ

สารออกซไดซ

สารเพอรออกไซดอนทรย

วตถระเบด

สารเคมทท าปฏกรยาไดเอง

สารเพอรออกไซดอนทรย

กาซภายใตความดน

อนตรายตอสขภาพ เปนอนตรายถงชวต

ระวงกดกรอน

ระคายเคอง

ท าใหเกดการแพทผวหนง

เปนพษเฉยบพลน

อาจระคายเคองทางเดนหายใจ

อาจท าใหเกดการงวงซม

(ฤทธของวตถเสพตด)

กอมะเรง หากสดเขาไปท าใหเกด

การแพหรอหอบหดหรอ

หายใจล าบาก เปนพษตอระบบสบพนธ เปนพษตออวยวะเปาหมาย กอใหเกดการกลายพนธ

อนตรายจากการส าลก

อนตรายตอ

สงแวดลอม

เปนอนตรายตอสงมชวตในน า

ความเปนอนตรายตอโอโซนในชนบรรยากาศ

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

7

ค าสญญาณ แสดงระดบความเปนอนตราย ม 2 ค า ไดแก “อนตราย” และ “ระวง”

ขอความแสดงความเปนอนตราย เพออธบายลกษณะความเปนอนตรายตามกลมความเปน

อนตรายทจ าแนกได ซงจะเปนขอความสนๆ กระชบ และงายตอความเขาใจ

ขอควรระวงหรอขอความเตอน เปนขอควรปฏบตเพอปองกนอนตราย การเกบรกษา การก าจด

และการจดการเมอมเหตฉกเฉน

ขอมลผผลต/ผจดจ าหนาย

จากองคประกอบดงกลาว อาจสรปไดดงตารางตอไปน

องคประกอบของฉลาก (Label) ตามระบบสากล GHS

องคประกอบ ตวอยาง

1. ชอผลตภณฑ ก ข ค

2. ชอผผลต

3. ชอสารเคมทเปนสวนประกอบส าคญ / ทเปนอนตรายในผลตภณฑ

4. สญลกษณแสดงความเปนอนตรายของ สารเคม (Hazard Pictogram)

5. ค าสญญาณ (Signal word) อนตราย (Danger)

อนตราย (Danger)

ระวง (Warning)

6. ขอความแสดงความเปนอนตราย (Hazard Statement)

- ละอองลอยไวไฟ - ท าใหผวหนงไหม และท าอนตรายตอดวงตา - อาจกดกรอนโลหะ

- อาจกอใหเกด

การแพทผวหนง

7. ขอควรระวงหรอขอความเตอน เพอปองกนอนตราย การเกบรกษา ก าจดกาก และจดการเมอมเหตฉกเฉน (Precautionary Statement)

- เกบใหหางจากเปลว

ไฟ แสงแดด หรอท

อณหภมสงกวา 50oC

- หามสบบหร

- ใชอปกรณปองกนอนตราย เชน ถงมอ เสอ หนากาก และแวนเพอความปลอดภย - เกบใหมดชด

- ใชถงมอปองกน

8 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

ตวอยางฉลากผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสข

ในการทดสอบต วอยางฉลากตามระบบสากล GHS ไดใชแบบส ารวจความเขาใจวตถอ นตราย ท ใ ช ใ นบ าน เ ร อนหร อทางสาธ ารณส ข ตามระบบ GHS และน าฉลากผลตภณฑข องผลตภณฑท าความสะอาดพนและผลตภณฑก าจดแมลงชนดฉดพนอดกาซทงฉลากแบบเดมและฉลากแบบใหมไปทดสอบความเขาใจ (Comprehensibility Test) ในกล ม ผ บ ร โ ภ คท ว ไ ป ท เ ป นนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ซ งมาเ ขารบการอบรมเ ขมชดวชา ประสบการณวชาชพของสาขาวชาวทยากาจดการ ตวอยางฉลากละ 100 คน ผลการทดสอบตวอยางฉลากทง 2 ฉลาก พบวา สญลกษณบางอนยงสอความหมายไมชดเจน ไดแก

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

9

สญลกษณไมสอความหมายถงการกาซภายใตความดน ซงอาจระเบดไดเมอไดรบความรอน

สญลกษณไมสอความหมายถงการระเบดหรออาจดแลวไมเขาใจโดยทวไป

สญลกษณไมสอความหมายถงสารไวไฟ

สญลกษณมความใกลเคยงกบสารไวไฟมาก ท าใหสบสน

สญลกษณสอความหมายถงวา โดนแลวตายมากกวา ไมแยกทางเขาและเขาใจวา เปน

อนตรายแตไมเขาใจวา อนตรายตอการสดหายใจ

สญลกษณไมชดเจนทจะสอถงอนตรายตอผวหนงหรอดวงตา

สญลกษณอาจไมชดเจน ทจะสอถงอนตรายตอระบบสบพนธ

สญลกษณไมชดเจนทจะสอถงความเปนพษตอสงมชวตในน า

สญลกษณไมสอความหมายถงอาจท าใหเกดการแพทผวหนง

สญลกษณดงกลาวจงควรทหนวยงานทรบผดชอบ โดยเฉพาะส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจะตองน ามาพจารณาและตองเรงด าเนนการเผยแพรใหผบรโภคมความเขาใจและเกดความคนเคยตอไป ขอ เสนอแนะส าหรบฉลากดานส ญลกษณคอ ผลตภณฑควรมส ญล กษณท เ ข า ใจความหมายไดทนท ตองเปนท เ ขาใจของคนทวไปและควรปรบใหมความสอดคลองกบเนอหา

10 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

ขอความแสดงความเปนอนตรายของสารควรมชดเจน เขาใจงาย และขอความสน ขอความแสดงขอควรปฏบตควรสนและกระชบไดใจความ เขาใจงาย

ขนาดของฉลากควรใหเหมาะสมกบขนาดของผลตภณฑ ขอความบนฉลากควรสงเกตเหนไดชดเจน อานไดงาย รปลกษณของฉลากควรเพมสสนใหสะดดตา ดงายและชดเจน

ขอเสนอแนะดานอนๆ ควรใชสแสดงระดบความเปนอนตราย ควรมสญลกษณทเขาใจไดเลย ดกวาตวอกษรมาก ๆ

การทจะจดท าฉลากผลตภณฑใหเหมาะสมกบพฤตกรรมของผบรโภคไทยนน ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาควรสอดแทรกความจ าเปนของการอานฉลากกอนใชผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขใหแกผบรโภค โดยเฉพาะเดกและคนรนใหม สญลกษณทใชในฉลากควรท าใหเกดความคนเคยและความเขาใจตรงกน หากเปนไปไดฉลากควรมสสน และภาพสญลกษณควรมขนาดใหญกวาขอความเพอดงดดความสนใจและความตระหนกในอนตรายทจะเกดจากการใชผลตภณฑ เอกสารแนบเพมเตมจากฉลากอาจเปนสงจ าเปนโดยเฉพาะผลตภณฑทมสญลกษณและความเปนอนตรายอยางชดเจน โดยอาจอยในกลองทใสผลตภณฑคลายฉลากยาหรอใชเปนเทปใสปดทบเอกสารแนบเพมเตมเขากบผลตภณฑ ขอมลบางอยางทมในเอกสารขอมลความปลอดภยของสารเคม (Safety Data Sheet; SDS) อาจน ามาแสดงเพมเตมบนฉลากไดดวย เชน การก าจดหรอท าลายภาชนะบรรจผลตภณฑหลงการใช สายดวนในการสอบถามขอมลเพมเตมจากผบรโภค วนเวลาทหมดอายของผลตภณฑ (ถาม) การปองกนและการจดการผลตภณฑเมอมการหกหรอรวไหลของผลตภณฑ การแกพษเบองตนเมอไดรบสมผสผลตภณฑ การปองกนการแพรกระจายผลตภณฑ ในสงแวดลอม เปนตน

การจดท าฉลากของผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขนบวา เปน

สงส าคญในการสอสารความเปนอนตราย (Hazard Communication) เพอใหผ บรโภคไดมความเขาใจ

และตระหนกถงอ นตรายทง ดานกายภาพ อนตรายตอสขภาพและอนตรายตอส งแวดล อม

ผ จ ดท าหร อผ เ ป น เ จ าของผลตภ ณฑจ ง ต อ งตระหน กถง ความปลอดภยของผ บ ร โภค เ ป น

เปาหมายหลกโดยตองจดท าฉลากใหเปนไปตามหลกการของระบบสากล GHS

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2558

11

บรรณานกรม

กรมโรงงานอตสาหกรรม. (2548). การจ าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมทเปนระบบเดยวกนทวโลก. กรงเทพฯ: กรมโรงงานอตสาหกรรม.

กลมพฒนาความปลอดภยดานสารเคม และส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2549). โครงการศกษาสภาพปญหาการใชสารเคมในแหลงผลต ผลตภณฑสขภาพชมชนทเขารวมโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ. กรงเทพฯ: [เอกสารอดส าเนา].

กรมโรงงานอตสาหกรรม, กระทรวงอตสาหกรรม. (2558). คมอการจดการสารเคมอนตราย. สบคนจาก http://www.jorpor.com/

ศรศกด สนทรไชย. (2554). การจ าแนกประเภทความเปนอนตรายและจดท าฉลากผลตภณฑทใชในบานเรอนตามระบบ GHS และการส ารวจความคดเหนและความเขาใจตอฉลากของผบรโภค .” Thai J Toxicology 2011, 26(1), 60-73.

ศรศกด สนทรไชย. (2551). การจ าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมทเปนระบบเดยวกนทวโลก วารสารความปลอดภยและสขภาพ. 1(3) (กมภาพนธ-เมษายน), 55-61.

ศรศกด สนทรไชย. (2552). รายงานโครงการพฒนามาตรฐานการจดท าฉลากเคมภณฑตามระบบสากล GHS ประจ าปงบประมาณ 2551 สวนท 2 : ฉลากผลตภณฑซกผาแหง ผลตภณฑท าความสะอาดพน ผลตภณฑลบค าผด และผลตภณฑก าจดแมลง ชนดฉดพนอดกาซ.

ศรศกด สนทรไชย. (2553). การจ าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมทเปนระบบเดยวกนทวโลก . ใน ประมวลสาระชดวชาระบบเครองมอและการจดการความเสยงส าหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม หนวยท 5. สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ศนยพฒนานโยบายแหงชาตดานสารเคม ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข .สบคนจาก http://ipcs.fda.moph.go.thhttp:// ipcs. fda.moph.go.th

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. องคความรเรองระบบสากล GHS และความปลอดภยดานสารเคมระดบอาชวศกษา.

เอกสารประกอบการอบรมเรอง ระบบ GHS กบการพฒนาการบรหารจดการสารเคมของไทยสสากล UNITAR-Thailand Workshop Training and Capacity building for the Implementation of the GHS ธนวาคม 2555

ก ร ม โร ง ง า น อ ต ส า ห ก ร ร ม . เอ ก ส า ร GHS (“Purple Book”) ส บ ค น จ า ก http://www.npc-se.co.th/pdf/ghs_thai_full.pdf

United Nations. (2013). Globally Harmonized System of Classification and Labeling of

Chemicals (GHS). 5th revised edition, New York and Geneva, 2013.