- ๑ -

บทท ๑

กลาวนา ววฒนาการของแผนททหารในประเทศไทย

จากโครงการการรวมมอกนระหวางประเทศไทย (โดยกรมแผนททหาร ) กบสหรฐเมอ ๓ ธ.ค.

๒๔๙๔ ทาใหประเทศไทยมแผนทภมประเทศชดแรก ทผลตจากภาพถายทางอากาศ มาตราสวน

๑:๕๐,๐๐๐ ลาดบชด L708 ทมขนาดระวาง ๑๐ ลปดาละตจด x ๑๕ ลปดาลองจจด ขนใชครอบคลม

ประเทศไทย คดเปนจานวนระวางไดถง ๑,๑๖๑ ระวาง ในจานวนทงสน ๑,๒๑๖ ระวาง ทงนเพราะพนททาง

ตอนใตของประเทศไทยใตเสนขนานท ๗ องศาเหนอลงไป (บรเวณใต อ .หาดใหญ , เขต จ .สงขลา ,

จ.ปตตาน, จ.ยะลา,จ.นราธวาส และ จ.สตล) ไดภาพถายทางอากาศทมคณสมบตไมเหมาะสมทจะจดหา

ขอมลเกยวกบภมประเทศมาผลตแผนทชดนได ฉะนนแผนทภมประเทศชด L708 มาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐

อกจานวน ๕๕ ระวางทครอบคลมตอนใตของประเทศไทยบรเวณดงกลาวมาแลว กร มแผนททหารไม

สามารถผลตและนามาสนองความตองการของหนวยทหารได แผนทชด L708 นถอวาเปนแผนทมลฐานของ

ประเทศไทยและหนวยทหารนาแผนทชดนมาใชทางยทธวธ

เพอแกไขการทไมมแผนทชด L708 ใชบรเวณใตเสนขนานท ๗ องศาเหนอ ในระยะแรกกรมแผนท

ทหารจงไดจดหาแผนทชด L707 มาตราสวน ๑:๖๓,๓๖๐ ซงเปนแผนทชดทครอบคลมประเทศมาเลเซยท

องกฤษจดทาไวและครอบคลมมาถงประเทศไทยตอนใต จนถงเสนขนานท ๗ องศาเหนอ ใหหนวยทหารใน

พนทดงกลาวใชเปนการชวคราว

ตอมาสหรฐไดใหความรวมมอ จดทาแผนทขนอ กชดหนง คอ ลาดบชด L509 มาตราสวน

๑:๒๕๐,๐๐๐ ซงมขนาดระวาง ๑ องศาละตจด x ๑ องศา ๓๐ ลปดาลองจจด โดยอาศยขอมลตาง ๆ จาก

แผนทชด L708 มาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ ททาเสรจแลวมาเปนตนรางแผนทชดน ผลตขนใหครอบคลมพนท

ของประเทศไทยตงแตเ สนขนานท ๗ องศาเหนอขนมาจนทวประเทศไทย มจานวนระวาง ๔๘ ระวาง

(ใตเสนขนานท ๗ องศาเหนอลงไปไมไดผลตขนใช) แผนทชดนหนวยทหารนามาใชวางแผน

เรมป พ .ศ.๒๕๑๐ ไทยและสหรฐ ไดรวมมอกนปรบปรงแกไขแผนทชด L708 มาตราสวน

๑:๕๐,๐๐๐ เดมใหมมาตรฐานในทางประเมนคาของแผนทดยงขน (ทางราบ , ทางดงหลกฐานและความ

ทนสมย) โดยสหรฐไดเรมถายภาพทางอากาศใหใหมทวประเทศไทย และรบงานปรบปรงแกไขแผนทบาง

บรเวณไปดาเนนการใหพรอมทงไดรวมจดทาแผนทมาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ ทยงคงคา งอยบรเวณตอนใต

ของประเทศไทยจนแลวเสรจและไดเปลยนรปแบบขนาดระวางเพอใหเขามาตรฐานทกาหนดขนใหมดวย

คอจากเดมมขนาดระวาง ๑๐ ลปดา ละตจด x ๑๕ ลปดาลองจจด มาเปน ๑๕ ลปดาละตจด x ๑๕

ลองจจด จากการรวมมอกนครงนทาใหประเทศไทยมแผนทมาตราส วน ๑ :๕๐ ,๐๐๐ ชดใหมขน

ใชครอบคลมทวประเทศ คอชด L7017 รวมทงสน ๘๓๐ ระวาง

แผนทชด L7017 มาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ นได ปรบปรงแกไขใหถกตองเฉพาะรายละเอยด (มได

แกไขทางกาหนดตาแหนงและทางสงตา) คอเพยงแตเพมรายละเอยดตาง ๆ ลงไปใหสมบรณยงขนเทานน โดย

- ๒ -

สหรฐเปนผดาเนนการปรบปรงแกไขให ๑๙๓ ระวางทเหลอทงหมด ๖๓๗ ระวาง กรมแผนททหารของไทย

เปนผดาเนนการเอง แผนทชด L7017 นเรมนาออกมาใชในราชการตงแตเดอน ต.ค.๒๕๑๕ เปนตนมา

อยางไรกตามโครงการปรบปรงแผนทมาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ ทเรมตนเมอป พ .ศ.๒๕๑๐ ดงทกลาว

มาแลว จะเหนวาสามารถผลตและเรมนาออกมาใชราชการในเดอน ต.ค.๒๕๑๕ ทงนนเพราะการผลตแผนทนน

ตองผานขนตอนการผลต (บนถายภาพ, กาหนดจดบงคบ, สารวจ, เขยน, ทาตนรางแยกส และพมพ ) ทตองใช

ปจจยเวลามาก จงไมสามารถผลตแผนทเพอสนองความตองการกบผใชไดทนเวลาเสมอไป ดวยเหตนกไดม

การตกลงรวมกนระหวางไทย -สหรฐ จดทาแผนททไมตองผานการผลตหลายขนตอนเหมอนการผลตแผนท

ดงกลาวแลว ขนมาใชตามความเรงดวนของผใชชดหนง ซงครอบคลมพนทประเทศไทยตอนใตเสนขนานท ๗

องศา เหนอทงหมด คอแผนทภาพถายสหรอเรยกวาแผนท PICTO MAP (PHOTOGRAPHIC IMAGE

CONVERSION BY TONAL MASKING PROCESS) ลาดบชด L8040 มาตราสวน ๑:๒๕,๐๐๐ ซงมขนาด

ระวาง ๗ ลปดา ๓๐ พลปดา x ๗ ลปดา ๓๐ พลปดา มจานวนทงสน ๑๒๔ ระวาง แผนทชดนสามารถผลตและ

นาออกมาใชราชการไดเมอถายภาพทางอากาศเสรจ ตอนระยะตน ๆ ของโครงการทาใหชวยแกไขปญหาการ

ขาดแคลนแผนทในพนทดงกลาวไปไดขนตอนหนง และใชเปนการชวคราว ทงนเพราะแผนทชดนมความ

ถกตองทางตาแหนงท (พกด) ความสงและมาตราสวนโดยประมาณเทานน

ในโครงการเดยวกนน กรมแผนททหารกไดผลตแผนทเพอสนองความตองการของทางราชการทหาร

ขนมาใชชดหนง เพอใชในการรบรวมระหวางหนวยรบทางอากาศและทางพนดนเรยกวา "แผนทยทธการรวม"

(JOINT OPERATIONS GRAPHIC) หรอเรยกยอ ๆ วา JOG - A และ JOG - G ลาดบชด ๑๕๐๑ มาตราสวน

๑:๒๕๐,๐๐๐ ซงมขนาดระวาง ๑ องศาละตจด x ๑ องศา ๓๐ ลปดาลองจจด กรมแผนททหารไดผลตแผนทชด

๑๕๐๑ นครอบคลมแลวทกบรเวณของประเทศไทยมจานวนระวางทงสน ๕๓ ระวาง และหนวยทหารนาแผนท

ชดนมาใชใน ๒ ลกษณะคอ ใชในการรบรวมระหวางหนวยรบทางอากาศกบหนวยรบทางพนดนและใชในการ

วางแผนการรบภาคพนดน

เมอกรมแผนททหารไดผลตแผนทชด L7017 มาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ และชด ๑๕๐๑ มาตราสวน

๑:๒๕๐,๐๐๐ ครอบคลมทวทกบรเวณของประเทศไทยแลว กประกาศเลกใชแผนทชด L708 มาตราสวน ๑:

๕๐,๐๐๐ และชด L509 มาตราสวน ๑:๒๕๐,๐๐๐ (ทใชอยเดม ) ตงแตเดอน พ .ค.๑๗ แลวใหใชแผนทชด

L7017 และชด 1501 (ทผลตขนใหม) แทนตงแตบดนนเปนตนมา

นอกจากการผลตแผนทออกมาใชทางราชการทหารดงทกลาวมาแลว กรมแผน ททหารยงไดผลต

แผนท ออกมาใชราชการเพมเตมอก ๒ ชด คอลาดบชด L8019 มาตราสวน ๑:๒๕,๐๐๐ และลาดบชด

L9013 มาตราสวน ๑:๑๒,๕๐๐ ซงมรายละเอยดของชดดงตอไปน

แผนทชด L8019 มาตราสวน ๑:๒๕,๐๐๐ นนมขนาดระวาง ๗ ลปดา ๓๐ พลปดา x ๗ ลปดา ๓๐

พลปดา แผนทชดนหนวยทหารทวไปมความตองการมาก เพราะความละเอยดของงานในการกาหนดตาแหนงท

ของตาบลตางถกตองมากกวาแผนทชด L7017 ตารางกรดกมขนาดเทากบแผนเรขาการยง (๔ ซม.) ในวชา

หลกยงของ ป.และ ค. จงเหมาะทจะนามาใชกบหนวยทหารปนใหญ และ รอย .ค.หนก ของทหารราบและท

- ๓ -

สาคญกคอ เหมาะทหนวยทหารราบขนาดเลกจะนา มาใชทางยทธวธ เพราะนอกจากตวแผนทเองจะม

ความถกตองทางตาแหนงท (พกด) ดกวาแผนททใชเปนมาตรฐาน (๑:๕๐,๐๐๐) อยในหนวยแลว ผใชแผนทยง

สามารถเขยนสญลกษณทางทหารตาง ๆ ลงบนแผนทได สะดวกและถกตองมากกวา ปญหากคอปจจบนน

(๒๕๒๖) กรมแผนททหารผลตแผนทชด L8019 ไดเพยงเฉพาะบรเวณดงตอไปนเทานเอง คอ บรเวณ

จ. กาญจนบร, ราชบร, เพชรบร ๔๙ ระวาง บรเวณ จ.ปราจนบร ๓๖ ระวาง, จ.นครนายก ๒๐ ระวางบรเวณ

จ.ศรษะเกษ, อบลราชธาน ๑๑๒ ระวาง บรเวณ จ.มหาสารคาม, รอยเอด ๒๔ ระวาง และบรเวณ จ.ตาก, สโขทย

๒๓ ระวาง ทงนปญหาหลกอยทงบประมาณและเวลา (ถาผลตแผนทชด L8019 ใหครอบคลม ทวประเทศไทย

จะมจานวนระวางประมาณ ๓,๐๐๐ กวาระวาง)

แผนทชด L9013 มาตราสวน ๑:๑๒,๕๐๐ มขนาดระวางโดยทวไป ๒ ลปดา ๓๐ พลปดา x ๒ ลปดา

๓๐ พลปดา (บางระวางอาจมขนาดใหญกวานทงนขนอยกบขนาดของตวเมอง) แผนทชดนเราเรยกวา "แผนท

ผงเมอง" CITY MAP ผลตใหครอบคลมพนทเฉพาะบรเวณตวเมองของจงหวดและอาเภอทสาคญของท ก

จงหวดแลว ในการผลตแผนทชดนไดใชขอมลจากภาพถายทางอากาศเหมอนการผลตแผนทภมประเทศทว ๆ

ไป แตไดสารวจเพมเตมดวยวธการ "โตะราบ" ระหวางตาบลตางตาบล จงทาใหแผนทชดนมความถกตองทาง

กาหนดตาแหนง (พกด) มากยงขน ซงทาใหทศทางและระยะระหวางตาบลถกตองมากยงขนดวย นอกจากน

รายละเอยดของภมประเทศ ในตวเมอง กสามารถแสดงไดละเอยดกวา จงเหมาะสม อยางยงทหนวยทหารจะ

นาแผนทชดนไปใชในการรบบรเวณทเปนพนทตวเมอง

สรปแลว ปจจบนกรมแผนททหารไดผลตแผนทเพอสนองความตองการของหนวยทหารไทยไวแลว

ดงตอไปน

๑. แผนทยทธการรวม (JOG - A และ JOG - G) ชด ๑๕๐๑ มาตราสวน ๑:๒๕๐ ,๐๐๐

มครอบคลมแลวทกบรเวณของประเทศไทยจานวน ๕๓ ระวาง ใชในการรบรวมอากาศ - พนดน และใชใน

การวางแผนการรบทางพนดน

๒. แผนทภมประเทศชด L7017 มาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ มครอบคลมแลวทกบรเวณของประเทศ

ไทย จานวน ๘๓๐ ระวาง ใชในทางยทธวธ

๓. แผนทภมประเทศชด L8019 มาตราสวน ๑:๒๕,๐๐๐ ปจจบนมครอบคลมพนทบางบรเวณของ

บางจงหวดเทานน เหมาะสาหรบใชในทางยทธวธของหนวยขนาดเลก และหนวยทหาร ป.- ค.

๔. แผนทผงเมองชด L9013 มาตราสวน ๑:๑๒,๕๐๐ มครอบคลมแลวทกตวเมองจงหวด และตว

เมองอาเภอสาคญของทกจงหวดในประเทศไทย เหมาะสาหรบใชรบในเมอง

(ขอมลถง ม.ค.๒๕๓๐)

- ๔ -

ก. แผนทคออะไร

"แผนท คอการจาลองลกษณะภมประ เทศลงบนแผนกระดาษ โดยมมาตราสวนสญลกษณและ

สอยางถกตอง" คาจากดความนเปนทรจกกนเปนอยางดสาหรบทานทเปนทหารนาวกโยธนกอนป พ.ศ.๒๕๓๔

แตเมอวเคราะหตามคาจากดความแลว นาจะเปนความหมายทแคบ และเฉพาะเจาะจงมากเกนไป

ความหมายของคา วา "แผนท " ในปจจบนมความหมายกวางขวางออกไป หนวยงานหรอ

นกวชาการทมหนาทเกยวของในกจการแผนท จงไดสรรหาคาจากดความขนใชตาง ๆ กน แตเพอใหอยใน

ขอบเขตของการศกษาในวชาการอานแผนท จงใหคาจากดความของแผนทไวดงน

"แผนทคอสงทมนษยจดทาขนเพอแสดงลกษณะของผวพภพและสงทปราก ฏอยบนผวพภพ ทงท

เกดขนเองตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขนทงหมดหรอเพยงบางสวน โดยแสดงไวบนแผนวสดท

เลอกสรรแลวดวยการยอใหมขนาดเลกลงตามอตราสวนทพงประสงคใหคงรกษารปรางลกษณะทคลายของ

จรงไวหรอใชสญลกษณ,ลายเสน, ส และรปทรงทดแทน" (FM 21-26 คศ.1987)

ข. ประโยชนและความสาคญของแผนท

"แผนทเปนเครองมอรบชนแรกของทหาร " ในการวางแผนยทธศาสตรทางทหารของชาตนน

จาเปนตองแสวงหาขอมลเพอใชประกอบการพจารณากอนการวางแผน ขอมลหรอขาวสารทเกยวกบสภาพ

ภมศาสตร และตาแหนงของสงแวดลอมทางยทธศาสตรตาง ๆ ยอมมความสาคญและจาเปน แผนทจงเปน

เอกสารชนแรกท จะตองจดทาหรอจดหาใหไดมา เพราะแผนทสามารถทจะใหขาวสารโดยละเอยดถกตอง

แนนอนเกยวกบ ระยะทาง ตาแหนง ค วามสง เสนทาง ลกษณะภมประเทศทสาคญ และขอมลอน ๆ

ทเกยวกบสภาพภมประเทศทงทเกอกล และขดขวางการปฏบต

การสงครามในปจจบน ยอมไมจากดอยเฉพาะในพนททเรารจกคนเคยเทานน แตจะเปนยทธ

บรเวณทแผไพศาลอยตามสวนตาง ๆ ของโลกทผบงคบบญชาทหารไมเคยยางกรายไปมากอน ผบงคบ

หนวยทหารจาเปนตองพจารณาภมประเทศ และศกษาลกษณะภมประเทศทหนวยทหารของตนจะเขา

ปฏบตการ สงทเกดขนเองตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน ซงมอยในภมประเทศ บรเวณทจะปฏบตการ

อาจเปนไปไดทงทเกอกลและเปนอปสรรคในการปฏบตการ การวางแผนการรบกด การปฏบตการรบกด

จงจาเปนตองใชแผนทเปนเครองชวยประกอบการพจารณา แผนทยงเปนเครองมอรบชนแรกของ

ผบงคบบญชาหนวยทหารทกระดบ มนกการทหารบางทานกลาววา "ทหารททาการรบโดยปราศจากแผนท

จะมสภาพเชนเดยวกบทหารตาบอดทาการรบ"

ค. แบบและการใชแผนททหาร

แผนททหารทใชอยในคมอเลมน เปนแผนททผลตจากกรมแผนททหารเพอใชในราชการ

กระทรวงกลาโหมแผนททหารแบงออกตามมาตราสวน และชนดของแผนท

๑. มาตราสวน เปนสวนสมพนธระหวางระยะบนแผนทกบระยะจรงในภมประเทศ ดวยหลกการ

งาย ๆ ซงอาจจะแสดงไดหลายแบบ เชน "๑ นว เทากบ ๑ ไมล" หมายความวา ระยะบนแผนทยาว ๑ นว

เทากบระยะ ๑ ไมลในภมประเทศ หรอแสดงเปนเศษสวน จะเปนหนวยอะไรกไดแตตองเปนหนวย๑

๒๕,๐๐๐

- ๕ -

เดยวกน เชนสมมต ๑ เปนเซนตเมตร บนแผนทจะเทากบจานวน ๒๕,๐๐๐ เซนตเมตร ในภมประเทศ

ซงเทากบ .๒๕ กโลเมตร เปนตน นอกจากนนยงแสดงเปนมาตราสวนเสนบรรทด ซงแผนทแตละฉบบจะ

พมพไวทขอบระวางแผนท ดงจะไดศกษากนตอไป

สาหรบมาตราสวนแผนทน ในทางทหารจะแบงออกเปน ๓ ขนาดมาตราสวน ซงแตละขนาดของ

มาตราสวนมความมงหมายในการใชตามความเหมาะสมคอ

ก) มาตราสวนเลก แผนทมาตราสวนเลก เปนแผนททใชในการวางแผนทวไป และการ

พจารณาทางยทธศาสตรสาหรบหนวยใหญ โดยทวไปมมาตราสวนตงแต ๑ : ๖๐๐,๐๐๐ และเลกกวาขนาด

มาตรฐานกคอ ๑ : ๑,๐๐๐,๐๐๐

ข) มาตราสวนกลาง แผนทมาตราสวนกลางเปนแผนททใชในการวางแผนปฏบตการ รวมทง

การเคลอนยายหนวยทหารและการสงกาลงบารง โดยทวไปจะมมาตราสวนใหญกวา ๑ : ๖๐๐,๐๐๐ และ

เลกกวา ๑ : ๗๕,๐๐๐ สาหรบมาตราสวนขนาดมาตรฐานคอ ๑ : ๒๕๐,๐๐๐

ค) มาตราสวนใหญ แผนทมาตราสวนใหญ เปนแผนททใชในการปฏบตการทางยทธวธ , การ

วางแผนทางเทคนค และการบงคบบญชาของหนวยทปฏบตการในสนาม โดยทวไปจะมขนาดตงแต

๑ : ๗๕,๐๐๐ และใหญกวา สาหรบมาตราสวนขนาดมาตรฐานคอ ๑ : ๕๐,๐๐๐

๒. ชนดของแผนท

ก) แผนทแบบแบน (PLANIMATIC MAP) เปนแผนททแสดงเฉพาะสนฐานตามแนวนอนจะเปน

ลกษณะพนผวพภพกด หรอรายละเอยดทปรากฏบนพนผวพภพกด แสดงไวเฉพาะสนฐานตามแนวนอนเทานน

แผนทชนดนมหลายแบบหลายชนด หลายขนาดมาตราสวน แลวแตความมงหมายในการผลตเพอใชงาน

ข) แผนทภมประเทศ (TOPOGRAPHIC MAP) แผนทชนดนแสดงรายละเอยดทงตาม

แนวนอนและแนวยน แสดงลกษณะของพนผวพภพหรอสงทปรากฏบนผวพภพบางชนดทง ๓ มต แผนทนม

หลายแบบหลายขนาดหลายมาตราสวน

ค) แผนททรวดทรง (PLASTIC RELIEF MAP) แผนทชนดนเปนแผนททพมพลงบนแผน

พลาสตกโดยใชความรอนบนแบบทจดทาไว ซงมรายละเอยดเชนเดยวกบแผนทภมประเทศปรากฏเปนรป

๓ มต สามารถมองเหนความแตกตางระดบความสงไดชดเจน

ง) แผนทภาพ ถาย (PHOTO MAP) เปนแผนทซงรายละเอยดทปราก ฏบนแผนทนนเปน

รายละเอยดทไดจากการถายภาพภมประเทศดวย การถายภาพทางอากาศแลวนามาสรางเสนกรด ,

รายละเอยดขอบระวาง, ชอสถานท, ชอถนน, ระดบความสงทสาคญ , มาตราสวน และทศทางโดยประมาณ

พมพไวบนภาพถายนนดวย

จ) แผนทยทธการรวม (JOINT OPERATION GRAPHICS) แผนทชดมาตราสวน ๑ : ๒๕๐,๐๐๐

ทางทหารถอวา เปนแผนททใชในการปฏบตการรวมอากาศพนดน จะพมพขนเปนแผนทภาคพนดนและ

แผนทอากาศรวมกนในแผนเดยวกน สาหรบภาคพนจะแสดงความสงเปนเมต รแตทางอากาศ จะแสดงฟต

จะมรายละเอยดเกยวกบสนามบน, สงอานวยความสะดวกเกยวกบเครองบนไวดวย

- ๖ -

ฉ) แผนทภาพถายส (PICTO MAP) เปนแผนทภาพถายซงผลตตามขนตอนของระบบ PHOTO

GRAPHIC IMAGEE CONVERSION BY TONAL MASKING PROCEDURES เปนแผนทภาพถาย

มาตรฐานซงนามาแยกสพมพ มสญลกษณและแบงมาตราสวน

ช) แผนทภาพถายทรวดทรง (PLASTIC RELIEF PHOTO MAP) เปนแผนทภาพถายซงผลต

ขนดวยพลาสตก เชนเดยวกบแผนททรวดทรงทผลตขนจากแผนทภมประเทศ

ซ) แผนทภาพถายตอเนอง (PHOTOMOSAIC) เปนแผนทภาพถายทางอากาศ ซงถายภาพภม

ประเทศเปนระยะ ๆ นามาตอกน แผนทภาพถายตอเนองนจะนามาใชเมอไมสามารถหาแผนททเหมาะสมได

ทนเวลารายละเอยดตาง ๆ ขนอยกบวธการถายภาพ ภาพทปรากฏจะแตกตางจากแผนทแบบแบนกได

ฌ) แผนทผงเมองทางทหาร (MILITARY CITY MAP) เปนแผนทภมประเทศแบบหนง โดย

ปกตจะมมาตราสวน ๑ : ๑๒,๕๐๐ เปนแผนทผงเมองซงมแนวถนนและชอถนนตาง ๆ อาคารกอสรางท

สาคญและทตงทางทหารทสาคญ ซงมขนาดสมพนธกบมาตราสวนของแผนทนน มาตราสวนของแผนทผง

เมองทางทหารอาจแตกตางกน ตงแต ๑ : ๒๕,๐๐๐ ถง ๑ : ๕,๐๐๐ ทงนขนอยกบความสาคญ และขนาด

ของเมอง ความหนาแนนของรายละเอยดตาง ๆ และขาวสารทตองการทราบ

ญ) แผนทพเศษ (SPECIAL MAP) เปนแผนททสรางขนเพอใชในกจการเฉพาะอยาง เชน เปน

แผนทเกยวกบการจราจร, การคมนาคม, การยกพลขนบก สวนใหญแลวจะพมพขนดวยมาตราสวนเลกกวา

๑ : ๑๐๐,๐๐๐ แตใหญกวา ๑ : ๑,๐๐๐,๐๐๐ แผนทนอาจจดทาขนจากวตถตาง ๆ นอกจากกระดาษ ทงน

ขนอยกบสภาพของลมฟาอากาศ

ฎ) แบบจาลองภมประเทศ (TERRAIN MODEL) เปนแบบจาลองทจดทาขนเพอใ หมองเหนภาพ

ภมประเทศสาหรบการวางแผน, ทาความเขาใจในหลกการตาง ๆ และสาหรบการบรรยายสรป การยกพล

ขนบก ซงแผนทนจะทาเปนรปราง ลกษณะพนดน , โรงงานอตสาหกรรม และพชพนธตาง ๆ ปรากฏอยใน

แบบจาลองนน ๆ

ง. การเกบและการระวงรกษาแผนท

๑. กลาวทวไป เนองจากแผนทจดวาเปนเอกสารทมความสาคญอยางยงในการปฏบตงานทาง

ทหาร การใหความปลอดภยแกแผนทจงมความจาเปน การเกบรกษาจงตองมผ รบผดชอบและควบคมอยาง

ใกลชด การเกบรกษาแผนททยงไมมการขดเขยนหรอลงรายละเอยดเพมเตม กควรปฏ บตเชนเดยวกบ

เอกสารชนลบและปกปด สาหรบแผนททมการขดเขยนหรอลงรายละเอยดหรอเครองหมายเพมเตม กตอง

กาหนดชนความลบเพมขนตามความสาคญของรายละเอยดหรอเครองหมายทขดเขยนเพมเตมลงไป จง

ตองปฏบตและดาเนนการตอแผนทเหลานนตามชนความลบทเพมขนดวย นอกจากนนการระวงรกษาและ

การใชแผนทใหถกตอง จะชวยใหใชแผนทไดนาน ซงเปนการประหยดและใชไดอยางคมคา เพราะการจดหา

แผนททางทหารไมสามารถซอหาจากรานคาทวไป

- ๗ -

๒. การเกบแผนท

ก) การเกบตองจดระบบใหสะดวกตอการคน และจดเกบ และไมควรใหเกดรอยพบหรอการ

มวนงอ การเกบดวยการวางเปนแผนวธทดทสด ไมควรเกบวางซอนกนจานวนมากเกนไป ทเกบตองไมอบ

ชน และควรมแสงสวางเพยงพอแตไมควรใหถกแสงโดยตรง มการตรวจสภาพการเกบอยเสมอ

ข) แผนทระวางหมายเลขเดยวกนทใชแลวกบทยงไมใช ควรแยกไวใหเปนสดสวน

ค) แผนทเกาทใชจนหมดสภาพใชงาน หรอแผนทเกาลาสมยทจะทาลาย ตองปฏบตตาม

ระเบยบรกษาความปลอดภยในการทาลายเอกสาร

๓. การระวงรกษาขณะใชงาน

ก) การพบแผนท (๕ วธ ) โดยเฉพาะกบหนวยทหารขนาดเล กหรอตองนาตดตวขณะ

เคลอนยาย ปกตจะพบใหมขนาดพอเหมาะทจะพกพาได ไมควรพบใหมขนาดเลกเกนไป เพราะจะทาให

เกดรอยพบหลายรอยในแผนท การพบทสะดวกตอการใชงานคอ การพบแบบหบเพลง ๓ สวน ดวยการพบ

แนวนอน ๑ ครง แลวพบในแนวตงเปน ๓ สวน แลวเกบไวในซองแผนทเพอปองกนนา ขอเสยในการพบแบบ

หบเพลงกคอตามรอยพบอาจขาดไดงายหากตองหยบใชบอย ๆ การพบอกวธหนงคอ พบใหแผนทตรงสวน

ทตองใชงานเปนประจาอยดานบน สวนอนทไมคอยใชงานพบลงไปดานหลง โดยพบใหมขนาดพอเหมาะท

จะใสเขาซองแผนท ทกโอกาสทนาแผนทตดตวเพอใชงาน ตองใชซองแผนทเสมอ หากไมมซองแผนทควรใช

ถงพลาสตกแทน การพบอก ๒ วธ ตามรป ก-๑ คอการพบแบบหบเพลง ๔ สวน และการพบแบบธรรมดาขอ

สาคญในการพบคอ ใหงายตอการพกตดตว และเมอจะใชงานกไมตองคลแผนทออกทงแผน

รป ก – ๑ การพบแบบหบเพลง ๔ สวน และการพบแบบธรรมดา

- ๘ -

การพบแผนทอกวธหนงคอ การพบเมอใชงานพเศษ ตามรป ก -๒ การพบวธนจะชวยใหใชแผนท

ไดสะดวก คอสามารถใชแผนทไดตลอดระวางโดยไมตองคลแผนทออกเลย การฝกพบแผนทวธนค วรใช

กระดาษเปลาฝกพบ

รป ก – ๒ การพบเพอใชงานพเศษ

ข) การขดเขยนบนแผนท ตองไมใชเครองเขยนทเขยนแลวลบออกไมไดหรอลบออกยากควรใช

ดนสอทมความออนปานกลาง (ขนาด 1B หรอ 2B) ดนสอบทใชควรเหลาใหแหลม เมอใชแลวตองลบรอย

ขดเขยนออกใหหมด ยางลบทใชควรเปนชนดออน ระวงรกษาแผนทไมใหเปรอะเปอน ขณะขดเขยนตองไม

วางแผนทบนพนขรขระ เชน กรวดหรอหน เพราะอาจทาใหแผนททะลหรอขาดขณะขดเขยน

----------------------------------------

- ๙ -

บทท ๒

ขอมลขอบระวางแผนทและสญลกษณ ก. ขอมลขอบระวางแผนท

ในการใชเครองมอเครองใชใด ๆ กอนอนผใชจะตองศกษาคมอเครองใชนน ๆ เสยกอน ในเรอง

ของแผนทกเชนเดยวกน ขอมลขอบระวางแผนทจงมความจาเปนจะตองศกษา เพราะแผนทแตละอยางจะ

ไมเหมอนกน ดงนนขอมลขอบระวางแผนท จงตองมการตรวจสอบอยางรอบคอบและระมดระวง มฉะนนจะ

ทาใหเกดการสบสนได

พนทภายนอกขอบระวาง หมายถงพนทตงแตเสนขอบระวางแผนทไปถงรมแผนแผนททงสดาน

บรเวณพนทดงกลาว ผผลตแผนทจะแสดงรายละเอยดตาง ๆ อนเปนขาวสารหรอขอ มลทผใชแผนทควร

ทราบ ซงจะชวยใหผอานแผนททราบถงรายละเอยดทแสดงไวภายในระวางแผนทไดดยงขน

โดยทวไปแผนททใชในทางทหารจะมขอมลขอบระวางแผนททควรทราบดงน

๑. ชอระวาง ชอระวางแผนทแตละแผนจะแสดงไว ๒ แหง คอ ตรงกงกลางแผนแผนทดานบน และ

รมขวาหรอซาย ดานลางขอบระวางแผนท โดยปกตจะนาเอาชอของรายละเอยดทสาคญและเดนชดทสดใน

แผนทระวางนนมาตงเปนชอระวาง อาจเปนชอของแหลงชมชนทใหญทสด ชอของภเขาใหญ หรอหวย ,

หนอง, คลอง, บง, ฯลฯ กได

๒. หมายเลขระวาง (SHEET NUMBER) หมายเลขระวางนจะปรากฏอยทางขวาสดของขอบระวาง

ดานบนและทางซายสดของขอบระวางดานลาง แผนทแตละระวางจะมหมายเลขระวางซงกาหนดขนตาม

ระบบทวางไวแนนอน เพอความสะดวกในการอางองหรอคนหาแผนทระวางทตองการ การกาหนดเลขระวาง

นนไดกาหนดขนโดยมสวนสมพนธกบมาตราสวนของแผนท ดงน

ก) การกาหนดหมายเลขระวางของแผนทมาตราสวน ๑ : ๑๐๐,๐๐๐ และใหญกวา จะเรมท

แผนทมาตราสวน ๑ : ๑๐๐,๐๐๐ ซงมขนาดระวาง ๓๐ x ๓๐ ลปดา และจะกาหนดหมายเลขระวางดวยเลข

อารบก ๔ ตว เชน "ระวาง 7062" เปนตน ห มายเลขระวางนกาหนดขนใชเฉพาะพนทบรเวณหนง ๆ ซง

อาจจะซาซอนกบบรเวณอน ๆ กได แตจะไมทาใหผใชสบสนแตอยางใด

ข) จากแผนทมาตราสวน ๑ : ๑๐๐,๐๐๐ จะทาเปนแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ซงมขนาด

ระวาง ๑๕ x ๑๕ ลปดา กจะนาเอาแผนทมาตราสวน ๑ : ๑๐๐,๐๐๐ มาแบงเปน ๔ สวนเทา ๆ กน แลวนา

แตละสวนไปขยายใหใหญกวาเดม ๒ เทา จะไดแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ จานวน ๔ ระวาง ในแตละ

ระวาง (๑๕ x ๑๕ ลปดา) ใหเขยนเลขโรมนกากบ โดยกาหนดให I อยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอวนตาม

เขมนาฬกาเปน II III IV ตามลาดบ (ทาอยางนเหมอนกนทกตาราง ๓๐ x ๓๐ ลปดา) ดงนน หมายเลข

ระวางของแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ กจะเหมอนกบแผนทมาตราสวน ๑ : ๑๐๐,๐๐๐ บรเวณเดยวกน

แลวตามดวยเลขโรมน I II III IV ของระวางทตองการเชน "ระวาง 7062 II" เปนตน

ค) จากแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ซงมขนาดระวาง ๑๕ x ๑๕ ลปดา จะทาเปนแผนทมาตรา

สวน ๑ : ๒๕,๐๐๐ ซงมขนาดระวาง ๗ ลปดา ๓๐ ฟลปดา x ๗ ลปดา ๓๐ ฟลปดา กจะเอาแผนทมาตราสวน ๑

- ๑๐ -

: ๕๐,๐๐๐ มาแบงเปน ๔ สวนเทา ๆ กน และขยายใหใหญกวาเดม ๒ เทาตว กจะไดแผนทมาตราสวน ๑ :

๒๕,๐๐๐ จานวน ๔ ระวาง ในแตละระวาง (๗ ลปดา ๓๐ ฟลปดา x ๗ ลปดา ๓๐ ฟลปดา) ใหเขยนตวอกษร

กาหนดทศทางตามลาดบโดยเรม NE ทางทศดานตะวนออกเฉยงเหนอและ SE SW NW กบระวางทอยทางทศ

นน ๆ ดงนนหมายเลขระวางของแผนทมาตราสวน ๑ : ๒๕,๐๐๐ กจะเหมอนกบแผนท ๑ : ๕๐,๐๐๐ บรเวณ

เดยวกน ตามดวยอกษร NE SE SW NW ของระวางทตองการเชน "ระวาง 7062 II SE" เปนตน

- ๑๑ -

๓. ชอชดและมาตราสวน (SERIES NAME AND SCALE) ในบรเวณทมการผลตแผนท ซงเปน

บรเวณกวางขวางนบตงแตขนาดประเทศ ทวป ฯลฯ ซงมแผนทลกษณะเดยวกน มาตราสวนเดยวกน ใชใน

ความมงหมายเดยวกน การกาหนดชอชดจะชวยจากดบรเวณทแผนทครอบคลมอย เชน "ประเทศไทย

๑ : ๕๐,๐๐๐" ซงเปนชอชดแผนทมลฐานมาตราสวน ๑: ๕๐,๐๐๐ ของประเทศไทย ซงชดและมาตราสวนน

จะพมพไวทดานบนซายของขอบระวางแผนท

๔. ลาดบชด (SERIES NUMBER) ในพนทบรเวณหนง ๆ อาจมการจดทาแผนทขนหลายชด ทม

ขนาดระวาง หรอมาตราสวนแตกตางกนการกาหนดลาดบชด จะทาใหทราบวาเปนแผนทชดใด ตวอยางท

ยกมาอางในเรองน จะเหนไดจากลาดบชด ซ งใชสาหรบแผนททผลตขนดวยกรรมวธการทาแผนทจากรป

ถายทางอากาศสาหรบประเทศไทย เชน

ลาดบชด L708 เปนลาดบชดของแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ขนาดระวาง ๑๐ x ๑๕ ลปดา

ลาดบชด L7017 เปนลาดบชดของแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ขนาดระวาง ๑๕ x ๑๕ ลปดา

ลาดบชด L8019 เปนลาดบชดของแผนทมาตราสวน ๑ : ๒๕,๐๐๐

ลาดบชด L9013 เปนลาดบชดของแผนทมาตราสวน ๑ : ๑๒,๕๐๐

ลาดบชดนจะพมพไวตอนบนขวาของขอบระวางและดานลางซายของขอบระวาง

ตวอยาง ลาดบชดสาหรบแผนท ซงคลมพนทบรเวณประเทศไทย ตอ นทยกมาใหเหนนนเปนการกาหนด

ลาดบชดตามมาตราฐานของสหรฐอเมรกา ซงถอตามขอตกลงมาตรฐานขององคการนาโต

ลาดบชดตามมาตรฐานดงกลาวม ๔ องคประกอบ

องคประกอบท ๑ จะเปนตวเลขอารบกหรอตวอกษรภาษาองกฤษกได คอ

- ถาเปนแผนทชดทคลมทวป (CONTINENTAL AREA) จะใชเปนตวเลขอารบก

- ถาเปนแผนทคลมภมภาคใดภมภาคหนง (REGIONAL AREA) หรอคลมสวนยอยของ

ภมภาค (SUBREGIONAL AREA) จะใชตวอกษรภาษาองกฤษ สวนการจะใชตวเลขหรออกษรใดนนม

กฎเกณฑ และขอบเขตแสดงไวโดยแนนอน

องคประกอบท ๒ จะตองเปนตวเลขเสมอ แสดงถงกลมมาตราสวน SCALE GROUP ดง

รายละเอยดตอไปน

องคประกอบท ๒ กลมของมาตราสวน

เลข ๑ ๑ : ๕,๐๐๐,๐๐๐ และเลกกวา

เลข ๒ ใหญกวา ๑ : ๕,๐๐๐,๐๐๐ ถง ๑ : ๒,๐๐๐,๐๐๐

เลข ๓ ใหญกวา ๑ : ๒,๐๐๐,๐๐๐ ถง ๑ : ๕๑๐,๐๐๐

เลข ๔ ใหญกวา ๑ : ๕๑๐,๐๐๐ ถง ๑ : ๒๕๕,๐๐๐

เลข ๕ ใหญกวา ๑ : ๒๕๕,๐๐๐ ถง ๑ : ๑๕๐,๐๐๐

เลข ๖ ใหญกวา ๑ : ๑๕๐,๐๐๐ ถง ๑ : ๗๐,๐๐๐

- ๑๒ -

องคประกอบท ๒ กลมของมาตราสวน

เลข ๗ ใหญกวา ๑ : ๗๐,๐๐๐ ถง ๑ : ๓๕,๐๐๐

เลข ๘ ใหญกวา ๑ : ๓๕,๐๐๐

เลข ๙ แผนทตวเมอง (ไมพจารณามาตราสวน)

เลข ๐ แผนทภาพถาย (ไมพจารณามาตราสวน)

ปจจบนนกองทพไทยมแผนททใชอย คอ กลมเลข ๕ (๑ : ๒๕๐,๐๐๐) กลมเลข ๗ (๑ : ๕๐,๐๐๐)

กลมเลข ๘ (๑ : ๒๕,๐๐๐) กลมเลข ๙ (๑ : ๑๒,๕๐๐)

องคประกอบท ๓ จะตองเปนตวเลขเสมอ แสดงถงภมภาคสวนยอย (SUBREGIONAL AREA)

เชน "O" หมายถงเลขประจาภมภาคสวนยอย ๑ ใน ๑๐ ของภมภาคสวนใหญ (L) ประเทศทอยในภมภาค

สวนยอย "O" ของภมภาคสวนใหญ "L" กม ไทย, ลาว, เขมร, เวยตนาม, มาเลเซย

องคประกอบท ๔ จะตองเปนตวเลขเสมอ แสดงถงลาดบทในการจดทาแผนทมาตราสวนเดยวกน

ภายในพนทบรเวณเดยวกนคอ (L) จะปรากฏเปนตวเลขตวเดยวหรอ ๒ ตวกได แตนบเปนจานวนเดยวกน

เชน "๑๗" เปนตน

หมายเหต ในบางกรณอาจมองคประกอบท ๕ ดวย เชน อกษร "P" หมายถงแผนททรวดทรงพลาสตก อกษร

"S" หมายถงแผนทททาขนเพอความมงหมายพเศษและอกษร "A B C" หมายถงหมของแผนทภาพถายท

จดทาขนเปนหมท ๑, ๒, ๓ ฯลฯ ตามลาดบ

๕. ครงทจดพมพ (EDITION NUMBER) จะปรากฏอยทางขวาของขอบระวางดานบน แล ะ

ทางซายของขอบระวางดานลาง (ตดกบหมายเลขลาดบชด ) แสดงใหเราทราบวาแผนทนนจดพมพขนเปน

ครงทเทาใด ซงโดยปกตแผนทบรเวณเดยวกน การจดพมพครงท ๒ ยอมมรายละเอยดของภมประเทศ

ทนสมยกวาการจดพมพครงท ๑ เปนตน นอกจากนนยงแนะนาใหท ราบถงหนวยทดาเนนการจดพมพดวย

เชน (EDITION 2 - RTSD) หมายถง "พมพครงท ๒ โดยกรมแผนททหาร"

๖. มาตราสวนเสนบรรทด (BAR SCALE) จะปรากฏอยกงกลางของขอบระวางดานลาง มาตรา

สวนเหลานแสดงไวเปนรปเสนบรรทดหลาย ๆ เสน เพอใชพจารณาหาระยะจร งจากแผนท แผนทแตละ

ระวางจะมมาตราสวนเสนบรรทดตงแต ๓ บรรทดขนไป ซงแตละบรรทดจะแสดงมาตราวดระยะทแตกตาง

กน เชน ไมล, เมตร, หลา, และไมลทะเล เปนตน

๗. บนทกเกยวกบความนาเชอถอ (CRADIT NOTE) จดประสงคสาคญของบนทกน เพอชแจงให

ผใชแผนททราบวา หนวยงานใดเปนผทาแผนทนดวยวธใดจะปราก ฏอยดานลางซายของขอบระวางแผนท

เชน "แผนทนจดทาโดย ARMY MAP SERVICE (AM) เหลาทหารชาง กองทพบกอเมรกน ฯลฯ การแปล

ภาพในสนามกระทาเมอป พ.ศ.๒๔๙๘"

๘. สารบาญระวางตดตอ (ADJOINING SHEETS DIAGRAM) เปนแผนภาพทแสดงใหทราบวาม

แผนทระวางหมายเลขเทาใดอยโดยรอบแผนทระวางนนบาง โดยปกตจะปรากฏอยดานลางขวาของขอบ

ระวางแผนท

- ๑๓ -

๙. สารบาญแสดงเขตการปกครอง (ONDEX TO BOUNDARIES) เปนแผนภาพทแสดงใหทราบ

วา พนทสวนใดในแผนทระหวางนนอยในเขตการปกครองของประเทศจงหวด ,หรออาเภอใด แผนภาพนจะ

อยทางดานลางขาวของระวางใกล ๆ กบสารบญระวางตดตอ

๑๐. บนทกเกยวกบเสนโครงแผนท (PROJECTION NOTE) เปนขอความทแจงใหทราบวาเสนโครง

พนทแผนนน เปนเสนโครงแผนทชนดใด หรอใชกรรมวธใดใน การคานวณถายทอดระบบอางองทางราบ

(ละตจดและลองจจด ) บนผวพภพลงบนแผนพนท ตวอยางบนทกเกยวกบเรองนในแผนทประเทศไทย

๑ : ๕๐,๐๐๐ ชด L7017 บนทกไวทดานลางกงกลางขอบระวางวา"โปรเจคชนทราบสเวอรสเมอเคเตอร" เปนตน

๑๑. บนทก เกยวกบเสนกรด (GRID N)TE) เปนขอความทแจงใหทราบวางเสนตาราง (กรด)

ซงประกอบดวยหมเสนตรงทขนานกนสองชดตดกนเปนรปสเหลยมมมฉากทใชเปนระบบอางองในทางราบ

บนแผนแผนทนน เปนระบบพกดฉากแบบกรดของยนเวอรซลทราบสเมอเคเตอร โซนท 47 รปโลกของ

เอเวอรเรสท เลขสามตาแหนงทายของกรดมไดแสดงไวบนทกนจะอยกงกลางดานลางของขอบระวางแผนท

๑๒. ตารางกาหนดคาของกรด (GRID REFERENCE BOX) จะปรากฏอยกงกลางของขอบระวาง

ดานลางสด เปนตารางมขอความทแนะนาใหผใชรจกวธกา รกาหนดตาแหนงของจดใด ๆ ในแผนทเปนคา

พกดกรด จะอธบายวธปฏบตเปนขน ๆ พรอมกบมตวอยางประกอบไว

๑๓. หลกฐานทางดง (VERTICAL DATUM) จะอยกงกลางดานลางของขอบระวาง เปนการ

กาหนดความสงของตาบลตาง ๆ ทปรากฏบนแผนทนน โดยไดรบวดโยงยดมาจาก พนฐานทางราบ โดยถอ

นาทะเลปานกลางทจดหนงเปนหลก ตวอยางเชนหลกฐานทางดง "ถอระดบนาทะเลปานกลางทเกาะหลก "

คอถอระดบนาทะเลปานกลางทเกาะหลก อ .เมอง จ .ประจวบครขนธ ดวยเครองวดการขนลงของ

ระดบนาทะเล ในหวงระยะเวลาหนงแลวหาผลเฉลยปานก ลางเปนพนฐาน (MEAN SEA LEVEL) ทาง

แนวดง

๑๔. หลกฐานทางราบ (HORIZONTAL DATUM) จะอยตรงกงกลางดานลางของขอบระวาง

หมายถงการสารวจเพอทาพกดทแนนอนของตาบลตาง ๆ นน ไดโดยโยงยดวธสารองทางแนวราบมาจากหมด

หลกฐานทางราบทประเทศอนเดย อนเปนหมดหลกฐานทไดตรวจสอบความถกตองทางพกดและสากลยอมรบ

แลว ตวอยาง "หลกฐานทางราบถอตามหลกฐานของประเทศอนเดย"

๑๕. คาอธบายสญลกษณ (LEGEND) จะปรากฏอยทางดานลางซายของขอบระวางแผนทประกอบดวย

ตวอยางสญลกษณทใชทดแทนรายละเอยดทแสดงไวบนแผนทแผนนน พรอมดวยคาอธบายความหมายของ

สญลกษณนน อาจแสดงไวทงหมด หรอแสดงเฉพาะสญลกษณทสาคญ ๆ และจาเปนกได สญลกษณตาง ๆ น

อาจเปลยนแปลงไปตามชนดและมาตราสวนของแผนทได ฉะนนเพอปองกนการผดพลาด เมอจะอาน

สญลกษณใดบนแผนทจะตองตรวจสอบคาอธบายสญลกษณของแผนทระวางนนเสยกอนเสมอ

๑๖. แผนผงมมเยอง (DECLINATION DIAGRAM) จะปรากฏอยทางดานลางขวาของขอบระวาง

เปนแผนภาพทแสดงใหทราบถงความแตกตางของแนวทศเหนอจรง แนวทศเหนอกรด และแนวทศเหนอ

- ๑๔ -

แมเหลก ณ บรเวณศนยกลางของแผนทแผนนน ซงผใชแผนทสามารถจะใชประโยชนจากแผนภาพดงกลาว

ในการวางแผนทใหถกทศดวยการใชเขมทศ ตามคาอธบายไดโดยแผนภาพเดคลเนชนของแผนทนน ๆ

๑๗. บนทกสาหรบผใชแผนท (USERS NOTE) จะอยดานลางขวาของขอบระวางแผนท เปน

ขอความทแจงขอความรวมมอจากผใชแผนท เชน "ขอใหผใชไดกรณาแจงขอแกไขและความเหน ในอนทจะ

ทาใหประโยชนของแผนทระวางนเพมพนขนไปยง กรมแผนททหาร กรงเทพ ฯ ๑๐๒๐๐" เปนตน

๑๘. หนวยทพมพแผนท (UNIT IMPRINT) จะปรากฏอยตรงกงกลางดานลางของขอบระวาง

แสดงใหทราบถ งหนวยทจดพมพแผนทนน พรอมดวยเตอนทจดพมพเชน "U.S.ARMY MAP SERVICE

FAREAST" เปนตน

๑๙. ชวงตางเสนชนความสง (CONTOUR INTERVAL) จะปรากฏอยกงกลางขอบระวางดานลาง

เปนการแจงใหผใชแผนททราบวา แผนทระวางนนมชวงความสงตางกบชนล ะเทาไร เชน "เสนชนความสง

ชนละ ๒๐ เมตร" เปนตน โดยปกตแลวชวงตางของเสนชนความสงทถอเปนมาตรฐานนน จะตองสงตางกน

ตามขอตกลงขององคการสหประชาชาต ดงนคอ แผนทมาตราสวน ๑ : ๒๕,๐๐๐ สงตางชนละ ๑๐ เมตร ๑

: ๕๐ ,๐๐๐ ชนละ ๒๐ เมตร ๑ : ๑๐๐ ,๐๐๐ ชนละ ๔๐ เมตร ๑ : ๒๐๐ ,๐๐๐ ชนละ ๘๐ เมตร ๑ :

๒๕๐,๐๐๐ ชนละ ๑๐๐ เมตร และ ๑ : ๕๐๐,๐๐๐ ชนละ ๒๐๐ เมตร

๒๐. ศพทานกรม (GLOSSARY) จะปรากฏอยทางขวาของขอบระวางดานลาง แสดงไวเพอใหผใช

แผนท เขาใจความหมายของคาทใชในแผนทนน ๆ ปกตกาหนดขนใชกบแ ผนททใชตงแตสองภาษาขนไป

เพอจะใหความหมายของคาตาง ๆ ทจาเปนตองใชทบศพท ในขณะทถอดจากอกษรไทยเปนอกษรองกฤษ

ประกอบไวดวย ทงนกเพอจะใหผใชแผนททรเฉพาะภาษาองกฤษซงถอวาเปนภาษาสากล ไดมความเขาใจ

ในขณะทาแผนทไปใช

๒๑. วธออกเสยง (PRONUNCIATION GUIDE) จะปรากฏอยทางดานลางของขอบระวาง ใน

แผนททใชตงแตสองภาษาขนไปจะมวธออกเสยงแสดงไวดวยความมงหมายทจะใหผใชออกเสยงชอ

ภมศาสตรทใชในแผนทไดถกตอง

๒๒. มาตราสวนบรรทด (PROTIRACTOR SCALE) จะปรากฏอยดานบนของขอบระวางของแผน

ทบางชนด เพอหาเสนทศเหนอแมเหลก บรรทดนจะแสดงตวเลขเปนองศา และแตละชองจะแบงออกเปน

ชองละ ๑๕ ลปดา เสนบรรทดนจะชวยใหผใชแผนทกาหนดทศทางในภมประเทศไดถกตองเมอใชเขมทศ

ประกอบกบแผนท คอจะตองลากเสนจากจดทกา หนดใหไดขอบระวางแผนท (ตามคาอธบายใตแผนภาพ

ความเยอง) ไปตามคาของความเยองทตองการบนบรรทดนโดยไมตองใชวธคานวณ

รายละเอยดบนขอบระวางแผนทตามทกลาวมาแลวยงมแผนทบางชนดทมรายละเอยดมากกวา

เชน (๒๓ ) หมายเลขสงอปกรณ (STOCK NUMBER) (๒๔ ) คาแนะนาทเกยวกบระดบความสง

(ELEVATION GUIDE) (๒๕) หลกฐานทางอทกศาสตร (HYDROGRAPHIC DATUM) เปนตน

- ๑๕ -

- ๑๖ -

ข. สญลกษณและสตาง ๆ ของแผนทภมประเทศ

๑. สญลกษณของแผนทคอ เครองหมายแบบมาตรฐานทพมพไวบนแผนทเพ อแสดงลกษณะของ

สงตาง ๆ ทเกดขนตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน สญลกษณตาง ๆ ทใชนจะตองพยายามใหม

ลกษณะเหมอนของจรงมากทสดเทาทจะทาไดและจะตองใหเหมอนกบการมองจากขางบน

๒. สญลกษณตาง ๆ ทแสดงไวบนแผนทนน จะตองยอขนาดรปร างลงอยางเหมาะสม แตกยอม

ประสงคทจะรกษาความชดเจนของสญลกษณไวเปนหลก ดวยเหตนจะเหนวาสญลกษณตาง ๆ จะตองเขยน

โตกวามาตราสวนไปบาง แตยงคงยดหลกวาสญลกษณใดทเขยนโตกวามาตราสวน ในการวางตาแหนงลงบน

แผนทถาสามารถทาได กงกลางของสญลกษณนน ๆ จะตองอยตรงกบทตงจรงเสมอ เวนไวแตวาสญลกษณ

ดงกลาวนจะไปอยใกลถนนสายใหญ ๆ ซงถาถนนนนมความโตกวามาตราสวน กจาเปนตองเลอนสญลกษณ

นนใหหางจากทตงจรงดวย

๓. สญลกษณตาง ๆ ทพมพไวบนแผนทนน จาเปนจะตองใชส เพมเตมเพอใหเดนชดยงขน ทงน

กเพอตองการจะใหสะดวกและงายในการพจารณา สของสญลกษณทใชมาตรฐาน ไดแก สดงตอไปน

ก) สดา แสดง สงทมนษยสรางขน

ข) สแดง แสดง ถนนสายหลก

ค) สเขยว แสดง พชพนธไมตาง ๆ

ง) สนาเงน แสดง ลกษณะภมประเทศทเปนนา

จ) สนาตาล แสดง ความสงและทรวดทรง

ค. สญลกษณทางทหาร

๑. สญลกษณทางทหารคอ เครองหมายทเขยนลงบนแผนท แผนบรวารหรอแผนชารท เพอแสดง

หนวยทตงทางทหาร การเคลอนยายหนวยทหาร กจกรรม และทตงตาง ๆ บนแผนท สญลกษณหรอ

เครองหมายทางทหารปกตจะไมพมพเปนแบบตายตวไวบนแผนท ทงนเพราะลกษณะการปฏบตการทาง

ทหารยอมมการเคลอนไหวเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และจะตองรกษาความปลอดภยทางทหารไวดวย

๒. ในกรณทจะใชสเขยนสญลกษณทางทหาร ไดมการกาหนดมาตรฐาน ของสทใชในการเขยน

สญลกษณทางทหาร ดงตอไปน

ก) สนาเงน เขยนกาลงฝายเราและพนททครอบคลมจากการยงของฝายเรา

ข) สแดง เขยนกาลงของฝายขาศก

ค) สเขยว เขยนเครองกดขวางทงฝายเราและฝายขาศก

ง) สเหลอง เขยนพนททเปนพษทงฝายเราและฝายขาศก

๓. ในกรณทไมมสดงกลาวแลว หรอมเพยงสใดสหนง การเขยนสญลกษณทางทหาร ปกตใหเขยน

กาลงฝายเราดวยเสนเดยว สวนกาลงฝายขาศกใหเขยนดวยเสนค

๔. รายละเอยดในการเขยนสญลกษณทางทหารนน ขอใหศกษาจากเอกสารเพมเ ตมเรอง

เครองหมายทางทหาร

- ๑๗ -

บทท ๓

การกาหนดตาแหนงในแผนท

การทจะบอกวาเราอยตรงไหนนน เปนเรองไมยากถาเราอยในเขตตวเมอง ทมถนนหนทางเปนท

รจกมกคนของคนทเราตดตอดวย แตถาเราอยในชนบทหรอในพนทหางไกลซงไมมอะไรเปนทหมายในก าร

บอกกลาวกเปนเรองยงยากทจะบอกใหใคร ๆ เขาหาทอยของเราไดพบ โดยเฉพาะอยางยง การตดตอกบ

บคคลตางแดนในโลกกวางใหญไพศาล เขาจะทราบไดอยางไรวาเราอยทไหนบนผวพภพ ปญหาน

นกวชาการไดกาหนดวธการแกปญหาดวยการคดหาระบบอางองในการบอกตาแหนง ขนไวและนามาใช

อยางไดผลในกจการแผนท ระบบอางองในการกาหนดตาแหนงและการบอกตาแหนงของจดใด ๆ ในแผนท

นน ปจจบนนระบบอางองในการกาหนดตาแหนงทอยหลายระบบ สาหรบระบบการกาหนดตาแหนงทให

ความละเอยดถกตองสง และเหมาะสมทจะนามาใชในกจการทหาร จะต องมระบบและวธการทม

คณลกษณะดงน.-

- ผใชไมจาเปนตองมความรจกหรอความคนเคยกบพนทบรเวณนนมากอน

- ใชไดกบพนททมบรเวณกวางใหญ

- ไมจาเปนตองอาศยทหมายอนเปนเครองสงเกตได ซงมอยแลวทางภาคพนดน

- ใชไดกบแผนททกขนาดมาตราสวน

- เขาใจงายและทหารทกคนสามารถใชได

ระบบอางองในการกาหนดตาแหนง ซงมคณลกษณะดงกลาวทนยมแพรหลายอยในปจจบน

ดงจะไดอธบายตอไป

ก. พกดภมศาสตร (GEOGRAPHIC COORDINATE) พกดภมศาสตร เปนระบบอางองตาแหนงของจดใด ๆ

บนพนผวพภพ ดวยคา ละตจด (LATITUDE) และลองจจด (LONGITUDE) ทงสองคานมหนวยวดเปนมม

กาหนดคาเปนองศา ( ๐ ) ลปดา ( ‘ ) และฟลปดา (")

๑. ละตจด

ก) เสนรอยตดบนพนผวพภพทเกดจากการสมมตใชพนทราบตดพภพโดยใหพนราบน นตงไดฉากกบ

แกนหมนของพภพเสมอ เสนรอยตดดงกลาวนนคอ เสนละตจดหรอวงขนานละตจด นยมเรยกวา "เสนขนาน"

ข) ละตจดศนยองศา คอเสนรอยตดบนพนผวพภพ ทเกดจากพนราบทตงไดฉากกบแกนหมน

ตดผานจดศนยกลางของพภพ เสนรอยตวนมชอเรยกอ กอยางหนงวา "เสนศนยสตร " (EQUATOR) ซงเปน

วงขนานละตจดวงใหญทสด และแบงโลกออกเปนซกโลกเหนอและซกโลกใต

ค) คาละตจดของวงละตจดใด คอคามมทจดศนยกลางของพภพนบไปตามพนราบ เรมจาก

พนศนยสตรถงแนวเสนตรงทลากจากจดศนยกลางพภพไปยงวงละตจดนน

ง) ทจดขวเหนอของพภพมคาละตจดเทากบ ๙๐ องศาเหนอ และทจดขวใตของพภพมคา

ละตจดเทากบ ๙๐ องศาใต

- ๑๘ -

จ) เนองจากพนของละตจดศนยสตร เปนพนทตดผานจดศนยกลางของพภพ วงศนยสตรจง

ถกเรยกวา "วงกลมใหญ " สวนละต จดอน ๆ เปนวงกลมเลก วงละตจดจะมขนาดเลกลง ๆ เมอหางจากวง

ศนยสตรออกไปจนกระทงกลายเปนจดทขวโลกเหนอและขวโลกใต

ฉ) ระยะหางระหวางเสนละตจด ๑ องศา คดเปนระยะทางบนผวพภพประมาณ ๑๑๑ กโลเมตร

(๖๙ ไมล) และ ๑ ฟลปดา มระยะหางประมาณ ๓๐.๔๘ เมตร (๑๐๐ ฟต)

๒. ลองจจด

ก) เสนรอยตดบนพนผวพภพทเกดจากการสมมต ใชพนราบตดพภพโดยใหพนราบผานแนว

ถนนหมนของพภพ เสนรอยตดบนพนผวพภพดงกลาวเรยกวา เสนลองจจดหรอเสนเมอรเดยน (MERIDIAN)

ข) ลองจจดศนยองศา คอเสนลองจจด ทผานหอดดาว ณ เมองกรนช (GREENWICH) ใน

ประเทศองกฤษมชอเรยกอกชอหนงวา "เมอรเดยนหลก" (PRIME MERIDIAN)

ค) การกาหนดคาของลองจจดคอ คางามมมทจดศนยกลางพภพบนพนศนยสตร โดยใชแนว

เสนตรงทลากจากจดศนยกลางพภพมายงเมอรเดยนหลก เปนแนวเรมนบคางามมมไปทางตะวนออก ๑๘๐

องศาเรยกวา ลองจจดตะวนออก และนบคางามมมไปทางตะวนตก ๑๘๐ องศา เรยกวาลองจจดตะวนตก

เสนลองจจดท ๑๘๐ องศาตะวนออกและตะวนตกเปนเสนเดยวกน

ง) ลองจจดทกเสนเปนสวนโคงของวงกลมใหญ (CIRCLE)

จ) ระยะหางระหวางเสนลองจจด ๑ องศา ตามเสนศนยสตรคดเปนระยะทางประมาณ ๑๑๑

กโลเมตร (๖๙ ไมล) และ ๑ ฟลปดา มระยะหางประมาณ ๓๐.๔๘ เมตร (๑๐๐ ฟต) แตเนอจากเสน

ลองจจดทกเสนจะไปบรรจบกนทจดขวเหนอและขวใตของพภพ ดงนนระยะหางระหวางลองจจดจงนอ ยลง

ๆ เมอยงหางจากเสนศนยสตรออกไป

๓. วธการบอกตาแหนงของจดใด ๆ ในแผนทเปนคาพกดภมศาสตร

ก) พกดภมศาสตร จะแสดงไวบนแผนแผนทมาตรฐานทว ๆ ไป และแผนทบางชนดมเฉพาะ

ระบบนเทานน ทใชในการบอกตาแหนงของจดใด ๆ ในแผนท

ข) เสนขอบระวาง (NEAT LINE) ของแผนทภมประเทศแบบมาตรฐานซงผลตขนใชในประเทศ

ไทยปจจบน และทนยมใชกนอยเกอบทวโลกในขณะน เสนขอบและเสนขอบลางเปนเสนละตจด และเสน

ดานขางทงสองเสนเปนเสนลองจจด คาของเสนละตจดและลองจจดจะแสดงไวทมมทง ๔ ของขอบระวาง

แผนท ตามแนวเสนขอบระวางแผนทจะแสดงขดสวนแบงยอยของคาละตจดและลองจจดไวทง ๔ ดาน

ถาตอแนวเสนตรงของขดสวนแบงยอยดงกลาวทอยตรงขามทง ๔ ดาน เขาไปภายในขอบระวางแผนทแลว

จะพบขดสวนแบงยอยละตจดและลองจจด ความหางของขดส วนแบงยอยละตจดและลองจจดจะเปน

เทาใดนนขนอยกบขนาดมาตราสวนของแผนท สาหรบแผนทมาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ ชด L7017 ซงเปน

แผนทภมประเทศมลฐานทใชอยในประเทศไทยปจจบน ความหางของขดสวนแบงยอยละตจดและลองจจด

แสดงไวทก ๆ ๕ ลปดา

- ๑๙ -

ค) วธอานคาพกดภมศาสตรของจดใด ๆ ในแผนทมาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ L7017 ซงมความ

หางของขดสวนแบงยอยละตจดและลองจจดทก ๆ ๕ ลปดา ในรปทแสดงไวทเปนตวอยางการหาคาพกด

ภมศาสตรของจด PILOT KNOB ในแผนทมาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ ตดมาใหเหนเฉพาะรแสเหลย มของขด

สวนแบงยอยละตจด และลองจจด ๕ ลปดา x ๕ ลปดา

๔. วธปฏบตเพอหาคาพกดของจดดงกลาว กระทาไดดงน (ดรปท ๓-๔ ประกอบ)

ก) ขดเสนตรงตอจากเสนกากบาท ซงเปนสวนตดกนของละตจดและลองจจดในแผนแผนทจะ

ปรากฏเหนรปสเหลยมลอมรอบจด PILOT KNOB ทตองการหาคาพกด

ข) หาคาละตจดและลองจจดของกรอบรปสเหลยมทกลาวถงในขอ ๑) ไดคา ๓๙ องศา ๑๕

ลปดา ๐๐ ฟลปดาเหนอ กบ ๓๙ องศา ๒๐ ลปดา ๐๐ ฟลปดาเหนอและลองจจด ๙๔ องศา ๕๕ ลปดา ๐๐

ฟลปดา ตะวนตกถง ๙๕ องศา ๐๐ ลปดา ๐๐ ฟลปดาตะวนตก

ค) หาคาชวงตางของกรอบรปสเหลยมไดเทากบ ๕ ลปดา แปลงเปนคาฟลปดาได ๓๐๐ ฟลปดา

ง) จดหาบรรทดหรอสรางขดสวนแบงบนรมแถบกระดาษหรอพลาสตกกได ขดสวนแบงบนบรรทด

บนแถบกระดาษหรอพลาสตก จะแบงยอยอยางไรกได แตมขอจากดอยวา ความยาวตงแตขดศนยถงขด

สดทายทจะใชในการวดหาคาพกดตามวธนน จะตองยาวกวาชวงหางระหวางเสนกรอบของรปสเหลยม ๕

ลปดา แตตองสนกวาความยาวของเสนทะแยงมมของรปสเหลยม ๕ ลปดา ถาตองการอานคาใหถกตองเพยง

๑ ลปดา กแบงเปน ๕ สวน ถ าตองการอานใหถกตอง ๑๐ ฟลปดา กแบงเปน ๓๐ สวน ถาตองการอาน

รายละเอยดถง ๑ ฟลปดา กตองแบงออกเปน ๓๐๐ สวน ตามตวอยางในรป แบงออกเปน ๓๐ ชองแตละชองจะ

มคาเทากบ ๑๐ ฟลปดา ทาใหสามารถอานคาโดยตรงได ๑๐ ฟลปดา และอานประมาณไดถง ๑ ฟลปดา

จ) วธวดคาละตจด

๑) วางของบรรทด (หรอแถบกระดาษทสรางไวเพอใชวด) ใหขดสวนแบงขดศนยทบละตจด

ทเปนกรอบลางของรปสเหลยม ตามรปตวอยาง คอเสนละตจดท ๓๙ องศา ๑๕ ลปดา ๐๐ ฟลปดาเหนอ

เบนปลายอกขางหนงของบรรทดใหขดสดทาย (ขด ๓๐๐ ฟลปดา ) ทบเสนละตจดทเปนกรอบบนของ

สเหลยม คอเสนละตจดท ๓๙ องศา ๒๐ ลปดา ๐๐ ฟลปดาเหนอ

๒) เคลอนบรรทดไปในแนวขนานกบตาแหนงเดม จนกระทงรมบรรทดทาบจดทจะทาการ

วด (ตองจดขด ๐ ฟลปดาและขด ๓๐๐ ฟลปดาใหทาบอยบนเสนละตจดทงสองตลอดเวลาจงอานคาได)

๓) อานขดสวนแบงบรรทดทอยตรงกบจดหมาย ตามตวอยาง สมมตคาได ๑๗๐ ฟลปดา

หรอเทากบ ๒ ลปดา ๕๐ ฟลปดา นนเอง (ในกรณทจดทหมายไมตรงขดสวนแบงบนบรรทดพอด กใหใชวธ

อานโดยประมาณ)

๔) บวกคาทอานได เขากบคาละตจดเสนลาง กจะไดเปนคาละตจดของจดหมายคอ ๓๙

องศา ๑๕ ลปดา ๐๐ ฟลปดา บวกดวย ๒ ลปดา ๕๐ ฟลปดา เทากบทหมายอยบนละตจด ๓๙ องศา ๑๗

ลปดา ๕๐ ฟลปดาเหนอ

- ๒๐ -

- ๒๑ -

ฉ) วธวดคาลองจจด (ดรป ๓-๕)

๑) วางขอบบรรทดใหขดสวนแบงขดศนยทบเสนลองจจดทเปนกรอบของรปสเหลยมทมคา

นอยตามรป คอ เสนลองจจดท ๙๔ องศา ๕๕ ลปดา ๐๐ ฟลปดาตะวนตก เบนปลายอกขางหนงของ

บรรทดใหขดสดทาย (ขด ๓๐๐ ฟลปดา ) ทบกบเสนลองจจดทเปนกรอบสเหลยมดานตรง ขามทมคามาก

ตามรปคอ เสนลองจจดท ๓๙ องศา ๐๐ ลปดา ๐๐ ฟลปดา

๒) เคลอนบรรทดไปในแนวขนานกบตาแหนงเดม จนกระทงรมบรรทดทาบจดทจะทาการ

วด (ตองจดขด ๐ ฟลปดาและขด ๓๐๐ ฟลปดาใหทาบอยบนเสนละตจดทงสองตลอดเวลาจงอานคาได)

๓) อานขดสวนแบงบนบรรทดทตรงจดหมาย ตามตวอยาง สมมตอานไดคา ๖๙ ฟลปดา

หรอเทากบ ๑ ลปดา ๙ ฟลปดา

๔) บวกคาทไดเขากบคาลองจจด เสนทมคานอยกจะไดคาลองจจดของจดทหมายคอ ๙๔

องศา ๕๕ ลปดา ๐๐ ฟลปดาตะวนตก บวกดวย ๑ ลปดา ๐๙ ฟลปดา เ ทากบ ๙๔ องศา ๕๖ ลปดา ๙

ฟลปดา ตะวนตก

ข. พกดกรด (GRID COORDINATE)

๑. พกดกรด เปนพกดตารางสเหลยม ทเกดจากการตดกนของเสนตรง ๒ ชด ทอยในแนวเหนอ - ใต

และแนวตะวนตก - ตะวนออก โดยกาหนดใหคาพกดทอางองทางราบบอกตาแหนงทเ ปนคาทนบออกจาก

ศนยกาเนดสมมต (FALSE ORIGIN) ทกาหนดขนแตละโซนมหนวยวดระวะทางเปนเมตรตามคาพกด

สมมต (FALSE COORDINATE) เหนอและตะวนออกทกาหนดขน

ระบบพกดกรดมอยหลายชนดดวยกน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะพกดกรดยนเวอรซลทรานสเวอรส

เมอร เคเตอร (UNIVERSAL TRANSVERS MERCATOR GRID) หรอเรยกยอวา UTM กรด

๒. แผนทมาตราสวนใหญและมาตราสวนกลางทใชในกจการทหารสวนมาก นอกจากจะมระบบ

ภมศาสตร (GEOGRAPHIC COORDINATE) แลว ยงมระบบพกดกรดทใชในการกาหนดตาแหนงและใช

อางองในการบอกตาแหนงอกดวย การบอกตาแหนงโดยอาศยระบบพกดกรดมสวนดและสะดวกกวาการ ใช

ระบบภมศาสตรเพราะ

ก) ตารางกรดมขนาดเทากนและรปรางเหมอนกนทกตาราง

ข) พกดกรดใหคาเปนระยะทางซงงายแกการกาหนดดกวาคางามมม

๓. ระบบ UTM กรดมลกษณะโดยยอดงตอไปน.-

ก) ใชรวมกบโปรเจคชนแบบ TRANSVERS MERCATOR GAUSS KRUGGER โดยแบงพภพ

ออกเปนโซน โซนละ ๖ องศาตามลองจจด โซนท ๑ อยระหวางลองจจด ๑๘๐ องศาตะวนตก กบลองจจด

๑๗๔ องศา ตะวนตก นบตอเนองไปทางตะวนออกรอบพภพรวม ๖๐ โซน โซนสดทายจะอยระห วาง

ลองจจด ๑๗๔ องศา ตะวนออก กบลองจจด ๑๘๐ องศาตะวนออก

- ๒๒ -

ข) สาหรบประเทศไทย ใชรศมของพภพตามคา EQUATORINAL SEMI AXIS A เทากบ

๖,๓๗๗,๒๗๖.๓๔๕๑๘ เมตรของ EVEREST SPHEROID

ค) ระบบพกด UTM คลมบรเวณตงแตละตจด ๘๐ องศาใตถงละตจด ๘๔ องศาเหนอ

ง) หนวยทใชในการวดเปนเมตร โดยมจดศนยกาเนดอยทจดตดกนระหวางเสนศนยสตรกบ

เสนเมอรเดยนยานกลาง (CENTRAL MERIDIAN) ของแตละโซน

จ) คาพกด ม ๒ คาคอ

๑) พกดทางเหนอ (NORTHING) ใชอกษรยอวา N

๒) พกดทางทศตะวนออก (EASTING) ใชอกษรยอวา E

ฉ) คาพกดของจดศนยกาเนดของแตละโซนเปนคาพกดสมมต เพอหลกเลยงคาพกดทเปนลบ

โดยกาหนดให

๑) พกดของศนยกาเนดของแตละโซนทางซกโลกเหนอ

เหนอสมมต FALSE NORTHING = 0 เมตร

ตะวนออกสมมต FALSE EASTING = ๕๐๐,๐๐๐ เมตร

๒) พกดของศนยกาเนดของแตละโซนทางซกโลกใต

เหนอสมมต FALSE NORTHING = ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ เมตร

ตะวนออกสมมต FALSE EASTING = ๕๐๐,๐๐๐ เมตร

รปท ๓ - ๖ คาพกดของจดศนยกาเนดแตละโซน

- ๒๓ -

ช) แตละโซนมขนาดพนทเทากน แผนททคลมบรเวณของแตละโซนมขนาดเทากน สาหรบแผน

ทมาตราสวนใหญจะมสวนเหลอมลากนออกไปสองขางรอยตอโซนขางละ ๓๐ ลปดา หรอ ๒๕ ไมล เพอ

ประโยชนในงานสารวจดานวศวกรรม และการตรวจการยงของปนใหญ

ซ) เสนกรดในทางตงจะขนานกบเมอรเดยนผานกลางของแตละโซน สวนเสนกรดทางแนวนอน

จะขนานกบเสนศนยสตร

รปท ๓ - ๗ เสนกรดของแตละโซน

- ๒๔ -

๔. กาหนดโซนของกรด (GRID ZONE DESIGNATION)

ก) ระหวางละตจด ๘๐ องศาใตกบละตจด ๘๔ องศาเหนอแบงออกเปน ๒๐ สวน ๆ ละ ๘

องศา เฉพาะสวนบนสดเทานนม ๑๒ องศา แตละสวนใชอกษรกากบเรมจากอกษร C ทเปนสวนใตสด

(ระหวางละตจด ๘๐ องศา - ๗๒ องศาใต) ขนไปตามลาดบถงอกษร X ยกเวน I กบ O (ดรป ๓-๘)

รปท ๓ – ๘ การกาหนดกรดโซนแนวนอน

ข) ระหวางลองจจ ด ๑๘๐ องศาตะวนตกเวยนไปทางตะวนออกถงลองจจด ๑๘๐ องศา

ตะวนออกแบงออกเปน ๖๐ สวน ๆ ละ ๖ องศา ในแตละสวนใชตวเลขกากบ เรมสวนท ๑ ระหวางลองจจด

๑๘๐ องศาตะวนตกกบ ๑๗๔ องศาตะวนตก นบไปทางทศตะวนออกจนถงสวนท ๖๐ ซงเปนสวนสดทาย

อยระหวางลองจ จด ๑๗๔ องศาตะวนออกกบ ๑๘๐ องศาตะวนออก (ลองจจด ๑๘๐ ตะวนตกกบ ๑๘๐

ตะวนออกเปนเสนเดยวกน) ดรป ๓-๙

- ๒๕ -

รปท ๓ - ๙ การกาหนดกรดโซน

- ๒๖ -

ค) การแบงตามวธน ทาใหเกดเปนรปสเหลยมทตดกนดวยเสนละตจด ๘ องศา และลอ งจจด

หางกน ๖ องศา การอานคาประจาโซนถอหลก "อานไปทางขวาและขนบน " READ RIGHT - UP" คาประจา

แตละโซนจงเปนตวเลขนาหนาตวอกษร เชน 3 P หรอ 60 N เปนตน

๕. การกาหนดรปสเหลยมจตรสแสนเมตร (๑๐๐,๐๐๐ METER SQUARE IDENTIFICATION)

(ดรป ๓-๑๐)

ก) ตามแนวตะวนตก-ตะวนออก เรมจากลองจจด ๑๘๐ องศาตะวนตก นบตามเสนศนยสตร

ไปทางตะวนออกทก ๆ ระยะ ๑๐๐,๐๐๐ เมตร ใหอกษรกากบเรมจาก A ถง Z ยกเวนอกษร I กบ O จะมชด

อกษรซากนทก ๆ ๑๘ องศา หรอ ๓ โซน

ข) ตามแนวเหนอ - ใต ซกโลกภาคเหนอเฉพาะโซนหมายเลขค เรมจากเสนศนยสตรขนไปทก ๆ

ระยะ ๑๐๐,๐๐๐ เมตร ใหตวอกษรกากบเรมจากตวอกษร A ขนไปตามลาดบถงอกษร V ยกเวน I กบ O สวน

โซนหมายเลขค เรมนบจากจดทอยใตเสนศนยสตรลงไป ๕๐๐,๐๐๐ เมตร ระยะ ๑๐๐,๐๐๐ เมตรแรกใช อกษร

A กากบและใหอกษรกากบทก ๆ ระยะ ๑๐๐,๐๐๐ เมตร ขนมาตามลาดบจนถงอกษร V ยกเวนอกษร I กบ

O จะมชดอกษรซากนทก ๆ ระยะ ๒,๐๐๐,๐๐๐ เมตร

ค) การแบงตามวธน ทาใหเกดรปสเหลยมจตรสดานยาว ๑๐๐,๐๐๐ เมตรขน การอานถอหลก

อาน ไปทางขวาแลวขนบน เชนเดยวกน ดงนน คากากบจตรสแสนเมตร จงเปนอกษรสองตวเรยงกน เชน

UP หรอ BV เปนตน

- ๒๗ -

รปท ๓–๑๐ การกาหนดจตรสแสนเมตร

- ๒๘ -

๖. การบอกคาพกดของระบบ UTM กรดทสมบรณจะตองบอกตามลาดบตอไปน (ดตาราง

กาหนดคาของกรดทขอบระวาง)

ก) บอกใหทราบชอโซนของกรด (GRID ZONE DESIGNATION) เชน 47 Q

ข) บอกใหทราบชอรปสเหลยมจตรส ๑๐๐,๐๐๐ เมตร (๑๐๐,๐๐๐) เชน MA

ค) บอกคาพกดกรดของจดทตองการ (GRID SQUARE REFERNCE) โดยบอกคาละเอยด

ขนาดตาง ๆ เชน ๐๗๑๗

ตวอยาง เชน 47 Q บอกพกดเลขอกษรประจากรดโซน ขนาด ๖ x ๘ องศา

47 Q MA บอกพกดของอกษรจตรส ๑๐๐,๐๐๐ เมตร

47 Q MA 0717 บอกพกดละเอยดของจตรส ๑,๐๐๐ เมตร

47 Q MA 079179 บอกพกดละเอยดของจตรส ๑๐๐ เมตร

ง) ในการอานคาพกดนถอหลกการอานแบบ อานไปทางขวาและขนบน (READ RIGHT - UP)

เสมอ และการเขยนบอกคาพกดทถกตองกจะเขยนเรยงตอเนองกนไปตามลาดบไมมเวนวรรค ตวเลขของคา

พกดกรดของจดทตองการจะมจานวนตวเลขเปนจานวนคเสมอ กลมแรกจะเปนคาทาง EASTING (E) และ

กลมหลงจะเปนคาทาง NORTHING (N)

๗. เสนกรด แผนทภมประเทศ มาตราสวน ๑ : ๕๐ ,๐๐๐ ชด L7017 และมาตราสวน ๑ :

๒๕,๐๐๐ ชด L8019 จะแสดงเสนตรงสดาในแนวดงทขนานกนหลายเสน และเสนตรงสดาในแนวนอนท

ขนานกนหลายเสน โดยแสดงไวภายในระวางแผนท เสนทแสดงไวนเรยกวา "เสนกรด " ระยะหางของ

เสนกรดแตละคในแผนทจะหางกนเทาใดขนอยกบมาตราสวนของแผนทระวางนน ๆ

ก) เสนกรดตง หมายถง เสนตรงสดาทกเสนในแนวดง (เวนเสนขอบระวางดานซายและ

ดานขวาของแผนท ) ซงลากจากขอบระวางดานบนจรดขอบระวางดานลาง ทกเสนจะมตวเลขบอกคา

ระยะทางซงวดจากขอบซายของจตรสแสนเมตรกากบไว เชน ๐๙ หมายถง ๙,๐๐๐ เมตร , ๘๙ หมายถง

๘๙,๐๐๐ เมตร คาตวเลขระยะทางนจะเพมขนไปทางดานขวา หรอทางตะวนออก

ข) เสนกรดนอน หมายถง เสนตรงสดาทกเสนในแนวนอน (เวนเสนขอบระวางดานบนและ

ดานลางของแผนท ) ซงลากจากขอบระวางดานซายจรดขอบระวางดานขวา ทกเสนจะมตวเลขบอกคา

ระยะทางซงวดจากขอบลางของจตรสแสนเมตรกากบไวเชนเดยวกบเสนกรดตง แตคาตวเลขระยะทางนจะ

เพมขนไปทางดานบน หรอทางเหนอ

- ๒๙ -

๘. การอานพกดละเอยดของจตรส ๑,๐๐๐ เมตร

ก) การอานพกดตวเลข ๔ ตว

- ๓๐ -

๑) หลกการอาน แบบ อานไปทางขวาและขนขางบน โรงเรยนจะอยทางขวาของเสนกรดตง

ท ๑๓ และอยขางบนของเสนกรดนอนท ๗๙ จงอานเปนพกดตวเลข ๔ ตว "๑๓๗๙" หมายความวา โรงเรยน

อยหางจากขอบดานซายของจตรสแสนเมตร ๑๓,๐๐๐ เมตร และอยหางจากขอบดานลางของจตรสแสนเมตร

เดยวกบ ๗๙,๐๐๐ เมตร

๒) พกดตวเลข ๔ ตว ทอานไดนมความละเอยดหรอความถกตองในระยะ ๑,๐๐๐ เมตร ไม

วา จดใด ๆ ในตารางกรด ๑๓๗๙ กลวนแตมคาพกด ๑๓๗๙ ทงสน

ข) การอานพกดตวเลข ๖ ตว การอานพกดแบบนมความละเอยดกวาการอานแบบพกดตวเลข

๔ ตว ซงจะมความถกตองถงระยะ ๑๐๐ เมตร โดยมวธการดงน

๑) แบงเสนกรดตงและเสนกรดนอนของตาราง ๑,๐๐๐ เมตร ทไดจากการอานพกดตวเลข

๔ ตว เปน ๑๐ สวนเทา ๆ กน โดยใชบรรทด MR-1 หรอบรรทด ๔ เหลยม หรอบรรทดอนใดทสามารถแบง

ชองตารางออกเปน ๑๐ สวน เมอแบงแลวจะเปนตาราง ๑๐๐ เมตร (๑๐๐ x ๑๐๐ เมตร)

๒) อานคาเสนกรดตงของตาราง ๑,๐๐๐ เมตร ตามดวยคาเสนกรดตงของตาราง ๑๐๐ เมตร

๓) อานคาเสนกรดนอนของตาราง ๑,๐๐๐ เมตร ตามดวยคาเสนกรดนอนของตาราง ๑๐๐

เมตร

- ๓๑ -

ค) การอานพกดตวเลข ๘ ตว การอานพกดตวเลข ๘ ตวน ใหคาความละเอยดมากวาการอาน

พกดตวเลข ๖ ตว จะมคาความถกตอง ๑๐ เมตร หลกการอานกใชวธเดยวกบการอานพกดตวเล ข ๖ ตว

ดวยการแบงเสนกรดตงและเสนกรดนอนของตาราง ๑๐๐ เมตร ออกเปน ๑๐ สวนเทา ๆ กน แตละสวนท

แบงไดจงเปนตารางขนาด ๑๐ เมตร (๑๐ x ๑๐ เมตร) เนองจากตาราง ๑๐ เมตร มขนาดเลกมาก การแบง

จงใหการกะประมาณใหใกลเคยงเทานนแลวอานคาพกดเสนกรดต งเปนตวเลข ๔ ตว ตามดวยคา

เสนกรดนอนเปนเลข ๔ ตว รวมเปนพกดตวเลข ๘ ตว

ง) การเขยนหรอการอานพกดทกครง จะตองอานหรอเขยนอกษรประจาจตรสแสนเมตรกากบ

ไวดวยเสมอ

๙. การอานคาพกดของตาแหนงทหมายทอยรมขอบโซน ทงรมขอบขวาและขอบซายขอ งโซนทอย

ในระยะ OVERLAP ZONE ๓๐ ลปดา จะมคาพกดกรด ๒ คา จะใชคาพกดใดกได แตตองบอกโซนของคา

พกดทใชอางองใหถกตอง กรณนจะพบในแผนทประเทศไทยมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ชด L7017 บรเวณ

ลองจจดท ๑๐๒ องศาตะวนออก ซงเปนเสนรอยตอระหวางโซนท ๔๗ กบ ๔๘

๑๐. ภาพการใชเครองมอวดพกดชนดตาง ๆ

รร.วดลาภลาย อยท พกด 6 ตว 254643

พกด 8 ตว 25486431

- ๓๒ -

ยอดเนน 79 อยท พกด 6 ตว 252666

พกด 8 ตว 25246660

รร.วดลาภลาย อยท พกด 6 ตว 254 - - -

พกด 8 ตว 2547 - - - -

- ๓๓ -

รร.วดลาภลาย อยท พกด 6 ตว 254643

พกด 8 ตว 25476433

ค. THE WORLD GEOGRAPHIC REFERENCE SYSTEM (GEOREF) เปนระบบอางองทใชในการ

กาหนดตาแหนงท กองทพอากาศสหรฐเปนผ รเรมนามาใช ซงสามารถใชไดกบแผนทใด ๆ ทมคาละตจด

และลองจจดกากบอยดวย

ระบบยออเรฟ มกฎการแบงทสามารถจดจาไดงาย ๆ ดงน

๑. แบงผวพภพตามคาลองจจดออกเปนโซน (ZONE) โซนละ ๑๕ องศา เรมโซนแรก ระหวาง

ลองจจด ๑๘๐ องศากบ ๑๖๕ องศาตะวนตก นบเวยนไปทางตะวนออกได ๒๔ โซน ใหอกษรประจาโซนเรม

ตงแตอกษร A ถง Z ยกเวน I กบ O

๒. แบงผวพภพตามคาละตจดออกเปนแถบ BAND แถบละ ๑๕ องศา เรมจากขวโลกใตไปทางขว

โลกเหนอได ๑๒ แถบ ใหอกษรประจาแถบ เรมตงแตอกษร A ถงอกษร M ยกเวน I

๓. การแบงตามขอ ๑. และ ๒. จะทาใหผวพภพ ถกแบงออกเปนรปสเหลยม ซงกนดวยละตจด

และลองจจด หางกน ๑๕ องศารวมทงสน ๒๘๘ รปแตละรปมอกษรสองตวกากบการอานอกษรประจารป

สเหลยมคงถอหลกการอานจากซายไปขวาแลวขนบน

- ๓๔ -

๔. แบงรปสเหลยม ๑๕ x ๑๕ องศาตามขอ ๓. ออกเปนรปสเหลยมยอยขนาด ๑ x ๑ องศา ไดจานวน

๒๒๕ รปคอ แบงตามลองจจดออกเปนโซนละ ๑ องศาได ๑๕ โซน ใหอกษรประจาโซนเรมจากตะวนตกไป

ตะวนออก A ถงอกษร Q ยกเวน I กบ O และแบงตามละตจดออกเปนแถบละ ๑ องศา ได ๑๕ แถบใหอกษร

ประจาแถบเรมจากใตไปเหนอตงแต A ถง Q ยกเวน I กบ O ดงนนการบอกตาแหนงของรปสเหลยมขนาด ๑ x

๑ องศา นจงบอกเปนอกษรสตวคอ อกษรสองตวแรกเปนอกษรประจารปสเหลยมขนาด ๑๕ x ๑๕ องศาทรป

สเหลยม ๑ x ๑ องศาประจาอยและอกษรสองตวหลงเปนอกษรประจารปสเหลยมขนาด ๑ x ๑ องศานนเอง

๕. ในรปสเหลยมขนาด ๑ x ๑ องศา ดงกลาวในขอ ง. นน แบงออกเปนรปสเหลยม ๑ x ๑ ลปดา

จานวน ๓,๖๐๐ รป คอแบงตามลองจจดจากดานตะวนตก ไปทางดานตะวนออก โซนละ ๑ ลปดา ได ๖๐

โซน ใหตวเลขประจาโซนเรมดวย ๐๐, ๐๑.....ถง ๕๙ และแบงละตจดจากใตไปเหนอเปนแถบละ ๑ ลปดา

ได ๖๐ แถบ ใหตวเลขประจาแถบเรมดวย ๐๐, ๐๑.....ถง ๕๙ การอานคาคงถอหลก อานจากซายไปขวา

แลวขนบนเชนเดยวกน ดงนนการกาหนดตาแหนงของรปสเหลยมขนาด ๑ x ๑ ลปดา จงบอกเปนคาท

ประกอบดวยอกษรสตว และเปนตวเลขสตว

๖. ในรปสเหลยมขนาด ๑ x ๑ ลปดา ดงกลาวใน ๕. สามารถทจะแบงออกไปไดดานละ ๑๐ สวน

ทงตามคาละตจดและลองจจด สวนหนง ๆ จงมคาเทากบ ๐.๑

สรป ในการกาหนดคาของจดใด ๆ ในระบบยออเร ฟ (GEOREF) จงกาหนดเปนคาพกด ท

ประกอบดวยอกษร ๔ ตว และตวเลข ๖ ตว โดยอาศยหลกการอาน จากซายไปขวาแลวขนบน

ง. ระบบอางองในการกาหนดตาแหนงและการบอกตาแหนงของจดใด ๆ ในแผนททใชในขณะทาการรบ

ในขณะทหนวยทหารกาลงปฏบตการรบอยในยทธบรเวณ การบอกตาแหนงทตงของฝายเราหรอท

หมายสาคญอนใด โดยอาศยระบบอางองในการกาหนดตาแหนงดงกลาวมาแลวนน ยอมเปนอนตรายอยางยง

หากฝายตรงขามสามารถรบฟงการตดตอได เพราะระบบอางองทไดกลาวมาแลวนนยอมเปนทรจกกน

แพรหลาย งายแกการทาความเขาใจ ดวยเหตนในการปฏบตการรบภายในยทธบรเวณของหนวยทหารจงนยม

ใชรหสในการตดตอสอสาร เมอใชระบบดงกลาวแลวนนดวย นอกจากนนยงไดกาหนดระบบอางองขนใชในการ

บอกตาแหนง นอกเหนอจากวธการทไดกลาวมาแลวนนดวย ซงถงแมขาศกจะรบฟงการบอกตาแหนงของฝาย

เราได กไมสามารถจะหาตาแหนงทกลาวถงนนได วธการทกลาวถงนมหลายวธ ขนอยกบความสามารถของ

ผนาหนวยทหารทจะคดดดแปลงขนใชใหเหมาะสมกบสถานการณ และขนาดของยทธบรเวณ ทจะกลาวถง

ตอไปนเปนเพยงคาแนะนาตวอยางทมผคดขน ใช ในการปฏบตการทางทหารอยางไดผลมาแลวในอดต ซง

นาจะเปนประโยชน สาหรบผนาหนวยทหารจะนาไปใชโดยตรง หรอใชเปนตวอยางแนวความคดเพอหาระบบ

และวธการอน ๆ ใชตอไป

๑. TRUST LINE SYSTEM ระบบนมหลกการและวธการโดยยอดงน

ก) กาหนดแนวเสนฐานหลก (TRUST LINE) ขนในเขตปฏบตการโดยกาหนดจดตน (T) และจด

ปลาย (L) ของเสนฐานหลกดวยการบอกคาพกดของจดทงสองนน หรอใชรายละเอยดทเปนทหมายหลกทาง

ภาคพนดน ซงปรากฏอยในแผนทกได แนวเสนฐานหลกจะวางไวในทศทางจากทตงของฝายเรา เขาไปหาทตง

- ๓๕ -

ของฝายขาศก หรอในทศทางประมาณตงฉากกบแนวทศทางดงกลาวกได แนวเสนฐานหลกจะตองแจง

ลวงหนาใหหนวยทหารฝายเดยวกนทราบกอนการปฏบต และนยมเปลยนแปลงแนวเสนฐานหลกตามหวงเวลา

และสถานการณ

ข) กาหนดหนวยทใชในการบอกระยะและอกษรประจาทศทาง เชน

- หนวยการบอกระยะเปนกโลเมตร เลขตวชดทายเปนคาหลงจดทศนยมตวท ๒ ของ

กโลเมตร (วดระยะละเอยดถง ๑๐ เมตร)

- อกษรประจาทศทางตามแนวเสนฐานหลกใช F และ B

F แทนคา FORWARD หมายถงทศทางตามแนวเสนฐานหลกวดจากจด T ไปยงจด L

B แทนคา BACKWARD หมายถงทศทางตามแนวเสนฐานหลกวดจากจด T ไปยง

ทศทางตรงกนขามกบจด L

- อกษรประจาทศทางทตงไดฉากกบแนวเสนฐานหลกใชอกษร R และ L

R แทนคาวา RIGHT หมายถงทศทางตามแนวตงฉากกบเสนฐานหลกวดจากเสนหลก

ไปทาง ดานขวา

L แทนคาวา LEFT หมายถงทศทางตามแนวตงฉากกบเสนฐานหลกวดจากเสนฐาน

หลกไปทางซาย

ค) ตวอยางการบอกทหมาย และวธหาตาแหนงของทหมายโดยอาศยระบบ TRUST LINE

๑) การบอกตาแหนงทหมายเชน "หมวด ช.พน ๑ ทาลายสถานท.....ใน...........................

๒) วธหาตาแหนงทหมาย ดงไดกลาวแลววาการใชระบบ TRUST LINE หนวยปฏบต

จะตองไดรบทราบขอกาหนดของระบบนดงไดกลาวแลวในขอ ก) และ ข) กอนการปฏบตดงนนหนวยปฏบต

จงตองกาหนดแนว TRUST LINE ไวในแผนทดวยดนสอทสามารถลบได เมอคาสงเปลยนตาแหนงข อง

TRUST LINE ตามตวอยางในขอ ๑)

- วดระยะจากจด T ไปตามแนว TL ใหไดระยะทกาหนดคอ...แลวจดตาแหนงไว

๒. THE TARGET AREA DESIGNATION (TAD)

ก) ระบบนเปนระบบบอกตาแหนงทหมายเปนพนท โดยอาศยระบบ UTM เปนมลฐานการ

บอกทหมายโดยระบบน เหมาะสา หรบบอกทหมายในการระดมยงดวยปนใหญหรอการทงระเบดของ

เครองบน ทนามากลาวนเปนระบบ TAD ทใชกบแผนท UTM มาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ ซงระยะหางของ

UTM กรดมขนาดเทากบ ๑,๐๐๐ เมตร การสรางระบบ TAD กระทาโดยการแบงรปสเหลยมจตรสดานยาว

๑,๐๐๐ เมตร ออกเปนสเหลยมจตรสดานยาว ๒๐๐ เมตรได ๒๕ รป แลวใหตวอกษรกากบรปสเหลยม

จตรสทง ๒๕ รปนน (ในทนจะใชอกษรภาษาองกฤษ) เรมดวย A,B ไปทละรปโดยเรยงอกษรจากตะวนตกไป

ทางตะวนออกจนสดแลวเรมตนใหมทละแนวจนครบ ๒๕ รป ตงแต A ถง Z ยกเวนอกษร I ตวเดยว

ข) การบอกตาแหนงของระบบน เหมอนกบการบอกตาแหนงของระบบ UTM ทกประการจะม

เพมขนเพยงอกษรประจารปจตรสดานยาว ๒๐๐ เมตร ตวเดยวเทานน เชน 3830 H เปนตน

- ๓๖ -

บทท ๔

มาตราสวนและระยะ

ทานไดทราบแลววาแผนทนนเปนการยอระยะพ นผวพภพลงมาตามรปแบบและอตราสวนท

ตองการ การยอระยะลงบนแผนทจะตองมความสมพนธกบระยะจรงในภมประเทศ ซงเรยกวา "มาตราสวน "

ดงนนมาตราสวนของแผนทจะบอกใหทราบถงอตราสวนการยอระยะตามแนวนอนในภมประเทศจรงมาเปน

ระยะในแผนท ซงมความจาเปนตอการวางแผน และการปฏบตภารกจทางทหารโดยใชแผนทเปนหลก

ก. มาตราสวน

มาตราสวนของแผนท เปนอตราสวนระยะบนแผนทตามแนวนอนกบระยะในภมประเทศตาม

แนวนอนซงนยมเขยนเปนเศษสวน เศษสวนนจะใหระยะบนแผนทเปน ๑ เสมอ โดยใชหนวยวดระยะใด ๆ ก

ได เชน ๑ : ๕๐,๐๐๐ หมายความวา ๑ หนวยทวดไดบนแผนทเทากบ ๕๐,๐๐๐ หนวยในภมประเทศจรงใน

หนวยวดระยะเดยวกน

สตรการคานวณหามาตราสวน

มาตราสวน = ระยะบนแผนท

ระยะในภมประเทศ ข. ระยะ

๑. การหาระยะในภมประเทศระหวางจดสองจด จะสามารถทราบไดจากจดสองจดบนแผนท โดย

ใชระยะทวดไดระหวางจดสองจดบนแผนท คณดวยสวนของมาตราสวน จะเปนระยะจรงในภมประเทศ

ระหวางจดสองจดนน

ตวอยาง แผนทมมาตราสวน = ๑ : ๕๐,๐๐๐ หรอ ๑

๕๐,๐๐๐

ระยะบนแผนทระหวางจดสองจด = ๕ หนวย

ระยะในภมประเทศ = ๕ x ๕๐,๐๐๐

= ๒๕๐,๐๐๐ หนวย

๒. การหาระยะตามแนวนอนในแผนททไมปรากฏมาตราสวน ในบางกรณทไมทราบมาตราสวน

ของ แผนท จาเปนตองหามาตราสวนของแผนทนนใหไดเสยกอน ซงสามารถทาได ๒ วธ

ก) เปรยบเทยบระยะในแผนทกบระยะในภมประเทศทตรงกน

ตวอยาง เชน วดระยะระหวางจด ๒ จดบนแผนทได ๕ ซม.วดระยะในภมประเทศได ๒๕๐ เมตร

มาตราสวน = ระยะบนแผนท

ระยะในภมประเทศ

= ๕ ซม.

๒๕๐ x ๑๐๐

- ๓๗ -

= ๑ หรอ ๑ : ๕,๐๐๐

๕,๐๐๐

ข) เปรยบเทยบกบแผนทแบบอนทคลมพนท บรเวณเดยวกนและทราบมาตราสวนแลว

๑) เลอกจด ๒ จดบนแผนททไมทราบมาตราสวนและวดระยะไว สมมตได ๔.๔ ซม.

๒) วดระยะจากจด ๒ จดทเลอกไวบนแผนทท ทราบมาตราสวนแลว และหาระยะจรงใน

ภมประเทศ สมมตได ๒,๒๐๐ เมตร (วธทาตามขอ ๑.หาระยะในภมประเทศระหวางจด ๒ จด)

๓) มาตราสวนของแผนททไมทราบมาตราสวน สามารถหาไดดงน

มาตราสวน = ระยะบนแผนท

ระยะในภมประเทศ

= ๔.๔ (เปน ซม.)

๒,๒๐๐x๑๐๐

= ๑ หรอ ๑ : ๕๐,๐๐๐

๕๐,๐๐๐

๓. การหาระยะตามแนวนอนของภมประเทศจากแผนท แผนทยงมมาตราสวนเลก ความละเอยด

ถกตองในการหาระยะยงมนอย เพราะรายละเอยดทแสดงไวในแผนทมาตราส วนเลกมกขยายใหญกวา

อตราสวนทเปนจรง (ขนาดของรายละเอยดไมสมพนธกบมาตราสวน)

การหาระยะตามแนวนอนโดยอาศยมาตราสวนเสนบรรทด (GRAPHIC SCALE OR BAR SCALE)

การหาระยะในภมประเทศจากแผนท โดยอาศยมาตราสวนเสนบรรทดนน ไมมปญหายงยากเกยวกบการ

คานวณเพราะตามปกตแลว แผนทภมประเทศแบบลายเสนทว ๆ ไป จะมมาตราสวนบรรทดพมพตดไวท

นอกขอบระวางดานลาง อยางเชนแผนทชด L7017 มมาตราสวนแบบเสนบรรทดพมพไวถง ๔ ชนดตาม

หนวยวดความยาวคอ เปนไมล , เมตร , หลา, และไมลทะเล เพยงแตใชวธวดเปรย บเทยบ กจะทราบระยะ

ตามตองการ

- ๓๘ -

ก) วธหาระยะตามแนวนอนในภมประเทศจากแผนท โดยอาศยมาตราสวนเสนบรรทด ใหกระทา

ดวยการนาขอบบรรทดหรอขอบกระดาษเรยบ ๆ วางทาบใหผานจดสองจดในแผนททจะทาการวดระยะ แลวทา

เครองหมายไวทขอบกระดาษแสดงตาแหนงจดท งสองนน จากนนนาขอบกระดาษไปวางทาบทมาตราสวนเสน

บรรทดอนทมหนวยวดระยะตามตองการ วธทาบใหเอาขดทหมายไวบนกระดาษดานขวามอทาบตรงขดสวน

แบงชวงเตมหนวยของมาตราสวนเสนบรรทดซงอยทางขวามอ (PRIMARY SCALE) โดยใหขดทหมายไวบน

กระดาษดานซายมอตกอยในชวงขดสวนแบงยอยของมาตราสวนเสนบรรทด (EXTENSION SCALE) เสรจแลว

อานระยะบนมาตราสวนแบบเสนบรรทด ระยะทไดจะเปนระยะหางตามแนวนอนในภมประเทศของสองจดนน

ข) ในบางโอกาส ผใชแผนทอาจตองการวดระยะตามแนวทคดไปคดมา เชน ตามแนวถนนหรอ

ทางนาซงสามารถปฏบตไดโดยแบงระยะตามแนวทคดโคงนนออกเปนระยะตรงเปนชวง ๆ โดยหมายชวงไว

ในแผนทแลวใชขอบกระดาษทาบระยะแตละชวงลงบนกระดาษตอเนองกนไปจนสดระยะ เสรจแลวนา

ขอบกระดาษมาทาบกบมาตราสวนเสนบรรทด เพออานระยะตามวธการในขอ ก) กจะไดระยะตามแนวนอน

ในภมประเทศตามตองการ

- ๓๙ -

๔. การหาเวลาของขบวนเดนทาง ระยะทางทแนนอนในภมประเทศเปนสงสาคญในการ

ปฏบตการทางทหาร ซงเราสามารถคานวณเวลาไดโดยใชสตรดงน.-

ระยะเวลา = ระยะทาง

ความเรว

ตวอยาง เชน หนวยทห ารราบเคลอนยายดวยความเรว ๔ กม./ชม. ในการเคลอนยายระยะทาง ๑๒ กม.

จะใชเวลา ๓ ชม. โดยวธการคานวณดงน

ระยะเวลา = ระยะทาง

ความเรว

= ๑๒

๔

= ๓ ซม.

ในบางโอกาส เราตองการทราบตาบลทหวขบวนของการเคลอนยายอย ณ ตาบลใด ในแผนทใน

การเคลอนยายครงหนง ๆ เราจาเปนตองสรางมาตราสวนตามตวอยาง ระยะทางของขบวนทตอง

เคลอนยาย ๑๒ กโลเมตร ความเรว ๓ กม./ชม. บนแผนทมาตราสวน ๑:๕๐,๐๐๐ มวธสรางดงน.-

ก) ลากเสนตามระยะทางทตองเคลอนยายทงหมดลงบนแผนท หรอ แถบกระดาษโดยการ

คานวณหาระยะทางดงน.-

- แปลงระยะทางเปนเซนตเมตร ระยะทาง ๑๒ กม.เทากบ ๑๒ x ๑๐๐,๐๐๐ (๑ กม.เปน

ซม.) = ๑,๒๐๐,๐๐๐ ซม.

- หาระยะบนแผนท

ระยะบนแผนท = ๑ x ๑,๒๐๐,๐๐๐ = ๒๔ ซม.

๕๐,๐๐๐

ไดระยะบนแผนท ๒๔ ซม.ลากเสน ๒๔ ซม.ลงบนแผนทหรอแถบกระดาษ

ข) แบงเสนระยะทางออกเปน ๔ สวน แตละสวนจะเปนระยะทางในการเคลอนยายแตละ

ชวโมง (๔ ชม.)

ค) แบงสวนตามขอ ข) เปนระยะเวลาตามความตองการ ถาตองการละเอยดถง ๑ นาท แบง

ออกเปน ๖๐ สวน, ๕ นาท แบงเปน ๑๒ สวน, ๑๐ นาทแบงเปน ๖ สวน

ง) ในลกษณะน ถาตองการทราบวาในระยะเวลาหนง หวขบวนการเคลอนยาย จะอย ณ

ตาบลใดกจะทราบโดยทนท ดวยการทาบแถบกระดาษบนแผนท หรอถาสรางบนแผนทกจะทราบไดเลย แต

ตองอยาลมวาความเรวจะตองคงท

-------------------------------------

- ๔๐ -

บทท ๕

ความสงและทรวดทรง (ELEVATION AND RELLIEF)

ก. กลาวทวไป

ลกษณะรายละเอยดตาง ๆ ทปรากฏบนแผนทภมประเทศนน จะเปนแหลงรวบรวมขอมลท

ละเอยดเกยวกบพนทภมศาสตร ทาใหการศกษาและวเคราะหทางดานภมศาสตรสามาร ถวดรปแบบ และ

ใหรายละเอยดทเปนสวนประกอบของภมทศนแตละรปแบบในลกษณะทเหนแตกตางจากสงอน ๆ และเปน

ลกษณะเฉพาะไดเปนอยางด

ดงนน แผนทภมประเทศจงเปนแหลงขอมลรวมในการประเมนลกษณะภมประเทศ สวนรายละเอยด

จะมมากนอยขนอยกบวตถประสงคของการจดทาแผนท มาตราสวนของแผนท และรายละเอยดตาง ๆ ทแสดง

ผใชจะสามารถแปลความหมายไดจะตองอาศยวธวเคราะหรายละเอยดของสญลกษณทแสดง และลกษณะ

รปรางทปรากฏบนแผนท ทสาคญ ไดแก ความสงตาของลกษณะภมประเทศ (RELIEF) แมนาและลาธาร

(RIVERSAND STREAMS) หบเขา (VALLEYS) และลกษณะชายฝงทะเล (COAST LINE) ลกษณะความสงตา

ของผวภมประเทศทแสดงไวในแผนทภมประเทศนน มวธการแสดงใหเหนในรปแบบทแตกตางกน

ข. เสนชนความสง 9CONTOUR LINES)

๑. เสนชนความสง คอเสนทสมมตขนมา ใหลากผานจดตาง ๆ ในภมประเทศทมระยะความสง

เทากนจากพนหลกฐาน (DATUM) เสนชนความสงจะแสดงระยะตามแนวยนเหนอ หรอใตพนหลกฐาน

ตามปกตเสนชนความสงเสนทมคา เปนศนยอยทระดบนาทะเลปานกลาง (สาหรบประเทศไทยใชพน

หลกฐานสาหรบกาหนดคาความสงจากระดบนาทะเลปานกลาง (MEAN SEA LEVEL) ทเกาะหลก ) ดงนน

เสนชนความสงแตละเสนทมคาเปน บวก จงเปนเสนชนความสงทแสดงคาความสง เหนอระดบนาทะเล

ปานกลาง และเสนชนความสงทมคาเปน ลบ เปนเสนชนความสงทอย ใต ระดบนาทะเลปานกลาง

๒. ชวงหางเสนชนความสง (CONTOUR INTERVAL) คอระยะตามแนวยนระหวางเสนชนความสง

ชวงหางระหวางเสนชนความสงในแผนทจะแจงไวใน "รายการขอบระวางแผนท"

๓. ในแผนทมาตรฐาน นอกจากจะแสดงลกษณะความสงตาของพนผวภมประเทศดวยเสนชน

ความสงแลวยงอาจมหมดหลกฐานทางระดบหรอจดทบอกคาความสงในบางบรเวณดวย ตามปกตแลวจะ

แสดงจดบอกคาความสงไวตามยอดเขา ยอดเนน คอเขา จมกเขา ทางแยก และบรเวณทเสนชนความสงอย

หางกนมาก ๆ

๔. ประเภทของเสนชนความสง เสนชนความสงทปรากฏบนแผนทภมประเทศนน จะพมพเสนชน

ความสงเปนสนาตาลและเพอใหงายตอการอาน โดยปกตจะเขยนเปน ๕ ลกษณะดวยกน

ก) เสนชนความสงหลก (INDEX CONTOUR) เปนเสนชนความสงทแสดงดวยเสนทหนากวา

เสนขางเคยง ในแผนทมาตราสวน ๑ : ๒๕,๐๐๐ และ ๑ : ๕๐,๐๐๐ จะมคาความสงเป นจานวนเตมรอย

เชน ๒๐๐, ๕๐๐, ๑,๓๐๐ เปนตน

- ๔๑ -

ข) เสนชนความสงรอง (INTERMEDIATE CONTOUR) เปนเสนชนความสงทอยระหวางเสนชน

ความสงหลก และแสดงดวยเสนทบางกวาเสนชนความสงหลก แผนทมาตราสวน ๑ : ๒๕,๐๐๐ และ

๑ : ๕๐,๐๐๐ จะมอย ๔ เสน ภายในคหนง ๆ ของเสนชนความสงหลก ปกตจะไมเขยนตวเลขบอกคาความสงไว

การหาคาความสงตองพจารณาจากเสนชนความสงหลกประกอบกบรายการขอบระวาง หวขอชวงหางชน

ความสง

ค) เสนชนความสงแทรก (SUPPLEMENTARY CONTOURS) จะแสดงไวบรเวณทเสน ชน

ความสงคหนง ๆ มระยะหางตามแนวนอนมาก เพอใหการพจารณากาหนดคาความสงใหถกตองมากขน

โดยแสดงดวยเสนประ และมกจะแสดงตวเลขคาความสงกากบไวดวย เสนชนความสงแทรกนจะมคาความ

สงเปนครงหนงของชวงตางชนความสง

ง) เสนชนความสงหลบเขา (DEPRESSION CONTOUR) เปนเสนชนความสงทเปนวงบรรจบ

กนและมเสนสน ๆ ขดตงฉากไวดานในของเสนนน ปลายเสนจะชไปยงทตากวา ใชแสดงบรเวณภมประเทศ

ทยบตาลงกวาบรเวณโดยรอบ อาจเปนแองอยบนภเขาหรอบนพนราบ

- ๔๒ -

จ. เสนชนความสงโดยประมาณ (APPROXIMATE CONTOUR) เปนเสนชนความสงทเขยนดวย

เสนประตอจากเสนชนความสงอน ๆ หรอเขยนดวยเสนประทงหมด จะเขยนแสดงไวบรเวณภมประเทศทไม

มรายละเอยดเกยวกบความสงทแนนอน ปกตมกจะเกดจากการถายภาพทางอากาศเพอทาแผนทแล วได

ภาพถายทคณภาพไมด

ค. การหาคาความสงของจดใด ๆ บนแผนท ในแผนททจะแสดงความสงตาของพนผวพภพดวยเสนชน

ความสง จะหาคาความสงไดดงน

๑. หาคาชวงหางเสนชนความสงทรายการขอบระวางแผนทนน

๒. หาคาประจาเสนชนความสงหลกทอยใกลจดนนมากทสด

๓. พจารณาทศทางของลาดจากเสนชนความสงหลกไปสจดนนวา ลาดขน หรอ ลาดลง

๔. นบจานวนเสนชนความสงรองจากเสนชนความสงหลกไป ยงเสนชนความ สงใกลจดทจะหา

ความสงนน แลวเอาจานวนเสนชนทนบไดคณคาชวงหางระหวางเสนชน (ตามขอ ๑.) จะไดคาความสงตางจาก

เสนชนความสงหลก (ตามขอ ๒.)

๕. ประมาณคาความสงจากเสนชนความสงเสนทใกลกบจดทจะหานน

๖. นาคาความสงตามขอ ๒., ขอ ๔., ขอ ๕. มาบวกกน ถาเปนความสงท ลาดขน ใหนาคาตาม

ขอ ๔. และขอ ๕. ไปลบคา จากขอ ๒. ผลลพททไดจะเปนคาความสงของจดนนนบจากระดบนาทะเลปาน

กลาง

- ๔๓ -

ง. ทรวดทรง ระยะหางทางแนวนอนของเสนชนความ สง และรปแบบของเสนชนความสงแสดงใหเหน

ลกษณะความสงตา และรปแบบของพนผวภมประเทศ เชน

๑. เสนชนความสงทมลกษณะหางกนมากและมระยะหางเทา ๆ กน แสดงวาบรเวณนนเปนพนทลาด

นอย และสมาเสมอ (GENTLE)

๒. เสนชนความสงทมระยะชดกนและมระยะหางเทา ๆ กน แสดงวาบรเวณนนเปนพนทลาดชน

และสมาเสมอ (STEP)

๓. เสนชนความสงทมระยะชดกนในตอนบนและหางมากขน ๆ ในตอนลาง แสดงวาพนทบรเวณ

นนเปนพนทลาดแบบลาดเวา (CONCAVE)

๔. เสนชนความสงทมระยะหางกนในตอนบนและชดกนมากขน ๆ ในตอนลาง แสดงวาพนท

บรเวณนนเปนพนทลาดแบบลาดนน (CONVEX)

- ๔๔ -

๕. เสนชนความสงทวงเขาบรรจบกนแสดงวาบรเวณนนเปนภเขาหรอลกเนน (ดรป ๕-๑)

๖. เสนชนความสงทมลกษณะคลายตวว (V) ซอน ๆ กน แสดงวาบรเวณนนเปนทางนาไหล กน

ของตวว (V) จะชไปในทางทมความสงมากกวา (ดรป ๕-๒b)

๗. เสนชนความสงทประมาณขนานกบลาธารมระยะช ด ๆ กนหลายเสน เสนทอยหางลาธาร

ออกไปมคาความสงมากกวา และมระยะหางกนมากขนแสดงวา บรเวณนนเปนหบเขา (ดรป ๕-๒a)

๘. เสนชนความสงทมลกษณะคลายตว U ซอน ๆ กนสวนบนของรปตว U จะชไปในทศทางทม

ความสงมากกวา แสดงวาบรเวณนนเปนสนเนน หรอสนเขา (ดรป ๕-๓)

๙. เสนชนความสงทวงรอบยอดเขาสองยอด จะแสดงใหเหนตาแหนงของคอเขา (คอเขา คอสวนท

ตาทสดของแนวสนเขา ซงอยระหวางยอดเขาสองลก) (ดรป ๕-๔)

๑๐. เสนชนความสงบรเวณใด ทมลกษณะซอนกนเปนเสนเดยวกน แสดงวาบรเวณน นเปนหนา

ผาชน (ดรป ๕-๕)

รป ๕ -๑ ภเขา

- ๔๕ -

รป ๕ - ๒ หบเขา, ทางนาไหล

- ๔๖ -

รป ๕ - ๓ สนเขา, จมกเขา

- ๔๗ -

รป ๕ - ๔ คอเขา

รป ๕ - ๕ หนาผาชน

- ๔๘ -

จ. ลาด (SLOPE)

๑. ลาด คอพนเอยงททามมกบพนระดบ ความรเกยวกบลาดนเปนสงจาเปนในการพจารณาเลอก

เสนทางเคลอนทของหนวย เลอกทปองกน เลอกทตรวจการณ เลอกทตงยง และทกาบงจากการยงของ

ขาศก ผ ทไดศกษาและไดรบการฝกการอานแผนทม าแลว จะมองเหนลาดตาง ๆ ได โดยการพจารณาจาก

เสนชนความสงลาดมรปแบบตาง ๆ กนแบงออกเปน ๓ ชนดคอ

ก) ลาดเสมอ (UNIFORM SLOPE) ลาดเสมอคอ ลาดเรยบทเสนชนความสงมระยะหางเทา ๆ

กน ลาดทชนเสนชนความสงทมระยะหางเทา ๆ กนนจะอยชดกน สวนลาดทไมชนเสนชนความสงจะอยหาง

กนและมระยะหางเทา ๆ กน

ข) ลาดเวา (CONCAVE) ลาดแบบนจะแอนลง เสนชนความสงจะอยชดกนในตอนบนและ

หางกนในตอนลางของลาด

ค) ลาดนน (CONVEX) ลาดแบบนจะนนขนในตอนบนของลาด เสนชนความสงจะหางกนใน

ตอนบน และชดกนในตอนลางของลาด

๒. ความลาด คออตราสวนของความตางในทางดงระหวางจดสองจดกบระยะตามแนวนอนระหวาง

จดสองจดนน

ก) ระยะตามแนวนอน ระหวางจดสองจดทจะพจารณาความลาด สามารถหาไดดวยการวด

ระยะระหวางจด ๒ จดนนในแผนทดวยไมบรรทด แ ลวแปลงเปนระยะจรงในภมประเทศ หรออานคาพกด

ของจดทงสองนนแลวคานวณหาระยะได

ข) ระยะตามแนวยน สามารถหาไดดวยการอานคาจากเสนชนความสงของจดทงสอง (จดตน

และจดปลายลาดทพจารณา) ตามวธหาคาความสงของจด โดยอาศยเสนชนความสง ซงไดศกษาม าแลว

นามาหกลบกนกจะไดความสงตาง หรอระยะตามแนวยน

ค) ระยะตามแนวนอน และระยะตามแนวยนทวดไดจะตองเปนหนวยเดยวกน

ความลาด

ระยะตามแนวนอน

ระยะตามแนวยน

ความลาด ระยะตามแนวยน

ระยะตามแนวนอน

- ๔๙ -

๓. การบอกคาความลาด สามารถบอกได ๓ วธดวยกนคอ

ก) ความลาดคดเปนเปอรเซนต เปนวธทงายและดทสดในการพจารณาหาคาของลาด การหาคา

ของลาดเปนเปอรเซนตนน ลาด ๑ เปอรเซนตกคอลาดทสงขนหรอตาลง ๑ หนวยตอระยะตามแนวนอน ๑๐๐

หนวย เพราะฉะนนลาด ๑๐ เปอรเซนต กคอลาดทสงขนหรอตาลง ๑๐ หนวยตอระยะตามแนวนอน ๑๐๐

หนวย

ดงนนการหาคาของลาดเปนเปอรเซนต

สตร คาของลาดเปนเปอรเซนต = ระยะตามแนวยน x ๑๐๐

ระยะตามแนวนอน

ข) ความลาดคดเปนมลเลยม คอการหาคาของความลาดจากพนราบกบพนเอยงของโคง

วงกลม (ปกตคาของความลาดชนดน ใชกบวชาหลกยง ป ., ค.และ ปก .) ลาด ๑ มลเลยม คอลาดทสงข น

หรอตาลง ๑ หนวยตอระยะตามแนวนอน ๑,๐๐๐ หนวย (คาของลาดตองไมเกน ๓๕๐ มลเลยม)

สตร คาของลาดเปนมลเลยม = ระยะตามแนวยน x ๑,๐๐๐

ระยะตามแนวนอน

ค) ความลาดคดเปนองศา คอการหาคาของลาด จากพนราบกบพนเอยงเชนเดยวกบลาด เปน

มลเลยมลาด ๑ องศา คอลาดทระยะตามแนวยนสงขนหรอตาลง ๑ หนวยตอระยะตามแนวนอน ๕๗.๓

หนวย ถาลาดไมเกน ๒๐ องศา

สตร คาของลาดเปนองศา = ระยะตามแนวยน x ๕๗.๓

ระยะตามแนวนอน

ระยะตามแนวยน = ๑๕๐ เมตร

ระยะตามแนวนอน = ๓,๐๐๐ เมตร

คาของลาดเปนองศา = ๑๕๐ x ๕๗.๓

๓,๐๐๐

= ๘,๕๙๕

๓,๐๐๐

= ๒.๘๖๕ องศา

ฉ. ภาพดานขาง (PROFILES)

๑. การพจารณาลกษณะภมประเทศจากเสนชนความสง ยอมเปนการเพยงพอสาหรบการศกษา

ภมประเทศบรเวณใดบรเวณหนง แตในบางครงเราอาจจะตองการทราบภาพดานขางของ ภมประเทศตาม

แนวใดแนวหนงเพอประโยชนในการประมาณการบางเรอง ซงเรองทอาจตองใชภาพดานขางมดงน

ก) การพจารณาหาทอบสายตา (ดรป ๕-๖)

ข) การพจารณาหาฉากกาบง (ดรป ๕-๗)

- ๕๐ -

ค) การวางแผนสรางถนนและทางรถไฟ

ง) การพจารณาวางแผนวางทอตาง ๆ

จ) การวางแผนเคลอนทบนพนดน

การมองเหนจากการพจารณาเสนชนความสงหรอจากภาพดานขางนน เปนการมองเหนในขนการ

วางแผนเทานน ซงอาจไมตรงกบขอเทจจรงในภมประเทศทเปนปา เปนคลนภมประเทศเปนคนดนหรอ

สงกอสรางอน ๆ ซงแผนทไมสามารถแสดงรายละเอยดได ดงนนในทางยทธวธ เมอไดวางแผนในการเลอก

หรอกาหนดตาบลใดตาบลหนงเปนทบงคบการ หรอทตรวจการณแลวจะตองออกลาดตระเวนภมประเทศ

เพอตรวจสอบรายละเอยดตามความเปนจรงอกครงหนงดวย

๒. การสรางภาพดานขางจากแผนททมเสนชนความสง มวธสรางตามลาดบดงน (ดรป ๕-๘)

ก) ขดแนวเสนตรงในแผนทตามแนวทตองการเขยนภาพดานขาง (A-B)

ข) หาคาเสนชนความสงทแนวซงจะเขยนภาพดานขางตดผานทงเสนสงสดและเสนตา สดแลว

เพมคาเสนสงสดขนและลดคาเสนตาสดลง ๑ ชวงหางของเสนชนความสง

ค) หากระดาษมาแผนหนง แลวขดเสนขนานทางแนวนอนโดย ใหระยะระหวางเสนขนาน

เหลานเทา ๆ กน เสนขนานเหลานแตละเสนจะแทนเสนชนความสงทหาไวตามขอ ข)

ง) พบกระดาษหรอตดกระดาษตามแนวเสนแรกแลว ทาบใหขนานกบแนวทขดไวบนแผนท

ตามขอ ก)

จ) ลงตวเลขบอกคาความสงของเสนชนความสงกากบลงบนเสนขนานทกเสน

ฉ) จากจดทแนวเสนตดผานเสนชนความสงทกจด ลากเสนตงฉากลงมาจรดเสนขนานใน

กระดาษทมตวเลขบอกคาความสงตรงกบคาความสงของเสนชนความสงนน ๆ

ช) เมอลากเสนเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ทเสนตงฉากซงลากมาพบเสนขนานในกระดาษเขา

ดวยกนกจะไดรปภาพดานขางตามตองการ การลากเสนเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ขนนจะตองพจารณา

ลกษณะภมประเทศในแผนทตามแนวเสนตดขวางนนประกอบดวย (ยอดเขา, หบเขา, ลาธาร ฯลฯ)

๓. เมอมเวลาจากด และภาพดานขางไมมความจาเปนตองใช เราอาจทาขนเฉพาะ ภเขา, ยอดสน

เขา และหบเขา เรยกวาการทาภาพดานขางคราว ๆ (เรงดวน ) วธการสรางทาเชนเดยวกบการทา ภาพ

ดานขางสมบรณ ตามขอ ๒. (ดรป ๕-๙)

ซ. การแสดงภาพความสงตา ของภมประเทศแบบอน ๆ(OTHER METHODE OF DEPICTING RELIEF)

๑. การใชส (LAYER TINTING) เปนวธการใชส แสดงความสงตาของภมประเทศโดยกาหนดส

ตาง ๆ ตามชวงของระดบความสง การใชสแสดงความสงตาน จะใชสแตกตางกนไป ทงนขนอยกบผสราง

แผนทซงตองการใหผใชแผนทมองเหนลกษณะความสงตา ของผวภมประเทศ การใชสนผใชแผนทจะทราบ

ความสงประมาณเปนชวง ๆ ไปเทานน ไมสามารถหาคาความสงไดใกลเคยงกบความเปนจรง นอกจากจะ

เปนแผนททใชสประกอบเสนชนความสง ตามปกตสนาเงนจะใชแทนพนททเปนทะเล การใชสแสดงความ

สงนจะมคาอธบายแสดงไวทรายการขอบระวางแผนทวาสใดใชแทนระดบความสงชวงระดบใด

- ๕๑ -

๒. ลายเสนรปลกษณะ (FORM LINES) เปนเสนทเขยนขนตามลกษณะของเนนหรอภเขา มองด

คลายเสนชนความสง แตไมใช ลายเสนรปลกษณะนไมไดลากผานจดทมความสงเทากน ไมมคาสมพนธกบ

พนหลกฐานทางระดบใด ๆ แมจะพยายามเขยนขนโดยจะใหขนานกบพนระดบนาทะเลปานกลาง แตก

เปนไปโดยประมาณเทานน จงไมสามารถจะหาคาความสงใด ๆ จากลายเสนรปลกษณะนได จงมประโยชน

เพยงใหนกภาพความสงตาภมประเทศบรเวณนนออกเทานนเอง

๓. การแรเงา (SHADED RELIEF) การแรเงาเปนวธการหนงของการแสดงความสงตา ของพนผว

ภมประเทศ การแรเงาถอหลกแสงสอง ทศทางตรงขามกบทศทแสงสองจะเกดเงาสดา จากดา นใดดานหนง

ของยอดภเขา สนเขาหรอภเขา ความตางของความเขมของเงา จะชวยใหเหนลกษณะความสงตาทแตกตาง

กน ทสงชนเงาจะเขมมาก ถาเปนทลาดเงาจะจางลง

๔. เสนลายขวานสบ (HACHURES) มลกษณะเปนขดสนาตาลสน ๆ มปลายขางหนงหนา ปลาย

ขางหนงบาง ลายขวานสบจะใชรวมกนเรยงเปนแถวเปนวงซอน ๆ กนคลายกบเสนชนความสง ปลายเสนท

บางจะชลงสทตา เสนลายขวานสบนมไดใชแสดงความลาดเอยงทแทจรง แตจะแสดงเพอใหเหนสภาพภม

ประเทศโดยทวไปและความสมพนธของพนผวภมประเทศกบลาดตาง ๆ สวนใหญแล วจะใชแสดงลกษณะ

ของภเาและรอยแตกของพนดนทมขนาดกวาง เสนลายขวานสบนมกจะนยมใชกบแผนทมาตราสวนเลกท

ไมสามารถลงเสนชนความสงไดแสดงใหเหนเทอกเขา ทราบ และยอดเขาทอยโดดเดยว (ดรป ๕-๑๐)

รปท ๕ - ๖ ภาพพจารณาหาทอบสายตา

- ๕๒ -

รปท ๕ -๗ ภาพพจารณาหาฉากกาบง

รป ๕ - ๘ การเขยนภาพดานขาง

- ๕๓ -

รป ๕ - ๙ การทาภาพดานขางคราว ๆ

รป ๕ - ๑๐ เสนลายขวานสบ

- ๕๔ -

บทท ๖

ทศทาง

ก. กลาวทวไป

๑. ทศทางเปนเรองทเกยวของกบการดาเนนชวตประจาวนของมนษย เรามกจะไดยนอยเสมอถงคา

วา ซาย, ขวา, หนาหลง, เหนอใต, ออกตก ในการกาหนดทศทางทตองการความละเอยดถกตองสงจาเปนตองม

วธการทแนนอน ใชไดกบทกพนท มหนวยในการบอกทศทางทสามารถวดได กาหนดได และเปนสากล

๒. หนวยในการกาหนดทศทาง ตามปกตหนวยในการกาหนดทศทางเปนคาของงามมม ซงมอย

หลายระบบดวยกน เทาทนยมใชอยในปจจบนม ๓ ระบบคอ

ก) องศา (Degree) เปนหนวยทใชในการกาหนดขนาดของงามมมทใชอยอยางแพรหลายทสด

เครองมอทสรางขนมาใชในการวดมมทตองการความละเอยดถกตองสง สวนใหญมหนวยเปน องศา ลปดา

และฟลปดา โดยกาหนดใหมมรอบจดมคาเทากบ ๓๖๐ องศา ๑ องศา มคาเทากบ ๖๐ ลปดา ๑ ลปดา ม

คาเทากบ ๖๐ ฟลปดา

ข) มล (Mils) เปนหนวยทใชในการกาหนดขนาดของงามมมในกจการทหารบางสาขา เชน การ

บอกทหมายเพอการยงอาวธของทหารราบ หรอการตงยงและปรบมมยงของปนใหญ เปนตน โดยกาหนดให

มมรอบจดมคาเทากบ ๖๔๐๐ มล

ค) เกรด (Grade) เปนหนวยทใชในการกาหนดขนาดของงามมมทมใชอยในงานสารวจดาน

วศวกรรมและงานกอสราง โดยกาหนดใหมมรอบจดมคาเทากบ ๔๐๐ เกรด ซงเปนหนวยลงตวงาย ๆ ๙๐ องศา

มคาเทากบ ๑๐๐ เกรด ๑ เกรดแบงออกเปน ๑๐๐ เซนตเกรด และ ๑ เซนตเกรดแบงเปน ๑๐๐ มลลเกรด

ข. เสนฐานสาหรบกาหนดทศทาง (Dirction Base Lines) ในการรงวดสงใด ๆ กตาม จาเปนตองกาหนด

จดเรมตน หรอจดศนยกลาง การกาหนดทศทางกเชนเดยวกน จาเปนตองมแนวเรมหรอแนวทศทางทเปน

ศนย ซงมชอเฉพาะเรยกวา "เสนฐานสาหรบกาหนดทศทาง " เสนฐานทใชเปนสากลอยในปจจบน นยมใช

ทศเหนอซงมอย ๓ ชนด ดวยกนคอ

๑. ทศเหนอจรง (True Norh) ไดแกแนวทลากจากจดใดจดหนง บนพนผวพภพไปสจดขวโลก

เหนอ เสนลองจจดทกเสนจะชไปในทศทางของทศเหนอจรง แนวทศเหนอจรงในแผนทภมประเทศทใชเปน

แผนทมลฐาน ปจจบนใชรป "ดาว" เปนเครองหมาย

๒. ทศเหนอแมเหลก (magnetic North) คอแนวทศเหนอทกาหนดขนโดยใชเขมทศแมเหลก ในแผน

ทภมประเทศทเปนแผนทมลฐาน ปจจบนใชรป "ลกศรซกเดยว" เปนเครองหมายแสดงแนวทศเหนอแมเหลก

๓. ทศเหนอกรด (Grid North) คอแนวทศเหนอทขนานกบเสนกรดในทางตง ในแผนทภมประเทศ

ทเปนแผนทมลฐาน ปจจบนใชอกษร "GN" เปนเครองหมายกากบแนวทศเหนอกรด

- ๕๕ -

ค. มมภาคทศและมมภาคทศกลบ (Azimuth and Back Azimuth)

๑. มมภาคทศ คอคาของมมทางราบทนบเวยนตามเขมนาฬกา จากเสนฐานสาหรบกาหนด

ทศทางไปยงทศทางของทหมาย เนองจากเสนฐานสาหรบกาหนดทศทางม ๓ ชนด มมภาคทศจงม ๓ ชนด

ตามไปดวยคอ

- มมภาคทศเหนอจรง (True Azimuth) คอมมภาคทศทใชแนวทศเหนอจรงเปนเสนฐานในการ

กาหนดทศทาง

- มมภาคทศเหนอแมเหลก (Magnetic Azimuth) คอมมภาคทศทใชแนวทศเหนอแมเหลกเปน

เสนฐานในการกาหนดทศทาง

- มมภาคทศเหนอกรด (Grid Azimuth) คอมมทศทใชแนวทศเหนอกรดเปนเสนฐานในการ

กาหนดทศทาง

ทศเหนอจรง ทศเหนอกรด ทศเหนอแมเหลก

GN

- ๕๖ -

๒. มมภาคทศกลบ (Back Azimuth) คอคาของมมทางราบทนบจากแนวเสนฐานสาหรบกาหนด

ทศทางเวยนตามเขมนาฬกาไปยงทศทางทอยตรงขามก บทศทางของทหมาย คาของมมภาคทศกลบ คอ

เอา ๑๘๐องศา บวกกบ คามมภาคทศ ในกรณทคามมภาคทศ นอยกวา ๑๘๐ องศา แตในกรณทคามมภาค

ทศ มากกวา๑๘๐ องศา ใหเอา ๑๘๐ องศาลบออก

AZIMUTH = CLOCKWISE ANGLE FROM BASE DIRECTION

BACK AZIMUTH = AZIMUTH = 180๐ OR 3200 MILS,

ง. แผนผงมมเยอง (declination Diagram)

แผนผงมมเยอง ตามปกตจะปรากฏอยทกงกลางของขอบระวางแผนทดานลาง โดยบอก

ความสมพนธระหวางทศเหนอจรง ทศเหนอแมเหลก และทศเหนอกรด ทแตกตางกน เพอนามาใชแกในการ

หาจดทอยบนแผนท มมทเกดแตกตางกนระหวางทศเหนอทงสามนน เราเรยกวา "มมเยอง”

- ๕๗ -

๑. มมเยองกรดแมเหลก หมายถง งามมมทเกดขนระหวางทศเหนอกรดกบทศเหนอแมเหลกทวด

จากแนวทศเหนอกรดไปยงแนวทศเหนอแมเหลก คาของมมเย องกรดแมเหลกน จะมคางามมมไมคงท

เนองจากขวแมเหลกโลกมการเปลยนแปลงเลกนอยตามชวงระยะเวลา ทาใหทศเหนอแมเหลกมคา

เบยงเบนตามขวแมเหลกโลกดวย

๒. ทศทางของเสนกรด แสดงดวยเสนโคงประ เชอมตอระหวางทศเหนอจรงและทศเหนอกรด และ

บอกคามมเยองกรดของเสนกรดทอยกงกลางแผนทแตละระวาง จะแสดงคามมในระบบองศาละเอยดถง

ลปดาและแสดงคามมเปนมลเลยมดวย ซงคามมนแสดงไวในแผนผงมมเยองทขอบระวางแผนท

๓. บนทกการแปลงมมทศ บนทกนจ ะแสดงไวใกลเคยงกบแผนผงมมเยองบนแผนท อธบายถง

การใชมมเยองกรดแมเหลกบนทกนจะแนะนาการแปลงคามมจากทศเหนอแมเหลกเปนมมภาคทศเหนอ

กรด และการแปลงคามมภาคทศเหนอกรดเปนมมภาคทศเหนอแมเหลก

จ. การแปลงมมภาคทศ

หนวยทหารขนาดเลกมความจา เปนตองใชแผนทประกอบกบเขมทศในการวางแผนและ

ปฏบตการ เชน การเคลอนยายหนวยไปเขาทรวมพล การกาหนดเสนทางจากจดผานออกไปยงทหมายใน

การลาดตระเวน ในทงสองกรณจะเหนไดวาในขนการวางแผน ทศทางตาง ๆ ไดมาโดยการใชทศเหนอกรด

เปนเสนฐานสาหรบกาหนดทศทาง แตในการปฏบตการเคลอนยายหรอเดนทางไปตามแผนทวางไว จะตอง

ใชเขมทศเปนเครองนาทาง ซงเปนการใชทศเหนอแมเหลกเปนเสนฐานสาหรบกาหนดทศทาง หากบรเวณ

พนทปฏบตการไมมคาอาการเยองของมมกรดแมเหลก หรอเขมทศแมเหลกทนามาใชไมมอตราผดจากแนว

- ๕๘ -

มาตรฐาน การแปลงมมภาคทศกไมมความจาเปนตองนามาเกยวของ แตถาในพนทปฏบตการมคามมเยอ

งกรดแมเหลกหรอเขมทศทใชมคาอตราผดจากแนวมาตรฐานอยางใดอยางหนงหรอทงสองกรณ ผใชแผนท

ประกอบกบเขมทศจะตองมความเขาใจในเรองการแปลงมมภาคทศเหนอกรดเปนมมภาคทศเหนอแมเหลก

และการแปลงมมภาคทศเหนอแมเหลกเปนมมภาคทศเหนอกรด

๑. มมเยองกรดแมเหลกหากไมคานงถงคางามมม จะปรากฏภาพเปนลกษณะใดลกษณะหนงดง

ภาพขางลางน

๒. เมอมมมเยองกรดแมเหลก มมภาคทศเหนอแมเหลกและมมภาคทศเหนอกรดของตาบลทใด ๆ

จะมคาไมเทากบ

๓. คางามมมของมมเยองกรดแมเหลกในภาพเดยวกน จะมคาเปน บวก (+) หรอ ลบ (-) ขนอย

กบความตองการจะแปลงมมภาคทศเหนอกรดเปนทศเหนอแมเหลก หรอตองการแปลงม มภาคทศเหนอ

แมเหลกเปนมมภาคทศเหนอกรด

ก) การแปลงมมภาคทศเหนอกรดเปนมมภาคทศเหนอแมเหลก ใหใชแนวทศเหนอแมเหลก

เปนหลก

ข) การแปลงมมภาคทศเหนอแมเหลกเปนมมภาคทศเหนอกรด ใหใชแนวทศเหนอกรดเปนหลก

ค) เมอใชแนวทศเหนอใดเปนหลก แนวทศเหนออกแนวหนงผดจากแนวทศเหนอหลกไปทางขวา

(E) คามมเยองกรดแมเหลกจะเปน บวก (+) แตถาผดไปทางซาย (W) คามมเยองกรดแมเหลกจะเปน (-)

มมเยองกรดแมเหลกตะวนตก มมเยองกรดแมเหลกตะวนตก

GN GN

GN

ก ตามภาพ : มมภาคทศเหนอกรดของตาบล ก. = 90o : มมภาคทศเหนอแมเหลกของตาบล ก. = 90 – 8 = 82o

8 oE

- ๕๙ -

๔. ตวอยางการแปลงมมภาคทศ

ก) ใชเขมทศวดมมภาคทหมาย ก.ได ๘๐ องศา มมภาคทศเหนอกรดของทหมาย ก.จะมคาเทาไร

มมภาคทศเหนอแมเหลก = ๘๐๐

มมเยองกรดแมเหลก = ๑๒๐ E

มมภาคทศเหนอกรด = ๙๒๐

ข) มมภาคทศเหนอกรดจากตาบลท ก .ไปยงตาบลท ข .เทากบ ๑๑๐ องศา มมภาคทศเหนอ

แมเหลก จะมคาเทาไร

มมภาคทศเหนอแมเหลก = ๑๑๐๐

มมเยองกรดแมเหลก = ๑๒๐ E

มมภาคทศเหนอแมเหลก = ๙๘๐

ค) มมเยองกรดแมเหลกมคา ๘๐ องศา W ใชเขมทศวดมมภาคทหมาย ก .ได ๒๗๐ องศา

มมภาค ทศเหนอกรดของทหมาย ก.จะมคาเทาไร

มมภาคทศเหนอแมเหลก = ๒๗๐๐

มมเยองกรดแมเหลก = ๘๐ W

มมภาคทศเหนอกรด = ๒๖๒๐

ง) มมเยองกรดแมเหลกมคาคา ๘ องศา W ทาการวดมมภาคในแผนทดวยเครองมอวดมมจาก

ตาบลท ก.ไปยงตาบลท ข.ได ๓๐๐ องศา เมอจะเดนทางจากตาบลท ก.ไปยงตาบลท ข .ตองเดนทางดวย

มมภาคทศเหนอแมเหลก (เขมทศ) เทาใด

มมภาคทศเหนอแมเหลก = ๓๐๐๐

มมเยองกรดแมเหลก = ๘๐ W

มมภาคทศเหนอแมเหลก = ๓๐๘๐

- ๖๐ -

ฉ. แบรง (Bearing)

แบรงเปนระบบการบอกทศทางแบบหนง ซงบอกทศทางเปนคางามมมจากแนวอางอง สวนเหนอ

หรอสวนใตเวยนตามเขมนาฬกาหรอทวนเขมนาฬกา ไปสแนวทหมาย คาของแบรงจะอยระหวาง ๐ - ๙๐

องศา หรอ ๑/๔ ของวงกลม

๑. การกาหนดคาแบรง จะตองบอกขอมลทจาเปนตอไปน

ก) แนวอางองเพอจะใชในการวด (สวนเหนอหรอสวนใต)

ข) ขนาดของงามมม

ค) ทศทางทจะวดคามมเวยนไปทางตะวนออกหรอตะวนตก

ตวอยาง N 30 E หมายความวา ใชแนวอางองสวนเหนอวดงามมมได ๓๐ องศา โดยวดเวยนไปทาง ตะวนออก

- ๖๑ -

๒. แนวอางองทใชในการกาหนดคาแบรง คอแนวเหนอ - ใต ดงนนจงไมเปนการยากทจะเปลยน

คาแบรงของทหมายเปนคามมภาคทศหรอเปลยนคามมภาคทศเปนคาแบรง เชน

ก) ในจตรางคดล เหนอ - ตะวนออก (Northeast Quadrant)

หรอ NE คาแบรงจะเทากบมมภาคทศ เพมดวยอกษร N และ E

ข) ในจตรางคดล ใต - ตะวนออก (Southeast Quadrant)

หรอ SE คาแบรงจะเทากบ ๑๘๐ องศา ลบ ดวยคามมภาคทศแลวเตมอกษร S และ E ถา

ตองการหาคามมภาคทศเมอทราบคาแบรง ใหตดอกษร S และ E ออกแลวเอาคาแบรงนนไปลบ ๑๘๐ องศา

จะไดคามมภาคทศตามตองการ

ค) ในจตรางคดล ใต - ตะวนตก (Southwest Quadrant)

หรอ SW คาแบรงจะเทากบคามมภาคทศ ลบ ดวย ๑๘๐ องศา แลวเตมอกษร S และ W

เมอตองการหาคามมภาคทศ เมอทราบคาแบรงใหตด S และ W ออก แลวเอาคามมแบรงนนไป บวก ๑๘๐

องศา จะไดคามมภาคทศตามตองการ

- ๖๒ -

ง) ในจตรางคดล เหนอ - ตะวนตก (Northwest Quadrant)

หรอ NW คาแบรงจะเทากบ ๓๖๐ องศาลบ ดวยคามมภาคทศแลวเตมอกษร N และ W ถา

ตอง การหาคามมภาคทศเมอทราบคาแบรง ใหตดอกษร N และ W ออก แลวเอาคามมแบรงนนไป ลบ ออก

จาก ๓๖๐ องศา จะไดคามมภาคทศตามตองการ

๓. แนวอางองทใชในการกาหนดคาแบรง อาจใชแนวทศเหนอจรง ทศเหนอแมเหลก หรอทศเหนอ

กรด กไดเมอทราบคาแบรงจากแนวอางองใด กสามารถเปลยนคาเปน แนวอางองอน ๆ ไดโดยอาศย

แผนผงมมเย อง (Declination Diagram) ซงแสดงความสมพนธของแนวทศเหนอทงสาม ซงจดพมพไวท

รายการขอบระวางแผนทนน

----------------------------

- ๖๓ -

บทท ๗

การวดมมในแผนท

ก. กลาวทวไป

การนาแผนทมาใชงานโดยเฉพาะการใชงานในสนาม สงทตองปฏบตอยเสม อคอ การวดมมใน

แผนทผใชจงควรมความรและความชานาญในการวดมม อาจเปนการวดมมภาคของเสนตรงทลากระหวาง

จด ๒ จดททราบตาแหนงในแผนทเพอทราบวาเปนมมภาคเทาใด หรอขดเสนตรงจากจดหนงไปตามแนวมม

ภาคทกาหนด (ขดเสนมมภาค ) อปกรณทสามารถนามาใช วดมมภาคได คอ เขมทศ และบรรทดวดมม

(PROTRACTOR)

ข. การใชเขมทศ

เขมทศทใชวดควรเปนเขมทศแบบเลนเซตด หรอเขมทศชนดอนทมขอบเรอนเขมทศเปนเสนตรง

ใชขดเสนได การวดมมในแผนทดวยเขมทศนจะใหความละเอยดไมเพยงพอ จงมกไมนยมใชเข มทศวดมม

เนองจากขอบของเรอนเขมทศไมเรยบพอ และอาจมความคลาดเคลอนจากการวางแผนทใหตรงทศ การใช

เขมทศวดมมตองวางแผนทใหไดระดบและตรงทศตลอดเวลา และอยหางจากโลหะทมปฏกรยาตอแมเหลก

หรอบรเวณทมคลนไฟฟา ขอสาคญมมภาคทไดจากการอานในหนาปทมเขมทศเปนมมภาคทศเหนอแมเหลก

สวนมมภาคทขดขนในแผนทเปนมมภาคทศเหนอกรด ดงนนตองแปลงมมภาคใหเปนมมภาคทตองการ หรอ

แกคามมเยองตงแตวางแผนทใหตรงทศ โดยใชมมเยองกรดแมเหลกจากแผนผงมมเยอง

(DECLINATIONDEAGRAM) เปนตวแก

๑. การวดมมภาค เมอตองการทราบมมภาคจากจดหนงไปยงอกจดหนง ใหขดเสนตรงระหวางจดทง

๒ วางเขมทศใหขอบเรอนเขมทศทาบทบไปตามเสนตรงทขด โดยใหสวนเรอนเขมอยทางจดเรมตนแลวอานคา

มมทดชนคงท (เสนขดนาหลก) มมทอานไดคอมมภาคทศเหนอแมเหลกจากจดเรมตนไปยงจดปลายทาง

๒. การขดเสนมมภาคจากจดทกาหนด วางเขมทศใหขอบเรอนเขมทศดานสวนหรอเขมทศทาบ

ทบจดทกาหนด หมนเรอนเขมทศใหดชนคงท (เสนขดนาหลก ) ชตรงมมภาคทกาหนดในหนาปทมเขมทศ

โดยระวงไมใหแผนทขยบเขยอน ขดเสนตรงทขอบเรอนเขมทศเสนตรงนตองผานจดทกาหนดพอด มมภาค

จากจดทกาหนดไปตามแนวเสนตรงทขดขนคอมมภาคทศเหนอแมเหลก

ค. การใชบรรทดวดมม

บรรทดทใชวดมมอาจใชไดหลายชนด เชน บรรทดวงกลม บรรทดครงวงกลม บรรทดสเหลยมผนผา

บรรทดสเหลยม และบรรทด MR-1 ขอสาคญตองมมาตรวดมมและจดหลก (INDEX) ทบรรทด เมอใช

บรรทดวดมมไมจาเปนตองวางแผนทใหตรงทศ มมภาคทไดจากการวดหรอมมภาคทจะนามาขดในแผนท

ตองเปนมมภาคทศเหนอกรดเสมอ การใชงานตองเปลยนคามมภาคใหเปนมมทตองการ

- ๖๔ -

--------------รป------------

รป ค – ๑ บรรทดวดมมแบบตาง ๆ

- ๖๕ -

--------------รป------------

รป ค – ๒ บรรทดวดมมทางทหาร

- ๖๖ -

--------------รป------------

- ๖๗ -

๑. การวดมมภาค

ก) ขดเสนตรงระหวางจดทกาหนด ใหมความยาวพอวดคามมได

ข) วางบรรทดวดมม ใหจดหลก (INDEX) ชตรงจดทเสนตรงตดกบเสนกรดตง ขยบบรรทดวด

มมใหเสนฐาน (BASE LINE หรอ GRID ALIGNMENT) ทาบทบกบเสนกรดตง หรอใหขด ๐ องศา หร อ

๑๘๐ องศา ทมาตรวดทาบทบเสนกรดตง โดยใหดานทมมาตรวดหนไปทางดานทจะวดคามม

ค) อานคามมทมาตรวด คามมทไดเปนมมภาคกรดของจดทง ๒

๒. การขดเสนมมภาคจากจดทกาหนด

ก) เปลยนคามมภาคทกาหนดใหเปนมมภาคกรดเสยกอน

ข) วางบรรทดวดมมใหจดหลก (INDEX) ชตรงจดทกาหนด ขยบบรรทดวดมมใหเสนฐาน

(BASE LINE หรอ GRID ALIGNMENT) ขนานกบเสนกรดตง หรอทแนว ๐ องศา และ ๑๘๐ องศาทมาตร

วด ขนาน กบเสนกรดตง โดยใหดานทมมาตรวดหนไปทางดานทจะขดเสนมมภาค

ค) ทาเครองหมายลงบนแผนทใหตรงกบขดมมภาคในมาตรวดตามมมภาคทตองการ

ง) เอาบรรทดวดมมออก ลากเสนตรงจากจดทกาหนดไปยงเครองหมายททาขนในขอ ค) เสนตรง

นคอเสนมมภาคกรดจากจดทกาหนด

--------------รป------------

การวดมมภาคดวยบรรทด MR-1

- ๖๘ -

--------------รป------------

มมภาคทศเหนอกรดจาก รร.บานหนองคลา ไปยงเนน 106 (เขาปานอก) 298 องศา

การวดมมดวยบรรทดวดมมทางทหาร

- ๖๙ -

--------------รป------------

มมภาคทศเหนอกรดจาก รร.บานหนองคลา ไปยงเนน 106 (เขาปานอก) 298 องศา

การวดมมภาคดวยโปรเทคเตอร

- ๗๐ -

--------------รป------------

-------------------------------

บทท ๘

เขมทศและการใชเขมทศ

ก. เขมทศเลนเซตค

- ๗๑ -

ลกษณะทวไปของเขมทศเลนเซตค เปนตลบอลมเนยม ใชบรรจหนาปทมเขมทศ ซงลอยตวอยบน

แกนแหลมตลบเขมทศมฝาปดความยาวประมาณ ๒ นว หนานอยกวา ๒ นว เมอเปดฝาตลบจนสด ขอบฝา

ตลบและตวตลบ ดานหนงจะเหยยดเปนเสนตรงยาว นนคอมาตราสวนบรรทดซงสามารถวดระยะภมประเทศ

บนแผนทมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ได มหนวยวดระยะเปนเมตร มมาตรา ๐ - ๖,๐๐๐ เมตร แบงออกเปน

ชอง ๆ ละ ๑๐๐ เมตร

เขมทศแบบเลนเซตคน ประกอบดวยสวนใหญ ๆ ๓ สวนคอ ฝาตลบเขมทศ เรอนเขมทศและกานเลง

๑. ฝาตลบเขมทศ ประกอบดวย

ก) จดเลงพรายนา (ม ๒ จด อยสวนปลายของเสนเลง)

ข) เสนเลง

๒. เรอนเขมทศ ประกอบดวย

ก) ครอบหนาปทมเขมทศ ประกอบดวย

๑) แหวนครอบหนาปทมเขมทศ (มลายกนลนหมนคลก คลกละ ๓ องศา)

๒) แหนบบงคบแหวนครอบหนาปทมเขมทศ

๓) กระจกครอบหนาปทมเขมทศ (มขดพรายนายาว และขดพรายนาสนทามมกน ๔๕ องศา)

ข) กระจกหนาปทมเขมทศ ประกอบดวย

๑) ดชนคงท (เสนขดนาหลก)

๒) จดพรายนา ๙๐ องศา, ๑๘๐ องศา, และ ๒๗๐ องศา (เฉพาะบางรน)

ค) หนาปทมเขมทศ

๑) ดชนลกศร (มพรายนาปกตหวลกศรจะชทศเหนอ)

๒) ตวอกษรพรายนากาหนดทศทาง (ตะวนออก, ทศใต, ทศตะวนตก)

๓) มาตรามมภาคทศเหนอ รอบในบอกเปนองศา ๐ - ๓๖๐ องศา แบงขด ๆ ละ ๕ องศา

รอบนอกเปนมลเลยม ๐ - ๖๔๐๐ มลเลยม แบงขด ๆ ละ ๒๐ มลเลยม

ง) กระเดองบงคบหนาปทมเขมทศ กระเดองนเปนชนสวนทโยงกบกานเลง เมอพบกานเลงลง

กระเดองจะยกหนาปทมใหลอยตวขนและบงคบใหหนาปทมใหหยดหมนตดแนนอยกบท เวลาใชเขมทศวด

มมภาคทศเหนอแมเหลกในภมประเทศ ใหยกกานเลงขน ๔๕ องศา กบแนวระดบเสยกอน จงเลงไปยง

เปาหมายทตองการ

จ) พรายนาเรอนเขมทศ ฉาบอยทดานในตวเรอนเขมทศ ใชประโยชนในการสองสวางหนาปทม

เวลาไมมแสงสวาง

๓. กานเลง ประกอบดวย

ก) แวนขยาย (เลนซ)

ข) ชองเลง

รายการพเศษ ประกอบดวย

- ๗๒ -

- บากเลงหนาอยทฝาตลบ

- บากเลงหลง อยทเรอนเขมทศตอนใกลหวงถอ

- หวงถอ

- หวงรอยเชอก (บางรนไมม)

ทงสชนสวนนถอวาเปนรายการพเศษ ซงมไดกลาวรวมไวกบชนสวนหลกทงสาม (๑.๒.๓.) ทกลาว

มาแลว ซงรายการนมประโยชนดงตอไปน

บากเลงหนา เปนจดปลายทาง บากเลงหลง เปนจดตนทาง หรอจดเรมตน เมอเราตองการวดมม

ภาคทศเหนอแมเหลกบนแผนทกเอาบากเลงหลงทาบจดเรมตนทเราตองการจะวด บากเลงหนาทาบกบท

หมายทตองการวด แลวทาเครองหมายทจดทงสองไว หลงจากยกเขมทศออกถาลากเสนเชอมจดท งสอง

เสนตรงทลากทบคอแนวมมภาคทศทตองการ สาหรบหวงถอ มประโยชนสาหรบถอเขมทศวดมมไปยงท

หมายเมอวดมมภาคทศเหนอแมเหลกในภมประเทศ

--------------รป-------------

ข. การใชเขมทศวดมมภาคทศในภมประเทศ

๑. ดงหวงถอทบง คบฝาตลบใหตดแนนกบเรอนเขมทศออก ยกฝาตลบขนประมาณตงฉากกบ

เรอนเขมทศแลวยกกานเลงขนประมาณ ๔๕ องศา กบเรอนเขมทศ จะทาใหหนาปทมเขมทศเปนอสระหมน

ไปมาไดโดยรอบ

- ๗๓ -

๒. สอดหวแมมอเขาไปในหวงถอ เพอความมนคง ควรจบเขมทศสองมอใหเรอนเข มทศขนานกบ

พนระดบกานเลงชดตา และหนหนาไปตามทศทางของทหมายทจะทาการวด

--------------รป-------------

๓. การเลงตอทหมายใหเลงผานศนยหลง (ชองเลง) ทกานเลงไปยงทหมาย โดยจดภาพใหเสนเลง

(ทฝาตลบ) ทบกงกลางของทห มาย เมอแนใจวาหนาปทมหยดนง ใชลาเลองสายตามองผานแวนขยายก

สามารถอานมมภาคทศทหนาปทมเขมทศ ตามคาองศาและมลเลยมทอยตรงจดใตเสนดชนคงท (เสนขดนา

หลก) ไดอยางชดเจน มมทอานไดคอมมภาคทศเหนอแมเหลกจากตาบลททาการเลงไปยงทหมาย

ขอควรจา

เพอประกนวามมภาคทศ ทอานไดถกตองแนนอน จะตองวดและอานมมภาคทศบนหนาปทมเขม

ทศใหมากกวาหนงครงเสมอ กอนทจะนาผลทอานไดไปใช

- ๗๔ -

--------------รป-------------

ค. ขอควรระวงในการใชเขมทศ

การใชเขมทศวดมมภาคทศ ไมควรอยใกลกบสงทเปนแมเหลก หรอวงจรไฟฟา ขอแนะนาขางลาง

นเปนระยะปลอดภยโดยประมาณ ซงพอจะประกนไดวาเขมทศทางานถกตอง ควรจะหางจากสงตาง ๆ

เหลานอยางนอย

- สายไฟฟาแรงสง ๕๕ เมตร

- ปนใหญ, รถยนต, รถถง ๑๘ เมตร

- สายโทรเลข, โทรศพท, ลวดหนาม ๑๐ เมตร

- ปนกล ๒ เมตร

- หมวกเหลกหรอปนเลก ๐.๕ เมตร

สาหรบโลหะทแมเหลกไมดดและอลลอย ไมมผลกระทบกระเทอนตอการทางานของเขมทศ

ง. การวางแผนทใหถกทศ

เพอการพจารณารายละเอยด และลกษณะภมประเทศท มตรงกนทงในภมประเทศจรง และบน

แผนทใหถกตอง จะตองวางแผนทใหถกทศเสยกอน โดยใชวธการวางแผนทใหถกทศอยางงาย ๆ ๒ วธ

๑. โดยวธใชเขมทศ

ก) วธท ๑

- ๗๕ -

๑) เปดฝาตลบเขมทศออกจนสดเปนแนวเสนตรงกบเรอนเขมทศ วางเขมทศลงบนแผนท

ใหบากเลงหนาและบากเลงหลงทบเสนกรดตง หรอวางเขมทศลงบนแผนทใหขอบดานตรงของเขมทศทาบ

ขนานไปกบเสนกรดตง การปฏบตทง ๒ ลกษณะ ฝาตลบเขมทศตองชไปทางขอบดานบนของแผนท

๒) จบแผนทหมนไปโดยไมใหเขมทศเลอนออกจากเสนกรดตง จนกระทงดชนลกศรทศเหนอ

บนหนาปทมเขมทศอยตรงกบเสนดชนคงท (เสนขดนาหลก) เมอไมมคามมเยองกรดแมเหลกหรอเสนดชน

คงทชตรงตามคามมกรดแมเหลกทบอกไวในแผนผงมมเยองเมอมคามมเยองกรดแมเหลก

--------------รป------------

- ๗๖ -

--------------รป------------

- ๗๗ -

--------------รป------------

ข) วธท ๒

๑) สรางเสนแนวทศเหนอแมเหลก โดยใชจดตดของเสนกรดตงกบเสนกรดนอนจดใดจด

หนงเปนจดศนยกลางในการ วดมม ใชเสนกรดตงของจดตดนนเปนเสนฐานในการวดมม ขดเสนแนวทศ

เหนอแมเหลกตามทศทางทผดและคางามมมเทากบมมเยองกรดแมเหลกในแผนผงมมเยอง

๒) เปดฝาตลบเขมทศออกจนสดเปนแนวเสนตรง วางเขมทศลงบนแผนทใหบากเลงหนา

และบากเลงหลงทบกบแนวทศเหนอแมเหลกทสรางขน หรอวางเขมทศโดยใชขอบดานตรงทราบขนานไป

กบแนวทศเหนอแมเหลกทสรางขน

- ๗๘ -

๓) จบแผนทหมนไปโดยไมใหเขมทศเลอนออกจากแนวทศเหนอแมเหลกทสรางขนจนกระทง

ดชนลกศรทศเหนอบนหนาปทมเขมทศอยตรงกบเสนดชนคงท

--------------รป------------

--------------รป------------

- ๗๙ -

- ๘๐ -

๒. โดยการพจารณาประกอบกบภมประเทศ

ก) พจารณาลกษณะภมประเทศรอบ ๆ ตวผใชแผนท แลวหารายละเอยดทมตรงกนทงในแผนท

และภมประเทศ เชน อาคาร, สนเขา, แนวถนน, ลาคลอง เปนตน

ข) หมนแผนทไปในลกษณะทจดใหแนวเสนตรง เชน ถนนบนแผนทขนานกบถนนในภม

ประเทศ และใหตาแหนงอาคารหรอสนเขา อยในตาแหนงทตรงกนโดยประมาณ การปฏบตดงกลาวน เปน

การวางแผนทใหถกทศทางแลว

ขอควรจา

การวางแผนทใหถกทศทางโดยการพจารณากบภมประเทศโดยอาศยแนวเสนตรงเพยงอยางเดยว

นนอาจมการผดพลาดเรองการกลบทศทางไดเสมอ ฉะนนจงจาเปนตองพจารณารายละเอยดอน ๆ

ประกอบการพจารณาทกครง

--------------รป------------

จ. การวดมมภาคทศเหนอแมเหลกบนแผนท ปฏบตดงน.-

- ๘๑ -

๑. วางแผนทใหถกทศทางโดยใชเขมทศ

๒. ขดเสนตรงผานตาบลทงสอง โดยเสนทขดขนนตองมความยาวมากกวาความยาวของเขมทศ

ขณะเปดฝาตลบออกจนสดเปนเสนตรง

๓. วางเขมทศใหเรอนเขมทศทบตาบลตนทาง และฝาตลบหนไปทางตาบลปลายทาง โดยใหบาก

เลงหลง และบากเลงหนาทบเสนทขดผานตาบลทงสองนน

๔. อานมาตรามมภาคทศเหนอทหนาปทมเขมทศตรงจดทอยใตเสนดชนคงท (เสนขดนาหลก)

ขอควรจา

- เพอใหไดมมภาคโดยถก ตอง ตลอดเวลาทใชเขมทศวดมมบน แผนท จะตองใหแผนทอยใน

ลกษณะ ถกทศ และขยบเขยอนไมได

- การวดมมภาคทศเหนอแมเหลกบนแผนท ในการปฏบตนยมใชขอบดานตรงทเปนมาตราสวน

เสนบรรทดของเขมทศวางทาบตาบลทงสองทจะทาการวด โดยคาของมมจะไมเปลยนแปลงจากการวางเขม

ทศโดยใหบากเลงหนาและบากเลงหลงทบเสนทขดผานตาบลทงสอง

- ขอบดานทเปนมาตราสวนเสนบรรทดของเขมทศ สามารถวดระยะจรงในภมประเทศ (เปนเมตร )

บนแผนทไดอกดวย

ฉ. การเดนทางดวยเขมทศ

การเดนทางในภมประเทศจากตาบลหนงไปยงตาบลหนงเปนระยะใกล ๆ นนอาจหลงทาง ได จง

จาเปนอยางยงทจะตองใชเครองมอในการรกษาเสนทางทจะไป ฉะนนเขมทศจงเปนเครองมอเดนทางท

สาคญโดยวธอาศยระยะและมมภาคทศ กอนเดนทางดวยเขมทศจะตองทราบจดเรมตนบนแผนทเสยกอน

แลววดมมภาคบนแผนทไปยงตาบลปลายทาง และวดระยะบนแผนทแลวนามาหาระยะจรงจากมาตราสวน

เสนบรรทด เมอจะเดนทางในภมประเทศจะตองแปลงมมภาคทศเหนอกรด เปนมมภาคทศเหนอแมเหลก

(คามมเยองกรดแมเหลกไดจากแผนผงมมเยอง ) สวนการวดระยะในภมประเทศ ใชวธนบกาวในการเดน

เปนเครองมอวดระยะซงใหคาโดยประมาณ แตการปฏบตบอย ๆ การผดพลาดยอมมนอยมาก

๑. การเดนทางดวยเขมทศในเวลากลางวน นาคามมภาคทศทไดมา ทาการเลงตามวธการท

ถกตองตามทไดศกษามาแลว จนกระทงเสนดชนคงทชมมภาคทศทหนาปทมเขมทศตามองอาศาทตองการ ถอ

เขมทศใหน งอยกบตาแลวเลงผานเสนเลงทฝาตลบเขมทศแนวเสนเลงจะเปนทศทาง ทตองเดน เพอให

สามารถเดนไดในระยะไกล ๆ ใหหาภมประเทศเดน ๆ ทอยในแนวเสนเลงนหมายตาไว เชน บาน, ตนไม, ภเขา

หรอลกษณะ ภมประเทศอน ๆ ทงายแกการจดจา ครนแลวออกเดนทางไปยงตาบลทหมายตาไว เมอ

ถงแลวคงกระทาเชนนเรอยไปจนถงทหมายปลายทาง

- ๘๒ -

ในบางโอกาสเราไมอาจเดนดวยมมภาคทศทกาหนดไดตลอด เพราะภมประเทศบางแหงบางตอน

มเครองกดขวางเชน ปาทบ หนอง คลอง และบง เปนตน แตเรากสามารถทจะเดนทางตอไปตามมมภาคทศ

ทกาหนดไดไอยางถกตอง โดยปฏบตดงน.-

วธปฏบต

ก) ถาพบภมประเทศทเปนหนองนา ลาธาร หรอภมประเทศทสามารถมองเหนดานตรงขามดาน

หนงได ใหปฏบตดงน.-

๑) ทาการเลงไปยงตาบลใดตาบลหนงของอกดานหนงดวยมมภาคทศเดม

๒) เดนออมภมประเทศกดขวางไปยงตาบลททาการเลงไว

๓) จากตาบลนใหออกเดนทางตอไป ตามมมภาคทศทเรมตน

ข) ถาพบภมประเทศทไมสามารถมองเหนดานตรงขามได ใหปฏบตดงน.-

๑) จากจดทไมสามารถเดนดวยมมภาคทศทกาหนดตอไปได ใหเดนหกเปน มมฉากออก

ทางขวา หรอทางซาย ขณะเดนใหจาจานวนกาวทเดนหกออกไวดวย และเดนไปจนกระทงพนสงกดขวาง

๒) เดนหกเปนมมฉากไปทางขวาหรอซาย กลบเขามมภาคทศเดมกอนปฏบตตามขอ ๑)

๓) เดนหกเปนมมฉากไปทางขวาหรอซาย เดนไปกลบตามระยะกาวในขอ ๑)

๔) เมอกาวครบตามจานวนกาวแลว ใหเรมตนเดนตาม มมภาคทศทกาหนดไปสจดหมาย

ปลายทางตอไป

--------------รป------------

ขอควรจา

- ๘๓ -

- ถาเดนหกเปนมมฉากออกทางขวา ทกครง จะตองเอา ๙๐ องศามาบวกกบมมเดม จงเปนคา

ของมมทจะเดนตอไป

- ถาเดนหกเปนมมฉากออกทางซาย ทกครง จะตองเอา ๙๐ องศามาลบกบมมเดม จงเปนคาของ

มมทจะเดนตอไป

- มมใดเอา ๙๐ องศามาบวกแลวไดคาเกน ๓๖๐ องศา หามมภาคทศไดโดยเอา ๓๖๐ องศามาลบ

๒. การเดนทางดวยเขมทศในเวลากลางคน การเดนทางดวยเขมทศในเวลากลางคนเปนการยาก

กวาการเดนทางดวยเขมทศในเวลากลางวนมาก ดงนนวธการใชเขมทศหรอการตงมมภาคทศตามท

กาหนดให จงมวธการแตกตางกนออกไป ดงจะไดศกษาในรายละเอยดดงตอไปน.-

ก) การตงเขมทศในเวลากลางคนเมอมแสงสวาง ถามเวลาพอสาหรบเตร ยมตงเขมทศไว

ลวงหนากอนมด หรอขณะทมแสงสวางใหปฏบตดงน.-

๑) จบเขมทศหนไปจนกระทงเสนดชนคงท ชทขดมมภาคทศตามตองการ

๒) หมนครอบหนาปทมเขมทศจนขดพรายนายาวทบหวลกศรเขมทศ (ทศเหนอ)

๓) ทศทางตามเสนเลงเมอขดพรายนายาวทบหวลกศรเขมทศ จะเปนแนวมมภาคทศเหนอ

ทตองการ

ข) การตงเขมทศในเวลากลางคนเมอไมมแสงสวาง

๑) เมอตองเดนทางดวยมมภาคทศ ๐ องศา - ๑๘๐ องศา

(ก) หาจานวนคลกเพอหมนหนาปทมเขมทศ โดยเอา ๓ หารคามมภาคทศทตอง

เดนทาง ถาหารไมลงตวเหลอเศษ ๑ ใหตดเศษทง แตถาเหลอเศษ ๒ ใหบวกอก ๑ คลก

(ข) ปรบเขมทศใหเสนดชนคงทและขดพรายนายาวอยตรงกน

(ค) หมนครอบหนาปทมเขมทศ ทวน เขมนาฬกา เทาจานวนคลกทหาได

(ง) หมนเรอนเขมทศจนลกศรทศเหนออยตรงกบขดพรายนายาว

๒) เมอตองเดนทางดวยมมภาคทศ ๑๘๐ องศา - ๓๖๐ องศา

(ก) หาจานวนคลกเพอหมนหนาปทมเขมทศ โดยเอาคามมภาคทศทตองเดนทางลบออก

จาก ๓๖๐ องศา ผลลพธทไดจากการลบออกแลวใหเอา ๓ หาร จะไดจานวนคลกทตองการ

(ข) ปรบเขมทศใหเสนดชนคงทและขดพรายนายาวอยตรงกน

(ค) หมนครอบหนาปทมเขมทศ ตาม เขมนาฬกา เทาจานวนคลกทหาได

(ง) หมนเรอนเขมทศจนลกศรเหนออยตรงกบขดพรายนายาว

๓) เมอตงเขมทศเรยบรอยแลว ทศทางทจดเลงพรายนาทฝาตลบเขมทศชไป ตราบเทาทขด

พรายนาอยตรงกบหวลกศรทศเหนอ จะเปนแนวมมภาคทศทตองทาการเดนทาง

ค) การเลงเขมทศในเวลากลางคน

- ๘๔ -

๑) โดยอาศยภมประเทศกบขอบฟา ขณะเดนทางในเวลากลางคน เราไมสามารถมองเหน

ลกษณะภมประเทศบนพนดนชดเจนได จงเปนการยากท จะหาตาบลเดนเปนหมายสาหรบการเลง เพอให

สามารถ ทาการเลงได จะตองใชภมประเทศทเปนเงาดาตดกบระดบขอบฟา เปนทหมายในการเลง

๒) โดยใชคนไปขางหนา วธนเปนการงายและสะดวกในเมอไมสามารถหาภมประเทศตดขอบ

ฟาหรอเปนเวลากลางคนมทองฟามดผดปกตเรากระทาไดโดยสงคนไปขางหนาในระยะทสามารถมองเหน

กนไดและ ตดตอใหเขาอยในมมภาคทศทตองการแลวเดนไปหา กระทาซากนดงน จนกระทงถงทหมาย

ปลายทาง

ง) การเดนหลกเครองกดขวางในเวลากลางคน ถาจะนาหลกการเดนหลกเครองกดขวางใน เวลา

กลางวน โดยการหกมมฉากออกจากเสนทางเดนมาใชในเวลากลางคน จะเปนการยงยากและไมสะดวก

หลายประการในทางปฏบต การเดนหลกเครองกดขวางในเวลากลางคนนน จะตองนาอกษรสองตว (E,W)

ซงทามมกบดชนลกศรเขมทศอย ๙๐ องศา โดยวธปฏบตในการหกมมออกจากเสนทางงาย ๆ ดงน.-

๑) ทกครงทจะหกมมฉากไปทางขวามอ

(ก) จบเขมทศหนหนาไปทางทศทกาหนดให โดยเลยงดชนลกศรใหอยใตขดพรายนา

ยาวตลอดเวลา

(ข) ทาขวาหนพรอมกบเขมทศ จนกงกลางอกษรพรายนาตว E ไปอยใตขดพรายนายาว

(ค) ทศทางตามแนวจดพร ายนาทฝาตลบ เขมทศคอทศทางทหกออก จากเสนทางเดน

๙๐ องศา ตราบเทาทกลางตวอกษร E อยใตขดพรายนายาว

๒) ทกครงทหกมมออกทางซายมอ

(ก) จบเขมทศหนหนาไปตามทศทางทกาหนดให โดยเลยงดชนหวลกศรอยใตขดพราย

นายาวตลอดเวลา

(ข) ทาซายหนไปพรอมกบเขมทศ จนกงกลางตวอกษร W ไปอยใตขดพรายนายาว

(ค) ทศทางตามแนวจดพรายนาทฝาตลบเขมทศ คอทศทางทหกออกจากเสนทางเดน

๙๐ องศา ตราบเทาทกงกลางตว W อยใตขดพรายนายาว

ขอควรจา

การหกมมดวยวธนไมตองหมนครอบหนาปทมเขมทศ ถาจะกลบมาเดนดวยมมเดม กเลยงดชน

หวลกศรใหมาอยใตขดพรายนายาวเหมอนการเดนจากจดเรมตน และการหกมมดวยวธน ยงสามารถ

นาไปใชกบการเดนหลกเครองกดขวางเปนมมฉากใน เวลากลางวน ไดอกดวย แตกอนจะเดนทางตองหมน

ครอบหนาปทมเขมทศใหขดพรายนายาวทบหวลกศรกอน

----------------------------

- ๘๕ -

บทท ๙

การเลงสกดตรง และการเลงสกดกลบ ก. กลาวทวไป

การกาหนดตาบลทหรอทตงทหมาย และการกาหนดทอยของตวเราในแผนท นบวาเปนสงสาคญ

อยางหนง ในการใชแผนท โดยอาศยตาบล ทททราบทตงแนนอนในแผนท มาดาเนนกรรมวธในการกาหนด

ตาบลทหรอทตงทหมายแหงอน เราเรยกวา "การเลงสกดตรง" (INTERSECTION) และเรยกวธกาหนดทอยของ

ตวเองในแผนทวา "การเลงสกดกลบ" (RESECTION) ทง ๒ วธดงกลาว ผใชตองมความรในการใ ชเขมทศ การ

พจารณา ภมประเทศ และการวดมมในแผนทมากอน

ข. การเลงสกดตรง (INTERSECTION)

เปนการกาหนดตาบลทหรอทหมายทยงไมทราบลงบนแผนท โดยอาศยตาบลทททราบทตง

แนนอนอยางนอย ๒ แหง แลวเชอมโยงเสนมมภาคจากตาบลททง ๒ ไปยงตาบลทหรอทหมายทยงไมทราบ

ทตงนนลงในแผนท วธนใชในการกาหนดตาบลทหรอทหมายทเราไมสามารถเขาไปไดเชน ทตงขาศก พนท

อนตรายและพนทยากลาบาก การเลงสกดตรงม ๒ วธ

๑. โดยใชแผนทและเขมทศ (รป ๙-๑)

ก) วางแผนทใหตรงทศโดยใชเขมทศ

ข) กาหนดทอยของตวเราในแผนท

ค) วดมมภาคจากตวเราไปยงตาบลททยงไมทราบ (ตาบลททตองการกาหนดทตงในแผนท )

ดวยเขมทศ

ง) เปลยนมมภาคเขมทศเปนมมภาคทศเหนอกรด

จ) ขดเสนมมภาคในแผนท จากทอยของตวเราไปยงตาบลททยงไมทราบ

ฉ) ยายทอยของตวเราไปยงตาบลทททราบทตงแหงท ๒ แลวปฏบตตามขอ ก) ถงขอ จ)

ช) ทตงตาบลททไมทราบคอ จดตดของเสนมมภาคในแผนท

๒. โดยวธเสนตรง (เมอไมสามารถหาเขมทศได) (รป ๙-๒)

ก) วางแผนทใหตรงทศบนพนราบเรยบ โดยอาศยลกษณะภมประเทศ

ข) กาหนดทอยของตวเราในแผนท (A) โดยอาศยภมประเทศทสามารถกาหนดตาบลทได

ค) เลงแนวเสนตรงในแผนท โดยใหตาบลทของตวเราเปนจดเรมตนของแนวเสนตรงเลงไปยง

ตาบลททยงไมทราบ (C) ใหตาบลททยงไมทราบในแผนทและในภมประเทศอยในแนวเดยวกน

ง) ลากเสนตรงในแผนทตามแนวเสนตรงทเลง

จ) ยายทอยของตวเราไปยงตาบลททหมายทตงแหงท ๒ (B) แลวปฏบตตามขอ ก) ถงขอ ง)

ฉ) จดตดของเสนตรงทง ๒ เสนในแผนท คอทตงของตาบลททยงไมทราบ (C)

- ๘๖ -

---------------รป---------------

รป ง – ๑ การเลงสกดตรงโดยใชแผนทและเขมทศ

---------------รป---------------

รป ง – ๒ การเลงสกดตรงโดยวธเสนตรง

ค. การเลงสกดกลบ (RESECTION)

- ๘๗ -

เปนวธกาหนดตาบลทของตวเราในแผนท ดวยการหามมภาคทศเหนอกรดจากทหมาย ท สามารถ

กาหนดตาบลทไดแนนอนในแผนทอยางนอย ๒ แหง ถาตองการความถกตองมากยงขน ควรใชทหมายใน

การเลงสกดกลบ ๓ แหง การเลงสกดกลบมอยดวยกน ๔ วธคอ.-

---------------รป---------------

การเลงสกดกลบโดยใชแผนทและเขมทศ

๑. โดยใชแผนทและเขมทศ

ก) วางแผนทใหตรงทศดวยเขมทศ

- ๘๘ -

ข) พจารณาภมประเทศและกาหนดเปนทหมาย ๒ หรอ ๓ แหง แลวกาหนดตาบลทของท

หมายทเลอกไดและทาเครองหมายในแผนท

ค) วดมมภาคจากตวเราไปยงทหมายแหงท ๑ ดวยเขมทศ

ง) เปลยนคามมภาคเขมทศทวดได เปนมมภาคทศเหนอกรด

จ) เปลยนคามมทศเหนอกรดทหาได เปนมมภาคทศกลบ (BACK AZIMUTH) ขดเสนมมภาค

ทศจากทหมายททราบตาบลทมายงอยของตวเราซงยงไมทราบตาบลท ดวยคามมภ าคทศกลบ (BACK

AZIMUTH)

ฉ) ปฏบตตามขอ ค) ถงขอ จ) ตอทหมายแหงท ๒ และทหมายแหงท ๓ ถาตองการ

ช) จดตดของเสนมมภาคคอ ตาบลทของตวเรา ในกรณใชทหมาย ๓ แหง เนองจากความคลาด

เคลอนในการวดมมและขดเสนมมภาค เสนมมภาคอาจตดกนเปนรปสามเหลยม จดศนยกลางของสามเหลยม

คอตาบลทของตวเรา

๒. โดยวธเสนตรง

-----------รป-----------

การเลงสกดกลบโดยวธเสนตรง

ก) วางแผนทใหถกทศบนพนราบเรยบ โดยอาศยการพจารณาลกษณะภมประเทศ

ข) เลอกทหมายทสามารถกาหนดตาบลท ในแผนท หรอทหมายเดนชดอยางนอย ๒ แหง

กาหนดตาบลทแลวทาเครองหมายไวในแผนท

ค) เลงแนวเสนตรงบนแผนท โดยใหทหมายทเลอกไวแหงท ๑ (A) ในแผนทเปนจดเรมตน เลง

ไปยงทหมายททราบตาบลทในภมประเทศ (A) เลงใหทหมายในแผนทและในภมประเทศอยในแนวเดยวกน

โดยแผนทตรงทศ

- ๘๙ -

ง) ขดเสนตรงตามแนวทเลงจากทหมาย A มายงทอยของตวเราทยงไมทราบตาบลท

จ) ปฏบตตามขอ ค) และ ง) ตอทหมายแหงท ๒

ฉ) จดตดของเสนตรงในแผนท คอตาบลทของตวเรา

๓. โดยวธดดแปลง การเลงสกดกลบโดยวธดดแปลง เปนการหาตาบลททอยของตวเราลงในแผน

ทเมอมทอยตามแนวภมประเทศทมลกษณะเปนแนว เชน ถนน คลอง ลาธาร ฯลฯ มขนการปฏบตดงน.-

-----------รป----------

การเลงสกดตรงโดยวธดดแปลง

ก) วางแผนทใหตรงทศ โดยใชเขมทศหรอลกษณะภมประเทศ วดมมภาคเขมทศจากทอยของตว

เราไปยงทหมายในภมประเทศทเลอกไว ๑ แหง กาหนดตาบลทของทหมายนและทาเครองหมายไวในแผนท

ข) เปลยนมมภาคเขมทศทวดเปนมมภาคทศเหนอกรด

ค) เปลยนมมภาคทศเหนอกรดเปนมมภาคทศกลบ (BACK AZIMUTH) ขดเสนมมภาคจากท

หมายททาเครองหมายในแผนทดวยคามมภาคทศกลบ (BACK AZIMUTH) มายงทอยของตวเราทยงไม

ทราบตาบลท

ง) ทอยของตวเราคอ จดทแนวภมประเทศตดกบเสนมมภาคทขดขน อานคาพกดกรดตามท

ตองการ

๔. โดยวธทศทางและระยะ (POLAR PLOT) การกาหนดตาบลทของตวเราหรอการหาทอยจากท

หมายททราบตาบลท แลวใชทศทางและระยะจากทหมายททราบตาบลทมากาหนดตาบลททอยของตวเรา

เรยกวธนวาการเลงสกดกลบโดยวธทศทางและระยะ หรอการหาพกด POLAR (POLAR COORDINATE)

การปฏบต.-

- ๙๐ -

ก) เลอกทหมายในภมประเทศและกาหนดตาบลทในแผนท

ข) วดมมภาคไปยงทหมายทเลอกไว ขดเสนมมภาคจากทหมายมายงทอยของตวเราทยงไม

ทราบตาบลท

ค) วดระยะจากทหมายในแผนทตามเสนมมภาคมายงทอยของตวเรา ตามระยะ ททราบหรอท

หาไดสดระยะในเสนมมภาค คอ ทอยของตวเรา

------------รป----------

การเลงสกดกลบโดยวธทศทางและระยะ

- ๙๑ -

บทท ๑๐

การเขยนภาพภมประเทศ (PANORAMIC SKETCHING) ก. กลาวนา

๑. การเขยนภาพภมประเทศ คอการเขยนลกษณะภมปร ะเทศใหไดภาพทมรปราง มม ทศทาง

และรายละเอยดเหมอนกบทตรวจการณเหนลงในแผนภาพ จะแสดงเสนทางระดบไวเสมอ และ

ประกอบดวยลกษณะภมประเทศสถานทหรอทตงสาคญทางทหาร และรายละเอยดอน ๆ เชน ยอดเขา , ปา,

สงกอสราง, ถนน,แนวรว และอน ๆ เพอแสดงความหมายไดถกตองและละเอยดขนอาจเพมเตมรายละเอยด

ทไดจากการลาดตระเวนมาแลว โดยเขยนเปนทหมายพรอมดวยมมตรวจการณเพมเตมกได ภาพทไดจาก

การเขยนมประโยชนและคณคามาก เพราะสามารถจดทาและนามาพจารณาไดงายและรวดเรว ผ เขยนภาพ

ควรไดรบการฝกหดมากอน และรจกเขยน ขาวสารขอมลทสาคญทางทหารลงไปใหงายตอการอานและทา

ความเขาใจ รปท ๑๐-๑๑ เปนการเปรยบเทยบ ระหวางภาพเขยนทางทหาร (MILTARY SKETCH) หรอ

แผนทกบภาพเขยนภมประเทศ (PANORAMIC SKETCH)

๒. ในขนตนผ เขยนตองมความเขาใจเกยวกบภาพตามทเหนจรง และเขยนลงไปในภาพ โดยเขยนให

เหมอนตามทเหนจรงมากทสด ตามรปท ๑๐-๑๒ เปนภาพจากการมองผานหนาตาง ถาจะเขยนภาพนลงไป

ตองรกษาแนวระดบสายตาใหคงททงแนวระดบในภาพและแนวขอบภาพ ภาพทไดจะเปนภาพตามทเหนจรง

ก) เสนระดบ (HORIZON LINE) คอเสนตรงตามแนวพนราบ ซงจะอยประมาณแนวความสง

ระดบสายตาของผ เขยนภาพ (ดรป ๑๐-๑๓) ในภมประเทศราบเรยบ เสนระดบจะอยทแนวขอบฟา ในภม

ประเทศไมราบเรยบเสนระดบจะอยตากวาจดขอบฟาตาสดเลกนอยหรอแนวทนาจะเปนแนวขอบฟา ถาภม

ประเทศเปนพนราบเรยบ ในรปท ๑๐-๑๓ เสนระดบจะเปนแนวเดยวกบเสนระดบพนโดยประมาณ คอแนว

พนซงปรากฏอยดานหลงอาคาร จากผตรวจการณ คอระดบพนทสงทสด

ข) จดสดสายตา (VANISHING POINT) คอเสนตรงทเกดขนตามแนวระดบผวพน และแนวของ

เสนตรง เหลานจะไปรวมกนทจด ๆ หนง ผลทเกดขนจากระยะทศทาง และความลาดเอยงของเสนตาง ๆ

กอใหเกดความรสกตอผมอบภาพตามกฎดงนคอ.-

๑) เสนตรงตาง ๆ ทอยใกลเคยงแนวเสนระดบและรวมกนทจดหนง จดสดสายตาจะอยท

แนวเสนระดบ (ดรป ๑๐-๑๔)

๒) เสนตรงใตแนวขอบฟา ทลาดหรอเฉยงลงไปรวมกนทจดสดสายตา จดนนจะอยตากวา

แนวเสนระดบ (ดรป ๑/๑๐-๑๕)

๓) เสนตรงใตแนวขอบฟา ทลาดเฉยงขนไปรวมกนทจดสดสายตา จดนนจะอยเหนอแนว

เสนระดบ (ดรป ๒/๑๐-๑๕)

๔) เสนตรงทเปนแนวรวมไ ปทางขวาหรอทางซาย จดสดสายตาจะอยทางขวาหรอซายท

เปนแนวไปรวมกนนน (ดรป ๓/๑๐-๑๕)

- ๙๒ -

๕) ระดบความแตกตางของแนวเสนตาง ๆ ทไปรวมกนนน ขนอยกบมมตาง ๆ ของแนว

เสนตรงทเกดจากสายตาของผตรวจการณ เสนตรงทลาดเอยงทามมกบเสนทางระดบและทอดยา วไป จะ

ชวยใหกาหนดจดสดสายตาไดงายขน เสนทางดงทเกดขนในแนวภมประเทศจะทาใหกาหนดจดสดสายตา

ไดยากขน

๖) ระยะหางระหวางทหมายทปรากฏ ยอมเปลยนแปลงไปตามระยะจากผตรวจการณไป

ยงทหมาย (ดรป E/๑๐-๑๗) คอระยะหางระหวางทหมายทอยไกล ย อมสนกวาระยะหางระหวางทหมายท

อยใกล

---------------รป---------------

- ๙๓ -

---------------รป---------------

- ๙๔ -

---------------รป---------------

- ๙๕ -

---------------รป---------------

- ๙๖ -

---------------รป---------------

- ๙๗ -

ข. ลาดบขนในการเขยนภาพใหไดสดสวนจรง

๑. ตามรป ๑๐-๑๖ เปนลาดบขนในการเขยนภาพบานใหไดสดสวนเชนของจรง แตจะไมนา

รายละเอยดทมอยทงหมดมาใชในการเขยนภาพ เพราะจะทาใหเสยเวลา แตจาเปนตองเรยนและฝกหด

เพอนาหลกการมาใชในการเขยนภาพ เพอใหไดสดสวนทถกตองทสด แมจะตองเขยนภาพดวยความเรงรบ

๒. ลาดบขนการเขยนภาพภมประเทศใหไดสดสวน ตามรป ๑๐-๑๗ แสดงใหเหนแผนทของภาพท

เขยนถนนททอดไปทางเหนอเลยวขวาทางตะวนออกแลวเลยวซายขนเหนออก และทอดยาวจนสดสายตา แนว

ตนไมปลกไวเปนระเบยบอยดานซายถนน ผ เขยนภาพอยทางขวาถนน ตามรปแสดงใหเหนวาจะเขยนภาพให

ไดสดสวนไดอยางไร จดสดสายตาอยทแนวเสนระดบ สวนประกอบของแนวเสนตาง ๆ ชวยใหเกดจดสดสายตา

ไดอยางสมบรณ แนวขอบถนนชวยใหเหนภาพสดสวนความสงของตนไมทาใหเปนระเบยบขน

ค. การเขยนภาพ

๑. การเขยนภาพภมประเทศทางทหาร เปนการเขยนภาพเพอแสดงใหเหนถงลกษณะทหมาย

หรอรายละเอยดในภมประเทศทผ เขยนภาพตรวจการณเหน ความสมบรณของภาพและความงายในการ

เขยนเสนตาง ๆ ทไมปรากฏหรอไมจาเปนกไมตองเขยนลงไป

๒. แนวขอบฟา ยอดเขา และถนน จดวาเปนเสนหลกทจะตองเขยนลงไปเปนอนดบแรกมประโยชน

ในการกาหนดสดสวนและเคาโครงของภาพเพอเพมเตมรายละเอยดลงไปภายหลง

๓. ตามรปท ๑๐-๑๘ แสดงใหเหนการเขยนเคาโครงและลงรายละเอยดบา งสวนและใหเปน

รปแบบในการเขยนภาพได ความงายชดเจนและลงรายละเอยดอยางไรใหสบสนและมากจนเกนไป สาหรบ

การตกแตงภาพใหดสวยงาม และสมจรงขน เสนของรายละเอยดทอยใกลเขยนดวยเสนหนกกวา แนวเสน

ตาง ๆ ควรตอเนองไมขาดตอน สวนทมความสาคญหรอตองการเนนกเขยนดวยเสนหนกหรอหนาขน

๔. การแรเงา จาเปนตองนามาใชเพอแสดงใหเหนความแตกตางของทหมาย เชน ปาไมในทงโลง

หรอพมไมทอยตดตอกน การแรเงาตองใหเหมอนจรงตามธรรมชาตมากทสด โดยใชเสนตรงทขนานกน และ

เขยนยาวตลอด การเขยนดวยความลงเลเปนเสนขาดตอนหรอเสนฝอย ไมควรเขยนลงไป

ง. เงาและภาพเงา

จะใชเพอใหงายตอการอานภาพเขยน โดยอาศยเสนเคาโครงรอบนอกทเขยนไดสดสวนเสยกอน

ถามเวลาเพยงพอ เสนละเอยดหรอภาพเงาเพอแสดงทหมายใหชดเจน หรอเหมอนจรงขน กอาจเขยนลงได

ดวยเวลาจากด และประโยชนทตองการจากภาพเขยน การเขยนภาพเงากไมจาเปน แตมหลกสาคญวาเงาท

ปรากฏจะอยในทศทางเดยวกน

จ. อปกรณการเขยนภาพ

๑. การเขยนภาพภมประเทศอาจเขยนโดยใช กระดาษและดนสอเทานน แตอปกรณตอไปนจะ

ชวยใหการเขยนภาพไดถกตองสมบรณขน

ก) เขมทศ

ข) กลองสองทางไกล

- ๙๘ -

ค) มด

ง) ยางลบ

จ) กระดาษเขยนภาพหรอสมดบนทก

ฉ) ดนสอ ๒ - ๓ แทง

ช) บรรทดมลเลยม

๒. ดนสอทใชควรมดนสอคอนขางแขง และออนปานกลาง ถามแผนทจะชวยไดมากในการ

กาหนดระยะและเรยกชอทหมายตาง ๆ เชน เมอง, แมนาและภเขา บรรทดมลเลยมกจะชวยใหการกาหนด

มมระหวางทหมายขนตนเขยนเสนทางตงลงในกระดาษเขยนภาพจานวน ๙ ชอง (๑๐ เสน) แตละเสนหาง

กน ๓/๔ นว และลากเสนกรอบสาหรบลงขอมลในการเขยนภาพตามทแสดงในรป ๑๐- ๒๐ นาเชอกปานทา

ปมใหมระยะหาง ๑๕ นว เชอกททาปมนจะชวยในการสรางกฎมลเลยม คอกดปลายเชอกดวยฟนดงเชอก

ใหตง ใชวดมมของภาพจากการมองทปลายเชอก ๕๐ มลเลยม จะเทากบระยะ ๓/๔ นว

ฉ. แผนเขยนภาพ

ตามรป ๑๐-๒๐ เปนภาพยอสวนแผนเขยนภาพ ตตารางและพรอมจะใชเข ยนภาพและลงขอมล

ซงเปนรปแบบทกาหนดขน ตามภาพมแนวเสนตงทางดงและทางระดบ ซงมระยะหาง ๓/๔ นวเชนเดยวกน

มมกวางของภาพทเขยนจะเทากบ ๔๕๐ มลเลยม

ช. การพจารณาภมประเทศเบองตน

กอนลงมอเขยนบนแผนภาพทจดเตรยมตตารางไว ตองพจารณาล กษณะภมประเทศทจะเขยน

เพอทราบถงความสมพนธและความแตกตางของทหมายและแนวเสนตาง ๆ ดวยความระมดระวง แผนทจะ

ชวยใหการพจารณาแยกแยะภมประเทศทมลกษณะเชอมตอกนงายขน กลองสองทางไกลจะชวยเกบ

รายละเอยดทไมสามารถมองเหนดวยตาเปลาได

ซ. มาตราสวน

การเขยนภาพภมประเทศไมไดกาหนดรปแบบมาตราสวนไวแนนอนในทางปฏบต เพอใหภาพท

เขยนมความถกตองสมพนธกนมากทสด สวนใหญจงกาหนดให ๓/๔ นว มคาเทากบ ๕๐ มลเลยม ใชทง

แนวทางระดบและทางดง บางครงจาเปนตองทามาตราสวนทางดงใหใหญขน เพอแสดงใหเหนลกษณะภม

ประเทศทซบซอนกนอยกอาจทาได ถาภาพทเขยนเพยงภาพเดยวมความกวางไมครอบคลมลกษณะภม

ประเทศทตองการ กควรเขยนภาพภมประเทศเพมขนอก ซงจะดกวาเขยนเพยงภาพเดยวและยอมาตราสวน

ใหเลกลง

ฎ. จดอางและเสนอาง

- ๙๙ -

เลอกภมประเทศในยานการเขยนภาพทมลกษณะเดนและถาวร เปนจดอางในการเขยนภาพ และ

ไมควรใหใกลกวา ๕๐๐ หลา ยกแผนเขยนภาพขนตงในทางดงหางจากตา ๑๕ นว ใหมมของภาพทจะเขยน

อยแนวเดยวกบขอบยานความกวางในภมประเทศทจะเขยนลงในภาพ ขยบภาพใหเสนทางดงเสนหลกทาบ

ทบจดอางในภมประเทศ เสนทางดงนเราเรยกวาเสนอาง ปกตจะอยยานกลางของภาพเขยนรปลกศรท

ปลายบนของเสนและกาหนดคามมอางองเปนศนย (๐) เสนนจะเปนเสนอางในการวดมมทางระดบไป

ทางขวาและซาย

ฏ. ขาวสารขอมลขอบภาพ

๑. เมอกาหนดเสนอาง ขนตอไปในการเขยนภาพคอ ลงขาวสารขอมลในชองวางของตาราง

ขอบภาพทเตรยมไว ถาไมมขาวสารเหลานภาพเขยนจะไมมคณคาเลย เสนทกเสนทเขยนลงไปในภาพม

คณคาทางทหารทงสน ทศทางของภาพหาไดโดยใชเขมทศ โดยการวางภาพลงกบพนทาบดวยเ ขมทศและ

ขดเสนทศเหนอแมเหลกและแสดงไวทขอบภาพดานลาง

๒. การกาหนดลกษณะภมประเทศทแนนอน ๒ แหง จากจดทอยของผ เขยนแหงหนงจะชวยให

เกดความถกตองในการกาหนดทศ ทศจากแผนทกสามารถนามาเทยบและกาหนดทศทางกบภาพเขยนได

ฐ. การควบคม

๑. การควบคมภาพทเขยนในทางระดบ จะควบคมโดยวดมมทศระหวางทหมายทเปนจดเดนทจะ

เขยนลงในภาพ โดยอาศยเขมทศหรอกลองสองทางไกลและดวยการยกแผนภาพขนเลงใหขอบบนแผนภาพ

ทาบทหมายทตองการ วดมมและกาหนดคามมดวยเสนทางดงในแผนภาพคอ ชองละ ๕๐ มลเลยม การ

กาหนดคามมดวยวธหลงนขณะเลงแผนภาพทาบกบทหมายตองใหแผนภาพหางจากดวงตา ๑๕ นว แต

อาจทาไดงายขนดวยการใชกฎมลเลยม คอใชเชอกททาปมไวหาง ๑๕ นว ผกดนสอไวทปลายดานหนง กด

ปลายเชอกไวดวยฟนแลวใชดนสอ ซงหางจากตา ๑๕ นว วดมมระหวางทหมายตาง ๆ และนาไปเทยบกบ

เสนทางดงในภาพกาหนดคามมได

๒. การควบคมทางดง วธทดทสดคอ ใชแนวขอบฟาหรอแนวยอดเขาเปนจดอางในการกาหนด

ระยะของทหมายตาง ๆ ดงนนเมอเรมเขยนเสนเคาโครงภาพตองใหมขนาดและสดสวนเหมอนจรงมากท สด

การหาคาในการควบคมทางดงคงใชวธการเชนเดยวกบการควบคมทางระดบ สามารถเพมความชานาญ

ดวยการฝกกาหนดระยะทหมายในภมประเทศ

๓. การเขยนเสนเคาโครงภาพเชน แนวขอบฟา , ยอดเขา , ถนนหรอเสนเคาโครงหลกอน ๆ ควร

เขยนดวยเสนเบาแลวเปรยบเทยบกบภมประเทศจรงดวยความระมดระวง เสนใดไมเหมอนของจรงกจดการ

แกไขเสยกอนทจะลงรายละเอยดตอไป

ฑ. วธกาหนดทตงรายละเอยดลงในภาพ

- ๑๐๐ -

๑. วธท ๑ ยกแผนภาพขนใหหางจากตา ๑๕ นว ใหสามารถเหนรายละเอยดและทหมายตาง ๆ

เหนอขอบบนแผนภาพ เขยนเสนเคาโค รงแนวขอบฟา , รายละเอยด และทหมาย อยางแผวเบาทขอบแผน

ภาพ (ดรป ๑๐-๒๑) เปรยบเทยบเสนเคาโครงทเขยนนและเขยนลงใหอยในภาพตามทตองการโดยใหสวน

ตาทสดของแนวขอบฟาอยทเสนทางระดบบนสดทไดตตารางไวกอนลงมอเขยนภาพ

๒. วธท ๒ ยกแผนภาพขนเชนเดยวกบวธท ๑ ทาเครองหมายเปนจดไวบนขอบแผนภาพใหตรงกบ

ทหมายในภมประเทศ ลากเสนประจากจดททาไวใหขนานกบเสนตารางทางดง แลวใชเสนประเหลาน

กาหนดทตงทหมาย และรายละเอยดทจะเขยนในภาพ

๓. วธท ๓ วดมมทศระหวางทหมายตาง ๆ จากจดอางโดยใชกฎมลเลยมนาคาทวดไดมากาหนด

ทตงและลงรายละเอยด สาหรบทหมายทแตกตางกนทางระยะกวดไดดวยวธเดยวกน (ดรป ๑๐-๒๒)

๔. วธท ๔ โดยใชบรรทดมลเลยม (ดรป ๑๐ -๒๓ ) ถาบรรทดมลเลยมมมาตราสวนเทากบ

ภาพเขยนกนามากาหนดทตงท หมายไดทนท หากมาตราสวนตางกน กนามาเทยบกบเสนตารางทตไว

เสยกอน

ฒ. การเลอกใชวธกาหนดทตงรายละเอยด

๑. ไมมวธใดทเหมาะสมทสดทจะนามาใชทกงานเขยนภาพ การนาเอาหลายวธรวมกน กสามารถ

กระทาได วธท ๑ เปนวธทเรวแลงาย กบสะดวก ในการเรมตนเขยนภาพกาหนดแนวขอบฟาและมมตาง

ระหวางรายละเอยด วธท ๒ กคลายกบวธแรกคอ เหมาะในการเรมตนเขยนภาพ และสะดวกในการกาหนด

ทตงรายละเอยดหลาย ๆ แหง สวนวธท ๓ และ ๔ มประโยชนในการใชตรวจสอบมมและระยะตาง ๆ เชน

ความกวางความสงของทหมาย และระยะจากแนวขอบฟา

๒. ตามรป ๑๐-๒๔ แสดงการใชวธท ๒ โดยใชดนสอ ๒ แทง แทงหนงใชทาแนวแทนเสนประทาง

ดงอกแทงหนงใชทาเครองหมายเพอกาหนดเปนทตงรายละเอยดทจะเขยนในภาพ

ณ. การลงรายละเอยด

๑. เฉพาะรายละเอยดตามตวอยางตอไปนทควรเขยนลงในแผนภาพภมประเทศ

ก) รายละเอยดทมความสาคญทางทหาร เชน เปาหมายทางทหาร , ทหมาย , สงกดขวางตาม

ธรรมชาตพนทจากดทางทหาร หรอทตงหนวยทหาร

ข) ทหมาย ทชวยในการกาหนดทตงรายละเอยดสาคญทางทหาร

๒. รายละเอยดทจะเขยนลงในภาพ จะลงเฉพาะเทาทจาเปนเทานนมใชลงเพอเพมเตมทวางใน

ภาพรายละเอยดจะลงมากหรอนอยขนอยกบความตองการทจะใชภาพเขยนนน ถาจะเขยนภาพเพอ

พรรณนาใหเหนลกษณะภมประเทศกจะลงรายละเอยดมากกวาภาพทเขยน เพอแสดงใหเหนทตงเปาหมาย

แหงใดแหงหน ง อยางไรกตาม ภาพเขยนภมประเทศเพอแสดงทตงเปาหมายเพยงแหงเดยวกอาจ

จาเปนตองลงรายละเอยดทหมายขางเคยงดวย ถาเขยนภาพเพอเพมเตมแผนท กตองเขยนรายละเอยด

สาคญทไมมในแผนท ถาเขยนภาพเพอรายงานขาว รายละเอยดทจะทาใหผ รบรายงานเข าใจไดมากขน

หรอทหมายทคาดวาเปนทตงทางการสอสาร กจาเปนตองลงไวดวย

- ๑๐๑ -

๓. สาหรบภารกจทางทหาร ผ เขยนภาพตองระลกเสมอวา งานเขยนภาพทตนรบมอบนน ผใชจะ

นาไปใชประโยชนอะไร เวลาทมอยมากนอยแคไหน หากภาพทเขยนสงถงผใชไมทนเวลา คณคาของภาพกส

ภาพทเขยนอยางเรงรบไมได

๔. ภาพภมประเทศทเขยนอยางถกตองสมบรณ ขอมลของรายละเอยดหรอทหมายสาคญจะแสดงไว

ทขอบภาพดานบนและเขยนเสนดงลากตรงไปยงทหมาย ตามตวอยางในรป ๑๐ -๒๕ ขอมลและ

รายละเอยดสาคญทตองการอน ๆ แสดงไวดวยวธนเพอใหไดภาพเขยนทสมบรณตามตองการ

-------------รป------------

- ๑๐๒ -

---------------รป---------------

- ๑๐๓ -

บทท ๑๑

ภาพถายทางอากาศ (AERIAL PHOTOGRAPHS)

คาจากดความและประโยชนของภาพถายทางอากาศ (DESCRIPTION AND USE)

ภาพถายทางอากาศหมายถง ภาพถายทไดจากการถายภาพจากอากาศ เชน เครองบน บอลลน

ดาวเทยม ฯลฯ เปนตน ภาพถายทางอากาศนปจจบนใชในการปฏบตการทางทหารอยางกวางขวาง สาหรบ

บทเรยนนจะแนะนาเพอการอานภาพถายทางอากาศขนตน ไมวาจะใชควบคกบแผนทหรอใชแทนแผนทกตาม

สาหรบแผนทภมประเทศทมใชอยอาจจะเปนแผนททลาสมย เนองจากไดรวบรวมจดทามาเปนเวลาหลายป

แลว ภาพถายทางอากาศในปจจบนจะแสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงของภมประเทศทผานมาจนกระทง

ปจจบน ดวยเหตนจงมการใชแผนทและภาพถายทางอากาศประกอบกน การรวบรวมขาวสารทไดผลดจงตอง

ใชแผนทและภาพถายทางอากาศรวมกน ดกวาทจะใชแผนทหรอภาพถายทางอากาศอยางใดอยางหนงเทานน

ขอเปรยบเทยบระหวางภาพถายทางอากาศกบแผนท

๑. ขอดของภาพถายทางอากาศ

ก. ภาพถายทางอากาศใหรายละเอย ดทปรากฏในภมประเทศไดมากกวาแผนท ซงแผนทไม

สามารถแสดงรายละเอยดไดมากกวา

ข. ภาพถายทางอากาศสามารถนามาใชไดรวดเรวกวา เพ ราะสามารถผลตไดภายในไมก

ชวโมงแตแผนทจะตองใชเวลาเปนแรมเดอนในการผลต

ค. ภาพถายทางอากาศใหรายละเอยดในพนท ทหนวยทหารเขาไมถง จะเปนดวยขอขดของ

ทางการเมองหรอการทหารกตาม

ง. ภาพถายทางอากาศใหรายละเอยดเกยวกบการปฏบตการทางทหารทปรากฎอยขณะนน ซง

รายละเอยดดงกลาวไมสามารถแสดงไดในแผนท

จ. ภาพถายทางอากาศ สามารถเปรยบเทยบเลอกเฟนพน ททจะไดเปรยบตอการปฏบตการ

ของขาศกไดวนตอวน

ฉ. ภาพถายทางอากาศเปนหลกฐานบนทกขอมลของการเปลยนแปลงประจาวนในพนท

ปฏบตการ

๒. ขอเสยของภาพถายทางอากาศ

ก. รายละเอยดของภมประเทศยากทจะพสจนหรอแยกประเภท เนองจากไมมสญลก ษณ

แสดงไว และรายละเอยดตาง ๆ จะถกบงจากปาสง ๆ เชน ถนนหรอสงกอสราง ทสรางในรมไมสง เปนตน

ข. ตาแหนงทตง จดทอยและมาตราสวนของภาพถายเปนคาทหาไดโดยประมาณเทานน

ค. รายละเอยดเกยวกบความสงตาของภมประเทศ ไมสามารถจะทราบได ถาไมมภาพถาย

เชงซอน และเครองมอสาหรบอานภาพถายทางอากาศ

ง. ถาไมมแสงสวางเพยงพอ การอานภาพถางทางอากาศจะกระทาไดยาก

- ๑๐๔ -

จ. ภาพถายทางอากาศไมมเครองหมายแสดงรายละเอยดอยางแผนท

ฉ. ผใชภาพถายทางอากาศจะตองไดรบการฝกอบรมมากกวาผใชแผนท

ประเภทของภาพถาย

ภาพถายทางอากาศสวนใหญทใชในการทหาร แบงออกไดเปน ๒ ประเภทใหญ ๆ คอ ภาพถาย

ทางดง และภาพถายทางเฉยง ซงแตละประเภท ขนอยกบแกนของกลองททามมกบแนวดงขณะททาการ

ถายภาพนน

๑. ภาพถายทางดง เปนภาพถายทางอากาศ ทถายภาพโดยหนากลองถายรป (หรอแกนของกลอง

ถายรป) ตงเปนมมฉากกบพนผวภมประเทศ ประโยชนของภาพถายทางดงคอ ใชประกอบกบแผนทหรอใชแทน

แผนท จดทาแผนทใหม หรอใชปรบปรงแกไขแผนททมอยแลว และใชประโยชนในดานการขาวกรอง

---------------รป---------------

ความสมพนธระหวางการถายภาพทางดงกบผวพน

- ๑๐๕ -

---------------รป---------------

ภาพถายทางดง

ลกษณะเฉพาะของภาพถายทางดงมดงน

ก. ถายภาพโดยแกนของเลนสกลองตงไดฉากกบผวพน

ข. ภาพถายทปรากฏ ครอบคลมพนทบรเวณแคบ ๆ

ค. ลกษณะภาพภมประเทศทปรากฏ เปนการถายภาพผานเลนสเดยวทางดง จงมกจะเปนรป

สเหลยมจตรสหรอสเหลยมผนผา

ง. เปนภาพถายตรง ๆ จากเบองบน ภาพถายทปรากฏจงไมเหมอนกบของจรงในภมประเทศ

จ. ระยะและทศทางจะถกตองแนนอนเมอถายภาพบนพนทราบ

ฉ. ไมสามารถมองเหนทรวดทรงได

๒. ภาพถายเฉยงตา (LOW OBLIQUE) ภาพถายเฉยงตาเปนภาพถายทถายภาพโดย แกนของ

กลองถายรปเอยงทามมกบแนวทางดงประมาณ ๓๐ องศา ประโยชนของภาพถายเฉยงตานจะใชเพอศกษา

- ๑๐๖ -

ภมประเทศกอนทจะทาการเขาต ใชพจารณาภมประเทศเพอการลาดตระเวน ใชแทนแผนทหรอใชประกอบ

กบแผนท

---------------รป-------------

- ๑๐๗ -

ภาพถายเฉยงตามลกษณะเฉพาะดงน

ก. ภาพถายทปรากฏจะครอบคลมพนทบรเวณแคบ ๆ

ข. ลกษณะภาพภมประเทศทปรากฏบนภาพถายมกจะเปนรปสเหลยมคางหม แมวาแผน

ภาพถายจะเปนสเหลยมจตรสหรอสเหลยมผนผากตาม

ค. รปวตถทมองเหนจะคลายของจรง เสมอนกบเรามองมาจากยอดเขาสง หรอตงกอสราง

สง ๆ

ง. ไมมมาตราสวนใดทจะใชไดกบภาพถายชนดน ตลอดจนการวดระยะกไมสามารถทาได เสน

ขนานใด ๆ บนภมประเทศจะไมขนานกนในภาพถาย ดงนนการวดทศทางในภาพถายชนดนจงไมสามารถทาได

จ. สามารถมองเหนภาพทรวดทรงได แตจะไมเหมอนของจรงนก

ฉ. ในภาพถายจะไมแสดงใหเหนแนวทางระดบ (แนวขอบฟา)

๓. ภาพถายเฉยงสง (HIGH OBLIQUE) ภาพถายเฉยงสง คอภาพถายทถายภาพโดย แกนของ

กลองถายรปทามมกบแนวทางดงประมาณ ๖๐ องศา ภาพถายเฉยงสงน มขอจากดในการใชทางทหาร

สวนใหญแลวจะใชในการทาแผนทการบน และใชประโยชนในการทาแผนทภาพถาย มลกษณะเฉพาะดงน

ก. เปนภาพถายทครอบคลมบรเวณกวางขวาง (แตใชประโยชนไดไมทงหมด)

ข. ภาพผวพนจะปรากฏเปนสเหลยมคางหม แตแผนภาพถายจะเปนสเหลยมจตรส หรอ

สเหลยมผนผา

ค. รปรางของภาพทปรากฏ จะแตกตางจากของจรงมากหรอนอยนนขนอ ยกบความสงของ

กลองททาการถายภาพนน (ตามปกตจะไมเหมอนของจรงอยแลว)

ง. ไมสามารถวดระยะและทศทางไดจากภาพถายชนดน เชนเดยวกบภาพถายเฉยงตา

จ. อาจมองเหนภาพทรวดทรงได แตไมเหมอนของจรง เชนเดยวกบภาพถายเฉยงตา ถา

ถายภาพในระยะสงภาพถายเฉยงสงจะมองไมเหนทรวดทรง

ฉ. จะมองเหนแนวทางระดบไดเสมอ (จะเหนแนวขอบฟาไดเสมอ)

--------------รป--------------

- ๑๐๘ -

---------------รป---------------

๔. ภาพถาย (TRIMETROGON) เปนการถายภาพทางอากาศแบบหนง ซงทาการถายภาพไดสาม

ภาพพรอมกน เปนภาพถายทางดง ๑ ภาพ และภาพถายเฉยงสง ๒ ภาพ สาหรบภาพถายเฉยงสง จะทามม

๖๐ องศา จากแนวดงและทาบทบกนกบภาพถายทางดงทางดานขาง ซงทาใหเหนภาพขอบฟาขางหนงไป

ยงอกขางหนงได

๕. ภาพถาย (MULTIPLE LENS) ภาพถายซงถายโ ดย MULTIPLE LENS เปนภาพถายท

ประกอบดวยรปถายหลาย ๆ รปซงถายโดยกลองทมตงแตสองเลนสขนไป หรอถายโดยกลองถายรปตงแต

สองกลองขนไป ในภาพถายจะประกอบดวยภาพถายทางเฉยงรอบ ๆ ภาพถายทางดง ๒, ๔ หรอ ๘ รป

ภาพถายทางเฉยงจะนาไปแกไข แลวนาไปผนกรวมกบภาพถายทางดงใหเปนพนทราบเดยวกน

๖. ภาพถายเฉยงสอบ (CONVERGENT) เปนการถายภาพดวยกลองเลนสค มมกวางมาก หรอ

กลองเลนสเดยว ๒ เลนสมมกวางมากทผนกอยในหนากลองเดยวกน

- ๑๐๙ -

---------------รป--------------

การตดตงกลองและพนททภาพถายครอบคลม

ชนดของฟลม

๑. PANCHROMATIC ฟลมชนดนเปนฟลมทเหมอนกบฟลมของกลองถายรปธรรมดาทว ๆ ไป

เปนฟลมขาว-ดา ซงการถายภาพจะใชแสงสะทอนจากวตถทถาย ภาพจะปรากฎจากขาวจนกระทงดาตาม

แสงทสะทอนมา ภาพถายทางอากาศสวนใหญจะใชฟลมชนดน

๒. INFRARED ฟลมชนดน เปนฟลมขาว-ดา มความไวตอคลนของแสงอนฟาเรด เหมาะสาหรบ

การคนหาเปาหมายซงพรางไว และยงใชในการถายภาพในเวลากลางคนอกดวย ถาเปาหมายนนมรงส

อนฟราเรด

๓. COLOR (ฟลมส) ฟลมสชนดนเหมอนกบฟลมทใชกบกลองถายรปธรรมดา ฟลมสมขอจากด

ในการใชเนองจากตองใชเวลาในการลาง-อดมาก และฟลมชนดนยงตองการแสงสวางมาก และทองฟาตอง

แจมใสดวย

๔. CAMOUFLAGE DETECTION ฟลมชนดน เปนฟลมชนดพเศษ ซงสามารถถายภาพ พชพนธ

ไมตามธรรมชาตเปนสแดง ถามการพรางดวยพชพนธไมทตดออกจากตน ภาพทถายออกมาจะเปนสฟาหรอ

สมวง ชอของฟลมชนดนแสดงถงการใชคนหาวตถทพรางไวดวยพชพรรณไม

- ๑๑๐ -

ขาวสารประจาขอบระวาง

๑. ภาพถายทางอากาศแตละภาพ จะมรายละเอยดขอบระวาง ซงมขาวสารทสาคญสาห รบผใช

ภาพถายนน การจดประเภท และจานวนขาวสารเหลานจะเปนมาตรฐาน อยางไรกด การพฒนาของกลอง

ถายรปฟลมและเทคโนโลยของการบน ตงแตสงครามโลกครงท ๒ อาจเปนเหตใหมการเปลยนแปลง

รายละเอยดของระวางของภาพถายทางอากาศได ดวยเหตผลนผอานภาพถายอาจจะพบวา รายละเอยดขอบ

ระวางของภาพถายทางอากาศในสมยกอนแตกตางจากมาตรฐานน ดวยระบบของกลองถายรปทแนนอน

ขอมลตาง ๆ จะถกบนทกลงบนภาพถายโดยอตโนมต ซงถายภาพระบบอน ๆ จะตองมาบนทกหลงจากทไดลาง

และอดภาพแลว

๒. ขอมลมาตรฐานของภาพถายท างอากาศ ทกลาวในขอ ๓.นน เปนขอมลทจดทาขนเพอใชใน

กระทรวงกลาโหมของสหรฐ

ก. ในการถายภาพเพอสารวจภมประเทศและทาแผนทภาพถาย รายการท ๒ ถง ๑๔ และ

รายการท ๑๙ จะบนทกอยทตนและปลายของมวนฟลม รายการท ๑ ถง ๙ และรายการท ๑๙ จะบนทกไ ว

ในฟลมภาพถายแตละรป

ข. ในการถายภาพเพอรงวดและทาแผนท รายการท ๒ ถง ๑๙ จะมบนทกอยทตนและปลาย

ของมวนฟลม และรายการท ๑,๒,๓,๕,๖,๗,๘,๙,๑๓ และ ๑๙ จะมบนทกไวในฟลมภาพถายแตละรป

๓. รายการทบนทกไวบนฟลม มดงตอไปน (ตามลาดบ)

๑. หมายเลขฟลมเนกาตฟ

๒. ตาแหนงของกลองถายภาพ

๓. หนวยททาการถาย

๔. สงกดหนวยททาการถายภาพ

๕. เทยวบน / หมายเลขภารกจ

๖. วน เดอน ป ททาการถายภาพ

๗. เวลาและเขตเวลาของโซนทถายภาพ (GMT)

๘. ความยาวโฟกส

๙. ความสงของกลองทาการถายภาพ

๑๐. ประเภทของภาพถายทางอากาศ

๑๑. พกดภมศาสตร

๑๒. ชอบรเวณทถายภาพ

๑๓. ชอหรอหมายเลขโครงการ

๑๔. แบบของกลองและหมายเลขกลอง

๑๕. หมายเลขกรวยทถายภาพ (ถาม)

๑๖. แบบของเลนสและหมายเลขเลนส

- ๑๑๑ -

๑๗. แบบของกลองใสฟลมและหมายเลข

๑๘. ชนดของเลนสกรองแสง

๑๙. ชนความลบ

วธหามาตราสวนของภาพถายทางอากาศ (SCALE DETERMINATION)

กอนทเราจะนาภาพถายทางอากาศมาใช โดยใชเปนแผนทหรอใชประกอบกบแผนทกตาม เราม

ความจาเปนอยางยงทจะตองหามาตราสวนใหไดเสยกอน สาหรบแผนทนนมาตราสวนจะหามาได โดยการ

คานวณเปรยบเทยบระหวางระยะบนแผนทกบระยะในภมประเทศ คอ

มาตราสวน = ระยะบนแผนท (RF = MD)

ระยะในภมประเทศ GD

สาหรบภาพถายทางอากาศ มาตราสวน กจะไดจากอตราสวนเชนเด ยวกน แตเปนอตราสวนของ

ระยะบนภาพถายกบระยะในภมประเทศ คอ

มาตราสวน = ระยะบนภาพถาย (RF = PD)

ระยะในภมประเทศ GD

มาตราสวนโดยประมาณของภาพถายทางดง จะหาไดดวยวธ ๒ วธ คอ โดยวธเปรยบเทยบ

(COMPARISON METHOD) และวธใชโฟกสกบความสง (THE FOCAL LENGTH-FLIGHT ALTITUDE

METHOD)

๑. วธเปรยบเทยบ (COMPARISON METHOD) มาตราสวนของภาพถายทางอากาศทางดง หาได

จากการเปรยบเทยบระยะระหวาง จด ๒ จด บนภาพถาย กบระยะในภมประเทศระหวาง จด ๒ จดทตรงกน

มาตราสวน = ระยะบนภาพถาย

ระยะในภมประเทศ

ระยะในภมประเทศอาจหาได โดยการวดจากภมประเทศจรงหรอการคานวณจากมาตราสวนของ

แผนทในพนทเดยวกน จดทเลอกบนภาพถายจะตองเปนจดทมอยในภมประเทศหรอแผนทในพนทเดยวกน

และควรจะเปนจดทอยในลกษณะ เมอลากเสนตรงผานจดสองจดนนแลวจะอยกงกลาง หรอใกลเคยงกบ

กงกลางภาพถาย นน

ตวอยาง ระยะบนภาพถาย = ๘ เซนตเมตร

ระยะในภมประเทศ = ๒ กโลเมตร

= ๘ เซนตเมตร

๒ กโลเมตร x ๑๐๐,๐๐๐ (เซนตเมตรใน ๑ กโลเมตร

= ๘

๒๐๐,๐๐๐

หรอ มาตราสวน = ๑ : ๒๕,๐๐๐

๒. วธใชโฟกสกบความสง (FOCAL LENGTH-FLIGHT ALTITUDE METHOD)

- ๑๑๒ -

ก. เมอขาวสารขอบระวางของภาพถายบอกใหทราบถงโฟก ส และความสงของเครองบนททา

การถายภาพ มาตราสวนของภาพถายนนจะหาไดโดย ใชสตรดงน

มาตราสวน = โฟกส (FOCAL LENGTH)

H ความสงของ บ.(FLIGHT ALTITUDE)-h ความสงเหนอระดบนาทะเลถงพนดน

-------------รป--------------

ตวอยาง f = ๖" (นว) หรอ ๑๕.๒ เซนตเมตร

H = ๑๐,๐๐๐' (ฟต) หรอ ๓,๐๔๘ เมตร

H = ๘๕๐' (ฟต) หรอ ๒๕๙.๐๘ เมตร

ถาเปนมาตราเมตรก

มาตราสวน = ๑๕.๒

(๓,๐๔๘-๒๕๙.๐๘)x๑๐๐

= ๑๕.๒

๒๗๘,๙๐๐

= ๑ (โดยประมาณ)

๑๘,๓๐๐

= ๑ : ๑๘,๓๐๐

ถาเปนมาตราองกฤษ

มาตราสวน = .๕ ฟต

- ๑๑๓ -

๑๐,๐๐๐ ฟต - ๘๕๐ ฟต

= .๕

๙,๑๕๐

= ๑

๑๘,๓๐๐

= ๑ : ๑๘,๓๐๐

ข. เมอระดบพนดนกบระดบนาทะเลเทากน (ดรป ๘ -๑๑) h จะเปน ๐ สตรจะเปนดงน

มาตราสวน = f (FOCAL LENGTH)

h (FLIGHT ALTITUDE)

การกาหนดทศทางในภาพถาย

การกาหนดทศทางในภาพถายเปนสงจาเปน เชนเดยวกบการใชแผนท ถาผใชไมรวธกาหนดทตง

หรอทศทาง ภาพถายทางอากาศกจะมคณคานอย ภาพถายทางอากาศนนไมมเสนกาหนดทศเหนอเชนแผน

ทผใชจงไมสามารถทราบโดยทนทวา ทศเหนอของภาพถายนนอยทางไหน

๑. ในก รณแผนทซงครอบคลมภมประเทศบรเวณเดยวกบภาพถาย การกาหนดทศทางใน

ภาพถายกสามารถกระทาไดดวยการเปรยบเทยบกบแผนท อาศยรายละเอยดซงปรากฎอยในแผนทและ

ภาพถายแลวจดภาพถายใหหนไปทศทางเดยวกบแผนท ขดเสนตรงบนภาพถายใหขนานกบแนวเสนบอก

ทศทางในแผนท

๒. ถาไมมแผนทซงครอบคลมภมประเทศบรเวณเดยวกบภาพถาย จะสามารถหาแนวทศเหนอ

จรงไดโดยประมาณ โดยอาศยเงาทปรากฏ วธนอาจใชไมไดผลกบภาพถายจากบรเวณเสนศนยสตร

ก. ภาพถายจากพนทในเขตซกโลกเหนอ ดวงอาทตยขนในตอนเชา แลวจะเคล อนคอนไปทาง

ทศใตจนถงเทยงและเคลอนไปทางทศตะวนตกในตอนเยน ดงนนเงาของวตถทปรากฏจะทอดไปทางทศ

ตะวนตก ทศเหนอและทศตะวนออกในตอนเชา ตอนเทยงและตอนเยนตามลาดบ ดงนนภาพทถายกอน

เทยง ทศเหนอจะอยทางขวาของเงา และภาพถายหลงเทยง ทศเหนอจ ะอยทางซายของเงา อตราการ

เปลยนแปลงของเงาทปรากฏ ประมาณชวโมงละ ๑๕ องศา การกาหนดทศเหนอนนตองดวาภาพนนถาย

กอนเทยงหรอหลงเทยงเปนเวลากชวโมงแลวคณดวย ๑๕ จะไดจานวนองศาจากเงาไปทางทศเหนอ การวด

มมอาจวดไดโดยบรรทดวดมมจากเงาไปทางขวาห รอซายตามจานวนองศาทคานวณได การกาหนดทศ

เหนอดวยวธนจะถกตองใกลเคยงทสดกบภาพถายกอนเทยง หรอหลงเทยงไมเกน ๓ ชวโมง ความถกตอง

ใกลเคยงของจานวนองศานขนอยกบชวงฤด และแลตตจดททาการถายภาพดวย

ข. ภาพถายจากพนทในเขตซกโลกใต ดวงอาทตยขนทางทศตะวนออกในตอนเชาและจะ

เคลอนคอนไปทางทศเหนอจนถงเทยง และเคลอนไปทางทศตะวนตกในตอนเยน เงาทปรากฏจงทอดไป

ทางทศตะวนตกทศใตและทศตะวนออก ในตอนเชา ตอนเทยงและตอนเยนตามลาดบ ดงนนภาพทถาย

- ๑๑๔ -

กอนเทยง ทศใตจะอยทางซายของเงาทปรากฏ ภาพทถายตอนเทยง ทศใตจะอยทศทางเดยวกบเงา และ

ภาพทถายหลงเทยง ทศใตกจะอยทางขวาของเงา การกาหนดทศใตทถกตองใกลเคยงใชวธเดยวกบขอ ก.

๓. การกาหนดแนวทศเหนอแมเหลกในภาพถาย สามารถสรางเสนแนวทศเหนอแมเหลกใน

ภาพถายไดโดยนาภาพถายเขาไปในภมประเทศจรง และใชเขมทศในการหา ตามวธการดงน

ก. วางภาพถายใหอยในทศทางทถกตอง โดยการตรวจสอบรายละเอยดทมอยในภมประเทศ

และภาพถาย

ข. วางเขมทศลงบนภาพถาย

ค. หนเขมทศใหดชนหวลกศรแสดงทศเหนอไดแนวกบเสนเ ลง หรอทบกบเสนดชนคงท โดย

ระวงไมใหภาพถายเคลอน

ง. ขดเสนตามขอบเขมทศดานตรง เสนตรงทไดคอแนวทศเหนอแมเหลกในภาพถาย

การกาหนดตาแหนงในภาพถายทางอากาศ

๑. การใชภาพถายทางอากาศรวมกบแผนท สวนใหญแลวมกจะมมาตราสวนตางกน และไมม

เสนกรดทางทหารแสดงไวดวย จงจาเปนตองเขยนเสนกรดเพมเตมลงไปเพอประโยชนในการกาหนด

ตาแหนงในภาพถายเสนกรดนเรยกวา "เสนกรดกาหนดตาแหนงภาพถาย " (POINT DESIGNATION GRID

หรอ PD GRID หรอ PDG) เสนกรดนไมมความเกยวของสมพนธกบมาตราสวน และ ทศทางทกาหนดขน

หรอมใชอยบนภาพถายและแผนทฉบบอน ๆ จะใชสาหรบกาหนดตาแหนงบนภาพถายแตละภาพเทานน

- ๑๑๕ -

----------------รป----------------

เสนกรดกาหนดตาแหนงภาพถาย

๒. เสนกรดกาหนดตาแหนงภาพถาย (PDG) ไมมการจดทา ไวในภาพถาย ผใชจงตองจดทาเสน

กรดนเอง การจดทาผใชตองรขอมลขาวสารประจาขอบระวาง โดยมวธทาดงน

ก. ลากเสนตรงระหวางจดกงกลางเสนขอบภาพทอยตรงขาม ทกงกลางขอบภาพแตละดานจะ

มจดแสดงอย เรยกวา "FIDUCIAL MARK" ถาภาพถายไมม "FIDUCIAL MARK" กใชวธแบงครงขอบ

ภาพถายทงสดานแลวลากเสนตรงระหวางจดแบงครงดงกลาว

ข. ลากเสนตรงใหขนานกบเสนตรงหลก ๒ เสนแรก ใหแตละเสนหางกน ๔ เซนตเมตร หรอ

๑.๕๗๕ นว เสนกรดทจดทาขนเสนท ๓ จากเสนกงกลางแตละดานจะอยเล ยเสนขอบภาพถายเลกนอย

ประมาณ ๐.๕ เซนตเมตร (ปจจบนภาพถายทใชมขนาด ๒๓ x ๒๓ เซนตเมตร)

- ๑๑๖ -

ค. กาหนดหมายเลขประจาเสนกรดทจดทาขน โดยกาหนดใหเสนหลก ๒ เสนแรกเปน

หมายเลข "๕๐" สวนเสนอน ๆ ใหมคาเพมขนจากซายไปขวา และจากลางขนบน

----------------รป--------------

ลาดบในการจดทาเสนกรดกาหนดตาแหนงภาพถาย

๓. เสนกรดทจดทาขนนใชในการกาหนดตาแหนงในภาพถายแตละภาพ การบอกตาแหนง

เชนเดยวกบการบอกตาแหนงในแผนท คออานจากซายไปขวาและลางขนบน การบอกตาแหนงพกดกร ดบ

นภาพถายตองบอกขอมลขาวสารประจาขอบระวางภาพถายไวดวย เพอทราบวาเปนตาแหนงบนภาพถายภาพ

ใด

๔. ตาแหนงบนภาพถายทางอากาศจะประกอบไปดวย.-

ก. ข. ค.

PDG 1373 MCS - M 97 – 51 485511

- ๑๑๗ -

ก. อกษร PDG เพอใหทราบวาเปนตาแหนงพกดทไดจากเสนกรดทจดทาขนเอง

ข. หมายเลขภารกจ และหมายเลขฟลมเนกาตฟของภาพถายทนามาใช

ค. ตวเลขบอกตาแหนงพกดกรดบนภาพถาย

๕. การบอกตาแหนงบนภาพถายนน ขอมลขาวสารประจาขอบระวางไมจาเปนตองเหมอน

ตวอยางทใหไวในขอ ๔. ขอสาคญอ ยทวาจะทาอยางไรใหผบอกและผฟงจะเขาใจกนวา ไดพจารณาจาก

ภาพถายภาพเดยวกน

การพสจนทราบรายละเอยดในภาพถาย

๑. การพสจนทราบรายละเอยดในภาพถายไมใชเรองยาก ถาสามารถจดจาขอเทจจรงเกยวกบ

รายละเอยดตาง ๆ ได คอ.-

ก. ความแตกตางของรายละเอยดทปรากฏในภาพถายกบของจรง เนองจากภาพทไดเปนการ

ถายจากทสง ภาพทปรากฏจะแตกตางไปจากของจรง

ข. ขนาดรายละเอยดของทหมายตาง ๆ จะมมาตราสวนเลกลงมาก

ค. ขาดการใหสตามธรรมชาต ภาพถายทางอากาศสวนใหญเปนภาพขาวดา ภาพ เงาทปรากฏ

จะเปนสเทา อาจกลาวไดวาสทเขมกวาในของจรง จะปรากฏเปนสทเขมกวาในภาพถาย

๒. การพสจนทราบรายละเอยดในภาพถาย จะใหไดผลเตมท ขนอยกบความชานาญและ

ความสามารถในการจดจาลกษณะสาคญ ๕ ประการในการพสจนทราบลกษณะสาคญเพยงประการเดยว

ไมสามารถชวยใหการพสจนทราบไดผล ลกษณะ ๕ ประการไดแก

ก. ขนาด จะสามารถทราบขนาดของสงทจะพสจนทราบในภาพถายได จากมาตราสวนของ

ภาพถายหรอเปรยบเทยบกบรายละเอยดอน ๆ ททราบขนาดอยแลว เชน บรเวณพนทกอสรางอาคารขนาด

เลกจะเปนทอยอาศย อาคารทมขนาดใหญกวา จะเปนยานการคาหรอศาลาประชาคมเปนตน

ข. รปราง รายละเอยดทปรากฏในภาพถายจะมรปรางเฉพาะตามลกษณะของมน สงทมนษย

สรางขนจะมรปรางตรง หรอเปนเสนโคงเรยบ หรอเปนระเบยบสมาเสมอ สงทเกดขนเองตามธรรมชาต

รปรางของรายละเอยดมกไมเปนระเบยบ ลกษณะเสนตรงและโคงจะแตกตางจากสงทมนษยสรางขน ตวอยาง

สงทมนษยสรางขนไดแก ทางหลวง , รางรถไฟ , สะพาน , คลองและอาคาร เปรยบเทยบกบสงทเกดขนเอง

ตามธรรมชาตไดแก ลาธาร และแนวปาไม

ค. เงา มประโยชนมากใหการพสจนทราบรายละเอยด เพราะเงาจะแสดงใหเหนถงความแตก

ตางของรายละเอยดทปรากฏ เชน ถงสงนาประปากบปลองควน ซงมองจากดานบนจะมรปรางใกลเคยงกน

คอเปนรปทรงกลมและจดกลม เงาทปรากฏจะชวยใหสามารถพสจนทราบไดอยางด ความยาวของเงาท

ปรากฏกจะชวยใหทราบถงความสงตาของทหมายได

- ๑๑๘ -

ง. ความเขมของส ปจจบนฟลมทใชในการถายภาพมหลายชนด สาหรบฟลมทใชในการ

ถายภาพทางอากาศนอกเหนอจากความตองการใชงานพเศษแลว จะใชฟลมขาวดา ฟลมชนดนมความไว

ตอแสงทกสทเขามากระทบ โดยจะเปลยนสออกเปนสเทา ความแตกต างของสนปรากฏจะเปนสขาวจนถง

ดา ความเขมและความจางของสทปรากฎบนภาพถายเรยกวาระดบความเขมของส ความเขมของสนขนอย

กบความราบเรยบของรายละเอยดหรอทหมายททาการถายภาพ เชน พนผวทางหลวงทละเอยดราบเรยบจะ

ปรากฏความเขมของสทสมาเสมอบนภาพถาย ตางกบทงนาทเพงผานการไถหรอหนองบงทมคลนหรอพช

ปกคลมความเขมของสทปรากฎจะไมราบเรยบและไมสมาเสมอ มสงสาคญทตองจดจาคอ รายละเอยดของ

ทหมายทเหมอนกนหรออยางเดยวกนอาจใหความเขมของสแตกตางกนบนภาพทถายคนละครง ทงนขนอย

กบทศทางสะทอนของลาแสงทสะทอนจากวตถนนในการถายภาพแตละครง เชน แมนาหรอแหลงนาจะ

ปรากฎเปนสจางถามมสะทอนของแสงตรงมายงกลองถาย แตจะปรากฎเปนสเขมถามมสะทอนของแสงไป

ในทศทางอน ลกษณพนผวอาจราบเรยบหรอขรขระไมสมาเสมอ ขนอยกบส งทปกคลมพนผวนา การ

เปลยนแปลงเหลานตองจดจาไว ความเขมของสและลกษณะพนผวเปนเครองชวยสาคญในการพสจนทราบ

และการตความในโอกาสตอไป

จ. สงแวดลอม บอยครงการพสจนรายละเอยดไมสามารถกระทาไดโดยงายเพยงการพจารณาสง

ทตองการพสจนทราบอยางเดยว แตจะสามารถพสจนทราบไดดวยการพจารณารายละเอยดทอยรอบขาง

อาคารขนาดใหญทอยบรเวณรมทางรถไฟ ปกตจะเปนโรงงานอตสาหกรรม หรอคลงสนคา อาจพสจนทราบ

วาเปนอาคารโรงเรยน ดวยการพจารณาทสนามฟตบอลและสนามกฬา อาจเปนการยากทจะแยกความ

แตกตางระหวางถงสงนาประทอยใกลสถานรถไฟกบโรงเกบหญาหรอกองฟางทอยขางโรงนา สงแวดลอมท

ชวยใหการพสจนทราบงายขนคอทางรถไฟและทงนาทอยขางเคยง

๓. ภาพถายทางดงทนามาพจารณาใชประโยชนหรอพสจนทราบในรายละเอยดตองมการกาหนด

หาทศทางเสยกอน การกาหนดหาทศทางในขนน แตกตางจากการกาหนดทศหรอการสรางเสนกรดเพอ

ประโยชนในการกาหนดตาแหนง ในขนน คอการหมนขยบภาพถายใหเงาทปรากฎในภาพถายหนเขาหา

ผใชและแสงสวางทสองมายงภาพตองอยในทศทางเดยวกบภมประเทศจรงขณะถายภาพ ทงนเพอใหภาพท

มความลกและภาพนนปรากฎ เชน จะมองเหนเหมองแรเปนหลมลกแทนทจะเหนเปนเนนเขา

การมองภาพทรวดทรง (สามมต)

๑. ขอจากดอยางหนงของภาพถายทางดงคอ ภาพทปรากฎไมแสดงใหเหนความแตกตางของ

ระดบทางพนดน ถาภาพทเหนเปนรปทรวดทรงเชนของจรงคอมความลก ลกษณะเชนนเรยกวา มองเหนได

เปนสามมตคอเหนดานยาว ดานกวางและความลกในขณะเดยวกน จะสามารถมองภาพเปนรปทรวดทรง

- ๑๑๙ -

เชนนได ตองไดภาพมา ๒ ภาพ จากการถายภาพทหมายแหงเดยวดวยตาแหนงกลองทเปลยนไปเลกนอย

เรยกวา ภาพถายคสวนใหญแลวคนเราสามารถมองภาพถายใหเปนรปสามมตไดดวยตาเปลา ดวยการนา

ภาพถายคมามองดวยตาขางซายภาพหนง และดวยตาขางขวาภาพหนงในเวลาเดยวกน การมองภาพดวยวธ

ดงกลาวจะเกดการรวมภาพการเหนขนในสมอง ทาใหเกดความรสกวาเหนเปนภาพทางลกหรอมทรวดทรง

๒. การถายภาพทางอากาศมกจะไมถายภาพมาเพยงภาพเดยว โดยทวไปเครองบนทบนทาการ

ถายภาพเมอบนเหนอทหมายกจะทาการถายภาพออกมาหลายภาพตดตอกน แตละภาพจะมสวนทเหลอม

ลากนเรยกวา "OVERLAP" ตามลาดบไปจนครอบคลมทหมายทตองการ ขนาดของภาพทเหลอมลากน

ปกตประมาณ ๕๖ เปอรเซนต รายละเอยดของพนทปรากฎในภาพถายหนงจะปรากฎในอกภาพหนง ๕๖

เปอรเซนต ถาการบนเทยวเดยวไมสามารถถายภาพใหครอบคลมทหมาย กจาเปนตองเพมจานวนเทยวบน

เขาไปอกโดยใหขนานกบแนวบนในเทยวแรก ภาพทถายในเทยวตอมาปกตจะใหเหลอมลากบภาพทถายใน

เทยวแรก เรยกวา "SIDELAP" ประมาณ ๑๕ - ๒๐ เปอรเซนต

--------------รป------------

การถายภาพ OVELAP

- ๑๒๐ -

--------------รป------------

การถายภาพ SIDELAP

๓. การมองเหนเปนภาพทรวดทรงเพอ การพสจนทราบภาพถายทางอากาศดวยวธดงกลาวนน

จาเปนตองไดรบการฝกจนมความชานาญ แตจะทาไดงายขนดวยการอาศยแวนมองภาพ เครองชวยน

เรยกวา "STEREOSCOPES" ซงมใชหลายแบบ เฉพาะทใชกนมากมอย ๒ แบบคอ

ก. POCKET STEREOSCOPE แวนชนดนประกอบดวยเลนซขยาย ๒ เลนซ ในกรอบแผน

โลหะเพราะความสะดวกและงายในการเกบและพกพาจงใชกนมากในทางทหาร

ข. MIRROR STEREOSCOPE จะใหญหนกกวาและมสวนประกอบทชารดไดงายกวาแบบ

แรก ประกอบดวยกระจกและเลนซ ๔ อนในฐานและกรอบโลหะ

- ๑๒๑ -

--------------รป--------------

- ๑๒๒ -

๔. วธวางภาพถายเพอใหมองเหนเปนภาพสามมตมวธโดยสงเขปดงน.-

ก. จดภาพถายทเลอกไวแลวทง ๒ ภาพ ให เงาของภาพทปรากฎทอดไปทางผพจารณา

ระหวางการพจารณาภาพถายใหแสงสวางสองเขามาจากดานตรงขาม

ข. วางภาพถายทง ๒ บนพนราบ ใหรายละเอยดทตองการพสจนทราบ ซงมอยในภาพทง ๒

หางกนประมาณ ๒ - ๓ นว และอยในทศทางเดยวกน

ค. วางแวนมองภาพ STEREOSCOPE บนภาพถายใหเลนซซายอยเหนอภาพซายและเลนส

ขวาอย เหนอภาพดานขวา

ง. ขยบภาพถายออกไปตามแนวบน คอย ๆ ขยบจนรายละเอยดในภาพบรเวณทถายเหลอม

กน (OVERLAP) ทปรากฎในภาพดานซายตรงกบเลนซซาย และเชนเดยวกนใหรายละเอยดทปรากฎใน

ภาพดานขวาตรงกบเลนซขวา

จ. ดวยวธดงกลาว เมอภาพและแวนมองภาพอยในตาแหนงทถกตอง ภาพสามมตจะปรา กฎ

ขนการปรบแตงภาพถายและแวนมองภาพเพยงเลกนอย เพอใหเหมาะกบสายตาของผพจารณากมความ

จาเปน การปรากฎของภาพสามมตนลกษณะภเขาจะเหนสงขนและหบเขากจะดลกลง เหมอนกบมองจาก

เครองบนสพนผวโลก

ฉ. การพสจนทราบรายละเอยดภาพถายทางอากาศจะงายและละเอยดถกตองยงขนดวยการ

มองใหเปนรปทรวดทรงหรอภาพสามมต และจะตองนาลกษณะสาคญ ๕ ประการในการพจารณาภาพถาย

มาใชดวยคอ ขนาด, รปราง, เงา, สและสงแวดลอม ปจจบนดวยอปกรณพเศษและการมองเหนเปนภาพนน

ทาใหการพจารณาภาพดกวาดในภมประเทศจรง

--------------รป------------

การวางภาพถายและแวนมองภาพ

- ๑๒๓ -

บทท ๑๒

เครองหมายทางทหาร

คาจากดความ เครองหมายทางทหาร เปนเครองหมายอยางหนง ประกอบดวยภาพแผนผงตวเลข

ตวอกษร คายอส หรอสงทกลาวแลวผสมกน เพอแสดงถงหนวยทหาร กาลง ทตง หรอกจกรรมใด ๆ อน

เกยวกบกจการของทหาร

การใช

๑. เครองหมายทางทหารปกตจะใชเขยนกบสงตอไปน

ก. แผนทสถานการณ

ข. แผนทสงเขป และ แผนบรวาร

ค. ภาพถายทางอากาศ

ง. แผนผงการจดกาลง

๒. เครองหมายทางทหาร เปนภาพเขยนทชวยแสดงรายการตาง ๆ อยางถกตองทเกยวกบความสนใจ

ในการปฏบตการทางทหาร การเขยนควรพยายามใชเครองหมายททราบกนอยแลวโดยทวไป ถาเปน

เครองหมายทเขยนขนเพอใชเอง จะตองทาหลกฐานใหคาอธบายความหมายไวดวยทกครง

๓. เครองหมายทางทหารจะไมเกดคณประโยชนเลย หากมรายละเอยดปลกยอยทไมจาเปนมา

แทรกหรอยงเหยงมากเกนไป ความมงหมายและระดบการบงคบบญชาการฝกและภมหลงของเจาหนาท

ตลอดจนสถานการณทางยทธวธ จะเปนเครองพจารณาจานวนขาวสารทตองการเขยนเครองหมายหนวย

และตาบลทตงตาง ๆ ระบบทจะศกษาตอไปนผใชสามารถจะนาไปดดแปลงแกไขใหเหมาะสมตามความ

ตองการได ตวอยางทเขยนไวในเอกสารชดน เปนเพยงการศกษาพนฐานเทานน ยงมขาวสารนอกเหนอจาก

นอกมาก อยางไรกตามการนาไปปฏบตใหเกดประโยชนนน เจาหนาททเกยวของจะตองพยายามบงถงแกน

สาคญในเรองทตองการเทานนโดยถอหลกนยมในการเขยนเครองหมายทางทหารทด คอ.-

ก. ใหมความงาย

ข. เปนแบบเดยวกน

ค. มความชดเจน

องคประกอบของเครองหมายทางทหาร โดยทวไปประกอบดวย

๑. เครองหมายหลก

๒. เครองหมายขนาดหนวย

๓. เครองหมายเหลา และ/หรอ สญลกษณของการปฏบตการ

๔. หนวย ตาบล หรอกจการ

๕. รายการอน ๆ (ถาม)

- ๑๒๔ -

เครองหมายหลก

-----------------รป----------------

- ๑๒๕ -

เครองหมายขนาดหนวย

-----------------รป----------------

- ๑๒๖ -

เครองหมายเหลา

-----------------รป----------------

- ๑๒๗ -

ตาบลสงกาลง และกจการอน ๆ

-----------------รป----------------

- ๑๒๘ -

เครองหมายอาวธ

-----------------รป----------------

- ๑๒๙ -

หลกการประกอบเครองหมาย

๑. ผงการประกอบเครองหมาย

ขนาดหนวย

หนวยทระบถง

หนวยเหนอ

เครองหมายเหลาหรออกษร อาวธประจาหนวย

๒. หลกทวไปในการประกอบเครองหมาย

ก) “หนวยทระบถง” หมายถงหนวยเลกทสดทตองเขยน

ข) “ขนาดหนวย” เปนการแสดงขนาดของหนวยทระบถง

ค) “เครองหมายเหลาหรออกษร ” เปนการแสดงเหลาของหนวยทระบถง ถาไมมใหใช

อกษรยอแทน

ง) “อาวธประจาหนวย” สาหรบหนวยบางหนวยทมอาวธประจาหนวยเทานน

จ) “หนวยเหนอ” หมายถงหนวยบงคบบญชาตามลาดบของหนวยทระบถง

๓. กรณทหนวยเหนอไมเปนไปตามลาดบชนของหนวยทระบถง ใหเขยนเครองหมาย “ขนาด

หนวย” ไวสวนบนของ “ตวเลขหนวย” นนดวย

๔. กรณทตองเขยนหนวยหนงหนวยใดเพยงหนวยเดยว โดยไมตองเขยนหนวยเหนอ ใหเขยน

หนวยนนไว “ทางขวา” ของเครองหมายหนวยทหาร

๕. โดยสวนมากแลว ทง ทบ. และ นย.ไทย-สหรฐ ใชเครองหมายทางทหารอยางเดยวกน โดย

อนโลม แตกมความแตกตางกนเลกนอย ดงตวอยาง

ก) การเรยกหนวยตางกน เชน นย.ไทย เรยก “กองรอยปนเลก ” แทนคาวา “กองรอยอาวธ

เบา” ของ ทบ.ไทย และเรยก “กองพนพยาบาล “แทนคาวา “ กองพนเสนารกษ” เปนตน

ข) การจดหนวย อาจจะแตกตางกนไปบาง เชน กองพนทหารราบของ นย.ไมมกองรอย

สนบสนนการรบและกองรอยสนบสนนการชวยรบ แตจะมกองรอยกองบงคบการและบรการ แทน ฯลฯ

ดงนนการประกอบเครองหมายของหนวย นย.ไทย และการอานจะตองคานงถงความแตกตาง

ดงกลาวนดวย.-

- ๑๓๐ -

ตวอยางการเขยนเครองหมาย และกจกรรมทางทหาร

-----------------รป----------------

- ๑๓๑ -

นามหนวย

-----------------รป----------------

- ๑๓๒ -

นามหนวย

-----------------รป----------------

- ๑๓๓ -

นามหนวย

-----------------รป----------------

- ๑๓๔ -

นามหนวย

-----------------รป----------------

- ๑๓๕ -

ทตงกจการ

-----------------รป----------------

- ๑๓๖ -

ทตงกจการ

-----------------รป----------------

- ๑๓๗ -

ทตงกจการ

-----------------รป----------------

- ๑๓๘ -

ทตงกจการ

-----------------รป----------------

- ๑๓๙ -

ทตงกจการ

-----------------รป----------------

- ๑๔๐ -

ทตงกจการ

-----------------รป----------------

ปอมสนาม

-----------------รป----------------

- ๑๔๑ -

ปอมสนาม

-----------------รป----------------

เครองกดขวาง

-----------------รป----------------

- ๑๔๒ -

เครองกดขวาง

-----------------รป----------------

- ๑๔๓ -

เครองกดขวาง

-----------------รป----------------

เครองปดกนถนน หลมระเบด และทาลายสะพาน

-----------------รป----------------

- ๑๔๔ -

ทนระเบด

-----------------รป----------------

- ๑๔๕ -

สนามทนระเบด

-----------------รป----------------

- ๑๔๖ -

บทท ๑๓

แผนบรวาร (OVERLAYS)

แผนบรวาร (OVERLAYS) หมายถงแผนใส หรอแผนวสดโปรงแสง ทบนทกขอมลพเศษของขาวสารทาง

ทหาร ซงบนทกลงโดยมมาตราสวนเดยวกนกบ แผนท, แผนทภาพถาย หรอแผนลายเรขาอน ๆ ซงขาวสารท

บนทกลงบนแผนใส หรอแผนวสดโปรงแสงเหลานจะตองใชรวมกนกบแผนท , แผนทภาพถายทางอากาศ

หรอ แผนลายเรขาอน ๆ ทอางถง เมอไดใชแผนใสทบนทกขอมลขาวสารททาบลงบนแผนทนนแลว

รายละเอยดตาง ๆ บนแผนใส จะตองตรงกบความเปนจรงทปรากฏอยในขณะนน และเปนทยอมรบบนแผน

ททอางถงนนดวย

ประโยชนของแผนบรวาร

แผนบรวารมประโยชนในการแสดงขาวสารและขอมลทเกยวของกบการปฏบตการทางทหาร

แสดงทตงและความเคลอนไหวของกาลงทงของฝายขาศก ฝายสมพนธมตรและฝายเรา เปนเอกสาร

ประกอบคาสงทจะชวยใหหนวยปฏบตสามารถเขาใจ แผนบรวารเปนเอกสารประกอบรายงานในเรองราว

หรอสถานการณทยากจะบรรยายใหเขาใจดวยลายลกษณอกษรได

การจดทาแผนบรวาร

๑. แผนบรวารของแผนท หมายถงแผนบรวารทใชควบคกนกบแผนททอางถง อาจเปนแผน

บรวารประกอบคาสงยทธการ แผนบรวารประกอบรายงาน หรอแผนบรวารประกอบแผนทสถานการณ ทงท

แยกสง,แนบไปกบรายงาน หรอเปนแผนทาบตดอยกบแผนทสถานการณในหองยทธการหรอหองปฏบตการ

ใด ๆ ดวยการจดทาแผนบรวารของแผนทมลาดบขนการปฏบตอยสามขนตอน คอ การจด (ORIENTATION),

การเขยนรายละเอยดลงบนแผนบรวาร (PLOTTING OF NEW DETAIL), และคาชแจงประกอบแผนบรวาร

(MARGINAL INFORMATION)

ก. การจด (ORIENTATION)

๑) วางแผนใสทจะใชทาแผนบรวารทาบลงบนแผนทบรเวณทจะบนทกขอมลขาวสาร

หาของหนกทบ หรอใชเทปตดเพอกนแผนบรวารเคลอน

๒) เขยนเสนตดกนของเสนกรดแผนทลงบนแผนบรวารไวอยางนอย สองแหง ทมมตรง

กนขาม แลวเขยนคาของเสนกรดกากบไวดวยทกเสน เครองหมายททาขนนจะใชเปนเครองหมายหลก ซง

เมอสงแผนบรวารนไปยงผ รบ ผ รบจะไดสามารถทาบทบแผนบรวารนลงบนแผนททอางถงไดอยางถกตอง

ตรงตามตาแหนง (ดรป ๗-๑)

- ๑๔๗ -

ข. การเขยนรายละเอยดลงบนแผนบรวาร (PLOTTING OF NEW DETAIL)

๑) การเขยนรายละเอยดหรอขอมลใด ๆ ลงในแผนบรวารจะตองใชดนสอส หรอ

ปากกา ซงมสเปนมาตร ฐาน บนทกทตงการปฏบตการหรอขาวสารอน ๆ ทตองการตามรปแบบ และ

ตาแหนงของเครองหมายถกตองตามมาตรฐานเครองหมายทางทหาร ถาขาวสารหรอขอมลทแสดงลงไวใน

แผนบรวารยงไมมแบบทกาหนดไวเปนมาตรฐานทแนนอน ผจดทากตองคดขนใชอยางมหลกเกณฑแ ละ

เหตผล แลวชแจงไวในรายการขอมลรมแผนบรวารนน แผนบรวารบางชนดอาจมความจาเปนตองคดลอก

รายละเอยดทสาคญ ๆ ของแผนททเกยวของลงไวดวย เพอประโยชนในการพจารณาประกอบขาวสารขอมล

ซงมกจะใชกบแผนบรวารประกอบคาสงหรอรายงาน ซงผ รบหรอ ผอานรายงานไมจาเปนตองหาแผนท

อางองมาประกอบกสามารถเขาใจขาวสารขอมลในแผนบรวารนนได

-----------------รป----------------

รปท ๗-๑ วธวางแผนใสลงบนแผนท

๒) ในกรณทแผนทอางองทใชทาแผนบรวารนนลาสมย ขาดรายละเอยดทสาค ญใน

ภมประเทศ ซงผจดทาทราบดอยแลว มขอมลขาวสารเพมเตมรายละเอยดของภมประเทศ เชน มถนนเกด

ใหม หรอสะพานทถกทาลายแลว กใหเขยนรายละเอยดนนใชสญลกษณมาตรฐานเชนเดยวกบแผนทลงใน

แผนบรวารนน ใหถกตองตามตาแหนงทเปนจรงทสดเทาทจะทาได

๓) ถาวสดททาแผนบรวาร มความใสนอยยากทจะคดลอกรายละเอยดทจาเปนจาก

แผนท อางองขนมาไวในแผนบรวาร ในกรณเชนนจาเปนจะตอง ยกแผนบรวารขนตรวจสอบรายละเอยด

บอยครง จงตองระมดระวงความผดพลาดคลาดเคลอนทางตาแหนงใหมากดวย

ค. คาชแจงประกอบแผนบรวาร (MARGINAL INFORMATION) ดรป ๗-๒ เมอไดเขยน

รายละเอยดของขาวสารขอมลตาง ๆ ลงในแผนบรวารตามความตองการเรยบรอยแลว ตามปกตจะเขยน คา

ชแจงประกอบแผนบรวารไวบรเวณพนทมมลางดานขวาของแผนบรวารนน คาชแจงประกอบแผนบร วารจะ

มเรองตาง ๆ ดงตอไปน

- ๑๔๘ -

๑) ชอและความมงหมาย เปนขอความตามทบอกใหผใชทราบถงความมงหมายใน

การจดทาแผนบรวารนนวาจดทาขนเพอแสดงอะไร เชน "แสดงตาแหนงของสนามทนระเบด " หรอ "แผน

บรวารยทธการประกอบคาสงยทธการท ๑" เปนตน

๒) วนเวลาทจดทาแผนบรวาร ตามปกตแผนบรวารจะตองแสดงขาวสารขอมลทใหม

และทนสมยทสด แผนบรวารทแจกจายถงผ รบ ทนเวลาและสถานการณจงจะเปนแผนบรวารทมคณคา

แผนบรวารทแสดงขาวสารขอมลลาสมยไมทนตอสถานการณ ถงมอผ รบเมอเหตการณเ ปลยนแปลงไปจาก

ทแสดงไวในแผนบรวารแลว แผนบรวารนนยอมไรคณคา ดงนน วนเวลาในการทไดขาวสารมาแสดงไวใน

แผนบรวารจะชวยใหผ รบหรอผปฏบตสามารถประเมนคาความเปลยนแปลงของขาวสาร หรอรายละเอยดท

แสดงไวในแผนบรวารนนได

๓) แผนทอางอง ในแผนบรวารจะตองบอกแผนททใชจดทาไวดวยโดยบอกชอระวาง

หมายเลขระวาง หมายเลขชด และมาตราสวนของแผนทนน ทงนเพราะแผนบรวารนนไดจดทาขนจากแผนทถา

ไมมแผนทตามทอางองไว ผ รบหรอผปฏบตกยอมไมสามารถจะปฏบตหรออานแผนบรวารนนใหเขาใจได

๔) ผจดทา บอกใหทราบถงยศชอ ตาแหนง สานกงาน (หนวย) ของผจดทา แผน

บรวาร นนสามารถประเมนคาขาวสารไดจากหวงเวลาทขาวสารนนปรากฏ จนกระทงไดรบรายงานจากแผน

บรวารนน

๕) คาอธบายสญลกษณ คาอธบายสญลกษณน มความจาเ ปนตองเขยนไวเฉพาะ

เมอใชสญลกษณทคดขนใชเองเพราะไมมเครองหมายมาตราฐานทางทหารกาหนดไวแนนอนเทานน เพอให

ผ รบไดเขาใจความหมายของสญลกษณไดอยางถกตองชดเจน

๖) ชนความลบ การกาหนดชนความลบของแผนบรวารจะตองใหตรงกบชนความลบ

สงสดของแผนทหรอขาวสารทจดทา ถาหากแผนทหรอขาวสารมไดกาหนดชนความลบไว กไมจาเปนตอง

กาหนดชนความลบทแผนบรวารนน ชนความลบของแผนบรวารตามปกตจะกาหนดไวทกงกลางดานบน ,

ดานลางของแผนบรวาร และในกรอบคาชแจงประกอบแผนบรวารดวย (ดรป ๗-๒)

๗) ขาวสารเพมเตม หากมขาวสารอนใดเพมเตมทจะชวยใหผใชแผนบรวารไดเขาใจ

ขอมลขาวสารทแสดงไวบนแผนบรวารนนไดดยงขนกควรเขยนไวดวยโดยใชขอความสน ๆ อานแลวเขาใจ

งาย

- ๑๔๙ -

-----------------รป----------------

- ๑๕๐ -

๒. แผนบรวารของภาพถายทางอากาศ (ARIAL PHOTOGRAPH OVERLAY) ดรป ๗-๓

แผนบรวารภาพถายทางอากาศน หมายถงแผนบรวารทจดทาขน จากภาพถายทางอากาศรปเดยว หลกใน

การปฏบต เพอจดทาแผนบรวารของภาพถายทางอากาศกคงคลายคลงกนกบการจดทาแผนบรวารของแผน

ท ซงมขนตอนตามลาดบดงน

ก. การจด (ORIENTATION OF OVERLAY) ตามปกตแลวภาพถายทางอากาศจะไมม

เสนกรดเพอทาเครองหมายหลกบนแผนบรวารได ดงนนขอบของภาพถายจะเปนเสนขอบเขตทจะจากด

พนทของแผนบรวารทกงกลางของขอบภาพถายทงสดานจะม เครองหมายประจาอย เรยกวา "FIDUCIAL

MARKS" ใหเขยน "FIDUCIAL MARKS" ไวบนแผนบรวารทจะจดทาทงสดานแทนเสนกรด (ในแผนท ) และ

เพอปองกนการวางแผนบรวารในทศทางทกลบกน จงจาเปนตองคดลอกรายละเอยดทปรากฏอยใน

ภาพถายมาไวบนแผนบรวารดวย เชนทางนา ถนน หรอสถานทสาคญ ๆ ใด ๆ ทเหนไดงายในภาพถายนน

ใหพอทจะชวยเปนรายละเอยดอางองในการทาบแผนบรวารใหถกตองตรงตาแหนงกบภาพถายทางอากาศ

ในภายหลง

ข. คาชแจงประกอบแผนบรวาร (MARGINAL INFORMATION) คาชแจงประกอบแผน

บรวารของภาพถายทา งอากาศ แตกตางไปจากคาชแจงประกอบแผนบรวารของแผนท สาหรบคาชแจง

ประกอบแผนบรวารของภาพถายทางอากาศจะประกอบดวยเรองราวตาง ๆ ดงน

๑) เครองหมายแสดงแนวทศเหนอ (NORTH ARROW) การทจะทราบวาทศใดใน

ภาพถายทางอากาศเปนทศเหนอนนสามารถจะหาได ๒ วธ คอ

ก) โดยวธเปรยบเทยบกบแผนทบรเวณเดยวกน

ข) ดวยวธใชเขมทศตรวจสอบ โดยวางเขมทศทาบขอบภาพถายแลวหมน

ภาพถายใหรายละเอยดในภาพถายอยในทศทางเดยวกบรายละเอยดทตรงกบในภมประเทศ การแสดงแนว

ทศเหนอในแผนบรวารของภาพถายทางอากาศใหใชเครองหมายสญลกษณทเปนมาตรฐาน คอ ถาเปนทศ

เหนอแมเหลกใชรปลายลกศรครงซก ทศเหนอจรงใชปลายเปนรปดาว และทศเหนอกรดใหอกษร "GN" เปน

ตนการเขยนโดยปกตจะเขยนไวททวางของแผนบรวาร

๒) ชอและความมงหมาย เปนขอความทบอกใหผใช เขาใจวาการจดทาแผนบรวารขน

นน มงหมายจะใชแสดงอะไร เชน "ทตงกองบญชาการ" หรอ "พนทเปาหมาย" เปนตน

๓) วนและเวลา แสดงใหทราบถงวนเวลาททาการถายภาพ อนเปนวนเวลาทขอมล

ขาวสารทแสดงไวบนแผนบรวารปรากฏหรอตรวจพบ

๔) ภาพถายท อางอง บนแผนบรวารทจดทานนจะตองบอก หมายเลขภาพถาย

หมายเลขภารกจ รวมทงวนเวลาททาการบนถายภาพ มาตราสวนทถายภาพขณะนน และอาจบอกถง

รายละเอยดทคดลอกไวบนแผนบรวารเพอประโยชนในการวางทาบบนภาพถายใหถกตองดวยกได

๕) มาตราสวน ตามปกตจะเปนมาตราสวนทประมาณไดจากการคานวณหาอตราสวน

หรอหาดวยวธวดเปรยบเทยบระหวาง รายละเอยดในภาพถายกบของจรงในภมประเทศ

- ๑๕๑ -

๖) แผนทอางอง ในกรณภาพถายคลมพนททมแผนทภมประเทศอยแลว จะตองบอก

ชอ ระวาง หมายเลขระวาง หมายเลขชด และมาตราสวนของแผนทบรเวณเดยวกนนนไวดวย

๗) ผจดทา เขยนยศชอ ตาแหนง และหนวย ของผจดทาแผนบรวารนน รวมทงวนเวลา

ในการจดทาแผนบรวารนนดวย

๘) คาอธบายสญลกษณ เชน เดยวกนกบแผนบรวารแผนทคอไมจาเปนตองอธบาย

สญลกษณนอกจากจะไดคดเครองหมายขนใชใหม เพราะไมมเครองหมายมาตรฐานทจะใชไดเหมาะสม

๙) ชนความลบ มหลกการพจารณาและการเขยนเชนเดยวกน กบแผนบรวารแผนท

๑๐) ขาวสารเพมเตม คาชแจงอนใดทจะเปนประโยชนแกผใชแผนบรวารนน กให

เขยนไวดวยโดยใชขอความสน ๆ และเขาใจงาย

---------------------รป--------------------