บทท ๒ การประเมนสถานการณ ปญหา และการด าเนนงาน

ดานการสงเสรมคณธรรม

๒.๑ สถานการณการเปลยนแปลงของสงคมทมผลตอการสงเสรมคณธรรม ๑) การเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ในป ๒๕๕๘ ในฐานะทประเทศไทยเปนหนงในสมาชกกอตงอาเซยน รฐบาลไทยไดใหความส าคญในการเตรยมความพรอมของประเทศ เพอรวมผลกดนใหเกดการสรางประชาคมอาเซยนภายในป ๒๕๕๘ ทเนนการปฏบตและเชอมโยงยงขน เพอผลประโยชนของประชาชนในภมภาค ตามทปรากฏในปฏญญาชะอ า หวหน วาดวยแผนงานส าหรบประชาคมอาเซยน พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๘ ซงประเทศไทยมขอผกพนรวมกบสมาชกอาเซยนทจะสงเสรมใหประชาชนอาเซยนมสวนรวมและไดรบประโยชนจากการรวมตวของอาเซยน และกระบวนการเปนประชาคมอาเซยน นอกจากน ในวาระทไทยด ารงต าแหนงประธานอาเซยนเมอป ๒๕๒๒ รฐบาลไทยไดผลกดนใหเกดการบรรลเปาหมายกฎบตรอาเซยน (Realizing the ASEAN Charter) การเสรมสรางประชาคมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลาง (Revitalizing a people-centred ASEAN Community) และการเนนย าความมนคงของประชาชนในภมภาค (Reinforcing human security for all) เปนตน อนจะท าใหประชาชนสามารถกาวสการเปนประชาคมอาเซยนไดอยางบรรลผลไดภายในป ๒๕๕๘ รฐบาลไดใหความส าคญกบการเขาสประชาคมอาเซยน โดยมจดมงหมายเพอน าประเทศไทยไปสการเปนประชาคมอาเซยนทสมบรณ โดยสรางความพรอมและความเขมแขงทงดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมและการเมองและความมนคง โดยทประชาคมอาเซยนทงสามเสาหลกมความส าคญเทาเทยมกน ควรมการด าเนนการอยางตอเนองไปพรอม ๆ กน เพราะฉะนนการก าหนดการกาวไปสประชาคมเปนวาระแหงชาต จงควรครอบคลมทงสามเสาเพอประกอบกนเปนประชาคมอาเซยนทครบถวนสมบรณ โดยมคณะกรรมการอาเซยนแหงชาตเปนกลไกระดบประเทศในการประสานการด าเนนงาน และตดตามความคบหนาในภาพรวมทกเสา และมหนาทส าคญในการผลกดนและสนบสนนหนวยงานราชการตาง ๆ ในการด าเนนการเพอกาวไปสประชาคมอาเซยน และไดมการจดท าแผนงานแหงชาตส าหรบการกาวไปสการเปนประชาคมอาเซยนดวย อยางไรกตาม ประชากรในอาเซยนประมาณ ๖๐๐ ลานกวาคน เมอเปดเสรดานตาง ๆ การไปมาหาสระหวางประเทศจงเปนเรองงาย ปญหาทจะตามมาคอสงไมด กเขามางายเหมอนกน ไมวาผกอการราย แรงงานเถอน อาชญากรรมขามชาต คามนษย ยาเสพตด ปญหาเหลานจะกลายเปนปญหาสงคมและจะเพมขนในกลมประเทศอาเซยน เพราะฉะนน ปญหาดงกลาวจงเปนโจทยส าคญส าหรบสงคมไทยทจะตองเตรยมการปองกนเพอมใหเกดวกฤตการณดานคณธรรมเพมขนอกในสงคมไทย ๒) รฐธรรมนญธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. ๒๕๖๐ ซงไดประกาศใชเมอวนท ๖ เมษายน ๒๕๖๐ ไดมบทบญญตทเกยวกบกบสงเสรมคณธรรมไว ดงน มาตรา ๕๐ บคคลมหนาท ดงตอไปน (๑๐) ไมรวมมอหรอสนบสนนการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบ มาตรา ๖๓ รฐตองสงเสรม สนบสนน และใหความรแกประชาชนถงอนตรายทเกดจาก การทจรตและประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชน และจดใหมมาตรการและกลไกทมประสทธภาพ เพอปองกนและขจดการทจรตและประพฤตมชอบดงกลาวอยางเขมงวด รวมทงกลไกในการสงเสรม ใหประชาชนรวมตวกนเพอมสวนรวมในการรณรงคใหความร ตอตาน หรอชเบาะแส โดยไดรบความคมครอง จากรฐตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๖๗ รฐพงอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน

๖

ในการอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาอนเปนศาสนาทประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอ มาชานาน รฐพงสงเสรมและสนบสนนการศกษาและการเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนาเถรวาท เพอใหเกดการพฒนาจตใจและปญญา และตองมมาตรการและกลไกในการปองกนมใหมการบอนท าลาย พระพทธศาสนาไมวาในรปแบบใด และพงสงเสรมใหพทธศาสนกชนมสวนรวมในการด าเนนมาตรการ หรอกลไกดงกลาวดวย มาตรา ๖๘ รฐพงจดระบบการบรหารงานในกระบวนการยตธรรมทกดานใหมประสทธภาพ เปนธรรม และไมเลอกปฏบต และใหประชาชนเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยสะดวก รวดเรว และไมเสยคาใชจายสงเกนสมควร มาตรา ๗๖ วรรคสาม รฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรม เพอใหหนวยงานของรฐใชเปนหลกในการก าหนดประมวลจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานนน ๆ ซงตองไมต ากวามาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาว มาตรา ๗๘ รฐพงสงเสรมใหประชาชนและชมชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบ การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และมสวนรวมในการพฒนาประเทศ ดานตางๆ การจดท าบรการสาธารณะทงในระดบชาตและระดบทองถน การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ การตอตานการทจรตและประพฤตมชอบ รวมตลอดทงการตดสนใจทางการเมอง และการอนใด บรรดาทอาจมผลกระทบตอประชาชนหรอชมชน ๔) การเปลยนแปลงประเทศไปส “โมเดลประเทศไทย ๔.๐: สรางความเขมแขงจากภายในเชอมโยงเศรษฐกจไทยสโลก” หากยอนหลงไปในอดต ประเทศไทยมการปรบโมเดลเศรษฐกจจาก “โมเดลประเทศไทย ๑.๐” ทเนนภาคเกษตร ไปส “โมเดลประเทศไทย ๒.๐” ทเนนอตสาหกรรมเบา และกาวส “โมเดล ประเทศไทย ๓.๐” ในปจจบนทเนนอตสาหกรรมหนก ซงท าใหประเทศไทยตองเผชญกบกบดกประเทศรายไดปานกลาง ความเหลอมล าของความมงคง และความไมสมดลในการพฒนา กบดกเหลานเปนประเดนททาทาย ในการปฏรปโครงสรางเศรษฐกจ เพอกาวขาม “ประเทศไทย ๓.๐” ไปส “ประเทศไทย ๔.๐” ซงรฐบาลตองการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไปส Value-Based Economy หรอ เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม” กลาวคอ ในปจจบนเรายงตดอยในโมเดลเศรษฐกจแบบ “ท ามาก ไดนอย” จงตองปรบเปลยนเปน “ท านอย ไดมาก” หมายถง การขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงอยางนอยใน ๓ มต ไดแก (๑) เปลยนจากการผลตสนคา “โภคภณฑ” ไปสสนคาเชง “นวตกรรม” (๒) เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยภาคอตสาหกรรม ไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลยความคดสรางสรรค และนวตกรรม (๓) เปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคา ไปสการเนนภาคบรการมากขน โมเดลประเทศไทย ๔.๐ จงเปนการพฒนา “เครองยนตเพอขบเคลอนการเตบโตทางเศรษฐกจยคใหม” (New Engines of Growth) ดวยการแปลง “ความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ” ของประเทศทมอย ๒ ดาน คอ “ความหลากหลายเชงชวภาพ” และ “ความหลากหลายเชงวฒนธรรม” ใหเปน “ความไดเปรยบในเชงแขงขน” กลาวโดยสรป กระบวนทศนในการพฒนาภายใต “โมเดลประเทศไทย ๔.๐ “ ม ๓ ประเดนส าคญ ไดแก (๑) เปนจดเรมตนของยทธศาสตรชาต ๒๐ ป ในการขบเคลอนไปสการเปนประเทศทมนคงมงคงและยงยนอยางเปนรปธรรม (๒) เปน “Reform in Action” ทมการผลกดนการปฏรปโครงสรางเศรษฐกจ การปฏรปการวจยและการพฒนา และการปฏรปการศกษาไปพรอม ๆ กน (๓) เปนการผนกก าลงของทกภาคสวนภายใตแนวคด “ประชารฐ” ทผนกก าลงกบเครอขาย

๗

พนธมตรทางธรกจ การวจยพฒนา และบคลากรระดบโลก ภายใตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของการ “รจกเตม รจกพอ และรจกปน” ๕) การปรบตวเขาสเศรษฐกจโลกแบบหลายศนยกลางท าใหสงคมไทยเปลยนแปลง คอ การขยายตวของขวอ านาจทางเศรษฐกจใหม อาท บราซล รสเซย อนเดย และจน และการรวมกลมเศรษฐกจทส าคญตอประเทศไทย โดยเฉพาะการเปนประชาคมอาเซยนในป ๒๕๕๘ จะมผลกระทบตอการพฒนาสงคมของไทย โดยเฉพาะการพฒนาทรพยากรมนษยทจะรองรบการรวมกลมทางเศรษฐกจ ซงยอมมผลทางออมตอการสงเสรมคณธรรมและการทไทยเขาสเศรษฐกจโลก ท าใหสงคมไทยเปดกวางสโลกาภวตนและเกดการเลอนไหลของวฒนธรรมอยางไรพรมแดนเขาสสงคมไทยโดยขาดความรอบรทจะเปนภมคมกนในการกลนกรองทดไดสงผลกระทบตอระบบคณคา ความเชอพฤตกรรมการด ารงชวต และการปฏสมพนธในสงคมไทยใหปรบเปลยนไปจากเดม คนไทยมคานยมและพฤตกรรมทเนนวตถนยมและบรโภคนยมเพมมากขน ขาดจตส านกสาธารณะ ใหความส าคญสวนตนมากกวาสวนรวมการใหคณคาและศกดศรของความเปนคน และการยดหลกธรรมในการด ารงชวตเรมเสอมถอยลง วฒนธรรมและภมปญญาของชาตถกละเลยและมการถายทอดสคนรนใหมนอย ๖) ความกาวหนาทางเทคโนโลย มบทบาทส าคญตอการพฒนาสงคม รวมทงตอบสนองการด ารงชวตของประชาชนมากยงขน ทงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ผานกระแสโลกาภวตนและโลกไซเบอร ท าใหสงคมไทยมงแสวงหาความสขและสรางอตลกษณสวนตว ผานเครอขายสงคมออนไลน เกดเปนวฒนธรรมทหลากหลายทไมสามารถบงบอกถงความเปนไทยไดชดเจน นอกจากนเทคโนโลยเกยวกบการท างาน อาจเปนภยคกคามตอชวตจตใจ อาท การจารกรรมขอมลธรกจหรอขอมลสวนบคคล ประเทศทพฒนาเทคโนโลยมาก อาจไมมความสมดลในการพฒนาระหวางกายกบจตใจของกลมคนในสงคมจะท าใหเกดความเหลอมล าในการพฒนา จงเปนความทาทายในการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของสงคมยคใหม ๗) สงคมมความเปนปจเจกสง มวถชวตเชอมโยงกบความหลากหลายทางวฒนธรรมจากตางประเทศมากขน เกดความเสอมถอยดานคณธรรมจรยธรรม ขณะทชนชนกลางมนอยไมเพยงพอในการสรางกจกรรมทางเศรษฐกจ เกดความเหลอมล าในสงคมน าไปสความขดแยง และครอบครวไมสามารถดแลสมาชกไดเตมศกยภาพแมวาภาคธรกจเอกชนจะมความรบผดชอบตอสงคม ทน าไปสการมธรรมาภบาลไดรบความส าคญมากขนกตาม ๘) การพฒนาภาคพนทและชมชน มปญหาความไมเทาเทยม มแนวโนมของการเปลยนแปลงสความเปนเมองเกดขนอยางรวดเรวในทกภมภาค แตการกระจายอ านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนมความลาชาขณะทชมชนมสวนรวมพฒนาในรปแบบตาง ๆ เพมขน เกดเครอขายการพงตนเองในหลายพนท แตชมชนกยงไมเขมแขงเพยงพอทจะด ารงวถชวตทดงามของไทยใหคงอย 9) ความมนคงของประเทศมความทาทายในหลายประเดน ทงความขดแยงในบางพนททสงสมมานานอาท ความไมสงบใน ๓ จงหวดชายแดนภาคใต ชนกลมนอยตามพนทชายแดน ควบคกบประเดนเรองของชาตพนธ เชอชาต และชาตนยม ในอนาคตจะเกดประชาคมอาเซยนซงตองสรางสมพนธไมตรระหวางประเทศสมาชก ในการพฒนาภมภาคใหกาวหนา ขณะเดยวกน การทจรตประพฤตมชอบเปนปญหาส าคญ และเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ ๑๐) การคอรรปชนเปนปญหาส าคญของไทย ปญหาการทจรตคอรรปชนยงคงบอนท าลายประเทศ แมวาภาครฐจะมนโยบายการปราบปรามและรณรงค เพอปองกนการทจรตคอรรปชนอยางตอเนอง แตภาพลกษณการทจรตคอรรปชนโดยรวมของประเทศไทยยงไมดขน โดยในป ๒๕๕๗ อยท ๓๘ คะแนน จาก ๑๐๐ คะแนนเตม อยอนดบท ๘๕ จากการจดอนดบทงหมด ๑๗๕ ประเทศทวโลก และเปนอนดบท ๑๒ จาก ๒๘ ประเทศในภมภาคเอเชยแปซฟก และดชนชวดภาพลกษณคอรรปชน ประจ าป ๒๕๕๘ ผลคะแนนภาพลกษณคอรรปชนโลก ประเทศไทยไดคะแนน ๓๘ คะแนนจากคะแนนเตม ๑๐๐ คะแนน อยอนดบท ๗๖

๘

จาก ๑๖๘ ประเทศทวโลก และเปนอนดบท ๓ ในกลมประเทศอาเซยน แมวาจะมอนดบทสงขนจากปกอน แตกอยในล าดบทต ากวาประเทศเพอนบานอยางสงคโปรและมาเลเซย ซงอนดบทเพมขนอาจเพราะในชวงหลายปทผานมา หลายภาคสวนไดพยายามมสวนรวมในการแกไขปญหา อาท การปลกฝงความดใหเดก ๆ ในการเรยนการสอนหลกสตร “โตไปไมโกง” การด าเนนการ “โรงเรยนคณธรรม” การสราง “ส านกไทย ไมโกง” แกประชาชนทกกลมอาชพ การออกพระราชบญญตการอ านวยความสะดวกในการพจารณาอนญาตของทางราชการ พ.ศ.2558 เพอชวยใหการด าเนนงานของภาคธรกจเอกชน เมอตองขออนมตหรอใบอนญาตจากภาครฐ ไดรบความรวดเรวและเทยงธรรม การเปดเผยขอมลขาวสารผานชองทางอเลกทรอนกสตาง ๆ หรอแมแตในรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2560 มกลไกพเศษหลายอยางทออกแบบมาเพอปองกนการทจรต คอรรปชนโดยเฉพาะ รวมถงการตนตวของภาคธรกจในการตอตานการทจรต แตในขณะเดยวกนเมอมการส ารวจทศนคตของประชาชนตอปญหาการทจรตยงพบวามประชาชนบางกลมยอมรบการทจรตไดหากท าใหประเทศชาตเจรญ จงเปนปญหาทนาเปนหวงเพราะจะเปนอปสรรคตอการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของ คนไทย ๒.๒ การประเมนความเสยง การประเมนความเสยง ในการสงเสรมคณธรรมในระดบประเทศนน ไดวเคราะหจากการประเมนความเสยงในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) ซงประเทศไทยจะเผชญกบความเสยงทส าคญ ๖ ประการ ดงตอไปน ๑) การบรหารภาครฐออนแอ ไมสามารถขบเคลอนการบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพ ท าใหเกดความเสอมถอยในคณธรรม อาท เจาหนาทรฐยอหยอนในการปฏบตตามหนาท การบงคบใชกฎหมายไมจรงจงการด าเนนงานไมโปรงใส เกดการทจรตประพฤตมชอบ น าไปสความเหลอมล าและไมเปนธรรมในมตเศรษฐกจสงคม การเมอง สงผลกระทบตอความเชอถอในดานคณธรรมของตางชาตทมตอประเทศไทย ๒) โครงสรางทางเศรษฐกจไมสามารถรองรบการเจรญเตบโตอยางยงยน เศรษฐกจไทยยงคงพงพาเศรษฐกจภายนอกประเทศ ทงการสงออกสนคา การลงทน และการน าเขาพลงงานจากตางประเทศอยางมาก จงมความออนไหวตอความผนผวนของเศรษฐกจโลก และปจจยแวดลอมโลกทเปลยนแปลงไป การขยายตวทางเศรษฐกจขนอยกบปจจยการผลตดงเดม โดยเฉพาะทนและแรงงานราคาถกทมผลตผลการผลตต า เปนอปสรรคตอการเพมความสามารถในการแขงขนในตลาดโลก ขณะทเศรษฐกจในประเทศยงมความเหลอมล า ประชาชนระดบฐานรากซงสวนใหญอยในภาคเกษตรมรายไดนอย เมอเทยบกบนอกภาคเกษตรประสบความยากจนและมปญหาหนสน เปนปจจยบนทอนความเขมแขงของเศรษฐกจไทยและสงคมไทย ๓) โครงสรางประชากรทมวยสงอายเพมขน ขณะทประชากรวยเดกและวยแรงงานลดลง ประเทศไทยจะเปนสงคมผสงอายอยางสมบรณในป ๒๕๖๘ ขณะทสดสวนประชากรวยเดกและวยแรงงานลดลงอยางตอเนองในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ อาจกระทบตอความตองการแรงงานในระบบเศรษฐกจในอนาคต การแขงขนเพอแยงชงแรงงานจะมมากขน โดยเฉพาะแรงงานคณภาพ ภาครฐและครวเรอนจะมภาระคาใชจายเพมขนในการดแล และพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในดานตาง ๆ สงผลตอภาระงบประมาณของภาครฐ และคาใชจายของครวเรอนในการดแลสขภาพจตและสขภาพทางกาย และการจดสวสดการทางสงคม ๔) คานยมทดงามเสอมถอยและประเพณดงเดมถกบดเบอน เนองดวยการเปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวตนสงผลใหสงคมไทยมความเปนวตถนยม ใหความส าคญกบศลธรรมและวฒนธรรมทดงามลดลง ทงการด ารงชวตประจ าวน การใชชวตและความสมพนธกบผอน มงหารายไดเพอสนองความตองการบรโภค การชวยเหลอเกอกลกนลดลง ความมน าใจไมตรนอยลง แกงแยง เอารดเอาเปรยบกนขา ดความสามคค ไมเคารพสทธผอนและขาดการยดถอประโยชนสวนรวม

๙

๕) ฐานทรพยากรธรรมชาตและสภาพแวดลอมของประเทศมแนวโนมเสอมโทรมรนแรง จากการเปลยนแปลงทงในดานกายภาพ การใชประโยชน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลใหสถานการณและแนวโนมความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทวความรนแรง โดยเฉพาะน าทวม ภยแลง การใชทรพยากรอยางสนเปลอง ไมคมคา และปรมาณของเสยทเพมขน น าไปสความเสยงตอการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ รวมไปถงการกดเซาะชายฝงอยางตอเนอง ขณะทภยพบตจะเกดขน บอยครง กระทบตอฐานการผลตภาคเกษตร ความมนคงดานอาหาร พลงงาน สขภาวะและคณภาพชวตของประชาชน ๖) ประเทศไทยยงคงมความเสยงดานความมนคง ทงทมาจากปญหาการกอความไมสงบในประเทศ ปญหาการกอการราย วกฤตเศรษฐกจและการแขงขนดานตาง ๆ ในเวทระหวางประเทศ รวมทงภยพบตทเกดจากมนษยและธรรมชาต มความรนแรงและผลกระทบสงในระยะตอไปเปนประเดนทาทายตอการบรหารจดการความเสยงทงการบรหารวกฤต การเตรยมความพรอมเพอตอบสนองอยางฉบไวและการบรหารจดการในภาวะฉกเฉนรวมทงการเสรมสรางศกยภาพของประเทศใหมความเขมแขงทางเศรษฐกจและสงคม ๒.๓ สภาพและปญหาดานคณธรรมจรยธรรมในสงคมไทย ในสงคมไทยมปญหาความเสอมถอยในดานคณธรรมจรยธรรมของคน ทงในระดบนกการเมอง ขาราชการ หรอคนในแวดวงอาชพตาง ๆ ภาพทเหนชดเจนและเปนขาวอยทกวนกคอ การทจรตคอรรปชน การกออาชญากรรม การประพฤตผดหรอละเมดระเบยบวนยการจราจร การเสพและการคายา เสพตด ซงแพรระบาดในกลมเดกและเยาวชนไทย ตงแตระดบประถมศกษาจนถงอดมศกษา เปนตน ซงเหนไดจากการรายงานขอมลดงตอไปน ๑) กระทรวงวฒนธรรม รวมกบสวนดสตโพล มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต (มสด.) (๒๕๕๑) ส ารวจการรบรภาพลกษณ ความพงพอใจและความคดเหน ตลอดระยะเวลา ๔ ป ทกอตงกระทรวงวฒนธรรมขนมาพบวา วฒนธรรมไทยทประชาชนเหนวาก าลงเปนปญหาและตองการใหกระทรวงวฒนธรรมแกไขอยางเรงดวน ๑๐ ปญหา ไดแก ปญหาการแตงกายไมสภาพสอไปในทางยวยของวยรนหรอดารา รปแบบชดนกเรยนนกศกษาทไมเหมาะสม ปญหาดานคณธรรมจรยธรรม การเสอมถอยของจตส านกทดงาม และความซอสตยสจรต ปญหาการขาดความกตญญไมเชอฟงบดามารดา/ขาดความส ารวมในกรยามารยาทและการมสมมาคารวะตอผใหญ ปญหาการสบสานวฒนธรรมประเพณ ขาดการรณรงคเกยวกบวฒนธรรมอยางพอเพยง ปญหาในเรองอบายมข การมวสมของเดกวยรน เชน การดมสรา การเสพยาเสพตด การคาประเวณ การเทยวกลางคน ปญหาการมเพศสมพนธกอนวยอนควร ปญหาวฒนธรรมไทยถกชาวตางชาตกลน ปญหาสอตาง ๆ ทเผยแพรภาพและเนอหาทไมเหมาะสม เชน เวบไซตลามก ฉากเลฟซนในละครซดลามก เปนตน ปญหาความเสอมโทรมทางศาสนา และปญหาการขาดระเบยบวนยความรบผดชอบในหนาทของประชาชน (สทธวรรณ ตนตรจนาวงศ และ ศศกาญจน ทวสวรรณ, ๒๕๕๒) ตอมาในป ๒๕๕๘ กระทรวงวฒนธรรม รวมกบสวนดสตโพล มหาวทยาลยสวนดสต ด าเนนการส ารวจความคดเหนของประชาชนทวประเทศ จ านวน ๓,๑๐๖ คน ระหวางวนท ๑๐-๑๘ สงหาคม ๒๕๕๘ พบวา ประชาชนคาดหวงใหกระทรวงวฒนธรรม ด าเนนการในเรองเหลานอยางตอเนองและจรงจง คอ การน าศลปวฒนธรรมไทยมาผสมผสานกบความทนสมยเพอใหนาสนใจ การปลกฝงคานยม จตส านกทดแกเยาวชนไทย สงเสรมสนบสนนกจกรรมทเกยวของกบวฒนธรรมไทย การสรางความรวมมอกบทกภาคสวนเพออนรกษวฒนธรรมไทยใหมสบไป น าการแสดงแบบไทย ๆ มาเผยแพรใหมากขน รณรงคคานยมทถกตองใหกบคนไทย การมอบรางวลตาง ๆ เพอเปนก าลงใจและเปนแบบอยางใหผอนไดปฏบตตาม การอนรกษฟนฟวฒนธรรมทองถนและพนบานของแตละจงหวด การชวยเหลอชมชน และสงเสรมการสรางรายไดจากของพนบาน สงเสรมการแตงกายทเหมาะสม การเตรยมความพรอมเพอเขาสประชาคมอาเซยน สงเสรมเรอง

๑๐

คณธรรมจรยธรรม และการปลกจตส านกทด การขนทะเบยนมรดกโลก และจดกจกรรมวฒนธรรมทเนนกลมเปาหมายผเขารวมงาน คอ เดกและเยาวชนเปนหลก ๒) ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน หรอ ก.พ. ไดวเคราะหสภาพปญหาของเจาหนาทของรฐทเกยวกบคณธรรม จรยธรรมและการทจรตประพฤตมชอบในราชการ เพอประกอบการจดท ายทธศาสตรการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมในภาครฐ (พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๕) พบปจจยส าคญทกอใหเกดปญหารวม ๖ ประการ คอ ๑) ปจจยดานการใชอ านาจและหนาทตามกฎหมายของเจาหนาทของรฐในทางทผด หลกเลยงการบงคบใชกฎหมาย แสวงหาประโยชนใหตนเองและพวกพอง ๒) ปจจยดานคณธรรมและจรยธรรมของเจาหนาทของรฐในการด าเนนการบางอยางทอาจไมผดกฎหมายแตข ดกบหลกคณธรรม ๓) ปจจยทางวฒนธรรม ทศนคต และคานยมทหลอหลอมใหเกดกระบวนทศนทไมถกตอง ๔) ปจจยเชงสงคมและการเมองทมลกษณะอปถมภ มความไมเทาเทยมกนสง ๕) ปจจยทางเศรษฐกจทมลกษณะผกขาดและแขงขนกนอยางไมเปนธรรม ๖) ปจจยทางดานการก ากบดแล การบรหารงานบคคลของสวนราชการเกยวกบหลกเกณฑและวธการขององคการกลางบรหารงานบคคล ทมการน าไปปฏบตโดยสรางความไมเปนธรรม เชน การสรรหาบคคลเขารบราชการ การเลอนเงนเดอนการแตงตงขาราชการเปนระดบสงขน การก าหนดต าแหนงหวหนาหนวยงานระดบจงหวด อ าเภอ การโยกยายการถกสอบสวนและการลงโทษทางวนย เปนตน เมอวเคราะหสภาพปญหาดงกลาวแลว จงเหนสมควรวางแนวทางการแกไขปญหาดงกลาวออกเปน ๕ ดาน คอ (๑) มาตรการทางสงคม โดยการก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรม เฝาระวงสาธารณะ สงเสรมระบบคณธรรม สรางคานยม ทศนคตทตอตานการทจรต และสรางกลไกใหประชาชนสามารถเขามามสวนรวมในการตรวจสอบไดอยางเขมแขง มสอทมเสรภาพในการท าหนาทตรวจสอบ (๒) มาตรการทางดานกฎหมาย โดยการพฒนากฎหมายทเกยวของกบการปราบปรามการทจรตใหทนสมยและสอดคลองกบปญหาการทจรตทพฒนารปแบบหรอเปลยนไป มการปฏรปกฎระเบยบ ตาง ๆ ใหทนสมยเพอลดการใชดลยพนจของเจาหนาทของรฐ และมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง (๓) มาตรการทางดานเศรษฐกจ โดยการพยายามใหการแทรกแซงการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของภาครฐมความเหมาะสม โดยใหภาครฐมบทบาทในเรองทเกยวของกบภาคเศรษฐกจทเกยวของกบบรการสาธารณะและสนคาทสรางรายไดใหประเทศ หรอสนคาบางประเภททเกยวของกบความจ าเปนและความเปนธรรมทางสงคม (๔) มาตรการทางการเมอง โดยสงเสรมการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข ปองกนไมใหเกดการผกขาดการใชอ านาจดลยพนจในการตดสนใจดวยการเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหาร ทงในภาครฐและภาคเอกชนและสงเสรมการกระจายอ านาจอยางแทจรง (๕) มาตรการส าหรบขาราชการและระบบราชการ เปนตนวา การก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรมใหแกขาราชการและเจาหนาทของรฐ การสงเสรมระบบคณธรรมโดยสรางผน าในการขบเคลอนคณธรรมในทกองคกร ทกระดบ เพอเปนตนแบบใหขาราชการไดเรยนรและปฏบตตาม การพฒนาขาราชการทกระดบอยางจรงจงและตอเนอง ใหมความรความเขาใจในเรองพฤตกรรมทแสดงใหเหนการมคณธรรม จรยธรรม และตดสนใจทกระท าหรอไมกระท าการใหไดอยางเหมาะสม การสรางคานยม และทศนคตทตอตานการทจรตและรณรงคสงเสรมยกยองขาราชการทด มความรคคณธรรม รวมทงการปรบปรงระบบบรหารงานบคคลใหเออตอการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมและใหเกดผลในทางปฏบต เปนตน ตอมาเมอมการก าหนดประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอนใหเปนมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการมผลใชบงคบตงแตวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๕๓ ส านกงาน ก.พ. ไดตดตามประเมนผลการปฏบตตามประมวลจรยธรรม และสถานภาพ ทางจรยธรรมของขาราชการมาอยางตอเนอง ทงน ผลการศกษาลาสด

๑๑

ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ ส านกงาน ก.พ. โดยความรวมมอกบสวนดสตโพล มหาวทยาลยสวนดสต ไดด าเนนการส ารวจสถานภาพทางจรยธรรมของขาราชการจากขาราชการพลเรอนในสงกดกรม กระทรวงทงในสวนกลางและสวนภมภาค จ านวน ๒,๘๑๐ คน พบผลการส ารวจโดยสรปวา ขาราชการพลเรอนมการรบรประมวลจรยธรรมคดเปน รอยละ ๘๘.๐๖ โดยใหความส าคญในการปฏบตตามประมวลจรยธรรมมากทสดในดานการมจตส านกทด มความรบผดชอบตอหนาทและมความเสยสละ(รอยละ ๘๖.๑๒) รองลงมา ในดานการปฏบตหนาทอยางรวดเรว โปรงใสและสามารถตรวจสอบได (รอยละ ๕๖.๗๘) และดานการใชดลพนจตดสนใจในการปฏบตหนาทดวยความร ความสามารถตรงไปตรงมาและไมเลอกปฏบต (รอยละ ๓๒.๖๓) ตามล าดบ นอกจากนนยงพบวาขาราชการมความพงพอใจตอการปฏบตตนของขาราชการในระดบดมาก ในประเดนการไมยดตดกบคานยมรบคาตอบแทน เงนใตโตะ และของรางวล (คาเฉลย ๓.๙๔) ปฏบตหนาทโดยมงประสทธภาพ ประสทธผลและผลสมฤทธของงานเพอประโยชนตอสงคม (คาเฉลย ๓.๙๑) และปฏบตหนาทดวยความซอสตย โปรงใสและยตธรรม (คาเฉลย ๓.๘๘) ส าหรบปญหาและอปสรรคในการปฏบต ตามประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน คอ ขาราชการบางสวนยงมความร ความเขาใจ และมองขามความส าคญ ของการปฏบตตามประมวลจรยธรรม การรณรงคสงเสรมและปลกฝงจตส านกในเรองจรยธรรม ยงด าเนนการไดไมตอเนองและจรงจง การประชาสมพนธเผยแพรสาระส าคญประมวลจรยธรรมยงอาจไมทวถง และผบงคบบญชายงไมใหความส าคญในการปฏบตตามประมวลจรยธรรม เปนตน รวมทงไดเสนอแนะใหมการเสรมสรางความรความเขาใจและการปลกจตส านกในการปฏบตตนตามประมวลจรยธรรมอยางตอเนอง โดยมผบรหารทกระดบเปนตนแบบ และยกยองเชดชเกยรตขาราชการทมความประพฤตทดใหเปนแบบอยาง และเผยแพรออกสสงคมในวงกวาง เปนตน ๓) ศนยส ารวจความคดเหน “NIDA Poll” รวมกบ “ศนยศกษาเศรษฐกจพอเพยง” สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (NIDA) เปดเผยผลส ารวจความคดเหนของประชาชน เรอง “คณธรรมตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ท าการส ารวจระหวางวนท ๒๐-๒๑ ตลาคม ๒๕๕๗ จากประชาชนทวประเทศ กระจายทวทกภมภาค ระดบการศกษา และอาชพ รวมทงสนจ านวน ๑,๒๕๑ หนวยตวอยาง เกยวกบการสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมตามเงอนไขคณธรรมตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และคานยมหลกของคนไทย ๑๒ ประการ ตามนโยบายของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) จากผลการส ารวจเมอถามถงความคดเหนของประชาชนทมตอปญหาทางดานคณธรรมจรยธรรมทเปนปญหาใหญทสดของสงคมไทยในปจจบน พบวา ประชาชนสวนใหญ รอยละ ๕๐.๖๘ ระบวา เปนเรองของ ความซอสตย สจรต การทจรตคอรรปชน รอยละ ๑๔.๙๕ ระบวา เปนเรองของการเสยสละ แบงปน ขาดความมน าใจ เหนแกประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม รอยละ ๑๒.๔๗ ระบวา เปนเรองของการขาดความสามคค ปรองดอง รกใครกลมเกลยว เกดความขดแยงในสงคม รอยละ ๗.๙๙ ระบวา เปนเรองของการขาดจตส านกในเรองคณธรรม จรยธรรม และการประพฤตผดศลธรรมอนดงาม รอยละ ๔.๔๘ ระบวา เปนเรองของการไมรกษากฎหมาย ขาดความมระเบยบวนย ไมเคารพสทธผอน ขาดความรบผดชอบตอสงคม รอยละ ๑.๒๐ ระบวา เปนเรองของการ ไมละอาย ไมเกรงกลวตอบาป รอยละ ๗.๗๕ ระบวา อน ๆ เชน การขาดสต การไมรกษาขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมไทย การไมรจกใหอภยซงกนและกน ขาดความอดทน อดกลน ความไมเทาเทยมกน ความไมยตธรรม ใชอ านาจในทางทผด ปญหาสงคม คานยมทผด ๆ ในเรองวตถนยม และรอยละ ๐.๔๘ ไมระบ ไมแนใจ เมอถามถงระดบความส าคญตอการเรงด าเนนกจกรรมเพอสงเสรมคณธรรมจรยธรรมในประเทศไทย พบวา รอยละ ๔๑.๔๑ ระบวา เปนเรองเรงดวนทสด รอยละ ๔๙.๘๐ ระบวา เรงดวนมาก รอยละ ๐.๐๘ ระบวา เรงดวนปานกลาง รอยละ ๖.๗๑ ระบวา เรงดวนนอย รอยละ ๐.๙๖ ระบวา เรงดวนนอยทสด และรอยละ ๑.๐๔ ระบวาไมใชเรองเรงดวน

๑๒

ดานความคดเหนของประชาชนทมตอหนวยงาน องคกร หรอบคคล ทควรมบทบาทหลกในการด าเนนกจกรรม เพอสงเสรมคณธรรมจรยธรรมในสงคมไทยมากทสด พบวา ประชาชนสวนใหญ รอยละ ๓๓.๕๗ ระบวา เปนสถานศกษา รองลงมา รอยละ ๓๐.๖๒ ระบวา เปนหนวยงานภาครฐ ไดแก รฐบาล กระทรวงวฒนธรรม องคกรปกครองสวนทองถน รอยละ ๘.๖๓ ระบวา เปนองคกรทางศาสนา รอยละ ๖.๐๐ ระบวา เปนสอมวลชน รอยละ ๕.๒๘ ระบวา เปนส านกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) รอยละ ๓.๐๔ ระบวา เปนต ารวจ รอยละ ๐.๙๖ ระบวา เปนส านกงานการตรวจเงนแผนดน รอยละ ๑๑.๓๕ ระบวา อน ๆ ไดแก ผน าประเทศ นายกรฐมนตร นกการเมอง ผน าชมชน ผน าศาสนา สถาบนครอบครว ประชาชนและทก ๆ ฝายควรรวมมอกน และรอยละ ๐.๕๖ ไมระบ ไมแนใจ เมอถามถงการรบรของประชาชนเกยวกบคานยมหลกของคนไทย ๑๒ ประการ ตามนโยบาย ของ คสช. พบวา ประชาชนสวนใหญ รอยละ ๕๒.๑๒ ระบวา ไมทราบถงคานยมหลกของคนไทย ๑๒ ประการ ตามนโยบายของ คสช. ขณะท รอยละ ๔๗.๘๘ ระบวา ทราบ เมอถามถงการสงเสรมใหนกเรยนทองคานยมหลกของ คนไทย ๑๒ ประการในโรงเรยน วาจะชวยปลกฝงคานยมดงกลาวแกเดกไดในระดบใด พบวา รอยละ ๑๘.๖๓ ระบวาจะสามารถชวยปลกฝงคานยมดงกลาวใหแกเดกไดมากทสด รอยละ ๕๓.๗๒ ระบวา ชวยไดมาก รอยละ ๐.๑๖ ระบวา ชวยไดปานกลาง รอยละ ๒๑.๔๒ ระบวา ชวยไดนอย รอยละ ๒.๘๘ ระบวา ชวยไดนอยทสด รอยละ ๓.๑๒ ระบวา ไมสามารถชวยไดเลย และ รอยละ ๐.๐๘ ไมระบ ไมแนใจ ๔) โครงการพฒนาเครอขายการจดการเชงพนทในการวเคราะหสภาวการณและขบเคลอนการพฒนาคณภาพชวตเดกและเยาวชน (Child Watch) โดยการสนบสนนของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดด าเนนการส ารวจสภาวการณเดกและเยาวชนในรอบป ๒๕๕๔-๒๕๕๕ โดยครอบคลมการส ารวจการใชชวตของเดกและเยาวชนในชวงวยตาง ๆ ในพนทจงหวดกลมตวอยางทวประเทศกวา ๒๕,๙๗๕ คน ในพนท ๗ ภมภาค แบงเปน ภาคเหนอ ๕,๒๐๕ คน (เชยงใหม นาน ล าปาง พษณโลก) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ๓,๐๐๓ คน (สกลนคร อดรธาน นครพนม) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ๒,๘๐๐ คน (มหาสารคาม มกดาหาร อบลราชธาน) ภาคกลาง ๕,๐๐๑ คน (กาญจนบร นครปฐม พระนครศรอยธยา เพชรบร สงหบร) ภาคตะวนออก ๒,๐๐๐ คน (สมทรปราการ สระแกว) ภาคใต ๖,๐๐๓ คน (นครศรธรรมราช ภเกต ยะลา) และกรงเทพมหานคร ๑,๙๖๓ คน โดยในป ๒๕๕๔-๒๕๕๕ มสภาวการณหรอแนวโนมทนาสนใจดงน (๔.๑) สภาวการณดานครอบครว พบวา เดกไทยในปจจบนไมไดอาศยอยกบพอแม หรอพอแมแยกทางกนสงถงรอยละ ๓๖ และเดกทไมไดอยกบพอแม มอตราการสบบหรและดมแอลกอฮอล สงกวาเดกทอยกบพอแม ถงรอยละ ๓.๒ (๔.๒) สภาวการณทางเพศ พบวา สถานการณแมวยรนอาย ๑๙ ป และต ากวา ยงคงเปน สถานการณทนาจบตามอง เนองจากในป ๒๕๕๔ มจ านวนแมวยรนของไทยสงถง ๑๒๙,๓๒๑ คน หรอเฉลยจ านวนทเพมขนตอวน ๆ ละ ๓๕๔ คน ซงเพมขนจากป ๒๕๕๑ ทมจ านวนแมวยรนเพยง ๖๙,๘๗๔ คน เกอบเทาตว ท าใหประเทศไทยเปนประเทศทมอตราการเพมขนของจ านวนแมวยรนทสงมากประเทศหนงในเอเชย นอกจากนปรากฏการณแมวยรนเองยงสอดคลองกบขอมลสภาวการณเดกและเยาวชนในป ๒๕๕๕ ทผานมา ซงพบวาเดกและเยาวชนโดยเฉลยกวารอยละ ๒๑ ยอมรบการมเพศสมพนธกอนแตงและอยกอนแตง โดยเฉพาะอยางยงในระดบอดมศกษาทมเดกกวารอยละ ๒๗ (อาชวศกษารอยละ ๒๔ มธยมศกษาตอนปลายรอยละ ๒๐ มธยมศกษาตอนตนรอยละ ๑๗ และประถมศกษารอยละ ๑๔) ขณะเดยวกนมเดกเฉลยเพยง รอยละ ๓๐ เทานนทระบวา ตนเองมความรเรองอปกรณคมก าเนด และการตดตอของกามโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธเปนอยางด (๔.๓) สภาวการณดานความเสยงและอบายมข พบวา ยงคงอยในระดบใกลเคยงกบป ๒๕๕๔

๑๓

โดยพบวา เดกไทยเฉลยรอยละ ๒๐ หรอ ๑ ใน ๕ เลนพนนฟตบอลและซอลอตเตอร หรอหวยใตดนเปนครงคราวถงเปนประจ า โดยเดกในระดบอดมศกษาถอเปนชวงวยทเลนพนนฟตบอลและซอลอตเตอร หรอหวยใตดนสงทสดเฉลยรอยละ ๒๘ และ ๓๐ ตามล าดบ ขณะทเดกในระดบประถมศกษาเปนชวงวยทเลนพนนฟตบอล และซอลอตเตอรหรอหวยใตดนนอยทสดเฉลยรอยละ ๑๑ และ ๑๕ ตามล าดบ และเมอพจารณาถงเรองผลสมฤทธทางการศกษาแลวจะพบวา เดกซงมผลสมฤทธทางการศกษาสงจะมแนวโนมทจะเลนการพนนนอยกวาเดกซงมผลสมฤทธทางการเรยนต า โดยพบวา เดกซงมผลสมฤทธทางการศกษาสงกวา ๒.๕ เฉลยรอยละ ๑๘ มพฤตกรรมเลนพนนฟตบอล และซอลอตเตอรหรอหวยใตดน และทเดกซงมผลสมฤทธทางการศกษานอยกวา ๒.๕ มมากถงรอยละ ๒๕ นอกจากน เมอไดท าการวเคราะหถงปจจยเชงสาเหตแลวจะพบวา ปจจยทส าคญซงสงผลตอพฤตกรรมการเลนพนนของเดกนนเกดจากปจจย “ดานครอบครว” และ “กลมเพอน” ของเดก นอกจากน ในเรองสงเสพตดและปญหาความรนแรงซงเปนปญหาส าคญของสงคมไทย ในปจจบนจะพบวาเดกและเยาวชนไทยเกอบ ๑ ใน ๔ (รอยละ ๒๒) พบเหนการเสพยาเสพตดรายแรงในสถานศกษาเปนครงคราวถงเปนประจ า โดยเมอน ามาค านวณเทยบกบจ านวนเดกและเยาวชนในระบบการศกษา ซงมกวา ๑๑ ลานคน จะพบวา เดกไทยกวา ๒.๗ ลานคน ก าลงตกอยในความเสยงจากปญหายาเสพตด โดยเฉพาะอยางยงในกลมเดกซงมผลสมฤทธทางการเรยน นอยกวา ๒.๕ ซงถอเปนกลมเยาวชน ซงมความเสยงอยางมากทจะกลายเปนเดกซงหลดออกจากระบบการศกษา ซงสอดคลองกบขอมลการส ารวจสภาวการณเดกในป ๒๕๕๕ ทพบวา เดกซงมเกรดเฉลยนอยกวา ๒.๕ เฉลยรอยละ ๒๙ มโอกาสพบเหนการเสพยาเสพตดรายแรงในสถานศกษาเปนครงคราวถงเปนประจ า ซงสงกวาเดกซงมเกรดเฉลยมากกวา ๒.๕ ซงมเพยงรอยละ ๒๒ ในประเดนดานความรนแรงพบวา เดกไทยกวารอยละ ๓๔ เคยพบเหนการพกพาอาวธ เปนครงคราวถงเปนประจ า และเคยพบเหนการท ารายรางกายในสถานศกษาเปนครงคราวถงเปนประจ า และ นอกจากน ยงพบอกวามเดกถงรอยละ ๒๖ เคยพบเหนหรอเคยถกขกรรโชกทรพยหรอรดไถเงน โดยนอกจากน ยงพบอกวาระดบผลสมฤทธทางการศกษาของเดกเอง มความสมพนธตอพฤตกรรมการใชความรนแรงของเดกไทย โดยพบวาเดกเกรดเฉลยนอยกวา ๒.๕ มกจะมประสบการณเคยพบเหนหรอเคยถกกระท ารนแรงทสงกวาเดกทมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวา ๒.๕ ขณะเดยวกนเมอท าการวเคราะหความสมพนธของขอมลและปจจยเชงสาเหตแลวจะพบวาปจจยเรอง “ชมชน” “ครอบครว” และ “เพอน” ถอเปนปจจยซงมอทธพลอยางมากตอการพบเหนพฤตกรรมการใชความรนแรงของเดกและเยาวชน ซงหากเดกตองตกอยในสภาวการณดงกลาวเชนน นานวนเขาเดกยอมซมซบเอาพฤตกรรมการใชความรนแรงเหลานเปนของตนในทสด (๔.๔) สภาวการณดานคณธรรมและจรยธรรมในป ๒๕๕๕ พบวา มเดกและเยาวชนทยงเชอเรอง “กฎแหงกรรม ท าดไดด ท าชวไดชว” เพยงรอยละ ๕๖ ซงลดลงจากรอยละ ๖๒ ป ๒๕๕๒ นอกจากน จากการส ารวจดวยขอค าถามใหมทเพมขนยงพบอกวา ทศนคตของเดกและเยาวชนไทยตอเรอง “ความดสามารถเอาชนะความชวได” มเพยงรอยละ ๕๑ เทานน และยงพบอกวา มเดกและเยาวชนเพยงรอยละ ๓๙ เทานนทยงบอกวาตนเองยงด าเนนชวต ตามหลกศาสนา เชน ถอศล ปฏบตตามหลกศาสนาค าสอนของศาสดา ซงหากพจารณาตามระดบการศกษาจะพบวา เดกยงโตยงหยอนการปฏบตศาสนกจ แตอยางไรกตาม ในภาพรวมพบวา มเดกสวดมนตไหวพระหรอประกอบศาสนกจประจ าวนบอยครงถงเปนประจ า เพมสงขนจากรอยละ ๒๗ ในป ๒๕๕๒ เปนรอยละ ๓๔ ในป ๒๕๕๕ ทงน จากขอค าถามทเพมขนในป ๒๕๕๕ พบวา ปจจยส าคญ คอ ครอบครว คร และชมชน มสวนไมนอยในการหลอหลอมคานยมและวถปฏบตเรองศาสนา คณธรรมและจรยธรรมของเดกและเยาวชน โดยพบวาปจจยเหลานยงอยในระดบทไมสงนก คอ มพอแมผปกครองทสงสอนเรองคณธรรมจรยธรรมลกอยเสมอเพยงรอยละ ๕๔ เทานน และมครเพยงครงเดยวทเปนตวอยางดานคณธรรมจรยธรรมใหแกเดกเทานน

๑๔

อกทงเดกไมถงครงคอรอยละ ๔๗ ทบอกวา ชมชนของตนมพระ/นกบวช/ผน าทางศาสนาทเปนทนบถอและเปนหลกยดเหนยวใหชมชนได แตในขณะเดยวกนกพบความแตกตางทชดเจนระหวางเดกทอยในสงแวดลอมทครอบครวคร และชมชนใหการอบรมสงสอนเรองคณธรรมจรยธรรม กบเดกทขาดปจจยเหลานหนนน า ๕) กรงเทพโพลล โดยศนยวจยมหาวทยาลยกรงเทพ (๒๕๕๗) สะทอนความคดเหนของประชาชนตอประเดนตาง ๆ ทจะท าการปฏรป ซงการส ารวจครงนเปนการสะทอนความเหนของประชาชนทมตอการปฏรปสอสารมวลชนภายใตหวขอ “กรงเทพโพลลรวมปฏรปประเทศไทย : ปฏรปสอเพอลดความขดแยง” โดยส ารวจจากประชาชนทวประเทศ จ านวน ๑,๐๘๘ คน พบวา ประชาชนสวนใหญคดเปนรอยละ ๙๑.๘ ตดตามขาวจากทว รองลงมารอยละ ๓๕.๐ ตดตามขาวจากโซเชยลมเดย เชน facebook twitter และรอยละ ๓๔.๗ ตดตามจากเวบไซตตาง ๆ สวนขอมลขาวสารทประชาชนตองคดพจารณากอนทจะตดสนใจเชอขาวนน ๆ มากทสด คอ ขาวจากทว (รอยละ ๕๕.๑) รองลงมาคอ ขาวจากโซเชยลมเดย (รอยละ ๔๗.๙) และขาวจากจากเวบไซตตาง ๆ (รอยละ ๓๓.๐) ทงนประชาชนสวนใหญรอยละ ๘๖.๖ มความเหนวาการน าเสนอขาวของสอมวลชนในปจจบนมอทธพลมาก ถงมากทสด ตอการชน าทางความคดของประชาชน ขณะทมเพยงรอยละ ๑๐.๕ เทานน ทเหนวามอทธพลนอยถงนอยทสด ทเหลอรอยละ ๒.๙ ไมแนใจ เมอถามถงความเปนอสระของสอมวลชนจากนายทนหรอนกการเมองในการน าเสนอขาว ประชาชนรอยละ ๖๔.๘ เหนวาสอไมเปนอสระ ถกครอบง า และซอไดถาหยบยนให ขณะทรอยละ ๒๖.๒ เหนวา สอเปนอสระ ไมถกครอบง า และซอไมได ทเหลอรอยละ ๙.๐ ไมแนใจ นอกจากน ประชาชนสวนใหญรอยละ ๗๔.๕ เหนวา ขาวทสอน ามาเสนอเชอถอไมคอยไดเพราะไมไดน าเสนอความจรงทงหมด รองลงมารอยละ ๒๐.๗ เหนวาเชอถอได ตรงตามขอเทจจรง และรอยละ ๒.๒ เหนวาสอเชอถอไมไดเลย เพราะขอมลไมเปนความจรง สรางขาวขนมาเอง ทเหลอรอยละ ๒.๖ ไมแนใจ ส าหรบความเปนกลางในการน าเสนอขาวการเมองของสอมวลชน ประชาชนสวนใหญ รอยละ ๕๔.๔ ระบวาสอไมคอยเปนกลาง รองลงมารอยละ ๓๐.๒ ระบวาเปนกลาง และรอยละ ๑๐.๐ ระบวาไมเปนกลางเลย ทเหลอรอยละ ๕.๔ ไมแนใจ เมอถามถงการปฏรปประเทศไทยในครงน สอมวลชนจ าเปนตองถกปฏรปดวยหรอไม พบวา ประชาชนมากถงรอยละ ๗๘.๕ ระบวาจ าเปนตองปฏรปสอดวย ขณะทมเพยงรอยละ ๑๖.๔ ทระบวาไมจ าเปนตองปฏรปสอ และทเหลอรอยละ ๕.๑ ไมแนใจสดทายเมอถามวาสอมวลชนในประเทศไทย ควรมการสอบใบอนญาตวชาชพสอมวลชน เหมอนวชาชพอน ๆ เชน แพทย ทนายความ หรอไม ประชาชนสวนใหญรอยละ ๘๙.๙ เหนวาควรมการสอบใบอนญาตขณะทมเพยง รอยละ ๖.๙ เทานนทระบวา ไมควรมการสอบ และทเหลอรอยละ ๓.๒ ไมแนใจ ๖) จากการส ารวจของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.) กระทรวงศกษาธการรวมกบมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต “สวนดสตโพล” (๒๕๕๐) เกยวกบปญหาคณธรรมดานสภาพแวดลอม นกเรยน/นกศกษา ผบรหาร/คร/อาจารย ผปกครอง เมอวนท ๑๐-๑๘ มนาคม ๒๕๕๐ ผลการส ารวจพบดงน (ผจดการ Online, ๒๕๕๐) (๖.๑) ผลการวจยเกยวกบ ๕ พฤตกรรม เยาวชนไทยทสงคมพงตระหนก คอ (๑) การใชสนคาฟมเฟอย ยดตดกบวตถนยม (๒) การแตงตวทโปเปลอย ไมถกกาลเทศะ/ตามแฟชนตางชาต (๓) การมวสมอบายมข เชน สบบหรดมเหลาตดยาเสพตด เทยวกลางคนตดเกม (๔) มอสระทางความคด กลาคดกลาแสดงออกมากเกนไปจนเกนงาม (๕) กาวราว ไมเชอฟงพอแม ไมมความกตญญ และขาดสมมาคารวะ (๖.๒) ผลการวจยเกยวกบ ๕ ปญหา ของสงคมไทยทสงผลกระทบตอการใชชวตของเยาวชนไทย คอ (๑) ครอบครวขาดความรก และความอบอน (๒) การมความรก/เพศสมพนธกอนวยอนควร (๓) ภยจากสออนเทอรเนต (๔) การเขาถงอบายมขทงเหลา/บหร/ยาเสพตด ไดงาย (๕) ขาดแบบอยางทด/ไมมตวอยางทดใหเหนชดเจน

๑๕

(๖.๓) ผลการวจยเกยวกบ ๑๐ คณธรรม ของเยาวชนไทยทควรเรงสราง/ปลกฝง คอ (๑) ความมระเบยบวนย (๒) ความซอสตย (๓) ความขยนหมนเพยร (๔) ความมน าใจ/เออเฟอเผอแผ (๕) ความสภาพ/มสมมาคารวะ (๖) ความกตญญ (๗) ปลกจตส านกทด (๘) ความสามคค (๙) ความมเหตมผล (๑๐) การเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน 7) ปญหาการคอรรปชน ซงหลายคนมองวาไมส าคญ เพราะคดวาไมใชปญหาตนเอง ไมใชเรองของตนเอง แตหากมองยอนกลบใหดแลว จะเหนวา ปญหาการคอรรปชนเปนสงทเกยวพนกบชวตของเราอยางมากดงจะเหนไดจากปาฐกถาพเศษของ “ธานนทร กรยวเชยร” กลาววา สงคมไทยก าลงประสบกบวกฤตการณดานคณธรรมและจรยธรรมอยางอกฤษฏ สงคมเกดความแตกแยก เกดความไมเทาเทยมกน มการใชก าลงอยางไรมนษยธรรมในการระงบขอพพาท มการฉอราษฎรบงหลวงเปนทแจงประจกษทกระดบ ทงในวงราชการและเอกชนเชน มการซอสทธขายเสยงในการเลอกตงทงในระดบชาตและในระดบทองถน มการประมลซอขายต าแหนงหนาทราชการ มการสมยอมคบคดกนในการประกวดราคากอสรางและการจดซอพสดของหนวยงานตาง ๆ ของรฐและการฉอราษฎรบงหลวงยงมแนวโนมวาจะเลวรายลงเปนล าดบ แพรระบาดในวงกวาง ลก และซบซอนขนการคอรรปชนเชงนโยบาย (Policy Corruption) รวมถงทศนคตทวา “โกงกนบางกไมเปนไร ขอใหมผลงานกพอ” จงยอมทนตอการทจรตคอรรปชนเพอใหงานส าเรจลลวง โดยไมค านงถงความถกตองและชอบธรรม สาเหตของวกฤตการณ คอ สงคมไทยหางไกลค าสอนทางศาสนาเปนสงคมทตามใจตนเองอยางไมมขอบเขต ไมมระเบยบวนย และไมน าพาตอกฎหมายของบานเมอง เปนสงคมแหงวตถนยมเหอคนร ารวย คนมอ านาจ ความอยากมอยากไดในสงทตนไมมสทธทจะไดโดยชอบ หรอความโลภ ปญหาทนาคด คอ เราจะท าอยางไรใหคนม “หร โอตตปปะ” หรอมความละอายตอการท าชวเพราะกลวบาป และไมกลาทจะกระท าทจรตประพฤตมชอบ (ธานนทร กรยวเชยร, ๒๕๕๑) ๒.4 สถานการณดานคณธรรมจรยธรรมในจงหวดหนองบวล าภ ๒.4.๑ สถานการณทางสงคมจงหวดหนองบวล าภ ประจ าปงบประมาณ ๒๕๕๙

ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดหนองบวล าภ (๒๕๕๙) ไดส ารวจสถานการณทางสงคมภายในจงหวดหนองบวล าภ มสถานการณทนาเปนหวงในดานคณธรรมจรยธรรมทพอสรปได ดงน สถานการณเดก อายต ากวา ๑๘ ป จ านวน ๗๔,๖๒๙ คน ๑) เดกท มพฤตกรรมไมเหมาะสม จ านวน ๘๗๔ คน คดเปนรอยละ ๑.๑๘ แบงเปนเดกมพฤตกรรมตดเกมสและการพนนตางๆ ๓๘๕ คน คดเปนรอยละ ๐.๕๒ มวสมและท าความร าคาญใหชาวบาน ๒๘๘ คน คดเปนรอยละ ๐.๓๙ ตดเครองดมแอลกอฮอล/ยาเสพตด (ยาบา ยาไอซ ยาอ สารระเหย กญชา ) ๑๙๙ คน คดเปนรอยละ ๐.๒๗ และอน ๆ ๒ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๐๒ ตามล าดบ 2) เดกทถกกระท าความรนแรงในครอบครว/ทารณกรรมทางรางกาย จตใจ เพศทมการแจงเหต จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 0.01 3) เดกทเปนผกระท าความรนแรงตอผอน ทมการแจงเหต จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 0.04 4) เดกทตงครรภกอนวยอนควรไมพรอมเลยงดบตร จ านวน ๖๒ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๘

สถานการณเยาวชน (อายตงแต ๑๘ – ๒๕ ป) จ านวน ๒๔,๖๓๐ คน

๑๖

๑) เยาวชนท มพฤตกรรมไมเหมาะสม พบเยาวชนทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ๙๖๐ คน คดเปนรอยละ ๓.๘๙ แบงเปนเยาวชนตดเหลา/เครองดมแอลกอฮอล/ยาเสพตด (ยาบา ยาไอซ ยาอ สารระเหย กญชา) ๓๖๓ คน คดเปนรอยละ ๑.๔๗ มวสมและท าความร าคาญใหชาวบาน ๓๕๓ คน คดเปนรอยละ ๑.๔๓ ตดเกมสและการพนนตางๆ จ านวน ๒๔๔ คน คดเปนรอยละ ๐.๙๙ ๒) เยาวชนท ตงครรภกอนวยอนควรไมพรอมท จะเลยงดบตร จ านวน ๔๖ คน คดเปนรอยละ ๐.๑๙ ๓) เยาวชนท เปนผกระทาความรนแรงตอผอ น (เชนทารายคนในครอบครว เพ อน ผอ น) ท มการแจงเหต จ าวน ๒๖ คน คดเปนรอยละ ๐.๑๑ ๔) เยาวชนท ถกระทาความรนแรงในครอบครว / ทารณกรรมทางรางกาย จตใจ และเพศท มการแจงเหต จ านวน ๓ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๑

สถานการณวยแรงงาน (อาย ๒๕ – ๕๙ ป) มจ านวน ๑๐๕,๐๓๐ คน ๑) วยแรงงานท มพฤตกรรมไมเหมาะสม พบประชากรวยแรงงานทมพฤตกรรมไม

เหมาะสม ๔๕๒ คน คดเปนรอยละ ๐.๔๓ แบงเปนตดเหลา/ เครองดมแอลกอฮอล/ ยาเสพตด (ยาบา ยาไอซ ยาอ สาระเหย กญชา) ๒๗๔ คน คดเปนรอยละ ๐.๒๖ ตดการพนนตาง ๆ ๙๒ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๙ มวสมและสรางความร าคาญใหชาวบาน ๗๘ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๗ และอน ๆ ๘ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๑ ๒) วยแรงงานท เปนผถกกระทาความรนแรงตอผอ น (เชน ท ารายคนในครอบครว เพอน ผอน) ทมการแจงหต จ านวน ๑๐ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๑

๓) วยแรงงานท ถกกระทาความรนแรงในครอบครว / ทารณกรรมทางรางกาย จตใจ และ เพศท มการแจงเหต จ านวน ๕ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๑

สถานการณผสงอาย (อายตงแต ๖๐ ปขนไป) จ านวน ๔๘,๖๑๙ คน ๑) ผสงอายท มพฤตกรรมไมเหมาะสม พบผสงอายทมพฤตกรรมไมเหมาะสม จ านวน ๕๘๘ คน คดเปนรอยละ ๑.๒๑ แบงเปนผสงอายทตดเหลา/ เครองดมแอลกอฮอล / ยาเสพตด (ยาบา ยาไอซ ยาอ สาระเหย กญชา) ๕๕๙ คน คดเปนรอยละ ๑.๑๕ ตดการพนนตาง ๆ ๒๓ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๕ มวสมและสรางความร าคาญใหชาวบาน ๖ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๑

สถานการณครอบครว จ าแนกเปนครอบครวเลยงเดยว ๓๐,๘๑๙ ครอบครว คดเปนรอยละ ๓๒.๙๑ และครอบครวขยาย ๒๖,๑๗๒ ครอบครว คดเปนรอยละ ๒๗.๙๕ มประเดนทนาสนใจดงตอน ๑) ครอบครวท มพฤตกรรมไมเหมาะสม พบวามครอบครวทมพฤตกรรมไมเหมาะสม๒,๕๐๑ ครอบครว คดเปนรอยละ ๒.๖๗ แบงเปนครอบครวทตดการพนนตาง ๆ ๕๓๖ ครอบครว คดเปนรอยละ ๐.๕๗ ตดเหลา /เครองดมแอลกอฮอล/ยาเสพตด ๒๘๐ ครอบครว คดเปนรอยละ ๐.๓๐ มวสมและท าความร าคาญใหชาวบาน ๖๕ คน คดเปนรอยละ ๐.๐๗ และอน ๆ ๑,๖๒๐ ครอบครว คดเปนรอย ๑.๗๓ ครอบครว ๒) ครอบครวท มการกระทาความรนแรงตอกน (ความรนแรงดานรางกาย จตใจและเพศ) ๗ ครอบครว คดเปนรอยละ ๐.๐๑

๑๗

สถานการณชมชน จงหวดหนองบวล าภ มจ านวน ชมชน ๖๘๗ หมบาน ๓๓ ชมชน รวม ๗๒๐ หมบาน /ชมชน มประเดนทนาสนใจดงน 1) มสถานประกอบการ เชน รานคาราโอเกะ สถานเรงรมย สนกเกอร และรานเกมส ในชมชน จ านวน ๒๓๕ แหง คดเปนรอยละ ๓๒.๖๔ แบงเปนอ าเภอเมองหนองบวล าภ ๑๐๙ แหง อ าเภอศรบญเรอง ๔๓ แหง อ าเภอโนนสง ๒๙ แหง อ าเภอสวรรณคหา ๒๐ แหง อ าเภอนาวง ๑๙ แหง และอ าเภอนากลาง ๑๕ แหง ตามล าดบ

2) มรานขายเหลา/บหรอยในชมชน จ านวน ๑,๗๘๘ ราน คดเปนรอยละ ๒๔๘.๓๓ แบงเปนอ าเภอเมองหนองบวล าภ ๕๙๗ ราน อ าเภอศรบญเรอง ๔๐๖ ราน อ าเภอโนนสง ๒๗๔ ราน อ าเภอสวรรณคหา ๒๖๖ ราน อ าเภอนากลาง ๑๓๔ ราน และอ าเภอนาวง ๑๑๑ ราน ตามล าดบ

๓) ชมชนท มปญหาสงคม เชน ยาเสพตด ตงครรภในวยรน ทะเลาะววาท ฯลฯ จ านวน๑๕๐ ชมชน คดเปนรอยละ ๒๐.๘๓ แบงเปนอ าเภอศรบญเรอง ๕๙ ชมชน อ าเภอเมองหนองบวล าภ ๔๑ ชมชน อ าเภอสวรรณคหา ๑๗ ชมชน อ าเภอ นากลาง ๑๓ ชมชน อ าเภอโนนสง ๑๒ ชมชน และอ าเภอนาวง ๘ ชมชน ตามล าดบ

2.4.2 สถานการณการกระท าผดกฎหมาย ส านกงานต ารวจแหงชาต (๒๕๕๘) ไดจดท าสถตการรบแจงและจบกมกลมคดทเกยวกบชวต รางกาย จ าแนกตามประเภทคดทรบแจง จงหวดหนองบวล าภ พ.ศ. 2549 – 2558 มขอมลทนาสนใจดงน -ประเภทคดฆาผอนโดยเจตนา ในป 2549 ม 10 คด ป 2550 ม 14 คด ป 2551 ม 13 คด ป 2552 ม 15 คด ป 2553 ม 6 คด ป 2554 ม6 คด ป 2555 ม 9 คด ป 2556 ม 14 คด ป 2557 ม 10 คด ป 2558 ม 12 คด -ประเภทคดพยายามฆา ในป 2549 ม 15 คด ป 2550 ม 15 คด ป 2551 ม 34 คด ป 2552 ม 24 คด ป 2553 ม 31 คด ป 2554 ม 17 คด ป 2555 ม 20 คด ป 2556 ม 22 คด ป 2557 ม 17 คด ป 2558 ม 10 คด -ประเภทคดท ารายรางกาย ในป 2549 ม 147 คด ป 2550 ม 134 คด ป 2551 ม 88 คด ป 2552 ม 94 คด ป 2553 ม 84 คด ป 2554 ม 50 คด ป 2555 ม 76 คด ป 2556 ม 76 คด ป 2557 ม 70 คด ป 2558 ม 65 คด -ประเภทคดขมขนกระท าช าเรา ในป 2549 ม 27 คด ป 2550 ม 38 คด ป 2551 ม 29 คด ป 2552 ม 24 คด ป 2553 ม 30 คด ป 2554 ม 16 คด ป 2555 ม 23 คด ป 2556 ม 18 คด ป 2557 ม 25 คด ป 2558 ม 15 คด กองบงคบการต ารวจภธรจงหวดหนองบวล าภ (๒๕๖๐) ไดจดท าสถตอาญา (คด ๔ กลม) ในป 2557-2559 มคดอาญาทแสดงใหเหนถงพฤตกรรมของประชาชนในดานคณธรรมจรยธรรม ดงน -ประเภทความผดเกยวกบชวต รางกาย และเภท ในป 2557 ม 30 คด ป 2558 ม 17 คด ป 2559 ม 30 คด -ประเภทความผดเกยวกบทรพย ในป 2557 ม 61 คด ป 2558 ม 36 คด ป 2559 ม 108 คด -ประเภทความผดตามกฎหมายพเศษ (คามนษย, คมครองเดก, สขสทธ, สทธบตร, เครองหมายการคา, ความผดทางคอมพวเตอร, บตรอเลกทรอนกส, ปาไม, ปาสงวนแหงชาต, อทยานแหงชาต, สงวนและคมครองสตวปา) ในป 2557 ม 58 คด ป 2558 ม 43 คด ป 2559 ม 25 คด

๑๘

-ประเภทความผดทรฐเปนผเสยหาย (ยาเสพตด, อาวธปนและวตถระเบด, การพนน, วสด สอ สงพมพลามกอนาจาร, คนเขาเมอง, ปองกนและปราบปรามการคาประเวณ, สถานบรการ, ควบคมเครองดมแอลกอฮอลในป 2557 ม 539 คด ป 2558 ม 392 คด ป 2559 ม 437 คด

2.4.3 สถานการณการหยาราง ป 2550-2552 ส านกงานสถตแหงชาต (2552) ไดส ารวจสถตการหยารางในจงหวดหนองบวล าภ มการหยาราง จ านวน 7,112 ครวเรอน หรอคดเปนรอยละ 10.77 ของครวเรอนทงหมด ซงขอมลดงกลาวน เปนตวชวดอกอยางหนงทสงผลในเรองคณธรรมจรยธรรมของคนในจงหวดหนองบวล าภ เนองจากเมอครอบครวมการหยารางกนสง จะสงผลใหเดกและเยาวชนขาดการอบรมจากครอบครว การทครอบครวมการหยารางสงยอมสงผลในเรองคณธรรมจรยธรรมในสงคมอกดวย เมอพจารณาจากสถตการรบแจงคดความทเกยวกบชวตและรางกายในจงหวดหนองบวล าภ จะเหนไดวา มสถตการกระท าผดคอนขางมากซงแสดงถงสถานการณดานคณธรรมจรยธรรมของประชาชนในจงหวดหนองบวล าภไดอกทางหนง ซงจะเปนวามแนวโนมลดลงแตกยงนาเปนหวงเพราะยงมการกระท าผดอยในอตราทมากพอสมควรโดยเฉพาะคดท ารายรางกายทมมากถง 147 คดในป 2549 และต าสดในป 2554 50 คด

๒.5 ขอปฏบตหลกส าหรบสงคมคณธรรม สงคมไทยเปนสงคมทมความหลากหลายในเรองชาตพนธ ศาสนา และวฒนธรรม แตสามารถ ผสมผสานกนไดอยางกลมกลนจนเปนสงคมทมลกษณะเฉพาะ รกอสระ ยดมนในสถาบนศาสนา พระมหากษตรย มขนบธรรมเนยม วฒนธรรม และประเพณทดงามทเปนเอกลกษณเปนของตนเอง เพราะฉะนน การจะรกษา เอกลกษณความเปนไทยไวใหยงยนตลอดไปไดนน จงตองอาศยคนไทยนนเอง ดงจะขออญเชญพระบรมราโชวาท ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานแกสมาคมนกเรยนไทยในประเทศญปน เมอวนท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๓๗ ความวา “...ถงอยางไรความเปนไทยนนกเปนสมบตอยางหนงทมคาประดบโลกอย ไมควรมใครจะละเลยท าลายเสย เพราะจะท าใหสญเสยสมบตมคานนไป คนทจะรกษาความเปนไทยไดมนคงทสด ดและ เหมาะทสด ไมมใครอน นอกจากคนไทย เพราะฉะนนไมวาจะอย ณ แหงใด คนไทยมหนาทตองรกษา ความเปนไทยเสมอ ทงทางวตถ ทางจรยธรรม และภมปญญา...” จากการทสงคมไทยมทนทางสงคมและวฒนธรรมทเชอมโยงคนไทยทงประเทศใหมความเปนอนหนงอนเดยวกนไดนน ในแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๔) จงเหนวาคนไทยควรน าทนทางสงคมและวฒนธรรมทมอยนนมาเปนขอปฏบตหลกส าหรบสงคมคณธรรม ดงตอไปน ๒.5.๑ การยดและปฏบตตามหลกธรรมทางศาสนาของแตละศาสนา โดยน าหลกธรรมทางศาสนาเกยวกบการสอนใหเปนคนซอตรง มวนย เสยสละ และความพอเพยง มาบรณาการกบการด าเนนชวต เพอเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตตนไดอยางถกตอง แมวาหลกธรรมของแตละศาสนาจะมมากมายและมความแตกตางกนแตโดยพนฐานของแตละศาสนาตางกมงสอนใหศาสนกประพฤตปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนา โดยใหมงกระท าแตความดและละเวนการกระท าความชวทงปวง ซงเปนค าสอนรวมกนของทกศาสนาทมนษยพงปฏบตตอเพอนมนษย ไดแก (๑) ขอปฏบตทพงละเวน เชน พระพทธศาสนาสอนเรองศล ๕ และ (๒) ความประพฤตทพงปฏบต เชน พระพทธศาสนาสอนเรองธรรม ๕ ประการ เมอพจารณาลกษณะดงกลาวจงมความเปน “คณธรรมสากล” (ศรต นาควชระ, ๒๕๕๘) ศาสนาเปนสงทมมาชานาน ในระยะแรกศาสนาเปนสงทถกก าหนดขนมา เพอขจดความหวาดกลว สงตาง ๆ ทลอมรอบตวของมนษย คดวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนมาจากการกระท าของ

๑๙

ผมฤทธมากกวาตน เมอมนษยเรมเรยนรธรรมชาตมากขน และเกดเปนศาสนาทมเหตผลเขามาเปนแบบแผนและเปนแนวทางในการด าเนนชวต ความเชอศรทธาในกจกรรมหรอพธกรรมตาง ๆ ของแตละศาสนากกลายมาเปนประเพณ วฒนธรรมทท าสบตอกนมาเปนระยะเวลายาวนาน ดงนน ศาสนาทกศาสนา จงเปนทพงทางใจของมนษย มหลกธรรมค าสงสอนทมงหมายสงสอนใหคนทเปนสมาชกในสงคมเปนคนด มคณธรรม มเหตผลและศรทธาในความถกตอง มพธกรรมและเครองหมายหรอสญลกษณทบงบอกถงความเปนศาสนานน ๆ บคคลไมวาจะอยในฐานะบทบาทใดจะตองยดหลกธรรมในการด าเนนชวต เพราะธรรมหรอหลกค าสอนจะชวยแกปญหาและอปสรรคตาง ๆ ได อกทงจะท าใหทกคนอยรวมกนไดอยางสนต ศาสนาเปนเรองของจตใจและอารมณ สามารถจงใจและผกใจคนไวไดอยางแนนแฟน มนษย จะน าศาสนาทตนนบถอตดตวไปปฏบตหรอเผยแพรในทใหม ศาสนาไมใชของทอยกบทแตจะอยตรงทหนงทใด กตอเมอมนษยยงไมอพยพไปไหน บคคลทเกดมาในศาสนาใดกจะนบถอศาสนานน และมความประพฤตคลายกบบคคลทนบถอศาสนานน ๆ เชน เดกฝรงทถกเลยงแบบไทยและใหนบถอศาสนาพทธ กจะมพฤตกรรมและความคดอานไปในแบบไทย ๆ เปนตน ศาสนาจงมอทธพลตอความเปนอยของคนในสงคม โดยเฉพาะหลกธรรมทเปนพนฐานส าคญของการด าเนนชวตซงทกศาสนามความสอดคลองกน โดยการยดมนในการท าความดและละเวนการกระท าความชว ความสอดคลองกนของหลกธรรมของแตละศาสนาท าใหบคคลเขาใจกน อยรวมกนในสงคมไดอยางสนตสข ดงนน แกนแทของความดคอการน าหลก “ธรรมะ” ไมวาจะเปนของศาสนาใดมายดถอปฏบต เพอใหเปนคน “คดด ท าด ท าถกตอง” จนเปนธรรมชาตหรอลกษณะนสย เพราะ “ธรรมะ” ททกศาสนาสอน เชน ความซอตรง ความเมตตากรณาตอเพอนมนษย การไมละเมดสงของและสทธผอนโดยเฉพาะกามคณ การรกษา ใหตนเองมสตสมปชญญะเพอใหละเวนการกระท าความไมด ฯลฯ ลวนแตเปนสงทสรางใหคน “คดด” ทงสน เมอเปนคน “คดด” กจะ “ท าด” กอใหเกดประโยชนตอสวนรวมและสงคม จงสงผลใหสงคมและประเทศชาต เจรญกาวหนาอยางยงยน ซงนบไดวาเปนการท าในสงท “ถกตอง” (วรวท คงศกด, ๒๕๕๕) ๒.5.๒ การนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในพระราชด าร สของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มาเปนหลกในการพฒนาคณภาพชวตใหสามารถด าเนนชวตอยางมนคง บนพนฐานของการพงพาตนเอง ความพอมพอกน การรจกพอประมาณ และการค านงถงความมเหตผลโดยยดหลกทางสายกลาง หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงน ไดรบการเชดชสงสดจากองคการสหประชาชาต (UN) โดยนายโคฟ อนนน ในฐานะเลขาธการองคการสหประชาชาต ไดทลเกลาฯ ถวายรางวล The Human Development Lifetime Achievement Award แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนท ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๔๙ และไดมปาฐกถาถงหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงวาเปนปรชญาทสามารถเรมไดจากการสรางภมคมกน ความประพฤตของตนเอง โดยทองคการสหประชาชาตไดสนบสนนใหประเทศตาง ๆ ทเปนสมาชก ๑๖๖ ประเทศ ยดเปนแนวทางสการพฒนาประเทศแบบยงยน นอกจากนน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงยงไดรบการยกยองจากตางประเทศวาเปนมาตรการปองกนการทจรตคอรรปชนทไดผล เนองจากสามารถหยดความโลภได แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในพระบาทสมเดจพระเจาอยรชกาลท ๙ น เปนปรชญา ทชแนะแนวทางการด ารงอยและปฏบตตนดวยวถชวต ความรควบคคณธรรม มความอดทน อดกลน อดออม ด ารงไว ซงความซอสตยสจรต โดยมพนฐานมาจากชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤต เพอความมนคงและความยงยนของการพฒนา และนบวาเปนแนวคดส าคญทสดในการสอนคน สามารถน ามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอน

๒๐

ส าหรบค านยามความพอเพยงจะตองประกอบดวย ๓ คณลกษณะพรอม ๆ กน คอ (๑) ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ (๒) ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของ ความพอเพยงนนจะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนค านงถงผลทคาดวา จะเกดขนจากการกระท านน ๆ อยางรอบคอบและ (๓) การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขน โดยค านงถ งความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล สวนเงอนไขการตดสนใจและการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศย ทงความรและคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ (๑) เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะน าความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต (๒) เงอนไขคณธรรมทจะตองเสรมสราง ประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรมมความชอสตยสจรต และมความอดทน มความพากเพยร ใชสตปญญาในการด าเนนชวต แนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบ จากการน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอ การพฒนาทสมดลและยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดานทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความร และเทคโนโลย ๒.5.๓ การด ารงชวตตามวถวฒนธรรมไทยทดงาม มความเอออาทร รกและแบงปน มจตอาสา ปฏบตตามประเพณทดงามของไทย และมการถายทอดภมปญญาของทองถนสการปฏบตในชวตประจ าวนของคนไทย ค าวา “วฒนธรรม” หมายถง แบบแผนของการประพฤตปฏบตของผคนในสงคมทไดรบ การสงสมจากรนตอรน ซงแสดงออกในรปของสญลกษณทบงบอกถงความคด สตปญญา รวมทงระบบคณธรรม ซงสญลกษณทแสดงออกอาจอยในรปแบบทจบตองได เชน ภาษา การแตงกาย เทคโนโลย ศลปะ กรยาทาทาง และรปแบบทจบตองไมได เชน ความคด ความเชอ คานยม อยางไรกตาม สญลกษณทงทจบตองไดและจบตองไมได มความสมพนธกนอยางใกลชด เนองจากสงทจบตองได มกมความหมายหรอระบบคณคาอยเบองหลง ในสงคมไทย วฒนธรรมไดถกใหความส าคญอยางเป นรปธรรมโดยรฐบาลไดออกพระราชบญญตบ ารงวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. ๒๔๘๓ โดยก าหนดความหมายของ “วฒนธรรม” วาหมายถง ลกษณะทแสดงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบอนดงาม ความกลมเกลยวกาวหนาของชาต และศลธรรมอนดของประชาชนและก าหนดใหประชาชนชาวไทยมหนาทตองปฏบตตามวฒนธรรมแหงชาต ตองผดงสงเสรมความเจรญกาวหนาของชาต รกษาไวซงวฒนธรรมตามประเพณทดและชวยปรบปรงบ ารงใหดขนตามสมย อกทงพระราชบญญตบ ารงวฒนธรรมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๔๘๕ มสาระส าคญทก าหนดวฒนธรรม ทประชาชนชาวไทยตองปฏบตใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอยตาง ๆ ไดแก การแตงกาย จรรยาบรรณ และมารยาทการปฏบตตนและปฏบตตอบานเมองสมรรถภาพ และมารยาทเกยวกบวธด าเนนการงานอาชพและความนยมไทย ส าหรบคานยมมความเกยวพนกบวฒนธรรม เนองจากคานยมบางอยางไดสรางแกนของวฒนธรรมนนเอง เพราะฉะนนคานยมจงมความส าคญมากและมผลกระทบถงความเจรญหรอความเสอมของสงคม กลาวคอ สงคมทมคานยมทเหมาะสมและถกตอง เชน สงคมใดยดถอคานยมเรองความซอสตย ความขยนหมนเพยรความเสยสละ หรอความสามคค สงคมนนยอมจะเจรญกาวหนาแนนอน แตในทางกลบกน สงคมใดมคานยมทไมสนบสนนความเจรญ เชน คานยมทเชอเรองโชคชะตากจะกอใหเกดพฤตกรรมไมกระตอรอรนหรอเฉอยชา ซงจะเปนอปสรรคในการพฒนา เปนตน เพราะฉะนน การปลกฝงคานยมในสงคม

๒๑

จงเปนสวนหนงของวฒนธรรม ซงเปนตวก าหนดพฤตกรรมของบคคลในการด าเนนชวตระหวางสมาชกในสงคมใหสอดคลองสมพนธกน เปนการสรางภมคมกน และเปนการเสรมสรางความเปนปกแผนใหแกสงคม นอกจากน คานยมทดงามยงเปนสงทสงเสรมเอกลกษณทดงามใหแกคนในสงคม เชน การทคนไทยเปนทรจกและจดจ าไดงายของคนตางชาตตางภาษานน เนองจากคนไทยมเสนหจากลกษณะทเปนคน “ยม” งาย มความออนนอมถอมตนแสดงออกดวยการ “ไหว” มอธยาศยไมตรดวยการกลาวค าทกทายวา “สวสด” ทกครงทพบกน มการกลาวค าวา “ขอบคณ” เมอไดรบความเอออาทรหรอน าใจจากบคคลอน และกลาวค าวา “ขอโทษ” ตอบคคลอนเมอท าสงทไมดออกไป เปนตน ในยคปจจบนขอบเขตของค าวาวฒนธรรมไดขยายกวางขวางออกไป โดยองคการยเนสโกไดใหความส าคญกบความหลากหลายทางวฒนธรรม ผลการประชมเพอก าหนดนโยบายทางดานวฒนธรรม ในป ๑๙๘๒ (พ.ศ. ๒๕๒๕) มงใหประชาชนตระหนกในอตลกษณทางดานวฒนธรรม ลกษณะทางพหนยมดานวฒนธรรมสทธในความแตกตาง และการรจกเคารพวฒนธรรมของคนอน รวมทงชนกลมนอย บทบาทดงกลาวเปนบทบาททเรยกวา ขามพรมแดนของชาต (UNESCO as an international body) ซงมนยของการอยรวมกนบนความแตกตางทางวฒนธรรม จากความส าคญของค าวาวฒนธรรมดงกลาว วฒนธรรมจงเปนค าทมความหมายรวมกน ของพฤตกรรมของคนในสงคม อนเปนเอกลกษณส าคญทโดดเดนเฉพาะตว เปนสงทมคณคา เปนวถชวตของสงคมทสอดคลองกบสภาพแวดลอมธรรมชาต วฒนธรรมเกดจากความร ความคด ภมปญญา ความเชอทสงสมมายาวนานและยอมรบวาเปนสงดงาม รวมทงไดรบการยอมรบยดถอปฏบตสบตอกนมา มความสมพนธตอกน ท าใหสงคมด ารงอยไดอยางมนคง การปรบเปลยนวฒนธรรมอยางรวดเรวอยางขาดเหตผล มไดค านงถงสภาพแวดลอมและขดความสามารถของสงคมในเรองทเกยวของยอมมผลกระทบตอวถชวต ดงนน ความเขาใจ รคณคาและความเปนมาของวฒนธรรมของตนยอมจะท าใหสามารถพจารณาความเหมาะสมทจะด ารงรกษา หรอยอมรบการเปลยนแปลงแกไขวฒนธรรมบางอยางของตน โดยไมกระทบตอความมนคงทางสงคมทรนแรงเกนไป