อกสารประกอบการสอนportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17nT09v8331yZ12n343g.pdf · 6.7 กระบวนการประมินหลักสูตรของสตัฟฟຂลบีม

เอกสารประกอบการสอน

รายวชาการพฒนาหลกสตร

ชาตชาย มวงปฐม

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2557

เอกสารประกอบการสอน

รายวชาการพฒนาหลกสตร

ชาตชาย มวงปฐม

ค.ด. (หลกสตรและการสอน)

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2557

ค ำน ำ

เอกสารประกอบการสอน รายวชาการพฒนาหลกสตร รหสวชา 1023202 ซงอยในหมวดวชาชพคร ส าหรบนกศกษาครศาสตรบณฑต หลกสตร 5 ป โดยเนอหาเปนการเขยนในลกษณะทมขอมลประกอบเชงบรรยาย ทมงเนนใหผเรยนมความรความเขาใจและน าไปประกอบการศกษาคนควา เพอน าไปสการสรางกระบวนการคด ซงเนอหาบางสวนเรยบเรยงจากประสบการณการท างานของผเขยน รวมทงการศกษาคนควาจากต าราวชาการ ทงของไทยและตางประเทศ

เอกสารประกอบการสอนเลมนมทงหมด 8 บท ตามขอบเขตเนอหาเดยวกน ซงประกอบดวย ความรพนฐานเกยวกบหลกสตร แบบหลกสตร ขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตร รปแบบกระบวนการ พฒนาหลกสตร การน าหลกสตรไปใช การประเมนหลกสตร การพฒนาหลกสตรสถานศกษา และปญหาและแนวโนมการพฒนาหลกสตร ผเขยนหวงวาเอกสารประกอบการสอนเลมน จะเปนประโยชนส าหรบผอาน ในการใชเปนคมอส าหรบการศกษาเกยวกบการพฒนาหลกสตร หากมขอแนะน า ทเปนประโยชนตอการปรบปรงเอกสารเลมน กรณาแจงตอผเขยนจกเปนพระคณยง

นายชาตชาย มวงปฐม

สงหาคม 2557

สารบญ

หนา

ค าน า……....................................…………………….…………………………………....................... สารบญ……………………………………….………………………………............................................ สารบญภาพประกอบ....................................................................................................... สารบญตาราง…………………………..................................................................................... แผนบรหารการสอนประจ าวชา…………………..……..........................................................

(1)

(3)

(9)

(11)

(13)

แผนบรหารการเรยนการสอนประจ าบทท 1.................................................................. 1

บทท1 ความรทวไปเกยวกบหลกสตร....................................................................... 3

แนวคดพนฐานของการศกษาและปรชญาการศกษา........................................ 3

ความหมายของหลกสตร.................................................................................. 6

องคประกอบของหลกสตร............................................................................... 11

การจดองคประกอบของหลกสตร.................................................................... 13

ความส าคญของหลกสตร................................................................................. 17

สรป.................................................................................................................. 18

แบบฝกหดประจ าบท....................................................................................... 19

เอกสารอางอง.................................................................................................. 20


บทท 2 แบบหลกสตร.................................................................................................. 25

หลกสตรรายวชา.............................................................................................. 25

หลกสตรสมพนธวชา หรอหลกสตรสหสมพนธ................................................ 27

หลกสตรแบบหมวดวชา หรอหลกสตรแบบกวาง ........................................... 29

หลกสตรกจกรรมหรอประสบการณ................................................................. 31

หลกสตรเพอชวตและสงคม............................................................................. 32

หลกสตรแบบแกน..................................................... ....................................... 34

หลกสตรแบบบรณาการ................................................................................... 35

(4)

สารบญ (ตอ) หนา

สรป.................................................................................................................. 38

แบบฝกหดประจ าบท....................................................................................... 40

เอกสารอางอง.................................................................................................. 41


บทท 3 ขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตร............................................................. 45

ปรชญาการศกษากบการพฒนาหลกสตร........................................................ 45

ปรชญาสารตถนยม.......................................................................................... 46

ปรชญานรนตรนยม.......................................................................................... 47

ปรชญาพพฒนนยม…………….......…….........……..…………………………………….... 49

ปรชญาปฏรปนยม........................................................................................... 50

ปรชญาอตตภาวะนยม..................................................................................... 51

พนฐานทางจตวทยากบการพฒนาหลกสตร..................................................... 53

จตวทยาพฒนาการกบการพฒนาหลกสตร...................................................... 54

จตวทยาการเรยนรกบการพฒนาหลกสตร...................................................... 65

ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม ............................................................. 65

ทฤษฎการเรยนรกลมปญญานยม ........................................................ ........... 71

ทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยม ............................................................. ....... 76

การเรยนรแบบผสมผสานตามแนวคดของกานเย ........................................... 80

สงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมองและการปกครองกบการพฒนา หลกสตร.............................................................. .............................................

83

วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาหลกสตร......................................... 87

ธรรมชาตความรกบการพฒนาหลกสตร........................................................... 89

สรป……............................................................................................................ 96

แบบฝกหดประจ าบท....................................................................................... 98

เอกสารอางอง.................................................................................................. 99

(5)

สารบญ (ตอ)

หนา

แผนบรหารการเรยนการสอนประจ าบทท 4................................................................. 101

บทท 4 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร............................................................. 103

ความหมายของการพฒนาหลกสตร ................................................................ 103

หลกการของการพฒนาหลกสตร..................................................................... 105

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร.............................................................. 110

สรปรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร........................................................ 128

สรป……........................................................................................................... 131

แบบฝกหดประจ าบท....................................................................................... 133

เอกสารอางอง.................................................................................................. 134


บทท 5 การน าหลกสตรไปใช...................................................................................... 137

ความหมายของการน าหลกสตรไปใช............................................................... 137

แนวคดในการน าหลกสตรไปใช........................................................................ 138

งานทเกยวของกบการใชหลกสตร................................................................... 140

ขนตอนในการน าหลกสตรไปใช...................................................................... 144

บทบาทของหนวยงานและบคลากรทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช......... 151

ลกษณะการน าหลกสตรไปใช........................................................................... 154

สรป………......................................................................................................... 156

แบบฝกหดประจ าบท....................................................................................... 157

เอกสารอางอง.................................................................................................. 158

(6)


หนา


บทท 6 การประเมนหลกสตร...................................................................................... 161

ความหมายของการประเมนหลกสตร.............................................................. 161

จดมงหมายของการประเมนหลกสตร.............................................................. 162

ชวงเวลาการประเมนหลกสตร......................................................................... 164

ขอบเขตในการประเมนหลกสตร...................................................................... 165

หลกการในการประเมนหลกสตร..................................................................... 167

ประโยชนของการประเมนหลกสตร................................................................. 168

รปแบบการประเมนหลกสตร.......................................................................... 169

สรป……........................................................................................................... 194

แบบฝกหดประจ าบท....................................................................................... 195

เอกสารอางอง.................................................................................................. 196


บทท 7 การพฒนาหลกสตรสถานศกษา.............................................................. ....... 199

ความหมายและจดมงหมายของหลกสตรสถานศกษา...................................... 199

องคประกอบของหลกสตรสถานศกษา............................................................ 201

โครงสรางเวลาเรยนของหลกสตรสถานศกษา.................................................. 205

แนวทางการพฒนาหลกสตรสถานศกษา.......................................................... 207

กระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษา......................................................... 212

สรป.................................................................................................................. 233

แบบฝกหดประจ าบท.............................................................. ......................... 234

เอกสารอางอง.................................................................................................. 235

(7)


หนา


บทท 8 ปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตร.................................................... 239

ระบบในการพฒนาหลกสตร............................................................................ 239

ปญหาในการพฒนาหลกสตร.............................................................. ............. 240

แนวโนมการพฒนาหลกสตร............................................................................ 246

สรป……............................................................................................................ 262

แบบฝกหดประจ าบท.............................................................. ......................... 264

เอกสารอางอง.................................................................................................. 265

บรรณานกรม.............................................................. ...................................................... 267

สารบญภาพประกอบ

ภาพประกอบท หนา

1.1 แผนผงแสดงจดมงหมายระดบตางๆ..............………………………………… 15

4.1 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรทประมวลจากแนวคดไทเลอร....... 111

4.2 ความสมพนธระหวางองคประกอบของหลกสตรตามแนวคดของทาบา. 114

4.3 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดทาบา.......................... 116

4.4 รปแบบในการวางแผนจดสรางหลกสตรของทาบา................................. 117

4.5 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของฟอกซ...................................... 118

4.6 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของกดแลด

และรชเทอร……………………………………………………………………………..…

120

4.7 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเคอร ..………………………………. 122

4.8 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของเซเลอร และอเลกซานเดอร………………..………………………………………………..…...

124

4.9 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของโอลวา................... 125

4.10 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของ สสวท..................................... 127

4.11 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดชาตชาย มวงปฐม....... 129

6.1 รปแบบการประเมนผลของไทเลอร........................................................ 176

6.2 ขนตอนการประเมนหลกสตรของไทเลอร............................................... 177

6.3 โครงสรางองคประกอบทไดรบการประเมนตามแนวคดของ แฮมมอนด..................................................................................... .........

179

6.4 การพจารณาขอมลดานการบรรยายตามการประเมนของสเตค............. 183

6.5 กระบวนการประเมนหลกสตรของโพรวส............................................... 185

6.6 ประเภทและความสมพนธตอสงทคาดหวงและสงทเปนจรงตามแนวคดของสตฟเฟลบม........................................................................ ..............

187

6.7 กระบวนการประเมนหลกสตรของสตฟเฟลบม...................................... 189

6.8 รปแบบการประเมนของบญชม ศรสะอาด ............................................ 191

6.9 ล าดบขนของการประเมนตามแนวคดของบญชม ศรสะอาด.................. 192

(10)

สารบญภาพประกอบ (ตอ)

ภาพประกอบท หนา

7.1 ความเชอมโยงของมาตรฐานหลกสตรสการจดท าหลกสตรสถานศกษา ........ 203

7.2 ความเชอมโยงของมาตรฐานระดบชาตกบหลกสตรสถานศกษา .................... 204

7.3 ตวอยางผงใยแมงมมแสดงสาระเพมเตมรายวชาดนตรสากล ......................... 225

8.1 องคประกอบของหลกสตรแบบองมาตรฐาน ................................................. 248

8.2 การพฒนาคณภาพผเรยนในระบบการศกษาทมมาตรฐานเปนเปาหมาย ....... 249

8.3 ความเชอมโยงของหลกสตรการเรยนการสอน และการประเมนผลแบบ

องมาตรฐาน ...................................................................................................

251

สารบญตาราง

ตารางท หนา

6.1 ตารางวเคราะหหลกสตรแบบปยแซงค............…………………………..……………… 172

6.2 ตวอยางการวเคราะหหลกสตรภาษาไทยเพอการประเมนแบบปยแซงค........... 173

6.3 ตวอยางการน าผลการวเคราะหหลกสตรภาษาไทยลงตารางปยแซงค ............. 174

6.4 การเตรยมการประเมนหลกสตรตามแนวคดของสเตค ................................... 182

7.1 ค าส าคญของวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงค ................................................................................................. .........

214

7.2 การก าหนดแผนงานกจกรรมพฒนาผเรยน ..................................................... 215

7.3 การเขยนค าทเกยวของกบค าอธบายรายวชา .................................................. 216

7.4 ตวอยางการเขยนค าทเกยวของค าอธบายรายวชากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร .....................................................................................................

217

7.5 การก าหนดสาระ ค าส าคญ ประเภทความคดรวบยอด ค ากรยา กระบวนการ และคณลกษณะอนพงประสงค ในสาระเพมเตม ..............................................

225

7.6 การก าหนดค าส าคญในการออกแบบหนวยการเรยนร ................................... 226

7.7 การออกแบบวธการและเครองมอประเมนผล ................................................ 230

แผนบรหารการสอนประจ าวชา

รหสวชา 1023202

ชอวชา การพฒนาหลกสตร

Curriculum Development

หนวยกต 2 (2-0-4)

ภาคการศกษา 1

ปการศกษา 2557

ผสอน ดร.ชาตชาย มวงปฐม

ค าอธบายรายวชา

ศกษาความหมาย ความส าคญของหลกสตร ทฤษฎหลกสตร องคประกอบของหลกสตรหลกสตรประเภทตางๆ หลกและกระบวนการในการพฒนาหลกสตร รปแบบการพฒนาหลกสตร การจดท าหลกสตรสถานศกษา การใชหลกสตร การจดการเรยนรใหสอดคลองกบหลกสตร

การประเมนผลหลกสตร ปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตร

วตถประสงคทวไป ในการเรยนการสอน รายวชาการพฒนาหลกสตร มวตถประสงคเพอใหผเรยนเกดพฤตกรรม ดงน 1. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบความรพนฐานการพฒนาหลกสตร

2. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบแบบหลกสตร

3. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตร

4. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร

5. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห สามารถสงเคราะหความรเกยวกบการน าหลกสตรไปใช 6. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบการประเมนหลกสตร

7. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

(14)

8. มความร ความเขาใจ คดวเคราะห และสามารถสงเคราะหความรเกยวกบปญหาและแนวโนมการพฒนาหลกสตร

9. มทกษะในการสอสาร แลกเปลยนเรยนร 10. มพฤตกรรมการท างานเปนกลม

11. มทกษะในการแสวงหาความร 12. มความรบผดชอบในการเรยนร ในการท างาน 13. มความสามารถในการน าเสนอ และการสอสาร

14. มความสามารถในการสรปและบนทกผลการเรยนร 15. ยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน กลาแสดงออกในการแสดงความคดเหน

เนอหา

รายละเอยดเนอหาของรายวชาการพฒนาหลกสตร มดงน บทท 1 ความรพนฐานเกยวกบการพฒนาหลกสตร 2 ชวโมง บทท 2 แบบหลกสตร 4 ชวโมง บทท 3 ขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตร 4 ชงโมง บทท 4 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร 4 ชวโมง บทท 5 การน าหลกสตรไปใช 4 ชงโมง บทท 6 การประเมนหลกสตร 4 ชวโมง บทท 7 การพฒนาหลกสตรสถานศกษา 4 ชงโมง บทท 8 ปญหาและแนวโนมการพฒนาหลกสตร 4 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

การจดกจกรรมการเรยนการสอนในรายวชานเนนผเรยนเปนศนยกลาง ไดมโอกาสศกษาคนควาท างานเปนกลม สงเสรมการสรางงาน สงเสรมกระบวนการคด และการน าเสนองาน โดยครผสอนเปนผน าสรปเพมเตมความรใหผเรยนเกดความรความเขาใจถกตองตามหลกทฤษฎ โดยมกจกรรมการเรยนการสอน ดงน 1. ผเรยนศกษา คนควาดวยตนเอง ทงรายบคคล และเปนกลมยอย

2. ผเรยนน าเสนอผลการท างาน มการแลกเปลยนเรยนรทงในกลมยอย และกลมใหญ 3. ผสอนสรป อธบายความรเพมเตมโดยใชสไลดน าเสนอความร ประกอบการซกถาม อภปราย และสรปในรปของแผนผงความคด 4. ผเรยนจดท ารายงาน ผลงาน บนทกการเรยนร

(15)

สอการเรยนการสอน

สอการเรยนการสอนประกอบดวย

1. เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชาการพฒนาหลกสตร

2. เอกสารต ารา หนงสอทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร

3. สไลดน าเสนอความรทเกยวของ 4. เครอขายการเรยนรเกยวกบการพฒนาหลกสตรบนอนเทอรเนต

5. บคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร

การวดผลและการประเมนผล

วดผลและประเมนผลการเรยนรของผเรยน โดย

1. สงเกตการตอบค าถามและตงค าถาม

2. สงเกตจากการอภปราย ซกถาม และการแสดงความคดเหน การน าเสนองาน

3. การตรวจผลงาน

4. การทดสอบ

การใหคะแนน

1. คะแนนระหวางเรยน 60%

1.1 ความสนใจ ใฝเรยน จากการเขาชนเรยนและรวมกจกรรม 10%

1.2 คะแนนจากแบบบนทกการเรยนร 10%

1.3 คะแนนรายงานและผลงานระหวางเรยน 40%

2. คะแนนปลายภาค จากการทดสอบ 40%

เกณฑการประเมนผลใหระดบผลการเรยน

การประเมนผลแบบองเกณฑ ระบบคาระดบคะแนนแบงเปน 8 ระดบ

ระดบคะแนน A ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 80-100 คะแนน

ระดบคะแนน B+ ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 75-79 คะแนน

ระดบคะแนน B ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 70-74 คะแนน

ระดบคะแนน C+ ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 65-69 คะแนน

ระดบคะแนน C ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 60-64 คะแนน

ระดบคะแนน D+ ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 55-59 คะแนน

ระดบคะแนน D ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 50-54 คะแนน

ระดบคะแนน F ส าหรบผไดคะแนนเทากบ 0-49 คะแนน

(16)

ก าหนดการสอนรายวชา

สปดาห

ท หวขอเรอง กจกรรรมการเรยนการสอน สอ การวดและประเมนผล

1 บทท1

ความรพนฐาน

เกยวกบหลกสตร 1. ความหมายของหลกสตร 2. องคประกอบของหลกสตร 3. การจดองคประกอบ ของหลกสตร 4. ความส าคญของหลกสตร

1. ปฐมนเทศการเรยนรายวชา วธการเรยน การประเมนผลการเรยน

2. ใหผเรยนแบงกลมศกษาความหมาย

องคประกอบ การจดองคประกอบ และ

ความส าคญของหลกสตร แลวรวมกน

สรปท าแผนผงความคด

3. ผสอนใหผเรยนรวมอภปรายทละประเดน และสรปรวมกนในแตละประเดน

4. ผสอนสรป เพมเตมในแตละประเดน

5. ผเรยนจดท าบนทกการเรยนร หมายเหต มอบหมายใหนกเรยนแบงกลมศกษาคนควาแบบหลกสตรกลมละ 1

รปแบบ และเตรยมน าเสนอ

1. เอกสาร ประกอบ

การเรยน

การสอน

2. ต ารา 3. สไลด

น าเสนอ

4. เครอขาย

การเรยนร อนเทอรเนต

1. การสงเกต

พฤตกรรม

การตอบค าถาม และรวมอภปราย

2. การน าเสนอ

ผลงาน

3. การตรวจ

บนทก

การเรยนร

2 บทท 2

แบบหลกสตร 1. หลกสตรรายวชา 2. หลกสตรสมพนธวชาหรอ

หลกสตรสหสมพนธ 3. หลกสตรแบบหมวดวชา หรอหลกสตรแบบกวาง

1. ผสอนทบทวนเกยวกบหลกส าคญ

ของปรชญาการศกษาโดยการใชค าถาม

เปนสอ

2. ผเรยนแตละกลมน าเสนอแบบหลกสตร

ทรบผดชอบ โดยผสอนสมผเรยนในกลม

เปนหวหนาการน าเสนอ และสรปความร แตละรปแบบ โดยเพอนสมาชกทฟง มหนาทตงค าถาม และอภปรายเสนอแนะ

3. ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด แลว

บนทกการเรยนรเปนรายบคคล



การสอน


น าเสนอ


พฤตกรรมการ ตอบค าถาม และรวมอภปราย


ผลงาน


บนทก


3 บทท 2

แบบหลกสตร (ตอ) 4.หลกสตรกจกรรมหรอ

ประสบการณ 5.หลกสตรเพอชวตและสงคม 6.หลกสตรแบบแกน

1. ผเรยนแตละกลมน าเสนอแบบหลกสตร

ทรบผดชอบ (ตอ)โดยผสอนสมผเรยน

ในกลมเปนหวหนาการน าเสนอ และสรป

ความรแตละรปแบบ โดยเพอนสมาชก

ทฟงมหนาทตงค าถาม และรวมอภปราย



การสอน

2. ต ารา




(17)

สปดาห


7. หลกสตรแบบบรณาการ 2. ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด แลวบนทกการเรยนรเปนรายบคคล

3. สไลด

น าเสนอ


ผลงาน


บนทก

การเรยนร 4-5 บทท 3

ขอมลพนฐาน

การพฒนาหลกสตร 1.ปรชญาการศกษา 2.จตวทยา 3. เศรษฐกจ การเมอง การปกครอง 4. สงคม จรยธรรม วฒนธรรม

5. วทยาศาสตรและ

เทคโนโลย

6.ธรรมชาตความร

1. ผสอนแบงผเรยนออกเปนกลมละ 6 คน

และมอบหมายใหผเรยนในแตละกลม

รบผดชอบศกษาขอมลพนฐานการพฒนา หลกสตรคนละ 1 เรอง 2. ผเรยนศกษาขอมลพนฐานการพฒนา หลกสตรทไดรบมอบหมายจากเอกสาร ประกอบการสอน ต ารา เครอขาย

บนอนเทอรเนต ท าความเขาและสรปความร 3. ผเรยนทศกษาเรองเดยวกนซงอยคนละ

กลม เขากลมเพอแลกเปลยนเรยนรใน

เรองทศกษาเรองเดยวกน เพอใหเกด

ความร ความเขาใจและมมมองท หลากหลาย แตละคนสรปประเดนส าคญ

ของการเรยนรเพอเตรยมไปถายทอดให สมาชกในกลมเดมของตนเอง 3. ผเรยนแตละคนเขากลมเดมของตนเอง น าเสนอและถายทอดความรในเรองท รบผดชอบเพอใหสมาชกทกคนเรยนร ทกเรองของขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตร 4. ผน าเสนอสไลดเกยวกบขอมลพนฐาน

การพฒนาหลกสตรทละเรองใหผเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายและสรปประเดน

ส าคญของแตละเรอง



การสอน


น าเสนอ

4. เครอขาย

การเรยนร อนเทอรเนต





ผลงาน


บนทก


(18)

สปดาห

ท หวขอเรอง กจกรรรมการเรยนการสอน สอ การวดและ

ประเมนผล

5. ผเรยนบนทกการเรยนรของตนเอง หมายเหต ผสอนมอบหมายใหผเรยนทกคนศกษาความหมายและหลกการของการพฒนาหลกสตรสรปท าแผนผงความคด และแบงกลมผเรยนออกเปน 9 กลม รบผดชอบศกษารปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร กลมละ 1 รปแบบ

6 บทท 4

รปแบบกระบวนการ พฒนาหลกสตร

1. รปแบบการพฒนา หลกสตรในชวงตน

- รปแบบของไทเลอร - รปแบบของทาบา - รปแบบของฟอกซ - รปแบบของกดแลด

และรทเทอร

1. ผเรยนแตละกลมน าเสนอรปแบบ

กระบวนการพฒนาหลกสตรท รบผดชอบโดยผสอนสมผเรยนในกลม

เปนหวหนาการน าเสนอ และสรป

ความรแตละรปแบบ โดยเพอน

สมาชกทฟงมหนาทตงค าถาม และ

อภปรายเสนอแนะ

2. ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด แลวบนทกการเรยนรเปนรายบคคล



การสอน


น าเสนอ





ผลงาน


บนทก

การเรยนร 7 บทท 4

รปแบบกระบวนการ พฒนาหลกสตร (ตอ)

2. รปแบบการพฒนาหลกสตรในชวงหลง - รปแบบของเคอร - รปแบบของเชเลอรและ

อเลกซานเดอร - รปแบบของโอลวา - รปแบบของ สสวท.

-การสงเคราะหรปแบบ

การพฒนาหลกสตร

1. ผเรยนแตละกลมน าเสนอรปแบบ

กระบวนการพฒนาหลกสตรทรบผดชอบ

ผสอนสมผเรยนในกลมเปนหวหนา

การน าเสนอ และสรปความรแตละ

รปแบบ โดยเพอนสมาชกทฟงมหนาท

ตงค าถาม และอภปรายเสนอแนะ



หมายเหต ผสอนมอบหมายใหทกกลมศกษา ความหมาย ขอบขาย ภาระหนาทของ บคลากร หนวยงานน าหลกสตรไปใช



การสอน


น าเสนอ





ผลงาน


บนทก


(19)

สปดาห


8 บทท 5

การน าหลกสตรไปใช 1. ความหมายของ การน าหลกสตรไปใช

2. ขอบขายของการน า หลกสตรไปใช

3. ภาระหนาทของบคลากร และหนวยงาน

การน าหลกสตรไปใช

1. ผสอนสมกลมผเรยนน าเสนอความหมาย ขอบขายภาระหนาทของบคลากรและ

หนวยงานในการน าหลกสตรไปใช เพอน


อภปรายเสนอแนะ และเพมเตมในประเดน

ทไมซ ากบกลมทน าเสนอ



หมายเหต ผสอนมอบหมายใหผเรยน

แตละกลมศกษากระบวนการ และปญหา ของการน าหลกสตรไปใชจากผเชยวชาญ คร และหนวยงานทเกยวของ บนทกและ

เตรยมน าเสนอ



การสอน


น าเสนอ





ผลงาน


บนทก


9 บทท 5

การน าหลกสตรไปใช (ตอ)

4. สภาพและปญหาการน า หลกสตรไปใช

1. ผสอนใหแตละกลมน าเสนอกระบวนการ ปญหาการน าหลกสตรไปใชจากภาคสนาม

2. ผเรยนรวมกนอภปรายแลกเปลยนเรยนร 3. ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด แลว


หมายเหต ผสอนใหผเรยนทกกลมศกษา ความหมาย จดมงหมาย ชวงเวลา ขอบเขต หลกการ และประโยชน การพฒนาหลกสตร และสรปประเดนส าคญ

บทสรปการสมภาษณบคลากรและหนวยงาน





ผลงาน


บนทก


(20)

สปดาห


10 บทท 6

การประเมนหลกสตร 1. ความหมายของการ ประเมนหลกสตร 2. จดมงหมายของการ ประเมนหลกสตร 3. ชวงเวลาในการประเมน

หลกสตร 4. ขอบเขตของการประเมน

หลกสตร 5. หลกการในการประเมน

หลกสตร 6. ประโยชนในการประเมน

หลกสตร

1. ผสอนสมกลมผเรยนน าเสนอความหมาย จดมงหมาย ชวงเวลา ขอบเขต หลกการ ประโยชน ของการพฒนาหลกสตร เพอน


อภปรายเสนอแนะ และเพมเตมใน

ประเดนทไมซ ากบกลมทน าเสนอ



หมายเหต ผสอนแบงผเรยนออกเปนกลม

เทาจ านวนรปแบบการประเมนหลกสตร มอบหมายใหศกษากลมละ 1 รปแบบ



การสอน


น าเสนอ




ผลงาน


บนทกการ เรยนร

11 บทท 6

การประเมนหลกสตร (ตอ)

7. รปแบบกระบวนการ ประเมนหลกสตร

1. ผเรยนแตละกลมน าเสนอรปแบบการ ประเมนหลกสตรทรบผดชอบโดยผสอน

สมผเรยนในกลมเปนหวหนาการน าเสนอ และสรปความรแตละรปแบบ โดยเพอน


อภปรายเสนอแนะ



หมายเหต ผสอนใหผเรยนทกกลมศกษา ความหมาย องคประกอบ ความเชอมโยง ระหวางหลกสตรแกนกลางกบหลกสตรสถานศกษา โครงสรางหลกสตรสถานศกษา และสรปประเดนส าคญ



การสอน


น าเสนอ




ผลงาน


บนทกการ เรยนร

(21)

สปดาห


12 บทท 7

การพฒนาหลกสตรสถานศกษา

1. ความหมายของหลกสตร สถานศกษา 2. องคประกอบของหลกสตร สถานศกษา 3. ความเชอมโยงระหวาง หลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และ

หลกสตรสถานศกษา 4. โครงสรางเวลา ของหลกสตรสถานศกษา

1. ผสอนสมกลมผเรยนน าเสนอความหมาย องคประกอบ ความเชอมโยงระหวาง หลกสตรแกนกลางกบหลกสตรสถานศกษา โครงสรางหลกสตรสถานศกษา ส าหรบเพอนสมาชกทฟงมหนาทตงค าถาม และอภปราย เสนอแนะ และเพมเตมในประเดนทไมซ ากบกลมทน าเสนอ

2. ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด และ


หมายเหต ผสอนมอบหมายใหผเรยนเตรยม

หลกสตรสถานศกษา



การสอน


น าเสนอ





ผลงาน


บนทก


13 บทท 7

การพฒนาหลกสตรสถานศกษา (ตอ)

5. ปฏบตงานการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

1. ผสอนใหผเรยนศกษาหลกสตร สถานศกษาทเตรยมมา วเคราะห อภปรายถงความเชอมโยงกบหลกสตร แกนกลางตามทไดเรยนร 2. ผสอนใหผเรยนฝกท าใบงานการจดท า หลกสตรสถานศกษา จ านวน 5 ใบงาน

3. แตละกลมน าเสนอผลงานการจดท า หลกสตรสถานศกษา หมายเหต ผสอนใหผเรยนแตละคนศกษา เกยวกบปญหาและแนวโนมการพฒนา หลกสตรจากเอกสาร เครอขายอนเทอรเนต สรปประเดนส าคญ

1. หลกสตร สถานศกษา 2. ใบงาน

การจดท า หลกสตร สถานศกษา





ผลงาน

3. ผลงานการท า ใบงาน

(22)

สปดาห


14 บทท 8

ปญหาและแนวโนม

การพฒนาหลกสตร

1. ผสอนสมกลมผเรยนน าเสนอปญหาและ

แนวโนมการพฒนาหลกสตรจาก

การศกษาเอกสาร เพอนสมาชกทฟงม หนาทตงค าถาม และอภปรายเสนอแนะ และเพมเตมในประเดนทไมซ ากบกลมท น าเสนอ

2.ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด และ


หมายเหต ผสอนมอบหมายใหผเรยนแตละ

กลมสรปประเดนปญหาและแนวโนม

การพฒนาหลกสตร และไปสมภาษณคร ผเชยวชาญดานหลกสตร



การสอน


น าเสนอ




ผลงาน


บนทก


15 บทท 8

ปญหาและแนวโนม

การพฒนาหลกสตร (ตอ)

1.ผสอนใหแตละกลมน าเสนอปญหาและ

แนวโนมการน าหลกสตรจากภาคสนาม

2.ผเรยนรวมกนอภปรายแลกเปลยนเรยนร 3.ผเรยนรวมกนจดท าแผนผงความคด และ


หมายเหต ผสอนใหผเรยนเตรยมตวสอบ

ปลายภาคเรยน

บทสรปการสมภาษณบคลากรและหนวยงาน





ผลงาน


บนทก

การเรยนร 16 สอบปลายภาคเรยน

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 1

ความรพนฐานเกยวกบหลกสตร

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนมความสามารถ ดงน 1. บอกความหมายของหลกสตร และอธบายแนวคดพนฐานของความหมายนนได 2. บอกองคประกอบทส าคญของหลกสตร วเคราะหองคประกอบหลกสตรทคนเคยเชน หลกสตรการศกษาขนพนฐานได 3. อธบายแนวคดและความส าคญของการจดองคประกอบของหลกสตรได 4. อธบายและวพากษความส าคญของหลกสตรได 5. สามารถแสวงหาความรได 6. สามารถน างานรวมกบผอนได

เนอหาสาระ

เนอหาสาระในบทนประกอบดวย

1. ความหมายของหลกสตร

2. องคประกอบของหลกสตร 3. การจดองคประกอบหลกสตร 4. ความส าคญของหลกสตร


กจกรรมการเรยนการสอนเรองความรพนฐานเกยวกบหลกสตร มดงน 1. ผสอนทบทวนแนวคดเกยวกบการศกษาและปรชญาการศกษา โดยใชกระบวนการ ถาม-ตอบ และอภปรายแนวคดพนฐานของการศกษาและปรชญาการศกษาแตละแขนง 2. ผสอนใหผเรยนแบงกลมศกษาความหมายของหลกสตรของนกการศกษาตางๆ แลวใหสรปเปนความหมายของกลม เสรจแลวใหแตละกลมน าเสนอความหมายของหลกสตร เพอนรวมชนรวมกนวเคราะหทมาของความหมายของหลกสตร เชนความสอดคลองกบแนวคดปรชญาการศกษา แลวรวมกนสรปค าส าคญของความหมายหลกสตร

2

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาการพฒนาหลกสตร

บทท 1 ความรพนฐานเกยวกบหลกสตร

3. ผสอนใหผเรยนรวมกนวเคราะหองคประกอบของหลกสตร จากความหมายของหลกสตร และแนวคดพนฐานขององคประกอบหลกสตรของไทเลอร สรปองคประกอบส าคญท ขาดไมไดของหลกสตร แลวผสอนน าเสนอหลกสตรการศกษาขนพนฐานใหผเรยนวเคราะหองคประกอบ

เปรยบเทยบแนวคดทฤษฎ ผเรยนแตละกลมศกษาวพากษการจดองคประกอบของหลกสตรการศกษาขนพนฐานมความสอดคลองเพยงใด จากนนรวมกนสรปแนวคดส าคญของการจดองคประกอบของหลกสตร

4. ผสอนใหผ เรยนรวมกนวเคราะห อภปรายความส าคญของหลกสตรตอการจดการศกษา การจดการเรยนการสอน และสรปรวมกน

5. ผสอนใหผเรยนเขยนแผนผงความคดเรองทเรยน บนทกการเรยนรและกระบวนการเรยนรทไดรบ


สอการเรยนการสอนทใชประกอบกจกรรมการเรยนการสอน มดงน 1. เอกสารประกอบการเรยนการสอน “การพฒนาหลกสตร”

2. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

3. สไลดน าเสนอความรตางๆดวย Microsoft Power Point

4. ต ารา หนงสอเรยนเกยวกบการพฒนาหลกสตร

5. เครอขายการเรยนรทางอนเทอรเนตเกยวกบความรพนฐานการพฒนาหลกสตร


การวดผลและประเมนผลการเรยนร มดงน 1. สงเกตพฤตกรรมการตอบค าถามและการน าเสนองานกลม

2. ตรวจผลงานการคดค าหลก แสดงแผนผงความคด การเขยนบนทกการเรยนร 3. ท าแบบฝกหด

3



บทท 1

ความรพนฐานเกยวกบหลกสตร

ในบทนจะกลาวถงความร พนฐานเกยวกบหลกสตร ซงมหวขอเกยวกบ ความหมาย องคประกอบ การจดองคประกอบ และความส าคญของหลกสตร แตกอนน าเสนอความรพนฐานเกยวกบหลกสตร ขอเสนอแนวคดพนฐานของการศกษาและปรชญาการศกษาเพอการวเคราะหใหเหนความสอดคลองและเชอมโยงกบความรพนฐานเกยวกบหลกสตร

แนวคดพนฐานของการศกษาและปรชญาการศกษา แนวคดส าคญทเปนพนฐานของหลกสตรคอการศกษาและปรชญาการศกษา

1. การศกษา

1.1 ความหมายของการศกษา ค าวา “การศกษา” เปนภาษาสนสกฤต ซงตรงกบภาษาบาลวา “สกขา” และ

ความหมายตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑตสถาน, 2539: 12) ใหความหมายวา การเลาเรยน การฝกฝน และการอบรม

นอกจากน “การศกษา” ตรงกบค าในภาษาองกฤษวา “Education” ซงในพจนานกรม The Advance Learner’s Dictionary of Current English ไดนยามความหมายของการศกษา สรปได 3 ประการ ดงน (Hornby, Gatenby & Wakefield, 1961 : 368)

1. การศกษาคอการสอนและการฝกหดผเยาว 2. การศกษาหมายถงระบบการสอน

3. การศกษาคอความรและความสามารถทไดพฒนาแลว โดยผานการสอนและการฝกหด

กด (Good, 1973 :191) เสนอความหมายของการศกษาไวในพจนานกรมการศกษา (Dictionary of Education) ดงน

1. การศกษาเปนกระบวนการทบคคลน ามาพฒนาความสามารถ เจตคต และพฤตกรรมตางๆ ทมคณคาอนเปนทพงปรารถนาในสงคมทบคคลนนอาศยอย

4



2. การศกษาเปนกระบวนการทางสงคมซงเลอกสรรและจดสงแวดลอมใหบคคลไดรบความสามารถและพฒนาตนเองอยางดทสดตามทสงคมปรารถนา โดยเฉพาะอยางยงกระบวนการทโรงเรยนเปนผจด

3. การศกษาเปนศลปะการถายทอดความรจากอดต ซงจดไวอยางมระเบยบใหแกบคคลแตละรน

พระธรรมปฎก (2542 :11) ใหความหมายของการศกษาวาหมายถง การเรยนร ฝกฝน และพฒนา

สนย ภพนธ (2546 : 5) ใหความหมายของการศกษาวาเปนกระบวนวธสงเสรมใหบคคลเจรญเตบโต และมความงอกงามทางกาย อารมณ สงคม และสตปญญาตลอดจนเปนสมาชกทดของสงคม

วโรจน วฒนานมตกล (2548 : 4) สรปความหมายของการศกษาวา การศกษาเปนกระบวนการทท าใหบคคลไดเรยนรจากองคความรทพฒนาขนเพอสรางเสรมใหบคคลเปนสมาชกทมคณภาพของสงคม

จากความหมายของการศกษาประมวลไดวา การศกษาเปนกระบวนการทเปนทงศาสตรและศลปะในการพฒนาบคคลใหเจรญงอกงามทงดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ตามเปาหมายทก าหนดไว ทงนเพอใหบคคลอยในสงคมอยางมความสข

1.2 บทบาทของการศกษา พระธรรมปฎก (2542 :12) กลาววา “ชวตมนษยเปนชวตทอยไดดวยการศกษา

และจะอยดยงขนไปดวยการศกษายงขน ชวตทด คอ ชวตแหงการศกษา ถาชวตไมมการศกษากไมมความหมาย” การศกษาจงเปนวงจรการด ารงชวตขงมนษย

ทศนา แขมมณ (2553 :173-174) ไดสรปพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเกยวกบการศกษาวา การศกษาควรประกอบดวยองค 3 คอ ความร ความคด และความประพฤต ทางดานความรนนประกอบดวยความรทางวชาการและความรทางธรรม ซงไดแกความรในการวางตว การประพฤต และการคดทกอใหเกดประโยชนทงตอตนเองและสวนรวม เปาหมายของการศกษาความรทกอยางกเพอใหเกดปญญา ซงตองอาศยการน าความรมาพจารณาใครครวญ ใหเกดความร ความเขาใจทถกตอง ชดเจน แมนย า และฝกฝนการน าความร ความเขาใจ ความสามารถในการประยกต และผสมผสานหลากหลายศาสตร หลายวชาไปใชประโยชนในชวตประจ าวน ในสถานการณตางๆ จนเกดความช านาญ รวมทงรจกใชความรอยางถกทาง ซงอาศยความร ความคดทถกตองแลว ยงตองอาศยการประพฤตปฏบตทเหมาะสมตามคณธรรม จรยธรรมอนดงาม ไดแก ความ

5



ละอายและเกรงกลวตอบาป ความซอสตยสจรต ความกตญญรคณ ความไมเหนแกตว ความเคารพผอน ความไมเอาเปรยบผอน ความจรงใจ ความเออเฟอ และความขยนหมนเพยร การศกษาจงเปนกระบวนการทกอใหเกดปญญาอยางแทจรง อาศยการขบคดพจารณาใหเหนเหตผลตามความเปนจรง และเรยนรจากการปฏบตฝกฝนจนเกดความช านาญ รวมทงการเรยนรจากความคดของผอนดวย

บทบาทหนาทของการศกษาอาจสรปไดดงน 1. การศกษาในฐานะเครองมอฝกฝนอาชพแกบคคล

การศกษามบทบาทในพฒนาบคคลแตละคน เพอใหบคคลไดมความร และความสามารถเพอการประกอบอาชพ การศกษาจงตองมจดสอนในหลากหลายอาชพ และหลายระดบ

2. การศกษาในฐานะเครองมอถายทอดวฒนธรรมของสงคม

การศกษามบทบาทในการอนรกษ ถายทอดวฒนธรรมของสงคม ซงเปนสงทสมาชกของสงคมทกคนยดถอรวมกน สมาชกของสงคมจะด ารงชวตในสงคมอยางมคณภาพกตอเมอบคคลนนสามารถปรบตวใหเขากบสภาพสงคมไดอยางเตมท สงทจะชวยในการปรบตวของบคคลคอการเรยนร และยอมรบวฒนธรรมของสงคม และเมอพจารณาสงคมในระดบชาต ความเจรญรงเรองของประเทศยอมขนกบสมาชกของสงคมในชาต มความร ความสามารถทางวชาการตางๆทกาวหนา และเปนสมาชกทด อยรวมกนตามวฒนธรรมทดงาม

3. การศกษาในฐานะเครองมอสรางความเปนปกแผนของคนในชาต การศกษามบทบาททจะหลอหลอมคนในชาตให เปนบคคลท เสยสละ

ผลประโยชนเพอประโยชนสวนรวม ประโยชนของประเทศชาต มความรก สามคค บทบาทของการศกษาจงมความส าคญตอการพฒนาบคคล สงคม และ

ประเทศชาต จงมความจ าเปนตองมการวางแผน แสวงหาหนทางทดมประสทธภาพทจะด าเนนการจดการศกษาใหแกบคคลของชาตอยางหลากหลาย ผานกระบวนการ ชองทางตางๆเพอใหเกดประโยชนอยางยงในการพฒนากลมของบคคลตางๆทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย

2. ปรชญาการศกษา

ปรชญาการศกษาเปนแกนของแนวคดทเปนตวก าหนดทศทางของการจดการศกษา หลกสตร และการจดการเรยนการสอน โดยปรชญาการศกษาทเปนสากลม 5 ปรชญาการศกษา

2.1 ปรชญาสารตถนยม (Essentialism)

ปรชญาสารตถน ยมเป นปรชญาท เน นการถายทอดเน อหาสาระท เป นประโยชน จากผสอนสผเรยน การเรยนการสอนเนนการบรรยาย การอธบายเพอใหผเรยน เรยนรเนอหาเปนการสงถายความรจากคนรนหนงไปสคนรนหนง

6



2.2 ปรชญานรนตรนยม (Perennialism)

ปรชญานรนตรนยมเปนปรชญาทเนนเนอหาสาระ และการถายทอดมรดกทางความรและวฒนธรรม เหมอนปรชญาสารตถะนยม แตปรชญานองความเชอทางศาสนาทการเรยนรของคนคงทนไมเปลยนแปลงตองอนรกษและถายทอด เชน การมเหตผล จ าเปนททกคนตองเรยนร และปฏบต ความรในเนอหาตางๆยอมน าไปสการสรางปญญา ปรชญานยงเนนการเรยนการสอน โดยใชบรรยาย การอภปราย ถกเถยง โดยมผสอนเปนผน า

2.3 ปรชญาพพฒนนยม (Progressivism)

ปรชญาพพฒนนยมเปนปรชญาทเนนกระบวนการเรยนรเพอใหไดเนอหาการเรยนร มใชการเรยนร เนอหาสาระท ไดมาจากการถายทอดของผสอน กระบวนการเรยนรมความส าคญเทาๆกบเนอหาความร 2.4 ปรชญาปฏรปนยม (Reconstructionism)

ปรชญาปฏรปนยมเปนปรชญาทเนนกระบวนการการเรยนร แตมไดเนนเฉพาะเนอหาความรวชาการ แตเนนกระบวนการเรยนร และความรท เกยวของกบวถของชวต การพฒนาการเรยนรทสามารถแกปญหา และเปนผน าการเปลยนแปลงของสงคม

2.5 ปรชญาอตถภาวะนยม (Existentialism)

ปรชญาอตถภาวะนยมเปนปรชญาทมองความเปนมนษย การเรยนรเปนเรองของบคคลคนเรามความแตกตางกนทงความสามารถ ความถนด ความสนใจ ทกคนควรมโอกาสเรยนรตามทตนเองสนใจ ควรเรยนตามศกยภาพ และเตมศกยภาพของตนเอง ปรชญาการศกษาเปนแนวคดส าคญของการศกษา การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน การเรยนรหลกการ แนวคดของปรชญาแขนงตางๆ ท าใหสามารถวเคราะหเชอมโยงเรองราวทเกยวของกบหลกสตร เชน ความหมาย แบบหลกสตร การพฒนาหลกสตร เปนตน

ความหมายของหลกสตร ค าวา“หลกสตร” แปลมาจากค าในภาษาองกฤษวา“Curriculum”ซงมรากศพทมาจากภาษาละตนวา“Currere” หมายถง“Running Course” หรอเสนทางทใชวงแขง ซงตอมาไดน าศพทนมาใชในทางการศกษาวา “Running Sequence of Courses or Learning Experiences”การทเปรยบเทยบหลกสตรกบสนามหรอเสนทางทใชวงแขง อาจเนองจากการทผเรยนจะส าเรจการศกษาในระดบใดระดบหนงหรอจบหลกสตรใดๆ นน ผเรยนจะตองเรยนและฟนฝาความยากของวชาหรอประสบการณการเรยนรตางๆ ทก าหนดไวในหลกสตรตามล าดบเชนเดยวกบนกวงทตองวงแขงและฟนฝาอปสรรค เพอชยชนะและความส าเรจ อกนยหนงหลกสตรจะเปรยบเสมอนลวง หรอแนวทางในการจดการศกษา จดการเรยนการสอน

7



หลกสตร เปนค าศพททางการศกษาค าหนงทคนสวนใหญคนเคย และมผใหความหมายไวมากมายและแตกตางกนไป บางความหมายมขอบเขตกวาง บางความหมายมขอบเขตแคบ ทงนขนอยกบความคดเหนและประสบการณทแตกตางกนของบคคลนนๆ ทมตอหลกสตรยกตวอยางเชน ครบางคนคดวาหลกสตร คอ เอกสารหลกสตรท จดพมพเปนเลมโดยกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ สวนผบรหารโรงเรยนอาจจะคดวา หลกสตรเปนแผนหรอแนวทางการจดการศกษา ซงครตองจดใหกบนกเรยนในชนเรยน และผบรหารโรงเรยนตองรบผดชอบบรหารใหเปนไปตามแผนดงกลาว เปนตน อยางไรกตาม ความหมายของหลกสตรทมผกลาวถง และใชกนมากม 5 ประการ ใชตวยอวาSOPEA ซงมาจากความหมายของหลกสตรแตละลกษณะในภาษาองกฤษ เพองายตอการจดจ า (ใจทพย เชอรตนพงษ, 2539: 34)

S มาจาก Curriculum as Subjects and Subject Matter

หลกสตร คอ รายวชาหรอเนอหาวชาทเรยน

O มาจาก Curriculum as Objectives

หลกสตร คอ จดหมายทผเรยนพงบรรล P มาจาก Curriculum as Plans

หลกสตร คอ แผนส าหรบจดโอกาสการเรยนรหรอประสบการณทคาดหวงแกนกเรยน

E มาจาก Curriculum as Learners’ Experiences

หลกสตร คอ ประสบการณทงปวงของผเรยนทจดโดยโรงเรยน

A มาจาก Curriculum as Educational Activities

หลกสตร คอ กจกรรมทางการศกษาทจดใหกบผเรยน

รายละเอยดของความหมายหลกสตรตามแนวการสรป SOPEA มรายละเอยด ดงน

1. หลกสตร คอ รายวชาหรอเนอหาวชาทเรยน (Curriculum as Subjects and

Subject Matter)

หลกสตรในความหมายนเปนการใหความหมายวา หลกสตร คอ รายวชาหรอเนอหาทจดเตรยมไวใหผเรยนในระดบการศกษาระดบใดระดบหนง หรอสาขาวชาใดวชาหนงหลกสตร ในความหมายน ไดเปนทยอมรบตงแตในอดต และยงคงเขาใจกนอยในปจจบน ผทใหความหมาย ของหลกสตรในลกษณะน ไดแก

บอบบท (Bobbitt, 1918: 42) ไดใหความหมายวา หลกสตร คอ รายการของสงตางๆทเดกและเยาวชนตองท า และมประสบการณดวยวธการพฒนาความสามารถในการท าสงตางๆดงกลาวใหด เพอสามารถด ารงชวตในวยผใหญได

8



โบแชมพ (Beauchamp,1968: 83) ไดแสดงทศนะเกยวกบหลกสตรวาเนอหาวชาคอศนยกลางของหลกสตร

กด (Good, 1973: 75) ไดใหความหมายวา หลกสตร คอกลมรายวชาทจดไวอยางมระบบ หรอล าดบวชาทบงคบส าหรบการจบการศกษา หรอเพอรบประกาศนยบตรในสาขาวชาหลก ๆ

เมอพจารณาจากแนวคดเชงปรชญาการศกษาจะพบวา ความหมายของหลกสตรตามแนวคดนสอดคลองกบปรชญาการศกษาสารตถะนยม และนรนตรนยม ซงแนวคดปรชญาการศกษา ทงสองปรชญาตางเนนเนอหาสาระ 2. หลกสตร คอ จดหมายทผเรยนพงบรรล (Curriculum as Objectives)

นกการศกษาและผท เกยวของกบหลกสตรบางกลมไดใชจดหมายและจดประสงค ท ผเรยนพงบรรลเปนฐานในการวางแผนหลกสตร ดงนน หลกสตรในความหมายของคนกลมน จงหมายถง สงทนกเรยนตองเรยนทงในและนอกหองเรยน เพอใหบรรลจดหมายและจดประสงคทไดก าหนดไว ดงจะเหนไดจากความหมายของหลกสตรดงน ลาวาเทลลและคณะ (Lavatelli et al, 1972 อางถงใน ใจทพย เชอรตนพงษ, 2539:

5) ใหความหมายหลกสตรไววาเปนจดมงหมาย เปาหมายทน าไปส การจดการเรยนการสอน การจดประสบการณส าหรบเดก ซงโรงเรยนวางแผนไว

จอหนสน (Johnson, 1973 อางถงใน ใจทพย เชอรตนพงษ, 2539: 5) นกการศกษาอกผหนงทไดใหความหมายของหลกสตรไววา หลกสตรเกยวของไมเฉพาะกบสงทนกเรยนจะตองกระท าในสถานการณการเรยนรเทานน แตเกยวของกบสงทเขาจะตองเรยนร (หรอสามารถท าได) อนเปนผลมาจากสงทเขากระท าดวย หลกสตร ไดแก สงทเปนผลตามมาไมใชสงทเกดขน หลกสตรเปนเรองทเกยวกบความคาดหวงหรอความตงใจ เกยวกบผลการเรยนรทตงใจเอาไว และมงหวงจะใหบรรลโดยกระบวนการทางการสอน การจดประสบการณทผเรยนไดกระท า ความหมายของหลกสตรตามแนวคดนอาจเปนผลมาจากแนวคดขององคประกอบหลกสตร และการพฒนาหลกสตร จดหมายของหลกสตรเปนสงส าคญทเปนตวตงขององคประกอบอนทตองก าหนดใหสอดคลองกบจดหมายของหลกสตร

3. หลกสตร คอ แผนส าหรบจดโอกาสการเรยนรหรอประสบการณทคาดหวงแกผเรยน (Curriculum as Plans)

ความหมายของหลกสตรในลกษณะแผนส าหรบจดโอกาสการเรยนร หรอประสบการณทคาดหวงแกผเรยนน จะเนนแสดงเกยวกบจดหมายหรอวตถประสงค การออกแบบหลกสตร การน าหลกสตรไปใช (คอ การสอน) และการประเมนผล เพอเปนแนวทางใหผทเกยวของไดปฏบต โดยมงใหผเรยนมความร ความสามารถ และพฤตกรรมตามทก าหนดในหลกสตร แผนน ถกสรางขนมาเพอสถานการณใดสถานการณหนง หรอกลมบคคลหนงๆ โดยเฉพาะ นอกจากน

9



หลกสตรในลกษณะแผนน ยงอาจหมายถง กลมของแผนยอยตางๆ ทท าใหผเรยนมโอกาสในการเรยนรหรอประสบการณทคาดหวงดวย นกการศกษาทใหความหมายของหลกสตรตามแนวคดน ไดแก

ทาบา (Taba, 1962: 10) กลาวไววา หลกสตร คอ แผนการเรยนรทประกอบดวยจดประสงคและจดหมายเฉพาะ การเลอกและการจดเนอหา วธการจดการเรยนการสอน และ

การประเมนผล

เซเลอรและอเลกซานเดอร (Saylor & Alexander, 1974: 6) กลาวถงความหมายหลกสตรวา หลกสตรเปนแผนส าหรบจดโอกาสการเรยนรใหแกบคคลกลมใดกลมหนง เพอบรรลเปาหมายหรอจดหมายทวางไว โดยมโรงเรยนเปนผรบผดชอบ

ส าหรบในประเทศไทย ไดมนกการศกษาใหความหมายของหลกสตรในลกษณะน ดงน สมตร คณากร (2520: 2) กลาววาหลกสตร หมายถง โครงการใหการศกษาเพอพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถ และคณลกษณะทสอดคลองกบความมงหมายทางการศกษา

ทก าหนดไว สวสด ประทมราช และคณะ (2521: 1) กลาววา หลกสตร คอ แผนหรอแนวทาง การจดการศกษาทงในระบบและนอกระบบโรงเรยนทชแนะใหผบรหารการศกษา คร อาจารย ตลอดจนผทเกยวของกบการจดการศกษา ไดจดประสบการณทงมวลตามทหลกสตรก าหนด เพอใหเยาวชนหรอพลเมองของประเทศไดพฒนาตนเองทงในดานความร ทกษะ และคณสมบตอนพงประสงคตามความมงหมายของการจดการศกษาของชาต ธ ารง บวศร (2542: 7) ไดใหความหมายของหลกสตรวา คอ แผนซงไดออกแบบจดท าขนเพอแสดงถงจดหมาย การจดเนอหาสาระ กจกรรม และมวลประสบการณในแตละโปรแกรมการศกษา เพอใหผเรยนมพฒนาการในดานตางๆ ตามจดหมายทไดก าหนดไว ความหมายของหลกสตรทหมายถงแผนหรอแผนแบบมความเปนรปธรรมทชดเจนโดยระบองคประกอบทส าคญของแผนทจะเปนแนวทางการจดการเรยนการสอน คอจดมงหมาย เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผล

4. หลกสตรคอ ประสบการณทงปวงของผเรยนทจดโดยโรงเรยน (Curriculum as

Learners’ Experiences)

ความหมายของหลกสตรในลกษณะประสบการณทงปวง เนนมมมองของประสบการณ ทงมวลทจ าเปนส าหรบผเรยน ซงความความหมายในลกษณะทกวางนกการศกษาทใหความหมายของหลกสตรตามแนวคดน ไดแก

10



วลเลอร (Wheeler, 1974:11) ใหความหมายของหลกสตรวา หลกสตรคอประสบการณการเรยนร ซงโรงเรยนหรอสถานการศกษาจดใหแกผเรยน

แฮส (Hass, 1980: 5) ใหความหมายหลกสตรวาเปนประสบการณทงปวงทผเรยนแตละคนไดรบจากโปรแกรมการศกษา ซงมจดมงหมายเพอใหผเรยนบรรลจดมงหมายทวไปและจดมงหมายเฉพาะ ทงนไดรางแผนไวโดยใชทฤษฎ และผลงานวจยหรอการปฏบตในวชาชพทงในอดตและปจจบน

เปรอง กจรตน (2532: 3) ไดใหความหมายของหลกสตรวา หลกสตรคอมวลประสบการณทโรงเรยนจดเพอชวยใหผเรยน รวมถงกจกรรมการเรยน กจกรรมนอกหลกสตร สงทสงคมมงหวง ใหเดกไดรบวถทางตาง ๆเพอน าเดกไปสเปาหมายของการจดการศกษา ในปจจบน นกการศกษาและผทเกยวของกบหลกสตรไดใหความหมายส าคญตอความหมายของหลกสตรในลกษณะการจดประสบการณตางๆ แกผเรยนมากขน บคคลเหลานเหนวาผเรยนควรไดรบการพฒนาดานตางๆ ทงทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และปญญา การเรยนการสอนควรจดใหสนองความตองการ และความสนใจทแตกตางกนของแตละคน ดงนน ผสอนจงควรสอนหรอจดกจกรรมใหผเรยนไดกระท าจนเกดประสบการณการเรยนร และมการพฒนาการตามทไดก าหนดไว มใชเนนสอนตามเนอหาสาระในรายวชาตางๆ ซงความหมายของหลกสตรตามแนวคดนสอดคลองกบปรชญาปฏรปนยม และปรชญาพพฒนนยม แตความหมายของหลกสตรคอมวลประสบการณเปนความหมายทกวางขวางเปนนามธรรมสง 5. หลกสตร คอ กจกรรมทางการศกษาทจดใหกบผเรยน (Curriculum as Educational

Activities)

ความหมายของหลกสตรในลกษณะกจกรรมทางการศกษาทจดใหกบผเรยนน จะมองหลกสตรในแงของกจกรรมการเรยนการสอนทจดใหผเรยนไดมความร ประสบการณ และคณลกษณะอนพงประสงคตามทก าหนดไวในหลกสตร นกการศกษาทใหความหมายของหลกสตรในลกษณะน ไดแก เซฟเวอร และ เบอรเลค (Shaver & Berlak, 1968: 9) ใหความหมายของหลกสตร คอ กจกรรมการเรยนการสอนตาง ๆทจดใหแกผเรยนเพอใหเกดการเรยนร ทรมพ และ มลเลอร (Trump & Miller, 1973: 12) กลาววา หลกสตรหมายถง กจกรรมการเรยนการสอนชนดตางๆทเตรยมการไว และจดใหแกผเรยนโดยโรงเรยนหรอระบบโรงเรยน

ความหมายตามแนวคดนหลกสตรมไดหมายความเพยงแตหนงสอหลกสตรของกระทรวงศกษาเทานน แตยงมความหมายถงกจกรรมและประสบการณทงหลายทจดใหกบเดก ซงรวมถงการสอนของครดวย ความหมายของหลกสตรในลกษณะกจกรรมทางการเรยนการสอนสอดคลองกบปรชญาการศกษาพพฒนนยม

11



ความหมายของหลกสตรมความหลากหลายขนกบแนวคดของปรชญาการศกษา เชนหลกสตรทมความหมายเปนรายวชาซงเนนเนอหานาจะมาจากแนวคดปรชญาการศกษาสารตถนยม และนรนตรนยม หลกสตรหมายถงกจกรรมทจดใหผเรยน ยอมสอดคลองกบแนวคดปรชญาการศกษาพพฒนนยม และหลกสตรหมายถงมวลประสบการณทจดใหกบผเรยน สอดคลองกบแนวคดปรชญาการศกษาปฏรปนยม และเมอพจารณาใหความหมายจากรากศพทของหลกสตร Curriculum มาจาก ภาษาละตนคอ Currere หมายถงลวง และก าหนดความหมายใหเปนรปธรรม หลกสตรจะหมายถง แผนหรอแผนแบบทมองคส าคญคอจดมงหมาย เนอหา กจกรรม และวธการประเมนผล ส าหรบเปนแนวทางในการจดการศกษา การจดการเรยนการสอนและกจกรรมสนบสนนการเรยนการสอน เพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามเปาหมายทก าหนดไว

องคประกอบของหลกสตร (Curriculum Components)

จากค านยามหรอค าจ ากดความของหลกสตร นอกจากชใหเหนวาหลกสตรมสาระส าคญและมความหมายอยางไรแลว ยงสามารถชใหเหนถงองคประกอบของหลกสตรดวย นกการศกษาหลายทาน ไดกลาวถงองคประกอบของหลกสตรไวดงน ไทเลอร (Tyler, 1949: 1) กลาวถงองคประกอบของหลกสตรทส าคญควรมดงน 1. จดมงหมายทโรงเรยนตองการใหผเรยนไดรบ

2. ประสบการณทโรงเรยนจดขนเพอใหจดหมายบรรลผลตามทก าหนด

3. วธการจดประสบการณเพอใหผเรยนบรรลจดมงหมาย

4. วธการประเมนผลเพอใหตรวจสอบวาผเรยนบรรลจดมงหมาย

ทาบา (Taba, 1962: 10) กลาววา หลกสตรควรมองคประกอบอย 4 องคประกอบ คอ

1. วตถประสงคทวไปและวตถประสงคเฉพาะวชา

2. เนอหาวชา และจ านวนชวโมงสอนแตละวชา

3. กระบวนการเรยนการสอนหรอการน าหลกสตรไปใช 4. โครงการประเมนผลการสอนตามหลกสตร

สมตร คณานกร (2520: 9) กลาววา องคประกอบส าคญของหลกสตรควรม 4 องคประกอบ ดงน 1. ความมงหมาย (Objective)

2. เนอหา (Content)

3. การน าหลกสตรไปใช (Curriculum Implementation)

4. การประเมนผล (Evaluation)

12



ธ ารง บวศร (2542: 8) กลาววา ส าหรบหลกสตรนน มองคประกอบทส าคญและขาดไมไดอยางนอย 6 องคประกอบ ดงน 1. จดมงหมายของหลกสตร (Curriculum Aims)

2. จดประสงคของการเรยนการสอน (Instructional Objectives)

3. เนอหาสาระและประสบการณ (Content and Experiences)

4. ยทธศาสตรการเรยนการสอน (Instructional Strategies)

5. วสดอปกรณและสอการเรยนการสอน (Instructional Media and Materials)


การจ าแนกองคประกอบของหลกสตรดงกลาวจะเหนไดวาอาจจะแตกตางกนบาง แตองคประกอบทส าคญเหมอนกนอยางครบถวน ซงจะชวยใหผใชหลกสตรสามารถน าหลกสตร ไปใชไดอยางมประสทธภาพ ควรมองคประกอบทส าคญ คอจดมงหมายของหลกสตร เนอหา กจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผล โดยมรายละเอยดพอสงเขป ดงน 1. จดมงหมายของหลกสตร (Curriculum Aims)

จดมงหมายของหลกสตร หมายถง ความตงใจหรอความคาดหวงทตองการใหเกดขนกบ

ผทจะผานหลกสตร จดมงหมายของหลกสตรมความส าคญ เพราะเปนตวก าหนดทศทางและขอบเขตในการใหการศกษาแกเดกชวยในการเลอกเนอหาและกจกรรม ตลอดจนใชเปนมาตรการอยางหนง ในการประเมนผล

จดมงหมายของการศกษามอยหลายระดบ ไดแก จดมงหมายระดบหลกสตรซงเปนจดมงหมายทบอกใหผทเกยวของรเปาหมายของหลกสตรนนๆในภาพรวม เปนจดมงหมายทกวางและครอบคลมทกรายวชา สวนจดมงหมายของรายวชา เปนจดมงหมายทแคบลงมารายวชาทจะเนนสรางคณลกษณะทแตกตางกนใหกบผเรยนของแตละรายวชา ดงนนรายวชาจงมการก าหนดจดมงหมายเฉพาะไวตางกน แตจดมงหมายรายวชากจ าเปนตองสอดคลองกบจดมงหมายใหญของหลกสตร นอกจากนผสอนรายวชาจะก าหนดจดมงหมายในการสอนเนอหาแตละบท แตละหนวยการเรยนรในรปของจดมงหมายเชงพฤตกรรม แมวาจดมงหมายของการศกษามหลายระดบดงกลาวแลว แตจดมงหมาย ทกระดบยอมสอดคลองกนและน าไปสจดหมายปลายทางเดยวกน

2. เนอหา (Content)

เมอก าหนดจดมงหมายของหลกสตรแลว กจกรรมขนตอไปคอ การเลอกเนอหา ประสบการณการเรยนรตางๆ ทคาดวาจะชวยใหผ เรยนพฒนาไปสจดม งหมายทก าหนดไว โดยด าเนนการตงแตการเลอกเนอหาและประสบการณ การเรยงล าดบเนอหาสาระ พรอมทง การก าหนดเวลาเรยนทเหมาะสม

13



3. กจกรรมการเรยนการสอน (Instructional Activity)

กจกรรมการเรยนการสอนเปนสงส าคญทตองระบไวหลกสตร ตอเนองจากการก าหนดจดมงหมาย และเนอหาของหลกสตร โดยกจกรรมทก าหนดจะตองใหผเรยนสามารถเกด การเรยนรไดตามจดมงหมาย และเนอหาทก าหนดไว ครผสอนจะตองมความร ความสามารถในการจดกระบวนการเรยนการสอน มความรเกยวกบการวดและประเมนผล จตวทยาการเรยนการสอน ตลอดทงปรชญาการศกษาของแตละระดบ จงท าใหการเรยนของผเรยนบรรลเปาหมายของหลกสตร


การประเมนผลคอการหาค าตอบวาผเรยนสามารถบรรลผลตามทหลกสตรก าหนดไวเพยงใด การก าหนดวธการประเมนผลจะตองสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตร

การจดองคประกอบของหลกสตร การออกแบบหลกสตรเปนการจดองคประกอบของหลกสตร และองคประกอบส าคญของหลกสตรทขาดไมได ไดแก จดหมาย เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผล การจดองคประกอบทง 4 จะตองมความสอดคลองกน นกออกแบบหลกสตรจงตองเปนผมทกษะ และความสามารถในการออกแบบองคประกอบทง 4 ไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ นกออกแบบหลกสตรตองเปนผทมความรในเนอหาสาระหรอองคความร ในหลกสตรทจะพฒนา มความรในการก าหนดวตถประสงค จดหมาย วาจะก าหนดขอบเขตกวางขวางเพยงใด จงเหมาะสมกบประเภทของหลกสตร และตองมความเช ยวชาญ ช านาญในการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนทสอดคลองกบวตถประสงค และเนอหาของหลกสตร ดวยการจดองคประกอบของหลกสตรตางๆ ผเกยวของกบการออกแบบหรอการจดองคประกอบของหลกสตร อาจเปนนกพฒนาหลกสตร หรออาจใหผใชหลกสตรรวมในการออกแบบ การจดองคประกอบตางๆ ของหลกสตรนน ควรใชทรพยากรทมอยอยางคมคา และไดประโยชนสงสด ทรพยากรทกลาวถงนไดแก สงของ งบประมาณ ทรพยากรมนษย สถานท เปนตน

การจดองคประกอบทง 4 มกจะเรยงล าดบกอนหลงโดยก าหนดจดหมาย เปาหมาย และวตถประสงคเปนตวน าทางหรอเปนตวก าหนดงาน และสงทตองการใหเกดขนกบผ เรยน ซงเปนองคประกอบแรก จดหมาย เปาหมาย และวตถประสงคนเองใชเปนเครองมอก าหนดสาระหรอเนอหาขององคความรทจดใหแกผเรยน เมอนกออกแบบไดก าหนดองคประกอบท 2 อนไดแก เนอหาสาระแลว นกออกแบบจะตองสรางรปแบบของการก าหนดเนอหาสาระ วาจะประกอบไปดวยรายวชา ทแยกจากกน หรอจะจดเปนกลมวชา หรอจะผสมผสานกลมวชาหรอบรณาการองคความร เนอหาหรอองคความรทศกษาจะมสวนใดทจ าเปนตองม (บงคบ) สวนใดทเปนสวนประกอบตามความสนใจ (เลอกได) หลงจากไดก าหนดเนอหาสาระแลว องคประกอบท 3 ทจดตามมาคอ การจดกจกรรม

14



การเรยนการสอน จะออกแบบอยางไร ใหผสอนเปนศนยกลางหรอผเรยนเปนศนยกลางจะใชวชาการสอนแบบใดไดบาง ส าหรบองคประกอบท 4 คอวธการประเมนผล การออกแบบจะใช การประเมน โดยก าหนดสดสวนกฎเกณฑอยางไร จงเกดความเหมาะสมและเปนธรรมชาต ส าหรบการออกแบบแตละองคประกอบจะไดกลาวถงในหวขอตอไปน 1. การจดจดมงหมายของหลกสตร

การจดจดมงหมายของหลกสตรเปนสงทผสรางหลกสตรมงหวงวาจะเกดขนกบผเรยน เมอ ไดศกษาจบหลกสตรนนๆ การก าหนดจดหมายตองก าหนดใหมความถกตองชดเจนสอดคลองกบความตองการของผเรยน แนวคดทางปรชญา จตวทยา และองคความรตางๆ จดหมายจะเปนภาพรวมในสงทจะเกดขนกบผเรยน ในกรณการออกแบบหลกสตรระดบชาต เชน หลกสตรประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษา หลกสตรดงกลาวประกอบดวยโครงสรางของหลกสตรทประกอบดวย วชาบงคบ วชาเลอก กจกรรมตางๆ หลกสตรประเภทนจ าเปนตองมจดหมายยอยๆในระดบวชา จดหมายยอยนใชค าวา จดประสงคของรายวชา หรอกลมวชาแทน ซงจดมงหมายยอยๆ เหลานจะก าหนดภายใตจดมงหมายของหลกสตร แตส าหรบระดบการเรยนการสอน นยมใชค าวาวตถประสงค ดงรายละเอยดตามภาพประกอบท 1.1

15



ภาพประกอบท 1.1 แผนผงแสดงจดมงหมายระดบตาง ๆ

การก าหนดจดหมายในระดบตางๆ นกออกแบบหลกสตรควรก าหนดจดหมายใหครอบคลมพฤตกรรมทง 3 ดานคอ ดานพทธพสย (Cognitive Domain) จตพสย (Affective Domain) และทกษะพสย (Psychomotor Domain) หรอใหครอบคลมดานความร (Knowledge) กระบวนการ (Process) และคณลกษณะทพงประสงค (Attribute) ในการก าหนดสดสวนหรอความมากนอย ของพฤตกรรมดานตางๆ ขนอยกบลกษณะเนอหาและธรรมชาตของวชาเหลานน

ส าหรบหลกสตรทใชเวลาในการศกษานอย หรอทนยมเรยกกนวาหลกสตรระยะสน จดหมายของหลกสตรเขยนในลกษณะคลายจดประสงครายวชา หรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม เนองจากหลกสตรนนเปนเรองทคอนขางเฉพาะและไมมความซบซอนมากนก

2. การจดเนอหา เนอหาบางเรองหรอองคความรของหลกสตร จะมขอบเขตมากนอยเพยงไรขนอยกบวตถประสงคของหลกสตร โดยทวไปหลกสตรทพบปญหาเกยวกบการจดเนอหามาก ไดแก หลกสตร


แตละหนวยการเรยนการสอน


แตละแผนการเรยนการสอน

จดประสงครายวชา

องคความร จดประสงครายวชา

ผเรยน

จ จดหมายของหลกสตร


ปรชญาการศกษา


จตวทยาการศกษา


สภาพสงคม วฒนธรรม













16



รายวชาหรอกลมวชา ซงผออกแบบจะใหความส าคญกบเนอหารายวชาทตนเองรบผดชอบอย จนบางครงเกดปญหาเกยวกบการจดเวลาในการศกษา เพราะนกออกแบบแตละคนตางกมความหวงด ทจะใสทกอยางทคดวาส าคญ จ าเปนและเปนประโยชนโดยมไดดสภาพหรอบรบทดานอนๆ ประกอบ ซายส (Zais, 1976: 343) ไดก าหนดเกณฑในการเลอกเนอหาสาระไว 4 ประการ คอ (1) ความส าคญ (2) ประโยชนและความจ าเปน (3) ความนาสนใจ และ (4) ตองเปนเรองทเกยวของกบพฒนาการของมนษย ดงนนการจดเนอหาสาระของนกออกแบบหลกสตรรายวชาควรจะตองพจารณาป จจยองคประกอบ และบรบทอนๆ ในการก าหนดเนอหาสาระในแตละรายวชาทตนรบผดชอบ

3. การจดกจกรรมการเรยนการสอน

ซายส (Zais, 1976: 343) ไดเสนอวธการ และลกษณะออกแบบหลกสตร โดยแบงออกเปน 3 ลกษณะคอ(1) การออกแบบโดยมศนยกลางทเนอหาวชา (2) การออกแบบโดยใหผเรยนเปนศนยกลาง และ (3) การออกแบบโดยใชปญหาเปนศนยกลาง ในกรณทรปแบบเปนการน าเนอหา เปนศนยกลาง กจกรรมการเรยนการสอน มงไปทการน าเสนอเนอหาทเปนประโยชนมากทสด ผสอนอาจจะเปนผมบทบาทมาก การเรยนการสอนอาจใชการบรรยาย การสาธต ถาหลกสตรทเนนผเรยน เปนศนยกลาง กจกรรมการเรยนการสอนตองตอบสนองตอความสนใจ ความตองการ และผเรยนจะมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอนมากกวาผสอน การเรยนการสอนอาจใชวธแกปญหา (Problem

Solving) หรอการสบสวนสอบสวน (Inquiry Method) ส าหรบหลกสตรทใชปญหาเปนศนยกลาง การจดกจกรรมการเรยนการสอนอาจเนนทกจกรรม และการสรางสภาพแวดลอมเพอใหผเรยนเปนผแกปญหา โดยอาศยความชวยเหลอจากผสอน

4. การจดวธการประเมนผล

การประเมนผลเปนองคประกอบตวท 4 ของการออกแบบหลกสตร การออกแบบวธการประเมนผลขนอยกบวตถประสงค เนอหา และการจดกจกรรม การเรยนการสอน ซงตองสมพนธกน รปแบบของแบบประเมนผลมหลายรปแบบขนอยกบวตถประสงค เชน ถาเปนวตถประสงคดานพทธพสย การออกแบบการประเมนมไดหลายลกษณะ เชน การใชแบบทดสอบ การสอบปากเปลา แบบทดสอบกมหลายรปแบบขนอย กบระดบของการวดพฤตกรรม เชน แบบสอบแบบอตนย เหมาะส าหรบการแสดงความคดเหน การวเคราะห และสงเคราะห องคความรตางๆ แบบทดสอบแตละประเภทจะมจดเดนและจดดอย นกออกแบบตองเลอกใชไดอยางเหมาะสม การออกแบบทดสอบส าหรบวตถประสงคทกษะพสยอาจจะตดสนจากผลงานและ

การลงมอปฏบต การออกแบบทดสอบดานจตพสย เปนสงทท าไดยากทสด เนองจากแบบทดสอบตองมความเชอถอได และการสรางเจตคตบางเรองอาจตองใชเวลาทมากกวาเวลาทใชในการศกษาตามหลกสตร

17



ความส าคญของหลกสตร หลกสตร เปนแมบทส าคญตอการจดการศกษาในทกระดบ และทกสาขาวชา หลกสตรจะระบสงทคาดหวงจะใหเกดขนกบผเรยน และแนวทางในการจดใหผเรยนไดรบประสบการณตางๆ ตามตองการ หลกสตรจงเปรยบเสมอนกบพมพเขยวของแปลนบานทใชในการสรางบาน มการแสดงถงโครงสราง หรอองคประกอบของบาน เชน พน เสา หนาตาง ประต โครงหลงคา ฯลฯ รปแบบของบานในพมพเขยว จงเปนภาพรวมของสงทเรามงหวง หรอจดหมายปลายทาง (The Ends) ของสงทเราตองการ สวนการเรยนการสอนเปนกระบวนการหรอวธการ (The Means) ทประกอบดวย กจกรรมการเรยนรและเนอหาวชา ซงจะท าใหผเรยนบรรลจดหมายหรอจดประสงคตามทหลกสตรไดระบไว ผสอนตองอาศยหลกสตรเพอชวยในการจดการเรยนการสอน โดยศกษาหลกสตรใหเขาใจ แลวน าไปแปลงเปนภาคปฏบตหรอการเรยนการสอน เพอใหไดผลการเรยนรตามทคาดหวงไว ความส าคญของหลกสตรโดยเฉพาะหลกสตรแมบท สรปพอสงเขปไดดงน 1. หลกสตรเปนเสมอนเบาหลอมพลเมองใหมคณภาพ

2. หลกสตรเปนมาตรฐานของการจดการศกษา

3. หลกสตรเปนโครงการและแนวทางในการใหการศกษา

4. หลกสตรเปนแนวปฏบตในการจดการเรยนการสอนส าหรบคร 5. หลกสตรเปนแนวทางในการสงเสรมความเจรญงอกงามและพฒนาการของเดกตามจดมงหมายของการศกษา 6. หลกสตรเปนเครองก าหนดแนวทางในการจดประสบการณวา ผเรยนและสงคมควร จะไดรบสงใดบางทจะเปนประโยชนแกเดกโดยตรง 7. หลกสตรเปนเครองก าหนดวาเนอหาวชาอะไรบางทจะชวยใหเดกมชวตอยในสงคมอยางราบรน เปนพลเมองทดของประเทศชาต และบ าเพญตนใหเปนประโยชนแกสงคม

8. หลกสตรเปนเครองก าหนดวาวธการด าเนนชวตของเดกใหเปนไปดวยความราบรน และผาสกเปนอยางไร

9. หลกสตรยอมท านายลกษณะของสงคมในอนาคตวาจะเปนเชนไร

10. หลกสตรยอมก าหนดแนวทางความร ความสามารถ ความประพฤต ทกษะและเจตคตของผเรยนในอนทจะอยรวมในสงคม และบ าเพญตนใหเปนประโยชนตอชมชนและชาตบานเมอง

18



สรป

หลกสตรในความหมายทเปนรปธรรมคอ แผน หรอแผนแบบทเปนแนวทางการในการจดการศกษา โดยเฉพาะอยางยงการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนใหเกดการเรยนรตามจดหมายทก าหนด โดยแนวทางทวาประกอบดวยองคส าคญ 4 องคประกอบคอ จดมงหมาย เนอหา กจกรรม และวธการประเมนผล ซงน าไปสองคประกอบส าคญทขาดไมไดของหลกสตร การจดองคประกอบของหลกสตรตองใหเหมาะสมสอดคลองโดยมจดมงหมายของหลกสตรเปนตวตง โดยหลกสตรแมบทจะมจดมงหมายหลายระดบ ทงระดบหลกสตร ระดบรายวชา ระดบหนวยการเรยนร แลวจงก าหนดเนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน และวธการประเมนผลทสอดคลองกบจดมงหมาย ในการจดองคประกอบของหลกสตรตองอาศยทฤษฎทางจตวทยาการศกษามาเปนแนวคดการจดองคประกอบตางๆใหเหมาะสม ท าใหน าไปสการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ หลกสตรจงมความส าคญอยางยงทเปนแนวทาง ทศทางในการพฒนาผเรยน

หลกสตรมความส าคญอยางยงในการใชเปนแนวทางในการน าไปสการจดการศกษา และจดการเรยนการสอน การจดการศกษาและการจดการเรยนการสอนจะตองใหสอดคลอง บรรลผลตามเจตนารมณของหลกสตร

19



แบบฝกหดประจ าบท

ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถาม และสรปลงในสมด ดงน 1. ใหนกศกษาวเคราะหความสอดคลองความหมายของหลกสตร และปรชญาการศกษา 2. ใหนกศกษาคนหาหลกสตรตามความสนใจ แลววเคราะหความสอดคลองขององคประกอบตางๆ ของหลกสตรนน

3. ใหนกศกษา สมภาษณความส าคญของหลกสตรกบอาจารยดานครศาสตร คร อาจารยในสถานศกษา

20



เอกสารอางอง

ใจทพย เชอรตนพงษ.(2539). การพฒนาหลกสตร : หลกการและแนวปฏบต. กรงเทพฯ :

โรงพมพอลนเพลส.

ทศนา แขมมณ. (2553).ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทม

ประสทธภาพ. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธ ารง บวศร. (2542). ทฤษฎหลกสตร การออกแบบและพฒนา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : โรงพมพพฒนาศกษา. เปรอง กจรตน. (2532). หลกสตรอตสาหกรรมศกษาและการจดการมธยมศกษา. กรงเทพฯ:

ภาควชาพนฐานอตสาหกรรมศกษา คณะอตสาหกรรมศกษา สถาบนราชภฏพระนคร. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2542). การศกษากบการวจยเพออนาคตของประเทศไทย (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: สหธรรมมก. ราชบณฑตยสถาน. (2539). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (พมพครงท 6).

กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน. วโรจน วฒนานมตกล. (2548). การพฒนาหลกสตร: องคความรเพอพฒนาการศกษา. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. สนย ภพนธ. (2546). แนวคดพนฐานการสรางและการพฒนาหลกสตรยคปฏรปการศกษาไทย.

เชยงใหม : โรงพมพแสงศลป. สมตร คณากร. (2520). หลกสตรและการสอน (พมพครงท 3). กรงเทพฯ : โรงพมพชวนชม.

สวสด ประทมราช และคณะ. (2521). การศกษาความสอดคลองระหวางหลกสตรการฝกหดคร กบหลกสตรประถมศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.

Beauchamp.G.A. (1968). The Curriculum of Elementary School. Boston:

Allyn & Bacon.

Bobbitt.F. (1918). The Curriculum. Boston : Houghton Miffin.

Good, C.V. (1973). Dictionary of Education. (3rded.). New York : McGraw Hill.

Hass, G.(1980). Curriculum Planning : A New Approach. Boston :Allyn & Bacon.

Hornby, A.S. Gatenby, E.V., & Wakefield, H. (1961). The Advance Learner’s Dictionary of Current English. London: Oxford University. Press.

Saylor, J.G. & Alexander, W.M. (1974). Planning Curriculum for Schools. New York :

Holt, Reinhart & Winston.

21



Shaver, J. & Berlak, H. (1968). Democracy,Pluralism and the Social Studies. Boston :

Houghton Miffin.

Taba, H. (1962). Curriculum Development : Theory and Practice. New York :

Harcourt, Brace.

Trump, J.L. & Miller, D.F. (1973). Secondary School Curriculum Improvement.

Boston : Allyn & Bacon.

Tyler,R.W. (1971). Basic Principles of Curriculum and Instruction.(31sted.). Chicago :

The Universityof Chicago Press.

Wheeler,D.K. (1974). Curriculum Process. London : University of London Press.

Zais, R.S.(1976). Curriculum: Principle and Foundations. New York : Thomas Y.

Crowell.


แบบหลกสตร


เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนมความสามารถ ดงน 1. บอกลกษณะส าคญ ขอดและขอจ ากดของหลกสตรแตละรปแบบได 2. บอกความแตกตางของหลกสตรแบบตางๆได 3. บอกความสอดคลองของแบบหลกสตรกบปรชญาการศกษาได 4. บอกแนวคดส าคญของการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรแตละแบบได 5. สามารถศกษาหาความร จดท ารายงานได 6. สามารถน าเสนอผลงานเกยวกบแบบหลกสตรได 7. สามารถแลกเปลยนเรยนร แสดงความคดเหนเกยวกบหลกสตรแบบตางๆได


เนอหาสาระในบทน มดงน แบบหลกสตรประเภทตางๆ ไดแก

1. หลกสตรรายวชา 2. หลกสตรสมพนธวชาหรอหลกสตรสหสมพนธ 3. หลกสตรแบบหมวดวชาหรอหลกสตรแบบกวาง 4. หลกสตรกจกรรมหรอประสบการณ 5. หลกสตรเพอชวตและสงคม 6. หลกสตรแบบแกน 7. หลกสตรแบบบรณาการ


กจกรรมการเรยนการสอนเรองแบบหลกสตร มดงน 1. ผสอนใหผเรยนศกษาและเสนอตวอยางหลกสตร และวเคราะหองคประกอบของหลกสตรและรปแบบของหลกสตร

24

บทท 2 แบบหลกสตร


2. ผสอนและผเรยนรวมกนอภปราย ซกถามเพอวเคราะหความเชอมโยงสมพนธและความแตกตางของหลกสตรแตละรปแบบสาระของหลกสตรแตละรปแบบ จากผงกราฟกทผสอนน าเสนอ

3. ผสอนใหผเรยนแบงกลมเพอระดมความคดหาค าหลกทแสดงมโนทศนของหลกสตรและเขยนผงมโนทศนของแตละรปแบบ และน าเสนอผลงาน

4. ผสอนน าเสนอผงกราฟกสรปสาระของรปแบบหลกสตร และใหผ เรยนบนทก




2. สไลดน าเสนอความรตางๆ ดวย Microsoft Power Point



5. ผงกราฟก

6. ตวอยางหลกสตร


การวดผลและประเมนผลการเรยนรของผเรยนตามวตถประสงค มดงน 1. สงเกตพฤตกรรมการตอบค าถามและการน าเสนองานกลม

2. ตรวจผลงานการคดค าหลก แสดงมโนทศนของหลกสตรแตละรปแบบ

25



บทท 2

แบบหลกสตร

การพฒนาหลกสตร เพอสนองตอบความตองการของสงคม สงทเปนตวตงในการพฒนาหลกสตร คอปรชญาการศกษา ซงปรชญาการศกษาแตละปรชญามแนวคดส าคญทแตกตางกนไปตามอทธพลของสงคม และแนวคดของนกปรชญา สงผลตอลกษณะ แบบแผนทแตกตางกนของหลกสตร จงท าใหเกดหลกสตรหลายรปแบบ ในทนขอเสนอแบบหลกสตรแบงเปน 7 แบบ โดยแตละแบบจะน าเสนอแนวคดในการจดหลกสตร ลกษณะของหลกสตร ขอด และขอจ ากดของหลกสตรแตละแบบ ดงน

หลกสตรรายวชา หลกสตรรายวชา (The Subject Matter Curriculum) เปนหลกสตรทใชกนมานานตงแตสมยกรกและโรมน ประเทศในเอเชย รวมทงประเทศไทยกไดใชหลกสตรแบบนมาแตตน (ธ ารง บวศร, 2542: 176) หลกสตรแบบนไดรบอทธพลจากปรชญาสารตถนยม (Essentialism) ทเนนแกนสาระทเปนประโยชน และปรชญานรนตรนยม (Perennialism) ซงเปนปรชญาการศกษาทมแนวคดเชอวา ความรเปนอมตะ เปนนรนดร สงผลใหหลกสตรนมงเนนการถายทอดเนอหาสาระใหแกผเรยนเปนหลกเพอเพมพนความเขาใจ เกยวกบโลกรอบๆ ตวผเรยน

1. แนวคดในการจดหลกสตรรายวชา

การจดหลกสตรรายวชามแนวคดทเปนหลกในการจดท าหลกสตร ดงน 1.1 เนอหาสาระและความรสาขาตางๆของหลกสตรแบบนมความแตกตางกนและพฒนาบคคลทไดเรยนรเนอหาสาระนนๆ ในแงมมเฉพาะทาง เชน การศกษาวชาประวตศาสตรท าใหบคคล เขาใจสงคมทตนด ารงชวตอยไดดขน การศกษาวรรณคด ละคร บทกลอน และบทประพนธ ท าใหบคคลยอมรบความแตกตางของบคคลและวฒนธรรม มความเพลดเพลนในศลปะและมความเขาใจทงตนเองและผอน 1.2 หลกสตรแบบนมความเชอวา สมองของมนษยแบงออกเปนสวนๆ และท าหนาทตางๆ กน ดงนนการน าเนอหาสาระและความรบรรจลงในสมองแตละสวนจงตองแบงแยกใหชดเจน เพอเตมเตมสมอง ทกสวนของผเรยนใหเปนบคคลทมความร การศกษาด และสามารถน าความรนนไปใชไดอยางมประสทธภาพ

1.3 หลกสตรแบบนมความเชอวาการจดเนอหาสาระและความรไวเปนระบบระเบยบเปนแตละวชาๆ นน จะชวยใหการเรยนรมประสทธภาพยงขน

26



2. ลกษณะของหลกสตรรายวชา

จากแนวคดในการจดหลกสตรรายวชาดงไดกลาวแลว ท าใหการจดท าหลกสตรรายวชา มงเนนไปทการจดเนอหาแยกเฉพาะเปนแตละวชา ตามล าดบกอนหลงของเนอหาและความซบซอนของวชาเหลานน ซงสามารถสรปลกษณะส าคญของหลกสตรรายวชาไดดงน 2.1 จดมงหมายของหลกสตร มงสงเสรมพฒนาการของผเรยนในแตละดาน ทงนจดหมายของหลกสตรอาจมสวนสมพนธกบสงคมหรอไมกได แตโดยทวไปหลกสตรแบบนจะไมค านงถงผลทจะเกดแกสงคมมากนก

2.2 โครงสรางของเนอหาวชาในหลกสตร จะประกอบดวยเนอหาสาระและความรในแตละวชาทเปนเอกเทศไมเกยวของกบวชาอนๆ โดยเนอหาความรไมไดเนนทผเรยน แตเนนทความรและสาระส าคญเปนหลก ซงถกจดไวอยางมระบบ เปนขนตอนทสะดวกแกการเรยนการสอน

2.3 ในดานการจดการเรยนการสอน หลกสตรนเนนการถายทอดเนอหาสาระและความร โดยผสอนเปนผใหความร ผเรยนเปนผรบความร ดงนนผสอนจ าเปนตองศกษาเนอหาวชาทจดไวใหแลวใหเขาใจ เพราะเนอหาเปนหวใจของการสอนโดยมต าราหรอแบบเรยนเปนแหลงความรทส าคญและเนองจากมงเนนเนอหาวชาสงผลใหผสอนใชหลกการสอนทเนนการบอกเลาและบรรยายเปนหลก เพอทจะอธบายและแนะน าสงทก าหนดไวในหลกสตรใหชดเจนมากทสด

2.4 การประเมนผลการเรยนรเนนประเมนคณคาของเนอหาสาระทผเรยนไดเรยนรและเนองจากผเรยนไดเรยนรจากเนอหาสาระเดยวกน จงวดผลและประเมนผลจากขอสอบ และเครองมอวดอยางเดยวกน มไดเนนการวดและการประเมนผลการมสวนรวมในการเรยน การแสดงความคดเหน หรอความคดรเรมใด ๆ ทงสน

2.5 การปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร จะด าเนนการเมอเนอหาวชาเปลยนแปลงไป ไมไดเปลยนแปลงเนองจากความตองการ หรอความผนแปรของเศรษฐกจ สงคม การเมอง และเทคโนโลย 3 ขอดของหลกสตรรายวชา

หลกสตรรายวชามขอดดงน 3.1 การจดเนอหาในหลกสตรรปแบบน ถกจดไวอยางเปนระบบระเบยบจงเปนการงายและทนเวลาในการจดการเรยนการสอน

3.2 ผเรยนเกดความตอเนองในการเรยนร ตามเนอหาทจดไวอยางเปนระบบแลวกลาวคอผเรยนไดความรใหมทสมพนธกบความรเกา 3.3 เนองจากเนอหาไดรบการจดเรยงล าดบไวแลว ท าใหการวดผลและประเมนผลงายยงขน

27



4 ขอจ ากดของหลกสตรรายวชา

หลกสตรรายวชามขอจ ากดดงน 4.1 จดหมายของหลกสตรรายวชาทมงเนนเนอหาสาระทางวชาการแตเพยงอยางเดยวโดยไมค านงถงพฒนาการและทกษะดานอน ๆ ของผเรยน ท าใหไมสอดคลองกบธรรมชาต การด ารงชวตของบคคล สงผลใหผเรยนไมสามารถปรบประยกตเนอหาความรสการใชงานได 4.2 การทหลกสตรจดแยกรายวชาตางๆ โดยมอสระจากกน ท าใหทงผสอนและผเรยนไมเหนภาพรวมของสงทเรยน แตเปนการใหความสนใจเฉพาะจดประสงคของแตละวชา จงเทากบเปนการสรางองคความรเปนกลม ๆ ไมสามารถเชอมโยงสมพนธองคความรเขาดวยกนได 4.3 การจดหลกสตรแบบนไมเออตอการเพมเตมเนอหาใหทนกบความเปลยนแปลงในปจจบน เนองจากเนอหาสาระไดถกก าหนดไวแลว หากจ าเปนตองเพมเนอหาใหแกผเรยนกจะตองจดเปนวชาใหมขนตางหาก ซงในทางปฏบตเปนไปไดยาก ทงนเพราะจะท าใหมวชาตางๆ มากมายเพมขน เนองจากในสภาพปจจบนมความรใหม ๆ เกดขนตลอดเวลา

4.4 การจดเนอหาตามหลกสตรน ยดหลกเหตผลของเนอหาสาระเปนเกณฑ โดยมไดใหความส าคญกบความตองการและความสนใจของผเรยน จงเทากบเปนการแยกความรและความสนใจออกจากกน การเรยนจงเปนไปในลกษณะเฉอยชา ขาดความสนใจ

4.5 การจดการเรยนการสอนภายใตเนอหาสาระทจดไวอยางเปนระบบระเบยบ ท าใหผสอนจ าเปนตองยดต าราหรอแบบเรยนเปนหลก และผสอนตองมความรความเขาใจเปนอยางด ในเนอหาสาระทจะสอน แตในสภาพความเปนจรงแลวต าราหรอแบบเรยนยงไมสามารถท าใหผเรยนมประสบการณในชวตได อกทงยงไมสามารถท าใหผเรยนไดแสดงความรความสามารถไดอยางอสระดวย

หลกสตรสมพนธวชาหรอหลกสตรสหสมพนธ หลกสตรสมพนธวชา (Correlate Curriculum) เปนหลกสตรทเนนเนอหาวชา อกแบบหนง โดยเปนแบบของหลกสตรทพยายามปรบปรงแกไขขอบกพรองของหลกสตรเนอหาวชา ดวยวธการน าเอาเนอหาของวชาตางๆ ทสอดคลองกนหรอน ามาสมพนธกนได มาเชอมโยงเขาดวยกน แลวจดสอนเนอหาเหลานนในคราวเดยวกน ซงวธนอาศยหลกความคดของแฮรบารตทวา “การทจะเรยนรสงใดใหไดดผเรยนจะตองมความสนใจเขาใจในความหมายของสงทเรยน และมองเหนความสมพนธระหวางสงทเรยน และสงอนทเกยวของ” (ธ ารง บวศร, 2542: 179) ดงนนหากพจารณาพนฐานแนวคดส าคญของหลกสตรในแบบนแลว ประเดนทนบวาเปนหลกการส าคญของหลกสตรแบบนขนกบวธการท จะน าเนอหามาสมพนธกน และลกษณะของความสมพนธในเนอหานน ๆ

1. วธการน าเนอหาสาระมาสมพนธกน

รจร ภสาระ (2545: 18) ไดน าเสนอวธการน าเนอหามาสมพนธกน สรปไดดงน

28



1.1 การจดใหมการสมพนธระหวางวชาในระดบทไมยงยาก ไมซบซอนมากนก เชน การสอนวรรณคด แลวใหผเรยนวาดภาพประกอบ เปนตน

1.2 ในวชาใกลเคยงกนหรอมความคาบเกยวกน ผสอนจะตองมาวางแผนรวมกนวาจะด าเนนการอยางไร เพอไมเกดความซ าซอน

1.3 ผสอนอยางนอยสองวชาอาจวางแผนการสอนรวมกน และด าเนนการสอนรวมกนเปนคณะ และอาจใชเวลาสอนเปนชวงระยะยาวหลายๆ คาบตดตอกนได 1.4 การก าหนดหวขอเรองหรอปญหาตางๆ ทตองอาศยความเกยวพน ของหมวดวชาหรอหลาย ๆ สาขามาพจารณารวมกน และก าหนดเปนกจกรรมการเรยนการสอนขน

2. ลกษณะความสมพนธของเนอหาวชา

ธ ารง บวศร (2542: 180) ไดกลาวถงลกษณะความสมพนธของเนอหาวชาในหลกสตรสมพนธวชา สรปไดดงน 2.1 สมพนธในขอเทจจรง ความสมพนธในขอเทจจรง เปนความสมพนธในลกษณะใชขอเทจจรงของวชาสวนหนงมาชวยประกอบการสอนอกวชาหนง เชน การสอนประวตศาสตร และวรรณคดทเกยวของในประวตศาสตรกน าวรรณคดนนมาศกษาดวยในขณะเดยวกน เปนตน

2.2 สมพนธในหลกเกณฑ ความสมพนธในหลกเกณฑ คอความสมพนธดวยการน าเอาหลกเกณฑหรอแนวคดของวชาหนงไปใชอธบายเรองราวหรอแนวคดของอกวชาหนง เชน การใชหลกจตวทยาอธบายกฎเกณฑในสงคมตางๆ ในวชาประวตศาสตร เปนตน

2.3 สมพนธในแงศลธรรมและหลกปฏบตในสงคม

ความสมพนธในแงศลธรรมและหลกปฏบตในสงคม คอความสมพนธดวยการใชหลกศลธรรมและหลกปฏบตของสงคมมาเชอมโยง เชน การสอนวรรณคดกบการปกครอง โดยการเชอมโยงความคดของผประพนธวรรณคดยคหนงเขากบลกษณะของระบบการปกครองในยคนน ๆ

3. ขอดของหลกสตรสหสมพนธ หลกสตรสหสมพนธมขอด ดงน 3.1 เนอหาในบทเรยนมความสอดคลองผสมผสานกนดยงขน ผเรยนไดรบความรและเนอหาทเชอมโยงกน

3.2 สามารถขจดความซ าซอนของเนอหาวชาทกระจายอยในหมวดวชาตางๆ ได 3.3 สามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนไดหลากหลายและกวางขนกวาเดม อกทงผสอนและผเรยนไดขยายขอบขายความรจากต าราเรยนไดกวางขวางขน

29



3.4 ผเรยนมความสนใจในสงทเรยนมากขน และไดรบประสบการณทเปนประโยชนตอชวตมากยงขน

3.5 ผสอนจากตางวชาไดมโอกาสวางแผนการท างานรวมกนมากยงขน

4 ขอจ ากดของหลกสตรสหสมพนธ หลกสตรรายวชามขอจ ากดดงน 4.1 การบรหารจดการเรองคาบเวลาในการสอนอาจท าไดล าบาก

4.2 การประสานการท างานรวมกนของผสอนอาจไมไดรบความรวมมอเทาทควร ทงนอาจเนองมาจากความเคยชน และความไมยอมรบความสามารถของผสอนดวยกนเองในการทจะตองมาด าเนนการรวมกน

หลกสตรแบบหมวดวชา หรอหลกสตรแบบกวาง หลกสตรหมวดวชาหรอหลกสตรแบบกวาง (Broad - Field Curriculum) เปนหลกสตรทพยายามจะแกปญหาตางๆ ทเกดจากหลกสตรเนอหาวชา ซงขาดการผสมผสานความร เปนหลกสตรทก าหนด เนอหาวชาไวกวางๆ โดยน าความรในกลมวชามาผสมผสานเปนหมวดเดยวกนประเทศไทยไดน าหลกสตรแบบหมวดวชามาใชเปนครงแรกใน พ .ศ. 2503 โดยเรยงล าดบเนอหาตาง ๆ ทมความคลายคลงกนเขาไวในหลกสตร และใหชอวชาเสยใหมใหมความหมายกวาง ครอบคลมวชาทน ามาเรยงล าดบไว (ธ ารง บวศร, 2542: 182)

1. แนวคดของหลกสตรหมวดวชา

การจดหลกสตรแบบหมวดวชา เกดจากแนวคดทวา วชาแตละวชาจะชวยสงเสรมการเรยนในวชาอนๆ หรออาจกลาวไดวาวชาแตละวชามคณคาตอกน บคคลทเขามาศกษาหาความรนนควรจะไดรบรวชาตางๆ ทหลากหลาย และสามารถน าวชาเหลานนมาประสานสมพนธกนในการน าไปใชในชวตประจ าวน ทงนเพราะในชวตจรงของคนเรานนมไดใชความรจากวชาใดวชาหน งโดยเฉพาะ แตจะใชความรหลายๆ ดานผสมกลมกลนกนไป ดงนนการทจะใหผเรยนน าความรไปใชในชวตจรงจะตองใหผเรยนไดรบประสบการณตางๆ ทเกดจากการประสานสมพนธความรในวชาตางๆ เขาดวยกน การจดหลกสตรแบบหมวดวชาจงไดเกดขน

2. ลกษณะของหลกสตรหมวดวชา

จากแนวคดในการจดหลกสตรหมวดวชาดงไดกลาวแลว สงผลใหหลกสตรหมวดวชานมจดเนนทการสมพนธวชาตางๆ และเปนการจดความรเพอใหเรยนสะดวกขน มขอบขายกวางขวางครอบคลมมากขน ซงสามารถสรปเปนลกษณะส าคญของหลกสตรหมวดวชา ไดดงน 2.1 เปนหลกสตรทยงคงเนนความรเปนส าคญ รวมทงการเนนการถายทอดความรเพอพฒนาสตปญญาของผเรยน

30



2.2 จดหมายของหลกสตรมขอบขายครอบคลมไปถงพนฐานของการด าเนนชวต ตวอยางเชน ในหลกสตรประถมศกษา พ .ศ.2503 ซงเปนหลกสตรในลกษณะหลกสตรหมวดวชาไดก าหนดสาระใหครอบคลมการฝกอบรมเพอใหน าไปสคณลกษณะทเกยวกบการตระหนกในตน เอง การมมนษยสมพนธ ความสามารถในการครองชพ และความรบผดชอบตามหนาทพลเมอง เปนตน

2.3 จดประสงคของแตละหมวดวชา เปนจดประสงครวมกนของวชาตางๆ ทน ามารวมกนไว ตวอยางเชน ในหมวดวชาสงคมศกษาของหลกสตรประถมศกษา พ.ศ. 2503 ซงประกอบดวยวชาศลธรรม หนาทพลเมอง ภมศาสตรและประวตศาสตร ไดก าหนดจดประสงคของหมวดวชาใหครอบคลมวชาทง 4 วชา ดงตวอยางจดมงหมายในขอ 2 คอ “ใหเดกมความรและรสกซาบซงในความเปนมาในทางการเมองของสงคมและทางวฒนธรรม ซงไดสรางสมกนมาตามประวตศาสตร” เปนตน

2.4 โครงสรางของหลกสตร มลกษณะเปนการน าเนอหาของแตละวชาซงไดเลอกสรรแลวมาเรยงล าดบกน โดยไมมการผสมผสานแตอยางใด

2.5 การจดการเรยนการสอนยงคงเนนครเปนศนยกลาง 2.6 การวดผลและประเมนผล เปนการวดดานสตปญญา ความร และความจ า

3. ขอดของหลกสตรหมวดวชา หลกสตรหมวดวชามขอด ดงน 3.1 การจดกลมวชามความเปนอนหนงอนเดยวกนมากขนและเนอหาวชากวางขวางมากขน

3.2 เปนหลกสตรทสงเสรมใหมการจดกจกรรมการเรยนการสอนไดอยางกวางขวาง เปนการเอออ านวยตอการจดกจกรรมทมประโยชนในชวตประจ าวน

3.3 หลกสตรมความคลองตวมากยงขน เพราะไมตองใชครผสอนหลายคนในรายวชายอยๆ

3.4 ผสอนมเสรภาพในการสอนสามารถเลอกเนอหาวชาทมความเกยวของกนสอนดวยกน

3.5 การเรยนการสอนเปนไปตามหลกธรรมชาตและถกตองตามหลกการ มากขน

4. ขอจ ากดของหลกสตรหมวดวชา หลกสตรหมวดวชามขอจ ากดดงน 4.1 การผสมผสานเนอหาวชาท าไดยาก ดงนนในการสอนผสอนจงมแนวโนมท จะรกษาเอกลกษณของแตละวชาไว ท าใหความสมพนธระหวางวชาขาดหายไป

4.2 ความรทผเรยนไดรบไมเปนระเบยบเทาทควรผเรยนไมเกดการเรยนรเนอหาวชาอยางลกซง

31



4.3 ความมงหมายของหลกสตรยงคงเนนทางดานวชาการมากเกนไป ท าใหผเรยน

ขาดการพฒนาในดานอน ๆ

4.4 การสอนอาจไมบรรลจดประสงคเพราะผสอนตองสอนหลายวชาในขณะเดยวกน

4.5 เนองจากหลกสตรครอบคลมวชาตางๆ หลายวชา ผสอนอาจสอนไมไดดเทาทควร เพราะขาดความรในบางวชา อกทงในการเตรยมการสอนจะตองใชเวลามาก

หลกสตรกจกรรมหรอประสบการณ หลกสตรกจกรรมหรอประสบการณ (Activity or Experience Curriculum) เปนหลกสตร ทเกดขนเพอแกไขการเรยนรแบบครเปนศนยกลาง โดยมไดค านงถงความตองการและความสนใจของผเรยน มาเปนหลกสตรทมงเนนใหผเรยนไดแสดงออกดวยการลงมอกระท า ลงมอวางแผน เพอไดรบประสบการณอนเกดจากการแกปญหาตางๆ ดวยตนเอง โดยมแนวคด ลกษณะ ขอดและขอจ ากดของหลกสตรรปแบบน ดงน (วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 25-27)

1. แนวคดของหลกสตรกจกรรม

หลกสตรกจกรรมเปนหลกสตรทไดรบอทธพลและแนวคดมาจากปรชญาการศกษาพพฒนาการนยม (Progressivism) ของจอหน ดวอ ทมความเชอวาการเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนไดมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมอยางใดอยางหนง และจากการทไดกระท ากจกรรมนจะเปนประสบการณของผเรยนทจะชวยใหผเรยนเปลยนแปลงพฤตกรรมได หรอกลาวอกนยหนงเปน การเรยนรดวยการกระท า (Learning by Doing) จะเหนไดวากจกรรมและประสบการณ เปนสงจ าเปนทจะท าใหเกดการเรยนรขนได โดยเฉพาะอยางยงในระดบประถมศกษา หลกสตรทยดกจกรรมหรอประสบการณของผเรยนเปนหลกจงเกดขน

2. ลกษณะของหลกสตรกจกรรม

จากแนวคดในการจดหลกสตรกจกรรมดงไดกลาวแลววา หลกสตรแบบนยดหลกการทวา มนษยเรยนรจากประสบการณ เรยนรจากการกระท าดวยตนเอง และการเรยนรทมความหมายทเนน การเรยนจากประสบการณทเปนจรงในชวต ซงสามารถสรปลกษณะของหลกสตรกจกรรมได ดงน 2.1 หลกสตรกจกรรม ใหความส าคญตอการศกษาวาเปนกระบวนการทตอเนอง ของชวต เปนความงอกงามของแตละบคคลทสอดคลองกลมกลนกบสงแวดลอมของเขา 2.2 เปนหลกสตรทเนนพฒนาการของผเรยนทกดาน ทงดานรางกาย สงคม อารมณ และสตปญญาไปพรอมๆ กน โดยค านงถงความสามารถ ความถนดและความสนใจของผเรยนเปนส าคญ

2.3 เปนหลกสตรทจดเนอหาวชา โดยค านงถงความสอดคลองกบประสบการณ เนนกจกรรมในการเรยนรและประสบการณจรง

32



2.4 การจดการเรยนการสอนยดผเรยนเปนศนยกลาง ค านงถงความแตกตางระหวางบคคล โดยมงใหผเรยนสามารถแกปญหาได โดยเนนการเรยนแบบ Active Learning มการใหผเรยนมสวนรวมในการวางแผนการเรยน กจกรรมการเรยน การสอน รวมทงการประเมนผลการเรยน

2.5 การวดผลประเมนผล เนนการวดความร ความสามารถและพฒนาการของผ เรยนทกดาน โดยเนนความสามารถในการแกปญหา เนนการน าความรไปใชในชวตประจ าวน รวมทงความคดรเรมสรางสรรคของผเรยน

3. ขอดของหลกสตรกจกรรม หลกสตรกจกรรมมขอดดงน 3.1 ผเรยนไดรบประสบการณตรง และเกดการเรยนรดวยตนเอง 3.2 ผเรยนไดมสวนรวมในการวางแผนการเรยนและเลอกกจกรรมการเรยนร 3.3 สอดคลองกบความตองการ ความถนด ความสามารถ รวมทงความสนใจของผเรยน

3.4 ผเรยนไดมโอกาสท างานรวมกนอยางใกลชด กอใหเกดพฒนาการทางสงคม

3.5 ผเรยนไดน าความรไปใชในชวตประจ าวน และสงเสรมประชาธปไตย

4. ขอจ ากดของหลกสตรกจกรรม หลกสตรกจกรรมมขอจ ากดดงน 4.1 เปนหลกสตรทตองอาศยความพรอมทางดานสภาพหองเรยน วสด อปกรณ ฯลฯทครบถวนมฉะนนจะไมประสบผลส าเรจ

4.2 การจดเนอหาวชาทจะใหสอดคลองกบประสบการณของผเรยนนนกระท า

ไดยาก ทงนเนองจากผเรยนเมออายมากขนยอมมประสบการณตางๆ มากขนดวย ดงนน หลกสตร ในรปแบบนจงเหมาะส าหรบจดในระดบประถมศกษามากกวาระดบสงขนไป 4.3 ผสอนควรมความรความเขาใจลกษณะของหลกสตรกจกรรมเพอใหสามารถด าเนนการจดการเรยนการสอนใหถกตอง นอกจากนนจะตองมความเขาใจจตวทยาพฒนาการของผเรยน ตลอดจนตองมความคดรเรมสรางสรรค ขยนขนแขง กระตอรอรนในการจดกจกรรมการเรยนการสอนจงจะประสบผลด

หลกสตรเพอชวตและสงคม หลกสตรเพอชวตและสงคม (Social Process and Life Function Curriculum) เปนหลกสตรทมงแกไขขอบกพรองของหลกสตร ในกรณทผเรยนไมสามารถน าความรทไดรบไปปรบประยกตใชในชวตประจ าวนได (วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 27-28)

33



1. แนวคดของหลกสตรเพอชวตและสงคม

หลกสตรเพอชวตและสงคมเปนหลกสตรทเนนสงคมและชวตจรงของผเรยนเปนหลก โดยเชอมโยงความสมพนธระหวางเนอหาวชาในหลกสตรกบชวตจรงของผเรยนหรอภาวะทางสงคมทผเรยนก าลงประสบอย หลกการจดหลกสตรประเภทน ไดรบอทธพลจากแนวคดของปรชญา

พพฒนาการนยมและปรชญาปฏรปนยม โดยมแนวคดจากการจดหลกสตรนวากจกรรมหรอ

การกระท าเปนสงทจะกอใหเกดความคดและการเรยนร 2. ลกษณะของหลกสตรเพอชวตและสงคม

จากแนวคดในการจดการหลกสตรเพอชวตและสงคมดงกลาวแลวขางตน จะเหน

ไดวาหลกสตรรปแบบนมความเชอวา เนอหาสาระควรตรงกบการด ารงชวตในสงคมจรง ในการสรางหลกสตรจงยดรากฐานของหนาททางสงคมหรอการด ารงชวตในสงคมเปนส าคญ ซงสามารถสรปลกษณะของหลกสตรเพอชวตและสงคม ดงน 2.1 เปนหลกสตรทมงเนนพฒนาผเรยนในทกดาน

2.2 เปนหลกสตรทจดเนอหาสาระใหมความสมพนธกบชวตจรงของคนในสงคม อาท การปองกนชวตและสขภาพ การผลตอาหาร การประกอบอาชพ การด ารงชวตในครอบครวและสงคมการแสวงหาความร เปนตน

2.3 การจดการเรยนการสอนตามหลกสตรนเนนใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง เพอใหสอดคลองกบการด าเนนชวตจรง การเรยนการสอนอาจจดท าเปนรปหนวยหรอรายวชา

2.4 เปนหลกสตรทมจดเนนเพอการปรบปรงสงคมโดยใชโรงเรยนเปนทอบรมผเรยนโดยตรง 2.5 การวดผลประเมนผล เนนการวดความร ความสามารถและพฒนาการของผเรยนในทกดาน

3. ขอดของหลกสตรเพอชวตและสงคม หลกสตรเพอชวตและสงคมมขอดดงน 3.1 ชวยพฒนาทางดานความคด และท าใหเขาใจความหมายของสงทเรยนท าใหเกดแรงจงใจในการเรยนสงขน

3.2 เปนหลกสตรทสงเสรมการเรยนการสอนในรปแบบ Active Learning กลาวคอ

การใหผเรยนเปนศนยกลางโดยมสวนรวมในการเรยนมากทสด

3.3 เปนหลกสตรทมงเนนคณคาในการน าไปใชปฏบตในชวตจรง 4. ขอจ ากดของหลกสตรเพอชวตและสงคม หลกสตรเพอชวตและสงคมมขอจ ากดดงน

34



4.1 หลกสตรแบบนอาจสงผลตอความสมบรณของเนอหาวชาไดเนองจากมจดเนน

ทประสบการณและความสนใจของผเรยน

4.2 การน าไปปฏบตจรง อาจกระท าไดเพยงบางสวนเทานน ทงนเพราะกจกรรมใน

การด าเนนชวตของคนในสงคมมหลายแงมม ท าใหไมสามารถสอนไดทงหมด

4.3 การจดหมประสบการณการเรยนร ยงไมสามารถท าไดสมบรณ เพราะผจดไมอาจจะยนยนไดวากจกรรมและประสบการณชวตใดทมคามากทสดส าหรบผเรยนทจะน ามาสอน อกทงหากมไดระมดระวงเทาทควร อาจสงผลใหการสอนไมสมพนธกบชวตจรงของผเรยน

หลกสตรแบบแกน หลกสตรแบบแกน (Core Curriculum) เปนหลกสตรทสอดคลองกบปรชญาการศกษาปฏรปนยม ทประสานสมพนธเนอหาวชาตางๆ เขาดวยกน สงทเรยนจะมความสมพนธกบประสบการณและชวตของผเรยน เพอใหผเรยนสามารถเชอมโยงชวตความเปนอยมาสมพนธกบการเรยนรได ลกษณะการเรยนรเนนการมสวนรวมของผเรยน มการเรยนรแบบ Active Learning แนวคด ลกษณะขอดและขอจ ากดของหลกสตรแบบแกน มดงน 1. แนวคดของหลกสตรแบบแกน

หลกสตรแบบแกนเปนหลกสตรทไดรบแนวคดจากปรชญาปฏรปนยมมความเชอวาการจดการเรยนการสอนเนนใหมการประสานสมพนธความรหลายๆวชาอยางกลมกลน จะสามารถสนองความตองการของผเรยนไดกวางขวางยงขน การจดหลกสตรทน าเนอหาสาระและความรจากแหลงวชาตาง ๆ ไปสมพนธกบแกนกลางจงเกดขน

2. ลกษณะของหลกสตรแบบแกน

จากแนวคดในการจดหลกสตรแบบแกนดงกลาวแลวขางตน จะเหนไดวา หลกสตรแกนใหความส าคญตอการประสานความรของเนอหาวชาตางๆ ทใกลเคยงกนเขามาอยในหมวดหมเดยวกน แตเนนวธการแกปญหาซงจะเปนของสวนบคคลหรอสวนรวมกได หลกสตรแบบนมลกษณะดงน 2.1 ประสานสมพนธการเรยนรโดยการรวมเนอหาวชาตางๆ เขาดวยกน โดยก าหนดแกนกลางหรอหลกทเปนวชา กลมวชา ปญหา ความตองการ หรอความสนใจ แลวน าเนอหาสาระและความรทเกยวของมาประสานในแตละชวงเวลา 2.2 ลกษณะการจดเนอหาวชาและประสบการณ จะมทงวชาหลกหรอวชาบงคบทผเรยนทกคนจะตองเรยนเหมอนกน และในขณะเดยวกนจะก าหนดใหมวชาเลอกหรอวชาเฉพาะทผเรยนสามารถเลอกเรยนไดตามความถนด และความสนใจของแตละบคคล

35



2.3 เวลาทใชส าหรบหลกสตรแบบนยดหยนไดสง อกทงความรไดมาจากหลายแหลงดวยกนหนวยการเรยนจงกวางและยดหยนมากกวา สามารถด าเนนการสอนไดหลายวธการยงขน

2.4 การจดการเรยนการสอน ใหเนนหนกทงดานวชาการและประสบการณ โดย

มงสรางเสรมความร พฒนาสตปญญา เพอน าไปแกปญหาในชวตจรง 2.5 การสอนของครตามหลกสตรแบบนจะใชวธการแนะแนว หรอใหค าแนะน ามากกวาวธอน ผสอนจะท าหนาทคลายทปรกษาโฮมรม (Home Room) ท าการแนะน าทงเปนกลมและเปนรายบคคล

2.6 การจดชนเรยนจะไมแบงกลมตามระดบสตปญญา แตจะรวมเดกทมสตปญญาแตกตางกนมาจากพนฐานทางครอบครวตางกน เพอใหคลายกบสงคมในชวตจรงมากทสด

2.7 การวดผลและประเมนผล วดความสามารถและพฒนาการของผเรยนในทกดาน

3. ขอดของหลกสตรแบบแกน

หลกสตรแบบแกนมขอด ดงน 3.1 เปนหลกสตรทสามารถขจดปญหาในกรณทการจดหลกสตรทเนนกจกรรมและประสบการณของผเรยน ซงอาจสงผลใหผเรยนหยอนความรทางดานวชาการ ทงนเพราะหลกสตรแกนเนนทงเนอหาวชาและประสบการณควบคกนไป

3.2 การเรยนการสอนภายใตหลกสตรน ผสอนมบทบาทเปนผแนะน าจะชวยใหผสอนและผเรยนสนทสนมมากยงขน

3.3 การจดตารางสอนแบบยดหยน ชวยใหมความคลองตวในการจดกจกรรมสามารถจดกจกรรมไดกวางขวางและสะดวก

4. ขอจ ากดของหลกสตรแบบแกน

หลกสตรแบบแกนมขอจ ากด ดงน 4.1 หลกสตรแบบนวชาและความรตางๆ ไมเปนหมวดหม ผเรยนจงอาจไมไดรบเนอหาสาระทส าคญและเปนระบบระเบยบ

4.2 ในการสอนผสอนมกประสานสมพนธในสวนของเนอหาเปนหลก แตการน าแนวคด มาประสานสมพนธกนนนท าไดยาก

4.3 ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนผสอนมกสอนในลกษณะแยกวชาออกจากกนตามความเคยชน ท าใหขาดการผสมผสานทางดานความคด และเนอหาตามทก าหนดไวในหลกสตร

หลกสตรแบบบรณาการ หลกสตรบ รณาการ (Integrated Curriculum) เปนหลกสตรท รวมประสบการณ การเรยนรตางๆเขาดวยกนอยางกลมกลน โดยทประสบการณดงกลาวเปนประสบการณทคดเลอก

36



มาจากหลายสาขาวชา แลวน ามาจดเปนกลมหรอหมวดหมของประสบการณ โดยบรณาการเนอหา เขาดวยกน หลกสตรแบบบรณาการมแนวคด ลกษณะ ขอดและขอจ ากดของหลกสตรแบบบรณาการ ดงน (วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 30-32)

1. แนวคดของหลกสตรแบบบรณาการ หลกสตรบรณาการเปนหลกสตรทก าหนดขนภายใตความเชอวา การเรยนรเกดจากการทผเรยนไดรบประสบการณทตอเนองเปนอนหนงอนเดยวกน หลกสตรบรณาการไดรบแนวคด มาจากหลกสตรแบบหมวดวชา โดยน าเนอหาวชาตางๆ มาหลอมรวมกนท าใหความเปนเอกลกษณของแตละวชาหมดไป เพอชวยใหผเรยนไดรบประสบการณทสมพนธ ตอเนองอนมคณคาตอการด ารงชวต

2. ลกษณะของหลกสตรแบบบรณาการ จากแนวคดในการจดหลกสตรแบบบรณาการดงไดกลาวแลว สงผลใหหลกสตรบรณาการมจดเนนทการผสมผสานเนอหาวชา และกระบวนการเรยนร ซงสามารถสรปเปนลกษณะของหลกสตรแบบบรณาการไดดงน 2.1 หลกสตรบรณาการเชงเนอหา

เปนหลกสตรมโครงสรางเนอหาวชาทมลกษณะบรณาการเปนแบบสหวทยาการ (Inter-Disciplinary) กลาวคอมการผสมผสานอยางกลมกลนระหวางองคประกอบการเรยนรทกดานประกอบดวย พทธพสย จตพสย และทกษะพสย โดยมลกษณะและรปแบบการบรณาการ สรปไดดงน (สนย ภพนธ, 2546: 149-151)

2.1.1 ลกษณะของการบรณาการเชงเนอหา

ในการผสมผสานวชาหรอสาขาวชาตางๆ เพอใหไดหลกสตรบรณาการทดนน ควรใหมการผสมผสานในลกษณะตอไปน 2.1.1.1 บรณาการระหวางความรและกระบวนการเรยนร กลาวคอเปนการสรางความสมพนธอยางใกลชดระหวางกระบวนการเรยนรและองคความร โดยมจดเนนใหผเรยนทราบวา ตนเองจะแสวงหาความรไดอยางไร และดวยกระบวนการอยางไร

2.1.1.2 บรณาการระหวางพฒนาการทางความร และพฒนาการทางจตใจ โดยมงพฒนาผเรยนดานพทธพสย ไดแก ความร ความคด และการแกปญหา และในดานจตพสย คอเจตคต คานยม ความสนใจ และสนทรยภาพ ไปพรอม ๆ กน

2.1.1.3 บ รณาการระหว างความรก บการกระท า เป นการสร างความสมพนธ ระหวางความรและการกระท า ดวยการใหผเรยนไดเรยนรควบคกบการกระท า (Learning

by Doing)

37



2.1.1.4 บรณาการสงทเรยนรในโรงเรยนกบสงทเปนอยในชวต ประจ าวน กลาวคอ การจดหลกสตรใหค านงถงสงทสอนในหองเรยนนนควรมความหมายและมคณคาตอชวตจรงของผเรยน

2.1.1.5 บรณาการระหวางวชาตางๆ โดยการน าเนอหาวชาหนงมาเสรมกบอกวชาหนงเพอใหผเรยนไดรบความร และเกดเจตคตตามทตองการ

2.1.2 รปแบบของการบรณาการเชงเนอหา

การผสมผสานวชาตางๆเพอใหไดรายละเอยดของเนอหาสาระและ การจดการเรยนการสอนตามโครงสรางของหลกสตรนนอาจก าหนดรปแบบของการบรณาการได 3 วธ ดงน 2.1.2.1 การบรณาการภายในหมวดวชาหรอตางหมวดวชา รปแบบนด าเนนการโดยน าเนอหาของวชาตางๆเขามาอยภายใตจดประสงคเดยวกน เชน ก าหนดหวขอเรอง“ความเปนอยและวถชวตไทย” จะมเนอหาครอบคลมทงประวตศาสตร ภมศาสตร ศาสนา วฒนธรรม เศรษฐศาสตร เปนตน การผสมผสานแบบนท าใหความเปนเอกลกษณของวชาตาง ๆ หมดไป กอใหเกดการบรณาการทแทจรงทงในดานเนอหาและกจกรรมการเรยนการสอนดวย

2.1.2.2 การบรณาการภายในหวขอหรอโครงการ รปแบบนเปนการน าความร ทกษะ และประสบการณของวชา หรอหมวดวชาตงแต 2 วชาหรอ 2 หมวดวชาขนไปมาผสมผสานกนในลกษณะทเปนหวขอ หรอโครงการซงมสวนเกยวของกบชวตของผเรยน โดยในแตละหวขอจะมการแบงเปนหนวยการเรยน

2.1.2.3 การบรณาการโดยการผสมผสานปญหา และความตองการของผเรยนและสงคม รปแบบนเปนการบรณาการทอาจเปนไปในลกษณะผสมผสานภายในหมวดวชา หรอตางหมวดวชารวมทงการผสมผสานภายในหวขอหรอโครงการ ในลกษณะใดลกษณะหนงแตจะมจดเนนอยทการแกปญหาชวตประจ าวนของผเรยน ซงอาจจะเปนปญหาสวนตว ปญหาชมชนและปญหาสงคม เชนการวางงาน การท าลายทรพยากรธรรมชาต การตกต าของคาเงนบาทเปนตน

2.2 หลกสตรบรณาการเชงกระบวนการเรยนร เปนหลกสตรทมจดเนนกระบวนการเรยนรทหลากหลายใชกระบวนการเรยนรทสนองการเรยนรในหลากหลายวชา เปนการเรยนรสหวทยาการ (Inter-Disciplinary Learning)

3. ขอดของหลกสตรแบบบรณาการ หลกสตรแบบบรณาการมขอดดงน 3.1 มความสมพนธในทางเนอหาวชา ทผสมกลมกลนท าใหเกดความตอเนองใน


38



3.2 เปนหลกสตรท เออใหผ เรยนได รบการสงเสรมทกษะความสามารถใน

การแกปญหา และการน าสงทเรยนรไปใชในการด ารงชวต

3.3 เปนหลกสตรทสงเสรมใหผเรยนมองเหนความสมพนธระหวางวชาทเรยนกบวชาอนทเกยวของท าใหเปนผทมทศนะกวางไกล

3.4 จดกจกรรมการเรยนการสอนไดหลากหลาย ยดหยนเรองเวลา กระบวนการสถานท เพอใหครอบคลมเนอหาทกวางขวาง 3.5 เปนหลกสตรทสงเสรมทกษะและความสามารถในการแกปญหาทงผเรยนและผสอน รวมทงสงเสรมการคนควาวจย

4. ขอจ ากดของหลกสตรแบบบรณาการ หลกสตรแบบบรณาการมขอจ ากดดงน 4.1 การผสมผสานเนอหาวชาในหลกสตรรปแบบนกระท าไดยากในการศกษาระดบสง ทงนเพราะมเนอหาวชามาก อกทงการจดท าหลกสตรจะตองอาศยผทรงคณวฒทมความร ความช านาญ

ความเชยวชาญมาเปนผด าเนนการยกรางหลกสตร

4.2 ในการจดการเรยนการสอนผสอนมกแยกวชาออกจากกนตามความเคยชนสงผลใหขาดการผสมผสานทางดานความคด และเนอหาตามแนวทางของหลกสตร

4.3 ความกวางขวางของหลกสตร อาจท าใหผเรยนไมมความรลกซงในเนอหาทเรยน

สรป

นกการศกษาไดจดหลกสตรออกเปน 7 รปแบบ ดงน หลกสตรรายวชาเปนหลกสตรทเนนการจดเนอหาแยกเฉพาะแตละวชาตามล าดบกอนหลง มขอดทผเรยนเรยนอยางตอเนอง เพราะเนอหาสาระถกเรยงล าดบไวอยางด แตมขอจ ากดทไมใหความส าคญกบความตองการและความสนใจของผเรยน ไมสามารถเชอมโยงสมพนธองคความรเขาดวยกน

หลกสตรสมพนธวชาเนนน าเนอหาวชาทสอดคลองกนมาสมพนธกน มขอดทท าใหผเรยนไดเรยนรอยางเชอมโยง ผเรยนไดเรยนรตามความสนใจและน าสงทเรยนรไปใชมากขน มขอจ ากดในเรองการบรหารจดการเรองเวลาและการประสานงานระหวางสอน หลกสตรแบบหมวดวชาทเนนน าความรในกลมวชามาผสมผสานเปนหมวดเดยว ขอดของหลกสตร คอ เนอหาวชาเปนกลมและมความเปนอนหนงอนเดยวมากขน ขอจ ากดคอความรทผเรยนไดรบอาจจะไมเปนระเบยบ เรยนรไมลกซงเพราะผสอนมหลายคนและหลกสตรครอบคลมหลายวชา หลกสตรกจกรรมมลกษณะทเนนการเรยนรจากประสบการณ เรยนรจากการกระท า ขอดของหลกสตรนคอผเรยนจะไดเรยนรดวยตนเอง ใชกระบวนการแสวงหาความรดวยตนเอง ขอจ ากดของหลกสตรนคอตองอาศยความพรอมทงสถานท สอ อปกรณ ผสอนและผเรยน

39



หลกสตรเพอชวตและสงคม เนนการเรยนรทสอดคลองกบการด ารงชวตในสงคม ขอดของหลกสตรแบบนคอ ท าใหผเรยนเรยนรในสงทมความหมายและสามารถใชไดจรงในชวต ขอจ ากดของหลกสตรนคอ เนอหาสาระของสงทเรยนอาจจะไมสมบรณและน าความรไปปฏบตจรงไดเพยงบางสวน หลกสตรแบบแกนมสาระส าคญทเนนการประสานสมพนธความรหลายๆวชาอยางกลมกลน สนองตอบความตองการของผเรยน ขอดของหลกสตรนคอ การเนนทงเนอหาวชาและประสบการณควบคกนไป ขอจ ากดของหลกสตรนคอ ความรตางๆไมไดจดเปนหมวดหม ผเรยนจงไมไดรบเนอหาสาระทส าคญและเปนระบบระเบยบ หลกสตรแบบบรณาการ มลกษณะส าคญคอ มการผสมผสานอยางกลมกลนระหวางองคประกอบการเรยนรทกดาน โดยเนนทงการบรณาการระหวางความรและกระบวนการเรยนร บรณาการระหวางความรและจตใจ บรณาการความรและการกระท า บรณาการสงทเรยนรในโรงเรยนและสงทอยในชวตประจ าวน รวมทงบรณาการระหวางวชาตางๆ ขอดของหลกสตรรปแบบนคอ เนอหาวชามความกลมกลน มความยดหยนในการเรยนเนนการพฒนาทกษะและการแกปญหา สวนขอจ ากดของหลกสตรนคอ การขาดความลกซงในเนอหาวชา

ถาสรปเชอมโยงระหวางแบบหลกสตรกบปรชญาการศกษา จะพบวา หลกสตรรายวชา สมพนธวชา และหมวดวชา จะสอดคลองกบปรชญาการศกษา สารตถนยม และนรนตรนยม ส าหรบหลกสตรกจกรรมจะสอดคลองกบ ปรชญาพพฒนนยม หลกสตรเพอชวตและสงคม และหลกสตรแบบแกน สอดคลองกบปรชญาปฏรปนยม สวนหลกสตรบรณาการเนนการผสมผสาน

40




ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. หลกสตรมองคประกอบหลกอะไรบาง 2. หลกสตรมกแบบ มอะไรบางและแบบหลกสตรตางๆสมพนธเกยวโยงกบปรชญาการศกษาอยางไร

3. หลกสตรรายวชามลกษณะและจดดอยางไร

4. หลกสตรกจกรรมมลกษณะและจดดอยางไร

5. หลกสตรบรณาการมลกษณะและจดดอยางไร

6. หลกสตรรายวชาและหลกสตรกจกรรมมความแตกตางกนอยางไร

7. หลกสตรรายวชาและหลกสตรหมวดวชามความแตกตางกนอยางไร

8. หลกสตรกจกรรมและหลกสตรเพอชวตและสงคมมความแตกตางกนอยางไร

9. การจดการศกษาในปจจบนเนนการพฒนาหลกสตรรปแบบใด

10. จดออนของหลกสตรรายวชาและหลกสตรบรณาการคออะไร

41




ธ ารง บวศร. (2542). ทฤษฎหลกสตร การออกแบบและพฒนา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : พฒนาศกษา.

รจร ภสาระ. (2545). การพฒนาหลกสตร: ตามแนวปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : บคพอยท.

วโรจน วฒนานมตกล. (2548). การพฒนาหลกสตร: องคความรเพอพฒนาการศกษา. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. สนย ภพนธ. (2546). แนวคดพนฐานการสรางและการพฒนาหลกสตรยคปฏรปการศกษาไทย.

เชยงใหม: โรงพมพแสงศลป. อ านาจ จนทรแปน. (2532). การพฒนาหลกสตร ทฤษฎสการปฏบต. เชยงใหม: ส.ทรพยการพมพ.


ขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตร


เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนมความสามารถ ดงน 1. อธบายรายละเอยดของขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตร ทงปรชญาการศกษา พนฐานทางจตวทยา เศรษฐกจ การเมองการปกครอง สงคม จรยธรรม วฒนาธรรม เทคโนโลย และธรรมชาตความร 2. อธบายอทธพล และความส าคญของขอมลพนฐานของการพฒนาหลกสตรดานตางๆตอการพฒนาหลกสตรได 3. เปรยบเทยบอทธพลของขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตรตางๆตอการพฒนาหลกสตรได 4. สามารถท างานรวมกบผอนได 5. สามารถแสวงหาความร และจดท ารายงานเกยวกบขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตรได 6. สามารถน าเสนอผลงานเกยวกบขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตรได 7. อภปราย แลกเปลยนความร ความคดเหนเกยวกบขอมลพนฐานในการพมนาหลกสตรได


เนอหาสาระในบทนเปนเรองขอมลพนฐานการพฒนาหลกสตร ประกอบดวย

1. ปรชญาการศกษาเพอการพฒนาหลกสตร

1.1 ปรชญาสารตถะนยม

1.2 ปรชญานรนตรนยม

1.3 ปรชญาพพฒนนยม

1.4 ปรชญาปฏรปนยม

1.5 ปรชญาอตถภาวะนยม

2. พนฐานทางจตวทยาเพอการพฒนาหลกสตร

2.1 จตวทยากลมพฤตกรรมนยม

2.2 จตวทยากลมปญญานยม

2.3 จตวทยากลมมนษยนยม

3. สงคม วฒนธรรมเศรษฐกจ การเมองการปกครองเพอการพฒนาหลกสตร

44

บทท 3 ขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตร

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาการพฒนาหลกสตรหลกสตร

4. วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาหลกสตร

6. ธรรมชาตความรเพอการพฒนาหลกสตร


กจกรรมการเรยนการสอนเรองขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตร มดงน 1. ผสอนใหผเรยนแบงกลมออกเปนกลมยอยกลมละ 6 คน ใหสมาชกแตละคนรบผดชอบคนละเรองศกษารายละเอยดทรบผดชอบจากเอกสารประกอบ ต ารา เครอขายการเรยนรทางอนเทอรเนต

2. ใหสมาชกในแตละกลมซงอยคนละกลมแตศกษาเรองเดยวกนเขารวมกนเพอใหเกดความเชยวชาญในแตละเรอง 3. ใหสมาชกกลมเดมเขารวมแลกเปลยนเรยนร โดยแตละคนน าเสนอเรองทรบผดชอบเพอใหทกคนเขาใจรายละเอยดของขอมลพนฐานทกประเดน

4. ผสอนน าสไลดน าเสนอขอมลพนฐานแตละประเดน ใหผเรยนรวมกนอภปรายท าความเขาใจรวมกน ทละหวขอ

5. ผสอนใหผเรยนสรปเขยนแผนผงผงความคด เนอหาบทเรยน แลวใหเขยนบนทกการเรยนรทงความร และกระบวนการเรยนร








การประเมนผลการเรยนรของผเรยนตามวตถประสงค มดงน 1. สงเกตพฤตกรรมการตอบค าถามและการน าเสนองานกลม

2. ตรวจผลงานการคดค าหลก แสดงแผนผงความคด การเขยนบนทกการเรยนร

45



บทท 3

ขอมลพนฐานในการพฒนาหลกสตร

ในการพฒนาหลกสตร สงทจะตองกระท าเปนประการแรก คอ การก าหนดความมงหมาย ในการก าหนดความมงหมายนนจะตองค านงถง ปรชญาการศกษา จตวทยาการศกษา สงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมอง และการปกครอง วทยาศาสตรและเทคโนโลย และธรรมชาตความร และขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมและความตองการของผเรยน ขอมลทไดจากการพจารณาปจจยดงกลาวจะไดน ามาใชเปนรากฐานในการก าหนดจดมงหมาย ก าหนดเนอหาวชา ประสบการณในการเรยนร และวธการประเมนผล ทจะน าเขามาบรรจในหลกสตร เพอชวยใหผเรยนไดพฒนาไปในทศทางทไดก าหนดไวในความมงหมาย

ปรชญาการศกษากบการพฒนาหลกสตร การจดการศกษาโดยทวไปนนมหลกส าคญวา การศกษาจะกอใหเกดผลงอกงามอยางไรส าหรบผเรยน ทงนขนอยกบความตองการของแตละสงคม บางสงคมอาจตองการใหผเรยนเปนผรอบรในสรรพวทยาตางๆ หรอเปนผมสตปญญาเฉลยวฉลาด บางสงคมตองการใหผเรยนมความรความสามารถทจะหาเลยงชพ และปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมของสงคมได หรอบางสงคมอาจมองการใหผเรยนมความร สามารถทจะชวยเหลอท าประโยชนใหแกส งคมได ความตองการเหลานอาจจะไมเหมอนกนในแตละสงคม เพราะขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม สภาพเศรษฐกจ และการเมอง ตลอดจนคานยมของสงคมแตละสงคมแตกตางกนออกไป แตในการจดการศกษาระดบประเทศโดยเฉพาะการศกษาขนพนฐาน จ าเปนตองสรางความเอกภาพตองมแนวคดและแนวทางทเปนอนหนงอนเดยวกน เพอใหสามารถด าเนนการจดการศกษาใหบรรลผลในตวผเรยนอยางเดยวกน แนวคดและแนวทางดงกลาวนเรยกไดอกอยางหนง คอ ปรชญาการศกษา วจตร ศรสอาน (2539: 15) กลาววาปรชญาการศกษา หมายถง แนวความคดหรอระบบความเชอทเรามเกยวกบการศกษาทแสดงออกมาในรปอดมการณ อดมคต ศกดชย นรญทว (2541: 4) ใหความหมายวา ปรชญาการศกษาหมายถง แนวคดพนฐานและความคาดหวงในฐานะทเปนหลกการและเปาหมายของการจดการศกษา โดยอธบายเกยวกบประเดนทางการศกษา เชน ลกษณะของคนทสงคมตองการ การศกษาทพงปรารถนา ธ ารง บวศร (2542: 44) ใหทศนะวาระบบหรอแนวคดอนเปนผลเนองมาจากการศกษาวเคราะหและกลนกรองอยางรอบคอบโดยอาศยหลกปรชญาพนฐาน ทอธบายเกยวกบองคประกอบ

46



ส าคญของการศกษา ไดแก ความมงหมาย นโยบาย เนอหาสาระ ยทธศาสตรการเรยนการสอน การบรหารการศกษา เปนตน ไพฑรย สนลารตน (2552: 30) ไดใหทศนะเก ยวกบปรชญาการศกษาวา เปนความพยายามทจะวเคราะห วพากษวจารณ และพจารณาดการศกษาอยางละเอยดลกซงทกแงทกมม

ใหเขาใจถงแนวคดหลก ความส าคญ ความสมพนธ และเหตผลตางๆ อยางชดเจน มความตอเนอง และมความหมายตอมนษย สงคมและสงแวดลอมนเองทเปนงานส าคญของปรชญาตอการศกษา หรอทเรยกกนวาปรชญาการศกษานนเอง พนฐานทางดานปรชญามความส าคญตอการพฒนาหลกสตรมาก โดยเฉพาะอยางยงในระดบประเทศ การจดการศกษาในแตละประเทศยอมมหลายระดบ การศกษาแตละระดบน จะสามารถน าพาผเรยนไปในทศทางเดยวกน จ าตองมปรชญาเปนเครองชวยก าหนดความมงหมาย ของหลกสตร ปรชญาการศกษาจงเปนสงก าหนดแนวทางในการจดการศกษา ซงมองคประกอบทส าคญคอ หลกสตร คร ผเรยน และถาจะกลาวในแงของการพฒนาหลกสตรแลว ปรชญาการศกษาจะมสวนสมพนธ และน าไปสการก าหนดวตถประสงคของหลกสตร การเลอกและการจดเนอหาและกจกรรม การน าหลกสตรไปใชและการประเมนผลหลกสตรโดยตลอด ดงนน ผทจะท าการพฒนาหลกสตร จงตองมความรความเขาใจในปรชญาการศกษาอยางลกซง และสามารถน ามาใชโดยสอดคลอง และเปนไปในแนวทางเดยวกนทกขนตอนของการพฒนาหลกสตร

ปรชญาการศกษาทเปนสากลและน ามาใชเปนแนวคดส าคญในการพฒนาหลกสตรม 5 ปรชญาคอ ปรชญาสารตถนยม ปรชญานรนตรนยม ปรชญาพพฒนนยม ปรชญาปฏรปนยม และปรชญาอตถภาวะนยม มรายละเอยดส าคญ ดงน

ปรชญาสารตถนยม

ปรชญาการศกษาสาขาสารตถนยม (Essentialism) เปนปรชญาทยดเนอหาวชา (Subject

Matter) เปนหลกส าคญของการศกษา และเนอหาทส าคญ (Essential Subject Matter) นนกตองเนนเนอหาทไดมาจากมรดกทางวฒนธรรมทถายทอดกนมา นกปรชญาส าคญของปรชญาสารตถนยมคอ วลเลยม แบกเลย (William Baglay) ปรชญาการศกษานมรากฐานมาจากปรชญาทวไป คอปรชญาจตนยม (Idealism) และปรชญาสจนยม (Realism) หลกสตรในแนวปรชญานกคอหลกสตรแบบรายวชา หลกสตรสมพนธวชา และหลกสตรหมวดวชา 1. หลกการทส าคญ

ปรชญาการศกษาสาขาสารตถนยม มหลกการส าคญ 4 ประการ คอ

1.1 การเรยนร คอ การใหท างานหนกและประยกตไปใชได (Hard work and Application) ระเบยบวนยจงจ าเปนตองฝกฝนใหเกดขน

47



1.2 ความรเรมทางการศกษาอยทครผสอนมากกวาอยทผเรยน

1.3 หลกสตรและการเรยนการสอนไดรบการก าหนดอยางแนนอน

1.4 โรงเรยนควรยดหลกอบรมจตใจใหมระเบยบวนยทจะกอใหเกดการเรยนรและการพฒนาสตปญญา 2. จดมงหมายของการศกษา

จดมงหมายหลกของการศกษาคอ การถายทอดมรดกทางวฒนธรรมและคานยมไว ซงอาจสรปจดมงหมายเปนขอๆ ไดดงน 2.1 ใหการศกษาในสงทเปนเนอหาสาระ (Essential Subject Matter) อนไดจากมรดกทางวฒนธรรม

2.2 ใหการศกษาเพอการเรยนรในเรองของความเชอ ทศนคต และคานยมของสงคมในอดต

2.4 ธ ารงรกษาสงตางๆในอดตเอาไว 3. เนอหาวชา

หลกสตรตามแนวคดปรชญาสารตถนยม เนอหาจะเนนเกยวกบความรพนฐาน เชน ภาษา ประวตศาสตร ค านวณ ศลปะ คานยมและวฒนธรรมของสงคมทควรรกษาไว ตลอดจนความรพนฐานทางวทยาศาสตรธรรมชาต 4. การจดการเรยนการสอน

ผสอนเปนบคคลส าคญทสด เพราะเปนผก าหนดตดสนและด าเนนการเกยวกบการจด

การเรยนการสอนทงหมด ผเรยนกถอวามความส าคญทจะตองใหความสนใจเปนพเศษ แตความสนใจและการใหการศกษาจะเปนไปตามแนวทางทผใหญ หรอสงคม หรอครผสอนไดก าหนดไว วธการเรยนการสอนในปรชญานเนนการสอนแบบบรรยายเปนหลก ผเรยนเปนผรบ ผฟง และท าความเขาใจกบเนอหาตางๆ ทครไดก าหนดไวให

ปรชญานรนตรนยม

ปรชญาการศกษาสาขานรนตรนยม (Perennialism) เชอวา การศกษาควรจะไดสอนสงซงเปนนรนดรไมเปลยนแปลงมคณคาไมวาจะเปนยคสมยใดซงไดแก คณคาของเหตผลและคณคาทางศาสนาปรชญานเกยวของกบความเชอทางศาสนาทมงคนหาความจรง และถายทอดความรอนเปน นรนดร นกปรชญาทส าคญคอ เซนต โธมส อะไควนส (St. Thomas Aquinas) ซงมความเชอวาพลงแหงเหตผลของมนษยผนวกกบแรงศรทธา คอเครองมอทางความร (สนย ภพนธ, 2546: 61) หลกสตรตามแนวคดปรชญานเปนหลกสตรทเนนเนอหา ไดแก หลกสตรรายวชา สมพนธวชา และหมวดวชา

48



1. หลกการทส าคญ

1.1 แมวาในสภาพแวดลอมทแตกตางกนออกไป แตธรรมชาตของมนษยยอมจะเหมอนกนในทกแหงหน เพราะฉะนนการศกษาจงควรจะเปนแบบอยางเดยวกนส าหรบทกคน

1.2 ความมเหตผล (Rationality) เปนลกษณะสงสดของมนษย ดงนน มนษยจงตองใชความมเหตผลเปนเครองควบคมสญชาตญานอนเปนอ านาจฝายต าของตน เพอจะไดบรรลจดมงหมายทไดเลอกสรรแลว

1.3 หนาทของการศกษานน กคอ การแสวงหา และการน ามาซงความเปนจรงแท อนเปนนรนดร (Eternal Truth)

1.4 การศกษามใชการเลยนแบบอยางของชวต แตเปนการเตรยมตวเพอชวต

1.5 ผเรยนควรจะไดเรยนรวชาพนฐานบางวชา เพอจะใหเขาใจและคนเคยกบสงทคงทนถาวรของโลก

1.6 ผเรยนควรจะไดศกษางานนพนธทส าคญทางวรรณคดประวตศาสตร และวทยาศาสตร 2. จดมงหมายของการศกษา

ปรชญาสาขานมจดมงหมายในการสรางคนทสมบรณ โดย

1.1 มงใหผเรยนรจกและท าความเขาใจกบตนเองมากทสด โดยเฉพาะในเรองเหตผลและเรองพฒนาของสตปญญา 1.2 มงพฒนาสตปญญาและเหตผลในตวมนษยใหดขน สงขน สมบรณ เพอความเปนคนทสมบรณ 1.3 เมอมนษยมเหตผลทกคน การศกษาทกแหงทกสถานท ควรเปนสากล

3. เนอหาวชา

เนอหาวชาแบงเปน 2 กลม คอ กลมแรกเรยกวา Trivium เปนเนอหาวชาดานศลปทางภาษา ประกอบดวย ไวยากรณ วาทศลปและดนตร กลมทสองเรยกวา Quadrivium เปนเนอหาวชาดานศลปทางค านวณ ซงประกอบดวยเลขคณต เรขาคณต ดาราศาสตร ตรรกศาสตร เนอหาวชาตามปรชญาน เปนเนอหาเชนเดยวกบพวกสารตถนยม แตมความแตกตางกนตรงทสารตถนยมนนเนนเพอการเรยนร เขาใจในฐานะเปนมรดกของสงคม แตพวกนรนตรนยมถอวาเนอหาเปนเครองมอทน าไปสความสามารถทางปญญาอนเปนนรนดร

49



4. การจดการเรยนการสอน

การจดการเรยนการสอนเนนเหตผล และสตปญญาเปนหลกส าคญ วธการจดการเรยนการสอนทส าคญคอ การถกเถยง อภปราย การใชเหตผลและสตปญญาโตแยงกน ครจะมบทบาทเปนผน าทาง สตปญญา มความรกวางขวาง ผเรยนจะมโอกาสพฒนาความคดและสตปญญา

ปรชญาพพฒนนยม

ปรชญาการศกษาสาขาพพฒนนยม (Progressivism)มาจากแนวคดปรชญาทวไป คอปรชญาปฏบตนยม (Pragmatism) ซงเนนความมอสระเสรของมนษย การศกษาจะตองเปนเครองมอ ในการพฒนาตวผเรยน เพอใหเขาใจและตระหนกในคณคาของตวเอง ความรควรไดมาจากกระบวนการเรยนร นกปรชญาส าคญในยคแรกคอ ชาลส เอส เพยซ (Charles S. Pierce) ตอมานกปรชญาทมการเผยแพรแนวคดปรชญานจนเปนทยอมรบคอ วลเลยม เจมส (William James) และไดรบความนยมอยางมากเมอ จอหน ดวอ (John Dewey) น ามาใชในการจดการเรยนการสอนทเนนการเรยนรเกดจากการกระท า (Learning by Doing) หลกสตรตามแนวคดปรชญานคอ หลกสตรกจกรรมและประสบการณ

1. หลกการส าคญ

1.1 การศกษา คอ ชวตไมใชเปนการเตรยมตวเพอชวต

1.2 การเรยนควรจะเรยนในสงทมความสมพนธโดยตรงกบความสนใจของเดก

1.3 การเรยนโดยวธแกปญหา กระบวนการแกปญหาเกดกบผเรยนยอมมความส าคญกวาการเรยนโดยวธทองจ าเนอหาวชา

1.4 บทบาทของผสอนในหลกปรชญานนนไมใชเปนผบงการหรอออกค าสง แตจะท าหนาทในการใหค าปรกษาและค าแนะน า 1.5 โรงเรยนควรจะสงเสรมใหเดกเกดความรวมมอ ไมใชสงเสรมใหเกดการแขงขน

1.6 วถทางแบบประชาธปไตยจะสงเสรมใหเกดมความสมพนธกบทางแนวความคด และบคลกภาพอยางเสร ซงสงนเองคอลกษณะทจ าเปนส าหรบพฒนาการทถกตอง 2. จดมงหมายของการศกษา

จดมงหมายของการศกษานนตองพฒนาผเรยนทกดานทงทางดานรางกาย อารมณ สงคม อาชพ และสตปญญาควบคกนไป ทงนตองค านงถงความสนใจ ความถนด และลกษณะพเศษของผเรยนดวย

3. เนอหาวชา

เนอหาวชา ควรจะเปนประโยชนสมพนธสอดคลองกบชวตประจ าวน และสภาพสงคมของผเรยน สงเสรมความเปนประชาธปไตย และสงเสรมใหนกเรยนรจกตนเองและสงคม เพอจะ

50



สามารถปรบตวเขากบสงคมไดอยางมความสข เนอหาวชาทควรจดกคอ สงคมศกษา การใชภาษา วธการทางวทยาศาสตร และเนอหาทเกยวกบสภาพและปญหาตางๆ ของสงคม


การเรยนการสอนในแนวปรชญาพพฒนนยมเปนการเรยนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง (Child-centered Approach) และเปนการเรยนโดยการปฏบต (Learning by Doing) หรอวธแกปญหา (Problem Solving) และถอวาการเรยนรของคนไมไดหยดอยแตในโรงเรยนเทานน แตจะด าเนนไปตลอดชวตของผเรยน ผสอนในปรชญาสาขานจะท าหนาทในการเตรยม การแนะน า การใหค าปรกษา และเปนผสนบสนนใหผเรยนไดเรยนร เขาใจและเหนจรงดวยตนเอง นกเรยนจะมอสระ ในการเลอกตดสนใจดวยตนเอง และมสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เลอกเนอหากจกรรมทตนเองสนใจได รายวชาเลอกตางๆ จะตองมเพอสนองตอบผเรยนอยางเพยงพอ

ปรชญาปฏรปนยม

ปรชญาการศกษาสาขาปฏรปนยม (Reconstructionism) มาจากแนวคดปรชญาทวไปคอปรชญาปฏบตนยม (Pragmatism) นกปรชญาส าคญคอ ธโอดอร บราเมลด (Theodore Brameld)

มแนวคดส าคญทเนนผเรยนเปนศนยกลางซงสอดคลองปรชญาพพฒนนยม แตเนนการศกษาเพอน าไปสการสรางสงคมใหม เปนสงคมทมความเสมอภาค ยตธรรมกวาสงคมทเปนอยในปจจบน หรออาจเรยกไดวาเปนการปฏรปสงคม

1. หลกการทส าคญ

1.1 การศกษาจะตองรบภาระทจะสรางสรรคระบบสงคมใหมขนมา ซงเปนสงคมทบรรลคณคาขนพนฐานของวฒนธรรม และในขณะเดยวกนกใหสอดคลองกบภาวะทางเศรษฐกจและสงคมของโลกในยคใหมดวย

1.2 สงคมใหมจะตองเปนสงคมประชาธปไตยอยางแทจรง ซงมประชาชนของสงคมเปนผควบคมสถาบนตาง ๆ ตลอดจนทรพยากรทงหลาย

1.3 เดก โรงเรยน และการศกษายอมจะเปนไปตามหลกของสงคมและวฒนธรรมโดยไมมการผอนผน

1.4 ครจะตองหาทางใหเดกมองเหนความถกตอง และความจ าเปนทจะสรางสรรคสงคมใหม 1.5 ในดานเกยวกบการเรยนและการสอน ตลอดจนการคนหาความรนน จะตองเนนทจดหมายปลายทางของการศกษา และสงทจะเรยนเปนส าคญ

51



2. จดมงหมายของการศกษา

2.1 การศกษาจะตองชวยแกปญหาของสงคมทเปนอย 2.2 การศกษาจะตองเปนไปเพอสงเสรมพฒนาสงคมโดยตรง 2.3 การศกษาอาศยมงสรางระเบยบใหมของสงคมจากพนฐานเดมทมอย 2.4 ระเบยบใหมทสรางขนจะตองอยบนรากฐานของประชาธปไตย

2.5 การศกษาจะตองใหเดกเหนความส าคญของสงคมควบคไปกบตนเอง 3. เนอหาวชา

เนอหาวชาจะเกยวกบสภาพและปญหาของสงคมเปนสวนใหญ ซงจะเนนอยใน

หมวดสงคมศกษา นอกจากนนกจะเนนเนอหาเกยวกบวทยาศาสตร ศลปะ การศกษามนษยสมพนธ และวชาทเกยวกบเทคนคและวธการตาง ๆ


การจดการเรยนการสอนตามแนวปรชญาปฏรปนยม มลกษณะคลายกบปรชญาพพฒนนยม กลาวคอ ใหเดกไดเรยนรดวยตนเอง ลงมอท าเอง มองเหนปญหา และเขาใจเรองราวดวยตนเอง วธการแกปญหา วธการทางวทยาศาสตร รวมทงวธการทางประวตศาสตร วธการทางปรชญา มาประกอบดวย และเปาหมายปลายทางจะตองเปนไปเพอสงคมเปนหลก บทบาทของครตามปรชญานจะตองเปนนกบกเบก นกแกปญหา และมความรรอบเรองของสงคมและปญหาของสงคม ผเรยนตามปรชญานจะมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอนเชนเดยวกบปรชญาพพฒนนยม แตจะมองเหนความส าคญทจะสรางประโยชนใหกบสงคมมากกวา

ปรชญาอตถภาวะนยม

ปรชญาการศกษาสาขาอตถภาวะนยม (Existentialism) มาจากแนวคดปรชญาทวไป แขนงอตถภาวะนยม มความเชอวาธรรมชาตของคนกด สภาพแวดลอมทางสงคมกดเปนสงทไมตายตว แตละคนสามารถก าหนดชวตของตนเองได เพราะมอสระในการเลอกทกสงทกอยาง ไมอยคงทแตเปลยนแปลงอยเสมอความมอสรเสรภาพในตวของผเรยนมากทสด การเรยนจะเกดจากความตองการ และความสนใจของผเรยน โดยปราศจากการบงคบ เนนการพฒนาตนเอง ความรบผดชอบของผเรยน การเรยนรเปนไปเพอการด ารงชวตอยในปจจบนเทานน

ในดานการศกษา ปรชญานยงไมไดก าหนดแนวทางอะไรทแนชด แตกไดมการน ามาปฏบตอยในหลายๆ แหง เชน ทโรงเรยน Summer Hill ทงในองกฤษและสหรฐอเมรกา เปนตน

52



1. หลกการส าคญ

ปรชญาอตถภาวะนยมเนนความมอสรเสรภาพในตวของผเรยนมากทสด การเรยนจะเกดจากความตองการและความสนใจของผเรยน โดยปราศจากการบงคบ เนนการพฒนาตนเอง และความรบผดชอบของผเรยน การเรยนรเปนไปเพอการด ารงชวตอยในปจจบน

2. จดมงหมายของการศกษา

จดมงหมายของการศกษาตามแนวปรชญาอตถภาวะนยมเนนใหผเรยนไดเรยนเตมศกยภาพ ไดแสดงออกตามความตองการ ความถนด ความสนใจและความสามารถ


การเรยนการสอนตามแนวปรชญาอตถภาวะนยม เนนโรงเรยนเปนแหลงพฒนาเสรภาพของเอกตบคคล เพอใหผเรยนแตละคนไดคนพบและรจกตนเองอยางแทจรง หลกสตรม ความยดหยน ไมก าหนดตายตว เปดใหมวชาเลอกอยางกวางขวางทสด เพอสนองตอบความตองการและความสนใจของผเรยน แนวคดเกยวกบการเรยนการสอนไดแก ใหผเรยนไดส ารวจและคนหาความสนใจทแทจรงของตนเองแลวเลอกเรยนตามวธการและเนอหาสาระทตนสนใจ ผสอนเปนเพยง

ผคอยยวยหรอกระตนใหผเรยนอยากเรยนรสงทตนสนใจ กระตนใหแตละบคคลส านกไดดวยตนเอง ตระหนกในเสรภาพรจกเลอกแนวทางจรยธรรมของตนเองและมความรบผดชอบ การจดการศกษาดานสนทรยภาพเนนการฝกฝนใหผเรยนสรางงานดานศลปะตามแนวคดของตนเองอยางเสร ในการพฒนาหลกสตรจะไมรางขนตามแนวทางปรชญาหนงปรชญาใดเทานน แตมกจะเปนการผสมผสาน และเลอกน ามาใชตามความเหมาะสมกบสภาพสงคมเปนหลก แนวคดของปรชญาแตละสาขาจะมสวนด และสวนเสยอยางไรนน ขนอยกบความแตกตางกนตามสภาพของสงคม ดงนน นกพฒนาหลกสตร จงตองศกษาปรชญาการศกษาเหลานอยางลกซง เพอน ามาปรบใหสอดคลองกบเปาหมายในการจดการศกษาอยางสมบรณ การผสมผสานแนวคดทางปรชญานเรยกวาEclecticism ซงเปนรปแบบของปรชญาการศกษาทประเทศไทยใชเปนหลกปฏบต แตกมจดเนนปรชญาการศกษาทมแนวคดจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง คอ ปร ชญาการศกษา พพฒนนยม ปฏรปนยม และอตถภาวะนยม

จากแนวคดของปรชญาการศกษาสาขาตางๆ ปรชญาการศกษามบทบาทตอการพฒนาหลกสตรอยางยงดงท บญชม ศรสะอาด (2546: 23) กลาวถงปรชญาการศกษามบทบาทส าคญตอการพฒนาหลกสตรในการก าหนดจดประสงคในการจดองคประกอบของหลกสตร รวมทงแนวทาง การเรยนการสอน สวนธ ารง บวศร (2542: 54) สรปวาปรชญาการศกษามบทบาทในการตดสนใจก าหนดทศทางของหลกสตร ปรชญาการศกษามความส าคญตอการพฒนาหลกสตรในการก าหนดแบบหลกสตร รวมทงรายละเอยดของหลกสตร ซงบทบาทของปรชญาการศกษาตอการพฒนาหลกสตร มดงน

53



1. ปรชญาการศกษาเปนสงส าคญในการก าหนดทศทาง และแบบของหลกสตร

2. ปรชญาการศกษาเปนสงส าคญในการกลนกรอง และก าหนดจดมงหมายของหลกสตรใหสอดคลองกบความตองการของสงคม

3. ปรชญาการศกษามบทบาทในการสงเสรมการวเคราะห วจารณ ความเหมาะสมของ

การจดการศกษา ความเหมาะสมของหลกสตร และการเรยนการสอน

4. ปรชญาการศกษาเปนกรอบแนวทางในการบงบอกความเชอของนกพฒนาหลกสตร

กบแนวการจดการศกษาวาสอดคลองกนเพยงใด

5. ปรชญาการศกษาเปนกรอบ แนวทางในการน าหลกสตรไปใช แนวทางการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตร

พนฐานทางจตวทยากบการพฒนาหลกสตร การวางรากฐานการศกษาเพอพฒนามนษยนน จ าเปนตองค านงถงสาระส าคญทางปรชญา และทส าคญและจ าเปนในการพฒนาบคคลอกประการคอจตวทยา โดยสาระส าคญทางจตวทยามความสมพนธอยางใกลชดกบการพฒนาหลกสตรอยางไร ลองมาพจารณาในทางมมกลบวา ท าไมพนฐานทางจตวทยาจงมความเกยวพนกบหลกสตร เพอความเขาใจอยางกระจางแจงตอขอคดดงกลาว จ าเปนอยางยงทจะตองพจารณาสาระส าคญทประกอบ 2 ประการดวยกนคอ พนฐานทางจตวทยาและหลกสตรซงการท าความเขาใจความสมพนธระหวางจตวทยา และหลกสตร จ าเปนตองเขาใจความหมายของจตวทยาและหลกสตร ดงน หลกสตรคอ ประมวลประสบการณทงหลายทจดใหนกเรยนไดศกษาเรยนรทงในและ

นอกโรงเรยน และประมวลประสบการณตางๆ นน จดขนในรปของแผนแบบ โปรแกรมการเรยนรโปรแกรมกจกรรม และโปรแกรมแนะแนว ทเปนแนวทางส าหรบการเรยนการสอน

สวนความหมายของจตวทยานน ฮลการด (Hilgard, 1966: 2) ไดใหค าจ ากดความของจตวทยา หมายถง ศาสตรทางวทยาศาสตรทศกษาพฤตกรรมของคนและสตวและวทยาศาสตรเปนความรทเปนระบบระเบยบ ซงไดมาจากการสงเกตหรอการทดลองและความรหรอเทจจรงนนตองสามารถผลตซ าไดและทดสอบได และพฤตกรรม หมายถงการกระท า หรอการแสดงออกทกสงทกอยางของอนทรย ซงสามารถสงเกตได จากความหมายของจตวทยา จดมงหมายของจตวทยาคอการศกษาพฤตกรรมเพอเกดความรความเขาใจสาเหตตางๆ ทท าใหเกดพฤตกรรม ซงจะท าใหสามารถพยากรณและควบคมพฤตกรรมเหลานนได

54



เมอพจารณาความหมายของสาระส าคญของจตวทยาและหลกสตร ยอมเปนทประจกษอยางชดแจงวา ความรหรอขอมลทางจตวทยานน จ าเปนตองน ามาพจารณาเพอวางรากฐานการจดท าหลกสตรเปนอยางยง ทงนกเพอทจะไดจดโปรแกรมการเรยน โปรแกรมกจกรรม และโปรแกรมแนะแนว ใหสอดคลองกบพฤตกรรมของมนษยอยางแทจรง ซงการน าจตวทยามาใชในการจดการศกษายอมท าใหมความเปนศาสตรทเขมแขงมากขน เนองจากการศกษาเปนศาสตรทขาดทฤษฎทเขมแขงไมเหมอนศาสตรทางวทยาศาสตรทความรไดมาจากการทดสอบ ทดลอง พสจนใหเหนเชงประจกษ เนองจากศาสตรทางการศกษามตวแปรทเขามาเกยวของมากมาย โดยเฉพาะตวแปรดานความเปนมนษย ทมอทธพลของสตปญญา อารมณ จตใจ เขามาเกยวของตลอดเวลา จงจ าเปนตองอาศยขอความรทางจตวทยาทไดผานกระบวนการทดสอบ พสจน เปนทยอมรบมาสนบสนน

จตวทยาทน ามาใชในการจดการศกษาทงดานหลกสตรและการเรยนการสอน เรยกวา จตวทยาการศกษา (Educational Psychology) จตวทยาการศกษาทน ามาใชในการจดการเรยนการสอนทส าคญม 2 สาขา คอ จตวทยาพฒนาการ และจตวทยาการเรยนร มรายละเอยด ดงน

จตวทยาพฒนาการกบการพฒนาหลกสตร จตวทยาพฒนาการอธบายถงการเรยนรของคนเกยวของกบพฒนาการตามวยของผเรยน พฒนาการของมนษย รวมทงพนธกรรมและสงแวดลอม จตวทยาพฒนาการทมความส าคญตอ การพฒนาหลกสตรและจดการเรยนการสอน เมอศกษาแนวคดของนกจตวทยาพฒนาการ จากเอกสาร ต าราตาง ๆสรปรายละเอยดส าคญ ดงน 1. องคประกอบของพฒนาการของมนษย พฒนาการของมนษยมองคประกอบส าคญทท างานประสานกนไดแกวฒภาวะ และการเรยนร 1.1 วฒภาวะ (Maturity)

วฒภาวะในความหมายทางจตวทยามความหมายกวางขวาง ดงทนกจตวทยาไดใหความหมายไวดงน เฉลย โพธบตร (2530: 263) กลาววา วฒภาวะคอ ความเจรญเตบโตสงสดในระยะใดระยะหนง โดยเนนไปทความเตบโตดานรางกาย ซงมความพรอมทจะท าสงตางๆไดในระยะนน ทงนโดยมตองอาศยการเรยนรหรอการฝกฝนแตอยางใด

ลกขณา สรวฒน (2530: 72) ไดใหความหมายของวฒภาวะวาเปนกระบวนการของความเจรญเตบโต หรอการเปลยนแปลงในรางกายของมนษย ซงเกดขนตามธรรมชาตอยางมระเบยบ โดยไมเกยวโยงกบสงเราภายนอก เปนการเปลยนแปลงทางสรระ เชน ความพรอมของกลามเนอ

55



กนยา สวรรณแสง (2544: 45) ไดแสดงทศนะวา วฒภาวะคอความสามารถทแสดงออกเปนพฤตกรรมธรรมชาตตามชวงอายทพงควรจะแสดงออกไดตามครรลองของสงมชวตทเปนไปเฉพาะตน

วโรจน วฒนานมตกล (2548: 79) ใหความหมายของวฒภาวะ คอกระบวนการของความเจรญเตบโตสงสดของอนทรยในรางกายทท าใหเกดความพรอมทจะท ากจกรรมอยางใดอยางหนงในขณะนนโดยไมตองอาศยการฝกฝนหรอเรยนรใดๆ หรอเปนไปตามธรรมชาต เชน เดกเมอมอาย 15 เดอนกพรอมทจะเดนไดเอง เปนตน

จากนยามทกลาวมาพอสรปไดวา วฒภาวะ หมายถงความสามารถในการแสดงพฤตกรรมของบคคล อนเกดจากความเจรญเตบโตตามวย ซงสงผลมาจากดานรางกาย และ

ดานจตใจ โดยบคคลจะสามารถพฤตกรรมตามวยนนๆโดยไมตองอาศยการเรยนรหรอฝกฝน แตเกดขนตามธรรมชาต 1.2 การเรยนร (Learning)

การเรยนรเปนสงส าคญและจ าเปนอยางยงของการด ารงชวตในสงคมของมนษย การเรยนรท าใหมนษยปรบตวเพอใหเหมาะสมกบวถชวตทด ารงอย เหมาะสมกบสถานการณตางๆในชวตตามขอก าหนด ระเบยบแบบแผนของสงคม ซงพรรณ ช.เจนจต (2545: 6) ไดใหความหมายของการเรยนรวาเปนพฤตกรรมซงเปนผลของประสบการณเดม รวมทงท เคยกระท ามาเปนประจ า

จนกลายเปนนสย ความร ทกษะ และความคาดหวงตางๆดวย

วฒภาวะ และการเรยนรจงเปนองคประกอบทส าคญในการพฒนาการของมนษย วฒภาวะเปนความสามารถหรอความพรอมทจะท าใหเกดการเรยนรและการแสดงพฤตกรรมตางๆ การเรยนรเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมเพอใหสามารถด ารงชวตในสงคมอยางมความสข ถาบคคลขาดวฒภาวะหรอเกดความไมพรอมตามวฒภาวะกจะท าใหเกดปญหาการเรยนร และเมอมวฒภาวะพรอม แตขาดการท าใหเกดการเรยนร บคคลกไมสามารถพฒนาไดเตมตามศกยภาพ

2. หลกการของพฒนาการและความงอกงามของมนษย หลกการของพฒนาการและความงอกงามของมนษยท ใช เปนแนวทางในการ จดการศกษา จดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบพฒนาการและความงอกงามของผ เรยน

มรายละเอยด ดงน (วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 80)

2.1 หลกการแหงทศทางของการพฒนา (Principle of Development Direction)

หลกการนอธบายถงมนษยมแนวโนมในการพฒนาและเจรญงอกงามจากสวนบนไปสสวนลางจากสวนกลางไปสสวนปลกยอย เชน สวนศรษะจะบรรลภาวะสมบรณกอนสวนเทา สวนหวใจจะมความพรอมทจะปฏบตหนาทอยางเตมทเรวกวากลามเนอสวนอน เปนตน

56



2.2 หลกการแหงความตอเนอง (Principle of Contiguity)

หลกการนอธบายถงมนษยมการพฒนาและเปลยนแปลงอยางตอเนองตามล าดบขน นบแตอยในครรภ เปนทารก เปนเดกเลก เดกวยรน เปนผใหญ และเปนชรา

2.3 หลกแหงการพฒนาการเปนล าดบขน (Principle of Development Sequence)

หลกการนก าหนดวามนษยมพฒนาการเปนล าดบขน และในแตละขนยอมมความสมพนธกน เชน เดกจะยกศรษะขนกอนจงจะคลาน เดน และวง เปนตน

2.4 หลกแหงวฒภาวะหรอความพรอม (Principle of Maturation or Readiness)

หลกการนอธบายถงมนษยสามารถท ากจกรรมใดๆได จ าเปนตองมวฒภาวะและความพรอมทงดานรางกายและจตใจ

2.5 หลกการแหงความแตกตางของการเจรญเตบโตของแตละบคคล (Principle of

Individual Growth)

หลกการนอธบายถงวาโดยภาพรวมแลวมนษยมการพฒนาตามหลกการตางๆอยางคลายคลงกน แตพฒนาการของแตละบคคลยอมมความแตกตางกน เชน เดกคนหนงสามารถพดไดเรวกวา มความแขงแรงกวา มรปรางทใหญกวา หรอสงกวาเดกอกคนหนง เปนตน

3. พฒนาการของมนษยวยตางๆ

การพฒนาของมนษยเปนไปตามหลกการพฒนาการและความงอกงามของมนษย ความส าคญของการพฒนาทงหลายขนกบวย โดยมนษยในแตละวยมพฒนาการในดานตางทแตกตางกน ซงพอสรปแนวคดพฒนาการของมนษยในวยตางๆดงน (วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 81-87)

3.1 ขอบขายพฒนาการของมนษยในแตละวย

พฒนาการของมนษยในแตละวยจ าแนกขอบขายออกเปน 4 ดาน ดงน 3.1.1 พฒนาการดานรางกาย (Physical Development)

เปนการเปลยนแปลงในดานโครงสรางทงขนาด รปราง และการท างานของอวยวะตางๆในรางกาย รวมทงโครงสรางของรางกายดวย ซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลงทงทางดานปรมาณเซลล กลามเนอ และตอมตางๆ เชน ขนาดของใบหนา ความแขงแกรงของกระดก ประสทธภาพในการท าหนาทของอวยวะตางๆ เปนตน

3.1.2 พฒนาการดานสตปญญา (Mental Development)

เปนความงอกงามทบงบอกถงการเพมพนความสามารถในการเรยนร รวบรวมความจ า ความร ความเขาใจ การพฒนาความคดอยางเปนระบบ ระเบยบเพอน าไปส การแสดงออกในการท ากจกรรมตางๆอยางมประสทธภาพ

57



3.1.3 พฒนาการดานอารมณ (Emotional Development)

เปนการเปลยนแปลง พฒนาการทางดานความรสก และเจตคต คานยมของบคคล

3.1.4 พฒนาการดานสงคม (Social Development)

เปนการพฒนาทางดานพฤตกรรมการอยรวมกนของบคคลในสงคม การปรบตวเขากบสงแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม ทอยอาศย รวมทงการพฒนาบคลกภาพท เหมาะสมในการอยรวมกนในสงคม

3.2 การจ าแนกพฒนาการของมนษยในแตละวย

พฒนาการของมนษยในมมมองทางจตวทยาใหความส าคญของการเปลยนแปลงลกษณะของบคคลทงในโครงราง (Structures) และแบบแผน (Pattern) ของรางกายและพฤตกรรมทแสดงออก พฒนาการของมนษยตงแตแรกเกดจนเปนผใหญนนจะเกดเปนขนๆ และเปนแบบฉบบทสอดคลองกน โดยเปนการเปลยนแปลงทงปรมาณและคณภาพ กระบวนการพฒนาและเจรญเตบโตของวยเดกและวยรนเปนสงจ าเปนทตองน าใชในการพฒนาหลกสตร ซงสรปไดดงน 3.2.1 กระบวนการพฒนาและการเจรญเตบโตของวยเดก

วยเดก (Childhood) เปนชวงเวลาทกระบวนการพฒนาเปนไปอยางรวดเรว และมการเปลยนแปลงทแตกตางกนมาก แบงเปน 3 ระยะ คอ วยเดกตอนตน วยเดกตอนกลาง และวยเดกตอนปลาย แตละชวงวยมกระบวนการพฒนาและการเจรญเตบโตแตกตางกนโดยมรายละเอยด ดงน 3.2.1.1 วยเดกตอนตน

วยเดกตอนตนเปนวยทมอายระหวาง 2-5 ขวบ ระยะนเปนระยะทมการเปลยนแปลงดานบคลกภาพมากทสด เปนระยะทเดกเพมพนประสบการณการพงพาตนเองไดมากขน ตองการความเปนตวเอง จงมกปฏเสธความชวยเหลอจากผใหญ คอนขางดอ มความซกซนมาก จะแสดงความรสกนกของตนเองโดยการกระท า และเมออายประมาณ 5 ขวบจะเร มแสดงเอกลกษณของตนเองดวยการแสดงความคดเหน เปนระยะหวเลยวหวตอระหวาง

ความฝนของเดกและความเปนจรงทเดกพบ เดกวยนมพฒนาการดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ดงน 1) พฒนาการทางรางกาย

วยเดกตอนตนอตราการเจรญเตบโตมอตราต ากวาวยทารก การเจรญเตบโตของเดกวยนจะเปนสวนแขนและขาจะยาวออกไป ศรษะจะมขนาดเทาล าตวโครงกระดกแขงขน กลามเนอเตบโตและแขงแรงกวาเดม เรมมทกษะตางๆในการเคลอนไหวรางกายดขน สามารถชวยเหลอตนเองไดดขน เชน รบประทานอาหารเอง แตงตวเองได เปนตน

58



2) พฒนาการทางอารมณ วยเดกตอนตน เดกมกจะเปนคนเจาอารมณ หงดหงดและ

โกรธงาย มกมอาการโกรธเมอถกขดใจ และขดขวางไมใหท าในสงทตองการท า มกแสดงความโกรธดวยการรองไห นอกจากนเดกวยจะมอารมณอจฉาเปนปกต แมจะเปนวยเจาอารมณแตเดกวยน มกจะอยากรอยากเหน ชอบซกถาม เดกวยนจะแสดงความรกตอพอ แม สตวเลยง หรอสงของอยางเปดเผย พฒนาการดานอารมณของเดกวยจงส าคญอยทพอแม 3) พฒนาการทางสงคม

เดกวยน เมอโตขนจะตดเพอนและบคคลท ไมไดเปนสมาชกในครอบครว เดกจะปรบปรงตวตอสงคมภายนอกไดดเทาใดนนสวนใหญขนอยกบการตดตอเกยวของกบคนในครอบครววาเปนแบบใด เชน เดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย จะปรบตวตอสงคมภายนอกไดด เดกวยนชอบเลนกบเพอนในวยเดยวกน และรจกเลนเปนทม ตอนปลายของเดกวยนจะเรมแสดงใหเหนวาชอบคบเพอนเพศเดยวกน ในระยะ 5-6 ขวบเดกเรมมองเหนความแตกตางระหวางเพศหญงและเพศชาย และมกซกถามเกยวกบสงท เพศของตน

ควรประพฤตคออะไร ซงเปนสงทจะน าไปสบทบาทของเพศหญง เพศชายเมอเตบโตขน

4) พฒนาการทางสตปญญา

เดกวยนสามารถจดจ าและมความเขาใจค าศพทเพมขนอยางรวดเรว และสามารถรความหมายของค าใหมๆ นอกจากนยงความสามารถในการอานและ

การเขยนอกดวย เดกวยนชอบพดเกยวกบตนเองและผทเกยวของกบตน บางครงกพดกบตวเองบอยๆ พอแมจงมสวนชวยในการพฒนาความสามารถดานภาษาของเดกเปนอยางมาก โดยการจงใจใหเดกพดโดยการซกถาม การแนะน าทด การเนนค าใหถกตองเมอพดกบเดก

3.2.1.2 วยเดกตอนกลาง วยเดกตอนกลางเปนวยทมอายประมาณ 6-10 ป อาจเรยกวา วยเรยนตอนตน เปนระยะทเดกจะตองเขาเรยนในโรงเรยน จงนบเปนชวงของการเปลยนแปลงครงส าคญในวยน อยางไรกตามหากเดกมพฒนาการดานตางๆอยางดมากอนจะปรบตวงายขน เดกในวยนมพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ดงน 1) พฒนาการทางรางกาย

เดกอายยางเขาปท 6 อตราการเจรญเตบโตจะชาลงเลกนอย กลามเนอแขนขาท างานประสานกนไดดขน รางกายของเดกจะขยายออกทางสวนสงมากกวาสวนกวาง แขนขายาวออก รปรางเปลยนแปลงเขาลกษณะผใหญ อวยวะยอยและระบบหมนเวยนของโลหตเจรญเกอบเตมท มฟนแทขนแทนฟนน านม สมองมน าหนกสงสด ตาและมอยงเคลอนไหวอยางประสานกนไม

59



สะดวกนก เนองจากพฒนาการของกลามเนอมไมเทากน เดกวยนไมคอยระมดระวงมากนก ท าใหเกดอบตเหตงาย

2) พฒนาการทางอารมณ เดกวยนเปนวยทตองจากบานเพอเขาโรงเรยน ตองเรยนรการปรบตว ท าใหเกดการเปลยนแปลงอารมณ เดกวยน เลกกลวในสงท ไมมตวตนมาเปนกลว

สงทเกดขนไดจรง เชน กลวไมมเพอน กลวเพอรงแก กลวเรยนไมด เปนตน พฒนาการทางอารมณของเดกวยนตองการเปนทหนง หรอเปนคนแรกทไดรบการชนชม ตองการความมอสระจากผใหญ ตองการพงพาตนเอง ตองการการยอมรบเขาเปนหมคณะ ตองการรวมกจกรรมกบหมเพอนมความสนกในการท ากจกรรม การเรยนรเปนหมคณะจะท าใหเดกรบรวาแตละคนมความสามารถไมเทากน ท าใหสามารถควบคมความรสกของตนเองได

3) พฒนาการทางสงคม

เมอเดกเขาโรงเรยน อาจมปญหาในเรองการคบเพอนอยบาง ทงนแลวแตการอบรมทไดจากทางบาน ถาทางบานเคยใหโอกาสเดกเลนกบเดกคนอนๆ เดกกจะไมขลาดและอายเพอนใหม เดกวยนผชายชอบท ากจกรรมทมการเคลอนไหวทางรางกายทงตว ชอบใหพละก าลง เดกผหญงชอบกจกรรมทไมตองใชก าลง โดยสงทท าใหเดกปรบตวไดดคอประสบการณ จากทางบาน เดกทปรบตวไดดมกมาจากครอบครวทมบรรยากาศอบอนเปนมตร พอแมแสดงความรกและยอมรบเดก เดกวยนเกดการเรยนรจากการเลนสนกสนานกบเพอน เกยวกบการรกษาสทธของตนเอง และการปรบตวใหเขากบผอนไดดขน


ในวยนเดกมพฒนาการทางดานภาษามากขน รค าศพทมากขน ใชภาษาแสดงความรสกไดอยางด ความรสกดานจรยธรรมเรมพฒนาขนในระยะนมความรบผดชอบไดบางอยาง เรมสนใจสงถก ผด แตยงไมมความเขาใจทลกซงถงเรองความถกตอง พฒนาการของเดกวยนดไดจากการอาน วยนเปนวยทเดกชอบอานมาก เดกชายชอบอานเก ยวกบเรองวทยาศาสตร ประวตศาสตร และชวประวตตางๆ สวนเดกผหญงชอบอานเรองเกยวกบนยาย อารมณ ความสนใจในการอานจะท าใหเดกสามารถรจกคนควา ลงมอท าเอง และสงผลใหเดกสามารถพงตนเองไดมากขน พฒนาการทางปญญาทเหนไดชดเจนคอ มจนตนาการสงขนเพราะไดรากฐานจากการอาน มความคดสรางสรรค คดทจะท าและประดษฐสงตางๆทงทเปนงานอดเรกและกจกรรม ในชนเรยน

3.2.1.3 วยเดกตอนปลาย

วยเดกตอนปลายเปนวยทมอายประมาณ 10-12 ป เปนวยทคาบเกยวระหวางวยเดกกบวยรนตอนตน วยนเดกไมจะไมแตกตางจากวยเดกตอนกลางมากนก แตม

60



การเปลยนแปลงสวนใหญทางดานรางกายอนเนองมาจากการท างานของตอมตางๆ รวมทง การพฒนาการของโครงกระดก และสดสวนของรางกายเพอเตรยมเขาสวยรน เดกวยนม พฒนาการทาง ดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ดงน

1) พฒนาการทางรางกาย

เดกอาย 9-10 ป การเจรญเตบโตเปนไปอยางชาๆ มฟนเขยวท 1 และเขยวท 2 ขน สวนเดกทมอาย10 ปขนไป จะเรมเจรญเตบโตอยางรวดเรวทงสวนสงและน าหนก เดกหญงจะมสะโพกขยายออก ทรวงอกเจรญเตบโตและเปลยนแปลงไป เดกหญงจะเรมมประจ าเดอนระหวาง 11-12 ป สวนเดกชายจะมไหลทกวางขน มอและเทาใหญขน เรมมการหลงอสจในชวงอายประมาณ 12 ปขนไป ซงแสดงถงวฒภาวะทางเพศเรมเจรญเตมท 2) พฒนาการทางอารมณ เดกวยน มความสามารถในการรกษาอารมณ ไวไดดพอสมควร แตมการเปลยนแปลงอารมณเรวและงาย สงทเดกวยนกลวทสดคอ การไมเปนทยอมรบของกลม เดกวยนชอบการยกยอง แตไมชอบการเปรยบเทยบ บางครงท าตวเหมอนผใหญ แตบางครงกไมกลาทงความเปนเดก สงผลใหเกดความขดแยงทางอารมณ ความกลวของเดกตามวยนจะเรมลดลงเมออายเพมขน แตจะมความเปนกงวลใจเกยวกบเรองรปรางหนาตาของตนเอง อยากใหแขงแรง สวยงาม 3) พฒนาการทางสงคม

เดกในระยะนใหความส าคญกบกลมมาก เดกจะรสกเปนเจาของและซอสตยตอกลม มพฤตกรรมทเหมอนกลมทงการแสดงออกทางกาย วาจา และการแตงตว เดกวยนตองการเพอนมาก และตองการเพอนประเภททไววางใจได มอารมณคลายคลงกน เดกชายชอบการเลนทตองใชกลามเนอ เชน กฬาตางๆ เดกหญงชอบเลนกบเพอนสนทเพยง 2-3 คน เดกหญงมการเจรญเตบโตทางดานวฒภาวะเรวกวาเดกชาย ท าใหเดกหญงเรมสนใจเดกชายเรวกวา รจกแตงตวมากขน ในขณะทเดกชายยงไมสนใจเดกหญง 4) พฒนาการทางสตปญญา

เดกในระยะนมสตปญญากวางขน มความสามารถในการคดและแกปญหาไดมากขน เรมสนใจอานหนงสอตางๆเพอทจะรวมอภปรายหรอพดคยกบเพอนๆได มความคดรเรมทจะท าสงใหมๆท าใหเกดความมนคงและเชอมนในตนเอง เดกหญงสนใจอานเรองประเภทรกเรวกวาเดกชาย ลกษณะเดนทางสตปญญาของวยนคอ มความกระตอรอรน รจกใชเหตผล และรบฟงความคดเหนของผอน มการวางโครงการไวลวงหนา รกษาความลบได รวมทงรกษาสญญา

ทใหไว

61



3.2.2 กระบวนการพฒนาและเจรญเตบโตของวยรน

วยรน (Adolescence) เปนชวงของการเปลยนแปลงและเปนหวเลยวหวตอระหวางความเปนเดกและความเปนผใหญ วยรนจะมความตองการ ความสนใจ และเจตคตแตกตางกน อนเปนผลมาจากการเปลยนแปลงสภาพดานรางกาย จตใจ และอารมณทไมแนนอน ระยะวยรนนอยในชวงอายประมาณ 12-18 ป การศกษาพฒนาการของวยรนในระยะน แบงออกเปน2 ชวงคอ วยรนตอนตน และวยรนตอนปลาย ดงน 3.2.2.1 วยรนตอนตน

วยรนตอนตนอยในชวงอายประมาณ 12-15 ป เปนระยะทมการเตรยมตวเขาสวยรนอยางสมบรณ วยรนตอนตนเปนชวงเวลาทเดกมวฒภาวะทางเพศแลวลกษณะของวยรนตอนตนจะมความรสกสบสนระหวางบทบาทของเดกและบทบาทผใหญ พฒนาการของวยรนตอนตน ทางดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา มดงน 1) พฒนาการทางรางกาย

วยรนตอนตนมการเจรญเตบโต และพฒนาการของรางกายจะเรมมความสมบรณอยางเตมท เดกหญงจะเขาสวยรนเรวกวาเดกชาย 1-2 ป ลกษณะทางเพศของทงเพศชายและหญง เดกชายจะมกลามเนอเพมมากขนสดสวนของเดกผชายจะมไหลกวาง ขาเหยยดตรง สวนเดกหญงจะมรปรางสมสวน สะโพกผาย

2) พฒนาการทางอารมณ เดกวยนมอารมณไมแนนอน และคอนขางเจาอารมณ อนเปนผลเนองมาจากการเปลยนแปลงทางดานรางกาย การเจรญเตบโตทางเพศ รวมทงความสบสนในบทบาทของตนเอง จงมกท าตนผดแปลกออกไปเพอปดบงการขาดความมนใจในตนเอง ในวยนความกงวลใจมาจากการสรางจนตนาการ สวนใหญจะเปนความกงวลใจเกยวกบความสมพนธกบเพอนทง2 เพศ วยรนเมอรกใครแลวจะแสดงออกอยางเปดเผย นอกจากนวยรนยงเปนวยทอยากรอยากเหนในเรองเพศ และการเปลยนแปลงภายในรางกาย

3) พฒนาการทางสงคม

วยนเปนวยทกลมเพอนมอทธพลมาก ไมวาจะเปนเรองของเจตคต ความสนใจ คานยม และพฤตกรรมตางๆ โดยทวยนจะวางใจเพอนมากกวาพอแม และมกมขอขดแยงกบพอแม เปนวยทขาดความมนใจ จงพยายามท าอะไรใหคลายๆกบกลม เพอใหกลมยอมรบ วยรนตอนตนจงเรมเรยนรการควบคมอารมณเพอใหเปนทยอมรบของสงคม และเดกผหญงในวยนจะมพฒนาการทางสงคมเรวกวาเดกผชาย

62




เดกวยนสามารถเขาใจเรองท เปนนามธรรม ได เชน ความด ความชว บญ บาป หลกศลธรรมตางๆ ไดดขน มชวงความมนใจมากขน และมการสรางจนตนาการ ความคดสรางสรรค 3.2.2.2 วยรนตอนปลาย

วยรนตอนปลายเปนวยทมอายประมาณ 15-18 ป ในชวงวยนจะเรมมเจตคตและแบบแผนของพฤตกรรมทคอนขางแนนอน สามารถปรบตวใหเขากบสภาพการณตางๆได วยนจะเปนวยทเรมมวฒภาวะสมบรณอยางเตมท และเปนพนฐานของพฒนาการในวยผ ใหญ พฒนาการของวยรนตอนปลายทางดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา มดงน 1) พฒนาการทางรางกาย

วยนรางกายเจรญเตบโตเตมท มพฒนาการทางเพศโดยสมบรณ ตอมตางๆเจรญเตบโตเตมท สดสวนของรางกายเรมสมสวนมากขน โครงสรางและหนาท การท างานของอวยวะในรางกายมความสมบรณเตมท 2) พฒนาการทางอารมณ วยรนตอนปลายเปนวยทเปนอสระมากขนแตยงสบสน จงมปญหาชองวางระหวางวยกบผใหญ มการขดแยง และพยายามจะดแลตนเอง มความเพอฝนเกยวกบอนาคต ความส าเรจ อาชพและการงาน ตลอดจนครอบครว อารมณทปรากฏในวยรน ตอนปลายทมกเกดขนบอยครงคอ อารมณโกรธ อนมาจากหลายสาเหต อาท การถกสกดกนในสทธ การแสดงออก ความผดพลาดในสงทคาดหวง แตวยนสามารถควบคมการแสดงออกได เกบอารมณไดด 3) พฒนาการทางสงคม

วยนเปนวยทมการขดแยงกบผใหญมากยงขน วยนชอบท างานเปนกลม และปรารถนาในการใชสทธของตนทกอยาง มเพอนตางเพศมากขน มความคด ในเรองการมนดและการแตงงาน และมความสามารถในการเขาสงคมมากขน ทงนหากท าไดส า เรจ จะมความมงมนในตนเองมากขน ในวยนเดกผหญงมความกาวหนาในดานสงคมมากกวาเดกผชายในวยเดยวกน สวนเดกผชายมเพอนสนทมากกวาเดกหญง นอกจากนเดกในวยนจะมความกระตอรอรน ทจะตองความประทบใจสงตางๆ


เดกวยนมพฒนาการทางสมองเจรญเกอบเทาผ ใหญ แตขาดประสบการณ เปนวยทค านงถงการม “ปรชญาชวต” โดยมงเนนเกยวกบศลธรรม จรรยา ศาสนา และการเมอง แตยงสบสนในความถกตอง ท าใหตดสนใจไมได

63



4. ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต เพยเจต (Piaget) ไดศกษาพฒนาการเกยวกบขนตอน กระบวนการเรยนรของเดก และอธบายวาการเรยนรมการพฒนาตามวย การจดประสบการณการเรยนรควรใหเปนเหมาะสมกบวยของผเรยนเพยเจตแบงขนตอนของการพฒนาการทางสตปญญาและความคดออกเปน 3 ขน ดงน ขนท 1 ขนรบรดวยประสาทสมผส (Sensorimotor)

เปนขนพฒนาการทางสตปญญาและความคด กอนเดกจะพดไดตอนแรกเกดจนถง 2 ขวบ สตปญญาหรอความคดจะแสดงออกในรปของการกระท า และพฤตกรรมทคอยๆ สลบซบซอนขน และมลกษณะเปนปฏกรยาสะทอนนอยลงเมอเดกมปฏกรยาโตตอบ หรอปฏสมพนธกบสงแวดลอม เดกในระยะนจะสนใจเฉพาะวตถทตรงหนาเทานน ถาเอาวตถหรอของเลนนนไปซอนเดกกจะไมคนหา เพราะไมรวามของนน แตเมอเจรญเตบโตขนอกสกระยะหนง เดกจะคอยเกดความคดรวบยอดของวตถ หรอของเลนขน ความคดรวบยอดท เกดขนจะกลายเป นสญลกษณ หรอ

ตวแทนทจะเปนพนฐานของความคดรวบยอดของสงของ สถานท เวลา เปนตน

ขนท 2 ขนปฏบตการคดรปธรรม (Concrete Thinking Operations)

เปนขนทเดกคดเกยวกบสงตางๆทมองเหน มตวตน ชวงอาย 2 ถง 11 ป ในขนนแบงออกเปน 3 ตอน คอ

1. ขนกอนเกดความคดรวบยอด (Preconceptual Phase) ขนนอยระหวาง อาย 2-4 ป เปนตอนทเดกเรมมความสามารถในการใชภาษา และมความเขาใจความหมายของสญลกษณรอบๆ ตวทเกยวของกบตนเองเทานน เดกจะรวม คน สนข ของเลนไวในพวกเดยวกน ทงนเพราะเดกรวมตามการรบรของตวเอง เนองจากเดกมองเหนในแงท สงเหลานเกยวของกบชวตอยเปนประจ า แตไมสามารถเขาใจในประเดนอนๆ ไดเลย

2. ขนสญชาตญาณ (Intuitive Phase) ขนนอยระหวางอาย 4-7 ป เดกมพฒนาการทางสตปญญา และความคดยงคงอยในระดบกอนเกดความคดรวบยอด (Preconceptual Phase) เดกยงไมสามารถใชเหตผลทแทจรงได การตดสนใจขนอยกบการรบรเปนสวนใหญ แตเดกวยนจะตอบสนองสงแวดลอมอยางกระตอรอรนเดกจะเรมเลยนแบบพฤตกรรมของผใหญ ใชภาษาเปนเครองมอแทนการคด

3. ขนการคดแบบรปธรรม (Concrete Operational Phase) ขนนอยระหวางอาย 7-11 ป เดกในวยนสามารถสรางกฎเกณฑและตงเกณฑในการแยกแยะสงของออกเปนหมวดหม เดกเรมมความสามารถในการคดยอนกลบ และมความเขาใจในเรองของเหตผล และสามารถเขาใจเปรยบเทยบสงใด ต าสงกวา มากกวาไดอยางสมบรณ

64



ขนท 3 ขนปฏบตการคดนามธรรม (Formal Operation)

เปนขนทเดกมอาย 11 ปขนไป ทเดกสามารถคดซบซอนมากยงขนความคดแบบเดกๆจะสนสดลง เดกสามารถคดหาเหตผลนอกเหนอไปจากสงแวดลอมทเขาประสบได เดกสามารถคดอยางวทยาศาสตรสามารถตงสมมตฐานและทฤษฎไดมความพอใจทจะคดพจารณาสงทเปนนามธรรม มความเหนวาความเปนจรงทปรากฏนนไมส าคญเทากบความคดถงสงทอาจเปนไปได แนวคดการพฒนาการทางดานสตปญญา และความเขาใจของเพยเจตนน จะเรมจากสงทเปนวตถทอยตรงหนาตนเอง แลวกพฒนาขนเรอยๆ จากใกลตวไปยงสงทไกลตว จากสงทมองเหนไปยงสงทมองไมเหน จนถงขนนามธรรมในชนปฏบตการคดแบบนามธรรม (Formal Operation) แนวความคดดงกลาวน ใชไดกบกระบวนการทางวทยาศาสตร และคณตศาสตรมากกวาสงคมศาสตรซงมเรองราว แนวคดทซบซอนและมสงเกยวโยงมากมาย 5. ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรเนอร บรเนอร (Bruner, 1963: 56) เปนนกจตวทยาทสนใจพฒนาการทางสตปญญาโดยเชอวามนษยเลอกทจะรบรสงทตนเองสนใจ และเรยนรดวยกระบวนการคนพบ (Discovery Learning)

บรเนอรแบงขนตอนพฒนาการทางสตปญญาไว 3 ขน ดงน ขนท 1 ขนการเรยนรจากการกระท า (Enactive Stage)

เปนขนตอนของการเรยนรจากการใชประสาทสมผสรบรสงตางๆ การลงมอกระท าชวยใหเดกเกดการเรยนรไดด การเรยนรเกดจากการกระท า ขนท 2 ขนการเรยนรจากความคด (Iconic Stage)

เปนขนทเดกสามารถสรางมโนภาพในใจได และสามารถเรยนรจากภาพแทนของจรง ขนท 3 ขนการเรยนรสญลกษณและนามธรรม (Symbolic Stage)

เปนขนการเรยนรสงทซบซอนและเปนนามธรรม ใชสญลกษณตางๆแทนความคด มการใชเหตผลทเปนนามธรรม

จากรายละเอยดของจตวทยาพฒนาการสามารถน าไปประยกตใชในการออกแบบหลกสตรสรปไดดงน 1. การจดเนอหาสาระควรค านงถงพฒนาการทางสตปญญาของผเรยน 2. จดสภาพแวดลอมใหเออตอผเรยนทมพฒนาการทแตกตางกน

3. การจดการเรยนทสนองความแตกตางระหวางบคคล โดยใหความสนใจและสงเกตผเรยนอยางใกลชดเพอทราบลกษณะเฉพาะตวของผเรยน

4. การจดการเรยนการสอนโดยใชสงทเปนรปธรรมไปสนามธรรม เรองใกลตวไปสไกลตว เรองงายไปสเรองยาก

65



5. การจดการเรยนการสอนควรเรมตนจากสงทคนเคย หรอมประสบการณมากอน แลวจงเสนอสงใหมทเกยวของ สมพนธกน

จตวทยาการเรยนรกบการพฒนาหลกสตร จตวทยาการเรยนรเปนจตวทยาอธบายเพอสงเสรมการเรยนรของมนษย โดยขอความรตางๆ ทคนพบมาจากการทดลองและพสจน จตวทยาการเรยนรแบงเปนกลมใหญๆ 3 กลม คอ กลมพฤตกรรมนยม (Behaviorist) กลมปญญานยม (Cognitivist) และกลมมนษยนยม (Humanist) นอกจากจตวทยาการเรยนรทง 3 กลมแลว ยงมแนวคดส าคญทน ามาใชในการจดการเรยนการสอน คอการเรยนรแบบผสมผสาน (Eclecticism) ตามแนวคดของกานเย จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบแนวคดของจตวทยาการเรยนรของนกการศกษาตางๆสรปรายละเอยดส าคญ ดงน

ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม

จตวทยาการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม(Behaviorist) เนนการเรยนรท เกดขนจากความสมพนธระหวางสงเรา (Stimulus) และการตอบสนอง (Response) โดยอนทรยจะตองสรางความสมพนธระหวางสงเราและการตอบสนองอนน าไปสการแสดงพฤตกรรมทสงเกตได จตวทยา

การเรยนรกลมนมสาระส าคญ ดงน 1. ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสกของพาฟลอฟ

พาฟลอฟ (Pavlov) นกสรระวทยาชาวรสเซย เปนผคนพบทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสกโดยท าการทดลองกบสนข โดยศกษาการน าสงเราโดยธรรมชาต (การทดลองนคอ ผงเนอ) และสงเราทวางเงอนไข (การทดลองนคอ กระดง) ซงน ามาใชคกบสงเราโดยธรรมชาต โดยมขนตอนการทดลอง สรปไดดงน ขนท1 ใหผงเนอ (ซงถอเปนสงเราตามธรรมชาต) สนขน าลายไหล

ขนท2 สนกระดง (ซงถอเปนสงเราทวางเงอนไข) สนขน าลายไมไหล

ขนท3 ใหผงเนอ และสนกระดง สนขน าลายไหล

ขนท4 สนกระดง สนขน าลายไหล

เมอสนกระดงโดยไมใหผงเนอในขนท4 บอยครง อาการน าไหลของสนขจะลดลง แตเมอน าผงเนอใหพรอมสนกระดง อาการน าลายจะกลบมาอกครง

66



จากการทดลองของพาฟลอฟสามารถสรปหลกการและกฎการเรยนร ไดดงน 1. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยเกดจากการตอบสนองตอสงเราท เปน

ความตองการทางธรรมชาต 2. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยสามารถเกดขนไดเมอน าสงเราทวางเงอนไขเชอมโยงกบสงเราทเปนธรรมชาต 3. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยจะลดลง และหยดลงในทสดเมอน าสงเราตามธรรมชาตออก และใหเฉพาะสงเราทวางเงอนไขจะหยดลงในทสดซงเปนตามกฎแหงการลดภาวะ (Law of Extinction) และจะกลบมาปรากฏขนไดอกเมอน าสงเราทางธรรมชาตมาเชอมโยงกบสงเราทวางเงอนไขอกครง และเมอระยะเวลาผานไปแมไมตองใชสงเราตามธรรมชาตมาคกบสงเราท วางเงอนไข สามารถท าใหเกดการพฤตกรรมการตอบสนองกลบคนขนมาได ซงเปนตามกฎแหงการคนสภาพเดม (Law of Spontaneous Recovery)

4. เมอเกดการเรยนรจากการวางเงอนไขแลว หากมสงเราทคลายๆกบสงเราทวางเงอนไขมากระตน อาจท าใหเกดการตอบสนองทเหมอนกนไดตามกฎแหงการถายโยงการเรยนร สสถานการณอน (Law of Generalization)

ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสกสามารถน ามาประยกตใชในการเรยนการสอนไดอยางด โดยผสอนเชอมโยงสงทตองการใหผเรยนเกดการเรยนรกบสงผเรยนชอบ สนใจ ความสามารถจะท าใหผเรยนสามารถเรยนรไดด เชน ผเรยนไมชอบคณตศาสตร แตชอบเกม ชอบคอมพวเตอร เมอน าคณตศาสตรไปไวในเกม ในคอมพวเตอร จะท าใหนกเรยนสนใจคณตศาสตร และเรยนรไดดขน ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสกของพาฟลอฟ สรปการน าไปใชไดดงน 1. การน าความตองการทางธรรมชาตของผเรยนมาใชเปนสงเราชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด 2. การจดการเรยนการสอนโดยน าเสนอบทเรยนตางๆทเชอมโยงสงทผเรยนชอบและสนใจเชนการเลนเกม การแขงขน คอมพวเตอร การศกษานอกสถานท จะท าใหผ เรยนมแรงจงใจและเกดการเรยนรไดด 3. การจดการเรยนการสอนโดยจดวางบทเรยนหรอสงทตองการใหเกดการเรยนรทใกลเคยงกนอยางตอเนองกน จะท าใหผ เรยนเกดการเรยนรไดงายขนเนองจากมการถายโยงประสบการณทมลกษณะคลายกน

4. การเสนอสงเราทชดเจนสามารถชวยใหผเรยนเกดการเรยนรและตอบสนองไดด

67



2. ทฤษฎความสมพนธเชอมโยงสงเราและการตอบสนองของธอรนไดค ธอรนไดค (Thorndike) ผใหก าเนดทฤษฎความสมพนธเชอมโยง โดยทดลองสราง กรงปญหาขนเปนอปกรณ แลวศกษาเกยวกบการเรยนรจากพฤตกรรมของแมวทอดอาหารอยในกรง แตมปลาทอยนอกกรง แมวจะแสดงอาการกระวนกระวาย เขย กด ตะกย วงชน เพอจะออกมากนปลา แตกออกไมได ในทสดแมวยกขากดแผนไมทผกเชอกในกรง โดยบงเอญประตเปดออก แมวจงออกมากนปลาได จากการทดลองน ธอรนไดค สรปวาการเรยนร เกดจากความกระตอรอรนของผเรยน และการเรยนรจะคงสภาพอยกตอเมอพนธะเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองยงคงอยโดยเฉพาะกรณของแมวน แมวประสบปญหาซงประกอบดวยสงเราหลายอยาง แมวพยายามทจะตอบสนองตอสงเราแตละอยาง ๆ ไปอยางเดาสม จนในทสดกแกปญหาไดซงเปนไปในลกษณะของการลองผดลองถก (Trial and Error)

การลองผดลองถกนนเมอพบวาตอบสนองในการแกปญหาได กจะใชการตอบสนองนนแกปญหาเดมเรอย ๆ ไปจนเปนนสย ซงหมายถงการเกดการเรยนรขน นอกจากจะแสดงใหเหนวา การเรยนรเกดขนไดอยางไรแลว ธอรนไดคไดสรปกฎการเรยนรส าคญไว 3 กฎ ดงน 2.1 กฎแหงความพรอม (Law of Readiness)

กฎนมใจความสรปวา เมอบคคลพรอมทจะท ากจกรรมแลวไดท ายอมเกด

ความพอใจ ถาพรอมทจะท ากจกรรมแลวไมไดกระท า จะเกดความไมพอใจ และเมอบคคลไมพรอมทจะท ากจกรรมแตตองท า ยอมเกดความไมพอใจ กฎนมความส าคญในการน าจดการเรยนการสอนอยางมาก โดยแนวคดทส าคญคอบคคลจะเรยนรไดดเมอมความพรอม การเรยนการสอนจงควรเตรยมความพรอมผเรยนในทกดาน

2.2 กฎแหงการฝกหด (Law of Exercise)

กฎแหงการฝกหด เปนกฎทอธบายการเรยนรของบคคลจะเกดทกษะ หรอ

ความช านาญ ตองใหฝกบอยๆ โดยกฎแหงการฝกหดแบงเปน 2 กฎยอย ไดแก

2.2.1 กฎแหงการไดใช (Law of Use) เปนกฎทอธบายวาตวเชอมระหวาง สงเราและการตอบสนองจะเขมแขงขนเมอไดท าบอยๆ

2.2.2 กฎแหงการไมใช (Law of Disuse) เปนกฎทอธบายวาตวเชอมระหวางสงเราและการตอบสนองจะออนก าลงลง เมอไมไดกระท าอยางตอเนองมการขาดตอน หรอไมไดท าบอยๆ

กฎแหงการฝกหดน ามาใชในการจดการเรยนการสอนอยางกวางขวางโดยเฉพาะการใหผเรยนพฒนาทกษะดานตางๆ ทงทกษะทางสตปญญา ทกษะทางกาย เมอตองการใหผเรยนเกดทกษะ เกดความช านาญตองใหฝกกจกรรมนนบอยๆ

68



2.3 กฎแหงผล (Law of Effect)

กฎนมใจความวาตวเชอมระหวางสงเราและการตอบสนองจะเขมแขงหรอ

ออนก าลงยอมขนกบผลตอเนอง หลงจากทไดรบตอบสนองไปแลว รางวลจะมผลใหตวเชอมระหวางสงเราและการตอบสนองเขมแขงขน สวนการท าโทษนนจะไมมผลใดๆตอความเขมแขงหรอการ

ออนก าลงของตวเชอมระหวางสงเราและการตอบสนอง การน าทฤษฎความสมพนธเชอมโยงส งเราและการตอบสนองของธอรนไดค

ไปประยกตใชสรปไดดงน 1. การจดการเรยนการสอนควรเปดโอกาสใหผเรยนไดลองถก ลองผดบางจะท าใหผเรยนเกดเรยนรวธแกปญหาดวยตนเอง มความภาคภมใจในการท าสงตางๆ ท าใหจดจ าการเรยนรไดด 2. การจดการเรยนการสอนควรเตรยมความพรอมของผเรยนกอนใหเรยนรบทเรยน

3. เมอตองการใหผเรยนเกดทกษะ ความช านาญในเรองใด ควรใหผเรยนไดเขาใจสงนนอยางแทจรง แลวใหฝกบอยๆ

4. การใหผเรยนไดรบผลตอบสนองจากการเรยนรอยางพงพอใจ จะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด 3. ทฤษฎการวางเงอนไขแบบตอเนองของกทธร กทธร (Guthrie) ไดท าการทดลองโดยใหแมวทหวจดเขาไปในกลองปญหาทมเสาเลกๆตรงกลาง ซงเปนกลไกเปดประต มกระจกใสทประตทางออกซงมองเหนปลาแซลมอนทวางไวนอกลอง กทธรพบวา แมวทน ามาทดลองบางตวใชแบบแผนหลายอยางทจะออกจากกลอง ในขณะทแมวบางตวใชวธการเพยงวธเดยว กทธรอธบายหลกการเรยนรวาสถานการณทเปนสงเราเมอไดรบการตอบสนองทถกตองครงหนงแลว หากสถานการณทเปนสงเราลกษณะเดยวกนเกดขนอก จะมการตอบสนองในลกษณะเดม แสดงวาเกดการเรยนรแลวในสถานการณแรก จงสามารถน าความรมาใชในสถานการณหลงตอไปได หลกการเรยนรตามทฤษฎการวางเงอนไขของกทธร จงเสนอใหการจดการเรยนการสอนควรน าเอาสงใหมทมลกษณะคลายคลงกบสถานการณเดมมาสอนจะท าใหเดกไดสะสมการตอบสนองในลกษณะใหมๆมากขน

กทธรไดสรปหลกการเรยนร ดงน 1. เมอน ากลมสงเรามากระตนแลวท าใหกอใหเกดการแสดงพฤตกรรมทางรางกายอยางใดอยางหนงเกดขน ภายหลงเมอน ากลมสงเราเดมกลบมาปรากฏอกครง พฤตกรรมทแสดงเดมทเกดขนอก พฤตกรรมทกระท าซ าไมไดเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนอง แตเกด

69



จากกลมสงเราทกอใหเกดพฤตกรรมแบบเกานนกลบมาอกครงซงเปนไปตามกฎแหงความตอเนอง (Law of Contiguity)

2. เมอมสงเรามากระตน อนทรยจะตอบสนองสงเรา ถาเกดการเรยนร เกดขนได แมเพยงครงเดยว (One Trail Learning) กนบวาเกดการเรยนรแลว

3. เมอการเรยนรเกดขนสมบรณแลวในสภาพการณใดสภาพการณหนง เมอมสภาพการณใหมเกดขนอก บคคลจะกระท าเหมอนทเคยไดกระท าในครงสดทายทกอใหเกดการเรยนรนนไมวาจะถกหรอผดกตาม เปนไปตามกฎของการกระท าครงสดทาย (Law of Recency)

4. การเรยนรของบคคลเกดจากแรงจงใจ (Motivation) มากกวาการเสรมแรง

(Reinforcement)

การน าทฤษฎการวางเงอนไขแบบตอเนองของกทธรไปประยกตใชมดงน 1. ในการจดการเรยนการสอนควรแบงบทเรยนออกเปนหนวยยอยๆ และจด

การเรยนการสอนทละหนวยยอยใหผเรยนเขาใจและเกดการเรยนรทถกตองอยางแทจรงในแตละหนวยเพราะผเรยนจะจดจ าบทเรยนเปนแบบแผน

2. ในการจดการเรยนการสอนแตละบทเรยนไมควรใหผ เรยนเกดการเรยนรทผดพลาดเพราะจะท าใหจดจ าบทเรยนทผดพลาดไวในความทรงจ า และน าไปเปนแบบแผนจนเปนนสย

3. ในการจดการเรยนการสอนควรสรางแรงจงใจใหเกดแกผเรยน ซงเปนสงทจะชวยใหผเรยนมความพยายามเรยนรจนประสบผลส าเรจ 4. ทฤษฎการสรมแรงของฮลล ฮลล (Hull) ไดท าการทดลองโดยฝกหนกดคาน โดยแบงหนออกเปน 2 พวกใหญ พวกแรกแบงยอยออกเปนกลมๆใหแตละกลมอดอาหาร 24 ชวโมง และแตละกลมมแบบแผนในการเสรมแรงแบบตายตวตางกน คอ บางกลมกดคาน 5 ครง จงไดอาหารไปจนถงกลมทกด 90 ครงจงไดอาหาร สวนอกพวกหนงอดอาหารเพยง 3 ชวโมง ผลปรากฏวายงอดอาหารมาก จะมแรงขบมาก จะมผลใหหนมพฤตกรรมการกดคานเรวขน จากการทดลองฮลลไดเสนอทฤษฎการเรยนรของฮลล (Hull’s Systematic Behavioral Theory) โดยสรปเปนกฎการเรยนรดงน 4.1 กฎแหงสมรรถภาพในการตอบสนอง (Law of Reactive Inhibition) กฎนอธบายการเรยนรจะลดลง ถารางกายเมอลา 4.2 กฎแหงการล าดบกลมนสย (Law of Habit Hierarchy) กฎนกลาวถงเมอม

การตอบสนองสงเราบอยครงขน ผลการกระท านนจะเปนนสย ตอบสนองไดถกตอง ตามมาตรฐานยงขน

70



4.3 กฎแหงการใกลบรรลเปาหมาย (Goal Gradient Hypothesis) กฎนกลาวถงเมอยงใกลบรรลเปาหมาย ผเรยนจะมสมรรถภาพการตอบสนองมากขน การเสรมแรงในเวลาใกลบรรลเปาหมายจะชวยใหเกดการเรยนรไดดทสด

ในการน าทฤษฎการเรยนรของฮลลไปประยกตใชสรปไดดงน 1. ในการจดการเรยนการสอนควรค านงถงความพรอมของผเรยนทงรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา 2. การก าหนดเวลาเรยนตองใหเหมาะสมกบสภาพของผเรยน การใชเวลาในการเรยนการสอนนานๆอาจท าใหผเรยนมสภาพเมอยลายอมท าใหการเรยนรลดลง 3. ผเรยนมความแตกตางในดานความสามารถ ควรมทางเลอกในการเรยนใหผเรยน ไดเรยนรตามระดบความสามารถของผเรยน

4. การใหการเสรมแรงในชวงทใกลเคยงกบเปาหมายมากทสดจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด 5. ทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท าของสกนเนอร สกนเนอร (Skinner) เปนผทดลองและอธบายทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท า (Operant Conditioning Theory) โดยน าหนทหวใสกรงทดลอง เมอหนกดกระดานจะมอาหารหลนออกมาเมดหนง ถากดอกกจะหลนมาอกครงครงละเมดเมดอาหารซงกลายเปนตวแรงเสรมก าลง (Reinforcer) สกนเนอรใหความเหนวาพฤตกรรมของคนนนมสองแบบ ไดแก

1. พฤตกรรมซงเกดเนองจากถกสงเราดงออกมา (Response Behavior) เชน การตอบสนองของสนขในการทดลองของฟาฟลอฟ

2. พฤตกรรมทอนทรยสงออกมาเอง (Operant Behavior) เปนอาการกระท าของอนทรยตอสงแวดลอมตางๆ เชน การพด การกน การท างาน เปนตน

สกนเนอรไดสรปการเรยนรตามทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท าไวดงน 1. การกระท าใดๆเมอไดรบการเสรมแรงจะมแนวโนมทจะเกดขนอก สวนการกระท าทไมมการเสรมแรงจะมแนวโนมลดลง และหายไปในทสด

2. การเสรมแรงทแปรเปลยน ไมซ าเดมตลอดเวลาท าใหการตอบสนองคงทนกวาการเสรมแรงแบบตายตว

3. การลงโทษท าใหเรยนรไดเรวและลมเรว

4. เมอผเรยนแสดงพฤตกรรมทตองการแลวไดรบแรงเสรมหรอรางวลท าใหสามารถปรบหรอปลกฝงนสยทตองการได แนวคดส าคญตามทฤษฎของสกนเนอรคอการเสรมแรง เมอผเรยนไดลงมอกระท ากจกรรมตางๆ การเสรมแรงจะกอใหเกดพลง แรงจงใจในการแสดงพฤตกรรม แนวคดนไดน ามาฝก

71



สตวตางๆเชน การฝกสนข ฝกปลาโลมา ฝกมา เปนตน และน ามาใชพฒนาการเรยนรของคนเราไดอยางด เมอไดรบแรงเสรมจากผลการแสดงพฤตกรรม คนเราจะเกดแรงจงใจใหเกดการเรยนรอก

การน าทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท าของสกนเนอรไปประยกตใชสรปไดดงน 1. การจดการเรยนการสอนควรใหการเสรมแรงหลกการตอบสนองท เหมาะสมของผเรยนจะชวยเพมอตราการตอบสนองทเหมาะสมนนๆ

2. การเปลยนรปการเสรมแรง หรอการเสรมแรงทเวนระยะอยางไมเปนระบบจะชวยใหการตอบสนองของผเรยนคงทนถาวรขน

3. การเสรมแรงม 2 ชนด คอ ตวเสรมแรงทางบวก เชน ค าชมเชย อาหาร การยอมรบ และตวเสรมแรงทางลบ เชน ค าต าหน การลงโทษ ในการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนเชอวา ตวเสรมแรงทางบวกไดผลดกวาการเสรมแรงทางลบ จงควรงดใชวธการเสรมแรงทางลบทรนแรง

ทฤษฎการเรยนรกลมปญญานยม

ทฤษฎการเรยนรกลมปญญานยม (Cognitivist) เปนกลมทเนนกระบวนการทางปญญาหรอความคด โดยขยายขอบเขตของการเรยนรทเนนพฤตกรรมทแสดงออกของอนทรยทตอบสนอง

สงเรา ของกลมพฤตกรรมนยม ไปสการเรยนรเปนกระบวนการภายในสมอง โดยนกจตวทยากลมนเชอวา การเรยนรของมนษยไมใชเรองพฤตกรรมทแสดงออกมาตอบสนองสงเราเทาน น การเรยนรของมนษยมความซบซอน เปนกระบวนการทางการคดทเกดจากการสะสมขอมล การดงขอมล และการประมวลผลของสมองเพอตอบสนองสงเรา การเรยนรจงเปนกระบวนการทางสตปญญาของมนษยทสรางความร ความเขาใจ แกปญหาตางๆทฤษฎการเรยนรทส าคญของกลมปญญานยม มดงน 1. ทฤษฎการเรยนรของกลมเกสตลต แนวคดหลกของกลมเกสตลต (Gestalt Theory) เชอวาการเรยนรทดยอมการจดสงเราตางๆในสวนรวมใหเกดการรบร (Perception) ในสวนรวมกอน แลวจงแยกวเคราะหเพอการเรยนรสวนยอยทละสวน โดยสวนรวมไมใชเปนเพยงผลรวมของสวนยอย แตสวนรวมเปนสงทมมากกวาผลรวมของสวนยอย (The Whole is more than the sum of the part) และการเรยนรของคนจะเปนแบบการหยงเหน (Insight) คอการคนพบหรอเกดความเขาใจในการแกปญหาอยางฉบพลนทนท อนเนองมาจากการผลการพจารณาการรบรในภาพรวม และใชกระบวนการทางความคดและสตปญญาเพอหาค าตอบ นกจตวทยากลมเกสตลตทมชอเสยงคอ เวอรไธเมอร เลวน โคเลอร และคอฟฟกา(Wertheimer, Lewin, Kohler and Koffka) สรปแนวคดทส าคญดงน 1. การเรยนรเปนกระบวนการทางความคด ซงเปนกระบวนการภายในตวมนษย 2. บคคลจะเรยนรจากสงเราทเปนสวนรวมไดดกวาสวนยอย

72



3. การรบรเปนพนฐานทท าใหเกดการเรยนร และคนเรามความสามารถในการรบรตางกน การรบรนอาจเกดการรบรตามสภาพความเปนจรง หรอสภาพของสงเราตางๆกได แตการรนนๆ จะตองมความสมพนธกน การรบรเพยงสวนใดสวนหนงจะไมท าใหเขาใจในอกสวนหนงได โดยเฉพาะการรบรเกยวกบสถานการณเพอใหเกดความเขาใจทงหมดนน จะตองรบรเปนสวนรวมทงหมดเสยกอน แลวจงมาพจารณาสวนยอยเปนสวนๆ การรบรในลกษณะเชนนจะท าใหเกดความเขาใจสถานการณไดอยางถกตอง ทฤษฎการเรยนรของกลมเกสตลท อธบายกฎและหลกการการรบรไวดงน 1. กฎการรบรสวนรวมและสวนยอย (Law of Pragnanz) เปนกฎทอธบายเกยวกบประสบการณเดมมอทธพลตอการรบรของบคคล การรบรของบคคลตอสงเราเดยวกนอาจแตกตางกนไดเพราะการใชประสบการณเดมมารบรสวนรวมและสวนยอยตางกน

2. กฎแหงความคลายคลง (Law of Similarity) เปนกฎทอธบายวาเมอบคคลไดรบสงเราทมลกษณะเหมอนกน หรอคลายคลงกน บคคลมกรบรเปนพวกเดยวกน

3. กฎแหงความใกลเคยง (Law of Proximity) เปนกฎทอธบายวาบคคลรบสงเราทมลกษณะความใกลเคยงกน บคคลมกรบรเปนพวกเดยวกน

4. กฎแหงความสมบรณ (Law of Closure) เปนกฎทอธบายวาแมสงเราทบคคลรบรจะยงไมสมบรณ แตบคคลสามารถรบรในลกษณะสมบรณไดถาบคคลมประสบการณเดมในสงเรานน

5. กฎแหงความตอเนอง (Law of Contiguity) เปนกฎทอธบายวาสงเราทมความตอเนองกน หรอมทศทางไปในแนวเดยวกน บคคลมกรบรเปนพวกเดยวกน หรอเรองเดยวกน

6. บคคลมกมความคงทในความหมายของสงทรบรตามความเปนจรงกลาวคอเมอบคคลรบรสงเราในภาพรวมแลวจะมความคงทในการรบรสงนนในลกษณะเปนภาพรวมดงกลาว แมสงเรานนจะไดเปลยนแปลงไปเมอรบรในแงมมอน

7. การรบรของบคคลอาจผดพลาด บดเบอน ไปจากความเปนจรงไดเนองมาจากลกษณะของการจดกลมสงเราทท าใหเกดภาพลวงตา ในการน าทฤษฎการเรยนรกลมเกสตลตไปประยกตใช สรปไดดงน 1. การจดการเรยนการสอนใหน าเสนอสวนรวมใหผเรยนเหนรบรและท าความเขาใจกอนเสนอสวนยอยจะชวยใหเกดการเรยนรไดด 2. การจดเนอหาบทเรยนควรจดใหมความตอเนองกน จะชวยใหผ เรยนเกด การเรยนรไดดและรวดเรว

3. การจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนไดรบประสบการณทหลากหลายจะชวยใหผเรยนสามารถคดแกปญหาและคดรเรมไดมากขน และเกดการเรยนรแบบหยงเหนมากขน

73



4. การจดประสบการณใหมความสมพนธกบประสบการณเดมของผเรยนจะชวยใหผเรยนเรยนรไดดและงายขน

5. การจดการเรยนการสอนไมจ าเปนตองน าเสนอเนอหาทงหมดแกผเรยน อาจเสนอเนอหาบางสวน แลวใหผน าประสบการณเดมมาตอเตมใหสมบรณ 2. ทฤษฎสนามของเลวน

เลวน (Lewin) ไดน าแนวคดของเกสตลลมาพฒนาเปนทฤษฎสนาม (Field Theory) โดยอธบายวาแตละบคคลมสนามชวตซงเปนโลกของชวต สถานการณทเกดขนประกอบดวยตวบคคล(Person) และสงแวดลอมทางจตวทยา (Psychology Environment) โดยมสงแวดลอมทางกายภาพ และสงแวดลอมทางสงคมอยรอบตว บคคลจะเรยนรไดดเมอสภาพแวดลอมมความสอดคลอ งกบสภาพความตองการ เหมาะสมกบความสามารถ และความสนใจ การทบคคลมสนามชวตทจดจอกบบทเรยน โดยมสงแวดลอมทเหมาะสมยอมเกดการเรยนรทดสรปการเรยนรของทฤษฎสนามของเลวนไดดงน 1. พฤตกรรมของคนมพลงและทศทาง สงทสนใจและเปนความตองการจะเปนพลงทางบวก สงทอยภายนอกความสนใจและความตองการจะเปนพลงทางลบ ในชวตคนเราขณะใดขณะหนงจะมอวกาศชวต (Life Space) โดยอวกาศชวตจะประกอบดวยสงแวดลอมทางกายภาพ และสงแวดลอมทางจตวทยา การทผเรยนอยในสงแวดลอมทางกายภาพ และทางจตวทยาทเหมาะสมจะสงเสรมการเรยนรของผเรยน

2. การเรยนรจะเกดขนเมอบคคลมแรงจงใจหรอแรงขบทจะกระท าใหไปสจดหมายปลายทางทตนตองการ 3. บคคลจะเกดการเรยนรเมอมสมาธจดจอกบบทเรยน สงทเรยนร การน าทฤษฎสนามของเลวนไปประยกตใชสามารถด าเนนการไดดงน 1. ในการจดการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดการเรยนร จ าเปนตองท าความเขาใจ “อวกาศชวต” ของผเรยนวาผเรยนมความสนใจ มความตองการ ซงเปนพลงทางบวกอะไรบาง มอะไรเปนพลงทางลบของผเรยน ท าใหสามารถจดการเรยนการสอนและสงแวดลอมทงทางกายภาพและทางจตวทยาทเหมาะสมกบผเรยนท าใหเกดการเรยนรไดด 2. การสรางแรงจงใจ การเราความสนใจใหผเรยนมสมาธอยกบการเรยน กบบทเรยนจะท าใหเกดการเรยนร 3. ทฤษฎเครองหมายของทอลแมน

ทอลแมน (Tolman) ใหความส าคญของความคาดหวงทน าไปสจดหมายปลายทางของการเรยนร โดยอธบายวาคนเราจะมแรงจงใจในการเรยนรและใชเครองหมาย (Sign) เปนเครองชวยในการน าไปสเปาหมายของการเรยนร และเมอเขาใกลการบรรลตามเปาหมายคนเราจะยงเพม

74



แรงจงใจในการเรยนร โดยสรปวา “การเรยนรเกดจากการใชเครองหมายเปนตวชทางใหแสดงพฤตกรรมไปสจดมงหมายปลายทาง” หลกการเรยนรตามทฤษฎเครองหมายของทอลแมน สรปไดดงน 1. การเรยนรตางๆผ เรยนจะมความคาดหวงในรางวล (Reward Expectancy)

หากรางวลทคาดหวงวาจะไดรบไมตรงตามความพอใจและความตองการ ผเรยนจะแสวงหารางวลหรอสงทตองการตอไป

2. ผเรยนจะเกดการเรยนรเครองหมาย สญลกษณ สถานทและสงอนๆทเปนเครองชทางตามไปดวย ขณะทผเรยนพยายามจะไปใหถงจดหมายปลายทาง 3. ผเรยนสามารถทจะปรบการเรยนรไปตามสถานการณทเปลยนไปจะไมกระท าซ าๆในทางทไมสนองความตองการหรอวตถประสงค 4. บางคร งการเรยนรของบคคลจะไม เกดทนท แตจะแฝงไวในตนเอง (Latent

Learning) เมอถงเวลาทเหมาะสมจงจะแสดงออก

การน าทฤษฎเครองหมายของทอลแมนไปประยกตใชสามารถด าเนนการไดดงน 1. การจดการเรยนการสอนควรกระตน สรางแรงจงใจแกผเรยนใหเกดการเรยนรใหถงจดหมายปลายทางทตองการ โดยมการก าหนดเครองหมาย สญลกษณ หรอสง อนๆทเปนเครองชทางน าไปสจดหมายปลายทาง 2. การจดการเรยนการสอนใหมลกษณะยดหยนปรบเปลยนสถานการณการเรยนรได ซงสามารถชวยใหผเรยนปรบพฤตกรรมของตนได 3. มการทดสอบเปนระยะเพอใหผเรยนไดทราบถงเสนทางการบรรลจดหมายการเรยนตามเครองหมายทก าหนด

4. ทฤษฎปญญาของเพยเจต ทฤษฎปญญาของเพยเจต (Piaget) อธบายการเรยนรของคนวาการเรยนรจะเกดขนโดยการกระท าตามแนวคดของดวอ นอกจากนแลวยงไดพบวา ปจจยส าคญในการพฒนาการดานสตปญญาและความคดนน คอ การทตนไดปฏสมพนธกบส งแวดลอมมาแตแรกเกด และผล จากการปฏสมพนธกบสงแวดลอมน ท าใหเดกรจก “ตน” ซงแตเดมทเดกไมสามารถแยก“ตน”

ออกจากสงแวดลอมได ระดบสตปญญาและความคดของเดกเรมพฒนาจากการปฏสมพนธอยางตอเนอง ระหวางบคคลกบสงแวดลอม การปฏสมพนธน หมายถง กระบวนการปรบตวของอนทรยกบสงแวดลอมภายนอก และการจดแจงรวบรวมภายใน (Inward Mental Organization) เปนกระบวนการทตอเนอง ปรบปรง เปลยนแปลงอยตลอดเวลา (Adaptation) เพอใหสมดลกบสงแวดลอม การปฏสมพนธ และการปรบปรงนประกอบดวยกระบวนการส าคญ 2 กระบวนการ ดงน

75



1. การกลมกลนหรอการดดซมสงแวดลอมเขาสตน (Assimilation) หมายถงกระบวนการทอนทรยไดดดซมภาพตางๆของสงแวดลอมดวยประสบการณของตน และขนอยกบความสามารถของอนทรยจะรบรไดมากนอยเพยงไร

2. การปรบความแตกตางทขดแยงกนระหวางความรเดม และความรใหมเพอใหเข าก บความ เข า ใจ (Accommodation) ซ งเปนกระบวนการทตองใชความสามารถสงกวากระบวนการดดซม เมอสงแวดลอมเปลยนแปลงไปจากสงทเคยประสบ อนทรยจะมวธการรวบรวมจดแจงสงแวดลอมรอบๆ ตว เพอใหเกดความเขาใจและความคดใหตรงกบสภาพทเปนจรงของสงแวดลอม เชน เมอถามเดกอาย 5-6 ขวบ ถงความแตกตางระหวางผหญงและผชาย เดกกสามารถบอกไดเฉพาะสงทปรากฏภายนอกได เชน ผชายผมสน ผหญงผมยาว ผชายสวมกางเกง ผหญงสวมกระโปรง เปนตน เดกบอกไดเนองจากเดกมประสบการณจรงๆ มากอน (กระบวนการท 1) และถาหากเราน าตกตาทมผมยาว และนงกางเกง แลวถามเดกวาเปนเพศใด เดกกจะบอกไดวาเปนตกตาผหญง นแสดงวาเดกสามารถปรบความแตกตางเพอใหเกดความเขาใจได และนอกจากนแลวเดก

คนนนกยงมความคดอกวา เดกผหญงสามารถนงกางเกงได ซงเปนกระบวนการปรบสงแวดลอมเขาเปนความรใหม โดยการเปลยนความเขาใจเดมนนเอง การประยกตใชทฤษฎปญญาของเพยเจต โดยด าเนนการดงน 1. การจดการเรยนการสอนควรเปดโอกาสใหผเรยนไดรบประสบการณ และมปฏสมพนธกบสงแวดลอมมากๆเพอชวยใหผเรยนไดรบขอมลตางๆเขาสโครงสรางทางสตปญญา

2. การจดการเรยนการสอนทมงหมายใหผ เรยนเขาใจบทเรยนงายขน ควรจดประสบการณทเปนความรใหมทสอดคลองกบความเดม

3. การสงเสรมกระบวนการคดของผเรยนควรใหผเรยนเกดความขดแยงทางปญญา เกดความสงสย ตองการศกษา คนควา ทดลองเพอหาค าตอบ

5. ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายของออซเบล

ออซเบล (Ausubel) นกการศกษากลมปญญานยมอธบายการเรยนรอยางมความหมาย (Meaningful Learning) วาเปนการเรยนทผเรยนเหนความสมพนธระหวางสงทเรยนรใหม กบความรทไดเกบไวในความทรงจ า และจะสามารถน าไปใชในอนาคต การเรยนรทดและมความหมายควรใหผเรยนไดเรยนรมโนทศน (Concept) ทเปนมโนทศนแบบกวางกอน แลวจงน าเสนอมโนทศน หรอบทเรยนทสอดคลองกบมโนทศนเดมทสอนไว การเรยนการสอนตามทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายโดยผสอนควรน าเสนอ

มโนทศนกวาง (Advance Organizer) ทครอบคลมความคดรวบยอดในเรองทจะเรยนกอน จะท าใหผเรยนเขาใจบทเรยนใหมไดงายขน

76



ทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยม (Humanist)

ทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยม (Humanist) มความเหนแตกตางจากกลมพฤตกรรมนยม และปญญานยม นกจตวทยากลมน มแนวคดส าคญวา จดมงหมายของการศกษา คอ“การทศกยภาพของมนษยไดรบการพฒนาอยางเตมท” ผทผานกระบวนการเรยนรแลวยอมสามารถยงชวตอยไดดวยความรสกนกคดทเปยมไปดวยความภาคภมใจในตนเอง (Rogers, 1969: 299) หนาทของโรงเรยน คอการใหผเรยนไดพจารณาตนเอง ส ารวจตนเอง การรจกตนเองเพอเปนแรงผลกดนใหเกดคานยมขน (Maslow, 1971: 185) กระบวนการเรยนรเปนไปในลกษณะของการ “พงตนเอง” และเปน“กระบวนการเรยนรตลอดชพ”

ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดจตวทยามนษยนยม มดงน 1. ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดของมาลโลว

มาสโลว (Maslow) เปนผลมาจากการศกษาคนควาตดตามพฤตกรรมของมนษยทปกต จงเปนจตวทยาทเกยวพนกบชวตหรอความเปนอยของมนษยโดยตรง มาสโลวชใหเหนวา จตวทยาโดยทวไปไมสามารถศกษาเกยวกบคณลกษณะชนสงของมนษย เชน ความเสยสละ ไมเหนแกตว ศกดศรของมนษย การคนหาความจรงและความงามได และมาสโลว ไดย าวาคณลกษณะชนสงของมนษยน จะแสดงออกมาใหเหนวาคนเปนอะไรกได มาสโลวไดย าวา อดมคตของคนใดคนหนงกคอ ความรสกนกคดของบคคลอนเปนผลเนองมาจากการรบรในตนเองหรอเขาใจตนเองอยางแทจรง และความรสกนกคดนจะเกดขนไดตอเมอความตองการขนพนฐานไดรบการตอบสนองอยางสมบรณแลว โดยมาสโลว แบงความตองการพนฐานไวดงน (พรรณ ช.เจนจต, 2545: 155)

1. ความตองการทางรางกาย เปนความตองการขนต าหรอขนมลฐานของมนษย ซงเปนสงจ าเปนในการด ารงชวต คอ อาหาร อากาศ น า ทอยอาศย แสงสวาง เครองนงหม ยารกษาโรค ความตองการพกผอน ความตองการทางเพศ และความพอใจในสงตางๆ

2. ความตองการความปลอดภย เปนความตองการทอยในล าดบขนทสงกวาความตองการทางรางกาย ความตองการในระดบน เปนความตองการทางดานความรสกในความปลอดภย และความมนคงของชวต เชน ความอบอนของจต การปราศจากการขมเหง รบกวน บงคบขเขญจากผอน ความรสกมนคงและปลอดภยดงกลาวน จะเกดขนตอเมอความตองการขนพนฐานในขนความตองการทางรางกาย ไดรบการตอบสนองเปนอยางดและสมบรณ 3. ความตองการความรก เปนความตองการทอยในระดบสงกวาขนท2 เปนความตองการของบคคลทเปนความรสกของความรกใคร กลมเกลยวเปนอนหนงอนเดยวกน นอกจากน ยงเปนความรสกอยากจะรกและอยากจะไดรบความรกจากบคคลทตนรกเชนกน การทตนไดรบ การยอมรบจากกลมชนใดๆ นนยอมน าความภาคภมใจและความชนบานมาสตนเปนอยางมาก นอกจากนยงเปนการสนบสนนใหคนเราเกดความรสกเชอมนในตวเองมากขนอกดวย

77



4. ความตองการทจะไดรบการยกยองในสงคม ความตองการในระดบน เปน ความตองการทตอเนองมาจากระดบ 3 กลาวคอเมอบคคลใดไดรบการยอมรบวาตนเปนสมาชกของสงคมเพยงเทานนยงไมพอ ยงตองการเหตผลมาอางองประกอบอกดวยวา ท าไมตนจงไดรบการยอมรบ ซงเนองมาจาก ความร ความสามารถหรอบคลกภาพทดกได ความตองการในระดบนเปน

ความตองการใหเปนทยอมรบนบถอยกยองในความร ความสามารถ บคลกภาพตางๆ มความรสกวาตนไดรบความสนใจและยกยองจากสมาชกในกลม

5. ความตองการทจะไดรบการเปนตวของตวเอง หรอเปนความตองการทเปนตวของตวเอง ความตองการขนนเปนขนสงสดของมนษย เปนความรสกเมอกระท าสงใดไปแลวและประสบความส าเรจตามความมงหมาย กจะกอใหเกดความภาคภมใจและเชอมนในตนเองยงขน แตอยางไรกตาม ความตองการในระดบนเปนขนซงยากทจะไดรบ

ในการน าทฤษฎความตองการของมาสโลวไปประยกต สรปไดดงน 1. การจดการเรยนการสอนตองค านงความตองการพนฐานของผเรยน

2. ผสอนควรวเคราะหและรวบรวมขอมลถงความตองการของผเรยนแตละคนเพอออกแบบการเรยนการสอน ใหเหมาะสมกบผเรยน

3. ในการจดการเรยนการสอนควรสรางบรรยากาศแหงความเปนมตร สนองความตองการของผเรยน ใหอสรภาพและเสรภาพ ความรกและความอบอนแกผเรยน

2. ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดโรเจอรส

มาสโลว (Maslow) เปนผบทบาทส าคญในกลมจตวทยาการเรยนรแบบมนษยนยมทย าลกษณะของตวบคคลมากกวาสงแวดลอม โรเจอรส และมาสโลว มแนวคดตรงกนในเรองบรณาการและศกยภาพของคน ถาศกยภาพของคนไดรบการบรณาการหรอพฒนาสมบรณอยางเตมทแลว คนกจะสามารถด ารงชวตอยอยางสมบรณ จากการสงเกตของโรเจอรสพบวา ผใหค าปรกษาเปนผชวยใหการงอกงามและพฒนาการเปนไปไดงายขนนน เปรยบเสมอนกบผสอนเปนผชวยใหการเรยนรของผเรยนนนงายขน การเรยนแบบนเปนวธการเรยนทางออม (Non-directed Learning) การเรยนรตามแนวคดโรเจอรส มหลกการดงน (สมจต ธนสกาญจน, 2522 : 159-160) 1. มนษยมศกยภาพตามธรรมชาตส าหรบเรยนร 2. การเรยนรทส าคญจะเกดขนเมอผ เรยนเหนวาสงท เรยนมความสมพนธกบวตถประสงคของผเรยน

3. การเรยนรทเกยวกบการเปลยนแปลงการจดระเบยบตวเอง เมอมโนภาพของตวเองดนากลว และผเรยนจะตอตาน

4. ถาใชการขบงคบภายนอกใหนอยทสด การเรยนรทดวาจะนากลวส าหรบผเรยนจะเปนทยอมรบ และดดซมเขาไปไดงาย

78



5. ถาความนากลวตอผ เรยนต า ผ เรยนจะรบประสบการณดวยวธตางๆ และ

การเรยนรกด าเนนไปได 6. การเรยนรทส าคญ สวนมากไดมาจากการลงมอท า

7. การเรยนรจะงายเขา ถาผเรยนมสวนรบผดชอบในกระบวนการเรยน

8. การเรยนรดวยตนเอง ซงเกยวกบบคคลทงตว ทงดานความรสก และสตปญญา เปนการเรยนรทคงทนถาวรทสด

9. การพงตนเอง ความคดรเรม ความเชอตนเอง สามารถปลกฝงสงเสรมผเรยนไดโดยการวจารณตนเอง และการประเมนตนเองเปนส าคญ และการประเมนโดยคนอนถอเปนรอง 10. การเรยนรทดทมประโยชนทางสงคมมากทสดในโลกปจจบน คอ การเรยนร กระบวนการเรยนร การเปดรบประสบการณอยเสมอ เพอใหผเรยนสามารถเรยนรเทาทนกบเปลยนแปลงของสงคม การน าทฤษฎการเรยนรของโรเจอรสไปประยกตใช สามารถด าเนนการไดดงน 1. การจดสภาพการเรยนการสอนใหบรรยากาศทมความรก เมตตา เปนมตร อบอน ปลอดภย นาไววางใจจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรไดด 2. ผเรยนมศกยภาพและแรงจงใจทจะเรยนรอยในตน ผสอนเปนผอ านวยความสะดวก ชแนะ สงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง 3. การจดการเรยนการสอนควรเนนการเรยนรดวยกระบวนการเปนส าคญ

3. ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดโคมส โคมส (Combs) เสนอแนวคดวา ความรสกของผเรยนมความส าคญตอการเรยนรมา เพราะความรสกและเจตคตของผเรยนมอทธพลตอกระบวนการเรยนรของผเรยน

การเรยนการสอนตามทฤษฎการเรยนรตามคดของโคมส ใหความส าคญของความรสก เจตคตตอการเรยนพอๆกบความรทางสตปญญาทผเรยนไดรบ การเรยนการสอนจงตองบรณาการทงดานความรและความรสกของผเรยน 4. ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดโนลส โนลส (Knowles) เสนอแนวคดการเรยนรทส าคญดงน 1. ผเรยนจะเรยนรไดดหากมสวนรวมในการเรยนรดวยตนเอง 2. การเรยนรของมนษยเปนกระบวนการภายใน อยในการควบคมของแตละคน ผเรยนจะน าประสบการณ ความร ทกษะ และคานยมตางๆเขามาเรยนรดวยตนเอง 3. มนษยจะเรยนรไดดหากมอสระทจะเรยนในสงทตนเองตองการและดวยวธการทตนเองพอใจ

79



4. มนษยทกคนมลกษณะเฉพาะตน ความเอกตบคคลเปนสงทมคณคา มนษยควรไดรบการสงเสรมในการพฒนาความเปนเอกตบคคลของตน

5. มนษยเปนผมความสามารถและมเสรภาพทจะตดสนใจ และเลอกกระท าสงตางๆตามทตนเองพอใจ และรบผดชอบในผลการกระท านน

ตามแนวคดของโนลสตองใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ใหอสระผเรยนในการเลอกเรยน การแสดงความคดเหน ตดสนใจ เลอกกระท าในสงทเปนความตองการของผเรยนสงเสรมใหผเรยนแสดงศกยภาพของตนเองเปนรายบคคล 5. ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดแฟร แฟร (Faire) เสนอแนวคดการเรยนรทส าคญคอ ผเรยนตองไดรบการปลดปลอยจากการกดขของครทสอนแบบเกา ผเรยนมศกยภาพและมความคดรเรมสรางสรรคทจะกระท าสงตางๆดวยตนเอง การเรยนการสอนตามแนวคดแฟร เนนการเรยนในบรรยากาศทอสระ การใหผเรยนแสดงศกยภาพ ใชจนตนาการทสรางสรรคสงตางๆดวยตนเอง 6. ทฤษฎการเรยนรตามแนวคดนล

นล (Neil) ใหความส าคญวามนษยเปนผมศกดศร มความดโดยธรรมชาตหากมนษยอยในสภาพแวดลอมทอบอน บรบรณไปดวยความรก มอสรภาพและเสรภาพ มนษยจะพฒนาไปในทางทดทงตอตนเองและสงคม

การเรยนการสอนตามแนวคดของนล เนนใหการสรางบรรยากาศแหงความรกและความอบอน เนนอสรภาพเพอใหผเรยนไดมโอกาสแสดงศกยภาพ และทศนะตางๆ ดวยตนเอง แนวคดของกลมมนษยนยมพอสรปไดดงน 1. การเรยนทดจะเกดขนในบรรยากาศทอบอน เปนกนเอง มการยอมรบซงกนและกน ความสมพนธระหวางผสอนและผเรยนตงอยบนรากฐานของการยอมรบซงกนและกน

2. ผสอนและผเรยนรวมกนก าหนดจดมงหมายและกจกรรมการเรยนการสอน

3. ผเรยนเปนจดศนยกลางการเรยนการสอน ผสอนเปนเพยงผสนบสนนสงเสรมใหเกดบรรยากาศการเรยนการสอนทด บทบาทของผสอนเปนเพยงผใหค าปรกษาและใหค าแนะน า 4. วธการเรยนรมหลายรปหลายแบบและหลายกจกรรม แตละคนกเลอกเรยนตามความสนใจ ผสอนไมก าหนดกจกรรมไวอยางแนนอน เปนผกระตนใหผเรยนแสดงความคดเหนของตนเองไดอยางเสร และตามระดบพฒนาการของตน

5. สมรรถภาพของแตละบคคล ตลอดจนการแสดงความคดรเรมสรางสรรคของผเรยนเปนเครองมอพจารณาวา โรงเรยนนนมคณภาพมากนอยเพยงใด

6. สนบสนนใหมการประเมนผลดวยตนเองบอยๆ กจกรรมนอกเหนอจากนนเปนเรองทผสอนและผเรยนท ารวมกน

80



7. กระบวนการเรยนการสอนยดประสบการณเปนศนยกลางของการเรยนร

การเรยนรแบบผสมผสานตามแนวคดของกานเย นอกจากแนวคดการเรยนรของจตวทยาการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม ปญญานยมและมนษยนยมแลวแนวคดทส าคญทน ามาใชในการจดการเรยนการสอนอกแนวคดหนงคอแนวคดของกานเย (Gagne’) ซงเปนนกจตวทยาและนกศกษาทมแนวคดการเรยนรแบบผสมผสาน(Eclecticism)

โดยกานเยไดน าเสนอแนวคดทฤษฎการเรยนรไวดงน 1. ประเภทของการเรยนร กานเยไดจดประเภทของการเรยนรเปนล าดบขนจากงายไปหายาก 8 ประเภท ดงน 1.1 การเรยนรสญญาณ (Signal–Learning) เปนการเรยนรทเกดจากการตอบสนองตอสงเราทเปนไปโดยอตโนมตนอกเหนออ านาจจตใจ

1.2 การเรยนรสงเราและการตอบสนอง (Stimulus-Response Learning)

เปนการเรยนรตอเนองจากการเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนอง 1.3 การเรยนรการเชอมโยงแบบตอเนอง (Chaining) เปนการเรยนรทเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนองทตอเนองกนตามล าดบ เปนพฤตกรรมทเกยวของกบการกระท า การเคลอนไหว

1.4 การเชอมโยงทางภาษา (Verbal Association) เปนการเรยนรเกยวกบการใชภาษา 1.5 การเรยนรความแตกตาง (Discrimination Learning) เปนการเรยนรทผเรยนสามารถมองเหนความแตกตางของสงตางๆ โดยเฉพาะความแตกตางตามลกษณะของวตถ 1.6 การเรยนรความคดรวบยอด (Concept Learning) เปนการเรยนรทผ เรยนสามารถจดกลมสงเราทมความเหมอนกนหรอแตกตางกน พรอมทงสามารถขยายความรไปยงสงอนๆทนอกเหนอจากทเคยเหนมากอนได 1.7 การเรยนรกฎ (Rule Learning) เปนการเรยนรทเกดจากการรวมหรอเชอมโยง 1.8 การเรยนรการแกปญหา (Problem Solving Learning) เปนการเรยนรทจะแกปญหา โดยน ากฎเกณฑตางๆมาใช การเรยนรแบบนเปนกระบวนการทเกดในตวผเรยน

2. สมรรถภาพในการเรยนร กานเยไดแบงสมรรถภาพการเรยนรของมนษยไว 5 ประการดงน 2.1 ขอเทจจรง (Verbal Information) เปนความสามารถในการเรยนรขอเทจจรงตางๆโดยอาศยความจ าและความสามารถในการระลกได

81



2.2 ทกษะเชาวนปญญา (Intellectual Skills) เปนความสามารถในการใชสมองคดหาเหตผล โดยใชขอมล ประสบการณ ความร ความคดในดานตางๆนบตงแตการเรยนรขนพนฐาน ซงเปนทกษะทงายๆไปสทยากสลบซบซอนมากขน

2.3 ยทธศาสตรในการคด (Cognitive Strategies) เปนความสามารถในการท างานภายในสมองของมนษย ซงควบคมการเรยนร การเลอกรบร การแปลความ และการดงความรความจ า ความเขาใจ กระบวนการคด และประสบการณเดมออกมาใช 2.4 ทกษะการเคลอนไหว (Motor Skills) เปนความสามารถ ความช านาญในการปฏบต หรอการใชอวยวะตางๆของรางกายในการท ากจกรรมตางๆ

2.5 เจตคต (Attitudes) เปนความรสกนกคดของบคคลทมตอสงตางๆซงมผลตอการตดสนใจของบคคลนนในการเลอกกระท าหรอไมกระท าสงใดสงหนง กานเยไดเสนอกระบวนการเรยนร เปนเหตการณการเรยนร 9 เหตการณ (Nine Events)

ส าหรบน าไปใชในการจดการเรยนการสอน ซงมรายละเอยดดงน 1. สรางความสนใจ (Gaining Attention)

เปนขนทท าใหผเรยนเกดความสนใจในบทเรยนเพอใหเกดแรงจงใจ และสมาธในการเรยนรบทเรยน

2. แจงจดประสงค (Informing the Learner of the Objective)

เปนการบอกใหผเรยนทราบถงจดมงหมายและผลทจะไดรบจากการเรยนบทเรยนนนโดยเฉพาะ เพอใหผเรยนมองเหนเปาหมายในการเรยน และคอยตรวจสอบวาตนเองสามารถเรยนรตามเปาหมายหรอไม เพยงใด

3. กระตนใหผเรยนระลกถงความเดมทจ าเปน (Stimulating Recall of Prerequisite

Learned Capabilities)

เปนการทบทวนความรเดมทจ าเปนตอการเชอมโยงใหเกดการเรยนรความรใหม บทเรยนบางอยางจ าเปนตองอาศยความรพนฐานทจ าเปนตอการเรยนรบทเรยนใหม และเพอเปน

การเชอมโยงความรเดม และความรใหม ใหการเรยนรมความหมายยงขน

4. เสนอบทเรยนใหม (Presenting the Stimulus)

เปนการเร มกจกรรมของบทเรยนใหม โดยใชว สดอปกรณตางๆท เหมาะสม

มาประกอบการเรยนการสอนใหผเรยนไดรวาบทเรยนใหมเปนเรองทเกยวของกบอะไรบาง 5. ใหแนวทางการเรยนร (Providing Learning Guidance)

เปนการชวยใหผเรยนสามารถท ากจกรรมดวยตนเอง ผสอนอาจแนะน าวธการท ากจกรรม แนะน าแหลงคนควาเปนการน าทาง ใหแนวทางใหผเรยนไปศกษาคนควา คนหาค าตอบ

82



6. ใหลงมอปฏบต (Eliciting the Performance)

เปนการใหผเรยนลงมอปฏบตศกษาความร ประสบการณทสอดคลอง บรรลตามจดประสงคทก าหนดไว ในกจกรรมลงมอปฏบตจะมกจกรรมการตรวจสอบความร ความเขาใจเนอหาบทเรยนเปนระยะ โดยผเรยนจะตองน าเสนอผลการศกษา และผลการตอบค าถามตามประเดนทก าหนด

7. ใหขอมลปอนกลบ (Providing Feedback)

เปนขนทเรยนไดทราบผลการกระท าทไดลงมอปฏบต ค าตอบทถกตองตามประเดนทก าหนด ในการใหขอมลปอนกลบควรมการใหการเสรมแรง เสรมก าลงใจผเรยนดวย

8. ประเมนคณภาพการเรยนการสอนตามจดประสงค (Assessing the Performance)

เปนขนการวดและประเมนผลวาผเรยนสามารถเรยนรตามจดประสงคการเรยนรของบทเรยนเพยงใด

9. สงเสรมความแมนย าและการถายโอนการเรยนร (Enhancing Retention and Transfer)

เปนขนการสรปทบทวนความรทเรยนมาเพอใหเกดการเรยนรทคงทน สามารถถายโอนการเรยนรไปสการเรยนรในชวตประจ าวน และการเรยนรทจะเกดขน

เหตการณการเรยนรของกานเย นยมน าไปใชในการน าเสนอบทเรยนทใหผเรยนรดวยตนเอง เชน บทเรยนแบบโปรแกรม บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เปนตน

จากทฤษฎ แนวคดทางจตวทยาการศกษา จะเหนไดวาจตวทยาการศกษามบทบาทส าคญอยางมากตอหลกสตร เพราะฉะนนในการพฒนาหลกสตร ควรมหลกปฏบตตามหลกจตวทยาดงน 1. จะตองค านงถงความแตกตางระหวางบคคล (Individual Differences) ของผเรยนรวมทงความแตกตางของระดบพฒนาการในดานตางๆ ภายในตวผเรยนแตละคนดวย จะตองก าหนดหลกสตรใหยดหยนพอสมควร เพอใหเหมาะสมกบความสามารถในการเรยนรของผเรยน และใหผเรยนมโอกาสเลอกเรยนวชาตางๆ ตามความถนด ความสนใจและตามความสามารถของตน

2. ตองก าหนดขอบเขตใหกวางขวางในระยะตน เพอใหเดกมองเหนสวนรวมและไดมประสบการณขนพนฐานเพยงพอ เมอขนชนสง จงมการจดวชาเฉพาะส าหรบเลอกหรอหาความช านาญ ซงสอดคลองกบกฎทวาพฒนาการเรมตนจากการตอบสนองทวๆ ไป กอนการตอบสนองเฉพาะ

3. ตองก าหนดวชาตางๆ ไวอยางมระเบยบตามล าดบความยากงายและสอดคลองกบล าดบขนของพฒนาการของผเรยน โดยค านงถงวฒภาวะแตละวย ตลอดจนความพรอมของผเรยนดวย

83



4. ตองค านงผลทเดกไดรบ โดยตงความมงหมายไวใหเดกเจรญเตบโตไดสวนสมพนธกนทกดาน ไมเนนในดานใดดานหนงจนเกนไปจนลมดานอนๆ เสย ทงนเพราะความเจรญเตบโตและพฒนาการเปนเรองของสหสมพนธ 5. ตองค านงถงความตอเนอง ของประสบการณทจดใหเดกทกระยะ เพราะพฒนาการของผเรยนในระยะใดกตามยอมอาศยพฒนาการเดมเปนรากฐาน การจดประสบการณใหตอเนองกน จงเทากบเปนการสงเสรมความตอเนองของพฒนาการไปในตว เชน จดล าดบกจกรรมและเนอหาวชา ใหตอเนองกบสงทผเรยนไดเรยนมากอนแลว

6. ตองค านงถงอตราความเรวของความเจรญเตบโต และพฒนาการในวยตางๆ โดยถอวาในวยเดก อนเปนวยทความเจรญเตบโต และพฒนาการเปนไปอยางรวดเรวนน ประสบการณทจดใหควรมความหลากหลาย และแปรเปลยนอยเสมอเพอสนองความตองการทมลกษณะเดยวกน

7. ตองค านงถงความจรงทวา ในวยหนงๆ ของผเรยนนน พฒนาการยอมแสดงออกเดนชด

เพราะฉะนนการสงเสรมพฒนาการ จงควรใหสอดคลองกบสงเดนชดเหลานน

8. ตองค านงถงความแตกตางทางเพศของผเรยน โดยก าหนดวชาและประสบการณ ใหเหมาะสมส าหรบเพศหนงๆ เชน วชาคหกรรมศาสตรส าหรบเดกผหญง วชาชางส าหรบเดกผชาย วชาบางอยางเหมาะส าหรบทงสองเพศ เชน ศลปภาษา คณตศาสตร วทยาศาสตร เปนตน

9. ตองค านงถงการปรงแตงบคลกภาพของผเรยนดวย โดยพจารณาจากพนฐานของผเรยนและวฒนธรรมของสงคมทเปนอยในขณะนน

10. ตองมงสงเสรมพฒนาการทางดานอารมณของผเรยน โดยการจดวชาใหเหมาะ ไมยากหรองายเกนไป เพอใหผเรยนไดรบความพงพอใจจากผลส าเรจในงานทตนกระท า ประสบการณทจดใหควรเปนประเภทททาทาย หรอเชญชวนใหเดกอยากทดลองกระท า โดยไมรสก เบอหนาย หรอรสกวาเปนสงทปราศจากความหมายแกตน

11. ควรเนนในแงของการสงเสรมใหผเรยนไดกระท าสงตางๆ มากกวาการทองจ าเนอหาวชา 12. ควรมเรองราวทเกยวพนกบชวตประจ าวนของผเรยนมากกวาอยางอน

13. การวางหลกสตร นอกจากจะมงในพฒนาการปจจบนของผเรยนแลว จะตองใหเปนรากฐานส าหรบรองรบพฒนาการในอนาคตดวย

สงคมวฒนธรรม เศรษฐกจการเมองและการปกครองกบการพฒนาหลกสตร สงคมวฒนธรรมจะมการเปลยนแปลงไปตลอดเวลา ซงเปนผลพวงมาจากความกาวหนาของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ระบบเศรษฐกจ ระบบการเมองและการปกครอง การเปลยนแปลงของสงคมจะเปนปจจยส าคญทก าหนดความตองการบคคลในสงคมวาควรมคณลกษณะเชนไร

84



สงคมวฒนธรรม เศรษฐกจ และการเมอง การปกครอง จงเปนปจจยส าคญในการก าหนดจดหมายแบบกวางๆของความตองการพฒนาผเรยน แลวจดประสงคแบบกวางจะไดรบการกลนกรองจากแนวคดเชงปรชญาการศกษา และจตวทยาการศกษาเพอก าหนดจดประสงคแทจรงของหลกสตร

รายละเอยดของสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมองและการปกครอง โดยสงเขป มดงน 1. สงคม

สงคมคอการทมนษยรวมกนอยเปนหมคณะ มทงหญงและชาย ตงภมล าเนาเปน

หลกแหลง ณ ทใดทหนงเปนประจ าเปนเวลานานตามสมควรพอจะเรยนรและปรบปรงตนเองแตละคนได และประกอบการงานเขากนไดด มความสนใจรวมกนในสงอนเปนมลฐานแหงชวตแตมผให ความคดเหนวา การมองสงคมตามลกษณะทกลาวมาแลว มไดมองในแงของการขดแยง อนเปนลกษณะส าคญในสงคม และสงคมควรจะมความหมายในแงทวาสงคมเปนคนกลมใหญทด าเนนชวตในระบบของเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรมเดยวกน และระบบทวานจะเคลอนไหวไปสระบบ

อนของสงคม เพราะความขดแยงภายในระหวางคนกบธรรมชาต และระหวางคนกบคนดวยกน

โดยระบบสงคมไทยมลกษณะทตองค านงถงดงน 1.1 สงคมไทยในปจจบนเรมมการเปลยนแปลง ทงในทางหลกการและวธการของครอบครว การปกครองและศาสนา ซงเปนแรงผลกดนใหเกดความขดแยงในแนวคด และศลธรรมจรรยา ตลอดทงคณคาตางๆ ในสงคมปจจบน

1.2 ความเปนอยในครอบครวของคนไทยในปจจบนนน ไดเปลยนไปอยางมาก จะเหนไดวาครอบครวก าลงเลกลง แตเดมเราเคยอยกนในหมญาตมตรเตมบาน เดยวนเราก าลงเปลยนไปในทางทตางคนตางอย ความสมพนธระหวางบคคลในครอบครวกเรมเปลยนแปลงไป พอแมกบลกๆ ไมคอยเขาใจกนมากขนทกท ความสมพนธระหวางเพศกแตกตางกนไปจากเดม

2. วฒนธรรม

วฒนธรรมเปนเครองกลอมเกลาจตของมนษย การทมนษยจะอย รวมกนในสงคมไดโดยปกตสขนนจ าเปนจะตองมเอกภาพของวฒนธรรม ประเทศใดมวฒนธรรมด กสะดวกตอการปกครอง สวนประเทศทขาดวฒนธรรมยอมยากตอการปกครอง ซ งท าใหไมสามารถพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาได และถาหากวา ชาตใดไมมวฒนธรรมทเปนของตนเอง แมจะมก าลงอ านาจเพยงใดกตาม ในทสดกจะถกกลนชาต จะตองรบเอาวฒนธรรมของผอนมาใชเปนของตน และในทสดกจะตองเสยบคลกลกษณะของตนไป ค าวาวฒนธรรมนนจะตองมลกษณะ ดงน 2.1 แสดงถงความเจรญงอกงามทงจตใจและวตถ 2.2 แสดงถงความเปนระเบยบเรยบรอย

2.3 แสดงถงความกลมเกลยวกาวหนาของชาต 2.4 แสดงถงศลธรรมอนดของประชาชน

85



3. เศรษฐกจ

สงคมไทยนน มลกษณะทางเศรษฐกจในแบบเกษตรกรรมเปนสวนใหญ ชาวชนบทด ารงชพอยกบการท าไร ท านา ท าสวน สวนคนทอาศยอยตามตวเมองมกจะมอาชพในการประกอบธรกจทางดานการคาเปนสวนใหญ และธรกจการคานบวนจะกวางขวางออกไปทกท และสงคมแบบเกษตรกรรมกก าลงจะลดลงไปเรอยๆ โดยอตสาหกรรมจะกาวเขามาแทนท ซงรวมถงอตสาหกรรมทางการเกษตร สภาพทางเศรษฐกจในยคโลกาภวตน โลกมความเชอมโยงระบบเศรษฐกจเชอมโยงกนตลอดเวลา เศรษฐกจของประเทศอน ๆมผลตอระบบเศรษฐกจไทย คาครองชพไดเพมขนอยางรวดเรว การหลงไหลของแรงงานตางชาต เขามาสประเทศไทยจ านวนมาก แรงงานขนพนฐานซงเปนเศรษฐกจฐานลางจงอยกบแรงงานตางชาต เชน กอสราง ประมง รวมทงโรงงานอตสาหกรรม เปนตน การพฒนาหลกสตรจ าเปนจะตองตระหนกในปญหาเศรษฐกจดงกลาว

นอกจากน ขอมลทางเศรษฐกจเกยวกบรายไดของประชากร และงบประมาณของชาตสามารถทใชประโยชนในการก าหนดอตราคาเลาเรยน ส าหรบในสวนทผปกครองจะสามารถรบผดชอบได และใชในการก าหนดรปแบบของการจดงบประมาณของประเทศอกดวย

4. การเมองและการปกครอง ความจ าเปนทตองมการเปลยนแปลงปรบปรงหลกสตร เพอใหสอดคลองกบสภาพสงคมปจจบน หากพจารณาในแงของทางการเมองและการปกครองแลวมการเปลยนแปลงไปอยางมากมาย รปแบบของการปกครองเปนประชาธปไตยกดจะไมคอยไดรบความส าเรจเทาทควรเพราะมการแกงแยงอ านาจและโฆษณาชวนเชอกนอยางมาก ยงนโยบายการเมองแลว เหมอนเราจะไมคอยสนใจใครเลยนอกจากตนเอง ในสงคมทมสนตสข ไมมความขดแยง จ าเปนตองมระเบยบแบบแผนทด เพอใหสมาชกในสงคมนนๆยดถอและเปนแนวปฏบตในการอยรวมกนอยางสงบสข การเมอง การปกครองจงมบทบาทส าคญในการก าหนดคณลกษณะของสมาชกในสงคม ทงดานบทบาท หนาท สทธ และ

ความรบผดชอบทมตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต การพฒนาหลกสตรจงตองใหมความสมพนธกบการเมอง การปกครอง ดวยการบรรจสาระความร เจตคต และการฝกปฏบต เพอใหสมาชกรหนาทของตน ส านกในความรวมมอเพอรวมพฒนาสงคม เพราะหลกสตรเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาสมาชกของสงคม ผลตสมาชกทด มคณภาพภายใตกตกาการปกครองทใชในสงคม

สรปความส าคญของสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมอง การปกครอง ทมอทธพลตอ การพฒนาหลกสตร มดงน

86



1. หลกสตรตองสนองความตองการของสงคมมองลกษณะของความตองการของสงคม มองไดหลายลกษณะ บางคนกมองสงคมไทยวาเปนสงคมเกษตรกรรม บางคนกมองวาเปนสงคมเกษตรทก าลงเขาสสงคมอตสาหกรรม ฉะนน การพฒนาหลกสตรกจะตองมองสงคมในลกษณะ ทกวางและครอบคลม เพอจะไดสนองความตองการของสงคมไดอยางทวถง 2. หลกสตรตองสอดคลองกบความเปนจรงในสงคม และจะตองกอใหมความเสมอภาคกน โดยทวหนา การพฒนาหลกสตรตองแกปญหาความมอภสทธของบคคล การมงเพอประโยชนของคนสวนนอย ผทไดรบการศกษาสงขนเทาใดกกลายเปนอภสทธชนขนเทานน 3. หลกสตรจะตองเนนในเรองความรกชาต รกประชาชน ไมมประชาชนกไมมชาต หลกสตรใหความส าคญกบความรกชาตกเทากบจะตองรกประชาชนในชาต ประชาชนในชาตประสบกบปญหาอยางไรและควรทจะใหความรก โดยการแกปญหานนเปนสงทหลกสตรจะตองใหความส าคญ และโดยเฉพาะอยางยงชาตในความหมายทเปนสวนรวมเปนประเทศ

4. หลกสตรจะตองแกปญหาใหกบสงคมไมใชสรางปญหาใหกบสงคม เชนสงคมประสบกบภาวการณวางงาน ผทส าเรจการศกษาออกไปแลวหางานท าไมได หลกสตรยอมเปนสวนประกอบหนงทกอใหเกดปญหาดงกลาวได หลกสตรจะแกปญหาเหลานได โดยก าหนดใหผส าเรจการศกษา

มความสามารถทจะสรางงานใหกบตนเองได ไมเลอกงานและทส าคญคอตองไมมวคอยแตจะหางาน แตตองสรางงานขนมาเองได 5. หลกสตรจะตองปรงแตงสงคมใหมความเปนวทยาศาสตร เชอมนในเหตผลทพสจนไดทงนเพราะลกษณะของสงคมไทยบางสวนยงตกอยในอทธพลของความเชอทางไสยศาสตร โชคลาง ของขลง ขาดเหตผล หลกสตรจะตองมบทบาทในการแกไขสงเหลาน และจะตองเนนในเรองความคดทเปนวทยาศาสตร 6. หลกสตรจะตองสรางความส านกในเรองของความเปลยนแปลงทางสงคม เนองจากสงคมยอมมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ไมมใครทจะสามารถรกษาสภาพของสงคมไวไดโดยไมเกดการเปลยนแปลง หลกสตรจะตองสรางความส านกใหไดวาการเปลยนแปลงทางสงคมนนเปนปรากฏการณธรรมดา ไมใชเปนเรองรายแรงแตประการใด

7. หลกสตรจะตองชน าในการเปลยนแปลงประเพณและคานยมทเหมาะสม เนองจากในสงคมมประเพณและคานยมบางอยางในสงคมไทย ทไมเหมาะสมกบสภาพปจจบน เชน ประเพณ การบวชนาค การแตงงาน มกจะปฏบตกนแบบทเรยกวา“ต าน าพรกละลายแมน า”สนเปลองโดยเปลาประโยชน กเพราะคานยมทวา “ฉบหายไมวา เอาหนาไวกอน”เหลานลวนแตเปนสงทไมเหมาะสม หลกสตรจะตองชน าใหเลกปฏบตในสงเหลาน

87



8. หลกสตรจะตองถายทอดวฒนธรรมและจรยธรรม เนองจากวฒนธรรมและจรยธรรม เปนสงทสงคมไดสงสมกนมาหลายชวอายคน สงดทเหมาะสมกยงคงอยถงสภาพปจจบน จงเปนหนาทของหลกสตรทจะตองเลอกเอาสงทเหมาะสมกบสภาพปจจบนมาถายทอดใหกบเยาวชน

9. ในการพฒนาหลกสตรจะตองมงสอนใหเดกมนสยในการเกบออม และประหยดในการใชจาย เพอวาเมอโตขนและมครอบครวจะไดรพนฐานเบองตนในการท าบญชรายไดรายจายสวนตว เดกควรเรยนรวาอะไรเปนสงฟมเฟอย และทส าคญคอ ใหรจกเลอกบรโภคทเหมาะสม

10. ในการพฒนาหลกสตรจะตองมงสอนใหผเรยนมความร และความสามารถทางดานวชาชพตางๆ ใหสอดคลองกบความตองการทางเศรษฐกจ รวมทงการด ารงชวตโดยใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 11. หลกสตรจะตองปลกฝงในเรองความซอสตยและยตธรรมในสงคม สงคมทลาหลง ประเทศทดอยพฒนาเปนสงคมทขาดความซอสตยและขาดความยตธรรม สงคมไทยยงตกอยในสภาพดงกลาว จงเปนหนาทของหลกสตรทจะตองปลกฝงในเรองดงกลาว

12. หลกสตรจะตองใหความส าคญในเรองการกระจายผลประโยชนในสงคมอยางยตธรรมเนองจากทกวนนสงคมไทย ยงไมไดกระจายผลประโยชนในสงคมไดอยางทวถง ผลประโยชนมกจะตกอยกบชนกลมนอย ผมอ านาจผผลตไมไดรบการกระจายรายไดอยางเปนธรรมผลประโยชนสวนมากตกอยกบคนกลาง หลกสตรจะตองมสวนในการแกไขสงเหลาน เพอความมนคงและความสขของสงคม

วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาหลกสตร การพฒนาหลกสตรเกดขนดวยเหตผลความจ าเปนหลายประการ ประการส าคญประการหนงคอความกาวหนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเปนปจจยหนงทท า ใหมการพฒนาหลกสตร วทยาศาสตรเปนศาสตรทมงแสวงหาค าตอบและความรทอยในธรรมชาต สวนเทคโนโลยเปนศาสตรทน าความรทางวทยาศาสตรมาประดษฐ คดคนเพอเปนสงทอ านวยความสะดวกแกชวตมนษย เมอความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปลยนแปลงไป จ าเปนทหลกสตรจะตองปรบใหสอดคลองกบความหนาของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในยคโลกาภวตนทการสอสารสงถงกนอยางรวดเรวเปนโลกของเทคโนโลยการสอสาร การคนควาหาความรเปนไปอยางรวดเรวและงายดายดวยระบบอเลกทรอนกส ขอมลตางสามารถหลงไหลอยางทยากจะควบคม ซงขอมลเหลานมทงทมประโยชน และทเปนโทษอยางหลกเลยงไมได ผเรยนจงไมใชผทมความสามารถดานคอมพวเตอร ความสามารถในการใชเครองมอแสวงหาความรทางอเลกทรอนกส แตจ าเปนตองมวจารณญาณในการวเคราะหขอมลทไดมารเทาทนขอมลวาสงใดเปนประโยชน สงใดทเปนโทษตอชวต ในฐานะนกพฒนาหลกสตรจ าเปนตองศกษาขอมลดาน

88



วทยาศาสตรและเทคโนโลยทงในปจจบนและแนวโนมในอนาคต เพอจะไดพฒนาหลกสตรส าหรบคนทสามารถด ารงตนอยไดอยางเหมาะสมในสงคมทเปลยนแปลงไป

แนวคดเกยวกบขอมลพนฐานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาหลกสตร มดงน 1. การคดเลอกเนอหาสาระดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอบรรจในหลกสตร

การคดเลอกเนอหาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยควรด าเนนการดงน 1.1 ศกษา วเคราะหจดมงหมายหลกของการพฒนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ

1.2 ศกษา วเคราะห สภาพการณปจจบน และวเคราะหแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศวาเปนอยางไร เนอหาสาระขนพนฐานทควรน ามาบรรจลงในหลกสตร มอะไรบาง และเนอหาสาระในระดบทสงขนมอะไรบาง 1.3 พจารณาความเปนไปไดในการน าไปปฏบตจรง กลาวคอเนอหาสาระทจะน าไปบรรจลงในหลกสตรตองพจารณาถงความเหมาะสมกบสภาพการจดการเรยนการสอนในแตละพนทและในแตละบรบทดวย เชน การจดการศกษาในเมอง การเลอกเนอหาสาระดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบสงอาจท าไดมากกวาชนบท เนองจากมความพรอมมากกวา 1.4 พจารณาความกาวหนาทางเทคโนโลยทใชในการจดการเรยนการสอน เพอ

การจดกจกรรมทสอดคลองกบความกาวหนาของเทคโนโลยทเปนเครองมอในการสงเสรมการเรยนร และการแสวงหาความร เชนคอมพวเตอร ระบบอนเตอรเนต เปนตน

2. การออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมจดเนนทส าคญ ดงน 2.1 การสรางจตส านกในการพงพาตนเองทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยโดยเนนใหเกดความกาวหนาสการเปนผน ามใชผตาม หรอในฐานะผผลต ผคนคด มใชเปนผใช ผบรโภคเพยงฝายเดยว ซงการสรางจตส านกนจ าเปนตองออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง การท างานเปนอสระ การท าโครงงาน เพอผลตผลงาน ชนงานในดานตาง ๆ

2.2 การสรางคณลกษณะนกวจยส าหรบผเรยน เนองจากการวจยเปนกระบวนทางวทยาศาสตร เปนกระบวนการทผเรยนสามารถแกปญหา คนหาค าตอบ ประดษฐคดคนสงตางๆดวยกระบวนการทเชอถอได กอใหเกดความร สงประดษฐใหม ๆและบมเพาะคณลกษณะทดของผเรยน การพฒนาคณลกษณะนกวจยอาจปลกฝงไดตงแตระดบการศกษาขนพนฐานดวยกระบวนการเรยนการสอนทสามารถพฒนาสงเสรมการเปนนกวจยเชน การเรยนการสอนตามแนวคดปญหาเปนฐาน การเรยนการสอนเนนการแกปญหา การเรยนการสอนแบบโครงงาน การเรยน

89



การสอนตามแนวคดสะเตมศกษา (STEM Education) เปนตน ซงการเรยนการสอนเหลานจะสงเสรมใหผเรยนเกดทกษะการแสวงหาความร การแกปญหา การวางแผน การประเมนผลงาน การน าเสนอผลงาน

ธรรมชาตของความรกบการพฒนาหลกสตร

ธรรมชาตของความร หรอเนอหาสาระนจะเปนสวนส าคญทจะน าผเรยนไปสจดหมายของหลกสตรทวางไว โดยความรทแตกตางกน ยอมตองจดการเรยนการสอน จดประสบการณ ทแตกตางกนใหสอดคลองกบธรรมชาตของความรเหลานนน ในทางปฏบตไมวาจะเปนการพฒนาหลกสตรใด กตาม ผพฒนาหลกสตรจะตองประกอบดวยผเชยวชาญในสาขาวชานนๆ อยเสมอ หรอไมเชนนนอยางนอยทสดกจะตองเชญผทมความเชยวชาญในสาขาวชา หรอเรองเหลานนมาเปนทปรกษาในการพฒนาหลกสตรดงกลาว จงจะท าใหหลกสตรทพฒนาขนมามความเหมาะสมกบผเรยน เรองธรรมชาตของความรนนกพฒนาหลกสตรจะตองมความรความเขาใจเกยวกบโครงสรางของความร ประเภทของเนอหาสาระและหลกเกณฑเปนการเลอกเนอหาสาระทจะน ามาจดวางไวในหลกสตร โดยมรายละเอยด ดงน 1. โครงสรางของความร (Structure of Knowledge)

โครงสรางของความร เปนสวนประกอบของความรทแสดงใหเหนวามความเกยวของสมพนธกนอยางไรมความแตกตางกนอยางไรนนซงโครงสรางความรทแตกตางกนจะน าไปสสาขาวชาทแตกตางกน การจ าแนกสาขาวชา (Discipline) อาจจ าแนกโดยอาศยพนฐาน 4 ประการ ดงน 1.1 เนอหาวชาของแตละสาขา ศกษาเรองอะไร และเกยวของกบเรองอะไร

1.2 การปฏบตงานในสาขานนๆ ผปฏบตงานจะตองมสมรรถภาพและคณลกษณะอยางไรจงจะสามารถท างานใหลลวงไปได 1.3 วธการแสวงหาความรในเนอหาวชาในสาขานนๆ ใชวธการอยางไร

1.4 จดหมายปลายทางหรอประเภทของความรหรอผลผลตทตองการนนเปนอยางไร บรเนอร (Bruner, 1963: 12) ไดเสนอทศนะวานกพฒนาหลกสตรควรใหความส าคญของโครงสรางของสาขาวชาตางๆ ทมตอหลกสตร โดยบรเนอรมความเชอวา ถาหากมการจดล าดบโครงสรางของสาขาวชาตางๆ ใหดแลวจะสามารถน าเอาความรในสาขาวชาเหลานนมาสอนใหสอดคลองกบระดบวฒภาวะและความสามารถของเดกแตละวยได บรเนอรยงมความเชอวาขณะทผ เรยนไดเรยนรเกยวกบวทยาศาสตร จะกอเกด

จตวญญาณความเปนนกวทยาศาสตร ไมใชนกคณตศาสตร นกภาษาศาสตรหรออนๆ ซงท าใหเหนวานกพฒนาหลกสตรจะตองตระหนกถงความส าคญของธรรมชาตของศาสตรในสาขาตางๆ รวมทง

90



ความส าคญของการจดล าดบความยากงายของเนอหาสาระของศาสตรสาขาตางๆ ใหพอเหมาะกบผเรยนทจะเรยนในแตละวย

2. ประเภทของเนอหาสาระ

เนอหาสาระทบรรจไวในหลกสตรทวไปอาจจ าแนกออกไดเปน ความร ความเขาใจ ทกษะ และคานยม (Nicholls & Nicholls, 1978: 48) แตในการแบงประเภทของความรหรอเนอหาสาระในหลกสตร มนกการศกษากลาวไวในลกษณะทแตกตางกน ดงน ทาบา (Taba, 1962: 174) ไดจดประเภทของเนอหาสาระออกเปน 4 ประเภท ไดแก 1. ขอเทจจรงเฉพาะและกระบวนการ 2. แนวความคดพนฐาน 3. ความคดรวบยอด 4. ระบบความคด กานเยและบรกส (Gagne’ & Briggs, 1974: 53–70) ไดแบงประเภทของเนอหาสาระออกเปน 3 สวน ไดแก

1. ขอมลทเปนความร 2. เจตคต 3. ทกษะ สงด อทรานนท (2532 : 167-170) ไดสรปการจดประเภทของเนอหาสาระออกเปน 5 ประเภทดวยกน ซงในแตละประเภทจะมความแตกตางกนอยางเดนชดทงในดานความยากงาย ตลอดจนถงเทคนควธการถายทอดเนอหาสาระเหลานน มรายละเอยด ดงน 1. ขอเทจจรงและความรธรรมดา (Factual Information and Verbal Knowledge)

หลกสตรทกหลกสตรจะมเนอหาสาระทเปนขอเทจจรงและความรธรรมดาทจะใหผเรยนไดเรยนรเสมอ อาจจะเปนขอเทจจรง ขอมลหรอความรทผ เรยนอาจจะไมเคยรหรอไมม ความเขาใจมากอน ยกตวอยางเชน ในหลกสตรประถมศกษาอาจจะตองการใหเดกไดรขอมลเกยวกบการรกษาสขภาพอนามยของรางกายอยางงายๆ เชน การท าสะอาดรางกาย การกนอาหารการดแลความสะอาดของเครองนงหม ทอยอาศย เปนตน ในหลกสตรอนๆ กเชนเดยวกน หากเราท าการวเคราะหเนอหาสาระทบรรจไวในหลกสตรแลวกจะพบวา ทกหลกสตรจะประกอบดวยขอมลทเปนความรตางๆ โดยไมมขอยกเวน เนองจากขอเทจจรงและความรธรรมดาเปนพนฐานส าคญใน

การเรยนรในระดบทสงขน ขอเทจจรงทเปนเรองเดยวกนรวมกนจะกลายเปนความคดรวบยอด (Concept)

91



2. ความคดรวบยอดและหลกการ (Concepts and Principles)

ความคดรวบยอดและหลกการ เปนความรทมความยากและมความสลบซบซอนมากขนกวาขอมลและขอเทจจรงธรรมดา ความคดรวบยอดจะเกดขนจากขอเทจจรงหลายประการ กลาวคอ การทจะใหผเรยนมความคดรวบยอดหรอมความเขาใจเกยวกบหลกการใดๆ กตาม จ าเปนจะตองใหขอมลในหลายแงหลายมม และมากทสดเทาทจะท าได จงจะท าใหผเรยนไดมความรความเขาใจเกยวกบเรองนนๆ อยางถองแท ยกตวอยางสงทเปนความคดรวบยอดซงมอยในหลกสตร เชนความคดรวบยอดของแมลง ยอมมาจากขอเทจจรงเกยวกบแมลงไดแก เปนสตวชนดหนง ไมมกระดกสนหลง ล าตวมขอ มปลอง และม 6 ขา หรอความคดรวบยอดทเปนนามธรรมมากขน เชนความคดรวบยอดเกยวกบประชาธปไตย ความเปนพลเมองด และตวอยางของหลกการ เชน หลกการอยรวมกนอยางสนตสข หลกการของหวงโซอาหาร เปนตน

3. การแกปญหาและความคดสรางสรรค (Problem Solving and Creativity)

การแกปญหาและความคดสรางสรรค เปนเรองส าคญมากส าหรบผ เรยน เปนกระบวนการคด (Process of Thinking) ซงเปนกระบวนการคดขนสง การฝกใหเกดความสามารถของสตปญญาในการแกปญหาหรอปฏบตงานตางๆ ถอวาเปนเรองจ าเปนมากทจะตองบรรจไวในหลกสตร ทงนเพราะกระบวนการคดจะเปนเครองมอทส าคญของมนษยทจะน าไปใชในการด ารงชวตประจ าวน เราจะพบวาการด ารงชวตของมนษยในแตละวนนน มนษยจะตองคดแกปญหาตางๆ นานาเพอใหสามารถด ารงชวตดวยความเปนปกตสข ถาหากเราไมสามารถคดแกปญหาดวยความรอบคอบ หรอสมเหตสมผลแลวกยอมจะท าใหการด ารงชวตพบแตปญหาหรออปสรรคตางๆ อนเปนเหตใหการด ารงชวตไมมความราบรนหรอไมมความสขเทาทควร

หลกสตรทกหลกสตรมความจ าเปนอยางยงทตองใหผเรยนไดทดลองคดแกปญหาตางๆ การทผเรยนไดฝกคดการแกปญหาอยบอยๆ จะท าใหผเรยนไดเขาใจถงกระบวนการแกปญหาและสามารถแกปญหาตางๆ ดวยความช านาญ ส าหรบในสวนของความคดสรางสรรคนนกเชนเดยวกน ถาหากผเรยนไดเรยนรถงสงทเปนความคดรวบยอดและหลกการพนฐานแลว ในบางครงผเรยนอาจจะแสดงความคดสรางสรรคในสงตางๆ ซงเปนไปดวยความคดเหนของตนเองไดอกดวย สงทส าคญทนกพฒนาหลกสตรพงจะตองกระท ากคอ การเปดโอกาสใหผเรยนไดมโอกาสแสดงออกซงความคดสรางสรรคของผเรยนแตละคน ไมใชจ ากดเฉพาะเนอหาสาระในสวนทเปนขอมล หรอกฎเกณฑทเปนหลกตายตวแตเพยงอยางเดยวเทานน

4. เจตคตและคานยม (Attitude and Values)

เจตคตและคานยมเปนความรทเกยวของอารมณ ความรสก ซงจ าเปนตองใหเกดกบผเรยน เพราะอารมณ ความรสกมอทธพลอยางยงในการแสดงพฤตกรรมของบคคล หลกสตรทดจ าเปนจะตองมสวนของการปลกฝง อบรมสงสอนใหมเจตคตและคานยมในสงทดงามอกดวยหลกสตร

92



แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ก าหนดคณลกษณะทพงประสงคชดเจนในหลกสตร แตในบางหลกสตรอาจจะไมมการกลาวถงการสรางเจตคตหรอคานยมไวอยางเดนชดกไมไดหมายความวาหลกสตรฉบบนนไมตองการจะใหเกดเจตคตและคานยม ยกตวอยางเชน หลกสตร การสอนขบรถยนตถงแมจะไมไดมการกลาวถงเจตคตและคานยมไวในหลกสตร แตโดยทางปฏบตแลว การสอนขบรถยนตกจะมงเนนถงการขบรถยนตทถกตองตามกฎจราจรค านงถงความปลอดภยทงผขบรถและผอนทสญจรไปมาเหลาน เปนตน

5. ทกษะทางกาย (Skills)

ทกษะทางกายเปนเรองของความช านาญ ความคลองแคลววองไวทางกายในการใชสวนตางๆ ของกลามเนอของรางกาย การควบคมเครองจกรกลตางๆ ทกษะทางกายจะเกดขนไดเพยงใดนน ตองอาศยความสามารถทางดานการรบรทางสตปญญาอกดวย ดงนนจะพบวาถงแมจะเปนหลกสตรทมงเนนการพฒนาความสามารถทางกายกตามหลกสตรจะตองก าหนดเนอหาสาระทเปนความรพนฐานทงในสวนทเปนขอมล ความคดรวบยอด และหลกการอยางเพยงพอเสยกอน หลงจากนนหลกสตรจะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดมเวลาส าหรบการฝกฝนอยางเพยงพอ ยกตวอยางเชน ในหลกสตรสอนพมพดด การเลนกฬา การรองเพลง การปฏบตการบนคอมพวเตอร การขบรถยนต ฯลฯ เหลานเปนตน หลกสตรทกลาวมาน จะมสวนของการใหความรความเขาใจเกยวกบหลกการเบองตนในตอนเรมแรก หลงจากนนกจะใชเวลาในการฝกหดอยางมจดมงหมายจนกระทงผเรยนเกดความช านาญ สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

3. หลกการเลอกเนอหาสาระ

เนองจากความรอนเปนมรดกทางวฒนธรรมในสงคมมมาก โดยเฉพาะอยางยงการศกษาและคนหาวทยาการตางๆ มมากกวาอดตหลายสบเทา ถาหากไมมการเลอกสรรความรหรอมรดกทางวฒนธรรมส าหรบน าไปบรรจไวในหลกสตร กยอมจะสรางความยงยากและความล าบากใจแกผเรยนได เพราะผเรยนจะตองเรยนรทกสงทกอยางซงไมมทางทจะเปนไปได นอกจากนยงไมสามารถบอกไดวา ความรอนไหนมความส าคญควรจะไดรบการเนนมากกวาสงอน โดยเหตนในการพฒนาหลกสตรใดๆ กตามนกพฒนาหลกสตรจงจ าเปนจะตองเกยวของกบการเลอกสรรวชาความรทจะน ามาบรรจไวในหลกสตรโดยหลกเลยงไมได ส าหรบเกณฑในการเลอกเนอหาสาระ ทจะน ามาบรรจไวในหลกสตร อาจจะพจารณาโดยอาศยหลกเกณฑตอไปนคอ (สงด อทรานนท, 2532: 170-173) 3.1 เกณฑความถกตอง (Criterion of Validity)

การเลอกเนอหาสาระสงทจ าเปนทสดความถกตองของเนอหาสาระตองเปนสงทสามารถพสจนได หรอเปนความจรงตามสภาพ โดยเหตทความเจรญกาวหนาทางวชาการมมาก

93



ดงนนจงมการคนพบขอมลความจรงใหมๆ เพมขนอยเสมอ เปนเหตใหขอมลความรเกาๆ ลาสมยหรอขาดความถกตองตรวจสอบและเลอกเอาสงทถกตองหรอเปนความจรงเทานน

3.2 เกณฑแหงความสามารถทจะเรยนรได (Criterion of Learning ability)

หลกเกณฑแหงความสามารถทจะเรยนไดนน เปนหลกเกณฑทจะชวยคดเลอกเอาเฉพาะความรทมความเหมาะสมกบพฒนาการ และความสามารถของผเรยนแตละวยและแตละกลม ตามทไดกลาวมาแลวขางตนวา ศาสตรสาขาตางๆ จะประกอบไปดวยขอเทจจรง ความรธรรมดาความคดรวบยอด หลกการ การแกปญหาและความคดสรางสรรค เจตคตและคานยม และทกษะทางกาย ตงแตขนพนฐานไปจนสงสดจากงายไปหายาก ดงนนการคดเลอกเอาเนอหาสาระทพอเหมาะกบความสามารถของผเรยนแตละวย แตละกลมมาบรรจไวในหลกสตรกยอมสามารถลดปรมาณเนอหาสาระของความรอนมากมายใหลดนอยลงไดอกทางหนง นอกจากนยงจะท าใหหลกสตรเปนทสนใจ

ของผเรยน หากเนอหาสาระทบรรจไวในหลกสตรยากเกนไป จะท าใหผเรยนไมสามารถเกดการเรยนรและจะเกดความทอถอยและเบอหนาย และในทางตรงกนขาม หากเนอหาสาระของความรมความงายเกนไป กจะไมไดสรางความกาวหนาใหแกผเรยนแตอยางใด และไมเปนทดงดดใจหรอทาทายความสามารถของผเรยนเลย เนอหาสาระจงควรเหมาะสมกบความสามารถของผเรยน

3.3 เกณฑแหงความส าคญ (Criterion of Significance)

ความส าคญและความจ าเปนหรอเปนประโยชนทผเรยนสามารถน าไปใช ถอวาเปนหลกเกณฑทส าคญของการเลอกเนอหาสาระอกประการหนง โดยหลกการขอนถงแมจะพบวาความรในปจจบนมอยมากมาย แตถาพจารณาโดยยดหลกเกณฑของความส าคญ และความจ าเปนหรอเปนประโยชนตอผเรยนแลว เรากยอมจะสามารถคดเลอกเอาเฉพาะสวนทมความเหมาะสมเทานน มาบรรจไวในหลกสตร แตความจ าเปนในการน าไปใชอาจตองคดถงความจ าเปนทใชในทางออมดวย เชน การทผเรยนวชาแคลคลส ตรรกศาสตร อาจไมไดใชประโยชนในชวตประจ าอยางชดเจน แตเปนการฝกสมอง ฝกการคดเชอมโยงอยางมเหตผล ซงสามารถน าไปใชเปนกระบวนการเรยนร แกปญหาในชวตจรงได ในสวนของเนอหาสาระทเลอกมาโดยหลกเกณฑของความส าคญน โดยทวไปจะพบในเนอหาสาระทสรางโดยสวนกลาง หรอสรางขนโดยอาศยขอมลจากผเชยวชาญในสาขาวชานนๆ เนอหาสาระในสวนน ถงแมวาจะไมเปนทตองการหรอไมเปนทสนใจของผเรยน แตถานกการศกษาหรอผเชยวชาญมความเหนวา เนอหาสาระในสวนนมความส าคญหรอมความจ าเปนทผเรยนควรจะตองเรยนรกจ าเปนจะตองบรรจเนอหานนๆ ไวในหลกสตรดวย

3.4 เกณฑแหงความสนใจ (Criterion of Interest)

ความสนใจเปนสวนส าคญในการเกดแรงจงใจของผเรยนใหตองการเรยนรความสนใจจงเปนเกณฑอนหนงทใชในการพจารณาเลอกเนอหาสาระ หลกเกณฑขอนสบเนองมาจากหลกการเรยนรทกลาววา ผเรยนจะเรยนไดดทสด ถาสงท เรยนนนเปนสงทผเรยนมความสนใจ

94



โดยเหตนนกพฒนาหลกสตรจงมความจ าเปนทจะตองเขาใจถงธรรมชาตของผเรยนในวยนนๆ หรออยในกลมสงคมแหงนนมความสนใจอยางไร อยางไรกตามการน าเอาหลกแหงความสนใจไปเปนเกณฑในการคดเลอกเนอหาสาระ จ าเปนจะตองพจารณาใหรอบคอบ โดยค านงถงความเหมาะสมใหมากทสด หากยดเอาเกณฑแหงความ สนใจของผเรยนเปนเกณฑตดสนแตเพยงอยางเดยว กจะท าใหหลกสตรนนไมมความเขมขนทางวชาการเทาทควร

หลกเกณฑในการเลอกเนอหาสาระทง 4 ประการทกลาวมาน ถอวามความ ส าคญเทาเทยมกน และในการพจารณาคดเลอกเนอหาสาระส าหรบบรรจไวในหลกสตร ควรจะตองพจารณาถงหลกเกณฑทงหมดไปพรอมๆ กน การใหความส าคญแกหลกเกณฑขอหนงขอใดมากเกนไป กจะท าใหหลกสตรไมมคณภาพ ยกตวอยางเชน ถาค านงถงความส าคญหรอความจ าเปนแตเพยงอยางเดยว ถงแมหลกสตรนนอาจจะมความเขมขนทางวชาการแตกจะไมเปนทสนใจของผเรยน ในทางตรงกนขาม ถาหากค านงถงความสนใจของผเรยนแตเพยงอยางเดยว หลกสตรนนกจะไมมลกษณะทางวชาการอยเลย ดงนนในภาคปฏบตทกหลกสตรจงจะค านงทงสวนทสงคมตองการจะให กบสวนทผเรยนตองการจะรบไปพรอมๆ กนโดยใหมสดสวนทพอเหมาะ หลกเกณฑในการเลอกเนอหาสาระทง 4 ประการทกลาวมา ชวยลดปรมาณความรและเลอกสรรเอาเฉพาะสวนทเหนวามความเหมาะสม และจ าเปนส าหรบผเรยนเทานนมาบรรจไวในหลกสตร ซงจะท าใหหลกสตรอยในวสยทสามารถจะน าไปสภาคปฏบตได 4. วธการเลอกเนอหาสาระ

วธการเลอกเนอหาสาระ เพอจะบรรจไวในหลกสตร มวธด าเนนการไดหลายๆ ลกษณะ วธการทมการน ามาใชปฏบตอยบอยๆ ไดแก วธการดงตอไปน (สงด อทรานนท, 2532 : 173-175) 4.1 การใชความคดเหนพจารณาตดสน (Judgmental Procedure)

ในการคดเลอกเนอหาสาระโดยใชความคดเหนพจารณาตดสน เปนวธการด าเนนงานโดยคณะพฒนาหลกสตร ซงท าไดโดยใหผทมสวนรวมท างาน ไดใชความคดเหนของตนเองมาอภปรายเพอตดสนวาสมควรเอาเนอหาสาระใดมาบรรจไวในหลกสตร การด าเนนงานจะเรมตนจากการพจารณาจดมงหมายของหลกสตรกอนวา การทจะบรรลจดมงหมายนนๆ สมควรน าเนอหาสาระใดมาสอน ถาหากมเนอหาสาระทมความส าคญมใหเลอกหลายอยาง คณะพฒนาหลกสตรกจะตองวเคราะหดวา ตามสถานการณโดยทวไปขณะนนวา เนอหาสาระใด สมควรจะเลอกมาบรรจไวในหลกสตร โดยอาศยเกณฑในการเลอกดงทไดกลาวมาแลวขางตน

4.2 การใชความเหนสวนรวม (Consensual Procedure)

การใชความเหนสวนรวม เปนการเลอกเนอหาสาระโดยการใชความคดเหนของบคคลตางๆ หลายอาชพ การด าเนนการเลอกเนอหาสาระโดยวธน จ าเปนจะตองก าหนดตวบคคลใหเหมาะสม โดยค านงถงความรความสามารถ ทงความเขาใจเกยวกบการจดการศกษาทบคคลนนๆ

95



มดวย เมอไดผเชยวชาญครบตามทก าหนดไวแลวกด าเนนการรวบรวมความคดเหน ซงอาจจะกระท าไดโดยการใชแบบสอบถาม สมภาษณ อภปรายกลมยอย การประชมระดมความคดเหน หรอการใชเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) เปนตน

4.3 การวเคราะห (Analytical Procedure)

การเลอกเนอหาสาระโดยวธการวเคราะห ท าไดโดยการท าการวเคราะหกจกรรม ผลการปฏบตงานและขอมลทเปนขอเทจจรง หรอความร ตลอดจนขอคดเหนของบคคลทมความเชยวชาญทปรากฏในเอกสารตางๆ การวเคราะหขอมลนอกจากจะท าการวเคราะหขอมลทไดจากเอกสารแลวกอาจจะท าการวเคราะหจากขอมลทไดจากการสมภาษณ และการสงเกตการปฏบตงานในสถานการณจรงดวยกได 4.4 การทดลอง (Experimental Procedure)

การเลอกเนอหาสาระทจะน ามาบรรจไวในหลกสตร อาจจะกระท าไดโดย การทดลองในภาคสนาม (Field Experiment) กได โดยการน าเนอหาสาระทตองการจะบรรจไวในหลกสตรไปท าการทดลองใชในสถานการณจรงภายในขอบเขตจ ากด เมอสงไหนไดผลดกน าเอาสงนนมาก าหนดไวในหลกสตรตอไป การเลอกเนอหาสาระโดยวธการทดลองน จ าเปนจะตองด าเนนการตามกระบวนการวจยโดยรดกมดวย ถงแมวธการเลอกเนอหาสาระโดยวธการทดลองจะเปนวธทด แตกจ าเปนตองใชเวลาและทรพยากรตางๆ เปนอยางมาก ดงนนโดยทวไปจงมกไมคอยน าวธการนมาใชบอยนก

วธการเลอกเนอหาสาระ ตามทกลาวมานตางกมขอดและขอจ ากดอยในแตละแบบ ดงนน ถาหากไดมการผสมผสานและใชวธการตางๆ หลายวธกยอมจะท าใหสามารถไดเนอหาสาระทมคณคาตอการน ามาบรรจไวในหลกสตรไดเปนอยางมาก

5. แนวการจดเนอหาสาระ

การจดเนอหาสาระมาบรรจไวในหลกสตร จ าเปนจะตองค านงถงธรรมชาตของวชาความรกบหลกการเรยนรของเดกมาประกอบกนโดยหลกการนจงพอจะกลาวไดวาการจดเนอหาสาระในหลกสตรอาจท าไดโดยอาศยแนวทางการปฏบตดงน (สงด อทรานนท, 2532: 175-177) 5.1 แนวทางการจดเนอหาสาระในแตละวชา การจดเนอหาสาระในแตละวชา จ าเปนจะตองจดตามล าดบขนตอนความยากงายความตอเนองของความรตามลกษณะธรรมชาตของศาสตรแขนงนนๆนนคอควรค านงถงสงตอไปน 5.1.1 จดเรยงล าดบเนอหาสาระจากงายไปหายาก หรอสงทไมซบซอนไปสสงทมความสลบซบซอน

5.1.2 จดใหเรยนสวนรวมกอนสวนยอย

5.1.3 จดใหเรยนในสงทเปนรปธรรมกอนนามธรรม

96



5.1.4 จดใหเรยนสงทเปนพนฐานกอนสงทเปนความรขนสง 5.1.5 จดใหเรยนเรยงตามล าดบเวลาใหเหนความตอเนองกน จากอดตมาหาปจจบน หรอเรยงจากปจจบนยอนไปหาอดตกได 5.2 แนวทางการจดเนอหาสาระระหวางวชา

การจดหลกสตร จะมความเกยวของกบการบรรจเนอหาสาระหลายๆ วชาเขาไวในหลกสตรเดยวกนทเรยกวา การบรณาการเนอหาระหวางวชา ในกรณเชนน เนอหาสาระของวชาตางๆ ทน ามาบรรจไว จ าเปนจะตองมความสมพนธกนดวย ทงนเพอใหวชาเหลานนสงเสรมและสนบสนนซงกนและกน จะท าใหผเรยนไดสรางความเขาใจในเนอหาสาระของวชาเหลาน นไดโดยสะดวก ยกตวอยางเชน ถาหากมการจดใหเรยนวชาประวตศาสตรสมยใด กควรจดเรยนเนอหาสาระในวชาวรรณคดในสมยเดยวกนนนดวย เปนลกษณะการจดเนอวชาบรณาการแบบคขนาน

5.3 ขอค านงในการจดเนอหาสาระโดยทวไป

ทกลาวมาแลวในขอ 5.1 และ 5.2 เปนการเสนอแนะในการจดเนอหาสาระ โดยค านงถงสาขาวชาเปนหลก โดยมองในสวนทเปนเนอหาสาระเปนรายวชา และสมพนธระหวางวชา อยางไรกตาม นอกจากจะตองค านงถงธรรมชาตของสาขาวชาตางๆ แลว ยงอาจจะตองค านงถงสภาพแวดลอมทางสงคมประกอบกนอกดวย กลาวคอ เนอหาสาระทน ามาสอนควรจะค านงถง ความสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของชมชนอกดวย ยกตวอยางเชน การก าหนดเรองราวหรอสาระในโจทยคณตศาสตร ควรเปนเรองทสมพนธกบสภาพชวตจรงภายในสงคมนนๆ หรอการจดกจกรรมตางๆ ทางสงคม ศาสนา และวฒนธรรมกควรจดใหตรงกบเวลาและสถานการณทเกดขนในสงคมจรง ๆ

สรป

การพฒนาหลกสตรขอมลพนฐานทงดานปรชญาการศกษา จตวทยา พนฐานทางสงคมวทยาศาสตรและเทคโนโลย และธรรมชาตความร มความส าคญอยางยงทท าใหหลกสตรทพฒนาขนมประสทธภาพทจะน าไปสการจดการศกษาไดด ปรชญาการศกษาเปนสงส าคญในการก าหนดแบบแผน ทศทางของหลกสตร ปรชญา สารตถนยม และนรนตรนยม ใหความส าคญของการจดการศกษาทเนนเนอหา สารตถนยมเนนการถายความรเปนมรดกทางสงคม สวนนรนตรนยมจะเนนความรเพอใหเกดปญญา ปรชญาพพฒนนยมแนวคดการเรยนรเปนกระบวนการ ผเรยนเรยนร (Learning by Doing) ปรชญาปฏรปนยมเนนการการเรยนรโดยกระบวนการเพอการพฒนาสงคม ปรชญาอตถภาวะนยมเนนความแตกตางระหวางบคคล

97



จตวทยาทมอทธพลตอการพฒนาหลกสตรคอ จตวทยาพฒนาการทมความส าคญในการก าหนดจดมงหมาย เนอหาสาระใหเหมาะสมกบวยของผเรยน และการจดวางเนอหาสาระใหเปนระบบ ระเบยบใหเหมาะสมกบพฒนาในการเรยนรของบคคล สวนจตวทยาการเรยนรทน ามาใชในการพฒนาหลกสตรโดยเฉพาะการเรยนการสอนทส าคญ ม 3 กลมไดแก กลมพฤตกรรมนยมทเนนการเรยนรเกดจากอนทรยตอบสนองสงเรา กลมปญญานยมเนนการเรยนรเกดจากการกระบวนการทางปญญา และกลมมนษยนยม เนนการเรยนรขนความสามารถ ความถนด ความสนใจ และความแตกตางระหวางบคคล สงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมองและการปกครอง เปนขอมลพนฐานทส าคญส าหรบการพฒนาหลกสตร ทงนเพราะหลกสตรทพฒนาขนเพอพฒนาผเรยน คอมจดมงหมายทตอบสนองความตองการ รวมทงการเปลยนแปลงของสงคม วฒนธรรม การเมองและการปกครอง เพอใหบคคลอยรวมกนในสงคมอยางมความสข

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมการเปลยนแปลง กาวหนาตลอดเวลา การพฒนาหลกสตรจ าเปนตองจดเนอหาสาระ วธการจดการเรยนการสอน รวมทงสอการเรยนการสอนทสอดคลองกบความกาวหนาและทนสมยของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ธรรมชาตความรเปนขอมลพนฐานอกประการทส าคญในการพฒนาหลกสตรเนองจาก

ความรแตละศาสตรยอมมธรรมชาตทแตกตางกน การพฒนาหลกสตรจ าเปนตองค านงถงธรรมชาตความรแตละศาสตร อกประการหนงความรทจดใหผเรยนยอมมหลายประเภท เชน ข อเทจจรง ความคดรวบยอดและหลกการ การแกปญหาและความคดสรางสรรค เจตคตและคานยม และทกษะทางกาย ความรทตางประเภทกนยอมตองจดการเรยนการสอนทแตกตางกนใหสอดคลองกบประเภทความรนนๆ

98




ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถาม และสรปเปนบนทกการเรยนร ดงน

1. ใหนกศกษาวเคราะห และสรปเขยนแผนผงความคดของขอมลพนฐานตางๆในการพฒนาหลกสตร

2. ใหนกศกษาอธบายหลกการ แนวคด จดเดน ขอจ ากดของปรชญาการศกษาสากลทง 5 แขนงปรชญา และอธบายความส าคญของปรชญาการศกษาตอการพฒนาหลกสตร

3. ใหนกศกษาอธบายแนวคด จดเดน ขอจ ากดและความแตกตางของจตวทยาการเรยนรแตละกลม และอธบายความส าคญของจตวทยาการเรยนรตอการพฒนาหลกสตร

4. ใหนกศกษาสรปอธบาย ความรพนฐานทางสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมองและการปกครอง มอทธพลตอการพฒนาหลกสตรอยางไร

5. ใหนกศกษาสรป อธบาย ความรพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย มอทธพลตอการพฒนาหลกสตรอยางไร

6. ใหนกศกษาสรป อธบาย ความรพนฐานทางสงคมมอทธพลตอการพฒนาหลกสตรอยางไร

99




กนยา สวรรณแสง. (2544). จตวทยาทวไป (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : รวมสาสน. เฉลย โพธบตร. (2530). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา. ธ ารง บวศร. (2542). ทฤษฎหลกสตร การออกแบบและพฒนา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ :

พฒนาศกษา.

บญชม ศรสะอาด. (2546). การพฒนาหลกสตรและการวจยเกยวกบหลกสตร.กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.

พรรณ ช.เจนจต. (2545). จตวทยาการเรยนการสอน (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: เมธทปส. ไพฑรย สนลารตน. (2552). ปรชญาการศกษาเบองตน (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: โรงพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ลกขณา สรวฒน (2530). จตวทยาเบองตน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. วจตร ศรสอาน (2539). “อนาคตการศกษาไทยในสองทศวรรษ” เมองไทยในป 2560 :

อนาคตเมองไทยในสองทศวรรษหนา. (หนา 126-133). กรงเทพฯ : ซคเซส มเดย. วโรจน วฒนานมตกล. (2548). การพฒนาหลกสตร : องคความรเพอพฒนาการศกษา. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. ศกดชย นรญทว. (2541). ปรชญาการศกษา. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. สงด อทรานนท. (2532). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพมตรสยาม. สมจต ธนสกาญจน. (2522). จตวทยากบการศกษา. กรงเทพฯ: วทยาลยครสวนสนนทา. สนย ภพนธ. (2546). แนวคดพนฐานการสรางและการพฒนาหลกสตรยคปฏรปการศกษาไทย.

เชยงใหม: โรงพมพแสงศลป.

Bruner, J. (1963). The Process of Education. New York: Vintage Books.

Gagne’, R.M. & Briggs, L. (1974). Principle of Instructional Design. New York: Holt,

Rienhart & Winston.

Hilgard, E.R. (1966). Introduction to Psychology (3rd ed). New York: Harcourt

Brace & Word.

Maslow, A.H. (1971). Toward a Psychology of Being. New York : D. Van Nostrand.

Nicholls, A. & Nicholls, H. (1978). Developing a Curriculum. London: George Allen

& Urwin.

Rogers, C.R. (1969). Freedom to Learn. Columbus. Ohio: Charles E. Merrill.

100



Schwab, J.J. (1969). The Practical : A language for Curriculum. Washington, D.C.:

National Education Association.

Taba, H. (1962). Curriculum Development :Theory and Practice. New York:

Harcourt,Brace.


รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร


เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนสามารถท าสงตอไปนได 1. อธบายหลกการของการพฒนาหลกสตรได

2. บอกลกษณะรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรแตละรปแบบได 3. บอกขนตอนกระบวนการพฒนาหลกสตรได 4. อธบายจดเดน ขอจ ากดรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรได 5. บอกความเหมอนและความแตกตางของรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรได 6. แสวงหาความร จดท ารายงานเกยวกบรปแบบการพฒนาหลกสตรได 7. น าเสนอผลงานเกยวกบรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรได 8. สามารถท างานรวมกนได 9. สามารถอภปราย แลกเปลยนความร ความคดเหนเกยวกบรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรได


1. หลกการของการพฒนาหลกสตร

2. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงตน

2.1 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอร 2.2 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของทาบา

2.3 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของฟอกซ

2.4 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของกดแลดและรทเทอร 3. รปแบบการพฒนาหลกสตรในชวงหลง 3.1 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเคอร 3.2 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเชเลอรและอเลกซานเดอร 3.3 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของโอลวา 3.4 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)

102

บทท 4 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร



กจกรรมการเรยนการสอนเรองรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร มดงน 1. ผสอนน าเสนอผงกราฟกหลกการของการพฒนาหลกสตร แลวรวมกนอภปราบหลกการแตละขอเพอแลกเปลยนท าความเขาใจรวมกน

2. ผสอนแบงผเรยนออกเปนกลม รบผดชอบศกษารปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร

กลมละ 1 รปแบบ แลวใหแตละกลมน าเสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรทรบผดชอบเพอแลกเปลยนเรยนร โดยการอภปรายซกถาม เสนอแนะ รวมทงวเคราะหจดเดน ขอจ ากดของแตละรปแบบ

3. ผสอนน าเสนอขนตอนการพฒนาหลกสตรของหลกสตรครศาสตรบณฑตและหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใหผเรยนรวมกนวเคราะห วพากษเปรยบเทยบ

การพฒนาหลกสตรดงกลาวกบรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรทศกษา 4. ผสอนและผเรยนรวมกนสรปสาระการเรยนรเกยวกบการพฒนาหลกสตร และผเรยนบนทกการเรยนร


สอการเรยนการสอนทใชประกอบกจกรรมการเรยนการสอน มดงน 1. ผงกราฟก

2. หลกสตรครศาสตรบณฑตและหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3. เอกสารประกอบการเรยนการสอน ทฤษฎหลกสตร

4. สไลดน าเสนอความรดวยโปรแกรม Microsoft PowerPoint เกยวกบรปแบบกระบวนการ พฒนาหลกสตร


การวดผลและประเมนผลการเรยนร มดงน 1. สงเกตพฤตกรรมและค าตอบ

2. ตรวจผลงาน

103



บทท 4

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร

การพฒนาหลกสตรตองค านงถงองคประกอบทเกยวของหลายประการนกการศกษา

ไดแสดงทศนะในการพฒนาหลกสตรหลายลกษณะ/รปแบบโดยรปแบบการพฒนาหลกสตร แสดงความสมพนธขององคประกอบหรอเหตการณทเกยวของ เพอใหผเกยวของไดเกดภาพรวมทชดเจนของการพฒนาตามกรอบของรปแบบนนๆ ในการศกษาเกยวกบรปแบบของการพฒนาหลกสตร

จะท าใหนกพฒนาหลกสตรมองเหนความสมพนธและขนตอน การด าเนนงานทหลากหลายเพอน าไปสการพฒนาหลกสตรใหเหมาะสมกบสถานการณตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ ในบทนขอน าเสนอความหมายของการพฒนาหลกสตร หลกการพฒนาหลกสตร และรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร มรายละเอยดดงน

ความหมายของการพฒนาหลกสตร การพฒนาหลกสตรมค าทมความหมายคลายกนหลายค า ไดแก การออกแบบหลกสตร การจดหลกสตร การรางหลกสตร การท าหลกสตร การจดการหลกสตร การเปลยนแปลงหลกสตร การปรบปรงหลกสตร และการสรางหลกสตร โดยความหมายของค าเหลาน สรปไดดงน (สงด อทรานนท, 2532: 30-34)

การออกแบบหลกสตร (Curriculum Design) เปนค าทนยมใชในชวงการรางและจดวางองคประกอบของหลกสตร โดยมความหมายอย 2 นยคอ ความหมายแรกคอกระบวนการในการเลอกองคประกอบตางๆ ตลอดจนเทคนควธการตางๆ ทงหมดในการจดหลกสตร (Pratt, 1980: 5) สวนความหมายทสองการออกแบบหลกสตรหมายถงลกษณะของการจดเนอหาสาระ และมวลประสบการณในหลกสตร การรางหลกสตร (Curriculum Planning) หมายถงการด าเนนการจดท าหลกสตร รวมทงกระบวนการตางๆ ทเกยวของกบการจดท าหลกสตรเทานน ไมรวมถงการจดท าเอกสารประกอบหลกสตร (Saylor & Alexander, 1974: 7)

การท าหลกสตร (Curriculum Making) หมายถงการท างานทไดมาซงหลกสตร ซงเปนผลผลตทส าคญทสดของการท างาน การท าหลกสตรในปจจบนไมเปนทนยมใช (Pratt, 1980: 4)

104



การจดการหลกสตร (Curriculum Management) หมายถงการบรหารงานเกยวกบหลกสตร เพอใหการใชหลกสตรเปนไปในทศทางทตองการตามเจตนารมณของหลกสตรอยางมประสทธภาพ (Pratt, 1980: 5)

การเปลยนแปลงหลกสตร (Curriculum Change) หมายถงการแกไขหลกสตรเดมใหมสภาพทแตกตางจากหลกสตรทมอยแลว เปนการเปลยนแปลงโครงสรางสวนใหญของหลกส ตร (Saylor & Alexander, 1974: 7)

การปรบปรงหลกสตร (Curriculum Improvement) หมายถงการด าเนนการจดท าหลกสตรทมอยแลวใหมความเหมาะสมหรอดยงขน (Saylor & Alexander, 1974: 7)

การสรางหลกสตร (Curriculum Construction) หมายถง กระบวนการวางแผนและพฒนาประสบการณการเรยนรตางๆ ทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงในตวผเรยน อนประกอบดวยการเลอกจดมงหมายส าหรบวชาหรอหลกสตรทจดท าขนใหม การเลอกและจดประสบการณการเรยนร ใหแกผเรยน การจดสอการเรยนการสอน วธการน าหลกสตรไปใชใหบรรลตามเปาหมาย และการประเมนความส าเรจของหลกสตรทสรางขน

การพฒนาหลกสตร (Curriculum Development) หมายถงการท าหลกสตรทมอยแลวใหดขน หรอการจดท าหลกสตรขนมาใหมโดยไมมหลกสตรเดมเปนพนฐานเลย ความหมายของการพฒนาหลกสตรหมายรวมถงการจดท าเอกสารประกอบหลกสตรดวย (Saylor & Alexander, 1974: 7)

จากความหมายขางตนความหมายของ การพฒนาหลกสตร ทนยมใชหมายถงการด าเนนการจดท าหลกสตรทงทมอยแลวใหเหมาะสมยงขน และหมายถงการสรางหลกสตรขนมาใหมโดยไมมหลกสตรเดมมากอน ซงเปนไปตามแนวคดของ เซเลอรและอเลกซานเดอร ทใหค าจ ากดความหมายของการพฒนาหลกสตรวา หมายถงการจดท าหลกสตรเดมทมอยแลวใหดขน หรอเปนการจดท าหลกสตรใหมโดยไมมหลกสตรเดมอยกอน การพฒนาหลกสตรหมายรวมถงการจดท าเอกสารประกอบหลกสตรดวย และสอดคลองกบ สงด อทรานนท ทกลาววาการพฒนาหลกสตรมความหมายอย 2 ลกษณะคอ การท าหลกสตรทมอยแลวใหดขนและการสรางหลกสตรขนมาใหม การพฒนาหลกสตรไมไดเปนเพยงการด าเนนงานเพอจดท าหลกสตรเทานน แตมกระบวนการทประกอบดวย 3 มตคอ การวางแผนจดท าหรอยกรางหลกสตร (Curriculum Planning) การใชหลกสตร (Curriculum Implementation) และการประเมนผลหลกสตร (Curriculum Evaluation) ในการพฒนาหลกสตรใหมคณภาพไดนนยอมขนอยกบวาแตละมตมประสทธผลมากนอยเพยงใด

105



หลกการของการพฒนาหลกสตร โอลวา (Oliva, 1992: 34-38) ไดศกษาและรวบรวมหลกการของการพฒนาหลกสตรเอาไว 10 หลกการ ดงตอไปน หลกการท 1 การเปลยนแปลงหลกสตรเปนสงทปรารถนาและเปนสงทไมมใครหามได เปนทเชอกนโดยทวไปวา ความเปลยนแปลงเปนสงทมความจ าเปน และเปนสงทขาดไมได ทเปนเชนนกเพราะชวตของคนเราเจรญเตบโต และพฒนาโดยกระบวนการของการเปลยนแปลงของ มนษยทเจรญเตบโต เรยนร และพฒนาตนเองเพอตอบสนองและปรบตนเองใหเขากบการเปลยนแปลง สงคมและสถาบนทางสงคมจะเผชญกบปญหาตางๆ อยางตอเนอง สงคมจงมหนาททจะตอบสนอง และขจดปญหาทเกดจากความเปลยนแปลงเหลาน และเพอใหเหนความเปนจรงของความเปลยนแปลงไดอยางเปนรปธรรมมากขน แฮส(Hass,1980: 54) ไดรวบรวมปญหาตางๆ ทเกดจากความเปลยนแปลงททกคนในสงคมจะตองเผชญ ไดแก

1. สงแวดลอมถกท าลาย จงตองรกษาสงแวดลอมไว 2. วกฤตการณทางพลงงาน

3. การเปลยนแปลงคานยมและจรยธรรม

4. การเปลยนแปลงทางโครงสรางของครอบครวและชวตครอบครว

5. วกฤตการณเกยวกบตวเมอง ชานเมอง และชนบท

6. ความเคลอนไหวของการทจะเรยกรองสทธและความเปนธรรมของกลมคนตางๆ

7. การเพมอตราการกออาชญากรรม รวมทงการประทวงและการมวสมในสงคม

โรงเรยนซ งเปนหน งในสถาบนหลกของสงคมไดเผชญปญหาตางๆ อยางมากมายเชนเดยวกน บางปญหากระทบกบความอยรอดของโรงเรยนเอง เชน การแขงขนระหวางโรงเรยนราษฎรกบโรงเรยนรฐบาล การเสนอรปแบบและทางเลอกใหมส าหรบการศกษา และขอเสนอของ นกการศกษาบางกลมทจะใหยกเลกการศกษาในโรงเรยน (De-schooling) โรงเรยนก าลงเผชญอยกบปญหาเหลาน ปญหาและการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนในสงคมม อทธพลตอการด าเนนการปรบปรง หรอเปลยนแปลงหลกสตรใหเหมาะสม ดงนนนกพฒนาหลกสตรจะตองยอมรบวาการเปลยนแปลงเปนเรองปกต และจะตองเตรยมตวเองใหพรอมทจะปรบปรงหลกสตรใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง หลกการท 2 หลกสตรเปนผลตผลของแตละชวงเวลา

ความเชอหรอความจรงขอนหลกสตรเปนผลตผลของชวงเวลานนๆ แมจะมบางคนมองวา หลกสตรจะเปลยนแปลงอยางชาๆ แตถาพจารณาใหลกลงไปกจะพบวาในความเปนจรง หลกสตรไดเปลยนแปลงไปมากกวาทคดและรบร

106



เปนทยอมรบกนวา หลกสตรตอบสนองตอพลงทางสงคม และจะถกเปลยนแปลงโดยพลงดงกลาว เชน ความเชอทางปรชญา หลกทางจตวทยา องคความรทเพมขนเรอยๆ ภาวะผน าทางการศกษาในชวงเวลานนๆ และสงประดษฐใหมๆ ในขณะนนตางกมพลงและอทธพลตอหลกสตรดวยกนทงสน กลาวคอ การปรบปรงและเปลยนแปลงหลกสตรบางสวนเกดจากผลของการคนพบ

สงใหมๆ เชน เครองถายเอกสาร เครองคดเลข เครองใชไฟฟา คอมพวเตอร และโทรศพทมอถอรวมทงผลส าเรจทางดานวทยาศาสตร เชน การไปส ารวจดวงจนทร การไปดาวองคาร และการส ารวจดาวดวงอน ๆ

ตวอยางแนวคดหลกสตรเปนผลตผลแตละชวงเวลา ท าใหเกดการเปลยนแปลงหลกสตรในชวงเวลาตางๆ ของประวตศาสตรแตละชวงเชน ในสหรฐอเมรกาชวงครสตศตวรรษท 18 และท 19 การศกษาหลกสตรและการเรยนการสอนไดรบอทธพลจากความคดของเบญจมน แฟรงคลน และ ฮอเรสแมนน ตามล าดบ ในศตวรรษท 20 หลกสตรและการเรยนการสอน เปนไปตามแนวปรชญาการศกษาแบบพพฒนนยม (Progressivism) และจากแนวคดของ ของจอหน ดวอ และในครงหลงศตวรรษท 20 หลกสตรและการเรยนการสอนมอทธพลเพมเตมจากผลงานของเพยเจต วายกอตสก และบรเนอร หลกการท 3 การเปลยนแปลงหลกสตรทเกดขนในชวงแรก จะมสวนหนงทขนานและเกดขนรวมกนกบการเปลยนแปลงหลกสตรทเกดขนในชวงตอมา

ความจรงในประเดนน กคอ การเปลยนแปลงหลกสตรทไดเกดขนในตอนแรกๆ ของชวงระยะเวลาหนง ยงสามารถด ารงอยรวมกนไดกบการเปลยนแปลงหลกสตรใหมท เกดขนในชวงระยะเวลาตอมา ซงหมายความวา การปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร มกจะไมเปนการเรมตนแลวจบสนลงทนททนใด แตความเปลยนแปลงนนๆ ตองใชเวลานานและด าเนนการ ตอไปในขณะทมการเปลยนแปลงหลกสตรโครงการใหมเกดขน จงมกระบวนการและขนตอนสวนหนงทเกดขนพรอมกน หรอซอนกนอย ตามปกตการพฒนาหลกสตรจะเรมตนอยางเชองชา และเสรจสนลงอยางชาๆ เชนเดยวกน เชน หลกสตรระดบประถมศกษา และมธยมศกษาของประเทศไทย ไดเรมด าเนนการตงแต พ.ศ.2516 มาแลวเสรจและประกาศใชเมอปพทธศกราช 2521 และในชวงกอนทการพฒนาหลกสตร จะแลวเสรจนน ไดมเหตการณและอทธพลอน ๆ ซงท าใหเกดมการเปลยนแปลงชนดใหมขนมา ลกษณะเชนนท าใหชวงระยะเวลาหนงมการเปลยนแปลงสองอยางท มลกษณะแขงขนกนเกดขนพรอมๆ กน จงท าใหการพฒนาหลกสตรเปนงานทมลกษณะคอนขางสบสน

ความเปลยนแปลงทเกดขนพรอมกน และมลกษณะแขงขนกนน จะพบไดจากความเชอทางปรชญาทแตกตางกนในเรองธรรมชาตของมนษย จดหมายปลายทางของมนษย ความด ความชวและจดหมายทแทจรงของการศกษา ความคด และความเชอทแตกตางกน ในเรองเหลาน

107



เกดมอยในทกชวงเวลาของประวตศาสตร ความคดทมพลงของกลมสรางสารตถนยม และพพฒนนยม

ตางกพยายามแขงขนกนเพอหาสมาชกและผสนบสนน และเพอใหสงคมยอมรบอยางตอเนอง ตวอยางเชน หลกสตรทเตรยมคนเพอเขามหาวทยาลย แขงขนกบหลกสตรทเนนอาชวศกษาเพอเตรยมคนใหออกไปประกอบอาชพได และยทธวธการสอนทมงเนนสตปญญา แขงกบยทธวธในการพฒนารางกาย อารมณ และจตใจของเดก

การตอบสนองเงอนไขการเปลยนแปลงในลกษณะแขงขนกนเชนน ท าใหจ าเปนตองใชวธการแบบผสมผสานและการปรองดอง นกพฒนาหลกสตรจะตองเลอกการตอบสนองทดทสด ตวอยางของประเทศไทยทเหนไดอยางเปนรปธรรมทสด ไดแก การเปลยนแปลงหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 ของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ซงเนนความเปนคนไทยทสมบรณ และเนนการเตรยมตวเพอประกอบอาชพ จงไมจดใหเรยนภาษาองกฤษในชนประถมศกษา แตประชาชนไมเหนดวยในจดน เพราะมผปกครองจ านวนไมนอยทตองการจะเตรยมตวลกหลานใหพรอมทจะเรยนตอในระดบมธยมศกษา และอดมศกษา จงสรางแรงกดดนใหมการสอนภาษาองกฤษในระดบประถมศกษา ตงแตชนประถมศกษาปท 5 กระทรวงศกษาธการตานทานกระแสความตองการของประชาชนในเรองนไมไหว กตองยอมผอนตามโดยการประนประนอมใหนกเรยนสามารถเลอกเรยนภาษาองกฤษ แทนวชาการงานและพนฐานอาชพ และในทางปฏบตจะพบวา มโรงเรยนสวนมากเปดสอนภาษาองกฤษ แทนวชาเลอก การงานและพนฐานอาชพ

หลกการท 4 การเปลยนแปลงหลกสตรเปนผลมาจากการเปลยนแปลงในตวบคคล

หลกการนตองการจะชใหเหนวา การเปลยนแปลงหลกสตรทประสบความส าเรจนน จ าเปนจะตองมการเปลยนแปลงในตวบคคลทเกยวของดวย ตวบคคลทเกยวของในทนหมายรวมตงแตนกพฒนาหลกสตรเอง เจาหนาททางดานหลกสตร ผบรหารโรงเรยน ครผสอน และบคลากรอนทเกยวของ นกพฒนาหลกสตรจงควรเรมงานทการเปลยนตนเองและการใชความพยายามใหเกด การเปลยนแปลงในตวบคคลทเกยวของ ในรปของการใหความร การฝกอบรม และการใหมสวนรวมในกจกรรมการพฒนาหลกสตร เพอใหบคคลเหลานเกดความรใหม มเจตคตและคานยมใหมเกยวกบหลกสตรใหม เพอจะไดด าเนนการและจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบจดหมาย และความตองการของหลกสตรใหมอยางแทจรง จากขอเทจจรงในอดต ท าใหนกพฒนาหลกสตรตระหนกวา หลกสตรทก าหนดโดยบคคลกลมเดยวจากเบองบน แลวสงไปใหบคลากรทอยเบองลางปฏบตมกจะไมไดผล เพราะผปฏบตหรอครผสอนไมเขาใจและไมยอมรบสงใหมในหลกสตร จะไมใหความรวมมอและจะจดกจกรรมการเรยนการสอนตามทตนเองถนดและทเคยสอน จงท าใหตางฝายตางโจมตซงกนและกน ในท านองทวาผสรางตวหลกสตรจะโทษครผสอนวา เหตทหลกสตรใหมไมประสบความส าเรจเปนเพราะครผสอนไมเปลยนแปลงวธสอน และไมใหความรวมมอ ครผสอนมกจะโทษผพฒนาหลกสตร และตวหลกสตร

108



วาเปนหลกสตรทไกลความเปนจรง ยงยาก และสบสน เปนตน ซงจากปญหาดงกลาวน จงท าใหเกด

ขอเตอนใจแกนกพฒนาหลกสตรวา ถาจะใหการเปลยนแปลงหลกสตรประสบความส าเรจไดนน จ าเปนจะตองมการเปลยนแปลงในตวบคคลทเกยวของเสยกอน

หลกการท 5 การพฒนาหลกสตรเปนงานกลมทตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย

ในอดต การด าเนนงานเกยวกบหลกสตร มกจะจ ากดอยทการท างานของกลมเลกๆ หรอขนอยกบค าสงของฝายบรหาร แตในปจจบนนมการสนบสนนใหกลมตางๆ และบคคลเปนจ านวนมากไดมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรอยางแทจรง ถาครแตละคนตางท างานของตนไป กจะมผลตอการเปลยนแปลงหลกสตรเฉพาะในสวนทท าไดและภายในวงแคบๆ ดงนน ถาจะใหการเปลยนแปลงทมากมายและมนยส าคญประสบความส าเรจ จงจ าเปนจะตองใชการตดสนของหลายฝาย และกลมตางๆ จะเกยวของกบการพฒนาหลกสตรภายใตบทบาทและหนาททแตกตางกนออกไป

โดยทวไปการเปลยนแปลงหลกสตรควรมคนกลมตางๆ ทกระดบเขามามสวนรวม ถาการเปลยนแปลงนนๆ มผลกระทบตอคนจ านวนมากเทาใด มความซบซอนมากขนเทาใดและตองลงทนมากขนเทาใด กควรจะตองมจ านวนคนและกลมบคคลเขามาเกยวของมากขนเทานน

หลกการท 6 การพฒนาหลกสตรเปนกระบวนการของการตดสนใจเลอกจากทางเลอกทมอยหลายทางเลอก

โดยพนฐาน การพฒนาหลกสตรเปนเรองของการตดสนใจ โดยเฉพาะนกพฒนาหลกสตรทจะตองท างานกบผคนทเกยวของหลาย ๆ ฝายจะตองพจารณาตดสนใจในเรองตอไปน 1. ทางเลอกทเกยวกบวชาตางๆ เชนการทหลกสตรไมไดก าหนดใหผเรยนเรยนวชาปรชญา มานษยวทยา และภาษาจน แสดงใหเหนวาไดมการตดสนใจเลอกแลววา ผเรยนควรจะเรยนวชาใดบาง 2. ทางเลอกระหวางทรรศนะทแตกตางกน เชน นกพฒนาหลกสตรจะตองตดสนใจวา เหนดวยหรอไมกบความเชอทวาการจดการศกษาในลกษณะทใหใชสองภาษา จะสนองความตองการของสงคมทประกอบดวยคนหลายภาษาได ควรจะมการจดใหเดกเรยนชาอยในหองพเศษแยกออกไปจากหองเดกปกตหรอไม 3. ทางเลอกทเกยวกบการเนน เชน โรงเรยนควรใหความชวยเหลอแกเดกอานหนงสอ

ไมออกเปนพเศษหรอไม และควรจดโปรแกรมส าหรบเดกทมความถนดพเศษหรอไม 4. ทางเลอกเกยวกบวธการ เปนตนวา วธการใดเหมาะสมทสดส าหรบการเรยนการสอนการเรยนการสอนใหอานเปนค าหรอใชวธประสมอกษรวธใดใชไดผลด 5. ทางเลอกเกยวกบการจดระบบ เชน โรงเรยนแบบไมมชนเรยนเหมาะทจะเปดโอกาสใหทกคนไดเรยนรอยางดหรอไม ควรจะจดโปรแกรมประถมศกษาเปนแบบหองเรยนทมเนอทเปดกวาง (Open Space) หรอแบบหองเรยนปกต

109



เปนทประจกษชดวา คณลกษณะทจ าเปนสองประการของนกพฒนาหลกสตร ไดแก ความสามารถทจะตดสนใจลงไปหลงจากไดมการศกษามาอยางรอบคอบและเพยงพอ และมความยนดทจะตดสนใจ บคคลทไมชอบตดสนไมควรจะท าหนาทเปนนกพฒนาหลกสตร

หลกการท 7 การพฒนาหลกสตรเปนกระบวนการตอเนอง ตามหลกการนแสดงวา นกพฒนาหลกสตรจะท างานตอไปไมหยดยง เพอไปสสงทเปนอดมคต ดงนน การสอน การประเมนผล และการปรบปรงหลกสตรอยางตอเนองจงมความส าคญอยางยงยวด เนองจากสงคมเปลยนแปลงอยเสมอ เราจงไมเคยบรรลถงการมหลกสตรทสมบรณอยางแทจรง จงจ าเปนตองมการปรบปรงหลกสตรอยเสมอ การแกปญหาทไดผลกอาจพบไดเฉพาะการบรรลจดหมายเฉพาะกจเทานน ในขณะทความตองการของผเรยนเปลยนไป สงคมเปลยนไปและในขณะทความรใหมๆ เพมขนเรอยๆ หลกสตรจงจ าเปนจะตองเปลยนแปลงและพฒนาไปเรอยๆ

หลกการท 8 การพฒนาหลกสตรจะมประสทธผลมากขนถามการพจารณากนอยางครอบคลม

การพฒนาหลกสตร ทเนนทศนะทครอบคลมรวมถงการระลกถงผลของการพฒนาหลกสตรทไมเพยงแตมตอผเรยน และครผสอนซงไดรบการจากการเปลยนแปลงโดยตรงเทานน แตยงมตอคนอนๆ ทไมรเรองรราวดวย ซงเปนผทไมไดมสวนในการพฒนาหลกสตรโดยตรง แตจะไดรบผลกระทบไมทางใดกทางหนงจากการเปลยนแปลงนนๆ ยกตวอยางเชน เรองเพศศกษา อาจจะมผลไมเพยงแตเฉพาะครผสอน ผเรยนและพอแมของผเรยนทเกยวของเทานน แตยงมผลตอผเรยน ครผสอน และพอแมทไมไดมสวนเกยวของดวย คนในกลมหล งนอาจจะอยากเขามามสวนรวม อาจจะปฏเสธทจะสวนรวม หรออาจจะปฏเสธวชานวาไมเหมาะสมทจะเปดสอนในโรงเรยนกได การใชวธพจารณาหลกสตรทครอบคลมกวาง จ าเปนตองมการลงทนทางดานกายภาพและทรพยากรมนษยจ านวนมาก ผปฏบตงานดานหลกสตรตองมสวนรวมในการวางแผนเพอพฒนาหลกสตรหรอสงทเราอาจจะเรยกกนวา การเตรยมกอนวางแผน (Pre-planning) ตองมการตดสนใจเกยวกบขอก าหนดบางประการกอนเรมการพฒนาหลกสตร ทงนกเพอจะใหแนใจวาจะสามารถหาทรพยากร บคลากรและเวลาทจะชวยใหโครงการเกดความส าเรจได ในเรองบคลากรนนไมใชเพยงแตหามาไดวามใครบาง แตผน าทางดานหลกสตรจะตองพจารณาถงแรงจงใจ ระดบความสามารถ และความสมครใจของพวกเขาดวย เหตผลหนงทวาท าไมการพฒนาหลกสตรในอดตจงเนนทสวนยอยหรอรายละเอยด ค าตอบกคออาจเปนเพราะการพฒนาหลกสตรทมองจากทศนะทครอบคลม จ าเปนตองใชทรพยากรเปนจ านวนมาก

110



หลกการท 9 การพฒนาหลกสตรจะมประสทธภาพมากขน ถาด าเนนการไปตามกระบวนการทมระบบ

การพฒนาหลกสตรทเปนระบบ จะมประสทธผลมากกวาการลองผดลองถกตามปกต การพฒนาหลกสตรจะมลกษณะทครอบคลม เปนการมองภาพรวมของขนตอนและกจกรรม

การพฒนาหลกสตร มการน าสวนตางๆ ทเกยวของทงหมดมาพจารณาและศกษาความสมพนธของมน จากกจกรรมและขนตอนทอยทงหมด นกพฒนาหลกสตรจะวางแผนและก าหนดวธการด าเนนงาน หลงจากนนกจะปฏบตงานตามวธการและกจกรรมทไดก าหนดเอาไวอยางดแลว และแนนอนทสดวธการทไดก าหนดเอาไวแลวอยางเปนระบบน จ าเปนจะตองไดความเหนชอบและรบรจากทกฝายทมสวนรวมในการพฒนาหลกสตร

ในการพฒนาหลกสตรนน แมนกพฒนาหลกสตรจะไดด าเนนการไปตามหลกการทกลาวมาแลวขางตน กไมสามารถรบประกนไดวาการพฒนาหลกสตรจะประสบความส าเรจ ถาหากไมไดพจารณาอยางรอบคอบและครอบคลมทงระบบ อปสรรคหรอขอจ ากดทท าใหนกพฒนาหลกสตร ไมสามารถมองกระบวนการพฒนาหลกสตรไดอยางครอบคลมทงระบบ ไดแก สไตลและปรชญาของผบรหารเอง ทรพยากรของโรงเรยน ความพอใจและอคตสวนบคคล การขาดผน าทาง การนเทศทมความร ความสามารถ รวมทงการขาดความรและทกษะในสวนของผเขารวมพฒนาหลกสตร หลกการท 10 การพฒนาหลกสตรจะเรมจากหลกสตรเดมทมอยแลวในขณะนน

ตามทเปนจรง นกพฒนาหลกสตรจะเรมงานของตนจากหลกสตรทมอยแลวในเวลานน โดยตรวจสอบและประเมนดวามสวนใดทเปนสวนด และยงสามารถน าไปใชไดอย และมสวนใดบางทเปนปญหา ลาสมย และผดขอเทจจรง ซงจ าเปนจะตองแกไขหรอตดทงไป กลาวอกนยหนงกคอ การพฒนาหลกสตรไมไดเรมจากศนยหรอเรมจากความวางเปลา

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรแบงสองระยะ คอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงตน และรปแบบการพฒนาหลกสตรในชวงหลง มรายละเอยด ดงน รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงตน

ในชวงตนของการพฒนาหลกสตรมรปแบบส าคญ 4 รปแบบ ดงน 1. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอร ไทเลอร (Tyler, 1971: 1) ซงถอวาเปนบดาแหงการพฒนาหลกสตรไดเขยนหนงสอเรอง Basic Principles of Curriculum and Instruction โดยไดใหหลกเกณฑและเหตผลในการพฒนาหลกสตรและการวางแผนการสอนนนจะตองด าเนนการเพอตอบค าถามพนฐาน 4 ประการดงน

111



1. มความมงหมายทางการศกษาอะไรบาง ทโรงเรยนควรจะแสวงหา 2. มประสบการณทางการศกษาอะไรบาง ทโรงเรยนควรจดขนเพอชวยให ผเรยนบรรลจดประสงคทก าหนดไว 3. จดประสบการณทางการศกษาอยางไรจงจะท าใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากทสด

4. สามารถคนหาความจรงวาผเรยนบรรลถงจดประสงคทก าหนดไวไดอยางไร

จากค าถามพนฐานทง 4 ประการ ชใหเหนองคประกอบทส าคญของหลกสตรซงน ามาสการพฒนาหลกสตร 4 ประการตามล าดบดงน 1) การก าหนดจดมงหมาย 2) การก าหนดเนอหาและประสบการณทางการศกษา3) การจดประสบการณทางการศกษา และ 4) การประเมนผลสมฤทธของหลกสตร รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของไทเลอร ประมวลไดดงแผนภมตามภาพประกอบท 4.1 ดงน

ภาพประกอบท 4.1 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรทประมวลจากแนวคดของไทเลอร (ทมา วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 126)

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอรมรายละเอยดตามล าดบขนตอไปน ขนท 1 การก าหนดจดมงหมายของหลกสตร

ขนตอนในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรแบงเปน 2 ระยะ คอ

1. การก าหนดจดมงหมายชวคราวของหลกสตรด าเนนการโดยการศกษาจากแหลงขอมลตางๆ ประกอบดวย

1.1 การศกษาสงคม ไดแก โครงสรางทส าคญทางสงคม ความคาดหวงของสงคม คานยม ความเชอทเปนทมาของแนวปฏบตในการด ารงชวตของบคคลในสงคม เปนตน

การศกษาสงคม

การศกษาผเรยน

การศกษาแนวคดของนกวชาการ

ก าหนดจดมงหมายชวคราว

ทฤษฎการเรยนร


กาการศกษาปรชญาสงคม

ก าหนดจดมงหมายทแทจรง

การเลอกและ จดประสบการณ



112



1.2 การศกษาผเรยน ไดแก ความตองการ ความสนใจ ความสามารถ และคณลกษณะของผเรยนทประเทศชาตตองการ เปนตน

1.3 การศกษาแนวคดของนกวชาการ ไดแก ค าแนะน าของผเชยวชาญสาขาตางๆ รวมทงผลการวจยทางการศกษา เปนตน

จากขอมลทไดจากแหลงตางๆ นนใหน ามาประมวลเขาเปนจดมงหมายอยางกวางๆ หรอจดมงหมายชวคราว

2. ก าหนดจดมงหมายทใชจรงของหลกสตรด าเนนการโดยน าทฤษฎการเรยนรปรชญาการศกษา และปรชญาสงคม มาเปนหลกในการกลนกรองจดมงหมายชวคราวโดยตดทอนจดมงหมายทไมจ าเปนออก พรอมทงปรบปรงจดมงหมายดงกลาวใหชดเจนยงขน

ขนท 2 การเลอกและจดประสบการณการเรยนร ในการเลอกและจดประสบการณการเรยนรควรค านงถงหลกเกณฑดงตอไปน 1. หลกเกณฑในการเลอกประสบการณการเรยนร ไทเลอร (Tyler, 1971: 65-68) ก าหนดหลกเกณฑทใชในการพจารณาคดเลอกประสบการณการเรยนรของ มดงน 1.1 ผเรยนควรมโอกาสฝกและเรยนรเนอหาตามขอบเขตของจดมงหมายหลกสตร 1.2 ประสบการณนนควรจะท าใหผเรยนพงพอใจทจะปฏบตตาม

1.3 ประสบการณนนควรอยในวสยทปฏบตไดจรง 1.4 ประสบการณหลาย ๆ อยางอาจน าไปสการบรรลจดมงหมายทก าหนดไวเพยงขอเดยวกได 1.5 ประสบการณการเรยนรเพยงประสบการณเดยวอาจน าไปสการเรยนรทบรรลจดมงหมายทก าหนดไวหลายขอได 2. หลกเกณฑในการจดประสบการณการเรยนร หลกเกณฑในการจดประสบการณการเรยนรตองค านงถงความสมพนธระหวางเนอหากบเนอหา ชวงเวลากบชวงเวลา สรปไดดงน (Tyler, 1971: 83-86)

2.1 เกณฑความสมพนธในแนวตง (Vertical) เปนความสมพนธขององคประกอบของหลกสตรใน 2 ลกษณะ ดงน 2.1.1 ความสมพนธในลกษณะตอเนอง (Contiguity) เปนความสมพนธขององคประกอบหลกของตวหลกสตรจากระดบหนงไปยงอกระดบหนงทสงขนไป

2.1.2 ความสมพนธในลกษณะการเรยงล าดบ (Sequence) เปนลกษณะของความสมพนธขององคประกอบหลกของตวหลกสตรจากสงทเกดขนกอนไปสสงทเกดขนภายหลง หรอจากสงทมความงายไปสสงทยาก

113



2.2 เกณฑความสมพนธในแนวนอน (Horizontal) เปนความสมพนธขององคประกอบหลกสตรจากหวขอเนอหาหนงไปยงอกหวขอเนอหาหนง หรอจากรายวชาหนงไปยงรายวชาอน ๆ ทมความเกยวของกน

ขนท 3 การประเมนผล

การประเมนผลเปนขนตอนสดทายทจะท าใหทราบวาประสบการณการเรยนรทจดขนนนบรรลตามจดมงหมายของหลกสตรทก าหนดไวหรอไมเพยงใด สมควรทจะมการปรบแกไขในสวนใดบาง โดยก าหนดกรอบของการประเมนผล ดงน 1. ก าหนดจดประสงคทจะวด และพฤตกรรมการเรยนรทคาดหวง 2. ศกษาส ารวจขอมลเพอสรางเครองมอทจะวดพฤตกรรมเหลานน

3. ตรวจสอบคณภาพของเครองมอในดานความเปนปรนย ความเชอมน และ

ความเทยงตรง 4. วดและวเคราะหตามสถานการณทจะท าใหเกดพฤตกรรม

5. สรปผลการประเมนและพจารณาผลเพออธบายถงสวนดของหลกสตร หรอขอจ ากดทจะตองปรบปรงแกไขใหหลกสตรมคณภาพยงขน

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของไทเลอรมจดเดนในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรอยางเปนระบบ โดยเรมจากการก าหนดจดมงหมายชวคราวจากการวเคราะหขอมลพนฐานทงดานสงคม ผเรยน และผเชยวชาญ แลวน าจดมงหมายชวคราวมาวเคราะหโดยใชแนวคดเชงปรชญาการศกษา จตวทยาการเรยนรซงไดแก ทฤษฎการเรยนร ปรชญาสงคมเปนส งกลนกรองเพอก าหนดจดม งหมายท แทจรงของหลกสตร ส าหรบขอจ ากดของรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอรคอการก าหนดองคประกอบของหลกสตรอาจคลมเครอ เพราะการเลอก และจดประสบการณการเรยนรคอนขางเปนนามธรรม และกว างจนอาจละเลยองคประกอบส าคญคอเนอหา และกจกรรมการเรยนการสอน

จากรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอร ผลทไดจากรปแบบคอไดหลกสตร แตยงไมไดหมายความรวมถงการน าหลกสตรไปใช 2. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของทาบา ทาบา (Taba, 1962: 424 - 441) ไดน าเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตร โดยมแนวคดพนฐานเกยวกบหลกสตรวา ควรมองคประกอบพนฐาน 4 ประการ ไดแก จดประสงคการเรยนร เนอหาวชากระบวนการเรยนการสอน และการประเมนผลซงองคประกอบเหลานมความสมพนธตอกนและกน แสดงดงภาพประกอบท 4.2

114



ภาพประกอบท 4.2 ความสมพนธระหวางองคประกอบของหลกสตร ตามแนวคดของทาบา

(ทมา Taba, 1962: 425)

จากรปท 4.1 จะเหนความสมพนธระหวางองคประกอบของหลกสตร ตามแนวคดของทาบาดงกลาวขางตน จะเหนไดวามสวนคลายคลงกบแนวคดทเปนค าถามพนฐาน 4 ประการของ ไทเลอรทไดใหความส าคญกบจดมงหมายทางการศกษา ประสบการณทจดใหแกผเรยนกระบวนการจดประสบการณเรยนร และการประเมนประสทธภาพของประสบการณในการเรยนทงน ทาบา ไดขยายแนวคดในการพฒนาหลกสตรใหชดเจนยงขน โดยก าหนดใหรปแบบการพฒนาหลกสตร ประกอบดวย 8 ขนตอน สรปไดดงน ขนท 1 การวนจฉยความตองการ ขนตอนนเปนการส ารวจและรวบรวมขอมลและวเคราะหเกยวกบสภาพปญหา ความตองการ และความจ าเปนตางๆ ของสงคม และผเรยน รวมทงพฒนาการของผเรยน กระบวนการเรยนร และธรรมชาตของความร การวเคราะหขอมลเหลานเพอน ามาก าหนดเปนแนวทางในการก าหนดจดประสงคของหลกสตร ขนท 2 การก าหนดจดประสงค ภายหลงจากไดขอมลตางๆ จากการวนจฉยความตองการแลว จงน ามาก าหนดเปนจดประสงคของหลกสตร ซงทาบาไดใหขอเสนอแนะในการก าหนดจดประสงคสรปไดวา ควรเปนจดประสงคทสงเสรมพฒนาผเรยน 4 ประการ คอ 1) ความคดรวบยอดในสาระทเรยนร 2) เจตคต 3) วธการคด และ4) อปนสยและทกษะตางๆ

ขนท 3 การคดเลอกเนอหาสาระ การคดเลอกเนอหาวชาทจะน ามาใชในการเรยนการสอน เพอใหผเรยนเกดการเรยนรทสอดคลองกบจดประสงคของหลกสตรทก าหนดไว ขนท 4 การจดระบบของเนอหาสาระ เนอหาสาระทคดเลอกมาไดควรน ามาจดระเบยบ ล าดบและขนตอน โดยค านงถงความตอเนอง และความยากงายของเนอหา รวมทงวฒภาวะ ความสามารถ และความสนใจของผเรยนดวย

จดประสงค


เนอหาวชา กระบวนการ

เรยนการสอน

115



ขนท 5 การคดเลอกประสบการณการเรยนร การคดเลอกประสบการณการเรยนรจะตองสอดคลองกบจดประสงค และเนอหาสาระของหลกสตร โดยอาศยความรเกยวกบกระบวนการเรยนร และวธสอนแบบตางๆ เปนแนวทาง ขนท 6 การจดระบบของประสบการณการเรยนร ประสบการณการเรยนรทคดเลอกมาแลวในขนท 5 จะตองน ามาจดระเบยบ และล าดบกอนหลง โดยค านงถงความเชอมโยงของเนอหาและประสบการณในการเรยนร ขนท 7 การก าหนดสงทจะประเมนและวธการประเมนผล ขนตอนนเปนการก าหนดรายการและวธการประเมนผล เพอตดสนวาการพฒนาหลกสตรนนประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด กลาวคอ เปนการพจารณาผลของการใชหลกสตรวาผเรยนไดเปลยนแปลงพฤตกรรมไปตามจดประสงคทตงไวหรอไม เพยงใด รวมทงเนอหาวชาและกระบวนการจดประสบการณการเรยนรใหแกผ เรยนมความเหมาะสมมากนอยเพยงใด

ขนท 8 การตรวจสอบความเหมาะสมของหลกสตร

ในการพจารณาความเหมาะสมของหลกสตรในแตละขนตอนนน ด าเนนการตรวจสอบวา เคาโครงของเนอหาสอดคลองกบแนวความคดในภาพรวมหรอไม และมสวนสงเสรมใหจดประสงคของหลกสตรบรรลเปาหมายเพยงใด ประสบการณการเรยนรเอออ านวยใหผเรยนมผลสมฤทธตามจดประสงคหรอไม เปนตน

116



จากรปแบบการพฒนาหลกสตรของทาบา วโรจน วฒนานมตกล (2548: 72) ไดจดท าเปนแผนภมเพอแสดงใหเหนถงขนตอนในการพฒนาหลกสตร ดงภาพประกอบท 4.3 ดงน

ภาพประกอบท 4.3 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของทาบา

(ทมา วโรจน วฒนานมตกล, 2548: 130)

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของทาบามจดเดนทมการก าหนดองคประกอบของหลกสตรชดเจนและเปนรปธรรมโดยมการคดเลอกและจดระบบ เนอหา และประสบการณการเรยนรเพอใหสอดคลองกบทฤษฎ หลกการเรยนร

การวนจฉยความตองการ

การก าหนดจดประสงค

การคดเลอกเนอหาสาระ

การจดระบบของเนอหาสาระ

การคดเลอกประสบการณการเรยนร

การจดระบบของประสบการณการเรยนร

การก าหนดสงทจะประเมนและวธการประเมนผล

การต

รวจส

อบคว

ามเห

มาะส

มของ

หลกส

ตร

117



นอกจากน าเสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรแลว ทาบา ยงไดน าเสนอแนวคดในการวางแผนจดสรางหลกสตร ดงน

ภาพประกอบท 4.4 รปแบบในการวางแผนจดสรางหลกสตรของทาบา

(ทมา Taba, 1962: 438)

จดประสงค ก าหนดโดยการวเคราะห จ าแนกจาก ระดบ

1. วฒนธรรมและความตองการของสงคม 1. ชนดของพฤตกรรม 1. จดประสงคทางการศกษาทงหมด

2. ผเรยน กระบวนการเรยนร และหลกการ 2. ขอบขายของเนอหา 2. จดประสงคทวไปของโรงเรยน

3. ขอบขาย และประโยชนของความร 3. ขอบขายของความตองการ 3. จดประสงคทางการเรยนการสอนเฉพาะดาน

การเลอกประสบการณการเรยนร ก าหนดจากความรเกยวกบ ลกษณะการจด ผด าเนนการ

1. ธรรมชาตความร 1. เนอหา 1. โรงเรยน

2. พฒนาการ 2. ประสบการณการเรยน 2. หนวยงานการศกษาอนๆ

3. ขอบขาย และประโยชนของความร 4. ผเรยน

การจดหลกสตร ก าหนดจากความตองการ ลกษณะในการจดหลกสตร ผด าเนนการตองค านงถง

1. การเรยนรแบบตอเนอง 1. แบบรายวชา 1. การจดองคกรของโรงเรยน

2. การเรยนรแบบบรณาการ 2. แบบหมวดวชา 2. วธใชคณะท างาน

3. แบบเพอชวต 3. วธการเรยนร ฯลฯ

ขอบขายและล าดบของแผน ก าหนดจาก ลกษณะในการจด ผด าเนนการตองค านงถง

1. ความตองการของขอบขาย 1. ขอบขายและล าดบเนอหา ในการเรยนร 2. ขอบขายและล าดบของ หลกส าคญในการจดหลกสตร

2. ความตองการการเรยนร ความสามารถของสตปญญา แบบตอเนอง

118



คานยม

จดมงหมายของหลกสตร

กระบวนการพฒนาการและ

การเรยนรของนกเรยน

ความตองการ ทางสงคม

ความรในสาขาวชา ตาง ๆ

เนอหาสาระของหลกสตร

สอการเรยน

การสอน

รปแบบ

ของหลกสตร

วธสอน

โอกาสเรยนรของนกเรยนหรอการจดท าหลกสตร

ชวยในการคดเลอก

ชวยในการคดเลอกความรดาน

ประโยชนในการจด

3. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของฟอกซ โรเบรต ฟอกซ (Robert Fox) ไดน าเสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร โดยใหความส าคญกบพนฐานจากคานยมตางๆ ของสงคม ซงก าหนดเปนแผนภมตามภาพประกอบท 4.5 ดงน (Fox, 1962:17 - 21)

ภาพประกอบท 4.5 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของฟอกซ

(ทมา Fox, 1962: 18)

จากแนวคดของการพฒนาหลกสตรดงแผนภมขางตน สามารถสรปเปนขนตอนในการ พฒนาหลกสตรไดดงน ขนท 1 การก าหนดจดมงหมายของหลกสตร

ในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรก าหนดจากคานยมตาง ๆ ของสงคม

119



ขนท 2 การก าหนดกรอบความรของหลกสตร

จากการก าหนดจดมงหมายของหลกสตร จะชวยในการตดสนใจเลอกสงทเปนกรอบความรของหลกสตร ซงประกอบดวย 3 กลม ไดแก1) กระบวนการพฒนาการและการเรยนรของผเรยน 2) ความตองการทางสงคม 3) ความรในสาขาวชาตาง ๆ

ขนท 3 การก าหนดรายละเอยดของหลกสตร

ภายหลงจากการก าหนดกรอบความรของหลกสตรแลว จะน ากรอบความรดงกลาวเปนแนวทางในการก าหนดรายละเอยดของหลกสตร ประกอบดวย 1) เนอหาสาระของ หลกสตร 2) สอการเรยนการสอน 3) รปแบบของหลกสตร และ4) วธการสอน

4. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของกดแลดและรชเทอร กดแลดและรชเทอร (Goodlad & Richter, 1966: 18-20) ไดเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบการพฒนาหลกสตร โดยมความคดพนฐานคลายคลงกบแนวคดของฟอกซ โดยก าหนดจดหมาย โดยพจารณาจากคานยมตาง ๆ ของสงคมเปนพนฐาน รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของกดแลดและรชเทอร สรปเปนขนตอน ไดดงน ขนท 1 การก าหนดจดหมายทางการศกษา

จดหมายทางการศกษา (Educational Aims) ก าหนดขนจากคานยมตาง ๆ ของสงคม

ขนท 2 การก าหนดจดประสงคเชงพฤตกรรมทวไปทางการศกษา จดประสงคเชงพฤตกรรมทวไปทางการศกษา (General Behavioral Objectives in Education) ก าหนดขนจากการแปลงจดหมายทางการศกษา โดยมองคประกอบใหญๆ 2 สวน คอ 1)

เนอหาสาระหรอเรองราวทจะเกดการเรยนรของผเรยน (Substantive Element)2) พฤตกรรมทตองการจะปลกฝงแกผเรยน (Behavioral Element)

ขนท 3 การก าหนดโอกาสการเรยนรของผเรยน จากจดประสงคเชงพฤตกรรมทวไปจะชวยในการก าหนด โอกาสการเรยนร (Learning

Opportunities) ซ งหมายถง สถานการณใดๆ กตามทจดท าขนภายในบรบทของโปรแกรมทางการศกษาหรอสถาบนการศกษา เพอตองการใหบรรจถงจดหมายปลายทางทก าหนด

ขนท 4 การก าหนดจดประสงคเชงพฤตกรรมเฉพาะทางการศกษา จดประสงคเชงพฤตกรรมเฉพาะทางการศกษา (Specific Behavioral Objectives in

Education) ก าหนดขนเพอให เกดจดประสงคท เฉพาะเจาะจงย งขน โดยขยายขอบเขตมาจากจดประสงคเชงพฤตกรรมทวไป และโอกาสการเรยนรทก าหนดไวในตอนตน ซงจดประสงค เชงพฤตกรรมเฉพาะทางการศกษายงคงมองคประกอบ 2 สวน เชนเดยวกนกบจดประสงค

120



เชงพฤตกรรมทวไป ไดแก 1) เนอหาสาระหรอเรองราวทจะใหเกดการเรยนรในตวผเรยน และ

2) พฤตกรรมทตองการจะปลกฝงแกผเรยน

ขนท 5 การออกแบบและคดเลอกโอกาสการเรยนรเฉพาะ

หลงจากทไดก าหนดจดประสงคเชงพฤตกรรมเฉพาะทางการศกษาแลวจะตองออกแบบและคดเลอกโอกาสการเรยนรเฉพาะ (Specific Learning Opportunities) ส าหรบผเรยนแตละคน หรอกล มผเรยนในรปของ “ศนยการจด” (Organization Center) รวมทงก าหนดใหมการตรวจสอบยอนกลบและการปรบปรงแกไขในสวนตางๆ ของหลกสตร โดยวเคราะหพฤตกรรมและสมฤทธผลทางการเรยนของผเรยนวา เปนไปตามคานยมของสงคมหรอไม

รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรน สรปเปนแผนภมไดดงภาพประกอบท 4.6ดงน

ภาพประกอบท 4.6 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของกดแลดและรชเทอร (ทมา Goodlad & Richter, 1966: 22)

คานยมของสงคม

จดหมายทางการศกษา

จดประสงคเชงพฤตกรรมทวไปทางการศกษา

โอกาสการเรยนร

จดประสงคเชงพฤตกรรมเฉพาะทางการศกษา

โอกาสการเรยนรเฉพาะกลมผเรยน/ผเรยน

ผเรยน

ความ

รทเป

นราก

ฐาน

ความ

รควา

มเขาใจ

ของม

นษย

ดานพฤตกรรม ดานเนอหาสาระ

ดานพฤตกรรม ดานเนอหาสาระ

121



รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงหลง รปแบบในการพฒนาหลกสตรในชวงหลงมความซบซอน และมขนตอนมากขนในสวนน จะน าเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตรในชวงหลง 4 รปแบบ ดงน

1. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเคอร เคอร (Kerr, 1971: 178-206) ไดเสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร โดยใหชอวารปแบบเชงปฏบตการ (Operational Model) ตามขนตอนดงน ขนท 1 การก าหนดจดมงหมายของหลกสตร

ในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรตามแนวคดของเคอรเปนการเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการตดสนใจก าหนดเปนจดมงหมายของหลกสตร ซงแบงไดเปน2ขนตอนยอยๆ ไดแก

1. การก าหนดจดมงหมายของหลกสตรในขนตนโดยใชขอมลพนฐานในการก าหนด จากแหลงขอมล 3 แหลง ประกอบดวย

1.1 ระดบพฒนาการ ความตองการ และความสนใจของนกเรยน

1.2 สภาพทวไป ปญหา และความตองการของสงคมทนกเรยนตองเผชญ

1.3 ธรรมชาตของเนอหาวชา และชนดของการเรยนร 2. การจ าแนกจดมงหมายของหลกสตรโดยน ารปแบบการจ าแนกจดประสงคทางการศกษาตามแนวคดของบลม ซงแบงจดมงหมายออกเปน 3 ดาน คอดานพทธพสย (Cognitive Domain) ดานจตพสย (Affective Domain) และดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) มาเปนหลกในการพจารณาจ าแนกจดมงหมายของหลกสตรใหชดเจนยงขน

ขนท 2 การก าหนดเนอหาวชาของหลกสตร

ในขนนเปนการน าจดมงหมายของหลกสตรในขนท 1 มาเปนแนวทางในการเลอกและจดมโนทศน (Concepts) และหลกการ (Principles) ซงน าไปสการจดเนอหาสาระของรายวชาตางๆ โดยค านงถงประเภท ลกษณะของวชา การบรณาการ และการเรยงล าดบเนอหาวชา เปนตน

ขนท 3 การก าหนดประสบการณการเรยน

ในขนนเปนการก าหนดประสบการณการเรยนทจะตองจดใหแกผเรยน ซงจะตองสอดคลองกบจดม งหมายของหลกสตรและเนอหาวชาทไดก าหนดไวแลว โดยในการก าหนดประสบการณการเรยนใหค านงถงองคประกอบตางๆ ไดแก เนอหาวชาตางๆ วธสอน ความแตกตางระหวางบคคล ความสมพนธระหวางครกบนกเรยน สภาพของชมชน และโอกาสทางสงคม เปนตน

ขนท 4 การประเมนผล

เปนขนตอนในการเกบรวบรวมขอมลเพอน ามาตดสนใจเกยวกบหลกสตร โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลหลายวธ เชน การทดสอบ การสมภาษณ และการประมาณคา เปนตน

122



รแบบการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของเคอร สรปเปนแผนภม ดงน (Kerr, 1971: 179)

ภาพประกอบท 4.7 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเคอร (ทมา Kerr, 1971: 179)

แหลงขอมล

จดมงหมาย

นกเรยน สงคม เนอหาวชา

พทธพสย จตพสย ทกษะพสย

การเกบรวบรวมขอมลเพอใชในการตดสนใจเกยวกบหลกสตร

ประเภท

ลกษณะวชา


ทดสอบ สมภาษณ ประมาณคา ฯลฯ

โอกาสทางสงคม สภาพของชมชนทแวดลอม

โรงเรยน

ความสมพนธระหวางครกบ

นกเรยน

การเลอกและจด มโนทศนและหลกการ

ความร ประสบการณ การเรยน

วธสอน เนอหาในบทเรยน ความพรอม

ความแตกตางระหวางบคคล

บรณาการ เรยงล าดบ เรยนซ า ๆ

123



2. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเซเลอรและอเลกซานเดอร เซเลอรและอเลกซานเดอร (Saylor & Alexander, 1974: 26 - 42) ไดเสนอแนวคด

ในการพฒนาหลกสตรโดยปรบขยายจากแนวคดของไทเลอรและทาบาทเสนอไวใหมความสมบรณยงขน โดยรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรนครอบคลมถงการน าหลกสตรไปใชดวย โดยมขนตอนสรปไดดงน ขนท 1 การก าหนดเปาหมาย จดมงหมาย และขอบเขต

ในขนแรกเปนการก าหนดเปาหมาย และจดมงหมายของหลกสตร โดยระบถงขอบเขตของหลกสตรนนๆ เซเลอรและอเลกซานเดอร ไดเสนอขอบเขตกวางๆ ทจ าเปนตองก าหนดขนในกระบวนการพฒนาหลกสตร 4 ดานใหญๆ คอ 1) ดานพฒนาการสวนบคคล (Personal Development)

2) ดานมนษยสมพนธ (Human Relation) 3) ทกษะการเรยนรทตอเนอง (Continued Learning

Skills) และ 4) ดานความช านาญเฉพาะดาน (Specialization) อยางไรกตามผพฒนาหลกสตรอาจก าหนดขอบเขตอน ๆ ไดตามความเหมาะสม ทงน การก าหนดเปาหมาย จดมงหมาย และขอบเขต ของหลกสตรนนใหน าตวแปรภายนอก (External Variables) มาเปนปจจยในการพจารณาดวย ตวแปรดงกลาวไดแกความตองการของสงคม ขอบงคบทางกฎหมาย ขอคนพบจากการวจย ปรชญาการศกษา เปนตน

ขนท 2 การออกแบบหลกสตร

ขนตอนนนกพฒนาหลกสตรจะตองวางแผนออกแบบหลกสตรใหสอดรบกบเปาหมาย และจดมงหมายของหลกสตร กลาวคอ เปนการเลอกและจดเนอหาสาระ การเลอกประสบการณ การเรยนรทเหมาะสมและสอดคลองกบจดมงหมาย และเนอหาสาระทไดเลอกมาแลว ในการออกแบบหลกสตรน เปนการก าหนดรปแบบของหลกสตรซงตองค านงถงความเหมาะสม สอดคลองกบ เปาหมาย และจดมงหมายของหลกสตร ความตองการของผเรยน และลกษณะของสงคม รวมทงขอก าหนดตางๆ ของสงคม และปรชญาทางการศกษา ขนท 3 การใชหลกสตร ภายหลงจากการก าหนดรปแบบของหลกสตรในขนท 2 แลว ขนตอนตอไปของการพฒนาหลกสตร คอการน าหลกสตรไปใช โดยผสอนตองวางแผนและจดท าแผนการสอน ซงครอบคลมถงการเลอกวธสอน การเลอกสอการเรยนการสอนทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรตามทไดก าหนดไว ขนท 4 การประเมนผลหลกสตร

การประเมนผลหลกสตรเปนขนตอนสดทายของการพฒนาหลกสตรเพอตรวจสอบความส าเรจของหลกสตรตามเปาหมายและจดมงหมายทก าหนดไว ดงนน นกพฒนา หลกสตรจะตองตดสนใจเลอกเทคนคการประเมนทเหมาะสม โดยควรเนนทการประเมนตวหลกสตร คณภาพของการสอน

124



และพฤตกรรมทางการเรยนของผเรยน ทงนเพอประโยชนในการตดสนใจวา หลกสตรดงกลาวยงคงใชไดหรอไม ควรปรบปรงแกไขอยางไรหรอตองยกเลกหลกสตรดงกลาว

จากรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของเซเลอรและอเลกซานเดอร น าเสนอเปนแผนภมดงน

ภาพประกอบท 4.8 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของเซเลอรและอเลกซานเดอร ทมา (Saylor & Alexander, 1974: 27)

เปาหมาย จดมงหมาย และขอบเขต

การออกแบบหลกสตร

ผวางแผนหลกสตร หรอนกพฒนาหลกสตรจะตองตดสนใจเลอกคณลกษณะทดของ

หลกสตร เชน เนอหาสาระ โอกาสการเรยนร

ทเหมาะสม

การใชหลกสตร (การสอน)

ครผสอนจะตอง วางแผนการสอน ตดสนใจเลอกวธ

การสอน และวสด สอการเรยนการสอนตาง ๆ ทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนร

การประเมนหลกสตร

นกพฒนาหลกสตร และครผสอนจะตอง

ตดสนใจเลอกวธการวดและประเมนระสทธผล

ของหลกสตร ขอมลจากการประเมนผลเปนหลกฐานในการ

พจารณาวางแผนและปรบปรงแกไขหลกสตร

ตอไป

ตรวจสอบยอนกลบและปรบปรง

125



รายละเอยดความตองการของผเรยน

รายละเอยดความตองการ

ของสงคม

รายละเอยดความตองการของนกเรยนกลมเปาหมาย

รายละเอยดความตองการของชมชน

เปาหมาย

รายละเอยดของเนอหาวชา

ก าหนดเปาหมาย ปรชญา และความเชอ

ทางการศกษา

เปาหมายของ

หลกสตร

จดหมาย ของ

หลกสตร

เปาหมายในการสอน

รายละเอยดของ

จดประสงคการสอน

การจดการและการน าหลกสตรไปใช

เลอกกลวธสอน

เลอกวธการประเมน

น าวธสอนไปปฏบตจรง

ประเมน

การสอน

เลอกการประเมน

ครงสดทาย

ประเมน

หลกสตร

1

2

3 4 5 6 7

8 9.1 10 9.2 11 12

3. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของโอลวา

ปเตอร โอลวา (Peter Oliva) ไดน าเสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรแสดงดง แผนภมตามภาพประกอบท 4.8 ดงน (Oliva, 1992: 171–175)

ภาพประกอบท 4.9 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของโอลวา

ทมา (Oliva, 1992: 172)

จากแผนภมแสดงการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของโอลวาดงกลาวขางตนมสญลกษณทควรท าความเขาใจในเบองตน ดงน กรอบรปสเหลยมแสดงถง การเตรยมการและการวางแผน ไดแกขนตอนท 1, 2, 3และ 4

และ 5, 6, 7, 8, 9.1 และ 9.2

กรอบวงกลมแสดงถง การปฏบต ไดแก ขนตอนท 10, 11 และ12

กรอบวงกลมในสเหลยม แสดงถง การเตรยมการและการปฏบตการ ไดแก ขนตอนท 5

1 - 4 และ 6-9 คอการเตรยมการ 5 คอการเตรยมการและการปฏบต 10-12 คอการปฏบต

126



สาระส าคญของการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของโอลวา สรปไดดงน ขนท 1 การก าหนดเปาหมาย ปรชญา และความเชอทางการศกษา

ขนตอนนเปนการก าหนดเปาหมาย ปรชญา และความเชอทางการศกษาโดยก าหนดจากความตองการของผเรยน และความตองการของบคคลในสงคม ซงเปนแนวทางทสอดคลองกบแนวคดของไทเลอรทใชปรชญา และจตวทยาในการกลนกรองเพอก าหนดเปาหมายของหลกสตร

ขนท 2 การวเคราะหความตองการของเปาหมาย

ขนตอนนเปนการวเคราะหความตองการของนกเรยนกลมเปาหมายความตองการของชมชน รวมทงการวเคราะหเนอหาวชาทจะน ามาใชในการสอน

ขนท 3 และ ขนท 4 การก าหนดเปาหมายและจดมงหมายของหลกสตร

ขนตอนท 3 และ 4 นเปนการก าหนดรายละเอยดของเปาหมาย และจดมงหมายของหลกสตร โดยใชขอมลจากเปาหมาย ปรชญา และความเชอทางการศกษา รวมทงผลจากการวเคราะหความตองการทไดจากการด าเนนงานในขนท 1 และ 2 ตามล าดบ

ขนท 5 การจดการและการน าหลกสตรไปใช เปนการจดการก าหนดโครงสรางของหลกสตรและน าหลกสตรไปปฏบต ถอเปนขนตอนทมความส าคญทงปฏบตการออกแบบหลกสตร และน าหลกสตรไปใช ขนท 6 และ ขนท 7 เปนการเขยนรายละเอยดเพมขน

เปนขนการก าหนดจดหมายและวตถประสงคของการเรยนการสอนของแตละวชาและแตละระดบ ซงความชดเจนของความแตกตางระหวางจดหมายและวตถประสงคจะไดเหนชดเจนเปนรปธรรมในขนตอนน ขนท 8 การเลอกกลวธสอน

หลงจากก าหนดรายละเอยดของวตถประสงคแลวขนตอนนเปนการเลอกวธการสอน และเทคนคการสอนทจะใชในชนเรยน

ขนท 9.1 และขนท 9.2 เปนการเสนอแนะแนวทางในการประเมนผลการเรยนของนกเรยน

การเลอกวธประเมนแบงเปน 2 ระยะคอขนท 9.1 เปนการเลอกวธการประเมนขนตนและขนท 9.2 เปนการเลอกวธการประเมนขนสดทาย

ขนท 10 เปนการน าเทคนคการสอนไปปฏบต หลงจากทนกเรยนไดมโอกาสในการปฏบตตามขนตอนท 10 แลว ผบรหารหลกสตรจะตองยอนกลบมาพจารณาปญหาในการเลอกเทคนคการประเมนผลสมฤทธของนกเรยนและประสทธภาพการสอนของครผวางแผนหลกสตรอาจยกเลกหรอ เพมเตมวธการประเมนผล

การปฏบตของผเรยนดงนนขนท 9 จงแบงเปน 2 ระยะดงไดกลาวแลว

127



ขนท 11 เปนขนการประเมนผลการสอน

เปนขนการประเมนผลสมฤทธของผเรยนตามจดมงหมายของหลกสตร

ขนท 12 เปนการประเมนผลแบบครบวงจร

เปนขนทมการประเมนหลกสตรทงระบบ

สวนเนนทแสดงวงจรยอนกลบ ตงแตการประเมนหลกสตรมาสเปาหมายของหลกสตรและจากการประเมนผลการสอนจนถงเปาหมายของการสอน เปนสวนทส าคญของรปแบบนเสนทเชอมโยงเหลานแสดงถงความจ าเปนทจะตองมการทบทวนในขนตอนแตละขนตอนอยางตอเนอง

4. รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ไดด าเนนการพฒนาหลกสตรวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา โดยมจดเนนทการปรบปรงเนอหาใหสอดคลองกบวทยาการดานวทยาศาสตร รปแบบของการพฒนาหลกสตรดงกลาว สรปไดดงน (นดา สะเพยรชย, 2524: 4 - 6)

ภาพประกอบท 4.10 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรของ สสวท.

(ทมา นดา สะเพยรชย, 2524: 5)

วจยและตดตามผล

ประกาศใชทวประเทศ

ฝกอบรมครทวประเทศ

ปรบปรงแกไขสอการเรยนการสอน

เกณฑในการเลอกเนอหา ทกษะ และเจตคต

พฒนาสอการเรยน

การสอน

ทดลองสอนในโรงเรยน

รวบรวมขอมลจากการ ทดลองสอน

จดมงหมาย เปาหมาย

128



รปแบบการพฒนาหลกสตรของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) มจดเดนอยทการพฒนาสอการเรยนการสอน โดยขนตอนแนวทางในการพฒนาหลกสตร แบงออกเปน 9 ขนตอน มรายละเอยดดงน ขนท 1 การก าหนดจดมงหมาย เปาหมาย

ขนท 2 การก าหนดเกณฑในการเลอกเนอหา ทกษะ และเจตคต ขนท 3 การพฒนาสอการเรยนการสอน

ขนท 4 การทดลองสอนในโรงเรยน

ขนท 5 การรวบรวมขอมลจากการทดลองสอน

ขนท 6 การปรบปรงแกไขสอการเรยนการสอน

ขนท 7 การฝกอบรมครทวประเทศ

ขนท 8 การประกาศใชทวประเทศ

ขนท 9 การวจยและตดตามผล

ในการด าเนนงานการพฒนาหลกสตรของ สสวท. ใหความส าคญตอการระดมความคดความสามารถจากผทรงคณวฒโดยคดเลอกบคลากรจากสถาบนการศกษาทเกยวของหลก 3 สถาบน คอ (นดา สะเพยรชย, 2524: 5)

1. อาจารยจากมหาวทยาลย อาจารยจากคณะวทยาศาสตร ในฐานะผเชยวชาญในเนอหาวชา อาจารยจากคณะศกษาศาสตรในฐานะผเชยวชาญดานการศกษา

2. อาจารยจากวทยาลยครในฐานะผผลตคร 3. อาจารยจากโรงเรยน ในฐานะผสอนและใกลชดกบนกเรยน และศกษานเทศก ในฐานะผรปญหาของโรงเรยน

ส าหรบสอการเรยนการสอนทกประเภททไดพฒนาขน จะไดรบการกลนกรองของคณะท างานทท าหนาทตรวจสอบดานเนอหาและดานการศกษา เพอใหมความถกตอง มความยากงายพอเหมาะ และการล าดบเนอหาตามโครงสรางของวชานนๆ สอการเรยนการสอนดงกลาวน าไปทดลองสอนในโรงเรยนตางๆ โดยจดใหมการอบรมครในโรงเรยนนนๆ กอนการทดลองสอน เพอใหเกดความเขาใจจดมงหมาย วธสอน การวดและประเมนผล รวมทงปญหาตางๆ ทอาจเกดขน

สรปรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร จากรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตร สรปไดวารปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรสามารถแบงเปน 4 ระบบไดแก ระบบวเคราะหขอมลพนฐาน ระบบรางหลกสตร ระบบการใชหลกสตร และระบบการประเมนหลกสตร ดงแผนภมตามภาพประกอบท 4.11 ดงน

129



ภาพประกอบท 4.11 รปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดชาตชาย มวงปฐม

การเตรยมบคลากร

การจดการเรยนการสอน

การจดท าเอกสารประกอบหลกสตร

การบรหาร บรการ นเทศตดตาม

ระบบ

การใชหลกสตร

ระบบ

ประ เมน

ผล

แกไขปรบปรง Feedback

ระบบ

รางหลกสตร

การจดล าดบเนอหา

การคดเลอกเนอหา

การก าหนดกจกรรมการเรยนรการ

ก าหนดวธการประเมนผล

อาจจะ ทดลองใช แกไขปรบปรง

ระบบวเคราะหขอมลพนฐาน

การวเคราะหขอมลพนฐาน

สงคม

ผเรยน

ผร

ก าหนดเปาหมายแนวกวาง


จตวทยาการศกษา

ปรชญาสงคม

ตรวจสอบพจารณากลนกรอง

จดมงหมายของหลกสตร

130



จากรปท 4.11 สรปรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรมขนตอนการพฒนาหลกสตร ดงน 1. ระบบวเคราะหขอมลพนฐาน

ระบบวเคราะหขอมลพนฐานเปนระบบแรกของกระบวนการพฒนาหลกสตร โดยการวเคราะหขอมล ผพฒนาหลกสตรควรด าเนนการดงน 1.1 วเคราะหขอมลพนฐานทางดานสงคม ผเรยน และศกษาแนวคดจากผเชยวชาญ จากนกวชาการ เพอการวนจฉยความตองการของสงคม

1.2 ก าหนดจดประสงคชวคราว หรอจดประสงคแนวกวางของหลกสตรทสอดคลองกบตองการ จ าเปนของสงคมทวเคราะหขอมลพนฐานทวเคราะหไว 1.3 ตรวจสอบกลนกรองจดประสงคชวคราว หรอจดประสงคแนวกวางโดยหลกการแนวคดทางปรชญาการศกษา จตวทยาการศกษา และปรชญา แนวคดทางสงคม เพอวเคราะหพจารณาความเปนไปไดของจดประสงคของหลกสตร

1.4 ก าหนดจดประสงคทแทจรงของหลกสตรจากทผานการกลนกรองแลว

ผลผลตของระบบการวเคราะหขอมลพนฐานนจะไดจดประสงคทแทจรงของหลกสตรและน าไปใชเปนปจจยน าเขาในระบบการรางหลกสตรตอไป

2. ระบบรางหลกสตร ระบบรางหลกสตรเปนระบบทผพฒนาหลกสตรจะด าเนนการก าหนดรายละเอยดตางๆของหลกสตร โดยด าเนนการดงน 2.1 ก าหนดจดประสงคของหลกสตรจากผลการด าเนนงานในระบบวเคราะหขอมลพนฐาน

2.2 คดเลอกเนอหาทสอดคลองกบจดประสงคของหลกสตร โดยเนนใหเนอหาทคดเลอกมาเปนเนอหาทถกตอง ทนสมย ครอบคลมจดประสงคของหลกสตร

2.3 จดล าดบเนอหาทคดเลอกไวโดยอาศยความรทางจตวทยาการศกษา ทงจตวทยาพฒนาการ และจตวทยาการเรยนร เพอล าดบเนอหาใหเหมาะสมและสนองตอการเรยนรของผเรยน

2.4 ก าหนดกจกรรมการเรยนรส าหรบผเรยนเพอใหผเรยนบรรลตามจดประสงคทก าหนดไว 2.5 ก าหนดวธการประเมนผเรยน เพอเปนแนวทางในการตรวจสอบการบรรลตามจดประสงคการเรยนรของผเรยน

การด าเนนงานตงแตขอ 2.1 ถง 2.5 จะท าใหไดหลกสตรฉบบราง ทมองคประกอบทจ าเปนของหลกสตรทขาดไมได อาจมองคประกอบอนๆ เพมเตมตามความจ าเปน และตามระดบของหลกสตร หลกสตรทเปนหลกสตรแมบท หลกสตรระดบชาตจะมองคประกอบอนดวย หลงจากได

131



หลกสตรแลว อาจมการทดลองใชหลกสตร และปรบปรงแกไข เพอใหไดหลกสตรฉบบสมบรณ ผลผลตจากระบบรางหลกสตรนจงไดหลกสตรเพอน าไปใชในระบบการใชหลกสตรตอไป

3. ระบบการใชหลกสตร เมอไดหลกสตรฉบบสมบรณแลวกเปนกระบวนการน าหลกสตรไปใช โดยด าเนนการดงน 3.1 จดท าเอกสารประกอบหลกสตร เพอใหสามารถน าหลกสตรไปใชอยางมประสทธภาพ ตามเจตนารมณของหลกสตร ซงอาจประกอบดวยคมอการใชหลกสตร หนวยการเรยนร ก าหนดการเรยนการสอน แผนการเรยนการสอน เปนตน

3.2 เตรยมบคลากรผทเกยวของกบการใชหลกสตร ทงผบรหาร ผสอน ศกษานเทศก และบคลากรอนๆใหมความร ความเขาใจเกยวกบหลกสตร และการน าหลกสตรไปใช 3.3 จดการเรยนการสอนตามหลกสตร ซงเปนหนาทของครผสอนและเปนกจกรรมทเปนหวใจของการน าหลกสตรไปใช 3.4 บรหาร บรการ การนเทศ ตดตามการใชหลกสตรเพอสงเสรมสนบสนนใหการน าหลกสตรไปใชเปนไปอยางมประสทธภาพตามจดมงหมายของหลกสตร

4. ระบบประเมนหลกสตร ในรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรน ระบบประเมนหลกสตรจะถกแยกไปอกสวนหนงโดยมแนวคดวาการประเมนหลกสตรควรครอบคลมทงระบบวเคราะหขอมลพนฐาน ระบบ

รางหลกสตร และระบบการใชหลกสตร เมอไดขอมลจากการประเมนระบบใดกจะเปนขอมลยอนกลบเพอน าไปใชในการตดสนใจปรบปรงแกไขในระบบนนๆ

สรป

การพฒนาหลกสตรมความหมายรวมถง การสรางใหมโดยไมมของเดม และการปรบปรงหลกสตรทมอยแลว ในการพฒนาหลกสตรนน โอวลาไดเสนอหลกการในการพฒนาหลกสตรทควรค านงไว 10 ประการในการน ามาใชในการพฒนาหลกสตร และในการพฒนาหลกสตรตองค านงถงขอมล บรบททเกยวของหลายสวน ไดมนกการศกษาและนกพฒนาหลกสตรไดสรางแบบแผน แนวทางทเปนระบบในการพฒนาหลกสตรทเรยกวารปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรไวหลายรปแบบ โดยแบงเปน 2 ชวงคอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงตนและรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงหลง รปกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงแรกทนาสนใจ 4 รปแบบ คอรปแบบการพฒนาหลกสตรของไทเลอร ซงม 3 ขนตอน คอ การก าหนดจดมงหมายของหลกสตร การเลอกและจดประสบการณการเรยนรและการประเมนผล รปแบบ การพฒนาหลกสตรของทาบา ซงม 8 ขนตอน

132



คอ การวนจฉยความตองการ การก าหนดจดประสงค การคดเลอกเนอหาสาระ การจดระบบของเนอหาสาระ การคดเลอกประสบการณการเรยนร การจดระบบของประสบการณการเรยนร การก าหนดสงทจะประเมนและวธการประเมนผล และการตรวจสอบความเหมาะสมของหลกสตร รปแบบการพฒนาหลกสตรของฟอกซ ซงม3 ขนตอน คอ การก าหนดจดมงหมายของหลกสตร การก าหนดกรอบความรของหลกสตรและการก าหนดรายละเอยดของหลกสตร รปแบบการพฒนาหลกสตรของกดแลดและรชเทอร ม 5 ขนตอน คอ การก าหนดจดมงหมายทางการศกษา การก าหนดจดประสงคเชงพฤตกรรมทวไปทางการศกษา การก าหนดโอกาส การเรยนรของผเรยน การก าหนดจดประสงคเชงพฤตกรรมเฉพาะทางการศกษาและการออกแบบและคดเลอกโอกาสการเรยนรเฉพาะ ส าหรบรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรในชวงหลงม 4 รปแบบ คอ รปแบบการพฒนาหลกสตรของเคอร ซงม 4 ขนตอน คอ การก าหนดจดมงหมายของหลกสตร การก าหนดเนอหาวชาของหลกสตร การก าหนดประสบการณการเรยน และการประเมนผลรปแบบการพฒนาหลกสตรของเซเลอรและอเลกซานเดอร ซงม 4 ขนตอน คอ การก าหนดเปาหมายจดหมายและขอบเขต การออกแบบหลกสตร การใชหลกสตรและการประเมนผลหลกสตร รปแบบการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของโอลวาซงประกอบดวย 12 ขนตอน คอ การก าหนดเปาหมาย ปรชญาและความเชอทางการศกษา การวเคราะหความตองการเปาหมาย การก าหนดเปาหมายและจดมงหมายของหลกสตร การจดการและน าหลกสตรไปใชการเขยนรายละเอยดเพมขน การเลอกเทคนควธการสอนทจะใชในชนเรยน การน าเทคนค การสอนไปปฏบต การประเมนผลการสอนและการประเมนผลเนนครบวงจร และรปแบบ การพฒนาหลกสตรของ สสวท.ทม 9 ขนตอน คอ การก าหนดจดมงหมายและเปาหมาย การก าหนดเกณฑในการเลอกเนอหา ทกษะและเจตคตการพฒนาสอการเรยนการสอน การทดลองสอนในโรงเรยน การรวบรวมขอมลจากการทดลองสอน การปรบปรงแกไขสอการเรยนการสอน การฝกอบรมครทวประเทศ และการวจยและตดตามผล

ผเขยนไดน าเสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรทสงเคราะหจากการศกษาเอกสารโดยแบงระบบการพฒนาหลกสตรเปน 4 ระบบทเกยวของกน คอระบบการวเคราะหขอมลพนฐาน ระบบการรางหลกสตร ระบบการใชหลกสตร และระบบการประเมนหลกสตร โดยระบบประเมนหลกสตรจะตองประเมนทกระบบของการพฒนาหลกสตร

133




ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไป

1. รปแบบการพฒนาหลกสตรของทาบามจดเดนอยางไร

2. รปแบบการพฒนาหลกสตรของเคอรมจดเดนอยางไร

3. รปแบบการพฒนาหลกสตรของฟอกซมจดเดนอยางไร

4. รปแบบการพฒนาหลกสตรของกดแลดและรชเทอรมจดเดนอยางไร

5. รปแบบการพฒนาหลกสตรของ สสวท. คลายกบรปแบบการพฒนาหลกสตรของใคร

6. รปแบบการพฒนาหลกสตรของทาบาคลายกบรปแบบการพฒนาหลกสตรของใคร

7. จงอธบายลกษณะทส าคญของรปแบบการสอนของไทเลอร 8. จงอธบายลกษณะทส าคญของรปแบบการสอนของทาบา

9. จงอธบายลกษณะทส าคญของรปแบบการสอนของโอลวา 10. รปแบบการพฒนาหลกสตรของโอลวาแตกตางจากรปแบบการพฒนาหลกสตรของเคอรอยางไร

134




นดา สะเพยรชย. (2524). การพฒนาหลกสตรวทยาศาสตรมธยมศกษาทมผลตอหลกสตรอดมศกษา. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) วโรจน วฒนานมตกล. (2548). การพฒนาหลกสตร : องคความรเพอพฒนาการศกษา.กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. สงด อทรานนท. (2532). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพมตรสยาม. Fox, R. (1962, October). “The Source of Curriculum Development” Theory into

Practice, 9(1), 17-21.

Goodlad, J.I. & Richter, M.N. (1966).The Development of a Conceptual System for

Dealing with Problems of Curriculum and Instruction. Los Angeles:

Institute for Development of Educational Activities, University of California.

Hass, G. (1980). Curriculum Planning: A New Approach. Boston: Allyn & Bacon.

Kerr, J.R.(1971). The Curriculum : Content, Design & Development. Edinburgh:

Oliver & Boyd.

Oliva,P.F. (1992). Developing the Curriculum (3rded.). NewYork: Harper Collins.

Pratt. D. (1980). Curriculum : Design and Development. New York: Harcourt, Brace

Jovanovich.

Saylor, J.G. & Alexander, W.M. (1974). Planning Curriculum for Schools. New York:


Tyler,R.W. (1971). Basic Principles of Curriculum and Instruction(31sted.). Chicago:

The University of Chicago Press.

Taba, H. (1962). Curriculum Development : Theory and Practice. New York:

Harcourt.




เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนมความสามารถ ดงน 1. อธบายความหมาย ขอบขายของน าหลกสตรไปใช รายละเอยดของงานตางๆของการน าหลกสตรไปใชได 2. อธบายขนตอนการน าหลกสตรไปใชได 3. อธบายภาระหนาทของบคลากร และหนวยงานทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใชได 4. อธบายเชงวพากษสภาพและปญหาการน าหลกสตรไปใชได 5. สามารถท างานรวมกนได 6. สามารถวางแผน เกบขอมลและจดท ารายงานเกยวกบการน าหลกสตรไปใชได 7. สามารถน าเสนอผลงานเกยวกบการน าหลกสตรไปใชได 8. สามารถอภปราย แสดงความคดเหนเกยวกบการน าหลกสตรไปใชได


เนอหาสาระในบทนประกอบดวย

1. ความหมายของการน าหลกสตรไปใช 2. ขอบขายของการน าหลกสตรไปใช 3. ภาระหนาทของบคลากร และหนวยงานการน าหลกสตรไปใช 4. สภาพและปญหาการน าหลกสตรไปใช


กจกรรมการเรยนการสอนเรองการน าหลกสตรไปใช มดงน 1. ผสอนมอบหมายใหนกเรยนทกคนศกษา ท าความเขาใจเกยวกบ ความหมาย ขอบขายขนตอนการน าหลกสตรไปใช บคลากรและหนวยงานทเกยวของ กบการใชหลกสตร สรปในรปของแผนผงความคด แลวน ามาอธบายท าความเขาใจในกลมยอยของตนเอง แลวผสอนใหผแตละเรยนแตละกลมน าเสนอ และรวมอภปราย พรอมอธบายเพมเตมในประเดนทนกศกษาสงสย ตองการขยายความรใหเขาใจมากขน

136

บทท 5 การน าหลกสตรไปใช


2. ผสอนใหผเรยนแตกลมวางแผนการศกษาสภาพ และปญหาการน าหลกสตรไปใชจากบคลากร และหนวยงานทเกยวของ แลวใหนกศกษาด าเนนการตามแผนทวางไว 3. ผสอนใหผเรยนน าเสนอผลงานการศกษาสภาพและปญหาการน าหลกสตรไปใช พรอมรวมกนอภปรายแลกเปลยนเรยนร 4. ผสอนใหผเรยนเขยนแผนผงความรวมเรองเรยน บนทกการเรยนรและกระบวนการเรยนรทไดรบ






5. เครอขายการเรยนรทางอนเตอรเนตเกยวกบความรพนฐานการพฒนาหลกสตร

6. บคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช


การวดและประเมนผลการเรยนการสอนตามจดประสงคการเรยนร มดงน 1. สงเกตพฤตกรรมการตอบค าถามและการน าเสนองานกลม

2. ตรวจผลงานการคดค าหลก แสดงแผนผงความคด การเขยนบนทกการเรยนร

137



บทท 5


การน าหลกสตรไปใชเปนขนตอนหนงในกระบวนการพฒนาหลกสตรทมความส าคญยงเพราะเปนกระบวนการทผสอนและผทเกยวของรวมกนน าไปพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะตางๆ

ตามความมงหมายทก าหนดไว ถาผสอนและผเกยวของไมสามารถจดการเรยนการสอน กจกรรมสนบสนนตางๆไมเปนไปตามเจตนารมณของหลกสตร การจดการศกษากลมเหลว ดงนนผทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใชจงจ าเปนตองท าความเขาใจเกยวกบวธการหรอขนตอนตางๆ ในการน าหลกสตรไปใชเพอใหสามารถน าหลกสตรไปสการปฏบตไดตามเจตนารมณของหลกสตร ท าใหการพฒนาผเรยนตามหลกสตรเปนไปอยางมประสทธภาพ

ความหมายของการน าหลกสตรไปใช

การน าหลกสตรไปใชเปนกระบวนการทน าหลกสตรไปสการปฏบตโดยมกจกรรมหลกทเปนหวใจคอการจดการเรยนการสอน ซงเปนหนาทของผสอน แตกมกจกรรมอนๆทตองมความเกยวของกบบคคลหลายฝาย อาท ผบรหารสถานศกษา ผเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก เปนตน ความหมายการพฒนาหลกสตรจงมความหมายกวางขวางทเกยวของการจดการเรยนการสอน ท าใหนกการศกษาหลายทานไดก าหนดความหมายของการน าหลกสตรไปใชไวในหลายแงมม ดงน โบแชมป (Beauchamp, 1981: 164) ไดใหความหมายของการน าหลกสตรไปใชวาเปนการน าหลกสตรไปปฏบต โดยกระบวนการทส าคญทสดคอการแปลงหลกสตรไปสการจดการเรยน

การสอน โดยมการจดสภาพแวดลอมในหองเรยนและโรงเรยนใหผสอนไดมการพฒนาการเรยน

การสอนเปนไปตามหลกสตร

สมตร คณานกร (2520: 130) ใหความหมายวา การน าหลกสตรไปใชเปนกระบวนการทท าใหหลกสตรกลายเปนการปฏบตจรง และเปนขนตอนหนงในกระบวนการพฒนาหลกสตรและมกจกรรม 3 ประเภท คอ 1) การแปลงหลกสตรไปสการเรยนการสอน 2) การจดปจจยและสภาพตางๆภายในโรงเรยนใหบรรลเปาหมายของหลกสตร 3) การจดการเรยนการสอนของครผสอน

สงด อทรานนท (2532: 260) ไดเสนอความหมายการน าหลกสตรไปใชคอขนตอนการน าหลกสตรไปสการเรยนการสอน มกจกรรมส าคญคอ การจดเอกสารประกอบหลกสตร การเตรยมบคลากร การจดการเรยนการสอน การบรหารและบรการหลกสตร และการนเทศการใชหลกสตร

138



วโรจน วฒนานมตกล (2548: 185) ไดใหความหมายของหลกสตร คอกระบวนการด าเนนงาน และ/หรอกจกรรมตาง ๆซงครอบคลมตงแตการเตรยมบคลากร อาคาร สถานท วสดอปกรณ สภาพแวดลอม รวมทงการจดการเรยนการสอนในสถานศกษา เพอใหหลกสตรทสรางขนไดรบการปฏบตจรง และบรรลตามเปาหมายทตงไว จากความหมายของการน าหลกสตรไปใชขางตน สรปความหมายของการน าหลกสตรไปใชคอ กระบวนการน าหลกสตรไปสการปฏบต โดยมกระบวนการจดการเรยนการสอนเปนหวใจของ การน าหลกสตรไปใช และมกระบวนการอนสนบสนนใหการจดการเรยนการสอนประสบผลส าเรจตามเจตนารมณของหลกสตร ไดแก การเตรยมบคลากร การเตรยมเอกสาร สอ วสด อปกรณ สถานท แหลงเรยนร ประกอบหลกสตร การบรหารจดการ บรการหลกสตร การจดกจกรรมสนบสนนหลกสตร และการนเทศการใชหลกสตร

แนวคดในการน าหลกสตรไปใช

การน าหลกสตรไปใชเปนกระบวนการส าคญทตองมการวางแผนในการด าเนนการ

อยางมประสทธภาพเพอจะใหแนใจวาหลกสตรทพฒนาขนไดน าไปปฏบตจรงอยางถกตอง จงม นกการศกษาไดเสนอหลกการ แนวคดในการน าหลกสตรไปใช ดงน โบแชมป (Beauchamp, 1981: 164-169) ไดใหแนวคด หลกการทควรค านงถงในการด าเนนงาน ดงน 1. ผสอนควรมสวนรวมในการพฒนาหลกสตร

2. ผบรหารตองใหความส าคญและสนบสนนการด าเนนงานใหเกดผลส าเรจ

เวอรดน (Verduin, 1977: 88-90) ไดเสนอวา การน าหลกสตรไปใชดงน 1. การน าหลกสตรไปใชควรจะตองเรมจากการใหผสอนเขาใจหลกสตร โดยใชวทยากรผช านาญการสอน และในระยะเรมตนผเขาอบรมควรเลอกผทมความเตมใจ

2. การใชหลกสตรนนควรมการก าหนดผรบผดชอบเพอศกษาปญหาทจะเกดขนในระหวางการใชหลกสตรจากพนทตาง ๆ เพอใหไดขอมลมากทสด

3. ในการน าหลกสตรใหมไปใชยอมท าใหเปลยนแปลงและมการตอตานการเปลยนแปลง จงควรท าในลกษณะคอยเปนคอยไป เพอใหผสอนสวนใหญเขาใจ เตมใจทจะท าใหการเปลยนแปลงอยางมความหมาย และใหการยอมรบ

สงด อทรานนท (2532: 263-271) กลาวถง การน าหลกสตรไปใชมงานส าคญท เปน

งานหลก 3 ประการ คอ

1. งานบรหารและบรการหลกสตร จะเกยวของกบงานเตรยมบคลากร การจดครเขาท าการสอนตามหลกสตร การบรหารและบรการวสดหลกสตร การบรหารหลกสตรภายในโรงเรยน

139



2. งานด าเนนการเรยนการสอนตามหลกสตรประกอบดวย การปรบปรงหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพทองถน การจดท าแผนการเรยนการสอน และการจดกจกรรมการเรยนการสอน 3. งานสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรประกอบดวย การนเทศและตดตามผลการใชหลกสตร และการบรการเพอสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร

ธ ารง บวศร (2542: 303) ไดเสนอแนวคดถงการทจะน าหลกสตรไปใชในสถานศกษาอยางแพรหลายนน มสงทจะตองกระท า 4 ประการ ดงน 1. การวางแผนน าหลกสตรใหมเขาแทนทหลกสตรเดม

2. การเตรยมการกอนน าหลกสตรไปใช 3. การตรวจสอบความพรอม

4. การบรหารงานการใชหลกสตร

หรรษา นลวเชยร (2547: 135-136) กลาวถงธรรมชาตของการน าหลกสตรไปใชโดยทวไปประกอบดวย การวางแผน ชวงเวลาทเหมาะสมของการเปลยนแปลง การสอสารในลกษณะหลายชองทางเพอสอสารความเขาใจระหวางกน ความรวมมอของบคคลทเกยวของทกฝายและการสงเสรมสนบสนนทมประสทธภาพ

จากแนวคดทกลาวมาแลวอาจสรปแนวคด หลกการ การน าหลกสตรไปใช ดงน 1. การน าหลกสตรไปใชตองมการวางแผนอยางเปนระบบ โดยเพพาะอยางยงหลกสตรแมบททตองใชกบคนสวนใหญของประเทศ จ าเปนตองเตรยมวางแผนในทกระดบทงสวนกลาง สวนทองถน รวมทงสถานศกษา 2. ความส าเรจทส าคญทสดในการน าหลกสตรไปใชคอการจดการเรยนการสอนซ งบคคลทส าคญยงคอครผสอน จงจ าเปนตองเตรยมผสอนให เขาใจหลกสตรอยางถองแท รวมทงสราง ความตระหนก การเหนคณคาและความส าคญของหลกสตรซงในระยะเรมตนอาจตองเลอกผสอนทเตมใจในการเปนแกนน าในการน าหลกสตรไปใช 3. ควรมหนวยงานทมผช านาญการเพอใหการสนบสนน แนะน า ชวยเหลองานการพฒนาทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช เชน ดานการจดการเรยนการสอน ดานนเทศ ตดตาม และ

ดานบรหารจดการหลกสตร

4. ควรมการจดเตรยมงบประมาณ เอกสารหลกสตร เอกสารประกอบหลกสตร สอ วสดอปกรณ และแหลงเรยนร ใหพรอมเพรยงกอนน าหลกสตรไปใช 5. ควรมระบบการประเมนผลการด าเนนงานการน าหลกสตรไปใชเปนระยะๆโดยม การจดท าแผนการประเมนทชดเจน และน าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงกระบวนการน าหลกสตรไปใชอยางตอเนอง

140



งานทเกยวของกบการใชหลกสตร งานทเกยวของกบการการใชหลกสตรสามารถแบงเปน 3 หลก คอ งานบรหารและบรการหลกสตร งานด าเนนการเรยนการสอนตามหลกสตร และงานสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร มรายละเอยดดงน 1. งานบรหารและบรการหลกสตร

งานบรหารและบรการหลกสตร มงานทส าคญทตองด าเนนการ ดงน 1.1 งานเตรยมบคลากร งานเตรยมบคลากรเปนงานทมความส าคญมาก โดยกอนทจะมการน าหลกสตรใดไปใชควรจะไดมการใหความร หรอชแจงใหผทจะใชหลกสตรมความเขาใจถงจดมงหมาย หลกการ โครงสราง แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอน และการวดและประเมนผลตามหลกสตรทจดท าขน การเตรยมบคลากรเพอการใชหลกสตรน จะยงมความส าคญและเปนภาระหนกมาก ถาหากหลกสตรทจดท าขนมาใหมนน เปนหลกสตรซงมความแตกตางจากหลกสตรเดมโดยสนเชง แตถาหากเปนการเปลยนแปลงโดยการปรบปรงแกไขเพยงบางสวน ภารกจเกยวกบการเตรยมบคลากร กจะไมมความยงยากซบซอนเทาใด

การเตรยมบคลากรเพอการใชหลกสตรใหม อาจจะด าเนนการไดหลายวธ เชนอาจใชวธการประชมชแจง การฝกอบรม การประชมสมมนา การเผยแพรทางเอกสารและสอมวลชนชนดตางๆ ถาหากหลกสตรทไดจดท าขน จะถกน าไปใชกบกลมประชากรอยางกวางขวาง การเตรยม

บคลากรกควรจะไดด าเนนการในหลายๆรปแบบ เพอจะใหการกระจายของขอมลเปนไปอยางกวางและครอบคลมกลมผใชโดยทวถงกน

ถาหากจะมองงานเตรยมบคลากรในหนวยงานสวนทองถน ซงเปนผใชหลกสตร กจะพบวาผบรหารสถานศกษามความเกยวของกบการจดเตรยมคร โดยการสงครเขารบการฝกอบรมซงจดโดยหนวยงานตางๆ และบางครงโรงเรยนอาจจะจดใหมการประชมหรอฝกอบรมภายในกล มโรงเรยนหรอโรงเรยนของตนเอง ทงน เพอใหครมความรความเขาใจในหลกสตร และสามารถด าเนนการใชหลกสตรไดอยางถกตอง 1.2 การจดครเขาสอนตามหลกสตร การจดครเขาสอนเปนงานของหนวยงานผใชหลกสตร ซงโดยทวไปจะเปนงานของหวหนาสถานศกษาในแตละแหงการจดครเขาสอนจ าเปนจะตองค านงถงความรความสามารถ ตลอดจนความสมครใจของครแตละคนดวย ทงนเพอจะใหผใชหลกสตรแตละคนมโอกาสไดใชศกยภาพของตนใหเปนประโยชนตอการใชหลกสตรใหมากทสด

141



1.3 การบรหารและบรการวสดหลกสตร วสดหลกสตรทกลาวถงน ไดแก เอกสารหลกสตรและสอการเรยนการสอนทกชนดทจดท าขน เพอใหความสะดวกและชวยเหลอครใหสามารถใชหลกสตรไดอยางถกตอง งานบรหารและบรการวสดหลกสตร จงเปนภารกจของหนวยงานกลาง ซงมหนาทในการพฒนาหลกสตรโดยตรง ในภาคปฏบตทกระท าอยในประเทศไทย มกจะพบวามปญหาเกยวกบความลาชาในการแจกจายวสดหลกสตรไปสผใชเปนอนมาก ยงหนวยงานผใชหลกสตรมมากเทาใดและกระจดกระจายกนมากเทาใด ปญหาทจะเกดขนในการบรหารวสดหลกสตรกจะมมากขนเทานน ดงจะเหนไดจากปญหาการกระจายวสดหลกสตรใหไปถงครในโรงเรยนประถมศกษา มปญหามากกวาการกระจายวสดหลกสตรไปสครอาจารยในโรงเรยนมธยมศกษา ในบางประเทศมกจะมอบภารกจเกยวกบการบรหารและบรการวสดหลกสตรใหเปนหนาทของบรษทเอกชน ทท าหนาทผลตวสดและสอตางๆ โดยตรงโดยทางรฐบาลจะเปนผคอยควบคมดแลเกยวกบมาตรฐานคณภาพ และราคาใหอยในขอตกลงตางๆ เนองจากวสดหลกสตรมความส าคญ และจะสงผลตอประสทธภาพการใชหลกสตรโดยตรง ดงนน จงเปนหนาทของหนวยงานสวนกลางซงเปนผพฒนาหลกสตร จะตองด าเนนการบรหารและบรการวสดหลกสตรใหมประสทธภาพ เพอใหผทอยในโรงเรยนแตละแหงไดครบและทนภายในก าหนดเวลาทกครง

1.4 การบรหารหลกสตรภายในโรงเรยน การจดบรการหลกสตรภายในโรงเรยน ไดแก การจดสงอ านวยความสะดวกตางๆ ใหแกผใชหลกสตร เชน การบรการหองสอนวชาเพพาะ บรการเกยวกบหองสมดสอการเรยนการสอนบรการเกยวกบเครองมอในการวดและประเมนผล และบรการแนะแนว ฯลฯ เปนตน ผบรหารโรงเรยนควรจะไดพยายามจดท าหรอจดหาแหลงวชาการตางๆ ซงจะใหเกดประโยชนและสะดวกแกการใชหลกสตร แหลงวชาการนควรจะรวมถงการใชประโยชนจากบคคลและหนวยงานตางๆ ทอยภายนอกโรงเรยนอกดวย

2. งานด าเนนการเรยนการสอนตามหลกสตร

งานการจดการเรยนการสอนถอเปนหวใจของการใชหลกสตร ซงมรายละเอยดดงน 2.1 การปรบหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพของทองถน เนองจากหลกสตรทยกรางขนมาเปนหลกสตรแมบทเพอใชกบประชาชนโดยสวนรวมในพนทกวางขวางนน มกจะไมสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของทองถน ดงนน เพอใหหลกสตรมความสอดคลองกบสภาพของสงคมในทองถน และสามารถสนองความตองการของผเรยน ควรจะไดมการปรบหลกสตรกลางใหมความเหมาะสมกบสภาพของทองถนทใชหลกสตรนนๆ

142



การปรบหลกสตรเพอใชในทองถน อาจจะด าเนนการไดในหลายลกษณะซงบางลกษณะอาจจะท าการปรบหลกสตรอยางเปนระบบ และมกฎเกณฑซงท าโดยคณะกรรมการ หรอ

บางลกษณะอาจจะท าโดยครผสอนแตละคนกได ทงนขนกบความสนใจและขดความสามารถของผใชหลกสตรนนๆ

2.2 การจดท าแผนการเรยนการสอน การจดท าแผนการเรยนการสอน เปนงานการแปลงหลกสตรไปสการเรยนการสอนโดยการก าหนดกจกรรมและเวลาไวอยางชดเจนสามารถน าไปปฏบตได การจดท าแผนการเรยนการสอนจงมกกระท ากนเปนรายวชาหรอเปนรายชนเรยน แผนการเรยนการสอนมคณคาตอการจดการเรยนการสอนของครดงน 2.2.1 เปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนของผสอน ซงจะชวยใหความสะดวกแกผใชหลกสตร สามารถด าเนนการสอนใหไดผลตามความมงหมายของหลกสตร

2.2.2 เปนแนวทางใหผบรหารและศกษานเทศกในการชวยเหลอแนะน า และตดตามผลการเรยนการสอน

2.2.3 เปนแนวทางในการเคร องมอวดผลและประเมนผล เช นสราง ขอทดสอบเพอประเมนผลการเรยนการสอนเพอใหมความครอบคลมกบเนอหาสาระทไดสอน

ตามทกลาวมาน พอจะกลาวไดวา แผนการเรยนการสอนจะเปนแนวทางในการใชหลกสตรของคร ถาหากไมมการจดท าแผนการเรยนการสอน การใชหลกสตรกจะเปนไปอยางไมมจดหมายปลายทาง เปนเหตใหเกดการเสยเวลาหรอบกพรองในการใชหลกสตรเปนอยางมาก อนจะสงผลตอความลมเหลวของหลกสตรในทสด

2.3 การจดกจกรรมการเรยนการสอน

ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนแตละครง จ าเปนจะตองเรมจากการพจารณาถงจดม งหมายของหลกสตรท ไดก าหนดไวในแผนการสอนวาการสอนในครงน นๆ มจดมงหมายทส าคญอยางไร การทจะใหบรรลจดมงหมายทก าหนดไว จะตองใหผเรยนไดท ากจกรรมอะไร ในบางครงการทจะบรรลจดมงหมายเรองใดเรองหนง อาจจะสามารถจดกจกรรมไดหลายๆ ชนด แตละชนดอาจจะมความแตกตางกนเปนอยางมากในเรองการใชเวลา การใชแรงงาน การใชทรพยากร ตลอดจนถงการใชงบประมาณ โดยเหตนครผสอนในฐานะเปนผจดกจกรรมใหกบผเรยน ควรจะไดท าการพจารณาคดเลอกกจกรรมทเหนวาจะกอใหเกดความร หรอประสบการณและสามารถท าใหบรรลจดมงหมายไดงายทสด เรวทสด ประหยดทงเวลา แรงงานและคาใชจายใหมากทสด การสอนเพอใหบรรลเปาหมายใดเปาหมายหนง อาจจะเลอกใชเพพาะกจกรรมทเหนวามประสทธภาพมากทสด 1-2 กจกรรมกเปนการเพยงพอแลว ไมจ าเปนจะตองท าทกๆ กจกรรม เพราะการท าเชนนน

143



นอกจากไมเปนการประหยดดวยประการทงปวงแลว ยงอาจจะกอใหเกดความเบอหนายในการเรยนไดอกดวย

2.4 การวดและประเมนผลการเรยนการสอน ภาระหนาทเกยวกบการวดและประเมนผลการเรยนการสอน เปนงานทส าคญงานหนงเกยวกบการใชหลกสตรของคร ทงน เพราะการวดและประเมนผลการเรยนทด าเนนการอยางถกตองตามหลกการของหลกสตร จะชวยบงบอกถงความสมฤทธผลการใชหลกสตรไดอกดวย โดยภาระหนาทเกยวกบการวดและประเมนผลการเรยนการสอนตามหลกสตรน ครผสอนจะตองท าการศกษาใหเขาใจถงจดประสงค และจดเนนของหลกสตรอยางชดแจง ตอจากนนจงศกษาเกยวกบระเบยบวธการวดและประเมนผลใหเขาใจ แลวจงปฏบตตามขอก าหนดและวธการตางๆ อยางถกตองและครบถวน จะเปนการชวยใหการใชหลกสตรเปนไปอยางมประสทธภาพ

3. งานสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร

งานสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรมหลายงานดงน 3.1 การนเทศและตดตามผลการใชหลกสตร

ในระหวางการใชหลกสตรนนหนวยงานสวนกลางในฐานะผพฒนาหลกสตร ควรจะไดจดสงเจาหนาทไปใหค าแนะน าเกยวกบการใชหลกสตรเปนการเพมเตม และตดตามผลการใชหลกสตรในโรงเรยนวา ไดด าเนนการดวยความถกตอง มปญหาเกดขนหรอไม หากมปญหากจะไดหาทางแกไขใหลลวงลงไป ส าหรบหนวยงานในระดบทองถน ซงเปนผใชหลกสตรกอาจจะมการด าเนนการใหค าแนะน าและชวยเหลอแกครผสอนทใชหลกสตร เพอใหครผสอนไดด าเนนการใชหลกสตรอยางถกตอง การนเทศการใชหลกสตร หรอนเทศการจดการเรยนการสอน ตองค านงถงหลกส าคญของการนเทศกคอ เปนกระบวนการท างานรวมกนอยางเปนมตร เพอใหค าแนะน าชวยเหลอ ไมใชเปนการคอยตรวจสอบเพอจบผดแตประการใด โดยลกษณะเชนน ผนเทศจ าเปนจะตองสรางความสมพนธและความเขาใจอนดกบผรบการนเทศ การด าเนนการนเทศจะตองด าเนนการไปดวยบรรยากาศแหงความเปนประชาธปไตยและรวมมอกน

3.2 การจดตงศนยวชาการเพอสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร ภารกจเกยวกบการจดตงศนยวชาการ เพอสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร เปนสวนทอยในความรบผดชอบของหนวยงานสวนกลาง ซงเปนผพฒนาหลกสตร หนวยงานนควรจะไดหาทางสนบสนนและสงเสรมหนวยงานผใชหลกสตร ใหสามารถด าเนนการใชหลกสตรดวยความมนใจ

144



ขนตอนในการน าหลกสตรไปใช การน าหลกสตรไปใช มขนตอนในการด าเนนงานทเสนอโดยนกศกษาทนาสนใจ ดงน สมตร คณานกร (2520: 130-132) เสนอขนตอนการน าหลกสตรไปใช ดงน 1. ขนการแปลงหลกสตรไปสการสอน

เปนขนทประกอบดวยการตความหมายและการก าหนดรายละเอยดของหลกสตรโดยจะด าเนนการในรปของเอกสารประกอบหลกสตร และวสดอปกรณ เชน โครงการสอน ประมวล

การสอน คมอคร เปนตน

2. ขนการจดปจจยและสภาพตาง ๆของโรงเรยน

เปนขนทผบรหารด าเนนการส ารวจปจจยและสภาพตาง ๆของโรงเรยนวาเหมาะสมกบสภาพการน าหลกสตรมาปฏบตหรอไม เพยงใด และด าเนนการพฒนาใหเหมาะสม สอดคลองกบ

การน าหลกสตรไปใช 3. ขนการเรยนการสอน

เปนขนทส าคญทสดทผสอนด าเนนการจดการเรยนตามหลกสตร และส าคญทสดคอโดยผสอนตองจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตร เลอกวธสอนทเหมาะสม โดยผบรหารจะเปนผอ านวยความสะดวก ใหค าแนะน าและใหก าลงใจ

วชย วงษใหญ (2537: 136) เสนอขนตอนการน าหลกไปใชประกอบดวย 8 ขนตอน

1. ตรวจสอบทบทวนหลกสตรตามหลกทฤษฎหลกสตร

กอนน าหลกสตรไปใช ควรจะตองมการตรวจสอบประเมนหลกสตรอกครง ซงอาจท าโดยผเชยวชาญ รวมทงการใหสวนรวมของผน าหลกสตรไปใชดวย ถาผลการตรวจสอบยอมรบไดกด าเนนการขนตอไป ถาหลกสตรใชไมไดกควรหยดด าเนนการ แตถาสามารถปรบแกไดกด าเนนการปรบแกจนเปนทยอมรบและด าเนนการตอไป 2. ท าโครงการศกษาทดลองน ารองและวางแผนการศกษาน ารองเพอหาประสทธภาพ

ของหลกสตร เปนขนตอนทดลองใชหลกสตรเพอศกษาประสทธภาพ และประสทธผลของหลกสตรและน าขอมลไปสการแกไข ปรบปรง 3. ประเมนโครงการศกษาทดลองน ารอง การประเมนโครงการศกษาน ารอง ถาผลทไดรบเปนทยอมรบกด าเนนการตอ แตถาไมเปนทยอมรบและไมสามารถปรบแกไดควรหยดด าเนนการตอ แตถาสามารถปรบแกจนเปนทยอมรบไดกปรบแกและด าเนนการตอไป

145



4. ประชาสมพนธหลกสตร

เมอหลกสตรไดท าการทดลองใชโดยการศกษาน ารอง และประเมนผลการทดลองใชและน าขอมลการศกษาน ารองมาปรบปรง แกไขหลกสตร ถอเปนหลกสตรพบบจรงทจะน าไปใช จงเปนขนการประชาสมพนธหลกสตรใหผทเกยวของ และบคคลทวไปไดรบทราบ และชใหเหนความส าคญของหลกสตรทพฒนาขน เปนการสรางเจตคตทดตอหลกสตร

5. อบรมคร ผบรหาร และผเกยวของกบการใชหลกสตร

หลงจากประชาสมพนธ ประกาศใหทราบทวกนแลว กจกรรมหนงทส าคญคอการเตรยมบคลากรทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช โดยเพพาะอยางงยงคร ผบรหาร และบคลากรทาง

การศกษาทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช โดยปกตการเตรยมบคลากรดงกลาวจะใชวธการอบรมเพอใหทกฝายเขาใจ และสามารถน าหลกสตรไปใชไดอยางมประสทธภาพ

6. น าหลกสตรไปปฏบตจรง หรอเรยกวาขนด าเนนการใชหลกสตรเตมรป

เปนขนทคร ผบรหาร และผทเกยวของท าหนาทในการน าหลกสตรไปใช ครมหนาทส าคญในการจดการเรยนการสอน ผบรหารมหนาทบรหารจดการ บรการการน าหลกสตรไปใช บคลากรอน ๆทเกยวของมหนาทสนบสนนการน าหลกสตรไปใช 7. อบรมครเพมเตมในสวนทจ าเปนระหวางการใชหลกสตร

ในระหวางการน าหลกสตรไปใช กจกรรมทส าคญทสดคอการจดการเรยนการสอนใหบรรลตามเจตนารมณของหลกสตร การจดการเรยนการสอนของครโดยทวไปจะเกดปญหา อปสรรคในการด าเนนการ จงจ าเปนทผท าหนาทสนบสนนการน าหลกสตรไปใชจะตองประมวลปญหา และอบรมครเพมเตมระหวางการน าหลกสตรไปใช 8. การตดตามและประเมนผลการใชหลกสตร

ขนตอนส าคญของการน าหลกสตรอกขนตอนหนงคอการตดตาม ชวยเหลอระหวางการน าหลกสตรไปใชเพอปรบปรงแกไขเปนระยะ และสดทายตองมการประเมนผลการใชหลกสตรโดยเพพาะการประเมนผลส าเรจของผเรยนในการเรยนรตามจดมงหมายของหลกสตร

โดยสรปขนตอนการน าหลกสตรไปใชม 3 ขนตอนหลก คอ ขนเตรยมการใชหลกสตร

ขนการใชหลกสตรเตมรป และขนการประเมนผลการน าหลกสตรไปใช รายละเอยด ดงน 1. ขนเตรยมการใชหลกสตร

การเตรยมการใชหลกสตรเปนขนทด าเนนการกอนน าหลกสตรไปใชเตมรป ซงรวมถงรวมถงการทดลองใชหลกสตร ทเรยกวาการศกษาน ารอง ซงประกอบดวยขนตอน ดงน 1.1 การตรวจสอบประเมนหลกสตร

การตรวจสอบประเมนตวหลกสตรอกครงกอนด าเนนการเพอใหผเกยวของน าหลกสตรไปใช ไดทราบขนตอนในการด าเนนการ ความเปนไปไดในการน าไปใช ซงในขนตอนนควรม

146



ผน าหลกสตรไปใชมารวมตรวจสอบ สวนประกอบทควรตรวจสอบคอ ความกระชบของค าชแจง ค าอธบายรายวชา ความสอดคลองระหวางจดประสงคของการเรยน เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผล รวมทงความหวงของสงคมไดสะทอนอยในหลกสตรเพยงใด และ

ทส าคญคอรายละเอยดทปรากฏในหลกสตรสามารถน าไปปฏบตไดจรงตรงความตองการ

ส าหรบคณะบคคลทควรเปนผมสวนรวมในการตรวจสอบประเมนหลกสตรไดแก คณะกรรมการยกรางหลกสตร ผบรหารสถานศกษา คร ศกษานเทศก นกวชาการ นกเรยน และผปกครอง เพอใหทกฝายเขาใจตรงกน เหนคณคา เกดการยอมรบ และมเจตคตทดตอหลกสตร การน าหลกสตรไปใชจงเกดขนอยางมประสทธภาพ

1.2 การวางแผนและท าโครงการศกษาน ารอง การวางแผนและท าโครงการศกษาน ารอง จดท าขนเพอตรวจสอบความเปนไป

ไดของการน าหลกสตรไปใชปฏบตจรง มวธการดงน 1.2.1 เลอกตวแทนกลมเปาหมายทจะไปทดลองศกษาน ารอง 1.2.2 แปลงหลกสตรไปสกระบวนการเรยนการสอน

1.2.3 บรหารจดการส าหรบเตรยม วสดหลกสตร เตรยมบคลากร จดหาแหลงบรการสนบสนนการใชหลกสตร งบประมาณ และสงแวดลอมตาง ๆ

1.2.4 ด าเนนการทดลองในโครงการศกษาน ารอง 1.2.5 ประเมนตดตามผลการทดลองทงระยะสนและระยะยาว ซงอาจด าเนนการไดหลายลกษณะ เชน ประเมนจากผลการเรยน ประเมนแบบยอย ประเมนทงระบบการใชหลกสตร เปนตน

1.3 การประชาสมพนธหลกสตร

การประชาสมพนธหลกสตรมความส าคญอยางยงในการสรางความตระหนกส าหรบผเกยวของทกฝาย ทกฝายควรตองไดรบการรบรถงความส าคญของหลกสตรทจดท าขนควรมการประชาสมพนธในหลากหลายชองทาง ใหสอดคลองกบกลมเปาหมายทใชหลกสตร อาจเปนวทย โทรทศน สอสงพมพตางๆ รวมทงการประชม สมมนา เพอใหเกดการรบร และความเขาใจรวมกนของทกฝาย

2. การใชหลกสตรเตมรปแบบ

การน าหลกสตรไปใชเปนการแปลงหลกสตรไปสการเรยนการสอน ซงจ าแนกเปนงานหลกได 2 ลกษณะ ดงน 2.1 การบรหารและบรการหลกสตร

ในการบรหารและบรการหลกสตรนนสวนกลางในฐานะผด าเนนการพฒนาหลกสตรมหนาทรบผดชอบเกยวกบการเตรยมบคลากรเพอใชหลกสตรและการบรหารและบรการวสด

147



หลกสตร สวนงานบรหารและบรการหลกสตรในระดบทองถน ซงไดแก สถานศกษาหรอโรงเรยนนน มการด าเนนการสรปไดดงน 2.1.1 จดผสอนเขาสอนตามความถนดหรอเหมาะสมเพอใหผสอนปฏบตงานไดอยางเตมความสามารถ

2.1.2 สนบสนนการสอนของผสอน โดยการจดหางบประมาณ เอกสาร เครองมอวสดอปกรณ ใหอยางเพยงพอและสอดคลองกบชวงเวลาทตองการไว 2.1.3 นเทศภายใน โดยใชเทคนควธและเครองมอทเหมาะสมส าหรบการใหความชวยเหลอ เชน การสงเกตการเรยนการสอน และใหขอมลยอนกลบ การสนทนาทางวชาการ และการอบรมเชงปฏบตการ เปนตน

2.1.4 สรางขวญและก าลงใจใหแกครผสอน เชน ชมเชย ยกยอง ใหโอกาสในการแสดงความคดเหน แสดงความสามารถ สงเสรมความกาวหนาทางวชาการ เปนตน

2.2 การด าเนนการเรยนการสอนตามหลกสตร

การจดการเรยนการสอนตามหลกสตร บคคลท ส าคญท ส ดคอผ สอน ซงจ าเปนตองจดการเรยนการสอนใหสอดคลอง บรรลตามเปาหมายของหลกสตร และใหสอดคลองกบการด าเนนชวตประจ าวนของผเรยน การด าเนนการในขนนควรปฏบตดงน 2.2.1 ปรบหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพของทองถน เนองจากหลกสตรแมบททยกรางขนมลกษณะเปนหลกสตร “แกนกลาง” เพอใชกบประชากรโดยรวมทวประเทศ จงมลกษณะเปนกลางและเปนภาพกวางๆ จงมความจ าเปนทจะตองมการปรบหลกสตรแกนกลางใหสอดคลองกบสภาพปญหา และความตองการของทองถนนน ๆ

2.2.2 ศกษาหลกสตร วเคราะหจดท าแผนการเรยนการสอน เพอเปนรายละเอยดในการปฏบตการจดการเรยนการสอน โดยแผนการเรยนการสอนตองสะทอนการบรรลตามลกสตร แผนการเรยนการสอนทดควรก าหนดเวลาและกจกรรมการเรยนการสอนไวอยางชดเจนเพอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพ เปนแนวทางในการวดและประเมนผล อ านวยความสะดวกแกผบรหาร ผนเทศใชเปนกรอบแนวคดในการพจารณาใหค าแนะน าชวยเหลอและตดตามผลการปฏบตงานของครไดอกทางหนงดวย

แผนการเรยนการสอนโดยทวไปมกมองคประกอบทส าคญ ไดแก เรองทจะด าเนนจดการเรยนการสอน ระยะเวลาทใช ความคดรวบยอด จดประสงค เนอหา ขนตอนในการด าเนนกจกรรม สอทใชประกอบการเรยนการสอน และการวดผลและประเมนผล แตส าหรบหลกสตรทองมาตรฐาน ซงประกอบไปดวย มาตรฐาน และตวชวด นยมน ามาตรฐาน และตวชวดหลกสตรมาก าหนดไวแผนการเรยนการสอนเพอเชอมโยงระหวางหลกสตรและการเรยนการสอนใหชดเจนยงขน

148



โดยทวไปแผนการเรยนการสอนม 2 ลกษณะ คอแผนการเรยนการสอนระยะยาวจดท าเปนรายภาคเรยนหรอรายป มกนยมเรยกวา โครงการสอน หรอก าหนดการสอน ทจะมรายละเอยดเปนรายสปดาหวาจะจดการเรยนการสอนเนอหาใด ระยะเวลาเทาใด แผนการเรยน

การสอนอกประเภทคอ แผนการเรยนการสอนระยะสน เปนการน าแผนการสอนระยะยาว หรอก าหนดการสอนมาขยายรายละเอยดส าหรบการสอนในแตละครง 2.2.3 การจดการเรยนการสอน

ในการจดการเรยนการสอนจ าเปนตองเปนไปตามเจตนารมณของ หลกสตร มหลกการเบองตนส าคญทควรค านงถง ดงน 2.2.3.1 เตรยมความพรอมผเรยนโดยมการทบทวนความรเดมทจ าเปนในการเรยนการสอน การเราความสนใจใหผเรยนเหนความส าคญและสนใจในเรองทเรยน รวมทง การแจงจดประสงคการเรยนร วธการเรยน วธการวดและประเมนผล และกฎเกณฑตาง ๆในการเรยน

2.2.3.2 ประเมนผลกอนเรยนเพอตรวจสอบความรเบองตนของผเรยนเพอสามารถท าใหเหนการพฒนาไดชดเจนภายหลงการจดการเรยนการสอน

2.2.3.4 วดผลและประเมนผลการด าเนนการจดการเรยนการสอนเพอใหไดขอมลยอนกลบทสะทอนพฒนาการของผเรยนในดานตางๆทจดประสงคทก าหนดไว เพอตดสนวาผเรยนบรรลตามจดประสงคไวหรอไม เพยงใด การวดและประเมนผลเปนกระบวนการตอเนองสมพนธกบการจดการเรยนการสอน ตองด าเนนการอยางเปนระบบ ชดเจนและเหมาะสมเพอประสทธภาพและประสทธผลของการเรยนการสอน และเปนแนวทางในการปรบปรงแกไข

ในการด าเนนกจกรรมการเรยนการสอนตามหลกสตรโดยมแผนการเรยนการสอนเปนเครองมอส าคญ ตองค านงถงหลกการ ดงน 1. การด าเนนการเรยนการสอนควรพฒนาพฒนาผเรยนใหครอบคลมการพฒนาผเรยนทกดาน ทงนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรอยางสมดลทง ดานความร (Knowledge)

ดานกระบวนการ (Process) และดานคณลกษณะ (Attribute) ใหสอดคลองกบหลกสตร

2. จดการเรยนการสอนยดหยนตามสภาพเหตการณและสภาพทองถน

3. จดการเรยนการสอนเนนผเปนส าคญ ใหผเรยนมบทบาทในการใชกระบวนการสรางองคความรดวยตนเอง จดกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนบรรลตามจดประสงคทก าหนดอยางทวถง 4. จดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรแบบองครวม มการบรณาการทเหมาะสม สอดแทรกคณธรรมจรยธรรม

149



5. จดการเรยนการสอนใหผ เรยนไดลงมอปฏบตจรง สงเสรมกระบวนการคดขนสง เชน การคดอยางมเหตผล การคดวเคราะห การคดวจารณญาณ การคดสรางสรรค 6. จดการเรยนการสอนทสงเสรมกระบวนการกลม การท างานรวมกน และแลกเปลยนเรยนร การชวยเหลอเกอกลซงกนและกน

7. ศกษา ตดตาม ผลการเรยนร กระบวนการเรยนร ของผ เรยนระหวางเรยน เปนระยะอยางตอเนอง เพอแกไขปรบปรงขอบกพรองของผเรยน

3. การประเมนผลการน าหลกสตรไปใช การประเมนผลการน าหลกสตรไปใชท าใหทราบวาการน าหลกสตรทพฒนาขนไปใชนน สามารถท าใหผ เรยนบรรลตามจดมงหมายไวหรอไม เพยงใด กระบวนการด าเนนการมปญหา อปสรรคใดบาง ทควรปรบปรงแกไข การประเมนผลการน าหลกสตรไปใชเปนรวบรวมขอมลเกยวกบการน าหลกสตรไปใช เพอน ามาพจารณาวเคราะห ตดสนเพอสะทอนภาพของการปฏบตงาน ซงจะเปนขอมลในการแกไขปรบปรง การตดสนใจวางแผนการใชหลกสตรตอไป การประเมนผลการน าหลกสตรไปใชมรายละเอยดดงน 3.1 ลกษณะของการประเมนผลการน าหลกสตรไปใช การประเมนผลการน าหลกสตรไปใชม 2 ลกษณะ ดงน 3.1.1 การประเมนทมงผล

เปนการประเมนผลทเกดขนจากการปฏบตงานซงไดแกการประเมนผล

ทก าหนดในจดประสงค ผลกระทบ ผลขางเคยง และผลอน ๆทเกดขน

3.1.2 การประเมนความแตกตางของสภาพ

เปนการประเมนเพอใหเหนความแตกตางของผลทเกดขนในดานตางๆ ของผเรยนระหวางกอนด าเนนงาน ระหวางด าเนนงาน และหลงการด าเนนงาน

3.2 ขนตอนในการประเมนผลการน าหลกสตรไปใช ขนตอนการประเมนผลการน าหลกสตรไปใชมดงน 3.2.1 การประเมนผลกอนน าหลกสตรไปใช เปนการประเมนเพอตรวจสอบแผนงานการด าเนนงานการน าหลกสตรไปใช โดยประเมนความเหมาะสมของการใชหลกสตร ผลตอบแทนจากการด าเนนงานการใชหลกสตร และผลอน ๆทคาดวาจะเกดตามมาของการด าเนนงานการใชหลกสตร ผลการประเมนจะไดขอมลทเหนคณคา และความเหมาะสมของการใชหลกสตร รวมทงความสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายของการใชหลกสตร

150



3.2.2 การประเมนขณะด าเนนงานการใชหลกสตร

การประเมนในขนนมจดเนนทการตดตามการปฏบตงาน เพอตรวจสอบวากระบวนการด าเนนงานในการใชหลกสตรเปนไปตามแผนทก าหนดไวหรอไม การด าเนนงานตางๆ

มประสทธภาพหรอไม ทงนเพอการด าเนนงานการใชหลกสตรเปนไปตามแผน อกทงเพอการแกไขปรบปรงขอบกพรอง ขอผดพลาดในการด าเนนงานอยางทนทวงท 3.2.3 การประเมนผลการด าเนนงานการใชหลกสตร

การประเมนในขนนเพอตรวจสอบวาเมอด าเนนงานการใชหลกสตรเสรจแลว สามารถบรรลตามจดมงหมายของการใชหลกสตรหรอไมเพยงใด

3.2.4 การประเมนผลกระทบ

การประเมนในขนนเปนการประเมนตอเนองมาจากการประเมนผล

การด าเนนงานการใชหลกสตร โดยประเมนภายหลงการใชหลกสตรเสรจสนไประยะหนง เพอเปน

การตรวจสอบวาจาการด าเนนงานท าใหเกดผลพลอยไดหรอผลเสย หรอกอใหเกดการเปลยนแปลงในสวนอน ๆเชน คานยม ความเชอ การตดสนใจในแนวทางใหม ๆเปนตน

3.3 เนอหาหรอขอบขายของการประเมนการใชหลกสตร

การประเมนผลการน าหลกสตรไปใชมขอบขายทควรประเมนดงน 3.3.1 การประเมนโครงสรางหลกสตร

การประเมนโครงสรางหลกสตรประกอบดวยเนอหาดงน 3.3.1.1 ประเมนหลกการและปรชญาของหลกสตร เชนการประเมน

ในดานการศกษาเพอปวงชน การสนองความตองการของคนทกกลม การมงใหผเรยนน าความรไปใชในการด ารงชวต ความสอดคลองกบคานยมพนฐานของสงคมไทย เปนตน

3.3.1.2 ประเมนจดหมายของหลกสตรในดานความชดเจน ความสอดคลองกบคานยมของหลกการ ปรชญาและจดหมายของสงคม เปนตน

3.3.1.3 ประเมนโครงสรางและเนอหาของรายวชาหรอกลมสาระการเรยนรถงสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ และสภาพปจจบน โครงสรางของกลมสาระการเรยนรมสดสวนทเหมาะสมกบเวลาเรยน เปนตน

3.3.2 การประเมนการใชหลกสตรประกอบดวยเนอหาดงน 3.3.2.1 ประเมนการบรหารหลกสตร ไดแก การประเมนความสามารถของผบรหารเกยวกบการบรหารหลกสตรภายในโรงเรยน การประสานงานระหวางสถานศกษากบหนวยงานทเกยวของกบการใชหลกสตร การอ านวยความสะดวกในการจดการเรยนการสอนของผบรหารโรงเรยน เปนตน

151



3.3.2.2 ประเมนการจดการเรยนการสอน ไดแก การประเมนผล

การเรยนการสอนเปนไปตามเจตนารมณของหลกสตรการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การสงเสรมใหผเรยนตระหนกในคณคาตนเอง และก ากบตนเองในการพฒนาการเรยนร การจดการเรยนซอมเสรม การแกปญหาผเรยน

3.3.2.3 ประเมนผลการใชหลกสตร ไดแก การประเมนผเรยนวามความร ทกษะ และคณลกษณะทพงประสงค ตามทหลกสตรก าหนด

3.3.3 การประเมนองคประกอบสนบสนน

การประเมนองคประกอบสนบสนนประกอบดวยเนอหาดงน 3.3.3.1 ประเมนการวดผลและประเมนผล ไดแก การประเมนระบบการวดผลทใชกบหลกสตร เทคนควธการวดผลทน ามาใช เปนตน

3.3.3.2 ประเมนสอการเรยนการสอน ไดแก การประเมนแผน

การเรยนการสอน แบบเรยน หนงสอเสรมประสบการณ สอ แหลงเรยนรตาง ๆเปนตน

3.3.3.3 ประเมนสมรรถภาพของผสอน ไดแก การประเมนดาน

เจตคตของผสอนตามหลกสตร และการเรยนการสอนตามหลกสตร การประพฤตตนเปนแบบอยางทดและมความสามารถในการจดการเรยนการสอน เปนตน

3.3.3.4 ประเมนนเทศการศกษา ไดแก การประเมนดานความรความเขาใจของผบรหาร และผนเทศในดานหลกสตรและการใชหลกสตร การปฏบตการนเทศของ ผนเทศสอดคลองกบปญหาและความตองการของผสอน เปนตน

3.3.3.5 ประเมนผปกครองและชมชน ไดแก การประเมนดานการยอมรบหลกสตรของผปกครอง การประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบผปกครอง เปนตน

บทบาทของหนวยงานและบคลากรทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช การน าหลกสตรไปใช โดยเพพาะอยางยงหลกสตรแมบททใชกบผ เรยนทวประเทศ

มหนวยงานและบคลากรทเกยวของหลายฝายทงสวนกลางซงเปนผน าในการพฒนาหลกสตร และสวนทองถนท เนนบทบาทในการน าหลกสตรไปปฏบต การทจะท าการน าหลกสตรไปใชไดผลด มประสทธภาพ หนวยงานและบคลากรตาง ๆตองประสานท างานรวมกน บทบาทของหนวยงาน และบคลากรทเกยวของจงมความส าคญในการน าหลกสตรไปใช ซงบทบาทดงกลาวมรายละเอยด ดงน 1. บทบาทหนวยงานสวนกลางและสวนทองถนในการน าหลกสตรไปใช หนวยงานสวนกลางหมายถง หนวยงานหรอคณะบคคลทท าหนาทพฒนาหลกสตร เพอใหหนวยงานในสวนทองถนเปนผใช หนวยงานสวนกลางมหนาทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช

152



ใน 2 ลกษณะ คอดานบรหารและบรการหลกสตร และดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรทรบผดชอบ

หนวยงานสวนทองถ น หมายถง หนวยงานหรอผ มหนาท เก ยวของกบการน าหลกสตรไปสการเรยนการสอน ซงไดแก โรงเรยนหรอสถานศกษาตางๆ ทเปนผใชหลกสตรซงสรางโดยสวนกลาง งานทโรงเรยนหรอสถานศกษาจะตองรบผดชอบในการใชหลกสตรกคองานบรหารและบรการหลกสตร งานการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร และการสนบสนนและสงเสรม การใชหลกสตร 2. บทบาทของบคลากรในการใชหลกสตร

ส าหรบบทบาทของหนวยงานสวนกลางท าหนาท พฒนาหลกสตรสวนหนวยงาน

สวนทองถนเปนหนวยงานผใชหลกสตร ตอไปนจะกลาวถงบทบาทของบคคลตางๆ ทมสวนเกยวของกบใชหลกสตรวา บคคลในต าแหนงหนาทนนๆ ควรจะมบทบาทในการใชหลกสตรในลกษณะใด

มรายละเอยดดงน 2.1 นกวชาการ

นกวชาการ ไดแกศกษานเทศกหรอบคคลทเก ยวของท ท าหนาท พฒนาหลกสตรมบทบาทในการสงเสรมใชหลกสตร ดงน 2.1.1 ชวยพฒนาครใหมความรความเขาใจเกยวกบการใชหลกสตร และด าเนนการเรยนการสอนตามเจตนารมณของหลกสตร

2.1.2 ท าการนเทศและตดตามผลการใชหลกสตรในหนวยงานทใชหลกสตร 2.2.3 ใหการสนบสนนและสงเสรมการด าเนนการใชหลกสตร โดยใหบรการวสดหลกสตรและใหก าลงใจแกผน าหลกสตรไปใช 2.2 ผบรหารสถานศกษา

ผบรหารสถานศกษาควรมบทบาทในการสงเสรมและสนบสนน ตดตามก ากบการใชหลกสตร ดงน 2.2.1 ท าความเขาใจเกยวกบหลกสตรทโรงเรยนใชอยอยางชดแจง 2.2.2 ใหบรการวสดหลกสตรและสอการเรยนการสอนชนดตางๆ แกคร 2.2.3 ด าเนนการนเทศและตดตามผลการใชหลกสตรภายในโรงเรยนอยางสม าเสมอ

2.2.4 กระตนและสงเสรมครในการใชหลกสตรอยางถกตอง เชน จดการฝกอบรม หรอจดประชมสมมนา เปนตน

2.2.5 ใหก าลงใจและบ ารงขวญแกครผใชหลกสตรอยางมประสทธภาพ เพอเปนเยยงอยางแกครคนอนๆ

153



2.3 หวหนาหมวดวชาหรอหวหนาสายวชา หวหนาหมวดวชา หรอหวหนาสายวชามหนาทสงเสรมการใชหลกสตรซงควรด าเนนหนาทดงน 2.3.1 ศกษารายละเอยดและท าความเขาใจเกยวกบหลกสตรทตนเองรบผดชอบอยางชดแจง 2.3.2 เปนผน าในการวางแผนและจดท าแผนการเรยนการสอน ทสอดคลองกบหลกสตรทตนเองรบผดชอบ

2.3.3 วางแผนและจดหาวสดหลกสตรและสอการเรยนการสอน และใหบรการแกครคนอนทอยภายในหมวดวชาเดยวกน

2.3.4 ด าเนนการนเทศและตดตามผลการน าหลกสตรไปใช ทอยในความรบผดชอบของตนเองอยางสม าเสมอ

2.3.5 ท าการประสานงานการใชหลกสตรกบหมวดวชาอน หรอสายวชาอนเพอใหการใชหลกสตรในโรงเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพได 2.4 ครผสอน

ครผสอนในฐานะเปนผใชหลกสตรโดยตรง มสวนทจะชวยสนบสนนใหการใชหลกสตรภายในโรงเรยนมประสทธภาพไดดงน 2.4.1 ท าการศกษาหลกสตรเพอสรางความเขาใจเกยวกบหลกสตรทตนเองใชอยอยางชดแจง 2.4.2 ท าการปรบปรงหลกสตรทใชอย ใหมความเหมาะสม สอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถน

2.4.3 ท าการสอนใหถกตองกบเจตนารมณของหลกสตรทใชอย 2.4.4 พยายามคดคนหาวธการทเหมาะสมหรอวธการทมประสทธภาพส าหรบการใชหลกสตรทตนเองเปนผใช 2.5 บคลากรอนๆ

บคลากรอนๆ ภายในโรงเรยน ซงไดแก บรรณารกษ นกประเมนผล นกแนะแนว นกเทคโนโลยทางการศกษา เปนตน ตางกมบทบาทในการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร โดยการกระท าในสงตอไปน 2.5.1 ปฏบตงานในหนาททตนเองรบผดชอบอยางเตมท 2.5.2 ใหความชวยเหลอหรอใหบรการแกครผใชหลกสตรอยางเตมท

154



ถาหากบคลากรทกฝายทกลาวมาทงหมดน ไดปฏบตหนาทของตนอยางสมบรณกพอเปนทคาดการณไดวา การใชหลกสตรจะเปนไปอยางมประสทธภาพ และมปญหาเกดขนนอยจะชวยใหการน าหลกสตรไปใชประสบความส าเรจตามจดมงหมายทตงไวได

ลกษณะการน าหลกสตรไปใช จากรายงานการประชมทางวชาการ เกยวกบการใชหลกสตรของประเทศในภมภาคเอเชย (APEID, 1977) ไดมการแบงลกษณะของการน าหลกสตรไปใช 4 ลกษณะ โดยค านงถงบทบาทของหนวยงานสวนกลาง และสวนทองถนเปนหลก ดงนคอ (1) หนวยงานสวนกลางมบทบาทอยางเตมท (2) โรงเรยนมบทบาทอยางเตมท (3) หนวยงานสวนกลางมบทบาทสวนใหญโดยไดรบความชวยเหลอจากสวนทองถน และ (4) หนวยงานทองถนมบทบาทสวนใหญโดยไดรบการสนบสนนจากสวนกลาง เมอพจารณาถงบทบาทของหนวยงานสวนกลาง และสวนทองถนทมตอการใชหลกสตร ในรปแบบตางๆ ทง 4 แบบทกลาวมาขางตน พอจะกลาวถงบทบาททส าคญได ดงน 1. การใชหลกสตรโดยหนวยงานสวนกลางมบทบาทอยางเตมท การใชหลกสตรในรปแบบน หนวยงานสวนกลางและสวนทองถน จะมบทบาททส าคญดงน บทบาทหนวยงานสวนกลางในการน าหลกสตรไปใช 1. ก าหนดเปาหมายและจดมงหมายของหลกสตร

2. เตรยมโปรแกรมและวสดหลกสตรชนดตางๆ 3. ด าเนนการวเคราะหและตดตามผลการใชหลกสตร

4. พจารณาอนญาตใหมการเปลยนแปลงโปรแกรมการเรยนการสอน

5. ด าเนนการวดและประเมนผลการปฏบตงานการใชหลกสตรของหนวยงานระดบทองถน

บทบาทของหนวยงานสวนทองถนในการน าหลกสตรไปใช ท าหนาทใหการชวยเหลอหนวยงานสวนกลางในเรองการตดตามผลการใชหลกสตร

2. การใชหลกสตรโดยใหโรงเรยนมบทบาทอยางเตมท การใชหลกสตรแบบนหนวยงานในแตละระดบจะมบทบาททส าคญ คอ

บทบาทของหนวยงานสวนกลาง หนวยงานสวนกลางไมมบทบาทในการน าหลกสตรไปใชของหนวยงานในระดบถนแตอยางใด

155



บทบาทของหนวยงานสวนทองถน

1. ก าหนดจดมงหมายของหลกสตร

2. พฒนาโปรแกรมการเรยนการสอนและสรางผน าทางวชาการ

3. วเคราะหและตดตามผลการใชหลกสตร

4. ด าเนนการปรบปรง เปลยนแปลงโปรแกรมการเรยนการสอน

3. การใชหลกสตรโดยใหหนวยงานสวนกลางมบทบาทเปนสวนใหญและมหนวยงานสวนทองถนเปนผใหความชวยเหลอ

การใชหลกสตรแบบนหนวยงานในระดบผพฒนาหลกสตรและหนวยงานทองถนจะมบทบาท ดงตอไปน บทบาทของหนวยงานสวนกลางในการน าหลกสตรไปใช 1. ก าหนดเปาหมายและจดมงหมายของหลกสตร

2. จดท าโปรแกรมและวสดตางๆ

3. ด าเนนการวเคราะหและตดตามผล

4. จดหาผน าทางดานความคดมาชวยในการใชหลกสตร

5. สรางบรรยากาศสนบสนนการใชนวตกรรมตาง ๆ

6. เปดโอกาสใหมการแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน

7. เผยแพรขาวสารและแหลงขอมลตางๆ

บทบาทของหนวยงานสวนทองถนในการน าหลกสตรไปใช 1. ประเมนผลและเกบขอมลดานการตดตามผลการใชหลกสตร

2. ใหการสนบสนนแกครผสอนและโรงเรยนในเรองนวตกรรม

3. พฒนาวสดและสอส าหรบโปรแกรมการเรยนการสอน

4. ชวยในการสรางผน าทางดานปญญา

4. การใชหลกสตรโดยใหหนวยงานทองถนมบทบาทส าคญ และหนวยงานสวนกลางเปนผใหการสนบสนน

การใชหลกสตรในรปแบบน หนวยงานสวนกลาง และสวนทองถนจะมบทบาทแตกตางกนดงน บทบาทของหนวยงานสวนกลางในการน าหลกสตรไปใช 1. ก าหนดเปาหมายของหลกสตร และชวยเหลอใหมการเชอมโยงระหวางหนวยการศกษาหนวยตางๆ

2. ท าหนาทกระตนหนวยงานในระดบทองถนไดปฏบตงานอยางมประสทธภาพ

3. สรางบรรยากาศใหเกดการสนบสนนหนวยงานทองถน

156



4. ใหความชวยเหลอในดานการเงนหรอวสด 5. เปดโอกาสใหมการแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน

บทบาทของหนวยงานสวนทองถนในการน าหลกสตรไปใช 1. ท าหนาทก าหนดจดมงหมายของหลกสตร

2. พฒนาวสดหลกสตรเพอใชในโปรแกรมการเรยนการสอน

3. สรางผน าทางวชาการ

4. ด าเนนการวเคราะหและตดตามผลการใชหลกสตร

5. สรางวธการตางๆ เพอใหเกดการปรบปรงโปรแกรมการเรยนการสอน

6. แสวงหาแนวทาง และเสนอประสบการณเกยวกบการมสวนรวมในการพฒนาโปรแกรมการเรยนการสอนส าหรบทองถน

สรป

การน าหลกสตรไปใชคอกระบวนการน าหลกสตรไปสการปฏบต โดยมการจดการเรยน

การสอนเปนหวใจของการน าหลกสตร และมการด าเนนงานอน ๆทสงเสรม สนบสนนใหการจดการเรยนการสอนเปนไปตามเจตนารมณของหลกสตร ผเรยนสามารถเรยนรและมคณลกษณะตามจดหมายของหลกสตร แนวคดในการน าหลกสตรไปใชตองมการวางแผนและการเตรยมการอยางดของทกฝายทเกยวของ โดยควรมการศกษาน ารองเพอคนหา วเคราะหประสทธภาพ และประสทธผลเบองตนของหลกสตรเพอปรบปรงแกไข กอนน าไปใชจรง งานทส าคญในการน าหลกสตรไปใชไดแก งานบรหารและบรการหลกสตร การจดการเรยนการสอน และงานสนบสนนการน าหลกสตรไปใช โดยการน าหลกสตรไปใชจะมขนตอนการด าเนนงาน 3 ขนตอน คอ ขนเตรยมการใชหลกสตร ขนการใชหลกสตรเตมรป และขนการประเมนผลการน าหลกสตรไปใช

ในการน าหลกสตรไปใชโดยเพพาะหลกสตรแมบทจ าตองมบคลากรทเกยวของหลายฝายรวมกนท างานเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลของใชหลกสตรทงนกวชาการ ผบรหารสถานศกษา หวหนาหมวดวชา หรอหวหนาสายวชา ผสอน ผปกครอง และบคลากรอนๆ

ลกษณะของการน าหลกสตรไปใชม 4 ลกษณะ ไดแก การใชหลกสตรโดยหนวยงานสวนกลางมบทบาทเตมท การใชหลกสตรโดยใหโรงเรยนมบทบาทเตมท การใชหลกสตรโดยใหหนวยงานสวนกลางมบทบาทเปนสวนใหญและหนวยงานสวนทองถนเปนผใหความชวยเหลอ และการใชหลกสตรโดยใหหนวยงานทองถนมรบทบาทส าคญและหนวยงานส วนกลางเปนผใหการสนบสนน

157




ค าชแจง ใหนกศกษาด าเนนกจกรรมเพอท าใหเกดการเรยนรเรองการน าหลกสตรไปใช ดงน 1. ใหนกศกษาวเคราะหความสอดคลองของเจตนารมณหลกสตร และการน าหลกสตรไปใชในสภาพปจจบนทเปนอย 2. ใหนกศกษาน าเสนอแนวคดทจ าเปนในการน าหลกสตรไปใชใหไดผลด ตามเจตนารมณทหลกสตรตองการ

158




ธ ารง บวศร. (2542). ทฤษฎหลกสตร การออกแบบและพฒนา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ:

พฒนศกษา สมตร คณากร. (2520). หลกสตรและการสอน (พมพครงท 3). กรงเทพฯ : โรงพมพชวนชม.

สงด อทรานนท. (2532). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพมตรสยาม. วโรจน วฒนานมตกล. (2548). การพฒนาหลกสตร : องคความรเพอพฒนาการศกษา.กรงเทพฯ : มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. วชย วงษใหญ. (2537). กระบวนการพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน ภาคปฏบต. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.

หรรษา นลวเชยร. (2547). การพฒนาหลกสตรโดยใชโรงเรยนเปนฐาน : หลกการและแนวปฏบต. ปตตาน : ฝายเทคโนโลยทางการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน.

APEID. (1977). Implementing Curriculum : A Symposium of Experience from the

Asian Region. Bangkok : UNESCO Regional Office for Education in Asia.

Beauchamp, G.A. (1981). A Curriculum Theory (4thed.). Illinois: F.E.Peakcock.

Verduin, J.R. (1977). Cooperative Curriculum Improvement. New York :

Prentice-Hall.




เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนสามารถท าสงตอไปนได 1. บอกความหมาย จดมงหมาย ชวงเวลา ขอบเขต หลกการ และประโยชนของ การประเมนหลกสตรได 2. เปรยบเทยบความแตกตางระหวางรปแบบการประเมนหลกสตรแตละรปแบบได 3. ออกแบบการประเมนหลกสตรได 4. สามารถท างานรวมกบผอนได 5. สามารถน าเสนอผลงานเกยวกบการประเมนหลกสตรได 6. สามารถอภปรายแลกเปลยนความร ความคดเหนเกยวกบการประเมนหลกสตรได


เนอหาภายในเรองการประเมนหลกสตร ประกอบดวย 1. ความหมายของการประเมนหลกสตร

2. จดมงหมายของการประเมนหลกสตร

3. ชวงเวลาในการประเมนหลกสตร

4. ขอบเขตของการประเมนหลกสตร

5. หลกการในการประเมนหลกสตร

6. ประโยชนในการประเมนหลกสตร

7. รปแบบการประเมนหลกสตร


กจกรรมการเรยนการสอนในเรองการประเมนหลกสตร มดงน 1. ผสอนน าเสนอผงกราฟกแสดงสาระเกยวกบการประเมนหลกสตรซงเชอมโยงเนอหาสาระตางๆ

2. ผสอนน าเสนอสาระตางๆ โดยใชสอเพาเวอรพอยตและตงค าถามเพอตรวจสอบความเขาใจ

160

บทท 6 การประเมนหลกสตร

เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชาการพฒนาหลกสตร

3. ผสอนแบงผเรยนเปนกลมๆ ละ 5 คน แตละกลมเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางของการประเมนหลกสตรแตละรปแบบ น าเสนอ

4. ผเรยนน าหลกสตรสถานศกษาทใชอยมาออกแบบการประเมนหลกสตร โดยใชรปแบบการประเมนหลกสตรในรปแบบใดรปแบบหนง และน าเสนอ

5. ผสอนสรปสาระโดยใชผงกราฟก


สอการเรยนการสอนในบทนมดงน 1. ผงกราฟก

2. สอเพาเวอรพอยต


การวดผลและประเมนเรองการประเมนหลกสตร มดงน 1 สงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

2. ตรวจผลงาน การเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางของการประเมนหลกสตร แตละรปแบบและตรวจผลงานการประเมนหลกสตรทผเรยนออกแบบประเมน

3. สงเกตการตอบค าถาม

161



บทท 6


การประเมนหลกสตรเปนงานส าคญของการพฒนาหลกสตร การประเมนหลกสตรจ าเปนตองท าสอดคลองกบระยะของการด าเนนการพฒนาหลกสตร ในการประเมนหลกสตรสงทจ าเปนทตองเรยนรไดแก ความหมายของการประเมนหลกสตร จดมงหมายของการประเมนหลกสตรชวงเวลาในการประเมนหลกสตร ขอบเขตในการประเมนหลกสตร หลกการในการประเมนหลกสตรประโยชนของการประเมนหลกสตร และรปแบบการประเมนหลกสตร โดยมรายละเอยด ดงน

ความหมายของการประเมนหลกสตร การประเมนหลกสตรเปนกระบวนการรวบรวมขอมลสารสนเทศเพอการตดสนคณภาพของหลกสตร ซงนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของการประเมนหลกสตร ดงน ครอนบาช (Cronbach, 1970: 231) ไดเสนอความหมายของการประเมนหลกสตร คอการรวบรวมขอมลและการใชขอมลเพอตดสนใจในเรองโปรแกรมหรอหลกสตรการศกษา

สตฟเฟลบมและคณะ (Stufflebeam, et., 1971: 128) ใหความหมายของการประเมนหลกสตรวา การประเมนหลกสตร คอกระบวนการหาขอมล เกบขอมลเพอน ามาใชใหเปนประโยชนในการตดสนใจหาทางเลอกทดกวาเดม

กด (Good, 1973: 209) ไดใหความหมายไววา การประเมนหลกสตร คอการประเมนผลของกจกรรมการเรยนภายในขอบขายของการสอนทเนนเฉพาะจดประสงคของการตดสนใจในความถกตองของจดมงหมาย ความสมพนธ และความตอเนองของเนอหาและผลสมฤทธของวตถประสงคเฉพาะ ซงน าไปสการตดสนใจในการวางแผนการจดโครงการตอเนองและการหมนเวยนของกจกรรมโครงการตางๆทจะจดใหมขน

เบรด (Brady, 1992: 236) กลาวถงความหมายของการประเมนหลกสตรไว ดงน 1. การวดอตราการปฏบตของนกเรยนตามวตถประสงคเชงพฤตกรรมทก าหนดไว 2. การเปรยบเทยบพฤตกรรมของนกเรยนตามมาตรฐาน

3. การอธบายและการตดสนหลกสตร

4. การระบสาระสวนทจะน าไปสการตดสนใจ การเลอกแนวทาง เกยวกบหลกสตรและ

การวเคราะหขอมลทเกยวของกบสาระทผานการตดสนใจแลวเหลานน

5. การใชความรทางวชาชพเพอตดสนกระบวนการตอเนองทเกยวกบการน าหลกสตรไปใช

162



สนต ธรรมบ ารง (2527: 138-139) ไดอธบายความหมายการประเมนหลกสตร คอ การพจารณาคณคาของหลกสตร โดยอาศยการรวบรวมขอมลและใชขอมลจากการวดผลในแงตางๆ ของสงทประเมน เพอน ามาพจารณารวมกนและสรปวาหลกสตรทสรางขนมานนมคณคาเพยงใด

มคณภาพดหรอไมเพยงไร หรอไดรบผลตามจดมงหมายทตงไว หรอมสวนใดทจะตองปรบปรงแกไขตอไป และน าเสนอผบรหารผมอ านาจวนจฉยสงการด าเนนการตอไป หรอการประเมนหลกสตร หมายถงกระบวนการในการศกษาสวนประกอบตางๆ ของหลกสตรอนไดแก จดมงหมาย โครงสรางจดประสงคการเรยนร เนอหา กจกรรม สอการเรยนการสอน วธสอน และการวดผลวาจะสมพนธกนหรอไม วชย วงษใหญ (2546: 192) ใหความหมายของการประเมนหลกสตรไววาการประเมนหลกสตรเปนการพจารณาเกยวกบคณคาของหลกสตร โดยใชผลจากการวดในแงมมตางๆ ของสงทประเมนเพอน ามาพจารณารวมกน และสรปวาจะใหคณคาของหลกสตรทพฒนาขนมานนวาอยางไร มคณภาพดหรอไมเพยงใด หรอไดผลตรงตามวตถประสงคทก าหนดหรอไมมสวนใดทจะตองปรบปรงแกไข

จากขอมลขางตน และจากการวเคราะหกระบวนการประเมน และความหมายหลกสตร การประเมนหลกสตรจงเปนกระบวนการทเกยวกบการวด และตดสนใจเกยวกบหลกสตรตงแตกระบวนการรางหลกสตร และกระบวนการน าหลกสตรไปใช เพอการพจารณาตดสนเก ยวกบองคประกอบตางๆ ในระบบหลกสตรวามความสมพนธกนอยางไร มความสอดคลองระหวางมาตรฐาน ความมงหวง และการปฏบตจรงเพยงใด หลกสตรนนมประสทธภาพเพยงใด มผลกระทบอยางไร เพอจะน าขอมลดงกลาวมาใชปรบปรงหลกสตรนนใหดขน

จดมงหมายของการประเมนหลกสตร กระบวนการพฒนาหลกสตรเปนกระบวนการทตอเนองและ มล าดบขนตอนทเปนระบบระเบยบ ดงนนการประเมนผลการด าเนนงานพฒนาหลกสตรจงจ าเปนตองด าเนนการใหครอบคลมในทกขนตอนของการพฒนาหลกสตรนนๆ ซงแนนอนวาการประเมนหลกสตรแตละจด แตละขนตอนจะตองมจดมงหมายทแตกตางกนในรายละเอยดดวย ส าหรบจดมงหมายของการประเมนหลกสตรในมมมองของนกการศกษาตางๆ ทไดกลาวไวมดงน ทาบา (Taba, 1962: 310) ไดกลาววาการประเมนหลกสตรกระท าขนเพอการศกษากระบวนการตางๆ ทก าหนดไววา มการเปลยนแปลงใดบางทสอดคลองหรอขดแยงกบวตถประสงคของการศกษา การประเมนดงกลาวจะครอบคลมเนอหาทงหมดของหลกสตรและกระบวนการตางๆ ทเกยวของ ซงไดแก จดประสงค ขอบเขตของเนอหาสาระคณภาพของผบรหารและผใชหลกสตรสมรรถภาพของผเรยน ความสมพนธของวชาตางๆ การใช สอและวสดการสอน ฯลฯ

163



ใจทพย เชอรตนพงษ (2539: 193-195) กลาววาโดยทวไปการประเมนหลกสตรใดๆกตาม จะมจดมงหมายส าคญทคลายคลงกน ดงน 1. เพอหาทางปรบปรงแกไขสงบกพรองทพบในองคประกอบตางๆ ของหลกสตร

2. เพอหาทางปรบปรงแกไขระบบการบรหารหลกสตร การนเทศ ก ากบ ดแล การจดกระบวนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ

3. เพอชวยในการตดสนใจของผบรหารวาควรใชหลกสตรตอไปอก หรอควรยกเลกการใชหลกสตรเพยงบางสวน หรอยกเลกทงหมด

4. เพอตองการทราบคณภาพของผเรยน ซงเปนผลผลตของหลกสตรวามการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปตามความมงหวงของหลกสตร หลงจากผานกระบวนการทางการศกษามาแลวหรอไม อยางไร วชย วงษใหญ (2546: 217) กลาววาจดหมายของการประเมนหลกสตรมอย 2 ประการ คอ

1. การประเมนเพอการปรบปรงหลกสตร คอ การประเมนในระหวางการปฏบตงาน พฒนาหลกสตร มวตถประสงคเพอใชผลการประเมนนนใหเปนประโยชนในการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร โดยมการวดผลเปนระยะๆ ในระหวางการทดลองใชหลกสตรแลวน าผลจากการวดมาประเมนวาแตละขนตอนของหลกสตรมความเหมาะสมและสามารถปฏบตไดดเพยงใด มปญหาและอปสรรคอะไรบาง ซงจะเปนประโยชนแกนกพฒนาหลกสตรในการทจะปรบปรงสวนประกอบทกสวนของหลกสตรไดถกตองกอนทจะน าไปใชจรงตอไป

2. การประเมนเพอสรปคณคาของการพฒนาหลกสตรมความเหมาะสมหรอไม เพยงใด หลกสตรไดสนองความตองการของผเรยนของสงคมเพยงใด ควรจะใชไดตอไปหรอควรจะยกเลกทงหมด หรออาจจะยกเลกเพยงบางสวนและปรบแกในสวนใด

จากแนวคดของนกการศกษาดงกลาวขางตน อาจสรปเปนจดมงหมายของการประเมนผลหลกสตรได ดงน 1. เพอวเคราะหถงสวนประกอบตางๆ ของหลกสตร ไดแก หลกการ จดมงหมาย เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน สอการเรยนร และการวดผลวามความสมพนธ สอดคลองกนหรอไม 2. เพอตดสนผลการบรหารหลกสตรวาเปนไปในทศทางทถกตองหรอไม เพอเปนขอมลในการปรบปรงแกไขระบบบรหารหลกสตรใหมประสทธภาพยงขน

3. เพอตดตามผลผลตของหลกสตร ซงหมายถงผเรยนในหลกสตรนนๆ วาไดเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทหลกสตรตงความมงหวงไวหรอไม 4. เพอก าหนดแนวทางในการปรบปรงแกไขสงบกพรองทพบในกระบวนการสรางหลกสตร การใชหลกสตร และการประเมนหลกสตร

164



5. เพอตดสนคณคาในภาพรวมของหลกสตรทจดท าขนวาสามารถสนองตอเจตนารมณของหลกสตรหรอไม อยางไร เพอน าหลกสตรไปขยายผลและใชอยางแพรหลายตอไป

ชวงเวลาในการประเมนหลกสตร เนองจากในกระบวนการพฒนาหลกสตรทงในดานการสรางหลกสตร และการน าหลกสตรไปใชเปนการด าเนนงานทก าหนดชวงเวลาไวแตกตางกน สงผลใหระยะเวลาของการประเมนหลกสตรตองด าเนนการเปนระยะเชนกน ทงนเพราะวาขอบกพรอง ขอผดพลาด รวมทงสงทตองการปรบปรงแกไขมสาเหตปจจยหลายดานและเกดขนในระยะเวลาทตางกนดวย โดยทวไปจะก าหนดชวงเวลาของการประเมนไวเปน 3 ระยะ ดงน 1. การประเมนหลกสตรกอนน าไปใช การประเมนหลกสตรกอนน าไปใชในสถานการณจรงมความส าคญเพอใหมความมนใจในคณภาพของหลกสตรนนๆกอน จงจ าเปนตองมการตรวจสอบ ซงเปนลกษณะของการวเคราะหโครงการ (Project Analysis) ของการพฒนาหลกสตรทงหมด ด าเนนการไดใน 2 ชวงเวลา ดงน 1.1 ประเมนหลกสตรเมอพฒนาหลกสตรฉบบรางเสรจแลว

การประเมนหลกสตรในชวงเวลานอาจด าเนนการโดยคณะกรรมการพฒนาหลกสตร ภายใตความคดเหนของผเชยวชาญทางดานพฒนาหลกสตร ดานเนอหาวชา และดานการวดผล หรออาจจะใหผเชยวชาญดานการพฒนาหลกสตรเปนผด าเนนการประเมนหลกสตรโดยตรงเปน

ผประเมนกได ส าหรบสาระทประเมน ไดแก องคประกอบของหลกสตรทกองคประกอบ

1.2 ประเมนหลกสตรในชวงเวลาการทดลองใชหลกสตร

การประเมนหลกสตรในชวงเวลาน เปนการประเมนโดยคณะกรรมการพฒนาหลกสตร เพอคนหาขอบกพรองของหลกสตรทน าไปทดลองใช และน าไปปรบปรงแกไขใหมประสทธภาพตอไป

2. การประเมนหลกสตรระหวางด าเนนการใชหลกสตร ระหวางด าเนนการใชหลกสตรทพฒนาขน ควรมการประเมนกระบวนการใชหลกสตร(Formative Evaluation) ทงในดานการบรหารจดการหลกสตร การจดการเรยนการสอน และ

การนเทศการศกษา หรอตรวจสอบวาหลกสตรนนๆสามารถน าไปใชไดดเพยงใด หรอมขอบกพรอง ทจะตองแกไขใหเหมาะสมตอไป

3. ประเมนหลกสตรเมอใชหลกสตรครบกระบวนการ

การประเมนในระยะน ด าเนนการเมอด าเนนการใชหลกสตรครบกระบวนการแลว (Summative Evaluation) ตวอยางเชน หลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 มชวงระยะการใชจนครบหลกสตร ตงแตชนประถมศกษาปท 1 ถงปท 6 เปนเวลารวม 6 ป เมอใชหลกสตรนครบแลว

165



ควรจะมการประเมนผลหลกสตรในลกษณะสรปรวมทงระบบ ซงไดแกการประเมนองคประกอบของหลกสตร ประกอบดวย เอกสารหลกสตร วสดหลกสตร และบคลากรทเกยวของกบการใชหลกสตร รวมทงกระบวนการบรหาร นเทศ ก ากบ ตดตาม การจดกระบวนการเรยนการสอน เปนตน ทงนอาจน าขอมลการประเมนผลในระยะท 1 และระยะท 2 มาเปนพนฐานในการวเคราะหและประเมนคณคาของหลกสตร การประเมนในระยะนเพอสรปตดสนวา หลกสตรทจดท าขนนนควรจะด าเนนการไดตอไป หรอควรปรบปรงใหดขน หรอควรจะยกเลกหลกสตรนนๆ เชน กรณการประเมนหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 ภายหลงใชครบกระบวนการแลว จงน าไปสการปรบปรงหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) เปนตน

ขอบเขตในการประเมนหลกสตร การประเมนผลหลกสตรทมประสทธภาพนน จ าเปนตองด าเนนการอยางเปนระบบ ซงยอมมปจจยตางๆ ทเกยวของกบการประเมนทงในแนวกวางและแนวลก ทงนเนองจากการพฒนาหลกสตร และการน าหลกสตรไปใชมองคประกอบตางๆ หลายสวนทน ามาสมพนธกน อยางเปนระบบระเบยบ การประเมนหลกสตรจงมไดเปนเพยงการประเมนเฉพาะตวหลกสตรท เปนเอกสารจดท าเปนรปเลมเทานน แตตองประเมนบรบททงหมดทเกยวของกบหลกสตร เชน ผเรยน ผสอน บคคลตางๆ ทเกยวของ เอกสารหลกสตร วสดหลกสตร การจดกจกรรมการเรยนการสอน การนเทศตดตามผล เปนตน ซงผลการประเมนบรบทตางๆ เหลาน จะเปนตวบงชใหเหนวาหลกสตรทใชอยมคณภาพ และประสทธภาพเปนอยางไร

ดวยแนวคดดงกลาว นกการศกษาทใหความสนใจกบการประเมนผลหลกสตร จงไดเสนอขอบเขตของการประเมนหลกสตร เพอเปนกรอบแนวคดในการประเมนบรบททเกยวของกบหลกสตร ไวดงน เซเลอรและอเลกซานเดอร (Saylor & Alexander, 1974: 311) ไดกลาวถง ขอบเขตของการประเมนผลหลกสตรไวดงน 1. การประเมนจดมงหมายในระดบตางๆ โดยประเมนจดมงหมายทอยในหลกสตรไดแก จดมงหมายทวไปของหลกสตรจดมงหมายเฉพาะวชา และจดประสงคในการเรยน เพอดวาจดมงหมายเหลานเหมาะสมสอดคลองกบผเรยนและสภาพแวดลอมหรอไมเพยงไร ภาษาทใชยงยากแกการสอสารซงกนและกนหรอไม การก าหนดจดมงหมายไวสงเกนไปและยากแกการปฏบตหรอไม 2. การประเมนโครงการการศกษาของโรงเรยนทงระบบ การประเมนผลโครงการตางๆ ทจะชวยใหทราบวาการใชหลกสตรบรรลความมงหมายทก าหนดไวหรอไม เชน การเตรยมความพรอมของโรงเรยนเกยวกบการใชหลกสตรใหม การด าเนนงานของกลมโรงเรยน การจดเตรยม

166



งบประมาณการฝกอบรมคร การแนะแนว หองสมด โรงฝกงาน การด าเนนงานโครงการตางๆ ไดกระท าไปมากนอยเพยงใด และโครงการทไดกระท าไปมประสทธภาพหรอไม 3. การประเมนการเลอกเนอหาสาระของวชา การเลอกและจดประสบการณสอการเรยน

ไดจดและด าเนนไปเหมาะสมมากนอยเพยงใด และการจดประสบการณเรยนไดสดสวนครบทกดานและมความเหมาะสมหรอไม 4. การประเมนการสอนเพอจะดวาการสอนของครด าเนนไปโดยยดถอหลกสตรหรอไม การสอนไดเปลยนแปลงพฤตกรรมของผเรยนไปตามความมงหมายของหลกสตรหรอไม และการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผเรยน นบเปนความสามารถในการสอนของครทจะบงชวากระบวนการเรยนการสอนไดด าเนนไปสความมงหมายของหลกสตร

5. การประเมนโครงการทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช แมวาการประเมนผลแตละโครงการไดวางแผน และขนตอนของการประเมนผลไวอยางดแลวกตาม แตการด าเนนงานอาจมขอผดพลาดได ซงจะท าใหการประเมนเพอสรปผลของหลกสตรผดพลาดไปได ฉะนนจงตองมการประเมนผลโครงการเพอตรวจสอบอกชนหนง โบแชมป (Beauchamp, 1975: 177) ไดก าหนดขอบเขตการประเมนหลกสตรไววาควรประเมน 4 ดาน ดงน 1. ประเมนผลการใชหลกสตร (Evaluation of Teacher use of the Curriculum)

2. ประเมนผลแบบของหลกสตร (Evaluation of the Design)

3. ประเมนผลการเรยนของนกเรยน (Evaluation of Pupil Outcomes)

4. ประเมนผลระบบหลกสตร (Evaluation of Curriculum System) สมตร คณานกร (2520: 198-202)ไดแสดงความคดเหนวาการประเมนผลเพอตดสนสมฤทธผลของหลกสตรนน ควรมขอบเขตอย 4 ประการ คอ

1. การวเคราะหตวหลกสตร

2. การวเคราะหกระบวนการของการน าหลกสตรไปใช 3. การวเคราะหสมฤทธผลการเรยนของผเรยน

4. การวเคราะหโครงการประเมนผล

ใจทพย เชอรตนพงษ (2539: 195-197) กลาววาการประเมนหลกสตรนน สงทตองประเมนสามารถแบงไดดงน 1. การประเมนเอกสารหลกสตร เปนการตรวจสอบคณภาพขององคประกอบตางๆ ของหลกสตร

2. การประเมนการใชหลกสตร เปนการตรวจสอบวาหลกสตรสามารถน าไปใชไดด กบสถานการณจรงเพยงใด

167



3. การประเมนสมฤทธผลของหลกสตรเปนการตรวจสอบสมฤทธผลของผเรยน

4. การประเมนระบบหลกสตร

จากแนวคดเกยวกบขอบเขตของการประเมนผลดงกลาวขางตน จะเหนไดวาการประเมนหลกสตรนนสามารถกระท าไดในขอบเขตทแตกตางกน กลาวคอ สามารถด าเนนการในขอบเขตแคบๆ เชน การประเมนจดมงหมายของหลกสตร หรอการประเมน ในขอบเขตทกวาง เชน การประเมนหลกสตรทงระบบ ทงนขนอยกบจดมงหมายของ การประเมน รวมทงระยะของการประเมน ดงไดกลาวมาแลวดวย

หลกการในการประเมนหลกสตร ผลของการประเมนหลกสตรท าใหทราบถงคณภาพของหลกสตร และอาจน าไปสการปรบปรงและเปลยนแปลงหลกสตรได ผทท าหนาทประเมนจงตองก าหนดหลกการในการประเมน เพอให การประเมนเปนไปอยางมประสทธภาพ บญชม ศรสะอาด (2546: 115) ไดเสนอหลกการในการประเมนหลกสตร ดงน 1. มจดประสงคในการประเมนทชดเจน

2. ขอมลส าหรบการประเมนผลควรไดมาจากแหลงขอมลทเชอถอได 3. ก าหนดขอบเขตของการประเมนผลใหชดเจนและครอบคลมทกองคประกอบของกระบวนการพฒนาหลกสตร 4. ด าเนนการอยางรดกมในการรวบรวมขอมล เพอก าหนดเกณฑและเครองมอทใชในการประเมนผล

5. การประเมนผลหลกสตรควรใชวธการทหลากหลาย

6. การวเคราะหผลการประเมนจะตองกระท าดวยความรอบคอบ และมความเทยงตรง ในการพจารณา 7. มเอกภาพในการตดสนผลการประเมน

8. การประเมนหลกสตรควรถอปฏบตอยางตอเนอง สม าเสมอ

ทงนผประเมนผลหลกสตรควรน าผลการประเมนไปใชประโยชนในการพฒนาหลกสตรทงในดานการสรางปรบปรง และเปลยนแปลงในโอกาสตอไป เพอใหไดหลกสตรทมคณคาเหมาะสมกบสงคมนน และบรบทการศกษาของประเทศ

168



ประโยชนของการประเมนหลกสตร การประเมนผลหลกสตรเปนขนตอนส าคญประการหนงในกระบวนการพฒนาหลกสตรทงในดานการแสดงถงผลของการใชหลกสตรนนๆ ซงยอมจะตองเกยวของโดยตรงกบขนตอนของ การสรางหรอปรบปรงหลกสตรดงกลาวดวย นอกจากนการประเมนผลหลกสตรยงเปนขนตอนหลก ทน าเสนอขอมล เพอการปรบปรงคณภาพของหลกสตรดวยอกทางหนง ซงพอจะประมวลประโยชนของการประเมนหลกสตรไดดงน 1. การสรางและปรบปรงหลกสตร การประเมนผลหลกสตรเปนการด าเนนการทสงผลใหมขอมลประกอบการพจารณาสรางหลกสตรและปรบปรงหลกสตรดงน 1.1 ท าใหทราบถงคณคาในภาพรวมของหลกสตร

1.2 ท าใหทราบวาหลกสตรทพฒนาขนนนมจดเดน จดทตองปรบปรงแกไขในสวนใด ซงจะเปนประโยชนในการวางแผนปรบปรงไดถกตองตรงประเดน อนจะสงเสรมใหหลกสตรไดรบ การพฒนาใหมคณภาพดยงขน

2. การใชหลกสตร

การประเมนผลหลกสตรสงผลตอการใชหลกสตรทงในสวนทเก ยวของกบสาระในหลกสตรโดยตรง และในสวนทเกยวกบการบรหารจดการหลกสตรดงน 2.1 การประเมนผลหลกสตรท าใหทราบถงผลการน าสาระของหลกสตรไปส การเรยนการสอน ไดแก การจดท าโครงการสอน แผนการเรยนการสอน การจดประสบการณ การเรยนการสอน การด าเนนการดานสอการเรยนการสอน การวดผลและประเมนผลผเรยนเปนตน

2.2 การประเมนผลหลกสตรอ านวยประโยชนตอการบรหารจดการ

2.3 ผลการประเมนท าใหฝายบรหารงานดานวชาการมขอมลเพยงพอในการตดสนใจ และใหการสนบสนนไดอยางถกตองเหมาะสม

2.4 ผลการประเมนท าใหเกดมาตรฐานทางการด าเนนงานของสถานศกษาในดาน

การบรหารจดการหลกสตร

2.5 การประเมนท าใหเกดความชดเจนในการประกนคณภาพการศกษา กลาวคอเปนการสรางความมนใจใหแกผปกครอง ชมชน และผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษาของสถานศกษาไดทราบผลการด าเนนงาน และมความเขาใจในความส าคญของการศกษาเพมขน

3. การประเมนผล

การประเมนผลหลกสตรนบเปนขนตอนหนงในการประเมนโครงการพฒนาหลกสตรทงระบบ ดงไดกลาวในตอนตนแลววา การพฒนาหลกสตรจะประกอบดวยองคประกอบหลกๆ

สามประการคอ การสราง/การปรบปรงหลกสตร การใชหลกสตรและ การประเมนหลกสตร โดยท

169



การพฒนาหลกสตรนนอยภายใตโครงการพฒนาหลกสตรจงจ าเปนตองมการประเมนผลในภาพรวมอกชนหนง ซงจะตองประเมนผลในทกกลไกตงแตกลไกในการสราง/การปรบปรงกลไกในการใชหลกสตร รวมทงกลไกในการประเมนผลหลกสตรดวย จงอาจกลาวไดวา การประเมนผลหลกสตรจะสงผลโดยตรงตอโครงการพฒนาหลกสตรดงน 3.1 ท าใหขนตอนในกระบวนการพฒนาหลกสตรมความสมบรณครบถวน

3.2 เปนขอมลพนฐานส าหรบพจารณาประเมนกระบวนการสรางหลกสตร การใชหลกสตร และภาพรวมของโครงการพฒนาหลกสตร

3.3 เปนขอมลในการวางแผนการพฒนาหลกสตรในอนาคต

รปแบบของการประเมนหลกสตร นกการศกษาเสนอแนวคดเกยวกบการประเมนหลกสตรไวหลายแนวทาง โดยรปแบบของการประเมนหลกสตรนนมทมาจากแนวคดและชวงเวลาของการน าไปใชในการประเมนหลกสตรทแตกตางกน ในสวนนจะน าเสนอรปแบบการประเมนหลกสตร ดงน

1. รปแบบการประเมนหลกสตรโดยการวเคราะหแบบปยแซงค รปแบบการประเมนหลกสตรโดยวธการวเคราะหแบบปยแซงค (Puissance Analysis

Technique) เปนวธการประเมนเอกสารหลกสตรรปแบบหนงทวเคราะหองคประกอบ 3 สวนของหลกสตร คอจดประสงค กจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผลการเรยนการสอน โดยใชตารางวเคราะหปยแซงค แลวใชสตรของปยแซงคในการคดค านวณ เมอไดตวเลขหรอผลจาก การค านวณกน ามาเทยบกบเกณฑทตงไว เพอตดสนคณภาพของหลกสตรวาอยในระดบใด

การประเมนหลกสตรโดยใชวธการวเคราะหแบบปยแซงคน เฮนร วอลเบสเซอร (Henry Walbesser) ไดน าแนวความคดของไทเลอร เกยวกบองคประกอบส าคญในการพฒนาหลกสตร ซงมทงหมด 3 สวนทสมพนธกน คอ จดประสงค ประสบการณการเรยนร หรอกจกรรม การเรยนการสอน และการประเมนผลการเรยนร หรอทเรยกความสมพนธนวา“หวงวงกลมของไทเลอร” (Tyler’s Loop)

วอลเบสเซอรไดน าองคประกอบทง 3 สวน มาวเคราะหโดยใชตารางวเคราะหปยแซงค (ThePuissance Analysis Matrix)โดยการวเคราะหใชหลกการและทฤษฎทเกยวของกบรปแบบการเรยนรของโรเบรต กานเย (Robert Gagné) ซงไดแก รปแบบของการเรยนร (Learning Types) และพฤตกรรมการเรยนรองผเรยนทแสดงออกมาใหเหนได (Performance Classes) มาสรางเปนตารางวเคราะหปยแซงค

170



รปแบบการเรยนรของกานเยม 8 ประเภท แตไดรบการดดแปลงเพอใหเกดความเหมาะสมกบการประเมนเพยง 6 ประเภท ไดแก 1) ความรแบบลกโซ 2) ความรแบบเชอมโยงโดยใชค าพด 3) ความรแบบผสมผสาน 4) ความรแบบแนวคด 5) ความรแบบหลกการ และ6) ความรแบบแกปญหา รปแบบทง 6 ประเภทนเปนความรทเรยงจากงายไปหายาก โดยประเภทท 1 คอความรแบบลกโซจะงายทสด และความรแบบแกปญหาจะยากทสด และเปนรปแบบความรทตองการใหผเรยนไดเรยนร เพราะสามารถน าความรทไดรบไปใชแกปญหาในชวตประจ าวนได ในตารางวเคราะหปยแซงค รปแบบความรทง 6 ประเภทน มการใหคาน าหนกส าหรบการพจารณาประเมนหลกสตร รายละเอยดของรปแบบตามความรทง 6 ประเภท ซงมความตอเนองกนไดเรยงล าดบจากงายไปยาก ดงน 1. ความรแบบลกโซ เปนความรทท าใหผเรยนสามารถท าอะไรไดเปนล าดบขนตอนตอเนอง และระดบความยากสงขนตามล าดบ เชน การทอง การปฏบตการท เคยท า เปนตน (มคาน าหนกเทากบ 1) 2. ความรแบบเชอมโยงโดยใชค าพด เปนความรทท าใหผเรยน สามารถน าล าดบขนตอนทตอเนองกน มาอธบายความเชอมโยงใหเหนความเกยวของสมพนธกนของความรในแตละขนตอนดวยค าพดไดเชนการทองกลอน ค าคลองจอง (มคาน าหนกเทากบ 2) 3. ความรแบบผสมผสาน เปนความรทท าใหผ เรยนสามารถผสมผสานความรตางๆ

ทเคยเรยนมา สามารถจ าแนกแยกแยะ เปรยบเทยบความเหมอน และความตาง เชน สามารถบอกความแตกตางของสตวเลยงและสตวปา สามารถแยกสตวมกระดกสนหลงและสตวไมมกระดกสนหลง บอกความเหมอนและความแตกตางของสเหลยมผนผากบสเหลยมคางหม (มคาน าหนกเทากบ3) 4. ความรแบบแนวคด เปนความรทท าใหผเรยนสามารถน าความรแบบผสมผสานมาท าใหเกดแนวคด หรอสามารถชประเดนหรอระบสาระส าคญของเรองทเรยนไดถกตองเชน รวาแมลงมลกษณะส าคญอยางไร ประชาธปไตย มความหมายส าคญอยางไร (มคาน าหนกเทากบ 4) 5. ความรแบบหลกการ เปนความรทท าใหผเรยนสามารถผสมผสานแนวคดหลายๆ แนวคดเขาดวยกน จนท าใหเกดเปนหลกการใหมๆ ได โดยความสามารถในการอธบาย หลกการ กฎเกณฑของสงตางๆได เชน สามารถอธบายหลกการในการถนอมอาหารได (มคาน าหนกเทากบ 5) 6. ความรแบบแกปญหา เปนความรทท าใหผเรยนสามารถน าความรตางๆ ทไดมาแกปญหาอยางมประสทธภาพ เชนสามารถแกปญหาน าขนได สามารถแกปญหาน ากระดางได เปนตน(มคาน าหนกเทากบ 6) ส าหรบประเภทของพฤตกรรมการเรยนรของผเรยนทแสดงออกมาใหเหนไดนน กานเยไดก าหนดไวเปน 9 ชนด ซงเรยงล าดบจากพฤตกรรมการเรยนรจากงายไปหายาก ดงน 1) การบอกชอ 2) การเลอก 3) การบอกเกณฑ4) การจดล าดบ (5) การสาธต 6) การสราง

171



7) การอธบายหรอบรรยาย 8) การจ าแนก และ 9) การประยกตใชเกณฑ พฤตกรรมการเรยนร ทง 9 ประเภทนมการใหคาน าหนกตามความยากงาย ซงสามารถแบงเปน 3 ระดบ ดงน ระดบท 1 เปนระดบพฤตกรรมการเรยนรทงายทสด ประกอบดวยพฤตกรรม 3 ชนด แตละชนดจะมคาน าหนกเทากบ 1 คะแนนดงน 1. การบอกชอหรอช (Name) หรอชเพอแสดงถงความสามารถทจ าสงทเรยนได เชน การเรยกชอสงของได ครชแลวเดกบอกชอได 2. การเลอกหรอการบอกลกษณะ (Identify) บอกลกษณะของสงของ เชน บอกลกษณะของแมลงได

3. การบอกกฎเกณฑ (State a Rule) บอกกฎเกณฑททองไวได เชน การทองสตรคณ บอกหลกการ (Principle) สะทอนของแสง ระดบท 2 เปนระดบพฤตกรรมการเรยนร ทยากกวาพฤตกรรมการเรยนรในระดบท 1 ประกอบดวยพฤตกรรม 2 ชนด แตละชนดจะมคาน าหนกปานกลางคอ มคาเทากบ 2 คะแนน ดงน 1. การจดล าดบ (Order) เรยงล าดบสงตางๆ หรอเหตการณตางๆ ไดถกตอง เชน การเรยงล าดบตวเลข เรยงล าดบเหตการณ เรยงล าดบพระมหากษตรยไทย เปนตน

2. การสาธต (Demonstration)แสดงวธการปฏบตสงใดสงหนงไดถกตองตามล าดบขนตอน เชน การสาธตการพรวนดน สาธตการปฐมพยาบาลเบองตน เปนตน

ระดบท 3 เปนระดบพฤตกรรมการเรยนรทยากกวาทกระดบประกอบดวยพฤตกรรม 4 ชนด และแตละชนดจะมคาน าหนกเทากบ 3 คะแนน ดงน 1. การสรางสงหนงสงใดขนมา (Construction) สามารถสรางสงใดสงหนงได เชน การสรางรปแบบ (Model) การสรางรปรางตางๆจากทราย การปนรปสตวตางๆโดยใชดนน ามน การสานกระเปาจากไมไผ เปนตน

2. การอธบายหรอบรรยาย (Describe) สามารถอธบายหรอบรรยายสงใดสงหนงไดถกตองตามก าหนด เชน บรรยายการปฐมพยาบาลเมอถกสารเคม การบรรยายลกษณะของผน า การบรรยายเหตการณส าคญในปจจบน เปนตน 3. การจ าแนกหรอแยกแยะ (Distinguish) สามารถจ าแนกแยกแยะประเภทของสงตางๆได เชน จนทรปราคากบสรยปราคา ดาวเคราะหกบดาวฤกษ เปนตน

4. การประยกตใชกฎเกณฑ (Apply a Rule)สามารถน าการเรยนรกฎเกณฑตางๆแลวน าไปประยกตใชได เชน a2 –b2 = (a – b)(a + b) ไปใชในการแกปญหาคณตศาสตร ตามหลกการเรยนรของกานเย ความรหรอพฤตกรรมการเรยนรทยากหรออยในอนดบสงๆ มากเทาใด กจะเปนความรหรอพฤตกรรมการเรยนรทลกซง และสามารถน าสงทเรยนไปใชให

172



เปนประโยชนไดมากขนเทานน ดงนน หลกสตรใดทมงสอนใหผเรยนมความรและแสดงพฤตกรรมการเรยนรในขนสง หลกสตรนนยอมเปนหลกสตรทมคณภาพด การวเคราะหเปนไปตามตารางท 6.1

ตารางท 6.1 ตารางวเคราะหหลกสตรแบบปยแซงค



รปแบบของความร แบบ

ลกโซ

(น.น.= 1)

แบบเชอมโยง

(น.น. = 2)

แบบผสมผสาน

(น.น.= 3)

แบบแนวคด

(น.น.= 4)

แบบหลกการ (น.น.= 5)

แบบแกปญหา (น.น. = 6)

บอกชอ/ช (น.น. = 1)

เลอกหรอบอกลกษณะ

(น.น. =1)

บอกกฎเกณฑ

(น.น. = 1)

จดล าดบ

(น.น. = 2)

สาธต

(น.น. = 2)

สราง (น.น. = 3)

อธบาย/บรรยาย

(น.น. = 3)

จ าแนกหรอแยกแยะ

(น.น. = 3)

ประยกตใชกฎเกณฑ

(น.น. = 3)

ขนตอนของการประเมนหลกสตรโดยใชวธการวเคราะหแบบปยแซงค ขนท 1 น าองคประกอบของหลกสตร คอ จดประสงค กจกรรมการเรยนการสอน และการวดผลประเมนผลการเรยนรท งหมดของหลกสตรมาวเคราะหดวา ในแตละขอของแตละองคประกอบ เปนความรในลกษณะแบบใด และพฤตกรรมการเยนรนนอยในล าดบหรอขนไหน เชน

173



สมมตวา หลกสตรภาษาไทยมจดประสงค 3 ขอ มกจกรรมการเรยนการสอน 3 ขอ และมการวดผลประเมนผล 3 ขอ รวมทงหมด 9 ขอ น าทง 9 ขอนมาวเคราะหลงในตารางท 6.2

ตารางท 6.2 ตวอยางการวเคราะหหลกสตรภาษาไทยเพอการวเคราะหแบบปยแซงค

ขอท องคประกอบ แบบความร

เหตผล

(เพราะชวยให นร.สามารถ....) พฤตกรรม


จ1

จดประสงค (จ) สามารถเลาเรองงาย ๆ เกยวกบสตวเลยงจากประสบการณของตนเองใหผอนเขาใจได

ผสมผสาน

ผสมผสานสงทเคยประสบมาเลาใหผอนเขาใจ

บรรยาย

จ2 สามารถเลาเรองงาย ๆ เกยวกบสตวเลยงจากประสบการณของตนเองใหผอนเขาใจได

ผสมผสาน ผสมผสานสงทเคยประสบมาเลาใหผอนเขาใจ

บรรยาย

จ3 อานเขยนใชค าใหมตอไปน.....ได แกปญหา ใชความรทเรยนมาแกปญหาโดยอานเขยนและใชค าใหมได


ก1

กจกรรมการเรยนการสอน (ก) ครใหนกเรยนเลาเรองสตวเลยง จากประสบการณ

ผสมผสาน

ผสมผสานประสบการณเดมเรองสตวเลยง

บรรยาย

ก2 ครออกเสยงแลวใหนกเรยนออกเสยงตาม ลกโซ ออกเสยงตามครเปนล าดบตอเนอง

สาธต

ก3 ครชบตรค าใหนกเรยนชภาพ หรอของจรงใหตรงความหมายของค า

เชอมโยง เชอมโยงความหมายของค ากบภาพหรอของจรงได

บอกชอ

หรอช

การวดผล (ว)

ว1 สงเกตการใชภาษาในการเลาและสนทนา ผสมผสาน ผสมผสานประสบการณเดมเรยบเรยงเปนค าพดได

บรรยาย

ว2 สงเกตการกลาพด หลกการ น าหลกการในการพดไปใช

ใหเปนนสย

สาธต

ว3 ตรวจสอบความถกตองในการอาน เขยน และใชค าในบทเรยน

แกปญหา สามารถใชความรทเรยนมาในการอานเขยนและใชค า


ขนท 2 น าจดประสงคการเรยนร กจกรรมการเรยนการสอน และการวดผลประเมนผลทง 9 ขอ ทผานการวเคราะหใสในตารางวเคราะหแบบปยแซงคตามตวอยางตารางท 6.3

174



ตารางท 6.3 ตวอยางการวเคราะหหลกสตรภาษาไทยลงในตารางวเคราะหปยแซงค



รปแบบของความร แบบ

ลกโซ

(น.น. = 1)

แบบเชอมโยง

(น.น. = 2)

แบบผสมผสาน

(น.น. = 3)

แบบแนวคด

(น.น. = 4)

แบบหลกการ (น.น.= 5)

แบบแกปญหา (น.น. = 6)

บอกชอ/ช (น.น. = 1)

ก3=2

(รวม=2)

เลอกหรอบอกลกษณะ

(น.น. = 1)

บอกกฎเกณฑ

(น.น. = 1)

จดล าดบ

(น.น. = 2)

สาธต

(น.น. = 2)

ก2=2

(รวม=2)

ว2=10

(รวม=10)

สราง (น.น. = 3)

อธบาย/บรรยาย

(น.น. = 3)

จ1=9

จ2=9

ก1=9

ว1=9

(รวม=36)

จ าแนกหรอแยกแยะ

(น.น. = 3)


(น.น. = 3)

จ3=18

ว3=18

(รวม=36)

ขนท 3 ค านวณหาคาน าหนกคะแนนในแตละชองของตารางวเคราะหโดยใชสตร ดงน

น าหนกของแตละชอง = น าหนกของแบบความร x น าหนกของพฤตกรรมการเรยนร x จ านวนขอในชองนน

175



จากตารางวเคราะหปยแซงคนน ในชองความรแบบเชอมโยงโดยใชค าพด และพฤตกรรมการเรยนรชนดบอกชอหรอช จะมกจกรรมการเรยนการสอนเพยง 1 ขอ (ก3) น าหนกของชองน คอ 2x1x1 = 2 หรอในชองความรแบบผสมผสานและพฤตกรรมการเรยนรชนดบรรยายจะม จ1, จ2

ก1, ว1, รวม 4 ขอ ดงนน น าหนกของชองนคอ 4x3x3 = 36 เปนตน

ขนท 4 หลงจากไดน าหนกคะแนนของแตละชองแลว ขนตอไปคอใชสตรของปยแซงค เพอค านวณหาคาคณภาพของหลกสตรเรยกเปนคาการวดของปยแซงค (The Puissance Measure)

ใชตวอกษรยอวา P.M.

จากตวอยางทก าหนดจะเหนวา คณภาพของหลกสตรหรอคา P.M. มดงน

P.M.= 2+2+10+36+36 = 9

84

= 9.33

ขนท 5 น าผลทค านวณไดมาแปลผล โดยมเกณฑทใชในการแปลผลคอ

คา P.M. ตงแต 1.00- 3.99 หมายถง หลกสตรมคณภาพต าหรอควรแกไข

คา P.M. ตงแต 4.00- 9.99 หมายถง หลกสตรมคณภาพปานกลางหรอใชได คา P.M. ตงแต 10.00-18.00 หมายถง หลกสตรมคณภาพสงหรอด การแปลผลจากตวอยางทก าหนดมคากบ 9.33 นน หมายถงวา หลกสตรภาษาไทยมคณภาพอยในระดบปานกลาง การประเมนผลหลกสตรวธน สามารถใชประเมนหลกสตรโดยรวมทงจดประสงคการเรยนรกจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผล หรอแยกประเมนทละองคประกอบ

ขอดของการประเมนผลหลกสตรวธน มดงน 1. สามารถประเมนตวหลกสตรเพอใหทราบคณภาพของหลกสตรโดยรวม คอประเมน จดประสงคกจกรรมการเรยนการสอน และการวดผลประเมนผลการเรยนรรวมกนได 2. สามารถแยกประเมนองคประกอบแตละสวน เพอดวาองคประกอบใดมคณภาพอยางไรจะไดพจารณาปรบปรงในเรองนน ๆ ใหดขน

3. เปนวธทใชสตรไมซบซอน จงงายตอการค านวณ

P.M. = ผลบวกของน าหนกของทกชองในตารางปยแซงค

จ านวนขอทน ามาวเคราะห

176



ส าหรบขอจ ากดของวธน คอ

1. การวเคราะหองคประกอบทง 3 สวนของหลกสตรวาจะมรปแบบความร หรอ พฤตกรรมการเรยนรใดบางในตารางวเคราะหแบบปยแซงคคอนขางยาก โดยเฉพาะอยางยงหากหลกสตรเขยนไวไมละเอยดและชดเจน

2. ผประเมนมองขามหนวยยอยๆ ทส าคญในแตละองคประกอบ ท าใหไมไดน ามาวเคราะหในตาราง 2. รปแบบการประเมนหลกสตรของไทเลอร ไทเลอร (Tyler) เสนอรปแบบกระบวนการพฒนาหลกสตรโดยเนนในการพจารณาความส าคญของจดมงหมายเปนหลก (Goal Attainment Model) โดยไดเสนอแนะแนวคดเกยวกบ การประเมนหลกสตรวาเปนการเปรยบเทยบพฤตกรรมของผเรยนทเปลยนแปลงเปนไปตามจดมงหมายทไดตงไวหรอไม สวนทประสบผลส าเรจทควรเกบไวใชในโอกาสตอไป และสวนทไมความส าเรจควรปรบปรงแกไข และการประเมนเนนการประเมนความกาวหนาทางการศกษาในภาพรวมเพอน าเสนอขอมล ผลการด าเนนงานและปญหาอปสรรค ตลอดจนความตองการทางการศกษาใหสาธารณชนไดรบรและน าไปสการปรบปรงนโยบายทางการศกษา ส าหรบการประเมนหลกสตรตามแนวคดของ ไทเลอร สรปไดดงน (Tyler, 1971: 104-125) 2.1 โครงสรางการประเมนหลกสตร

การประเมนหลกสตรเปนการศกษารายละเอยดองคประกอบของกระบวนการจดการศกษา 3 สวน คอ จดมงหมายทางการศกษา การจดประสบการณ การเรยนร การตรวจสอบผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน ดงภาพประกอบท 6.1

ภาพประกอบท 6.1 รปแบบการประเมนผลของไทเลอร


ประสบการณการเรยนร การตรวจสอบสมฤทธผล

177



2.2 กระบวนการในการประเมนหลกสตร

ในกระบวนการประเมนหลกสตรของไทเลอรเปนสวนหนงของการเรยนการสอน และเปนสวนหนงของการประเมนคณคาของหลกสตร ส าหรบขนตอนในการจดการเรยนการสอนและการประเมนผล กระบวนการประเมนหลกสตรของไทเลอร แสดงเปนแผนภมดงภาพประกอบท 6.2

ดงน

ภาพประกอบท 6.2 ขนตอนการประเมนหลกสตรของไทเลอร (ทมา Tyler, 1971: 125)

ก าหนดเนอหาสาระและ

ประสบการณการเรยนร

เลอกวธ

การเรยนการสอน


การเรยนร วดพฤตกรรม

หลงเรยน

ถาผลการวด

กอนเรยนดกวา ถาผลการวด

หลงเรยนดกวา

ปรบปรง

ยกเลกหรอปรบปรงหลกสตร

วดพฤตกรรม

กอนเรยน

ก าหนด


ก าหนด

จดประสงคเชงพฤตกรรม

178



จากรปท 6.2 กระบวนการประเมนหลกสตรของไทเลอร มขนตอนดงน 2.2.1 ก าหนดจดมงหมายอยางกวางๆ โดยการวเคราะหปจจยตางๆ ในการก าหนดจดมงหมาย (Goal Sources) ไดแก นกเรยน สงคม และเนอหาสาระ เปนตน สวนปจจยทก าหนดขอบเขตของจดมงหมาย ไดแก ปรชญาการศกษาและจตวทยาการเรยนร เปนตน

2.2.2 ก าหนดจดประสงคเฉพาะหรอจดประสงคเชงพฤตกรรมอยางชดเจน ซงจะเปนพฤตกรรมทตองการวดหลงจากจดประสบการณการเรยนร 2.2.3 ก าหนดเนอหาหรอประสบการณการเรยนรใหบรรลจดมงหมายทตงไว 2.2.4 เลอกวธการเรยนการสอนทเหมาะสมทจะท าใหเนอหา หรอประสบการณทวางไวประสบความส าเรจ

2.2.5 ประเมนผลดวยการวดผลทางการศกษา หรอการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยน แลวน าผลมาใชในการตดสนใจเปน 2 กรณ คอ กรณทหนง หากหลกสตรไมบรรลตามจดมงหมายทวางไวกจะตองมการตดสนใจทจะยกเลกหรอปรบปรงหลกสตรนน และกรณทสอง ถาบรรลตามจดมงหมายกจะใชเปนขอมลยอนกลบ (Feedback) เพอปรบปรง การก าหนดจดมงหมายใหสอดคลองกบสงคมทเปลยนแปลง หรอใชเปนขอมลในการพฒนาคณภาพของหลกสตร

3. รปแบบการประเมนหลกสตรของแฮมมอนด แฮมมอนด (Hammond, 1973: 157-170) ไดน าเสนอโครงสรางและรปแบบของ การประเมนหลกสตรทเปนระบบขน ซงนบไดวาเปนมตใหมในการประเมนหลกสตร สาระส าคญของรปแบบการประเมนหลกสตรตามแนวคดของแฮมมอนด มดงน 3.1 โครงสรางของการประเมนหลกสตร

แฮมมอนด ไดแบงโครงสรางของการประเมนหลกสตรออกเปนมต (Dimension) 3 มต ประกอบดวย

3.1.1 มตดานการสอน (Instructional Dimension) ประกอบดวย ตวแปรตางๆ ไดแก เนอหา วธการสอน สงอ านวยความสะดวก และงบประมาณ

3.1.2 มตดานพฤตกรรมการเรยนรของผเรยน (Behavioral Dimension) ประกอบดวย ตวแปรตางๆไดแก พทธพสย จตพสย และทกษะพสย

3.1.3 มตดานสถาบน (Institutional Dimension) ประกอบดวยตวแปรตางๆ ไดแก นกเรยน คร ผบรหาร ผเชยวชาญ ครอบครว และชมชน

มตในการประเมนหลกสตรทง 3 มต ตางมปฏสมพนธระหวางกนและกนใน

มตท ง 3 ความส าเรจหรอลมเหลวของหลกสตรพจารณาจากปฏสมพนธของ 3 มตดงกลาว ซงความสมพนธดงกลาวนบวาเปนองคประกอบ (Factor) ทจะพจารณาในการประเมน รวมทงหมดถง 90 องคประกอบ ดงแสดงใหเหนในแผนภมในภาพประกอบท 6.3

179



ภาพประกอบท 6.3 โครงสรางองคประกอบทไดรบการประเมนตามแนวคดของแฮมมอนด ทมา (Hammond, 1973: 160)

ในการประเมนหลกสตรไมจ าเปนตองพจารณา องคประกอบตางๆ ใหครบทง 90 องคประกอบ การทจะก าหนดวาจะประเมนองคประกอบใดบางนนขนอยกบวาจะประเมนหลกสตรในระดบใด อาท ระดบชาต ระดบชวงชนเรยน ระดบชนเรยน หรอระดบรายวชา

3.2 กระบวนการประเมนหลกสตร

แนวคดการประเมนหลกสตรของแฮมมอนด เปนการประเมนหลกสตรทก าลงด าเนนการใชอยในปจจบน เพอใชเปนขอมลพนฐานในการตดสนใจ ปรบปรงแกไขหลกสตรตอไป ขนตอนในการประเมนหลกสตรประกอบดวยขนตอน 6 ขนตอน ซงในทนจะอธบายโดยสรปดงน ขนท 1 ก าหนดสงทตองการประเมนวาจะเรมตนการประเมนทหลกสตรระดบใด หลกสตรวชาอะไร

ขนท 2 ก าหนดตวแปรในมตการสอนและมตสถาบนใหชดเจน

ขนท 3 ก าหนดจดประสงคเชงพฤตกรรม ซงมสวนประกอบส าคญ 3 ประการคอ 1) พฤตกรรมของผเรยนทจะแสดงใหเหนวาประสบความส าเรจตามจดประสงค 2) เงอนไขของพฤตกรรมทเกดขน 3) เกณฑของพฤตกรรมทจะท าใหทราบวาผเรยนบรรลตามจดประสงคมากนอยเพยงใด

นกเรยน ครอบครว ชมชน ผเชยวชาญ ผบรหาร คร

มตดานสถาบน

การจดระบบ

เนอหา

วธการ

สงอ านวยความสะดวก

งบประมาณ

มตดานเนอหา

จตพสย

พทธพสย

ทกษะพสย

มตดานพฤตกรรม

180



ขนท 4 ประเมนพฤตกรรมทระบไวในจดประสงคส าหรบผลการประเมนจะเปนตวก าหนดในการพจารณาหลกสตรทด าเนนการใชอยเพอการตดสน รวมทงการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตร

ขนท 5 วเคราะหผลภายในองคประกอบและความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ เพอใหไดขอสรปเกยวกบพฤตกรรมแทจรงทเกดขน ซงจะเปนผลสะทอนกลบไปสวตถประสงค เชงพฤตกรรมทตงไว และเปนการตดสนวาหลกสตรนนมประสทธภาพเพยงใด

ขนท 6 พจารณาสงทควรเปลยนแปลงปรบปรง 4. รปแบบการประเมนหลกสตรของสเตค

รปแบบการประเมนหลกสตรของสเตค (Stake) เปนรปแบบการประเมนหลกสตรท ยดเกณฑเปนหลกโดยเรยกวา The Stake’s Congruence Contingency Model สเตค มความเชอวาการประเมนหลกสตร เปนการบรรยายสงทถกประเมนและตดสนคณคาของหลกสตรโดยอาศยผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒ ดวยการเปรยบเทยบทงกบมาตรฐานและกบหลกสตรอนๆ สเตคไดน าเสนอแนวคดเกยวกบการประเมนหลกสตร สรปไดดงน (Stake, 1973: 106-128) 4.1 โครงสรางของการประเมนหลกสตร

สเตคไดเสนอโครงสรางทจะตองประเมนหลกสตร 3 ดาน ดงน 4.1.1 ดานสงทมากอนหรอสภาพกอนเรมโครงการ (Antecedent) หมายถง สงตางๆ หรอสภาวการณตางๆ ทเอออ านวยใหเกดหลกสตรและเปนสงทมอยกอนการใชหลกสตรแลว ประกอบดวย

4.1.1.1 นกเรยน เชน ความถนด ความสนใจ ประสบการณเดม

4.1.1.2 ครผสอน เชนวฒ ความเขาใจ และความพรอมทมตอการสอน ตามหลกสตรนนๆ

4.1.1.3 เนอหาสาระของหลกสตร

4.1.1.4 วสดอปกรณการเรยนการสอน

4.1.1.5 อาคารสถานท 4.1.1.6 การบรหารจดการของโรงเรยน

4.1.1.7 ลกษณะของชมชน

4.1.2 ดานกระบวนการเรยนการสอน (Instructional Process or Transactions) หมายถง ปฏสมพนธตางๆ ทเกดขนในขณะทมการเรยนการสอนระหวางผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสอนกบผปกครอง เปนตน ในกระบวนการเรยนการสอน สเตคอธบายประเดนส าคญทควรประเมนใน 5 ประเดน คอ 1) การสอสาร 2) การจดแบงเวลา 3) การล าดบเหตการณ 4) การใหก าลงใจ และ 5) บรรยากาศของสงแวดลอม

181



4.1.3 ดานผลผลตหรอผลทไดรบจากโครงการ (Outcome) หมายถงสงทเกดขนจากการใชหลกสตร ประกอบดวย 1) ผลสมฤทธของนกเรยน 2) เจตคตของผเรยน 3) ทกษะของผเรยน 4) ผลทเกดขนกบผสอน และ 5) ผลทเกดขนกบสถาบน


สเตคไดก าหนดแนวทางการประเมนหลกสตรวาเปนการบรรยายสงทถกประเมน และตดสนคณคาโดยผเชยวชาญ หรอผทรงคณวฒ โดยเทยบกบเกณฑมาตรฐานทก าหนดไวแลว ฉะนนการประเมนหลกสตรจงมล าดบขนตอน ดงน ขนท 1 ขนเตรยมการประเมนหลกสตร

ในขนนเปนการด าเนนการเพอเตรยมการกอนการตดสนคณคาของหลกสตร ประกอบดวยขนตอน ดงน 1. การตงเกณฑในการวเคราะหหลกสตร

เกณฑทตงขนนนใหสอดคลองกบโครงสรางของการประเมนทก าหนด

ไวแลว ไดแก ดานสงทมากอน ดานกระบวนการ และดานผลผลต

2. การรวบรวมขอมล

ภายหลงทไดตงเกณฑขนมาเพอน ามาเปนแนวทางในการประเมนหลกสตรแลว ผประเมนหลกสตรตองเกบรวบรวมขอมลเพอมาใชพจารณา ซงจะตองด าเนนการ ดงน 2.1 การรวบรวมขอมลทเรยกวาขอมลเชงบรรยาย (Descriptive Data) ประกอบดวย ขอมล 2 ชนด คอ

2.1.1 การรวบรวมขอมลทอธบายสงทคาดหวงของหลกสตรเกยวกบสงทมมากอน กระบวนการ และผลผลตของหลกสตร

2.1.2 การรวบรวมขอมลทอธบายสงทเกดขนจากการปฏบตจรง ซงไดมาจากการสงเกต การทดสอบ และอนๆ เกยวกบสงทมมากอน กระบวนการ และผลผลตของหลกสตร

2.2 การรวบรวมขอมลทเรยกวา ขอมลเชงตดสน (Judgmental Data) ประกอบดวย ขอมล 2 ชนด ไดแก

2.2.1 การรวบรวมขอมลท เป นเกณฑมาตรฐาน (Standards)

ซงเปนแนวความคดทผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒทเกยวของเชอวาควรใชเปนเกณฑมาตรฐาน

2.2.2 ขอมลทเปนการตดสนของบคคลตางๆ โดยพจารณาจากเกณฑมาตรฐานทก าหนดไว แนวคดการประเมนหลกสตรของสเตคสรปแสดงตามตารางท 6.4 ดงน

182



ตารางท 6.4 การเตรยมการประเมนหลกสตรตามแนวคดของสเตค

ขอมลส าหรบการวเคราะหหลกสตร

เกณฑในการวเคราะหหลกสตร ขอมลเชงบรรยาย ขอมลเชงตดสน

ผลทคาดหวง ผลทเกดขน มาตรฐานทใช การตดสนใจ

1. สภาพกอนเรมโครงการ (Anteccedent)

1.1 บคลกและนสยของนกเรยน

1.2 บคลกและนสยของคร 1.3 เนอหาสาระของหลกสตร 1.4 อปกรณการเรยนการสอน

1.5 อาคาร สถานท

1.6 ระบบการจดโรงเรยน

1.7 ชมชน

2. กระบวนการเรยนการสอน

(Insructional Process or Transaction)

2.1 การสอสาร 2.2 การจดแบงเวลา 2.3 การล าดบเหตการณ

2.4 การใหก าลงใจ

2.5 บรรยากาศแวดลอมในการเรยน

3. ผลทไดรบจากโครงการ (Outcome)

3.1 ความส าเรจของนกเรยน

3.2 เจตคตของนกเรยน

3.3 ทกษะของนกเรยน

3.4 ผลทครไดรบ

3.5 ผลทสถาบนไดรบ

ขนท 2 การประเมนหลกสตร

ในขนนการน าขอมลทเกบรวบรวมไดจากขนเตรยมมาด าเนนการพจารณาความสมพนธ และความสอดคลองของขอมลและตดสนคณคา โดยการพจารณาความสมพนธและความสอดคลองของขอมลตางๆ ทไดรวบรวมไวเฉพาะในสวนของขอมลเชงบรรยายมาพจารณาถงความสมพนธและความสอดคลองของขอมล ดงแสดงไวในภาพประกอบท 6.4

183



ภาพประกอบท 6.4 การพจารณาขอมลดานการบรรยายตามการประเมนของสเตค

จากภาพขางตนแสดงใหเหนการพจารณาขอมลใน 2 ลกษณะ ตอไปน 1. การพจารณาความสมพนธโดยพจารณาขอมลตามแนวตงวาหลกสตรนนมความสมพนธกนในตวหรอไม ระหวางสภาพกอนเรม กระบวนการทใช และผลผลต โดยพจารณาทงความมงหวง และผลทสงเกต

2. การพจารณาความสอดคลอง โดยพจารณาขอมลตามแนวนอนวาหลกสตรนนมความสอดคลองกนระหวางความมงหวงกบผลทเกดขน

ขนท 3 การตดสนคณคาของหลกสตร

สเตค ไดใหความเหนวา ในการประเมนหลกสตรตองมเกณฑมาตรฐานทชดเจน เพอใชในการเปรยบเทยบ และตดสนคณคาของหลกสตร อยางไรกตามการน าขอมลเชงบรรยายมาเปรยบเทยบเพอการตดสนคณคานนอาจท าไดใน 2 ลกษณะ ดงน 1. การตดสนโดยเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน ดงไดกลาวไวในสวนของ

ขนเตรยมการประเมนหลกสตร ซงผประเมนจะตองสรางเกณฑมาตรฐานของการประเมนขน เพอน าขอมลทไดพจารณาความสมพนธและความสอดคลองแลวมาเปรยบเทยบกบเกณฑดงกลาวเพอตดสนคณคาของหลกสตรตอไป

2. การตดสนโดยเปรยบเทยบกบหลกสตรอน การเปรยบเทยบในลกษณะนเปนการน าขอมลไปเปรยบเทยบกบโครงการอนหรอหลกสตรอน ทงในดานสภาพกอนเรมโครงการ กระบวนการ และผลผลต เพอตดสนคณคาของหลกสตรตอไป

ความมงหวง ดานสภาพกอนเรม

โครงการ

ความมงหวง ดานกระบวนการทใช

ความมงหวง ดานผลผลต

ผลทสงเกต

ดานผลผลต


ดานกระบวนการทใช


ดานสภาพกอนเรมโครงการ

ความสมพนธ ความสมพนธ

ความสมพนธ ความสมพนธ

ความสอดคลอง



184



5. รปแบบการประเมนหลกสตรของโพรวส โพรวส (Provus) ไดเสนอรปแบบการประเมนหลกสตร โดยใหชอวา การประเมนผล

ความแตกตางหรอการประเมนความไมสอดคลอง (Provus’s Discrepancy Evaluation Model)

โดยโพรวสเสนอทฤษฎการประเมนและทฤษฎการจดการมาเปนแนวในการประเมน สรปไดดงน(Provus, 1973: 170-217) 5.1 โครงสรางของการประเมนหลกสตร

โพรวส (Provus) ไดแบงโครงสรางส าคญของการประเมนออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย การออกแบบ (Design) ทรพยากรหรอสงทก าหนดขนเมอใชหลกสตร (Installation) กระบวนการ (Process) ผลผลตของหลกสตร (Product) และประโยชนและความคมคา (Cost Benefit) 5.2 กระบวนการประเมนหลกสตร

โพรวสมแนวคดในการประเมนผลในเชงเปรยบเทยบผลการปฏบตจรงกบเกณฑทก าหนดไววามความสอดคลองกนหรอไมเพยงใด การปรยบเทยบดงกลาวจะน าไปสการตดสนใจตอไป ส าหรบกระบวนการประเมนหลกสตรของโพรวส สรปไดเปน 5 ขน ดงน ขนท 1 การก าหนดมาตรฐาน (Standard – S) ในขนนผประเมนจะตองก าหนด “มาตรฐาน” ของสงทตองการวด เชนมาตรฐานดานเนอหา เปนตน

ขนท 2 การรวบรวมขอมลการปฏบต (Performance - P) ในขนนเปนขนทตอเนองจากการด าเนนการในขนแรก กลาวคอ ภายหลงจากการก าหนดมาตรฐานของสงทตองการวดเรยบรอยแลว ผประเมนจะตองรวบรวมขอมลการด าเนนงานจากการปฏบตจรงใน สงทตองการวดขอมลดงกลาวน ควรเปนขอมลทแสดงใหเหนพฤตกรรมทชดเจน

ขนท 3 การเปรยบเทยบ (Compare – C) ในขนนเปนขนทผประเมนน าขอมลทไดรวบรวมไวในขนท 2 มาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานทตงไวในขนท 1

ขนท 4 การศกษาความแตกตางหรอความไมสอดคลอง (Discrepancy – D) ในขนนผประเมนจะน าผลจากการเปรยบเทยบในขนท 3 มาศกษาพจารณาวาความแตกตางหรอความไมสอดคลองระหวางผลการปฏบตจรงกบเกณฑมาตรฐานนนเกดจากอะไร

มชองวางอะไรเกดขนกบผลทคาดหวงบาง ขนท 5 การตดสนใจ (Decision Making) ในขนนผประเมนจะสงผลประเมนไปใหผบรหารหรอผเกยวของกบหลกสตรเพอเปนขอมลในการตดสนใจวาจะยกเลกการใชหลกสตรทประเมน หรอปรบปรงแกไขการปฏบตงาน หรอเกณฑมาตรฐานใหมคณภาพยงขน

185



จากกระบวนการประเมนหลกสตรของโพรวสดงกลาวขางตน สามารถอธบายเปนรปแบบตามภาพประกอบท 6.5

ภาพประกอบท 6.5 กระบวนการประเมนหลกสตรของโพรวส

ทมา (Provus, 1973: 171)

ทงนการประเมนหลกสตรตามแนวคดของโพรวส จะตองประเมนโครงสรางของการประเมนหลกสตรใหครบทงในดานการออกแบบทรพยากร หรอสงทก าหนดขนเพอใชหลกสตร กระบวนการ ผลผลต และความคมคาดวยซงเมอพจารณาตามกระบวนการของ การประเมนแลว แนวคดนนบวาอ านวยความสะดวกใหแกผประเมนหลายประการ อกทงยงเปนกระบวนการทน าไปใชประโยชนเพอการตดสนใจของผบรหารในดานการพฒนาหลกสตรดวย

6. รปแบบการประเมนหลกสตรของสตฟเฟลบม

สตฟเฟลบม (Stufflebeam, 1971: 128-142) ไดใหความหมายของการประเมนผลวาเปนกระบวนการบรรยาย การหาขอมล และการใหขอมลเพอการตดสนใจหาทางเลอก โดยไดเสนอแนวคดเกยวกบการประเมนหลกสตรและกระบวนการในการประเมนหลกสตร สรปไดดงน 6.1 โครงสรางของการประเมนหลกสตร

สตฟเฟลบมไดก าหนดโครงสรางของการประเมนหลกสตรโดยใชชอยอเรยกวาCIPP Model ประกอบดวย

เกณฑมาตรฐาน

ยกเลก

ความสอดคลอง/ไมสอดคลองระหวาง การปฏบตจรงกบเกณฑมาตรฐาน

ตดสนใจ

เปรยบเทยบ

ปรบปรง

การปฏบตจรง

186



6.1.1 การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation) การประเมนสภาพแวดลอมนเปนการประเมนสภาพแวดลอมตางๆ ทเกยวกบการจดการศกษา หลกสตร อาท ความตองการของสงคม ความเปนไปไดของสภาพการณทคาดหวงกบสภาพทแทจรง ปญหาอปสรรคตางๆ เปนตน

6.1.2 การประเมนตวปอน (Input Evaluation) การประเมนตวปอนเปนการประเมนเพอใหไดขอมลดานทรพยากรหรอสรรพก าลงตางๆ ทมอย เพอประกอบการตดสนใจวาจะน าทรพยากรหรอสรรพก าลงใดบางมาให การสนบสนน เพอใหจดมงหมายของหลกสตรบรรลผล

6.1.3 การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation)

การประเมนกระบวนการเปนการประเมนหลกสตรเพอคนหาจดบกพรองของรปแบบในการด าเนนงานตามทคาดหวงไว หรอจดบกพรองของการด าเนนงานในการทดลองใชหลกสตร เพอน าผลการประเมนมาใชเปนขอมลพนฐานประกอบการตดสนใจเลอกวธการด าเนนงาน ทเหมาะสมตอไป

6.1.4 การประเมนผลผลต (Product Evaluation) การประเมนผลผลตเปนการประเมนเพอตรวจสอบวา ผลทเกดขนกบผเรยนนนเปนไปตามจดมงหมายทคาดหวงไวมากนอยเพยงใด

6.2 ความเขาใจเบองตนในการตดสนใจ

สตฟเฟลบมใหความส าคญกบการหาขอมลเพอการตดสนในการหาทางเลอกจงควรท าความเขาใจในเบองตน 2 ประการ คอสถานการณในการตดสนใจ และประเภทของการตดสนใจ สรปสาระส าคญไดดงน 6.1.2 สถานการณในการตดสนใจ (Decision Settings) ตามปกตสถานการณในการตดสนใจโดยทวไปมองคประกอบทส าคญ 2 ประการ ไดแก

6.1.2.1 ดานขอมลทมอย (Information Grasp) กลาวคอการตดสนใจจ าเปนตองค านงถงวา ผตดสนใจมขอมลเกยวกบเรองนนๆ อยมากนอยเพยงใด

6.1.2.2 ดานความเปลยนแปลงท ให เกดขน (Degree of Change) กลาวคอการตดสนใจใดๆ ผประเมนจะตองค านงวาเมอกระท าไปแลวจะเกดการเปลยนแปลงไปจากเดมมากนอยเพยงใด

ดวยองคประกอบทง 2 ประการดงกลาว เมอมสถานการณในการตดสนใจยอมจะมความสมพนธระหวางขอมลทมอย และความเปล ยนแปลงทตองการใหเกดขน

แบงออกไดเปน 4 ลกษณะ ดงน

187



1) สถานการณการตดสนใจแบบ Homeostatic เปนสถานการณการตดสนใจทตองการใหมการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย แตมขอมลทชวยในการตดสนใจจ านวนมาก 2) สถานการณการตดสนใจแบบ Incremental เปนสถานการณการตดสนใจทตองการใหมการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย และขอมลทชวยในการตดสนใจกมจ านวนนอยเชนกน 3) สถานการณการตดสนใจแบบ Neomobilistic เปนสถานการณทตองการใหมการเปลยนแปลงอยางมาก แตวาขอมลทจะชวยตดสนใจอยนอย 4) สถานการณการตดสนใจแบบ Metamorphism เปนสถานการณทตองการใหมการเปลยนแปลงอยางมาก และมขอมลทชวยในการตดสนใจมาก

6.1.2.3 ประเภทของการตดสนใจ ภายใตสถานการณในการตดสนใจทง 4 ลกษณะนน หากพจารณาในแงของวธการกบผลทเกดขนจรง และสงทคาดหวงกบสงทเกดขนจรง อาจจ าแนกการตดสนใจออกได4ประเภท ดงแผนภมจากรภาพประกอบท 6.6 ดงน

ภาพประกอบท 6.6 ประเภทและความสมพนธตอสงทคาดหวงและสงทเปนจรง ตามแนวคดของสตฟเฟลบม

ทมา (Stufflebeam, 1971 : 131)

จากภาพแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางโครงสรางทจะตองประเมน 4 ดาน คอ สภาพแวดลอม ตวปอน กระบวนการ และผลผลตกบประเภทของการตดสนใจ 4 ประเภท

สงทคาดหวง

(1) การตดสนใจเกยวกบ

การวางแผน

(Planning Decisions)


โครงสราง (Structuring Decisions)


การน าไปใช

(Implementing Decisions)


คณสมบตทพงประสงค (Recycling Decisions)

สงทเปนจรง

ผลทเกดขน

วธการ

188



โดยพจารณาในมมมอง 2 มต คอ วธการกบผลทเกดขนจรง และสงทคาดหวงกบสงทเกดขนจรง ส าหรบประเภทของการตดสนใจทง 4 ประเภท มรายละเอยดสรปได ดงน 1) การตดสนใจเกยวกบการวางแผน (Planning Decisions) เปนการตดสนใจโดยคาดหวงวา จะตองการใหเกดผลทางการศกษาอยางไร การตดสนใจประเภทนจงน ามาใชประโยชนในการก าหนดจดมงหมายของหลกสตร หรอในการวางแผนการจดการศกษาจงเรยกวา “การตดสนใจเกยวกบการวางแผน” เชน ความคาดหวงวาเมอผเรยนจบการศกษาขนพนฐาน 12 ปไปแลว ควรมลกษณะเดนทพงประสงคอะไรบาง เปนตน

2) การตดสนใจเกยวกบโครงสราง (Structuring Decisions) เปนการตดสนใจโดยคาดหวงวา ถาหากตองการใหเกดผลทางการศกษาเปนไปตามทคาดหวงไว ควรจะวางโครงสรางหรอวางรปแบบของการใชหลกสตรทพงประสงคเอาไวอยางไร จงเรยกการตดสนใจประเภทนวา “การตดสนใจเกยวกบโครงสราง”

3) การตดสน ใจเก ยวกบการน าไป ใช ( Implementing

Decisions) เปนการตดสนใจวา ตามความเปนจรงนนไดมการน าหลกสตรไปใชตามแนวทาง ทคาดหวงไว หรอไมมการควบคม การปรบปรงหรอแกไขเพอใหเกดผลตามทตองการมากนอยเพยงใด จงเรยกการตดสนใจประเภทนวา “การตดสนใจเกยวกบการน าไปใช”

4) การตดสนใจเกยวกบคณสมบตทพงประสงค (Recycling

Decisions) เปนการตดสนใจหลงจากนกเรยนจบการศกษาแลว กลาวคอ เปนการตดสนวานกเรยนมคณสมบตอยางไร มความร ทกษะ และเจตคตอยางไรบาง ตรงตามทคาดหวงเอาไวหรอไม สงใดทตองรกษาไว และสงใดทตองขจดออกไปหรอน ามาปรบประยกตใหม จงเรยกการตดสนใจประเภทนวา “การตดสนใจเกยวกบคณสมบตทพงประสงค”


กระบวนการในการประเมนหลกสตรตามแนวคดของสตฟเฟลบม น าเสนอเปนแผนภมตามรปท 6.7 ดงน

189



ภาพประกอบท 6.7 กระบวนการประเมนหลกสตรของสตฟเฟลบม

(ทมา Stufflebeam, 1971: 133)

จากกระบวนการประเมนหลกสตรดงทไดน าเสนอจากรปมขนตอนในการด าเนนการดงน ขนท 1 ประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation) ในขนนเปนการประเมนสภาพแวดลอมทเกยวของกบการจดการศกษาวามอะไรบาง มปญหาอะไร มสรรพก าลงทจ าเปนอะไรบาง ซงขอมลทไดจากการประเมนสภาพแวดลอมนจะน าไปเปนสวนหนงของการตดสนใจวางแผน ส าหรบการก าหนดจดมงหมายของหลกสตรตอไป ส าหรบวธการประเมนสภาพแวดลอมอาจท าไดหลายลกษณะ เชน การท าวจย การน าแนวคดทฤษฎของผเชยวชาญมาเปนพนฐานในการพจารณา และการวเคราะหความคดรวบยอด เปนตน

การประเมนกระบวนการ

การประเมนตวปอน

การประเมน

ผลผลต

ออกแบบ

ประสบการณ

ปรบปรงหรอ

คงรปหรอ

เปลยนแปลง

ก าหนดจดมงหมาย

ทดลอง

การประเมนบรบท

ด าเนนโครงการ

ปรบปรงกลไกการประเมน

ดานบรบท

เลกทดลอง

การตดสนใจ


กจกรรม

น าไปใชในโรงเรยนตางๆ

วางแผน

ควบคมการ ใชหลกสตร

190



ขนท 2 ประเมนตวปอน (Input Evaluation) ในขนนเปนการประเมนเพอใหไดขอมลดานปจจยหลก และปจจยสนบสนนตางๆ ทมอย เพอการน ามาเปนขอมลประกอบการตดสนใจออกแบบโครงสรางของหลกสตรกระบวนการ วสดอปกรณ สงอ านวยความสะดวกใหเหมาะสมยงขน ส าหรบวธการประเมนตวปอนนอาจกระท าไดในหลายวธการ เชน การขอค าปรกษาจากผเชยวชาญ การด าเนนการในรปแบบคณะกรรมการพจารณาการศกษาจากผลงานวจย และการท าการวจยเชงทดลอง เปนตน

ขนท 3 ประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) หลงจากการด าเนนงานในขนท3เสรจเรยบรอยแลว กจะด าเนนการทดลองใชหลกสตร และประเมนดานกระบวนการเพอใหทราบวาวธการหรอกจกรรมตางๆ ทไดออกแบบไวนนไดน ามาใชหรอไม และมปญหาอะไรบาง ส าหรบวธการในการประเมนกระบวนการจ าเปนตองใชวธการทหลากหลาย อาท การสมภาษณ การสงเกตแบบมสวนรวม การใชแบบสอบถาม เปนตน ทงนเพอใหการประเมนในดานนเปนไปอยางมประสทธภาพ อาจจะตองตงเปนคณะกรรมการในการประเมนขนมาเปนการเฉพาะกได ขนท 4 ประเมนผลผลต (Product Evaluation)

ภายหลงจากการประเมนกระบวนการแลว จะเปนการประเมนผลผลต (Product

Evaluation) เพอใหทราบวาจากการใชวธการเหลานนแลวไดผลเปนอยางไร เพอทจะตดสนใจวา

จะปรบปรงหรอคงไว หรอเปลยนแปลง (Recycling) ตวอยางเชน ในระหวางทดลองใชหลกสตรเพอประเมนผลผลต พบวา ไมบรรลผลดงทมงหวง กยอนกลบมาพจารณาวาในการทดลองนนไดใชกระบวนการตางๆ ดงทออกแบบไวหรอไม จะเปลยนแปลงอยางไร หรอจะยอนกลบไปพจารณาดานการออกแบบประสบการณวาสมควรปรบปรงใหมหรอไมอยางไร หรอจะยอนกลบไปพจารณาปรบปรงดานตวปอน หรอจะยอนกลบไปพจารณาการตดสนใจดานการวางแผนหรอจะตดสนใจคงรปเดมไว หรอจะตดสนใจเลกทดลอง หรอจะตดสนใจใชตอไปในโรงเรยนตางๆ โดยปรบปรงกลไกการประเมนดานบรบทใหเหมาะสมยงขน ส าหรบการประเมนผลผลตอาจท าไดโดยการเปรยบเทยบกบเกณฑสมพนธกบหลกสตรอนทมอยกได 7. รปแบบการประเมนหลกสตรแบบครบวงจรของบญชม ศรสะอาด

บญชม ศรสะอาด (2546:112-115) ไดน าเสนอแนวคดในการประเมนหลกสตรเพอใหไดขอมลตางๆ หลงการน าหลกสตรไปใชแลว ซงจะน าไปสการพฒนาและปรบปรงแกไขจดบกพรองในดานตางๆ ของหลกสตร โดยบญชม ศรสะอาด ไดผสมผสานแนวคดการพฒนาหลกสตรกบรปแบบ

การประเมนหลกสตรของสเตค ทก าหนดใหประเมนในเชงระบบดงทไดกลาวมาแลว ประกอบดวย

การประเมนตวปอน กระบวนการ และผลผลตไดเปนรปแบบการประเมนและล าดบขนของ


191



รปแบบในการพฒนาหลกสตรแตละรปแบบมทงสวนเหมอนกนและสวนตางกน และมจดเดนและจดออนตางกน ในการประเมนหลกสตรนน นกการศกษาและผใชหลกสตรไดน าจดเดนของรปแบบการประเมนหลกสตรแตละรปแบบมาใชอยางผสมผสานกนเปนรปแบบใหม ในสวนนจะน าเสนอรปแบบการประเมนหลกสตรของบญชม ศรสะอาด ดงน 7.1 โครงสรางของการประเมน

ตามแนวคดของบญชม ศรสะอาด การประเมนตองประเมนองคประกอบ

ในหลกสตรและสวนทเกยวของตางๆ ดงแสดงในแผนภมตามภาพประกอบท 6.8 ดงน

ระบบหลกสตร

ภาพประกอบท 6.8 รปแบบการประเมนของบญชม ศรสะอาด

ทมา (บญชม ศรสะอาด, 2546: 112)

จากรปทน าเสนอแผนภมแสดงใหเหนถงโครงสรางในระบบหลกสตรทจะตองประเมน ประกอบดวย ตวปอน กระบวนการ และผลผลต สวนรายการอนๆ ทเกยวของทตองประเมน ไดแก บรบทและผลกระทบ ในการประเมนสวนตางๆเหลานมสาระส าคญ ดงน 7.1.1 การประเมนบรบท (Context Evaluation) เปนการประเมนความตองการทงสวนบคคลและของสงคม ปรชญาและนโยบายการศกษารวมทงลกษณะวฒนธรรมและสภาพทองถน เพอน าขอมลมาพจารณาในการก าหนดจดประสงคของหลกสตร จดประสงครายวชา 7.1.2 การประเมนตวปอน (Input Evaluation) เปนการประเมนเกยวกบคณลกษณะและสถานภาพของคร นกเรยน อปกรณ หรอสอการเรยนการสอน สงอ านวยความสะดวก การวางแผน โดยพจารณาใน 2 ลกษณะ คอ พจารณาความสมพนธกบกระบวนการ และพจารณาความสอดคลองระหวางตวปอนทคาดหวง หรอทไดวางแผนไวกบทเกดขนจรงและกบเกณฑมาตรฐาน

7.1.3 การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการประเมนเกยวกบพฤตกรรมการเรยนการสอน วธการสอนการบรหารหลกสตร โดยพจารณา 2 ลกษณะ

บรบท กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ตวปอน


192



กลาวคอ พจารณาความสมพนธกบตวปอนและผลผลต และพจารณาความสอดคลองระหวางกระบวนการทคาดหวงหรอทไดวางแผนไวกบกระบวนการทใชจรง และกบเกณฑมาตรฐาน

7.1.4 การประเมนผลผลต (Product Evaluation) เปนการประเมนเกยวกบการเปลยนแปลงในตวผเรยนตามจดประสงคของหลกสตร ควรประเมนใหครบทงดานพทธพสย จตพสย และทกษะพสย ประเมนทงในขณะใชหลกสตร (ประเมนตามจดประสงคยอย) และประเมนเมอจบการเรยน (ประเมนตามจดประสงคปลายทาง) โดยพจารณา 2 ลกษณะ กลาวคอ พจารณาความสมพนธกบตวปอนกบกระบวนการ และพจารณาความสอดคลองระหวางผลผลตทคาดหวงหรอทไดวางแผนไวกบผลผลตทเกดขนจรง และกบเกณฑมาตรฐาน นอกจากนควรประเมนตดตามผล (Follow Up Study) หลงจากทจบออกไปท างานอกดวย

7.1.5 การประเมนผลกระทบ (Impact Evaluation) เปนการประเมนเกยวกบผลผลตของหลกสตรตอสงคม ซงจะชวยตอบค าถามทวาหลกสตรนนไดชวยแกปญหาของชาตหรอของสงคมหรอไม ชวยสรางชอเสยงใหกบสถาบนทรบผดชอบหรอไมชวยใหเกดการพฒนาความร วชาการตางๆหรอไม เปนตน


การประเมนหลกสตรไดก าหนดล าดบขนของการประเมนตามขนตอนของการพฒนาหลกสตร 3 ขนตอน ดงแสดงในแผนภมตามรปท 6.9 ดงน

ภาพประกอบท 6.9 ล าดบขนของการประเมนตามแนวคดของบญชม ศรสะอาด

(ทมา บญชม ศรสะอาด, 2546 : 114)

จากภาพแสดงใหเหนล าดบขนการประเมนหลกสตรทประเมนเรยงตามล าดบขนตอนของการพฒนาหลกสตร ประกอบดวย การสรางหลกสตรทคาดหวง การทดลองใชหลกสตรทคาดหวง และการน าหลกสตรไปใช โดยในแตละขนของการประเมนมสาระส าคญ สรปไดดงน

1. การสรางหลกสตรทคาดหวง

2. การทดลองใชหลกสตรทคาดหวง

3. การน าหลกสตรไปใช


193



7.2.1 การประเมนในขนการสรางหลกสตรทคาดหวง ในขนตอนของการพฒนาหลกสตรขนแรกเปนการสรางหลกสตร ทคาดหวง ซงจะก าหนดจดประสงค เนอหา รายการเรยนร ฯลฯ เพอใหการก าหนดจดประสงคเปนไปอยางเหมาะสม จงควรประเมนบรบทและน าขอมลทไดจากการประเมนมาพจารณาก าหนดจดประสงคดงท ไดกลาวไวแลวในตอนตน และหลงจากสรางหลกสตรทคาดหวงเสรจควรม การประเมนหลกสตรดงกลาว ในแงของความเหมาะสมความเปนไปไดพจารณาความสมพนธระหวาง ตวปอน กระบวนการ ผลผลต แลวท าการปรบปรงหลกสตรทคาดหวงนน

7.2.2 การประเมนในขนการทดลองใชหลกสตรทคาดหวง การพฒนาหลกสตรในขนนจะเปนการน าเอาหลกสตรคาดหว งไปทดลองใช เพอทราบปญหาและประสทธภาพของหลกสตรโดยจะทดลองใชกบนกเรยนทมลกษณะทเปนตวแทนของกลมเปาหมายทจะใชหลกสตรนน ควรเปรยบเทยบผลการใชหลกสตรใหมกบหลกสตรเดม ในดานทสามารถเปรยบเทยบกนได ขอมลทไดจากการประเมนในขนนจะเปนประโยชนอยางยงตอการปรบปรงแกไขหลกสตรทคาดหวง 7.2.3 การประเมนในขนการน าหลกสตรไปใช หลงจากทไดปรบปรงแกไขภายหลงการประเมนในขนทดลองใชหลกสตรแลว ขนตอมากเปนการน าหลกสตรไปใชจรง ในขนนจะเนนทการประเมนผลผลต และการประเมนผลกระทบ ส าหรบการพจารณาความสมพนธระหวางตวปอนกบกระบวนการและผลผลต จะพจารณาจากผลการน าหลกสตรไปใชจรง

194



สรป

การประเมนหลกสตรอาจถอไดวาเปนขนตอนสดทายของกระบวนการในการพฒนาหลกสตร เปนขนตอนทจะชใหเราไดทราบวาหลกสตรทไดพฒนาขนมาเปนรปเลม และน าไปใชแลวประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด มขอด ขอบกพรองอะไรบางทตองแกไขปรบปรงการประเมนผลเปนการพจารณาคณคาของหลกสตร โดยอาศยวธการตางๆ ในการประเมนเพอใหไดขอมลทเปนจรงน ามาวเคราะหและสรป ชใหเหนขอบกพรองตางๆ เพอน าไปเปนขอมลในการพฒนาหลกสตรในโอกาสตอไป อยางไรกตามการประเมนหลกสตรนนมแนวทางในการปฏบต ด าเนนการตามแนวคด ทนกการศกษาเสนอไวแตกตางกนตามจดมงหมายทเปนจดเนน อาท การประเมนเอกสารหลกสตร การใชหลกสตร สมฤทธผลของหลกสตร และการประเมนระบบหลกสตร เปนตน ดงนนผประเมนจะตองมความเขาใจอยางแทจรงในจดมงหมาย สงทจะประเมน และวธการประเมนกอนทจะลงมอปฏบตจรง เพราะจดมงหมายของการประเมนหลกสตรมอยหลายประการ อกทงสงทควรไดรบ การประเมนกครอบคลมหลายองคประกอบ

ผลจากการประเมนหลกสตรนน ยอมมคณประโยชนทงตอผบรหารและผใชหลกสตร ตลอดจนประสทธภาพของการศกษากระบวนการของการจดท าการประเมนหลกสตรจงเปนกระบวนการและขนตอนส าคญทจะตองกระท าอยางรอบคอบ ในการศกษาวเคราะหขอมลทถกตอง วธการและขนตอนในการประเมนจะตองไดรบความรวมมอรวมใจจากผทเกยวของทกฝาย จงจะท าใหไดผลประเมนทถกตอง เทยงตรง เปนจรง และมประโยชนตอการพฒนาหลกสตรโดยแทส าหรบรปแบบการประเมนหลกสตรทนาสนใจนนมรปแบบดงน รปแบบการประเมนหลกสตรของปยแซงค ไทเลอร แฮมมอนด สเตค โพรวส สตฟเฟลบม และรปแบบการประเมนหลกสตรแบบครบวงจรของบญชม ศรสะอาด

195




ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. การประเมนหลกสตรหมายถงอะไร

2. ในการประเมนหลกสตรมจดมงหมายส าคญอะไรบาง 3. การประเมนหลกสตรมกระยะ แตละระยะมลกษณะอยางไร

4. หลกการส าคญในการประเมนหลกสตรมอะไรบาง 5. การประเมนหลกสตรมประโยชนอยางไรบาง 6. รปแบบการประเมนหลกสตรของไทเลอรมลกษณะอยางไร

7. รปแบบการประเมนหลกสตรของสตฟเฟลบมมลกษณะอยางไร

8. รปแบบการประเมนหลกสตรของแฮมมอนดมลกษณะอยางไร

9. รปแบบการประเมนหลกสตรของแฮมมอนดและไทเลอรตางกนอยางไร

10. รปแบบการประเมนหลกสตรของไทเลอรและโพรวสตางกนอยางไร

196




ใจทพย เชอรตนพงษ.(2539). การพฒนาหลกสตร : หลกการและแนวปฏบต. กรงเทพฯ:

โรงพมพอลนเพลส.

บญชม ศรสะอาด. (2546). การพฒนาหลกสตรและการวจยเกยวกบหลกสตร. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.

วชย วงษใหญ. (2537). กระบวนการพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน ภาคปฏบต. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.

สนต ธรรมบ ารง. (2527). หลกสตรและการบรหารหลกสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพศาสนา. สมตร คณากร. (2520). หลกสตรและการสอน (พมพครงท 3). กรงเทพฯ : โรงพมพชวนชม.

Beauchamp, G.A. (1981). A Curriculum Theory (4thed.). Illinois : F.E.Peakcock.

Brady,L. (1992). Curriculum Development. Victoria : Prentice Hall.

Cronbach,L.J. (1970). Essential of Psychological Testing. (2nded.). New York:

Haper & Row.

Good, C.V. (1973). Dictionary of Education(3rded.). New York : McGraw Hill.

Hammond, R.L. (1973). Educational Evaluation : Theory and Practice. Belmont:

Wadsworth,

Provus, M. (1971).Discrepancy Evaluation for Educational Program Improvement

and Assessment. Berkeley : McCutchan.

Saylor, J.G. & Alexander, W.M. (1974). Planning Curriculum for Schools. New York:


Stake, R.E. (1973).“The countenance of education evaluation”.In Educational

Evauation : Theory and Practice. Belmont : Wadworth.

Stufflebeam, D.L. (1971). Educational Evaluation and Decision Making.

Illinois:Peacock.

Taba, H. (1962). Curriculum Development : Theory and Practice. New York: Harcourt, Brace.

Tyler, R.W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago:






เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนสามารถท าสงตอไปนได 1. บอกความหมาย องคประกอบ และแนวทางในการพฒนาหลกสตรสถานศกษาได 2. บอกความเชอมโยงระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 และหลกสตรสถานศกษาได 3. พฒนาหลกสตรสถานศกษาได 4. สามารถท างานรวมกบผอนได 5. สามารถน าเสนอผลงานการพฒนาหลกสตรสถานศกษาได 6. สามารถอภปราย แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบหลกสตรสถานศกษาได


เนอหาในเรองการพฒนาหลกสตรสถานศกษา ประกอบดวย

1. ความหมายของหลกสตรสถานศกษา

2. องคประกอบของหลกสตรสถานศกษา

3. ความเชอมโยงระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 และหลกสตรสถานศกษา 4. โครงสรางเวลาของหลกสตรสถานศกษา

5. การพฒนาหลกสตรสถานศกษา


กจกรรมการเรยนการสอนในเรองการพฒนาหลกสตรสถานศกษา มดงน 1. ผสอนและผเรยนรวมกนทบทวนสาระเกยวกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และเชอมโยงสาระสหลกสตรสถานศกษา 2. ผสอนและผเรยนรวมกนอภปราย วเคราะหโดยใชผงกราฟกแสดงความเชอมโยงขององคประกอบของหลกสตรสถานศกษา 3. ผสอนน าเสนอสาระเกยวกบหลกสตรสถานศกษาโดยใชโปรแกรมMicrosoft PowerPoint

198


บทท 7 การพฒนาหลกสตรสถานศกษา

4. ผสอนแบงผ เรยนเปนกลมๆ ละประมาณ 5-6 คน ฝกปฏบตการจดท าหลกสตรสถานศกษา 5. ผสอนใหผเรยนน าเสนอผลการท าหลกสตรสถานศกษา

6. ผสอนสรปสาระเกยวกบหลกสตรสถานศกษา


สอการเรยนการสอนในบทนมดงน 1. ผงกราฟก

2. สไลดการน าเสนอความรดวยโปรแกรม Microsoft PowerPoint

3. ใบงานการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

การวดและการประเมนผล

การวดผลและประเมนผลการเรยนรของผเรยนตามวตถประสงค มดงน 1. สงเกตพฤตกรรมการเรยนรและสงเกตการตอบค าถาม

2. ตรวจผลงานการพฒนาหลกสตรสถานศกษาตามใบงาน

199



บทท 7


พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ก าหนดใหคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐานก าหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานส าหรบสรางเอกภาพของคนในชาต เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การด ารงชวต และการประกอบอาชพ ตลอดจนเพอการศกษาตอ และไดก าหนดใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตรในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคมภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต (กระทรวงศกษาธการ, 2545: 41) สถานศกษาจงมหนาทพฒนาหลกสตรสถานศกษาเพอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนใหเกดคณภาพตอผเรยนตามเจตนารมณของหลกสตรแมบท

ความหมายและจดมงหมายของหลกสตรสถานศกษา

นกการศกษาและหนวยงานทเกยวของใหความหมายของหลกสตรสถานศกษาไวดงน กระทรวงศกษาธการ (2545: 27-28) เสนอวาหลกสตรสถานศกษาเปนการเรยนรทงมวลและประสบการณอนๆ ทสถานศกษาแตละแหงวางแผนเพอพฒนาผเรยน โดยจะตองจดท าสาระการเรยนรท งรายวชาท เปนพนฐานและรายวชาทตองเรยนเพมเตมเปนรายปหรอรายภาคเรยน จดกจกรรมพฒนาผเรยนทกภาคเรยน และก าหนดคณลกษณะอนพงประสงคจากมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2550: 41) ไดใหความหมายของหลกสตรสถานศกษาไววา หลกสตรสถานศกษาเปนแผนหรอแนวทางในการจดประมวลความรและประสบการณ ซ งจดท าโดยบคคลหรอคณะบคคลในระดบสถานศกษาเพอใชในการพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถตามมาตรฐานการเรยนร และสงเสรมใหผเรยนรจกตนเอง มชวตอยในโรงเรยน ชมชน และสงคมอยางมความสข การพฒนาหลกสตรสถานศกษาพจารณาจากหลกสตรแกนกลาง และกรอบหลกสตรของส านกงานเขตพนทการศกษา นอกจากนนสถานศกษาแตละแหงสามารถพฒนาเพมเตมขนในสวนทสอดคลองเหมาะสมกบสภาพสงคมและความตองการ ความถนด และความสามารถของผเรยน วชย วงษใหญ (2552: 45) ไดกลาวถงความหมายของหลกสตรสถานศกษาไววา หมายถง หลกสตรทเกดจากการวางแผนรวมกนของบคลากรภายในสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา

200



และบคลากรในชมชน การออกแบบหลกสตรมความครอบคลมภาระงานการจดการศกษาทกดานของสถานศกษา การก าหนดคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนเปนเปาหมายของคณภาพการศกษา

อนเปนแนวทางการจดกระบวนการเรยนการสอน ซงเปนมวลประสบการณทจะเกดขนกบผเรยนตามศกยภาพของแตละบคคลสอดคลองกบค าส าคญ (Key Word) ภมสงคม หลกสตรสถานศกษาจะตองสอดคลองกบความเชอ คานยม วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณของชมชนทสถานศกษาตงอย โดยในการพฒนาหลกสตรสถานศกษาจะตองค านงถงบรบททางภมสงคม ท าหลกสตรใหเหมาะกบผเรยนมากกวาการท าใหผเรยนเหมาะสมกบหลกสตร จดนเปนจดเรมตนทส าคญของการจดท าหลกสตรและเปนกระบวนทศนพนฐานทตองปรบเปลยนหลกสตรตองเตรยมเดกไปสสงคมในอนาคต ครอบคลมทกกลมเปาหมาย เปนการจดการศกษาแบบ Inclusive Education หลกสตรจะตองท าใหผเรยนทกคนมพนททจะยนอยไดในสงคม และสามารถแขงขนในเวทโลกไดอยางสงางาม

จากความหมายของหลกสตรสถานศกษาขางตน สรปไดวาหลกสตรสถานศกษาหมายถงแนวทางในการจดมวลประสบการณ และความรทสถานศกษารวมกบผเกยวของจดใหผเรยน ทงสาระการเรยนรพนฐานและภารกจทตองเรยนเพมเตม รวมทงกจกรรมพฒนาผเรยนและกจกรรมพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคในการจดท าหลกสตรสถานศกษา กระทรวงศกษาธการ (2545: 28) ระบจดมงหมายในการพฒนาหลกสตรของสถานศกษาไววา สถานศกษาจะตองท างานรวมกบครอบครวและชมชน ทองถน วด หนวยงานและสถานศกษา ทงภาครฐและเอกชนในทองถน เพอใหเกดผลตามจดมงหมายของหลกสตรสองประการ จดมงหมายทงสองประการนใหแนวทางทส าคญซงสถานศกษาตองพฒนาหลกสตรภายในบรบทและแนวทางนนๆ ดงน 1. หลกสตรสถานศกษาควรพฒนาใหเดกเกดความสนกและความเพลดเพลนในการเรยนร เปรยบเสมอนเปนวธสรางก าลงใจและเราใจใหเกดความกาวหนาแกผเรยนใหไดมากทสด มความรสงสดส าหรบผเรยนทกคน ควรสรางความเขมแขง ความสนใจและประสบการณใหผเรยนและพฒนาความมนใจ ใหเรยนและท างานอยางเปนอสระและรวมใจกน ควรใหผเรยนมทกษะการเรยนรส าคญๆในการอานออกเขยนได คดเลขเปน ไดรบขอมลสารสนเทศ และเทคโนโลยสอสารทเปนประโยชน สงเสรมจตใจทอยากรอยากเหน และมกระบวนการคดอยางมเหตผล

2. หลกสตรสถานศกษาควรสงเสรมการพฒนาดานจตวญญาณ จรยธรรม สงคม และวฒนธรรม และโดยเฉพาะพฒนาหลกการในการจ าแนกระหวางถกและผด เขาใจ และศรทธาในความเชอของตน มความเขาใจวาความเชอและวฒนธรรมทแตกตางกนมอทธพลตอตวบคคลและสงคม หลกสตรสถานศกษาตองพฒนาหลกคณธรรมและความอสระของผเรยน ชวยใหเปนพลเมองทมความรบผดชอบ สามารถชวยพฒนาสงคมใหเปนธรรมขน มความเสมอภาค ควรพฒนาความตระหนก เขาใจ และยอมรบสภาพแวดลอมทตนด ารงชวตอย ยดมนในขอตกลงรวมกนตอการพฒนาทยงยนทง

201



ในระดบสวนตน ระดบทองถน ระดบชาต และระดบโลก หลกสตรสถานศกษาควรสรางใหผเรยน

มความพรอมในการเปนผบรโภคทตดสนใจแบบมขอมล และเปนอสระและเขาใจในความรบผดชอบ

องคประกอบของหลกสตรสถานศกษา

วชย วงษใหญ (2546: 40) ไดเสนอองคประกอบของหลกสตรสถานศกษา ควรสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 จงควรมองคประกอบดงน 1. วสยทศน 2. พนธกจ

3. จดหมาย

4. สมรรถนะทส าคญของผเรยน (เปนทกษะหลกในการเรยนรและการด าเนนชวต) 5. คณลกษณะอนพงประสงค มองคประกอบ3 ดาน

5.1 การรคด

5.2 คณธรรม จรยธรรม

5.3 ทกษะทางสงคมและจตอาสา

6. โครงสรางเวลาเรยน

7. ค าอธบายสาระการเรยนร 8. การจดการเรยนร 9. กจกรรมพฒนาผเรยน

10. การวดและประเมนผล

นอกจากนนยงควรมภาคผนวกทน าเสนอ

1. คณะกรรมการบรหารหลกสตรกลมสาระการเรยนร 2. คณะกรรมการบรหารหลกสตรสถานศกษา/คณะกรรมการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

ส าหรบกระทรวงศกษาธการ (2551: 29-33) ไดเสนอองคประกอบของหลกสตรสถานศกษาไวประกอบดวย 1. วสยทศนพนธกจ 2. จดหมาย

3. สมรรถนะ

4. คณลกษณะทพงประสงค 5. มาตรฐานการเรยนรและตวชวดรายป/รายภาคเรยน

6. สาระการเรยนร 7. โครงสรางเวลาเรยน ค าอธบายรายวชา หนวยการเรยนร

202



8. กจกรรมพฒนาผเรยน

9. แนวทางการวดและประเมนผล

ความเชอมโยงระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานกบหลกสตรสถานศกษา

วชย วงษใหญ (2552: 48-49) ไดกลาวถงความเชอมโยงระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กบหลกสตรสถานศกษาไวดงน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนหลกสตรองมาตรฐาน (Standard-based Curriculum) ซงมมาตรฐานการเรยนรเปนเปาหมายในการพฒนาคณภาพผเรยน และเปนกรอบแนวทางในการจดท าหลกสตรสถานศกษา ดงนนหลกสตรสถานศกษาจงตองมความสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานเปนแนวเดยวกน หรอความเชอมโยงตลอดแนว (Alignment)

ความเชอมโยงตลอดแนวจากหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมาสหลกสตรสถานศกษา หมายถงความเชอมโยงจากมาตรฐานหลกสตร (Curriculum Standard) ซงเปนคณลกษณะและพฤตกรรมทคาดหวงตามมาตรฐานการเรยนรทก าหนด ซงแบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1. มาตรฐานวชาการ (Academic Standard) ซงเปนสงทผเรยนตองรและเขาใจอยางลกซง และสามารถท าไดในชวงเวลาทก าหนด 2. มาตรฐานการปฏบต (Performance Standard) เปนผลการปฏบตงานหรอระดบความสามารถทผเรยนจะตองแสดงออก จากนนจะเปนการเชอมโยงมาสตวชวดชนป/ตวชวดชวงชน ซงจะระบค าส าคญ (Key Word)หรอความคดรวบยอดหลก (Main Concept) อยางชดเจน สวนทกลาวมานนเปนการเชอมโยงภายในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานทม 2 มตมาประกอบกน คอ รปแบบ และสาระ (กรอบหลกสตร Curriculum Framework) ตอจากนนกจะเปนการเชอมโยงมาสหลกสตรสถานศกษา ไดแก การเชอมโยงสค าอธบายสาระการเรยนร การก าหนดหนวยการเรยนร การจดท าแผนการจดการเรยนร และสดทายเปนการเชอมโยงสการวดและประเมนผลการเรยนรทเนนการประเมนตามสภาพจรงและเสรมพลง (Empowerment Evaluation) ความเชอมโยงระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

กบหลกสตรสถานศกษาแสดงเปนแผนภาพ ดงภาพประกอบท 7.1 ดงน

203



มาตรฐานหลกสตร

คณลกษณะและพฤตกรรมตามมาตรฐานการเรยนรทก าหนด

ตวชวดชนป / ตวชวดชวงชน

ค าส าคญ (Key Word) ความคดรวบยอดหลก (Main Concept)

มาตรฐานวชาการ (Academic Standard/Concept Standard) สงทผเรยนเขาใจอยางลกซง และท าไดในชวงเวลาทก าหนด

มาตรฐานดานการปฏบต (Performance Standard)

ค าอธบายสาระการเรยนร /หนวยการเรยนร / แผนการจดการเรยนร

การวดและประเมนผล

วธการวด เครองมอวดเกณฑเนนEmpowerment Evaluation

ภาพประกอบท 7.1 ความเชอมโยงของมาตรฐานหลกสตรสการจดท าหลกสตรสถานศกษา

(ทมา วชย วงษใหญ, 2552:49)

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2550: 15) เสนอความเชอมโยงระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กบหลกสตรสถานศกษา โดยแสดงความเชอมโยงของมาตรฐานการเรยนรระดบชาตกบหลกสตรสถานศกษาและการจดการเรยนรในชนเรยนไวดงแผนภมตามภาพประกอบท 7.2 ดงน

การเชอมโยง (Alignment)

204



การเรยนการสอนในชนเรยน

กจกรรมการเรยนร

ชนงานหรอภาระงาน

ทนกเรยนปฏบต

การประเมน - เกณฑการประเมน

- ค าอธบายคณภาพงาน

- แนวการใหคะแนน

ผลงานตวอยางทไดมาตรฐาน

ภาพประกอบท 7.2 ความเชอมโยงของมาตรฐานระดบชาตกบหลกสตรสถานศกษา

(ทมา ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2550: 15)

หลกสตรและการประเมน

ระดบสถานศกษา

มาตรฐานการเรยนรการศกษาขนพนฐาน

และตวชวด

ระดบชาต

กรอบหลกสตรและการประเมน

ระดบเขตพนทการศกษา

ความสนใจ

ความตองการ

ของนกเรยน

- แหลงขอมล

- ปญหา

- เหตการณส าคญ

ในชมชน

การบรรลมาตรฐาน

205



โครงสรางเวลาเรยนของหลกสตรสถานศกษา

วชย วงษใหญ (2552: 14-49) ไดเสนอขอมลเกยวกบโครงสรางเวลาเรยนของหลกสตรสถานศกษา (School Curriculum) ไวดงน 1. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานก าหนดโครงสรางเวลาเรยนไวอยางชดเจน ซงสถานศกษามหลกการก าหนดโครงสรางเวลาเรยนสาระพนฐานและสาระเพมเตมดงน 1.1 ระดบประถมศกษาสามารถปรบเวลาเรยนสาระพนฐานของแตละกลมสาระ

การเรยนรไดตามความเหมาะสม ทงนตองมเวลาเรยนรวมตามทก าหนดไวในโครงสรางเวลาเรยนพนฐานและผเรยนตองมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวดทก าหนด

1.2 ระดบมธยมศกษา ตองจดโครงสรางเวลาเรยนพนฐานใหเปนไปตามทก าหนดและสอดคลองกบเกณฑการจบหลกสตร

ส าหรบเวลาเรยนเพมเตมทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาใหจดเปนสาระเพมเตม หรอกจกรรมพฒนาผเรยน โดยพจารณาใหสอดคลองกบความพรอม จดเนนของสถานศกษา และเกณฑการจบหลกสตร เฉพาะระดบชนประถมศกษาปท 1-3 สถานศกษาอาจจดใหเปนเวลาส าหรบสาระการเรยนรพนฐานในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยและกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร 2. กจกรรมพฒนาผเรยนก าหนดเวลาส าหรบชนประถมศกษาปท1 ถงชนมธยมศกษาปท 3 ปละ 120 ชวโมง และชนมธยมศกษาปท 4-6 จ านวน 360 ชวโมง เปนเวลาส าหรบปฏบตกจกรรมแนะแนว กจกรรมนกเรยน และกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน ในสวนกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชนใหสถานศกษาจดสรรเวลาใหผเรยนไดปฏบตกจกรรมดงน ระดบประถมศกษา รวม 6 ป 60 ชวโมง ระดบมธยมศกษา รวม 3 ป 45 ชวโมง ระดบมธยมศกษาตอนปลาย รวม 3 ป 60 ชวโมง 3. ขอบขายสาระหลก (Strand) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ก าหนดขอบขายสาระหลกของแตละกลมสาระการเรยนรทง 8 กลมสาระการเรยนร ดงน 3.1 ขอบขายสาระหลกกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ประกอบดวย

3.1.1 การอาน (ท 1.1) 3.1.2 การเขยน (ท 2.1) 3.1.3 การฟง การด และการพด (ท 3.1) 3.1.4 หลกการใชภาษาไทย (ท 4.1) 3.1.5 วรรณคดและวรรณกรรม (ท 5.1)

206



3.2 ขอบขายสาระหลกกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ประกอบดวย

3.2.1 จ านวนและการด าเนนการ (ค 1.1-ค 1.4) 3.2.2 การวด (ค 2.1-ค 2.2) 3.2.3 เรขาคณต (ค 3.1-ค 3.2) 3.2.4 พชคณต (ค 4.1-ค 4.2) 3.2.5 การวเคราะหขอมลและความนาจะเปน (ค 5.1-ค 5.3) 3.2.6 ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร (ค 6.1) 3.3 ขอบขายสาระหลกกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ประกอบดวย

3.3.1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต (ว 1.1-ว 1.2) 3.3.2 ชวตกบสงแวดลอม (ว 2.1-ว 2.2) 3.3.3 สารและสมบตของสาร (ว 3.1-ว 3.2) 3.3.4 แรงและการเคลอนท (ว 4.1-ว 4.2) 3.3.5 พลงงาน (ว 5.1) 3.3.6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก (ว 6.1) 3.3.7 ดาราศาสตรและอวกาศ (ว 7.1-ว 7.2) 3.3.8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย (ว 8.1)

3.4 ขอบขายสาระหลกกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมประกอบดวย

3.4.1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม (ส 1.1-ส 1.2) 3.4.2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคม (ส 2.1-ส 2.2) 3.4.3 เศรษฐศาสตร (ส 3.21-ส 3.2) 3.4.4 ประวตศาสตร (ส 4.1-ส 4.3) 3.4.5 ภมศาสตร (ส 5.1-ส 5.2) 3.5 ขอบขายสาระหลกของกลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ประกอบดวย

3.5.1 การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย (พ 1.1) 3.5.2 ชวตและครอบครว (พ 2.1) 3.5.3 การเคลอนไหว การออกก าลงกาย การเลน เกม กฬาไทยและกฬาสากล (พ 3.1-พ 3.2) 3.5.4 การสรางเสรมสขภาพ สมรรถภาพ และการปองกนโรค (พ 4.1) 3.5.5 ความปลอดภยในชวต (พ 5.1)

207



3.6 ขอบขายสาระหลกของกลมสาระการเรยนรศลปะและดนตร ประกอบดวย

3.6.1 ทศนศลป (ศ 1.1-ศ 1.2) 3.6.2 ดนตร (ศ 2.1-ศ 2.2) 3.6.3 นาฏศลป (ศ 3.1-ศ 3.2) 3.7 ขอบขายสาระหลกของกล มสาระการเรยนร การงานอาชพและเทคโนโลยประกอบดวย

3.7.1 การด ารงชวตและครอบครว (ง 1.1) 3.7.2 การออกแบบและเทคโนโลย (ง 2.1) 3.7.3 เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ง 3.1) 3.7.4 การงานอาชพ (ง 4.1) 3.8 ขอบขายสาระหลกของกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ* ประกอบดวย

3.8.1 ภาษาเพอการสอสาร (ต 1.1-ต 1.3) 3.8.2 ภาษาและวฒนธรรม (ต 2.1-ต 2.2) 3.8.3 ภาษากบความสมพนธกบกลมสาระการเรยนรอน (ต 3.1) 3.8.4 ภาษากบความสมพนธกบชมชนและโลก (ต 4.1-ต 4.2) * สาระการเรยนรภาษาตางประเทศ หมายถง สาระการเรยนรภาษาองกฤษ บาล สนสกฤต ฝรงเศส เยอรมน จน ญปน

แนวทางการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

กระทรวงศกษาธการ (2545: 28-33) ไดก าหนดแนวทางทเปนขอบขายส าหรบการพฒนาหลกสตรสถานศกษา 6 กจกรรมหลก ซงสามารถน ามาประยกตใชในการท าหลกสตรสถานศกษาจากหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ดงน 1. การก าหนดวสยทศน สถานศกษาจ าเปนตองก าหนดวสยทศนเพอมองอนาคตวา โลกและสงคมรอบๆ จะเปลยนแปลงไปอยางไร และสถานศกษาจะตองปรบตว ปรบหลกสตรอยางไร จงจะพฒนาผเรยนใหเหมาะสมกบยคสมย ในการสรางหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาตองมวสยทศนซงท าไดโดยอาศยความรวมมอของชมชน พอแมผปกครอง ครอาจารย ผเรยน ภาคธรกจ ภาครฐในชมชนรวมกนกบคณะกรรมการสถานศกษา แสดงความประสงคอนสงสงหรอวสยทศนทปรารถนาใหสถานศกษาเปนสถาบนพฒนาผเรยนทมพนธกจหรอภาระหนาทรวมกนในการก าหนดงานหลกทส าคญๆ ของสถานศกษา พรอมดวย เปาหมาย มาตรฐาน แผนกลยทธและแผนปฏบตการ และการตดตามผล

208



ตลอดจนจดท ารายงานแจงสาธารณชน และสงผลยอนกลบใหสถานศกษาเพอการปฏบตงานทเหมาะสมตามหลกสตรสถานศกษา และมาตรฐานหลกสตรการศกษาขนพนฐานของชาตทก าหนดไว กระบวนการสรางวสยทศนโดยอาศยบคคลตางๆ เขาไปมสวนรวมน เปนกระบวนการทมพลงผลกดนใหแผนกลยทธทสถานศกษาสรางขนด าเนนไปอยางมประสทธภาพ และมทศทาง กอใหเกดเจตคตในทางทสรางสรรคดงามแกสงคมของสถานศกษา มระบบและหนวยสนบสนนในการปฏบตงานเกดขนอยางเปนเครอขายเพยบพรอม เชน ระบบคณภาพ ระบบหลกสตร สาระการเรยนร การเรยนการสอน สอการเรยนร การวดและประเมนผล การตดตามการรายงาน ฐานขอมลการเรยนร การวจยแบบมสวนรวม มระบบสนบสนนครอาจารย เปนตน กระบวนการสรางวสยทศนดวยวธดงกลาวนจะน าไปสการปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตรการก าหนดสาระการเรยนรหรอหวขอเรองในทองถนสนองตอบความตองการของชมชน

2. การจดหลกสตรสถานศกษา

จากวสยทศน เปาหมาย และมาตรฐานการเรยนร ท สถานศกษาไดก าหนดไวสถานศกษาจะตองจดท าสาระการเรยนรเปนรายป ในระดบประถมศกษา และรายภาคในระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย พรอมก าหนดตวชวดไวใหชดเจน เพอใหครผสอน และผสนบสนน ไดน าไปออกแบบ การเรยนการสอน การบรณาการ โครงการรวม เวลาเรยน การมอบหมายงานการท าโครงงาน แฟมผลงานหรอการบาน ทมการวางแผนรวมกนท งสถานศกษา เปนหลกส ตรสถานศกษาทครอบคลมภาระงานการจดการศกษาทกดานของสถานศกษา 3. การก าหนดสาระการเรยนร ตวชวดรายปหรอ รายภาคเรยน

สถานศกษาน ามาตรฐานการเรยนรของกลมสาระตางๆ จากหลกสตรการศกษาขนพนฐาน วเคราะห และก าหนดสาระการเรยนร และตวชวดรายปหรอรายภาคเรยน ทงนตองพยายามก าหนดใหสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรทก าหนดไวตามเปาหมายและวสยทศนของสถานศกษาดวย พจารณาก าหนดวธการจดการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน การวดและประเมนผล พรอมทงการพจารณาภมปญญาทองถน แหลงเรยนรในทองถน และสามารถก าหนดในลกษณะผสมผสานบรณาการ จดเปนชดการเรยนแบบยดหวขอเรอง หรอจดเปนโครงงานได 4. การออกแบบการเรยนการสอน

จากสาระการเรยนรและตวชวดรายปหรอรายภาคเรยน สถานศกษาตองมอบหมายใหผสอนทกคนออกแบบการเรยนการสอน โดยคาดหวงวาผเรยนควรจะสามารถท าอะไรได เชนชนประถมศกษาปท 1 ยกตวอยางวชาวทยาศาสตร ว.1.1 ป.1/1 หมายถง วชาวทยาศาสตรชนประถมศกษาปท 1 สาระท 1 มาตรฐานท 1 ตวชวดชนประถมศกษาปท 1 ขอ1 มรายละเอยดคอ สาระท 1: สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต มาตรฐานท 1: เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของระบบตางๆของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการ

209



สบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต ตวชวดท 1 ชนประถมศกษาปท 1: เปรยบเทยบความแตกตางระหวางสงมชวตกบสงไมมชวต การออกแบบ การเรยนรจะตองใหผเรยนพฒนาไดทงดานความร ความคดเกยวกบสงมชวตและสงไมมชวต มทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเชนการสงเกต การจ าแนกประเภท มความสนใจตอสงแวดลอมและมเจตคตทดตอวทยาศาสตรและสงคม

5. การก าหนดเวลาเรยนและจ านวนหนวยกต

การจดการศกษาขนพนฐาน 12 ป นน สถานศกษาตองตระหนกถงความจ าเปน ทจะตองจดการศกษาขนพนฐานใหผเรยนไดเรยนรในทกกลมสาระการเรยนร โดยเนนใหผเรยนมทกษะในดานการอาน การเขยน การคดเลข การคดวเคราะห และการใชคอมพวเตอร ควรก าหนดจ านวนเวลาเรยนส าหรบสาระการเรยนรรายป ในระดบประถมศกษา และรายภาคเรยนในระดบมธยมศกษาดงน 1. ระดบชนประถมศกษา (ชนประถมศกษาปท 1 – 6) ใหจดเวลาเรยนเปนรายป โดยมเวลาเรยนวนละ ไมเกน 5 ชวโมง 2. ระดบชนมธยมศกษาตอนตน (ชนมธยมศกษาปท 1 – 3) ใหจดเวลาเรยนเปนรายภาค มเวลาเรยนวนละไมเกน 6 ชวโมง คดน าหนกของรายวชาทเรยนเปนหนวยกต ใชเกณฑ 40 ชวโมงตอภาคเรยน มคาน าหนกวชา เทากบ 1 หนวยกต (นก.)

3. ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ชนมธยมศกษาปท 4 - 6) ใหจดเวลาเรยนเปนรายภาค มเวลาเรยน วนละไมนอยกวา 6 ชวโมง คดน าหนกของรายวชาทเรยนเปนหนวยกต ใชเกณฑ 40 ชวโมงตอภาคเรยน มคาน าหนกวชา เทากบ 1 หนวยกต (นก.) 6. แนวทางการจดหลกสตรสถานศกษา

เพอใหการจดท าหลกสตรสถานศกษาด าเนนไปดวยด บรรลตามทคาดหวงจงก าหนด

แนวทางการด าเนนงานดงน 6.1 การจดท าสาระของหลกสตร

การจดท าสาระของหลกสตรด าเนนการดงน 6.1.1 ก าหนดตวชวดรายปหรอรายภาคเรยน โดยวเคราะหจากมาตรฐานการเรยนรทก าหนดไวในแตละกลมสาระการเรยนร มาจดเปนตวชวดรายปหรอรายภาคเรยนทระบถงความร ความสามารถของผเรยน ซงจะเกดขนหลงจากการเรยนรในแตละปหรอภาคเรยนนน การก าหนดตวชวดรายปหรอรายภาคเรยนของสาระการเรยนรของรายวชาทมความเขม (Honor

Course) ใหสถานศกษาก าหนดไดตามความเหมาะสมสอดคลองกบรายวชาทจะจด

210



6.1.2 ก าหนดสาระการเรยนรรายปหรอรายภาคเรยน โดยวเคราะหหลกสตรจากตวชวดชนปหรอชวงชนในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย ทก าหนดไวสอดคลองกบสาระและมาตรฐาน การเรยนรกลมสาระและมาตรฐานการเรยนรแตละชนป รวมทงสอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถนและของชมชน

6.1.3 ก าหนดเวลาและหรอจ านวนหนวยกตส าหรบสาระการเรยนรรายภาคเรยน ทงสาระการเรยนรพนฐานและสาระการเรยนรทสถานศกษาก าหนดเพมเตมขนดงน ชนประถมศกษาปท 1-6 ก าหนดสาระการเรยนรเปนรายปและก าหนดจ านวนเวลาเรยนใหเหมาะสมและสอดคลองกบมาตรฐานและสาระการเรยนร ชนมธยมศกษาปท 1-6 ก าหนดสาระการเรยนรเปนรายภาคเรยน และก าหนดจ านวนหนวยกตใหเหมาะสมสอดคลองกบมาตรฐานและสาระการเรยนร ในการก าหนดจ านวนหนวยกตของสาระการเรยนรรายภาคส าหรบชนมธยมศกษาทงตอนตน และตอนปลาย กลมสาระการเรยนรทใชเวลาจดการเรยนร 40 ชวโมงตอภาคเรยน มคาเทากบ1 หนวยกต

สาระการเรยนรทสถานศกษาจดท าเพมขน ซงเปนวชาเฉพาะของสายอาชพหรอโปรแกรมเฉพาะทางอนๆ ใชเกณฑการพจารณา คอ สาระการเรยนรทใชเวลาจดการเรยนรระหวาง 40-60 ชวโมงตอภาคเรยน มคาเทากบ 1 หนวยกต ทงนสถานศกษาสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสมและใชหลกเกณฑเดยวกน

6.1.4 จดท าค าอธบายรายวชา โดยการน าตวชวดรายปหรอรายภาคเรยนสาระการเรยนรรายปหรอรายภาคเรยน รวมทงเวลาและจ านวนหนวยกตทก าหนด มาเขยนค าอธบายรายวชาโดยใหประกอบดวย ชอรายวชา จ านวนเวลา หรอจ านวนหนวยกต มาตรฐานการเรยนร และสาระการเรยนรของรายวชานน ๆ

ส าหรบชอรายวชามแนวทางในการก าหนดดงน ชอรายวชาของสาระการเรยนรใหใชตามชอกลมสาระการเรยนร สวนชอทสถานศกษาจดท าเพมเตมสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสม ทงนตองสอความหมายไดชดเจน มความสอดคลองกบสาระการเรยนรทก าหนดไวในรายวชานน

6.1.5 จดท าหนวยการเรยนร โดยการน าเอาสาระการเรยนรรายปหรอ

รายภาคเรยน ทก าหนดไวไปบรณาการจดท าเปนหนวยการเรยนรหนวยยอยๆ เพอความสะดวกใน

การจดการเรยนร และผเรยนไดเรยนรในลกษณะองครวม หนวยการเรยนร แตละหนวยประกอบดวย มาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร และจ านวนเวลาส าหรบการจดการเรยนรซงเมอเรยนครบ

ทกหนวยยอยแลว ผเรยนสามารถบรรลตามตวชวดรายปหรอรายภาคเรยนของแตละรายวชา

211



ในการจดท าหนวยการเรยนร อาจบรณาการทงภายในและระหวางสาระการเรยนร หรอเปนการบรณาการเฉพาะเรองตามลกษณะสาระการเรยนร หรอเปนการบรณาการทสอดคลองกบวถชวตของผเรยน โดยพจารณาจากมาตรฐานการเรยนรทมความเกยวเนองสมพนธกน การจดการเรยนรส าหรบหนวยการเรยนรของแตละกลมสาระในแตละชนป สถานศกษาควรจดใหผเรยนไดเรยนรโดยการปฏบตโครงงานอยางนอย 1 โครงงาน

6.1.6 จดท าแผนการจดการเรยนร โดยวเคราะหจากค าอธบายรายวชารายปหรอรายภาคเรยน และหนวยการเรยนร หรออาจจดก าหนดการจดการเรยนรเปนรายสปดาหกอนหลงจากจดท าหนวยการเรยนรแลว จงจดท าแผนการจดการเรยนร ทสอดคลองกบก าหนดการจดการเรยนรของแตละสปดาห 6.2 การจดกจกรรมพฒนาผเรยน

การจดกจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ก าหนดกจกรรมพฒนาผเรยนไว 3 ลกษณะคอ กจกรรมแนะแนว กจกรรมนกเรยน และกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน สถานศกษาตองจดใหผเรยนทกคนเขารวมกจกรรมใหเหมาะสมกบวย วฒภาวะ และความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน โดยค านงถงสงตอไปน 6.2.1 จดกจกรรมตางๆเพอเกอกลสงเสรมการเรยนรตามกลมสาระการเรยนรเชน การบรณาการโครงงานองคความรจากกลมสาระการเรยนร เปนตน

6.2.2 จดกจกรรมตามความสนใจ ความถนดตามธรรมชาตและความสามารถความตองการของผเรยนและชมชน เชน ชมรมทางวชาการตางๆ เปนตน

6.2.3 จดกจกรรมเพอปลกฝงและสรางจตส านกในการท าประโยชนตอสงคม เชน กจกรรมลกเสอ เนตรนาร เปนตน

6.2.4 จดกจกรรมประเภทบรการดานตางๆ ฝกการท างานทเปนประโยชนตอตนเองและสวนรวม

6.2.5 ประเมนผลการปฏบตกจกรรมอยางเปนระบบ โดยใหถอวาเปนเกณฑประเมนผลของแตละชนปทเรยน

6.3 การก าหนดสมรรถนะทส าคญ คณลกษณะอนพงประสงค สถานศกษาตองรวมกบชมชน ก าหนดสมรรถนะทส าคญและคณลกษณะอนพงประสงค เพอเปนเปาหมายในการพฒนาผ เรยน สมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคน สถานศกษาสามารถก าหนดขนไดตามความตองการ โดยใหสอดคลองกบสภาพปญหา ความตองการและความจ าเปนทจะตองมการปลกฝงใหแกผเรยนเพมจากทก าหนดไวในหลกสตร

ในแตละปการศกษาหรอภาคเรยน ครผสอนตองจดใหมการวดและประเมนผลรวมดานสมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน โดยเปนการประเมนเชงวนจฉย เพอ

212



การปรบปรงพฒนาและการสงตอ ทงนควรประสานสมพนธกบผเรยน ผปกครอง และผเกยวของรวมกนประเมนสมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงครายป/รายภาค

ส าหรบแตละชนป สถานศกษาตองจดใหมการวดและประเมนผลรวมดานสมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน เพอทราบความกาวหนาและพฒนาการของผเรยนสถานศกษาจะไดน าไปก าหนดแผนกลยทธในการปรบปรงพฒนาคณลกษณะของผเรยนใหเปนไปตามเปาหมายทก าหนด

แนวทางการวดผลและประเมนผลดานสมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงคใหเปนไปตามทสถานศกษาก าหนด

กระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

วชย วงษ ใหญ (2552: 28-33) ได ให แนวทางในการพฒ นาหลกสตรสถานศกษา ซงเชอมโยงจากหลกสตรแกนกลางศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยมกระบวนการพฒนาเปนขนตอน และแตละขนตอนก าหนดใบงานใหด าเนนการเพอจะไดหลกสตรสถานศกษา (School

Curriculum) และหลกสตรฉบบผสอน (Instructional Curriculum) รายละเอยดของกระบวนการทใชเปนแนวทางการพฒนาหลกสตรสถานศกษา มดงน 1. ก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา การก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรนะ และคณลกษณะอนพงประสงคควรผนวกงานกจกรรมพฒนาผเรยน โดยใชใบงานท 1 และใบกจกรรมพฒนาผเรยน

2. ก าหนดค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนรจากมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของแตละกลมสาระการเรยนร และก าหนดเวลาเรยนของแตละกลมสาระการเรยนรในแตละกลมสาระการเรยนร การก าหนดค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนรจากมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของแตละกลมสาระการเรยนร และก าหนดเวลาเรยนของแตละกลมสาระการเรยนรในแตละกลมสาระการเรยนร โดยใชใบงานท 2 และจดท าสาระเพมเตมโดยใชใบงานท 2 (เพมเตม) 3. ออกแบบหนวยการเรยนรของแตละกลมสาระการเรยนร การออกแบบหนวยการเรยนรของแตละกลมสาระการเรยนร ใชใบงานท 3

4. จดท าหนวยการเรยนรทสมบรณ การจดท าหนวยการเรยนรทสมบรณ ใชใบงานท 4

213



5. เขยนเอกสารหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรฉบบผสอน

การเขยนเอกสารหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรฉบบผสอน โดยการน าผลลพธจากใบงานท 1-4 มาเขยนเรยบเรยงโดยใชใบงานท 5

รายละเอยดกระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษา มดงน

ขนท 1 ก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา การก าหนดวสยทศน พนธกจ สมรรณนะและคณลกษณะทพงประสงคของสถานศกษานนสถานศกษาตองศกษาวเคราะหหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 วเคราะหบรบทชมชนและสงคม เอกสารและงานวจยทเกยวของในการก าหนด โดยใชใบงานท 1 ดงน

ใบงานท 1

การก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา ใบงานท 1 การก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษามวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรม ภารกจของผบรหารส าหรบการจดท าใบงานท 1 ดงน 1. วตถประสงค ใบงานท 1 มวตถประสงคเพอรวมกนก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมายสมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงค 2. ค าชแจงในการท ากจกรรม

2.1 ใหรวมกนศกษาเอกสารหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 และงานวจยทเกยวของ สภาพปญหาของชมชน และน าประเดนมาแลกเปลยนเรยนรจนไดขอยต แลวน ามาเขยนเปนค าส าคญ (Keyword) ใหมความสอดคลองกนทกประเดน

2.2 เรยงล าดบความส าคญของค าส าคญและเรยบเรยงภาษาใหชดเจนลงในตาราง

214



ตารางท 7.1 ค าส าคญของวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงค

วสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะ คณลกษณะอนพงประสงค

ค าส าคญ

(Keyword) ……………………………………………

……………………………………


(Keyword) ………………………

…………………

………………………………


(Keyword) ……………………………………….

………………

………………


(Keyword) …………………………………………

………………………………

ค าส าคญ(Keyword) 1) คณธรรมจรยธรรม

.............................................

2) การเรยนรและการคด

............................................ 3) ทกษะทางสงคมและจตอาสา …………………………………

3. ภารกจของผบรหารส าหรบการจดท าใบงานท 1

ภารกจส าคญของผบรหารในการจดท าใบงานท 1 เพอการก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงค มดงน 3.1 รวมวเคราะหค าส าคญจากหลกสตรแกนกลาง พทธศกราช 2551 ในประเดนตอไปน 3.1.1 วสยทศน 3.1.2 พนธกจ (แตละโรงเรยนจะตองก าหนดขนเอง) 3.1.3 จดหมาย

3.1.4 สมรรถนะ

3.1.5 คณลกษณะอนพงประสงค (แตละโรงเรยนจะตองพจารณาเพมเตมตามจดเนนของโรงเรยน) 3.2 น าสงทวเคราะหไดจากขอ 1 มาลงในตารางใบงานท 1

3.3 ก าหนดภาระรบผดชอบของโรงเรยนในกลม

3.4 ก าหนดตารางจดท าหลกสตรของกลมโรงเรยนและผลการส าเรจของงาน

แตละชวง 3.5 ก าหนดการบรหารจดการหลกสตร

หลงจากการก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะ และคณลกษณะอนพงประสงค กจกรรมตอไปคอกจกรรมการวางแผนกจกรรมพฒนาผเรยน โดยท าใบงานกจกรรมพฒนาผเรยนทมรายละเอยดดงน

215



ใบงานกจกรรมพฒนาผเรยน

การวางแผนกจกรรมพฒนาผเรยน

ใบงานกจกรรมพฒนาผเรยน มวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรม ดงน 1. วตถประสงค ใบงานกจกรรมพฒนาผเรยนมวตถประสงคเพอเพอวางแผนบรณาการจดกจกรรมพฒนาผเรยนในสถานศกษาของทาน

2. ค าชแจงในการท ากจกรรม

2.1 ใหศกษาคณลกษณะอนพงประสงคของหลกสตรแกนกลาง พทธศกราช 2551

และคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา แลวปรบเปนคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา 2.2 ใหวเคราะหสาระและประเดนหลกของงานตอไปน 2.2.1 กจกรรมแนะแนว

2.2.2 กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด รกษาดนแดน

2.2.3 กจกรรมชมรม

2.2.4 กจกรรมจตอาสา

กจกรรมจตอาสาจะตองแยกการรายงานผลในชน ป.6 ม.3 และ ม.6

ส าหรบรายงานผลประกอบการจบหลกสตร

2.3 ใหน าสาระและประเดนหลกจากขอ 2.2 มาออกแบบกจกรรมลงในแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดงตารางท 7.2 ดงน

ตารางท 7.2 การก าหนดแผนงานกจกรรมพฒนาผเรยน

วตถประสงค สาระ/กจกรรม ระยะเวลา เครองมอประเมน เกณฑการประเมน ผรบผดชอบ

ตองสอดคลองกบคณลกษณะอนพงประสงค

เฉพาะท ไมสามารถ

บรณาการกบ 8 กลมสาระการเรยนรได

แผนปฏบตการกจกรรม ทชดเจน

ครบถวน

และชดเจน

ยดศกยภาพ

ของผเรยน

ผสอนทกคน

รวมกน

216



ขนท 2 ก าหนดค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนร

ขนตอนนเปนขนทสถานศกษาจะตองก าหนดค าอธบายรายวชาแตละรายวชา/กลมสาระการเรยนร ของแตละชนป โดยใชใบงานท 2 ดงน


การก าหนดค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนร ใบงานท 2 การก าหนดค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนร มวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรม ดงน 1. วตถประสงค ใบงานท 2 เปนใบงานทใหด าเนนกจกรรมก าหนดค าอธบายรายวชา หรอรายกลมสาระการเรยนร มวตถประสงคของใบงาน ดงน 1.1 เพอรวมกนเขยนค าอธบายสาระการเรยนรจากมาตรฐานการเรยนร และตวชวดของแตละกลมสาระการเรยนร 1.2 เพอก าหนดเวลาเรยนของแตละกลมสาระการเรยนรในแตละกลมสาระ


2.1 ใหรวมกนศกษาและวเคราะหค าส าคญ (Keyword) จากมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของแตละกลมสาระและน ามาเขยนในชองค าส าคญจากมาตรฐานการเรยนรและตวชวดพรอมทงระบประเภทความคดรวบยอด ค ากรยา และกระบวนการ

2.2 ใหน าคณลกษณะอนพงประสงคทสอดคลองกบค าส าคญมาเขยนลงในตาราง 2.3 ใหน าค าส าคญในตารางมาเขยนเปนค าอธบายสาระการเรยนรในลกษณะความเรยง

ตารางท 7.3 การเขยนค าทเกยวของกบค าอธบายรายวชา

ค าส าคญจากมาตรฐาน


จากตวชวด

ประเภทความคด

รวบยอด

ค ากรยา กระบวนการ คณลกษณะ

อนพงประสงค

217



ตวอยางการเขยนค าทเกยวของกบค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ชนมธยมศกษาปท1 ซงมสาระการเรยนรเกยวกบสมบตของจ านวน ระบบจ านวนเตม เลขยกก าลง พนฐานทางเรขาคณต แบบรปเศษสวนและทศนยม การประมาณคา คอนดบและกราฟ สมการเชงเสนตวแปรเดยว ความสมพนธระหวางรปเรขาคณตสองมตและสามมต และโอกาสการเกดเหตการณ มดงน ตารางท 7.4 ตวอยางการเขยนค าทเกยวของค าอธบายรายวชากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1





รวบยอด

ค ากรยา กระบวนการ คณลกษณะ


สาระท 1 จ านวนและการด าเนนการ มาตรฐาน ค 1.1

เขาใจความหลากหลายของการแสดงจ านวนและการใชจ านวน

ม.1/1

-ระบหรอยกตวอยางเปรยบเทยบจ านวนเตมบวก จ านวนเตมลบ ศนย เศษสวนและทศนยม

-ความร ความเขาใจ

-การวเคราะห

-บอก

-ระบ

-อธบาย

-กระบวนการทางคณตศาสตร

-ความพยายาม

ม.1/2

-เขาใจเกยวกบเลขยกก าลงทเปนจ านวนเตม -เขยนแสดงจ านวนใหอยในรปสญกรณวทยาศาสตร


-บอก

-อธบาย

-เขยน



สาระท 1 จ านวนและการด าเนนการ มาตรฐาน ค 1.2

เขาใจการด าเนนการของจ านวนและและใชการด าเนนการในการแกปญหา

ม.1/1

-บวก ลบ คณหารจ านวนเตม และน าไปใชแกปญหา -ตระหนกถงความสมเหตสมผลของค าตอบ -อธบายผลจากการบวก ลบ คณ และหาร -บอกความสมพนธ ของการบวกกบการลบ การคณกบ การหาร

-การค านวณ

-ความตระหนก



-บอก

-อธบาย

-ทกษะการค านวณ



-การท างานอยางเปนระบบ

218



ตารางท 7.4 ตวอยางการเขยนค าทเกยวของค าอธบายรายวชากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 (ตอ)





รวบยอด

ค ากรยา

กระบวนการ

คณลกษณะ


ม.1/2 -บวก ลบ คณ หารเศษสวน

และทศนยม -น าไปใชแกปญหา -ตระหนกถงความสมเหต สมผลของค าตอบ -อธบายผลทเกดขนจาก

การบวก การลบ การคณ การหาร -บอกความสมพนธ ของการบวกกบการลบ การคณกบ การหารของเศษสวน และทศนยม


-น าไปใช

-การวเคราะหความสมพนธ

-ความตระหนก

-บอก

-อธบาย

-สามารถแกปญหา

-กระบวน

การแกปญหา -กระบวนการคดวเคราะห

-การมเหต มผล

-ความรอบคอบ

-เจตคตทด

ม.1/3 -อธบายผลทเกดขนจาก

การยกก าลงของจ านวนเตม เศษสวนและทศนยม


-บอก

-อธบาย

-กระบวนการคดวเคราะห

-การมเหตผล

ม.1/4 -คณและหารเลขยกก าลงทม

ฐานเดยวกน และเลขชก าลง

เปนจ านวนเตม


-บอก

-อธบาย

-กระบวนการคดวเคราะห


สาระท 1 จ านวนและการด าเนนการ มาตรฐาน ค.1.3

ใชการประมาณคาในการค านวณและแกปญหา

ม.1/1

-ใชการประมาณคา

ในสถานการณตาง ๆ -พจารณาความสมเหต สมผลของค าตอบทได

-การน าความรไปใช


-สามารถใช

-ระบเหตผล

-การเชอมโยงความรทางคณตศาสตร



219








รวบยอด

ค ากรยา

กระบวนการ คณลกษณะ


สาระท 1 จ านวนและการด าเนนการ มาตรฐาน ค.1.4

เขาใจระบบจ านวนและน าสมบตไปใช

ม.1/1

-น าความรและสมบต เกยวกบจ านวนเตม

ไปใชในการแกปญหา

-การน าความรไปใช

-การแกปญหา


-กระบวนการแกปญหา

-การท างานเปนระบบ

สาระท 3 เรขาคณต

มาตรฐาน ค 3.1 อธบายและวเคราะหรปเรขาคณตสองมตและสามมต

ม.1/1

-สรางและบอกขนตอน การสรางพนฐานทาง เรขาคณต


-การสราง

-บอก

-สราง

-ความคดสรางสรรค

-การสอสาร

-ความรบผดชอบ


ม.1/2

-สรางรปเรขาคณตสองมต

-บอกขนตอนการ สรางโดยไมเนนการพสจน


-การสราง

-บอก

-สราง


-การสอสาร



ม.1/3

-สบเสาะ สงเกต และ คาดการณเกยวกบสมบต ทางเรขาคณต

-การสงเกต

-การท านาย

-การสบเสาะ

-สงเกต

-บอก ท านาย

-คนควา -ส ารวจ

-การสงเกต

-การพยากรณ

-กระบวนการแสวงหาความร

-รบผดชอบ

-พยายาม

ม.1/4

-อธบายลกษณะของ

รปเรขาคณตสามมต

จากภาพทก าหนดให



-บอก

-อธบาย

-การคดวเคราะห

-มตสมพนธ


220








รวบยอด

ค ากรยา



ม.1/5

-ระบภาพ สองมตทไดจากการมองดานหนา ดานขาง หรอดานบนของรปเรขาคณตสามมตทก าหนดให


-บอก

-ระบ


-มตสมพนธ


ม.1/6

-วาดหรอประดษฐรปเรขาคณตสามมตทประกอบขนจากลกบาศก เมอก าหนดภาพสองมตให

-การปฏบต

-วาด

-สราง -ประดษฐ

-ทกษะปฏบต

-ความสรางสรรค

-การสอสาร -การน าเสนอ

-รบผดชอบ

-พยายาม

-การท างานทเปนระบบ

-เชอมนในตนเอง

สาระท 4 พชคณต

มาตรฐาน ค 4.1 เขาใจและวเคราะหแบบรป ความสมพนธ และฟงกชน

ม.1/1

-วเคราะหและอธบาย

ความสมพนธของแบบรป

ทก าหนดให


-บอก

อธบายความสมพนธ


-การน าเสนอ


สาระท 4 พชคณต

มาตรฐาน ค 4.2 ใชนพจน สมการ อสมการ กราฟ และ

ตวแบบคณตศาสตร อน ๆ แทนสถานการณตาง ๆ และน าไปใชแกปญหา

ม.1/1

-แกสมการเชงเสนตวแปรเดยวอยางงาย



-กระบวนการ แกปญหา -กระบวนการคณตศาสตร




221








รวบยอด

ค ากรยา



ม.1/2

-เขยนสมการเชงเสนตวแปรเดยว จากสถานการณ

หรอปญหา อยาง งาย



-สามารถเขยน


-การเชอมโยงคณตศาสตร -การสอความหมาย



ม.1/3

-แกโจทยปญหาสมการเชงเสนตวแปรเดยวอยางงาย -ตระหนกถงความสมเหต สมผลของค าตอบ

-การแกปญหา -ความตระหนก

-สามารถแกโจทยปญหา -บอก อธบาย เหตผล

-กระบวนการแกโจทยปญหา



-เจตคต


ม.1/4 -เขยนกราฟบนระนาบในระบบพกดฉากแสดงความ เกยวของของปรมาณ

สองชดทก าหนดให


-สามารถเขยน

-ทกษะปฏบต

-การสอความหมาย




ม.1/5

-อานและแปลความหมายของกราฟบนระนาบในระบบพกดฉากทก าหนดให


-สามารถอาน แปล

-ทกษะการอานและแปลความหมาย



222








รวบยอด

ค ากรยา



สาระท 5

การวเคราะหขอมลและความนาจะเปน

มาตรฐาน ค 5.2 ใชวธการทางสถตและความรเกยวกบความนาจะเปนในการคาดการณไดอยางสมเหตสมผล

ม.1/1

-อธบายไดวาเหตการณทก าหนดให เหตการณใดจะมโอกาสเกดขนไดมากกวากน



-บอก อธบาย เปรยบเทยบ


-ความเชอมโยงคณตศาสตร


-เจตคต

สาระท 6 ทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตร มาตรฐาน ค 6.1

มความสามารถในการแกปญหา การใหเหตผล การสอสาร สอความหมายและการน าเสนอ การเชอมโยงความร ความคดสรางสรรค

ม.1/1

-ใชวธการทหลากหลายแกปญหา



-กระบวนการแกปญหา -ความคดสรางสรรค





-ซอสตย

-ความเชอมนในตนเอง

ม.1/2

-ใชความร ทกษะ และกระบวนการทางคณตศาสตร และเทคโนโลยแกปญหาในสถานการณตางๆไดเหมาะสม

-การปญหา


-กระบวนการทางคณตศาสตร -ความเชอมโยงทางคณตศาสตร




-เจตคต

-มวนย

223








รวบยอด

ค ากรยา



ม.1/3

-ใหเหตผลในการตดสนใจ และสรปผลไดเหมาะสม

-การตดสนใจ

-สามารถตดสนใจ

-บอกเหตผล


-กระบวนการตดสนใจ

-การคดสงเคราะห




-ซอสตย

ม.1/4

-ใชภาษาและสญลกษณทางคณตศาสตรในการสอสาร สอความหมาย และน าเสนอไดอยางถกตองและชดเจน


-สามารถน าเสนอ

-สามารถออกแบบ

-กระบวนการออกแบบ





-มวนย

ม.1/5

-เชอมโยงความรคณตศาสตร และน าความร หลกการ กระบวนการทางคณตศาสตรไปเชอมโยงกบศาสตรอน ๆ

-การวเคราะหเชอมโยง

-อธบาย

การเชอมโยง

-ความเชอมโยงคณตศาสตร


-เจตคต

ม.1/6

-มความคดรเรมสรางสรรค

-การสรางสรรค

-สามารถออกแบบ

-สามารถสราง/ผลต

-สามารถน าเสนอ



-ความเชอมนในตนเอง

224



2.4 เขยนค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนรของระดบชนตางๆ

ตวอยางการเขยนค าอธบายรายวชา/สาระการเรยนร จากการวเคราะหตามตารางท 7.4 มดงน ค าอธบายสาระการเรยนรคณตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1

ศกษาความรพนฐานทางคณตศาสตรเรอง สมบตของจ านวนนบ ระบบจ านวนเตม เลขยกก าลง พนฐานทางเรขาคณต แบบรปเศษสวนและทศนยม การประมาณคา คอนดบและกราฟ สมการเชงเสนตวแปรเดยว ความสมพนธระหวางรปเรขาคณตสองมตและสามมต และโอกาสการเกดเหตการณ โดยใชทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร การแกปญหา การใหเหตผล การสอสาร สอความหมายทางคณตศาสตรและการน าเสนอ การเชอมโยงความรทางคณตศาสตร ความคดรเรมสรางสรรค มความรบผดชอบ มวนย ท างานอยางเปนระบบ รอบคอบ เชอมนในตนเอง มเจตคตทดตอคณตศาสตร ซอสตยสจรต และมความพยายาม

นอกเหนอจาการก าหนดค าอธบายรายวชา/กลมสารการเรยนรท 8 กลมสาระการเรยนร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 สถานศกษายงตองก าหนดค าอธบายรายวชาส าหรบจดท าสาระเพมเตม ตามใบงานท 2 (เพมเตม) ดงน

ใบงานท 2 (เพมเตม)

การก าหนดค าอธบายรายวชา ส าหรบจดท าสาระเพมเตม

ใบงานท 2 (เพมเตม) ก าหนดค าอธบายรายวชา ส าหรบจดท าสาระเพมเตมมวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรม ดงน 1. วตถประสงค ใบงานท 2 (เพมเตม) เปนใบงานใหก าหนดค าอธบายรายวชา ส าหรบจดท าสาระเพมเตม มวตถประสงค ดงน 1.1 เพอรวมกนเขยนค าอธบายสาระการเรยนรเพมเตมจากมาตรฐานการเรยนร 1.2 เพอก าหนดเวลาเรยนของแตละหนวยการเรยนรในแตละกลมสาระ


2.1 ใหรวมกนศกษาสาระในกลมสาระการเรยนร และวเคราะหสาระส าคญ (Main

Concept) หรอค าส าคญ (Keyword) จากมาตรฐานการเรยนรของแตละกลมสาระ และน ามาเขยนในชองสาระ ระบค าส าคญ พรอมทงระบประเภทความคดรวบยอด ค ากรยา และกระบวนการ ลงในตาราง

225



ตารางท 7.5 การก าหนดสาระ ค าส าคญ ประเภทความคดรวบยอด ค ากรยา กระบวนการ และ

คณลกษณะทพงประสงค ในสาระเพมเตม

สาระ

ค าส าคญ ประเภท

ความคดรวบยอด

ค ากรยา



2.2 ใหน าค าส าคญมาเขยนเปน Mapping และเขยนค าอธบายสาระเพมเตม

ตวอยางผงใยแมงมมแสดงสาระเพมเตมรายวชาดนตรสากล ซงใชเปนขอมลในการเขยนค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนร แสดงดงภาพประกอบท 7.3

ภาพประกอบท 7.3 ตวอยางผงใยแมงมมแสดงสาระเพมเตมรายวชาดนตรสากล

ดนตรสากล

2.ประเภทเครองดนตร

สากล

4.การฟง

10.อทธพลของดนตร

8.การเลนเดยว

7.ศพทดนตร

3.องคประกอบของดนตรสากล

6.การปฏบตตามตวโนต

5.ทฤษฎดนตร

1. ประวตนกดนตรตะวนตก

9.การเลนรวมวง

226



2.3 เขยนค าอธบายรายวชาสาระการเรยนรเพมเตม

ตวอยางค าอธบายสาระการเรยนรเพมเตม

วชาดนตรสากลชนมธยมศกษาปท 4

ศกษาและฝกปฏบตประวตนกดนตรตะวนตก ประเภทเครองดนตร องคประกอบของดนตรการฟง ทฤษฎดนตร การปฏบตตามตวโนตการเลนเดยว การเลนรวมวง อทธพลของดนตร โดยใชกระบวนการคดวเคราะหเชอมโยง การปฏบต และกระบวนการกลม เพอใหมคณลกษณะ มวนยใฝร รบผดชอบ และจตสาธารณะ

ขนท 3 ออกแบบหนวยการเรยนร หลงจากเขยนค าอธบายรายวชา/กลมสาระการเรยนรแลวจงด าเนนการออกแบบหนวยการเรยนรโดยใชใบงานท 3 ดงน


ออกแบบหนวยการเรยนร

ใบงานท 3 ออกแบบหนวยการเรยนรมวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรม ดงน 1. วตถประสงค ใบงานท 3 เปนกจกรรมออกแบบหนวยการเรยนร มวตถประสงคเพอรวมกนออกแบบหนวยการเรยนรของแตละกลมสาระการเรยนร 2. ค าชแจงในการท ากจกรรม

2.1 ใหรวมกนศกษาและวเคราะหค าส าคญจากค าอธบายสาระการเรยนรมาก าหนดเปนหนวยการเรยนร 2.2 ใหน าค าส าคญมาเขยนลงในตารางการออกแบบหนวยการเรยนร

ตารางท 7.6 การก าหนดค าส าคญในการออกแบบหนวยการเรยนร

หนวยท กระบวนการ กจกรรม สอ การวดประเมนผล

227



2.3 พจารณาค าส าคญจากกระบวนการและคณลกษณะอนพงประสงค ช องกระบวนการ/กจกรรม และพจารณาสอ วธการวดประเมนผล

ขนท 4 จดท าหนวยการเรยนร หลงจากออกแบบหนวยการเรยนรแลว จงด าเนนการจดท าหนวยการเรยนร โดยใชใบงานท 4 ดงน


จดท าหนวยการเรยนร

ใบงานท 4 จดท าหนวยการเรยนรมวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรม โครงสรางหนวยการเรยนร การออกแบบกจกรรม และการออกแบบวธการและเครองมอประเมนผล ดงน 1. วตถประสงค ใบงานท 4 ก าหนดกจกรรมใหจดท าหนวยการเรยนร มวตถประสงคเพอจดท าหนวยการเรยนรทสมบรณพรอมทงเครองมอวด


ใหน าขอความจากใบงานท 3 การออกแบบหนวยการเรยนร มาก าหนดลงในโครงสรางของหนวยการเรยนรและเรยบเรยงใหสมบรณ เพอเปนพมพเขยวในการน าไปด าเนนการจดการเรยนการสอน

3. โครงสรางของหนวยการเรยนร โครงสรางของหนวยการเรยนร อาจมดงน 3.1 สวนบนของหนวยการเรยนร อาจเขยนดงน

กลมสาระการเรยนร........................ระดบชน...............ภาคเรยนท....................... หนวยการเรยนรท............เรอง........................................เวลา..........คาบ/ชวโมง

3.2 ผลการเรยนร/ตวชวด

ผลการเรยนร (Learning Outcome) เปนสงทมงหวงหรอคาดหวงวาจะเกดการเรยนรทเขาใจอยางลกซง (Deep Knowledge) เขยนเปนความเรยงในภาพรวมทสะทอนถงการเรยนรของผเรยน 3 ดาน คอ ความร (Knowledge) กระบวนการเรยนร (Process) และคณลกษณะทพงประสงค (Attribute)

228



3.3 ความคดรวบยอดหลก

ความคดรวบยอดหลก (Main Concept) โดยเขยนเปน Concept Mapping

ทสอดคลองกบค าส าคญของผลการเรยนร หรอจดประสงคการเรยนร 3.4 หวขอสาระการเรยนร หวขอสาระการเรยนร (Sub Concept และ Topic) เขยนเปนขอ ๆโดยขยายจากความคดรวบยอดหลก

3.5 สมรรถนะ

หวขอสมรรถนะ (Capacity) เขยนโดยพจารณาจากหลกสตร และนยมเขยนสมรรถนะเปนขอๆ

3.6 คณลกษณะทพงประสงค คณลกษณะทพงประสงค (Attribute) เขยนโดยพจารณาจากหลกสต และเขยนเปนขอ ๆ

3.7 จดประสงคการเรยนร (Learning Objective) เปนสงทใกลตวผเรยนทจะตองท ากจกรรม (On Task) ใหบรรลจดประสงคทก าหนด เปนการเขยนใหสอดคลองกบมาตรฐาน ตวชวด ผลการเรยนรของหลกสตร และใหสอดคลองกบเนอหาบทเรยนในหนวยการเรยนรโดยเขยนทง 3

ดาน คอ 3.7.1 ดานความร (Knowledge)

3.7.2 ดานกระบวนการ (Process)

3.7.3 ดานคณลกษณะ (Attribute)

3.8 การออกแบบกจกรรม

การออกแบบกจกรรม เพอใหผเรยนสรางงานทจะตองปฏบตเนนกระบวนการคด กระบวนการกลม และพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรทก าหนด โดยอาจเลอกออกแบบกจกรรม ดงน 3.8.1 การออกแบบกจกรรมในลกษณะแผนหนวย ใหระบรายละเอยดวธด าเนนการในแตละกจกรรมดงน กจกรรมท 1 เวลา...................ชวโมง กจกรรมท 2 เวลา...................ชวโมง กจกรรมท 3 เวลา...................ชวโมง กจกรรมท 4 เวลา...................ชวโมง 3.8.2 การออกแบบกจกรรมในลกษณะลงรายละเอยดเปนแผนการจดการเรยนร โดยแยกเปนครงทสอน ซงแตละหนวยจะท ากแผนการจดการเรยนร ตองปรบใหเหมาะสมกบ

229



จ านวนเวลาเรยนแตละหนวยการเรยนร และจ านวนเวลาทใชสอนแตละครง แตละสปดาห เชนในกรณทสอนสปดาหละ 2 ชวโมง ถาสอนตดตอกนกนยมท าแผนการจดการเรยนร 1 แผน 2 ชวโมง แตถาสอนไมตดตอกน โดยสอน 2 วนวนละ 1 ชวโมง จะแยกท าแผนการจดการเรยนร 2 แผน แผนละ 1 ชวโมง องคประกอบของแผนการจดการเรยนร โดยทวไป ดงน

แผนการจดการเรยนรท…….. กลมสาระการเรยนร........................ระดบชน...............ภาคเรยนท............ปการศกษา.............. หนวยการเรยนรท........เรอง ....................................... การจดการเรยนรครงนเรอง.........................................เวลา...............ชวโมง

ในสวนรายละเอยดในแผนการจดการเรยนร นยมเขยนรายละเอยดในหวขอดงน

1. ความคดรวบยอดหลก/แนวคดส าคญ

2. จดประสงค 3. เนอหา/สาระ

4. กจกรรม

5. สอ

6. วธการวดประเมน

ส าหรบหลายสถานศกษาอาจก าหนดใหเขยนมาตรฐาน ตวชวดทดงมาจากหลกสตร เพอใหเหนความเชอมโยงระหวางหลกสตรและการจดการเรยนร 4. การออกแบบกจกรรม

การออกแบบกจกรรมมหลกการส าคญคอ ทกกจกรรม(On task) ตองสอดรบและบรรลกบจดประสงคการเรยนร โดยการออกแบบกจกรรมอาจหลายลกษณะ ไดแก หนงกจกรรมตอหนงจดประสงคการเรยนร หรอ หนงจดประสงคการเรยนร มหลายกจกรรม หรอ จดประสงคหลายจดประสงค โดยใชกจกรรมเดยว ดงน

จดประสงค 1 ขอ 1 กจกรรม

1 กจกรรม

จดประสงค 1 ขอ 2 กจกรรม

3 กจกรรม

จดประสงคหลายขอ 1 กจกรรม

บรรล

On task

บรรล

On task

บรรล

On task

230



ในการออกแบบกจกรรม นอกจากกระบวนการจดการเรยนรแลว ตองออกแบบจดหา และผลตสอการเรยนร ส าหรบเปนตวกลางชวยใหเกดการเรยนรไดเรวขน เสรมผเรยนทเรยนเกงและชวยเหลอผเรยนทเรยนชาดวย แลวก าหนดวธการประเมนผลเพอใหทราบวาผเรยนบรรลตามจดประสงคเพยงใด โดยเนนการประเมนผลตามสภาพจรงตามหลกการ 3 ขอ คอ 1) ใชผประเมนหลายๆคน 2) ใชเครองมอหลายๆชนด และ 3) ประเมนหลายๆ ครง 5. การออกแบบวธการและเครองมอประเมนผล การออกแบบวธการและเครองมอประเมนผลเพอตรวจสอบการบรรลจดประสงคของผเรยนโดยดงค าหลกจากผลการเรยนร แลวก าหนดวธการวด เครองมอวด แหลงขอมล และเกณฑการประเมน ดงรปท 7.7

ตารางท 7.7 การออกแบบวธการและเครองมอประเมนผล

จดประสงคการเรยนร วธการวด เครองมอวด แหลงขอมล เกณฑการประเมน

ขนท 5 เขยนหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรฉบบผสอน

หลกจากด าเนนงานตามใบงานท 1 ถงใบงานท 4 ครบถวนทกกลมสาระ

การเรยนร ทกระดบชนแลวจงด าเนนการเขยนหลกสตรสถานศกษา และหลกสตรฉบบผสอนโดยใช ใบงานท 5 ดงน

231




เขยนหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรฉบบผสอน

ใบงานท 5 การเขยนหลกสตรสถานศกษามวตถประสงค ค าชแจงในการท ากจกรรมดงน 1. วตถประสงค วตถประสงคของใบงานท 5 เพอเขยนหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรฉบบผสอน


ใหน าขอมลจากใบงานท 1-5 มาวเคราะห เรยบเรยงและเขยนเปนหลกสตรสถานศกษา (School Curriculum) และหลกสตรฉบบผสอน (Instructional Curriculum) ดงน 2.1 หลกสตรสถานศกษา เขยนหลกสตรสถานศกษา (School Curriculum) เรยบเรยงตามองคประกอบดงน 2.1.1 วสยทศนของหลกสตรสถานศกษา

2.1.1 พนธกจ

2.1.3 จดหมาย

2.1.4 สมรรถนะทส าคญของผเรยน

2.1.5 คณลกษณะอนพงประสงค 2.1.6 โครงสรางเวลาเรยน

2.1.7 ค าอธบายสาระการเรยนร 2.1.8 การจดการเรยนร 2.1.9 กจกรรมพฒนาผเรยน

2.1.10 การวดและประเมนผล

ภาคผนวก

2.1.11 คณะกรรมการบรหารหลกสตรกลมสาระการเรยนร 2.1.12 คณะกรรมการบรหารหลกสตรสถานศกษา/คณะกรรมการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

หมายเหต ในกรณทเปนสถานศกษาขนาดเลกทมผสอนในแตละกลมสาระการเรยนรจ านวนนอย

ไมจ าเปนตองมขอ 2.1.11 ใหจดท าขอ 2.1.12 ไดเลย

232



2.2 หลกสตรฉบบผสอน

เมอด าเนนการจดท าใบงานท 1 ถงใบงานท 5 เสรจเรยบรอยแลวใหน ามาจดเรยงเปนหลกสตรฉบบผสอน (Instructional Curriculum) ตามโครงสราง ดงตอไปน 2.2.1 วสยทศนหลกสตรสถานศกษา

2.2.2 พนธกจ

2.2.3 จดหมาย

2.2.4 สมรรถนะส าคญของผเรยน

2.2.5 คณลกษณะอนพงประสงค 2.2.6 โครงสรางเวลาเรยน

2.2.7 ค าอธบายสาระการเรยนร (เฉพาะทรบผดชอบจดการเรยนร) 2.2.8 แผนการจดการเรยนร ออกแบบหนวยการเรยนรพรอมทงเครองมอวดและประเมนผล

ภาคผนวก

2.2.9 คณะกรรมการบรหารหลกสตรกลมสาระการเรยนรทรบผดชอบ

2.2.10 คณะกรรมการบรหารหลกสตรสถานศกษา

2.2.11 ขอมล ค าส าคญ (Key word) จากตวชวดและมาตรฐานการเรยนร (ใบงานท 2) 2.2.12 ขอมลการออกแบบหนวยการเรยนร (ใบงานท 3) 3. การบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา

สถานศกษาเปนหนวยงานทจะท าใหหลกสตรมความเปนจรงตรงตามความคาดหวงของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 คอการพฒนาคณภาพผเรยน หนาทและภาระรบผดชอบทจะตองพฒนาหลกสตรสถานศกษา การจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบภมสงคมแลว การบรหารจดการหลกสตรเปน สงทส าคญทสถานศกษาจะตองจดท า มดงน 3.1 ระบบบรหารจดการหลกสตรทชดเจน

3.2 ระบบการนเทศ ก ากบ ดแลการเรยนการสอน

3.3 ระบบการบรหารงานวชาการ

3.4 ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

3.5 ระบบสนบสนนการเรยนร 3.6 ระบบการวดและประเมนผล

3.7 ระบบการประเมนคณภาพการศกษา

233



สรป

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ก าหนดใหสถานศกษาจดท าหลกสตรสถานศกษา ซงเปนแผน/แนวทางในการจดประมวลความรและประสบการณ ซงจดท าโดยบคคลหรอคณะบคคลในระดบสถานศกษา เพอใชในการพฒนาผเรยนใหมความร ความสามารถตามมาตรฐานการเรยนร และสงเสรมใหผเรยนรจกตนเอง มชวตอยในโรงเรยนชมชน และสงคมไดอยางมความสข การพฒนาหลกสตรสถานศกษาพจารณาจากหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และกรอบหลกสตรทรวมกนก าหนดขนโดยเขตพนทการศกษา นอกจากนนสถานศกษาแตละแหงสามารถพฒนาเพมเตมในสวนทสอดคลองเหมาะสมกบสภาพสงคมและความตองการ ความถนด และความสามารถของผเรยน โดยในการพฒนาหลกสตรสถานศกษานน มองคประกอบส าคญคอ วสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะทส าคญของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงค โครงสร างเวลาเรยน ค าอธบายสาระการเรยนร การจดการเรยนร กจกรรมพฒนาผเรยนและการวดและประเมนผล โดยมขนตอนส าคญดงน การก าหนดวสยทศน พนธกจ จดหมาย สมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา การเขยนค าอธบายสาระการเรยนรจากมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของแตละกลมสาระการเรยนร และก าหนดเวลาเรยนของแตละกลมสาระการเรยนร การออกแบบหนวยการเรยนร การจดท าหนวยการเรยนรทสมบรณ และการเขยนเอกสารหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรฉบบผสอน

234




ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. หลกสตรสถานศกษาหมายถงอะไร

2. หลกสตรสถานศกษามองคประกอบอะไรบาง 3. หลกสตรสถานศกษาและหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

มความเชอมโยงกนอยางไร

4. คณลกษณะอนพงประสงคในหลกสตรสถานศกษาคออะไร

5. สถานศกษามแนวทางในการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษาอยางไร

6. การเขยนค าอธบายสาระการเรยนรมลกษณะอยางไร

7. หนวยการเรยนรทสมบรณมลกษณะอยางไร

8. กจกรรมพฒนาผเรยนหมายถงอะไร

9. การออกแบบหนวยการเรยนรควรด าเนนการอยางไร

10. การจดท าหลกสตรสถานศกษาท เชอมโยงจากหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แตกตางกนอยางไร

235




กระทรวงศกษาธการ. (2544). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ. : องคการคาครสภา. . (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. วชย วงษใหญ. (2552). จากหลกสตรแกนกลางสหลกสตรสถานศกษา : กระบวนทศนใหม การพฒนา. กรงเทพ ฯ : จรลสนทวงศการพมพ จ ากด. ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2550). กรอบแนวทางการปรบปรงหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย จ ากด.


ปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตร


เมอเรยนจบบทเรยนน ผเรยนสามารถท าสงตอไปนได 1. บอกปญหาในการพฒนาหลกสตรได 2. บอกแนวโนมในการพฒนาหลกสตรได 3. บอกความเหมอน ความตางและความเชอมโยงของหลกสตรในอนาคตแตละลกษณะได 4. สามารถท างานรวมกบผอนได 5. สามารถน าเสนอผลงานเกยวกบปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตรได 6. สามารถอภปรายแลกเปลยนเรยนร แสดงความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตรได


เนอหาในบทนประกอบดวย

1. ปญหาในการพฒนาหลกสตร

2. แนวโนมในการพฒนาหลกสตร

2.1 หลกสตรแบบองมาตรฐาน

2.2 หลกสตรโครงสรางสงคมใหม 2.3 หลกสตรความเปนมนษย 2.4 หลกสตรเทคโนโลย


กจกรรมการเรยนการสอนเรองปญหาและแนวโนมการพฒนาหลกสตร มดงน 1. ผสอนและผเรยนรวมกนอภปราย วเคราะหขอมลเกยวกบปญหาการจดการศกษา แนวโนมการพฒนาหลกสตรและหลกสตรในอนาคต จากผงกราฟก

238


บทท 8 ปญหาและแนวโนมการพฒนาหลกสตรหลกสตรสถานศกษา

2. ผสอนน าเสนอสาระเกยวกบหลกสตรในอนาคตดวยสอการน าเสนอความรโดยใชโปรแกรมMicrosoft PowerPoint และรวมกนอภปรายแลกเปลยนเรยนร 3. แบงผเรยนเปน 4 กลม เปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตาง และความเชอมโยงกนของหลกสตร 4 ลกษณะและน าเสนอขอมล

4. ผสอนสรปสาระเกยวกบปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตร โดยการตงค าถามใหผเรยนตอบเกยวกบปญหาการพฒนาหลกสตร แนวโนมการพฒนาหลกสตร และลกษณะหลกสตรแตละกลมสาระ


สอการเรยนการสอนประกอบกจกรรมการเรยนการสอนบทน มดงน 1. ผงกราฟก

2. สไลดน าเสนอความรโดยใชโปรแกรม Microsoft PowerPoint

การวดและประเมนผล

การวดและประเมนในบทน มดงน 1. สงเกตการตอบค าถาม

2. ตรวจผลงานการเปรยบเทยบความเหมอน ความแตกตางและความเชอมโยงกนของหลกสตรแตละลกษณะ

239



บทท 8

ปญหาและแนวโนมในการพฒนาหลกสตร

หลกสตรไมสามารถหยดนงอยกบทได หลกสตรจ าเปนตองปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของสงคม เพอการพฒนาคนใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงทางสงคม การพฒนาหลกสตร

จงจ าเปนตองวเคราะหปญหาในการพฒนาหลกสตร และศกษาแนวโนมในการพฒนาหลกสตรเพอใหหลกสตรสามารถพฒนาคนอยางเหมาะสม

ระบบในการพฒนาหลกสตร หลกสตรเปนแผนแบบทเปนแนวทางส าหรบการจดการศกษา จดการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรบรรลเปาหมายทวางไว ในการพฒนาหลกสตรนนมหลายรปแบบ แตสรปไดเปนระบบของการพฒนาไดดงนคอ

1. ระบบการวเคราะหขอมลพนฐาน

ระบบนเปนการวเคราะหขอมลทเกยวของและจ าเปนในการน ามาใชในการพฒนาหลกสตร ซงตองวเคราะหใหรอบดาน ทงระบบสงคม ปรชญาการศกษา จตวทยาการศกษา วทยาศาสตรเทคโนโลย และธรรมชาตความร ขอมลพนฐานเปนสงส าคญทระบทศทางและจดมงหมายของหลกสตร

2. ระบบรางหรอออกแบบหลกสตร เปนระบบทจดท า หรอออกแบบหลกสตรใหความคลองกบความตองการ และขอมลพนฐานทไดวเคราะหไว โดยการออกแบบจะตองก าหนดองคประกอบหลกของหลกสตร คอ

2.1 การก าหนดจดหมายของหลกสตร

2.2 การก าหนดรปแบบและโครงสรางของหลกสตร

2.3 การก าหนดจดประสงคของวชา 2.4 การคดเลอกเนอหาวชา 2.5 การก าหนดจดประสงคการเรยนร 2.6 การก าหนดประสบการณการเรยนร 2.7 การก าหนดกจกรรมการเรยนการสอน

2.8 การก าหนดวธการประเมนผลการเรยนร

240



3. ระบบการน าหลกสตรไปใช เปนระบบการน าหลกสตรไปใช ซงอาจมกจกรรมตางๆ เชน การเตรยมบคลากร การเตรยมเอกสารประกอบหลกสตร การเตรยมวสด อปกรณ สอการเรยนการสอน และทส าคญทในการน าหลกสตรไปใชคอการจดการเรยนการสอน นอกจากนยงมกจกรรมสนบสนน การนเทศตดตาม การบรหารจดการหลกสตร เพอใหการน าหลกสตรไปใชนนประสบผลส าเรจอยางแทจรง 4. ระบบการประเมนหลกสตร

ระบบประเมนมขนตอนทด าเนนการตอจากระบบการใชหลกสตร แตระบบประเมนจะตองมการประเมนในทกระบบของหลกสตร ทงระบบวเคราะหขอมลพนฐาน ระบบรางหรอออกแบบหลกสตร ระบบการน าหลกสตรไปใช รวมทงระบบประเมนดวยวามขอบกพรองทตองปรบปรงแกไขอยางไร

ปญหาในการพฒนาหลกสตร การพฒนาหลกสตรตามกระบวนการดงกลาว อาจะเกดปญหาขนในหลายลกษณะผเขยนไดวเคราะหปญหาทเกดขนในการพฒนาหลกสตรได 4 ลกษณะ คอปญหาเกยวกบผพฒนาหลกสตร ปญหาเกยวกบเอกสารหลกสตร สอ และเอกสารประกอบหลกสตรและปญหาในการประเมนหลกสตร และน าเสนอปญหาของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ปญหาดานตางๆ มรายละเอยด ดงน 1. ปญหาเกยวกบผพฒนาหลกสตร ปญหาทเกยวกบผพฒนาหลกสตร มดงน 1.1 การขาดความร พนฐานส าคญในการพฒนาหลกสตร อาท ความรเกยวกบปรชญาการศกษา บรบท การศกษาจตวทยา สงคม วทยาศาสตรและเทคโนโลย และทศทางความกาวหนา ของสงคม อกทงไมสามารถสงเคราะหความรจ าเปนมาใชในการพฒนาหลกสตร

1.2 การขาดความรเกยวกบกระบวนการพฒนาหลกสตร

1.3 การขาดความรวมมอของกลมบคคลทเกยวของในการพฒนาหลกสตร ประกอบดวย นกพฒนาทรพยากร ผปกครอง ประชาชน ผเรยน สถานประกอบการ ผใชบณฑตและผน าหลกสตรไปใช 1.4 การขาดการมสวนรวมอยางแทจรงของผใชหลกสตร ในการเสนอสภาพและปญหา

อปสรรคในการน าหลกสตรไปใช 1.5 ผพฒนาหลกสตรขาดความเขาใจเกยวกบบรบทของสงคม สภาพและปญหา ของบคคลทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใช

241



2. ปญหาเกยวกบเอกสารหลกสตร สอ และเอกสารประกอบหลกสตร

ปญหาเกยวกบเอกสารหลกสตร สอ และเอกสารประกอบหลกสตรมดงน 2.1 การขาดความเชอมโยงของสาระขององคประกอบในหลกสตร

2.2 การก าหนดสาระมากเกนไปและไมสอดคลองกบบรบทของสงคม

2.3 การขาดความชดเจนในสาระทน าเสนอในเอกสารหลกสตร

2.4 ความไมเพยงพอของเอกสารทรพยากรและเอกสารประกอบหลกสตร

2.5 ความไมเปนปรนยของหลกสตร ผน าหลกสตรไปใชตความหลกสตรไมเหมอนกน

3. ปญหาการน าหลกสตรไปใช ปญหาในการน าหลกสตรไปใช เปนปญหาส าคญมากๆ ปญหายอยทเกดขนมดงน 3.1 การขาดขอมลความรความเขาใจของบคลากรและผเกยวของเกยวกบเอกสารหลกสตรและแนวทางในการน าหลกสตรไปใช ทงการจดท าหลกสตรของสถานศกษาหรอทองถน

การแปลงหลกสตรสการเรยนการสอน การจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบจดเนนของหลกสตร และการวดและประเมนผล ซงอาจจะเนองจากการขาดกระบวนการ/แนวทางในการสอสาร ท าความเขาใจอยางมประสทธภาพ

3.2 การขาดแคลน สอ อปกรณ และแหลงเรยนรตามทหลกสตรไดก าหนดไว 3.3 การขาดบคลากรทชวยเกอหนนอ านวยความสะดวกและแกปญหาในการน าหลกสตรไปใช 3.4 บคลากรทน าหลกสตรไปใชไดแก ครผสอน ไมเพยงพอโดยเฉพาะอยางยงดานความเชยวชาญในวชาทสอน ครจ านวนมากมายทตองสอนในวชาทตนเองไมมความร ไมมความถนด

4. ปญหาในการประเมนหลกสตร การประเมนหลกสตรเปนกระบวนการส าคญทท าใหไดขอมลผลการน าหลกสตรไปใช เพอการปรบปรงหลกสตรให เหมาะสม ซงรจร ภสาระ (2546: 148-150) ไดเสนอปญหาในการประเมนหลกสตรไวดงน 4.1 ปญหาจากค านยาม เนองจากในการประเมนผลหลกสตรอยางไรนน ตองเปนไปตามนยาม คอ จะประเมนผลเชนนน Phi Delta Kappa National Study Committee on Evaluation

ไดนยามศพทการประเมนหลกสตรไว 3 ความหมาย ซงเปนทยอมรบกนโดยทวไป

242



ความหมายแรกเปนการใหความหมายทเกยวของกบการวดเชงปรมาณ ค านยาม ขอนไดรบการวพากษวจารณวา แคบเกนไป มกลไกมาก และไมยดหยน ทงนเนองจากความหลากหลายของแบบทดสอบทใช ความหมายประการทสอง เปนค านยามเกยวกบความสอดคลองระหวางผล การปฏบตและจดประสงค ค านยามนกไดรบการวจารณบอยๆ เชนกนวา เนนพฤตกรรมของนกเรยน

มากเกนไป สวนค านยามสดทาย เปนการพจารณาแบบวชาชพ ซงไดรบค าวจารณมากเชนกน วาขาดความเชอมนและความเปนปรนย

จะเหนไดวายงไมมผใดยอมรบค านยามเกยวกบการประเมนผลหลกสตรเลยไมวาจะเปนแบบใด ดงนนจงตองหาค าตอบ “วตถประสงคหลกในการประเมนคออะไร”

4.2 ปญหาจากผลลพธ ปญหาทผประเมนจะตองพบอยเสมอ คอ ผลลพธทเกดโดยตงใจและไมตงใจจะน ามารวมกนหรอไม ควรจะประเมนผลลพธทงหมดเลยทงๆ ทไมรวาผลลพธนนเกดขนดวยความตงใจหรอไม ขอโตแยงเกยวกบการประเมนทไมมการก าหนดเปาหมายคอ การท ผประเมนสามารถรวบรวมขอมลทเกยวของโดยไมมการล าเอยงนน อาจจะตองรกอนว าอะไรบางทเกดจากความตงใจ ซงกลมทเหนตรงขามกลาววาผประเมนสวนมากตองการรกอนวาขอมลนนเกดจากความตงใจหรอไม ดงนนการพงประเดนไปทผลลพธทคาดหวงเพยงอยางเดยว อาจไดผลไมตรงตามความเปนจรงได ถงแมจะเปนการประเมนทไมมการก าหนดเปาหมาย โดยเหตผลแลวดเหมอนจะเปนไปไมได แตขอเทจจรงกคอ ผประเมนจะสามารถรวบรวมขอมลไดตรงตามเปาหมาย แมจะรวาเปาหมายนนหรอไมรเปาหมายกตาม ซงผประเมนสวนใหญประเมนหลกสตรจากทสอนไปแลว และบางทอาจจะปรบปรงไปแลว ความตงใจ ในการพฒนาหลกสตรของผพฒนา บางครงอาจจะตงใจมากจนเหนวาการประเมนแบบไมมเปาหมายเปนสงทเปนไปไมได อยางไรกตามควรจะตอบค าถามใหไดวา ผลลพธทจะประเมนควรเปนสงทตงใจหรอไมตงใจ การประเมนควรจะมเปาหมายเปนพนฐานหรอเปนการประเมนแบบไมมเปาหมาย

4.3 ปญหาของกระบวนการสอนและผลการสอน ในการประเมนหลกสตร ผประเมนจะตองพจารณาถงความสมพนธระหวางกระบวนการสอนและผลการสอน ผประเมนอาจสนใจผลทออกมาจรงๆ ขณะทก าลงสอน หรออาจสนใจเฉพาะผลลพธหลงการสอนเสรจสนแลว ขอมลจากกระบวนการและผลการสอนเปนสงทมประโยชน รวมทงระยะเวลาและสภาพแวดลอมทเกยวของกนทงกระบวนการสอนและผลการสอน ดงนนจงควรตงค าถามวาการประเมนผลควรจะพจารณาเฉพาะผลลพธจากหลกสตรหรอการจดการเรยนในขณะก าลงสอน

243



4.4 ปญหาเกยวกบระดบการวดและขอบเขตการวด ผประเมนผลจะตองตดสนใจ วาจะใชจ านวนแบบทดสอบเทาไรจงจะเพยงพอถากลมตวอยางมขนาดใหญ หรอจะเลอกขอมลทวๆ ไปกบกลมขนาดเลก การตดสนใจประเดนนจะชใหเหนถงความคดของผประเมน การก าหนดระดบการวด เปนการใหความส าคญในการวดผลเชงปรมาณ สวนขอบเขตการวดเปนการใหความส าคญในการอธบายสภาพการณตางๆ ทเกยวกบการน าหลกสตรไปใช อาจตดสนใจก าหนดขอบเขตเฉพาะความจรงทเกดขนในชนเรยนของตน ซงสะดวกกวาการประเมนทงกลมใหญ โดยอาจก าหนดขอบเขตการประเมน ตามระดบชน หรอทงโรงเรยน ทงนขนอยกบการทจะตอบค าถามวา การประเมนควรจะท ากบกลมเลกหรอกลมใหญ 4.5 ปญหาเกยวกบคณธรรมในการตดสน การประเมนผลควรจะเปนการตดสนใจ จากขอมลทไดรวบรวม ซงท าใหเกดปญหายงยากมากมาย เปนตนวา คณธรรมในการตดสนควรจะมาจากอะไร ในสงคมซงมคานยมแตกตางกนนน คานยมใดจงจะส าคญทสดขอมลเดยวกนเมอใหผประเมนตางกนประเมนจะท าใหไดผลตางกนหรอไม ดงนนจงควรตงค าถามวาคณธรรมในการตดสนใจของตนเองสงผลตอการประเมนหรอไม และจะท าอยางไรกบสงน 5. ปญหาหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เปนหลกสตรทมกระบวนการพฒนา ทเปนระบบระเบยบ และมการเตรยมการในการน าไปใชอยางรอบคอบ แตเมอน าหลกสตรไปใชกพบวา มปญหาส าคญหลายประการสงผลใหเกดการปรบเปลยนเปนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ส าหรบปญหาของหลกสตรการศกษาขน พนฐาน พทธศกราช 2544 มดงน (กระทรวงศกษาธการ, 2551: 1-2) 5.1 ขาดความเขาใจทชดเจนตรงกนเกยวกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน โดยเฉพาะอยางยงในประเดนของ “หลกสตรแกนกลาง”ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต , 2542) ระบไวอยางชดเจนในมาตราท 27 วา“ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองดของชาต การด ารงชวตและการประกอบอาชพ ตลอดจนการศกษาตอ”กระทรวงศกษาธการจงไดจดท าและประกาศใชหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ขน ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2544 เพอเปนหลกสตรแกนกลางใหโรงเรยนใชเปนแนวทางในการสรางหลกสตรสถานศกษา นบตงแตมการเผยแพรเอกสารดงกลาวไดมเสยงสะทอนและขอคดเหนทแตกตางกนจากฝายตางๆ อยางตอเนอง ขอสรปจากการประชมโตะกลมผเชยวชาญหลกสตร ซงส านกวชาการและมาตรฐานการศกษาจด

244



ขนในเดอนตลาคม 2546 หลายฝายมความเหนสอดคลองกนวาเอกสาร หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ไมถอวาเปน“หลกสตรแกนกลาง” เพราะเอกสารดงกลาวระบเพยงมาตรฐานการเรยนรและจ านวนเวลาเรยนโดยรวมในแตละกลมสาระ ซงเปนขอมลกวางๆทมลกษณะเปน“กรอบหลกสตร” มากกวาทจะเปน “หลกสตรแกนกลาง” ตามนยาม และผลสรปจากการประชมไดเสนอแนะใหสวนกลางจดท าหลกสตรแกนกลางทเหมาะสมตอไป ซงผลสรปจากการประชมดงกลาวสอดคลองกบขอสงเกตของคณะกรรมการกล นกรองเรองเสนอคณะรฐมนตร เมอวนท 28 มกราคม 2548 ท เสนอใหกระทรวงศกษาธการเรงด าเนนการพจารณาจดท าหลกสตรแกนกลาง และสรางความเขาใจเรองหลกสตรแกทกฝายใหชดเจนตรงกนในเรองดงกลาว 5.2 ปญหาการขาดความรความเขาใจในกระบวนการพฒนาหลกส ตรของครและบคลากรระดบปฏบต การเปลยนแปลงภายใตกรอบระยะเวลาทจ ากดของการประกาศหลกสตร และ

การอบรมเตรยมความพรอมบคลากร ท าใหครและบคลากรทางการศกษาจ านวนมาก ยงขาดความร ความเขาใจทชดเจนตรงกนในเรองการพฒนาหลกสตร นอกจากนนการทสวนกลางก าหนดเพยงมาตรฐานการเรยนรการศกษาขนพนฐานและมาตรฐานการเรยนรชวงชน ซงเปนกรอบกวางๆ เพอใหเกดการยดหยนในการจดหลกสตรการเรยนการสอนและการประเมนตรวจสอบคณภาพผเรยนทกๆ 3 ป โดยไมมการจดท ามาตรฐานและสาระพนฐาน (แกนกลาง) ในแตละระดบชนไวอยางชดเจน สงผลใหครผสอนสวนใหญทยงขาดความร ความเชยวชาญในการพฒนาหลกสตรเกดความสบสน ไมสามารถจดท าหลกสตรไดอยางมคณภาพ จงตองพงพาแหลงขอมลทจะใชเปนแบบอยางในการลอกเลยนเปนเหตใหหลกสตรของหลายโรงเรยนมลกษณะ “เลยนแบบ” มากกวาจะจดท าใหสอดคลองกบบรบทแตละโรงเรยน และหลายโรงเรยนจดล าดบขอบขายเนอหาของหลกสตรในแตละระดบชน ไมเหมาะสม และมการก าหนดเนอหาซ าซอนจ านวนมาก อกทงศกยภาพของโรงเรยนในการจดท าหลกสตรสถานศกษาแตกตางกน กอใหเกดปญหาดานคณภาพการจดการศกษา และการเทยบโอนผลการเรยนระหวางโรงเรยนในแตละเขตพนทการศกษา 5.3 ปญหาการจดโครงสรางหลกสตรทแนนเกนไป ซงเปนประเดนทไดรบการวพากษ วจารณวากอใหเกดปญหาในทางปฏบต แมวาหลกการของหลกสตรจะเปดโอกาสใหผเรยนไดเลอกเรยนตามความสนใจและความถนด โดยเฉพาะอยางยงในชวงชนท 3 (ม.1-3) ทเนนใหผเรยนส ารวจความถนดและความสนใจของตนเอง และชวงชนท 4 (ม.4-6) ซงเนนใหผเรยนเพมพนความรและทกษะเฉพาะดานเพอเตรยมตวในการศกษาตอ แตการทหลกสตรการศกษาขนพนฐานก าหนดใหผเรยนตองเรยนถง 8 กลมสาระการเรยนรตลอด 12 ป เปนสาเหตหนงทท าใหครจ าเปนตองเรงรดเนอหาในการสอน ท าให

245



นกเรยนตองเรยนหนกและมเวลาทท ากจกรรมนอยลง สภาพดงกลาวท าใหครไมสามารถจดการเรยน การสอนทเออตอการจดกจกรรมฝกลกษณะนสยการท างานกลม และการปลกฝงคณธรรมจรยธรรม ขอมลทพบดงกลาวสอดคลองกบผลสรปความคดเหนผใชหลกสตรผานเวบไซตของส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา และผลการวจยตดตามการใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทพบวา ผเรยนตองเรยนเนอหาสาระมากเกนไป สมควรปรบปรงแกไข พรอมทงไดเสนอใหมการทบทวนโครงสรางหลกสตรทง 8 กลมสาระ เพอใหสอดคลองกบวฒภาวะของเดก และใหครสามารถจดกจกรรมเสรมอนๆได 5.4 ปญหาการสอสารท าความเขาใจเกยวกบการพฒนาหลกสตรการศกษาขนพนฐานขาดความชดเจน เอกสารหลกสตรและเอกสารประกอบหลกสตรยงมจดบกพรองกอใหเกดความสบสนในทางปฏบต แมวากระทรวงศกษาธการจะไดก าหนดมาตรฐานการเรยนรขนในระดบชาต เพอเปนเปาหมายและตวจกรส าคญในการขบเคลอนพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอนในระดบสถานศกษา แตขอมลในเอกสารหลกสตรและเอกสารประกอบหลกสตรบางสวนยงขาดความชดเจนในการสอสารใหบคลากรในระดบส านกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาเกดความเขาใจตรงกนเกยวกบบทบาทของแตละฝายในการน านโยบายดงกลาวไปสการปฏบต การขาดความชดเจนในการสอสารสการปฏบตนเปนสาเหตส าคญประการหนงทท าใหมาตรฐานการเรยนรมไดรบความสนใจและใหความส าคญอยางจรงจง ในการจดท าหลกสตรสถานศกษา นนคอ หลกสตรทโรงเรยนจดท าขน มไดเปนหลกสตรทยดมาตรฐานเปนเปาหมายอยางแทจรง กระบวนการสรางหลกสตร การออกแบบกจกรรม

การเรยนการสอน และการวดประเมนผลการเรยนร ยงคงเปนรปแบบของหลกสตรทยดเนอหาเชนเดยวกบทเคยปฏบตในหลกสตรเดม แนวทางการจดท าหลกสตรทน าเสนอในเอกสารหลกสตร และเอกสารประกอบหลกสตร น าไปสการจดท าหลกสตรในลกษณะเดม มไดน าไปสการจดท าเปนหลกสตร

องมาตรฐาน (Standard-based Curriculum) โดยเฉพาะอยางยงในการวดประเมนผลการเรยนร ยงยดการประเมนตามจดประสงคการเรยนรยอย (Behavioral Objectives) ซงไมสะทอนมาตรฐาน

การเรยนรทก าหนด การวดและประเมนผลในลกษณะดงกลาวเปนอปสรรคอยางยงตอการปฏรป

การเรยนรทเนนการพฒนาผเรยนในองครวม และเนนผเรยนเปนศนยกลาง รวมทงยงสงผลใหเกดปญหาสบเนองตามมาอกหลายประการทส าคญไดแก ปญหาหลกสตรแนน เนอหาซ าซอน ปญหาเอกสารรายงานผลการเรยนร ซงสงเหลานเปนปญหาทเกดขนอยางตอเนองนบตงแตประกาศใชหลกสตร

246



แนวโนมในการพฒนาหลกสตร จากปญหาในการพฒนาหลกสตรดงกลาว ท าใหลกษณะหลกสตรและการพฒนาหลกสตรในอนาคตจะมลกษณะเปลยนแปลงไปจากเดม ในสวนนจะน าเสนอสาระเกยวกบลกษณะหลกสตรทเหมาะสมกบสภาพบรบทของสงคมในอนาคตทงหลกสตรองมาตรฐาน หลกสตรโครงสรางสงคมใหม หลกสตรความเปนมนษย และหลกสตรเทคโนโลย หลกสตรดงกลาวนนจะมลกษณะส าคญคอ สอดคลองกบสภาพบรบทของสงคม ตลอดจนชวยแกไขปญหาสงคมอกทงชน า สรางสรรค พฒนาบคคล ใหเปนก าลงส าคญในการน าพาสงคมไปสทศทางทเหมาะสม

ส าหรบแนวโนมในการพฒนาหลกสตรทน าเสนอไดแก หลกสตรแบบองมาตรฐาน หลกสตรโครงสรางสงคมใหม หลกสตรความเปนมนษย และหลกสตรเทคโนโลย มรายละเอยด ดงน 1. หลกสตรแบบองมาตรฐาน

สทธน ศรไสย (2551:64-67) ไดกลาวไววา หลกสตรแบบองมาตรฐาน (Standard-based

Curriculums) เปนหลกสตรทไดมการก าหนดมาตรฐานของเนอหา (Content Standard) และมาตรฐานของการปฏบต (Performance Standard) ไวอยางชดเจน ส าหรบมาตรฐานเนอหาทก าหนดไวจะใหเหนวาผเรยนไดเรยนรอะไรและผเรยนจะสามารถปฏบตไดมากนอยเพยงใด จะมตวชวดหรอมาตรฐานของการปฏบตก าหนดไวอยางชดเจนเชนกน ในการน าเสนอหลกสตรแบบองมาตรฐานนจะประกอบไปดวย ค าศพททส าคญในหลกสตรแบบองมาตรฐานองคประกอบของหลกสตรแบบองมาตรฐาน แนวคดในการพฒนาหลกสตรแบบองมาตรฐาน มรายละเอยด ดงน 1.1 ค าศพททส าคญในหลกสตรแบบองมาตรฐาน

ค าศพททส าคญในหลกสตรแบบองมาตรฐานทใชกนแพรหลาย มดงน 1.1.1 สาระ (Strands) คอ ประเดนส าคญทมการแบงสดสวนของวชาตามแนวคดของสาขาวชา โดยผเชยวชาญเพอใชเปนแนวทางในการก าหนดเนอหาสาระการเรยนร ดานความร ทกษะ กระบวนการ และเจตคตทสมพนธกนอยางแนบแนน

1.1.2 มาตรฐาน (Standard) คอ ขอความหรอขอก าหนดท ใช เปน เกณฑ (Criteria) ส าหรบใชวดความรความสามารถของผเรยนทมลกษณะเปนมาตรฐานกลางทผเรยนทกคนตองผานเกณฑมาตรฐานเหลาน 1.1.3 มาตรฐานเนอหา (Content Standard) เปนขอความหรอสงทก าหนดไวเพอใหผเรยนไดมความรหรอแสดงออก ซงความรทไดรบในรายวชาทตนก าลงจะเรยนหรอไดเรยนมาแลวโดยการแบงหวขอในการเรยนการสอนตามระดบชน ตลอดหลกสตรทงหมดโดยจะพจารณาตามความ

247



เหมาะสมของเนอหาทจะใชสอนในแตละระดบชน วฒภาวะของผเรยนระดบความยากงายของหวขอทจะใชในการเรยนการสอน 1.1.4 มาตรฐานการปฏบต (Performance Standard) เปนขอความหรอสงทก าหนดไว เพอใชเปนเครองชวดหรอตวบงชคณภาพ (Quality) ความเชยวชาญเฉพาะทาง (Specific) ความช านาญ (Adept) และความเปนผทรงคณวฒหรอความรอบร (Competent) ของผเรยนสวนมากมาตรฐานการปฏบตจะเกยวของค าศพทเฉพาะ (Technical Terms) ทเปนทกษะ(Skills) ของผเรยนทจะสามารถแสดงพฤตกรรม (Behaviors) ออกมาหลงจากการเรยนร ไดแก ร เขาใจ ประยกต วเคราะห สงเคราะห จ าแนกแยกแยะ เปรยบเทยบ บอก ปฏบตเหนคณคา ชนชม มสวนรวม ใช ดแล รกษาเปนตน 1.1.5 มาตรฐานการเรยนรชวงชน (Content Benchmark) คอ มาตรฐานของเนอหาทก าหนดไวเพอใหผเรยนบรรลผลหรอสมฤทธผลในแตละชวงชน มาตรฐานมความสมพนธและสอดคลองกนโดยตรงกบมาตรฐานทงหมดของหลกสตร

1.1.6 ผลลพธทผ เรยนไดรบ (Learner Outcome) คอ ผลลพธในภาพรวมทงหมดทผเรยนไดรบภายหลงเกดการเรยนร ตามมาตรฐานทก าหนดไวในแตละชวงชน หรอภายหลงการเรยนรครบถวนตามมาตรฐานทงหมดทก าหนดไวในหลกสตร 1.2 องคประกอบของหลกสตรองมาตรฐาน

องคประกอบส าคญของหลกสตรแบบองมาตรฐานม 2 ชนด คอ มาตรฐานเนอหา และมาตรฐานการปฏบต โดยมาตรฐานเนอหาประกอบดวยมาตรฐานดานความร (Knowledge) มาตรฐานดานทกษะ (Skill) สวนมาตรฐานดานการปฏบต ประกอบดวยมาตรฐานคณภาพ (Quality) มาตรฐานดานความเชยวชาญ (Specific) มาตรฐานดานความช านาญ (Adept) และมาตรฐานดานความรอบร (Competent)

ส าหรบองคประกอบของหลกสตรแบบองมาตรฐานเปนไปตามแผนภมในภาพประกอบท 8.1

248



ภาพประกอบท 8.1 องคประกอบของหลกสตรแบบองมาตรฐาน

(ทมา สทธน ศรไสย, 2551: 67)

1.3 แนวคดในการพฒนาหลกสตรแบบองมาตรฐาน

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนหลกสตรแบบ

องมาตรฐาน โดยไดเสนอขอมลเกยวกบกระบวนการพฒนาหลกสตรทงระบบวา การก าหนดมาตรฐานทดมคณภาพเพอเปนจดมงหมายในการพฒนาการศกษาเปนเรองส าคญ และตองด าเนนการอยางรอบคอบ แตมาตรฐานการเรยนรจะไมกอใหเกดการเปลยนแปลงใดๆ ไดเลย หากไมมการเชอมโยงมาตรฐานไปสการปฏบตอยางจรงจง การน ามาตรฐานการเรยนรไปสหลกสตรสถานศกษาและการเรยนการสอนใน

ชนเรยนเปนเรองทส าคญทสด และการพฒนาหลกสตรทสมพนธหรอองกบมาตรฐานการเรยนรอยางชดเจน จะชวยพฒนาใหผเรยนมความรและทกษะทจ าเปนส าหรบเปนพนฐานในการด ารงชวตอยในสงคมแหงการแขงขนทมการเปลยนแปลงในทกๆ ดานอยางรวดเรว กลาวโดยสรปคอ ระบบการศกษาลกษณะนจะมการก าหนดมาตรฐานการเรยนรทเปนระดบคณภาพ ทคาดหวงใหเกดแกผเรยน จากนนน ามาตรฐานทก าหนดไปออกแบบหลกสตรการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนไปสมาตรฐานนน และมการตรวจสอบ/ประกนคณภาพวาผเรยนบรรลตามมาตรฐานทก าหนดหรอไมเพยงใด เพอจะไดด าเนนการแกไขปรบปรง

สาระ

(Strands) ทกษะ

(Skills) คณภาพ

(Quality) เชยวชาญ

(Specific)

มาตรฐานเนอหา (Content)

)

มาตรฐาน (Standard)

มาตรฐานการปฏบต

(Performance Standard)

มาตรฐานการเรยนรชวงชน

(Content Benchmark) ความ

ช านาญ

(Adept)

รอบร (Competent)

ความร (Knowledge)

ผลลพธทผเรยนไดรบ

(Learner Outcome)

249



ตอไป ส าหรบการพฒนาคณภาพผเรยนในระบบการศกษาทมมาตรฐานเปาหมายเสนอในแผนภมตามภาพประกอบท 8.2 ดงน

ภาพประกอบท 8.2 การพฒนาคณภาพผเรยนในระบบการศกษาทมมาตรฐานเปนเปาหมาย

(ทมา กระทรวงศกษาธการ, 2551: 20)

การปฏรปหลกสตรของประเทศไทยในยคปจจบน ไดปรบเปลยนไปสรปแบบ

การพฒนาหลกสตรในระบบการศกษา โดยใชมาตรฐานเปนเปาหมาย โดยมส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเปนหนวยงานกลางในการมบทบาทหนาทในการก าหนดมาตรฐานการเรยนรขน เพอเปนเปาหมายในการพฒนาคณภาพผเรยน ดงนนในการจดท าหลกสตรการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนไปสมาตรฐาน ครผสอนและผมสวนเกยวของในการจดท าหลกสตรจ าเปนตองเขาใจแนวคด หลกการ และแนวปฏบตของหลกสตรองมาตรฐาน (Standards-based Curriculum) ซงมลกษณะทส าคญ ดงน 1.3.1 มาตรฐานเปนจดเนนของการพฒนาหลกสตรในทกระดบ

ในระบบการศกษาทมมาตรฐานก ากบนน กระบวนการพฒนาหลกสตรตลอดแนวตงแตระดบชาต ระดบทองถน ระดบสถานศกษา ตลอดจนถงระดบชนเรยน จะตองเนนและ

ยดมาตรฐานการเรยนรเปนหลกและเปาหมายส าคญ นกการศกษาและนกพฒนาหลกสตรในยคปจจบนเชอวาการน ามาตรฐานการเรยนรไปสหลกสตรสถานศกษาและการเรยนการสอนในชนเรยนเปนเรองทส าคญทสด เพราะเปนขนตอนของการน าสงทคาดหวงในระดบชาตไปกอใหเกดผลในการพฒนาผเรยน

ตรวจสอบ

คณภาพ

หลกสตร

สถานศกษา

ตรวจสอบ

คณภาพ

มาตรฐาน

การเรยนร การศกษา

ขนพนฐาน

250



ดงนนการจดท าหลกสตรการเรยนการสอนใหเชอมโยงกบมาตรฐาน จงเปนเรองททกฝายควรให ความสนใจเปนอยางยง โดยเฉพาะอยางยงหลกสตรทจดท าในระดบสถานศกษาและชนเรยนนน มผลตอการเรยนการสอน ซงสงผลโดยตรงตอผเรยน จ าเปนทครผสอนตองเอาใจใสเปนพเศษวาจดประสงค กจกรรมการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน หรอวธการประเมนผล เชอมโยงสมพนธกบมาตรฐาน

การเรยนรหรอไมเพยงไร

ส าหรบความสมพนธเชอมโยงของมาตรฐานการเรยนรระดบชาตกบหลกสตรในระดบตางๆ เสนอในแผนภมตามภาพประกอบท 8.3

251



การเรยนการสอนในชนเรยน

กจกรรมการเรยนร

ชนงานหรอภาระงาน

ทนกเรยนปฏบต


เกณฑการประเมน ค าอธบายคณภาพงาน

แนวการใหคะแนน

ผลงานตวอยางทไดมาตรฐาน

ภาพประกอบท 8.3 ความเชอมโยงของหลกสตรการเรยนการสอน และการประเมนผลแบบองมาตรฐาน

(ทมา กระทรวงศกษาธการ, 2551: 22)

หลกสตรและการประเมน

ระดบสถานศกษา

มาตรฐานการเรยนรการศกษาขนพนฐาน

และตวชวด

ระดบชาต

กรอบหลกสตรและการประเมน

ระดบเขตพนทการศกษา

ความสนใจ

ความตองการ

ของนกเรยน

แหลงขอมล

ปญหา

เหตการณส าคญ

ของชมชน

การบรรลมาตรฐาน

252



1.3.2 หนวยการเรยนรคอหวใจของหลกสตร

การออกแบบหนวยการเรยนร (Unit Plan) ถอเปนขนตอนทส าคญทสดของการจดท าหลกสตรองมาตรฐาน เพราะหนวยการเรยนรจะมรายละเอยดของกจกรรมการเรยนการสอน สอการสอน การประเมนผล ซงจะน ามาตรฐานไปสการปฏบตในชนเรยนอยางแทจรง (Curriculum

Enactment) ปรชญาการศกษาในยคทผานมานนมกจะเนนการสอนเนอหาสาระ ดงนนรปแบบหลกสตรการเรยนการสอนในยคกอนจงมลกษณะเปนหลกสตรองเนอหา การวดประเมนผลในหลกสตรรปแบบนกเนนทการจดจ าเนอหาใหไดมากทสดและเกณฑการวดประเมนผลกก าหนดเปนจดประสงคเชงพฤตกรรมยอยๆ (Behavioral Objectives) การจดท าหลกสตรลกษณะนจะคอนขางมรปแบบทแนนอนตายตว ไมยดหยน

หลกสตรแบบองมาตรฐานเนนการออกแบบหนวยการเรยนรทมมาตรฐานเปนเปาหมาย มการก าหนดแกนเรองของหนวย (Theme) ซงเออตอการหลอมรวมเนอหาของศาสตรสาขาตางๆเขาดวยกน เปนหนวยการเรยนรบรณาการ และก าหนดงานใหผเรยนปฏบตเพอฝกฝน และเปนรองรอยส าหรบประเมนวาผเรยนมความรความสามารถถงระดบทก าหนดไวเปนมาตรฐานหรอไมดงนนมาตรฐานทเปนเปาหมายในแตละหนวยการเรยนรอาจมไดหลายมาตรฐาน และอาจมาจากหลากหลายสาขาวชา และอาจมทงมาตรฐานทเปนเนอหา มาตรฐานทเนนกระบวนการ การจดการเรยนรเปนหนวยลกษณะน เนอหาสาระและกจกรรมจงเปนเพยงหนทาง (Means) ทจะพาผเรยนไปถงหลกชย (Ends) คอ มาตรฐานการเรยนร ผเรยนอาจบรรลถงมาตรฐานเดยวกนดวยเน อหาและวธการทแตกตางกนได นกวชาการและนกพฒนาหลกสตรในยคปจจบนเชอวาหลกสตรลกษณะนสอดคลองกบความตองการของผเรยนและทองถนอยางแทจรง 1.3.3 กระบวนการและขนตอนการจดท าหลกสตรมความยดหยน

ในการออกแบบหลกสตรการเรยนการสอนองมาตรฐานนน สามารถท าไดหลายรปแบบเพอพฒนาผเรยนใหบรรลถงเปาหมายเดยวกน มไดมการก าหนดหรอล าดบขนตอนทแนนอนตายตว ขนอยกบเหตผล วตถประสงคและความจ าเปนของแตละบรบท เชน อาจเรมตนจากการวเคราะหมาตรฐานการเรยนรเรมจากการก าหนดหวขอ/ประเดนปญหาทนาสนใจ หรอเรมจากบทเรยนทมอยเดมแลว โดยเชอมโยงหวขอหรอบทเรยนนนๆ วาสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรใดบาง อยางไรกตามรปแบบทเปนทรจกและใชอยางแพรหลายทสดคอการออกแบบยอนกลบ (Backward Design) ซงเปนรปแบบท Association for Supervision and Curriculum Development ของสหรฐอเมรกา และผเชยวชาญดานหลกสตรจ านวนมากเสนอแนะวาเปนการออกแบบหลกสตรทมประสทธภาพในการพฒนา

253



ผเรยนไปสมาตรฐาน โดยการเอาผลลพธสดทายทตองการ คอ มาตรฐานการเรยนรเปนตวตง การออกแบบหลกสตรลกษณะนจะเรมตนจากการวเคราะหมาตรฐานการเรยนรทก าหนดเปนเปาหมายของหนวยการเรยนการสอน แลวจงก าหนดชนงานทตองการใหผเรยนปฏบต และก าหนดเกณฑในการประเมนงานกอนการก าหนดกจกรรมการเรยนการสอน การเรมตนแตละวธมทงขอดและขอจ ากด ครผสอนจงควรใชวธการทหลากหลายและพจารณาตามความเหมาะสม

1.3.4 การประเมนผลสะทอนมาตรฐานอยางชดเจน

มาตรฐานและการประเมนผลมความสมพนธกนอยางใกลชด การวดและประเมนผลถอวาเปนจดทส าคญทสดขนตอนหนงของการจดท าหลกสตรแบบองมาตรฐาน แนวคด

ดานการศกษาในยคปจจบนไดปรบเปลยนจากยคพฤตกรรมนยม (Behaviorism) ซงเนนการประเมนพฤตกรรมทแสดงออก โดยวดประเมนผลการเรยนรตามจดประสงคยอย เปนยคทใหความส าคญแกการประเมนในองครวม โดยเทยบเคยงกบมาตรฐานเปนส าคญ นกวชาการในยคของการปฏรปการศกษาทมมาตรฐานเปนเปาหมาย ตางมความเหนสอดคลองกนวา การจะพฒนาคณภาพการศกษาไดอยางประสบความส าเรจนน มาตรฐานตองเปนตวเทยบเคยงทส าคญในการวดผลประเมนผลการเรยนในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบชาต ระดบทองถน หรอเขตพนทการศกษา และทส าคญทสดคอ ระดบสถานศกษา เกณฑตางๆ หรอรองรอยหลกฐานในการประเมนผลการเรยนจะตองเชอมโยงและสะทอนมาตรฐานอยางชดเจน และมความชดเจนในการทจะบงชไดวาผเรยนบรรลถงมาตรฐานหรอไมเพยงใดหากยงไมบรรลมจดใดบางทจะตองพฒนา ขอมลจาการประเมนผลการเรยนรของผเรยนน นบเปนขอมลส าคญมากในการประกนคณภาพการศกษา เพอพฒนาเยาวชนของชาตใหมคณภาพตามทมงหวงตอไป

2. หลกสตรโครงสรางสงคมใหม สทธน ศรไสย (2551: 125-133) ไดกลาวถงหลกสตรโครงสรางสงคมใหม (The Social

Reconstructionist Curriculum) เกยวกบจดมงหมาย บทบาทครผสอนการเลอกโอกาสการเรยนร การบรหารจดการหลกสตร และการประเมนผลของหลกสตรโครงสรางสงคมใหมไว ดงน 2.1 จดมงหมายหลกสตรโครงสรางสงคมใหม จดมงหมายของหลกสตรโครงสรางสงคมใหมทส าคญม 2 ประการ ไดแก

2.1.1 หลกสตรโครงสรางสงคมใหม เปนหลกสตรทเนนใหผเรยนไดเผชญกบปญหาตางๆ โดยมความเชอวาปญหาเหลานนจะเปนการสอนบทเรยนส าคญตอการ “ศกษาสงคม” ในทกสาขาหรอรายวชาเชน รายวชาทางดานเศรษฐศาสตร สนทรยศาสตร เคมชววทยา ฟสกสและคณตศาสตร ในท านองเดยวกนกลมนเชอวาวกฤตเปนเรองสากลทจะแผขยายไปตามธรรมชาต การจด

254



หลกสตรจงเปนเรองส าคญทจะตองเนนย าเรองของวกฤตและปญหาเปนส าคญ ดงนนหลกสตรโครงสรางสงคมใหมจงไมมวตถประสงคและเนอหาทเปนสากล เปนวตถประสงคทเปนปญหาทเกดขนในสงคมตามสถานการณเทาน นตวอยางเชน หลกสตรในปแรกของสถาบนการศกษาอาจจะจดใหมการก าหนดเปาหมายตามท เนนโครงสรางในดานเศรษฐกจและการเมอง โดยอาจเปนกจกรรมทสมพนธกบวตถประสงคของหลกสตร ดงน 2.1.1.1 ส ารวจวกฤตของชมชน (ตวอยางเชน อาจจะเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบการใชจายและการออมของประชาชนในชมชนนนๆ) 2.1.1.2 ศกษาความสมพนธระหวางเศรษฐกจในระดบทองถนและระดบชาต ตามสถานการณของสงคมโลก

2.1.1.3 การบ ารงรกษาเมองประวตศาสตรกบแนวโนมของสถานการณเศรษฐกจชมชน

2.1.1.4 เศรษฐกจการเมองในประเทศไทย

2.1.1.5 การเปลยนแปลงทางการเมองไทย

2.1.1.6 ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการสาธารณของรฐ

2.1.2 หลกสตรแบบโครงสรางสงคมใหม อาจจะเปนการพจารณาปญหา วธการ ความตองการ และเปาหมายในทางวทยาศาสตรและทางศลปะ หรอการประเมนผลความสมพนธระหวางการศกษากบความสมพนธของมนษย หรอการศกษากลยทธเพอการเปลยนแปลงทมประสทธผลตอการปฏบตงาน เปนตน

2.2 บทบาทของครผสอน

ครผสอนตามหลกสตรโครงสรางสงคมใหมนจะตองชวยเหลอใหผเรยนไดคนพบประเดนทตนเองสนใจ ผ พฒนาหลกสตรตามรปแบบนจะตองก าหนดจดมงหมายในวงกวางทงในระดบชาตและระดบโลกใหเปนเปาหมายของผเรยน โดยผเรยนจะใชความสนใจทคนพบเพอแกปญหาสงคมทเนนย าอยในชนเรยนอยตลอดเวลา ถาชมชนใดมการจดใหมการพบปะหรอประชมกนกบกลมคนหลายเชอชาต โดยตองใชภาษาตางประเทศเปนสอในการประชมครงนน ผเรยนภาษาตางประเทศ กสามารถชวยอ านวยความสะดวกใหกบการประชมครงนนได โดยท าหนาทเปนผแปลความหมายขอมล ดงนนโปรแกรมนจงเปนการจดโอกาสใหกบผเรยนไดฝกทกษะเฉพาะทางทผเรยนสนใจกบกจกรรมตางๆ เชน การอภปรายกลม การประสานงานทวไป หรอการใหความชวยเหลอในดานอนๆ เปนตน

255



ครผสอนจะรวมมอกนอยางใกลชดกบชมชนและแหลงทรพยากรอนๆ ทจะชวยใหผเรยนไดใชเวลามสวนรวมกบชมชนในเรองตางๆ ดงเชน การมสวนรวมกบโครงการสขภาพของชมชน (ส าหรบผเรยนดานวทยาศาสตร) หรอการปฏบตงานในชมชนโดยใชกจกรรมเกยวกบนาฏศลปชมชน (ส าหรบผเรยนดานศลปะและวรรณคด) ถาหากวาผเรยนตองการใหมการบรณาการระหวางศาสตรศลปะกบโปรแกรมอนๆ กสามารถกระท าไดในรปของความรวมมอระหวางศาสตร เชน ศลปะในบานกบการวางผงเมอง ชมชนออนแอกบเมองในอดมคตทนาอย หรอผลตอบแทนภาคธรกจกบการเปลยนแปลงคณภาพชวต เปนตน

ส าหรบหลกสตรในโรงเรยนระดบประถมศกษาตอนตนสวนมากจะเนนประสบการณกลมระหวางผเรยนทมอายแตกตางกน รวมมอกนส ารวจและรวมมอกนท ากจกรรมชมชน สวนหลกสตรระดบประถมศกษาตอนปลายทจดขน สวนมากจะเปนเรองของความเชอในอดมคตมการจดแบบฝกหดทวไปส าหรบกระท าเพอใหเกดจนตนาการในภาคสงคม โดยการเรยนการสอนอาจจะอนญาตใหผเรยนสรางสรรครปแบบอยางคราวๆ ของสถาบนตางๆ ในอนาคต เชน โรงพยาบาลในอดมคต โรงเรยนในอดมคต โทรทศนในอดมคต ฯลฯ ซงกจกรรมเหลานจะเปนการกระตนใหผ เรยนไดตระหนกและใหความส าคญกบปญหารวมสมยทตนเองสนใจ

2.3 การเลอกโอกาสการเรยนร ส าหรบนกโครงสรางสงคมใหม โอกาสการเรยนรตองเปนไปตามเกณฑ 3 ประการ

2.3.1 เปนเรองจรง (Real) ผเรยนตองมโอกาสเรยนรจากชมชน โดยเชอวาจะตองมการเปลยนแปลงไปในทางทดขนได และผเรยนตองยอมรบสงทตนเองไดท าลงไปวา นนคอความเปนจรง 2.3.2 สามารถปฏบตได (Action) ผเรยนจะตองลงมอปฏบตเพอแกปญหาตางๆ มใชเปนเพยงการศกษาตามเนอหาและต าราเทานน ผเรยนอาจจะลงมอปฏบตตามความรบผดชอบทไดรบมอบหมายให ปฏบตตอสาธารณชนในการรวมแกไขปญหาสงคมทตนอาศยอย 2.3.3 เปนเรองทมคณคา (Values) ผเรยนจะตองสรางรปแบบของระบบทท าใหเกดคณคาตอสวนรวมโดยกจกรรมทลงมอปฏบตจะตองกระตนใหผเรยนเกดความรสกวาอะไรคอสงทถกหรอผด หรออะไรคอสงทดงามและไมดงาม เปนตน

256



2.4 การบรหารจดการหลกสตรโครงสรางสงคมใหม นกโครงสรางสงคมใหมจะจดกจกรรมการเรยนรท เกยวของกบค าถามเหลานคอ มนษยจะประสบผลส าเรจตามความสามารถของตนเอง โดยเผชญกบแรงกดดนตางๆ ไดหรอไม เพอนบานสามารถเรยนรโดยการท างานไปพรอมๆ กบการแกปญหาของตนเองไดหรอไม เปาหมายทางการเมองและเศรษฐกจทก าหนดไวสามารถทจะพฒนาใหประชาชนทอาศยอยในทกแหงไดใชแหลงวฒนธรรมและสงแวดลอมรวมกนไดหรอไม ค าถามเหลานเปนค าถามทตองการใหผเรยนไดส ารวจเพอเปนการเรยนร วธการเรยนนไมเพยงแตเปนการเรยนรจากหนงสอและหองทดลองเทานน แตยงคงเปนการมสวนรวมของผเรยนทจะไดรบประสบการณเบองตนจากบคลากรในชมชนแหงนนๆอกดวย

ในระดบมธยมศกษาอาจจะจดใหมการศกษาตามรปแบบขององคกรกได ทโอดอร บราเมลด (Theodore Brameld) ซงเปนนกปรชญากลมปฏรปนยมเสนอวากจกรรมทจดขนในระดบนควรจะประกอบ ไปดวยการผสมผสานโดยทวไป เพอตอบค าถามเชงวกฤตกลางๆ และรายวชาทจดขนควรจะตองจดใหมกจกรรม “การพด” ซงไดแก การอภปรายกลม การศกษาทกษะและเนอหา การฝกอบรมวชาชพ และสนทนาการ เปนตน

2.5 การประเมนผล

ผ เรยนจะชวยกนเลอกบรหาร รวมท งการประเมนผลการสอบทกประเภท

โดยผเรยนจะส ารวจแบบทดสอบเชงวกฤตเพอพจารณาวา มความล าเอยงและมเนอหาเพยงพอทจะสะทอนใหเหนความสามารถของผเรยนตามเปาหมายหลกสตรของนกโครงสรางสงคมใหมหรอไม การตรวจสอบอยางกวางขวางระหวางการเรยนในสถาบนการศกษาทผานมาของผเรยนหลากหลายวธ จะชวยสงเคราะห ประเมนผล และแปลความหมายใหเห นผลงานของผเรยนไดอยางชดเจน ในท านองเดยวกนนกโครงสรางสงคมใหมสนใจทจะศกษาถงความพยายามของสถาบนการศกษาทจะชวยพฒนาชมชนใหมคณภาพและประสทธภาพดวยเชนกน ส าหรบองคประกอบทกลมนใหน าหนกมากเปนพเศษจะเกยวของกบประเดนความเจรญเตบโตของชมชน อ านาจทางการเงนทเพมขนของกลมแรงงาน และการปรบปรงคณภาพชวตของคนในชมชน

3. หลกสตรความเปนมนษย (The Humanistic Curriculums) หลกสตรความเปนมนษยเปนหลกสตรทมแนวโนมจะไดรบความนยม เนองจากสงคมปจจบนนนผคนสวนใหญขาดความสข

หลกสตรความเปนมนษยน สวนใหญใชหลกการตามแนวคดของปรชญาอตถภาวะนยม (Existentialism or Individualism) ทมงเนนชวยผเรยนไดคนพบสงทเขาเหลานนควรจะเปน การจด

257



หลกสตรควรมลกษณะเปนหลกสตรเฉพาะดานใหกบผเรยนไดน าความรไปประยกตใชในอนาคตมากกวาการเนนทประเดนอนๆส าหรบลกษณะของหลกสตรบทบาทของครหรอผสอนการเลอกโอกาสทางการเรยน การบรหารจดการหลกสตร และการวดและประเมนผลนนสทธน ศรไสย (2551: 103-112) ไดน าเสนอไวดงน 3.1 จดมงหมายหลกสตร

นกมนษยนยม (Humanists) เชอวาหลกสตรประเภทน สถาบนการศกษาแตละแหงตองจดกจกรรมใหผเรยนแตละคนไดรบประสบการณตรงทจะพฒนาและเสรมสรางผเรยนใหมเสถยรภาพ (Personal Liberty) มากยงขน เปาหมายของการศกษาตามแนวคดของนกมนษยนยมนจะเนนอยทความสมพนธระหวางกระบวนการกบความเจรญทางดานสตปญญา การบรณาการ และเสรภาพทางความคดของผเรยนแตละคน นอกจากนผเรยนแตละคนจะตอง มเจตคตทดตอตนเอง ตอกลมเพอน และตอการเรยนร เพอมงไปสเปาหมายทไดวางไว แนวคดเกยวกบการปฏบตหรอการกระท าดวยตนเอง (Self-actualization) จะเปนหวใจของหลกสตรความเปนมนษยน ผ เรยนทประสบผลส าเรจตามหลกสตรนไมเพยงแตมสตปญญาทสขมเยอกเยนแลว ยงจะมพฒนาการในดานสนทรยภาพและจรยธรรมอกดวย ตวอยางเชน คนทสามารถปฏบตงานไดด จะตองมลกษณะทดอกดวย

นกมนษยนยมเหนวา การลงมอปฏบตจะชวยพฒนาผเรยนใหมทกษะพนฐานทส าคญใหคงอยในตวของผเรยนเอง ทกษะเหลานสามารถสรางและพฒนาไดจากการเรยน การสอนนกจตวทยาทมแนวคดสนบสนนหลกสตรประเภทนไดแก อบราฮมมาสโลว (Abraham Maslow) ทานผนใหความเหนไววา การปฏบตดวยตนเอง (Self-actualization) มอยหลายมต หลกสตรความเปนมนษยควรจะตองกระตนใหผเรยนไดแสดงพฤตกรรมออกมา ควรมการทดลอง ลองผดลองถกมการใหขอมลยอนกลบกบผเรยน รวมทงควรกระตนใหผเรยนไดคนพบส งตางๆ ดวยตนเอง มาสโลว ไดใหความเหนไววา “เราเรยนรมากมายเกยวกบตวของเราเอง โดยการส ารวจตรวจสอบจากประสบการณท ไดรบ ประสบการณเหลานน ไดแก ความรก ความเกลยด ความเศรา และความสนกสนานราเรง” ดงนนหลกสตรความเปนมนษยทมคณคาตองมการจดประสบการณใหกบผเรยนไดพฒนาความเจรญเตบโตทงดานสตปญญาและบคลกภาพไปพรอมๆกน

3.2 บทบาทของครหรอผสอน

หลกสตรความเปนมนษย ตองการบรบทของความสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน โดยผสอนจะตองสรางความอบอนหรอสรางอารมณทเปนธรรมชาตใหเกดขนขณะท าการสอน และพยายามใหความส าคญกบการสอนเปนแหลงทรพยากรของความร ผสอนจะตองน าเสนอสถานการณททาทาย

258



ความสามารถ สรางสรรค และอ านวยความสะดวกตอผเรยนและการเรยน จะตองสรางแรงจงใจใหเกดความเชอถอไววางใจซงกนและกนระหวางผสอนกบผเรยน รวมทงใหผเรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเองอยางแทจรง ในท านองเดยวกนความมเมตตาและกรณาตอผเรยน กจะเปนการสรางความสมพนธอยางใกลชดใหเกดขนระหวางผสอนกบผเรยนไดอยางแทจรง ซงเปนไปตามมโนทศนของหลกสตรน 3.3 การเลอกโอกาสทางการเรยน

ในอดตการเรยนการสอนมแหลงทรพยากรมากมายทใชเปนแบบฝกหด และกจกรรมส าหรบการบรรลเปาหมายของหลกสตร แนวทางหนงตามหลกสตรความเปนมนษยสามารถกระท าไดคอ การพจารณาเลอกกรอบ (ขอบเขต) และหวขอประเดนตางๆ เพอใหผเรยนใชประกอบการตดสนใจไดดวยตนเอง (Self-judgment) จากนนจงเลอกใชกระบวนการ (Procedures) หรอแบบฝกหด (Exercises) ใหสอดคลองและเหมาะสมตอไป ส าหรบแนวทางอนๆ กคอ จะตองเพมความกวางของเนอหา รวมทงสอการสอนใหตรงกบความตองการและความสนใจของผเรยน

ความตระหนกในตนเอง (Self-awareness) ของผเรยนเปนอกองคประกอบหนงทส าคญทควรมในหลกสตรความเปนมนษย การสรางความตระหนกในตนเองส าหรบผเรยนอาจท าไดหลากหลายวธโดยใช ประโยคค าพดบทสนทนา กรณตวอยาง บทบาทสมมต และการเลนละครเปนตนจะสอใหเหนความหมายของการตระหนกไดอยางชดเจนในรปของการรบรสวนตว ความเคลอนไหว และการแสดงออกทางกายภาพ

กจกรรมทจดใหกบผเรยนทมระบบสตปญญาสง เชน ผสอนอาจจะจดใหผเรยนคดและสรางความประทบใจจากความเงยบดวยตนเอง ถาผเรยนคนพบวา ความเงยบคอ ผลสะทอนจากการทไมไดพบปะกบผใด แลวกจะเปนการสรางความแตกตางอกแนวทางหนงทจะชวยใหผเรยนไดบรรลเปาหมายทตงไวคอ การคนพบเหตผลดวยตนเอง เปนตน ในประเดนนผสอนควรจดกจกรรมเพอชวยใหผเรยนไดพบกบประสบการณหลากหลายรปแบบตามล าดบของความยากงาย ใหผเรยนสามารถตดสนใจเอาเองวา สงใดเปนประโยชนควรจะเกบเอาไว (จะเปนทงหมดหรอบางสวน) สงใดไมควรทจะเกบเอาไว หลกสตรความเปนมนษยมเปาหมายเดนชดอยทการจดกจกรรมทจะสรางหรอพฒนาความเจรญเตบโตทางดานบคลกภาพ โดยใหผเรยนส ารวจลกษณะชวตภายในตนเอง ( Inner Life) ในรปของความรในรายวชา (Subject Matter Knowledge) การฝกอาชพ (Vocational Training) หรอการฝกทกษะเบองตน (Basic Skills) ในท านองเดยวกนการสอนในรายวชาคอมพวเตอรหรอเคม ครผสอนตามหลกสตรความเปนมนษยจะตองใหโอกาสผเรยนไดคนพบกบสงทเกยวของกบจตพสย เชน ความเชอ (Beliefs) คณคา (Values) เปาหมาย (Goals) ความกลว (Fears) ตลอดจนความสมพนธ (Relationships)

259



ระหวางสงตางๆ เหลานน ตวอยางเชน ครผสอนระดบประถมศกษาปท 6 อาจจะใหนกเรยนไดมโอกาสประเมนตนเองในตอนสดสปดาหเกยวกบงาน ความประสบผลส าเรจ และประโยชนทไดรบจากการศกษา ผเรยนตามสถานการณนจะไดรบเปาหมายใหมทางดานบคลกภาพ เจตคตเกยวกบการเรยน ซงไดแก 1) จ านวนครงทไมผานเกณฑการพจารณาความส าเรจหรอความลมเหลว 2) ความเปนประโยชนจากการบกพรองหรอผดพลาดจากการเรยน และ 3) ความเสมอตนเสมอปลายของคะแนนทไดรบ รวมทงสงทบอกสญญาณทสงใหเหนความตองการและความทาทายตอผเรยนมากยงขน

3.4 การบรหารจดการหลกสตรความเปนมนษย วธการทเหมาะสมมากทสดของหลกสตรนจะอยทกจกรรมทเนนการบรณาการ(Integration) พฤตกรรมของผ เรยนทเกยวของกบอารมณ ความคดและการปฏบต ทงน เพอแกไขขอบกพรองจากหลกสตรแบบดงเดมทเนนเฉพาะรายวชา (Subject Matter) โดยครผสอนทมไดค านงถงจตวทยาของผเรยน

ความเอออาทร (Concerns) ของนกมนษยวทยา และจตวทยากลมเกสตลท(Gestalt) จะเปนหลกการส าคญทน าไปสการจดหลกสตรแบบนไดอยางเหมาะสม ส าหรบขอเสยของหลกสตรความเปนมนษยนสวนใหญบางครงจะขาดความตอเนอง (Sequence) ผเรยนอาจจะมโอกาสเพยงเลกนอยทจะไดเรยนรองคความรในทางกวางและทางลก แกลทธอรน (Glatthorn) ไดใหตวอยางหลกสตรแบบนไว เชน ยคดนตรแจส (The Jazz Age) เพศนยมในอเมรกา (Sexism in America) การแตงรอยกรอง (Writing Poetry) และศาสนาเซนกบโลกตะวนตก (Zen and Western World) เปนตน อยางไรกตามเมอพจารณาในรายละเอยดจะพบวา หลกสตรหรอโปรแกรมทงหมดดคลายกบ

การจดหลกสตรทยงไมมระบบอยางชดเจน ยงคงแยกเนอหาสาระออกเปนชนเลกชนนอย

3.5 การวดและประเมนผล

นกประเมนผลในกลมมนษยนยมจะเนนกระบวนการ (Process) มากกวาผลผลต(Product) กลมนเชอวากจกรรมจะชวยใหผเรยนเปนบคคลทมความร ความสามารถรอบดาน มความเปนอสระ เหนคณคาในตนเอง ครผสอนตองจดกจกรรมเพอใหผเรยนทราบวาจะตองมปฏกรยาตอบโตอยางไรกบกจกรรมนนๆ หรอจะตองสงเกตและใหขอมลยอนกลบไปสผเรยนทก าลงปฏบตกจกรรมนนอยางสมบรณ สรปไดวาการประเมนหลกสตรนควรจะมองคประกอบส าคญ ดงน 3.5.1 การมสวนรวม (Participation) ในการจดการการแลกเปลยนความร การตอรองและความรบผดชอบ ระหวางผเรยนกบผสอน

260



3.5.2 การบรณาการ (Integration) ในการประเมนโดยเนนการบรณาการในดานความร ความคดความรสก และการปฏบตของผมสวนรวมทงหมด

3.5.3 ความสอดคลอง (Relevance) ในรายวชาทสอนจะตองมความสมพนธอยางใกลชดกบความตองการพนฐานของผเรยนหรอผมสวนรวมอยางมนยส าคญทงทางดานอารมณและสตปญญา 3.3.4 ความเปนตวเอง (Self) ของผเรยนถอวาเปนวตถประสงคหลกของการเรยนร 3.3.5 เปาหมาย (Goal) ของหลกสตรเปนการเนนเปาหมายทางสงคม (Social

goal) เพอพฒนาผเรยนใหเปนบคคลทอยรวมกบสงคมมนษย (Human Society) ไดอยางมความสข

ในการวดและประเมนผลหลกสตรความเปนมนษยน ควรทจะตองค านงถงตวแปรหรอองคประกอบดงกลาวอยางรอบคอบและเหมาะสม

4. หลกสตรเทคโนโลย

สทธน ศรไสย (2551:115) ไดกลาวเกยวกบหลกสตรเทคโนโลย (Technological Curriculum) วาหลกสตรเทคโนโลยมกจะใหความส าคญในประเดนเกยวกบ “สอนอยางไร (How to teach)” มากกวา “สอนอะไร (What to teach)” โดยนกเทคโนโลยเหนวา ประสทธภาพของสงทคนพบกบสอทมประสทธผลจะน าไปสผลสมฤทธทางการเรยนรไดในทสด นอกจากน นกเทคโนโลยเหนวา ล าดบขนตอนของการเรยนการสอนทผลตขนตามรปแบบหรอโมเดลของนกเทคโนโลย สวนมากไดมการพจารณากนอยางรอบคอบแลววา “สงใดบางทตองเรยนรและ สงใดบางทไมตองเรยนร”

นอกจากนไดน าเสนอวตถประสงค วธการเรยนร การจดการและการวดและประเมนผล ดงน 4.1 วตถประสงคของหลกสตรเทคโนโลย วตถประสงค (Objectives) การเรยนตามระบบเทคโนโลยจะมการเนนพฤตกรรมหรอขอมลเชงประจกษ ทสามารถสงเกตหรอวดผลไดคงไมมเหตผลใดทจะกลาวไดวา ท าไมวตถประสงคของระบบเทคโนโลยไมสามารถทจะเปลยนแปลงการน าไปประยกตใชไดดเทากบวตถประสงคทางดานการพฒนาสตปญญา (Cognitive Objective) และวตถประสงคดานการเคลอนไหว (Psychomotor Objective)อยางไรกตามนกเทคโนโลยเหนวา วตถประสงคของการพฒนาสตปญญาและการเคลอนไหวเปนเพยงสงทแสดงใหเหนขอความทตองการเฉพาะทาง และเปนขอความทตองการใหมการน าไปสการปฏบตทเนนทกษะเบองตน อนจะเปนประโยชนตอการเรยนรในดานการอาน และการแกปญหาเชงคณตศาสตร สวนวตถประสงคของการสอนตามรปแบบของระบบเทคโนโลย มแนวโนมทจะกระตนและใหความส าคญกบ

261



เปาหมายการสรางสรรค รวมทงการพฒนาล าดบการเรยนรเปนส าคญ เชน การออกแบบวสดทองถน รวมทงการคนควาหาองคความรจากศนยกลางการเรยนร และจากชดกจกรรมส าเรจรปเพอการเรยนรตางๆ เปนตน

4.2 วธการ วธการ (Methods) การเรยนรตามหลกสตรเทคโนโลยมกจะเนนไปทกระบวนการของการปฏสมพนธระหวางผเรยนกบสงแวดลอม ผเรยนจะเรยนตามความสนใจ ดงนนเปาหมายของ การสอนจงเปนการก าหนดใหมการปฏบตไวลวงหนามากกวาทจะใหผเรยนไดรบจากการคนควาทไมมเปาหมาย นอกจากนปรชญาการเรยนรแบบรายบคคล (Individualism) ถกน ามาใชในหลกสตรนอยางรอบคอบ ซงจะเปนการมงหวงใหผเรยนไดเผชญกบปญหามการปรบปรงแกไขขอผดพลาดของผเรยนจากขอมลยอนกลบทไดรบมาจากการเรยนการสอน มการใชเวลาเรยนรตามความสามารถของผเรยนแตละคน ผเรยนจะตองท างานตามล าพง (อาจมบางเปนบางครงทผเรยนท างานเปนกลมยอย) ส าหรบกระบวนการทศนของการสอน (Paradigm of Instruction) ตามหลกสตรเทคโนโลยเปนไปตามหลกการตอไปน 4.2.1 จดมงหมาย ผเรยนทกคนจะตองรบรวา ท าไมพวกเขาตองตองเรยนตามขอความของวตถประสงคทก าหนดไวอยางชดเจน รวมทงตองตระหนกในมาตรฐานของการปฏบตเพอความส าเรจตามวตถประสงคนน

4.2.2 การปฏบตทเหมาะสม ผเรยนมโอกาสทจะไดรบการฝกทกษะทงทเปนทกษะพนฐานและทกษะขนสงตามวตถประสงคของการเรยนร ตามความพรอมหรอการตอบสนองของผเรยนจากการแกปญหาทถกน ามาใชในการเรยนการสอน

4.2.3 ผลจากการเรยนร มการใหขอมลยอนกลบไปสผ เรยนเพอทจะชใหเหนวาผเรยนมสมฤทธผลมากนอยเพยงใด เพยงพอหรอไม นอกจากนยงเปนการชวยใหผเรยนไดมการปรบปรงตนเองตามความเหมาะสม

4.3 การจดการ การจดการ (Organization) หลกสตรเทคโนโลยสวนมากจะเกยวของอยกบหลากหลายวชา เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาศาสตร ศลปะ และวชาดานเทคนคประยกตอนๆ ขอดทใชสวนมากจะเปนประเดนของความละเอยดในเนอหาวชา เชน การคดค านวณทศนยม การสรางภาพสามมต หรอเนอหาในเชงนามธรรม ฯลฯ วตถประสงคของการสอนจะถกจดไวอยางชดเจนและตอเนองตามล าดบของทกษะ จนในทสดวตถประสงคในตอนทายของบทเรยนจะเปนการบรณาการวตถประสงค

262



ขอตางๆ ในล าดบตนๆ เขาไวดวยกน เชน ในวชาคณตศาสตร ในขนสดทายนนผเรยนสามารถทจะคณหลงจากไดเรยนการบวกและการลบตามวตถประสงคในตอนแรกของบทเรยนทไดเรยนมาแลว ดงนนวตถประสงคดงกลาว จงมการวเคราะหในลกษณะของการเรยนเนอหา หรอทกษะกอนหลงตามล าดบขนตอนงายไปหายาก ส าหรบรายวชาทซบซอนยงยาก อาจจดแบงออกเปนหลายตอนหรอหลายรายวชากได สวนในการวเคราะหภาระงานกอาจจะแบงภารกจออกไปตามวตถประสงค ขนตอน หรอบทบาทตางๆ กไดเชนกน

4.4 การวดและประเมนผล

การวดและประเมนผล(Evaluation) หลกสตรเทคโนโลยมกจะใหขอตกลงไววาถาผเรยนตงใจจะตองประสบผลส าเรจในการเรยนตามวตถประสงคเฉพาะทางทตงไว ในทางตรงกนขามถาหากผเรยนไมตงใจแลวอะไรจะเกดขน โดยเฉพาะผเรยนทไมไดใหความสนใจกบเทคโนโลยในปจจบน (ทถอวาเปนเรองยงยาก) ในประเดนนมกมผใหความเหนเสมอวา การวดและประเมนผลของนกเทคโนโลยสวนใหญจะประเมนเฉพาะวตถประสงคทตนเองตงไวเทานน สวนในดานอนๆ หรอผลขางเคยงเกอบจะไมเคยมการประเมนผลเลย ไมวาจะเปนเรองของความตรงตามวตถประสงคในตอนสนสดของการเรยนรายวชา หรอตามเกณฑของผตองการใชผส าเรจการศกษา หรอการประเมนกระบวนการหรอการประเมนผลผลตในภาพรวมทงหมด นกเทคโนโลยสวนมากจะส ารวจผลสมฤทธทางการเรยนร แตไมไดพจารณาวาผเรยนเหลานนบรรลผลตามกระบวนการทตงไว หรอมผลกระทบตอชมชนหรอทกษะทางดานสงคมของผเรยนมากนอยประการใดหรอไมและโดยทวไปหลกสตรเทคโนโลยมประสทธผลมากทสดในประเดนของ การสรางสรรคและงายตอการวดผลภาระงาน ผเรยนมผลสมฤทธสงในดานเทคนคและทกษะมากกวา สงอนใด

สรป

หลกสตรเปนแผนแบบทจดท าขนเพอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอน อนจะท าใหผเรยนไดพฒนาใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว ในการพฒนาหลกสตรนนอาจจะมปญหาในหลายลกษณะทงปญหาเกยวกบผพฒนาหลกสตร ปญหาเกยวกบเอกสาร หลกสตรสอและเอกสารประกอบหลกสตร ปญหาในการน าหลกสตรไปใชและปญหาการประเมนหลกสตร นอกจากนปญหาอาจจะเกดขนจากการเปลยนแปลงของบรบทและสภาพรอบตวตลอดจนทศทางในการจดการศกษา ส าหรบแนวโนมของหลกสตรทพฒนาในอนาคตนนมหลายลกษณะโดยเฉพาะหลกสตรองมาตรฐาน หลกสตรโครงสรางสงคมใหม

263



หลกสตรความเปนมนษย และหลกสตรเทคโนโลย ซงเปนลกษณะหลกสตรทสอดคลองกบสภาพสงคมและพฒนาการจดการศกษาในอนาคต โดยหลกสตรองมาตรฐานนนเปนหลกสตรทมการก าหนดสาระ มาตรฐาน ทงมาตรฐานเนอหา มาตรฐานการปฏบต มาตรฐานการเรยนรชวงชนและผลการเรยนรทคาดหวงทผเรยนจะไดรบ อยางชดเจน กระทรวงศกษาธการไดน าแนวคดการพฒนาหลกสตรแบบองมาตรฐานมาใชในการปรบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 หลกสตรเพอสรางสงคมใหม โดยเนนความส าคญของการศกษาและเนอหาภายในหลกสตรท เกยวของกบบรบทของสงคม เนนความตองการของสงคมมากกวาความตองการของบคคล เปาหมายเพอใหผเรยนน าประสบการณไปใชในชวตและรบผดชอบสงคม หลกสตรความเปนมนษยนนเนนใหผเรยนไดรบประสบการณตรงทจะพฒนาและเสรมสรางใหมเสรภาพมากยงขน เนนความสมพนธระหวางกระบวนการกบความเจรญทางดานสตปญญา การบรณาการ และเสรภาพความสามารถของผเรยนแตละคน และจะตองมทศนคตทดตอตนเอง หมเพอน และตอการเรยนร หลกสตรเทคโนโลยนนเนนกระบวนการของการปฏสมพนธระหวางผเรยนกบสงแวดลอม ผ เรยนจะเรยนตามความสนใจ เนนการเรยนรแบบรายบคคลเพอใหผเรยนไดเผชญปญหา และปรบปรงแกไขขอผดพลาดจากขอมลยอนกลบทไดรบ

264




ค าชแจง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. ปญหาในการพฒนาหลกสตรมอะไรบาง 2. ในการน าหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ไปใชมปญหาใดเกดขนบาง 3. หลกสตรองมาตรฐานมลกษณะอยางไร

4. หลกสตรเทคโนโลยมลกษณะอยางไร

5. หลกสตรความเปนมนษยมลกษณะอยางไร

6. หลกสตรความเปนมนษยกบหลกสตรเทคโนโลยแตกตางกนอยางไร

7. หลกสตรโครงสรางสงคมใหมกบหลกสตรเทคโนโลยแตกตางกนอยางไร

8. หลกสตรโครงสรางสงคมใหมและหลกสตรความเปนมนษยมความสมพนธกนอยางไร

9. การวดและประเมนผลของหลกสตรโครงสรางสงคมใหมตางจากหลกสตรองมาตรฐานอยางไร 10. การวดและประเมนผลของหลกสตรเทคโนโลยตางจากหลกสตรความเปนมนษยอยางไร

265




กระทรวงศกษาธการ. (2551). แนวทางการบรหารจดการหลกสตรตามหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการคาครสภา. รจร ภสาระ. (2546). การพฒนาหลกสตร : ตามแนวปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: บคพอยท. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2542). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542.

กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. สทธน ศรไสย. (2551). การจดการและวางแผนพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2544). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ:

องคการคาครสภา. . (2551). แนวทางการบรหารจดการหลกสตรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: โรงพมพองคการคาครสภา. . (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ:

ชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. กนยา สวรรณแสง (2544). จตวทยาทวไป. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : รวมสาสน. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2541). มองฝนวนขางหนา: วสยทศนประเทศไทย ป 2560. กรงเทพฯ: ซคเซส มเดย. ใจทพย เชอรตนพงษ. (2539). การพฒนาหลกสตร: หลกการและแนวปฏบต. กรงเทพฯ : โรงพมพอลนเพลส.

เฉลย โพธบตร. (2530). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา. ทศนา แขมมณ. (2553). ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธ ารง บวศร. (2542). ทฤษฎหลกสตร การออกแบบและพฒนา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ :

พฒนาศกษา.

นดา สะเพยรชย.(2524). การพฒนาหลกสตรวทยาศาสตรมธยมศกษาทมผลตอหลกสตรอดมศกษา. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) บญชม ศรสะอาด. (2546). การพฒนาหลกสตรและการวจยเกยวกบหลกสตร.กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.

เปรอง กจรตน. (2532). หลกสตรอตสาหกรรมศกษาและการจดการมธยมศกษา. กรงเทพฯ:

ภาควชาพนฐานอตสาหกรรมศกษา คณะอตสาหกรรมศกษา สถาบนราชภฏพระนคร. พรรณ ช.เจนจต (2545). จตวทยาการเรยนการสอน.(พมพครงท 5). กรงเทพฯ: เมธทปส. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2542). การศกษากบการวจยเพออนาคตของประเทศไทย (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: สหธรรมมก. พมพพนธ เดชะคปต. (2544). การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ: แนวคด วธและเทคนค การสอน. กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรป แมเนเจอร.

268


ไพฑรย สนลารตน (2552). ปรชญาการศกษาเบองตน. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: โรงพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ราชบณฑตยสถาน. (2539). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (พมพครงท 6).

กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน. รจร ภสาระ. (2546). การพฒนาหลกสตร : ตามแนวปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: บคพอยท. ลกขณา สรวฒน (2530). จตวทยาเบองตน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วชย วงษใหญ. (2537). กระบวนการพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน ภาคปฏบต. กรงเทพฯ:

สวรยาสาสน.

. (2552). จากหลกสตรแกนกลางสหลกสตรสถานศกษา: กระบวนทศนใหมการพฒนา. กรงเทพฯ: จรลสนทวงศการพมพ จ ากด. วจตร ศรสะอาน. (2539). “อนาคตการศกษาไทยในสองทศวรรษ” เมองไทยป 2560: อนาคตเมองไทย

ในสองทศวรรษหนา (หนา 126-133). กรงเทพฯ: ซคเซส มเดย. วโรจน วฒนานมตกล. (2548). การพฒนาหลกสตร: องคความรเพอพฒนาการศกษา. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. ศกดชย นรญทว. (2541). ปรชญาการศกษา. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. สงด อทรานนท. (2532). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพมตรสยาม. สมจต ธนสกาญจน. (2522). จตวทยากบการศกษา. กรงเทพฯ: วทยาลยครสวนสนนทา. สวสด ประทมราช และคณะ. (2521). การศกษาความสอดคลองระหวางหลกสตรการฝกหดครกบ

หลกสตรประถมศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. สนต ธรรมบ ารง. (2527). หลกสตรและการบรหารหลกสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพศาสนา. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2542). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542.

กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2547). ขอเสนอยทธศาสตรการปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ:

บรษทเซนจรจ ากด.

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2546 ก.). สรปผลการประชมวเคราะหหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2544. 27-28 ตลาคม 2546. โรงแรมตรง กรงเทพฯ: เอกสารอดส าเนา.

269


ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2546 ข.). สรปความเหนจากการประชมเสวนาหลกสตร การศกษาขนพนฐาน 5 จด. พฤศจกายน 2546. กรงเทพฯ: เอกสารอดส าเนา. . (2550). กรอบแนวทางการปรบปรงหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. สทธน ศรไสย. (2551). การจดการและวางแผนพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. สนย ภพนธ. (2546). แนวคดพนฐานการสรางและการพฒนาหลกสตรยคปฏรปการศกษาไทย.

เชยงใหม : โรงพมพแสงศลป. สมตร คณากร. (2520). หลกสตรและการสอน (พมพครงท 3). กรงเทพฯ : โรงพมพชวนชม.

สรางค โควตระกล. (2541). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. หรรษา นลวเชยร. (2547). การพฒนาหลกสตรโดยใชโรงเรยนเปนฐาน : หลกการและแนวปฏบต. ปตตาน : ฝายเทคโนโลยทางการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. อาร พนธมณ. (2546). จตวทยาสรางสรรคการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: ใยไหม เอดดเคท. อ านาจ จนทรแปน. (2532). การพฒนาหลกสตร ทฤษฎสการปฏบต. เชยงใหม : ส. ทรพยการพมพ.

APEID. (1977). Implementing Curriculum : A Symposium of Experience from the

Asian Region. Bangkok: UNESCO Regional Office for Education in Asia.

Ausubel. D. (1968). Educational Psychology, a Cognitive View. New York: Holt, Rinehart

& Winston.

Beauchamp, G.A. (1981). A Curriculum Theory. (4thed.). Illinois: F.E.Peakcock.

Bobbit, F. (1918). The Curriculum. Boston: Houghton Miffin.

. (1924). How to Make a Curriculum. Boston: Houghton Mifflin.

Brady, L. (1992). Curriculum Development. Victoria : Prentice Hall.

Bruner, J. (1963). The Process of Education. New York : Vintage Books.

Carr, J.F. & Harris, D.E. (1996). How to use standards in the classroom. Virginia:

Association for Supervision and Curriculum Development.

Cronbach, L.J. (1970). Essential of Psychological Testing. (2nded.). New York :

Haper & Row.

270


Eisner, E.W. & Vallance, E. (1973). Conflicting Conceptions of Curriculum. Berkeley, CA:

McCutchan.

Fograty, R. (1991). The Mindful School: How to Integrate the Curricula. Palatine,IL:

Skylight Publishing.

Fox, R. (1962, October). “The Source of Curriculum Development” Theory into

Practice, 9(1), 17-21.

Gagné, R.M. & Briggs, L. (1974). Principle of Instructional Design. New York : Holt,

Rienhart & Winston.

Good, C.V. (1973). Dictionary of Education. (3rded.). New York : McGraw Hill.

Goodlad, J.I. & Richter, M.N. (1966). The Development of a Conceptual System for

Dealing with Problems of Curriculum and Instruction. Los Angeles :

Institute for Development of Educational Activities, University of California.

Hammond, R.L. (1973). Educational Evaluation: Theory and Practice. Belmont:

Wadsworth.

Hass, G. (1980). Curriculum Planning : A New Approach. Boston: Allyn and Bacon.

Hilgard, E.R. (1966). Introduction to Psychology. (3rd ed). New York: Harcourt

Brace & Word.

Jacobs, H. (1989). Interdisciplinary Curriculum: Design and Implementation.

Alexandria, VA: Association for Supervision & Curriculum Development.

Kerr, J.R. (1971). The Curriculum: Content, Design & Development. Edinburgh :

Oliver & Boyd.

Knowles, M.S. (1984). Andragogy in Action: Applying Modern Principles of Adult learning.

San Francisco: Jossey-Boss.

Lavatelli, et al. (1972). Elementary School Curriculum. New York: Holt,Rineha & Winston.

Maslow, A.H. (1971). Toward a Psychology of Being. New York: D. Van Nostrand.

McNeil, J.D. (1990). Curriculum: A Comprehensive Introduction. (4th edition). Glenview, IL:

Little Brown Harper.

Miller, J.P. (1988). The Holistic Curriculum. Ontario: Ontario Institute for Studies in Education.

271


Nicholls, A. & Nicholls, H. (1978). Developing a Curriculum. London : George Allen & Urwin.

Oliva, P.F. (1992). Developing the Curriculum. (3rded.). New York : Harper Collins.

. (2001). Developing the Curriculum. (5thed.). New York : Longman.

Ornstien, A.C. (2003). Contemporary Issues in Curriculum. Boston: Allyn & Bacon.

Papert, S. (1980). Mindstroms: Children, Computer and Powerful Ideas. New York:

Basic Books.

Patrick, S. (2006). Curriculum Development in the Postmodern Era. (2nded.). New York:

Routledge

Pratt. D. (1980). Curriculum: Design and Development. New York: Harcourt, Brace

Jovanovich.

. (1994). Curriculum Planning: A Handbook for Planning. New York: Harcourt,

Brace Jovanovich.

Provus, M. (1971). Discrepancy Evaluation for Educational Program Improvement

and Assessment. Berkeley: Mc Cutchan.

Rogers,C.R. (1969). Freedom to Learn. Columbus,Ohio: Charles E. Merrill.

Saylor, J.G. & Alexander, W.M. (1974). Planning Curriculum for Schools. New York :


Schwab, J.J. (1969). The Practical: A language for Curriculum. Washington, D.C.:

National Education Association.

Shaver, J. & Berlak, H. (1968). Democracy,Pluralism and the Social Studies. Boston :

Houghton Miffin.

Stake, R.E. (1973). “The countenance of education evaluation”. In Educational

Evauation : Theory and Practice. Belmont : Wadworth.

Stufflebeam, D.L. (1971). Educational Evaluation and Decision Making. Illinois: Peacock.

. (1985). Conducting Educational Needs Assessment. Boston: Kluwer-Nijhoff.

Taba, H. (1962) . Curriculum Development: Theory and Practice. New York: Harcourt,

Brace.

272


Trump, J.L. & Miller, D.F. (1973). Secondary School Curriculum Improvement.

Boston: Allyn & Bacon.

Tyler, R.W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago:


. (1971). Basic Principles of Curriculum and Instruction.(31sted.). Chicago :

The Universityof Chicago Press.

Verduin, J.R. (1977). Cooperative Curriculum Improvement. New York :

Prentice-Hall.

Vygotsky, L.S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological

Processes. Cambridge: Harvard University.

Wheeler,D.K. (1974).Curriculum Process. London: University of London Press.

Zais, R.S. (1976).Curriculum: Principle and Foundations. New York :

Thomas Y. Crowell.

Documents

อกสารประกอบการสอนportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17nT09v8331yZ12n343g.pdf · 6.7 กระบวนการประมินหลักสูตรของสตัฟฟຂลบีม