หนวยท 3 กระบวนการผลตพช อาจารยปรชาต ดษฐกจ

ชอ อาจารยปรชาต ดษฐกจ วฒ วท. บ. (เทคโนโลยการเกษตร) มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วท. ม. (เกษตรศาสตร) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ต าแหนง อาจารยประจ าสาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 3

2

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 3 กระบวนการผลตพช

จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวจากตวเลอก (ก) (ข) (ค) (ง) และ (จ) ส าหรบค าถามแตละขอโดยใชเครองหมาย / หนาตวเลอกทนกศกษาคดวาเปนค าตอบทถกตองทสด

1. ขอใดไมใชขนตอนของการผลตพช ก. การวางแผนและการเตรยมการผลต ข. การปลกพช ค. การดแลรกษาพช ง. การจดการหลงการเกบเกยวผลผลตพช จ. การจ าหนายผลผลตพช 2. ความส าคญของการผลตพชตอการด ารงชวตของคนคอขอใด ก. ความมนคงทางดานอาหาร ข. การปองกนและรกษาโรค ค. เครองนงหม ง. ทอยอาศย จ. ถกทกขอ 3. ขอใดคอการแบงประเภทของการผลตพชตามกลมพช ก. พชทนเคม และพชทนแลง ข. พชสวน และพชไร ค. พชอายสน และพชอายยาว ง. พชบก และพชน า จ. พชตองการแสงมาก และพชตองการแสงนอย 4. มะมวงอกรองจดเปนพชกลมใด เมอมการแบงประเภทของการผลตพชตามกลมพช ก. ไมผล ข. ผก ค. ไมประดบ ง. พชอาหาร จ. สมนไพร

3 5. การปลกล าไยเชงเขาทางภาคเหนอเปนการปลกพชในสภาพพนทประเภทใด ก. ดนทดอน ข. ดนทลม ค. ดนทราบ ง. ดนทขนบรรได จ. ดนทมหนโผล 6. ขอใดคอขอควรค านงถงในการเลอกชนดพชปลกในสภาพแปลงปลกทวไป ก. เหมาะสมกบสภาพพนท ข. เหมาะสมกบศกยภาพของผผลต ค. การตลาด

ง. ขอ ก. และ ข. ถก จ. ขอ ก. ข. และ ค. ถก 7. ขอใดเปนพชทนยมปลกดวยระบบการผลตพชโดยไมใชดน

ก. พชผก ข. ไมดอกไมประดบ ค. สมนไพร ง. ขอ ก. และขอ ข. ถก

จ. ขอ ก. ข. และ ค. ถก 8. พชทนยมปลกดวยการปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารและอากาศไหลวนผานรากพชในระดบลกอยางตอเนองในถาดปลกคอขอใด

ก. ผกบง ข. มะเขอเทศ ค. พรกหวาน ง. แคนตาลป

จ. แตงกวา 9. ขอใดไมใชระบบการปลกพชโดยไมใชดนเชงการคาทมในประเทศไทย

ก. การปลกในน านง ข. การปลกในวสดปลก ค. การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารพชไหลผานรากพชในระดบลก ง. การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารพชไหลผานรากพชเปนแผนบางๆ อยางตอเนอง จ. การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารและอากาศไหลวนผานรากพชในระดบลกอยางตอเนองในถาดปลก

4 10. ประโยชนของโรงเรอนปลกพชคอขอใด ก. สามารถปลกพชไดตลอดปและวางแผนการผลตตามความตองการของตลาด ข. ผลผลตมปรมาณมากและมคณภาพด ค. สามารถปองกนแมลงไมใหเขาไปท าลายพชทปลก ง. สามารถออกแบบใหมการผลตแบบอตโนมตและลดจ านวนแรงงาน จ. ถกทกขอ

5

แผนผงแนวคดหนวยท 3 กระบวนการผลตพช

หนวยท 3 กระบวนการผลตพช

3.2 กระบวนการผลตพชตามรปของการผลตพช

3.2.2 กระบวนการผลตพชโดยไมใชดน

3.2.3 กระบวนการผลตพชในโรงเรอน

3.1 ความรเบองตนของการผลตพช

3.1.1 ความหมายและความส าคญของการผลตพช

3.2.1 กระบวนการผลตในแปลงปลกทวไป

3.1.2 ประเภทและรปแบบของการผลตพช

6

แผนการสอนประจ าหนวยท 3 กระบวนการผลตพช

ตอนท

3.1 ความรเบองตนของการผลตพช 3.2 กระบวนการผลตพชตามรปของการผลตพช แนวคด

1. การผลตพช หมายถง การด าเนนงานตามล าดบขนตอนตงแตการวางแผนและการเตรยมการ การปลก การดแลรกษา การเกบเกยว และการจดการหลงการเกบเกยว ทกอใหเกดผลผลตพชตามตองการของผผลตและมความส าคญตอการด ารงชวต สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมประเภทของการผลตพชสามารถแบงไดตามประเภทของการผลตพชในเชงเศรษฐศาสตรประเภทของการผลตพชตามกลมพช และประเภทของการผลตพชตามมาตรฐานการผลตสวนรปแบบของการผลตพช เชนการผลตพชในแปลงปลกทวไป การผลตพชโดยไมใชดน และการผลตพชในโรงเรอน เปนตน

2. กระบวนการผลตพชตามรปของการผลตพชไดแกการผลตพชในแปลงปลกทวไป การผลตพชโดยไมใชดน และการผลตพชในโรงเรอน

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 3 แลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายความหมาย ความส าคญ ประเภทและรปแบบของการผลตพชได

2. อธบายกระบวนการผลตพชในแปลงปลกทวไป การผลตพชโดยไมใชดนและการผลตพชใน

โรงเรอนได

กจกรรมระหวางเรยน 1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 3 2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 3.1 – 3.2 3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน 4. ฟงรายการวทยกระจายเสยงและซดหรอเทปเสยงประกอบชดวชา(ถาม) 5. ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม) 6. เขารบการสอนเสรม(ถาม) 7. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 3

7 สอการสอน

1. เอกสารการสอน 2. แบบฝกปฏบต 3. ซดเสยงประกอบชดวชา(ถาม) 4. รายการสอนทางวทยกระจายเสยง(ถาม) 5. รายการสอนทางวทยโทรทศน(ถาม) 6. การสอนเสรม(ถาม)

การประเมนผล 1. ประเมนผลจากแบบประเมนตนเองกอนเรยนและหลงเรยน 2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง 3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

8

แผนการสอนตอนท 3.1 ความรเบองตนของการผลตพช

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 3.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

3.1.1 ความหมายและความส าคญของการผลตพช 3.1.2 ประเภทและรปแบบของการผลตพช

แนวคด

1. การผลตพช หมายถง การด าเนนงานตามล าดบขนตอนตงแตการวางแผนและการเตรยมการ การปลก การดแลรกษา การเกบเกยว และการจดการหลงการเกบเกยว ทกอใหเกดผลผลตพชตามตองการของผผลตและมความส าคญตอการด ารงชวต สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม

2. ประเภทของการผลตพชสามารถแบงไดเปนประเภทของการผลตพชในเชงเศรษฐศาสตร

สามารถแบงเปน 2 แบบ คอ การผลตพชเชงการคาและการผลตพชเชงพงพาตนเอง ประเภท

ของการผลตพชตามกลมพชสามารถแบงไดเปน 2 กลม คอ พชสวน และพชไรประเภทของการ

ผลตพชตามมาตรฐานการผลตแบงได 2 ระบบ คอ การรบรองมาตรฐานการผลตพชตามระบบ

เกษตรดทเหมาะสม (GAP) และเกษตรอนทรยและรปแบบของการผลตพช เชนการผลตพชใน

แปลงปลกทวไป การผลตพชโดยไมใชดน และการผลตพชในโรงเรอน เปนตน

วถประสงค เมอศกษาตอนท 3.1 แลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความส าคญของการผลตพชได

2. อธบายประเภทและรปแบบของการผลตพชได

9

สาระส าคญและกจกรรมตอนท 3.1 ความรเบองตนของการผลตพช

สาระส าคญ การผลตพช หมายถง การด าเนนงานตามล าดบขนตอนตงแตการวางแผนและการเตรยมการ การปลก การดแลรกษา การเกบเกยว และการจดการหลงการเกบเกยว ทกอใหเกดผลผลตพชตามตองการของผผลต

การผลตพชเปนสวนหนงของเกษตรกรรมทท าใหไดผลผลตพชหลากหลายชนด เชน พชผก ผลไม ดอกไม พชสมนไพร พชเครองเทศ พชอาหารสตว พชเสนใย และพชพลงงาน เปนตน จงมความส าคญตอการด ารงชวต สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม ดงน

1. การด ารงชวต โดยการผลตพชมความส าคญ ดงน 1) ความมนคงทางดานอาหาร ผลผลตพชหลากหลายชนดทน ามาเปนอาหารแกมนษยและ

สตว 2) การปองกนและรกษาโรค พชสมนไพรเปนพชทมสมบตในการปองกนและรกษาโรคได 3) เครองนงหม มนษยจ าเปนตองมเครองนงหมเพอปกปองรางกาย ซงฝายเปนพชเสนใยท

น ามาใชท าเครองนงหม สวนหมอนพชอาหารของหนอนไหมทถกทอเสนใยเพอน ามาท าเปนผาไหม 4) ทอยอาศย วสดทใชในการสรางบานเรอนทอยอาศยตงแตอดตจนถงปจจบนยงคงใชไม

ชนดตางๆ 2. สงคม วถชวตของมนษยมความใกลชดกบธรรมชาตและมการเพาะปลกตงแตมนษยเรมรจกการตงถนฐานกอนยคประวตศาสตรทเรยกวา นโอลทค (Neolithic age) เมอประมาณ 10,000 ปกอนครสตศกราช ท าใหมนษยรจกการน าพชมาใชประโยชนจนเกดเปนภมปญญาตางๆ มากมาย รวมถงความเชอ วฒนธรรมและพธกรรม 3. เศรษฐกจ การผลตพชเปนการสรางรายไดใหกบผปลกพชและสรางรายไดใหกบประเทศ

1) สรางรายไดแกผผลตพช ผผลตพชมรายไดจากการจ าหนายผลผลตพชชนดตางๆและสรางความมนคงทางดานเศรษฐกจและสงคมใหกบสมาชกในครอบครว

2) สรางรายไดใหกบประเทศ ประชาชนไทยสวนใหญยงคงประกอบอาชพในภาคการเกษตร ซงการผลตพชทมความหลากหลายและสรางรายไดจากการสงออกสนคาเกษตร ท าใหสภาพเศรษฐกจของประเทศมความมนคง

4. สงแวดลอม มนษยตองอาศยสงแวดลอมในการด ารงชวต โดยเฉพาะทรพยากรธรรมชาต

10

1) พลงงานทางเลอกพลงงานทมาทดแทนพลงงานประเภทใชแลวหมดไป ซงพลงงานประเภทใชแลวหมดไปมการใชในปรมาณมากจนอาจประสบปญหาการขาดแคลนและราคาสง

2) สรางสงแวดลอมทรมรนสวยงาม มนษยเปนสวนหนงของธรรมชาตและตองการอาหารตาทสวยงาม ท าใหมการน าพนธไมตางๆ มาประดบตกแตงในสถานทตางๆ

หลงจากอานสาระส าคญของตอนท 3.1 นแลว โปรดศกษารายละเอยดของเนอหาสาระในเอกสาร

การสอนชดวชาหนวยท 3 ตอนท 3.1 และประกอบกจกรรมระหวางเรยนตามทก าหนดไวทายเอกสารการสอนชดวชาแตละเรองในตอนท 3.1

กจกรรม 3.1

1. การผลตพชหมายความวาอยางไร

2. การผลตพชมความส าคญตอการด ารงชวตอยางไร

3. การผลตพชมความส าคญตอเศรษฐกจอยางไร

หลงจากประกอบกจกรรม 3.1.1 - 3.1.2 แลว โปรดตรวจสอบค าตอบจากแนวตอบทก าหนดไวทาย

หนวยท 3 ในคมอการศกษาเลมน

11

แผนการสอนตอนท 3.2 กระบวนการผลตพชตามรปของการผลตพช

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 3.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 3.2.1 กระบวนการผลตในแปลงปลกทวไป

3.2.2 กระบวนการผลตพชโดยไมใชดน 3.2.3 กระบวนการผลตพชในโรงเรอน แนวคด

1. กระบวนการผลตในแปลงปลกทวไปตองมการจดการการผลตทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมตามธรรมชาตของแตละพนท โดยการศกษาสภาพพนทและการเตรยมดน การศกษาพนธพชและการเตรยมพนธพช การวางแผนการผลต การปลก การดแลรกษา และการเกบเกยวอยางเหมาะสม

2. การปลกพชโดยไมใชดนเปนการปลกพชทลงทนสง ดงนนจงตองเลอกพนท เลอกชนดพช การเตรยมวสดอปกรณในการปลก และปฏบตตามขนตอนการปลกอยางเหมาะสม การปลกพชโดยไมใชดนตองอาศยความรความช านาญของผปฎบตงาน ดงนนการดแลรกษาพชทปลกโดยไมใชดนจะมเทคนคและวธการทแตกตางจากการปลกพชในดนทส าคญ คอ สภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพชทปลกโดยไมใชดน การดแลรกษาและควบคมการใหสารละลายธาตอาหาร การปองกนก าจดศตรพช และการเกบเกยวพชทปลกโดยไมใชดน

3. กระบวนการผลตพชในโรงเรอนเปนการปลกพชภายใตสงปลกสรางทสามารถปกปองพชจากสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช ซงมทงระบบเปดและระบบปด และสามารถปลกไดทงแบบใชดนและไมใชดน

วตถประสงค 1. อธบายกระบวนการผลตในแปลงปลกทวไปได 2. อธบายกระบวนการผลตพชโดยไมใชดนได 3. อธบายกระบวนการผลตพชในโรงเรอนได

12

สาระส าคญและกจกรรมตอนท 3.2 กระบวนการผลตพชตามรปของการผลตพช

สาระส าคญ กระบวนการผลตในแปลงปลกทวไป

การผลตในแปลงปลกทวไป ตองอาศยสภาพแวดลอมตามธรรมชาต ท าใหการผลตไมสามารถทจะควบคมปจจยดานสภาพแวดลอมทสงผลตอการเจรญเตบโตของพชได ดงนนเพอใหไดผลผลตทด ตองมการจดการการผลตทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมตามธรรมชาต โดยการศกษาสภาพพนทและการเตรยมดน การศกษาพนธพชและการเตรยมพนธพช การวางแผนการผลต การปลก การดแลรกษา และการเกบเกยวอยางเหมาะสม 1. การศกษาสภาพพนทและการเตรยมดน 1.1 สภาพพนทแบงเปน 2 ประเภท ไดแก ดนทดอนและดนทลม 1.2 สมบตของดนและความอดมสมบรณของดน การศกษาสมบตของดนและความอดมสมบรณของดน ท าใหสามารถจดการดนไดดขน เนองจากสามารถเลอกวธการปรบปรงบ ารงดนไดอยางเหมาะสมและสามารถก าหนดการใหปยแกพชอยางเพยงพอตอความตองการของพช 1.2.1 เนอดน โดยทวไปดนประกอบดวยอนภาค 3 กลมขนาด ไดแก ทราย ทรายแปง และดนเหนยว เมออนภาคทง 3 กลมขนาด มการอยรวมกนในสดสวนทตางกน เนองจากความแตกตางทางธรณวทยา ภมประเทศและภมอากาศ สงผลใหเกดเนอดน 3 กลมใหญๆ ไดแก ดนเนอหยาบ ดนรวน และดนเนอละเอยด 1.2.2 ความเปนกรด-ดางของดน (pH) เปนการประเมนความเปนประโยชนของธาตอาหารพชในดนทสงผลตอการเจรญเตบโตของพช ซงพชแตละชนดมระดบคาความเปนกรด-ดางของดนทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตแตกตางกน แตอยางไรกตามคาความเปนกรด-ดางของดนทเหมาะสมกบพชโดยทวไปเปนชวงของกรดออนถงดางออน (6.0 – 7.5)

1.2.3 ปรมาณอนทรยวตถ เปนแหลงของไนโตรเจนในดนตามธรรมชาตประมาณ 95 – 99 เปอรเซนต ไนโตรเจนในอนทรยวตถอยในรปสารประกอบอนทรยไนโตรเจนทสามารถปลดปลอยรปทเปนประโยชนออกมาอยางชาๆ โดยการกระบวนการยอยสลายของอนทรยวตถ

1.2.4 ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน ฟอสฟอรสเปนธาตอาหารหลกส าหรบพช ฟอสฟอรสในดนไดจากอนทรยวตถในดนทสลายตวจนเปนฮวมส เนอเยอสดของพช สารประกอบหรอแรทเปนของแขงอยในดน และจากปยฟอสเฟตทใสลงไปในดน

13

1.2.5 ปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชน โพแทสเซยมเปนธาตอาหารหลกทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพช ปรมาณโพแทสเซยมทมอยในดนแตกตางกนขนกบชนดของดน และระยะเวลาของการกรอนของดน โดยดนทมปรมาณดนเหนยวสงจะมปรมาณโพแทสเซยมเพยงพอ ในขณะทดนทรายมปรมาณโพแทสเซยมต า 1.3 ท าเลทตง การศกษาเกยวกบท าเลทตงเพอใหสอดคลองกบความตองการของตลาดในแตละพนท และความสะดวกของพนท เชน ใกลแหลงน าสาธารณะ สะดวกในการคมนาคม และใกลตลาดหรอแหลงรบซอผลผลต 1.4 การเตรยมดน กอนการปลกพชตองมการเตรยมดนใหเหมาะสม ซงมหลกกการและวธการเตรยมดน ดงน 1.4.1หลกในการเตรยมดน 1) น าขอมลจากการวเคราะหมาพจารณาวธการเตรยมดน กอนทจะมการเตรยมดนจะตองพจารณาลกษณะของดนและชนดของพชทจะปลก

2) การกลบและกลบดน เนองจากดนบนมความอดมสมบรณด และดนลางจะไดมโอกาสเปนดนดขนโดยการบ ารงดน

3) การก าจดวชพช 4) การท าทางระบายน า เพอกนไมใหน าขงเปนอนตรายแกพช

5) ดนทเปยกหรอมความชนมาก ไมควรท าการเตรยมดนเพราะท าใหดนลางแนน และไมสะดวกในการท างาน

1.4.2 วธการเตรยมดน 1) วธการเตรยมดนในทลมดนในทลมสวนใหญเปนทท านา แตถาตองการน าพนท

นนปลกผกหรอไมผลตองไมใหเกดน าขง เชน การยกแปลงปลก และการท าคนดนในทราบลม เปนตน 2) การเตรยมดนในทดอน ในทดอนการใชเครองมอเครองทนแรงชวยในการเตรยมดนนนท าไดงาย สะดวกและรวดเรวกวาทลม หลงจากแบงแปลงปลกแลวอาจใชเครองมอเครองทนแรงไถพลกดนกลบวชพช ตากดนทงไว 5-7 วน หลงจากนนใชพรวนดนใหเลกลง ถาเปนพชไรอาจใชเครองปลกหยอดเมลดตามระยะปลกทตองการไดทนท ในดานพชสวนอาจใชจอบหมนยอยดนใหเลกลงอก แลวจงยกรองปลกดวยเครองยกรองปลก สวนไมผลกเตรยมหลมปลกหลงจากวดระยะปลกโดยเฉพาะ 3) การเตรยมดนในพนทลาดชน หากตองการปลกไมผลในแนวระดบถาไมไดท าขนบนไดตามเสนชนความสง อาจใชไมท าเปนรป A เฟรม ทมลกดง เพอหาแนวระดบเดยวกนของพนท แลวท าระบบการอนรกษดนและน า และมการท ารางระบายน าดวย

14 2. การศกษาพนธพชและการเตรยมพนธพช การศกษาขอมลเกยวกบพชแตละชนด เพอเลอกใหเหมาะสมกบสภาพพนท ศกยภาพของผผลต และการตลาด เพอการจดการการผลตทดท าใหไดผลผลตทมคณภาพด สามารถจ าหนายสตลาดตามความตองการได 3. การวางแผนการผลต การวางแผนตองทราบขอมลเกยวกบพนท ชนดพช และการตลาด เพอการก าหนดแผนในการปฎบตงาน 4. การปลก เมอเลอกชนดพชและเตรยมพนธพชแลว จะตองท าการปลกลงในแปลง วธการปลกพชทนยมกนขนอยกบสวนขยายพนธทจะน ามาปลก

4.1 ปลกดวยเมลด การปลกดวยเมลดอาจท าไดหลายวธ ไดแก การโรยตามรอง การหยอดหลม การหวาน และการเพาะกลา

4.2 การปลกจากสวนขยายพนธอน โดยวธการตางๆ ไดแก การยกแปลงปลก การปลกลงแปลงกลางแจง และการเตรยมหลมปลกไมผล 5. การดแลรกษา

5.1 การใหน า การผลตพชตองการน าทสะอาด ปลอดภยจากมลภาวะตางๆ ทงสารเคมและจลนทรย และตองใชในปรมาณทตอเนองตลอดฤดปลก ดงนน การจดการน าอยางมประสทธภาพ ลดการสญเสยน าตลอดจนปองกนการปนเปอนของน าจากสารเคมและจลนทรยตางๆ

5.2 การใหปย ปยเปนปจจยทส าคญ เนองจากเปนแหลงธาตอาหารพช แตการใหปยกขนกบสมบตทางกายภาพและทางเคมของดน ปรมาณอนทรยวตถ ตลอดจนชนดปรมาณ และกจกรรมของจลนทรยในดนโดยการใหปยควรค านงถงชนดปยทใหแกพช ระยะเวลาทควรใหปยแกพช ปรมาณปยทควรใหแกพช และวธการใหปยทถกตอง

5.3 การปองกนและก าจดศตรพช 5.3.1 การเลอกใชพนธพชทตลาดมความตองการ มความตานทานโรค และแมลง สามารถ

ปรบตวเขากบสภาพแวดลอมในพนทปลกไดด ใหผลผลตและคณภาพสง 5.3.2 การปลกหมนเวยนสลบพชตางชนดหรอตางวงศพชสลบกน จะชวยรกษาความสมดล

และความอดมสมบรณของดน และลดการระบาดของโรคและแมลงได 5.3.3 การดแลใหพชพชมความสมบรณแขงแรง นอกจากจะชวยใหไดผลผลตในปรมาณและคณภาพสงแลว จะท าใหพชพชทสมบรณสามารถมความทนทานตอโรคและแมลงไดด

5.3.4 การใชการปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสาน เชน การใชแมลงตวห า (predators) และแมลงตวเบยน (parasitoids) การใชไสเดอนฝอยก าจดแมลงหรอการใชเชอราปฏปกษ ผสมผสานกนอยางเหมาะสม ท าใหสามารถปองกนก าจดศตรพชไดอยางมประสทธภาพ

15

5.3.5 การใชสารเคม จ าเปนตองศกษาวธการใชโดยละเอยด เพอประสทธภาพในการปองกนก าจดศตรพช 6. การเกบเกยว ควรเกบเกยวพชในระยะเวลาทเหมาะสมตามคณภาพทตลาดตองการ บรรจผลผลตในภาชนะทสะอาด วางพกในทรมและรวบรวมผลผลตมาท าความสะอาดดวยน าทสะอาด คดขนาด หรอท าการตกแตงผลผลต และเกบรกษาในทสะอาด กระบวนการผลตพชโดยไมใชดน

การผลตพชโดยไมใชดนเปนการผลตทน าเทคโนโลยการปลกพชทมการจดการปจจยทพชตองการ ไดแก น า ธาตอาหารพช อากาศ แสง และทค าจนตน ใหกบพชตามความตองการของพชอยางเหมาะสม ซงกลมพชทนยมปลกดวยระบบการผลตพชโดยไมใชดน เชน พชผก ไมดอกไมประดบ และสมนไพร เปนตน 1. การเลอกพนทปลก ตองมน าทสะอาดและเพยงพอตอการใช รวมถงสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช และสะดวกตอการตลาด 2. การเลอกระบบปลกพชทปลกโดยไมใชดน ระบบการปลกพชโดยไมใชดนสามารถจ าแนกไดเปนหลายระบบขนอยกบวธการตางๆ แตในทนจะกลาวถงระบบทพบมากในประเทศไทย ไดแก

ภาพท 1 ระบบการปลกพชโดยไมใชดน

16 3. การเลอกชนดพชปลก กลมพชทนยมปลกดวยระบบการผลตพชโดยไมใชดน เชน พชผก ไมดอกไมประดบ และสมนไพร เปนตน แตจะตองค านงเกยวกบอายการเกบเกยว ราคาผลผลต และฤดปลก

3.1 อายการเกบเกยว ควรเลอกพชทมอายการเกบเกยวสนกจะชวยลดตนทนได 3.2 ราคาผลผลต ควรเลอกพชทมราคาสง ขายไดราคาด เนองจากมตนทนการผลตทสง 3.3 ฤดปลก ชวงฤดฝนพชผกทวไปจะมออกสตลาดนอย แตส าหรบการปลกโดยไมใชดนสามารถผลตไดตลอดทกฤดกาล 4. การวางแผนการผลต การปลกพชโดยไมใชดนสามารถผลตตอเนองไดตลอดทงปและสามารถผลตไดหลายรนตอป 5. การเตรยมตนพนธและการปลกโดยไมใชดน การปลกจะตองมการเพาะกลาพชใหมความสมบรณและแขงแรง เพอยายปลกในระบบปลกพชโดยไมใชดนแบบตางๆ สามารถแบงได 3 แบบ ไดแก การเพาะกลาในวสดผสมทเรยกวาเพอรไลทกบเวอรมคไลท การเพาะกลาในฟองน า และการเพาะกลาในวสดอนๆวสดทน ามาใชเพาะกลา 6. การดแลรกษาพชทปลกโดยไมใชดน การปลกพชโดยไมใชดนเปนการปลกพชดวยระบบทผปฏบตงานสามารถควบคมปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของพชได ไดแก การควบคมสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช การดแลรกษาและควบคมสารละลายธาตอาหารทใหแกพช และการปองกนก าจดศตรพชทปลกโดยไมใชดน นอกจากนตองค านงถงความสะอาดของระบบการผลตดวย 7. การเกบเกยวพชทปลกโดยไมใชดน เกบเกยวเมอพชเจรญเตบโตเตมทซงขนกบชนดพช ถาเปนผกทานใบสามารถเกบเกยวได 2 วธ คอ การดงไปทงวสดปลก และการตดเฉพาะสวนตน แตถาเปนผกทานผลสามารถเกบเกยวไดหลายครง โดยทยอยเกบเปนรน เกบเกยวผลทสมบรณตามความตองการของตลาด กระบวนการผลตพชในโรงเรอน

การปลกพชในโรงเ รอนเปนการปลกพชภายใตสงปลกสราง ทสามารถปกปองพชจากสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช ซงมทงระบบเปดและระบบปด และสามารถปลกไดทงแบบใชดนและไมใชดน 1. ประโยชนของโรงเรอนปลกพช 1.1 สามารถปลกพชไดตลอดปและวางแผนการผลตตามความตองการของตลาด 1.2 ผลผลตมปรมาณมากและมคณภาพด 1.3 สามารถปองกนแมลงไมใหเขาไปท าลายพชทปลก

17 1.4 สามารถออกแบบใหมการผลตแบบอตโนมตและลดจ านวนแรงงาน 2. ขอพจารณาในการปลกพชในโรงเรอน

การเลอกหรอการออกแบบโรงเรอนส าหรบปลกพช จ าเปนตองพจารณาจากปจจยหลายประการ ไดแก

2.1 ภมอากาศประเทศไทยมสภาพอากาศรอนชน การออกแบบโรงเรอนจงตองเปนแบบทลดความรอนหรอระบายความรอน

2.2 ภมประเทศควรเปนพนทราบ เพอสะดวกในการกอสรางและตดตงอปกรณ 2.3 รปแบบการปลกพชภายในโรงเรอนไดแก การปลกพชโดยใชดนหรอเปนแปลงปลกทวไป และ

การปลกพชไมใชดน ซงแตตละแบบจะมการตดตงอปกรณแตกตางกน จงตองออกแบบรายละเอยดภายในโรงเรอนทแตกตางกน

2.4 ชนดของพชทตองการปลก พชทตองท าคาง เชนเมลลอน พรกหวาน และมะเขอเทศ เปนตน จ าเปนตองออกแบบใหมทค าจนล าตนและโครงสรางตองแขงแรงรองรบน าหนกพชได

2.5 ทนและแหลงทนของผประกอบการเนองจากการสรางโรงเรอนปลกพชตองใชทนคาวสดกอสรางและคากอสรางสง ดงนนผประกอบการจ าเปนตองเลอกและออกแบบโรงเรอนตามเงนทน

2.6 ขนาดพนทและการใชประโยชน จ าเปนตองค านงถงประสทธภาพการใชพนท และลกษณะการใชประโยชนอยางมประสทธภาพการผลต 3. ประเภทของโรงเรอน สามารถแบงไดตามขนาด รปทรงหลงคา และวสดทใชมงโรงเรอน ดงน 3.1 ประเภทของโรงเรอนตามจ านวนโรงเรอน ไดแก โรงเรอนเดยว และโรงเรอนแฝด

3.2 ประเภทของโรงเรอนตามรปทรงหลงคา ไดแก หลงคาจว หลงคาโคง หลงคาแบบฟนเลอย และโรงเรอนหลงคาโคงตางระดบมชองลม

3.3 ประเภทของโรงเรอนตามวสดทใชมงหลงคา ไดแก โรงเรอนกระจก โรงเรอนพลาสตกชนดแผนบาง และโรงเรอนพลาสตกชนดแผนแขง 4. โรงเรอนปลกพชในเขตรอน

ประเทศในเขตรอนตองมการระบายอากาศรอนทอยภายในอยางมประสทธภาพ โดยการท าชองระบายอากาศทผนงดานขางและชองเปดทหลงคาซงบดวยมงกนแมลง เพอใหอากาศถายเทไดสะดวก 5. การปลกพชในโรงเรอน การปลกพชในโรงเรอนสามารถน ารปแบบการปลกพชในแปลงปลกทวไป (ในดน) และการปลกพชไมใชดนมาปลกในโรงเรอน ขนกบการออกแบบโรงเรอนตงแตเรมสรางโรงเรอน เนองจากการตดตงอปกรณตางๆ ตองวางระบบไวตงแตเรมตน

18 6. การดแลรกษา

6.1 ระบบการใหน าภายในโรงเรอน การตดสนใจเลอกใชระบบน า คอ พนฐานทส าคญส าหรบการผลตพชในโรงเรอน ซงการเลอกระบบการใหน าในโรงเรอนนนจะขนกบเทคนคการปลกพชในโรงเรอนเปนส าคญ

6.1.1 ระบบการใหน าส าหรบการปลกพชบนดนในโรงเรอน การใหน าในโรงเรอนขนอยกบสภาพภมอากาศโดยรอบและชนดของดนในโรงเรอน การใหน าในโรงเรอนนยมใหน าดวยระบบน าหยด และระบบสปรงเกลอรขนาดเลกเปนหลก

6.1.2 ระบบการใหน าส าหรบการปลกพชไมใชดน 1) การปลกพชในวสดปลกโดยทวไปแลวการปลกพชในวสดปลกภายใตสภาพ

โรงเรอนนน จะตองใหน าพชบอย ๆ เพอรกษาระดบความสมดลระหวางอากาศและน า จงมเทคโนโลยระบบการใหน าแบบหวน าหยดแบบปรบแรงดนทตดบนทอน า

2) การปลกพชในน ายาระบบการปลกพชในน ายานน จะเปนการใหน าและปยไปพรอมๆ กน

6.2 การใหปยรวมกบระบบน า (Fertigation) 6.2.1 การค านวณการใชปยการใหปยรวมกบระบบน าจ าแนกได 2 วธดงน

1) การค านวณการใชปยแบบเชงปรมาณ 2) การค านวณการใชปยแบบเชงความเขมขน

6.2.2 การใหปยในระบบน า 1) ระบบการจายปยแบบงาย 2) ระบบการจายปยแบบอตโนมต

6.3 การปองกนก าจดศตรพช การปลกพชในโรงเรอนเปนสภาพทปกปองพชจากโรคและแมลงไดบางสวนแลว แตออาจมโรคหรอแมลงบางชนดทสามารถเขาท าลายพชได ดงนนการส ารวจโรคและแมลงในโรงเรอนปลกพชอยางสม าเสมอเปนสงส าคญ เมอพบโรคหรอแมลงควรท าการก าจดทนท และถาเกดการระบาดแลวควรมการพกโรงเรอนรวมกบการก าจดโรคและแมลงกอนการปลกครงตอไป กอนเขาสภายในโรงเรอนควรมการส ารวจและท าความสะอาดตวของผปฏบตงานและระมดระวงในการเปดปดทางเขาออก และควรหมนส ารวจสภาพโรงเรอนไมควรมการฉกขาดของตาขายหรอพลาสตกคลมโรงเรอน รวมถงการระบายอากาศทดภายในโรงเรอนไมใหเกดความชนภายในโรงเรอนมากเกนไป 7. การเกบเกยว

พชทปลกในโรงเรอนจะไดผลผลตทมคณภาพ ส าหรบผกกนใบสามารถเกบเกยวได 2 วธ คอ การดงไปทงวสดปลก และการตดเฉพาะสวนตน แตถาเปนผกกนผลสามารถเกบเกยวไดหลายครงมากกวาการปลกพชในแปลงปลกทวไป โดยทยอยเกบเปนรน เกบเกยวผลทสมบรณตามความตองการของตลาด

19

หลงจากอานสาระส าคญของตอนท 3.2 นแลว โปรดศกษารายละเอยดของเนอหาสาระในเอกสารการสอนชดวชาหนวยท 2 ตอนท 3.2 และประกอบกจกรรมระหวางเรยนตามทก าหนดไวทายเอกสารการสอนชดวชาแตละเรองในตอนท 3.2 กจกรรม 3.2

1. หลกในการเตรยมดนเพอปลกพชควรท าอยางไร

2. การปลกพชไมใชดนในประเทศไทยสามารถปลกดวยระบบใด

3. ขอพจารณาในการปลกพชในโรงเรอนคออะไร

หลงจากประกอบกจกรรม 3.2.1-3.2.3 แลว โปรดตรวจสอบค าตอบจากแนวตอบทก าหนดไวทาย

หนวยท 2 ในคมอการศกษาเลมน

20

แนวตอบกจกรรมหนวยท 3 กระบวนการผลตพช

ตอนท 3.1 ความรเบองตนของการผลตพช

แนวตอบกจกรรม 3.1 1. การผลตพช หมายถง การด าเนนงานตามล าดบขนตอนตงแตการวางแผนและการเตรยมการ การปลก การดแลรกษา การเกบเกยว และการจดการหลงการเกบเกยว ทกอใหเกดผลผลตพชตามตองการของผผลต 2. การผลตพชมความส าคญตอการด ารงชวต ดงน

1) ความมนคงทางดานอาหาร ผลผลตพชหลากหลายชนดทน ามาเปนอาหารแกมนษยและสตว 2) การปองกนและรกษาโรค พชสมนไพรเปนพชทมสมบตในการปองกนและรกษาโรคได 3) เครองนงหม มนษยจ าเปนตองมเครองนงหมเพอปกปองรางกาย ซงฝายเปนพชเสนใยทน ามาใช

ท าเครองนงหม สวนหมอนพชอาหารของหนอนไหมทถกทอเสนใยเพอน ามาท าเปนผาไหม 4) ทอยอาศย วสดทใชในการสรางบานเรอนทอยอาศยตงแตอดตจนถงปจจบนยงคงใชไมชนด

ตางๆ 3. การผลตพชมความส าคญตอเศรษฐกจ เปนการสรางรายไดใหกบผปลกพชและสรางรายไดใหกบประเทศ

1) สรางรายไดแกผผลตพช ผผลตพชมรายไดจากการจ าหนายผลผลตพชชนดตางๆและสรางความมนคงทางดานเศรษฐกจและสงคมใหกบสมาชกในครอบครว

2) สรางรายไดใหกบประเทศ ประชาชนไทยสวนใหญยงคงประกอบอาชพในภาคการเกษตร ซงการผลตพชทมความหลากหลายและสรางรายไดจากการสงออกสนคาเกษตร ท าใหสภาพเศรษฐกจของประเทศมความมนคง ตอนท 3.2 กระบวนการผลตพชตามรปของการผลตพช

แนวตอบกจกรรม 3.2 1. หลกในการเตรยมดน 1) น าขอมลจากการวเคราะหมาพจารณาวธการเตรยมดน กอนทจะมการเตรยมดนจะตองพจารณาลกษณะของดนและชนดของพชทจะปลก

2) การกลบและกลบดน เนองจากดนบนมความอดมสมบรณด และดนลางจะไดมโอกาสเปนดนดขนโดยการบ ารงดน

3) การก าจดวชพช 4) การท าทางระบายน า เพอกนไมใหน าขงเปนอนตรายแกพช

21 5) ดนทเปยกหรอมความชนมาก ไมควรท าการเตรยมดนเพราะท าใหดนลางแนน และไมสะดวกในการท างาน 2. ระบบการปลกพชโดยไมใชดนทพบมากในประเทศไทย ไดแก 1) การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารพชไหลผานรากพชเปนแผนบางๆ อยางตอเนอง (Nutrient Film Technique : NFT)

2) การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารพชไหลผานรากพชในระดบลก (Deep Flow Technique : DFT)

3) การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารและอากาศไหลวนผานรากพชในระดบลกอยางตอเนองในถาดปลก (Dynamic Root Floating Technique : DRFT)

4) การปลกโดยใหรากลอยอยในอากาศ หรอ การปลกในอากาศ (Aeroponic) 5) การปลกในวสดปลก (Substrate culture)

3. ขอพจารณาในการปลกพชในโรงเรอน ไดแก 1) ภมอากาศ 2) ภมประเทศ 3) รปแบบการปลกพชภายในโรงเรอน 4) ชนดของพชทตองการปลก 5) ทนและแหลงทนของผประกอบการ 6) ขนาดพนทและการใชประโยชน

22

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 3

จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวจากตวเลอก (ก) (ข) (ค) (ง) และ (จ) ส าหรบค าถามแตละขอโดยใชเครองหมาย / หนาตวเลอกทนกศกษาคดวาเปนค าตอบทถกตองทสด

1. ขอใดเปนขนตอนของการผลตพช ก. การวางแผนการผลตพช ข. การปลกพช ค. การดแลรกษาพช ง. การเกบรกษาผลผลตพช จ. ถกทกขอ 2. การผลตพชมความส าคญตอสงใด ก. การด ารงชวต ข. สงคม ค. เศรษฐกจ ง. สงแวดลอม จ. ถกทกขอ 3. ประเภทของการผลตพชในเชงเศรษฐศาสตรประกอบดวยประเภทใด ก. การผลตพชเชงการคา และการผลตพชเชงพงพาตนเอง ข. การผลตพชเชงการคา และการผลตพชเชงธรกจ ค. การผลตพชเชงธรกจ และการผลตพชเชงอสระ ง. การผลตพชเชงอสระ และการผลตพชเชงควบคม จ. การผลตพชเชงหลก และการผลตพชเชงอดเรก 4. ถวเหลองจดเปนพชกลมใด เมอมการแบงประเภทของการผลตพชตามกลมพช ก. พชอาหารสตว ข. พชเสนใย ค. พชน ามน ง. ธญพช จ. ไมประดบ

23 5. พนทในเขตภาคกลางและตามทราบลมแมน าตางๆ มกมสภาพพนทประเภทใด ก. ดนทดอน ข. ดนทลม ค. ดนทราบ ง. ดนทขนบรรได จ. ดนทมหนโผล 6. การพจารณาเลอกชนดพชปลกในสภาพแปลงปลกทวไปควรค านงถงสงใด ก. เหมาะสมกบสภาพพนท ข. เหมาะสมกบศกยภาพของผผลต ค. การตลาด

ง. ขอ ก. และขอ ข. ถก จ. ขอ ก. ขอ ข. และขอ ค. ถก 7. พชทนยมปลกดวยระบบการผลตพชโดยไมใชดนคอขอใด

ก. พชผก ข. ไมดอกไมประดบ ค. สมนไพร ง. ขอ ก. และขอ ข. ถก

จ. ขอ ก. ขอ ข. และขอ ค. ถก 8. ขอใดคอระบบการปลกพชโดยไมใชดนเชงการคาทมในประเทศไทย ก. การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารพชไหลผานรากพชเปนแผนบางๆ อยางตอเนอง ข. การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารพชไหลผานรากพชในระดบลก ค. การปลกโดยใหรากลอยอยในอากาศ

ง. การปลกโดยใหสารละลายธาตอาหารและอากาศไหลวนผานรากพชในระดบลกอยางตอเนองในถาดปลก

จ. ถกทกขอ 9. ขอใดคอประโยชนของโรงเรอนปลกพช ก. สามารถปลกพชไดตลอดปและวางแผนการผลตตามความตองการของตลาด ข. ผลผลตมปรมาณมากและมคณภาพด ค. สามารถปองกนแมลงไมใหเขาไปท าลายพชทปลก ง. สามารถออกแบบใหมการผลตแบบอตโนมตและลดจ านวนแรงงาน จ. ถกทกขอ

24 10. ขอใดคอหลกการจดแบงประเภทของโรงเรอนปลกพช ก. ขนาด ข. รปทรงหลงคา ค. วสดทใชมงโรงเรอน

ง. ขอ ก. และขอ ข. ถก จ. ขอ ก. ขอ ข. และขอ ค. ถก

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 3

กอนเรยน หลงเรยน 1. จ. 1. จ. 2. จ. 2. จ. 3. ข. 4. ก.

3. ก. 4. ค.

5. ก. 5. ข. 6. จ. 6. จ. 7. จ. 7. จ. 8. ก. 8. จ.

9. ก. 9. จ. 10. จ. 10. จ.