เอกสารประกอบการสอน รายวิชา ...lic.tsu.ac.th/uploads/images/elct2-2560.pdf · 2018. 1. 22. · 1. รูปแบบการผลิตไฟฟ้า

เอกสารประกอบการสอน

รายวชา ไฟฟากบชวต

ชอผแตง

กฤษฎา พชรสทธ ธารทพย สทธรกษ

บญญต ลลาจรยกล

ปาลตา สจจะบตร

อภเดช บรณวงศ

จรวฒน โสภาจารย

เรงวฒ ชเมอง

อนดา เพชรแกว

คณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยทกษณ

2 0

ค าน า

เอกสารประกอบการสอน รหสวชา รายวชา ไฟฟากบชวต นไดเรยบเรยงขนอยางเปนระบบ ครอบคลมเนอหาสาระรายวชา ในหมวดวชาศกษาทวไป ของมหาวทยาลยทกษณ เอกสารเลมน ไดแบงเนอหาในการเรยนการสอนไว สปดาห (ใหเขยนหวขอเรองการสอนตามเนอหาทก าหนดครบทงรายวชา)

ผแตง

กฤษฎา พชรสทธ ธารทพย สทธรกษ

บญญต ลลาจรยกล

ปาลตา สจจะบตร

อภเดช บรณวงศ

จรวฒน โสภาจารย

เรงวฒ ชเมอง

อนดา เพชรแกว

สารบญ

หนา

ค าน า

สารบญภาพ

สารบญตาราง

มคอ. รายวชา ไฟฟากบชวต

หมวดท 1 ขอมลทวไป

หมวดท 2 จดมงหมายและวตถประสงค

หมวดท 3 ลกษณะและการด าเนนการ

หมวดท 4 การพฒนาผลการเรยนรของนสต

หมวดท 5 แผนการสอนและการประเมนผล

หมวดท 6 ทรพยากรประกอบการเรยนการสอน

หมวดท การประเมนและปรบปรงการด าเนนการของรายวชา

บทท การใชไฟฟาในชวตประจ าวน

1. ประเภทของไฟฟา

2. พลงงานไฟฟา

3. อปกรณไฟฟาในชวตประจ าวนทควรรจก

4. ระบบไฟฟาพนฐาน 31

5. Power Factor 35

6. ระบบการสงจายก าลงไฟฟา

7. หมอแปลงไฟฟา

8. ตควบคมระบบไฟฟา

9. การตอลงดน

10. ระบบปองกนฟาผา

11. อปกรณตดตอน หรออปกรณปลดวงจร

12. บทบาทหนาทของไฟฟา

13. ความส าคญของไฟฟา

14. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟา

บทท ความตองการใชไฟฟาในประเทศ

1. สถานการณพลงงานไฟฟาในประเทศ

2. ความตองการใชไฟฟาในประเทศไทย

บทท รปแบบการผลตไฟฟา

1. รปแบบการผลตไฟฟา

2. ประเภทของโรงไฟฟาแบงตามการใชเชอเพลง

3. ประเภทของโรงไฟฟาแบงตามเทคโนโลยของโรงไฟฟา

4. แหลงเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟา 70

5. ขอมลการกอสรางโรงไฟฟาและตนทน 80

6. โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน

7. โรงไฟฟาหลกและหมนเวยนคอ การพฒนาทย งยน 91

8. พลงงานหมนเวยน ทางเลอกเพอสงแวดลอม 92

9. โรงไฟฟานวเคลยร 93

10. โรงไฟฟาในประเทศไทย 94

บทท ผลกระทบของการผลตไฟฟาตอสงแวดลอม 95

1. บทน า 95

2. ผลกระทบตอสงแวดลอม 97

บทท โครงสรางคาไฟฟา 105

1. คาไฟฟาฐาน 105

2. คาไฟฟาผนแปร (คา Ft) 106

3. ภาษมลคาเพม 106

4. ประกาศของการไฟฟาสวนภมภาคเรอง โครงสรางอตราไฟฟา ป 2558 107

บทท การค านวณคาไฟฟาในบานเรอน 113

1. โครงสรางอตราคาไฟฟา 113

2. ประเภทผใชไฟฟา 114

3. สตรการคดคาไฟฟา 114

4. การเลอกใชอตราคาไฟฟา TOD และ TOU 116

บทท การประหยดพลงงานไฟฟา

1. ระบบไฟฟาแสงสวาง

2. ระบบปรบอากาศ

บทท ความปลอดภยของการใชไฟฟาในชวตประจ าวน 199

1. บทน า 199

2. นยามทส าคญทางทเกยวของกบไฟฟา 199

3. อนตรายจากไฟฟา 201

4. แนวทางปองกนไฟฟาลดวงจร และการปองกนไฟฟาดด

5. ขอแนะน าการเดนสายและตดตงเครองใชไฟฟาส าหรบผใชไฟประเภททอยอาศย

6. มาตรฐานความปลอดภยของเครองใชไฟฟา

7. ปายเตอนทางไฟฟา

บรรณานกรม

สารบญภาพ

ภาพท หนา

. ตวอยางสญญาณไฟฟากระแสตรง 19

. ตวอยางสญญาณไฟฟากระแสสลบ 19

. ตวอยางไฟฟาทเกดจากการเสยดสของวตถ

. ตวอยาง (แบตเตอร) ไฟฟาทเกดจากการท าปฏกรยาทางเคม 20



. ตวอยางไฟฟาทเกดจากความรอน 22

. ตวอยางไฟฟาทเกดจากความรอน 22

. ตวอยางไฟฟาทเกดจากพลงงานแสงอาทตย 23

. ตวอยางการใชไฟฟาทเกดจากพลงงานแสงอาทตย 23

. ตวอยางไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา 24

. ตวอยางไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา 24

. ตวอยางสายไฟ

. ตวอยางสะพานไฟ

. ตวอยางเซอรกตเบรกเกอร

1.16 ตวอยางฟวสแตละชนด

1.17 ตวอยางฟวส 27

1.18 ตวอยางสวตซ 27

1.19 ตวอยางเตารบหรอเตาเสยบ 28

1.20 ตวอยางหลอด Incandescent 28

1.21 ตวอยางหลอด Fluorescent 29

1.22 ตวอยางหลอด Halogen 30

1.23 ตวอยาง หลอดแอลอด (LED) 30

สารบญภาพ (ตอ)


1.24 ตวอยางการเชอมตอระบบแรงดนไฟฟาแบบ 1 เฟส 2 สาย (Single phase) 32

1.25 ตวอยางการเชอมตอระบบแรงดนไฟฟาแบบ เฟส สาย (Three phase) 32

1.26 ตวอยางการเชอมตอระบบแรงดนไฟฟาแบบ 1 เฟส และ 3 เฟส 33

1.27 ตวอยางวงจรไฟฟาในบาน 34

1.28 ตวอยาง Power Factor

1.29 ตวอยางระบบการสงจายก าลงไฟฟา 37

1.30 ตวอยางหมอแปลงไฟฟา 37

1.31 ตวอยางตควบคมระบบไฟฟา

1.32 ตวอยางการตอลงดน 39

1.33 ตวอยางระบบปองกนฟาผา

1.34 ตวอยางอปกรณตดตอน หรออปกรณปลดวงจร 40

1.35 การเตบโตของระบบไฟฟาของประเทศไทย

1.36 แผนภมแสดงการใชพลงงานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกจ ป พ.ศ. 2558 43

1.37 ภาพรถไฟฟา (BTS) ทใชในกรงเทพมหานคร 43

1.38 ภาพสญญาณไฟจราจรทางอากาศ

1.39 ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบทเมองนวยอรก สหรฐอเมรกาเมอป พ.ศ.

1.40 ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบ ท าใหการจราจรตดขด และเกดความวนวาย

1.41 ภาพโรงงานอตสาหกรรมสงทอ

1.42 ภาพโรงงานอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

1.43 โรงงานทไดรบผลกระทบทจงหวดล าปาง 46

2.1 สดสวนเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศไทย

2.2 สดสวนเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศไทย อาเซยน และทวโลก 49



. ราคาไฟฟาตอหนวยในภมภาค ป 2557 50

. ราคาไฟฟาตอหนวยในภมภาค ป 2558

. ประมาณการตนทน จ าแนกตามเชอเพลง

. ปรมาณการใชไฟฟารายสาขา 52

. การจ าหนายไฟฟาของกลมอตสาหกรรมทส าคญ 52

. การจ าหนายไฟฟาของกลมธรกจทส าคญ 53

. ปรมาณการใชฟาในประเทศจ าแนกตามภมศาสตร ป 2559 54

. ความตองการพลงไฟฟาสงสดสทธของระบบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

. ลกษณะการใชไฟฟาในแตละวน

. ความสมพนธระหวางอณหภมและความตองการไฟฟาสงสด

. สดสวนก าลงผลตไฟฟาสงสดส าหรบภาคใต (ขอมล ณ วนท พ.ค. 25 ) 57

. การเปรยบเทยบการใชไฟฟาในภาคใตรายจงหวดป 2555 และ 2554 58

. การใชไฟฟาของจงหวดภาคใต ป 2557 59

. ความตองการใชไฟฟาสงสดของภาคใต 59

3.1 โรงไฟฟาพลงน า

3.2 โรงไฟฟาพลงความรอน 65

3.3 โรงไฟฟาพลงความรอนรวม 66

3.4 โรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม 67

3.5 โครงสรางโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม 68

3.6 โรงไฟฟาดเซล 69

3.7 การจดหาเชอเพลงกาซธรรมชาต 70

. การจดหาเชอเพลงลกไนต/ถานหน 71

. การจดหาเชอเพลงน ามน



. ตวอยางโรงไฟฟานวเคลยร 73

. ตวอยางระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

. ตวอยางระบบผลตไฟฟาพลงงานลม 75

. ตวอยางระบบผลตไฟฟาพลงงานน า(เขอน)

. ตวอยางเชอเพลงชวมวลประเภทตางๆ

. ตวอยางเชอเพลงในการน ามาหมกเพอผลตกาซชวภาพ 78

. ตวอยางโรงไฟฟาขยะและเชอเพลงขยะ 79

. โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน 82

. พลงงานแสงอาทตย 83

. พลงงานลม 85

. โรงไฟฟาพลงงานน า

. ตวอยางพลงงานจากโรงไฟฟาพลงงานน า

. โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน

. ทางเลอกเพอสงแวดลอม 92

. ประเภทโรงไฟฟาทใชแยกตามความตองการใชไฟฟาแตละวน 94

4.1 การเกดฝนกรด 101

4.2 กระบวนการควบคมคณภาพอากาศของโรงไฟฟาถานหน 101

. การเปรยบเทยบคาไฟฟา TOD และ TOU

. บลคาไฟฟาในครวเรอน

7.1 สตางๆ ทประกอบเปนแสงทตามนษยมองเหนได

7.2 การตอบสนองของดวงตาตอแสงทความยาวคลนตางๆ ในเวลากลางวน และกลางคน

7.3 ไสหลอดแบบ Coiled-Coil Filament

7.4 โครงสรางของหลอดทงสเตน – ไฮโดรเจน 126



7.5 หลอดทงสเตน – ไฮโดรเจน 127

7.6 โครงสรางทวไปของหลอดฟลออเรสเซนต 128

7.7 วงจรการท างานและการน ากระแสของกาซเมอจายแรงดน 128

7.8 หลอฟลออเรสเซนตรปทรงกระบอกรปแบบตางๆ

7.9 หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตแบบตางๆ 131

7.10 หลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวน า 132

7.11 หลอดโซเดยมความดนต า 133

7.12 หลอดไอปรอทความดนสงแบบใสและแบบเคลอบ 135

7.13 หลอดโซเดยมความดนไอสง 137

7.14 หลอดเมทลฮาไลด 139

7.15 หลอดแอลอดสมรรถนะสง 140

7.16 หลอดแอลอดสมรรถนะสงทออกแบบใชทดแทนหลอดไฟแบบทวไป

7.17 แผนผงแสดงสวนท างานหนาทตาง ๆ ของบลลาสตอเลกทรอนกส

7.18 แผนผงแสดงสวนท างานหนาทตาง ๆ ของบลลาสตอเลกทรอนกส

7.19 ตวอยางภาพอปกรณภายในกลองบลลาสตอเลกทรอนกส 147

7.20 ลกษณะของดวงโคมส าหรบตดตงแบบหอยหรอแขวน

7.21 ลกษณะของดวงโคมส าหรบยดตดกบฝาหรอเพดาน 150

7.22 ลกษณะดวงโคมของหลอดฟลออเรสเซนตชนดตดยดเขาไปในเพดานหรอฝา 150

7.23 ลกษณะของดวงโคมตามลกษณะการน าไปใชงานส าหรบไฟถนน

บรเวณโรงงานทมสารเคม

150

7.24 ลกษณะของดวงโคมทพจารณาตามลกษณะของหลอดไฟชนดตาง ๆ

7.25 กราฟเสนโคงการกระจายความเขมการสองสวางของดวงโคม

. ขอมลการกระจายแสงของดวงโคมดาวนไลน



. ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางลงดานลาง (Direct Luminaire)

. ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกงกระจายแสงสวางลงดานลาง (Semi – direct Luminaire)

155

. ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางรอบดาน (General Diffuse Luminaire)

155

. ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางขนดานบน และลงดานลาง (Direct – Indirect Luminaire)

156

. ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกงกระจายแสงสวางขนดานบน (Semi – Indirect Luminaire)

157

. ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางขนดานบน (Indirect Luminaire)

157

. การสญเสยทางแสงอนเนองมาจากการเสอมของหลอดไฟและโคมไฟ 171

7.34 การท างานของเครองปรบอากาศ 175

7.35 เครองปรบแบบตดหนาตาง

7.36 เครองปรบอากาศแบบแยกสวน 177

7.37 การตดตงเครองปรบอากาศแบบแยกสวน 177

7.38 เครองปรบอากาศชนดใชน าหลอเยน 178

7.39 คอมเพรสเซอร แบบลกสบ 179

7.40 คอมเพรสเซอร แบบสกร 179

7.41 คอมเพรสแบบกนหอย 180

7.42 เครองระเหยชนดทอและครบ 181

7.43 คอนแดนเซอรชนดทอและครบ 182

7.44 อปกรณลดความดน 182

7.45 การตดตงชดแฟนคอยล 187



7.46 วธตดตงเครองปรบอากาศแบบแขวน 187

7.47 ต าแหนงแฟนคอยล ทค านงการกระจายลม 188

7.48 การตดตง FDC 188

. การตดตง FDC ใตฝา 189

. ต าแหนงตดตงชดคอนเดนซงทเหมาะสม 190

. ต าแหนงตดตงชดคอนเดนซงทค านงถงทศทางลมรอน

. ต าแหนงตดตงชดคอนเดนซงทค านงถงทศทางลม 192

. ต าแหนงตดตงชดคอนเดนซงทค านงถงต าแหนงน า

. ขนาดของฐานยางรองเครองชดคอนเดนซง 194

8.1 แสดงความสมพนธระหวางแรงดน กระแส และความตานทานทางไฟฟา 200

8.2 แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาเมอกระแสไหลเกน

8.3 แสดงการลดวงจร หรอ ไฟฟาชอต 202

8.4 แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาดด 202

8.5 แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาทสงผลตอชวต 203

8.6 แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาเมอรางกายเปยกชน 204

8.7 แสดงการตดกระแสไฟฟาทจายไปยงอปกรณไฟฟา 205

8.8 แสดงอนตรายเนองจากกระแสไฟฟาทอาจจะเกดกบเดก

8.9 สายหมฉนวนมเปลอก 206

8.10 แสดงการตอและการแยกไฟฟา 208

. แสดงการเดนสาย 208

. แสดงตวอยางแผนผงการเดนสาย 209

. สญลกษณมาตรฐานอตสาหกรรม 210

สารบญตาราง

ตารางท หนา

. จงหวดในภาคใตทมปรมาณการใชไฟฟาเพมขน

3.1 เปรยบเทยบขอมลส าคญในการกอสรางรวมถงราคาเชอเพลงของโรงไฟฟาประเภทตางๆ

80

3.2 ตนทนการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาประเภทตางๆ 80

7.1 หลอดไสแบบธรรมดาชนดตางๆ 124

7.2 มลคาฟลกซการสองสวาง และประสทธผลการสองสวางของหลอดทใชก าลงไฟฟาตางๆ กน

125

7.3 การเปรยบเทยบขอดและขอดอยของหลอดไสแบบธรรมดา 125

. ขอมลทวไปของหลอดทงสเตนฮาโลเจนชนดใชงานกบแรงดนปกต 220 V

อายการใชงานเฉลย 2,000 ชวโมง

. ขอมลทวไปของหลอดทงสเตนฮาโลเจนชนดใชงานกบแรงดนต า


. การเปรยบเทยบปรมาณแสง และประสทธภาพการสองสวางของหลอด T5

T8 และ T12

. ขอมลทวไปของหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต 131

. ขอมลทวไปของหลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวน า อายการใชงานเฉลย

60,000 ชวโมง

. ขอมลทวไปของหลอดโซเดยมความดนต า อายการใชงานเฉลย 14,000

ชวโมง

. ขอมลทวไปของหลอดไอปรอทความดนสงแบบใชบลลาสต


. ขอมลทวไปของหลอดไอปรอทความดนสงแบบไมใชบลลาสต


. ขอมลทวไปของหลอดโซเดยมความดนสง อายการใชงานเฉลย 18,000

ชวโมง

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

. ขอมลทวไปของหลอดเมทลฮาไลด อายการใชงานเฉลย 9,000-20,000

ชวโมง

. ขอมลทวไปของหลอดแอลอดสมรรถนะสงทออกแบบในรปหลอดไฟขวหลอดแบบทวไปอายการใชงานเฉลย 50,000 ชวโมง

. การเปรยบเทยบคาประสทธภาพพลงงานของหลอดไฟ 142

. การเปรยบเทยบสมบตดานตางๆ ของหลอดประเภทตางๆ

. ขอด-ขอเสย ของบลลาสตแกนเหลก

. ขอด-ขอเสย ของบลลาสตอเลกทรอนกส

. ระดบความสองสวางส าหรบพนทท างานและกจกรรมตาง ๆ ภายในอาคาร

ตามขอแนะน าของสมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทย

158

. ตวประกอบการบ ารงรกษา

. คาก าลงไฟฟาสองสวางสงสดส าหรบอาคารประเภทตางๆ 173

. เกณฑอตราสวนประสทธภาพพลงงานเครองปรบอากาศ ชนด Fixed speed 184

. เกณฑอตราสวนประสทธภาพพลงงาน เครองปรบอากาศ ชนด Variable

speed/Inverter

. ขนาดทอน ายาทตอกบชดคอนเดนซง 195

. อตราการเตมน ามนหลอลน 196

. การเลอกเครองปรบอากาศใหเหมาะสมกบขนาดหอง 198

. แสดงปรมาณของกระแสไฟฟาทมผลกระทบตอรางกาย 203

. สเพอความปลอดภยและสตด 212

. แสดงรปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย 213

มคอ.3

- แ -

รายละอยดของรายวชา

ชไอสถาบนอดมศกษา : มหาวทยาลยทกษณ วทยาขต/คณะ/ภาควชา : หมวดวชาศกษาทไวเป

หมวดทไ แ ขຌอมลทไวเป

แ. รหส ชไอรายวชา จ านวนหนวยกต รายวชาทไตຌองรยนมากอน รายวชาทไรยนพรຌอมกน ละค าอธบายรายวชา

เเเเแ66 เฟฟากบชวต 22-เ-ไ Electricity and Life บรพวชา : เมม ควบค : เมม การ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน ความตຌองการ฿ชຌเฟฟງา฿นประทศ ผลกระทบของการ

ผลตเฟฟງาตอสไงวดลຌอม ครงสรຌางคาเฟฟງา รปบบการผลตเฟฟງา ละการค านวณคาเฟฟງา฿นบຌานรอน การประหยดเฟฟງา฿นระบบสงสวาง ระบบปรบอากาศ ละครไอง฿ชຌเฟฟງาชนดตาง โ ความปลอดภยของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน

Understanding of electricity use in daily life, the demand for electricity in the country, the impact of electricity generation on the environment, electricity tariff structure; forms of electricity generation and calculation of the electrical power for household usage; electric saving in lighting and air conditioning systems, electrical appliances of various kinds including safety of using electricity in daily life

โ. หลกสตรละประภทของรายวชา

ศกษาทไวเป

วชาฉพาะ วชาพๅนฐานฉพาะดຌาน ถຌาม วชาอก วชาอกบงคบ วชาอกลอก วชาท วชาประสบการชงปฏบต ถຌาม

2

ใ. อาจารยผຌรบผดชอบรายวชาละอาจารยผຌสอน อาจารยผຌรบผดชอบรายวชา อาจารย ดร.นนทพนธ นภทรานน อาจารยผຌสอนรายวชา อาจารย ดร.นนทพนธ นภทรานนท

อาจารย ดร.อนดา พใชรกຌว อาจารย ดร.กฤษฎา พชรสทธ อาจารย ดร.กรกนก อบลชลขต อาจารย ผศ.ดร.รงวฒ ชมอง อาจารย วาทไรຌอยตรพลกฤษณ คลຌายวตภทร อาจารย ดร.รวมพร นคม อาจารยปาลตา สจจะบตร อาจารยธารทพย สทธรกษ อาจารยสาวณย สงหสรทย อาจารยจรวฒน สภาจารย

5. ภาคการศกษา/ ชๅนปทไรยน ภาครยนทไ แ หรอ โ ชๅนปทไ แ หรอ โ

6. สถานทไรยน มหาวทยาลยทกษณ วทยาขตสงขลา ละวทยาขตพทลง

. วนทไจดท าหรอปรบปรงรายละอยดของรายวชาครๅงลาสด 3 มกราคม โ5ๆแ

3

หมวดทไ โ จดมงหมายละวตถประสงค

แ. จดมงหมายของรายวชา พไอ฿หຌผຌรยนมความขຌา฿จละหในถงความส าคญของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน ขຌา฿จภาพรวม

ของความตຌองการ฿ชຌเฟฟງา฿นประทศ ผลกระทบจากการผลตเฟฟງาตอสไงวดลຌอม ครงสรຌางคาเฟฟງาละการค านวณคาเฟฟງา฿นทไอยอาศย รวมทๅงรปบบการผลตเฟฟງาละพลงงานเฟฟງาทางลอก฿นประทศเทย การประหยดเฟฟງาของครไอง฿ชຌเฟฟງาชนดตาง โ ความปลอดภยของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน

โ. วตถประสงคของรายวชา

โ.แ พไอ฿หຌผຌรยนรຌจก ขຌา฿จพๅนฐานการผลตเฟฟງา฿นประทศ ละหในความส าคญของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน สามารถ฿ชຌเฟฟງาเดຌอยางมประสทธภาพสงสด

โ.โ พไอ฿หຌผຌรยนทราบถงผลกระทบจากหลงผลตเฟฟງาตอสไงวดลຌอม โ.ใ พไอ฿หຌผຌรยนมความขຌา฿จกไยวกบครงสรຌางคาเฟฟງา รปบบการผลตเฟฟງา ละสามารถ

ค านวณคาเฟฟງา฿นทไอยอาศยเดຌ โ.ไ พไอ฿หຌผຌรยนรຌจกถงวธการประหยดเฟฟງา ละตระหนกถงการประหยดเฟฟງา โ.5 พไอ฿หຌผຌรยนปฏบตตามหลกความปลอดภยของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน

4

หมวดทไ ใ ลกษณะการด านนการ

แ. จ านวนชไวมงทไ฿ชຌตอภาคการศกษา

บรรยาย สอนสรม การฝຄกปฏบต/การฝຄกงานภาคสนาม

การศกษาดຌวยตนอง

30 ชวโมง/ภาคเรยน - - 60 ชวโมง/ภาคเรยน

โ. จ านวนชไวมงตอสปดาหทไ ละชองทาง฿นการ฿หຌค าปรกษานะน าทางวชาการกนสตปนรายบคคล

อยางนຌอยสปดาหละ 1 ครๅง ผานระบบสไอสารทางอลใกทรอนกสหรอนดปนรายบคคลหรอกลม ตามทไนสตจຌงความจ านงทไจะขอรบค าปรกษา

5

หมวดทไ ไ การพฒนาผลการรยนรຌของนสต

แ. ผนทไการกระจายความรบผดชอบ น าขຌอมลจาก ขຌอ ใ หมวดทไ ไ ฿นลม มคอ.โ ระบวธการประมนผลการรยนรຌหวขຌอยอยตละหวขຌอตามทไปรากฏ฿นผนทไสดงการกระจายความรบผดชอบของรายวชา Curriculum Mapping) ตามทไก าหนด฿น ลม มคอ.โ สปดาหทไประมน ละสดสวนของการประมน

รายวชา

แ. คณธรรม จรยธรรม

โ. ความรຌ ใ. ทกษะทางปญญา

ไ. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลละความ

รบผดชอบ

5. ทกษะ การ

วคราะหฯ 1.1 1.2 2.แ โ.โ ใ.แ ใ.โ ใ.ใ ไ.แ ไ.โ ไ.ใ ไ.ไ 5.1 5.2

เเเเแๆๆ เฟฟງากบชวต

ผลการรยนรຌ วธการสอน วธการประมนผล

แ. ดຌานคณธรรม จรยธรรม

แ.โ มวนย ขยนละรบผดชอบ฿นหนຌาทไทๅงตอตนองละผຌอไน

แ.

- จดการรยนการสอนทไนຌนผຌรยนปนส าคญ มอบหมายงานรายบคคลละรายกลม มการ฿หຌคะนนชๅนงานพไอสรຌางรงจง฿จ฿นการสงงาน

- ป ร ะ ม น จ า ก ค ณ ภ า พ ง า น ทไม อ บ ห ม า ย ก า ร ส ง ง า น ต า มก าหนดวลา ละสงกตพฤตกรรมการท างานละการมความรบผดชอบของผຌรยนรายบคคล

โ. ดຌานความรຌ

โ.แ มความรอบรຌ฿นศาสตรตาง โ ทไกไยวขຌองกบธรรมชาต ชวตละสงคม

- บรรยาย รวมอภปราย ประชมกลมยอย วคราะหกรณตวอยางหรอสถานการณตวอยาง - จดกระบวนการรยนรຌทไนຌนกจกรรมกลมนຌนการรยนรຌบบชงรก Active Learning)

- ประมนจากผลการรยนรຌจากขຌอสอบ - ประมนจากชๅนงานดย฿ชຌฐานองคความรຌรไองการ฿ชຌเฟฟງาละการประหยดเฟฟງา - การน าสนอผลงาน - การทดสอบยอย กลางภาค ละปลายภาค

โ.โ มลกทศนกวຌางเกล มความขຌา฿จธรรมชาต ตนองละสงคม

ใ. ดຌานทกษะทางปญญา

ใ.แ มความสามารถ฿นการคดวคราะห สงคราะหอยางปนระบบ

ใ.โ สามารถบรณาการศาสตรตาง โ เปประยกตพไอพฒนาตนองละสงคมเดຌ

- จดกจกรรมการรยนการสอนนຌนการท าบบฝຄกหด พไอพฒนาทกษะการคดวคราะห สงคราะหอยางปนระบบ - มอบหมาย฿หຌท างานรายบคคลละ

- ประมนจากการ฿ชຌทกษะกระบวนการสบคຌนขຌอมล การคดวคราะหสงคราะห การตดสน฿จ รวมทๅงการกຌปญหา - ประมนจากคณภาพชๅนงานทไ

6

ผลการรยนรຌ วธการสอน วธการประมนผล

ใ.ใ มความ฿ฝຆรຌละสามารถสวงหาความรຌดຌวยตนอง

ใ

รายกลมทไมงนຌนงานทไมประยชนตอตนองละสงคม ดยยดหลกการละองคความรຌพๅนฐานจากวชาเฟฟງา฿นชวตประจ าวน

มอบหมาย

ไ. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลละความรบผดชอบ

ไ.ใ มจตอาสาละส านกสาธารณะสามารถท างานรวมกบผຌอไนทๅง฿นฐานะผຌน าละสมาชกของชมชนละสงคม

ไ.ไ ยอมรบความตกตางทางความคดละวฒนธรรม รยนรຌทไจะอยรวมกบสมาชก฿นสงคมทไมความหลากหลายทางวฒนธรรมเดຌอยางมความสข

ไ.โมมนษยสไ.

- นຌนการจดกระบวนการรยนรຌทไตຌองท ากจกรรมกลมละมปฏสมพนธระหวางบคคล - สอดทรกรไองความรบผดชอบ การมมนษยสมพนธ ละความขຌา฿จ฿นวฒนธรรมองคกร - มการสดงความคดหในละอภปรายรวมระหวางผຌรยนกบผຌรยน ละผຌรยนกบผຌสอน

- ผຌสอนสงกตพฤตกรรมละการสดงออกของนสต฿นขณะท ากจกรรมกลม - พไอนรวมชๅนประมนการน าสนอผลงานของกลมตนองละกลมอไน - ประมนความสมไ าสมอการขຌารวมกจกรรมกลมของสมาชก - ประมนจากผลการด านนงานทไมอบหมายดยมการค านงถงความตกตางทางความคด

5. ดຌานทกษะการวคราะหชงตวลข การสไอสาร ละการ฿ชຌทคนลยสารสนทศ

5.แ มความสามารถ฿นการสบคຌน รวบรวมขຌอมล วคราะห สงคราะห สรปประดใน น าสนอละสไอสารดย฿ชຌภาษาเทยหรอภาษาตางประทศเดຌอยางมประสทธภาพ

- จดการรยนการสอน฿หຌมการท ารายงาน ละน าสนอ ดยปຂดอกาส฿หຌผຌรยนสามารถลอก฿ชຌทคนลยสารสนทศทไหลากหลาย

- ประมนจากคณภาพของรายงาน ละการน าสนอ - ประมนจากทกษะการ฿ชຌทคนลยสารสนทศ฿นการน าสนอ

7

หมวดทไ 5 ผนการสอนละการประมนผล

แ. ผนการสอน

สปดาหทไ หวขຌอ/รายละอยด

จ านวนชไวมง กจกรรมการรยน การสอน สไอทไ฿ชຌ ผຌสอน บรรยาย ปฏบต

แ การ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน แ. การ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน โ. ระบบเฟฟງาพๅนฐาน

2 - กจกรรม - บรรยาย - บงกลมท ากจกรรมอภปราย สวนา รไอง ความจ าปนของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน ละน าสนอหนຌาชๅนรยน สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย - อปกรณประกอบการด านนกจกรรมอภปรายกลม ชน กระดาษ ส ฯลฯ

แ.อ.ดร.นนทพนธ

นภทรานนท โ.อ.ผศ.ดร.

รงวฒ ชมอง

ใ. อ.ดร.กฤษฎา พชรสทธ

โ การ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน แ. บทบาทหนຌาทไของเฟฟງา โ. ความส าคญของเฟฟງา

2 - กจกรรม - บรรยาย - ฿หຌนสตบงกลมสดงบทบาทสมมต฿นหวขຌอ มไอเมมเฟฟງา สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย - อปกรณประกอบการสดงบทบาทสมมต ชน กระดาษส กาว ส กรรเกร ฯลฯ

แ.อ.ดร.นนทพนธ

นภทรานนท โ.อ.ผศ.ดร.


ใ. อ.ดร.กฤษฎา พชรสทธ

8



ใ-ไ ความตຌองการ฿ชຌเฟฟງาของประทศ แ. ความตຌองการ฿ชຌเฟฟງาของประทศเทย

ไ - กจกรรม - บรรยาย - มอบหมายการคຌนควຌาขຌอมลการ฿ชຌเฟฟງาของประทศ สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย - กระดาษบนทกผลการศกษาขຌอมล การ฿ชຌเฟฟງาของ

ประทศ

แ. อ.ดร.กรกนก อบล

ชลขต โ. อ.ดร.สาวณย

สงหสรทย

5-ๆ รปบบการผลตเฟฟງา แ. รปบบการผลตเฟฟງา฿นประทศเทย 2. รปบบการผลตเฟฟງาประภทตางโ

ไ - กจกรรม - บรรยาย - มอบหมายการคຌนควຌาขຌอมลการ฿ชຌเฟฟງาของประทศ สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย - กระดาษบนทกผลการศกษาขຌอมล รปบบการผลต

เฟฟງา

แ. อ.ธารทพย สทธ

รกษ โ. อ.ดร.อนดา พใชร

กຌว

ผลกระทบของการผลตเฟฟງาตอสไงวดลຌอม แ. ผลจากความตຌองการ฿ชຌพลงงานเฟฟງา฿นประทศ โ. การผลตเฟฟງา฿หຌปนมตรตอสไงวดลຌอม

2 - กจกรรม - บรรยาย

ขຌอมลจากการสมตวอยาง ผลการบนทกการคຌนควຌา ของนสต สไอการสอน

แ. อ.ดร.อนดา พใชร

กຌว โ. อ.ธาร

ทพย สทธรกษ

9



- อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย - บนทกการคຌนควຌาของนสตรไอง การ฿ชຌเฟฟງาของประทศ

ครงสรຌางคาเฟฟງา แ. ครงสรຌางคาเฟฟງา

2 - กจกรรม - บรรยาย สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย

แ. อ.ดร.สาวณย

สงหสรทย โ.อ.ดร.กรกนก อบล

ชลขต

สอบกลางภาค 10 การค านวณคาเฟฟງา฿นบຌานรอน

แ. ยกตวอยางการค านวณคาเฟฟງา 2 - กจกรรม

- บรรยาย - มอบหมาย฿หຌนสตรวบรวมบลคาเฟ - มอบหมายการคดคาเฟฟງาจากบลคาเฟฟງา สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย - อกสารบบฝຄกหด การค านวณคาเฟฟງา

1.อ.ดร.นนทพนธ

นภทรานนท 2.อ.ผศ.ดร.


3. อ.ดร.กฤษฎา พชรสทธ

11 การประหยดพลงงานเฟฟງา฿นระบบสงสวาง แ. การลอก฿ชຌอปกรณสงสวาง฿หຌหมาะสมกบพๅนทไตางโ


แ. อ.ดร.รวมพร นคม

โ. อ.ปาลตา สจจะบตร

ใ. อ.จรวฒน สภาจารย

12 การประหยดพลงงานเฟฟງา฿นระบบสง 2 - กจกรรม แ. ดร.รวม

10



สวาง (ตอ แ. การลอก฿ชຌอปกรณสงสวาง฿หຌหมาะสมกบพๅนทไตางโ

- บรรยาย สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย

พร นคม โ. อ.ปาลตา สจจะบตร


13 การประหยดพลงงานเฟฟງา฿นระบบปรบอากาศ แ. การลอก฿ชຌอปกรณปรบอากาศ฿หຌหมาะสมกบพๅนทไตางโ

2 - กจกรรม - บรรยาย - อภปรายรวมกน หวขຌอ ฿ชຌเฟฟງาอยางเร฿หຌประหยด สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย




14 การประหยดพลงงานเฟฟງา฿นครไอง฿ชຌเฟฟງาชนดตางโ แ. พฤตกรรมการ฿ชຌเฟฟງา฿นครวรอน โ. นวทาง฿นการประหยดพลงเฟฟງาภาย฿นครวรอน





15 ความปลอดภยของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน 1. กลาวน ารไองอนตรายจากเฟฟງาชน เฟรไว เฟชใอต เฟดด 2. มาตรฐานการตดตๅงระบบเฟฟງา฿นทไอยอาศย 3. มาตรฐานความปลอดภยของครไอง฿ชຌเฟฟງา

2 - กจกรรม - บรรยาย - มอบหมายการก าหนดมาตรการความปลอดภยการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย




11



16 ความปลอดภยของการ฿ชຌเฟฟງา฿นชวตประจ าวน แ. ครไองปງองกนบคคลจากเฟฟງา โ. วธการปງองกนอนตรายจากเฟฟງาบๅองตຌน

2 - กจกรรม - บรรยาย - คຌนควຌารไอง ครไองปງองกนบคคลจากเฟฟງา สไอการสอน - อกสารประกอบการสอน - PowerPoint ประกอบการบรรยาย




แ สอบปลายภาค แ

รวม 30 -

12

โ. ผนการประมนผลการรยนรຌ

ล าดบ ผลการรยนรຌ วธการประมน/ลกษณะการประมน สปดาหทไประมน

สดสวนของการประมนผล

แ - ดຌานคณธรรม จรยธรรม

การขຌาชๅนรยน ความมระบยบวนย฿นการท างาน การสงงาน

ตลอดภาครยน

5%

โ - ดຌานความรຌ - ดຌานทกษะทางปญญา

การรวมกจกรรม฿นชๅนรยน การทดสอบยอย การสอบกลางภาค การสอบปลายภาค



แ-แ

แ5% 10% 25% 25%

ใ - ดຌานทกษะความสมพนธระหวางบคคลละความรบผดชอบ

การมสวนรวม฿นการอภปราย สดงความคดหใน ปฏบตบทบาทผຌน า ผຌตาม฿นฐานะสมาชกของกลมภาคทฤษฎ


แเ%

ไ - ดຌานทกษะการวคราะหชงตวลข การสไอสารละทคนลย สารสนทศ

การลอก฿ชຌทคนลยสารสนทศ฿นการน าสนอขຌอมล การ฿ชຌสถตพๅนฐาน฿นการน าสนอขຌอมลผลงานทไเดຌรบมอบหมาย


10%

รวม แเเ %

13

หมวดทไ 6 ทรพยากรประกอบการรยนการสอน

แ. อกสารละต าราหลก อกสารประกอบการสอนรายวชาเฟฟງา฿นชวตประจ าวน โ. อกสารละขຌอมลส าคญ ภาษาเทย กรมพฒนาพลงงานทดทนละอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555. การประยกต฿ชຌพลงงานทดทน

ส าหรบรงงานอตสาหกรรมละอาคารธรกจ. กรงทพฯ : กรมพฒนาพลงงานทดทนละอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน.

ชาญชย ทองประสทธ ละประสทธ นางทน. 2551. การอนรกษพลงงาน฿นรงงานอตสาหกรรม. กรงทพฯ : ศนยสงสรมวชาการ.

ศรกลยา สวจตตานนท. 2554. ทคนลยการจดการละการอนรกษพลงงาน. กรงทพฯ : มหาวทยาลยกษตรศาสตร.

ลอชย ทองนล. โ55ใ. คมอความปลอดภยทางเฟฟງา฿นสถานประกอบการ. กรงทพฯ : สมาคมสงสรมทคนลย เทย-ญไปຆน.

ใ. อกสารละขຌอมลนะน า

วใบเซตนะน า http://www.eppo.go.th http://www.dede.go.th http://www.coe.or.th http://www.energysavingmedia.com http://www.ecct-th.org http://www.energy.go.th

http://www.learningenglish.voanews.com/

http://www.dede.go.th/

http://www.coe.or.th/

http://www.ecct-th.org/

14

หมวดทไ การประมนละปรบปรงการด านนการของรายวชา

แ. กลยทธการประมนประสทธผลของรายวชาดยนสต แ.แ การสนทนากลมระหวางผຌสอนละผຌรยน แ.โ การสงกตจากพฤตกรรมของผຌรยน

แ.ใ บบประมนตนองกไยวกบพฤตกรรมการรยน แ.ไ บบประมนผຌสอน

โ. กลยทธการประมนการสอน

โ.แ จดประชมทมผຌสอนพไอลกปลไยนรยนรຌละสะทຌอนผลการจดการรยนการสอน โ.โ มการประมนผลการสอนผานระบบสารสนทศมไอสๅนสดภาคการศกษา 2.3 การสงกตพฤตกรรมของนสตระหวางการจดการรยนการสอน

ใ. การปรบปรงการสอน

ใ.แ น าผลจากการลกปลไยนรยนรຌ ละผลการประมนของนสตมไอสๅนสดภาคการศกษามาปรบปรง การจดการรยนการสอน ไ. การทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธของนสต฿นรายวชา ไ.แ คณะกรรมการบรหารรายวชาด านนการตรวจสอบผลการรยนรຌของนสต ดยการตรวจสอบขຌอสอบ ละตรวจสอบการประมนผลการรยนรຌของนสตทกภาคการศกษา ไ.โ ตรวจสอบมาตรฐานผลสมฤทธของนสตวาปนเปตาม Learning Outcome 5. การด านนการทบทวนละการวางผนปรบปรงประสทธผลของรายวชา

5.แ มการประชมคณะกรรมการบรหารรายวชาพไอน าผลการประมนตาง โ มาปรบปรงนๅอหารายวชา รปบบละวธการจดการรยนการสอน฿หຌสอดคลຌองตามวตถประสงคของรายวชา

-18-

บทท 1

การใชไฟฟาในชวตประจ าวน

ไฟฟาเปนสงทจาเปนและมอทธพลมากในชวตประจาวนของมนษยตงแตเกดจนกระทงตาย มนษยนาไฟฟามาใชประโยชนในดานตางๆ เชน ดานแสงสวาง ดานความรอน ดานพลงงาน ดานเสยง เปนตน ในการใชประโยชนจากไฟฟากตองใชอยางระมดระวง ตองเรยนรการใชทถกวธ ตองรวธการปองกนทถกตอง

ดงนนในการใชไฟฟาจงจาเปนตองมความรเกยวกบไฟฟา ไดแก ประเภทของไฟฟา พลงงานไฟฟา และอปกรณไฟฟาในชวตประจาวนทควรจะรจก ดงตอไปน

1. ประเภทของไฟฟา

ไฟฟามแหลงกาเนดทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและมนษยประดษฐขน โดยประเภทของไฟฟาแบงเปน 2 ประเภท คอ ไฟฟาสถต และ ไฟฟากระแส ดงน

1.1 ไฟฟาสถต คอ ปรมาณประจไฟฟาบวกและลบทคางอยบนพนผววสดไมเทากนและ ไมสามารถทจะไหลหรอถายเทไปทอน ๆ ได เนองจากวสดนนเปนฉนวนหรอเปนวสดทไมนาไฟฟา จะแสดงปรากฏการณในรปการดงดด การผลกกนหรอเกดประกายไฟ ซงปรากฏการณการเกด ไฟฟาสถตในธรรมชาต เชน ฟาแลบ ฟารอง ฟาผา เปนตน

1.2 ไฟฟากระแส คอ การไหลของอเลกตรอนภายในตวนาไฟฟาจากทหนงไปอกทหนง เชน ไหลจากแหลงกาเนดไฟฟาไปสแหลงทตองการใชกระแสไฟฟา ซงกอใหเกดแสงสวาง เมอกระแสไฟฟาไหลผานลวดความตานทานสงจะกอใหเกดความรอน เราใชหลกการเกดความ รอน มาประดษฐอปกรณไฟฟา เชน เตาหงตม เตารดไฟฟา เปนตน ไฟฟากระแส แบงออกเปน 2 ชนด คอ ไฟฟากระแสตรง (Direct Current หรอ DC) และไฟฟากระแสสลบ (Alternating Current หรอ AC) โดยมรายละเอยดดงน

1.2.1 ไฟฟากระแสตรง (Direct Current หรอ DC) ไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟาทมทศทางการไหลไปทางเดยวตลอดระยะเวลาทวงจรไฟฟาปด กลาวคอ กระแสไฟฟาจะไหลจากข วบวกภายในแหลงกาเนดผานตวตานทานหรอโหลดผาน ตวนาไฟฟาแลวย อนกลบเขาแหลงกาเนดทขวลบเปนทางเดยวเชนนตลอดเวลา เชน ถานไฟฉาย ไดนาโม เปนตน

-19-

ภาพท 1.1 ตวอยางสญญาณไฟฟากระแสตรง

ทมา: http://www.electricaltechnology.org/ / /comparison-between-ac-and-dc.html

1.2.2 ไฟฟากระแสสลบ (Alternating Current หรอ AC) ไฟฟากระแสสลบเปนไฟฟาทมการไหลกลบไปกลบมา ทงขนาดของกระแสและแรงดนไมคงท เปลยนแปลงอยเสมอ คอ กระแสจะไหลไปทางหนงกอน ตอมากจะไหลสวนกลบแลวกเรมไหลเหมอนครงแรก การทกระแสไฟฟาไหลไปตามลกศรเสนทบดานบนครงหนงและไหลไปตามลกศรเสนประดานลางอกครงหนง เรยกวา 1 รอบความถ หมายถง จานวนลกคลนไฟฟากระแสสลบทเปลยนแปลงใน 1 วนาทไฟฟากระแสสลบทใชในประเทศไทยมความถ 50 เฮรตซ ซงหมายถง จานวนลกคลนไฟฟาสลบทเปลยนแปลง 50 รอบ ในเวลา 1 วนาท

ภาพท 1.2 ตวอยางสญญาณไฟฟากระแสสลบ

ทมา: http://www.electricaltechnology.org/ / /comparison-between-ac-and-dc.html

2. พลงงานไฟฟา

ราชบณฑตยสถานไดใหความหมายของคาวา “ไฟฟา” ไววา “พลงงานรปหนงซงเกยวของกบการแยกตวออกมา หรอการเคลอนทของอเลกตรอนหรอโปรตอนหรออนภาคอนทมสมบต

-20-

แสดงอานาจคลายคลงกบอเลกตรอนหรอโปรตอน ทกอใหเกดพลงงานอน เชน ความรอนแสงสวาง การเคลอนท เปนตน” โดยการกาเนดพลงงานไฟฟาทสาคญ ๆ ม 5 วธ ดงน

2.1 ไฟฟาทเกดจากการเสยดสของวตถ เปนไฟฟาทเกดขนจากการนาวตถตางกน 2 ชนด

มาขดสกน เชน จากแทงยางกบผาขนสตว เนองจากเกดการถายเทประจไฟฟา วตถทงสองจะแสดงศกยไฟฟาออกมาตางกน วตถชนดหนงแสดงศกยไฟฟาบวก (+) ออกมา วตถอกชนดหนงแสดงศกยไฟฟาลบ (-) ออกมา ซงเรยกวา“ไฟฟาสถต” ดงภาพ

ภาพท 1.3 ตวอยางไฟฟาทเกดจากการเสยดสของวตถ

ทมา: http://pynfe-sc32023.blogspot.com/search/label/1.1%20การกาเนดของไฟฟา

2.2 ไฟฟาทเกดจากการท าปฏกรยาทางเคม เปนไฟฟาทเกดจากการนาโลหะ 2 ชนดทแตกตางกน โลหะทงสองจะทาปฏกรยาเคมกบสารละลายอเลกโทรไลท ซงปฏกรยาทางเคมแบบนเรยกวา “โวลตาอกเซลล” เชน สงกะสกบทองแดงจมลงในสารละลายอเลกโทรไลท จะเกดปฏกรยาเคมทาใหเกดไฟฟาดงตวอยางในแบตเตอร และถานอลคาไลน (ถานไฟฉาย)

ภาพท 1.4 ตวอยาง (แบตเตอร) ไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาทางเคม

ทมา: http://www.u-protect.com/

-21-

ภาพท .5 ตวอยาง (แบตเตอร) ไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาทางเคม

ทมา: http://www.gsbattery.co.th/page.php?a= &n= &c=

ภาพท .6 ตวอยาง (แบตเตอร) ไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาทางเคม

ทมา: https://www.cnet.com/news/

2.3 ไฟฟาทเกดจากความรอน เปนไฟฟาทเกดขนจากการนาแทงโลหะหรอแผนโลหะตางชนดกน 2 แทง โดยนาปลายดานหนงของโลหะทงสองตอตดกนดวยการเชอมหรอยดดวยหมดปลายทเหลออกดานนาไปตอกบมเตอรวดแรงดน เมอใหความรอนทปลายดานตอตดกนของโลหะทงสอง สงผลใหเกดการแยกตวของประจไฟฟาเกดศกยไฟฟาขนทปลายดานเปดของโลหะ แสดงคาออกมาทมเตอร

-22-

ภาพท . ตวอยางไฟฟาทเกดจากความรอน

ทมา: http://pynfe-sc .blogspot.com/search/label/ . % การกาเนดของไฟฟา

ภาพท . ตวอยางไฟฟาทเกดจากความรอน

ทมา: http://www.mwit.ac.th/~physicslab/content_ /electricitis/electric .htm

2.4 ไฟฟาทเกดจากพลงงานแสงอาทตย โดยสามารถสรางเซลลแสงอาทตย(Solar Cell) ททาหนาทเปลยนพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานไฟฟา ปจจบนเครองใชไฟฟาหลายชนดใชพลงงานแสงอาทตยได เชน นาฬกาขอมอ เครองคดเลข เปนตน แตคาใชจายในการผลตกระแสไฟฟาจากแสงอาทตยคอนขางสง

-23-

ภาพท 1.9 ตวอยางไฟฟาทเกดจากพลงงานแสงอาทตย

ทมา: https://geonoi.wordpress.com/ / / /พลงงานแสงอาทตย/

ภาพท 1.10 ตวอยางการใชไฟฟาทเกดจากพลงงานแสงอาทตย

ทมา: https://www.buyincoins.com/item/70301.html#.WXQOEoiGNPY

2.5 ไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา กระแสไฟฟาทไดมาจากพลงงานแมเหลกโดยวธการใชลวดตวนาไฟฟาตดผานสนามแมเหลก หรอการนาสนามแมเหลกวงตดผานลวดตวนาอยางใดอยางหนง ทงสองวธนจะทาใหมกระแสไฟฟาไหลในลวดตวนานน กระแสทผลตไดมทงกระแสตรงและกระแสสลบ

-24-

ภาพท 1.11 ตวอยางไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา

ทมา: http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbasees/magnetic/motorac.html

ภาพท 1.12 ตวอยางไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา

ทมา: http://pynfe-sc .blogspot.com/search/label/ . % การกาเนดของไฟฟา

3. อปกรณไฟฟาในชวตประจ าวนทควรรจก

อปกรณไฟฟาในชวตประจาวนทควรรจกไดแก สายไฟ สะพานไฟ ฟวส (Fuse) สวตซ (Switch) เตารบ เตาเสยบ(Plug) หลอดไฟฟา โดยมรายละเอยดดงน

3.1 สายไฟ (wire) สายไฟเปนอปกรณสาหรบสงพลงงานไฟฟาจากทหนงไปยงอกทหนง โดยกระแสไฟฟาจะนาพลงงานไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถงเครองใชไฟฟา สายไฟทาดวยสารทมคณสมบตเปนตวนาไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดด) ไดแก

- สายไฟแรงสง ทาดวยอะลมเนยม เพราะอะลมเนยม มราคาถกและนาหนกเบากวาทองแดง (อะลมเนยมมความตานทาน สงกวาทองแดง)

- สายไฟทวไป (สายไฟในบาน) ทาดวยโลหะทองแดง เพราะทองแดงมราคาถกกวาโลหะเงน (เงนมความตานทานนอยกวา ทองแดง)

-25-

ภาพท 1.13 ตวอยางสายไฟ

ทมา: http://tv .prd.go.th/khonkaen/ewt_news.php?nid= &filename=index

3.2 สะพานไฟ สะพานไฟ, คตเอาท (cut-out) หรอ ตวตดวงจร, เซอรกตเบรกเกอร (circuit

breaker) เปนอปกรณทใชตดตอนแหลงจายไฟออกจากวงจรไฟฟาลก เชน ตดวงจรไฟฟาภายในบานออกจากแหลงจากไฟภายนอกเปนตน นอกจากทาหนาทเปนสวตซไฟฟาเมอผใชสงการแลว ยงทาหนาทตดการจายไฟโดยอตโนมตไดเมอมเหต ไฟฟาลดวงจร ไฟดด ไฟรว ไฟตก ไฟเกน ไดแลวแตความสามารถของสะพานไฟทใช

ภาพท 1.14 ตวอยางสะพานไฟ

ทมา: http://www.bcghome.com/product/สะพานไฟ-2p-60a-ตราชาง-บาทชน/

-26-

ภาพท 1.15 ตวอยางเซอรกตเบรกเกอร

ทมา: https://en.wikipedia.org/wiki/Circuit_breaker#/media/File:Jtecul.jpg

3.3 ฟวส (Fuse) เปนอปกรณนรภยชนดหนงทอยในเครองใชไฟฟาโดยจะปองกนการลดวงจร และการใชกระแสเกนในวงจรไฟฟา โดยจะหลอมละลาย และตดกระแสไฟออกจากวงจรเพอปองการอปกรณเสยหาย โดยฟวลจะเปนเสนลวดเลก ๆ ทาจากตะกวผสมดบก มจดหลอมเหลวทตา มหลายชนดใหเลอกใชตามความเหมาะสมของการใชงาน

ภาพท 1.16 ตวอยางฟวสแตละชนด

ทมา: http://iimink-tyd.blogspot.com/ _ _ _archive.html

-27-

ภาพท 1.17 ตวอยางฟวส

ทมา: http://tv11.prd.go.th/khonkaen/ewt_news.php?nid=2278&filename=index

3.4 สวตซ (Switch) เปนอปกรณสาคญทใชในการเปดหรอปดวงจรไฟฟาเฉพาะสวนทตองการปลอยใหกระแสไฟฟาไหลเขาวงจร หรอตดกระแสไฟฟา ไมไหลเขาวงจรตามตองการได ทตวของสวตซจะมตวเลขบอกปรมาณกระแสไฟฟาและแรงดนไฟฟาไวดวย

ภาพท 1.18 ตวอยางสวตซ

ทมา: https://www.leinsterelectric.com/residential-services/outlets-and-switches.html

3.5 เตารบหรอเตาเสยบ (Plug) เปนอปกรณทใชเชอมตอวงจรไฟฟา ทาใหกระแสไฟฟาไหลเขาสอปกรณและเครองใชไฟฟา โดยนาปลายของสายไฟฟาของเครองใชไฟฟาทตออยกบเตาเสยบ ไปเสยบกบเตารบ ทตออยในวงจรไฟฟาใดๆ กไดภายในบาน

-28-

ภาพท 1.19 ตวอยางเตารบหรอเตาเสยบ

ทมา: https://gearpatrol.com/ / / /guide-to-plugs-and-sockets-by-country/

3.6 หลอดไฟฟา เปนอปกรณทใหแสงสวาง ใชตามบานเรอน สานกงาน ตามทสาธารณะ ตลอดไปจนถงอปกรณใหแสงสวางตาง ๆ สาหรบงานทางดานอตสาหกรรม มหลายชนด ไดแก หลอด Incandescent Fluorescent Halogen และหลอดแอลอด (LED) เปนตน รายละเอยดแตละชนดดงน

3.6.1 หลอด Incandescent หรอทนยมเรยกกนวา หลอดไส หลอดไฟชนดน เราเรมรจกตงแตชวงป - หรอประมาณกวา ป มาแลว คณสมบตคอเปนหลอดไสทสวนใหญทาจากทงเสตน ใหความรอนสงมาก องศา ถง องศา ใชพลงงานมาก แตใหประสทธภาพ การสองแสงตาเพยง - lm/W ปจจบน บานเรายงใชกนอย แตในหลายประเทศ ไดออกกฎหมาย ใหยกเลกการใช ไปแลว เพราะ เปนหลอดไฟทกนไฟมาก

ภาพท . 0 ตวอยางหลอด Incandescent

ทมา: http://www.microchip.com/

-29-

3.6.2 หลอด Fluorescent หรอทนยมเรยกกนวา หลอดฟลออเรสเซนต หลอดฟลออเรสเซนต หรอทพวกเราเรยกกนตดปากวา หลอดนออนนนเอง มหลายขนาด ตงแต T พฒนามาเปน T และปจจบน เรมมการเปลยนมาใช T กนบางแลว คาวา T คอขนาด หน หมายเหต นว ม หน T คอขนาด หน หรอ ขนาด นวพอด T หรอ หน ประมาณ / นวกวาๆ หลอดฟลออเรสเซนตไดเรมกนใชตงแต ป จนถงปจจบน ประสทธภาพการใหแสงสวางปานกลาง การกนไฟ ปานกลาง แตตดตรงท ตองใชปลลาสต และบลลาสต ใชไฟสงถง -

W

ภาพท 1.21 ตวอยางหลอด Fluorescent

ทมา: https://en.wikipedia.org/wiki/Fluorescent_lamp

3.6.3 หลอด Halogen หรอทนยมเรยกกนวา หลอดแสงจนทร หลอดโซเดยม หลอดไฟประเภทน นยมใชในโรงงานอตสาหกรรม เนองจาก ในโรงงานตองการใชแสงในปรมาณมาก และจาเปนตองตดตงโคมไฟ สง ม.- ม. ไดมการเรมตนใชหลอดไฟประเภทในชวงป ถง จนปจจบน หลอดไฟประเภทน กนไฟมาก - W ขนไป โรงงานตองใชโคมไฟประเภทน ในจานวน - โคม ตอ โกดง หรอประมาณ , - , W ตอโกดง ทาใหโรงงานตองเสยคาไฟเปนจานวนมาก อกทงการตดตง หรอเปลยนหลอดไฟ ทาไดลาบาก อณหภมของหลอดรอนมาก องศา - องศา อายการใชงานเฉลย - ป

-30-

ภาพท . 2 ตวอยางหลอด Halogen

ทมา: http://www.ledthai.net/index.aspx?ContentID=ContentID-

3.6.4 หลอดแอลอด (LED) หลายคนอาจเพงเรมรจกไดไมนาน แตความจรงแลว หลอด LED ไดมการเรมตนใชกนในเชงพาณขยตงชวงป และพฒนามาเรอยๆ จนถงชวงสาคญคอ ในป ไฟ LED กไดพฒนามาถงจดท สามารถนามาใชทดแทนไฟประเภทอนๆไดอยางสมบรณ ไฟ LED มจดเดนมากมายหลายอยาง คอ ใชพลงงานตาแตใหประสทธภาพการสองสวางทสงมาก เรมตงแต - lm/W และมอายการใชงานทยาวนานกวาหลอดไฟทกประเภท คอ เฉลยแลว มอายการใชงาน ป ขน ปจจบน หลอดไฟ LED ไดถกจดเปน ใน เทคโนโลย ทสาคญทสด ของโลก ในรอบ ป ทผานมา และกาลงจะเขามาเปลยนแปลงระบบไฟฟาทงระบบของโลก ภายในไมกปทจะถงน

(ก) หลอดไฟ LED BULB

(ข) หลอดไฟ LED TUBE

ภาพท . 3 ตวอยาง หลอดแอลอด (LED)

https://www.sangfi.com/product/wholesale-price-led-e -bulb-a -eve/

-31-

4. ระบบไฟฟาพนฐาน

ความรเบองตนเกยวกบระบบไฟฟาพนฐานทตองรไดแก มาตรฐานการออกแบบและตดตงระบบไฟฟา ศพทเฉพาะ ระบบไฟฟา เฟส และ เฟส Power Factor ระบบการสงจายกาลงไฟฟา หมอแปลงไฟฟา ตควบคมระบบไฟฟา การตอลงดน ระบบปองกนฟาผา และอปกรณตดตอน โดยมรายละเอยดดงน

4.1 มาตรฐานการออกแบบและตดตงระบบไฟฟา มความสาคญยง ทงน เพอความปลอดภย คงทนถาวร และเพอยดอายการใชงานของอปกรณไฟฟาตางๆ ทใชอยในระบบใหยาวนานยงขน การตดตงระบบไฟฟา มมาตรฐานกาหนดทแนนอน และมหลายหนวยงาน เชน กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ (วสท.) การไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค และหนวยงานจากตางประเทศทประเทศไทยนามายดถอ เชน National Electric Code (NEC) Amarican National Standard Institute (ANSI) International

Electrotechical Commission (IEC) เปนตน และหนวยงานทรบรองมาตรฐานผลตภณฑ อปกรณ เครองใชไฟฟาตางๆ คอ สานกผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม ทรจกกนในชอ มอก.

4.1.1 ศพทเฉพาะ หรอค าจ ากดความ ดานระบบไฟฟา - ระบบไฟฟาแรงสง คอ ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟา เกน 1,000 โวลท - ระบบไฟฟาแรงตา คอ ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาไมเกน 1,000 โวลท - โวลท (Volt.) คอ หนวยวดแรงดนไฟฟา

- แอมแปร ( Amp.) คอ หนวยวดกระแสไฟฟา

- วตต (Watt.) คอ หนวยของกาลงไฟฟาทใชจรง - หนวย (Unit) คอ หนวยของกาลงไฟฟาทใช ตอชวโมง มอปกรณทใชวด คอ

กโลวตตฮอรมเตอร (Kwh.)

4.1.2 ระบบ 1 เฟส หรอ 3 เฟส คอ ระบบไฟฟาทน ามาใช โดยแยกออกดงน ระบบการจายแรงดนไฟฟาใหแกผใชไฟในปจจบนของการไฟฟาฯ มอย 2 ระบบ คอระบบแรงดนไฟฟาแบบ เฟส สาย (Single phase) และระบบแรงดนไฟฟาแบบ เฟส สาย (Three phase) มรายละเอยดดงน

ระบบแรงดนไฟฟาแบบ 1 เฟส 2 สาย (Single phase) ระบบแรงดนไฟฟาแบบ 1 เฟส 2 สาย (Single phase) คอ การจายแรงดนไฟฟาขนาดพกด 220 -240 โวลท ระบบนเหมาะสาหรบบานพกอาศยทตองการใชกระแสไฟจานวน ไมมาก(แตไมเกน 100 แอมป) ระบบนมการตดตง

-32-

สายไฟสาหรบการใชงานเพยง 2 เสน คอ สายเสนทมกระแสไฟ (สาย Line หรอ “L” ) และสายเสนทไมมกระแสไฟ หรอสายศนย ( สาย Neutron หรอ “N” )

ภาพท 1.24 ตวอยางการเชอมตอระบบแรงดนไฟฟาแบบ 1 เฟส 2 สาย (Single phase)

ทมา: http://www.praguynakorn.com/tips/ /ความรพนฐานเรองระบบไฟฟา

ระบบแรงดนไฟฟาแบบ 3 เฟส 4 สาย (Three phase) คอ การจายแรงดนไฟฟาขนาดพกด 380 - 400 โวลท ระบบน เหมาะสาหรบบานพกอาศยขนาดใหญ หรอพวกโรงงานอตสาหกรรมทตองการใชกระแสไฟจานวนมากตงแต100 แอมป ขนไป และมเครองใชไฟฟาหรออปกรณไฟฟาทตองตอการสายไฟใชงาน 4 เสน ระบบนมการตดตงสายไฟสาหรบใชงาน 4 เสน(ในขนาดทเทากน)โดยมสายไฟทมกระแสไฟ 3 เสน คอ สาย Line 1, สาย Line 2 และ สาย Line 3 สายเสนท 4 เปนสายเสนทไมมกระแสไฟ หรอสายศนย(สาย Neutron “N”)

ภาพท 1.25 ตวอยางการเชอมตอระบบแรงดนไฟฟาแบบ เฟส สาย (Three phase)

ทมา: http://www.praguynakorn.com/tips/ /ความรพนฐานเรองระบบไฟฟา

-33-

รปภาพการตอสายไฟไปใชงานทง 2 รปแบบ จะเหนไดวาในระบบ 3 เฟส 4 สายน นสามารถตอไฟใชงานใหกบอปกรณไฟฟาไดทง 2 ประเภท คอทงประเภททตองการใชแรงดนไฟฟาขนาด 380 โวลท และ 220 โวลทไดในเวลาเดยวกน (ตามรปภาพท 1.34) แตในระบบ 1 เฟส 2 สายนน จะตออปกรณไฟฟาใชงานไดเพยงขนาดแรงดนไฟฟา 220 โวลทเพยงอยางเดยวเทานน

ภาพท . 6 ตวอยางการเชอมตอระบบแรงดนไฟฟาแบบ 1 เฟส และ 3 เฟส

ทมา: https://www.steelhow.com/ /ระบบไฟฟา เฟส- เฟส

วงจรไฟฟาภายในบาน สวนใหญจะเปนการตอแบบขนาน ซงเปนการตอวงจรทาใหอปกรณและเครองใชไฟฟาแตละชนดอยคนละวงจร ซงถาเครองใชไฟฟาชนดหนงเกดขดของเนองจากสาเหตใดกตาม เครองใชไฟฟาชนดอนกยงคงใชงานไดตามปกตเพราะไมไดอยในวงจรเดยวกน ไฟฟาทใชในบานเรอนทวไปเปนไฟฟากระแสสลบมความตางศกย 220 โวลต การสงพลงงานไฟฟาเขาบานจะใชสายไฟ 2 เสน คอ

- สายกลาง หรอสาย N มศกยไฟฟาเปนศนย - สายไฟ หรอสาย L มศกยไฟฟาเปน 220 โวลต โดยปกตสาย L และสาย N ทตอเขาบาน

จะตอเขากบแผงควบคมไฟฟา ซงเปนทควบคมการจายพลงงานไฟฟาทงหมดในบานอยางมระบบ บนแผงควบคมไฟฟามกจะประกอบดวย ฟวสรวม สะพานไฟรวม และสะพานไฟยอย โดยสะพานไฟยอยมไวเพอแยกและควบคมการสงพลงงานไฟฟาไปยงวงจรไฟฟายอยตามสวนตางๆ ของบานเรอน เชน วงจรชงลาง วงจรชนบน วงจรในครว เปนตน

-34-

ในวงจรไฟฟาในบาน กระแสไฟฟาจะผานมาตรไฟฟาทางสาย L เขาสสะพานไฟ ผานฟวสและสวตช แลวไหลผานเครองใชไฟฟา ดงนนกระแสไฟฟาจะไหลผานสาย N ออกมา ดงภาพตวอยางวงจรไฟฟาในบาน

ภาพท 1.27 ตวอยางวงจรไฟฟาในบาน

ทมา: http://tv .prd.go.th/khonkaen/ewt_news.php?nid= &filename=index

เมอไดทราบถงพนฐานของระบบแรงดนไฟฟาเพอการตอใชงานไปพอสงเขปแลว คราวนมารจกขนตอนการตดตงระบบไฟฟาใชงานภายในบานพกอาศย (ระบบ 1 เฟส 2 สายทแรงดนไฟฟา 220 โวลท)

สมมตวาเรากาลงคดจะปลกบานขนมา สงทเราควรคานงถงเกยวกบระบบไฟฟาทจะตดตงภายในบานของเราตามความสาคญลาดบกอนหลงมดงน

- ขนาดมเตอรไฟฟาทจะขอใชไฟ

- ลกษณะ และรปแบบของการตดตงสายไฟ

- จานวนวงจรยอยของอปกรณไฟฟา

- แผงรวมไฟ หรอ ตรวมไฟ และเมนสวทชตดตอน

- อปกรณปองกนความปลอดภย และอปกรณเสรมความปลอดภย (หลกดน, สายดน และเครองตดกระแสไฟรว) ขนาดมเตอรไฟฟาทขอใชไฟ สวนใหญจะพจารณาจากพนทใชสอยของตวบาน และ

จานวนเครองใชไฟฟาทกนกระแสไฟมากๆ ทจะตดตงภายในบาน เชน เครองปรบอากาศ, เครองทาน าอน, เครองทาน ารอน, ตแชหรอตเยนขนาดใหญ เปนตนรวมไปถงจานวนจดตดตงดวงโคมไฟแสงสวางขนาดตางๆ และเตารบไฟฟาทใชงาน ซงเราตองรวาหากเราใชงานเครองใชไฟฟา และอปกรณไฟฟาเหลานนพรอมกน มนจะกนกระแสไฟเปนปรมาณเทาใด เรากไปตดตอขอใชมเตอรไฟฟา ทการไฟฟาฯ เชน

-35-

- ถาใชกระแสไฟรวมกนไมเกน 10 แอมป กขอตดตงมเตอรไฟฟา ขนาด 5 (15) แอมป

- ถาใชกระแสไฟรวมกนมากกวา 10 แอมป แตไมเกน 50 แอมป กขอตดตงมเตอรไฟฟา ขนาด 15 (45) แอมป

- ถาใชกระแสไฟรวมกนมากกวา 50 แอมป แตไมเกน 100 แอมป กขอตดตงมเตอรไฟฟา ขนาด 30 (100) แอมป

5. Power Factor

คอ อตราสวน ระหวางกาลงไฟฟาทใชจรง (ว ตต) กบ กาลงไฟฟาปรากฏ หรอกาลงไฟฟาเสมอน (VA) ซง คาทดทสด คอ มอตราสวนทเทากน จะมคาเปนหนง แตในทางเปนจรงไมสามารถทาได ซงคา Power Factor เปลยนแปลงไปตามการใช LOAD ซง Load ทางไฟฟามอย 3 ลกษณะ คอ

5.1 Load ประเภท Resistive หรอ ความตานทานจะมคา Power Factor เปนหนง อนไดแก หลอดไฟฟาแบบใส เตารดไฟฟา หมอหงขาว เครองทาน าอน เปนตน ถาหนวยงานหรอองคกร ม Load ประเภทนเปนจานวนมาก กไมจาเปนทจะตองปรบปรงคา Power Factor

5.2 Load ประเภท Inductive หรอ ความเหนยวนาจะมคา Power Factor ไมเปนหนง อนไดแก เครองใชไฟฟาทใชขดลวด เชน มอเตอร บาลาสกของหลอดฟลออเรสเซนต หลอดแกสดสชารจ เครองปรบอากาศ เปนตน จะเหนไดวาหนวยงานหรอองคกรสวนใหญ จะหลกเลยง Load

ประเภทนไมได และมเปนจานวนมาก ซงจะทาให คา Power Factor ไมเปนหนง และ Load

ประเภทนจะทาใหคา Power Factor ลาหลง ( Lagging ) จาเปนทจะตองปรบปรงคา Power Factor

โดยการนา Load ประเภทใหคา Power Factor นาหนา ( Leading ) มาตอเขาในวงจรไฟฟาของระบบ เชน การตอชด Capacitor Bank เขาไปในชดควบคมไฟฟา

5.3 Load ประเภท Capacitive หรอ Load ทมตวเกบประจ (Capacitor) เปนองคประกอบ Load ประเภทนจะมใชนอยมาก จะมคา Power Factor ไมเปนหนง Load ประเภทนจะทาใหคา Power Factor นาหนา (Leading) คอกระแสจะนาหนาแรงดน จงนยมนา Load ประเภทน มาปรบปรงคา Power Factor ของระบบทมคา Power Factor ลาหลง (lagging) เพอใหคา Power Factor

มคาใกลเคยงหนง

ขอด ของการปรบปรง คา Power Factor

- กระแสไฟฟาทไหลในวงจรไฟฟาลดลง

- หมอแปลง และสายเมนไฟฟา สามารถรบ Load เพมไดมากขน

- ลดกาลงงานสญเสยในสายไฟฟาลง

-36-

- ลดแรงดนไฟฟาตก

- เพมประสทธภาพระบบไฟฟาทงระบบ

ภาพท 1.28 ตวอยาง Power Factor

ทมา: http://electricalquestionsguide.blogspot.com/ / /what-is-power-factor.html

6. ระบบการสงจายก าลงไฟฟา

หนวยงานทรบผดชอบดานการผลตและจาหนายไฟฟาในปจจบน คอ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย การไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค โดยการไฟฟาฝายผลต เปนผผลตไฟฟาใหการไฟฟานครหลวง และการไฟฟาสวนภมภาคไปจาหนาย การไฟฟานครหลวง จะจาหนายไฟฟาให กทม.และปรมณฑล สวนการไฟฟาสวนภมภาค จะจาหนายไฟฟาใหกบตางจงหวดของทกภาคในประเทศ

ระบบไฟฟาในภาคใต การไฟฟาฝายผลตจะผลตไฟฟาทโรงไฟฟา แลวแปลงแรงดนไฟฟาใหสงถง 230 กโลโวลท (KV.) แลวสงไปตามเมองตางๆ เขาทสถานไฟฟายอย ของการไฟฟาสวนภมภาค สถานไฟฟายอยจะปรบลดแรงดนไฟฟาเหลอ 33 กโลโวลท แลวจายเขาในตวเมอง และผใชไฟฟาตองตดตงหมอแปลง เพอลดแรงดนไฟฟาใหเปนแรงตา เพอนามาใชงานตอไป

กาลงไฟฟามดวยกน 3 อยางคอ - กาลงไฟฟาจรง มหนวยเปน วตต (Watt)

- กาลงไฟฟาแฝง มหนวยเปน วาร (VAR)

- กาลงไฟฟาปรากฏ มหนวยเปน โวลทแอมป (VA)

-37-

ภาพท 1.29 ตวอยางระบบการสงจายกาลงไฟฟา

ทมา: http://nuclear.rmutphysics.com/blog-sci /?p=

7. หมอแปลงไฟฟา

หมอแปลงไฟฟาเปนอปกรณไฟฟา สาหรบแปลงแรงดนไฟฟาใหสงขน หรอตาลง เพอใหเหมาะสมกบงานทจะใช งานบางอยางตองการใชแรงดนสง เชน การสงพลงงานไฟฟาจากโรงไฟฟามายงสถานยอย ตองใชหมอแปลงแรงไฟฟาแรงสง แต การใชในบานเรอน หรอ โรงงานตองใชหมอแปลงไฟฟาแรงตา ซงหมอแปลงมหลายชนด หลายขนาด เลอกใชตามความเหมาะสมของงาน

ภาพท 1.30 ตวอยางหมอแปลงไฟฟา

ทมา: http://ใหเชาหมอแปลงไฟฟา.com/wp-content/uploads/ / / Rent_Transformers-ใหเชาหมอแปลงไฟฟา- .jpg

-38-

8. ตควบคมระบบไฟฟา

ตควบคมระบบไฟฟาทสาคญมดงน

8.1 MDB. (Main distribution board) เปนตควบคมระบบไฟฟาหลก ม Main Circuit

Breaker เพอตดตอวงจรไฟฟาทงหมดของอาคาร

8.2 SDB. (Sub distribution board) เปนตควบคมยอย จายกระแสไฟฟาไปตามต PB. หรอ Load Center หลายๆ ต ขนอยกบขนาดของอาคาร

8.3 PB (Panel board) หรอ Load Center เปนแผง Circuit breaker ทควบคมการจายกระแสไฟฟาใหกบเครองใชไฟฟาตางๆ มหลายขนาด ขนอยกบจานวนของ Load

ภาพท 1.31 ตวอยางตควบคมระบบไฟฟา

ทมา: http://www.thainaturalpool.com/images/ / .jpg

9. การตอลงดน

คอ การใชตวนาทางไฟฟา ตอเขากบวงจรไฟฟา หรอ บรภณฑไฟฟา ตอเขากบพนโลกอยางมนคง ถาวร การตอลงดนมวตถประสงค เพอลดอนตรายทอาจจะเกดกบบคคล และลดความเสยหายทอาจจะเกดกบเครองใชไฟฟาและระบบไฟฟา

หนาทหลกของสายดน มอย 2 ประการ คอ

1. เมอเกดแรงดนเกน จะจากดแรงดนไฟฟาของวงจร ไมใหสงจนอาจทาใหเครองใช ไฟฟา เสยหาย และลดแรงดนไฟฟาทอาจเกดขนทเครองอปกรณไฟฟา หรอ สวนประกอบ เนองจากการรว หรอการเหนยวนา เพอลดอนตรายจากบคคลทไปสมผส

-39-

2. เมอเกดกระแสไฟฟารวลงดน จะชวยลดความเสยหายของเครองอปกรณไฟฟา หรอระบบไฟฟา การตอลงดนทถกตองจะชวยใหเครองมอหรออปกรณปองกนทางานไดตามทออกแบบไว

ชนดของการตอลงดน มอยดวยกน 3 แบบ คอ

1. การตอลงดนของระบบไฟฟา (System Grounding)

2. การตอลงดนของเครองอปกรณไฟฟา (Equipment Grounding)

3. การตอลงดนของระบบปองกนฟาผา (Lightning Grounding)

ภาพท 1.32 ตวอยางการตอลงดน

ทมา: https://premkubpom.files.wordpress.com/ /

10. ระบบปองกนฟาผา เปนระบบทตองมในระบบไฟฟา โดยมาตรฐานการตดตงเปนตวบงคบ ประเทศไทยใช

มาตรฐานของ IEC เปนหลก ระบบปองกนฟาผาจะประกอบดวย ระบบปองกนฟาผาภายนอกอาคาร และระบบปองกนฟาผาภายในอาคาร ระบบปองกนฟาผา มวตถประสงค เพอ ปองกนความเสยหายตางๆ ทจะเกดขนกบระบบไฟฟา และบรภณฑตางๆ อนเนองมาจากฟาผา

-40-

ภาพท 1.33 ตวอยางระบบปองกนฟาผา

ทมา: http://www. engineer.com/ee_main/Article/SPD.htm

11. อปกรณตดตอน หรออปกรณปลดวงจร มหนาท ตดตอนวงจรไฟฟาออกยามไมตองการใหมกระไฟฟาไหลในระบบ เชน การ

ซอมแซม และเพอ ปองกนอนตรายตอ ระบบ อนเนองมาจาก การใชกระแสไฟฟาเกนพกด หรอ เกดการลดวงจร อปกรณตดตอน ทใชกนสวนใหญในปจจบน คอ ฟวส และ เซอรกต เบรกเกอร (CB.) แตการใชงานและ การออกแบบตดตง ตองใชขนาดและรปแบบทเหมาะสมกบงาน มฉะนนอปกรณดงกลาวจะไมทางานตามทไดออกแบบไว เชน การเลอกขนาด CB สงเกนไป เมอเกดปญหาหรอกระแสไหลเกนพกดของสาย จะทาให อปกรณ จะไมตดวงจร และเกดความเสยหายเกดขนตามมา เชน สายไหม หรอ อนตรายตอหมอแปลงไฟฟา เปนตน

ภาพท . 4 ตวอยางอปกรณตดตอน หรออปกรณปลดวงจร

ทมา: http://www.bloggang.com/

-41-

12. บทบาทหนาทของไฟฟา

ทกคนคงจะคนเคยกบการใชไฟฟามาตงแตเกด เตบโตมากบการไดใชไฟฟา และไฟฟาคงจะมความสาคญกบชวตประจาวนเราไปตลอด แนนอนวา ไฟฟาคอปจจยทสาคญ และขาดไมได ยงเมอยคสมยกาลงดาเนนไปกบเทคโนโลยตางๆ ทมบทบาทควบคกบการใชไฟฟา นนอาจกลาวไดวา พลงงานไฟฟา กลายเปนปจจยท 5 สาหรบการดาเนนชวตของคนเราไปแลวแตถงแมวาจะมไฟฟาใชอยทกวนอยางไรปญหาใดๆ แตในมมของ การพฒนาพลงงานไฟฟาของประเทศ ตองพบเจอกบปญหาทเปนความขดแยง เกดความคดเหนทแตกตาง หลากหลาย และถกเถยงกนมาอยางตอเนอง ทาใหการพฒนาพลงงานไฟฟาเกดความลาชา และมทศทางการดาเนนงานทไมชดเจน เพราะผมสวนไดสวนเสยทเกยวของตางไมเปดโอกาสทจะทาใหเกดความรความเขาใจตอกนและกนเทาทควร

ดงนน ควรจะไดเวลาแลวทจะตองสรางความเขาใจ เปดใจรบฟงความเหน ประเดน ปญหา ไขขอของใจ ขอสงสย ขอเสนอแนะตางๆ แกกนและกนอยางลกซง จรงจง และจรงใจ เพอเสรมสรางการมสวนรวมในการสรางความย งยนของพลงงานไฟฟาของประเทศไทยใหไปในทศทางเดยวกน

ปจจบนประเทศไทยมความตองการใชพลงงานไฟฟาทมา:กขนเฉลยปละ 4-5% จนถงป พ.ศ.2573 ซงมความจาเปน ทจะตองสรางโรงไฟฟาใหม เพอรองรบความตองการใชไฟฟาทเพมขน และเพอทดแทนโรงไฟฟาเดมทหมดอายการใชงาน โดยมสดสวนของการใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงหลก ประมาณรอยละ 66% เปนการนาเขา 40% และมปรมาณสารองในอาวไทยทเหลอนอยลง ใชไดอกประมาณ 10 ปเทานน ซงในอนาคตอาจจะตองนาเขา 100%

ภาพท 1.35 การเตบโตของระบบไฟฟาของประเทศไทย

ทมา: http://www.balanceenergythai.com/ความสาคญของไฟฟา/

-42-

ดวยปญหาการเปลยนแปลงของแหลงพลงงานไฟฟาเหลาน ประเทศไทยจงจาเปนทจะตองลดสดสวนการใชกาซธรรมชาตลง โดยกระจายสดสวนไปใชเชอเพลงทมปรมาณสารองมากตนทนตา ราคาไมผนผวน และยงมเทคโนโลยทสะอาด นนกคอ ถานหน แตถงแมจะมพลงงานอนๆ เปนตวเลอก อยาง พลงงานลม หรอพลงงานแสงอาทตยกตาม เพราะไมอาจควบคมพลงงานใหคงทไดอยางแนนอน และเพราะมราคาแพง จงไมสามารถใชเปนพลงงานในการผลตไฟฟาหลกแทนโรงไฟฟาทใชเชอเพลงสนเปลองไดเพราะฉะนน การจดการกบสดสวนของแหลงพลงงานไฟฟาใหเกดความสมดล จงมความจาเปน และความสาคญทจะทาใหเรายงคงมไฟฟาไดใชอยางตอเนอง และย งยน

13. ความส าคญของไฟฟา

ไฟฟาเปนสงจาเปนตอการดาเนนชวตของมนษยในปจจบน และเปนตวแปรสาคญ ในการพฒนาเศรษฐกจ การเพมผลผลตทงเกษตรกรรมและอตสาหกรรมททนสมย การกระจายรายไดและสรางขดความสามารถในการแขงขนในดานการผลต และการขายสนคา ซงเปนเปาหมายสาคญในการพฒนาเศรษฐกจ ไฟฟาเปนพลงงานชนดหนงทมนษยนามาใชประโยชนไดหลายอยาง นอกจากจะให แสงสวางเวลาคาคนแลว ยงทาใหเกดความรอนเพอใชในการหงตม รดผา ทาใหเกดการหมนของมอเตอร เชน เครองดดฝ น เครองปนนาผลไม เครองทาความเยน เปนตน ไฟฟาจงมความสาคญและจาเปนตอการดารงชวต

14. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟา

พลงงานไฟฟาเปนปจจยทสาคญอยางมากตอการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ไดแก ดานคมนาคม ดานเศรษฐกจ ดานอตสาหกรรม ดานเกษตรกรรม ดานบรการ และ ดานคณภาพชวต การใชพลงงานไฟฟามแนวโนมเพมขนทกปตามอตราการเพมจานวนประชากร และความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจ พลงงานไฟฟาถกนามาใชประโยชนในดานตาง ๆ ซงจากสถตการใชพลงงานไฟฟา แยกตามสาขาเศรษฐกจ ในป พ.ศ. พบวา สาขาอตสาหกรรมเปนสาขาทมการใชพลงงาน ไฟฟามากทสด คดเปนรอยละ . ของการใชพลงงานไฟฟาทงประเทศ สวนสาขาอน ๆ ดงแสดง ในภาพ

-43-

ภาพท 1.36 แผนภมแสดงการใชพลงงานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกจ ป พ.ศ. 2558

ทมา: http://life g .blogspot.com/ / / .html

14.1 ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานคมนาคม

ประโยชน

พลงงานไฟฟาใชในการขบเคลอนพาหนะทาใหการเดนทางมความสะดวก รวดเรวปลอดภย และบรการผโดยสารไดมากขน อกทง ไมกอใหเกดมลพษทางอากาศ

ภาพท . ภาพรถไฟฟา (BTS) ทใชในกรงเทพมหานคร


-44-

ภาพท 1.38 ภาพสญญาณไฟจราจรทางอากาศ


ผลกระทบ

หากขาดพลงงานไฟ ฟาทใชในการขบเคลอนพาหนะ จะทาใหการเดนทางลาชาเกดความวนวาย อาจกอใหเกดอบตเหตและความเสยหายในเรองของการขนสงสนคาไมทนตามกาหนดเวลา

ภาพท 1.39 ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบทเมองนวยอรก

สหรฐอเมรกาเมอป พ.ศ.


-45-

ภาพท 1.40 ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบ ทาใหการจราจรตดขด

และเกดความวนวาย


14.2 ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานอตสาหกรรม

ประโยชน

ในป พ.ศ. ภาคอตสาหกรรมมการใชพลงงานไฟฟาสงมาก คดเปนรอยละ . ของการใชไฟฟาทงประเทศ เพราะเครองจกรทใชในการผลตสนคาในโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ เชน อตสาหกรรมสงทอ อตสาหกรรมโลหะ อตสาหกรรมยานยนต อตสาหกรรมอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหารเปนตน ลวนจาเปนตองใชพลงงานไฟฟาเปนปจจยหลกในกระบวนการผลตทงสน

ภาพท 1.41 ภาพโรงงานอตสาหกรรมสงทอ


-46-

ภาพท 1.42 ภาพโรงงานอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน


ผลกระทบ

หากเกดกรณไฟฟาขดของหรอไฟดบอาจทาใหกระบวนการผลตหยดชะงก ขาดความตอเนอง และทาใหสนคาเกดความเสยหาย สงผลใหความเชอมนของนกลงทนตางประเทศลดลงสวนกรณราคาคาไฟฟาสงขนจะสงผลใหตนทนการผลตสนคาสงขน ยอมสงผลใหราคาสนคาสงขนตามไปดวย ทาใหการสงออกสนคาไมสามารถแขงขนกบตางประเทศได

ภาพท 1.43 โรงงานทไดรบผลกระทบทจงหวดลาปาง


-47-

ขาวของสานกขาวไทย วนท พ.ค. รองเรยนกรณในพนทเกดกระแสไฟฟาขดของบอยครง โดยเฉพาะในชวงทเกดพายฝนฟาคะนอง ซงสงผลใหกระบวนการผลตในโรงงานอตสาหกรรมตองหยดชะงก และยงเสยงทาเครองจกรชารด เนองจากเกดการกระชากของกระแสไฟฟา

-48-

บทท 2

ความตองการใชไฟฟาในประเทศ

บทท 2 ประกอบดวยเนอหา 2 หวขอหลก คอ สถานการณพลงงานไฟฟาในประเทศ และความตองการใชไฟฟาในประเทศ แสดงดงเนอหาตอไปน

1. สถานการณพลงงานไฟฟาในประเทศ

ประเทศไทยมการใชไฟฟาเพมขนอยางตอเนองเฉลยขยายตวปละ 4-5 % ในชวง 10 ปทผานมา โดยเตบโตควบคไปพรอมกบเศรษฐกจไทย ทงนเพราะพลงงานไฟฟาเปนปจจยสาคญในการขบเคลอนและดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในภาคตาง ๆ และยงมบทบาทสาคญตอการดารงชวตของประชาชน จากบทความของ ภทรภรณ หรญวงศ และสงหพนธ สงหเสน (2015) ไดอธบายสถานการณไฟฟาในปจจบนของไทยใน 3 ดาน คอ ความเพยงพอ ความเหมาะสมของราคา และประสทธภาพของการใชไฟฟา ไวดงน

1.1 ความเพยงพอ ปจจบนปรมาณไฟฟาในภาพรวมมเพยงพอตอความตองการ โดยในป 2556 กาลงการผลตไฟฟารวมของประเทศอยท 33,051.0 เมกะวตต สงกวาความตองการไฟฟาสงสดท 26,598.1 เมกะวตต ทงนแมการผลตและความตองการใชไฟฟาในหลายภมภาคไมสมดลกน แตผผลตสามารถโอนไฟฟาผานสายสงจากภาคทมการผลตสวนเกนไปยงภาคทการผลตไมเพยงพอได ในแงของการผลตเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟาของ ไทยคอ กาซธรรมชาตคดเปนรอยละ 67 ของเชอเพลงทใชผลตไฟฟาทงหมด (แสดดงภาพท 2.1) สาหรบเชอเพลงทใชรองลงมา คอ ถานหนรอยละ 20 หมายเหต: สดสวนเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศไทย อาเซยน และทวโลก แสดงดงภาพท 2.2

ภาพท 2.1 สดสวนเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศไทย

ทมา: รายงานสถตพลงงานของประเทศไทย ป 2557

-49-

ภาพท 2.2 สดสวนเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศไทย อาเซยน และทวโลก

ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน

อยางไรกตาม แมไฟฟายงมเพยงพอและรองรบความตองการไดในปจจบน แตอาจมความเสยงในอนาคตจากการพ งพากาซธรรมชาตเปนหลกในการผลตไฟฟา จากขอมลการคาดการณปรมาณกาซธรรมชาตในอาวไทยซงเปนแหลงผลตสาคญของไทย พบวา ปรมาณกาซธรรมชาตเหลอเพอคงระดบการผลตในปจจบนอกเพยง 6 ป เทานน ดงนนการสรางความมนคงทางแหลงเชอเพลง ประเทศไทยสามารถพจารณาทางเลอกได 3 แนวทาง คอ (1) การปรบไปใชเชอเพลงอน ๆ เชน ถานหนหรอพลงงานทางเลอกอน (2) การนาเขาจากตางประเทศ ทงในรปแบบการนาเขาไฟฟาโดยตรงและนาเขากาซธรรมชาต และ (3) การเปดสทธการสารวจและผลตปโตรเลยมเพอเพมความมนคงทางดานพลงงาน

1.2 ระดบราคา ปจจบนราคาไฟฟาของไทยอยในระดบทเหมาะสมและมความไดเปรยบเมอเทยบกบประเทศอนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยราคาไฟฟาตอหนวยของไทยยงอยในระดบทสามารถแขงขนกบประเทศเพอนบานได (แสดงดงภาพท 2.3 และ 2.4 สาหรบขอมลป 2557 และขอมลป 2558 ตามลาดบ) ทงน ประเทศทมอตราคาไฟฟาตากวาไทยสวนใหญมตนทนการผลตทตากวาจากการใชเชอเพลงทมตนทนตา เชน นา และถานหน เปนตน

-50-

ภาพท 2.3 ราคาไฟฟาตอหนวยในภมภาค ป 2557


ภาพท 2.4 ราคาไฟฟาตอหนวยในภมภาค ป 2558

ทมา: การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

อยางไรกตาม ความเสยงทราคาไฟฟาของไทยจะสงขนไดในอนาคตขนอยกบทรพยากรกาซธรรมชาตในอาวไทยทมอยจากดและใกลหมดลง ซงจะสงผลใหตนทนและราคาเพมขนไดในอนาคตหากจาเปนตองนาเขากาซธรรมชาตทมราคาสงกวากาซธรรมชาตจากอาวไทยเพอใชผลตไฟฟา (แสดงรปภาพท 2.5)

-51-

ภาพท 2.5 ประมาณการตนทน จาแนกตามเชอเพลง

ทมา: (ราง) แผนพฒนากาลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558-2579

1.3 ประสทธภาพการใชไฟฟา สาหรบประสทธภาพการใชไฟฟาของประเทศไทย สาขาเศรษฐกจทมการใชไฟฟามากทสดคอ ภาคอตสาหกรรม คดเปนรอยละ ของการใชไฟฟาทงหมด รองลงมาคอ ภาคครวเรอนรอยละ และภาคธรกจและบรการรอยละ โดยทผานมาภาคอตสาหกรรมมความเขมขนของการใชไฟฟาสง แตปรบลดลงบางจากความพยายามเพมประสทธภาพอยางตอเนอง ขณะทภาคธรกจและบรการมการใชไฟฟาเขมขนทมประสทธภาพกวาแตทผานมายงไมไดปรบปรงมากนก สาเหตหนงมาจากภาคธรกจและบรการของไทยเนนการทองเทยวเปนหลก โดยเฉพาะโรงแรมและการบรการทางการแพทยทมการใชไฟฟาสง ทาใหยงมชองวางในการปรบปรงประสทธภาพอยมาก นอกจากน การใชไฟฟาภาคครวเรอนตอหวของประเทศไทยนบวาอยในระดบตาและมประสทธภาพกวาประเทศเพอนบานทงมาเลเซย และสงคโปร แตยงสงกวากมพชา อนโดนเซย และเวยดนาม เนองจากอตราการเขาถงไฟฟาของประเทศไทยดกวา

ในอนาคต การเพมประสทธภาพการใชไฟฟาเปนประเดนทมความสาคญตอความเพยงพอและราคา ไฟฟามากขน เนองจากทงภาคครวเรอนและภาคธรกจและบรการจะมความตองการมากขนจากการขยายความเปนเมองสตางจงหวด ระดบรายไดครวเรอนทเพมขน รวมทงการปรบโครงสรางการผลตทเนนภาคบรการมากขน หากประเทศไทยไมสามารถเพมประสทธภาพการใชไฟฟาไดกจะมความเสยงทจาเปนตองสรางโรงไฟฟามากขนและเพมตนทนใหแกทงภาคธรกจและบรการและครวเรอน

-52-

หมายเหต: ปรมาณการใชไฟฟารายสาขา การจาหนายไฟฟาของกลมอตสาหกรรมทสาคญ และการจาหนายไฟฟาของกลมอตสาหกรรมทสาคญ แสดงดงภาพท 2.6 2.7 และ 2.8 ตามลาดบ

ภาพท 2.6 ปรมาณการใชไฟฟารายสาขา


ภาพท 2.7 การจาหนายไฟฟาของกลมอตสาหกรรมทสาคญ


-53-

ภาพท 2.8 การจาหนายไฟฟาของกลมธรกจทสาคญ


2. ความตองการใชไฟฟาในประเทศไทย

2.1 ภาพรวมความตองการใชไฟฟาในประเทศไทย จากขอมลความตองการพลงไฟฟาในประเทศไทย โดยสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย แสดงใหเหนวา

- การใชไฟฟาจาแนกตามภมภาคตงแตป 2557 จนถงชวงครงปแรกของป 2559 พบวา

เขตนครหลวง (กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ) มสดสวนการใชไฟฟาเฉลยสงสดคดเปนรอยละ 28.87 รองลงมา ไดแก ภาคกลาง รอยละ 24.97 ภาคตะวนออก รอยละ 16.52 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 10.97 ภาคใต รอยละ 8.97 ภาคตะวนตก รอยละ 5.15 และ ภาคเหนอ

รอยละ 4.55 ตามลาดบ โดยในชวงครงปแรกของป 2559 เขตนครหลวง มอตราการใชไฟฟาเพมขนรอยละ 5.52 เมอเทยบกบชวงเดยวกนในปทผานมา และภาคกลาง ภาคตะวนออก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต ภาคตะวนตก และภาคเหนอ ขยายตวรอยละ 4.97, 7.22, 9.17, 9.30,

5.55 และ 3.94 ตามลาดบ (แสดงดงภาพท 2.9)

- ประเทศไทยมความตองการใชไฟฟาสงขนอยางตอเนอง (แสดงดงภาพท 2.10)

- มความตองการใชไฟฟาสงในชวงเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคมของทก ๆ ป (แสดงดงภาพท 2.10)

- ความตองการใชไฟฟาสงสดจะอยในชวงเวลาประมาณ 14.00-20.00 น. (แสดงดงภาพท 2.11)

-54-

ภาพท 2.9 ปรมาณการใชฟาในประเทศจาแนกตามภมศาสตร ป 2559


หมายเหต: เขตนครหลวง (กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ)

-55-

ภาพท 2.10 ความตองการพลงไฟฟาสงสดสทธของระบบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย


ภาพท 2.11 ลกษณะการใชไฟฟาในแตละวน


- นอกจากน จากขอมลความสมพนธระหวางอณหภมและความตองการไฟฟาสงสด โดยกรมอตนยมวทยา และสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน ยงแสดงใหเหนวาความตองการไฟฟามแนวโนมแปรผนตรงกบอณหภม โดยเมออณหภมสงขนกจะมความตองการไฟฟาสงขนตาม (แสดงดงภาพท 2.12)

-56-

ภาพท 2.12 ความสมพนธระหวางอณหภมและความตองการไฟฟาสงสด

ทมา: กรมอตนยมวทยา และสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน

2.2 ความตองการใชไฟฟาของภาคใต สาหรบความตองการพลงไฟฟาของภาคใตแสดงดงรายละเอยดตอไปน

- สดสวนกาลงผลตไฟฟาสาหรบภาคใต คอ รบไฟฟาจากภาคกลาง 32% โรงไฟฟาเอกชนขนอม จงหวดนครศรธรรมราช 21% โรงไฟฟาภาคใต จงหวดกระบ 13% โรงไฟฟาจะนะ จงหวดสงขลา 10% โรงไฟฟาสราษฎรฐาน 10% เขอนรชชประภา จงหวดสราษฎรฐาน 9% เขอนบางลาง บานสนต จงหวดยะลา 3% รบไฟฟาจากมาเลเซย 1% และผผลตไฟฟาเอกชนรายเลกอก 1% (แสดงดงภาพท 2.13)

- การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยมความจาเปนทจะตองรบพลงไฟฟาจากภาคกลางสงถง . เมกะวตต และรบซอจากประเทศมาเลเซย เมกะวตต มาเพอรองรบปรมาณการใชไฟฟาของประชาชนภาคใต ซงหากไมมการพฒนาโรงไฟฟาแหงใหมอาจทาใหสถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศเกดความไมมนคงทางดานพลงงานเมอโรงไฟฟาในภาคใตไมสามารถผลตไฟไดตามปกต

- จงหวดในภาคใตทมปรมาณการใชไฟฟาเพมขนในป 2554 ถง 2555 แสดงดง ตารางท .1

-57-

- ในขณะทกาลงการผลตไมเพยงพอ ความตองการใชไฟฟาในแตละจงหวดพนทภาคใตกลบมการใชไฟฟาเพมขนอยางตอเนองจากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทกป ซงหากไมมการพฒนาโรงไฟฟาแหงใหม อาจทาใหสถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศเกดความไมมนคง

- การเปรยบเทยบการใชไฟฟาในภาคใตรายจงหวดป 2555 และ 2554 แสดงดงภาพท 2.14 และการใชไฟฟาของจงหวดภาคใต ป 2557 แสดงดงภาพท 2.15 โดยจงหวดสงขลามความตองการใชพลงไฟฟาสงสด

- การคาดการณความตองการใชไฟฟาสงสดของภาคใต ป 2558 ถง 2565 แสดงดงภาพท 2.16

ภาพท 2.13 สดสวนกาลงผลตไฟฟาสงสดสาหรบภาคใต (ขอมล ณ วนท พ.ค. 25 )

-58-

ตารางท .1 จงหวดในภาคใตทมปรมาณการใชไฟฟาเพมขน

ลาดบ จงหวด

สถตสงสด

(*)

เมกะวตต

ปรมาณการใชไฟฟาสงสด

Peak : หนวย เมกะวตต

เปรยบเทยบ

(ป 55 - ป 54)

ป 54

(9 ส.ค.54)

ป 55

(25 ก.พ.55) เมกะวตต %

1. ภเกต 348.0 301.6 340.9 39.3 13.0

2. นครศรธรรมราช 364.0 320.4 341.7 21.3 6.6

3. กระบ 101.0 86.2 101.0 14.8 17.2

4. ปตตาน 76.0 64.3 73.5 9.2 14.3

5. นราธวาส 73.8 62.9 70.3 7.4 11.8

6. ระนอง 49.1 42.3 49.1 6.8 16.1

7. สราษฏรธาน 90.9 72.1 90.9 18.8 26.1

8. ตรง 120.5 115.7 120.5 4.8 4.1

ภาพท 2.14 การเปรยบเทยบการใชไฟฟาในภาคใตรายจงหวดป 2555 และ 2554

-59-

ภาพท 2.15 การใชไฟฟาของจงหวดภาคใต ป 2557


ภาพท 2.16 ความตองการใชไฟฟาสงสดของภาคใต


จากบทความของ ภทรภรณ หรญวงศ และสงหพนธ สงหเสน (2015) ไดอธบายไววา พจารณาจากขอมลในอดตถงปจจบน ความตองการไฟฟาของประเทศไทยเพมขนอยางตอเนอง ทาใหเกดความกงวลวาไฟฟาจะมเพยงพอเพอรองรบกบการเตบโตทางเศรษฐกจหรอไม ผลการศกษาพบวา ในป พลงงานไฟฟายงมความเพยงพอ และมราคาอยในระดบทเหมาะสม อยางไรกตาม ยงมความเสยงจากความไมแนนอนในดานเชอเพลง ความสามารถในการสรางโรงไฟฟาและซอพลงงานไฟฟาไดตามกาหนด ความตองการไฟฟาในอนาคตทมแนวโนมเพมขน รวมท งความสามารถในการพฒนาและเพมประสทธภาพการใชไฟฟา ซงภาครฐมบทบาทในการลดความ

-60-

เสยงไดในหลายแนวทาง คอ สรางความชดเจนถงการเพมสดสวนการใชเชอเพลง กาซธรรมชาตในการผลตไฟฟาในอนาคต สรางความเชอมนใหประชาชนผานกระบวนการทโปรงใส และผลกดนการเพมประสทธภาพการใชไฟฟาอยางจรงจง และกากบการผลตไฟฟาใหเปนมตรตอสงแวดลอม เพอใหประเทศไทยมพลงงานไฟฟาทเพยงพอในราคาทเหมาะสมและมความย งยนในระยะยาว

-61-

บทท รปแบบการผลตไฟฟา

1. ความรพนฐานในการผลตไฟฟา

จากกฎของฟาราเดย ทวาเมอหมนขดลวดตดสนามแมเหลก จะทาใหเกดความตางศกย (Voltage) และเหนยวนพใหเกดกระแสไฟฟาขน จากหลกการนจงนามาใชในการผลตกระแสไฟฟา โดยใชเชอเพลงประเภทตางๆ เพอหมนกงหน เชน กงหนไอน า กงหนแกส เปนตน โดยเพลาของกงหนจะตดกบเพลาของเครองกาเนดไฟฟา และเหนยวนาใหเ กดกระแสสงไปตามสาย การทจะเขาใจผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมของโรงไฟฟา จงตองเขาใจกระบวนการผลตกระแสไฟฟา โดยเฉพาะสงทจะใชเปนเชอเพลง เนองจากเชอเพลงแตละชนดจะสงผลตอสขภาพและสงแวดลอมตางกน เชน ถาใชลกไนตและน ามนเตาจะกอใหเกดมลพษไดสงกวากาซธรรมชาต และถาไมใชเชอเพลงในกระบวนการผลต เชน ใชพลงงานน า หรอพลงงานลม หรอแสงอาทตย จะสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอย

ไฟฟาสามารถเกดขนไดหลายวธ อาทเชน เกดขนเองตามธรรมชาต ไดแก ฟาแลบ ฟาผา เกดจากการเปลยนพลงงานความรอนเปนพลงงานไฟฟา เกดจากการเปลยนแสงสวางใหเปนพลงงานไฟฟา โดยเซลลแสงอาทตย (Solar Cell)หรอ โฟโตเซลล (Photo Cell) เกดจากปฏกรยาเคม เชน แบตเตอร ถานไฟฉาย เซลลแหงและเซลลเชอเพลง เปนตน และเกดจากการเหนยวนาของอานาจแมเหลกโดยเครองกาเนดไฟฟา ไดแก ไฟฟาทใชอยตามอาคารบานเรอนในปจจบนซงเปนกระแสไฟฟาสลบ

เครองกาเนดไฟฟาเปนอปกรณททาหนาทเปลยนแปลงพลงงานกลมาเปนพลงงานไฟฟา โดยอาศยการเหนยวนาของแมเหลกตามหลกการของไมเคล ฟาราเดย คอ การเคลอนทของขดลวดตวนาผานสนามแมเหลกหรอการเคลอนทแมเหลกผาน ขดลวดตวนา จะทาใหเกดแรงดนไฟฟาเหนยวนาขนในขดลวดตวนานน

ไฟฟาในประเทศไทยเปนไฟฟากระแสสลบ ความถ 50 เฮรตซ มท งระบบ 1 เฟส แรงดน 220 โวลต ซงใชในบานอยอาศย และระบบ 3 เฟส แรงดน 380 โวลต ใชในโรงงานอตสาหกรรม และแรงดนขนาด 11, 22, 33, 69, 115, 230 และ 500 กโลโวลต สาหรบการสงจายไฟฟาภายในประเทศ ความถ 50 เฮรตซ คอ ใน 1 วนาท ขวแมเหลกเหนอและขวแมเหลกใต จะหมนครบรอบตดผานขดลวดตวนาครบ 50 ครง ในกรณทโรเตอรมขวแมเหลก 2 ขว ความเรวรอบ

-62-

ของโรเตอรจะหมน 3,000 รอบตอนาท แตถามขวแมเหลก 4 ขว ความเรวรอบจะลดลงเหลอ 1,500 รอบตอนาท โดยมความถคงท

แหลงผลตไฟฟา ไฟฟาไมใชแหลงพลงงาน แตเปนเพยงพลงงานแปรภาพทสะอาด และใชไดสะดวกรปหนงเทานน สามารถเปลยนเปนพลงงานอนๆไดงาย เชน แสงสวาง เสยง ความรอน พลงงานกล เปนตน ทงยงสามารถสงไปยงระยะทางไกลไดอยางรวดเรว กลาวคอ ไฟฟามความเรวใกลเคยงกบแสง ในระยะทาง 100 กโลเมตร ใชเวลาเพยง 1 ใน 3,000 วนาท ดงนนจงสงไปถงผใชงานไดตลอดเวลา สาหรบแหลงพลงงานไฟฟาทแทจรง กคอ พลงทนามาใชทาใหเครองกาเนดไฟฟาหมนตลอดเวลาหากเครองกาเนดไฟฟา หยดหมน การผลตไฟฟาจะหยดไปดวย

ดงนน การทจะเขาใจผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมของโรงไฟฟา จงตองเขาใจกระบวนการผลตกระแสไฟฟา โดยเฉพาะสงทจะใชเปนเชอเพลง เนองจากเชอเพลงแตละชนดจะสงผลตอสขภาพและสงแวดลอมตางกน เชนถาใชลกไนตและนามนเตา จะกอเกดมลพษไดสงกวากาซธรรมชาต และถาไมใชเชอเพลงในกระบวนการผลต เชนใชพลงน า หรอพลงลม หรอเซลแสงอาทตยจะไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยมาก

2. ประเภทของโรงไฟฟาแบงตามการใชเชอเพลง

2.1. ประเภทไมใชเชอเพลง

- พลงนาจากเขอนหรออางเกบนา

- พลงธรรมชาตจากแหลงพลงงานทไมหมดสน ไดแก พลงแสงอาทตย พลงงานลม พลงความรอนใตพภพ

2.2 ประเภทใชเชอเพลง

- พลงไอนา โดยใชความรอนเผานาใหกลายเปนไอ แลวไอจะไปหมนกงหนไอนา พลงงานทใชในการเผาไหมนาใหเปนไอ ไดแก กาซธรรมชาต ถานหน นามนเตา

- พลงงานความรอน ใชกาซธรรมชาต หรอนามนมาสนดาป หรอนวเคลยร ทาใหเกดพลงงานกลตอไป โรงไฟฟาประเทศน ไดแก โรงไฟฟาพลงงานความรอน โรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม โรงไฟฟาดเซล โรงไฟฟากงหนกาซ

3. ประเภทของโรงไฟฟาแบงตามเทคโนโลยของโรงไฟฟา

3.1 โรงไฟฟาพลงงานน า

หลกการทางานคอ ใชแรงดนของนาจากการสรางเขอนหรออางเกบน า ใหมระดบน าสงกวาระดบของโรงไฟฟา

-63-

. ปลอยนาปรมาณทตองการไปตามทอสงนา เพอไปยงโรงไฟฟาทอยต ากวา

. พลงน าจะไปหมนเพลาของกงหนน าทตอกบเพลาของเครองกาเนดไฟฟา ทาใหโรเตอร หมนเกดการเหนยวนาขนในเครองกาเนดไฟฟาไดพลงไฟฟาเกดขน

โรงไฟฟาในยคแรกๆของประเทศไทยจะเปนแบบโรงไฟฟาพลงน า โดย กฟผ. จะเปนผรบผดชอบในการดแลการปลอยน า ทงเพอการผลตไฟฟาและการชลประทาน แตปจจบนการสรางเขอนขนาดใหญจากดในเรองสถานททจะสราง อกทงการคดคานจากประชาชน จงหนไปลงทนในการสรางเขอนในประเทศเพอนบาน แลวทาสญญาซอไฟฟาจากประเทศเพอนบาน เชน ประเทศลาว และประเทศพมา

ภาพท .1 โรงไฟฟาพลงนา

ขอด-ขอเสยของโรงไฟฟาพลงงานไอน า

ขอดของโรงไฟฟาพลงงานไอน า

. มการสนสะเทอนขณะใชงานไมมาก ทาใหการตดตงวางรากฐานเครองงาย

. มอตราสวนมวลน าหนกตอตนกาลงนอย ทาใหสรางไดขนาดกะทดรด ใชพนทบรเวณตดตงเครองไมมาก

. คาใชจายในการเดนเครองใชงานตา

http://www.touchtechdesign.com/eppo/wp-content/uploads/2014/04/2-1.jpg


-64-

. มความเรวรอบในการทางานสง สามารถตอเครองกาเนดไฟฟาไดโดยตรงกบเพลาของเครองกงหนไดเลย

. มอตราการผลตสงถง 500 เมกะวตต

ขอเสยของโรงไฟฟาพลงงานไอน า

. ความตองการไอนาสง จะมปญหาถาไมใชเครองควบแนนชวยในการกลนไอนา

.ถาใชขบเค รองกา เ นดไฟฟา ท มกาลงการผลตต ากวา 400 เมกกะวตต จะมประสทธภาพคอนขางตา

. ความเรวรอบของเครองกงหนสงเกนไป อาจใชขบอปกรณชวยอยางอนไมไดโดยตรง ตองขบผานชดเฟองทดเสยกอน ทาใหสญเสยกาลงงานไปบาง

. ประสทธภาพจะไมด ถาใชไอนาทมอณหภมและความดน ตางจากทออกแบบไว

3.2 โรงไฟฟาพลงความรอน

เปนโรงไฟฟาทใชพลงงานความรอนจากการเผาไหมเชอเพลง (เชอเพลงฟอสซล หรอเชอเพลงชวมวล)เพอใหเกดการสนดาปไดความรอน ความรอนจะไปทาใหน ากลายเปนไอน า ทมอณหภมสงและความดนสง เพอสรางไอน าแรงดนสงมาเปนพลงงานขบเคลอนกงหนไอน า แกนของไอน าจะตอกบแกนของเครองกาเนดไฟฟา เกดการเหนยวนาทาใหไดกระแสไฟฟาเชอเพลงทจะนามาใชในประเทศไทยไดแก ลกไนต กาซธรรมชาต ปจจบนไดมการนาเขาถานหนคณภาพดคอ บทมนสมาใชเปนเชอเพลง ในตางประเทศใชเชอเพลงนวเคลยร

โรงไฟฟาพลงงานความรอน ใชเชอเพลงไดหลายขนาด เชน กาซธรรมชาต ถานหน นามนเตาเหมาะสาหรบเดนเครองเปนโรงไฟฟาฐาน ทใชเดนเครองผลตไฟฟาตลอด ชวโมง ซงโรงไฟฟาประเภทน ใชเวลากอสรางนาน มคากอสรางสง แตมคาเชอเพลงคอนขางตา สามารถสรปหลกการทางานไดดงน

1. ทาการเผาเชอเพลงเพอใหเกดการสนดาปภายใน ทาการอดอากาศ ใหมความดนสง 8-10 เทา

2. ความรอนจะไปทาใหนากลายเปนไอนา และแรงดนไอนาจะทาการหมนกงหนไอนา

3. แกนของไอน าจะตอกบแกนของเครองกาเนดไฟฟา เกดการเหนยวนาทาใหไดกระแสไฟฟาเชอเพลงทจะนามาใชในประเทศไทยไดแก ลกไนท

-65-

ภาพท .2 โรงไฟฟาพลงความรอน

3.3 โรงไฟฟากงหนกาซ

เปนโรงไฟฟาทใชกงหนกาซเปนเครองตนกาลง ซงไดพลงงานจากการเผาไหมของสวนผสมระหวางกาซธรรมชาต หรอน ามนดเซล กบความดนสงจากเครองดนอากาศในหองเผาไหม เกดเปนไอรอนทความดนและอณหภมสง เพอใชในการเดนเครองจกรกงหน และเพลากงหนไปขบเครองกาเนดไฟฟา เพอผลตพลงงานไฟฟา โรงไฟฟาประเภทน ใชเวลาในการสรางทมระยะสน และมคากอสรางตา แตยงมคาเชอเพลงสง

เครองกงหนกาซ เปนเครองยนตสนดาปภายใน เปลยนสภาพพลงงานเชอเพลงเปนพลงงานไฟฟา โดยใชนามนดเซลเปนเชอเพลง โดยทาการอดอากาศใหมความดนสง - เทา และสงอากาศเขาไปในหองเผาไหม ทาใหเกดการขยายตว เกดแรงดนและอณหภมสง สงอากาศเขาไปหมนเครองกงหนกาซ เพลาของเครองกงหนกาซ จะตอกบเพลาของเครองกาเนดไฟฟา ทาใหเกดการเหนยวนา และไดกระแสไฟฟา

ภาพท .3 ไมใชเครองกาเนดไฟฟากงหนแกสอยางเดยว แตไดนาไอเสยทยงมความรอนอยไปตมน าใน Stream Boiler ใหเกดเปนไอ และใหไอน าไปหมนกงหนไอน าอกตว เพลาของกงหนไอน าจะตอกบเพลาของเครองกาเนดไฟฟา ทาใหเกดการเหนยวนาไดกระแสไฟฟา การทเครองมการผสมกนระหวางกนหนแกสและกงหนไอน า จงเรยกวา Gas Turbine Combine Cycle

สาหรบเชอเพลงทจะในหองเผาไหมนน จะใชนามนหรอกาซธรรมชาตกได



-66-

ภาพท .3 โรงไฟฟาพลงความรอนรวม

3.4 โรงไฟฟาพลงความรอนรวม

เปนโรงไฟฟาทนาเอาเทคโนโลยของระบบกงหนแกส (Gas turbine) และระบบกงหนไอนา (Stream Turbine) มาทางานเปนระบบรวมกน โดยการนาไอเสยทไดจากระบบกงหนแกส ซงมความรอนสง ทอณหภมประมาณ 550 องศาเซลเซยส ไปผานหมอน า และถายเทความรอนใหกบน า ทาใหน าเดอดกลายเปนไอ เพอขบกงหนไอน าทมเพลาตอตรงไปยงเครองกาเนดไฟฟาตอไป สาหรบผลตพลงงานไฟฟาตอไป โดยทวไปโรงไฟฟาพลงความรอนรวมจะประกอบดวยเครองกงหนกาซ 1 – 4 เครองรวมกบกงหนไอนา 1 เครอง

สวนใหญจะใชระบบกงหนแกสมากกวา 1 เครอง โดยปกตมกใช 2 เครอง ตอระบบกงหนไอน า 1 เครอง โดยกาลงการผลตไฟฟาทไดจากกงหนไอน า จะเปนครงหนงของกาลงการผลตรวมของกาลงการผลตของกงหสแกส เชน โรงไฟฟาพลงความรอนรวม 1 ชด ประกอบดวยกงหนแกส 2 เครอง กาลงการผลต 2 x 700 MW กงหนไอน า 1 เครอง กาลงการผลต 700

MW กาลงการผลตรวมเทากบ 3 x 700 = 2100 MW

โรงไฟฟากาซในประเทศไทยสวนใหญจะใชโรงไฟฟาชนดน เพราะมประสทธภาพทดกวา เชน โรงไฟฟาพระนครเหนอ โรงงานไฟฟาพระนครใต โรงไฟฟาน าพอง โรงไฟฟาราชบร โรงไฟฟาบางประกง โรงไฟฟาจะนะ เปนตน ดวย โรงไฟฟาประเภทน มคากอสรางตากวาโรงไฟฟา พลงความรอนแตคาเชอเพลงสงกวา


-67-

ภาพท .4 โรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม

โรงไฟฟาพลงงานความรอนรวมประกอบดวย สวนสาคญ 3 สวนคอ

1. เครองกงหนกาซ (เชนเดยวกบโรงไฟฟากงหนกาซ) 2. หมอนา

3. เครองกงหนไอนา (เชนเดยวกบโรงไฟฟาพลงไอนา)

หลกการท างาน

. เชอเพลงกาซจะถกสงเขาไปยงหองเผาไหมของเครองกงหนกาซ โดยมอากาศทถกอดดวยความดนสง 8-10 เทาจากเครองอดอากาศมาชวยเผาไหม ทาใหเกดการขยายตวของกาซรอนดนและอณหภมสงสงเขาไปขบดนกงหนกาซ ขบเคลอนและฉดเครองกาเนดไฟฟาทตออยบนเพลาเดยวกน

. กาซรอนทขบดนกงหนกาซเสรจจะถกสงออกไปยงหองเผาไหมอกครงหนง และนาความรอนนไปตมนาทหมอนา

. นาทถกตมจะกลายเปนไอความดนสงไปขบกงหนไอน า เพอขบเคลอนเครองกาเนดไฟฟา

. สวนไอน าทขบดนกงหนไอน าแลว สวนทยงคงมความดนสงอยจะไหลผานวาลวความดน ไดไอนาสวนนกจะขบดนกงหนอกครงหนง

-68-

. สวนไอน าความดนลดลงกจะถกสงเขาไปยงเครองควบแนน ซงจะระบายความรอนของไอนาดวยนา ไอนาจะถกควบแนนเปนน า ปมสงไปยงถงพกน า เพอสงไปตมตอไปยงหมอตมนา

ภาพท . โครงสรางโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม

ขอด-ขอเสยของโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม

ขอดของโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม

. ประหยดคาเชอเพลงในหนวยผลตไฟฟากงหนไอนา

. มความเหมาะสมในการเพมกาลงผลตไฟฟา และเสรมความมนคงตอระบบไฟฟา

. สามารถออกแบบใหใชเชอเพลงกาซธรรมชาตและนามนเตา

. ประสทธภาพรวมของโรงไฟฟาพลงความรอนรวมสงถง 50 % เปรยบเทยบกบโรงไฟฟาพลงความรอนทวไปซงมคาเพยง 40%

ขอเสยของโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม

. คาใชจายในการกอสรางโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวมนนมราคาสง

. กรณใชน ามนดเซลเปนเชอเพลงสารอง ทาใหเสยเงนตราในการนาเขาจากตางประเทศ

. ในกรณทใชเชอเพลงกาซธรรมชาต โรงไฟฟาบางแหงมสญญาซอกบบรษทตางชาต ทาใหเงนตรารวไหลออกนอกประเทศ

-69-

3.5 โรงไฟฟาดเซล

เปนโรงไฟฟาพลงความรอนประเภทหนง ใชน ามนดเซลเปนเชอเพลง หลกการทางานคลายกบเครองยนตดเซลในรถทวไป โดยอาศยการสนดาปของน ามนดเซลทถกฉดเขาไปในกระบอกสบของเครองยนตทถกอดอากาศ มอณหภมทเรยกวา “จงหวะอด” ในขณะเดยวกน น ามนดเซลทถกฉดเขาไปจะทาใหการสนดาปกบอากาศทมความรอนสง เกดการระเบดดนลกสบเคลอนทลงไปเพลาขอเหวยง ซงตอกบเพลาของเครองยนตทตอกบเพลาของเครองกาเนดไฟฟา เกดการเหนยวนาดวยกระแสไฟฟา

โรงไฟฟาดเซลประกอบดวย เครองยนตดเซลทมขนาดทใหญมหาศาลซงตองใชน ามนดเซล เปนเชอเพลงหลก โรงไฟฟาประเภทนใชระยะเวลากอสรางทสนมคากอสรางตา แตกยงมคาเชอเพลงสงมากโรงไฟฟาประเภทนจงมกมขนาดเลกและเดนเครองจกรเทาทจาเปน และเนองจากน ามนดเซลมราคาแพงขน ทาใหไมคอยนยมทจะสรางโรงไฟฟาดเซล เนองจากมตนทนสง โดยตนทนการผลตกระแสไฟฟา เรยงลาดบจากตนทนตาไปสง เปนดงน ถานหน กาซธรรมชาต น ามนเตา และนามนดเซล

ภาพท . โรงไฟฟาดเซล

จะเหนไดวา โรงไฟฟาแตละประเภทมกระบวนการตางๆ และมขอด ขอจากดทแตกตางกนไป แตทงหมดของขนตอนเหลาน นนคอทมา:ของไฟฟา ปจจยทใหความสาคญกบชวตประจาวนของเราทกคน


-70-

4. แหลงเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟา

4.1 กาซธรรมชาต เปนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟาของประเทศ ถาพจารณาจากกาลงผลตตดตง แลว

โรงไฟฟาทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงจะประมาณรอยละ 67 กาซธรรมชาตเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนชนดหนงทประกอบดวยไฮโดรเจนและคารบอนทเกดจากการทบถมของซากพชซากสตวประเภทจลนทรยทมอายหลายรอยลานป ซงสามารถแยกสวนประกอบไดเปน มเทน อเทน โพรเพน บวเทน เพนเทน เปนตน หรอหมายถง ปโตรเลยมทมสภาพเปนแกส กาซธรรมชาตเปนพลงทสะอาด สาหรบตนทนในการผลตไฟฟาดวยกาซธรรมชาตจะตากวาน ามน แตสงกวาถานหนเลกนอย เนองจากระบบการผลตไฟฟาของประเทศไทย มสดสวนของกาซธรรมชาตสง จงตองการกระจายไปใชเชอเพลงในรปแบบอน

ภาพท .7 การจดหาเชอเพลงกาซธรรมชาต

ขอด . เปนเชอเพลงปโตรเลยมทนามาใชงานไดอยางมประสทธภาพสง มการเผาไหมสมบรณ

. มความปลอดภยสงในการใชงาน เนองจากเบากวาอากาศ จงลอยขนเมอเกดการรว

. กาซธรรมชาตสวนใหญ ทใชในประเทศไทยผลตไดเองจากแหลงในประเทศ จงชวยลดการนาเขาพลงงานเชอเพลงอนๆ และประหยดเงนตราตางประเทศไดมาก

ขอจ ากด

. ราคากาซธรรมชาตไมคงทผกตดกบราคาน ามน ซงผนแปรอยตลอดเวลา- ประเทศไทยใชกาซธรรมชาตในสดสวนทสงมากจนเกดความเสยงของแหลงพลงงาน


-71-

. กาลงสารองกาซธรรมชาตในประเทศไทยมปรมาณจากด

4.2 ลกไนต/ถานหน

ลกไนต/ถานหน คอ หนตะกอนชนดหนงและเปนแรเชอเพลงสามารถตดไฟได มสน าตาลออนจนถงสดา มทงชนดผวมนและผวดาน น าหนกเบา ประกอบดวยธาตทสาคญ 4 อยาง ไดแก คารบอน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน และออกซเจน นอกจากน นมธาตหรอสารอนๆ เชน กามะถน เจอปนเลกนอย เปนเชอเพลงทใชมากรองลงมา โดยสดสวนของการใชลกไนตรวมกบถานหนประมาณรอยละ 20 เดม กฟผ.ใชลกไนตในการผลตกระแสไฟฟาทโรงไฟฟาแมเมาะ และในป 2550 BLCP ซงเปน IPP ไดเดนเครองโรงไฟฟาถานหนบทมนส ทมา:บตะพด ระยอง โดยนาเขาถานหนจากตางประเทศ ตามแผน PDP 2007 ทตองการจะกระจายไปใชเชอเพลงอนทไมใชกาซธรรมชาต โดยจะเนนมาใชถานหนถาประชาชนไมตอตาน ภาพของโรงไฟฟาทแมเมาะทใชลกไนตจนเกดผลกระทบตอสขภาพ และสงแวดลอมอยางมาก ทาใหการอธบายวาถานหนทมคณภาพด เชน บทมนส หรอแอนทราไซต เกดผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมนอยกวาลกไนต หรอเทคโนโลยถานหนสะอาด ไมไดรบการเชอถอจากประชาชนเทาทควร

ภาพท . การจดหาเชอเพลงลกไนต/ถานหน

ขอด . ตนทนในการผลตไฟฟาจากเชอเพลงถานหนตากวาเชอเพลงอนๆ เชน กาซธรรมชาต นามน และพลงงานหมนเวยน

. มปรมาณสารองมา สามารถใชไดต ากวา 200 ป

. ปจจบนสามารถใชเทคโนโลยถานหนสะอาด ทาใหสามารถกาจดมลพษจากการใชถานหนไดมากกวา 99 %


-72-

ขอจ ากด

. ตองใชระบบควบคมมลภาวะทางอากาศทมราคาแพง เนองจากการเผาไหมถานหนเปนสาเหตสาคญของฝนกรดและภาวะโลกรอน

. ประเทศไทยตองนาเขาถานหนคณภาพดจากตางประเทศ

. ตองมระบบการจดการขนสงทด

. ยงมภาพลกษณทนากลวในสายตาประชาชน

4.3 น ามน นามน ม 2 ประเภท ไดแก นามนเตา และ นามนดเซล

น ามนเตา จากราคาน ามนทสงขนทาใหราคาน ามนเตาสงขนดวย ทาใหเปนการเพมตนทนถาใชน ามนเตาเปนเชอเพลง อกทงน ามนเตากอเกดมลพษมากกวาน ามนดเซล และกาซธรรมชาต จงใชนามนเตาเปนเชอเพลงรองมากกวาเชอเพลงหลก

น ามนดเซล เปนเชอเพลงสาหรบโรงไฟฟาดเซล ซงในประเทศไทยมอยเพยง 3 แหง เทานน ปจจบนราคาน ามนดเซลสงขนอยางมาก ทาใหตนทนสง อกทงกอมลพษมากกวากาซธรรมชาต การใชนามนดเซลจงใชเปนเชอเพลงรองมากกวาเชอเพลงหลก

ภาพท .9 การจดหาเชอเพลงนามน

ขอด . ขนสงงาย

. หาซอไดงาย

. เปนเชอเพลงทไมไดรบการตอตานจากชมชน


-73-

ขอจ ากด

. ตองมการนาเขาจากตางประเทศ- ราคาไมคงท ขนกบราคานามนของตลาดโลก

. ทาใหเกดกาซเรอนกระจก ซงเปนสาเหตของภาวะโลกรอน

. ไฟฟาทผลตได มตนทนตอหนวยสง

4.4 นวเคลยร

โรงไฟฟานวเคลยร จดเปนโรงไฟฟาพลงความรอนชนดหนง มหลกการทางาน คลายคลงกบโรงไฟฟา ทใชนามน ถานหน และกาซธรรมชาต เปนเชอเพลง โดยโรงไฟฟานวเคลยรนน สามารถแบงสวนการทางาน ได 2 สวน คอ สวนเครองปฏกรณนวเคลยร จะใสแทงเชอเพลงนวเคลยร ไวในน าภายในโครงสรางทปดสนท เพอใหความรอน ทไดจากปฏกรยานวเคลยรฟชชน ไปตมน า ผลตไอน า แทนการผลตไอน า จากการสนดาปเชอเพลง ชนดทกอใหเกดกาซมลพษ และสวนผลตไฟฟา เปนสวนทรบไอน า จากเครองปฏกรณนวเคลยร แลวสงไปหมนกงหนผลตไฟฟา ซงสวนน เปนองคประกอบ ของโรงไฟฟาพลงความรอนทกชนด (ปจจบนยงไมไดถกนามาใชในประเทศไทย แตอยในกระบวนการศกษาความเปนไปได)

ภาพท . ตวอยางโรงไฟฟานวเคลยร

ขอด . เปนแหลงผลตไฟฟาขนาดใหญ โดยมตนทนการผลตทแขงขนไดกบโรงไฟฟาชนดอนๆ

.เปนโรงไฟฟาทสะอาด ไมกอใหเกดมลพษ และกาซเรอนกระจก


-74-

. ชวยเสรมสรางความมนคงใหระบบผลตไฟฟา เนองจากใชเชอเพลงนอย ทาใหมเสถยรภาพในการจดหาเชอเพลง และราคาเชอเพลงมผลกระทบตอตนทนการผลตเลกนอย

. มแหลงเชอเพลงมามาย เชน แคนาดาและออสเตรเลย และราคาไมผนแปรมากเมอเทยบกบเชอเพลงฟอสซล

ขอจ ากด

. ใชเงนลงทนในการกอสรางสง- จาเปนตองเตรยมโครงสรางพนฐานและพฒนาบคลากรเพอใหการดาเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ

. ตองการการเตรยมการจดการกากกมมนตรงส และมาตรการควบคมความปลอดภยเพอปองกนอบตเหต

. ยงไมเปนทยอมรบของประชาชน ประชาชนมขอกงวลในเรองความปลอดภย

4.5 พลงงานแสงอาทตย

ภาพท . ตวอยางระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

ขอด . เปนแหลงพลงงานธรรมชาตขนาดใหญทสด และสามารถใชเปนพลงงานไดไมมวนหมด

. ไมมคาใชจายในเรองเชอเพลง


-75-

. สามารถนาไปใชในแหลงทยงไมมไฟฟาใช และอยหางไกลจากระบบสายสงและสายจาหนายไฟฟา

. การใชประโยชนไมยงยาก การดแลรกษางาย

. เปนพลงงานสะอาด ไมกอใหเกดมลภาวะจากกระบวนการผลตไฟฟา

ขอจ ากด

. ไมสามารถผลตไฟฟาไดในเวลากลางคน (เวลาทไมมแสงอาทตย) . แบตเตอรซงเปนตวกกเกบพลงงานแสงอาทตยไวใชในเวลากลางคนมอายการใชงานตา

. ความเขมของแสงแดดไมคงทและสมาเสมอ เนองจากสภาพอากาศและฤดกาล

4.6 พลงงานลม

ภาพท . 2 ตวอยางระบบผลตไฟฟาพลงงานลม

ขอด . เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาต ไมมคาเชอเพลง

. เปนแหลงพลงงานสะอาด ใชพนทนอย

. สามารถใชระบบไฮบรดเพอใหเกดประโยชนสงสด คอ กลางคนใชพลงงานลม กลางวนใชพลงงานแสงอาทตย


-76-

ขอจ ากด

. ลมในประเทศไทยมความเรวคอนขางตา

. พนททเหมาะสมมจากด

. ขนอยกบสภาวะอากาศ บางฤดอาจไมมลม

ตองใชแบตเตอรราคาแพงเปนแหลงเกบพลงงาน

4.7 พลงงานน า

ภาพท 3.13 ตวอยางระบบผลตไฟฟาพลงงานนา(เขอน)

ขอด . ไมตองเสยคาใชจายในการซอเชอเพลง นอกจากใชเงนลงทนกอสราง

. ไมกอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซดจากการผลตไฟฟา

. โครงการโรงไฟฟาพลงนาขนาดใหญมขดความสามารถสงในการรกษาความมนคงใหแกระบบไฟฟา สาหรบรองรบชวงเวลาทมความตองการใชกระแสฟาสงสด

ขอจ ากด

. การเดนเครองผลตไฟฟาขนกบปรมาณนา ในชวงทสามารถปลอยนาออกจากเขอนได

. การกอสรางเขอนขนาดใหญในประเทศไทยมขอจากดเนองจากอางเกบขอของเขอนขนาดใหญจะทาใหเกดนาทวมเปนบรเวณกวาง สงผลกระทบตอบานเรอนประชาชน


-77-

4.8 ชวมวล

ชวมวล คอ สงทไดมาจากสงมชวต เชน ตนไม ออย มนสาปะหลง ถาน ฟน แกลบ วชพชตางๆ หรอแมกระทง ขยะและมลสตว ประเทศไทยมแหลงพลงงานอยมาก หากรจกนามาใชอยางมประสทธภาพ เราจะสามารถลดการใชพลงงานดานอน อาท พลงงานจากน ามน ไฟฟา กาซธรรมชาต ถานหน ฯลฯ

ภาพท 3.14 ตวอยางเชอเพลงชวมวลประเภทตางๆ

ขอด . ใชประโยชนจากเศษวสดเหลอใชทางการเกษตร จงเปนแหลงพลงงานหมนเวยน

. เปนการผลตกระแสไฟฟาทเปนมตรกบสงแวดลอม ไมกอใหเกดสภาวะเรอนกระจก

. เสรมความมนคงตอระบบผลตไฟฟาเพมขน

ขอจ ากด

. ชวมวลเปนวสดทเหลอใชจากการแปรรปทางการเกษตร มปรมาณสารองทไมแนนอน

. การบรหารจดการเชอเพลงทาไดยาก

. ราคาชวมวลแนวโนมสงขน เนองจากมความตองการใชเพมขนเรอยๆ


-78-

. ชวมวลทมศกยภาพเหลออย มกจะอยกระจดกระจาย มความชนสงจงทาใหตนทนการผลตไฟฟาสงขน เชน ใบออยและยอดออย ทะลายปาลม เปนตน

4.9 กาซชวภาพ หรอ Biogas

กาซชวภาพ คอ กาซทเกดขนจากการหมกยอยสลายของสารอนทรยภายใตสภาวะทไมใชอากาศ โดยทวไปจะหมายถงกาซมเทนทเกดจากการหมกของสารอนทรยโดยกระบวนการนสามารถเกดขนไดเองตามธรรมชาต เชน กองขยะ หลมขยะ กองมลสตว และกนบอแหลงน านง เปนตน รวมถงในอนาคตมแนวทางทจะทาการปลกหญาโตเรว เชน หญาเนเปยร เปนตน เพอเปนเชอเพลงในการนามาหมกเพอใหเกดกาซมเทนอกดวย

ภาพท 3.15 ตวอยางเชอเพลงในการนามาหมกเพอผลตกาซชวภาพ

ขอด . ชวยแกปญหาสงแวดลอมเรองกลน ของเสย และลดตนทนในการบาบดนาเสย

. ไมมตนทนเชอเพลง

. ลดการปลอยกาซมเทนออกสบรรยากาศ . ลดคาใชจายและสรางรายไดใหกบผประกอบการ โดยผประกอบการสามารถนากาซชวภาพใชในการผลตไฟฟาเพอใชในกจการของตนเอง หรอขายไฟฟาใหกบการไฟฟา

ขอจ ากด

. ระบบตองการพนทคอนขางมาก

. ตนทนการตดตงระบบสงตองมระบบกาจดกาซเสย

. ตองมผเชยวชาญดแล


-79-

4.10 ขยะ

ภาพท .16 ตวอยางโรงไฟฟาขยะและเชอเพลงขยะ

ขอด . เปนแหลงพลงงานราคาถก

. ลดปญหาเรองการกาจดขยะ

. ชวยลดภาวะโลกรอน

ขอจ ากด

. เทคโนโลยบางชนดใชเงนลงทนสง ถาขนาดเลกเกนไปจะไมคมการลงทน

. มคาใชจายในการจดการขยะใหเหมาะสมกอนนาไปแปรรปเปนพลงงาน

. ตองมเทคโนโลยทเหมาะสมในการจดการกบฝ นควนและสารทเกดขนจากการเผาขยะ ตวอยางเชน ฝ นควนทเกดจากโรงไฟฟาเชอเพลงขยะ อาจมโลหะหนก เชน ตะกว หรอแคดเมยมปนอย หรอการเผาขยะอาจทาใหเกดไดออกซเจน ซงเปนสารกอมะเรง

. โรงไฟฟาขยะมกไดรบการตอตานจากชมชนทอยใกลเคยง

. ขอจากดทางดานการเปนเจาของขยะ เชน ผลงทนตงโรงไฟฟาอาจไมใชเจาของขยะ ทาใหกระบวนการเจรจาแบงสรรผลประโยชนมความลาชา


-80-

5. ขอมลการกอสรางโรงไฟฟาและตนทน

ตารางท . เปรยบเทยบขอมลสาคญในการกอสรางรวมถงราคาเชอเพลงของโรงไฟฟาประเภทตางๆ

รายการ

โรงไฟฟาฐาน

(Base Plants)

โรงไฟฟาปานกลาง(Intermediate Plants)

โรงไฟฟาชวงสงสด(Peaking Plant)

การเดนเครอง ตลอดเวลา -

สามารถเดนและหยดเครองไดตลอดเวลา เรงเครองไดเรว

ประเภทโรงไฟฟา

โรงไฟฟาพลงความรอนโรงไฟฟานวเคลยร

โรงไฟฟาพลงความรอนรวมรบซอไฟฟาประเทศเพอนบาน

โรงไฟฟากงหนแกส,

ดเซล / โรงไฟฟาพลงนา

ระยะเวลากอสราง

5-6 ป 3-4 ป 1-2 / 7-10 ป

คากอสราง สง ปานกลาง ตา / สงมาก

ราคาเชอเพลง ปานกลาง-ตา ปานกลาง สง / ไมม

ทมา: : กฟผ. (แผน PDP2010)

ตารางท . ตนทนการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาประเภทตางๆ

ประเภทโรงไฟฟา ตนทน/หนวยไฟฟา (บาท/Kwh*)

. แสงอาทตย 12.50

. ลม 5.20

. ขยะ 3 – 5

. ชวมวล 3 – 3.50

. นวเคลยร 2.79

. ถานหน 2.94

-81-

. พลงงานความรอนรวม (Gas Existing) 3.96

. พลงงานรอนรวม (Marginal Gas) 4.34

. กงหนแกส 13.65

ทมา: : กฟผ. 2555 *ไมรวมคาดแลสงแวดลอม

6. โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน

พลงงานทไดมาจากกระแสพลงงานทตอเนองและเกดซ าๆ ในสงแวดลอม แหลงของพลงงานหมนเวยน คอ แหลงพลงงานทเกดขนอยตอเนองไมหมดไป เชน พลงงานแสงอาทตย ลม ชวมวล หรอแมแตขยะมลฝอย เปนตน ถงแมวาพลงงานเหลานจะไมมคาใชจาย และไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากนก แตโรงไฟฟาประเภทนมตนทนการผลต ไฟฟาสงกวาโรงไฟฟาประเภทอนมาก และมขนาดเลกมาก

ในปจจบนนไดมเทคโนโลยเกยวกบพลงงานหมนเวยนผลตหลากหลายซงตองใชวธการเลอก ศกษาใหละเอยด ปจจบน รวมถงการเปลยนรปพลงงานหมนเวยนเหลานเปนพลงงานไฟฟาซงพลงงานหมนเวยนทมศกยภาพในประเทศไทย และไดมการพฒนาและทดลองตดตงอยแลวในประเทศไทยมอยท งสน 7 ประเภท ดงน

ประโยชนจากพลงงานหมนเวยน

. สามารถใชผลตพลงงานไดตอเนอง

. ลดคาใชจายในเรองของพลงงานเนองจากมตนทนตา

. ลดการนาเขาพลงงานเชอเพลง

. ลดการปลดปลอยมลพษอากาศ

ประโยชนทไดจากพลงงานหมนเวยนมหลาย ๆ ดาน ทงการรกษาสงแวดลอมลดมลพษจากการผลตไฟฟาจากเชอเพลงฟอสซล จาพวกผลตภณฑปโตรเลยมตางๆ อกทงลดการนาเขาเชอเพลงพวกนจากตางประเทศ และพลงงานเชอเพลงยงใหผลตอบแทนการลงทนทนาสนใจอกดวย และวสดเหลอใชทางการเกษตรสามารถนามาเปนเชอเพลงเพอผลตกระแสไฟฟาได และถอวาเปนการสรางประโยชนจากสงดอยคาใหกลบมามคาในการพฒนาประเทศได นอกจากนยงชวยบรรเทาปญหาการเพมการสะสมของกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศ ทจะนาไปสการเกดปฏกรยาเรอนกระจกและจะทาใหอณหภมของโลกสงขน

-82-

พลงงานหมนเวยน ในประเทศไทยมอย 7 ประเภท ดงน

ภาพท .17 โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน

6.1 โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

พลงงานแสงอาทตยเกดจากปฏกรยารวมตวระหวางไฮโดรเจน 4 อะตอม กบฮเลยม 1

อะตอมแลวคายพลงงานออกมาจากกฎของไอสไตน พลงงานทดวงอาทตยปลอยออกมาจะอยในรปคลนแมเหลกไฟฟา เรยกวา รงสดวงอาทตย แตพลงงานดงกลาวจะสงมาถงโลกไดเพยงบางสวนเทานน เนองจากสาเหตบางประการ เชน การสะทอนกลบ การดดซบไวโดยบรรยากาศ ทหอหมโลก และฝ นละออง

พลงงานจากดวงอาทตยถกนามาใชในกจกรรมมากมาย อาจจะนามาใชโดยตรง เชน การตากแหง ระบบกลนน าแสงอาทตย ระบบทาน าอนโดยใชแสงอาทตย ในบางกรณ มการปรบปรงเทคโนโลยในการสะสมพลงงานแสงอาทตยใหดขน เชน การผลตกระแสไฟฟาโดยใชเซล

การแปลงพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานไฟฟา มวธการ 2 วธ คอ

. ใชกระจกโคงสะทอนแสงแดดไปรวมศนยกนทหมอตมน า เมอน ารอนจดกลายเปนไอ กใชไอน าไปหมนกงหนเครองกาเนดไฟฟา การรวมแสงดวยกระจกโคงน สามารถทาใหเกดความรอนไดถง 500 องศาเซลเซยส

. การสรางเซลแสงอาทตยหรอเซลสรยะ เพอเปลยนพลงงานแสงแดดใหเปนพลงงานไฟฟาโดยตรง มอย 2 แบบคอ เซลไฟฟาทใชผลกซลกอนกบแบบทใชแคดเมยมซลไฟด ชนดซลกอนสามารถแปลงแสงแดดใหเปนไฟฟาไดรอยละ 12 สวนแคดเมยมแปลงไดเพยงรอยละ 4.5

ระบบการใชงานเซลแสงอาทตยจะประกอบดวย แผงเซลแสงอาทตย ระบบควบคมการประจไฟและการควบคมการไหลของกระแสไฟ และคอบตดไฟเมอมแรงดนสงเกนไป และปองกน


-83-

การไหลกบของกระแสไฟจากแบตเตอรไปยงเซลลเวลาทเซลลไมไดผลตไฟฟา หรอเวลาทไมมแสงแดดนนเอง นอกจากนนกยงมแบตเตอร และระบบการควบคมสภาวะไฟ เมอตองการใชไฟกระแสสลบ กสามารถเปลยนเปนกระแสตรงได การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย แบงออกเปน 3 ระบบ คอ

. เซลลแสงอาทตยแบบอสระ (PV Stand alone system) เปนระบบผลตไฟฟาทไดรบการออกแบบสาหรบใชงานในพนทชนบททไมมระบบสายสงไฟฟา อปกรณระบบทสาคญประกอบดวยแผงเซลลแสงอาทตย อปกรณควบคมการประจแบตเตอร แบตเตอรและอปกรณเปลยนระบบไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบแบบอสระ

. เซลลแสงอาทตยแบบตอกบระบบจาหนาย (PV Grid connected system) เปนระบบผลตไฟฟาทถกออกแบบสาหรบผลตไฟฟาผานอปกรณเปลยนระบบไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบเขาสระบบสายสงไฟฟาโดยตรง ใชผลตไฟฟาในเขตเมอง หรอพนททมระบบจาหนายไฟฟาเขาถง อปกรณระบบทสาคญประกอบดวยแผงเซลลแสงอาทตย อปกรณเปลยนระบบไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบชนดตอกบระบบจาหนายไฟฟา

. เซลลแสงอาทตยแบบผสมผสาน (PV Hybrid system) เปนระบบผลตไฟฟาทถกออกแบบสาหรบทางานรวมกบอปกรณผลตไฟฟาอน ๆ เชน ระบบเซลลแสงอาทตยกบพลงงานลม และเครองยนตดเซล ระบบเซลลแสงอาทตยกบพลงงานลม และไฟฟาพลงน า เปนตน โดยรปแบบระบบจะขนอยกบการออกแบบตามวตถประสงคของโครงการ

ภาพท .1 พลงงานแสงอาทตย

การผลตนารอนดวยพลงงานแสงอาทตย แบงออกเปน 3 ชนด คอ

. การผลตน ารอนชนดไหลเวยนตามธรรมชาต เปนการผลตน ารอนชนดทมถงเกบอยสงกวาแผงรบแสงอาทตยใชหลกการหมนเวยนตามธรรมชาต

-84-

. การผลตน ารอนชนดใชปมน าหมนเวยน เหมาะสาหรบการใชผลตน ารอนจานวนมากและมการใชอยางตอเนอง

. การผลตน ารอนชนดผสมผสาน เปนการนาเทคโนโลยการผลตน ารอนจากแสงอาทตยผสมผสานกบความรอนเหลอทงจากการระบายความรอนของเครองทาความเยน หรอเครองปรบอากาศ โดยผานอปกรณแลกเปลยนความรอน

การผลตพลงงานความรอนจากแสงอาทตย ปจจบนมการยอมรบใชงาน 3 ลกษณะ คอ

. การอบแหงระบบ Passive เปนระบบทเครองอบแหงทางานโดยอาศยพลงงานแสงอาทตยและกระแสลมทพดผาน

. การอบแหงระบบ Active เปนระบบอบแหงทมเครองชวยใหอากาศไหลเวยนในทศทางทตองการ เชน มพดลมตดตงในระบบเพอบงคบใหมการไหลของอากาศผานระบบ

. การอบแหงระบบ Hybrid เปนระบบอบแหงทใชพลงงานแสงอาทตย และยงตองอาศยพลงงานในรปแบบอน ๆ ชวยในเวลาทมแสงอาทตยไมสมาเสมอ หรอตองการใหผลตผลทางการเกษตรแหงเรวขน

ขอด พลงงานแสงอาทตยมปรมาณมหาศาลไมรจกหมดสนเปนพลงงานทสะอาดไมมอนตราย ไมทาใหสภาวะแวดลอมเปนพษ เปนพลงงานทไดมาเปลา ๆ และมอยโดยทวไปไมตองซอหาดงเชนพลงงานชนดอน ๆ

ขอเสย รงสอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตย รงสอลตราไวโอเลตเปนรงสททาอนตรายตอมนษย เชน โรคตอกระจก โรคภมแพ ผวหนงทไดรบรงสอลตราไวโอเลตนาน ๆ อาจเปนมะเรงได รวมถงเทคโนโลยทใชในการแปลงพลงแสงอาทตยยงมราคาสง

-85-

6.2 โรงไฟฟาพลงงานลม

ภาพท .19 พลงงานลม

ลมเปนปรากฏการณทางธรรมชาต ซงเกดจากความแตกตางของอณหภม ความกดดนของบรรยากาศและแรงจากการหมนของโลก สงเหลานเปนปจจยทกอใหเกดความเรวลมและกาลงลม เปนทยอมรบโดยทวไปวาเปนพลงงานรปหนงทมอยในตวเอง ซงในบางครงแรงทเกดจากลมอาจทาใหบานเรอนทอยอาศยพงทลายตนไมหกโคนลง สงของวตถตาง ๆ ลมหรอปลวลอยไปตามลม ฯลฯ ในปจจบนมนษยจงไดใหความสาคญและนาพลงงานจากลมมาใชประโยชนมากขน เนองจากพลงงานลมมอยโดยทวไป ไมตองซอหา เปนพลงงานทสะอาดไมกอใหเกดอนตรายตอสภาพแวดลอม และสามารถนามาใชประโยชนอยางไมรจกหมด

เทคโนโลยกงหนลม กงหนลม คอ เครองจกรกลอยางหนงทสามารถรบพลงงานจลนจากการเคลอนทของลมใหเปนพลงงานกลได จากนนนาพลงงานกลมาใชประโยชนโดยตรง เชน การบดสเมลดพช การสบน าหรอในปจจบนใชผลตเปนพลงงานไฟฟา การพฒนากงหนลมเพอใชประโยชนมมาตงแตชนชาวอยปตโบราณและมความตอเนองถงปจจบน โดยการออกแบบกงหนลมจะตองอาศยความรทางดานพลศาสตรของลมและหลกวศวกรรมศาสตรในแขนงตาง ๆ เพอใหไดกาลงงานและพลงงานทมประสทธภาพสงสด กงหนลมสามารถแบงออกตามลกษณะการจดวางแกนของใบพดได 2 รปแบบ คอ

. กงหนลมแนวแกนตง (Vertical Axis Turbine ,VAWT) เปนกงหนลมทมแกนหมนและใบพดตงฉากกบการเคลอนทของลมในแนวราบ

. กงหนลมแนวแกนนอน (Horizontal Axis Turbine ,HAWT) เปนกงหนลมทมแกนหมนขนาดกบการเคลอนทของลมในแนวราบ โดยมใบพดเปนตวตงฉากรบแรงลม

-86-

การใชประโยชน พลงงานลม เปนแหลงพลงงานทดแทนของโลกทมอตราเตบโตสงสด อกทงยงมขอไดเปรยบจากแหลงพลงงานอน ประโยชนหลกจดแบงออกไดเปน 3 ลกษณะ ไดแกกงหนลมเพอการสบน า กงหนลมเพอการผลตกระแสไฟฟาและการใชพลงงานลมเพอการระบายอากาศหลงคา

ขอด เปนพลงงานสะอาดทไมกอใหเกดมลภาวะตอสงแวดลอม อกทงเปนการนาพลงงานจากแหลงธรรมชาตทไมมวนหมดมาใชประโยชน เพอทดแทนแหลงพลงงานฟอสซลทมอยจากด อกทงยงไมกอใหเกดมลภาวะจากกาซ คารบอนมอนอกไซด, ซลเฟอรไดออกไซด, ไฮโดรคารบอน และกาซไนโตรเจนออกไซด จากการเผาไหมเชอเพลง

ขอเสย ของพลงงานลมกมอยบาง ไดแก การลงทนยงคงสง เมอเทยบกบเชอเพลงฟอสซล แหลงพลงงานลมทเหมาะสมมอยจากดซงอาจอยหางจากพนททมความตองการใชไฟฟา พลงลมจะมเฉพาะบางชวงเวลาหรอฤดกาลเทานน รวมถงปญหาเรองเสยงรบกวน และปญหาดานทศนยภาพ

6.3 โรงไฟฟาพลงงานน า

ภาพท .20 โรงไฟฟาพลงงานนา

อาศยหลกการของการเคลอนทจากทสงสทตาของน าเมอน าบนผวโลกในทะเลและมหาสมทรระเหยกลายเปนไอลอยขนไปในอากาศแลวกลนตวกลายเปนฝน บางสวนจะตกลงบนทสง เชน ภเขาและไหลลดระดบลงสทตา ในขนตอนนเราจงเอาพลงงานบางสวนมาใชโดยการสรางเขอนกกเกบน าเพอสะสมพลงงานศกย พลงงานศกยของน าถกเปลยนเปนพลงงานจลน อปกรณทใชในการเปลยนน คอ กงหนนา (Turbines) นาทมความเรวสงจะผานเขาทอแลวใหพลงงานจลนแก

-87-

กงหนนา ซงหมนขบเครองกาเนดไฟฟา กงหนน าจะแบงเปนประเภทใหญได 2 ประเภท คอ กงหนน าประเภทหวฉด (Impulse turbines) เปนแบบหมนไดดวยแรงกระแทกจากน าทพงออกมาจากหวฉด เชน กงหนน าเพลตน และกงหนน าประเภทอาศยแรงปฏกรยา (Reaction turbines) เปนแบบททางานโดยอาศยแรงดนของน า ตวกงหนท งหมดจมอยในทอ เชน กงหนน าแบบฟรานซส (Francis turbines) กงหนแคเปลน (Kaplan turbines) ในปจจบนพลงงานทไดจากแหลงน าทรจกกนโดยทวไป คอ พลงงานนาตก พลงงานนาขนนาลง พลงงานคลน และพลงงานกระแสนา

พลงงานน าตก การผลตไฟฟาจากพลงงานน านทาไดโดยอาศยพลงงานของน าตกออกจากน าตามธรรมชาต หรอน าตกทเกดจากการดดแปลงสภาพธรรมชาต เชน น าตกทเกดจากการสรางเขอนกนน า น าตกจากทะเลสาบบนเทอกเขาสหบเขา กระแสน าในแมน าไหลตกหนาผา เปนตน การสรางเขอนกนน าและใหน าตกไหลผานกงหนน าซงตดอยบนเครองกาเนดไฟฟา กาลงงานน าทไดจะขนอยกบความสงของน าและอตราการไหลของน าทปลอยลงมา ดงนนการผลตพลงงานจากพลงงานนจาเปนตองมบรเวณทเหมาะสมและการสรางเขอนนนจะตองลงทนอยางมาก แตอยางไรกตามจากการสารวจคาดวาทวโลกสามารถผลตกาลงไฟฟาจากกาลงน ามากกวาพลงงานทดแทนประเภทอน

พลงงานน าขนน าลง มพนฐานมาจากพลงงานศกยและพลงงานจลนของระบบทประกอบดวยดวงอาทตย โลก และดวงจนทร จงจดเปนแหลงพลงงานประเภทใชแลวไมหมดไป การเปลยนพลงงานนาขนนาลงใหเปนพลงงานไฟฟา คอ เลอกแมนาหรออาวทมพนทเกบน าไดมากและพสยของนาขนน าลงมคาสงแลวสรางเขอนทปากแมน าหรอปากอาว เพอใหเกดเปนอางเกบน าขนมาเมอน าขนจะไหลเขาสอางเกบน าและเมอน าลงจะไหลออกจากอางเกบน า การไหลเขาไหลออกจากอางของน าตองควบคมใหไหลผานกงหนน าทเชอมตอกบเครองกาเนดไฟฟา เมอกงหนน าหมนกจะไดไฟฟาออกมาใชงาน

พลงงานความรอนจากมหาสมทร หลกการของเครองกาเนดไฟฟาจากคลนทะเลก คอ การสรางทนดวยภาชนะคลายถงคว าอยเหนอนา ทาใหมอากาศขงอยขางในเมอคลนทะเลซดขนกจะอดอากาศภายในใหไหลผานลนเปดปดไปหมนกงหนหรอลกสบ เมอคลนยบตวลงอากาศภายนอกจะดนเขาผานลนดนกงหนหรอลกสบกลบลงมาอกครง กานของกงหนหรอลกสบจะทาหนาทหมนเครองกาเนดไฟฟาตอไป นอกจากนยงมความสนใจทจะนาเอาพลงงานศกยของทะเล คอ ความแตกตางของอณหภมระหวางผวนาทอยลกลงไปมาผลตพลงงานไฟฟาดวย โดยการดดน าอนบรเวณผวน ามาทาใหสารระเหยงายนไปหมนเครองกาเนดไฟฟา จากนนกควบแนนใหกลบเปนของเหลวอกคลายกบการทางานของตเยน

-88-

พลงงานคลน คลนในทะเลและมหาสมทรโดยปกตเกดจากลม แตในบางกรณเกดจากการเคลอนไหวของเปลอกโลก เชน แผนดนไหวและอนๆ ไดมความพยายามจะดงเอาพลงงานคลนมาใช รปแบบของเทคโนโลยทใชพลงงานจากคลน เชน สถานไฟฟาพลงงานคลนของไกเซอรซงมลกษณะเปนสถานสรางยดกบพนทะเลบรเวณน าตน และใชพลงงานจากคลนไปสรางพลงงานไฮโดรลคเพอนาไปหมนใบพดเครองกาเนดไฟฟา สวนเทคนคแบบอนๆ เชน “เปดของซอลเตอร” แพชด เอชอารเอส เรคตไฟเออร และทนความดนรอบวงแหวน เปนเทคโนโลยทมลกษณะเปนแพหรอทน แลวพยายามดดขบพลงงานจากคลนมาสะสมแลวนาไปขบเครองกาเนดไฟฟาอกตอหนง

ขอด คอ เปนพลงงานหมนเวยนทใชแลวไมหมด นานเมอใชปนไฟแลวยงเอาไปใชในการเกษตรได และเมอระเหยกลายเปนไอกรวมตวกนเปนเมฆ และกลายเปนฝนตกกลบลงมาเปนน าในเขอนใหใชปนไฟไดอก

ขอเสย คอ ในการสรางเขอนเกบกกนาเพอปนไฟนนมกสญเสยพนทปาไม ซงนบวนจะรอยหรอลงไปทกท และทาใหสตวปาตองอพยพหนน าทวมบางชนดอาจสญพนธไปจากโลกกไดรวมทงชวตความเปนอยของคนทองถนกตองเปลยน

ภาพท .21 ตวอยางพลงงานจากโรงไฟฟาพลงงานนา

6.4 โรงไฟฟามวลชวภาพ

เชอเพลงมวลชวภาพแบบดงเดม ประกอบดวย

1. ไมฟน เปนแหลงเชอเพลงหลกมาแตอดต กระทงยคปฏวตอตสาหกรรมถานหนกไดเขามาแทนทในยคแหงพฒนา ไมยงคงเปนแหลงพลงงานหลกสาหรบความรอนและการหงตม ไมฟนแหงตอเมตรกตนจะใหความรอนมากกวาไมสด

. ถานไม โดยการเผาไมในสภาพขาดอากาศเรยกวา “ไพโรไลซส” ในยโรปเตาเผาใตดนสบยอนหลงไดถง 5,500 ป มนษยรจกใชถานไมเปนเชอเพลงถลงโลหะมาตงแตยคบรอนซ ยค

-89-

เหลกแลว ทกวนนถานไมเปนทคนเคยในฐานะของเชอเพลงสาหรบยางบารบควในสวน ไมประกอบดวยสารระเหยทงทเปนกาซและของเหลวสารเหลานจะสญหายไประหวางทมการเผาถานและเพราะวาสารระเหยนมคาความรอนรอยละ 75 การเผาถานจงเปนวธการสญเสยอยางมาก และทาใหเกดมลภาวะทางอากาศ

3. เศษวสดเหลอทงจากกจกรรมการเกษตรของเสยจากไรนาถกนามาใชเปนเชอเพลงมาตงแตยคตนๆ แลว ของเสยเหลานประกอบดวยมลสตวแหง สวนทเหลอจากพช เชน แกลบ ฟางขาว และเศษไม เชนเดยวกบมนษยรจกดายหญามาทาเชอเพลงนานนบพนปมาแลว

เชอเพลงมวลชวภาพสมยใหม

. ของเสยจากอตสาหกรรมการเกษตร ของเสยจากกระบวนการผลตนาตาล ทเรยกวา กากออยวสดทเปนเสนใยนเหมาะสาหรบเปนเชอเพลงหมอไอนาผลตไฟฟา ของเสยอนทางเกษตรกรรม เชน กาบและกะลามะพราว แกลบและฟางขาว มจานวนหลายพนหลายหมนเมตรกตนในชวงของฤดกาลผลต การเผาซงและฟางขาวหลงการเกบเกยวกระทบตอสงแวดลอมมากกวาการเผาฟางขาวเปนเชอเพลงเสยอก

. มลสตว ของเสยเปยกจาพวกมลสตวสามารถใชประโยชนไดเชนเดยวกน นาเสยจากคอกววเมอผานกระบวนการยอยสลายเพยง 2– 3 วนในถงหมกขนาดใหญทเรยกวา Anaerobic

Digesters จะใหกาซเชอเพลงทมประโยชนสวนทเหลออยเมอทาใหแหงใชเปนปยได

. ของเสยจากอตสาหกรรมปาไมในอดตของเสยดงกลาวปลอยทงใหผพงโดยไรประโยชน พฒนาการของเครองจกรกลเปลยนเศษไมทยงใชไดเหลานใหเปนชนเลกชนนอย ทาใหแหงแลวขนสงไปใชเปนเชอเพลงเผาหมอไอนาได

. ของเสยในครวเรอนในแตละปประเทศอตสาหกรรมนาของเสยจากชมชนไปฝงเปนจานวนมหาศาล ตองใชเนอทเปนจานวนมากในการกลบฝงเปนทางเลอกทแพงและสญเสยเพมขนทกป การนาพลงงานจากขยะชมชนมาใชมอย 2 วธ คอ แยกวสดทเผาไหมไดออกมากอนและกลบฝง และใชทกลบฝงขยะเปนแหลงผลตกาซ

. หลมขยะ การเผาขยะกอนกลบฝงเปนการลดปรมาณของเสย ลดตนทนการกลบฝง และยงไดพลงงานทนาไปใชเปนความรอนชมชน ผานกระบวนการไฟฟาความรอนรวม (Combined Heat and Power scheme, CHP) ถาแยกขยะสวนทไมตดไฟออกกอน เชน โลหะ แกว การสนดาปจะมประสทธภาพยงขนทางเลอกอกอยางหนงก คอ นาขยะทตดไฟไดนไปผานกระบวนการผลตใหเปนกอนเปนเชอเพลงจากขยะ (Refuse – Derived Fuel, RDF)

. พชพลงงานในบางประเทศการลดพนทเกษตรกรรมเพอผลตอาหารลงและนาพนท

-90-

ไปใชปลกพชทใหพลงงาน โดยเฉพาะไมทโตเรว เชน วลโลว ยคาลปตส กระถนณรงค หรอแมแตหญาบางชนด จดอยในพชพลงงาน (Energy Crops) โดยใชเทคนคปาละเมาะโดยตดตนใหมทก ๆ 3

– 4 ป เพอทาเชอเพลง ตนใหมกจะงอกขนมาแทนทตนเกาเรอยไป

7. เชอเพลงเหลวจากพช เชอเพลงมวลชวภาพโดยทวไปเหมาะสาหรบความรอนและไฟฟา แตเชอเพลงเหลวสามารถใชไดในการคมนาคมเอธานอล (Ethanol) เปนแอลกอฮอลชนดหนงซงเผาไหมไดดและใชผสมกบเชอเพลงได เชน นาตาลออย และขาวโพด เปนวตถดบสาหรบผลตเอธานอล พชดงกลาวเมอผานการหมกแลวจะใหนาและแอลกอฮอล และทาใหเขมขนขนไดดวยการกลน นามนพชสามารถใชเปนเชอเพลงไดโดยตรงเชนกนแตจะใชไดดขนเมอผานกระบวนการปรบปรงทางเคมทเรยกวา Esterification เปนกระบวนการทรวมนามนพชกบแอลกอฮอลหรอเมทานอลหรอเอธานอลอยางใดอยางหนง

. ไบโอดเซล (Biodiesel) นามนพชชนดตาง ๆ ไดแก เมลดเรฟ ทานตะวน งา ฝาย ถวลสง ถวเหลอง ละหง สบดา มะพราว ปาลมนามน และนามนเหลอใชหลงการปรงอาหารจากภตตาคาร และรานอาหารประเภท fast-food นามาเขากระบวนการเปลยนแปลงทางเคม เปน Methyl ester ethyl ester หรอ butyl ester หรอเรยกอกอยางหนงวา “ไบโอดเซล” ซงสามารถนาไปใชเปนเชอเพลงแทนนามนดเซลในสดสวนผสมตาง ๆ ไดโดยไมเกดผลกระทบตอระบบตาง ๆ กบเครองยนตดเซล แมจะใชเปนระยะสนและหรอยาว การใชไบโอดเซลเปนเชอเพลงจะไมเกดผลกระทบตอสงแวดลอม สามารถยอยสลายไดโดยกระบวนการทางชวภาพ และเกดมลพษทางอากาศนอยกวานามนดเซล เปนตน

ขอดของชวมวล ทสาคญทางสงแวดลอม คอ การใชชวมวลในการผลตความรอนหรอไฟฟาจะไมเพมปรมาณสทธของกาซคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศโลก ในกรณทเรามการผลตชวมวลขนมาเพอทดแทนชวมวลทไดใชไป เพราะจะทาใหกาซคารบอนไดออกไซดถกหมนเวยนมาใชในชวมวลทผลตใหมเทากบปรมาณกาซทถกผลตจากการเผาไหมชวมวลนน ๆ เนองจากพชตองหายใจเพอเอากาซคารบอนไดออกไซดเขาไปใชในการเจรญเตบโตอกทงชวมวลยงมปรมาณกามะถนตากวาเชอเพลงฟอสซลมาก นนหมายถง การใชชวมวลจะลดโอกาสในการเกดปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse effect) ซงตรงขามกบการใชน ามนในภาคขนสง หรอถานหนในโรงไฟฟา

ขอเสยของชวมวล มการเกบรกษาและการขนสงทยาก และมความเสยงสงในการจดหาหรอรวบรวมปรมาณชวมวลทตองการใชใหคงทตลอดป เพราะชวมวลบางประเภท เชน กากออยมจากดเพยงบางเดอน อกทงชวมวลทกประเภทตางตองการพนทในการเกบรกษาขนาดใหญกวา

-91-

เชอเพลงฟอสซล เชน หากตองการปรมาณความรอนทเทากนจะตองใชแกลบในปรมาณทมา:กกวานามนเตา เปนตน ดงนนการพฒนาระบบวธการจดเกบและขนสงจงสาคญและจาเปนมาก

6.5 โรงไฟฟากาซชวภาพ

ทเกดจากการยอยสารอนทรยในของเสยและนากาซไปเผาจนนาความรอนทไดมาผลตกระแสไฟฟาได

6.6 โรงไฟฟาขยะ

6.7 โรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพ

7. โรงไฟฟาหลกและหมนเวยนคอ การพฒนาทยงยน

เหตการณหยดจายกาซธรรมชาตเพอซอมบารงมเปนประจาทกป ทาใหหลายฝายหวงกงวลถงความมนคงทางพลงงาน สาเหตหลกมาจากไทยพงพากาซธรรมชาตเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟามากเกนไป

ภาพท .22 โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน

http://www.balanceenergythai.com/wp-content/uploads/2017/03/power.jpg

-92-

โรงไฟฟาหลก ความจาเปนเพอความมนคง การมองหาทางเลอกในการสรางความมนคงทางพลงงานไฟฟาในระยะยาว จะตองพจารณาจากความมนคงและราคาทไมแพงจนเกนไป สาหรบปจจบนไทยมโรงไฟฟาทใชเชอเพลงทงประเภททเดนเครองไดแนนอน (Firm) และไมแนนอน (Non-firm) จากกาซธรรมชาต ถานหน น า และพลงงานหมนเวยน ซงการผลตไฟฟาแตละประเภทมขอดและขอควรตระหนกทแตกตางกน

โรงไฟฟาหลก หรอ Base Load Plant คอ โรงไฟฟาทผลตไฟฟาไดแนนอนตอเนอง เชน โรงไฟฟากาซธรรมชาต โรงไฟฟาถานหน และมสญญาจายไฟฟาแบบแนนอน (Firm) จงสามารถการนตความมนคงเชอถอไดในระบบไฟฟา

8. พลงงานหมนเวยน ทางเลอกเพอสงแวดลอม

ภาพท .23 ทางเลอกเพอสงแวดลอม

ปจจบนมการสงเสรมการพฒนาพลงงานหมนเวยนมากขน เพอชวยลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด และเพมการใชพลงงานสะอาดในสดสวนทเหมาะสมควรคกนไป โดยในแผนพฒนากาลงผลตไฟฟาของประเทศ พ.ศ.2558 ถง 2579 หรอ PDP2015 จะเพมกาลงผลตของพลงงานหมนเวยนจาก 8% เปน 20 % ภายในป 2579 อยางไรกดโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนสวนใหญ เปนโรงไฟฟาทจายไฟฟาไดไมแนนอน (Non-firm) ไมสามารถจายไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง ทาใหตองมโรงไฟฟาหลกเปนพเลยงมารองรบ ในชวงทพลงงานหมนเวยนไมสามารถผลตได เชน ชวงกลางคนทไมมแดด ชวงกลางวนทมแรงลมตา หรอชวงทนอกฤดเพราะปลก

ในการผลตไฟฟา “โรงไฟฟาหลก” และ “พลงงานหมนเวยน” จงตองเดนไปดวยกน เพอรกษาความมนคงทางพลงงาน ดงนน การกระจายสดสวนพลงงานทเหมาะสม ยอมกอใหเกด

http://www.balanceenergythai.com/wp-content/uploads/2017/03/14550809_10153968886215662_428422637_o.jpg

-93-

ความสมดลทางดานราคา ความมนคง ลดผลกระทบดานสงแวดลอม และสามารถตอบสนองความตองการไฟฟาของประเทศในระยะยาว

9. โรงไฟฟานวเคลยร

โรงไฟฟานวเคลยร (nuclear power plant) ใชปฏกรยานวเคลยร ในการผลตไอน าทมอณหภมสง และความดนสงเพอใชเดนเครองกงหนไอน า และเครองกาเนดไฟฟา โรงไฟฟาประเภทน มคากอสรางสง แตมคาเชอเพลงตา เนองจากใชเชอเพลงในปรมาณนอย เพอผลตไฟฟาในปรมาณมากได

ประเภทของโรงไฟฟาทใชขนอยกบความเหมาะสมของความตองการใชในแตละชวงเวลา เพอความมประสทธภาพของระบบและตนทนคาไฟฟาทเหมาะสม เพราะโรงไฟฟาแตละประเภท มความเหมาะสมในการผลตไฟฟาตามความตองการในแตละชวงเวลาทตางกน และโรงไฟฟาแตละประเภทกมการใชเชอเพลงทแตกตางกน

1) โรงไฟฟาทผลตไฟฟาตามความตองการพนฐาน (Base Load Plant) เปนโรงไฟฟาทตองเดนเครองอยตลอดเวลา จงเปนโรงไฟฟาทใชเชอเพลงราคาถกเปนลาดบแรก ไดแก โรงไฟฟาพลงความรอน (Thermal) ใชถานหนเปนเชอเพลง เชน โรงไฟฟาแมเมาะหรอโรงไฟฟาพลงความรอนรวม (Combined Cycle) ทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลง เชน โรงไฟฟาวงนอย โรงไฟฟาพระนครใต โรงไฟฟาจะนะ โรงไฟฟาบแอลซพ เปนตน

2) โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟาปานกลาง (Intermediate

Plant) จะใชโรงไฟฟาพลงความรอนรวม (Combined Cycle) ซงใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลง และหากกาซธรรมชาตมไมเพยงพอหรอขาดแคลน จะตองใชนามนดเซลแทน ในกรณทเปนโรงไฟฟาพลงความรอนรวม จงทาใหตนทนเชอเพลงสงขน เชน โรงไฟฟาราชบร โรงไฟฟานาพอง โรงไฟฟาสราษฎรธาน โรงไฟฟาขนอม เปนตน

3) โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟาสงสด (Peaking Plant) มลกษณะของการเดนเครอง เปนชวงเวลาทมความตองการไฟฟาสงสดเทานน ไดแก โรงไฟฟากงหนกาซ ซงใชนามนดเซลเปนเชอเพลง เขอนและโรงไฟฟาพลงนาแบบสบกลบ เชน โรงไฟฟาสบกลบลาตะคอง โรงไฟฟาหนองจอก เขอนภมพล เปนตน

ลกษณะการใชไฟฟา ของผใชไฟแตละประเภท จะมความแตกตางกนในแตละชวงเวลา ซงจะเปน ตวกาหนดประเภทของโรงไฟฟา ทจะเดนเครองใหมความสอดคลอง กบความตองการไฟฟา ในแตละชวงเวลา ในปจจบนลกษณะการใชไฟฟา ของระบบ แบงออกไดเปน 2 ชวงเวลา คอชวงเวลาทมการใชไฟฟาสงสด ระหวาง 09.00 – 22.00 น. และชวงเวลาทมการใชไฟฟาตาสด

-94-

ระหวาง 22.00 – 09.00 น. โดยผใชไฟฟาประเภทบานอยอาศย ธรกจขนาดเลก และธรกจ เฉพาะอยาง (เชน โรงแรม) จะใชไฟฟาสงสดในชวงหวคา อตสาหกรรมขนาดใหญมลกษณะ การใชไฟฟาคอนขางสมาเสมอ สวนธรกจขนาดใหญ จะใชไฟฟาสงสดในชวงบาย ดงนน ในชวงเวลา ทมการใชไฟฟาสงสด กฟผ. กจาเปนตองเดนเครองโรงไฟฟา ทงทเปนโรงไฟฟาทผลตไฟฟาตาม ความตองการพนฐาน โรงไฟฟา ทผลตไฟฟา ชวงทมความตองการปานกลาง และโรงไฟฟาทผลต ไฟฟา ชวงทมความตองการสงสดไปพรอมกน

ภาพท .2 ประเภทโรงไฟฟาทใชแยกตามความตองการใชไฟฟาแตละวน

10. โรงไฟฟาในประเทศไทย

ประเทศไทยมโรงไฟฟาหลายโรง กระจายไปทวประเทศ ขนาดของโรงไฟฟามตงแตไมก MW ถง กวา MW โรงไฟฟา อาจแบงตามหนวยงานทดแล หรอเปนเจาของ อนไดแก

. กฟผ. (การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย) . ผผลตไฟฟาอสระ (independent power producer) หรอ IPP

. ผผลตไฟฟารายยอย (small power producer) หรอ SPP


-95-

บทท 4

ผลกระทบของการผลตไฟฟาตอสงแวดลอม

1. บทน า

โรงไฟฟาแบงออกเปนหลายประเภท [1] เชน

1) ประเภทของโรงไฟฟาทแบงตามการใชเชอเพลง สามารถแบงไดเปน

(1) ประเภทไมใชเชอเพลง

(2) ประเภทใชเชอเพลง

2) ประเภทของโรงไฟฟาทแบงตามเทคโนโลยของโรงไฟฟา สามารถแบงไดเปน

(1) โรงไฟฟาพลงงานนา

(2) โรงไฟฟาพลงความรอน

(3) โรงไฟฟากงหนกาซ

(4) โรงไฟฟาพลงความรอนรวม

(5) โรงไฟฟาดเซล

(6) โรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน สามารถแบงตามประเภทเชอเพลง ไดดงน

- โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

- โรงไฟฟาพลงงานลม

- โรงไฟฟาพลงงานนาขนาดเลก

- โรงไฟฟาชวมวล

- โรงไฟฟากาซชวภาพ

- โรงไฟฟาขยะ

- โรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ

3) ประเภทของโรงไฟฟาทใชแยกตามความตองการใชไฟฟาแตละวน แบงไดเปน

(1) โรงไฟฟาทผลตไฟฟาตามความตองการพนฐาน

(2) โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟาปานกลาง (3) โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟาสงสด

-96-

โรงไฟฟาแตละประเภทมขอด-ขอเสยแตกตางกนไป [2] ตวอยางเชน - โรงไฟฟาทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟา มขอด คอ มความปลอดภยสง

ในการใชงาน สามารถผลตไดภายในประเทศ จงชวยลดการนาเขาพลงงานเชอเพลงอนๆ ซงเปนการชวยใหประหยดเงนตราตางประเทศไดมาก แตมขอเสย คอ ราคากาซธรรมชาตไมคงทผนแปรตลอดเวลา กาลงสารองกาซธรรมชาตในประเทศมปรมาณจากด และมการใชงานเปนจานวนมาก ทาใหเกดความเสยงตอแหลงพลงงาน ทมผลตอสขภาพของคนในชมชน สงคมโดยรวม และสงแวดลอมทอยใกลเคยงกบโรงไฟฟา

- โรงไฟฟาทใชถานหนเปนเชอเพลงนนมตนทนในการผลตตา มปรมาณสารองมากทจะทาใหสามารถนามาใชไดในระยะยาว แตการเผาไหมของถานหนนนเปนสาเหตของการเกดฝนกรดและภาวะโลกรอน จงตองมระบบการควบคมมลภาวะทางอากาศทดซงมราคาแพง และตองนาเขาถานหนทมคณภาพดจากตางประเทศ เปนตน

- โรงไฟฟาทใชชวมวลเปนเชอเพลง เปนการนาเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรใหเกดประโยชน เปนการผลตไฟฟาทเปนตอสงแวดลอม แตชวมวลเปนวสดทเหลอใชจากการแปรรปทางการเกษตร มปรมาณสารองไมแนนอน จงทาใหการบรหารจดการเชอเพลงทาไดยาก และชวมวลมกมความชนสงจงทาใหตนทนในการผลตไฟฟาสงขน

- โรงไฟฟาทใชนามนเปนเชอเพลงนนมขอด คอ สามารถขนสงและหาซอน ามนไดงาย แตตองนาเขาจากตางประเทศ ราคาไมคงท ทาใหตนทนในการผลตไฟฟาสง และกอใหเกดกาซเรอนกระจกทเปนสาเหตของภาวะโลกรอน

- โรงไฟฟาทใชพลงงานแสงอาทตย แสงอาทตยเปนแหลงพลงงานธรรมชาตขนาดใหญและไมมวนหมด สามารถนาไปใชในแหลงทอยหางไกลจากระบบสายสงไฟฟาได เปนพลงงานสะอาด ไมกอใหเกดมลภาวะจากการผลตไฟฟา แตความเขมของแสงอาทตยนนไมคงทและไมสมาเสมอขนอยกบสภาพอากาศ และแบตเตอรทเปนตวเกบพลงงานแสงอาทตยไวใชในเวลากลางคนมอายการใชงานตา

- โรงไฟฟาทใชพลงงานจากน าในการผลตไฟฟาน น มขอด คอ ไมกอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด มขดความสามารถสงในการรกษาความมนคงใหแกระบบไฟฟาในชวงเวลาท

-97-

มความตองการใชไฟฟาสงได แตมขอจากด คอ การเดนเครองผลตไฟฟานนขนอยกบปรมาณน า และการกอสรางเขอนขนาดใหญจะทาใหเกดนาทวมเปนบรเวณกวาง

- โรงไฟฟาทใชพลงงานลม ลมเปนแหลงพลงงานจากธรรมชาต เปนพลงงานสะอาด ใชพนทนอย สามารถใชเปนระบบไฮบรดรวมกบพลงงานแสงอาทตยได แตลมในประเทศไทยมความเรวคอนขางตา ขนอยกบภาวะอากาศ พนททเหมาะสมมจากด ตองใชแบตเตอรราคาแพงเปนแหลงเกบพลงงาน ขาดเทคโนโลยทเหมาะสมและขาดบคลากรทเชยวชาญภายในประเทศ

2. ผลกระทบตอสงแวดลอม

กระบวนการผลตไฟฟารปแบบตางๆ อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมในตางๆ เชน ผลกระทบทางอากาศทเกดจากการเผาไหมของเชอเพลง ผลกระทบทางเสยงทเกดการเดนเครองจกร ผลกระทบทางน าทเกดจากอณหภมและสารเคมทถกปลอยจากโรงไฟฟา เปนตน ดงนนผลกระทบตอสงแวดลอมทโรงไฟฟาจะตองคานงถงสามารถแบงออกไดเปน [3]

1) ผลกระทบดานอากาศ เปนผลกระทบทโรงไฟฟาจะตองคานงถงมากทสด ระดบของผลกระทบจะขนอยกบชนดของเชอเพลงทใชในโรงงานไฟฟา โดยโรงไฟฟาทมการเผาไหมของเชอเพลงนน จะกอใหเกดกาซทเปนอนตราย ไดแก ซลเฟอรไดออกไซด (SO2) ไนโตรเจนออกไซด (NO) กาซโอโซนในระดบพนดน คารบอนมอนอกไซด (CO) คารบอนไดออกไซด (CO2) และฝ นละออง สวนโรงไฟฟาพลงน าและพลงงานทดแทนจะไมมผลกระทบทางอากาศ วธการจดการดานคณภาพอากาศ เพอลดมลภาวะทางอากาศ สามารถทาไดดงน

(1) การลดกาซซลเฟอรไดออกไซดโดยการตดตงเครองกาจดกาซซลเฟอรได-ออกไซด (Flue Gas Desulfurization : FGD) ซงสามารถลดกาซซลเฟอรไดออกไซด ไดรอยละ 80 – 90

(2) การลดกาซไนโตรเจนออกไซด ม 2 วธทนยมใช คอ Selective Catalytic

Reduction (SCR) และใชเตาเผาทสามารถลดการเกดไนโตรเจนออกไซด (Low Nitrogen Oxide

Burner)

-98-

(3) การลดกาซคารบอนมอนอกไซด โดยการเชคอปกรณเครองเผาไหมเปน ประจา และควบคมการเผาไหมใหมปรมาณออกซเจนทเหมาะสม เพอใหเกดการเผาไหมทสมบรณ

(4) การลดกาซคารบอนไดออกไซด โดยการรวบรวมและกกเกบกาซ คารบอนไดออกไซดไวใตดน หรออาจนากาซคารบอนไดออกไซดไปใชในกระบวนการอตสาหกรรม

(5) การลดฝ นละออง โดยการใชอปกรณกาจดฝ นละออง เชน เครองดกฝ นดวยไฟฟาสถต (Electrostatic Precipitator) เปนการกาจดฝ นละอองโดยใชหลกการไฟฟาสถต ซงระบบนมประสทธภาพสงมากในการดกจบฝ น เครองแยกฝ นแบบลมหมน (Cyclone Separator)

เปนการกาจดฝ นละอองโดยใชหลกของแรงเหวยง เครองกรองฝ นแบบถงกรอง (Bag Filter) เปนอปกรณทมถงกรองเปนตวกรองแยกฝ นละอองออกจากกาซทเกดจากการเผาไหมถานหน เปนตน

นอกจากนโรงไฟฟาควรมระบบตรวจวดปรมาณสารเจอปน จากปลองโรงไฟฟาแบบอตโนมตอยางตอเนอง (Continuous Emission Monitoring Systems: CEMs) เพอตรวจตดตามและเฝาระวงสงผดปกตตาง ๆ เชน ปรมาณของมลพษทเกนมาตรฐาน เพอหาสาเหตและหาทางแกไขใหคาตางๆ กลบมาปกตเหมอนเดม ควรมการจดเกบขอมลทกวน และตดตงเครองตรวจวดคณภาพอากาศในบรรยากาศทวไปแบบตอเนอง (Ambient Air Quality Monitoring

Systems: AAQMs) เพอวดคณภาพอากาศในบรเวณพนทชมชนรอบโรงไฟฟาโดยตองทาอยางตอเนอง

2) ผลกระทบดานน า น าทใชในกระบวนการผลตไฟฟานนมการเตมสารเคม เพอปรบปรงคณสมบตของน าใหเหมาะสมสาหรบนามาใชกบอปกรณตางๆ ในโรงไฟฟา รวมถงน าหลอเยนทใชสาหรบระบายความรอนใหกบระบบตางๆ ภายในโรงไฟฟา ซงจะทาใหมอณหภมสงกวาแหลงน าในธรรมชาต ถาน าเหลานถกปลอยสแหลงน าธรรมชาต โดยไมผานการบาบดน าทดอาจสงผลกระทบตอพช และสตวน าทอาศยอยรอบๆ ได ดงนนโรงไฟฟาตองมมาตรการจดการน าเสยทมา:จากกระบวนการผลตไฟฟาและจากอาคารสานกงานตามลกษณะหรอประเภทของน าเสย โดยคณภาพนาทงตองมการควบคมใหครอบคลมทงเรองของเสยและอณหภม ดงน

-99-

(1) การควบคมอณหภมของนากอนทจะปลอยสแหลงน าสาธารณะ โดยน าจากทอหลอเยน เมอน าทงมความขนในระดบหนงจะถกระบายออกไปสบอพกน าท 1 เพอใหตกตะกอน และลดอณหภมลงเหลอประมาณ 28 - 30 องศาเซลเซยสทงไวเปนเวลาอยางนอย 24 ชวโมง จากนนจงระบายออกสบอพกท 2 เพอปรบสภาพน าใหมอณหภมใกลเคยงกบธรรมชาต กอนปลอยออกสคลองระบายนาธรรมชาต

(2) การจดการสารเคมตางๆ ทอยภายในน ากอนปลอยสสงแวดลอม ทาไดโดยการกกน าไวในบอปรบสภาพน าใหมสภาพเปนกลางและมการตกตะกอน หรอเตมคลอรนเพอฆาเชอโรค

โรงไฟฟาควรมระบบเฝาระวงคณภาพน า เชน การตรวจวดคณภาพน า ทระบายออกจากโรงไฟฟาอยางสมาเสมอ เพอใหมนใจวาคณภาพน าทจะปลอยออกสธรรมชาตนน มคณภาพอยในเกณฑมาตรฐานและเปนไปตามกฎหมายทเกยวของ

3) ผลกระทบดานเสยง เปนผลมาจากกระบวนการผลตไฟฟา คอ หมอไอน าและเครองกาเนดไฟฟากงหนกาซ รวมถงพาหนะทเขามาในพนทโรงไฟฟา โรงไฟฟาจงควรกาหนดมาตรการควบคมระดบเสยง ดงน

(1) กจกรรมทกอใหเกดเสยงในเวลากลางคน ตองมระดบเสยงไมเกน 85 เดซเบล ในระยะ 1 เมตรจากจดกาเนดเสยง ตามมาตรฐานขอกาหนดความดงของเสยงจากโรงงาน อตสาหกรรม

(2) ตดตงอปกรณควบคมเสยงภายในโรงไฟฟาในระหวางเดนเครองผลตไฟฟาและตดตงอปกรณดดซบเสยงแบบเคลอนทในขณะทาความสะอาดทอทเครองกงหนไอน า เพอควบคมความดงของเสยงใหอยในมาตรฐานไมเกน 85 เดซเบล

และโรงไฟฟาควรทาการตรวจวดเสยงอยางสมาเสมอ โดยกาหนดจดตรวจวด เสยงทงภายในโรงไฟฟา และชมชนรอบโรงไฟฟาไว 3 จด โดยทาการตรวจวดตามแผนทกาหนดไว รวมถงการสรางแนวปองกนเสยง (Noise Barrier) โดยการปลกตนไมรอบพนทโรงไฟฟา

ทกลาวมาขางตนนนเปนผลกระทบในภาพรวมของการผลตไฟฟาทมตอสงแวดลอม ซงการผลตไฟฟานนมไดหลายรปแบบ โดยแตละรปแบบของการผลตไฟฟาจะมผลกระทบตอสงแวดลอม ดงน [4]

-100-

1) การผลตไฟฟาโดยใชกาซธรรมชาต การใชกาซธรรมชาตในการผลตไฟฟานน กอใหเกดมลภาวะทางอากาศนอยมาก แตอาจกอใหเกดมลภาวะทางน าได เนองจากการผลตไฟฟาวธนจะตองใชนาเพอหลอเยนและควบแนนไอนา นาทปลอยออกมาจงมอณหภมสงกวาน าในแหลงน าธรรมชาต ซงถาน านลงสแหลงน าธรรมชาตโดยไมผานการพกน า จะทาใหมผลตออณหภมของนาในแหลงนาธรรมชาต และสงผลกระทบตอไปยงสงมชวตทอยในแหลงนาหรอทอยรอบแหลงน านนได

2) การผลตไฟฟาโดยใชถานหน ถานหนทนามาเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟาอาจกอใหเกดปญหาและผลกระทบตอสงแวดลอมมากหรอนอยแตกตางกนไปขนอยกบประเภทของถานหน ลกษณะภมประเทศ และสงแวดลอม โดยผลกระทบทมตอสงแวดลอมเรมตงแตการทาเหมองถานหน ทอาจทาใหเกดน าเสยจากบอเหมอง น ากระดาง มสารแขวนลอยและซลเฟตสง ทาใหเกดฝ นละอองทงทประเภททเปนของแขวนลอยและหนกลอยอยรอบๆบรเวณเหมอง และยงกอใหเกดปญหาตอระบบนเวศเนองจากการขดหนาดนไป ทาใหสงมชวตเสยสมดลปลกพชไมได มการทาลายปาไม รวมถงตองอพยพประชาชน เพราะตองบรเวณกวางในการเปดหนาเหมอง

เมอนาถานหนมาใชเปนเชอเพลง ตองมการเผาไหมถานหน ทาใหเกดกาซจากการเผาไหม เชน กาซซลเฟอรไดออกไซด(SO2) ไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) และสารไฮโดรคารบอน เมออยในบรรยากาศกาซซลเฟอรไดออกไซดจะรวมตวกบไอนา และนาฝน กลายเปนฝนกรด ซงเปนอนตรายตอสงกอสราง พนดน แหลงน า และประชาชนทอาศยอยบรเวณนน กระบวนการเกดฝนกรดดงแสดงในภาพท 4.1

-101-

ภาพท 4.1 การเกดฝนกรด

อยางไรกตามในปจจบนนไดนาเอาเทคโนโลยโรงไฟฟาถานหนสะอาดมาใช เพอควบคมคณภาพอากาศของโรงไฟฟาถานหน ซงมกระบวนการควบคมดงแสดงในภาพท 4.2

ภาพท 4.2 กระบวนการควบคมคณภาพอากาศของโรงไฟฟาถานหน

3) การผลตไฟฟาพลงงานความรอนรวม ในกรณการผลตไฟฟาดวยน ามนเตานน อาจกอใหเกดปญหามลภาวะทางอากาศไดมาก เนองจากมปรมาณเถาและกามะถนสงเมอเกดการเผา

-102-

ไหม และการเผาไหมทอณหภมสงจะทาใหเกดกาซซลเฟอรไดออกไซดลอยไปสบรรยากาศ ซงเมอเกดการรวมตวกบความชนในอากาศจะทาใหเกดฝนกรดขนได ทาใหมผลกระทบตอสงแวดลอม

การใชพลงงานความรอนรวมในการผลตไฟฟา ทาใหเกดมลภาวะทางอากาศขนมาโดยการการปลอยกาซชนดตางๆ ออกมาสบรรยากาศ กาซทเกดจากโรงไฟฟาประเภทนและมผลตอสงแวดลอมมาก มดงน [5]

(1) กลมซลเฟอรออกไซด เชน ซลเฟอรไดออกไซด (Sulfur dioxide, SO2)

เปนตน จะเกดขนไดมากในโรงไฟฟาทใชถานหนเปนเชอเพลง กาซชนดนเปนอนตรายตอระบบยอยอาหาร และเมอรวมตวกบความชนจะเกดเปนฝนกรด ทเปนอนตรายตอระบบนเวศ

(2) กลมไนโตรเจนออกไซด เชน ไนตรกออกไซด (Nitric oxide, NO)

ไนโตรเจนไดออกไซด (Nitrogen dioxide, NO2) ไนโตรเจนไตรออกไซด (Nitrogen Trioxide, NO3)

เปนตน NO และ NO2 มผลกระทบตอสภาวะแวดลอมมากทสด โดย NO เกดจากการเผาไหมของเชอเพลง อตราการเกดขนอยกบอณหภมของการเผาไหม เกดไดดทอณหภมสง และยงขนอยกบจานวนของออกซเจนและเวลาในการเผาไหมดวย แตโรงงานผลตไฟฟาพลงงานความรอนรวม จะเกด NO นอย เนองจากอณหภมของการเผาไหมไมสงมากนก เมอ NO ทาปฎกรยากบออกซเจนจะไดเปน NO2 อยางรวดเรว ปฏกรยานจะถกเรงโดยแสงอาทตยและสารอนทรยทอยในอากาศ กาซ NO2 จะเปนอนตรายตอชวตมากกวา NO กาซ NO2 จะตกลงมาพรอมกบฝนหรอโดยขบวนการหายใจของพช (3) คารบอนออกไซด เชน คารบอนมอนอกไซด (Carbon monoxide, CO)

มเทน (Methane, CH4) คารบอนไดออกไซด (Carbon dioxide, CO2) เปนตน โดยทวไป CO เกดกระบวนการทางธรรมชาต แตสวนใหญเกดจากการสนดาปภายในของเครองยนต กาซ CO มผลกระทบคลายกบกาซ NO2 คอ แยงออกซเจนจากเมดเลอดแดง เมอกาซ CO ทาปฏกรยากบออกซเจนไดเปน CO2 ทละลายอยในน า การหายใจของพช และอนๆ และกาซ CO2 ยงเกดจากโรงงานผลตพลงงาน มผลทาใหเกดสภาวะเรอนกระจกขน โดยกาซ CO2 จะไปรวมตวกนในชนบรรยากาศ ทาใหโลกไมสามารถระบายความรอนผานชนบรรยากาศไปสอวกาศได ทาใหอณหภมเฉลยของโลกสงขนเรอยๆ ถาเชอเพลงในโลกถกเผาจนเกอบหมด อณหภมของโลกอาจจะสงขน จนทาใหนาแขงทขวโลกละลาย จนเกดนาทวมโลกได

(4) สารไฮโดรคารบอน เขมา และฝ นละออง สงตางๆ เหลานจะปนมากบฝน

-103-

4) การผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนตางๆ ผลกระทบตอสงแวดลอมของการผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานทดแทนตางๆ มดงน [4]

(1) การผลตไฟฟาจากพลงงานน า เปนการผลตไฟฟาทมราคาตนทนตา แตทาใหสญเสยพนทปาเปนจานวนมาก เพอใชเปนอางเกบน าเหนอเขอน สตวปาตางๆ จะสญเสยทอยอาศยหรออาจสญพนธได แรธาตตางๆ ทอยในพนทอาจถกทงใหจมอยใตน า และตองอพยพประชาชนออกจากพนท

(2) การผลตไฟฟาจากพลงงานลม เปนการผลตไฟฟาทไมกอใหเกดมลภาวะทรายแรงตอสงแวดลอม แตตองคานงถงผลตอทศนยภาพ เมอใบพดทางานอาจทาใหเกดเสยงดงรบกวนผทอยใกลเคยง รบกวนคลนวทยและโทรทศน และอาจมผลกระทบตอระบบนเวศ เนองจากการตดตงกงหนลมขนาดใหญ อาจทาใหสงมชวตใกลเคยงอพยพไปอยทอน

(3) การผลตไฟฟาจากพลงงานใตพภพ เปนพลงงานไดเปลาจากธรรมชาต ทาใหตนทนการผลตไฟฟาตา แตการนามาใชงานอาจมผลกระทบตอสงแวดลอม กลาวคอ มสารเคมอนตรายทปนเปอนระบบน าบาดาลหรอน าผวดน มกาซอนตรายระเหยออกมาดวย เกดความรอนตกคางในอากาศทสงผลกระทบตอระบบนเวศทอยใกลเคยง เนองจากมไอน ารอนทใชผลตกระแสไฟฟาจานวนมาก และถาเปนการตงโรงไฟฟาขนาดใหญ อาจกอใหเกดปญหาการทรดตวของแผนดนได

5) การผลตไฟฟาจากชวมวล โรงไฟฟาชวมวล คอ โรงไฟฟาทใชกากหรอเศษวสดเหลอใชทางการเกษตร หรอกากจากการผลตผลตภณฑอตสาหกรรมเกษตร เชน แกลบทไดจากการสขาว เปลอกชานออยจากการผลตน าตาล เศษไมจากการแปรรปไมยางพารา เปนตน เปนเชอเพลงในการผลตไฟฟา และหรอพลงไอน า ซงอาจจะเปนเศษวสดชนดเดยวหรอหลายชนดรวมกน ผลกระทบตอสงแวดลอมทเกดขนจากโรงไฟฟาชวมวลมดงน [6]

(1) มลพษทางอากาศ การเผาชวมวลทาใหเกดฝ นละออง กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) ออกไซดของไนโตรเจน (NOx) ไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) กาซโอโซน (O3) และสารประกอบโพลไซคลกอะโรมาตกไฮโดรคารบอน ซงเมอมอยในบรรยากาศในปรมาณสงเกนกวาคาทกาหนดไว จะเปนอนตรายตอสขภาพอนามย

(2) มลภาวะทางเสยง เสยงเกดจากการทางานของเครองจกร และเกดจากการพาหนะขนสงเชอเพลง ซงอาจกอใหเกดความรสกเดอดรอนราคาญ และอาจเกดภาวะหเสอมหรอสญเสยการไดยนได ถาอยในสภาพแวดลอมทมเสยงดงเกนคามาตรฐานทกาหนดไวเปนเวลานานๆ โดยไมมการปองกน

-104-

(3) มลพษทางน า โรงไฟฟาชวมวลมการใชน าเปนจานวนมากเชนเดยวกบโรงไฟฟาพลงงานความรอน เพอลดอณหภมของระบบการผลตไฟฟา ซงน าทงอาจกอใหเกดมลพษแกแหลงนาได และนาทงทมอณหภมสงถกปลอยลงสแหลงนาจะไปรบกวนระบบนเวศนของแหลงนาและการดารงชวตของสตวนาได

(4) ขยะและของเสยอนตราย โรงไฟฟาจะทาใหเกดขเถาหรอวสดทเผาไหมไมหมดจานวนมาก เถาเหลานอาจมสารโลหะหนกปะปน และสารเคมในขยะบางชนดอาจระเหยกลายเปนมลพษทางอากาศ นอกจากนขยะอาจถกน าฝนชะลางทาใหเกดการปนเปอนดน น าใตดน

และแหลงนาได

6) การผลตไฟฟาจากพลงงานนวเคลยร รงสทเกดจากปฏกรยานวเคลยรอาจเกดการรวไหลได ซงเปนอนตรายมาก ถาเกดการระเบดฝ น รงสจะฟงกระจายทาอนตรายตอสงมชวตในทนททนใดและเกดผลกระทบระยะยาว นอกจากนน าเสยจากการระบายความรอนทปลอยออกสแหลงนาจะทาใหเกดความเสยหายตอระบบนเวศตามมา

-105-

บทท

เรอง โครงสรางคาไฟฟา

คาไฟฟาทเราใชกนอยทกวนน ไมเหมอนกบคาสนคาทวไป เชน ถาเราไปซอน าดมบรรจขวด ราคาขวดละ บาท จานวน ขวด แมคาคดราคา บาท แตถาซอ ขวด อาจจะลดใหเหลอ บาท นนหมายความวา ยงซอจานวนมาก ราคามแนวโนนจะถกลง เขาตาราเหมาโหลถกกวา แตคาไฟฟากลบใชหลกการคดตรงกนขามกน กลาวคอ ราคาคาไฟฟา ถายงใชมาก คาไฟฟาจะยงสงขน เราเรยกอตราชนดนวาอตรากาวหนา สาเหตทใชอตรากาวหนาน เนองจากเชอเพลงทใชผลตไฟฟามจากดและตองนาเขาจากตางประเทศ สงผลกระทบตอประเทศชาต จงตองการใหประชาชนใชไฟฟาเทาทจาเปน และใชอยางประหยด จงตงราคาคาไฟฟาใหเปนอตรากาวหนา หากเรามาดคาไฟฟาทจายกนอยในปจจบน จะพบวามองคประกอบ สวนดวยกน ไดแก .คาไฟฟาฐาน

.คาไฟฟาผนแปร หรอคาเอฟท (Ft) และ .ภาษมลคาเพมรอยละ

1. คาไฟฟาฐาน

คาไฟฟาฐาน เปนโครงสรางคาไฟฟา ซงแยกตามลกษณะการใชไฟฟาของกลมผใชไฟฟาประเภทตางๆ ตามประกาศเรอง โครงสรางอตราไฟฟา ป ของการไฟฟาสวนภมภาคในหวหอท . โดยคาไฟฟาฐานจะคานวณจากตนทนของคากอสรางโรงไฟฟา คาระบบสายสง และคาระบบสายจาหนาย รวมถงคาใชจายดาเนนงาน และคาเชอเพลงสาหรบผลตไฟฟา ภายใตสมมตฐานของปรมาณความตองการใชไฟฟา อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ และราคาเชอเพลงในขณะนน คาไฟฟาฐานจะไมมการเปลยนแปลงบอยนก ซงมกจะมการปรบทกๆ 3 - 5 ป โดยจะพจารณาถงคาใชจายในการลงทนในการผลต จดสง และการจาหนายไฟฟาของการไฟฟา รวมถงคาใชจายในการดาเนนงาน และผลตอบแทนทเหมาะสมในการขยายการลงทนในอนาคต ทงน 3 การไฟฟา (กฟผ. กฟน. และ กฟภ.) ถอเปนหนวยงานรฐวสาหกจทตองนาสงเงนรายไดแผนดนใหกบกระทรวงการคลงในอตรารอยละ 30 – 45 ของกาไรจากการดาเนนงานในแตละป เพอนาไปเปนรายไดของแผนดนสาหรบใชในการพฒนาประเทศ

สาหรบการพจารณาประเภทของผใชไฟฟา ทางการไฟฟาสวนภมภาคแบงผใชไฟฟาออกเปน ประเภท ไดแก บานอยอาศย กจการขนาดเลก กจการขนาดกลาง กจการขนาดใหญ กจการเฉพาะอยาง องคกรทไมแสวงหากาไร สบน าเพอการเกษตร และไฟฟาชวคราว โดยการคานวณคาไฟฟาจะคดในอตรากาว เชน ผใชไฟฟาประเภทบานอยอาศย (ขอ 1. . ตามเอกสารแนบ

-106-

ในหวหอท . ) ทปรมาณการใชไฟฟาตงแต 150 หนวยขนไป คาไฟฟาฐานท 150 หนวยแรก จะอยทหนวยละ . บาท ถาใชเกนน เฉพาะสวนทเกน 150 ไปจนถงหนวยท 400 ราคาตอหนวยจะสงขนเปนหนวยละ . บาท และถาสงกวา 400 หนวยขนไป หนวยเหลานนจะสงขนเปนหนวยละ . บาท เปนตน

2. คาไฟฟาผนแปร (คา Ft)

คาไฟฟาผนแปร หรอทนยมเรยกกนวา คาเอฟท (Ft) เปนคาไฟฟาสวนทปรบเปลยนเพมขนหรอลดลงไปจากทไดประมาณการไวใน คาไฟฟาฐาน ซงเปนคาใชจายทการไฟฟาไมสามารถควบคมได เดมทคดจากราคาเชอเพลง และคาซอไฟฟาจากเอกชนและประเทศเพอนบาน อตราแลกเปลยนและอตราเงนเฟอ เปนตน แตปจจบนไดมการเปลยนแปลงสตรใหม โดยคาเอฟทจะเปลยนแปลงตามคาเชอเพลงและคาซอไฟฟาเทานน ทาใหผใชไฟฟาไมตองรบภาระผลกระทบจากอตราแลกเปลยน และอตราเงนเฟอทมแนวโนนเพมสงขนในปจจบน

ซงคาเอฟทจะมการปรบทก 4 เดอน โดยคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.) จะกากบดแลการคานวณใหสะทอนราคาคาเชอเพลง ตามแนวโนมราคาน ามนเชอเพลงในตลาดโลก และอตราแลกเปลยนทมผลกระทบตอการนาเขาน ามนเชอเพลง รวมถงคาใชจายตามนโยบายของรฐในเรองการสงเสรมพลงงานหมนเวยนตางๆ เชน การใหสวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) หรอมาตรการ Feed-in Tariff (FiT) ตลอดจนเงนกองทนพฒนาไฟฟาเพอการพฒนาชมชนรอบโรงไฟฟา ซงเปนคาใชจายทการไฟฟาไมสามารถควบคมได และจะพจารณาถงผลกระทบตอผใชไฟฟารวมดวยทกครง โดยการปรบคาเอฟททเพมขนหรอลดลงนน จะไมมผลกระทบตอผลประกอบการแตอยางใด

3. ภาษมลคาเพม

ตามหลกการภาษแลว ผใชสนคาหรอผขอรบบรการ จะเปนผรบภาระภาษมลคาเพม ซงคาไฟฟากเชนเดยวกน ผใชไฟฟาจะเปนผรบภาระภาษมลคาเพม โดยคดจากคาไฟฟาฐานรวมกบคาเอฟท ในอตราภาษรอยละ โดยภาษในสวนนจะถกนาสงใหกบกรมสรรพากร เพอนาไปพฒนาประเทศในดานตางๆ ตอไป

-107-

4. ประกาศของการไฟฟาสวนภมภาคเรอง โครงสรางอตราไฟฟา ป 2558

-108-

-109-

-110-

-111-

-112-

จากการเรยนรเกยวกบโครงสรางคาไฟฟาไปแลวในขางตนนนจะพบวา สงทจะชวยประหยดคาไฟฟาในบานเรอนของเราไดคอ การลดปรมาณการใชไฟฟานนเอง

-113-

บทท 6

เรอง การค านวณคาไฟฟาในบานเรอน

จากสภาวะเศรษฐกจตกตาในปจจบน สงผลทาใหsลายบานตองสารวจและควบคมคาใชจาย ในการครองชพของตวเองไมวาจะเปน คาใชจายในการกนอย ตลอดจนคาใชจาย ในดานสาธารณปโภค เชน คาไฟฟา คาน าประปา คาน ามนรถ เพอใหเพยงพอกบเงนรายไดทตนไดรบ

สาหรบคาใชจายทเราหลกเลยงไมได เชน คาไฟฟา เรามวธตรวจสอบคาใชจายวา เราใชไฟฟาไปกหนวย จะตองเสยคาใชจาย เปนจานวนเงนเทาไร อกทง ยงสามารถหาแนวทางการประหยดไฟฟาไดอกดวย

ปกตในทกๆ สนเดอน ไมวาตามบานพกอาศย หรอสถานประกอบการ โรงงานตางๆ

เจาของจะตองจายคาไฟฟาตามใบเสรจทการไฟฟาเรยกเกบ กรณบานพกอาศยอาจจายเงนตามใบเสรจทเรยกเกบไดโดยไมคอยใสใจเทาไร แตหากสถานประกอบการ หรอโรงงานอตสาหกรรมผ ทดแลหรอเจาของ หากเขาใจในรายละเอยดของใบเสรจคาไฟฟา วาแตละคาทปรากฏในใบเสรจ คอ

คาอะไร จะทาใหสามารถทาการประหยดคาพลงงานไฟฟาไดอยางมประสทธภาพ และถกตองสาหรบการคดคาไฟฟา สงทเราตองทราบ ประกอบดวย Energy Charge, Demand Charge, Power

factor, TOU, TOD, kWh = หนวย

1. โครงสรางอตราคาไฟฟา

คาไฟฟาทปรากฏอยในใบเสรจรบเงนคาไฟฟาแตละเดอน ประกอบดวย

1.1 คาพลงงานไฟฟา (energy charge) คดตามปรมาณการใชไฟฟา (ตามหนวย หรอ

kWh) ทใชในแตละเดอน ตามประเภทของอตราคาไฟฟาทใช

1.2 คาความตองการพลงไฟฟา (demand charge) คดจากความตองการพลงไฟฟา

(kW) เฉลยใน 15 นาททสงสดของชวงเวลาในแตละเดอน ตามประเภทของอตราคาไฟฟาทใช

1.3 คาเพาเวอรแฟคเตอร (PF.) สาหรบผใชไฟฟา กจการขนาดกลาง, ใหญ และเฉพาะอยาง โดยผใชไฟฟามคา PF ลาหลง หากในรอบเดอนมความตองการพลงไฟฟารแอกทฟเฉลยใน

15 นาททสงสด เมอคดเปน kVAR เกน 61.97 เปอรเซนต ของพลงไฟฟาแอกทฟเฉลยใน 15 นาททสงสด เมอคดเปน kW เฉพาะสวนทเกน จะตองเสยคา PF. ในอตรากโลวารละ 14.02 บาท

1.4 คาบรการรายเดอน

-114-

1.5 คา Ft (fuel adjustment charge) เปนการปรบคาไฟฟาตามราคาเชอเพลง การจดสง ตนทนการผลต

- การเปลยนแปลงของคาใชจายเชอเพลง และคาซอไฟฟา

- การเปลยนแปลงของอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ

- การเปลยนแปลงของอตราเงนเฟอ

- การเปลยนแปลงของความตองการไฟฟา

2. ประเภทผใชไฟฟา แยกเปน

1. บานอยอาศย

2. กจการขนาดเลก

3. กจการขนาดกลาง

4. กจการขนาดใหญ

5. กจการเฉพาะอยาง

6. สวนราชการ และองคกรทไมแสวงหากาไร

7. สบนาเพอการเกษตร

8. ไฟฟาชวคราว

3. สตรการคดคาไฟฟา ประกอบดวย 3 สวนหลก

1. คาไฟฟาฐาน คอ คาพลงงานไฟฟา คาความตองการพลงไฟฟา (เรยกเกบ 3, 4, 5, 6,

7) และคาเพาเวอรแฟคเตอร (เรยกเกบ 3, 4, 5)

2. คาไฟฟาผนแปร (Ft)

3. คาภาษมลคาเพม (7 เปอรเซนต)

สรปการคดคาไฟฟา คอ คาไฟฟา = (คาไฟฟาฐาน + ft) x VAT

กอนทเราจะทราบอตราคาไฟฟานน เราควรจะทราบวาเครองใชไฟฟานนๆ ใชไฟฟาหรอกนไฟเทาไหรเสยกอน โดยสงเกตคมอการใชงาน หรอแถบปายทตดอยกบเครองใชไฟฟา ทเขยนวา กาลงไฟฟา มหนวยเปนวตต (Watt) ถาเครองใชไฟฟามจานวนวตตมาก กกนไฟมากตามไปดวย ดงนน ทานสามารถคานวณดจากเครองใชไฟฟาทงหมด ในบานทานวามเครองใชไฟฟากชนดแตละชนดกนไฟกวตต และเปดใชงานประมาณเดอนละกชวโมง หลงจากนน ทานกนามาคด

-115-

คานวณ ทานจะทราบวาในแตละเดอนทานใชไฟฟาไปประมาณกหนวยเพอ เปนแนวทางในการประหยดคาไฟฟาได

สาหรบการใชไฟฟา 1 หนวยหรอ 1 ยนต คอ เครองใชไฟฟาขนาด 1,000 วตต ทใชงานใน 1 ชวโมง หรอใชสตรการคานวณดงน

ก าลงไฟฟา (วตต) ชนดนนๆ x จ านวนเครองใชไฟฟา / 1,000 x จ านวนชวโมงทใชงานใน 1 วน = จ านวนหนวยหรอยนต

ตวอยาง 6.1 บานอยอาศยทวไป สมมตวามเครองใชไฟฟาตอไปน สงเกตจานวนวตตเพอมาคานวณการใชไดจากปายทตดหรอคมอของเครองใชไฟฟา เชน

1. มหลอดไฟฟาขนาด 40 วตต (รวมบลลาสตอก 10 วตต เปน 50 วตต) จานวน 10 ดวง

เปดใชประมาณ วนละ 6 ชวโมง จะใชไฟฟาวนละ 50x10/1,000x6 = 3 หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x3) = 90 หนวย

2. หมอหงขาว ขนาด 600 วตต จานวน 1 ใบ เปดใชประมาณวนละ 30 นาท จะใชไฟฟาวนละ600x1/1,000x0.5 = 0.3 หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x0.3) = 9 หนวย

3. ตเยน ขนาด 125 วตต จานวน 1 ต เปดตลอด 24 ชวโมง สมมตคอมเพรสเซอรทางาน

8 ชวโมง จะใชไฟฟาวนละ 125x1/1,000x8 = 1 หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x1) = 30 หนวย

4. เครองปรบอากาศ ขนาด 2,000 วตต จานวน 1 เครอง เปดวนละ 12 ชวโมง สมมตคอมเพรสเซอรทางานวนละ 8 ชวโมง จะใชไฟฟาวนละ 2,000x1/1,000x8 = 16 หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x16) = 480 หนวย

5. เตารดไฟฟา ขนาด 800 วตต จานวน 1 เครอง เปดวนละ 1 ชวโมง จะใชไฟฟาวนละ 800x1/1,000x1 = 0.8หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x0.8) = 24 หนวย

6. ทวสขนาด 100 วตต จานวน 1 เครอง เปดใชงานวนละ 3 ชวโมง จะใชไฟฟาวนละ

100x1/1,000x3 = 0.03 หรอประมาณเดอนละ (30x0.03) = 1 หนวย

7. เครองทาน าอน ขนาด 4,500 วตต จานวน 1 เครอง เปดใชงานวนละ 1 ชวโมง จะใชไฟฟาวนละ 4,500x1/1,000x1 = 4.5 หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x4.5) = 135 หนวย

8. เตาไมโครเวฟ ขนาด 1,200 วตต จานวน 1 เครอง เปดใชงานวนละ 30 นาท จะใชงานวนละ 1,200x1/1,000x0.5 = 0.6 หนวย หรอประมาณเดอนละ (30x0.6) = 18 หนวย

-116-

4. การเลอกใชอตราคาไฟฟา TOD และ TOU

การคดคาไฟ โดย TOU (Time of use และ TOD )(Time of Day Rate) นนแตกตางกน ทการแบงเวลาในการคดชวงเวลา มาดตวอยางการแบง ชวงเวลา ของ TOU และ TOD กนกอน

ตวอยาง อตราตามชวงเวลาการใชงาน Time of use หรอเรยกยอๆ วา TOU

09:00 – 22:00 ของวนจนทร ถง ศกร เปน ชวง On peak

22:00 – 09:00 ของวนจนทร ถง ศกร เปน ชวง Off peak

วนเสาร – อาทตย และวนหยด ทงวน เปน Off peak

ตวอยาง อตราตามชวงเวลาของวน Time of day หรอเรยกยอๆวา TOD

18:30 – 21:30 ของทกวน เปน ชวง On peak

08:00 – 18:30 น. ของทกวน เปนชวง Partial peak

21:30 – 08:00 น. ของทกวน เปนชวง Off peak

เราจะสงเกตเหนวา TOD นนแบงตามชวงเวลาของวน แบงเหมอนๆกนทกวน เราจงเรยกวา time of day สวน TOU นนจะแบงตามการใชงานของวนนนๆ ไมเหมอนกนในแตละวน(วนธรรมดา และ วนหยด) เราจงเรยกวา time of use และนกเปนขอแตกตางระหวาง Time of use

(TOU) และ Time of day (TOD) นนเอง

การใชอตรา TOD และ TOU ในลกษณะทเปนอตราเลอก และอตราบงคบ

4.1 ไมถง 30 กโลโวลต. บานอยอาศย (10)

กจการขนาดเลก(20)

คดเฉพาะดานหนวย ตามชวงการใชไฟฟาในลกษณะอตรากาวหนาโดยม TOU เปนอตราเลอก

4.2 ตงแต 30 แตไมถง1,000 กกโลโวลต และหนวยเฉลย 3 เดอน ไมเกน 250,000

หนวย

กจการขนาดกลาง(30)

- รายเดมประเภท 30: กอน ต.ค. 2543 อตราปกตโดยม TOU เปนอตราเลอก

- รายเดมประเภท 20 ทใชไฟฟาเพมขนถง 30 กโลวตต หลง ต.ค. 2543 บงคบใช TOU

-117-

- รายใหม หลง ต.ค. 2543: บงคบใช TOU

4.3 ตงแต 1,000 กโลโวลตขนไปหรอหนวยเฉลย 3 เดอน เกน 250,000 หนวย

กจการขนาดใหญ (40)

- TOD เดม อตรา TOD ตอไป โดยม TOU เปนอตราเลอก

- รายเดมประเภท 30 ทใชไฟฟาเพมขนถง 1,000 กโลโวลต หรอหนวยเฉลย 3

เดอน 250,000 หนวย หลง ต.ค. 2543 บงคบใช TOU

- รายใหม หลง ต.ค. 2543 บงคบใช TOU

4.4 โรงแรม กจการพกอาศยใหเชา ตงแต 30 กโลโวลต ขนไป

กจการเฉพาะอยาง(50)

- บงคบใช TOU ทกราย

4.5 หนวยราชการหนวยเฉลย 3 เดอนไมเกน 250,000 หนวย

สวนราชการฯ (60)

- คดเฉพาะดานหนวย ตามชวงการใชไฟฟาในลกษณะอตรากาวหนา โดยม TOU

เปนอตราเลอก

4.6 เครองสบน าเพอการเกษตรของราชการ

สบนาเพอการเกษตร(70)

- คดเฉพาะดานหนวย ตามชวงการใชไฟฟาในลกษณะอตรากาวหนา โดยม TOU

เปนอตราเลอก

-118-

ตวอยางการคดคาไฟฟา TOD และ TOU

ภาพท 6.1 การเปรยบเทยบคาไฟฟา TOD และ TOU

ทมา: http://www2.eppo.go.th/power/tou/index.html

ตวอยางท 6.4 บลคาไฟฟาในครวเรอน

ภาพท 6.2 บลคาไฟฟาในครวเรอน

ทมา: http://www.weloveshopping.com/shop/shop.php?shopid=258946

-119-

ตวอยางท 6.5 การคานวณไฟฟาอยางงาย

ประเภทท 1 บานอยอาศย อตรา 1.1 (อตราปกต แบบอตรากาวหนา) ผใชไฟ มการใชปรมาณพลงงานไฟฟา = 135 หนวย/เดอน คา Ft = 85.44 สตางค/หนวย

สาหรบอตราคาไฟฟาแตละประเภทสามารถขอไดจากการไฟฟาในเขตของผใช หรอสามารถดไดจาก Website ของการไฟฟา เชน ถาการไฟฟาสวนภมภาคดไดจาก www.pea.or.th การไฟฟานครหลวง ดไดจาก www.mea.or.th

การคดคาไฟฟาประเภทตางๆ จาก http://www.mea.or.th/aboutelectric/ / /form/

-120-

บทท 7

การประหยดพลงงานไฟฟา

หลกการทสาคญทสดในการประหยดพลงงานไฟฟา คอ การใชพลงงานไฟฟาใหเกดประสทธภาพสงสด หรอใชอยางเพยงพอทงปรมาณและคณภาพ ทาใหการทางานมประสทธภาพเพมขน ดงนน การออกแบบและปรบปรงระบบไฟฟา จงเปนอกหวขอหนงทมสวนสาคญตอการประหยดพลงงานไฟฟา [1]

1. ระบบไฟฟาแสงสวาง

แสงสวาง เปนสงจาเปนอยางยงในการดารงชวตของมนษย ระบบแสงสวางทด

นอกจากจะทาใหการประกอบกจกรรมตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพแลว ยงเสยคาใชจายในการใชงานนอยดวยแสงเปนพลงงานในรปคลนแมเหลกไฟฟาทตามนษยสามารถมองเหนได ชวงความยาวคลนแมเหลกไฟฟาทถกจดเปนแสงนนมความยาวคลนอยระหวาง 380 – 780 นาโนเมตร

ตามนษยสามารถแจกแจงแสงออกเปนสตาง ๆ ตามความยาวคลนทมนษยมองเหนไดตงแต สแดงซงมความยาวคลนยาวสด (ความถตาสด) สสม, สเหลอง, สเขยว, สน าเงน สคราม จนกระทงถงสมวง ซงมความยาวคลนสนสด (ความถสงสด) ดงภาพท .

ภาพท . สตางๆ ทประกอบเปนแสงทตามนษยมองเหนได

การมองเหนของมนษยนนเกดจากการทแสงจากวตถเดนทางผานดวงตา ไปกระตนเซลลทจอตา (retina) ใหทาการสรางคลนไฟฟาบนเสนประสาท และสงผานเสนประสาทตาไปยงสมอง ทาใหเกดการรบรมองเหน เซลลบนจอตาประกอบดวยเซลลสองกลมใหญๆ ไดแก เซลลรปกรวยในจอตา (cone cell) ซงทาหนาทไดดในชวงเวลากลางวนหรอในยามทมปรมาณแสงมาก มหนาทสาคญในการรบความรสกทางดานสและชวยแยกแยะรายละเอยดของสงตางๆ สวนเซลลอกกลมหนงเปน เซลลรปแทงในจอตา (rod cell) ทาหนาทไดดในตอนกลางคนหรอในเวลามดสลว

ชวยใหสามารถเหนภาพตางๆไดอยางหยาบๆ เซลลกลมนไมมความสามารถในการตอบสนอง

-121-

ทางดานสเลย ดวยความสามารถในการทางานและตอบสนองไดตางกนของ เซลลรปกรวยและเซลลรปแทง ทาใหตามนษยไมสามารถตอบสนองตอความยาวคลนตางๆไดเทากน ดงแสดงในภาพท .

ภาพท . การตอบสนองของดวงตาตอแสงทความยาวคลนตางๆ ในเวลากลางวน และกลางคน

1.1 แหลงก าเนดแสง สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท

1. แหลงก าเนดแสงจากธรรมชาต ไดแก แสงอาทตย แสงจากดวงดาว และแสงจากสตว เชน หงหอยเปนตน ดวงอาทตยจดเปนแหลงกาเนดแสงธรรมชาตทมนษยคนเคยและใชประโยชนมายาวนาน จากการศกษาลกษณะสเปคตรม (Spectrum) ของรงสอาทตย จะพบวา

พลงงานของรงสอาทตยในชวงทเปนแสงทตามนษยมองเหนไดนนคดเปนสดสวนประมาณเกอบรอยละ 50

2. แหลงก าเนดแสงประดษฐ ไดแก เทยนไข นามน และหลอดไฟฟาประเภทตางๆ

แสงประดษฐเหลาน เกดจากการเปลยนรปพลงงาน เชนแสงจากเทยนไขเกดจากการเปลยนรปพลงงานความรอนเปนพลงงานแสง หรอ กรณแสงจากหลอดแสงฟลออเรสเซนต เกดจากการเปลยนระดบพลงงานของอเลคตรอนในสารฟลออเรสเซนตทเคลอบอยบนผวหลอดดานในแลวปลดปลอยพลงงานอยในรปพลงงานแสงทตามองเหน

1.2 นยามศพททส าคญเกยวกบแสง

1. ความเขมการสองสวาง (Luminous Intensity : I) หรอกาลงสองสวาง (Candle

power) เปนคาแสดงระดบกาลงงานของแหลงกาเนดแสง มหนวยวดเปน แคนเดลา (Candela) การกาหนดมาตรฐานของปรมาณความเขมการสองสวางมพฒนาการมาอยางตอเนองตงแตป ค.ศ. 1948

-122-

โดยคณะกรรมการระหวางประเทศในเรองการสองสวาง (International Commission on

Illumination, CIE) ปจจบน ไดมการกาหนดใหปรมาณ 1 แคนเดลา มคาเทากบ ความเขมการสองสวางในทศทางทกาหนดของแหลงกาเนดทแผรงสชนดสเดยวทมความถเปน 540*10 เฮรตซ และมความเขมการแผรงสในทศทาง 1/683 วตตตอสเตอรเรเดยน

2. ฟลกซการสองสวาง (Luminous Flux : ) เปนปรมาณแสงทงหมดทปลดปลอยออกจากแหลงกาเนดแสงมหนวยเปน ลเมน (lumen, lm) ซงมคาเทากบปรมาณแสงทตกลงพนท 1 ตารางหนวย ทหางจากจดกาเนดแสง 1 แคนเดลา เปนระยะทาง 1 หนวย

3. ความสวาง (Illuminance : E) เปนปรมาณแสงทตกกระทบตงฉากกบพนทขนาด 1 ตารางเมตรโดยทวไป เรยกวา ระดบความสวาง (Lighting level) จงเปนคาทบงบอกพนทนนๆ ไดรบแสงสวางเพยงพอหรอไม มหนวยเปน ลเมนตอตารางเมตร (lm/m

2) หรอลกซ (Lux) คา

ความสวางจะแปรโดยตรงกบความเขมการสองสวาง และแปรผกผนกบระยะทางกาลงสองระหวางแหลงกาเนดแสงและพนทรบแสง ซงสามารถเขยนความสมพนธไดเปน

( . )

4. ประสทธผลการสองสวาง (Efficacy) คอ อตราสวนของปรมาณแสงทออกมาจากแหลงกาเนดแสงตอกาลงไฟฟา (วตต) ทปอนใหแกหลอด มหนวยเปนลเมนตอวตต ซงคานวณไดจาก

( . )

โดยท คอ ประสทธผลการสองสวาง (lm/W) คอ ฟลกซการสองสวาง (lm) คอ กาลงไฟฟาทปอนใหแกแหลงกาเนดแสง (W)

-123-

1.3 หลอดไฟฟา

หลอดไฟฟาแบงออกเปน 3 ชนดใหญๆ คอ หลอดอนแคนเดสเซนต (Incandescent

lamp) หลอดปลอยประจกาซหรอหลอดดสชารจ (Discharge Lamp) และหลอดประเภทเรองแสงในตว(Luminescence Lamps)

1. หลอดอนแคนเดสเซนต (Incandescent lamp) หลอดประเภทนอาศยหลกการจายกระแสไฟฟาผานไสหลอดทวไปทาจากทงสเตน ซงทาใหเกดความรอนและแสงสวางขน

หลอดไสเปนหลอดทมประสทธผล การสองสวางนอยทสดในบรรดาหลอดทงหมด รวมทงมอายการใชงานทคอนขางสนคอประมาณ 1, 000 – 3,000 ชวโมงแตหลอดชนดนยงเปนหลอดทนยมใชเปนอยางมากเนองจากงายตอการตดตงและคาตดตงเรมตนมราคาถกสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทไดแก หลอดไสแบบธรรมดา (Normal Incandescent Lamp) และหลอดทงสเตน-ฮาโลเจน

(Tungsten Halogen Lamp)

- หลอดไสแบบธรรมดา หลอดชนดนประกอบดวยขดลวดทงสเตนบรรจในหลอดแกวเมอกระแสไหลผานไสหลอดจะเกดการเปลงแสงออกมา ขณะหลอดทางานขดลวดทงสเตนจะคอยๆ ระเหยจนกระทงหมดอายการใชงาน ซงไสหลอดมลกษณะเปนขดลวด สวนใหญทาจากทงสเตน (Tungsten) มขอดคอจดหลอมเหลว มคาสง (3,653 K) และมความดนไอตา ทาใหสามารถใชงานทอณหภมสงได โดยทอณหภมทางานของไสหลอดมคาประมาณ 2,500 - 2,700 K

ในยคแรกๆ ไสหลอดของหลอดเผาไสจะทาจากทงสเตนเปนแบบ Coil ชนเดยว และตอมาไดพฒนาใหเปนแบบ “Coiled-Coil Filament”ดงแสดงในภาพท .3 ลกษณะดงกลาวชวยลดการระเหดของทงสเตนทใชเปนไสหลอดทาใหอายการใชงานหลอดยาวนานขนเปน 1,000 ชวโมง สาหรบขวของหลอดทาดวยทองเหลอง (Brass) หรออะลมเนยม (Aluminum) ขนาดทนยมใชไดแก E10, E14,

E27, E40 โดยทตวเลขหมายถง ขนาดเสนผานศนยกลางของขวหลอด (มลลเมตร)

ภาพท . ไสหลอดแบบ Coiled-Coil Filament

-124-

หลอดไสแบบธรรมดาเหมาะสาหรบการใหแสงสวางทวๆไปโดยเฉพาะบรเวณทตองการความรสกแบบอบอน การใหแสงเนนบรรยากาศเชน บาน โรงแรม และรานอาหาร เปนตน และการใชงานแสงสวางในระยะเวลาสน ๆ เชน หองเกบของ หองน า หลอดประเภทนมอายการใชงานประมาณ

1,000 ชวโมง สามารถแบงยอยออกไดเปน 2 ประเภทไดแก หลอด GLS (General Lighting Service)

และหลอดสะทอนแสง (Reflector Lamp) ซงมลกษณะและรายละเอยดดงแสดงในตารางท .1

ตารางท . หลอดไสแบบธรรมดาชนดตางๆ

ประเภทของหลอดไส

แบบธรรมดา รปรางลกษณะ รายละเอยด

หลอด GLS

ห ล อ ด ป ร ะ เ ภ ท น ม ท งประเภทใส และขนซงเกดจากการเคลอบผวดวยซลกา

หลอดสะทอนแสงชนด

Blown bulb lamp

เ ป น ห ล อ ด ท ม ส า ร ฉ า บดานขางเพอใหแสงสะทอนออกมาดานหนา โดยมจดประสงคเพอการสองเนน

ซงมทงแบบมมลาแสงกวางและมมลาแสงแคบ

หลอดสะทอนแสงชนด

Parabolic หรอ หลอด PAR

เปนหลอดทประกอบดวยแกว2 สวน ไดแก ตวสะทอนแสง(Reflector) ซงมลกษณะเปนพาราโบลอยด (Paraboloid) ประกบอยกบกระจกสวนท 2ซงเปนเลนสดานหนา

-125-

ประสทธภาพพลงงานของหลอดไสชนดธรรมดาขนอยกบขนาดของหลอด ขอมลคาฟลกซการสองสวางและประสทธผลการสองสวาง ของหลอดทใชกาลงไฟฟาตางๆ กน แสดงไดดงตารางท 7.2

ตารางท 7.2 มลคาฟลกซการสองสวาง และประสทธผลการสองสวาง

ของหลอดทใชกาลงไฟฟาตางๆ กน

ก าลงไฟฟา (W) ฟลกซการสองสวาง (lm) ประสทธผลการสองสวาง (lm/W)

25 200 8

40 400 10

60 700 17.5

75 900 12

100 1350 13.5

การเปรยบเทยบขอดและขอดอยของหลอดไสแบบธรรมดาสามารถแสดงไดดงตารางท 7.3

ตารางท 7.3 การเปรยบเทยบขอดและขอดอยของหลอดไสแบบธรรมดา

ขอด ขอดอย

1. ใหแสงทมความถกตองของสมาก

2. สามารถหรหรอปรบความสวางไดงายๆ

ดวยระบบหรไฟ

3. หลอดจะสวางทนททเปดสวทซใชงาน

4. ไมเกดคลนสญญาณรบกวน

1. ใชกาลงไฟฟามากทาใหตองเสยคาไฟฟามาก

2. อายการใชงานสน ประมาณ 750 – 1,000

ชวโมง

3. เปนแหลงกาเนดความรอน

4. ประสทธภาพในการสองสวางตา

- หลอดทงสเตนฮาโลเจน เนองจากหลอดเผาไสธรรมดา อณหภมจะสงขณะใชงานทาใหเกดการระเหดของทงสเตน ทใชทาไสหลอด มาเกาะอยทผวในกระเปาะ ทาใหกระเปาะแกวมสดา เรยกวาBlackening Effect และไสหลอดบางลงจนขาดในทสด จงไดมการพฒนาหลอดเผาไสธรรมดานโดยบรรจธาตตระกลฮาโลเจนเขาไปกบแกสทบรรจในหลอด แลวอาศยปรากฏการณ

Halogen Regenerative Cycle ทเกดจากการรวมตวของกาซฮาโลเจนกบโลหะทงสเตนทรอนจน

-126-

ระเหด แลวกลายเปนสารประกอบทงสเตน - ฮาโลเจนและกลบมาเกาะทไสหลอดใหม ทาใหหลอดมอายการใชงานมากขน และชวยใหหลอดไมเปลยนไปเปนสดาโครงสรางของหลอดทงสเตน-

ฮาโลเจน แสดงดงภาพท .

ภาพท . โครงสรางของหลอดทงสเตน - ไฮโดรเจน

หลอดฮาโลเจนบางรนจะเคลอบ Dichroic film ทแผนสะทอนแสง ทาใหรงสความรอน(Infrared Ray) ประมาณ 60 % ผานทะล Dichroic film ออกไปดานหลงหลอด และไมออกมากบลาแสงดวย บางครงจงเรยกกนวาลาแสงเยน (Cool beam) เหมาะสาหรบใชสองวตถทไวตอความรอน เชนผลไม อาหาร หรองานศลปะ ทความรอนจากลาแสงสามารถทาใหสของวตถซดจางได อยางไรกตามการเลอกโคมไฟทใชกบหลอดจะตองพจารณาถงการระบายความรอนออกดานหลงโคมไฟดวย

หลอดทงสเตน - ฮาโลเจนนมขนาดเลกจงเหมาะสาหรบทาเปนหลอดแบบสองเนน

เพราะสามารถใหลาแสงแคบได สามารถแบงไดเปน 2 ประเภทตามระดบแรงดนการใชงานไดแก

หลอดทงสเตน - ฮาโลเจนชนดใชงานกบแรงดนปกต และหลอดทงสเตน - ฮาโลเจนชนดใชงานกบแรงดนตา ลกษณะของหลอดแสดงดงภาพท . โดยหลอดทงสเตนฮาโลเจนนมคาประสทธผลการสองสวางสงกวาหลอดไสแบบธรรมดาประมาณ 10% และมอายการใชงานประมาณ 3,000 ชวโมง

หลอดทงสเตน - ฮาโลเจนแรงดนตา เปนหลอดทมขนาดเลกใชงานกบงานสองเนนใหสออกขาวกวาหลอดอนแคนเดสเซนต (อณหภมสประมาณ 3200 เคลวน) ระดบแรงดนทใชงาน คอ 6V 12V

หรอ 24V โดยตอผานหมอแปลงซงจะตองไมตดตงหางจากตวโคมมากเกนไป เนองจากจะมปญหาเรองแรงดนตกในสาย โดยมมมแสงใหเลอกขนาดท 12, 24 และ 36 องศา หลอดชนดทไมมกระจกปองกนหลอดไมควรสมผสถกบรเวณหลอดเพราะจะทาใหอายการใชงานของหลอดลดลงได ขอมลประสทธภาพพลงงานของหลอดทงสเตน - ฮาโลเจนแสดงในตารางท . และ .

-127-

ภาพท . หลอดทงสเตน - ไฮโดรเจน

ตารางท . ขอมลทวไปของหลอดทงสเตนฮาโลเจนชนดใชงานกบแรงดนปกต 220 V



25 , 00 .

, 00 1 .0

, 00 17.

, 00 .

,5 0 .

, , .

, , .

ตารางท 7.5 ขอมลทวไปของหลอดทงสเตนฮาโลเจนชนดใชงานกบแรงดนตา



2 .0

1 .

1 .

, .

, .

-128-

2. หลอดฟลออเรสเซนต (Fluorescent Lamp) เปนหลอด Discharge lamp ทกาเนดแสงทมองเหนไดดวยการทรงสอลตราไวโอเลตทเกดจากการคายประจของไอปรอทความดนตา ไปกระตนสารเรองแสง โครงสรางของหลอดแสดงไวในภาพท 7.6 โดยภายในผวหลอดแกวจะมสารเรองแสงเคลอบอยและทไสหลอดรปคอยลทขวหลอดจะมสาร Emitter เคลอบอย ในหลอดจะมปรอทจานวนเลกนอยกบกาซอารกอนบรรจอยเมอใหแรงดนไฟฟาระหวางขวไฟฟาจะเกดการคายประจขน ขวหลอดจะปลดปลอยอเลกตรอนรอนออกมาอเลกตรอนจะไปชนกบอะตอมของปรอทเกดรงสอลตราไวโอเลต (253.7 nm เปนสวนใหญ) ขน รงสอลตราไวโอเลตจะไปกระตนสารเรองแสงและถกแปลงเปนแสงทมองเหนได (ปรากฏการณนเรยกวา Photoluminescence)

ภาพท . โครงสรางทวไปของหลอดฟลออเรสเซนต

การทางานของหลอดฟลออเรสเซนตจะมบลลาสตและสตารทเตอรเขามาเกยวของดวยตามวงจรแสดงในภาพท . โดยบลลาสตจะตออนกรมกบหลอด ทาหนาทควบคมกระแสทไหลเขาสขวหลอด สวนสตารทเตอร (Starter) จะตอขนานกบขวหลอดทงสองขาง ทาหนาทจดหลอดและถกตดออกมาจากวงจรเมอหลอดตดแลว วงจรดงภาพท . เปนวงจรสาหรบหลอดฟลออเรสเซนตสวนมากทไสหลอดจะตองทาการอนกอนการจดหลอด ซงการอนจะอาศยสตารตเตอร

อยางไรกตามหลอดฟลออเรสเซนตแบบจดตดเรวซงมการอนไสหลอดตลอดเวลาและหลอดแบบจดตดทนท (Instant Start) ซงไมตองอนไสหลอด หลอดทง 2 แบบนไมจาเปนตองมสตารตเตอร

ภาพท . วงจรการทางานและการนากระแสของกาซเมอจายแรงดน

-129-

ชนดของหลอดฟลออเรสเซนตอาจแบงออกไดเปน 3 กลมใหญๆ ไดแก หลอดฟลออเรสเซนตรปทรงกระบอก (Tubular Fluorescent) และหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต (Compact

Fluorescent) นอกจากนยงมหลอด ฟลออเรสเซนตอกประเภทคอ หลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวนา (Induction Fluorescent) ซงใชหลกการเปลงแสงคลายหลอดฟลออเรสเซนตทวไปแตวธการจดหลอดปลอยประจตางกน

- หลอดฟลออเรสเซนตรปทรงกระบอก (Tubular Fluorescent) เปนหลอดฟลออเรสเซนต รนแรกทผลตออกมา ไดรบความนยมมาก เนองจากมประสทธผลสง และมอายการใชงานทนานกวาหลอดไสรปรางของหลอดมลกษณะแตกตางกน 3 แบบ ไดแก แบบทรงกระบอกตรง แบบทรงกระบอกรปตวย (U-shape) และแบบทรงกระบอกรปวงกลม ดงแสดงในภาพท .8

ภาพท . หลอฟลออเรสเซนตรปทรงกระบอกรปแบบตางๆ

หลอดฟลออเรสเซนตมววฒนาการและเรมผลตมาตงแตป พ.ศ. 2482 หลอดฟลออเรสเซนตยคแรก มเสนผานศนยกลางถง 38 mm (หรอ 1.5 นว) มรหสเรยกวา T12 (ปจจบนเลกผลตจาหนายแลว) ตอมาหลอดประเภทนไดมการพฒนาอยางตอเนองเพอใหมประสทธผลสงขนและใชกาลงไฟลดลง โดยหลอดประเภทนเรยกวา หลอดผอม ทวไปมเสนผานศนยกลางเพยง 26 mm

(หรอ 1 นว) มรหสเรยกวา T8 ซงขนาดทนยมใชกนโดยทวไปไดแก 18 W 36 W และ 58W

ปจจบนหลอดฟลออเรสเซนตแบบฟลกซการสองสวางสง ไดพฒนาเทคโนโลยสารเรองแสงทเคลอบดานในใหม เรยกวา ไตรฟอสเฟอร (Tri-phosphor) โดยมชอเรยกทางการคาวา

หลอดขวเขยว เปนมตรกบสงแวดลอม ควบคมปรมาณสารปรอทใหตาเพยง 3-5 มลลกรมตอหลอด

(ขณะทของเดมมปรมาณปรอทถง 15-40 มลลกรมตอหลอด) ซงใชหลกการผสมแมส 3 ส คอ แดง

เขยว นาเงน เคลอบสารเปนสารเรองแสงภายใน ทาใหแสงสทเปลงออกมามครบทกเฉดส ผลทาใหดชนบอกความถกตองของสของหลอดสงขนและทาใหปรมาณฟลกซการสองสวางเพมขนถง 30%

มประสทธผลการสองสวางสงขน และอายการใชงานนานขน

-130-

สของหลอดฟลออเรสเซนตทนยมใชกนม 3 แบบคอ Warm White, Cool White และ

Day Light โดยทหลอดฟลออเรสเซนตแบบ Warm White เหมาะทจะใชกบบรเวณทตองการคาความสวางไมเกน 300 ลกซ แตตองการความรสกทอบอน หลอดฟลออเรสเซนตแบบ Day Light

เหมาะทใชกบสถานททตองการคาความสวางสง หลอดฟลออเรสเซนตแบบ Cool White เหมาะทใชกบบรเวณทตองการความสวางไมเกน 500 ลกซ ตอมาไดมการพฒนาหลอดฟลออเรสเซนตรนใหมคอหลอดฟลกซการสองสวางสงประสทธภาพสง (High Efficiency Lamps: HE Lamps) หรอหลอด T5 หลอดฟลออเรสเซนตรนใหมนมขนาดเลกมาก คอมเสนผานศนยกลางเพยง 16 mm

(หรอ 5/8 นว) มรหสเรยกวา T5 แตหลอดประเภทนจะตองใชรวมกบอเลกทรอนกสบลลาสต โดยขนาดมทงทเปนแบบมาตรฐาน (Standard) ทมขนาดตางๆ ไดแก 14 W 21 W 28 W และ 35W และแบบความเขมสง (High output, HO) ทมขนาดตางๆ ไดแก 24W 39W 54W และ 80W หากจะเปรยบเทยบปรมาณแสง และประสทธภาพการสองสวางของหลอด T5 T8 และ T12 สามารถแสดงไดดงตารางท .6 จะเหนไดวาพฒนาการของ T5 ทาใหไดหลอดฟลออเรสเซนตทมประสทธภาพสงขน

ตารางท .6 การเปรยบเทยบปรมาณแสง และประสทธภาพการสองสวางของหลอด T5 T8 และ T12

ประเภทหลอด ก าลงไฟฟา

(W)

ความยาว

(inch)

ปรมาณแสง (lm) ประสทธภาพ การสองสวาง

(lm/W) เรมตน

คาเฉลยตลอดอายการใชงาน

T5 มาตรฐาน 22 1,350 1,269-1,275 96

34 2,100 1,974-2,000 100

46 2,900 2,726-2,750 104

58 3,650 3,431-3,450 104

T5 ความเขมสง 22 2,000 1,880-1,895 83

34 3,500 3,290-3,320 90

46 5,000 4,700-4,740 93

58 7,000 6,580-6,650 88

T12 40 48 3,050-3,250 2,775-2,950 81

34 48 2,650-2,800 2,430-2,520 82

T8 32 48 2,700-2,850 2,550-2,710 89

ทมา: : http://dsm.egat.co.th/t5/t5vst8.php: 27/11/2007

-131-

- หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต (Compact Fluorescent) หลอดประเภทนเปนหลอดฟลออเรสเซนตทถกพฒนาขนมาเพอใชทดแทนหลอดอนแคนเดสเซนต โดยหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตนมอายการใชงานประมาณ 8,000 ชวโมงและประหยดไฟไดมากกวาหลอดอนแคนเดสเซนต เนองจากหลอดประเภทนมคาประสทธผลการสองสวางประมาณ 50-80 ลเมนตอวตต ดงนนจงสามารถใชหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตไดในบางพนทหรอบางกจกรรม โดยเฉพาะบรเวณทตองมการเปดไฟทงไวเปนเวลานานเชน ไฟสองสวางทางเดน เปนตน

สาหรบการใชหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตเพอทดแทนหลอดฟลออเรสเซนตเชนการสองสวาง ในสานกงานนนจะตองพจารณาจากคณลกษณะของแหลงกาเนดแสง เนองจากหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต มลกษณะของแสงทเปนจด ดงนนหากใชทดแทนหลอดฟลออเรสเซนตซงลกษณะของแสงเปนแนวยาวจะทาใหเกดเงาขนเปนจานวนมาก หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตมทงแบบบลลาสตแยก และแบบบลลาสตในตว ซงมรปรางลกษณะดงภาพท .9 และขอมลทวไปเกยวของกบประสทธภาพพลงงานไดแสดงไวในตารางท .

ภาพท . หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตแบบตางๆ

ตารางท .7 ขอมลทวไปของหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต

ชนด ก าลงไฟฟา

(W)

ฟลกซการสองสวาง(lm)

ประสทธผลการสองสวาง(lm/W)

บลลาสตแยกภายนอก

.0

.

, .

บลลาสตในตว .

.

-132-

.

, .

- หลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวน า (Induction Fluorescent) หลอดประเภทนมหลกการงานคอ เมอรบไฟผานจากบาลาสตอเลกทรอนกสชนดพเศษเขามาทขดลวดปฐมภมทพนอยบนแกนเฟอรไรต ตวหลอดทคลองอยในแกนเฟอรไรตเสมอนเปนทตยภม ไฟฟากระแสสลบความถสงจากขดลวดปฐมภม จะสรางสนามแมเหลกขนทรอบตวหลอด ทาใหเกดแรงดนสงเหนยวนาขนทหลอด สงผลใหอเลกตรอนภายในหลอดเกดการแตกตวและวงไปกระทบกบอะตอมปรอทปลอยรงสยว และผานสารเรองแสงทเคลอบดานในผวหลอดกลายเปนแสง ทมองเหนได ซงหลกการเปลงแสงคลายหลอดฟลออเรสเซนตทวไป เนองจากหลอดประเภทนไมมขวหลอด จงมอายการใชงานนาน เชน หลอดขนาด 100-150 W มอายการใชงานนานถง 60,000 ชวโมง มคาฟลกซการสองสวาง 8,000-12,000 lm และประสทธภาพ 80 lm/W ลกษณะและขอมลทวไปของหลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวนาแสดงดงภาพท .10 และตารางท .8

ภาพท . หลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวนา

ตารางท . ขอมลทวไปของหลอดฟลออเรสเซนตแบบเหนยวนา อายการใชงานเฉลย 60,000

ชวโมง

ก าลงไฟฟา (W) ฟลกซการสองสวาง (lm) ประสทธผลการสองสวาง

(lm/W)

,

,

-133-

3. หลอดโซเดยมความดนต า (Low Pressure Sodium) เปนหลอดทมประสทธผลการสองสวาง สงทสดในบรรดาหลอดทงหมดคอจะมคาประสทธผลการสองสวาง 100 – 189 lm/W

หลอดโซเดยมความดนตาจะใชกาซนออน (Neon) และกาซอารกอน (Argon) ชวยในการจดตดหลอด โดยในการดสชารจจะทาใหผนงหลอดแกวรอนขน ซงจะทาใหโซเดยมกลายเปนไอ ใหแสงสเหลอง หลอดนมชวงเวลาทใชในการจดตดหลอดและชวงเรมเปลงแสง (Run-Up) 12-15 นาท

ขอมลทวไปแสดงดงตารางท .9 เนองดวยประสทธผลการสองสวางทสงของหลอดโซเดยมความดนตา หลอดชนดนจงเหมาะทจะใชเพอการอนรกษพลงงานในกรณทตองเปดไฟไวเปนระยะเวลานาน อาทเชน ไฟสองบรเวณหลอดใหความเพยนสสง จงไมควรนาไปใชกบกจกรรมหรอบรเวณทตองความถกตองของสสง

ภาพท . หลอดโซเดยมความดนตา

ตารางท .9 ขอมลทวไปของหลอดโซเดยมความดนตา อายการใชงานเฉลย 14,000 ชวโมง


(W)



ชนดธรรมดา

,

,

,

,

,

ชนดปรบปรงประสทธผล

การสองสวาง

,

,

,

,

-134-

,

, .

4. หลอดไอปรอทความดนสง (High Pressure Mercury) หรอหลอดแสงจนทร

เปนหลอดดสชารจความดนสงชนดแรกทมการผลตขนมาใชงาน เพอใชทดแทนหลอดฟลออเรสเซนต หลอดชนดนทใชเปนไฟสองสวางสาหรบไฟถนนในซอย หลกการทางานของหลอดไอปรอทความดนสง อาจแบงไดเปน 3 ชวงดงน คอ ชวงจดหลอด (Ignition) ชวงกาลงเรมเปลงแสง

(Run-Up) และชวงสภาวะคงตว (Stabilization)

3. ชวงจดหลอด (Ignition) เกดจากการทางานของขวไฟฟาชวย (Auxiliary

Electrode) ของหลอดโดยเมอเรมจดหลอดจะเกดแรงดนครอมระหวางขวไฟฟาหลกและขวไฟฟาชวย ซงทาใหเกดการดสชารจของกาซ ตวตานทานทตออยทขวไฟฟาจะเปนตวจากดกระแส จนสดทายจะเกดเปนอารกดสชารจระหวางขวไฟฟาหลก ซงในชวงจดหลอดน หลอดจะทางานทสภาวะความดนตา และหลอดจะเกดแสงสฟาขน

4. ชวงก าลงเรมเปลงแสง (Run-Up) หลงจากจดหลอดแลว อารกดสชารจทเกดขนในหลอดจะเปนตวทาใหอณหภมสงขน ซงจะทาใหปรอทกลายเปนไอ โดยแสงทไดจากหลอดจะยงมคาไมเตมทจนกวาปรอทในหลอดดสชารจจะกลายเปนไอทงหมด เมอความดนไออยในชวงประมาณ 2-15 kpa แสงจะเรมมสขาว ซงระยะเวลาทใชตงแตจดไสหลอดจนถงเวลาทหลอดใหแสงสวาง 80% จะมคาประมาณ 4 นาท

5. ชวงสภาวะคงท (Stabilization) เปนชวงทหลอดใหความสวางเตมทซงจะใชเวลาทงหมดประมาณ 5 นาท

หลอดไอปรอทความดนสงสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทไดแกแบบใส และแบบเคลอบสารชวยกระจายแสง (ดงภาพท . ) และแบงตามโครงสรางวงจรไดเปน 2 แบบ คอ แบบใชบลลาสต กบแบบไมใชบลลาสต ในหลอดแบบใชบลลาสต มคาประสทธผลการสองสวางประมาณ 40-60 ลเมนตอวตต มอายการใชงานประมาณ 14,000 ชวโมง และฟลกซการสองสวางจะลดลงตามอายการใชงานของหลอด

-135-

ภาพท . หลอดไอปรอทความดนสงแบบใสและแบบเคลอบ

สาหรบในหลอดแบบไมใชบลลาสตชวยจดหลอด บางครงถกเรยกวา หลอดแสงผสม

(Blended Light Lamp) เพอใชทดแทนหลอดไสทกาลงไฟฟาสงๆ ภายในจะมไสหลอดลกษณะคลายหลอดไสใหความรอนและเปลงแสงในชวงแรกทนทเพอชวยกระตนใหกาซภายในหลอดอารกแตกตวและเปลงแสงจรงใหหลอดอารกสวางเตมท หลอดชนดนมประสทธผลการสองสวางไมสงมากนก คอ 19-28 lm/W มอายการใชงานเฉลยประมาณ 6,000 ชวโมง ซงสนกวาแบบใชบลลาสต

แตมขอดคอเมอเปดไฟ จะมแสงสวางทไดจากหลอดไสในชวงแรกทนท ทาให สองสวางพนทไดไวกวา ขอมลทวไปของหลอดไอปรอทความดนสงแสดงดงตารางท .10 และ .11

ตารางท .10 ขอมลทวไปของหลอดไอปรอทความดนสงแบบใชบลลาสต



(W)



ใส , .

, .

เคลอบ

, .0

, .

, .

, .

, .

, .

, , .

-136-

เคลอบ

แบบพเศษ

, .0

, .0

, .

, .0

, .0

ตารางท .11 ขอมลทวไปของหลอดไอปรอทความดนสงแบบไมใชบลลาสต



(W)



ใส

, .

, .

, .

-137-

5. หลอดโซเดยมความดนสง (High Pressure Sodium) เปนหลอดทใหประสทธภาพการมองเหนทดทสดเนองจากหลอดใหเปลงแสงสทองเหลอง ซงเปนสทไวตอการมองเหนของมนษย หลอดประเภทน มอายการใชงานยาวนานจงนยมใชสาหรบการใหแสงสวางภายนอกอาคารอาทเชน ทจอดรถ ลานรบ-สงสนคา ไฟสนามกฬา เปนตน มลกษณะแสดงดง ภาพท .

ภาพท . หลอดโซเดยมความดนไอสง

หลอดโซเดยมความดนสงเปนหลอดทมประสทธผลการสองสวางคอนขางสง 70 – 140

lm/Wแตใหความถกตองของสคอนขางตา (CRI 23) ยกเวนรนทมการปรบปรงคณภาพของแสงซงจะใหความถกตองของสประมาณ 60 – 85 หลอดไฟประเภทน ตองจดไสหลอดดวยพลสแรงดนสงประมาณ 1.8-5 kV และตองใชเวลาในการอนไสหลอดประมาณ 3 – 7 นาท แสงทออกมาจากหลอดจงจะสวางเตมท หลอดโซเดยมความดนสงสามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภทดงน คอ หลอดโซเดยมความดนสงแบบมาตรฐาน หลอดโซเดยมความดนสงแบบประสทธผลการสองสวางสง

หลอดโซเดยมทออกแบบใหใชแทนหลอด ไอปรอทความดนสงและหลอดโซเดยมความดนสงทมความถกตองของสสง หลอดโซเดยมความดนสงแบบมาตรฐานใชเซนอน (Xenon) เปนกาซชวยจดตดทความดนประมาณ 3 kPa โดยตองใชอกนเตอรชวยในการทาใหหลอดตด (ยกเวนหลอดทมขนาดกาลงไฟตา เชน 50W และ 70W เนองจากวาแรงดนจดหลอด (Ignition Voltage) มคาสงถง

2.8kV

หลอดโซเดยมความดนสงแบบประสทธผลการสองสวางสง สามารถทาไดโดยเพมความดนของ Xenon เปนประมาณ 30 kPa ซงจะทาใหประสทธภาพการสองสวางเพมขนจากหลอดโซเดยมความดนสงแบบมาตรฐานประมาณ 15% หลอดโซเดยมทออกแบบใหใชแทนหลอดไอปรอทความดนสง หลอดประเภทนสามารถใชกบบลลาสตหลอดไอปรอทความดนสงได และไมตองใชอกนเตอร (Igniter) เนองจากม Build-in Starting Aid หลอดโซเดยมความดนสงประเภทน

-138-

เมอใชแทนหลอดไอปรอทความดนสง จะใชกาลงไฟฟาลดลง 15% และใหฟลกซการสองสวางเพมขน 40 % ขอมลทวไปของหลอดโซเดยมความดนสงแสดงไวในตารางท .12

ตารางท 7.12 ขอมลทวไปของหลอดโซเดยมความดนสง อายการใชงานเฉลย 18,000 ชวโมง


(W)



ขนดมาตรฐาน

,

,

, .

,

, .

, ,

ชนดประสทธผล

การสองสวางสง

,

, .

,

,

ชนดใชแทนหลอดไอ

ปรอทความดนสง

,

, .

6. หลอดเมทลฮาไลด (Metal Halide) มลกษณะการทางานคลายหลอดไอปรอทความดนสง แตแตกตางกนตรงทภายในหลอดประเภทนจะเตมสารประกอบเมทลฮาไลดเขาไปกบปรอท เพอทาใหไดสของแสงดขน ดงนนหลอดเมทลฮาไลดนจงมคณสมบตทางสทดเหมาะสาหรบใชในงานทตองการแสงสทด เชนสนามกฬา และโรงงานอตสาหกรรมทตองการเหนแสงสของวสด

เปนตน

ประสทธผลการสองสวางของหลอดเมทลฮาไลดขนอยกบขนาดกาลงไฟฟา แตโดยทวไปแลวจะมคาประมาณ 65 - 95 ลเมนตอวตต อายการใชงานหลอดประเภทนจะมอายการใชงานนอยกวาหลอดไอปรอทความดนสง คอมอายการใชงานประมาณ 9,000-20,000 ชวโมง ลกษณะและขอมลทวไปของหลอดเมทลฮาไลดแสดงอยในภาพท 7.14 และตารางท . ตามลาดบ

-139-

ภาพท . หลอดเมทลฮาไลด

ตารางท .13 ขอมลทวไปของหลอดเมทลฮาไลด อายการใชงานเฉลย 9,000-20,000 ชวโมง


(W)



ขวเดยว (Tubular)

,

, .

, ,

, , .

ขวเดยว

(Double Envelope) , .

, .

สองขว

, .

,

,

7. หลอดแอลอด (Ligh Emitting Diode , LED) หลอดแอลอดเปนอปกรณสารกงตวนาทมการเปลงแสงและถกควบคมการกระจายแสงดวยเลนสทเคลอบไว เมอใชงานกบแหลงจายไฟฟากระแสตรงอเลกตรอนจะผานไปตามอปกรณเซมคอนดกเตอรทาใหเกดแสงออกมาตามความถของแสงทไดกาหนดไว ดงภาพท .15 ปจจบนไดมการพฒนาเทคโนโลยหลอดแอลอดใหมความเขมการสองสวางสงจนสามารถใชกบงานดานแสงสวางไดซงมขอดเมอเทยบกบหลอดประเภทอน คอ ขนาดเลกกระทดรด ทนการสนสะเทอนสง เปดปดไดบอยครง อายยาวนาน มประสทธผลดานแสงสง ไมมการแผรงสยวและอนฟราเรด ไมมกาลงสญเสยในการจดหลอด ซงแอลอดสมยใหมทนยมใชงานดานนคอ อะลมนมอนเดยมแกลเลยมฟอสไฟด (Aluminum indium

-140-

gallium phosphide, AllInGaP) และอนเดยมแกลเลยมไนไตรด (Indium gallium nitride, InGaN)

โดยแบงกลมหลอดแอลอดสมรรถนะสงดงน คอ หลอดแอลอดทรงวงร หลอดแอลอดฟลกซการสองสวางสง (High fluxemitter) และหลอดแอลอดฟลกซการสองสวางสงมาก (Very high flux

emitter) (ดภาพท . ) ซงนยมใชกบงานปายโฆษณา ปายสญลกษณ และไฟสญญาณจราจร หรองานทตองการลกษณะการใหแสงทมความเขมการสองสวางสง โดยหลอดแอลอดสมรรถนะสงขนาด 1 วตต สแดงจะใหประสทธผลการสองสวางประมาณ 37 ลเมนตอวตต สเขยวจะใหประสทธผลการสองสวางประมาณ 40 ลเมนตอวตต สน าเงนจะใหประสทธผลการสองสวางประมาณ 12 ลเมนตอวตต และสขาวจะใหประสทธผลการสองสวางประมาณ 34 ลเมนตอวตต มอายการใชงานประมาณ 50,000 ชวโมง

ภาพท . หลอดแอลอดสมรรถนะสง

ปจจบนไดมการพฒนาแอลอดใหอยในรปหลอดไฟทมขวหลอดแบบทวไป เชน E27

และ E40ซงสามารถเปลยนทดแทนหลอดไส หรอหลอดปลอยประจความเขมแสงสง (HID) ไดเลย

(ดภาพท .16)สามารถใชไดทงในและนอกอาคาร และในสถานททไมตองการการเกดประกายไฟชวงจดหลอด ทางานไดในอณหภมชวงกวางถง -40 ถง 180 องศาฟาเรนไฮน ความเสอมทางแสงตา

จดตดเรว ไมตองใชบลลาสตในหลอดแอลอดยอยแตละตวจะมขนาดเลก มเลนสคาสะทอนแสงสงอยในตว และบงคบทศทางแสงสองลงดานลางเปนหลก จงไมจาเปนตองใชโคมทมการสะทอนแสงสง มแสงบาดตาตา ประหยดเงนคาบารงรกษาหลอดประเภทนยงไมนยมใชแพรหลายเนองจากมราคาสงอยมาก ขอมลทวไปของหลอดแอลอดสมรรถนะสงแสดงไวในตารางท .14

-141-

ภาพท . หลอดแอลอดสมรรถนะสงทออกแบบใชทดแทนหลอดไฟแบบทวไป

ตารางท 7.14 ขอมลทวไปของหลอดแอลอดสมรรถนะสงทออกแบบในรปหลอดไฟขวหลอด

แบบทวไปอายการใชงานเฉลย 50,000 ชวโมง


(W)



ขวหลอดแบบ E27 5 3 0

ขวหลอดแบบ E40

และแบบสาเรจรป

ทงดวงโคม

28 2,100 75

48 3,3 68.8

60 4,4 3.4

80 6,00

100 7,6 76

125 9,400 75.2

140 10,600 75.7

180 13,800 76.7

จากประเภทหลอดไฟทไดกลาวมาขางตนทงหมด สามารถทาการสรปเปรยบเทยบขอมลสาคญเกยวกบประสทธภาพพลงงานของหลอดไฟประเภทตางๆ ดงแสดงในตารางท 7.15

-142-

ตารางท 7.15 การเปรยบเทยบคาประสทธภาพพลงงานของหลอดไฟ

ชนดหลอด ก าลงไฟฟา

(W)

ฟลกซ

การสองสวาง (lm)

ประสทธผล


(lm/W)

อายการใชงาน

เฉลย (h)

อนแคนเดสเซนต - - , -

ฮาโลเจนแรงดนปกต - , - , -

ฟลออเรสเซนต

ฟลกซการสองสวางสง

- , - , - ,

ฟลออเรสเซนตฟลกซการสอง

สวางสง ประสทธภาพสง

- , - , - ,

คอมแพคฟลออเรสเซนต

บลลาสตแยกภายนอก

- - , - ,

คอมแพคฟลออเรสเซนตบลลาสตในตว

- - , - ,

ฟลออเรสเซนต

แบบเหนยวนา

- , - , ,

โซเดยมความดนตา

(ประสทธผลการสองสวางสง)

- - , - ,

ไอปรอทความดนสง

(เคลอบ) แบบใชบลลาสต

- , , - , - ,

ไอปรอทความดนสง

แบบไมใชบลลาสต

- , - , - ,

โซเดยมความดนสง

(มาตรฐาน)

- , , - , - ,

-143-

ตารางท 7.15 (ตอ) การเปรยบเทยบคาประสทธภาพพลงงานของหลอดไฟ

ชนดหลอด

ก าลงไฟฟา

(W)

ฟลกซ


(lm)

ประสทธผล


(lm/W)

อายการใชงาน

เฉลย (h)

โซเดยมความดนสง

ประสทธผลการสองสวางสง

- , - , - ,

เมทลฮาไลด

(ขวเดยว)

- , , - , - ,

เมทลฮาไลด

(สองขว)

- , , - , - ,

แอลอดสมรรถนะสง


,

แอลอดสมรรถนะสง


- , - , - ,

1.4 การพจารณาเลอกใชหลอดไฟ

การเลอกหลอดไฟฟาเพอการอนรกษพลงงานอาจพจารณาไดจากคาประสทธผลการสองสวางโดยหลอดทมประสทธภาพพลงงานทสงหมายถง หลอดไฟฟานนมคาประสทธผลการสองสวาง ซงประหยดพลงงานมากกวาหลอดไฟฟาทมคาประสทธภาพพลงงานทตา อยางไรกตามโดยหลอดแตละประเภทมความแตกตางดานการนาไปใชงาน ดงนน จงไมควรพจารณาเฉพาะคาประสทธผลการสองสวางเพยงอยางเดยว ยงตองมปจจยอนประกอบอกมากมายเชน ฟลกซการสองสวาง กาลงไฟฟาอปกรณประกอบ อายการใชงานความถกตองของส ราคาหลอดไฟ ประเภทกจกรรม และขอเปรยบเทยบดานการใชงานในทตาง ๆ เปนตน ตารางท .16 ไดแสดงสรปเปรยบเทยบสมบตดานตางๆ ของหลอดไฟเพอประโยชนในการตดสนเลอกใชหลอดไฟ

-144-

ตารางท .16 การเปรยบเทยบสมบตดานตางๆ ของหลอดประเภทตางๆ

Incandescent Tubular

fluorescent

Compact

fluorescent Gas Discharge

ราคาตนทน ถก ตา ปานกลาง ปานกลาง – สง

คาใชจายดานพลงงาน สง ตา ตา ตา – ตามาก

Incandescent Tubular

fluorescent

Compact

fluorescent

Discharge

กาลงไฟฟา (วตต) - , - - - ,

อาย (ชวโมง) , , - , , , - ,

อตราการเสอม

ของลเมน

% 15-20% 15-30% 10-40%

ความถกตองของส ด ด ปานกลาง-ด นอย-ดมาก

ระยะเวลาในการจดหลอด

ทนท หนวงเลกนอย หนวงเลกนอย - นาท

ความสงทตดตง สงสด เมตร สงสด เมตร สงสด เมตร 6 – เมตร

การใชงาน ระดบแสงตาๆหรอแสงสวางท

ใชในการตบแตง เชนตโชว

แสงสวางภายในทวไป โรงงานอตสาหกรรม, อาคารพาณชย,

สานกงาน,

โรงเรยน, บาน

แสงสวางภายในทวไป โรงงานอตสาหกรรม,

อาคารพาณชย, สานกงาน,

โรงเรยน, บาน

แสงสวางภายนอก

ไฟถนน, ไฟตกแตง, แสงสวางภายในทตองตดตงใน

ระดบ

ทสง

อนๆ แรงดนทปลยนแปลงจะมผลตอแสงสวางจากหลอด

แรงดนทเปลยนแปลงจะมผลตอแสงสวาง

จากหลอด ความถในการ

เปดปดจะทาให

สามารถใชตดตงแทนหลอดอนแคน

เดสเซนตไดโดยตรง

ตองใชคกบบลลาสตทเฉพาะ

ของหลอด, การเลอกใชประเภท

ของหลอดชนดนตองเหมาะสมกบ

-145-

อายของหลอดสนลง

สถานทใชงาน

หมายเหต ดชนบอกความถกตองของส (Color Rendering Index, CRI) เปนการวดคาของหลอดไฟ วามประสทธภาพในการแสดงคณลกษณะของสเปนอยางไรโดยจะใชคาดชนบอกความ ถกตองของสเปนตวเปรยบเทยบ ดงนนคา CRI จะเปนตวบงชความถกตองของสของ หลอดไฟชนดตางๆ เปรยบเทยบกบความถกตองของสทไดจากแสงอาทตยซงมคา CRI เทากบ 100

1.5 อปกรณทใชรวมกบหลอดไฟฟาทมผลตอประสทธภาพพลงงาน

1. บลลาสต เปนอปกรณทจาเปนสาหรบการใชงานควบคมการทางานของหลอดกาซดสชารจนอกจาก จะชวยในการทางานของวงจรไฟฟาแสงสวางใหสมบรณแลว ยงมผลตอการควบคมฟลกซการสองสวาง อายการใชงานของหลอด และการใชพลงงานไฟฟาในวงจรดวยบลลาสตมหนาทหลกสาคญ 2 ประการคอ ประการแรก ชวยสรางใหเกดแรงดนเพยงพอในการจดหลอดกาซดสชารจใหตดควบคมปรมาณกระแสไฟฟาผานหลอดขณะสตารตและทางาน ประการทสอง

จายกาลงไฟฟาใหหลอดอยางเหมาะสม นอกจากนนอาจมหนาทอนๆ เชน การปรบหรแสงสวาง

เปนตน

- บลลาสตแกนเหลก (Electromagnetic Ballast) โครงสรางเปนขดลวดพนรอบแกนเหลก (core & coil) ซงชนดทนยมใชในประเทศไทยเปนแบบตวเหนยวนา (inductor) หรอเรยกวา

โชก (choke) โดยทาหนาทหลกทง 2 ประการของบลลาสต คอ สรางแรงดนสงเหนยวนาเพอใชจดหลอดใหตดและจากดกระแสใหหลอดอยางเหมาะสมตองเลอกใหเหมาะสมกบหลอดแตละประเภท แตละชนดและแตละขนาด ซงบลลาสตเปนอปกรณทจาเปนสาหรบหลอดกาซดสชารจเพราะเมอหลอดไฟผานขนตอนการจดตดแลวนน คาความตานทานของหลอดจะลดลงอยางมาก จงตองนาบลลาสตมาตออนกรมในวงจรเพอทาหนาทเปนตวตานทานมใหกระแสไหลเกนพกดจนไสหลอดขาดการใชงานรวมกนระหวางหลอดไฟฟาและบลลาสตจะตองเปนชนดทออกแบบใหใชงานรวมกนได หากใชงานผดชนดกนยอมทาใหเกดผลเสยหายหลายอยาง เชน จดหลอดตดยาก หลอดเสอมสภาพเรว อายใชงานสนกาลงสญเสยในบลลาสตสงซงจะทาใหอายงานบลลาสตสนลงได การใชงานอยางมประสทธภาพจะตองเลอกใชบลลาสตทมประสทธภาพสงและเหมาะสมกบหลอดไฟ

สามารถแบงเปน 2 ประเภท คอ

บลลาสตแกนเหลกทวไป (Conventional ballast) ในการทางานบลลาสตซงเปนขดลวดพนอยรอบแกนเหลกเพอสรางคาความเหนยวนาสง ซงมผลทาใหมคาความตานทานสงเกด

-146-

กาลงสญเสยมากตามไปดวยโดยมคากาลงสญเสยประมาณ 8 – 12 วตต สาหรบบลลาสตทใชกบหลอด 36 หรอ 40 วตตและหลอด 18 หรอ 20 วตต การสญเสยดงกลาวจะเปลยนไปในรปของความรอนทาใหอณหภมบลลาสตขณะใชงานอาจสงถง 75 – 90

๐C จะทาใหฉนวนทเคลอบขดลวดคอยๆ

เสอมสภาพและเสอมอายการใชงานตามเวลา โดยทวไปบลลาสตแกนเหลกแบบทวไปตามมาตรฐาน มอก. มอายการใชงานประมาณ 10 ปใชงาน (หากใชงานไมตลอด 24 ชม. ตอวน กอาจใชงานไดนานถง 30 ป ตลอดอายอาคาร)

บลลาสตแกนเหลกแบบก าลงสญเสยต า (low loss ballast) เปนบลลาสตแกนเหลกประสทธภาพสง ทลดการสญเสยพลงงานในบลลาสตเหลอเพยงประมาณ 5 – 6 วตต โดยการใชเสนลวดทมขนาดใหญขนและใชแกนเหลกทมคณภาพด

2. บลลาสตอเลกทรอนกส (Electronic ballast) การทางานของบลลาสตชนดนเหมอนบลลาสต แกนเหลกมโชกทาหนาทหลกทง 2 ประการของบลลาสต แตการจะลดการสญเสยกาลงไฟฟาในโชกไดโดยการลดขนาดโชกใหเลกลงนน จาเปนตองใชวงจรอเลกทรอนกสทาการเปลยนแรงดนไฟฟาจากแหลงจายปกตความถ 50 Hz เปนความถสงไมนอยกวา 20,000 Hz (เกณฑ

20 kHz เปนความถสงขนตา ทหคนทวไปจะไมไดยนเสยงการทางาน) ซงการใชความถสงกจะทาใหสามารถลดขนาดโชกของบลลาสตใหมขนาดเลกน าหนกเบา มการสญเสยตา และประหยดไฟไดมากกวาบลลาสตแกนเหลกไดปจจบนมการพฒนาบลลาสตอเลกทรอนกสทใชงานในระดบความถ kHz – MHz ดงภาพท .18

ภาพท 7. แผนผงแสดงสวนทางานหนาทตาง ๆ ของบลลาสตอเลกทรอนกส

บลลาสตอเลกทรอนกสจะประกอบดวยสวนสรางความถสง (HF Generator) และ สวนโชก(Lamp Controller) โดยมวงจรควบคม (Ballast Controller) ควบคมการทางาน สวนวงจรกาจดคลนรบกวน (Filter for Interference Suppression) นนเปนวงจรทอาจมในบลลาสตทมราคาสงและจดวามคณภาพด ซงบลลาสตราคาถกบางรนอาจไมมวงจรสวนน ดงภาพท .19

-147-

ภาพท . ตวอยางภาพอปกรณภายในกลองบลลาสตอเลกทรอนกส

บลลาสตอเลกทรอนกสโดยทวไปแลวจะมคาตวประกอบกาลงตาจงตองใชอปกรณปรบปรงคาตวประกอบกาลง อปกรณปรบปรงตวประกอบกาลงจะถกตอระหวางแหลงจายไฟและบลลาสตอเลกทรอนกส อปกรณปรบปรงตวประกอบกาลงถกออกแบบใหอยในรปขดลวดเหนยวนาหรอวงจรอเลกทรอนกสกได ในขณะทอปกรณปรบปรงตวประกอบกาลงชนดวงจรอเลกทรอนกสมกจะประกอบเขาเปนสวนหนงของบลลาสต

3. การเปรยบเทยบขอด ขอเสย และพลงงานทใชของบลลาสต ในหวขอนกลาวถงขอสรปการเปรยบเทยบการใชบลลาสตชนดตาง ๆ ตงแตเปรยบเทยบขอด ขอเสย ของบลลาสตแกนเหลก (ตารางท .17) และบลลาสตอเลกทรอนกส (ตารางท .18) ในดานการใชงานและเปรยบเทยบกาลงสญเสยในบลลาสตของหลอดชนดตางๆ ขอมลทางไฟฟาของอกนเตอรทใชกบหลอดกาซดสชารจความดนสง เปรยบเทยบลกษณะกระแสผานหลอดและแรงดนครอมหลอดเมอใชบลลาสตตางชนด เปรยบเทยบลกษณะกระแสผานหลอดและแรงดนครอมหลอดเมอใชบลลาสตอเลกทรอนกสทมคณภาพตาและมคณภาพสง เพอใชเปนแนวทางในการเลอกใชงานใหเหมาะสม

ตารางท .17 ขอด-ขอเสย ของบลลาสตแกนเหลก

ขอด ขอเสย

1. ราคาตา และอายใชงานยาวนานมาก (20

ป)

2. ทนตอสภาพแวดลอม เชน แรงดนไมคงท

อณหภมสง

3. ชางตดตงไดอยางคนเคย และหาซอไดทวไป

1. มการสญเสยพลงงานสงประมาณ 20%

(6-10W)

2. เกดความรอนสสภาพแวดลอมสง มเสยงฮม

3. มคาตวประกอบกาลงตา (PF = 0.27 – 0.52)

4. ใชเวลาประมาณ 2-3 วนาทจงใหแสงสวางและมการกระเพอม

5. มการกระพรบเมอหลอดไฟฟา บลลาสต

หรอ สตารทเตอรเสอม ซงนอกจากเปลองไฟแลว ยงอาจทาใหเกดไฟไหมได

-148-

ตารางท . ขอด-ขอเสย ของบลลาสตอเลกทรอนกส

ขอด ขอเสย

1. ลดสญเสยพลงงานประมาณ 20 %

2. ลดความรอนสสภาพแวดลอม และลดเสยงคราง

3. มตวประกอบกาลงสง (โดยทวไป PF

>0.96)

4. ใหแสงสวางทนท และไมมการกระเพอม

5. มวงจรควบคมตดการจายกระแสไฟฟาเมอผดปกต

6. ความเสอมของหลอดไฟลดลง อายใชงานนานขน

7. ใชไฟฟากระแสตรงแรงดนสงได และหรแสงได

8. สามารถใชกบหลอดไฟฟาได 3 – 4 หลอด

9. นาหนกเบา และไมตองใชสตารทเตอรภายนอก

1. ราคาสง และอายใชงานสน

2. มขอจากดในการใชงานในสถานทมอณหภมสง

3. มฝ นละออง นา ไอนา หรอแรงดนไมคงท

4. มขอทตองระมดระวงในการเลอกซอ และการเลอกใชใหเหมาะสมตอลกษณะการใชงาน

4. โคมไฟสองสวาง (Luminaries) เปนอปกรณทาหนาทบงคบทศทางของแสงจากหลอดไฟ ใหกระจายไปในทศทางตาง ๆ โคมไฟแตละชนดจงเหมาะสมกบงานทแตกตางกนไป

การเลอกใชโคมไฟจงตองพจารณาปจจยตาง ๆ ใหเหมาะสมกบสภาพการใชงาน และความตองการในเรองความสวยงามไปพรอมๆ กนดวย ลกษณะของโคมไฟทมใชแพรหลายในโรงงานและอาคารมลกษณะดงตอไปน

การแบงดวงโคมประเภทตางๆ ดวงโคมทมใชกนอยในปจจบนนจะมอยหลายประเภท

หลายขนาด และมรปรางแตกตางกนออกไป ทงนกขนอยกบวตถประสงคของการนาไปใชงานของดวงโคมแตละประเภท แตละสถานท ดวงโคมสามารถแยกประเภทไดตามลกษณะการพจารณา

ดงน

พจารณาตามลกษณะประเภทและการตดตงดวงโคม

พจารณาตามลกษณะของการนาไปใชงานของดวงโคม

พจารณาตามลกษณะของหลอดไฟทจะใชกบดวงโคม

-149-

พจารณาตามลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคม

- พจารณาตามลกษณะประเภทและการตดตงดวงโคม เมอมการตดตงดวงโคมผออกแบบจะพจารณาถงลกษณะของสถานททจะตดตงดวงโคมวาควรจะใชดวงโคมประเภทใด ซงสามารถจาแนกประเภทของดวงโคมทจะตดตงกบสถานทตาง ๆ ไดดงน

ดวงโคมส าหรบตดตงแบบหอย หรอแขวนจากเพดานหรอคานลงมา มลกษณะดงภาพท .20(ก)

และ (ข) สวนใหญแลวดวงโคมประเภทนจะใชสาหรบบรเวณทมความสงจากพนงานถงเพดานสงกวาปกต หรอเพอความสวยงามและใหไดแสงสวางพอเพยง

ภาพท . ลกษณะของดวงโคมสาหรบตดตงแบบหอยหรอแขวน

ดวงโคมส าหรบยดตดกบเพดาน คอ ดวงโคมทตดตงใหตวดวงโคมยดตดกบฝาหรอเพดานมลกษณะดงภาพท .21 สวนใหญแลวจะใชสาหรบบรเวณทมความสงจากพนงานถงเพดานไมสงนก มกจะใชตดตงในสาหรบสานกงานหรอตามบานเรอน

ภาพท . ลกษณะของดวงโคมสาหรบยดตดกบฝาหรอเพดาน

ดวงโคมส าหรบยดตดเขาไปในเพดานหรอฝา คอ ดวงโคมทตดตงแลวจะตองยดตดลกเขาไปในสวนของเพดาน อาจจะมสวนทเปนฝาครอบพลาสตกปดหนาของดวงโคมหรอเปนตะแกรงอลมเนยมปดอยดานหนา โดยอาจจะมสวนทยนจากเพดานหรอไมมกได มลกษณะดงภาพ

-150-

ท .22 สวนใหญแลวจะใชสาหรบบรเวณทมความสงจากพนฐานถงเพดานไมสงนก เหมาะสาหรบจะตดตงในสานกงาน ตามหางสรรพสนคา หรอหองอาหาร เปนตน

ภาพท .22 ลกษณะดวงโคมของหลอดฟลออเรสเซนตชนดตดยดเขาไปในเพดานหรอฝา

- พจารณาตามลกษณะของการน าไปใชงาน ชนดของโคมไฟออกตามลกษณะการนาไปใชงานดงภาพท .23 เชน โคมไฟสาหรบงานอตสาหกรรม โคมไฟสาหรบบาน โคมไฟประดบ โคมไฟถนน นอกจากนยงมโคมไฟทออกแบบสาหรบงานพเศษเฉพาะอยาง เชน โคมกนระเบด ทใชในทอาจตดไฟไดงาย โคมกนนากนฝ น เปนตน

ภาพท .23 ลกษณะของดวงโคมตามลกษณะการนาไปใชงานสาหรบไฟถนน

บรเวณโรงงานทมสารเคม

- พจารณาตามลกษณะของหลอดไฟ หลอดไฟทใชอยในปจจบนจะมรปราง ตลอดจนคณลกษณะเฉพาะตวเชนกาลงไฟฟาทใชตางกนออก ดงนนโคมไฟตองถกออกแบบเพอใหเหมาะสมกบลกษณะของหลอด และความปลอดภยเมอนามาใชงาน หากแบงโคมไฟตามประเภทของหลอดอาจแบงออกไดเปน 3 ประเภทใหญๆไดแก โคมไฟทใชกบหลอดอนแคนเดสเซนต โคมไฟทใชกบหลอดฟลออเรสเซนต และโคมไฟทใชกบหลอด HID ดงภาพท .24

-151-

ภาพท .24 ลกษณะของดวงโคมทพจารณาตามลกษณะของหลอดไฟชนดตาง ๆ

- พจารณาตามลกษณะการกระจายแสงสวางของดวงโคม

การกระจายก าลงการสองสวางของแสงสวางของดวงโคม ดวงโคมแตละประเภท ทถกสรางขนมาจะตองมการทดสอบหาคาการกระจายกาลงการสองสวางของแสงสวางของดวงโคมหรอหลอดไฟ (Candle Power Distribution) ซงหมายถงกราฟแสดงการกระจายแสงสวางในหนวยของกาลงเทยน โดยปกตแลวหนาทโดยตรงของดวงโคมจะเปนตวควบคมการกระจายแสงสวางใหไปตกลงบนพนททเราตองการสองสวาง และดวงโคมแตละแบบแตละชนดจะมลกษณะการกระจายแสงสวางไมเหมอนกน ซงสามารถทจะหารปรางลกษณะการกระจายกาลงการสองสวางของแสงสวางของดวงโคมแตละดวงโคมนน ณ มมตาง ๆ รอบดวงโคมโดยใหอยในแนวรศมเดยวกน แลวนามาบนทกลงในกระดาษกราฟในระบบพกดเชงขวระยะเดยวกน (Polar Coordinate)

อาจจะไดเสนโคงการกระจายกาลงการสองสวางของแสงสวางของดวงโคมออกมาดงรป .25

ภาพท .25 กราฟเสนโคงการกระจายความเขมการสองสวางของดวงโคม

-152-

โดยปกตแลวเสนโคงการกระจายกาลงการสองสวางของแสงสวางของดวงโคมนจะมลกษณะทแตกตางกนออกไปอกหลายแบบ แลวแตชนดของดวงโคมทเรานามาทดสอบหรอแลวแตชนดของหลอดไฟทมรปรางแตกตางกนออกไป

ประโยชนจากเสนโคงการกระจายกาลงการสองของแสงสวางของดวงโคมนคอ ทาใหทราบถงลกษณะการกระจายแสงสวางทออกจากดวงโคมแบบตางๆ เพอใหสามารถเลอกใชดวงโคมไดเหมาะสมกบประเภทของงาน และคาทอานไดจากเสนโคงการกระจายกาลงการสองสวางของแสงสวางของดวงโคมนเปนคาเฉพาะจดใดจดหนงเทานน ไมใชคาเฉลยทวพนทบรเวณทตองการคานวณ บางครงดวงโคมสองชดอาจจะมคาปรมาณจานวนเสนแรงของแสงสวางรวมเทากน แตกไมจาเปนทลกษณะของการกระจายแสงสวางทออกจากดวงโคมจะตองเหมอนกน หรอบางครงโรงงานผผลตดวงโคมอาจจะจดทาตารางแสดงคาของการกระจายแสงสวางทมมตางๆ มาให ดงภาพท .26 ทาใหสามารถคานวณหรอบอกไดวาดวงโคมทเหนอยนนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางแบบใด

ภาพท .26 ขอมลการกระจายแสงของดวงโคมดาวนไลน

-153-

ลกษณะการกระจายแสงของดวงโคมประเภทตางๆ ดวงโคมทสรางขนมามลกษณะของการกระจายแสงสวางตาง ๆ กนออกไป ขนอยกบความตองการของงานประเภทนนๆ เมอมการกระจายแสงสวางออกเปนหลาย ๆ ลกษณะ กจาเปนจะตองมการจดหมวดหมหรอจาแนกประเภทของการกระจายแสงสวางของดวงโคมนนออกไป โดยใชหลกการของการกระจายแสงสวางในแนวดงของดวงโคม โดยพจารณาจากอตราสวนของปรมาณพลกซการสองสวางทพงออกมาจากดวงโคมทลงสพนตอปรมาณของแสงสวางทกระจายออกจากดวงโคมขนสเพดาน ซงสามารถแบงประเภทของดวงโคมตามลกษณะของการกระจายแสงสวางได 6 ชนด คอ

1) ดวงโคมแบบกระจายแสงสวางลงดานลาง (Direct Luminaire) ดวงโคมประเภทนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางสวนใหญประมาณ 90 – 100 % ของแสงสวางทงหมดลงสพน

และสวนทเหลอประมาณ 0 – 10 % จะกระจายแสงสวางขนสเพดาน ดงภาพท .27

ภาพท .27 ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางลงดานลาง

(Direct Luminaire)

ดวงโคมประเภทนมขอดอยทวา เราสามารถทจะควบคมทศทางของการกระจายแสงสวางใหไปตกลงพนงานทตองการไดงาย แตมขอควรระวงเวลาใชดวงโคมประเภทนคอ จะตองจดระยะหางระหวางดวงโคมใหเหมาะสม มฉะนนอาจจะทาใหเกดเงาขนไดระหวางจดกงกลางของดวงโคมทใชในการตดตงและอกประการหนง กคอ ความแตกตางระหวางความจาของแสงสวางท

-154-

สะทอนออกจากตวดวงโคมกบผนงเพดานจะมมาก จะตองทาการแกไขโดยอาจจะใชวธทาสเขาชวย หรอตดตงอปกรณตางๆ ทมเปอรเซนตในการสะทอนแสงสวางสงเขาชวย

2) ดวงโคมแบบกงกระจายแสงสวางลงดานลาง (Semi – direct Luminaire) ดวงโคมประเภทนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางสวนใหญประมาณ 60 – 90 % ของแสงสวางทงหมดลงสพนและทเหลอ 10 – 40 % จะกระจายแสงสวางขนไปบนเพดาน ดงภาพท 7.28 ดวงโคมประเภทนมขอดอยทมนสามารถลดความจาของแสงสวางทสะทอนระหวางดวงโคมและเพดานไดดกวาแบบแรกและมขอควรระวงคอ เมอตดตงดวงโคมประเภทนแลวจะตองจดระยะหางระหวางดวงโคมใหเหมาะสม เพราะอาจจะทาใหเกดเงาขนไดระหวางจดกงกลางของดวงโคมทใชในการตดตง

ภาพท .28 ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกงกระจายแสงสวางลงดานลาง

(Semi – direct Luminaire)

3) ดวงโคมแบบกระจายแสงสวางรอบดาน (General Diffuse Luminaire) ดวงโคมประเภทนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางไฟฟารอบดวงโคมทกทศทาง คอ มการกระจายแสงสวางลงสพน กระจายแสงสวางขนสเพดานและกระจายแสงสวางตามแนวระดบของดวงโคมพอๆ

กน ดงภาพท .29ดวงโคมประเภทนมขอดคอ คาความจาของแสงสวางจะสมาเสมอกนทวทงหองและดสบายกวาสองแบบแรก แตมขอเสย คอ คาสมประสทธการใชประโยชนจะมคาตากวาสองแบบแรก เพราะการควบคมแสงสวางใหไปตกในบรเวณทตองการไดยากกวา

-155-

ภาพท .29 ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางรอบดาน

(General Diffuse Luminaire)

-156-

4) ดวงโคมแบบกระจายแสงสวางขนดานบนและลงดานลาง (Direct – Indirect Luminaire) ดวงโคมประเภทนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางขนสเพดานและกระจายแสงสวางลงสพนเทากน ไมกระจายแสงสวางสแนวระดบ ดงภาพท .30 ดวงโคมประเภทนมขอดคอ

คาความจาของแสงสวางจะสมาเสมอกนทวทงหองและดสบายตาดกวาสองแบบแรก แตมขอเสย

คอ คาสมประสทธการใชประโยชนมคาตากวาสองแบบแรกและการควบคมแสงสวางใหไปตกในบรเวณทตองการทาไดยากกวา

ภาพท .30 ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางขนดานบน

และลงดานลาง (Direct – Indirect Luminaire)

5) ดวงโคมแบบกงกระจายแสงสวางขนดานบน (Semi – Indirect Luminaire) ดวงโคมประเภทนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางสวนใหญประมาณ 60 – 90 % ของแสงสวางทงหมดขนสเพดานและทเหลอ 10 – 40 % กระจายแสงสวางลงสพน ดงภาพท .31 ดวงโคมประเภทนมขอดคอสามารถลดการแยงตาของแสงสวางไดด เหมาะทจะตดตงในบรเวณทไมตองการใหมการแยงตาของแสงสวาง เนองจากดวงโคมประเภทนมการกระจายแสงสวางสวนใหญขนสเพดานมากกวาลงบนพนงาน จงดเหมอนวาเพดานจะทาหนาทคลายแหลงกาเนดแสงสวางขนาดใหญแหลงหนง และจะสะทอนแสงสวางลงสพนงาน เมอเปนเชนนความสามารถในการสะทอนแสงสวางของเพดานจะตองมความสามารถในการสะทอนแสงสวางสงมาก และคาความจาของแสงสวางทสะทอนแสงสวางออกมาระหวางเพดานกบดวงโคมจะตองไมแตกตางกนมากนก

จงจะทาใหความจาของแสงสวางทสะทอนแสงสวางออกมาพอใกลเคยงกน และระยะหางระหวางดวงโคมกบเพดานจะตองตดตงดวงโคมหางจากเพดานพอสมควร

-157-

ภาพท .31 ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกงกระจายแสงสวางขนดานบน

(Semi – Indirect Luminaire)

6) ดวงโคมแบบกระจายแสงสวางขนดานบน (Indirect Luminaire) ดวงโคมประเภทนเปนดวงโคมทมการกระจายแสงสวางสวนใหญ 90 – 100 % ขนสเพดาน และทเหลอ 0 – 10 % จะกระจายแสงสวางลงสพน ดงภาพท .32 ดวงโคมประเภทนมขอด คอ สามารถลดหรอควบคมการแยงตาของแสงสวางไดดมากและความจาของแสงสวางภายในหองดจะสมาเสมอเกอบจะเทากนทงหอง ขอเสย คอ การตดตงจะตองตดตงดวงโคมใหอยต ากวาเพดานอยางพอเหมาะจงจะทาใหแสงสวางสะทอนออกจากเพดานลงมาบนพนไดสมาเสมอ และดวงโคมประเภทนจะมคาสมประสทธการใชประโยชนนอยทสดในบรรดาประเภทของดวงโคมทงหมด

ภาพท .32 ลกษณะของการกระจายแสงสวางของดวงโคมแบบกระจายแสงสวางขนดานบน

(Indirect Luminaire)

-158-

1.6 มาตรฐานระดบความสองสวาง

คาระดบความสองสวางเปนสงทสาคญยงในการออกแบบระบบไฟฟาแสงสวางเพอใหเกดการประหยดพลงงาน หากผออกแบบใชคาความสองสวางสงเกนความจาเปนจะทาใหเกดการสนเปลองพลงงานโดยเปลาประโยชน แตในทางกลบกนหากผออกแบบใชคาความสองสวางตากวาทควรจะเปน จะทาใหสภาพการมองเหนลดลงกวาทควรจะเปน ซงจะสงผลถงประสทธภาพในการทางานอกดวย ดงนนคาความสองสวางจงควรอยในระดบทเหมาะสม ซงสมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทยไดจดทาขอแนะนาระดบความสอง โดยไดแบงประเภทของพนทและกจกรรมไวทงหมด 31 ประเภท ดงตารางท . ดงน

ตารางท . ระดบความสองสวางสาหรบพนททางานและกจกรรมตาง ๆ ภายในอาคาร

ตามขอแนะนาของสมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทย

พนทและประเภทกจกรรม ความสองสวาง (lux)

1. พนทภายในอาคารทวไป

1.1 โถงทางเขาอาคาร

1.2 โถงนงพก

1.3 พนททางเดนภายในอาคาร

1.4 บนได บนไดเลอน ทางเลอน

1.5 พนทขนถายสนคาภายในอาคาร

1.6 หองอาหารทวไปภายในอาคาร

1.7 หองพกผอนทวไป

1.8 หองออกกาลงกาย

1.9 หองนา หองสขา หองรบฝากของ

1.10 หองปฐมพยาบาล

1.11 หองตรวจคนไขทวไป

1.12 หองอปกรณไฟฟา Switch gear

1.13 หองชมสายโทรศพท / ไปรษณย / พสด

1.14 หองเกบของ

1.15 หองบรรจหบหอ ขนถายวสด

1.16 หองควบคม

-159-

ตารางท . (ตอ) ระดบความสองสวางสาหรบพนททางานและกจกรรมตาง ๆ ภายในอาคาร



2. อาคารส านกงาน

2.1 พนทเกบเอกสาร ถายเอกสาร และพนททวไปทมการสญจร

2.2 พนททมการเขยน พมพ อาน ใชคอมพวเตอรและ data processing

2.3 พนททใชสาหรบเขยนแบบ

2.4 พนททางานดาน CAD (Computer Aid Design)

2.5 หองประชม

2.6 พนทเคานเตอรประชาสมพนธ ตอนรบ

2.7 หองเกบเอกสารสาคญ

3. รานคาปลก

3.1 พนทขาย (ขนาดเลก)

3.2 พนทขาย (ขนาดใหญ)

3.3 พนทเกบเงน /หอ บรรจ

4. หองอาหารและโรงแรม

4.1 พนทตอนรบ เคานเตอรเกบเงน บรการของโรงแรม

4.2 ครว

4.3 พนทภตตาคาร หองอาหาร หองจดเลยง

4.4 หองอาหารแบบบรการตวเอง

4.5 หองอาหารแบบบฟเฟต

4.6 หองจดงานประชม สมมนา

4.7 พนททางเดน

5. หองสมด

5.1 พนทชนวางหนงสอ

5.2 พนทอานหนงสอ

5.3 เคานเตอร

-160-




6. อาคารสถาบนการศกษา โรงเรยน

6.1 พนทสาหรบการเรยนการศกษาทวๆ ไป

6.2 พนทสาหรบเรยนภาคคา และการศกษาผใหญ

6.3 หองบรรยาย

6.4 พนทหนากระดานดา

6.5 พนทโตะสาธตงาน

6.6 หองเรยนทางดานศลปะและหตถกรรม

6.7 หองแสดงศลปะในโรงเรยนสอนศลปะ

6.8 หองเขยนแบบ

6.9 หองทดสอบและฝกหด

6.10 หองฝกหดทางดนตร

6.11 หองฝกหดทางคอมพวเตอร

6.12 หองฝกหดทางดานภาษา

6.13 หองเตรยมงานและฝกหดทวไป

6.14 หองพกนกเรยนทวไป

6.15 หองทางานคร อาจารย

6.16 พนทออกกาลงกายในรม

7. พนทจอดรถภายในอาคารทวไป

7.1 ทางเขา-ออก (ชวงกลางวน)

7.2 ทางเขา-ออก (ชวงกลางคน)

7.3 ชองทางรถวง (ทางลาดชน/หวมม)

7.4 พนทจอดรถ

7.5 หองจาย/ เกบบตรจอดรถ

-161-




8. โรงพยาบาล

8.1 พนทรอรบการรกษา 200

8.2 ทางเดนทวไปเวลากลางวน

8.3 ทางเดนทวไปเวลากลางคน

8.4 หองพกรกษาผปวยนอก

8.5 หองทางานแพทย

8.6 หองพกแพทย

พนทหองพกผปวยใน :

8.7 พนททวไป

8.8 แสงสวางสาหรบการอานหนงสอ

8.9 พนทตรวจทวไปในหองพกผปวย

8.10 พนทตรวจโรคและรกษาโรค ,

8.11 ความสวางในเวลากลางคน

8.12 หองนาผปวย

8.13 พนทตรวจโรคทวไป

8.14 หองตรวจหและตา ,

8.15 พนทตรวจสอบสายตาโดยการอานและดแผนภาพทางสายตา

8.16 หองดภาพจากจอภาพของเครอง Scanners

8.17 หองถายเลอด/เครองรกษาไตเทยม

8.18 พนทตรวจรกษาโรคผวหนง

8.19 หองสองกลองตรวจอวยวะภายในรางกาย

8.20 หองเขาเฝอก

8.21 หองจายยา

8.22 หองสาหรบการรกษาโดยการนวดและแผรงส

8.23 หองพกฟนกอนและหลงผาตด

8.24 หองผาตด ,

-162-




พนทส าหรบหองดแลพเศษ ICU ( Intensive Care Unit ) : 8.26 พนททวไป

8.27 แสงสวางใชในการตรวจทวไป

8.28 พนทสาหรบการตรวจรกษา ,

8.29 ความสวางสาหรบการเฝาไขกลางคน

พนทหองทนตแพทย :

8.30 แสงสวางโดยทวไป

8.31 แสงสวาง ณ ตวผปวย ,

8.32 ใตดวงโคมผาตด ,

8.33 แสงสวางสาหรบเปรยบเทยบ สพน ,

8.34 พนททดสอบและตรวจสอบส ,

8.35 หองคาเชอ

8.36 หองปลอดเชอ

8.37 หองชนสตรพลกศพ/หองเกบศพ

8.38 โตะชนสตรพลกศพ ,

9. รานแตงผม

10. พนทส าหรบการแสดงและการบนเทง

10.1 โรงละคร พนทแสดงคอนเสรต

10.2 พนทสาหรบงานแสดงทวไป

10.3 หองซอม หองเปลยนเสอผา

10.4 พพธภณฑ

11. อตสาหกรรมอาหาร

11.1 พนทสาหรบขบวนการผลตทวๆ ไป

11.2 พนทลาง คดเลอกขนาดวตถดบ ผสมวตถดบ บรรจหบหอ

11.3 พนทสาหรบการตดแยกชนสวนเนอสตว ผสมนมเนย โรงกรอง สาหรบโรงงานนาตาล

-163-




11.5 พนทผลตสาหรบผลตอาหารสาเรจรป หองครว

11.6 พนทผลตบหร

11.7 พนทตรวจสอบบรรจภณฑ เชน แกว ขวด หองควบคมคณภาพ หอง ตกแตงอาหาร

500

11.8 หองทดสอบคณภาพอาหาร

11.9 หองตรวจสอบส ,

12. อตสาหกรรมท าขนม เบเกอรร

12.1 พนทเตรยมสวนผสม และอบขนม

12.2 พนทตกแตงหนาขนม

13. อตสาหกรรมดานการเกษตร ปศสตว

13.1 หองขนถายสนคา อปกรณ เครองจกร

13.2 พนทปศสตวภายในตก

13.3 พนทรกษาสตว

13.4 พนทเตรยมอาหารสตว ทาความสะอาดสตว

14. อตสาหกรรมซเมนต คอนกรต และ อฐ

14.1 พนทสาหรบทาการอบแหงวตถดบ

14.2 พนทเตรยมและผสมวตถดบ

14.3 พนททางานของเครองจกรทวไป

15. อตสาหกรรมเซรามกและแกว

15.1 พนทสาหรบทาการอบแหง

15.2 พนทเตรยมงาน และการปฏบตงานของ

15.3 เครองจกรทวไป

15.4 พนทขนรปชนสวน เคลอบเงา และ เปาแกว

15.5 พนทขดแตงผว และ แกะสลก

15.6 พนทประดบตกแตงชนงาน

15.7 พนทขดแตงกระจกสาหรบแวนตา เจยรนย

-164-




15.9 พนทผลตเครองแกวเทยม เพชร พลอยเทยม ,

16. อตสาหกรรมเคม พลาสตก ยาง

16.1 พนทการผลตทไมมการสญจร

16.2 พนทการผลตทเขาถงคอนขางลาบาก

16.3 พนทการผลตทมคนประจาเกอบตลอดเวลา

16.4 หองทดสอบทตองการความละเอยดสาหรบการอานมาตราวด

16.5 สายการผลตทเกยวของกบเวชภณฑ

16.6 สายการผลตยางรถยนต

16.7 พนทตรวจสอบส ,

17. อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

17.1 พนทผลตลวด สายไฟฟา

17.2 พนทสาหรบการพนขดลวดขนาดใหญ

17.3 พนทสาหรบการพนขดลวดขนาดกลาง

17.4 พนทสาหรบการพนขดลวดขนาดเลก

17.5 พนทชบนายาเคลอบขดลวด

17.6 พนทสาหรบการชบเคลอบผว

พนทประกอบชนสวน : 17.7 ขนาดใหญ เชน หมอแปลงไฟฟา

17.8 ขนาดกลาง เชน สวตชบอรด 5

17.9 ขนาดเลก เชน เครองโทรศพท 7

17.10 ขนาดเลกมากทตองการความละเอยดมาก เชน อปกรณมาตรวด ตางๆ

1,000

17.11 หองทดสอบทางดานไฟฟา อเลกทรอนกสทตองมการปรบแตง 1,500

18. อตสาหกรรมหลอ หลอม โลหะ

18.1 อโมงคใตพน 50

18.2 แทน ขนถายโลหะ 100

-165-




18.3 พนทเตรยมพมพทรายสาหรบการหลอ 200

18.4 พนทตกแตงโลหะ 200

18.5 พนทผสมโลหะ 200

18.6 แทนหลอโลหะ 200

18.7 พนทถอดพมพ 200

18.8 พนทเครองจกรหลอโลหะ 200

18.9 พนทหลอดวยมอ 300

18.10 พนทหลอโลหะดวยพมพ 300

18.11 พนททาแบบจาลอง 500

19. อตสาหกรรมเพชรพลอย

19.1 พนทคดเลอกเพชรพลอย 1,500

19.2 พนทผลตตวเรอนเพชรพลอย 1,000

19.3 พนทผลตนาฬกาดวยมอ 1,500

19.4 พนทผลตนาฬกาดวยเครองจกร 500

20. อตสาหกรรมซก อบ รด

20.1 พนทขนถาย คดเลอกสนคา 300

20.2 พนทซกแหง 300

20.3 พนทซก อบ รด 300

20.4 พนทตรวจเชค ซอมแซม 750

21. อตสาหกรรมเครองหนง

21.1 พนทขนถายวตถดบ 200

21.2 พนทลอกขดหนง 300

21.3 พนทตดแตง เยบ ขดเงา เครองหนง 500

21.4 พนทคดเลอกชนสวน 500

21.5 พนทยอมสหนง 500

21.6 พนทตรวจสอบคณภาพ 1,000

-166-




21.8 พนทประกอบเครองหนง 500

22. อตสาหกรรมแปรรปโลหะ

22.1 Open die forging 200

22.2 Drop forging welding cold forming 300

22.3 งานเครองจกรทไมตองการความละเอยด คาผดพลาด > 0-1 มม. 300

22.4 งานเครองจกรทตองการความละเอยด คาผดพลาด < 0-1 มม. 500

22.5 พนทตรวจสอบ 750

22.6 พนทรด ดงลวด ทอ 300

22.7 พนทงานแผนโลหะหนา > 5 มม. 200

22.8 พนทงานแผนโลหะบาง < 5 มม. 300

22.9 พนทงานสรางแบบ พมพตดเจาะ 750

พนทประกอบชนสวน :

22.10 ขนาดใหญ 200

22.11 ขนาดกลาง 300

22.12 ขนาดเลก 500

22.13 ขนาดเลก และรายละเอยดมาก 750

22.14 พนทชดสงกะส 300

22.15 พนทตกแตงพนผว เคลอบส 750

23. อตสาหกรรมกระดาษ

23.1 พนทปนเยอกระดาษ 200

23.2 พนทผลตกระดาษ 300

23.3 พนทเขาเลม เขาปกทวไป พบ ตดขอบ เยบเลม 500

24. อตสาหกรรมผลตไฟฟา

24.1 พนทเกบเชอเพลง 50

24.2 พนทหมอนา 100

24.3 พนทเครองจกร 200

-167-




24.4 พนทอนๆ 200

24.5 หองควบคม 500

25. อตสาหกรรมการพมพ

25.1 พนททวไปเชน ตด เคลอบ ปมนนบนกระดาษ 500

25.2 พนทแทนพมพ 500

25.3 พนทตกแตงงานพมพ 1,000

25.4 พนทตรวจสอบส 1,500

25.5 พนทตกแตงเพลท 2,000

26. อตสาหกรรมหลอมเหลก

26.1 พนททคนไมสามารถสญจรไปมาได 50

26.2 พนททคนสญจรไปมาไมบอยนก 150

26.3 พนททคนสญจรไปมาตลอดเวลา 200

26.4 พนทเกบ SLAB 50

26.5 พนทเตาหลอม 200

26.6 พนทขนถาย ตด รดเหลก 300

26.7 พนทหรอแทนควบคมการผลต 300

26.8 พนททดสอบควบคมคณภาพ 500

26.9 อโมงคขนสง 50

27. อตสาหกรรมทอผา

27.1 พนททวไป 200

27.2 พนทแตง ซก รด ดงฝาย 300

27.3 พนทปนดาย ทอผา ถกผา 500

27.4 พนทเยบ ถก ปก ละเอยด 750

27.5 พนทออกแบบลวดลาย 750

27.6 พนทยอมผา 500

27.7 พนทอบแหง 100

-168-




27.9 พนทพบ แตงขอบ ผา 1,000

27.10 พนทตรวจสอบส คณภาพผา 1,000

27.11 พนทซอมแซมผา 1,500

27.12 พนทตดเยบทวไป 500

28. อตสาหกรรมรถยนต

28.1 พนทงานตวถง ประกอบรถยนต 500

28.2 หองพนส เคลอบส ขดเงา 750

28.3 พนทตกแตงส 1,000

28.4 พนทผลตทางานใตทองรถโดยคน 1,000

28.5 พนทตรวจเชคครงสดทาย 1,000

29. อตสาหกรรมเฟอรนเจอรและไม

29.1 ยอมสไม ผลตไมอด 50

29.2 พนทอบไอนา 150

29.3 พนทเลอย ตด เจาะ 300

29.4 พนทประกอบชนสวนหลก 300

29.5 พนทขดเงา เคลอบส ประกอบตดตงชนสวนตกแตง 750

29.6 พนททางานการผลตบนเครองจกรโดยคน 500

29.8 พนทตรวจสอบคณภาพ 1,000

30. สนามบน

30.1 พนทสาหรบผโดยสารขาเขา ขาออก พนทรบกระเปาเดนทาง

บนไดเลอน ทางเลอน พนททวไป

200

30.2 เคานเตอรประชาสมพนธ ตดตอสอบถาม ตรวจเชคบตรโดยสาร

ตรวจหนงสอเดนทาง จดตรวจผานศลกากร

500

30.3 พนทนงรอ 200

30.4 หองเกบกระเปาเดนทาง 200

30.5 พนทควบคมของเจาหนาทรกษาความปลอดภย 300

-169-




30.6 หอควบคมจราจรทางอากาศ 500

30.7 พนททดสอบตรวจซอมอากาศยาน ทดสอบเครองยนต เครองวด สาหรบอากาศยาน พนทชานชาลาสถานสาหรบผโดยสาร

500

30.8 ขนรถไฟ (ใตดน) 50

30.9 พนทขายตวโดยสาร 300

30.10พนทนงรอ 200

31. วด โบสถ

31.1 พนทโดยรอบ 100

31.2 ทนง แทนบชา แทนยน นงเทศน 300

31.3 การสองเนน (พระพทธรป พระรป) 750

ทมา: : TIEA – GD 003 สมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทย

1.7 วธการวดคาความสองสวางของพนทท างาน

ในการวดคาความสองสวาง (E) ของพนททางานเปนสงทสาคญอยางยง เมอเราตองการประหยดพลงงาน เพราะเนองจากบางครงเราอาจละเลยวาการเปลยนอปกรณตางๆ ทประหยดพลงงาน เชน หลอดไฟบลลาสต โคมไฟ ซงอาจสามารถลดการใชพลงงานไดจรง แตระดบความสองสวางพนททางานอาจลดลงไปดวย นนหมายถงอาจมผลตอความปลอดภยในการปฏบตงานหรอใชงานพนทนนๆการวดคาความสองสวางพนททางาน ควรกระทาทงกอนและหลงการปรบปรงระบบแสงสวางเพอการอนรกษพลงงาน ซงควรวดและตรวจสอบคาความสองสวางใหเปนตามมาตรฐานในแตละพนท โดยกาหนดเปนขนตอน ดงน

) เลอกเครองมอวด ควรเลอกเครองมอวดทมยานวดทเหมาะสม เชน หากเราตองการตรวจสอบความสองสวางในอาคาร กควรใชลกซมเตอร (Lux meter) ทมยานสงสดมากกวา 2,000

Lux ขนไป แตถาตองการตรวจสอบระดบความสองสวางพนทจากแสงธรรมชาตในอาคาร ควรเลอกเครองวดทมยานสงสด 20,000 Lux ขนไป และถาตองการตรวจสอบระดบความสองสวางพนทจากแสงธรรมชาตเวลากลางวนนอกอาคาร ควรเลอกเครองวดทมยานสงสด 100,000 Lux ขนไป และควรเลอกเครองทมมาตรฐานรบรองดวย

-170-

) ก าหนดพนทหองทตองการวด เชน ตตารางกาหนดพนทในหองหรอบรเวณทตองการวดความสองสวางทกๆ 1 ตารางเมตร หรอถาพนทใหญมาก อาจกาหนด เปนทกๆ 2 หรอ 5

ตารางเมตรกได ซงถายงกาหนดจดวดมากเทาใด ความละเอยดกจะสงขนตามดวย ควรกาหนดจดวดอยตาแหนงกลางของพนทดวย

) ต าแหนงการตงเครองมอวด เครองมอวดความสองสวางเพอตรวจสอบคาความสองสวางพนทนนจะวดความสองสวางแนวระนาบหรอแนวนอนขนานไปกบพน และหงายเซนเซอรรบแสงขนดานบน (เนองจากตองการตรวจสอบแสงทตกกระทบลงพนททางาน) และตงเครองวดอยระดบพนททางานในหองนน เชน ถาทางานบนโตะ (ความสงโตะมาตรฐาน 0.85 เมตร) กตงเครองวดระดบโตะทางาน และควรระวงเรองเงาของผทาการวด เนองจากบางครงอาจบงเงาแหลงกาเนดแสงทเขาสเซนเซอรรบแสง ดงนนเครองวดบางรนจะมสายตอแยกเซนเซอรรบแสงแยกออกจากตวเครองวดเพอแกปญหาดงกลาว

) จดท าตารางบนทกคาจากการตรวจวด ควรจดทาตารางบนทกคา E ทก ตาแหนงตางๆ ดงทไดกาหนดจดวดในพนทไว

) ค านวณคาความสองสวางเฉลย (Average illuminance, EAV

) เราสามารถหาคาความสองสวางเฉลยจากการนาคาความสองสวางของจด P แตละจด (E

P) หารดวยจานวนจดทสนใจ (n)

ดงสมการท . และสาหรบความสมาเสมอของแสง (U) หาจากความสองสวางตาสดจากจด P ทสนใจ (E

min) ตอคาความสองสวางเฉลย

∑ (7.3)

6) ตรวจสอบคาความสองสวางเฉลย เมอคานวณคาความสองสวางเฉลยเสรจสนแลว

ทาการตรวจสอบคาความสองสวางเฉลยเทยบกบตารางภาคผนวก ก ตามลกษณะพนทใชงาน คาทวดไดไมควรตากวาคามาตรฐานหลงจากมการปรบปรงระบบแสงสวางเพอการอนรกษพลงงานแลว

7) ความสม าเสมอของความสองสวาง (U) หาจากความสองสวางตาสดจากจด P ทสนใจ (E

min) ตอคาความสองสวางเฉลย (E

av) คาความสมาเสมอของความสองสวาง (U) ทเหมาะสม

สาหรบการสองสวางภายในอาคาร ควรมคาไมนอยกวา 0.8

1.8 การค านวณความสองสวางแบบลเมน (Lumen Method)

-171-

วธนเหมาะสาหรบการออกแบบระบบไฟฟาแสงสวางในบรเวณทตองการความสมาเสมอของแสงทวทงพนทเชน สานกงาน สถาบนการศกษา หรอโรงเรยน เปนตน ซงการคานวณแบบลเมนนจะรวมผลของการสะทอนแสงของเพดาน กาแพง และพนดวย ซงสามารถคานวณไดจาก

(7.4)

โดยท E คอ คาความสองสวางเฉลย (lux)

N คอ จานวนโคม

คอ ฟลกซการสองสวางของหลอดตอโคม (lm)

MF คอ ตวประกอบการบารงรกษา (Maintenance Factor)

UF คอ ตวประกอบการใชงานของโคม (Utilization Factor)

A คอ พนท (m2)

คาตวประกอบการบารงรกษา เปนคาทขนอยกบการบารงรกษาหลอดไฟฟา หลอดไฟทไมไดทาความสะอาดจะมฝ นละอองมาเกาะ มผลทาใหแสงทออกมาจากโคมมปรมาณลดนอยลง

นอกจากนแลวปรมาณแสงทลดลงขนอยกบความเสอมของหลอดไฟ (Lamp Lumen Depreciation :

LLD) และเนองมาจากความสกปรกของโคมไฟ (Luminaire Dirt Depreciation : LDD) อกดวย ดงแสดงในภาพท 7.33

ภาพท . การสญเสยทางแสงอนเนองมาจากการเสอมของหลอดไฟและโคมไฟ

-172-

ความสกปรกของหลอดไฟและโคมไฟกอใหเกดการสญเสยแสงอยางมาก สวนใหญเกดจากความสกปรกเนองจากการสะสมของฝ นละอองบนหลอดไฟหรอบรเวณผวหนาของโคมไฟ

โคมไฟทมลกษณะเปดกวางและตดตงอยบนทสงจะมโอกาสเกดการสะสมของฝ นละอองมากกวาโคมไฟทตดตงในทมการระบายอากาศทด ความสกปรกของหองมสวนทาใหเกดการสญเสยทางแสงไดเชนกน เนองจากฝ นละอองทสะสมอยบนเพดานและผนงหองจะทาใหประสทธภาพของการสะทอนแสงลดลง สาหรบความเสอมของหลอดไฟ มสาเหตมาจากการทความสองสวางทไดจากหลอดไฟทงหมดจะลดลงตามอายการใชงาน ซงอตราการลดลงจะขนอยกบชนดของหลอดไฟ

คาตวประกอบการบารงรกษาทเหมาะสมซงขนอยกบประเภทของหองแสดงดงตารางท .

ตารางท . ตวประกอบการบารงรกษา

ประเภทของหอง คาตวประกอบการบ ารงรกษา

สะอาด .

ปานกลาง .

สกปรก .

ตวประกอบการใชงานของโคม หมายถงอตราสวนปรมาณแสงทออกมาจากดวงโคมและสะทอนเพดาน กาแพง และพน กอนจะตกลงมาทระนาบใชงาน ตอปรมาณแสงทออกจากหลอด โดยผผลตโคมจะเปนผกาหนดคาตวประกอบการใชงานของโคม

จากสมการท 7. สามารถหาจานวนของดวงโคมไดจาก

( . )

การทจะประหยดพลงงานในระบบไฟฟาแสงสวาง จานวนดวงโคมทคานวณไดควรจะใหมคานอยทสด โดยทคาความสองสวางเฉลยยงคงไดมาตรฐานตามทกาหนดไว ปจจยทสามารถชวยใหดวงโคมมจานวนทลดลงไดแก

1) ใชหลอดไฟฟาทมประสทธภาพสง

2) ใชดวงโคมทมประสทธภาพสง

3) หมนทาความสะอาดตวหลอดไฟ ดวงโคม เพดาน กาแพง และผนงของหอง อยางสมาเสมอ

-173-

1.9 การอนรกษพลงงานในระบบไฟฟาแสงสวาง

1) ขอก าหนดเพอการอนรกษพลงงานในระบบไฟฟาแสงสวางของอาคารควบคม ตามกฎทรวงวาดวยการออกแบบอาคารเพอการอนรกษพลงงาน กฎกระทรวงกาหนดประเภท หรอขนาดของอาคาร และมาตรฐาน หลกเกณฑ และวธการในการออกแบบอาคารเพอการอนรกษพลงงาน พ.ศ. ไดกาหนดเกณฑกาลงไฟฟาทใชในการสองสวางในอาคาร ในกรณทมการสองสวางดวยไฟฟาในอาคารโดยไมรวมพนททจอดรถวาจะตองมการออกแบบตามหลกและวธการทยอมรบไดทางดานวศวกรรมใหไดระดบความสองสวางสาหรบงานแตละประเภทอยางเพยงพอโดยทอปกรณไฟฟาทตดตงสาหรบใชสองสวางภายในอาคารแตละประเภท จะตองใชกาลงไฟฟาไมเกนคาทกาหนดไวตามตารางท .20 [2]

ตารางท .21 คากาลงไฟฟาสองสวางสงสดสาหรบอาคารประเภทตางๆ

ประเภทอาคาร(1)

คาก าลงไฟฟาสองสวางสงสด,

วตต/ตร.ม.(Wm-2) ของพนทใชงาน

(ก) สานกงาน สถานศกษา

(ข) โรงแรม โรงพยาบาล/ สถานพกฟน

(ค) รานคายอย หางสรรพสนคา ศนยการคาหรอซปเปอรสโตร(2)

หมายเหต

(1) สาหรบอาคารทมการใชงานพนทหลายลกษณะ พนทแตละสวนจะตองใชคาในตารางตาม

ลกษณะ การใชงานของพนทสวนนนๆ (2)

รวมถงไฟฟาแสงสวางทวไปทใชในการโฆษณาเผยแพรสนคา ยกเวนทใชในตกระจกแสดงสนคา และทไมไดตดตงอยางถาวร

) ขอแนะน าของการอนรกษพลงงานไฟฟาแสงสวางในอาคารตามมาตรฐาน IES

ก) ออกแบบแสงสวางใหเหมาะกบกจกรรมการท างาน (แสงสวางทชนงาน, แสงสวางโดยรอบทไมใชพนททางาน) โดยการออกแบบใหระดบแสงสวางทวๆ ไปตากวา สวนแสงสวางทพนททางานจะสงกวา ทงนจะเนนการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน จาเปนตองทราบตาแหนงพนททางาน เพอทจะจดหาระดบแสงสวางทเหมาะสมทตาแหนงของพนททางาน

-174-

ข) ออกแบบดวงโคมทใหมประสทธภาพสง ดวงโคมและระบบการออกแบบตดตง ควรจะมประสทธภาพสงทสดเทาทจะเปนไปได โดยปราศจากแสงบาดตา

ค) ใชหลอดไฟฟาทมประสทธภาพสง (คาลเมน/วตตสง) ในบางครงการเลอกใชหลอดไฟฟาจะไมดแคคาลเมนตอวตตสงเพยงอยางเดยว แตอาจจะดเพมเตมถงอายการใชงาน ราคา และสแสงทเปลงออกมาสของแสงกมความสาคญเทากบปจจยอน ๆ เนองจากสมผลโดยตรงตอจตใจและพฤตกรรมมนษยยอมมผลตอประสทธภาพการทางานและอารมณ

ง) ใชดวงโคมประสทธภาพสง ประสทธภาพของดวงโคม จะเปนการเพมสมประสทธการใชประโยชนนอกจากนยงรวมถงการทาความสะอาด และความสะดวกในการเปลยนหลอดไฟ

จ) ใชดวงโคมทควบคมความรอน เพอลดความรอนทเกดจากหลอดไฟ

ฉ) ใชสออนกบอาคาร การดดกลนแสงสวางอนเนองมาจากการสะทอนแสงตา จะเปนการลดประสทธภาพแสงสวาง จงจาเปนตองใชหลอดไฟเพมขน

ช) ใชหลอดอนแคนเดสเซนตทมประสทธภาพสง ถามความประสงคทจะตองใชหลอดอนแคนเดสเซนตควรเลอกใชหลอดขนาดวตตสง ซงมประสทธภาพดกวาและควรใชคกบเครองหรไฟ

ซ) ปดไฟเมอไมใช ปดไฟเมอไมใชจะชวยประหยดพลงงานและลดตนทน

ฌ) ควบคมแสงบาดตาทหนาตาง แสงบาดตาทเขาจากหนาตางมายงสายตาจะสงผลตอความสบายตาและความสามารถในการมองเหน อาจจะลดความสามารถในการทางานลง

ญ) แสงธรรมชาต ประสทธผลของแสงธรรมชาตขนอยกบการผสมระหวางแสงธรรมชาตและแสงจากหลอดไฟฟา ขนอยกบออกแบบควบคมแสงสวางอยางเหมาะสม

ฎ) การบ ารงรกษา การบารงรกษาด จะใชจานวนดวงโคมนอยกวา แตใหแสงสวางเทาเดม การบารงรกษาจะรวมทงการเปลยนหลอดไฟ และการทาความสะอาดดวงโคมตามกาหนด

ฏ) ปฏบตตามคมอการใชงาน และการบ ารงรกษา การออกแบบแสงสวางทดและประหยดผออกแบบแสงสวางควรจะตดปายบอกวธใชงานไวดวย พลงงานจะสญเปลาถาผใชอาคารไมรจกการบารงรกษา

2. ระบบปรบอากาศ

การปรบอากาศ คอ ขบวนการควบคมอณหภม ความชน ความสะอาด การกระจายความเยน การควบคมคณภาพ การไหลเวยนของอากาศ และอนๆ ใหไดสภาวะทตองการและเหมาะสม ซงในอาคารขนาดใหญ พลงงานทใชในระบบปรบอากาศคอยขางเยอะ ดงนนถาเราเขาใจและ

-175-

สามารถประหยดพลงงานในระบบทาความเยนและปรบอากาศได จะสามารถประหยดพลงงานไดอยางมาก

หลกการท าความเยนของเครองปรบอากาศ

หลกการทาความเยนของเครองปรบอากาศนนก คอการนาเอาความรอนจากททตองการทา ความเยน(โดยทวไปคอภายในอาคาร) ถายเทไปสททไมตองการทาความเยน (นอกอาคาร) โดยผานตวกลางคอ สารทาความเยนหรอทเรยกกนวาน ายา เรมตนจากคอมเพรสเซอร จะทาหนาทดดนายาทเปนไอ (Vapor) จากเครองระเหย (Evaporator) หรอคอยลเยน (Cooling Coil) ไอสารทาความเยนทดดเขามา จะมความดนต า และม อณหภมต าดวยไอน ายาจะถกดดเขาคอมเพรสเซอรทางทอดด (Suction Line)และตวคอมเพรสเซอร จะอดน ายาทเปนไอนใหมความดนสงขน และขณะทไอมความดนสงขนกจะมอณหภมสงขน การทไอน ายามความดนสงขนนจะมผลใหจดเดอดสงขนดวยจากนนไอน ายาจะถกดนออกทางทอทางสง (Discharge Line) และสงผานไปยงคอนเดนเซอร (Condenser) ตว [3]

ภาพท .34 การทางานของเครองปรบอากาศ

ทมา: : http://kmcenter.rid.go.th/kcome/2014

คอนเดนเซอรมหนาทรบเอาไอน ายาไว และระบายความรอนออกจากไอน ายาผานตวกลาง ซงปกตคออากาศไอน ายาจะมอณหภมตาลงจนควบแนนเปนของเหลวแตยงคงมความดนสง และอณหภมสง สารทาความเยนเหลวจะถกสงไปอปกรณลดความดน (Expansion Valve) ซงมหนาทลดความดนนายากอนเขาเครองระเหยมผลใหสารทาความเยนมความดนตาและมอณหภมตา

-176-

เมอไหลเขาเครองระเหยกจะรบความรอนผานตวกลาง ซงปกตคออากาศมผลใหสารทาความเยนเดอดกลายเปนไอ ไอสารทาความเยนทออกจากเครองระเหยจะมความดนตา มอณหภมตา และไหลกลบเขาคอมเพรสเซอร เพอทาการเพมความดนตอไป ระบบการทาความเยนของเครองปรบอากาศจะทางานวนเวยนเปนวฏจกรตลอดเวลาทคอมเพรสเซอร ยงคงทางานอย และน ายาทมอยในระบบจะไมมการสญเสยไปไหนเลยนอกเสยจากวาเกดการรวซม (Leak) ทใดทหนงเทานน เนองจากในระบบทาความเยนเบองตนน มทงน ายาทอยในสภาพความดนสง และอณหภมสงกบความดนตา อณหภมตา จงมการแบงออกเปน 2 ทาง

1. ทางดานสง (High Side) ซงจะเรมจากทางอดของคอมเพรสเซอร ผานคอนเดนเซอรจนถง ทางเขาของอปกรณลดความดนสวนนสารทาความเยนจะมทงความดนและอณหภมสง

2. ทางดานตา (Low Side) ซงจะเรมตงแตทางออกของอปกรณลดความดนผานเครองระเหยจนไปถงทางเขาของคอมเพรสเซอร สวนนจะมทงความดนและอณหภมตาจงเรยกวาทาง Low Side ระบบปรบอากาศทใชกนอยโดยทวๆ ไปจะทางานเปนวฏจกรโดยมกจะมสงทประกอบกนขนมาเปนระบบปรบอากาศอยหลายสงหลายอยางดวยกน

ชนดของเครองปรบอากาศ

1.แบบตดหนาตาง (Window Type) เปนแบบทรวมทกสงทกอยางไวในกลอง ๆ เดยว และตดแขวนไวท ชองหนาตาง หรอผนงหอง เปาลมเยน เขาหองโผลกนออกมาระบายความรอน มขนาด 8,000 - 30,000 BTU. หรอภาษาชาวบานคอ .7-.25 ตน (ใหญกวานนทาไมไดเพราะเครองจะใหญและหนกเกนไป ตดตงแลวชองหนาตาง หรอผนงจะรบน าหนกไมไหว) กนไฟคอนขางมากและมเสยงดงกวาทกระบบ แตสะดวกในการตดตง สะดวกในการเคลอนยาย ตดตงรวดเรว

ภาพท . เครองปรบแบบตดหนาตาง

ทมา: : http://baansanruk.blogspot.com/2011/06/airconditioning.html

. แบบแยกสวน (Split Type) เปนแบบทไดรบความนยมมากทสดแยกสวนทเปาลมเยน ออกจากตวเครองระบายความรอน ขนาดตงแต 1-50 ตน (ขนาด 1-3 ตน มกไมมการ ตอทอลม ไปจายหลาย ๆ จดแตหากมากกวานน อาจมการตอทอลม ออกจากสวนเปาลม ไปจายหลาย ๆ จด)

-177-

แอรระบบแยกสวนนดตรงทไมคอยมเสยงดง (เพราะเครองระบายความรอน โดนแยกออกไปวางไวทอน) แตจะยงยากในการตดตง มากกวาระบบตดหนาตาง เพราะตองคานงถงการเดนทอระหวางเครองทแยกสวนทสาคญอยาลม ทอระบายน าจากทเปาลมเยน (Fan Coil) ไปทง เครองปรบอากาศแบบแยกสวนกบชนดหนาตางมอปกรณและการทางานเหมอนกนเพยงแตชนดแยกสวนจะมการแยกระบบออกจากกนเปน 2 ชด คอ หนวยทาควบแนน (condensing Unit) และหนวยจาหนายลม (Air Handling Unite)

ภาพท .36 เครองปรบอากาศแบบแยกสวน

ทมา: : http://www.getdomainvids.com/keyword/split%20type%20air%20condition/

ภาพท .37 การตดตงเครองปรบอากาศแบบแยกสวน

ทมา: : http://coolinw.blogspot.com/2012/09/

-178-

3. แบบเครองชนดใชน าหลอเยน (Water Chiller) ซงใชน าเปนตวกลางในการผลตความเยนใชสาหรบอาคารใหญๆ มขนาดตงแต 100 ตนขนไป มความยงยากในการตดตงแตจะกนไฟนอยกวาชนดอน ๆ ในระบบน าหลอเยนนไดนาระบบปรบอากาศทวไปมาทาการแลกเปลยนความรอนกบน า ชดเครองปรบอากาศทงหมดจะถกนามาไวบรเวณนอกอาคารโดยใหสารทาความเยนดดความรอนออกจากน า เพอเปลยนสถานะกลายเปนไอแทนทการดดความรอนจากหองโดยตรงนาทไหลอยในระบบทอเมอสญเสยความรอนไปจะเยนลง (อณหภมอยทประมาณ 40 ถง 45

°F หรอ 4.4 ถง7.2 °C) ซงจะถกจายผานทอสงไปยงหนวยปลายทางดงนนจงไมมขอจากดในการใชงานในดานความยาวของทอนา (ถาฉนวนดและไมรว)

ภาพท . 38 เครองปรบอากาศชนดใชนาหลอเยน

ทมา: : https://www.xn--b3ca8ebhaca2ee3ef5mg0ph.com/

อปกรณ หลกภายในวงจรการท างานของสารท าความเยน

คอมเพรสเซอร (Compressors)

เปนอปกรณทสาคญทสดของระบบการทาความเยน ทาหนาทเพมความดนของสารทาความเยนทอยในสถานะทเปนกาซ โดยคอมเพรสเซอรจะดดสารทาความเยนทเปนกาซความดนตาและอณหภมตางจากเครองระเหย (Evaporator) ทผานเขามาทางทอดดเขายงทางดดของคอมเพรสเซอรและอดกาซนใหมความดนและอณหภมทสงขนสงเขาไปย งคอนเดนเซอร (Condenser) โดยผานเขาทางทอบรรจ เพอสงไปกลนตวเปนของเหลวในคอนเดนเซอรดวยการระบายความรอนออกจากสารความเยนอกทหนง จะเหนไดวาคอมเพรสเซอรเปนอปกรณทแบงความดนระบบระหวางดาน

ความดนสงและความดนตาสารทาความเยนจะถกดดเขามาในคอมเพรสเซอร จะมสถานะเปนกาซความดนตาและสารความเยนทอดออกสงออกจากคอมเพรสเซอรจะมสถานะเปนกาซทมความดนสงคอมเพรสเซอร จาแนกตามวธการอดได 3 ประเภท การจาแนกคอมเพรสเซอร

-179-

ตามวธการอดนแบงออกไดเปนการอดเชงปรมาตร เชน แบบลกสบ แบบกนหอย แบบเกลยว แบบการอดแบบใชแรงเหวยงหน ศนยกลางแบบอดครงเดยว และแบบอดหลายครงดงม รายละเอยดดงน

คอมเพรสเซอรแบบลกสบ (Reciprocating Type) อาศยการทางานของเพลาขอเหวยง (Crank Shaft) ขบลกสบใหเกดการดดอด มใชกบเครองทาความเยนขนาดเลกตากวา 1 HP จนถงมขนาดใหญมากกวา 100 HP เปนแบบทนยมใชมากทสดในปจจบน

ภาพท 7.39 คอมเพรสเซอร แบบลกสบ

คอมเพรสเซอรแบบสกร (Screw Type) ทางานโดยอาศยสกร 2 ตว คอสกรตวเมย (Female Rotor) และสกรตวผ (Male Rotor) โดยสกรตวเมยจะอาศยชองเกลยวเปนชองเกบน ายา สวนสกรตวผ จะใชสนเกลยวรดน ายาออกตามแกนของสกรท งสอง และเนองจากตองใชน ามนหลอลนทาหนาทปองกนการรวระหวางชองวางของเกลยวท งสอง ขณะทางานจงมน ามนหลอลนไหลไปกบน ายาจานวนมากททางออกของคอมเพรสเซอร แบบสกรจงตองตดอปกรณแยกนามน (Oil Separator) ไวดวยเสมอ

ภาพท .40 คอมเพรสเซอร แบบสกร

-180-

คอมเพรสเซอร แบบกนหอยหรอแบบสโครล (Scroll Type) เปนคอมเพรสเซอร แบบใหมลาสดทออกแบบมาใชงานในระบบทาความเยนแบบอดไอ การทางานจะประกอบไปดวยชนสวนสาคญ 2 สวน คอสวนทมลกษณะเปนกนหอยอยกบทและสวนทเคลอนท ซงจะเคลอนทในลกษณะเยองศนยโดยไมม การเคลอนทในลกษณะหมนรอบแกน (Not Rotate) โดยความดนจะเพมจากภายนอกและถกอดมากสด เมออยทแกนกลางลกษณะเคลอนไหวเทยบไดกบพายทอรนาโด (Tornado) ปจจบนนามาใชกบระบบปรบอากาศทใชในทพกอาศยในสานกงานรวมทงระบบปรบอากาศในรถยนต เนองจากการทางานมการเคลอนไหวนอยไมตองใชลนทางดดทางสงจงทางานไดเรยบและเงยบกวา

ภาพท . คอมเพรสแบบกนหอย

เครองระเหย (Evaporator)

เปนอปกรณทสาคญอกอยางหนงของระบบทาความเยนทาหนาทดดปรบปรมาณความรอนจากในบรเวณหรอในเนอททตองการทาความเยน ขณะทสารทาความเยนภายในระบบนเดอดจะเปลยนสถานะเปนกาซกจะดดรบปรมาณความรอนผานผวทอทางเดนสารความเยนเขาไปยงสารความเยนในระบบทาใหอณหภม โดยรอบคอยลเยนลดลง เครองระเหยโดยทวไปแบงออกเปน 2

ลกษณะคอ

1. เครองระเหยชนดทอและครบ (Finned-Tube Evaporator)

2. เครองระเหยชนดเปลอกและทอ (Shell and Tube Evaporator)

-181-

ภาพท .42 เครองระเหยชนดทอและครบ

คอนเดนเซอร (Condenser)

คอนเดนเซอร หรออปกรณควบแนนเปนอปกรณทสาคญอกอยางหนงของระบบทาความเยนทาหนาทระบายความรอนในสถานะกาซทมความดนสงและอณหภมสงทถกอดตวสงมาจากคอมเพรสเซอร เพอใหกลนตวเปนน าเหลวในคอนเดนเซอร ดวยการระเหยความรอนออกแตยงคงมความดนและอณหภมสงอย เชนเดมคอนเดนเซอร แบงออกไดเปน 2 ลกษณะคอการจาแนกตามลกษณะโครงสรางและการจาแนกตามวธระบายความรอน การจาแนกตามวธระบายความรอนได 3 ประเภทดงน

- การระบายความรอนดวยอากาศ (Air Cooled Condenser) คอนเดนเซอร ชนดนจะใชอากาศเปนตวกลางในการระบายความรอนออกจากน ายา เพอใหน ายาในสถานะกาซกลนตวเปนของเหลวตามปกตแลวคอนเดนเซอรชนดนมกจะทาดวยทอทองแดงหรอทอเหลกมครบเปนตวชวยเพมพนท ผวในการระบายความรอนออกจากน ายา ภายในคอนเดนเซอรแบงออกไดเปน แบบใชอากาศหมนเวยนอากาศโดยรอบคอนเดนเซอรจะมอณหภมสงกวาอากาศปกตจงลอยตวสงขนสวนอากาศทเยนกวาจะไหลเขามาแทนท จงระบายความรอนออกจากผวของคอนเดนเซอร แบบมพดลมชวย คอนเดนเซอรชนดนจะใชพดลม หรอโบลเวอร ชวยในการเพมปรมาณลมทผานผวของคอนเดนเซอรจงชวยลดขนาดรปรางของคอนเดนเซอรลงไดมากขน

- การระบายความรอนดวยน า (Water Cooled Condenser) คอนเดนเซอร ชนดนจะใชน าเปนตวกลางในการระบายความรอนออกจากน ายาโดยผานหอผงลมเยน (Cooling Tower)

เพอใหนายากลนตวเปนนายาเหลวและกเชนเดยวกนคอนเดนเซอร ทงสองชนดนจะรบความรอนท

-182-

ถกคายออกจากน ายาในสถานะกาซเพอการกลนตวเปนน ายาเหลว ทาใหอณหภมของอากาศหรอนาทใชเปนตวกลางมอณหภมสงขน

- การระบายดวยน าและอากาศ (Water and Air Cooled Condenser) คอนเดนเซอร ชนดนจะใชทงอากาศ และน าเปนตวกลางในการระบายความรอนออกจากน ายา เพอใหน ายาในสถานะกาซในคอนเดนเซอรกลนตวเปนน ายาเหลวโดยการฉดน าเยนใหเปนฝอยผานลงบนคอนเดนเซอร อากาศนจะสวนทางกบสเปรยน าตกลงมาผานอลมเนเตอร ซงเปนอปกรณปองกนไมใหสเปรยตดออกไปกบอากาศ ซงน าบางสวนจะระเหยตวขณะทไดรบความรอนจากแผงคอนเดนเซอร ทาใหสเปรยนาทตกกลบลงมาในถงนนมอณหภมลดตาลง

ภาพท .43 คอนแดนเซอรชนดทอและครบ

อปกรณลดความดน(Expansion Valve)

ทาหนาทควบคมอตราการไหลของสารทาความเยนกอนเขาอวาพอเรเตอร ซงมหลกการในการทางานงายๆ คอการลดพนทหนาตดลงเหมอนกบการนาสายยางไปตอกบกอกน าแลวเปดนาใหแรงจากนนใชมอปดทปลายสายยางจะเกดเปนฝอยละอองซงกใชหลกการคลายกน

ภาพท . อปกรณลดความดน

-183-

เพยงแตวาอปกรณ ลดความดน จะควบคมอตราการไหลของสารทาความเยนตามความตองการของระบบปรบอากาศ ซงผลทตามมากคอความดนจะลดลง และสถานะจะเปลยนจากแกสอณหภมสงความดนสงใหเปนฝอยละออง และความดนลดลงจนสามารถเปลยนเปนไอได แตทบรเวณทางออกของอปกรณลดความดนยงไมเปนไอ

อปกรณชวยภายในระบบท าความเยน

- ดรายเออร (Dryer) ทาหนาทดดซบความชนจากสารทาความเยนและกรองสงสกปรกมทงขนาดเลกจนไปถงขนาดใหญ การเลอกใชตองคานงถงชนดของน ายา ขนาดเครองทาความเยน ขนาดทอนายา

- แอคควมเลเตอร (Accumulator) อปกรณแยกน ายาเหลวหรอแอคควมเลเตอร (Accumulator) ตดตงระหวางเครองระเหย และคอมเพรสเซอรทาหนาทปองกนของเหลวเขาสคอมเพรสเซอร โดยน ายาทยงเดอดไมหมดจากเครองระเหยจะตกลงสดานลาง คอมเพรสเซอร จะดดเฉพาะนายาทเปนไอจากดานบน

- ถงพกสารทาความเยนเหลว (Receiver tank) ถงพกสารทาความเยนเหลวหรอรซฟเวอร (Receiver tank) ตดตงททางออกคอนเดนเซอร ทาหนาทรบน ายาเหลวทควบแนนจากคอนเดนเซอร เพอสงสารทาความเยนเหลวไปยงเครองระเหยไดตอเนองสมาเสมอ ใชในเครองทาความเยนขนาดใหญ

- อปกรณแยกน ามนหลอลน (Oil separator) ตดตงททางออกคอมเพรสเซอร ทาหนาทแยกน ามนหลอลนทปนออกมากบไอน ายาใหกลบไปอางน ามนหลอลนในคอมเพรสเซอร ไอนายาทถกแยกออกจงถกสงไปเขาคอนเดนเซอรตอไป

น ายาสารท าความเยน และน ามนหลอลนทใชในเครองท าความเยน

1. ชนดของสารทาความเยน สารทาความเยนสวนมากจะตองคงทนไมสลายตวงาย นยมใชสารทาความเยนจาพวก CFCs (Chloro Fluoro Carbons) กนอยางกวางขวางคณสมบตของสารคอไมมพษไมมกลน ความถวงจาเพาะของสารทาความเยน ในสถานะกาซจะหนกกวาอากาศ

1.1 สารทาความเยน R-12 จะใชในเครองเยนประจาบาน, รถยนต

1.2 สารทาความเยน R-22 ใชในเครองปรบอากาศประจาบาน

-184-

2. นามนหลอลน

2.1 สารทาความเยนกบน ามนหลอลนจะผสมกนอยางด ดงนนสารทาความเยนจะละลายนามนหลอลนทอยในคอมเพรสเซอร และนามนหลอลนนจะไหลวนเวยนในระบบพรอมกบสารทาความเยน แตถาสารทาความเยนผสมกบน ามนหลอลนมากเกนไปจะทาใหคอมเพรสเซอรขาดการหลอลน ทาใหชนสวนตาง ๆ ทเคลอนตวอยในคอมเพรสเซอรรวมทงกระบอกสบชารดได

2.2 การเปนฟอง ขณะทคอมเพรสเซอรไมทางานอณหภมในอางน ามนเครองจะลดลง สารทาความเยนทมสภาพเปนกาซจะกลนตว และละลายเขากบน ามนหลอลน และขณะเดยวกนความดนทอางนามนเครองของคอมเพรสเซอรจะลดลงอยางรวดเรว การทน ามนเปนฟองน บางครงจะเปนผลใหลนของคอมเพรสเซอรแตก และน ามนในอางน ามนเครองขาดลง ดงนนตวทาความรอนหรอทเรยกวาฮตเตอร (Heater) จะถกสรางบรรจไวในอางน ามนเครอง เพอปองกนไมใหเกดฟองดงกลาว ในระบบทตองการอณหภมตา เราเรยกฮตเตอรนเปน Crankcase Heater ซงจะทางานเมอคอมเพรสเซอรหยดเดนเพอปองกนไมใหสารทาความเยนทเปนกาซละลายเขากบนามนหลอลน

มาตรฐานทเกยวของในการทดสอบ กฟผ. กาหนดระดบประสทธภาพเครองปรบอากาศ โดยแบงเกณฑตามชนด

เครองปรบอากาศ [4] ดงน

- เครองปรบอากาศ ชนด Fixed speed

กาหนดระดบประสทธภาพ โดยใชเกณฑอตราสวนประสทธภาพพลงงาน (ENERGY

EFFICIENCY RATIO : EER) มหนวยเปน บทย/ชวโมง/วตต ระดบประสทธภาพเครองปรบอากาศเบอร 5 ชนด Fixed speed เกณฑพลงงาน ป ค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554)

ตารางท . เกณฑอตราสวนประสทธภาพพลงงานเครองปรบอากาศ ชนด Fixed speed

ขนาดเครองปรบอากาศ อตราสวนประสทธภาพพลงงาน (บทย/ชวโมง/วตต) เบอร เบอร เบอร

ไมเกน 8,000 วตต

(≤ ,296 บทย/ชวโมง) . -

.

. - . ≥ .

มากกวา ,000 – 12,000 วตต

(> ,296 – 40,944 บทย/ชวโมง) 9.60-10.59 10.60-10.99 ≥ .

- เครองปรบอากาศ ชนด Variable speed/Inverter

-185-

กาหนดระดบประสทธภาพ โดยใชประสทธภาพพลงงานตามฤดกาล (SEASONAL

ENERGY EFFICIENCY RATIO: SEER) มหนวยเปน บทย/ชวโมง/วตต ระดบประสทธภาพเครองปรบอากาศเบอร 5 ชนด Variable speed/Inverter ป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558)

ตารางท . เกณฑอตราสวนประสทธภาพพลงงาน เค รองปรบอากาศ ชนด Variable

speed/Inverter

ขนาดเครองปรบอากาศ อตราสวนประสทธภาพพลงงาน (บทย/ชวโมง/วตต) เบอร เบอร เบอร เบอร เบอร

ไมเกน 8,000 วตต

(≤ ,296 บทย/ชวโมง) . -

.

. -

.

. -

.

. -

.

≥ .

มากกวา ,000 – 12,000 วตต

(> ,296 – 40,944 บทย/ชวโมง) . -

.

. -

.

. -

.

. -

.

≥ .

หมายเหต การคานวณอตราสวนประสทธภาพพลงงาน (EER) และ ประสทธภาพพลงงานตามฤดกาล (SEER) สาหรบเครองปรบอากาศ ชนด Fixed speed และ Variable speed/Inverter

ตามลาดบ คานวณดงน

- อตราสวนประสทธภาพพลงงาน Energy Efficiency Ratio (EER)

EER = ขดความสามารถทาความเยนของเครองปรบอากาศ (Btu/hr)

จานวนกาลงไฟฟาทเครองใช (W)

= 12,000 Btu/hr

1,000 W

= 12 Btu/hr/W

- ประสทธภาพพลงงานตามฤดกาล Seasonal Energy Efficiency Ratio (SEER)

SEER = ขดความสามารถทาความเยนรวมทงหมด: CSTL (kBtu/hr)

พลงงานทใชทงหมด : CSEC (kW)

หมายเหต - ตามตารางขางตนเปนขอมลเครองปรบอากาศ ชนด Fixed speed เปรยบเทยบ

เครองปรบอากาศทมคาประสทธภาพอยในเกณฑ เบอร 5 และเครองปรบอากาศทผาน เกณฑ

-186-

ประสทธภาพพลงงานขนตา ตาม มอก. 2134-2553 คอ มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เครองปรบอากาศสาหรบหอง เฉพาะดานสงแวดลอม: ประสทธภาพพลงงาน

- การคานวณคาไฟฟาตอปหนาฉลากฯ คานวณจากจานวนการใชงานใหเครองปรบอากาศ 8 ชวโมง/วน ดงนน ใน 1 ป จานวนการใชงานใหเครองปรบอากาศ เทากบ 2,920

ชวโมง/ป

อตราคาไฟฟาเฉลยตอหนวย = 3.96 บาท / หนวย

โดยสตรการคานวณคาไฟฟาตอป (บาท/ป) ดงน

= กาลงไฟฟา* (กโลวตต) x จานวนชวโมงการใชงานเครองปรบอากาศตอป x อตราคาไฟฟาเฉลยตอหนวย

* สาหรบเครองปรบอากาศ ชนด Fixed speed ใชกาลงไฟฟาทไดจากการทดสอบเครองปรบอากาศ ชนด Variable speed/ Inverter ใชกาลงไฟฟาทไดจากการคานวณ SEER

การเลอกต าแหนงตดตง

1. การเลอกต าแหนงตดตงชดแฟนคอยล

1) การเลอกตาแหนงตงแฟนคอยล ไมควรตงชดแฟนคอยลไวใกลหนาตางทมแสงแดดสองเขามาถกเครอง หรอตดตงชดแฟนคอยลไวในบรเวณทมสงกดขวางการไหลของลมสงและลมกลบ

2) ควรหลกเลยงการตดตงชดแฟนคอยลบรเวณหวเตยง หรอเหนอโตะทนงทางานเปนประจา ทงนเพราะอาจจะมเสยงฉดเบา ๆ ของนายาทาความเยนรบกวนตลอดเวลา อนงการตดตงชดแฟนคอยลตองมเนอทสวนหนงสารองเอาไวสาหรบงานซอมบารงในอนาคต

-187-

ภาพท .45 การตดตงชดแฟนคอยล

3) สาหรบเครองแขวน ไมควรแขวนเครองเหนออปกรณไฟฟา เชน ทว, วดโอ, อปกรณไฟฟาอเลกทรอนกสอน ๆ หรอแขวนเหนอตโชว พนทใตเครองควรจะเปนพนทซอมบารง

ภาพท .46 วธตดตงเครองปรบอากาศแบบแขวน

4) การเลอกตาแหนงตงแฟนคอยส ควรคานงถงการกระจายลมสง ดงรป

-188-

ภาพท .47 ตาแหนงแฟนคอยล ทคานงการกระจายลม

5) ควรใหดานซายและขวาของเครองมระดบตางกนประมาณ 2 ชม. โดยใหดานทมทอนาทงอยในระดบทตากวา เพอใหถาดนาทงมความลาดเอยงใหนาไหลไดสะดวก

6) ทอน าทง ควรใหสายยางสวมตอระหวางทอน าทงของเครองกบทอน าทง PVC และควรมทรดสายยางใหเรยบรอย

7) ฉนวนยางหมทอดานดด (Suction) ควรหมใหสดปลายทอถามสวนหนงสวนใดของดานดดสมผสถกอากาศจะทาใหมนากลนตวไหลหยดลงมา

8) สาหรบเครอง FCC, FDC ควรเจาะใตฝาใหเปนชองสาหรบชางเขาไปทาการซอมบารงโดยทขนาดของชองไมควรนอยกวาขนาดของเครอง ดงรป

ภาพท .48 การตดตง FDC

9) สาหรบเครอง FCC ควรเดนทอลมในแนวตรง และไมควรเดนทอลมยาวเกนกวา 2 เมตร

-189-

10) ไมควรนา FDC, FCC ไปตดตงในฝาทมอากาศรอน ถาจาเปนตองตดควรกนเปนหองเลก ๆ แลวบดวยฉนวนกนความรอนรอบ ๆ หอง ดงรป

ภาพท .49 การตดตง FDC ใตฝา

11) สาหรบเครองแขวนถาตองการแยกเทอรโมสตท ลงมาตดทผนง ควรเลอกตดตงเทอรโมสตท บรเวณทมลมกลบไหลผานตวเทอรโมสตท ไมควรตดในทอบลมหรอตดกบผนงดานทรบความรอน

บรเวณทหามท าการตดตง

1) ภายในหองครวและสถานทมไอน ามนฟงกระจายอย เพราะไอน ามนทาใหระบบภายในเครองเสยหายได

2) ตดตงเครองใหหางจากอปกรณทมสนามแมเหลกแรงสงอยางนอย 3 เมตร

3) หามตดตงเครองในบรเวณทรอนจด

4) หามตดตงเครองในบรเวณทมความเคมสงหรอความเปนกรดสง

2. การเลอกต าแหนงการตดตงชดคอนเดนซง

1) ตาแหนงทจะตดตงชดคอนเดนซงควรมการระบายลมไดสะดวก ไมควรอยในทอบลมหรอสงกดขวางบงทางลมระบายความรอนเขาและออกจากเครอง ควรมทวางโดยรอบพอเพยงสาหรบการบารงรกษา และอยใกลเครองแฟนคอยลมากทสดเทาทสถานทจะอานวย

-190-

ภาพท .50 ตาแหนงตดตงชดคอนเดนซงทเหมาะสม

2) ควรตงเครองบนพนฐานทมนคงแขงแรงและมการระบายน าไดด การตดตงบนพนดนควรหลอแผนคอนกรตรองรบและยดขาเครองกบแทน การตงเครองบนพนทอาจสนสะเทอนไดเชนพนไมควรมการเสรมพนดวยคานทมนคงแขงแรง หากจาเปนอาจจะตองใชลกยางรองรบทขาของเครอง เพอปองกนการสนสะเทอนถายทอดไปยงพน

3) ในสถานทซงมการตดตงเครองปรบอากาศหลาย ๆ เรอง ควรคานงถงทศทางการระบายลมรอน เพอปองกนลมรอนของเครองปรบอากาศเครองหนงเปาเขาไปในเครองปรบอากาศอกเครองหนง

-191-

ภาพท .51 ตาแหนงตดตงชดคอนเดนซงทคานงถงทศทางลมรอน

ในบางสถานทซงมลมพดแรงอยตลอดเวลาในทศทางเดยว ควรตดตงเครองใหพดลมเปาลมตามกระแสลม

-192-

ภาพท .52 ตาแหนงตดตงชดคอนเดนซงทคานงถงทศทางลม

4) หลกเลยงการตดตงเครองใตชายคาในตาแหนงทนาจากชายคาอาจตกลงมาถกเครองโดยตรง

-193-

ภาพท .53 ตาแหนงตดตงชดคอนเดนซงทคานงถงตาแหนงนา

5) การเลอกตาแหนงชดคอนเดนซง ตองคานงถงลมรอนและเสยงรบกวน ฉะนนควรจะตดตงใหหางจากบานขางเคยง รมหนาตาง หรอใตตนไม เปนตน

-194-

บรเวณทหามท าการตดตง

1) ภายในหองครว และสถานททมไอน ามนฟงกระจายอย เพราะไอน ามนจะทาใหระบบภายในเครองเสยหายได

2) ตดตงเครองใหหางจากอปกรณทมสนามแมเหลกแรงสงอยางนอย 3 เมตร

3) หามตดตงเครองในทรอนจด

4) หามตดตงเครองในบรเวณทมความเคมสงหรอความเปนกรดสง

ขนาดของฐานยางรองเครองชดคอนเดนซง

ภาพท .54 ขนาดของฐานยางรองเครองชดคอนเดนซง

3. การเลอกขนาดทอน ายา

1) ขนาดของทอน ายา ใชทอทองแดงชนดทใชกบงานเครองทาความเยนโดยเฉพาะ ในการเดนทอนายาตอชดคอนเดนซง เขากบชดแฟนคอยลขนาดของทอทใชดงตารางตอไปน

-195-

ตารางท . ขนาดทอนายาทตอกบชดคอนเดนซง

ขนาด

(BTU.)

ความยาวทอ (เมตร) และขนาดทอ (นว) ไมเกน เมตร - เมตร - เมตร - เมตร - เมตร

Liquid Suction Liquid Suction Liquid Suction Liquid Suction Liquid Suction

12,000 1/4 1/2 1/4 1/2 5/16 1/2 5/16 5/8(1/2) 5/16 5/8(1/2)

16,000 1/4 1/2 5/16 5/8 5/16 5/8 3/8 3/4 (5/8) 3/8 3/4 (5/8)

18,000 1/4 1/2 5/16 5/8 5/16 5/8 3/8 3/4 (5/8) 3/8 3/4 (5/8)

20,000 3/8 5/8 3/8 5/8 3/8 3/4 3/8 3/4 (5/8) 3/8 3/4 (5/8)

25,000 3/8 5/8 3/8 3/4 3/8 3/4 3/8 7/8(3/4) 3/8 7/8(3/4)

30,000 3/8 5/8 3/8 3/4 3/8 3/4 3/8 7/8(3/4) 3/8 7/8(3/4)

32,000 3/8 5/8 3/8 3/4 3/8 7/8 1/2 7/8(3/4) 1/2 7/8(3/4)

36,000 3/8 5/8 3/8 3/4 3/8 7/8 1/2 7/8(3/4) 1/2 11/8

(3/4)

40,000 3/8 3/4 3/8 3/4 3/8 7/8 1/2 7/8(3/4) 1/2 11/8

(3/4)

ขนาด

(BTU.)

ความยาวทอ (เมตร) และขนาดทอ (นว) ไมเกน เมตร - เมตร - เมตร - เมตร - เมตร

Liquid Suction Liquid Suction Liquid Suction Liquid Suction Liquid Suction

45,000 1/4 1/2 1/4 1/2 5/16 1/2 5/16 5/8(1/2) 5/16 5/8(1/2)

48,000 3/8 3/4 3/8 7/8 1/2 7/8 1/2 11/8

(3/4) 1/2 11/8

(3/4)

56,000 3/8 3/4 1/2 11/8

1/2 11/8

1/2 11/8

(3/4) 1/2 11/8

(3/4)

60,000 3/8 3/4 1/2 11/8

1/2 11/8

1/2 11/8

(3/4) 1/2 11/8

(3/4)

หมายเหต ตวเลขในวงเลบ ( ) คอ ขนาดทอทใช เฉพาะทอในแนวตงในกรณชดคอนเดนซงอยสงกวาชดแฟนคอยล

2) การเตมน ามน การเดนทอน ายาระบบทาความเยนยาวเกน 10 เมตร จะตองเตมนามนหลอลนเพมเตมเผอฟลมน ามนทตกคางผวดานในของทอ suction ตามอตราตารางตอไปนตอทก ๆ ความยาว 1 เมตร ทเดนใชนามนเครองทาความเยนของ “YORK” เทานน

-196-

ตารางท . อตราการเตมนามนหลอลน

ขนาดทอ อตราเตมนามนตอทกความยาว เมตร

(มลลลตร, ซซ) / "

/ "

/ "

/ "

/ "

"

.

3) การลาดเอยงทอดด (suction line) เพอใหน ามนทปนไปกบน ายาไหลกลบเขาคอนเพรสเซอรไดสะดวก ควรเดนทอน ายา suction ลาดเอยงเขาหาชดคอนเดนซงในอตรา 1 ชม. ตอความยาวแนวนอน 1 เมตรควรจบยดตามวธการเดนทอโดยไมใหทอตกหองชาง ซงอาจจะเปนแองใหนามนตกคางในทอมากเกนไป

4) ทอทางดานดด (suction line) ในแนวตง ในกรณทชดคอนเดนซงตดตงอยเหนอชดแฟนคอยล จะตองทา oil trap ทตอดานดดไวดกนามน และไมควรเดนทอในแนวตงสงเกน 15 เมตรในบางกรณ อาจจะตองลดขนาดทอ suction เฉพาะแนวตงลง 1 ขนาด เพอใหไอน ายาพาน ามนกลบเขาคอมเพรสเซอรไดสะดวก ทงนจะตองไมทาใหความเสยดทานรวมของระบบทอมากเกนไป โปรดปรกษาวศวกรเครองเยนในการคานวณขนาดของทอ

4. การไลอากาศและการเตมน ายา

1) การทาใหระบบเปนสญญากาศ ( Evacuation ) อากาศและความชนเปนศตรตวรายของระบบทาความเยนเพราะถามความชนในระบบมาก ความชนจะทาปฏกรยากบน ายา R22

กลายเปนกรดและกดกรอนขดลวดและประสทธภาพของการหลอลนของน ามน Compressor ลดลงเปนตน จงจาเปนอยางยงทตองการ Evacuation ระบบเพอจากดความชนและอากาศ ปองกนปญหาทจะเกดขนภายหลง วธการ Evacuationโดยตอสายกลางของเซอรวสเกจเขากบแวคคมปม แลวตอสายทางดาน “ “Low” กบ ServiceValve ของเครองปรบอากาศดานดด ตอสายทางดาน “High” เขากบ Service Valve ทางดานสง

2) การเตมสารทาความเยนเขาระบบ การเตมสารทาความเยนเปนขนตอนสดทายของการตดตง หลงจากการตรวจหารอยรว Evacuation และการตอวงจรไฟฟาเรยบรอยแลว จงเตม

-197-

ปรมาณสารทาความเยนเขาสระบบวธการเตมสารทาความเยน (R12) ขนตอนในการเตมสารทาความเยนนน ในการตดตง โดยทว ๆไป มกทาจะทาตอการไลอากาศและความชนเลยทนทโดยมวธการและขนตอนดงน

1. เตมนายาเขาทวาลวดานสงจน Pressure ทางดานสงไดประมาณ 120 – 150 psig (ควรไลอากาศในสายเกจ กอนเตมนายา)

2. เปดสวตซใหทงอแวปโปเรเตอรและคอมเดนซงทางาน

3. เตมสารทาความเยน R22 เขาไปในระบบทางดานดดในขณะทเครองทางานในปรมาณทตองการ

4. ปลอยใหเครองทางานอยางนอย 20 นาทอานคาความดนเกจจาก “High”,”Low” และอานคากระแสจากแอมปมเตอร โดยความดนดานดดควรจะประมาณ 60-75 psig สวนความดนทางดานสงนนควรจะประมาณ 250-275 psig ในการตดตงควรจะยดถอหลกขางตนถาความดนทงดานดดและดานสงอยในชวงตามทระบไว และคากระแสไฟฟาทอานไดมคาใกล Full Load ของเครองทตดไวทคอนเดน ซงแสดงวาสารทาความเยนทเตมอยในระบบมประมาณพอเพยงแลว

5. แตถาความดนทางดานดด ดานสงตากวาปกต และคากระไฟฟาตากวา Full Load มาแสดงวา สารทาความเยนทอยในระบบยงมปรมาณไมเพยงพอ ตองเตมสารทาความเยนเพมเตม จนไดปรมาณสารทาความเยนเพยงพอ

6. ถาความดนทางดานดด ดานสงสงผดปกต และคากระไฟฟาเกน Full Load รวมทงเมอสงเกตทคอมเพรสเซอรมละอองน าจบอยทคอมเพลสเซอรแสดงวาสารทาความเยนทอยในระบบมมากเกนไป ตองปลอยสารทาความเยนออกจากระบบ จนอานความดนดานดดดานสงอยในชวงตามทระบบและกระแสไฟฟามคาไมเกน Full Load

หมายเหต ในกรณทความยาวของทอระหวางเครองเกนกวา 7.5 เมตร ตองมการอดน ายาเพมใหปฏบตตามตารางขางลาง สาหรบปรมาณน ายาทตองเพมตารางปรมาณน ายาทาความเยนทตองเพมตอความยาวทอทเพมขนทก 1 เมตร [5]

การบ ารงรกษาเครองปรบอากาศประหยดไฟฟา

การใชเครองปรบอากาศอยางถกวธ จะทาใหเครองปรบอากาศทางานอยางมประสทธภาพและประหยดพลงงาน ดงนนกอนซอเครองปรบอากาศ [4] ควรพจารณาดงน

1. เลอกเครองปรบอากาศใหเหมาะสมกบขนาดของหอง BUT (British Thermal Unit)

คอ ขนาดทาความเยนของเครองปรบอากาศมหนวยดงน ตนความเยน เทากบ BTU/hr การคานวณขนาด BTU = พนทหอง (กวาง*ยาว) * ตวแปรโดยคาตวแปรเทากบ 700 ใชกรณหองทม

-198-

ความรอนนอยใชเฉพาะกลางคน และ ใชกรณหองทมความรอนสงใชกลางวนมาก กรณทเพดานสงกวา . เมตร ใหบวกเพมจากเดม %

ตารางท . การเลอกเครองปรบอากาศใหเหมาะสมกบขนาดหอง

ขนาดหอง

(ตารางเมตร) หองนอน หองทางาน/หองรบแขก

ไมโดนแดด

(BTU/hr)

โดนแดด

(BTU/hr)

ไมโดนแดด

(BTU/hr)

โดนแดด

(BTU/hr)

- ,000 8,000 8,000 9,000

- 8,000 9,000 9,000 11,000

- 9,500 11,000 11,000 13,500

- 12,000 13,500 13,500 16,500

- 15,000 16,500 16,500 20,000

- 18,000 20,000 20,000 26,500

- 24,000 26,500 26,500 30,000

. การตดตงเครองปรบอากาศ ควรใชชางผชานาญงาน และควรวางเครองในจดทเครองจายความเยนไดด เพอใหเครองปรบอากาศทางานอยางมประสทธภาพสงสด

3. หมนทาความสะอาดแผนกรองฝ นทกๆ เดอนหรอมากกวาถาจาเปน และทาความสะอาดใหญปละครง เพอยดอายการใชงาน

4. ตงอณหภมใหเหมาะสมท 25- 26 องศาเซลเซยส เพราะอณหภมทลดลง 1 องศาจะทาใหตองเสยคาไฟฟาเพมประมาณ 10 %

5. ปดเครองปรบอากาศทกครงเมอไมใชงาน

6. ถาตองออกจากหองเปนเวลามากกวาครงชวโมงควรปดเครองปรบอากาศทกครง

-199-

บทท เรอง ความปลอดภยของการใชไฟฟาในชวตประจ าวน

ปจจบนพลงงานไฟฟาเปนสงทจาเปนตอการใชชวตประจาวนของทกคน แตถงแมจะมประโยชนมากมายมหาศาลแตหากใชไมถกตองหรอไมระมดระวงในการใชไฟฟาอาจจะกอใหเกดโทษมหนต ดงนนในบทนพดถงความปลอดภยของการใชไฟฟาในชวตประจาวน ซงจะมเนอหาทเกยวของกบการใชไฟฟาอยางถกตอง และการปองกนภยอนตรายจากไฟฟา ตลอดจนวธการปฐมพยาบาลเมอถกกระแสไฟฟาดด

1. บทน า

ไฟฟาเปนสงชวยอานวยความสะดวกแกมนษย ซงนบวนจะมการใชไฟฟาเพมมากขน และการใชไฟฟากแพรหลายออกไปในชมชนตางๆ ทวประเทศทาใหชวตความเปนอยดขน แตในขณะเดยวกนไฟฟาเองกอาจเปนอนตรายตอผใชไฟฟาได ดงนนเพอตระหนกถงอนตรายทอาจเกดขนแกผใช ผใชจงจาเปนตองมความรเบองตนทเกยวกบไฟฟาและวธการพนฐานในการปองกนอนตรายจากไฟฟาซงจะกลาวถงในหวขอถดไป

2. นยามทส าคญทางทเกยวของกบไฟฟา

2.1. กระแสไฟฟา (Electric Current)

กระแสไฟฟา หมายถง อตราการเปลยนแปลงของประจหรอคาเฉลยจานวนของประจทเคลอนทผานไปในจทกาหนดใหในวงจรในแตละเวลา กระแสไฟฟาเปนปรมาณเขนยแทนดวยสญลกษณ I และมหนวยเปนแอมแปร(A : Ampare) โดยกระแสไฟฟาแบงออกได ชนด คอ

1.1.1. ไฟฟากระแสตรง (Direct current) หรอ ดซ (DC)

1.1.2. ไฟฟากระแสสลบ (Alternating Current) หรอ เอซ (AC)

2.2. แรงดนไฟฟา (Electric Voltage)

แรงดนไฟฟา หมายถง แรงเคลอนไฟฟาตกครอม (Potential Voltage Drop) ซงเปนความแตกตางของแรงเคลอนไฟฟา ระหวางปลายทงสองของตวน าทมกระแสไฟฟาไหลผาน แรงดนไฟฟานมหนวยเปนโวลต (Volt)

-200-

2.3. ความตานทานไฟฟา (Electric Resistance)

ความตานทานไฟฟา หมายถง คณสมบตของสสารในการตานทานการไหลของกระแสไฟฟาทไหลผานตวมน ความตานทานไฟฟามหนวยเปน โอหม (Ohm)

2.4. กฎของโอหม

ในวงจรไฟฟา จะม ปรมาณเกดขน อนไดแก แรงดนไฟฟา ความตานทาน และ กระแสไฟฟา ความสมพนธดงกลาวถกคดคนโดยนกวทยาศาสตรชาวเยอรมน ชอ จอรจ ไซมอน โอหม ซงไดอธบายความสมพนธของปรมาณดงกลาววา “กระแสไฟฟาไฟฟาทไหลในวงจรแปรผนโดยตรงกบแรงดนทปอนและแปรผกผนกบคาความตานทานของวงจร”

ภาพท . แสดงความสมพนธระหวางแรงดน กระแส และความตานทานทางไฟฟา

ทมา: :: http://iaeimagazine.org

ความสมพนธระหวางแรงดนไฟฟา กระแสไฟฟาและความตานทานไฟฟา ความสมพนธนถกคนพบโดยนกวทยาศาสตรชอ ยอรจ ไซมอน โอหม (George Simon Ohm) โดยกฎของโอหมกลาววา “” ซงแสดงใหเหนดงภาพประกอบท 8-1 และสมการท 8.1

V IR= (8.1)

-201-

3. อนตรายจากไฟฟา

อนตรายจากไฟฟาแบงไดเปน กรณ ดงน

3.1 กระแสไฟฟาไหลเกน (Over Current)

กระแสไฟฟาไหลเกน คอ สภาวะของกระแสทไหลผานตวนาจนเกนพกดทกาหนดไว เกดได 2 ลกษณะคอ

3.1.1 โหลดเกน (Over Load) หมายถง กระแสไหลในวงจรปกตแตนาอปกรณทกนกาลงไฟสงหลาย ๆ ชดมาตอในจดเดยวกน ทาใหกระแสไหลรวมกนเกนกวาทจะทนรบภาระของโหลด

ภาพท . แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาเมอกระแสไหลเกน

ทมา: :: https://www.pinterest.com

3.1.2 การลดวงจร (Short Circuit) หรอไฟฟาชอต สาเหตการลดวงจรคอกระแสไฟฟาไหลครบวงจรโดยไมผานเครองใช ไฟฟา (LOAD) การลดวงจรของไฟฟามมากมายหลายสาเหต สาเหตหลกเกดจากการใชไฟฟาทไมถกตอง การตดตงอปกรณไฟฟา ไมไดมาตรฐาน ปรากฏการณทพบไดบอย คอ

- ฉนวนไ ฟ ฟ าชา รดแล ะ เ ส อ ม ส ภาพ อ าจ เ นองม าจาก อายก ารใ ชง านนา น สภาพแวดลอมมความรอนสง ใชพลงงานไฟฟาเกนพกดทาใหเกดความรอนภายในสายหรออปกรณไฟฟา

- มสงกอสราง ตนไม หรอสงอน ๆ ไปพาดทบหรอสมผสสายไฟฟา เกดการขดส จนฉนวนชารด ลวดตวนา ภายในสายสมผสกนเองจนเกดการลกไหม

- สายไฟฟาหลด หรอขาดลงพน ทาใหกระแสไฟฟากระจายอยในบรเวณนน หากพนผวบรเวณนนเปยกชน อนตรายตอผสญจรยงสงตามไปดวย

-202-

ภาพท . แสดงการลดวงจร หรอ ไฟฟาชอต

ทมา: :: http://www.dummies.com/programming/electronics/components

3.2 ไฟฟาดด (Electric Shock)

ไฟฟาฟาดด (Electric Shock) คอ การทมกระแสไฟฟาไหลผานรางกาย ซงจะทาใหเกดอาการกลามเนอแขงเกรง หวใจทางานผดจงหวะ เตนออนลงจนหยดเตน และเสยชวตในทสด แตอยางไรกตามความรนแรงของอนตรายจะมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของกระแส เวลาและเสนทางทกระแสไฟฟาไหลผาน การถกไฟฟาดดจากการสมผส สามารถแยกแยะตามลกษณะของการสมผสได 2 แบบ คอ

3.2.1 การสมผสโดยตรง (Direct Contact) คอ การทสวนรางกายสมผสถกสวนทมไฟฟาโดยตรง เชน การสมผสสายไฟฟาทฉนวนชารด หรอจากการเอาอปกรณตางๆ แหยเขาไปในปลก(เตารบไฟฟา)

ภาพท . แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาดด

ทมา: :: https://www.pinterest.com/pin/ /

-203-

3.2.2 การสมผสโดยออม (Indirect Contact) คอ การทบคคลสมผสกบสวนของอปกรณไฟฟาซงปกตไมนาไฟฟา เชน การสมผสกบตเยนซงมไฟฟารวอย เปนตน

โดยอนตรายจากไฟฟาดดจะขนอยกบปรมาณการไหลของกระแสไฟฟาทไหลผานรางกาย และระยะเวลาทถกดด ตารางท 8.1 แสดงปรมาณของกระแสไฟฟาทมผลกระทบตอรางกาย ดงน

ตารางท 8.1 แสดงปรมาณของกระแสไฟฟาทมผลกระทบตอรางกาย

ปรมาณกระแสไฟฟา (mA) ผลกระทบทมปฏกรยาตอรางกาย

2 มอาการออนเพลย ประสาทมอสน กลามเนอกระตกเลกนอย

5-10 มอาการชอค กลามเนอกระตก เกดอาการเจบปวด ระบบหายใจลมเหลว

10-25 ความดนเลอดสง บรเวณถกดดเกดอาการหดตวของกลามเนอ ระบบหายใจลมเหลวถงขนหมดสต

25-80 เกรงกลามเนอ หายใจตดขด อาจทาใหสมองขาดออกซเจน 80 – 200 ขาดเลอดเลยงหวใจ หวใจลมเหลวหลงถกดดชวขณะ หวใจหยด

เตน หรอเสยชวตได

200-5000 หวใจลมเหลวหลงถกดด 0.1 วนาท ผวหนงถกทาลาย หวใจหยดเตนและเสยชวตได

>5000 ถกเผาไหม เนอเยอตายและเสยชวตได

ภาพท .5 แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาทสงผลตอชวต

ทมา: :: http://pasangwaya.blogspot.com

-204-

4. แนวทางปองกนไฟฟาลดวงจร และการปองกนไฟฟาดด

วธปองกนไมใหกระแสไฟฟาไหลผานรางกาย คอ ใชฉนวนทกระแสไฟฟาไหลผานไดยาก เชน การสวมถงมอยาง, รองเทายาง, หรอการตอสายดน เปนตน ในปจจบนมผคดคนระบบปองกนอนตรายทเกดจากไฟฟา เพอใชในการคมครองชวต และทรพยสนมากมาย เชน การตอสายดน,

เซฟตคท, แอคควคท, ฟวส, เซอรกตเบรคเกอร อปกรณจะถกตดตง บรเวณตนทางของวงจรไฟฟา เพอปองกนมใหเกดการลดวงจร การเลอกขนาดของฟวสและเซอรกตเบรคเกอรควรสงกวาโหลดทใชแตไมเกนพกดของสายไฟฟาเพราะอาจทาใหสายเกดการชารดเสยหายได โดยมหลกปฏบตเพอความปลอดภยดงน

4.1 เลอกใชอปกรณปองกนทเหมาะสม (เปนฟวสหรอเซอรกตเบรกเกอร) เมอฟวสขาดตอง ใชขนาดเดมไมควรใช ขนาดทใหญขน หรอดดแปลงใชวสดตวนาอนมาทดแทน

4.2 เมอรางกายเปยกชน เชน มอ, เทาเปยก ไมควรแตะตองอปกรณไฟฟา-

อเลกทรอนกส

ภาพท 8.6 แสดงอนตรายทเกดจากการใชไฟฟาเมอรางกายเปยกชน

ทมา: :: http://www.rfcafe.com/references/popular-electronics

4.3 กอนทจะทาการตรวจซอมอปกรณไฟฟา-อเลกทรอนกส จะตองตดกระแสไฟฟาทจายไปยงอปกรณนน ๆ เชน ถอดเตาเสยบ ปลดสวตช เปนตน

-205-

ภาพท 8.7 แสดงการตดกระแสไฟฟาทจายไปยงอปกรณไฟฟา

ทมา: :: http://www.rfcafe.com/references/popular-electronics

4.4 ระวงอยาใหเดกเลนเครองใชไฟฟา-อเลกทรอนกส และเตารบควรใชแบบทมฝาปดเพอปองกนเดกนาวสดไปเสยบรเตารบซงจะเกดอนตรายได

ภาพบท 8-8 แสดงอนตรายเนองจากกระแสไฟฟาทอาจจะเกดกบเดก

4.5 หากพบผถกกระแสไฟฟาดด ใหตดแหลงจายกระแสไฟฟากอน เชน ปลดคทเอาท เตาเสยบออกหรอใชผาแหงคลองผถกกระแสไฟฟาดดออกมา กอนทาการปฐมพยาบาล

4.6 เครองใชไฟฟา-อเลกทรอนกสทผวนอกเปนโลหะ เชน ตเยน, โทรทศน, พดลม อาจมกระแสไฟฟารวไปทผวภายนอกดงกลาวได ควรหมนตรวจสอบโดยใชไขควงเชคไฟตรวจสอบ หากพบวามกระแสไฟฟารว ควรใหชางซอมแซมแกไขตอไป

4.7 ตรวจสอบสายไฟฟา อปกรณและเครองใชไฟฟาเปนประจาเพอพบวาชารดควรรบซอมบารง โดยเฉพาะไฟฟา ทฉนวนชารด

4.8 ดแลรกษาและทาความสะอาดเครองใชไฟฟาเปนประจาเชน ในแผงสวตซและไฟตางๆเพราะอาจมตวแมลง เขาไปทารง หรอมฝ นละอองเกาะ

-206-

4.9 เลอกใชอปกรณเครองใชไฟฟาทมคณภาพอาจดไดจากเครองหมายรบ ประกนคณภาพรบรองคณภาพ ของ สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(ม.อ.ก.)

4.10 ใชเครองไฟฟาอยางถกวธ ตามทผผลตแนะนา

4.11 ตดตงระบบสายดน 4.12 มการตรวจสอบ และทดสอบเครองตดไฟตามระยะเวลา หรอตามขอกาหนดท

ผผลตระบ

5. ขอแนะน าการเดนสายและตดตงเครองใชไฟฟาส าหรบผใชไฟประเภททอยอาศย

การตดตงไฟฟาภายในบาน หมายถง การนาเอาชนสวนตาง ๆ ทเปน วสดอปกรณไฟฟาประเภทใหแสงสวางมารวมกนเปนรปรางตามทตองการ และสามารถทางานไดโดยการตดตงไฟฟาภายในบาน ครอบคลม การเดนสายไฟฟาภายในบาน การตดตง คตเอาตหรอสะพานไฟ การตดตงเตารบ การตดตงหลอดไส การตดตงสวตช การตดตงหลอด ฟลออเรสเซนตการตรวจสอบการทางานและทดลองใชงาน โดยมขอแนะนาการเดนสายและตดตงเครองใชไฟฟาสาหรบผใชไฟประเภททอยอาศยดงน

5.1 ขอกาหนดการเดนสาย อนญาตใหใชไดกบการเดนสายภายในอาคารทวไป ยกเวนทระบวาหามใชในเรองนน ๆ โดยสายไฟฟาทใชจะตองเหมาะสมกบสภาพทตดตงดวยสายทใชเดนสายลกษณะน จะใชสายหมฉนวนมเปลอก เชน สาย VAF และสามารถทนตอแรงดนไฟฟาไดไมตากวา 300 โวลต

ภาพท .9 สายหมฉนวนมเปลอก

5.2 เมนสวตซ ประกอบดวยเครองปองกนกระแสเกนและเครองปลดวงจรอาจจะเปนเซอรกตเบรกเกอรหรอสวตซพรอมฟวส

5.3 เครองปองกนกระแสเกนของเมนสวตซ ตองมพกดทนกระแสลดวงจร ไดไมนอยกวา 10 kA

5.4 วงจรยอยทกวงจร ตองมเครองปองกนกระแสเกน และขนาดของเครองหองกนกระแสเกนตองสอดคลองตามโหลดสงสดทคานวณได

-207-

5.5 ขนาดตวนาของวงจรยอย ตองไมนอยกวาพกดของเครองปองกนกระแสเกนของวงจรยอยและตองมขนาดไมเลกกวา 2.5 ตร.มม.

5.6 สของสายเฟสเปนสนาตาลหรอสดาหรอสเทา สสายนวทรลเปนสฟา สของสายดนเปน สเขยว หรอสเขยวแถบสเหลอง

5.7 หากจาเปนตองแบงวงจรยอยสาหรบดวงโคม และเตารบ ใหแบงไดวงจรละไมเกน 10 จด และสายทเดนไปยงสวตซ และดวงโคม ตองมขนาดไมเลกกวา 1 ตร.มม. สาหรบสายทเดนไปยงเตารบตองไมเลกกวา 1.5 ตร.มม.

5.8 กรณอาคารทมความสงเกน 1 ชน

- ตองแยกวงจรยอยอยางนอยชนละ 1 วงจร

- แผงเมนสวตซแรงตาควรตดตงอยบนชนลอยหรอชน 2 ของอาคาร

5.9 กรณอาคารชนเดยว ขอบลางอขงแผงเมนสวตซแรงตาควรอยสงจากพนไมตากวา 1.60 เมตร

5.10 ตองมการปองกนกระแสไฟฟารว โดยใชเครองตดไฟรว ขนาดกระแสรวทกาหนดไมเกน 30 มลลแอมป ในวงจรทมความเสยง ตามาตรฐานการตดตงทางไฟฟาสาหรบประเทศไทย พ.ศ. 2556 กาหนดไว เชน

- วงจรเตารบในบรเวณหองนา หองอาบนา โรงจอดรถ หองครว หองใตดน

- วงจรยอยสาหรบเครองทานาอน เครองทานารอน อางนาวน

5.11 การเดนสายผานผนงหรอสงกอสราง ตองมการปองกนความเสยหายเนองจากฉนวนหรอเปลอกนอกถกบาดดวยสงแหลมคม กรณเจาะทะลผนงแลวมตะปเหลกหรอขอบผนงมคม เชน สงกะส กระเบอง จะตองใชวสดทไมมคมหอหมไว เชน ปลอกพลาสตก PVC หรอขอบยาง เพอไมใหสงมคมเหลาน บาดเปลอกสาย

5.12 เครองใชไฟฟาตองสามารถทนตอแรงดนไฟฟาไดไมตากวา 220 โวลตและเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) หรอเปนผลตภณฑทมคณภาพเชอถอไดหรอมาฐานท กฟภ. ยอมรบ

5.13 สงจบยดเพอตดตงตองทาดวยวสดทไมทาใหฉนวนหมสายชารดระยะหางระหวางจดจบยดไมเกน 20 เซนตเมตร วสดทใชจบยดสายในการเดนสายแบบน คอเขมขดรดสาย ซงไมทาใหสายชารด ระยะตามความเหมาะสมแตไมเกน 20 เซนตเมตร

5.14 การตอและการแยก ใหทาไดเฉพาะในกลองสาหรบงานไฟฟา (BOX) เชน กลองสาหรบจดตอไฟฟาของสวตชหรออปกรณ กลองตอสาย กลองแยกสาย และกลองอน ๆ ทตดตงเพอ

-208-

วตถประสงคในการเดนสาย การเดนสายลกษณะน หามตอสายโดยไมใชกลองตอสาย ถาตองการตอตองตอในกลองตอสาย แผงไม แปนไม หรอกลองสวตชเตารบ

ภาพท .10 แสดงการตอและการแยกไฟฟา

5.15 ขนาดสายท ใชเดนเกาะผนง ถาเปนสาย VAF ทองแดงหมฉนวน พวซ ตาม มอก. 11-2531

5.16 อณหภมตวนา 70 องศาเซลเซยส ขนาดแรงดน 300 และ 750โวลต อณหภมโดยรอบ 40 องศาเซลเซยส ขนาดเบอรสาย และคาทนกระแส

5.17 การเดนสายใหตดตงเรยงเปนชนเดยวหามเดนซอนกน

ภาพท .11 แสดงการเดนสาย

5.18 ไมอนญาตใหเดนสายบนผวในในบรเวณทอาจเกดความเสยหายทางกายภาพ สถานทอนตราย นอกจากระบไวเปนอยางอนในเรองนน

5.19 รายละเอยดการเดนสายและตดตงอน ๆ ตองเปนไปตามมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาสาหรบประเทศไทย พ.ศ.2556 หรอมาตรฐานท กฟภ. เหนชอบ

-209-

ภาพท .12 แสดงตวอยางแผนผงการเดนสาย

ทมา: :: https://www.pea.co.th/

ในกระบวนการปฏบตงานเกยวกบการตดตงอปกรณไฟฟาภายในบานควรคานงถงสงตอไปน 1. ความปลอดภย เชน ตองรจกเลอกสายไฟฟาใหถกตองกบชนดของอปกรณไฟฟา

ตองเลอกวสดอปกรณไฟฟาทมคณภาพ หรอมมาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) เพอใหเกดความคงทน แขงแรง ปลอดภยในการใชไฟฟา

-210-

ภาพท . สญลกษณมาตรฐานอตสาหกรรม

2. ความประหยด เชน ตองเผอระยะขนาดความยาวสายไดถกตอง จดวางอปกรณเหมาะสม ทางานไมลาชา รจกเลอกใชอปกรณไฟฟาทมคณภาพ และราคาไมแพงเกนไป

3. ความเปนระเบยบเรยบรอย เชน ตองเดนสายไฟฟาใหเรยบรอยสวยงาม โดยตดตงอปกรณและเขาหวสายใหเปนระเบยบ การเดนสายไฟฟาและการตอสายไฟฟาเขาดวยกน ตองเรยบรอย เหมาะสมและถกตองตามมาตรฐานการตดตงไฟฟา สาหรบประเทศไทยเปนไปตามกฎขอบงคบของการไฟฟาสวนภมภาค หรอการไฟฟานครหลวง

4. ความเหมาะสม ตองตดตงอปกรณไฟฟาใหเหมาะสมกบตาแหนงและตรงกบความตองการของผใช ทงน ควรเผอขนาดสายใหโตเพอการใชไฟฟาเพมเตมในอนาคต

6. มาตรฐานความปลอดภยของเครองใชไฟฟา

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนเกยวกบความปลอดภยของเครองใชไฟฟาสาหรบใชในทอยอาศย และทมจดประสงค การใชงานคลายกน โดยมแรงดนไฟฟาทกาหนดไมเกน 250

โวลต สาหรบเครองใชไฟฟาเฟสเดยว และ 480 โวลต สาหรบเครองใชไฟฟาอนๆ ซงในกระบวนการควบคมมาตรฐานจะมประเดนตางๆ ทพจารณาดงน

6.1 ขอกาหนดทวไป เครองใชไฟฟาตองใชงานตามปกตไดอยางปลอดภยโดยไมเปนตนเหตของอนตรายตอ

คนหรอบรเวณลอมรอบแมในกรณทขาดความระมดระวงในการใชงานตามปกต

6.2 การทดสอบ โดยมหลกการทดสอบใหยดตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง กาหนดมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรมความปลอดภยของเค รองใชไฟฟาสาหรบใชในทอยอาศยและเครองใชไฟฟาอนทคลายกน โดยมเกณฑการทดสอบเบองตนดงน

- การทดสอบ เปนการทดสอบเฉพาะแบบ

-211-

- ใหทดสอบเครองเครองใชไฟฟาเพยงตวอยางเดยวตลอดการทดสอบทกขอทเกยวของ โดยทดสอบตามขอ 20 ขอ 22 ถงขอ 26 ขอ 28 ขอ 30 และขอ 31 หรออาจตองทดสอบเครองใชไฟฟาอกหลายตวอยางแยกตางหากสวนการทดสอบขอ 22.3 ใหทดสอบกบเครองใชไฟฟาตวใหม

- ใหทดสอบเรยงตาลาดบขอ

- หากการทดสอบเครองใชไฟฟาตองใชพลงงานอน ๆ เชน กาซ ใหค านงถงผลกระทบของการใชพลงงานเหลานนดวย

- การทดสอบเครองใชไฟฟาหรอสวนทเคลอนทไดของเครองใชไฟฟา ใหวางในตาแหนงทใหผลเลวทสดทอาจ เกดขนในการใชงานตามปกต

- เครองใชไฟฟาทมตวควบคมหรออปกรณสวตชงหากผใชสามารถปรบตงเองได ใหทดสอบโดยการปรบตงตวควบคมหรออปกรณสวตชงนนอยในตาแหนงทใหผลเลวทสด

- ใหทดสอบในบรเวณทลมสงบ ทอณหภมโดยรอบกบ 20 องศาเซลเซยส +/- 5 องศาเซลเซยส

6.3 การจาแนกประเภท

6.4 การทาเครองหมายและฉลาก และขอแนะนา

6.5 การปองกนการเขาถงสวนทมไฟฟา

6.6 การเรมเดนเครองใชไฟฟาททางานดวยมอเตอร

6.7 กาลงไฟฟาเขาและกระแสไฟฟา

6.8 การเกดความรอน

6.9 กระแสไฟฟารวและความทนทานไฟฟาทอณหภมทางาน

6.10 แรงดนไฟฟาเกนชวคร

6.11 ความตานทานตอความชน

6.12 กระแสไฟฟารวและความทนทานไฟฟา

6.13 การปองกนโหลดเกนของหมอแปลงไฟฟา และวงจรไฟฟาทเกยวของ

6.14 ความทนทาน

6.15 การทางานผดปกต

6.16 เสถยรภาพและอนตรายทางกล

6.17 ความแขงแรงทางกล

6.18 การสราง

-212-

6.19 สวนประกอบ 6.20 สายไฟภายใน

6.21 การตอกบแหลงจายไฟฟา และสายออนภายนอก

7. ปายเตอนทางไฟฟา ตามมาตรฐานอตสาหกรรมไดกาหนดสเพอความปลอดภย, รปแบบของเครองหมาย

เพอความปลอดภย, เครองหมายเสรม และขนาดของเครองหมายและตวอกษรของปายสญลกษณ เพอความปลอดภยทใชสอความหมายตาง ๆ แทนการใชขอความ โดยมสาระสาคญดงน

7.1 สเพอความปลอดภยและสตด

คอ สทกาหนดในการบอกความหมายเพอความปลอดภย ตาม มอก. กาหนดใหใชสเพอความปลอดภย

ตารางท 8.2 สเพอความปลอดภยและสตด

สเพอความปลอดภย สตด ความหมาย ตวอยางการใชงาน

สแดง สขาว หยด

- เครองหมายหยด

- เครองหมายอปกรณหยดฉกเฉน

- เครองหมายหาม

สเหลอง สดา ระวง หรอ

มอนตราย

- ชบงวามอนตราย เชน ไฟ , วตถระเบด , กมมนตภาพรงส และอนๆ

- ชบงถงเขตอนตราย , ทางผานทมอนตราย - เครองหมายเตอน

สฟา สขาว บงคบใหตอง

ปฏบต

- บงคบใหตองสวมเครองปองกนสวนบคคล

- เครองหมายบงคบ

สเขยว สขาว แสดงภาวะปลอดภย

- ทางหน

- ทางออกฉกเฉน

- ฝกบวชาระลางฉกเฉน

- หนวยปฐมพยาบาล

7.2 รปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย

-213-

ตารางท 8.3 แสดงรปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย

ประเภท รปแบบ สทใช หมายเหต

เครองหมายหาม

สพน : สขาว

สของแถบตามขอบวงกลม

และแถบขวาง: สแดง

สของสญลกษณภาพ:สดา

-พนทของสแดงตองมอยางนอยรอยละ 35 ของพนททงหมดของเครองหมาย

เครองหมายเตอน

สพน : สเหลอง

สของแถบตามขอบ : สดา

สของสญลกษณภาพ:สดา

-พนทของสเหลองตองมอยางนอยรอยละ 50 ของพนททงหมดของเครองหมาย

เครองหมายบงคบ

สพน : สฟา

สของแถบตามขอบ : สขาว

- พนทของสฟาตองมอยางนอย รอยละ 50 ของพนททงหมดของเครองหมาย

เครองหมายสารนเทศเกยวกบภาวะปลอดภย

สพน : สเขยว

สของแถบตามขอบ : สขาว

- พนทของสเขยวตองมอยางนอยรอยละ 50 ของพนททงหมดของเครองหมาย

- อาจใชรปแบบเปนสเหลยมผนผาได

-214-

บรรณานกรม

[1] การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของประเทศไทย สบคนจาก www.eppo.go.th สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน.

[2] ภทรภรณ หรญวงศ และสงหพนธ สงหเสน (2015). อนาคตพลงงานไฟฟาไทยเพยงพอแตเสยงภย. บทความFOCUSED AND QUICK (FAQ) Issue , June 30, 2015.

[3] ภาพรวมพลงงาน สบคนจาก www.eppo.go.th/images/Energy-Statistics. สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน.

[4] สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย สบคนจาก http://www.thaiengineering.com/ .

[5] ทางเลอกพลงงานในภาคใต สบคนจาก http://www.fem.psu.ac.th/Download/FEM02-

AlternativeEnergy.pdf. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย.

[6] ความมนคงดานไฟฟา สบคนจาก http://www.iie.or.th/iie2016/images/postdoc/files/2.ความมนคงดานไฟฟา%20กฝผ..pdf. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย.

[7] ภาพรวมการใชไฟฟาตามภาคเศรษฐกจ สบคนจาก http://www.erc.or.th/ERCWeb /Upload/Article/ การวเคราะหการจาหนายไฟฟาตามภาคเศรษฐกจ.pdf. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย.

[8] สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, ชนด ประเภท และเทคโนโลยของโรงไฟฟาตางๆ, http://www.touchtechdesign.com/eppo/ขอมลทวไปเกยวกบก/ชนด-ประเภท-

และเทคโนโลย-2/ [9] สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของ

ประเทศไทย สบคนจาก http://www .eppo.go.th/power/powerN/PICP/File/( ).pdf

[10] ผลกระทบดานสงแวดลอมและการจดการ สบคนจาก http://pynfe-

sc .blogspot.com/search/label/ . % การกาเนดของไฟฟา

[11] วทยาลยพลงงานทดแทน มหาวทยาลยแมโจ, วชา พง 100 พลงงานสาหรบชวตประจาวน

สบคนจาก http://aookaui.fireexit.co.th/MJUnew/pro_detail/7/Energy&Environment%

20RE100.pdf

[12] ผลกระทบของโรงงานผลตไฟฟาพลงงานความรอนตอสภาพแวดลอม สบคนจาก http://www.geocities.ws/ ong_taksin/thermal.htm

-215-

[13] กรมอนามยและกรมควบคมโรง กระทรวงสาธารณสข, แนวทางการเฝาระวงพนทเสยวจาก มลพษทางอากาศ กรณโรงไฟฟาชวมวล สบคนจาก http://hia.anamai.moph.go.th/download/

hia/manual/ book/book .pdf

[14] ผศ.ธนวฒน ฉลาดสกล. (2552). เอกสารประกอบการอบรม การคดคาไฟฟา. Technology

Electrical & Electronics. 36(208). 70-73.

[15] “การอนรกษพลงงานในระบบไฟฟาแสงสวาง” สานกพฒนาทรพยากรบคคลดานพลงงาน,

สงกดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, กระทรวงพลงงาน. [16] TIEA-GD 003 ขอแนะนาระดบความสองสวางภายในอาคาร, สมาคมแสงสวางแหงประเทศ

ไทย. [17] “หลกการทาความเยนและปรบอากาศ” [ออนไลน] แหลงทมา http://www.research-

system.siam.edu/images/coop/A_development_of_the_installation_procedures_and_monitor

ing_for_air_cooling_condenser_type_of_air_cooled_chiller/2.pdf

[18] “เครองปรบอากาศ เบอร5” กองปรบปรงประสทธภาพอปกรณไฟฟา, ฝายปฏบตการดานการใชไฟฟา, การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย.

[19] ศนยความรกลาง กรมชลประทาน (2555).“ระบบปรบอากาศ” สานกเครองจกรกล, กรมชลประทาน.

Documents

เอกสารประกอบการสอน รายวิชา ...lic.tsu.ac.th/uploads/images/elct2-2560.pdf · 2018. 1. 22. · 1. รูปแบบการผลิตไฟฟ้า