Embed Size (px)
Citation preview
1จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
ความอดมสมบรณของผนปานอแล
โครงการสงเสรมความเขมแขงภาคประชาชน
ในเรองสทธทดนและปาไม
ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558จดหมายขาว
ความเปนมา
มลนธผสานวฒนธรรม รเรมโครงการ “สงเสรมความเขมแขงภาคประชาชนในเรองสทธทดนและปาไม” ขนโดยด�าเนนงาน รวมกบองคกรภาคเครอขาย คอ ศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน (CPCR), โครงการสถานะบคคลและสทธพลเมององคการแพลนประเทศไทย และโครงการพฒนาพนทสง (UHDP) สบเนองจากปญหาการประกาศเขตปาสงวนและอทยานแหงชาต ท�าใหกลมชนเผาพนเมองและชาตพนธจ�านวนมากในภาคเหนอของไทย กลายเปนผละเมดกฎหมายและตองเผชญกบการสญเสย ทดนและการละเมดสทธมนษยชน อนเนองจากกฎหมายปาไมและทดนซงมความซบซอนของไทย นบเปนปญหาทาทายทส�าคญตอชนเผาพนเมองและกลมชาตพนธ ในการด�ารงชวตตามจารตประเพณทมความเกยวของอยางใกลชดกบธรรมชาต ซงจะสงผลใหมการคมครองในเบองตนตอปญหาทเกดขน และการสรางความเขมแขงใหกบองคกรในทองถน อาท การจดเวทเสรมสรางความรดานกฎหมายใหแกชมชน โดยศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน และภาคเครอขาย เพอสนบสนนใหชมชนสามารถจดการกบคดความไดดวยตนเองในอนาคต และเพอลดความขดแยงเนองจากขอพพาทในทดนระหวางการจดการของรฐกบการจดการของชมชนในลกษณะทมความสรางสรรคมากขนภายใตระเบยบทเขมงวดและนโยบายของทหารและการปฏบตทเปนอย
บางชมชนยงขาดศกยภาพ ประชาชนบางกลม ไมสามารถเขาถงความยตธรรม ไมสามารถปกปองสทธมนษยชนขนพนฐานของตนเอง และมบางชมชนไมสามารถแกตางในคดทถกฟองรองไดอยางเปนผล โดยเฉพาะคดทถกฟองรองจากหนวยงานของรฐอยางเชน กรมปาไม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หรอคดอาญาเกยวกบการบกรกในทดนของตนเอง นบแตป 2557 นโยบายของทหารเกยวกบทดนและปาไมกลายเปนภยคกคามใหมตอการด�ารง ชวตและสวสดภาพของชมชนทเรยกรองสทธในทดนและปาไมทถกประกาศ เปนเขตคมครองดงกลาว อยางไรกด การละเมดสทธมนษยชนและสทธชมชนดานทดนและปาไมไมไดเกดขนเฉพาะการ ถกบงคบโยกยาย หากยงเกยวของกบการใชนโยบายทเลอกปฏบตในแงสญชาตและอคตเกยวกบชมชนเผาพนเมองและชาตพนธ ทงยงอาจรวมถงการละเมดสทธดานอาหาร ทอยอาศย การมงานท�า และสทธดานสขภาพและการศกษา
เรองและภาพโดย : ศนยขอมล มลนธผสานวฒนธรรม
กลไกสรางความตระหนกรดานสทธมนษยชน
เพอพนองดาระอางแหงดอยนอแล
2จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
ทมทนาย CPCR
ทงน โครงการดงกลาวเปนการท�างานรวมกบชมชน ในทองถนโดยตรง ประกอบดวยกจกรรมส�าคญ ไดแก
1. การพฒนาการจดท�าขอมลและฐานขอมลการละเมดสทธมนษยชน/การเขาถงความยตธรรม โดยการจดอบรม เพมศกยภาพใหกบหนวยงาน/นกกฎหมาย/ผชวยทนายความในพนท เพอใหสามารถบนทกขอมลและใชฐานขอมลทเปนมาตรฐานรวมทงทกษะการจดการขอมล
2. สนบสนนการใหความชวยเหลอดานกฎหมาย อยางเปนผลตอชมชนทมความเสยง
3. ประสานงานใหมการเจรจาและความรวมมอกบภาครฐ โดยเปนการเจรจาอยางเปดเผยและเปนความรวมมอกบภาครฐทงในระดบชมชน ภมภาคและระดบชาต เพอให เกดการรวมมอและแลกเปลยนระหวางภาคสวน และเพอสนบสนนกระบวนการเพอสทธในการบรหารจดการทดน/
ปาไมในประเทศไทย ซงจะสงผลใหมการคมครองในเบองตนตอปญหาทเกดขน และการสรางความเขมแขงใหกบองคกร
ในทองถน คอ ศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน และองคกรภาคเครอขายอนๆ เพอสนบสนนใหชมชนสามารถจดการกบคดความไดดวยตนเองในอนาคต และเพอลดความขดแยงเนองจากขอพพาทในทดนระหวางการจดการของรฐกบการจดการของชมชนในลกษณะทมความสรางสรรคมากขนภายใตระเบยบทเขมงวดและนโยบายของทหารและการปฏบตทเปนอย
กรอบกฎหมายรฐธรรมนญไทยในการจดการทรพทยากรปาไมทดน
เมอป 2549 ไดเกดการรฐประหารเมอวนท 19 กนยายน 2549 และประกาศใหยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
พ.ศ. 2540 ทงฉบบ และไดมการรางรฐธรรมนญฉบบใหมขนมาแทน มการท�าประชามตและประกาศใชเมอป 2550
ซงรฐธรรมนญฉบบนไดบญญตรบรอง “สทธชมชน” เอาไวเชนเดยวกบรฐธรรมนญฯ 2540 โดยบญญตไวในมาตรา 66
และมาตรา 67
โดยมาตรา 66 บญญตวา “บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม ยอมมสทธอนรกษ
หรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาตและมสวนรวมในการจดการ
การบ�ารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดล
และยงยน” และ
มาตรา 67 บญญตวา “สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บ�ารงรกษาและการไดประโยชน
จากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ และในการคมครองสงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอม
เพอใหด�ารงชพอยไดอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพ
ชวตของตน ยอมไดรบความคมครองตามความเหมาะสม
การด�าเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม
ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระท�ามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพ
ของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการ
อสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษา
ดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหนประกอบกอนมการด�าเนนการดงกลาว
สทธของชมชนทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถนหรอองคกรอนของรฐทเปน
นตบคคล เพอใหปฏบตหนาทตามบทบญญตน ยอมไดรบความคมครอง”
จากบทบญญตของรฐธรรมนญฯ 2550 ทงสองมาตรานตองนบวาเปนกาวหนาเพมขนจากรฐธรรมนญฯ 2540 ในการ
รบรอง “สทธชมชน” โดยตดถอยค�าวา “ทงน ตามทกฎหมายบญญต” ออกไป โดยมงหมายให “สทธชมชน” ตามท
รฐธรรมนญฯ รบรองไวมผลบงคบใชทนทไมตองรอใหมการตรากฎหมายออกมากอน
เรยบเรยงโดย สมตรชย หตถสาร
3จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
แนวทางการท�างาน
พรเพญ คงขจรเกยรต:
ผอ�านวยการมลนธผสานวฒนธรรม
เหตผลของการรเรมโครงการ
พรเพญ: }กอนหนาทจะมโครงการน มลนธผสานวฒนธรรม เคยท�าโครงการเกยวกบเรองการบงคบใชกฏอยการศก ในพนทอนของประเทศนอกจากสามจงหวดชายแดนภาคใต เพราะเรามองวาถงแมทผานมา เราจะท�าโครงการเกยวกบ กฎอยการศกในบรบทของสามจงหวดชายแดนภาคใต แตในเวลาตอมา พบวาในภาคเหนอกมการใชกฎอยการศกในอกบรบทหนงดวยเราจงท�าโครงการทขยายพนทออกมาจากเดม โดยในภาคเหนอ เราเรมท�างานรวมกบทมของศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน (CPCR) ตรวจสอบ การใชอ�านาจของกฎอยการศกทอาจจะเกยวของหรอไมเกยวของกบความมนคงกตาม~
}แตเรามองวาการบงคบใชกฎหมายพเศษดงกลาวเกดผลกระทบกบประชาชน และเมอท�าโครงการทวานไดไมนาน กเกดการรฐประหาร นนจงเปนสาเหตทท�าใหเรายงเหนความส�าคญในการท�างานในพนทภาคเหนอมากยงขน ท�าใหเราเหนวา ในพนทภาคเหนอกมการบงคบใชกฎหมายพเศษ และผทไดรบผลกระทบนนกจะเปนประชากรกลมชาตพนธทเปนกลมพเศษมลกษณะเฉพาะคลายกบในสามจงหวดชายแดนภาคใตเหมอนกน กลาวคอ ในภาคเหนอเปนกลมชาตพนธ กลม ชนเผาทไมมความรในเรองของกฎหมาย กฎหมายทใชอยก เปนกฎหมายทไมตอบสนองตอวถชวตหรอวถปฏบตของเขาโดยตรง ซงประเดนปญหาทเกยวของกบพนทภาคเหนอโดยตรง คอประเดนทเกยวกบเรองทดน ปาไม นจงเปนทมาของการ
พดคยกนโดยตรงวาโครงการลกษณะเชนน นาจะท�าตดตอกน 2 ป ในประเดนปญหาน และควรท�าใหมความเคลอนไหว ทงในดานการสรางความเขมแขงใหชมชนและการสราง องคความรใหกบคนท�างาน~
“เนองจากทผานมาประเดนปญหาส�าคญอยางหนงทเราพบกคอ งานในประเดนคดเรองทดนแบบนในหลายคดมกไปกองอยกบทนายความไมกคน เพราะงานหลกของเขากคอการมงเนนทการใหความชวยเหลอเบองตนและทางคดกนในชนศาล เพราะปรมาณคดมมาก แลวงานในภาคเหนอนนเรองคดในพนทน โดยเฉพาะทเกยวของกบเรองปาไม กจะกองอยทพแย (ทนายสมตรชย หตถสาร ผอ�านวยการ CPCR) มลนธผสานฯ จงมองเหนวาเราเองในฐานะทเคยท�างานในพนททมความพเศษ และมความตองการองคความรดานกฎหมายและความร สทธมนษยชนนาจะชวยเสรมงานของทนายในพนทได”
“ดงนน เมอประเดนปญหาในเรองนมมากยงขนเรอยๆ สงทตองท�ากคอการสรางความเขมแขง ใหกบชมชน และโดยเฉพาะอยางยง ถาเราจะผลกดนและสนบสนนใหเกดสงทเรยกเขาวา ‘พาราลเกล-paralegal’ หรออาสาสมครทางกฎหมาย อาสาสมครนกสทธมนษยชนในพนทภาคเหนอ ซงเรามองวายงไมมกลไกสนบสนนการท�างานในสวนนมากนก แมจะมอยบาง แตกยงไมเปนระบบ หรอแพรหลายมากนก เราจงตงใจวา จะน�ารปแบบทเคยท�าทสามจงหวดชายแดนภาคใตลองน�ามาเรยนรและปรบใชทพนทภาคเหนอ ส�าคญทสดคอการทชมชนจะตนตวในเรองสทธมนษยชนไดนน คนในชมชนตองเปน ผขบเคลอนดวยตนเอง เปนชมชนทตนตวในการคมครองสทธมนษยชนและเรากคอยสงเสรมเขาเรองความรทางกฎหมาย เชน เรองการด�าเนนคดทางปาไม เรองสทธมนษยชน เรอง การด�าเนนคดทางปกครอง รวมทงใหความรในการเกบขอมล การบนทกขอเทจจรงทเกยวของกบสถานการณสทธมนษยชนกบชมชนของเขาเอง เหลานคอเหตผลและทมาทท�าใหเรมเขยนโครงการ ดงนน โครงการนจงคอนขางจะคลายหรอเลยนแบบประเดนเชนทมลนธผสานฯ เคยท�าทสามจงหวดชายแดนภาคใต กอปรกบเราเปนองคกรทไมไดมความรเรองคดทางปาไม แตกลมเปาหมายขององคกรทเราท�างานดวย เชน เครอขายทนายความทท�างานภาคเหนอ ทงมลนธผสานฯ และองคกรเหลานมกลมเปาหมายเดยวกน คอการใหความชวยเหลอกบผดอยโอกาส และไมมทางสในทางกฎหมาย ไมมทางสหรอ ขาดองคความรในกระบวนการยตธรรม หรออาจเพราะดวยทศนคตของกฎหมายหรอดวยทศนคตของบคลากรทเกยวของกบกฎหมายเองกตามทอาจท�าใหประชาชนไมมทางส ในกระบวนการยตธรรม”
พรเพญ คงขจรเกยรต ใหขอมลดานสทธมนษยชนแกชาวบานนอแล
4จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
โฮมสเตยบานขอบดง
“เมอเราเรมโครงการไปไดในป พ.ศ. 2557 ไมนานกมการประกาศแผนแมบทปาไม มเรองของการใชอ�านาจของกฎอยการศก และอ�านาจตามค�าสงของ คสช. ในเรองของการคนผนปา เรองการหามไมใหชาวบานท�าไรท�านา ไมใหเขาท�ากนในพนทท�ากนเดมของตวเอง มการบงคบขบไลโดยเฉพาะท เกดกบประชาชนในภาคอสาน แมในภาคเหนอเอง ยงไมม การบงคบขบไล อาจเพราะดวยสภาพ บานเมองของเขาเอง เพราะพนทเปนชมชนทองถนดงเดม มลนธผสานวฒนธรรมเอง จงเขามาและมองวาจะท�าอยางไรทจะสอสารขอมลเพอ ใหสอมวลชนหรอสงคมเขาใจเรองนมากขน เพราะปญหาและผลกระทบทเกดขนนนกวางใหญมาก แตเราพบวากลบไมม ใครตงค�าถามเกยวกบการใชอ�านาจ หรอตงค�าถามกบ การบงคบใชกฎหมายพเศษในลกษณะนเทาทควร”
ยทธศาสตรในการด�าเนนโครงการ
พรเพญ: “เราหวงจะเปลยนแปลงและแกไขประเดนปญหานใหไดในระดบนโยบาย ซงเรามองวามอย 3 วธหลกๆ คอ”
“1. อนดบแรกสด เราตองท�าคดทเกยวของใหเปนคดยทธศาสตรทน�าไปสการเปลยนแปลง แตจากการลงพนท ไปพบชาวบานทไดรบผลกระทบ เชนกรณของชาวบานทบานนอแล เราพบขอจ�ากด ดวยความทเขาเปนชมชนทขาดเรองการบนทกขอมลชมชน จดเกบขอมล ยงขาดขอมลในหลายเรอง ทจะปกปองเขาจากการถกรฐละเมดสทธมนษยชน และยงขาดองคความรดานสทธมนษยชน ดงนน สงทจะน�ามาเปนประเดนยทธศาตรไดกคอ การผลกดนใหมการน�าเอากลไกดาน
สทธมนษยชนระหวางประเทศมาเปนประเดนขบเคลอน เนองจาก กรณบานนอแล เขามความชดเจนวาเขาเปนกลมชาตพนธทไรสทธขนพนฐาน ขณะทมลนธผสานวฒนธรรม กนาจะมศกยภาพพอในการทจะท�าให ชมชนน เปนทรบร ในบรบทของกลไกดานการคมครองสทธของชนเผาพนเมองมากขน เชน ทเคยชวยกนผลกดนในกรณคดแกงกระจาน (คดการหายตวไปของนายบลล พอละจ)”
“2. ท�าใหเปนคดทเปนทรจกมากขน เพราะเมอผคนในสงคมเกดการรบรมากขน ชาวบานเขากจะไดรบการคมครอง การทสงคมรบรมากขน กลไกทางสงคมจะชวยปกปองเขากจะดกบชาวบานทไดรบผลกระทบ เราจงเนนการสอสาร เนนการเปดเผยขาวสารและเผยแพรขอมลเกยวกบเขามากขนเพราะเปนพนททมวฒนธรรมเฉพาะ มเอกลกษณ มอตลกษณ ทนาสนใจ”
“3. พยายามผลกดนใหเกดโฉนดชมชนถาสามารถเปนไปได โดยอาศยการท�างานทงจากการท�างานของทมเกบขอมลหรอทมกฎหมาย ขณะเดยวกน ถาหากชาวบานเองกรวมแรงรวมใจเปนอนหนงอนเดยวกนกด เพราะเทาทเราลงพนท ไปพบชาวบานเบองตน พบวาชาวบานยงไมรบรประเดนน สทธมนษยชนและสทธชมชนมากนก ทงทในพนทของเขา มคนถกฟอง 10 คด ซงตองยอมรบวาประเดนเรองโฉนดชมชนเองเรายงไมรเลยวาชาวบานจะสนใจ และเขามามสวนรวม แคไหน และเขาจะยนดตงกรรมการหมบานเขาขนมาเพอรวมกบทมเครอขายของโครงการ เพอด�าเนนการเรองสทธชมชนน หรอไม เหลาน คอ 3 ประเดน ยทธศาสตรหลกๆ ทเรา ใหความส�าคญ”
5จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
ประเดนปญหาทพบ
พรเพญ: “ประเดนปญหาตอนนคอ เรายงมองไมเหนมมทจะเขาไปหารอเพอดงการมสวนรวมกบทางราชการ เพราะ เราตองระดมความคดกนใหชดเจนเสยกอน ยกตวอยางเชน ในกรณของพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต เรากตองมาระดมความคดกนวา เมอเราเหนปญหาการละเมดสทธมนษยชน เหนวาคนถกจบซ�าแลวซ�าเลา เหนการถกอายด เหนเจาหนาทไมปฏบตตามหลกสทธมนษยชนแลวจะเรยกรอง ด�าเนนการอยางไร แตส�าหรบกรณประเดนปญหาเรองทสทธทดนและ ปาไม ตอนนมนเปลยนแปลงไปมากจากในอดต เรากตองหารอกนวาเราจะน�าเสนออะไร จรงอย ไมวาเรองโฉนดชมชนทเราอยากขบเคลอน แตวา ในมมของกฎหมายทดนทเกยวของกบการตอสเพอใหชาวบานไดรบสทธในทดนภายใตบรบทของสภาวะเชนน เราตองมาคยกนใหม ประเดนอาจยงไมไดอยทการพดคยกบเจาหนาทรฐ เนองจากเรายงไมมขอมลพอ อาจตองเรมจากการทเรามาระดมความคดกนใหชดเจนเสยกอน ในมมของ นกกฎหมาย นกสทธมนษยชน ภายใตบรบทปญหา
ใหมๆ ทก�าลงเกดขนน วาเราจะเอาอะไรไปคยกบรฐ ตองหารอ กนใหชดถงผลกระทบจากการทวงคนผนปาตงกลานไรน เกดอะไรขนบาง เราจะอยอยางไร จะสยงไง มมไหน และ ในการตอสเรยกรองสทธในทดน จะมอะไรมารบรองสทธของประชาชน เนองจากรฐธรรมนญฉบบถาวรกยงไมม หนวยงานทกหนวยทเกยวของกหนไปพง กอ.รมน. (กองอ�านวยการรกษาความมนคงภายใน) ซงเปนหนวยงานหลกในการจดการเรองทดนและปาไม ขณะทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตชดใหม กยงไมแนวาจะมอนกรรมการดานทดนและปาไม หรอไม ดงนน หนวยงานรฐหนวยไหนจะเปนทพงใหชาวบาน หากชาวบานตองการรองเรยนในประเดนเรองสทธในทดนและปาไม เราจงมความหวงวาโครงการน จะคอยๆ สรางใหเกดความตระหนกแกหนวยงานรฐและหนวยงานทเกยวของ มากขน เราจงตองอาศยการสอสารวาผลกระทบจากค�าสง จากนโยบายนเกดผลกระทบอยางไรในภาพกวาง และโครงการน จะกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางไร ขณะเดยวกนเรากตองท�างานรวมกนกบชมชน เพอสร างความเขาใจในเรอง สทธมนษยชนใหมากขน”
กรณศกษา: ชะตากรรมพนองดาระอางทบานนอแล ตะเขบชายแดนไทย-พมา
ผลกระทบทโครงการสงเสรมความเขมแขงภาคประชาชนในเรองสทธทดนและปาไมหยบยกมาเปนกรณศกษา และตดตามอยางตอเนอง คอ กรณทเกดขนกบชาวบานทหมบานนอแล ต.มอนปน อ�าเภอฝาง จ.เชยงใหม ซงเปนกลมชาตพนธดาระอางทอาศยอยบรเวณตะเขบชายแดนไทย-พมา ทในอดตชาวบานเหลานพวกเขาหนกองก�าลงสรบของกลมชาตพนธวา เขามาอาศยอยในไทยภายใตพระบรมโพธสมภารไมนอยกวา30 ปแลว อกทง ไดรบการสนบสนนจากโครงการหลวงใหปลกพชพนธไมผลไมดอกหลายชนดเพอสงใหโครงการหลวง ทวา ค�าสง คสช. อนน�ามาสการปฏบตการของเจาหนาทปาไมทมค�าสงใหชาวบานรอโฮมสเตย รอทพกอาศยขณะทกอนหนาน การท�าโฮมสเตยของชาวบานนอแลไดรบการสนบสนนจากหนวยงานรฐหลายหนวยงานทตองการผลกดนและสนบสนนใหเกดการทองเทยวเชงนเวศน
จดหมายขาวฉบบนจงมงน�าเสนอรายงานเบองตนเกยวกบกรณผลกระทบทเกดกบบานนอแล ภายใตการตดตามสถานการณดานสทธมนษยชน การใหความชวยเหลอดานกฎหมาย การตดตามประเดนปญหาเรองไรสญชาต รวมถง การสนบสนนใหเกดการบนทกขอมล ขอเทจจรงดานประวตศาสตร พนทท�ากน การบนทกแผนทเพอน�าไปสการหาพกดจพเอสส�าหรบเปนฐานขอมลของชมชนในการยนยนสทธของตนบนฐานขอเทจจรง เมอถกละเมดจากเจาหนาทรฐ ดงทรรศนะจากตวแทนองคกรภาคเครอขายทรวมขบเคลอนโครงการสงเสรมความเขมแขงภาคประชาชน และตดตามสถานการณทเกดขนกบบานนอแลอยางใกลชด กอนทรายงานในฉบบตอไปจะน�าเสนอขอมลเบองลกของผลกระทบทเกดขนกบผคนทบานนอแล
ภาคเครอขายในการสรางองคความรดานสทธมนษยชนและใหความชวยเหลอทางกฎหมาย
นภาพร สงปรางค: ทนายของศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน (CPCR)
“ความรวมมอของเครอขายในการการด�าเนนโครงการน มมลนธผสานวฒนธรรมทมความถนดเรองการสอสาร เรองการรณรงค สวน CPCR ของเราจะถนดเรองกฎหมาย ถนดการปลกจตส�านกเรองสทธมนษยชน ขณะทบทบาทของ
UHDP นน ตองยอมรบวาในพนทบานนอแลน UHDP เปน ผท�างานในพนทตอเนอง และเนนประเดนปญหาดานสญชาต ขณะทองคการแพลนเนนประเดนเรองเดกและเยาวชน ซง ทกมตทวามานกเกยวเนองกน เพราะชาวบานทนอแลยงไมม
6จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
สญชาต และหากถามวาเราท�างานรวมกนอยางไร ตองตอบวาองคกรในภาคเหนอ กอนหนาน ยงขาดนกกฎหมายจ�านวนมาก เมอกอนในภาคเหนอขาดองคกรทางกฎหมาย อาจพดไดวาการตอสใชการประทวงเปนหลก แตตอมาเมอชาวบานถกจบกมด�าเนนคด ทผานมากพงพาทนายจากสภาทนายความ แตปจจบน เมอ CPCR เขามาเกยวของดวยในการใหความ ชวยเหลอทางกฎหมาย เราจงตองใหความรชาวบานวาจะ ขบเคลอนประเดนปญหาอยางไรจง ไมผดกฎหมาย เปนการให ความรทางกฎหมายแกเขา”
“นอกจากน หลายๆ องคกรในภาคเหนอ ทนายความของ CPCR เรากจะไปเปนทปรกษาเชนท UHDP ทนายแย (คณสมตรชย หตถสาร) พแยกเปนทปรกษาองคกร นอกจากน เมอมประเดนปญหาอะไร องคกรภาคเหลานกสามารถ โทร.มาปรกษา มาขอความเหนกน แตโดยหลกแลว CPCR มสงทจะตองท�าคอสรางความรใหชาวบาน ใหเขารสทธ รกฎหมาย แมไมรทงหมด แตอยางนอยคนในชมชนทเปนแกนน�าควรตองร นเปนสงส�าคญ เพราะในพนทภาคเหนอ กเปรยบเสมอนทมเราเปนสวนกลาง อยในสวนกลาง การทเราจะเขาพนททเกดปญหามาอยางฉบไว เพอเตรยมพยานหลกฐานไดอยางรวดเรวนนเปนไปไมไดเลย ดงนน ชาวบาน จะตองเปนคนด�าเนนการกอนในขนแรก อยางนอย ชาวบานเขาตองรวาเจาหนาททมา ชออะไร เปนใคร กลาวคอชาวบานในพนท เขาจะเปนคนแรกๆ ทมขอมลเหลาน”
“ทผานมา เมอเกดคดความขน หรอยกตวอยางเชน ถาเรองไปถงต�ารวจ ในสมยกอนจะมชาวบานในพนทภาคเหนอ รบสารภาพเยอะมาก แตปจจบนน เมอเรามาท�างานใหการอบรมทางกฎหมาย มอาสาสมครเยอะขน คนในชมชนหนมาใหความส�าคญกบความรเรองน กท�าใหเขาเขาใจสทธของตนเองมากขน นอกจากน หากบางชมชน มคนโดนจบ โดนตรวจคน เขากจะมาขอความชวยเหลอ เรากไปเปนทปรกษาให”
แนวทางการตดตามคดของทมทนายศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน (CPCR)
นภาพร: “ทนอแลมปญหามากกวาทอน เนองจากเขา อยอาศยทบรเวณตะเขบชายแดน ซงในเขตชายแดนนนไมวาจะม คสช. หรอไม กฎหมายทใชในพนทนคอกฏอยการศก ซงขอบเขตอ�านาจของกฏอยการศกกเป นท ร ๆ กนอย ขณะเดยวกนในสวนของนอแล ในพนททเขามาอยอาศยท�ากนซงแมเขาไมใชคนไทยดงเดมกตาม แตจากค�าบอกเลาของ
ชาวบานในพนท ชาวบานเชอวาเขาไดรบพระมหากรณาธคณใหสามารถอาศยอยใตพระบรมโพธสมภารไดในพนทน โดยเปนค�าบอกเลาตอๆกนมาและชาวบานมภาพพระบรมฉายาลกษณ ตอนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชด�าเนนมายงบานนอแลและทรงมพระราชปฏสนถารกบผน�าหมบานทรอเขาเฝาฯ นอกจากนพนทนยงมโครงการตางๆ ทโครงการหลวงน�ามาใหชาวบานท�า”
“ส�าหรบสภาพโดยรวมของหมบานนอแล เมอกอนเขาอยกนตามมตามเกด กลวเจาหนาทรฐปนสวนใหญ กระทง ตอมาเดกๆ รนใหมๆ มความร ไดรบการศกษามากขน รบรขาวสารมากขนไมตางจาก ชนเผาอนๆ แตขณะเดยวกน การพฒนาท�าใหเขาถกรกพนท ซงอตลกษณของบานนอแลเขาเปนพนททางวฒนธรรมของกลมชาตพนธดาระอาง มจดขาย ทเรองของการทองเทยวเชงเกษตรนเวศน แลวหนวยงานรฐ หลายหนวยงานทหวงผลงานจะลงมาทน อาท อ�าเภอ องคกรพฒนาชมชน และเอนจโอหลายกลมเขามาชวยหนนเสรม ซงเกดขอดคอท�าใหชาวบานเกดการเรยนร พฒนาแตทวา ในมมหนงกมปญหาทเกดขนกบนอแล คอเปนการพฒนาท เรวเกนไป ชาวบานสวนใหญยงไมพรอมจะรบ ตางจาก การพฒนาทเกดกบกลมชาตพนธปะกากะญอ ทแกนน�าสและผานกระบวนการรบรเรองสทธมนษยชนมาโดยตลอด แต พนองนอแล แมแตสญชาตเขากยงไมไดมา อกทงเขาไมสามารถ อาน เขยนหรอสอสารในภาษาไทยไดดพอ ดงนน จงท�าอะไรไดไมเตมท ออกนอกพนทกไมไดแลวเขากไมไดอยกลมใน 9 ชนเผาทประเทศไทยยอมรบ วาเปนชนเผาทอยในประเทศไทยทสามารถขอสญชาตได”
“ชมชนบานนอแล ถอเปนชมชนแหงหนง แตหากมองในบรบทดานสทธมนษยชน เขาเปนชนเผาทถกกดทบ มความกลวอยในตว ความรยงไมพอ ไมใชไมมความร เขาม แตยง
ทนายนภาพรใหค�าปรกษาทางกฎหมายกบเจาของโฮมสเตย
7จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
ไมพอ และไมมความกลา เขากลวไปหมด ขณะเดยวกน กไมกลา ทจะพดคย ตอรองกบเจาหนาท เรายอมรบวาในเรองของคด บางเคสยงสรปไมไดวาจะแกอยางไรแตหลายๆ เคสกสามารถตอสได”
“การตอสของเราคอมงไปทการตอสดานเจตนา คอ ชาวบาน ไมไดมเจตนาจะบกรก เขาถอวาเปนทของหมบาน แมจะอยในเขตปาสงวน แตกเปนปาชมชน”
“ในสวนตอมา คอจะเนนเรองประวตชมชน ประวต บานแตละบานวามการใชสอยพนท มประวตความเปนมาของครอบครวอยางไร เชน กรณของสตรเชอสายจนรายหนง ทเปนเจาของโฮมสเตยอยทหมบานนอแล สามเปนเจาหนาทโครงการหลวง สตรเจาของโฮมสเตยรายนถกเจาหนาทปาไมกลาวหาแจงความตอเจาหนาทต�ารวจ ขอหาบกรกปา และ เจาหนาทปาไมสงใหเขารอถอน ทงทผานมาเขาไดรบการสนบสนนจากหนวยงานรฐหลายหนวยในการท�าโฮมสเตย มการสงเสรมของอ�าเภอใหโฮมสเตยของเขาเปนสถานท ทองเทยว เหลานคอหลกฐานยนยนวา คณสงเสรมเขา ไมวาเขาจะอยในเขตทเปนเขตอทยานดอยผาหมปกหรออะไรกตาม ถอวาคณสงเสรมเขาแลว เหลานเปนหลกฐานสวนหนงวา รฐสงเสรมเขา”
“ดงนน มองในแงหนง ในกรณโฮมสเตยทถกเจาหนาทปาไมสงใหรอ กยงมทางสในทางกฎหมายได เพราะเขาไมไดบกรกปาและมหลกฐานวาทผานมแตละองคกรมาสงเสรมเขา เปนองคกรของรฐ สงเสรมใหเปนวสาหกจชมชน ชาวบานเขาไมใช นายทน แตกรณโฮมสเตยเหลาน เรองยงไปไมถงศาล หากถงศาลกตองประกนตว”
“หากถามวาภาพรวมของคดในนอแล มเคสไหนหนกสดหรอนาสนใจเปนพเศษ จรงๆ แลวคดทหนกทสดจะอยในพนททเลยไปจากบานนอแลไมไกล คอทบานขอบดง ซงเปนบานของ ‘ชาล’ เคสนหนกสด เพราะตองสบประเดนกนเยอะ เนองจากเขาท�าเปนธรกจกจรง แตเขาไมใชนายทน เขาเปนคนทบานขอบดงและภรรยากเปนคนทนน เมอเขาแตงงานแลว
ทดนตรงนนกเปนทของพอตาเขาทยกใหลกเขยและลกสาวเพอท�ากน แลวการท�ากนของชาล เขากท�าการเกษตรอยแลว แตเมอมการสงเสรมเรองการท�าโฮมสเตยเขากคอยๆ เรมท�าเปนแบบถาวร ขยบจากไมไผมาเปนปลกแบบถาวร แตเขา ไมไดสรางครงเดยว เขาคอยๆ สราง กรณน เขาเปนโฮมสเตยเชงเดยว ขณะทบานนอแล ชาวบานในชมชนเขาจะมการสงรายไดบางสวนเขาไปไวในกองทนของชมชนนอแล แตกลมขอบดง เขาไมมแบบน แตเขาจะมอบรายไดบางสวนใหชมชน เชน สนบสนนการกฬา เมอรายไดทไดมาไมไดมการเขากองทนของชมชนนเรากหนกใจในประเดนเรองการใชประโยชน เพราะ เราเถยงไมไดหรอกวาเปนเขตปา แตเราโตแยงไดวาเราท�ากน เราไมไดบกรกปา เปนทดงเดมทเขาท�ากนมากอนแลว”
“สวนคดอนๆ ของบานนอแล เทาทดยงไมถงชนศาล แตกมบางกรณทเราตดตาม อยทชนต�ารวจหรอไมกอยการ เรากจะท�าหนงสอขอความเปนธรรมเขาไป วาชาวบาน ไมไดมเจตนา”
“นอกจากน ยงมชาวบานทนอแลทไดรบผลกระทบ จากเจาหนาทปาไม เนองจากเราไดรบการรองเรยนจากเขาวา มเจาหนาทปาไมขนไปหาและบอกใหชาวบานรอสงปลกสรางของเขา คอชาวบานเขามบอเพอกกเกบน�า ท�าการเกษตร เจาหนาทเขากจะใหรอ ซงเปนไปไมได เพราะชาวบานเขามบอซเมนต แตเจาหนาทกลบบอกใหทบ เพราะถอวาเปน สงปลกสรางถาวร ค�าถามคอ ในเมอชาวบานเขาท�าการเกษตร แลวคณไมใหเขากกเกบน�าไดอยางไร”
“ยอมรบวาเราหวงชาวบานเรองความไมรเทาทนในสทธของตวเอง เชน กรณทเลาใหฟงนทเขาเจอเจาหนาทมาสง ใหทบบาน ชาวบานเขาเลาใหฟงวา เขาบอกเจาหนาทไปวา “ทบแลวผมจะไปอยไหน” ซงโดยหลกสทธมนษยชนแลว จะไมพดอยางนน ถาเขาร ในสทธของตวเองเขาจะไมพด แบบนนเลย แตเขาจะตองบอกเจาหนาทวา “ผมไมใหทบ ถาคณทบผมฟอง” รบรอง ถาชาวบานพดแบบน เจาหนาทปาไม ถอย ถาชาวบานมความรดานกฎหมายดานหลกสทธมนษยชน และเขาสามารถเจรจาตอรองได เจาหนาทกจะถอย”
“หากเขามความรในเรองน เขาจะสามารถบอกเจาหนาทไดวานเปนทของผม แมจะอยในเขตปากตาม แตเปนปา ทมนเปนเขตของหมบาน เปนสทธทอยอาศย สทธทท�ากน สทธทจะประกอบอาชพ แมแตการท�าโฮมสเตยกเปนการท�ากนอยางหนง เรามสทธทจะอยในประเทศไทยไดอยางมนคงไมวาเราจะเปนคนไทยหรอผทรอรบสญชาตไทยกตาม”
8จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
ค�าสงคณะรกษาความสงบแหงชาตท 64/2557
เรอง การปราบปรามและการหยดยงการบกรกท�าลายทรพยากรปาไม
เพอใหการบรหารราชการของคณะรกษาความสงบแหงชาต ในการปราบปรามและหยดยงการบกรกท�าลายทรพยากร
ปาไมในพนทตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถลดผลกระทบทจะกอใหเกดความเสยหายตอระบบเศรษฐกจ สงคม
และสงแวดลอม ของประเทศโดยรวม คณะรกษาความสงบแหงชาต จงมค�าสงดงตอไปน
1. ใหกระทรวงกลาโหม กระทรวงมหาดไทย ส�านกงานต�ารวจแหงชาต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
กองก�าลงรกษาความสงบเรยบรอย กองก�าลงปองกนชายแดนของกองทพบก และกองทพเรอ ตลอดจนหนวยงานทมภารกจ
และอ�านาจหนาททเกยวของ ด�าเนนการปราบปรามและจบกมผบกรก ยดถอครอบครอง ท�าลาย หรอกระท�าดวยประการ
ใดๆ อนเปนการท�าใหเสอมเสยแกสภาพปา รวมทงผสมคบและสนบสนนชวยเหลอ ใหไดผลอยางจรงจงในทกพนท รวมทง
สกดกนการลกลอบตดไมมคาหรอไมหวงหาม การน�าเขาและสงออกไมทผดกฎหมาย ตลอดแนวชายแดน ตลอดจน
ปราบปรามเครอขายขบวนการตดไมท�าลายปาในทกหมบานและชมชนทวประเทศ
2. ใหหนวยงานทรบผดชอบ ควบคม ตรวจสอบ กจการการแปรรป การตงโรงงานแปรรปไม การคาไมแปรรป
ตลอดจนการคาหรอมไวในครอบครองซงไมหวงหามและสงประดษฐใด เครองใชหรอสงอนใดทท�าดวยไมหวงหาม หากพบ
มการปลอยปละละเลย หรอมเจตนาจงใจไมปฏบตตามระเบยบกฎหมายทบญญตไว ใหด�าเนนการลงโทษตรากฎหมาย
อยางเดดขาดกบเจาของหรอผประกอบการโดยทนท
3. ใหหนวยงานทรบผดชอบ ตดตามผลคดปาไมและด�าเนนการพนฟพนทปาทถกบกรกท�าลาย ใหคนสภาพปาทสมบรณ
ดงเดม โดยประสานกบทกหนวยงานทเกยวของ รวมทงภาคประชาชนและองคกรชมชนไดเขามสวนรวมในการด�าเนนการ
ดงกลาวอยางจรงจง
4. เจาหนาทของรฐผใดปลอยปละละเลย หรอเขาไปมสวนเกยวของกบการกระท�าผดตามกรณดงกลาวขางตน
จะตองถกด�าเนนการทงทางวนยและทางอาญาเดดขาดโดยทนท
5. ใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตดตามผลการด�าเนนการตามขอ 1-4 และรายงานผลการปฏบต
ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตทราบอยางตอเนอง
ทงน ตงแตบดนเปนตนไป
สง ณ วนท 14 มถนายน พทธศกราช 2557
พลเอกประยทธ จนทรโอชา
หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต
ความเรยบงายในวถชวตของชาวนอแล
9จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
สมตร วอพะพอ:
ผจดการโครงการสถานะบคคลและสทธพลเมอง
องคการแพลนประเทศไทย
“ประเดนของหมบานนอแล เมอดจากปรากฏการณ ทเกดขน กลาวคอ มเหตการณทเจาหนาทปาไม เขาไปในพนท และมการจบกมหรอแจงขอกลาวหากบชาวบาน 2 ครอบครว ทท�าโฮมสเตยอย และมอก 8 คน ทอยในชนของการเกบรวบรวมพยานหลกฐานเพอทจะแจงขอกลาวหา ซงสงทเกดขนน มนแปลกตรงทหมบานนอแลนน กอนทชาวบานจะท�าท�าโฮมสเตย ชาวบานกไดรบการสงเสรมจากโครงการหลวง โดยโครงการหลวงกพาชาวบานไปศกษาดงานท อ.เชยงดาว ท จ.เชยงราย และไปดงาน ท จ.แมฮองสอน เพอดวาการบรหาร จดการโฮมสเตย การบรหารจดการแบบทองเทยวเชงอนรกษเพอรบนกทองเทยวนน มวธการบรหารอยางไร”
“นอกจากน กยงมหนวยงานรฐอนๆ เชน พฒนาอ�าเภอทเขาไปสงเสรมในเรองของการทองเทยวเชงอนรกษและ สงเสรม วสาหกจชมชนเชนสงเสรมการทอผาและการท�า โฮมสเตยรองรบนกทองเทยว เพอสงเสรมการทองเทยวทางวฒนธรรม แตกลบมเจาหนาทปาไมมาสงใหชาวบานรอ โฮมสเตย และแจงวาชาวบานบกรกปา โดยไมมใบอนญาต กลาวหาวาชาวบานมความผดทง พ.ร.บ.ปาไม และ พ.ร.บ. ปาสงวน ซงเหลานผดปกต เนองจากตลอดระยะเวลาทผานมา หนวยงานของรฐเองกเขาไปใหการสงเสรมและใหการสนบสนน กบชาวบานนอแลในการท�าโฮมสเตย รวมทงใหแนวคดชาวบาน มการอบรม ชาวบาน มการตงกลม มการตง โครงสรางระบบการปกครองในชมชน มการแบงเปนซ ม แลวแตละซ มก เขมแขงในการบรหารจดการเพอใหรองรบนกทองเทยวทมาพก โฮมสเตยดวยการบรหารจดการโดยชาวบานเอง แตแลวชาวบาน กตองกลายเปนผทถกกลาวหาวาบกรกปา”
“ดงนน สงทเกดขนกบชาวบานทนอแลน ผมคดวาเปนการละเมดสทธมนษยชนของชาวบาน ทเขาประกอบอาชพ โดยสจรต เพราะเขาไมไดตดไมท�าลายปาหรอคายาเสพตด ซงทผานมาเขากท�าตามค�าแนะน�าของเจาหนาทจากหนวยงานรฐมาโดยตลอด แตตอมาเขากลบตองกลายเปนแพะรบบาป ซงในฐานะคนท�างานดานสทธมนษยชน และท�างานกบชาวบานนอแลมานานเรากตองใหความรความเขาใจชาวบาน ในการปกปองสทธของตนเอง และสงทหมบานนอแลแปลก กวาทอนเพราะชาวบานเขาไมมการบกรกหรอท�าลายปาเลย นอกจากน พนททเขาอยกไดรบการจดสรรจากโครงการหลวง แลวชาวบานเขากมหลกฐานทงจากค�าบอกเลาของผทอยใน
เหตการณ และจากภาพถายทมการบนทกไว วาเมอครงท เขาหนภยสงครามมาอยทน ชาวบานกไดขอทอยอาศยจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในป พ.ศ. 2527 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวกทรงพระราชทานพนทนเปนทอยอาศย สวนพนทท�ากนกเปนของโครงการหลวงทท�าสญญากบกรมปาไม ซงแบงเปนแปลงและมการแบงแนวเขตการท�ากนอยางชดเจน
“ดงนน ปญหาการจบกม และการสงใหรอถอนสงปลกสรางทเกดขนกบชาวบานนอแลจงขดกบขอเทจจรง ขดกบ วถชวตของพนองชาวนอแล ค�าถามส�าคญกคอ ตอนนมนถงเวลาแลวหรอยงททงเจาหนาทปาไมและพฒนาชมชนจะ พดคยกน เพอหารอแนวทางทไปในทางเดยวกน เพราะถาหนวยงานหนงพฒนาสงเสรม แตอกอกหนวยงานหนงกลบเขาไปจบกม การพฒนามนกเปนไปไดยาก นอกจากน แทนทการพฒนาจะเดนหนาท�าใหชมชนเขมแขง กกลบกลายเปนสราง ความแตกแยกทางแนวคดและความเปนอยซงสรางผลกระทบใหเกดขนกบพนองชาวนอแลอยางมหาศาล เหลานคอประเดนปญหาประการทหนง”
“สวนประเดนปญหาตอมาคอประเดนเรองสญชาต เรอง สถานะบคคล เนองจากชาวบานนอแลประมาณ 40 เปอรเซนต เปนผไมมสทธในการยนขอสญชาต เพราะชาวบานเหลาน เขาไมเขาเงอนไขหลกเกณฑทก�าหนดไว ตาม พ.ร.บ.สญชาต โดย พ.ร.บ.สญชาต ทอาจถอวาใกลเคยงกบปญหาของพนองนอแลมากทสด คอ มาตรา 7 วรรค 2 พ.ร.บ.สญชาตฉบบแกไข ฉบบท 4 ป พ.ศ. 2551 แตกระนน ชาวบานนอแลกยงไมเขาเงอนไข หลกเกณฑเหลาน”
นอกจากน ชาวบานนอแล ยงมกลมทถอบตร “บคคลผไมมสถานะทางทะเบยน” ซงกลมบคคลเหลานเปนผไรสทธ
สมตร จากองคกรแพลน ใหขอมลเรองการขอสญชาตแกพนองนอแล
10จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
“ดงนน สงทชาวบานนอแลเผชญอยในขณะนกคอ นอกจากเรองปญหาการจบกม กลาวหา และบงคบรอจากเจาหนาทปาไมแลว สถานะบคคลของชาวบานนอแลกยงเปนอกประเดนปญหา ทยงตองรอการแกไขจากหนวยงานของรฐ โดยเฉพาะทางอ�าเภอ ทควรใหผทเขามสทธสามารถยนขอบตรตางดาวหรอผอยอาศยกด ปญหาคอคนเหลาน ทเขาไมมสทธอะไรเลยนนเปนบคคลทนาเปนหวงอยางยง บคคลเหลาน จะเดนทางไปไหนกไมได เพราะไมมสทธ ไมใชบคลทไดรบอนมต สญชาตไทยแลว สงผลใหเขาเขาไมถงสทธทส�าคญอยางยง นนคอ เรองของกระบวนการยตธรรม เพราะประเดนปญหาหนง ทมกจะเกดกบคนทไมมสญชาตไทยคอ เมอเดนทางออกนอกพนท เขากมกจะเจอเจาหนาทต�ารวจเรยกตรวจ ตามระเบยบ กตองปรบ แตเขากมกถกเรยกเกบเงนเพอใหไดรบการปลอยตว ในขณะนน ซงชาวบานกตองยอมแลกดวยการจายเงนให เจาหนาททตงดานเขามาเพอใหปลอยชาวบาน เพราะเขา มองไมเหนหนทางส หากเขาตองเขาสกระบวนการยตธรรม”
ค�าสงคณะรกษาความสงบแหงชาตท 66/2557
เรอง เพมเตมหนวยงานส�าหรบการปราบปราม หยดยงการบกรกท�าลายทรพยากรปาไมและนโยบายการปฏบตงาน
เปนการชวคราวในสภาวการณปจจบน
เพอใหการด�าเนนการและการประสานงานในการปราบปรามและหยดยงการบกรกท�าลายทรพยากรปาไมในพนทตางๆ
เปนไปอยางมประสทธภาพยงขน สามารถลดผลกระทบทจะกอใหเกดความเสยหายตอระบบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม
ของประเทศโดยรวม จงใหปฏบต ดงน
1. ใหกองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร เปนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบดงกลาวเพมเตม
ทงนการปฏบตอนๆ ใหเปนไปตามค�าสงคณะรกษาความสงบแหงชาต ท 64/2557 ลง วนท 14 มถนายน พทธศกราช 2557
เรอง การปราบปรามและหยดยงการบกรกท�าลายทรพยากรปาไม
2. ใหทกหนวยทเกยวของ ยดถอนโยบายการปฏบตงานเปนการชวคราวในสภาวการณปจจบน ดงน
2.1 การด�าเนนการใดๆ ตองไมสงผลกระทบตอประชาชนผยากไร ผทมรายไดนอย และผไรทดนท�ากน
ซงไดอาศยอยในพนทเดมนนๆ กอนค�าสงนมผลบงคบใช ยกเวนผทบกรกใหม จะตองด�าเนนการสอบสวน และพสจนทราบ
เพอก�าหนดวธปฏบตทเหมาะสมและด�าเนนการตามขนตอนตอไป
2.2 การด�าเนนการเรงดวนในปจจบน คอ การปองกนไมใหมการบกรกเพมเตม ดวยการบงคบใชกฎหมาย
อยางเขมงวดและเดดขาด
2.3 การด�าเนนการแกไขปญหาทสงสมมาตงแตเดมใหหนวยงานทเกยวของ รวมกนพจารณาก�าหนดมาตรการ
และวธด�าเนนการอยางเปนระบบ เพอเสนอขออนมตจากคณะรกษาความสงบแหงชาตโดยดวน
2.4 กรณใดๆ ซงยงอยระหวางการด�าเนนการตามกระบวนการยตธรรม ใหด�าเนนการตอไปจนกวาจะสนสด
กระบวนการทก�าหนด
ทงน ตงแตบดนเปนตนไป
สง ณ วนท 17 มถนายน พทธศกราช 2557
พลเอกประยทธ จนทรโอชา
หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต
“เหลานเปนปญหาส�าคญ ตราบใดทเราแกเรองปญหาสญชาตใหเขาไมได กจะน�าไปสประเดนปญหาอนๆ ทงเรองการไรสทธในสขภาพ สทธในการเดนทางโยกยาย สทธดานความปลอดภย รวมถงประเดนเรองสทธในทอยอาศย ผมวาเหลาน คอประเดนปญหาหลกๆ ทชาวบานนอแลตองเผชญ”
อตลกษณ จตรจรยวตร:
เจาหนาทโครงการพฒนาพนทสง
Upland Holistic Development Project (UHDP)
“ประเดนปญหาทพบทหมบานนอแลคอชาวบานมปญหา เรองการบนทกขอมลทเกยวกบพกด อาณาเขตของพนท จงควรตองมการตรวจจบพกดจพเอส หรอการพฒนารายแปลง การเดนรายแปลง ซงในกระบวนการท�าพกดจพเอสนน ตองขนอยกบปจจยอะไรหลายอยาง”
11จดหมายขาวสทธคนและชมชนในปา ฉบบพเศษท 1 ประจ�าเดอน กนยายน-ตลาคม 2558
อตลกษณ จตรจรยวตร
“ประการแรกสดตองขนอย กบความเขาใจของคน ในชมชน เราตองท�าความเขาใจกบทกครอบครว วาการบนทกขอมล เดนรายแปลง พฒนารายแปลงวาพนทของแตละคนในชมชนมอาณาเขตตดกบใครเปนพนทใด มขนาดพนทเทาใดนน เปนประโยชนตอสวนรวม อนดบแรกตองสรางความเขาใจ กบเขาในสวนน เพราะถาชาวบานเขาใจไมตรงกน หากบนทกขอมลรายแปลงไปสกระยะหนงกอาจจะมปญหา ดงนน ถา ชาวบานเขาใจ และเหนตรงกนวาจะรวมกนบนทกขอมลรายแปลง ของชมชน กตองท�ามตออกมาวาชมชนจะท�าเรองน”
“เมอคนในชมชนมขอตกลง มความเขาใจรวมกนแลว จากนนกน�าไปสการพฒนาขอมลของชมชน คอการบนทกประวตศาสตรความเปนมาของชมชน บนทกพนทอาณาเขต ขอบเขตของทท�ากน เปนตน เหลาน คอการพฒนาขอมล จากนน เมอมการพฒนาขอมลแลว จงน�าไปสการจบพกดจพเอสไปของแตละแปลงทชาวบานรวมกนท�าบนทก หากท�าพกดจพเอสแลวเสรจกสามารถน�าไปสการผลกดนโฉนดชมชน”
“มตวอยางกรณศกษาของหมบานแหงหนงทประสบความส�าเรจในการเดนรายแปลง เกบขอมลเพอท�าจพเอส”
“คอ ทหมบานแคววด�า อ.เมอง จ.เชยงราย ทหมบานแคววด�านเขากมปญหาคลายกบบานนอแล แตคนในชมชนเขาเขมแขง การพฒนาขอมล บนทก เกบขอมลรายแปลงจงส�าเรจไดในระดบหนง คอมการบนทกรายแปลง มการบนทกเขตพนทท�ากน มเขตทชาวบานรบผดชอบ และในทสดกมตวแทนของส�านกงานโฉนดชมชนมาตรวจสอบแลว”
“ขอดของการพฒนาขอมล หรอการบนทกขอมล รายแปลงน ท�าใหเรามแผนทชมชน แลวกน�าแผนทชมชนน มาเผยแพรใหชาวบาน เปนการบนทกทกอใหเกดประโยชน แกชมชน ทหมบานแคววด�านเราถอวาท�าส�าเรจในระดบหนง เนองจากวา เมอเราท�าการบนทกรายแปลงและมแผนทแลวชาวบานกสามารถน�าไปยนยนกบหนวยงานภาครฐได”
“แตส�าหรบชาวบานนอแล เขาไมคดวาวนหนงจะเกดเรองราวแบบนขนกบคนในชมชนของเขา เขาไมเคยเจอ เขาจง ไมได ท�าฐานขอมล ไมไดบนทกประวตของชมชนไวเปน ลายลกษณอกษร ไมมการบนทกขอบเขตพนทท�ากนของตนเองไว”
“ซงการทเราจะผลกดนไปถงขนจบพกดจพเอสและ ขบเคลอนไปถงประเดนโฉนดชมชนไดนน แรกเรมทสด คนในชมชนตองบนทกเรองราวประวตศาสตร ความเปนมาของชมชนนนไว สงนถอเปนขอมลส�าคญ เพราะเปนสงทบอกถงความเปนมาเปนไปของชมชน วาเขาอยในพนทนมานานกปแลว มบรบทอะไรเกดขนกบชมชนของเขาบาง”
“สวนเรองของการจบพกดจพเอสนนสงส�าคญทสดคอตองเรมจากการทชาวบานตองเปนคนเดนบนทก หรอพฒนาขอมลรายแปลงดวยตวเอง กบชาวบานนอแลผมกบอกเขาแบบน บอกวาเขาตองเดนรายแปลงดวยตวเอง หากผานกระบวนการพฒนาขอมลแลว ขนตอนทยากล�าดบตอมากคอการน�าขอมลทไดไปวเคราะหรายแปลงออกมาเปนจพเอสซงในขนตอนน เราตองไปขอความรวมมอจากมลนธพฒนาภาคเหนอทเขาจะมเครองมอในการวเคราะหพกดจพเอส เขาจะปรนทแผนทออกมาใหซงในกระบวนการตรงนตองใชเทคโนโลยเฉพาะซงมอยทมลนธพฒนาภาคเหนอ”
“ชาวนอแล ถาจะท�าจรงๆ ชาวบานตองรวมมอรวมใจดวยรอใหชาวบานพรอม และตองท�าความเขาใจในหลกการ ตองมชดท�างาน มคนเดนบนทกขอมลรายแปลงเพอน�าไปสการจบพกดจพเอส ซงตามหลกเกณฑของส�านกงานระเบยบโฉนดชมชน เขาใหมการตงคณะกรรมการหมบานขนมาเพอด�าเนนการเรองน หมบานละ 7-15 คน เพราะฉะนนหมบานนอแลทเปนหมบานใหญ กควรมคณะกรรมการ 15 คน ชาวบานเขาตองตงคณะกรรมการส�าหรบการพฒนาขอมลนขนมา ถาเขาไมตงคณะกรรมการนขนมาเรากเขาไปท�าไมไดเพราะชาวบานตองเปนคนพฒนาขอมล เปนคนเดนบนทกดวยตนเอง เราเพยงใหความรและสรางความเขาใจ หากท�าส�าเรจเขาจะตระหนกวาจพเอสถอเปนหลกฐาน เปนหวใจส�าคญ ถามขอมลนเราจะมหลกฐานทแนชด เขาจะรไดวาอยในเขตพนทของใครเขตอทยาน วนอทยาน หรอปาสงวน”
“ชอใคร มพนทตรงไหน เทาไหร ปญหาทเกดตอนนเพราะชาวบานไมมขอมลทแนชดทจะยนยนได”
“ตวอยางพนทของหมบานแคววด�าท จ.เชยงราย กอยเขตปาสงวนแหงชาตทก�าลงจะประกาศเปนอทยานแหงชาต
ความอดมสมบรณของผนปานอแล
มลนธผสานวฒนธรรม 111 ซอยสทธชน ถนนสทธสารวนจฉย เเขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กรงเทพ 10310โทรศพท (+66) 02–693–4939 โทรสาร (+66)–02–275–3954
จดพมพโดย
มลนธผสานวฒนธรรม 111 ซอยสทธชน ถนนสทธสารวนจฉย
เเขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กรงเทพ 10310 โทรศพท (+66) 02–693–4939 โทรสาร (+66)–02–275–3954
อเมล [email protected]
Cross Cultural Foundation 111 Soi Sitthichon Samsennok Huaykhwang Bangkok Thailand 10310
Tel: (+66) 02–693–4939, 02–693–4831 Fax: (+66) 02–275–3954 E–mail: [email protected]
ศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถนCenter for Protection and Revival of Local Community Rights199/332 หมท 2 ต.หนองจอม อ.สนทราย จ.เชยงใหม 50210 โทร. 053-230072
สนบสนนโครงการโดย
ศนยพทกษและฟนฟสทธชมชนทองถน (The Center for Protection and Revival of Local
Community Rights-CPCR) หรอ (ศพช.)
ทอย 199/332 หมท 2 ต�าบลหนองจอม อ�าเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม
โทรศพท 053-230072 https://www.facebook.com/CPCR.Page
ล�าน�ากก ดงนน ยนยนวาไมวาจะอยในพนทไหน กสามารถบนทกขอมลรายแปลง และท�าการพฒนาขอมลในชมชนของตนเองได ซงทผานมาเรากตอสเรยกรองและรณรงคใหชมชนจดการพฒนาขอมลของตวเอง”
