ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 1 | ห น า

หนวยการเรยนรท ๑

ความรเบองตนเกยวกบภาษาและวฒนธรรม1

ความรเบองตนเกยวกบ “ภาษา”

ภาษา

ภาษา มาจากคาวา ภาษ ( ส. ) เปนคากรยา แปลวา พด บอก กลาว เปนคานาม แปลวา

คาพดหรอถอยคา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พศ. ๒๕๔๒ ใหความหมายวา ภาษา คอ เสยง

หรอกรยาอาการททาความเขาใจกนได คาพด ถอยคาทใชพด โดยปรยายหมายถง คนหรอ ชาตทพด

ภาษานนๆ เชน นงหม หรอแตงตวตามภาษา หรอหมายความวามความรความเขาใจ

พระยาอนมานราชธน ใหความหมายของภาษาวาคอ วธทาความเขาใจระหวางคนกบคน วธทา

ความเขาใจยอมทาไดหลายวธสดแลวแตจะสามารถทาความเขาใจกนได เปนวธทมนษยแสดงความใน

ใจเพอใหผทตนตองการใหรไดร จะเปนเพราะตองการบอกความในใจทนกไวหรอเพอระบายความในใจ

ทอดอนอยใหปรากฏออกมาโดยใชเสยงพดทมความหมายทไดตกลงรบรรวมกน

นกภาษาศาสตรอธบายวา ภาษาเปนสญลกษณทเปนเสยงกได เครองหมายหรอตวอกษรกไดท

มนษยสรางขนอยางเปนระบบเพอสงความคดของตนใหคนอนทราบเพอสรางความเขาใจและ

ตดตอสอสารในชวตประจาวน จงสรปไดวา ภาษาตองประกอบดวยลกษณะสาคญ ดงน

๑. เปนเสยงพดหรอสญลกษณ จะเปนเครองหมายหรอตวอกษรกได

๒. เสยงพดหรอสญลกษณนนตองมความหมาย

๓. ภาษาตองมระบบหรอระเบยบกฎเกณฑเพอใชสอสารใหเขาใจตรงกน

ลกษณะของภาษา มลกษณะโดยเฉพาะหลายประการ ไดแก

๑.ภาษามระบบ ภาษาเปนเสยงทพดออกมา เรยกวา ภาษาพด และเปนสญลกษณ หรอ

ตวหนงสอทใชเขยนแทนเสยงพด เรยกวา ภาษาเขยน

๒. ภาษามลกษณะเปนสงคม ภาษายงแบงออกเปนภาษาในสงคมยอยตามลกษณะ

ของวฒนธรรม เชนภาษามาตรฐานเปนภาษาทกาหนดใหใชในราชการและเปนภาษาสอสารของคนทง

ชาต ภาษาถนเปนภาษาทใชพดและสอสารในทองถน

1 นายศภณฐปรชญา ทาน ครประจากลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนหนองแค “สรกจพทยา” ศศ.บ. (ภาษาไทย), Grad. Dip.

(Teaching Thai as a Foreign Language), ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย) กาลงทาวทยานพนธฯ ผเรยบเรยง

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 2 | ห น า

๓. ภาษาเปนวฒนธรรม ภาษาเปนสงทบรรพบรษคดขนสรางขนเพอใชสอสารและใชในการ

ถายทอดความคด ความร ทาใหมนษยเกดความเจรญงอกงามทางสตปญญาสรางสรรคความเจรญใน

กลมชน มวถชวตรวมกนเกดความรสกเปนพวกเดยวกน

๔.ภาษาเปนผลสะทอนของความเจรญทางสงคม เมอชนกลมใดกลมหนงกาหนดภาษาขนใชใน

กลมตนแลว กยอมใชภาษานน จนกลายเปนภาษาประจาชาตมการถายทอดและพฒนาตามกาลสมย

ความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม

๑. ภาษาสรางธารงและพฒนาวฒนธรรม

วฒนธรรมหรอวถชวตของคนในสงคมหนงๆ กอกาเนดขนมาไดเพราะคนในสงคมม

ภาษาเปนเครองมอในการสอสารความคดทเกยวกบการดาเนนชวตในแงตางๆ ทาใหคนในสงคมนนรบร

รวมกนทจะดาเนนชวตตามแบบทสงคมกาหนดไวเพอใหเปนพลเมองทดของสงคม และเมอพฒนามาก

ขนเรอยๆ กมการสรางวฒนธรรมหรอวถชวตเพมขนและถายทอดไปยงคนรนตอๆไปดวยการใชภาษา

เปนเครองมอในการถายทอด เชนศลาจารกพอขนรามคาแหงมหาราชทใชลายสอไทหรออกษรไทย

จารกขอความกลาวถงพระราชประวตของพอขนรามคาแหงมหาราชและสภาพบานเมองในยคสมยของ

พระองค ดงขอความตอนหนงทวา “ เมอกอนลายสอไท นบม ศกราช ๑๒๐๕ ศกป มะแม พอขน

รามคาแหงหาใคร ใจในใจแลใสลายสอไทน ลายสอไทนจงมเพอขนผนนใสไว “ ศลาจารกพอขน

รามคาแหงมหาราชนบเปนวรรณกรรมเร องแรกทมการจารกเปนลายลกษณอกษรซงไมเพยงเปน

มรดกทางวรรณกรรมวรรณคดแตยงเปนหลกฐานทางประวตศาสตร ทสาคญยง

๒.ภาษาสะทอนวฒนธรรม

วฒนธรรมหรอระบบชวตของหมชนสามารถสะทอนใหเหนไดจากถอยคาภาษาทใช

สอสาร ดงน

๑. ภาษาไทยมคาแสดงความลดหลนชนเชงและมระดบการใชภาษา ไดแก คาลาดบ

เครอญาต เชน พอ แม ป ยา ตา ยาย ลก หลาน เหลน ลอ

คาราชาศพท เชน เสวย ตรส พระบรมราชโองการ พระราชบณฑร

คาขยายบอกลาดบของนามตางๆ เชน บอกยศทหาร พลเอก พลโท พลตร

คาลกษณนามทตางกนตามลาดบของนาม เชน พระมหากษตรย ใชพระองค

มนษย ใชคน พระภกษ ใชรป สตว ใชตว

๒. ภาษาไทยมการใชคาแทนตว เปนคาบอกเครอญาต คาบอกอาชพ คาบอกตาแหนง

ใชเรยกตวเอง เรยกผทตนพดดวย เรยกผทกลาวถง เชน

คาบอกเครอญาต : พอ แม พ ป า นา อา

คาบอกอาชพ : คร หมอ วทยากร ทนาย

คาบอกตาแหนง : ผอานวยการ อธบด ผบงคบบญชา หวหนา

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 3 | ห น า

การใชคาแทนตวนแสดงใหเหนวาวฒนธรรมไทยนยมการใหเกยรตและยกยองผท

เราพดดวยหรอกลาวถง และไมนยมเรยกชอของบคคลแบบพราเพรอ

๓. ภาษาไทยใชสอสารอยางไมเปนทางการแตจะใชคายมจากภาษาอน (ป.,ส. ) ในการ

สอสารอยางเปนทางการ (ภาษาราชการ) เชน

- คาไทย ใชเปนภาษาไมเปนทางการวา กน หว หญง ชาย ผว เมย หมา หม

- คายมภาษาอนใชเปนภาษาทางการวา รบประทาน ศรษะ สภาพสตร

สภาพบรษ สาม ภรรยา สนข สกร

นอกจากนคนไทยยงนยมตงชอของบคคลดวยภาษาบาล สนสกฤต เชน กฤตยา

สทธศกด เดชอดม สพชชา

นอกจากน ภาษาไทยจะมคาทมความหมายเฉพาะใชเรยกสงตางๆ แตเมอจะใชคา

เรยกรวม จะใชคายมจากภาษาอน เชน สตว ไดแก ชาง มา วว ควาย

อปกรณเครองเขยน ไดแก ดนสอ ปากกา ยางลบ

เวชภณฑ ไดแก ยาเมด ยานา ยาทา ยากน ยาดม ยาลม

๔. ภาษาไทยมคาแสดงความละเอยดในเรองใกลตว ทงคานามและคาวเศษณ เชน

คาแสดงความสมพนธในครอบครว เชน ทวด ป ยา ตา ยาย

คาบอกรสอาหาร เชน เปรยว หวาน ขม ขน เคม จด เผด เฝอน

คาบอกสมผส เชน นม แขง นม เนยน หยาบ ออน รอน เยน

๕. ภาษาไทยมคาลกษณนามชวยจาแนกลกษณะของสงตาง ๆ ซงแสดงใหเหนวาคน

ไทยชางสงเกตและใหความสาคญกบการจาแนกลกษณะของสงตางๆ ทเปนของใช หรอแมแตเปน

บคคล พช สตว ธรรมชาต เชน

กฎหมาย ใชลกษณนาม ฉบบ

กรรไกร ใชลกษณนาม เลม

กาไล ใชลกษณนาม วง

กตาร ใชลกษณนาม ตว

เกวยน ใชลกษณนาม เลม

คลน ใชลกษณนาม ลก

สามเณร ใชลกษณนาม รป

ดนสอ ใชลกษณนาม แทง

ไตฝน ใชลกษณนาม ลก

บตรประชาชน ใชลกษณนาม ฉบบ

๖. ภาษาไทยนยมใชถอยคาสมผสคลองจอง การซาคา การผวนคา ปรากฏในถอยคา

ตาง ๆ ถอเปนการเลนกบภาษาทนาสนใจ มความไพเราะและมความหมาย เชน

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 4 | ห น า

๖.๑ บทรอยกรอง โคลง ฉนท กาพย กลอน ราย เชน

เจาของตาลรกหวานขนปนตน ระวงตนตนมอระมดมน

เหมอนคบคนคาหวานราคาญครน ถาพลงพลนเจบอกเหมอนตกตาล

(นราศพระบาท สนทรภ)

มสมนแกงแกวตา หอมยหรารสรอนแรง

ชายใดไดกลนแกง แรงอยากใหใฝมนหา

(กาพยเหชมเครองคาวหวาน รชกาลท ๒)

อรารานราวแยก ยลสยบ

เอนพระองคลงทบ ทาวดน

เหนอคอคชซอนซบ สงเวช

วายชวาตมสดสน สฟาเสวยสวรรค

(ลลตตะเลงพาย สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส)

๖.๒ สานวนสภาษต

ปลกไมตรอยารราง หมายถง การแสดงความมไมตรตอผอนและ

การรกษานาใจ

สรางกศลอยารโรย หมายถง คนเราควรทาความดสมาเสมอ

นามาปลากนมด นาลดมดกนปลา หมายถง ทใครทมน แลวแตโอกาส

ของแตละคน

เสยนอยเสยยาก เสยมากเสยงาย หมายถง เสยดายในสงทไมควร

เสยดาย จะยงเสยหายหนกขน เหมอนไมยอมเสยเลกเสยนอย

อาจจะตองเสยมากในทสด

๖.๓ ปรศนาคาทาย

อะไรเอย ปงแลวหด บดแลวยด เฉลย ปลาหมก

อะไรเอย ขาไปสองคน มดฟามวฝนกลบมาคนเดยว เฉลย เงา

ทายเอยทายซ ชอเมองนมนาเปนความหมาย

ชอเมองนมทองสองประกาย ชอเมองนเปนสตวรายในไพรวน

ชอเมองนมอญมณมคายง ชอเมองนรนรมยจรงทกสงสรรพ

ชอเมองนมดวงเดอนเตอนสมพนธ ชอเมองนนผยงใหญเมองใดเอย

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 5 | ห น า

เฉลย

นนทบร จนทบร ราชบร

ชลบร กาญจนบร / สพรรณบร สงหบร เพชรบร

๖.๔ คาขวญ เปนถอยคาทมงเตอนใจใหตระหนกถงเรองใดเรองหนงหรอแสดง

แนวทางปฏบตตลอดจนชกจงใจใหปฏบตตามและนยมใหมเสยงสมผสคลองจองกนเพอใหเกดความ

ไพเราะและจดจางาย เชน “สมโอหวาน ขาวสารขาว ลกสาวงาม ขาวหลามอรอย” (นครปฐม) หรอ

“สบสานวฒนธรรมไทย รวมใจพฒนา รกษาสงแวดลอม”

๖.๕ การตงชอบคคล สถานท ตาแหนงหรอสงอนๆทเกยวของเปนชดเดยวกน

นยมตงชอใหคลองจองกน เพอความไพเราะและจดจางาย เชน

ชอประตพระบรมมหาราชวง :

วมานเทเวศร วเศษไชยศร มณนพรตน

สวสดโสภา เทวาพทกษ ศกดไชยสทธ

วจตรบรรจง อนงคารกษ พทกษบวร

สนทรทศา เทวาภรมย อดมสดารกษ

ซงยงสามารถอานถอยหลงและคงสมผสคลองจองอย เชน

รกษสดาอดม ภรมยเทวา ทศาสนทร

บวรพทกษ คารกษอนง บรรจงวจตร

ไชยสทธศกด พทกษเทวา โสภาสวสด

นพรตนมณ ไชยศรวเศษ เทเวศรวมาน

ชอถนน : เจรญกรง บารงเมอง เฟองนคร

ชอตาราเรยนภาษาไทยของพระยาศรสนทรโวหาร

(นอย อาจารยางกร) :

มลบทบรรพกจ วาหนต นกร อกษรประโยค

สงโยคพธาน พศาลการนต พรรณพฤกษา

สตวาภธาน นตสารสาธก

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 6 | ห น า

ชอปอมปราการรอบพระบรมมหาราชวง :

ปอมอนทรรงสรรค ปอมขนเขอนเพชร

ปอมเผดจดสกร ปอมสญจรใจวง

ปอมสงขรขณฑ ปอมขยนยงยทธ

ปอมฤทธรดโรมรน ปอมอนนตคร

ปอมมณปราการ ปอมพศาลสมา

ปอมภผาสทศน ปอมสตตบรรพต

ปอมโสฬสศลา ปอมมหาโลหะ (สตตโลหะ)

ปอมทศนานกร

๗. วรรณกรรม วรรณคด สะทอนวฒนธรรม วรรณกรรมและวรรณคดไทยสะทอน

วฒนธรรมไทยในดานตางๆ โดยเฉพาะดานความเชอ แนวคด ปรชญา คานยมในครงยคสมยนนๆให

ปรากฏ เชน

ความเชอเรองทกข สข

อนกาเนดเกดมาในหลาโลก สขกบโศกมไดสนอยาสงสย

(พระอภยมณ)

ความเชอเรองบาปบญคณโทษ

ใดใดในโลกลวน อนจจง

คงแตบาปบญยง เทยงแท (ลลตพระลอ)

๓. การใชภาษาสมพนธกบวฒนธรรม

ภาษากบวฒนธรรมมความสมพนธกนอยางแนบแนน ลกษณะวฒนธรรมจะปรากฏ

ออกมาในการใชภาษา เชน วฒนธรรมไทยทมการแสดงความเคารพเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

จงมการใชคาราชาศพทในการกราบบงคมทลหรอการกลาวถงสถาบนพระมหากษตรยเพอใหเหมาะสม

นอกจากนวฒนธรรมไทยใหความสาคญแกกาลเทศะ ความสมพนธระหวางผทสอสารดวย ตลอดจน

โอกาสทกาลงสอสารกน จงทาใหภาษาแบงเปนหลายระดบเพอความเหมาะสมเรยกวา ระดบภาษา

ภาษาระดบทางการ กระผมมความป ตยนดทไดพบทานอกครง เชน

ภาษาระดบกงทางการ ยนดทไดพบกนอกครง ภาษาระดบไมเปนทางการ

- น! เธอหายหนาหายตาไปไหนตงนาน ดใจจงทไดเจอเธออก

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 7 | ห น า

วฒนธรรมการใชภาษาไทย

การใชภาษาไทยใหถกตองเปนสงแสดงถงวฒนธรรมในการใชภาษาทมระเบยบเรยบรอยและ

ศลธรรมอนดงามของสงคม ตลอดจนเปนการสบทอดวฒนธรรมไทยอกดวย ดงนน การใชภาษาให

ถกตองตามวฒนธรรมจงเปนสงจาเปน ซงมลกษณะดงน

๑. ใชภาษาใหถกตองตามแบบแผนของภาษาไทย เชน การเรยงลาดบคา ตวอยาง ๓ สาว

เปน ผหญงสาว ๓ คน

๒. ใชภาษาสภาพ ไมใชคาหยาบ

๓. ใชภาษาใหถกตองชดเจนในการพดและการอานออกเสยง

๔. ใชภาษาเพอใหเกดความเขาใจอนดตอกน

๕. ใชภาษาใหถกตองตามกาลเทศะและบคคล

๖. ใชภาษาใหถกตองตามสานวนภาษา

๗. ใชภาษาไทยโดยไมนาภาษาตางประเทศมาปะปนในการสอสารโดยไมจาเปน

๘. ใชภาษาไทยเพอสรางสรรคงานวรรณกรรม

สรปไดวา ภาษา คอ เครองมอทใชในการตดตอสอสารระหวางบคคลหนงไปยงอกบคคลหนง

ไมวาจะเปนในลกษณะของคาพด อากปกรยาทาทาง สหนา หรอแมแตสญลกษณ เราจงสามารถ

พจารณาภาษาในแงมมตาง ๆ เชน ในแงของพาหะ (vehicle) หมายถงการใชภาษาเพอสอสาร

แลกเปลยนความคดเหน การถายทอดความร และภมปญญาตาง ๆ ในแงสญลกษณ (symbols) ซง

หมายถงภาษา ไมจาเปนจะตองอยในรปแบบการเปลงเสยงหรอถอยคา หรอแมแตในรปแบบของ การ

เขยนเทานน แตยงรวมไปถงสญลกษณตาง ๆ ทเกดขนทงจากธรรมชาตและจากมนษยเปนผสราง และ

สญลกษณเหลานนไดสอความหมายอยางใดอยางหนงทผคนในชมชนหรอสงคมนน ๆ มความเขาใจ

รวมกน เชน การใชอวจนภาษาตาง ๆ ซงในแตละประเทศอาจใชสญลกษณทแตกตางกนแตสอ

ความหมายเดยวกนกได เชน ในบางประเทศจะใชนวกอยสองนวเกยวกนไว แตในบางประเทศจะใชนวช

ทงสองเสยดสกนแทนความหมายของการแตงงาน นอกจากนนยงมการใชสญลกษณ อกมากมาย เชน

สญญาณไฟ ภาษามอ หรอแมแตรปภาพ เปนตน

ในแงของระบบ (system) หมายถง ภาษาทกภาษามระบบ ไมวาจะเปน ระบบเสยง ระบบ

หนวยค า ระบบค า ระบบไวยากรณ ระบบประโยค และ ระบบปรจเฉท ในแงของการใช

ประโยชน (use) หมายถง การตดตอสอสารในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนคาพด การเขยน หรอ

สญลกษณตาง ๆ ทงทเปนสาธารณะและเฉพาะบคคล (นรเศรษฐ พสฐพนพร, ๒๕๕๓: ๑) และ

ในแงของอานาจทางสงคมทสะทอนออกมาจากภาษา (the reflection of power in a society)

เชน คาเรยกขานในประเทศไทยในอดตทนยมเรยกผชายไทยดวยชอเพยงอยางเดยว และนยมเรยก

ผหญงทยงไมไดแตงงานวา “อาแดง” เชน อาแดงรง แตเมอมแตงงานแลวจะเรยกผหญงคนนนวา “นาง

รง เมยไอเพม” หรอจะนยมเรยกชาวจนผชายโดยใสคาวา “จน” นาหนาชอ เชน จนเงก แตไมนยมเรยก

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 8 | ห น า

คนจนผหญงวา “จน” แตจะเรยกวา “อาแดง” เชนกน จากสองตวอยางนจะพบวาบทบาทของผหญงท

มอยในสงคมไทยในอดต ไมไดรบความสาคญใด ๆ

หนาทของภาษาสามารถแบงไดออกเปน ๓ ประการดงน ประการแรก คอ การใหขอมล

ขาวสารและการพาสารซงสามารถถายทอดในรปแบบของคาพดหรอการเขยนกได ประการทสองคอ

การถายทอดอารมณความรสกและประสบการณตาง ๆ ของผพด และประการสดทายคอสรางและ

ประสานความสมพนธระหวางบคคล (Halliday (cited in Richards ๑๙๙๓: ๑๕๑, ๒๓๒) และ Richards

๑๙๙๕: ๑๕๐ อางใน นรเศรษฐ พสฐพนพร, ๒๕๕๓: ๑-๒)

ภาษาธรรมชาตและภาษาประดษฐตางกนตรงทภาษาธรรมชาตเปนภาษาทมนษยใช

ตดตอสอสารกนและม การเปลยนแปลงตามเวลา เชน คาวา “เขาท” ซงแปลวา “การยอมเปนพวก

เดยวกน” ทใชกนในสมยรชกาลท ๕ แตในปจจบนไมมการใชแลว หรอคาวา “พนไมด” ซงแปลวา

“อารมณไมด” ถงแมปจจบนยงมการใชคานอย แตความหมายไดเปลยนไปเปน “คนทมพนฐานความร

ในเรองใดเรองหนงไมด” ในขณะทภาษาประดษฐเปนภาษาทมการสรางขนหรอเขยนขนมา เชน สตร

ทางคณตศาสตร ทางสถต หรอทางวทยาศาสตร นอกเหนอจากนนพบวาความสามารถ(competency)

และศกยภาพ (performance) ถอเปนคณสมบตหนงทพบไดในภาษาธรรมชาต

ความสมพนธระหวางมนษยกบการสอภาษา

คนทกคนมศกยภาพ (performance) ในการเรยนรภาษาตาง ๆ บนโลกใบนไดอยางไมจากด

แตไมใชทกคนทมความสามารถ (competency) ในการเขาใจภาษาตางประเทศนน ๆ ไดอยางลกซง

นอกเหนอจากบคคลนนจะเปนผพดภาษาแม (native speaker) ของตนเอง “ศกยภาพ” หมายถง การท

บคคลใดบคคลหนงสามารถนาเอาภาษาตางประเทศทตนมความรความเขาใจไปใชโดยเปนธรรมชาต

และสามารถสามารถทาการทดสอบศกยภาพในภาษาตางประเทศนน ๆ โดยใชแบบทดสอบ

“ความสามารถ” หมายถง การทบคคลใดบคคลมความรความเขาใจในระบบตาง ๆ ของภาษาได ไมวา

จะเปนระบบเสยง ระบบคา และระบบประโยค รวมถงการวเคราะหความถกตองทางไวยากรณและการ

ตความทางความหมายทคลมเครอได ตวอยางเชน ประโยคตอไปน

A ๑: สวไลมฆา

A ๒: โสภนามคณ

จากประโยคทงสองประโยคในขางตน พบวาประโยค A๑ นอกเหนอจากการผดไวยากรณ

(เนองจาก ม+คานาม แต “ฆา” เปนคากรยาจงไมสามารถตามหลง “ม” ได) แลว ยงผดในเรองของ

ความหมายเชนกน ซงมผลใหประโยค A๒ ม ความกากวม เนองจาก “คณ” ในประโยค A๒ อาจเปนได

ทง คานาม และ คาสรรพนาม ซงจะสอความหมายตางกน ในทางกลบกนถาแกไขประโยค A๑

ใหกลายเปน “สวไลมคา” ประโยคนจะถกทงในแงของไวยากรณและในแงของความหมาย ซงจะทาให

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 9 | ห น า

ทราบทนทวา “คณ” ในประโยค A๒ นนเปนคานาม เชนเดยวกบ “คา” ในประโยค A๑ ในกรณนถา

ไมใชเจาของภาษาจะไมมความสามารถทจะเขาใจวาสองประโยคนผดอยางไร

เมอพดถงภาษาแลว คงจะหลกเลยงไมไดเลยทจะกลาวถงองคประกอบของภาษา ซงประกอบ

ไป ด วย ๔ อ งค ป ระก อบ ค อ ๑ ) ค ล งศ พ ท ( lexicon) เชน ค าแล ะส าน วน ต าง ๆ ๒ ) ระบ บ

เสยง (phonological system)ซงจะชวยใหสามารถออกเสยงภาษานน ๆได ๓) ระบบไวยากรณหรอ

วากยสมพนธ (syntax) ชวยใหผใชภาษานน ๆ สามารถนาคาตาง ๆ มาเรยบเรยงใหเปนประโยคตาง ๆ

ไดอยางถกตองตามโครงสราง และ ๔)ระบบความหมาย (semantics) ชวยใหผใชภาษานน ๆ สามารถ

บงบอกถงความหมายทตองการจะสอทงทางตรงและทางออม ซงองคประกอบทง ๔ องคประกอบนถอ

เปนองคประกอบทมความสาคญมากในภาษา และไมสามารถแยกจากกนได

คงไมสามารถปฏเสธไดวาภาษาและวฒนธรรมมความเกยวเนองกนอยางแยกไมออก เนองจาก

ภาษาและวฒนธรรมอยคกบมนษยมาเปนระยะเวลาชานาน เราสามารถทราบถงวฒนธรรมของชาต

พนธตาง ๆ ทสะทอนจากตวภาษา เชน วฒนธรรมการนอนของแตละชนชาตทไมเหมอนกน ตงอยาง

คนในประเทศจนนยมนอนโดยหนศรษะไปทางประตแตพบวาคนในประเทศไทยสมยกอนและกมพชา

นยมนอนโดยหนศรษะไปทางทศใตและใหเทาชไปทางทศเหนอ ดงนนเราจงเรยกทศใตวาทศหวนอนและ

ทศเหนอวาทศตน หรออยางในกมพชาจะพบวาศวลงกหนไปทางทศเหนอ

นอกจากนนภาษายงสามารถสะทอนวฒนธรรมของชาตตาง ๆ ไดเชนกน เชนสภาษตทวา

“กงทองใบหยก” ในประเทศไทยจะหมายถงคแตงงานทมความเหมาะสมกนทงรปรางหนาตา สงคม

ชาตตระกล ซงจะตรงกบสภาษตของจนทวา “หงสคมงกร” แตในประเทศจน “กงทองใบหยก”

จะหมายถงคนทเกดมาในตระกลทมฐานะดหรอตระกลชนสง ซงสามารถสะทอนถงวฒนธรรมท

แตกตางกนทงสองประเทศ แตอยางไรกตามเรายงสามารถเหนวฒนธรรมทคลายกน คอ การให

ความสาคญกบทองและหยกซงหมายถงความมงคงรารวยนนเอง

วฒนธรรมของแตละชนชาตยงสามารถสะทอนไดจากสงตาง ๆ ไดอก เชน ประเภทของคาศพท

เกยวกบสตว ในภาษาจนเรยก ควาย วา “ววนา” สงนชใหเหนวาคาศพททใชในภาษาสามารถสะทอนให

เหนการจดประเภทของสงตาง ๆได โดยคนจนมองวา ควาย/กระบอ เปนววชนดหนง ในขณะทคนไทย

มองวา ควาย และ วว เปนสตวคนละประเภท จงเรยกตางกน หรอแมแตรปภาพตาง ๆ ทปรากฏบน

ธนบตร (ซงถอวาเปนภาษาเนองจากความเปน “สญลกษณ”) ยงสามารถสะทอนวถชวต ความเปนอย

และวฒนธรรมของประเทศนน ๆ ได เชน ในธนบตรประเทศจนและประเทศลาวมภาพของกลมชาตพนธ

ตาง ๆ พมพอย แสดงใหเหนถงความหลากหลายทางวฒนธรรมและใหเกยรตกลมชาตพนธตาง ๆ ใน

ประเทศนน ๆ

ตวอยางทยกมาในขางตนแสดงใหเหนวา นอกจากภาษาเปนเครองมอในการถายทอด

วฒนธรรม และภาษาเปนสวนหนงของวฒนธรรมแลว ภาษายงเปนสงทชวยสะทอนใหเหนถงวฒนธรรม

ความคด ความเชอของผใชภาษาไดอกดวย ภาษาและวฒนธรรมจงมความสมพนธกนอยางแนนแฟน

และไมสามารถแยกออกจากกนโดยเดดขาด การศกษาภาษาจงเหมอนกบการศกษาวฒนธรรมของ

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 10 | ห น า

เจาของภาษาในเวลาเดยวกน ดงนนถาเราตองการทจะเขาใจภาษาใด ๆ ใหดยงขน เราจาเปนทจะตอง

เรยนรวฒนธรรมของเจาของภาษานน ๆ ไปพรอมกนดวย

ความรเบองตนเกยวกบ “วฒนธรรม”

ความหมายของวฒนธรรม

วฒนธรรม โดยทวไปหมายถง รปแบบของกจกรรมมนษยและโครงสรางเชงสญลกษณททาให

กจกรรมนนเดนชดและมความสาคญ วถการดาเนนชวต ซงเปนพฤตกรรมและสงทคนในหมผลตสราง

ขน ดวยการเรยนรจากกนและกน และรวมใชอยในหมพวกของตน

วฒนธรรมสวนหนงสามารถแสดงออกผาน ดนตร วรรณกรรม จตรกรรม ประตมากรรม การ

ละครและภาพยนตร แมบางครงอาจมผกลาววาวฒนธรรมคอเรองทวาดวยการบรโภคและสนคา

บรโภค เชน วฒนธรรมระดบสง วฒนธรรมระดบตา วฒนธรรมพนบาน หรอวฒนธรรมนยม เปนตน

แตนกมานษยวทยาโดยทวไปมกกลาวถงวฒนธรรมวา มไดเปนเพยงสนคาบรโภค แตหมายรวมถง

กระบวนการในการผลตสนคาและการใหความหมายแกสนคานน ๆ ดวย ทงยงรวมไปถงความสมพนธ

ทางสงคมและแนวการปฏบตททาใหวตถและกระบวนการผลตหลอมรวมอยดวยกน ในสายตาของนก

มานษยวทยาจงรวมไปถงเทคโนโลย ศลปะ วทยาศาสตรรวมทงระบบศลธรรม

วฒนธรรมในภมภาคตาง ๆ อาจไดรบอทธพลจากการตดตอกบภมภาคอน เชน การเปนอาณา

นคม การคาขาย การยายถนฐาน การสอสารมวลชนและศาสนา อกทงระบบความเชอ ไมวาจะเปน

เรองศาสนามบทบาทในวฒนธรรมในประวตศาสตรของมนษยชาตมาโดยตลอด

ลกษณะของวฒนธรรม

พระยาอนมานราชธน (ยง เสถยรโกเศศ) แบงวฒนธรรมออกเปน ๒ ประเภท คอ

วฒนธรรมทางวตถ คอ เครองมอ เครองใช ทมนษยใชในชวตประจาวนเพอ

ความสขทางกาย อนไดแก ยานพาหนะ ทอยอาศย ตลอดจนเครองปองกนตวใหรอดพนจากอนตราย

ทงปวง

วฒนธรรมทางจตใจ เปนเรองเกยวกบเครองยดเหนยวจตใจของมนษย เพอให

เกดปญญาและมจตใจทงดงาม อนไดแก ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม คตธรรม ตลอดจนศลปะ

วรรณคด และระเบยบแบบแผนของขนบธรรมเนยมประเพณ

วฒนธรรมจงเปนสงทปรากฏออกมาใหเหน หรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนกไดแตเปนสงท

ถายทอดเปนมรดกจากชนรนหนงสอกรนหนง

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 11 | ห น า

นกสงคมวทยา แบงวฒนธรรมออกเปน ๔ ประเภท คอ

๑. วฒนธรรมทเปนวตถ เปนสงทมนษยสรางขนและจบตองได เชน ทอยอาศย

อาหาร ภาษา วรรณคด

๒. วฒนธรรมทเปนสถาบนหรอองคการ เปนสงทคนในสงคมจดตงขน เพราะเปน

ประโยชนและความตองการทจาเปนตอการดาเนนชวต เชน สถาบนครอบครว สถาบนศาสนา สถาบน

พระมหากษตรย สวนองคการเปนศนยกลางการจดกจกรรมในสงคมมวตถประสงคในการด าเนน

กจการอยางใดอยางหนงรวมกน มโครงสรางมกฎเกณฑและมหนาททปฏบตเพอดารงรกษาสถาบน

และองคการนนไว

๓. วฒนธรรมดานพธการ เปนขนบธรรมเนยมประเพณทมนษยสรางขนเปนพธกรรม

ในการแสดงออกของการดาเนนชวต เปนพฤตกรรมทแสดงออกหรอเคยกระทาปฏบตกนมาสบทอด

หลายชวอายคน เชน พธมงคลสมรส พธศพ ประเพณ สงกรานต

๔. วฒนธรรมดานความเชอ คานยม อดมคต ซงเปนสวนหนงของวฒนธรรมเพราะ

การทบคคลมความเชอ คานยม อดมคตอยางไรกจะนามาปฏบตและแสดงออกในวถชวตของตน

ตามนน เชน ความเชอเรองกรรม คานยมเรองความรกชาต อดมคตเรองประชาธปไตย

สาหรบมมมองของนกภาษา แบงวฒนธรรมออกเปน ๔ ประเภท เชนเดยวกนกบนกสงคมวทยา

แตมมมมองบางประเดนไมตรงกน สรปไดดงน

๑. เนตธรรม วฒนธรรมทเกยวกบกฎหมายและขนบธรรมเนยมประเพณ เชน การจดงาน

ใหแกผตาย

๒. คตธรรม วฒนธรรมทเกยวกบจตใจและศลธรรม เชน ความซอสตยสจรต

๓. วตถธรรม วฒนธรรมทเกยวกบวตถ เชน เครองแตงกาย

๔. สหธรรม วฒนธรรมในการตดตอกนในสงคม เชน การตอนรบ

สาเหตททาใหวฒนธรรมมความแตกตางกน

๑. สภาพภมประเทศ คนทอยในทองถนทมภมภาคอยางไรกมกจะมวถชวตทเหมาะสม

สอดคลองกบภมภาคนน เชน คนทอยใกลทะเลกมกจะประกอบอาชพชาวประมง มความเชอเกยวกบ

สงศกดสทธ สงลลบทเกดจากทะเล มประเพณในการบชาสงศกดสทธนนหรอมประเพณตามฤดกาล

ของทองถนทอยตดทะเล

๒. สภาพภมอากาศ มอทธพลตอชวตความเปนอยตงแตการอยอาศยในอาคารบานเรอน

การแตงกาย อาหารและประเพณตางๆ เชนประเทศไทยอยในเขตรอนจงมประเพณสงกรานตในเดอน

เมษายน

๓. ความอดมสมบรณหรอความแรนแคนของชมชน ทาใหคนในทองถนนนมอปนสย การ

ดารง ชวตทแตกตางกน เชน ความโอบออมอาร ความเหนแกตว ความขยนอดทน

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 12 | ห น า

๔. สภาพและอานาจของชมชนทอยใกลเคยง ยอมมอทธพลตอวฒนธรรมของอกกลมชน

หนงทมพนทอยใกลชดกน กลมชนทมอานาจมากกวากจะมอทธพลตอวฒนธรรมของกลมชนทมอานาจ

ดอยกวา

๕.ผนาของชมชนหรอนกปราชญในชมชน เปนผสรางสรรควฒนธรรมของกลมชนนนๆ

ตามความคดของผนาหรอนกปราชญทกาหนดหรอเสนอแนะใหคนในกลมชนนนปฏบตตาม เชน

ในสมยกอนจะมวฒนธรรมในราชสานกทคนทวๆไปจะดเปนแบบอยางและเลยนแบบบางพระราชดาร

เรองเศรษฐกจพอเพยงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานใหประชาชนชาวไทยนาไปปฏบต

เปนแนวทางการดาเนนชวตทเหมาะสมและสอดคลองกบสภาวะตางๆของประเทศไทย

เอกลกษณทางวฒนธรรมเปนแบบแผนการใชชวตของคนแตละสงคม ซงจะมลกษณะท

แตกตางจากวฒนธรรมอนๆ เอกลกษณทางวฒนธรรมไทยทเหนชดเจน สามารถแยกไดเปน ๒ ลกษณะ

คอ

๑. เอกลกษณทางวฒนธรรมไทยทเปนรปธรรม เชน ภาษาไทย ตวเลขไทย บานเรอนไทย

ธงชาตไทย อาหารไทย

๒. เอกลกษณทางวฒนธรรมไทยทเปนนามธรรม เชน ลกษณะนสยและความเชอของคนไทย

ซงจะเหนไดจากการศกษาประวตศาสตรของชาต ไดแก

๒.๑ ความกตญญ

๒.๒ ความไมกดกนคนตางชาตตางภาษา

๒.๓ ความรกสงบ

๒.๔ การมเสรภาพทางศาสนา

๒.๕ การไมแบงชนวรรณะ

๒.๖ ความมนาใจเออเฟอเผอแผ

๒.๗ ความเกรงใจ

๒.๘ การคานงถงกาลเทศะ

๒.๙ ความพอประมาณและการประนประนอม

๒.๑๐ รกความสนกสนานครนเครง

ดงนน วฒนธรรมจงเปนสวนหนงของภาษา และภาษาเปนสวนหนงของวฒนธรรม ทกกลม

สงคมจะมภาษาใชเพอการตดตอสอสารสรางความเขาใจซงกนและกนและใชภาษาในการถายทอด

ความร ภาษาเปนเครองมอสอสารของคนไทยทแสดงความเปนเอกลกษณทางวฒนธรรม

นกมานษยวทยาสวนใหญมกใชคา "วฒนธรรม" ไปในเชงของวสยสามารถของคนทวไปในการ

บงช จดหมวดหมและสอถงประสบการณของตนในลกษณะเชงสญลกษณ คนเราใชวสยสามารถ

ดงกลาวสาหรบบงชเรองราวและสงตางๆ ทเกดในหมมนษยดวยกนมานานมากแลว อยางไรกตาม นก

วานรวทยาหรอไพรเมตวทยากไดบงชลกษณะวฒนธรรมดงกลาวในวานรหรอไพรเมตซงเปนกลมสตวท

มสายพนธใกลชดกบมนษยมากทสดมานานแลวเชนกน และโดยนกโบราณคดจะมงเฉพาะไปท

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 13 | ห น า

วฒนธรรมทเปนเรองราวเทานน (ซากเรองราวทเกดจากกจกรรมของมนษย) ขณะเดยวกน นก

มานษยวทยาสงคมกมองไปทปฏสมพนธของสงคม สถานภาพและสถาบน สวนนกมานษยวทยา

วฒนธรรมกเนนทบรรทดฐานและคณคา

การแบงแยกแนวกนน แสดงใหเหนถงเงอนไขทแตกตางกนทขนอยกบงานทตางกนของนก

มานษยวทยา และความจาเปนทจะตองมงเนนจดการวจยทตองชดเจน จงไมจาเปนวาจะเปนการ

สะทอนถงทฤษฎของวฒนธรรมซงยอมแตกตางไปตามเชงของเรองราว เชงสงคม และเชงบรรทดฐาน

(norm) รวมทงไมจาเปนตองสะทอนถงการแขงขนกนเองในระหวางทฤษฎตาง ๆ ของวฒนธรรม

วฒนธรรม "ฟารฮาง" นบเปนจดรวมของอารยธรรมอหราน

จตรกรรมนกดนตรสตรชาวเปอรเซยจาก "พระราชวงสรรค ๘ ชน"

ศลปะอยปตโบราณ

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 14 | ห น า

แนวความคดทเกยวของกบวฒนธรรม

คาวา "วฒนธรรม" ในภาษาไทย มาจากคาสองคา คาวา "วฒน" จากคาศพท วฑฒน" ในภาษา

สนสกฤต หมายถงความเจรญ สวนคาวา "ธรรม" มาจากคาศพท "ธรม" ในภาษาสนสกฤต หมายถง

ความด เมอนาสองคามารวมกนจงไดคาวา "วฒนธรรม" หมายถงความดอนจะกอใหเกดความงอกงาม

ทเปนระเบยบเรยบรอย

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ไดใหความหมายของวฒนธรรมไววาเปน "สง

ทท ำใหเจรญงอกงำมแกหมคณะ, วถชวตของหมคณะ ในพระรำชบญญตวฒนธรรม พ.ศ. ๒๔๘๕

หมำยถงลกษณะทแสดงถงควำมเจรญงอกงำม ควำมเปนระเบยบเรยบรอย ควำมกลมเกลยวกำวหนำ

ของชำต และศลธรรมอนดของประชำชน, ทำงวทยำกำร หมำยถงพฤตกรรมและสงทคนในหมผลต

สรำงขนดวยกำรเรยนรจำกกนและกน และรวมใชอย ในหมของตน" แตในพจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหนยามไววา "สงทท ำควำมเจรญงอกงำมใหแกหมคณะ เชน

วฒนธรรมพนบำน วฒนธรรมชำวเขำ" คาวา "วฒนธรรม" ในภาษาไทยตามความหมายนใกลเคยงกบ

คาวา "อารยธรรม" สวนคาวา "culture" ในภาษาองกฤษ ทแปลวาวฒนธรรมนน มาจากภาษาละตน คา

วา "cultura" ซงแยกมาจากคา "colere" ทแปลวา การเพาะปลก สวนความหมายทวไปในสากล

หมายถงรปแบบของกจกรรมมนษยและโครงสรางเชงสญลกษณททาใหกจกรรมนนเดนชดและม

ความสาคญ

มการกลาวถงวฒนธรรมวาเปน "หนทางทงหมดแหงการดาเนนชวต" ซงรวมถงกฎกตกาแหง

กรยามรรยาท การแตงกาย ศาสนา พธกรรม ปทสถานแหงพฤตกรรม เชน กฎหมายและศลธรรม

ระบบของความเชอรวมทงศลปะ เชน ศลปะการทาอาหาร

การนยามทหลากหลายนสะทอนใหเหนถงความแตกตางของทฤษฎทจะทาใหเกดความเขาใจ

หรอทาใหเกดเกณฑเพอใชในการประเมนกจกรรมของมนษย โดยในป พ.ศ. ๒๔๑๔ เอดเวรด เบอรเนต

ไทเลอร ไดพรรณนาถงวฒนธรรมในมมมองดานมานษยวทยาสงคม ไววา "วฒนธรรม หรอ อำรยธรรม

หำกมอง ในเชงชำตพนธวรรณนำอยำงกวำง ๆ กคอ ควำมทบซอนกนระหวำงควำมร ควำมเชอ ศลปะ

ศลธรรม กฎหมำย ประเพณและสมรรถนะอนทมนษยตองกำรแสวงหำเพอกำรเปนสมำชกของสงคม"

เมอป พ.ศ. ๒๕๔๓ ยเนสโก ไดพรรณนาถงวฒนธรรมไววา "...วฒนธรรมควรไดรบกำรยอมรบ

วำเปนชดทเดนชดของจตวญญำณ เรองรำว สตปญญำและรปโฉมทำงอำรมณของสงคม หรอกลม

สงคม ซงไดหลอมรวมเพมเตมจำกศลปะ วรรณคด กำรด ำเนนชวต วถชวตของกำรอยรวมกน ระบบ

คณคำ ประเพณและควำมเชอ"

อารยธรรมทางวฒนธรรม

ในปจจบนคนจานวนมากมความคดทางวฒนธรรมทพฒนามาจากวฒนธรรมของยโรปชวง

ครสตศตวรรษท ๑๘ และตนครสตศตวรรษท ๑๙ (ประมาณระหวาง พ.ศ. ๒๒๔๔ – พ.ศ. ๒๓๗๓)

ซงประมาณไดวาตรงกบแผนดนสมเดจพระนารายณมหาราช ถงพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลา

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 15 | ห น า

นภาลย วฒนธรรมทพฒนาในชวงระหวางนเนนถงความไมเทาเทยมกนทางสงคมในยโรปเองและใน

ระหวางประเทศมหาอานาจกบประเทศอาณานคมทวโลกของตน ใชตวบงชวฒนธรรมดวย "อารย

ธรรม" แยกความเปรยบตางของวฒนธรรมดวย "ธรรมชาต" และใชแนวคดนมาเปนตวชวดวาประเทศ

หรอชาตใดมอารยธรรมมากกวาชาตใด บคคลใดมวฒนธรรมมากนอยกวากน ดงนน จงมนกทฤษฎ

วฒนธรรมบางคนพยามยามทแยกวฒนธรรมมวลชน หรอวฒนธรรมนยมออกจากการนยามของ

วฒนธรรม นกทฤษฎ เชน แมททว อำรโนลด (พ.ศ. ๒๓๖๕ - พ.ศ. ๒๓๔๑) มองวาวฒนธรรมเปนเพยง

"ความคดและการพดทดทสดทไดเกดขนมาบนโลก" อารโนลดไดแยกแยะใหเหนความแตกตางของ

วฒนธรรมมวลชนกบความวนวายในสงคมและอนาธปไตย ในแนวนวฒนธรรมจะเชอมโยงเปนอยาง

มากกบการงอกงามของวฒนธรรม นนคอ การปรงแตงทกาวไปขางหนาของพฤตกรรมมนษย อาร

โนลดเนนการใชคานอยางคงเสนคงวา วา "...วฒนธรรม คอ กำรไลตำมหำควำมสมบรณสดยอดดวย

กำรเรยนรในทกเรองทเกยวของกบเรำ นนคอสงทดทสดทไดรบกำรคดและพดขนในโลก"

ศลปะของ "วฒนธรรมขนสง": ภาพเขยนโดย เอดการ เดอกาส

ในทางปฏบต วฒนธรรมเกยวของกบกจกรรมชนสง เชนพพธภณฑประเทองปญญา ศลปะและ

ดนตรคลาสสก และยงเปนคาทพรรณนาถงผรและการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมเหลาน นคอ

กจกรรมทเรยกวา "วฒนธรรมขนสง" เปนวฒนธรรมของสงคมกลมชนชนกมอานาจ[๑๓] ทงนเพอใหเหน

ถงความแตกตางกบ "วฒนธรรมมวลชน" หรอ "วฒนธรรมประชานยม"

นบจากครสตศตวรรษท ๑๙ เปนตนมา (พ.ศ. ๒๓๔๔) นกวจารณสงคมเรมยอมรบถงความ

แตกตางของ "วฒนธรรมสงสด" และ "วฒนธรรมตาสด" ดงกลาวมาแลว แตกไดยาใหเหนถงการปรง

แตงและความละเอยดซบซอนวาเปนวฒนธรรมทมการพฒนาทวบตและไมเปนธรรมชาต บดบงและ

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 16 | ห น า

บดเบอนความเปนธรรมชาตแทของมนษย และในแงน ดนตรพนบาน (ทแตงโดยชนชนแรงงาน)

แสดงออกอยางเปดเผยหมดเปลอกถงวถการดารงชวตทเปนจรง และวาดนตรคลาสสกดเปนเปลอกผว

เผนและกาลงถดถอยลงในแงการดารงชวตจรง และกเชนเดยวกน มมมองนไดพรรณาใหเหนถงคน

พนเมองในฐานะของ "คนเถอนใจธรรม" (Noble savage) ทดารงชวตอยางไรมลทน ไมประณตซบซอน

และไมวบตจากระบบชนชนนายทนของโลกตะวนตก

ปจจบน นกวทยาศาสตรสงคมไดปฏเสธแนวคดของ "วฒนธรรมเชงเอกภาค" (monadic

culture) และสงคมทตรงขามกบธรรมชาต พวกเขายอมรบวฒนธรรมทไมใชวฒนธรรมชนสงสดยอดวา

ดเทา ๆ กบวฒนธรรมสดยอด (รบวาวฒนธรรมทไมใชตะวนตกมอารยธรรมเทาเทยมกน และมองวา

เปนวฒนธรรมเหมอนกนแตเปนคนละแบบ ดงนน นกสงเกตการณวฒนธรรมจงแยกความแตกตางของ

วฒนธรรมขนสงของคนชนสงกบวฒนธรรมประชานยมวาหมายถง สนคาและกจกรรมทผลตเพอ

วฒนธรรมและบรโภคโดยมวลชน (เปนทนาสงเกตดวยเชนวาบางคนจาแนกวฒนธรรมทงสงและตาวา

เปนวฒนธรรมยอย (subculture)

วฒนธรรมของโลก

วฒนธรรมภมภาคจานวนมากไดรบอทธพลจากการตดตอกบภมภาคอน เชน การเปนอาณา

นคม การคาขาย การยายถนฐาน การสอสารมวลชน และศาสนา

แอฟรกา

แมจะมตนตอทแตกตางกน วฒนธรรมแอฟรกา โดยเฉพาะวฒนธรรมแถบใตสะฮารา

ซงไดรบการกอรปโดยการตกเปนอาณานคมของยโรป และโดยเฉพาะแอฟรกาเหนอทถกกอรปโดย

วฒนธรรมอาหรบและอสลาม

อเมรกา

วฒนธรรมของอเมรกาไดรบอทธพลอยางสงจากชนพนเมองทอาศยในผนทวปนนมา

นานกอนทชาวยโรปยายถนเขามาอย ผมาจากแอฟรกา (โดยเฉพาะสหรฐฯ ทประชากรชาวแอฟรกน-

อเมรกน) และจากผอพยพชาวยโรปตาง ๆ โดยเฉพาะชาวสเปน ชาวองกฤษ ชาวฝรงเศส ชาวโปรตเกส

ชาวเยอรมน ชาวไอรแลนด ชาวอตาลและชาวฮอลแลนด

เอเชย

แมวาความหลากหลายทางวฒนธรรมของกลมประเทศเอเซยจะสงมากกตาม แตกยง

มอทธพลของการเปลยนถายวฒนธรรมใหเหนไมนอย แมเกาหล ญปนและเวยดนามไมใชภาษาจนใน

การพด แตภาษาของประเทศเหลานกมอทธพลของจนทงการพดและการเขยน ดงนน ในเอเซย

ตะวนออก อกษรจนจงไดรบการยอมรบวาเปนตวกลางของอทธพล ดานศาสนา โดยเฉพาะศาสนาพทธ

และลทธเตา มผลกระทบสงตอวฒนธรรมประเพณของประเทศกลมเอเซยตะวนออก รวมทงการมลทธ

ขงจอผสมปนอยในปรชญาทางสงคมและศลธรรมของประเทศเหลาน ศาสนาฮนด และ อสลาม สง

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 17 | ห น า

อทธพลทางวฒนธรรมตอประชากรในเอเซยใตมานานนบหลายรอยป เชนเดยวกนทศาสนาพทธ

แพรกระจายเปนอยางมากในเอเซยตะวนออกเฉยงใต

แปซฟก

เกอบทกประเทศในมหาสมทรแปซฟกไดรบอทธพลอยางตอเนองจากวฒนธรรมของ

ชนพนถนเดม แมจะไดรบผลกระทบจากอทธพลของวฒนธรรมยโรปบาง โดยเฉพาะฟลปปนส และ

เกอบทกประเทศในหมเกาะโปลนเซยนบถอศาสนาครสต ประเทศอน ๆ เชนออสเตรเลยและนวซแลนด

ถกครอบงาโดยผอพยพทเปนชนผวขาวและลกหลานของพวกชนเหลาน แตถงกระนนวฒนธรรมพนถน

ออสเตรเลยและวฒนธรรมเมารในนวซแลนดกยงปรากฏใหเหนชดเจน

ยโรป

วฒนธรรมยโรปกเชนกนทไดสงอทธพลอยางกวางขวางออกไปใกลจากผนทวปจาก

การลาอาณานคม ในความหมายอยางกวางมกเรยกวาเปน "วฒนธรรมตะวนตก" อทธพลดงกลาวน

เหนไดชดจากการแพรหลายของภาษาองกฤษ และภาษายโรปบางภาษาแมไมมากเทา อทธพลทาง

วฒนธรรมสาคญทมตอยโรปไดแกวฒนธรรมกรกโบราณ โรมนโบราณและศาสนาครสต แมอทพลทาง

ศาสนาจะจางลงในยโรปบางแลวกตามแต

ตะวนออกกลางและแอฟรกาเหนอ

โดยทวไป ประเทศกลมตะวนออกกลางมวฒนธรรมสาคญท เดนชดอย ๓ ไดแก

วฒนธรรมอารบก วฒนธรรมเปอรเซยและวฒนธรรมตรกซงตางกมอทธพลตอกนและกนในระดบตาง

มาตลอดชวงเวลาตาง ๆ ทผานมา ภมภาคทงหมดเปนมสลมแตกมครสเตยนและศาสนาของชนกลม

นอยบางศาสนาแทรกอยบาง

วฒนธรรมศกษา

วฒนธรรมศกษา เกดขนในชวงปลายครสตศตวรรษท ๒๐ (ประมาณ พ.ศ. ๒๕๑๐ เปนตนมา)

เปนสวนหนงของการนาแนวคดลทธมากซมาบรรจในวชาสงคมวทยาอกครงหนง และสวนหนงกเปน

เสยงใหกบสงคมวทยาและสาขาวชาอน เชนวรรณคดวจารณ ขบวนการนมงประเดนไปเนนทการ

วเคราะหกลมวฒนธรรมยอยในสงคมทนนยม ตามประเพณทไมนบเปนมานษยวทยา วฒนธรรมศกษา

โดยทวไปจะเนนการศกษาสนคาเพอการบรโภค (เชนแฟชน ศลปะและวรรณคด) เนองจากความเดนชด

ระหวาง "วฒนธรรมสง" และ "วฒนธรรมตา" ในชวงครสตศตวรรษท ๑๘ และ ๑๙ (พ.ศ. ๒๓๔๓-พ.ศ.

๒๔๔๓) ดเหมอนจะเหมาะเพยงสาหรบการประยกตกบสนคาทใชวธการผลตเปนจานวนมากและ

จาหนายในตลาดเปนจานวนมากทวฒนธรรมศกษาไดวเคราะหไว ซงนกวชาการเอยถงในชอวา

"วฒนธรรมนยม"

ปจจบน นกมานษยวทยาบางคนไดเขามารวมงานดานวฒนธรรมศกษามากขน เกอบทงหมดไม

ยอมรบการบงชถงวฒนธรรมคกบสนคาบรโภค ยงไปกวานน หลายคนยงตอตานความคดของ

วฒนธรรมวาเปนการผกมด มผลใหไมยอมรบแนวคดของกลมวฒนธรรมไปดวย พวกเขามอง

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 18 | ห น า

วฒนธรรมเปนสายใยทซบซอนของรปแบบทกาลงเชอมโยงกบประชาชนในทองถนตาง ๆ และเชอมกบ

การกอรปของสงคมในขนาดทตางกนดวย ตามมมมองดงกลาวกลมใด ๆ กสามารถสรางเอกลกษณ

ทางวฒนธรรมของตนไดเอง

การเปลยนแปลงของวฒนธรรม

ภาพพ มพ ลายแกะสมยครสต-

ศตวรรษท ๑๙ (พ .ศ. ๒๓๔๔ –

๒๔๔๓) แสดงภาพชนพ น เมอง

ออสเตรเลยตอตานการมาถงของ

กปตนเจมส คก เมอ พ.ศ. ๒๓๑๓

แนวโนมในการเปลยนแปลงวฒนธรรม ไมวาในทางยอมรบหรอตอตาน ยอมขนอยกบ

รากฐานของวฒนธรรมในสงคมนน ตวอยางเชน ความเปนชายและหญงทตางมบทบาทอยในหลาย

วฒนธรรม เพศใดเพศหนงอาจตองการใหมการเปลยนแปลงซงกระทบตออกเพศหนง ดงเชนทเกดขน

ในวฒนธรรมตะวนตกในชวงครงหลงของครสตศตวรรษท ๒๐ (พ.ศ. ๒๔๙๓ -๒๔๔๓) ซงทาใหเกด

แรงผลกดนชกจงท งสองทาง คอการกระตนใหยอมรบสงใหม และการอนร กษทตอตานการ

เปลยนแปลงนน อทธพลทง ๓ ประการตอไปนสามารถทาใหเกดการเปลยนแปลงและการตอตาน

๑. แรงผลกดนในททางาน

๒. การตดตอกนระหวางกลมสงคม

๓. การเปลยนแปลงสงแวดลอมธรรมชาต

การเปลยนแปลงของวฒนธรรมอาจเกดมาจากสงแวดลอม การคนพบ (และ

อทธพลภายในอน ๆ) และการตดตอสมพนธกบวฒนธรรมอน ตวอยางเชน ยคนาแขงครงหลงสดชวย

นาไปสการคนพบการทาเกษตรกรรม และตวเกษตรกรรมเองกเปนตวกอใหเกดนวตกรรมมากมายทาง

เกษตรกรรม ซงนวตกรรมนกไดนาไปสนวตกรรมอน ๆ ทางวฒนธรรม

การแพรกระจายน ทาใหเกดรปแบบบางอยางทเคลอนตวจากวฒนธรรมหนงไปส

อกวฒนธรรมหนง ตวอยางแฮมเบอรเกอร ทมอยทวไปในอเมรกาแตอาจเปนสงแปลกใหมเมอเรม

กจการในประเทศจน "การแพรกระจายแบบกระตน" (Stimulus diffusion) หมายถงองคประกอบของ

วฒนธรรมหนงทนาไปสการคนพบในอกวฒนธรรมหนง ทฤษฎการแพรนวตกรรมนแสดงใหเหนถง

แบบจาลองทใชพนฐานการวจยเมอบคคลหรอวฒนธรรมยอมรบความคดใหม ๆ วธปฏบตใหม ๆ และ

ผลตภณฑใหม ๆ

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 19 | ห น า

การรบวฒนธรรมอน (Acculturation) มความหมายตางกนหลายประการ แตใน

บรบทนหมายถงการเปลยนแทนลกษณะรากฐานจากวฒนธรรมหนงไปสอกวฒนธรรมหนง เชนทเกด

กบชนเผาพนเมองอเมรกาบางเผา รวมทงกลมชนพนเมองจานวนมากทวโลกในระหวางกระบวนการ

การครอบครองอาณานคม กระบวนการอนทสมพนธในระดบปจเจกบคคลรวมถงการผสมกลมกลน

(การยอมรบเอาวฒนธรรมอนมาเปนของตนในระดบบคคล) และการผานขามทางวฒนธรรม

(transculturation)

การประดษฐทางวฒนธรรม ไดกลายเปนนวตกรรมใหมทมประโยชนแกกลมชน

และแสดงถงพฤตกรรมของพวกเขา โดยมไดเปนสงซงจบตองได มนษยชาตกาลงอยในระยะการ

เปลยนแปลงทางวฒนธรรมในอตราเรงทวทงโลก ซงขบเคลอนโดยการขยายตวของการคาของโลก

การสอสารมวลชน และเหนอกวาสงอนใดกคอการ "ระเบด" ของประชากร ซงเปนปจจยรวมทสาคญ

ปจจบนประชากรโลกมอตราเพมขนเปน ๒ เทาภายใน ๔๐ ป

การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมมความซบซอนและมผลกระทบระยะยาวมาก นก

สงคมวทยาและนกมานษยวทยาเชอวาสงแวดลอมเปนปจจยสาคญมากในการสรางความเขาใจการ

เปลยนแปลงดงกลาว

ลกษณะของวฒนธรรมภายในสงคม

สงคมขนาดใหญมกม วฒนธรรมยอย หรอกลมของคนทมพฤตกรรมและความเชอท

แปลกไปจากสงคมใหญโดยรวมของตน วฒนธรรมยอยอาจเดนจากอายของสมาชกกลมหรอโดยเชอ

ชาต ชาตพนธ ชนทางสงคมหรอเพศ คณลกษณะทเปนตวบงบอกลกษณะของกลมวฒนธรรมยอยอาจ

เปน สนทรยภาพ ศาสนา อาชพ การเมอง เพศ หรอความสาคญขององคประกอบเหลาน แนวทางทใช

ปฏบตกบกลมตางดาวและวฒนธรรมของพวกเขาม ๔ ทาง ไดแก

เอกวฒนธรรมนยม (Monoculturalism) : ในประเทศยโรปบางประเทศ วฒนธรรม

มความผกพนอยางแนบแนนกบลทธชาตนยม ดงนนนโยบายของรฐบาลจงใชวธดดกลนคนตางดาว แต

การเพมขนของการยายถนฐานในชวงไมนานมาน ทาใหหลายประเทศเรมหนไปใชแนวทาง "อเนก

วฒนธรรมนยม"

วฒนธรรมแกนกลาง (Leitkultur หรอ core culture) : เปนแบบจาลองทพฒนาขน

ในประเทศเยอรมนเมอเรว ๆ น โดยบำสซำม ไทไบ แนวคดนกคอชนกลมนอยสามารถมเอกลกษณของ

ตนเองได แตอยางนอยตองสนบสนนแนวคดทเปนแกนกลางของวฒนธรรมทกลมตนรวมเปนสวนอย

หมอหลอมละลาย (Melting Pot) : ในสหรฐฯ มมมองทถอปฏบตกนไดแกการเปน

หมอหลอมละลาย เปนทซงวฒนธรรมของตางดาวทยายถนเขามาอยหลอมรวมและผสมผสานกนโดย

รฐไมตองเขาไปยงเกยวดวย

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 20 | ห น า

อเนกวฒนธรรมนยม (Multiculturalism) : ไดแกนโยบายทคนตางดาวทยายถน

เขามาใหม พงสงวนรกษาวฒนธรรมดงเดมของตนไวรวมกนวฒนธรรมอนและมปฏสมพนธกนอยาง

สนต

วธการทรฐดาเนนการกบวฒนธรรมของกลมตางดาวผยายถนมกไมตกอยในแนวทาง

ปฏบตอนใดอนหนงดงกลาวขางตน ระดบความแตกตางของวฒนธรรมยอยกบวฒนธรรมเจาถน

จานวนผยายถนเขา ทศนคตของประชากรทมอยเดม ประเภทของนโยบายของรฐทใชและผลสมฤทธ

ของนโยบายเหลาน ประกอบกนทาใหยากทจะไดผลลพธทเปนแบบทวไปได เชนเดยวกนกบวฒนธรรม

ยอยอน ๆ ภายในสงคม ทศนคตท เปนกระแสรวมของประชากรและการสอความระหวางกลม

วฒนธรรมตาง ๆ ดวยกนลวนมอทธพลมากในผลลพธทไดออกมา การศกษาวฒนธรรมตาง ๆ ในสงคม

หนงเปนเรองซบซอนซงการการวจยทขนอยกบตวแปรทมากมายหลายหลาก

ความสมพนธระหวางวฒนธรรมกบภาษา

ภาษาไทยมาตรฐานเปนภาษาทคนไทยใชในการสอสารอยางเปนทางการทวประเทศ เปนภาษา

ราชการทมการสอนในโรงเรยนและใชในการศกษาในระดบอดมศกษาในประเทศไทยสวนใน

ตางประเทศเมอมการสอนภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศ ภาษาไทยทสอนกหมายความถงภาษาไทย

มาตรฐาน

ภาษาไทยมาตรฐานดงกลาวซงมกเปนทยอมรบโดยทวไปวาคอ “ภาษาไทย” นมปญหา

หลากหลาย แตปญหาหลกกคอ การทภาษาไทยไมไดรบการดแลเอาใจใสอยางเปนทางการเมอ

เปรยบเทยบกบภาษาองกฤษซงปฏเสธไมไดวาเปนภาษาโลกททกคนโดยเฉพาะนกเรยน นกศกษา

ขาราชการทเกยวของ นกธรกจ ตองสามารถใชไดถงระดบสอสารโดยไมตดขด และไมกอใหเกดการ

เสยเปรยบในการดารงชวตหรอในการตดตอประสานงาน อยางไรกดเปนเรองจรงทวาการคดทแจมแจง

ลกซงนนกตองอาศยภาษาเปนเครองมอ และภาษาทใชเปนเครองมอ

ในการคดกมกจะเปน “ภาษาแม” ซงเปนภาษาทตนถนด นอกจากนในการสอความคดทได

กลนกรองดแลวไปใหสงคมทพดภาษานนเปนสวนใหญ ผทคดกลนกรองดแลวกยงตองอาศย

ความสามารถในการใชภาษาทคนสวนใหญรจกไดด มความชดเจน ไมกากวมจนทาใหเกดปญหาขน ใน

ประเทศไทยภาษาทใชเปนเครองมอในการคด และในการสอสารความคดกคอภาษาไทย

แมเปนทยอมรบกนวา คนไทยสวนใหญขาดความสามารถในการใชภาษาไทยในการสอสารใน

ระดบทด ทนาเปนหวงอยางมากกคอคนไทยจานวนมากขาดความภมใจในการใชภาษาไทยและ

มความเหนวา ถาเกงภาษาองกฤษแลวเปนใชได ดงนนจดทควรไดรบการแกไขกคอ การสรางใหมการ

รบรวา “ภาษาไทย” เปนภาษาทจาเปนตองใชใหดสาหรบคนไทยเปนขนแรกกอน แนนอนควรตองมการ

ชวดวาคนไทยทพดไทยไดไมอาจบอกไดวา มความสามารถในการสอสาร สอความคดดวยภาษาไทยได

ด นอกจากนกปฏเสธไมไดวาเรองทเปนพนฐานสาคญ กคอ การปรบปรงการเรยนการสอนภาษาไทย

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 21 | ห น า

ใหทนสมยใหทาทายใหผเรยนรจกคดโดยใชภาษาไทยเปนเครองมอ ใหรวาการสอสารดวยภาษาไทย

เปนเรองทควรภมใจ และควรตองฝกฝนใหชานาญ

เนองจาก วฒนธรรม ( น. ) เปนสงททาความเจรญงอกงามใหแกหมคณะ เชน วฒนธรรมไทย

วฒนธรรมในการแตงกาย วถ ช วตของหมคณะ เชน วฒนธรรมพ นบาน วฒนธรรมชาวเขา

ในพระราชบญญตวฒนธรรม พทธศกราช ๒๔๘๕ ใหความหมายวา วฒนธรรม หมายถงลกษณะท

แสดงถงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความกลมเกลยว กาวหนาของชาตและ

ศลธรรมอนดของประชาชน ทางวทยาการหมายถง พฤตกรรมและสงทคนในหมผลตสรางขนดวยการ

เรยนรจากกนและกนและรวมใชอยในหมพวกของตน พระยาอนมานราชธน ใหความหมายคาวา

วฒนธรรมไวในหนงสอวฒนธรรมและประเพณตางๆของไทยวา วฒนธรรมคอวถหรอการดาเนนแหง

ชวตของชมชนหมหนงซงอยรวมกนในทหนงหรอประเทศหนงโดยเฉพาะ ยกตวอยาง วฒนธรรมของชน

ชาวไทยแหงประเทศไทย กคอวถแหงชวตของไทยในลกษณะทรวมกน ความหมายกวางของคาวา

วฒนธรรม หมายความไดหลายกรณขนอยกบบรบทและโอกาส อาจใชในความหมายวา ประเพณ เชน

เมอกลาวถงประเพณบญบงไฟของคนถนอสาน กเรยกวาเปนวฒนธรรมของชาวอสาน, อาจใชใน

ความหมายวา ศลปะ เชนการรามโนราหในภาคใต กเรยกวา วฒนธรรมของภาคใต

นกสงคมศาสตรใหความหมายของวฒนธรรมในความหมายกวางวา วฒนธรรม หมายถงระบบ

การดาเนนชวต แบบแผนชวตทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของสงคมนน และครอบคลมไปถงเครอง

อปโภค บรโภค สถาบน ประเพณและศลปะ รวมถงความรสกตอสง ตาง ๆ นกสงคมศาสตรถอวา

วฒนธรรมเปนสงทมนษยสรางขนเพอประโยชนแกตนเองและสงคม มไดเกดขนเองตามธรรมชาต

ดงนน วฒนธรรมจงเปนสงทมนษยสรางขนมการเรยนร การสบทอด และมการเปลยนแปลง ทาให

มนษยแตกตางจากสตวทงหลาย

ศพททเกยวกบวฒนธรรม

สงคม ....................................

ความหมายรปธรรม หมายถง ชมชนทมกลมชนรวมอยในทเดยวกน เชน สงคมทฉนอยนนยง

เปนสงคมดงเดมทเปนครอบครวขนาดใหญมป ยาตายายพอแมลกหลาน

ความหมายนามธรรม หมายถง ความนกคดและคานยมของชมชนน น เชน ปญหาของ

สงคมไทยหลายเรองเกดจากคนในสงคมขาดความซอสตย

สถาบน …………………….…..

ความหมายทางวชาการ หมายถง กฎเกณฑประเพณและคณะบคคลทมสวนตอกฎเกณฑ

ประเพณนนซงจดตงขนเพอประโยชนแกสงคมและไดรบการยกยองเชอถอ เชน สถาบนครอบครว

สถาบนการศกษา สถาบนศาลสถตยตธรรม

ภาษากบวฒนธรรม (Thai Language & Culture) ครศภณฐปรชญา ท าน 22 | ห น า

ความหมายทางรปศพทในภาษาไทย หมายถง องคการทจดตงขนเพอรบผดชอบงานอยางใด

อยางหนง เชน สถาบนไทยคดศกษา สถาบนวจยจฬาภรณ สถาบนภาษา สถาบนโรคทรวงอก สถาบน

สขภาพเดกแหงชาต สถาบนบณฑตศกษา ฯลฯ

ประเพณ …………………………..

หมายถง พฤตกรรมทคนสวนใหญปฏบตสบทอดกนมาหลายชวอายคน แบงได ๓ ประเภท คอ

๑. จารตประเพณ เปนประเพณทเกยวกบศลธรรม เชน ความกตญญ ใครไมปฏบตตามจะถก

สงคมตาหน เชน การทอดทงไมเลยงดพอแม

๒. ขนบประเพณ เปนประเพณทมระเบยบแบบแผนวางไว เชน ประเพณการแตงงาน

๓. ธรรมเนยมประเพณ เปนประเพณท เกยวกบเรองธรรมดาทวๆไป เชน มารยาทการ

รบประทานอาหาร การยนพดกบผใหญ

คานยม ………………………………………

หมายถง ความรสกทมตอพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนง อาจเปนคานยมเฉพาะบคคลหรอ

คานยมของสงคม และอาจเปลยนแปลงไปตามกาลสมยหรอชวงอาย เชน เมอเดกมคานยมรกเพอน

เชอเพอน เมอโตเปนผใหญกเปลยนไป

รายการอางอง

ชนตา รกษพลเมอง. (๒๕๓๒). การศกษาเพอพฒนาประเทศ. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร.

จานง อดวฒนสทธ. (๒๕๔๐). การกระทาทางสงคม. กรงเทพฯ : ภาควชาสงคมวทยาและมานษย-

วทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. พมพครงท ๒.

รง แกวแดง. (๒๕๔๑). การศกษาไทยในเวทโลก รวมบทความทางการศกษาในรอบ ป พ.ศ.

๒๕๔๐-๒๕๔๑. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สญญา สญญาววฒน. (๒๕๓๔). ทฤษฎสงคมวทยา. คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

. (๒๕๒๓). หลกสงคมวทยา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

สพตรา สภาพ. (๒๕๓๓). ความเปนมาของสงคมวทยา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

อานนท อาภาภรม ร.บ. สงคมวทยา. กรงเทพฯ : แพรวทยา.

อบล เสถยรปกรณกรณ. (๒๕๒๘). การศกษาสงคมวทยา. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

วทยาลยครนครปฐม.