ส านกธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2555

รายงานฉบบสมบรณ การรวบรวม ส ารวจ ศกษา ประเมน และประมวลผลแหลงธรณวทยาและก าหนดแหลงอนรกษธรณวทยา

จงหวดอบลราชธาน

สารบญ

บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมา 1

1.2 วตถประสงค 1

1.3 พนทด าเนนการและระยะเวลาด าเนนการ 1

1.4 ผด าเนนงาน 1

บทท 2 ธรณวทยาและธรณโครงสราง 2

2.1 ธรณวทยา 2

2.2 ธรณวทยาโครงสราง 7

บทท 3 ผลการส ารวจแหลงธรณวทยา 9

3.1 แหลงธรณวทยาประเภทแหลงซากดกด าบรรพ 10

3.2 แหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐาน 13

บทท 4 ผลการส ารวจแหลงโบราณคด 67

บทท 5 การประเมนแหลงธรณวทยา 76

5.1 แหลงธรณวทยา 76

5.2 แหลงอนรกษธรณวทยา 76

บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ 88

เอกสารอางอง 89

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมา

เนองจากจงหวดอบลราชธานเลงเหนถงความส าคญในการทจะสงเสรมการอนรกษทางดานธรณวทยา

และการทองเทยวเชงวชาการดานธรณวทยา ซงจะกอใหเกดประโยชนทงทางดานเศรษฐกจและสงคมโดยรวม

ตอชมชนทงในระดบจงหวดและในระดบประเทศโดยรวม และมมตรวมกน โดยคณะกรรมการรวมภาครฐและ

เอกชนเพอแกไขปญหาทางเศรษฐกจจงหวดอบลราชธาน(กรอ. จงหวด) เสนอพนทบรเวณผาชนและสามพน

โบก อ าเภอโพธไทร จงหวดอบลราชธาน เพอจดตงเปนอทยานธรณ ซงไดมอบหมายใหผอ านวยการส านกงาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดอบลราชธาน เปนผประสานงานมายงกรมทรพยากรธรณ เพอขอ

ความอนเคราะหผเชยวชาญดานธรณวทยาในการศกษาลกษณะทางธรณวทยาในพนทผาชนและสามพนโบก

และเปนทปรกษาในการเสนอจดตงอทยานธรณ ในการน กรมทรพยากรธรณไดใหความอนเคราะหทาง

จงหวดอบลราชธานโดย สงนกธรณวทยาเดนทางไปส ารวจ ศกษา ประเมนและประมวลผลแหลงธรณวทยา

เพอก าหนดแหลงอนรกษธรณวทยาจงหวดอบลราชธาน ในพนทอทยานธรณผาชนและสามพนโบก

1.2 วตถประสงค

1.2.1 ประเมนแหลงธรณวทยาในพนทอทยานธรณผาชนและสามพนโบก รวมทงพนทใกลเคยง

1.2.2 ก าหนดแหลงอนรกษธรณวทยาทผานหลกเกณฑการประเมนของกรมทรพยากรธรณ

1.2.3 ก าหนดพนทเพอการจดตงอทยานธรณในจงหวดอบลราชธาน

1.3 พนทด าเนนการ และระยะเวลาด าเนนการ

พนทบรเวณผาชนและสามพนโบก อ าเภอโพธไทร อทยานแหงชาตผาแตมในพนทอ าเภอโขงเจยม

อทยานแหงชาตแกงตะนะในพนทอ าเภอโขงเจยม พนทอ าเภอศรเมองใหม และพนทใกลเคยง ด าเนนการ

ระหวางเดอนธนวาคม 2554 ถง เดอนมนาคม 2555

1.4 ผด าเนนงาน

1.4.1 นายทววฒน นาคไชยะ นกธรณวทยาระดบช านาญการ

1.4.2 นางสาวชญชนา ค าชา นกธรณวทยาระดบปฏบตการ

1.4.2 นางสาวเยาวพา วาทน าสข นกธรณวทยา

2

บทท 2 ธรณวทยาและธรณโครงสราง

2.1 ธรณวทยา

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเกอบทงหมดถกปกคลมดวยกลมหนโคราช(Khorat Group) ซงเปนหน

ตะกอนทสะสมตวบนทวปในชวงมหายคมโซโซอก(Mesozoic Era)ซงอยในชวง 65-250 ลานปมาแลว ซงเปน

หนทราย หนทรายแปง และหนดนดาน ชนหนมการเอยงเทเฉลยประมาณ 10 องศา ในสวนของพนทจงหวด

อบลราชธานประกอบดวยหนตะกอนอาย 66 ถง 210ลานป[ยคครเทเชยส(Cretaceous Period) ถง จแรสซก

(Jurassic Period)] และตะกอนรวนอายทมอาย 1.6 ลานปจนถงปจจบน[ยคควอเทอรนาร(Quaternary

Period) ถง ปจจบน] เปนสวนใหญ และหนอคนทเปนหนภเขาไฟชนดบะซอลต (basalt) (รปท 1)

หนตะกอนในพนทจงหวดอบลราชธานประกอบดวยหมวดหน(Formation)ของกลมหนโคราช 7

หมวดหนจากแกไปออนดงน

2.1.1 หมวดหนภกระดง(Phu Kradung Formation: Jpk)

เปนหมวดหนทวางตวอยลางสด หมวดหนนมชนหนแบบฉบบ (Type section) อยทภกระดง จงหวด

เลย หนในหมวดหนนโผลใหเหนในพนทคอนขางราบโดยวางตวในระดบต าประมาณ 190-400 จาก

ระดบน าทะเลปานกลาง มโครงสรางเปนรปประทน(anticline) วางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออก

เฉยงใต ในอ าเภอโพธไทร และ อ าเภอนาตาล พบโผลชดเจนท ภพนมด ภปอมและหาดชมดาว นอกจากนยง

พบโผลตามแนวชายแดนไทย-ลาว เชนชองตาอ เปนตน

หนหมวดหนภกระดงโดยทวไปประกอบดวย หนทราย(sandstone)สเขยวปนเทา สนาตาลถงมวง

เมดละเอยดถงปานกลาง การคดขนาดไมด การประสานปานกลาง สลบดวยหนทรายสขาวปนเทา เมดปาน

กลาง มสวนประกอบเปนแรเฟลดสปาร(feldspar) หนทรายแปง(siltstone)และหนโคลน(mudstone) ส

น าตาลแกมแดง เนอปนไมกา (mica) แสดงชนปน บางชนอาจเปนชนหนดนดานและหรอหนโคลนทมลกษณะ

เปนชนบางๆซอนกน (lamination)

จากลกษณะทางกายภาพและสวนประกอบของชนหนในหมวดหนภกระดง บงชวาเกดจากการสะสม

ตวในสภาพแวดลอมบนบก ในบรเวณทมทางน าโคงตวด( meander stream) ในสภาพอากาศทคอนขางรอน

ชนถงกงแหงแลง หมวดหนนมอายประมาณ 145-176 ลาน

3

รปท 1 แผนทธรณวทยาจงหวดอบลราชธาน และค าอธบายแผนท

4

ค าอธบายแผนทธรณวทยา

5

2.1.2 หมวดหนพระวหาร(Phra Wihan Formation: JKpw)

หมวดหนพระวหารมชนหนแบบฉบบอยทเขาพระวหาร อ าเภอกณทราลกษ จงหวดศรสะเกษ บรเวณ

ใกลชายแดนไทยกมพชา หนในหมวดหนนพบกระจายเปนแนวแคบๆถดจากหมวดหนภกระดงทวางตวอย

ดานลาง บรเวณอ าเภอเขมราฐ และนาตาล นอกจากนนยงพบกระจายตวตามแนวชายแดนไทย-ลาว โดย

โผลเปนลานหนเอยงเทเขาหาประเทศไทย

หมวดหนพระวหารประกอบดวยหนทรายสขาวปนเทา เนอเมดควอตซขนาดละเอยดถงหยาบ เมด

คอนขางกลมและมการคดขนาดคอนขางด เนอประสานด แสดงชนเฉยงระดบ(cross-bedding) หนทรายปน

กรวด หนทรายแปงและหนโคลนสเทาด าชนบางแทรกสลบเปนแหงๆ เมดกรวดประกอบดวยควดตซ เชรต ส

เทาและด า และหนควอรตไซต แสดงการวางชนเฉยงระดบขนาดกลางถงขนาดใหญอยทวไป หนหมวดหนพระ

วหารพบโผลบรเวณภหนดางในพนทอทยานแหงชาตภจอง-นายอย

หมวดหนพระวหารมสภาพแวดลอมในการสะสมตวบนทวปในบรเวณทมทางน าประสานสาย

(braided stream) หมวดหนนมอายประมาณ 100-161 ลานป

2.1.3 หมวดหนเสาขว(Sao Khua Formation: Ksk)

หมวดหนเสาขวแบบฉบบโผลอยในล าหวยเสาขว อ าเภอเมอง จงหวดหนองบงล าภ พบโผลเปนแถบไม

กวางนกตอเนองขนมาจากหมวดหนพระวหาร ในอ าเภอเขมราฐ โพธไทร และนาตาล นอกจากนนยงพบ

กระจายตามแนวชายแดนไทย-ลาว และไทย-กมพชา โดยโผลเปนลานหนเอยงเทเขาหาประเทศไทย

หมวดหนเสาขวประกอบดวยหนทรายเนอควอตซ และเนออารโคส สน าตาลมวง ขนาดเมดปานกลาง

การคดขนาดไมด การเชอมประสานปานกลาง แสดงชนเฉยงระดบขนาดเลก มหนทรายปนกรวด หนทรายแปง

และหนโคลน สน าตาลแกมแดงแทรกสลบ บางบรเวณพบเมดปน คาลเช(caliche)และเมดซลกา มลกษณะ

เมดจากหยาบไปละเอยด

หมวดหนพระวหารมการสะสมตวในสภาพแวดลอมทางน าโคงตวด ในรองน าบนหนทรายปนกรวด

และหนทราย และบนทราบน าทวมถงในสภาพอากาศกงแหงแลง เมอ 100-145 ลานปมาแลว

2.1.4 หมวดหนภพาน(Phu Phan formation: Kpp)

หมวดหนภพานแบบฉบบอยทภผาผงบรเวณเทอกเขาภพาน อ าเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ

หมวดหนนวางตวตอเนองมาจากหมวดหนเสาขว เปนแนวแคบๆบรเวณอ าเภอเขมราฐ โพธไทร นาตาล

6

ตระการพชผล ศรเมองใหม และโขงเจยม นอกจากนยงพบกระจายตามแนวชายแดนไทย -ลาว และไทย-

กมพชา โดยโผลเปนลานหนเอยงเทเลกนอยเขาหาประเทศไทย

หมวดหนภพานประกอบดวยหนทราย หนทรายปนกรวด สขาวปนเทา เมดขนาดปานกลางถงหยาบ

การคดขนาดไมด เมดคอนขางเหลยมถงกลม เมดกรวดประกอบดวย ควอตซและเชรต สแดง เทา ด า น าตาล

หนภเขาไฟ และหนควอรตไซต แสดงลกษณะชนเฉยงระดบ หนทรายแปงและหนโคลนชนบาง สเทาถงเทาด า

และแทรกสลบดวยหนกรวดมน(conglomerate) เปนแหงๆ หมวดหนนโผลเหนชดเจนตงแตทท าการอทยาน

แหงชาตภจอง-นายอย จนถงบรเวณน าตกหวยหลวง

หมวดหนภพานสะสมตวในสภาพแวดลอมทางน าประสานสายบนทวปเมอ 100-140 ลานปมาแลว

2.1.5 หมวดหนโคกกรวด(Khok Kruat Formation: Kkk)

หมวดหนโคกกรวดมชนหนแบบฉบบอยทบานโคกกรวด อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา ซงพบโผล

อยตามถนนสายมตรภาพ พบแผกระจายมากทสด ในบรเวณทราบลม ทลอนลาดทางใตและทางตะวนออก ซง

มกจะพบโผลใหเหนตามหวยหรอสระน า อางเกบน า เชน แกงสะพอ

หมวดหนโคกกรวดประกอบดวยหนทราย หนทรายแปง หนโคลน สแดง สน าตาลแดงอมมวง สเทา

เนอหนมลกษณะเนอละเอยดถงปานกลาง บางบรเวณแสดงลกษณะชนเฉยงระดบ และมกพบเปนหนเพยง

ชนดเดยว เชนหนทราย หรอ หนโคลน

หมวดหนโคกกรวดมการสะสมตวบนทวปในบรเวณทมทางน าโคงตวดเมอ 100-145 ลานปมาแลว

2.1.6 หมวดหนมหาสารคาม(Maha Sarakham Formation: Kms)

หมวดหนมหาสารคามมชนหนแบบฉบบอยทหลมเจาะน าบาดาล F-34 บรเวณบานเชยงเหยน อ าเภอ

เมอง จงหวดมหาสารคาม ซงเจาะในป 2504 พบกระจายตวไมมากนก เนองจากเปนหนทมความคงทนนอย ผ

พงงาย จงไมคอยโผลใหเหนบนผวดน มกพบเปนคราบเกลอปรากฏบนผวดนหลายบรเวณ ทเดนชดคอทอ าเภอ

ดอนมดแดง และอ าเภอตระการพชผล

หมวดหนมหาสารคามประกอบดวยหนโคลน หนดนดาน และหนทรายแปง สแดง สน าตาลแดงและส

เทา มชนเกลอแทรกสลบ 3 ชน ในชวงความลกแตกตางกนไปแตละบรเวณ โดยแตละชนจะมหนเคลยสแดง

แทรก บางบรเวณอาจมเพยง 1 หรอ 2 ชน เนองจากชนบนๆถกละลายออกไป

7

หมวดหนมหาสารคามวางตวอยบนหมวดหนโคกกรวดแบบรอยชนไมตอเนอง(unconformity) เกด

จากการสะสมตวของตะกอนในน าเคมทมาจากน าทะเลในแอง หนอง และบง ในสภาวะอากาศแหงแลงเมอ

65-100 ลานปมาแลว

2.1.7 หมวดหนภทอก(Phu Tok Formation: KTpt)

หมวดหนภทอกมชนหนแบบฉบบอยทภทอกนอย อ าเภอศรวไล จงหวดหนองคาย พบกระจายอยทาง

ตะวนตกของจงหวดอบลราชธานทอ าเภอตระการพชผล ตาลสม ดอนมดแดง เหลาเสอโกก มวงสามสบ เของ

ใน และอ าเภอเมอง

หมวดหนภทอกประกอบดวยหนทรายสน าตาลแดง เนอหยาบปานกลางถงละเอยด ชนหนาแสดงชน

เฉยงระดบขนาดใหญ แทรกสลบกบหนทรายสแดงแกมน าตาลถงแดงแกมมวง เน อละเอยดมากถงทรายแปง

มเนอปนผสมแสดงโครงสรางลกษณะลอนคลน

หมวดหนภทอกวางตวแบบตอเนอง(conformity) อยบนหมวดหนมหาสารคาม สะสมตวในสภาวะ

แวดลอมบรเวณทางน าโคงตวด สลบกบการพดพาของลมมาสะสมตวในสภาพอากาศกงแหงแลงถงแหงแลง

เมอ 23-100 ลานปทแลว

ส าหรบตะกอนรวนยคควอเทอรนาร ประกอบดวยตะกอนรวนและตะกอนกงแขงตว อาย 1.8 ลานป

ถงปจจบน พบเหนไดตามแนวลมแมน า และทราบทวไป

ส าหรบหนอคนทพบในพนทจงหวดอบลราชธานเปนหนภเขาไฟชนดบะซอลต พบทอ าเภอน ายน น า

ขน และทงศรอดม ซงเกดจากลาวา(lava) ไหลหลากปกคลมพนทเมอ 1.8 ลานปมาแลว ท าใหเกดเปนเนน

หนบะซอลตทพบดงกลาวเปนพวก แอลคาไล-โอลวน-บะซอลต ทมลกษณะเนอแนนและมรพรน(vesicular

basalt)

2.2 ธรณวทยาโครงสราง

กลมหนโคราชบรเวณจงหวดอบลราชธาน มการวางตวของชนหนแบบเอยงเทเขาหาตวอ าเภอเมอง

โดยมมมเอยงเทจากแนวระดบนอย ประมาณไมเกน 15 องศา บางบรเวณเกอบอยในแนวราบ และบดไปมา

ตามแนวแกนโครงสรางทางธรณวทยา ธรณวทยาโครงสรางทพบในจงหวดอบลราชธานประกอบดวย โครงสราง

รปประทน รปประทนหงาย และโครงสรางรปโดม โดยพบโครงสรางรปประทนขนาดใหญ 3 แนว บรเวณอ าเภอ

นาตาล มแนวแกนอยในแนวตะวนออก-ตะวนตก มหมวดหนภกระดงเปนแกนกลาง บรเวณดานตะวนออกเฉยง

ใตและดานใตของอ าเภอโพธไทร และบรเวณตอนเหนอของผาแตม ซงแกนโครงสรางรปประทนมมมเอยงไม

8

เกน 15 องศาจากแนวระดบ ส าหรบโครงสรางรปประทนหงายพบชดเจนทบรเวณบานหนามแทง และบรเวณ

ทบานหวยขาโดยมแกนกลางเปนหนหมวดโคกกรวดทวางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต

สวนโครงสรางรปโดมพบทภจองนายอย เปนลกษณะภมประเทศรปคลายกระทะคว า โครงสรางน

มเสนผาศนยกลางประมาณ 12 กโลเมตร ยอดโดมอยทระดบประมาณ 580 เมตร ฐานโดมอยทระดบประมาณ

200 เมตรจากระดบน าทะเลปานกลาง ยอดโดมอยหางจากตวอ าเภอนาจะหลวยไปทางดานตะวนออกเฉยงใต

ประมาณ 10 กโลเมตร

จากการส ารวจไมพบหลกฐานของรอยเลอนปรากฏในภาคสนาม แตจากการแปลความหมาย

ข อ ม ล ท ไ ด จ า ก ภ า ค ส น า ม เ พ อ จ ด ท า แ ผ น ท ธ ร ณ ว ท ย า พ บ ว า แ น ว แ ม น า ม ล บ ร เ ว ณ ใ ต

ตวอ าเภอตาลสม ควรจะมรอยเลอนตดผานในแนวเกอบตะวนออก-ตะวนตก ในลกษณะของรอยเลอนปกตโดย

ทางดานเหนอของแมน ามลเลอนลง ในขณะททางดานใตของแมน ามลเลอนขน เปนรอยเลอนสมผสระหวางหมวด

หนโคกกรวดทอยทางดานใตกบหมวดหนมหาสารคาม และหมวดหนภทอกทอยทางดานเหนอ รอยเลอนสะพอ

เปนรอยเล อนอกรอยทพบอย ทางด านใตของอ าเภอตระการพชผล โดยมล าห วยสะพอไหลจาก

ตะวนออกเฉยงเหนอไปตะวนตกเฉยงใต ไปตามแนวรอยเลอนนเปนระยะทางไกล แนวรอยเลอนนมสวน

สมพนธอยางใกลชดกบดนเคม ในพนทบานโนนส าราญ นอกจากนนยงมรอยแตกของหนใหเหนทวไป โดยม

ทศทางในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต และแนวตะวนตกเฉยงใต-ตะวนออกเฉยงเหนอ

9

บทท 3 ผลการส ารวจแหลงธรณวทยา

ผลการส ารวจแหลงธรณวทยาในบรเวณอช.ผาแตม อช.แกงตะนะ อ าเภอศรเมองใหม และ

อ าเภอสรนธร มทงหมดจ านวน 38 แหลง (รปท 2) สามารถแบงแหลงธรณวทยาไดเปน 2 ประเภท คอ แหลง

ธรณวทยาประเภทแหลงซากดกด าบรรพ จ านวน 2 แหลง และแหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐาน

จ านวน 36 แหลง (แตละแหลงจะตงชอเพอสามารถจดจ างาย และแตกตางจากแหลงอนๆ)

รปท 2 แผนทอทยานธรณผาชน สามพนโบก

10

3.1 แหลงธรณวทยาประเภทแหลงซากดกด าบรรพ

ในบรเวณอช.ผาแตม อช.แกงตะนะ อ าเภอศรเมองใหม จะมแหลงธรณวทยาประเภทแหลงซากดก

ด าบรรพอย 2 แหลง ซงเปนเปนแหลงทพบกระดกไดโนเสาร คอจดส ารวจท อบ 22 และ จดส ารวจท อบ 23

จดส ารวจท อบ22 แหลงไดโนเสารภทอง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน คณะส ารวจได

ตงชอแหลงนวา “แหลงไดโนเสารภทอง”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : บรเวณภทอง ต าบลหวยไผ อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด (WGS84) 0545656 E 16998190 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม (6039 I) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 100 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนแหลงทพบซากกระดกไดโนเสาร เมอประมาณ 3 ปทแลว ซง

ขณะนยงไมมการศกษาวาเปนไดโนเสารชนดใด

ธรณวทยา : บรเวณนประกอบดวยหนทราย สน าตาลแดงอมมวง เนอหนมลกษณะเนอ

ละเอยดถงปานกลาง

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ควรมการกนเขตพนทเปนทศกษาวจย ปองกนคน

ท าลายแหลงโดยไมตงใจ และควรประสานงานกบกรมทรพยากรธรณขอความอนเคราะหสงนกธรณวทยามา

ส ารวจ และวจย

แหลงไดโนเสารภทอง

รปท 3 แหลงไดโนเสารภทอง

ก) บรเวณแหลงไดโนเสารภทอง

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก

แหลงไดโนเสารภทอง

ข

11

จดส ารวจท อบ 23 แหลงไดโนเสารยคสดทาย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน คณะส ารวจได

ตงชอแหลงนวา “แหลงไดโนเสารยคสดทาย”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในบรเวณโคกผาสวม บานทงบญ ต าบลนาค า อ าเภอศร

เมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0531339 E 1712786 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม (6039 I)

ขอบเขตของแหลงโดยประมาณมความกวาง 20 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนแหลงทพบซากกระดกไดโนเสาทมอายออนทสดในประเทศไทย

ธรณวทยา : ประกอบดวยหนทราย สน าตาลแดงอมมวง เนอหนมลกษณะเนอละเอยดถง

ปานกลาง อยในหมวดหนโคกกรวดอายประมาณ 100 ลานป เปนแหลงทพบซากกระดกและฟนของไดโนเสาร

อกวโนดอน ชอ สยามโมดอนนมงามม(Siamodon nimngami) มอาย 110 ลานป เปนไดโนเสารกนพช

ขนาดใหญทมสะโพกเปนแบบนก ขาหลงทง 2 ขามขนาดใหญ ขาหนามขนาดเลกกวามาก สามารถเดนไดดวย

2 ขาหลง หรอเดน 4 ขาโดยใชขาหนาชวยพยงกได นอกจากนยงพบซากดกด าบรรพชนด อน เชน

ไดโนเสารสยามโมซอรส ฟนปลาฉลามโบราณ เกลดปลาโบราณ และกระดองเตาโบราณเปนตว

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เปนแหลงทสามารถใชอางองขอมลทางวชาการ

เรองซากดกด าบรรพไดเปนอยางด และยงมความเหมาะสมทจะเปนแหลงเรยนรและศกษาสภาพแวดลอม

โบราณในยคไดโนเสารอกดวย อยางไรกตามเนองจากเปนพนทสาธารณะและไมมมาตรการคมครองพนทใดๆ

ทงสน พนทจงเสยหายจากการผพงตามธรรมชาตและจากการถกบกรกขดคนหาซากดกด าบรรพอยางผดวธ

เปนอยางมาก ดงนนทางองคการบรหารสวนต าบลนาค าจงควรตองเรงอนรกษพนทอยางเรงดวน โดยกนเขต

อนรกษออกมาใหชดเจน และถาจ าเปนอาจจะตองมการลอมรวรวมถงท าปายเตอนไม ใหมการบกรกพนท ใน

สวนของการบรหารจดการอาจจะมการจดตงศนยการเรยนรขนทบรเวณ อบต. โดยจดแสดงในรปแบบ

พพธภณฑ และขอความรวมมอจากประชาชนในการขอคนซากดกด าบรรพทอยในครอบครองเพอน ามาจด

แสดงเปนแหลงเรยนรของทองถนเพอใหประชาชนทสนใจมาเยยมชม สวนบรเวณแหลงทมการคนพบซากดก

ด าบรรพ สามารถพฒนาเปนแหลงเรยนรกลางแจงได โดยอาจจะสรางทางเดนยกพนลดเลาะไปตามภม

ประเทศ มปายใหความรและรปจ าลองของซากดกด าบรรพเหลานนประกอบ และเนองจากไดมการจดตงกลม

อนรกษปาโคกผาสวมเพอดแลพนทบรเวณแหลงนอยแลว อกทงทาง อบต. ก าลงจะมโครงการมคคเทศนนอย

เกดขน ดงนนพนทแหลงไดโนเสารโคกผาสวมแหงนจงถอไดวามศกยภาพในการพฒนาเปนแหลงอนรกษ

ธรณวทยาอยในระดบสง

12

รปท 4.1 ต าแหนงจดส ารวจและเสนทาง

กเดนทาง

แหลงไดโนเสาร

ยคสดทาย

รปท 4.2 แหลงไดโนเสารยคสดทาย

ก) และ ข) ซากกระดกและฟนของไดโนเสารออรนโธพอด พวกอกวโนดอนทดศ

ค) และ ง) กระดองเตา และสภาพแหลงในปจจบน

ก ข

ค ง

13

3.2 แหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐาน

อช.ผาแตม อช.แกงตะนะ อ าเภอศรเมองใหม แหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐาน

เปนแหลงธรณวทยาทพบมากทสดถง 36 แหลง แบงเปนแหลงธรณสณฐานทมสณฐานโดดเดนซงเกดจาก

กระบวนการผพง (weathering) กระบวนการกดกรอน (erosion) กระบวนการพดพา (transportation) และ

กระบวนการทบถม (deposition) จ านวน 25 แหลง แหลงธรณสณฐานทเปนประตมากรรมทางธรรมชาต ท า

ใหเหนเปนรปลกษณตางๆ ซงเกดจากกระบวนการผพง (weathering) และกระบวนการกดกรอน (erosion)

นน มจ านวน 4 แหลง และแหลงธรณสณฐานทเปนลกษณะหนาผาทเกดจากการยกตวของเปลอกโลก จ านวน

7 แหลง

3.2.1 แหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐานทมสณฐานโดดเดน

แหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐานทมสณฐานโดดเดน มจ านวน 25 แหลง ไดแก จด

ส ารวจท อบ1 จดส ารวจท อบ2 จดส ารวจท อบ4 จดส ารวจท อบ6 จดส ารวจท อบ7 จดส ารวจท อบ9 จด

ส ารวจท อบ10 จดส ารวจท อบ11 จดส ารวจท อบ12 จดส ารวจท อบ13 จดส ารวจท อบ14 จดส ารวจท อบ

16 จดส ารวจท อบ17 จดส ารวจท อบ18 จดส ารวจท อบ19 จดส ารวจท อบ20 จดส ารวจท อบ26 จดส ารวจ

ท อบ27 จดส ารวจท อบ30 จดส ารวจท อบ31 จดส ารวจท อบ32 จดส ารวจท อบ33 จดส ารวจท อบ36

จดส ารวจท อบ37 และจดส ารวจท อบ38 รายละเอยดของแตละแหลงมดงน

จดส ารวจท อบ1 เสาระเบยงภจนแดง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน บรเวณ

ภจนทรแดง ในการส ารวจครงนไดตงชอแหลงธรณวทยานวา “เสาระเบยงภจนแดง”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทปาสงวนแหงชาตภหลน ต าบลสงยาง อ าเภอ

ศรเมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0532387 E 0725362 N ระวางบานหนองแสง (6038 II)

ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 80 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : มลกษณะเปนเสาระเบยงขนาดใหญขนาด สงประมาณ 8 เมตร ยาว

ประมาณ 20 เมตร ยาวตอเนองวางตวอยางสวยงาม บรเวณใกลเคยงยงมเสาเฉลยงทมลกษณะเดนคอ เสา

เฉลยงรปแกวไวทซงมลกษณะแปลกตา และในพนทโดยรอบมลกษณะหนสมองกระจายอยทวไป อกทงภจน

แดงนยงเปนเสนทางธดงคของหลวงปมนอกดวย

ธรณวทยา : เปนหนทรายหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป มรปรางเปนเสาระเบยง

เนองจากกระบวนการกรอน (erosion) โดยกระแสน า และมลกษณะเปนรพรนตามแนวขางทเกดจากกระบวน

14

ของน าเชนกน มการแสดงแนวชนเฉยงระดบของชนหนชดเจน บรเวณพนแสดงลกษณะหนสมอง ( sand

cracks) ทเกดจากการเปลยนแปลงอณหภมรอน/เยน ตอมามการคายความรอนท าใหหนแตกเปนรปแบบ

ดงกลาว และลานหนปมทเกดจากการกดเซาะของทางน า นอกจากนยงพบรองรอยกระดกไดโนเสารแตยงไม

ทราบชนดทแนนอน

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เสนทางพนทตงอยบรเวณวดภจนแดงในเขตปา

สงวนแหงชาตภหลน ไดมการสรางเสนทางคมนาคมเพอขนไปถงแหลงไดอยางคอนขางสะดวก อยางไรกตาม

ไดมการกอสรางเจดยและศาลาขนาดเลกภายในบรเวณแหลงธรณวทยาซงขาดความกลมกลนกบธรรมชาต จง

ควรมการประสานกบทางวดเพอบรหารจดการในเรองน และเพอพฒนาใหเปนแหลงธรณวทยาทมความ

สมบรณมากยงขน ควรมการตดตงปายสอความหมายในเชงวชาการเพอใหความรดานธรณวทยาของการเกด

เสาระเบยง นอกจากนบรเวณโดยรอบเสาระเบยงยงสามารถพบเหนโครงสรางทางธรณวทยาทสา มารถ

น าเสนอใหความรแกนกทองเทยวไดเพมเตม อาท รอยแตกในหนทรายซงมลกษณะคลายลานหนปมทภหนรอง

กลา, รอยชนเฉยงระดบในหนทราย, เสาเฉลยงขนาดเลก และรองรอยกระดกไดโนเสาร เปนตน

เสาระเบยง ภจนทรแดง

ข

จ

ก ข

ค

รปท 5 (ก) เสาระเบยงภจนแดง (ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทาง (ค) เสาหนรปแกวไวน

15

จดส ารวจท อบ2 เสาเฉลยงภจนแดง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน บรเวณ

ภจนทรแดง ในการส ารวจครงนไดตงชอแหลงธรณวทยานวา “เสาเฉลยงภจนแดง”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทปาสงวนแหงชาตภหลน ต าบลสงยาง อ าเภอศร

เมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0532245 E 1724872 N ระวางบานหนองแสง (6038 II)

ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 40 เมตร ยาว 60 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : มลกษณะเปนเสาเฉลยง อยบนแทนหน มลกษณะคลายปอม

ปราการขนาดใหญ

ธรณวทยา : เปนหนทรายปนกรวดสเทา สเทาอมแดง ขนาดตะกอนปานกลางถงหยาบ

กรวดประกอบดวยควอตซ ขนาด 0.3-3 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป เสาเฉลยง

เปนลกษณะทเกดจากกระบวนการกรอน (erosion) โดยกระแสน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ควรจดท าปายใหความรดานธรณวทยาและพฒนา

ทางขนชมเสาเฉลยงเพราะปจจบนมเพยงบนไดไมทคอนขางช ารด เนองจากบรเวณเนนของเสาเฉลยงมทราบ

กวางพอสมควรจงเหมาะเปนลานกจกรรมหรอลานกางเตนส าหรบดดาวตอนกลางคน แตตองจ ากดจ านวนคน

ขนไมควรเกน 50 คนตอหนงรอบ อกทงควรพฒนาถนนใหดขนเพราะปจจบนเปนถนนดนและจดบรเวณทจอด

รถใหเปนระเบยบ

รปท 6 เสาเฉลยงภจนแดง

ก) เสาเฉลยงอยบนแทนหนเสมอนแทนปราการ

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

เสาเฉลยง ภจนแดง

16

จดส ารวจท อบ 4 แกงตะนะ

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน เปนแหลง

ธรณวทยาประเภทแหลงธรณสณฐานทมลกษณะพเศษทมลกษณะเปนโขดหนทเกดจากการกดเซาะของน า

อยางสวยงาม

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในเขตอทยานแหงชาตแกงตะนะ ต าบลโขงเจยม อ าเภอ

โขงเจยม พกด (WGS84) 0550732 E 1691264 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม (6039 I) ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 100 เมตร ยาว 200 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : แหลงธรณสณฐานแกงตะนะ มลกษณะเปนแนวโขดหนทรายขนาด

ใหญกลางแมน ามล และ ดอนตะนะเปนดอนทรายขนาดใหญ บรเวณใกลเคยงมแหลงทนาสนใจอกเชน ตน

ไทรยอยทรงปลกเปนอนสรณการเสดจมาเยอนของสมเดจพระเทพพระรตนราชสดาฯ สะพานแขวนเปน

สะพานขามระหวางแกงตะนะกบดอนตะนะทสรางจากโครงการเขอนปากมล อกทงเปนจดชมววแกงตะนะทม

ความสวยงามเปนอยางมาก รอยเสอโดด(ชาวบานตงชอ)เปนลกษณะของกมภลกษณขนาดเลกทเรยงตวกน

เสมอนรปตนเสอ โตะหนใหญเปนโตะทท าจากหนทรายขนาดกวางประมาณ 1 เมตร ยาวประมาณ 5 เมตร

กลมไมกลายเปนหนเปนแหลงศกษาไมกลายเปนหนทพบทบรเวณแกงตะนะ

ธรณวทยา : แกงตะนะเปนหนทรายในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป ทเกดจาก

กระบวนการกดกรอนของน าจนกลายเปนลกษณะแกง บรเวณทวไปแสดงชนเฉยงระดบชดเจนและพบกม

ลกษณซงเกดจากกระบวนการทมกระแสน าวนพดพากอนกรวดมาเปนตวกรอนหนลกษณะเปนวงกลม บรเวณ

แกงตะนะนพบกมภลกษณขนาดของตงแต 5-60 เซนตเมตร

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : แกงตะนะมการบรหารจดการทดอยแลวเนองจาก

เปนจดเดนของอทยานแหงชาตแกงตะนะ อยางไรกตามบรเวณจดแสดงนทรรศการทศนยบรการนกทองเทยว

มสภาพทรดโทรมขาดการบ ารงรกษา และขอมลทางธรณวทยาของแกงตะนะยงมไมมากนก การประสานงาน

กบทางอทยานแหงชาตแกงตะนะเพอปรบปรงและเพมเตมขอมลทางธรณวทยาในบรเวณจดแสดงนทรรศการ

น จะท าใหแหลงเรยนรแหงนมความสมบรณและนาสนใจมากยงขน

17

รปท 7 แกงตะนะ

ก) แกงตะนะมลกษณะเปนแนวโขดหนทรายขนาดใหญกลางแมน ามล ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) ตนไมทพระเทพฯทรงปลก ง) สะพานแขวน จ) กมภลกษณหรอรอยเสอโดด(ชาวบานเรยก) ฉ) ไมกลายเปนหน

ก ข

ค ง

จ ฉ

แกงตะนะ

18

จดส ารวจท อบ6 น าตกตาดโตน

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทอทยานแหงชาตแกงตะนะ ต าบลค าเขอนแกว

อ าเภอสรนธร จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0551318 E 1686414 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม

(6039 I) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนน าตกทไหลผานลานหนทรายกวาง ในชวงหนาฝนจะมน ามาก

และไหลแผเปนมานน าตกกวางสวยงามมาก และลกษณะเดนอกอยางคอน าลงร ทเกดจากเดมเปนกมภลกษณ

ทอยหนชนบนสด ตอมาหนชนลางเกดการหลดออกไปท าใหเกดเปนรน าไหลผาน ท าใหเปนจดเดนเหมาะ

ส าหรบการทองเทยวอกดวย

ธรณวทยา : เปนลานหนทรายทแสดงแนวการวางตวชดเจน (bedding) มความสงประมาณ

7 เมตร แสดงลกณะกมภลกษณกระจายอยทวบรเวณทเกดจากกระบวนการของน าท เกดน าวนตวกลงกอน

กรวดกดกรอนหนเปนวงกลม กมภลกษณทพบมตงแตขนาด 10-120 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพาน อาย

ประมาณ 110 ลานป

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : น าตกตาดโตนอยในเขตอทยานแหงชาตแกงตะนะ

สภาพธรรมชาตโดยรอบถกบกรกและดดแปลงเปนรานขายอาหาร ท าใหทศนยภาพดอยลงไป บรเวณแหลง ม

ปญหาเรองขยะแตไมรนแรงมากนกถงแมวาจะมถงขยะจดไวใหแลวกตาม และขาดสอใหความรทางธรณวทยา

จงควรประสานกบทางอทยานเพอบรหารจดการเรองความสะอาดและเรองสอเผยแพร และการปรบปรง

ทศนยภาพเพอก าหนดเขตใหรานคาอยางชดเจน

19

รปท 8 น าตกตาดโตน ก) น าตกตาดโตน มความสง 7 เมตร ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) แสดงกมภลกษณขนาดตางๆทอยบรเวณลานหนบนน าตก ง) น าลงรทเคยเปนภมลกษณเกา

ก ข

ค ง

น าตกตาดโตน

20

จดส ารวจท อบ7 น าตกสรอยสวรรค

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานหนองผอ ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0562015 E 1709283 N ระวางบานหนองผอ (6139 IV) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 120 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนน าตกทไหลลงจากหนาผาสง สายน าทไหลลงมาจงดคลายตกมา

จากสวรรคเปนทมาของชอน าตก น าตกสรอยสวรรคจดวาเปนน าตกทสวยทสดในจงหวดอบลราชธานเหมาะท

จะเปนแหลงทองเทยวทดงดดนกทองเทยวเปนอยางมากได

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายสเทา เทาอมแดง ปนกรวดประกอบดวย ควอตซ ขนาด 0.3-

3 เซนตเมตร หนาผาหนทรายมความสงประมาณ 30 เมตร แสดงแนวการวางตวชดเจน (bedding) น าตก

สรอยสวรรคประกอบดวยน าตกใหญและน าตกเลก 2 แหลง คอแหลงแรกอยทางทศตะวนตก แหลงทสองเปน

น าตกขนาดยอมอยทางทศตะวนออก และบรเวณพนทวๆไปยงพบกมภลกษณทมขนาดตงแต 15 -130

เซนตเมตร ซงเกดจากกระบวนการทางกระแสน าวน เปนน าตกหนทรายอย ในหมวดหนภพาน อายประมาณ

110 ลานป และแสดงชนเฉยงระดบสวยงามมากหนาประมาณ 70 เซนตเมตร ทศทางไปทศตะวนตกเฉยง

เหนอทบรเวณหนาผาน าตกเลก

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เนองจากน าตกสรอยสวรรคตงอยในเขตอทยาน

แหงชาตผาแตม ธรรมชาตโดยรอบจงยงคงเปนปาคอนขางสมบรณ มทงชมดอกไมปาอยบรเวณใกลเคยงถง 3

จด มนกทองเทยวนยมมาพกผอนทงชาวไทยและชาวตางชาตจ านวนมาก นอกจากนยงมบรเวณจดแสดง

นทรรศการซงใหขอมลทงทางดานพชพนธในเขตอทยานและทางธรณวทยา แตเปนขอมลธรณวทยาของเสา

เฉลยงผาแตม ไมมขอมลทางธรณวทยาของน าตกสรอยสวรรคแตอยางใด ดงนนการพฒนาใหน าตกสรอย

สวรรคเปนแหลงธรณวทยาทสมบรณจงควรมขอมลทางธรณวทยาในบรเวณน าตกดวย

21

รปท 9 น าตกสรอยสวรรค ก) น าตกสรอยสวรรค ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) น าตกเลกทางดานทศตะวนตก ง) น าตกเลกทางดานทศตะวนออก

ก ข

ค ง

น าตกสรอยสวรรค

22

จดส ารวจท อบ 9 เสาเฉลยงยกษ

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในเขตอทยานแหงชาตผาแตม หางจากทท าการอทยาน

ประมาณ 50 กโลเมตร บรเวณบานผาชน ต าบลส าโรง อ าเภอโพธไทร จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84)

0552996 E 1740712 N ระวางบานฟาหวน (6040 II) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณมความกวาง 30

เมตร ยาว 40 เมตร ตองเดนเทาประมาณ 200 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : แหลงธรณสณฐานเสาเฉลยงในจงหวดอบลราชธานซงมอยหลาย

แหง เสาเฉลยงยกษ เปนเสาเฉลยงทใหญทสดในประเทศไทย มความสงประมาณ 20 เมตร กวางประมาณ 10

เมตร บรเวณโดยรอบเปนเนนหนโลงกวาง แวดลอมดวยปาเบญจพรรณทมพชพรรณแปลกตาหายากหลาย

ชนด นอกจากนบรเวณฐานของเสาเฉลยงยกษทางดานทศตะวนตกยงมรองรอยทางโบราณคด ไดแกโลงศพไม

เกาแกยาวประมาณ 2 เมตร ซงเชอวาเปนของมนษยโบราณ

ธรณวทยา : เปนประตมากรรมธรรมชาตดลายเหดเกดจากกระบวนการผพงอยกบทและ

กรอนทเกดกบชนหนทแขงและออนของหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป ท าใหชนหนมความคงทน

ตอกระบวนการดงกลาวแตกตางกนจงถกกดกรอนไมเทากน สวนทเปนชนหนทออนกวาจะถกกดกรอน

มากกวาจงหลงเหลอเปนสวนคลายโคนเหด ในขณะทชนหนทแขงกวาถกกดกรอนนอยกวาจงหลงเหลอเปน

สวนคลายดอกเหด

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เสาเฉลยงยกษ เปนเสาเฉลยงทใหญทสดในจงหวด

อบลจงมความโดดเดนมาก แตปจจบนยงไมไดมการพฒนาใดๆ แนวทางการพฒนาควรสรางศาลาเรยนรและ

จดปายใหความรดานธรณวทยา อกทงใหความรเกยวกบถ าโลงทอยใกลเคยงดานประวตศาสตรมนษยโบราณ

ซงบรเวณนนอากาศคอนขางรอน ผเขาชมจงสามารถใชศาลาเรยนรเปนจดพกผอนและจดชมววไดอกดวย

รปท 10 เสาเฉลยงยกษ

ก) เสาเฉลยงยกษ ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก

เสาเฉลยงยกษ

ข

23

จดส ารวจท อบ 10 ผาชน

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

เนองจากเปนลกษณะหนาผาหนสงชนและอยทบานผาชน แหลงนจงไดชอวา “ผาชน”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานบานผาชน ต าบลส าโรง อ าเภอโพธไทร

จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0552458 E 1742503 N ระวางอ าเภอโพธไทร (6040 I) มความยาว

ของหนาผาประมาณ 2 กโลเมตร

ลกษณะเดนของแหลง : จดทนาสนใจ ซงมความโดดเดนเปนอยางมาก ประกอบดวย 1.ผา

เลข เปนหนาผาทกองทพฝรงเศสไดมาเขยนตวเลขแสดงระดบน าเพอประโยชนในการเดนเรอสนคา ทขนสง

อปกรณตางๆ และอาวธ ในสมยประเทศลาวเปนอาณานคม 2.ผาหมาวอ เปนจดทชาวบานมต านานเลาวาหาก

คนทมาบานผาชน เกดพดจาไมด ไมเคารพสถานทหรอพดจาหยาบคาย จะเกดอาการเจบปวย เปนเหตใหตอง

มาท าพธขอขมาทผาหมาวอแหงนจงจะหายจากโรค จงเปนจดประกอบพธกรรมของชาวบานแถวน 3.น าตก

ปากฮองเสา เปนน าตกทตกมาจากผาชน สรางความสวยงามเปนอยางมาก อกทงฝงตรงขามเปนหนาผาของฝง

ประเทศลาว กมน าตกทสวยงามใหเหน ประกอบดวย 1. น าตกหวยคลอง 2. น าตกทากะเตยด 3. น าตกหวย

บอน ทงหมดแลวท าใหผาชนเปนจดทองเทยวทางธรณวทยาทมความโดดเดนเปนอยางมาก

ธรณวทยา : ลกษณะเปนหนาผาหนทรายสเทา สเทาอมมวง อยในหมวดหนภพาน อาย

ประมาณ 110 ลานป ทมความสง 20-30 เมตรจากระดบน า ดานบนผาชนเปนลานหนทรายเปนจดชมววท

สวยงามอกทงแสดงลกษณะการกดเซาะของทางน าของหนดวย ตรงหนาผามจดเดนทางธรณทส าคญคอแสดง

แนวเฉยงระดบทชดและสวยงามมากหลายจด และแสดงแนวการวางตวของของชนหนชดเจนมาก

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : บรเวณหนาผารมฝงโขงของบานผาชน นอกจากจะ

มลกษณะทางธรณวทยาทสวยงามแปลกตาแลว ยงมศกยภาพทจะพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวแนว extreme

เพอดงดดความสนใจของนกทองเทยวเพมเตมไดอกดวย เชนทผาหมาวอ เปนบรเวณทมหนาผาสงยนออกมา

และแมน าโขงชวงนนมความลกมากสามารถกระโดดจากหนาผาลงสแมน าไดโดยไมมแกงหนใตน าทจะเปน

อนตราย อยางไรกตามควรจะตองมการศกษาเรองความปลอดภยใหรดกมกอนทจะด าเนนการโปรโมท

กจกรรมกระโดดหนาผาน

24

รปท 11 ผาชน ก) ผาหมาวอ ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) น าตกปากฮองเสา ง) ผาเลข จ) น าตกหวยคลองในฝงลาว ฉ) น าตกทากะเตยดในฝงลาว ช) น าตกหวยบอนในฝงลาว ซ) จดเดนดานธรณวทยาแสดงแนวชนเฉยงระดบทสวยงามมาก

ก

ข

ค ง

จ ฉ

ช ซ

ผาชน

25

จดส ารวจท อบ 11 สามพนโบก

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานโปงเปา อ าเภอโพธไทร จงหวดอบลราชธาน

พกด (WGS84) 0542933 E 1746100 N ระวางอ าเภอโพธไทร (6040 I) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ

กวาง 400 เมตร ยาว 1000 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : มลกษณะเปนหลมเปนบออยทวบรเวณลานหน มทงบอขนาดใหญ

เรยกวาสระมรกต มทงเปนลกษณะถ าบาดาลเรยกถ าพระยานาค และยงมเปนรปรางตางๆ ตามจนตนาการอก

มากมาย ถอวาสามพนโบกเปนมหศจรรยธรรมชาตทางธรณทนาสนใจเปนอยางมาก

ธรณวทยา : ลกษณะทเปนหลมหรอบอทเรยกวา กมภลกษณ (pothole) ในหนทรายและ

หนทรายปนกรวดของหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป แสดงชนเฉยงระดบสวยงาม ซงบงบอกถง

สภาวะการสะสมตวในสภาพแวดลอมทางน าประสานสายและโคงตวด ในสภาพอากาศทคอนขางรอนชน เมอ

ประมาณ 65-97 ลานปมาแลว เกดจากกระบวนการกรอน(erosion) โดยกระแสน าพดพาเอากรวดทรายมา

หมนวนกดกรอนในแองเลกๆบนผวหนาชนหนจนเกดเปนโพรงโคงเวา

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : สามพนโบก เปนแหลงธรณวทยาทโดดเดนและม

ชอเสยงทสดในจงหวดอบลราชธาน โดยรวมมการบรหารจดการดอยแลว แตหากมปายใหความรดาน

ธรณวทยาเพมเตมตามจดตางๆ และมการจดระเบยบรานคา กจะเปนการเพมคณคาและความนาสนใจใหสาม

พนโบกมากยงขน

รปท 12.1 สามพนโบก ก) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางเดนทาง ข) ถ าพญานาคเกดจากการกดกรอนของน า

ก

สามพนโบก

ข

26

จดส ารวจท อบ 12 สามหมนรทผาชน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานผาชน ต าบลส าโรง อ าเภอโพธไทร จงหวด

อบลราชธาน พกด (WGS84) 0555890 E 1741950 N ระวางอ าเภอโพธไทร (6040 I) ขอบเขตของแหลง

อยรมแมน าโขงเปนระยะทางกวา 200 เมตรตามแนวหนาผา

ลกษณะเดนของแหลง : สมเดจพระเทพพระรตนราชสดาฯ เคยเสดจประพาสบรเวณสามหมนร

แหงน ซงเปนลกษณะหนาผาหนทรายทมรมากมายนบไมถวน เปนความมหศจรรยทางธรณวทยาเปนอยางมาก

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายสเทา สเทาอมมวง อยหมวดหนภพาน อายประมาณ 110

ลานป มลกษณะเปนรพรนทเกดจากกระบวนการผพงอยกบท (weathering) และกรอน (erosion) โดย

กระแสน า ท าใหเกดเปนรพรนตามแนวชน และแนวชนเฉยงระดบของชนหน ซงเปนจดททนตอกระบวนการ

ดงกลาวไดนอยกวาสวนอน รวมทงเกดจากเมดกรวดทมอยทวไปในเนอหนหลดออกไปและถกกดกรอนจนเปนร

มากมาย และรอยแตกรอยแยกของหน

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ควรมปายใหความรดานธรณวทยา อกทงมการ

อบรมมคคเทศกเกยวกบความรดานธรณวทยาของสามหมนร เพอถายทอดใหนกทองเทยวตอไป

รปท 12.2 สามพนโบก ก) ลกษณะของสามพนโบกทตรวจสอบเบองตน เปนกมภลกษณ ข) สระมรกต เปนกมภลกษณขนาดใหญ

ก ข

27

รปท 13 สามหมนรทผาชน อ าเภอโพธไทร

ก) และ ข) หมวดหนภพานรมฝงแมน าโขงบรเวณบานผาชน อ าเภอโพธไทรจงหวดอบลราชธาน ถกกดกรอนจนเกดเปนรมากมายตามแนวชนและแนวชนเฉยงระดบของชนหน รวมทงในจดทเมดกรวดทมอยทวไปในเนอหนหลดออกไป และบรเวณรอยแตกรอยแยกของชนหน ท าใหเกดลกษณะธรณสณฐานทดงดดและสามารถจนตนาการเปนรปลกษณตางๆไดมากมาย

ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

สามหมนรทผาชน

ค

28

จดส ารวจท อบ 13 สวนหนสประกายแสง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

คณะส ารวจจงตงชอแหลงนวา “สวนหนสประกายแสง”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : บรเวณรมฝงแมน าโขง บ.ค าจาว ต.เหลางาม อ.โพธไทร

จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 544300 E 1745200 N ระวางอ าเภอโพธไทร (6040 I) แหลงมความ

ยาวประมาณ 300 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนหนทมลกษณะสะทอนแสงเปนประกายระยบระยบเมอเวลาม

แสงแดดสอง เมอมองในระยะไกลดเหมอนเปนกอนโลหะสเงนสะทอนแสงดแปลกตา เปนแหลงธรณสณฐานท

โดดเดนสวยงาม

ธรณวทยา : เปนหนซลกา (siliceous rock) ทอยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110

ลานป แขงและ มสตางๆ เชน น าตาลออกเหลอง ด า ชมพ แดง ลกษณะดงกลาวแสดงถงกระบวนการเกดจาก

การสะสมตวของซลกา(silica: SiO2) ระหวางกระบวนการเกดเปนหน หรอเรยกวาการกอตวใหม (diagenesis)

ในสภาพซลกาอมตวในน าทมการเคลอนทในตะกอนทราย ซงลกษณะเชนนหาดไดยาก

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : การเดนทางทสะดวกทสดคอทางเรอ ดงนนการ

ใหบรการเรอจงควรจดการอยางเปนระบบ มราคาแจงไวอยางชดเจน และค านงถงความปลอดภยของ

นกทองเทยวดวย

รปท 14.1 สวนหนสประกายแสง อ าเภอโพธไทร ก) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

สวนหนส

ประกายแสง

ก

29

จดส ารวจท อบ14 ปากบอง - หาดสลง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานสองคอน ต าบลสองคอน อ าเภอโพธไทร

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0541506 E 1749600 N ระวางอ าเภอบณฑรก (6038 I) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 200 เมตร ยาว 2000 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : แบงเปน 1. ปากบองเปนแหลงทมความโดดเดนเปนอยางมาก

เพราะเปนจดทแคบทสดของแมน าโขง มความกวางของแมน า 56 เมตร จดเดนอกอยางตรงบรเวณนคอวถชวต

ชมชน และการประมงแบบดงเดมของคนในชมชน อกทงยงมตนจามจรรากลอยฟา ซงเปนจดเดนทส าคญ

อกอยางหนงทนาสนใจ บรเวณปากบองเหมาะส าหรบเปนจดชมววพระอาทตยตกดนทสวยงามอกดวย 2. หาด

สลง เปนจดทองเทยวทนาสนใจทางธรณวทยาเพราะเปนชายหาดทรายขาวสะอาดเหมาะกบมาเทยวเลนน า

และในวนสงกรานตหาดสลงเปนแหลงทองเทยวทมคนมาเลนสาดน ากนอยางคบคงอกแหลงหนง

ธรณวทยา : ปากบองเปนแหลงธรณสณฐานทโดดเดน ลกษณะพนทบรเวณปากบอง

ประกอบดวยหนทราย หมวดหนเสาขว อายประมาณ 120 ลานป ในบรเวณนยงมถ าหนทรายเลกๆอยขนาด

กวาง 10 เมตร ยาว 20 เมตร สง 2 เมตร เปนถ าทเกดจากกระบวนการกรอนทเกดจากกระแสน าซงสามารถ

เปนจดศกษาธรณวทยาไดเปนอยางด และยงมกมภลกษณอยบรเวณทวไป หาดสลง เปนหาดทรายทเกดจาก

รปท 14.2 สวนหนสประกายแสง อ าเภอโพธไทร ก) และ ข) หนซลกา (Siliceous rock) ทพบในหมวดหนภพานทโผลอยรมฝงแมน าโขง บรเวณ

เหนอบานผาชน อ าเภอโพธไทร จงหวดอบลราชธาน เปนบรเวณกวาง x ยาวกวา 300 เมตร

ก ข

30

กระบวนการสะสมตวของทรายบรเวณทางโคงของแมน าโขง ท าเปนเปนชายหาดทสวยงามยนออกมาจาก

แผนดน

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เปนจดทแมน าโขงมความแคบทสดเพยง 56 เมตร

อยในเขตองคการบรหารสวนต าบลสองคอน เสนทางคมนาคมและทจอดรถกวางขวางสะดวก บรเวณปากบอง

มลกษณะเปนแกงหนแคบๆ สามารถพบเหนวถชวตของชาวบานในแถบนนหาปลาดวยสวงขนาดใหญ และชวง

เดอนกมภาพนธของทกปจะม เทศกาลตกปลา ซงมทองเทยวใหความสนใจเปนจ านวนมาก แตยงขาดปายให

ขอมลในเชงวชาการ ไมวาจะดานธรณวทยาหรอดานการประมง ดงนนจงควรประสานกบทาง อบต. สองคอน

เพอจดท าปายขอมลธรณวทยาและขอมลดานอนๆของแหลงเพอการเผยแพรตอไป

ปากบอง – หาดสลง

ก ข

รปท 15 ปากบอง – หาดสลง

ก) ปากบอง จดทแคบทสดของแมน าโขง ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) วถชมชนประดษฐลฟทขนของแบบชาวบาน ง) หาดสลง จ) ตนจามจรรากลอยฟา

ค ง

จ

ป ก อ

ห ล

31

จดส ารวจท อบ16 กลมเสาเฉลยง วดถ าผานางคอย (หลวงปพรหมมา)

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน บรเวณ

วดถ าผานางคอย ในการส ารวจครงนไดตงชอแหลงธรณวทยานวา “กลมเสาเฉลยง วดถ าผานางคอย”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบรเวณวดถ าผานางคอย (หลวงปพรหมมา) บานดงนา

ต าบลหนามแทง อ าเภอศรเมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0563823 E 1737316 N ระวาง

บานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 150 เมตร ยาว 300 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : พนทแหลงนมเสาเฉลยงทมลกษณะสวยงามประมาณ 10 เสาเฉลยง

และยงมโขดหนเปนรปคลายเจดยเปนทนาสนใจเปนอยางยง

ธรณวทยา : เปนหนทราย ลกษณะเนอหนมสเทา เทาอมแดง ปนกรวดทประกอบดวย

ควอตซ ขนาด 1-3 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป ลกษณะเสาเฉลยงเกดจาก

กระบวนการผพงและกรอนของหนทรายทเกดจากน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : กลมเสาเฉลยง วดถ าผานางคอย มรปรางสวยงาม

แปลกตาหลายรปทรง แตยงขาดปายประชาสมพนธแหลงและปายใหความรดานธรณวทยา ควรจดท าเพอใหผ

เขาชมไดรบความรในการชมแหลง และเนองจากอยในเขตวดจงอาจจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงธรรมมะ

จดเปนทใหผแสวงธรรมมานงสมาธ

รปท 16.1 กลมเสาเฉลยง วดถ าผานางคอย (หลวงปพรหมมา) ก) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

กลมเสาเฉลยง วดถ า

ผานางคอย (หลวงป

พรหมมา)

ก

32

จดส ารวจท อบ17 น าตกแสงจนทร

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานทงนาเมอง ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอ

โขงเจยม จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0563271 E 1715480 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III)

ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 20 เมตร ยาว 50 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : ลกษณะเปนน าตกทไหลผานรของหน ซงท าใหเกดเปนจดทโดดเดน

สวยงามเพราะแสงแดดตกกระทบสายน า ท าใหเกดประกายระยบระยบสวยงาม และจะมแสงจนทรลอดรปใน

สายน าตกในเวลากลางคน จงไดชอวาน าตกแสงจนทร

ธรณวทยา : เปนน าตกหนทรายอยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป ทมจ านวน

2 ชน จดเดนอยทน าตกชนลางสงประมาณ 7 เมตร ลกษณะเปนน าตกทไหลผานรของหนซงคาดวาเดมนาจะ

รปท 16.2 กลมเสาเฉลยง วดถ าผานางคอย (หลวงปพรหมมา) ก) ข) และ ค) เสาเฉลยง ง) หนรปเจดย

ก ข

ค ง

33

เปนกมภลกษณแลวเกดการหลดออกของหนชนลางท าใหน าเกดการกดเซาะเกดเปนรหนขน และพบถ าหน

ทรายขนาดประมาณ ลก 5เมตร กวาง 10 เมตร ทางทศตะวนตก อกทงมจดเดนทางธรณวทยาคอแสดงแนว

ชนเฉยงระดบอยตรงผนงน าตกทางตะวนตก น าตกชนบนอยหางน าตกชนแรกประมาณ 8 เมตร ทางทศ

ตะวนออกเฉยงเหนอ มความสงประมาณ 1 เมตร นอกจากนยงพบถ าขนาดเลก กวาง 5 เมตร ยาว 10 เมตร

อยทางทศตะวนตกของน าตกชนแรกอกดวย

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : น าตกแสงจนทรอยในพนทของอทยานแหงชาตผา

แตม ไดรบการบรหารจดการเปนอยางดอยแลวในทกๆดาน

รปท 17 น าตกแสงจนทร ก) น าตกแสงจนทรหรอน าตกรชนลาง มความสงประมาณ 7 เมตร ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) น าตกชนบน ง) รหนทเกดจากกระบวนการกดเซาะของน า

ก ข

ค ง

น าตกแสงจนทร

34

จดส ารวจท อบ18 น าตกหวยนาเมองใหญ

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :บานทงนาเมอง ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0563850 E 1717439 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 100 เมตร ยาว 200 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนน าตกทไหลตอเนองมาจากล าหวย และเกดการเปลยนแปลง

ระดบของชนหนท าใหกลายเปนน าตกหวยนาเมองใหมขน

ธรณวทยา : เปนลานหนทราย ทอยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป มความสง

ประมาณ 5 เมตร แสดงลกษณะกมภลกษณกระจายอยทวบรเวณทเกดจากกระบวนการของน าทเกดน าวนตว

กลงกอนกรวดกดกรอนหนเปนวงกลมขนาดตงแต 10 -100 เซนตเมตรและแสดงลกษณะหนเปนคลนแสดง

ลกษณะทางธรณวทยาทเกดจากกระบวนการทางน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : น าตกหวยนาเมองใหญอยในพนทของอทยาน

แหงชาตผาแตม มการคมนาคมทสะดวกมากเนองจากอยตดกบเสนทางสายหลก น าตกแหงนมลกษณะพเศษท

นาสนใจคอ ในชวงทน านอย น าจากล าหวยจะไหลลอดแผนหนบรเวณลานน าตกชนบน แลวไหลตกออกมาเปน

น าตกลงสชนลาง มองดคลายกบวามน าตกพงออกมาจากใตลานหน ลกษณะเชนนสามารถหยบยกขนมาให

ความรและสรางแรงดงดดแกนกทองเทยวได ดงนนควรประสานกบทางอทยานเพอขอความรวมมอจดท าปาย

สอความหมายในเรองดงกลาว

รปท 18.1 น าตกหวยนาเมองใหญ ก) น าตกหวยนาเมองใหญ มความสงประมาณ 5 เมตร

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก

น าตกหวยนา

เมองใหญ

ข

35

จดส ารวจท อบ 19 ถ าปาฏหารย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : ทบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0561505 E 1724873 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณมความกวาง 20 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนถ าขนาดใหญทเกดในหนทราย (โดยปกตถ าโดยมาจะเกดจากหนปน)

ธรณวทยา : ถ าหนทรายปากถ ากวางประมาณ 10 เมตร ลกจากปากถ าถงบรเวณพระนอน

ประมาณ 70 เมตร และบรเวณรอบถ ามลานหนทรายมลกษณะเปนปมๆ เกดจากกระบวนการผพงอยกบท

และกรอนตามระนาบชนหนโดยน าเปนตวกดกรอน หนทรายอยหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ควรตดปายใหความรดานธรณวทยา และบรหาร

จดการรวมกบทางวดในการพฒนาแหลง

รปท 18.2 น าตกหวยนาเมองใหญ ก) กมภลกษณทกระจายตวอยทวน าตก

ข) ลกษณะการกดเซาะของกระบวนการทางน า

ก ข

36

จดส ารวจท อบ20 น าตกกด

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :อยบรเวณบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0561918 E 1725421 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 15 เมตร ยาว 30 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนน าตกทไหลผานหนาผาหนทราย จดวาวาเปนน าตกเลกๆ อย

ตดถนนดน คมนาคมคอนขางสะดวก

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายทอยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป น าตก

ลกษณะเปนหนาผาหนทราย ทมความสงประมาณ 5 เมตร บรเวณโดยรอบพบกมภลกษณ และลกษณะการ

คายความรอนของหนทราย (sand crack) ซงเปนจดเดนดานธรณวทยาทนาสนใจ

รปท 19 ถ าปาฎหารย ก) และ ข) ถ าปาฏหารยเปนถ าทเกดจากการกดกรอนของน าตามระนาบชนหนของหมวดหนภพาน ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ค

ถ าปาฏหารย

37

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ตงอยไมไกลจากหนเตาชมจนทรในเสนทางไปผา

ชะนะได น าตกกดเปนน าตกขนาดเลกจะมน าเฉพาะชวงฤดฝนเทานน มศกยภาพในการพฒนาต า แตสามารถ

พฒนาเปนจดแวะพกระหวางเสนทางไปผาชะนะไดไดเนองจากอยตดกบถนนเสนหลก การจดท าปายใหความร

ดานตางๆ บรเวณน าตก จะท าใหตวน าตกดมคณคาและนาสนใจมากยงขน

รปท 20 น าตกกด ก) น าตกกด เปนน าตกทมน ามากในหนาฝน ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) กมภลกษณทอยในบรเวณน าตกกด ง) Sand Crack

ก ข

ค ง

น าตกกด

38

จดส ารวจท อบ26 หาดวจตรา - แกงพศมย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยต าบลหวยไผ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน พกด

(WGS84) 0556840 E 1702153 N ระวางบานหนองผอ (6139 IV) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง

100 เมตร ยาว 1000 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนชายหาดทรายขาวสะอาดรมแมน าโขงเหมาะส าหรบเปนท

พกผอนและทองเทยวชมววทสวยงาม

ธรณวทยา : ลกษณะของแหลงเปนชายหายหาดทเกดจากกระบวนการสะสมตวของแมน า

โขงเปนพนทงอกออกมาจากแผนดน บรเวณนแสดงลกษณะธรณสณฐานของแมน าทสวยงาม สวนแกงพสมย

เปนแกงหนทรายทเกดการกดกรอนของทางน าท าใหเปนโขดหนรปแบบตางๆ อยในแมน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : หาดวจตราอยไมไกลจากทท าการอทยานผาแตมใน

เขตองคการบรหารสวนต าบลหวยไผ เปนแหลงธรณวทยาทมลกษณะเปนหาดทรายสขาวกวางใหญรมฝงแมน า

โขง บรเวณใกลเคยงมแหลงทองเทยวทนาสนใจทสามารถดงดดนกทองเทยวไดคอ แกงพศมย และจดชมบงไฟ

พญานาค ซงทงสามแหลงทองเทยวนสามารถเทยวชมไดเปนฤดกาลเฉพาะชวงหนาแลงและชวงออกพรรษา

เทานน จากการส ารวจชายหาดพบวาบางบรเวณของหาดมลกษณะลาดชนสง อาจเปนอนตรายได โดยเฉพาะ

ชวงเทศกาลสงกรานตซงจะมนกทองเทยวมาเลนน าจ านวนมาก ทาง อบต. ควรมปายเตอนในบรเวณทมความ

ลาดชนสงและลก เพอปองกนอนตรายจากการจมน าทอาจเกดขน และสามารถสรางองคความรผานทางปาย

สอความหมายในเรองทเกยวกบกระบวนการทางธรณวทยาทท าใหเกดการสะสมตวของตะกอนทราย

กลายเปนหาดทรายสขาวอยางทเหน

39

หาดวจตรา –

แกงพสมย

ค

รปท 21 หาดวจตรา – แกงพสมย

ก) หาดวจตรา

ข) แกงพสมย

ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

หาดวจตรา –

แกงพสมย

ค

40

จดส ารวจท อบ27 แมน าสองส

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานดานเกา ต าบลโขงเจยม อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0553666 E 1693627 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม (6039 I) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 200 เมตร ยาว 2000 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนจดทแมน ามลไหลมาบรรจบกบแมน าโขง ซงแมน ามลเปนน าท

ไหลมาจากเขอนปากมลจะมความใส สวนน าในแมน าโขงมความขนมากกวาเมอไหลมาพบกนจงท าใหเหน

ความแตกตางระหวางสน าท าใหเปนน าสองส เปนจดทองเทยวทถกสรรสรางโดยธรรมชาตอยางนาประทบใจ

ธรณวทยา : เปนจดทมความโดดเดนเปนอยางมากเนองจากแสดงลกษณะธรณสณฐานท

สวยงาม อกทงบรเวณกลางแมน ายงมโขดหน แกงหนทรายทสวยงาม ซงเกดจากกระบวนการกรอนของทางน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : จดชมววแมน าสองสมการบรหารจดการทคอนขาง

ดอยแลว มปายใหความรถงทมาของชอแหลง สงททาง อบต. ควรใหความส าคญในตอนนคอ การก าหนด

ขอบเขตของรานขายสนคา ซงปจจบนไดปลกสรางเพมเตมขนอยางมาก มการบดบงทศนยภาพของแหลง

ดงนนจงควรประสานกบทาง อบต. เพอบรหารจดการในเรองดงกลาว กอนททศนยภาพบรเวณจดชมววแหงน

จะถกบดบงไป

รปท 22 แมน าสองส ก) แมน าสองส จดชมววทส าคญของจงหวดอบลราชาน

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก

แมน าสองส

ข

41

จดส ารวจท อบ 30 ถ ามด

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อย ในพนทบานบานผาชน อ าเภอโพธ ไทร จงหวด

อบลราชธาน พกด (WGS84) 0556868 E 1740497 N ระวางอ าเภอโพธไทร (6040 I) ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 1200 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนถ าหนทรายทมขนาดใหญและลกทสดในประเทศไทยเทาทเคย

ส ารวจพบถ าหนทราย

ธรณวทยา : เปนหนทราย ลกษณะเนอหนมสเทา มขนาดตะกอนตงแตปานกลางถงหยาบ

ปนกรวดทประกอบดวย ควอตซ ขนาด 0.3-3 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพาน อายประมาณ 110 ลานป

แสดงแนวการวางตวของชนหนชดเจน(bedding) dip angle 18 องศา/ dip direction 240 องศา บรเวณ

ภายในถ ายงพบกมภลกษณกระจายอยทวไปขนาดตงแต 50-80 เซนตเมตร ถ ามดนเกดจากกระบวนการผพง

อยกบทและการกรอนตามแนวระนาบของชนหนทมความคงทนตอการผกรอนนอย โดยมน าเปนตวกดกรอน

และพดพาเมดทรายออกไปทละนอย อกทงมการพงทลายของชนหนจนเปนโพรงถ าและมขนาดใหญขนเรอยๆ

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ถ ามดมศกยภาพในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว

แนวธรรมชาต-ผจญภยมาก เนองจากถ าหนทรายขนาดใหญในประเทศไทยเปนสงหายาก และถ าอยในสภาพ

สมบรณมาก ยงไมถกรบกวนจากปญหาอนเนองมาจากการทองเทยวทขาดจตส านก ดงนนควรเรงด าเนนการ

วางแผนพฒนาและจดการแหลง เพอใหมแนวทางปฏบตทเหมาะสมและเพอปองกนรวมถงเตรยมรบมอกบ

ปญหาตางๆทอาจเกดขนในอนาคต ในเบองตนนสงทอทยานควรเรงด าเนนการคอ 1) ประชาสมพนธใหถ ามด

เปนทรจก โดยเพมลงไปในโปรแกรมแหลงทองเทยวทส าคญ/โดดเดนของอทยาน ผานทางนทรรศการในจด

บรการนกทองเทยว แผนพบ และโปรแกรมลองเรอของบานผาชน เปนตน 2) พฒนาเสนทางเดนเทาจากจด

จอดเรอถงถ ามด โดยท าปายบอกทาง ปรบปรงพนทบางจดใหเดนไดอยางปลอดภยยงขน แตทงนตองค านงถง

ความกลมกลนกบธรรมชาตดวย 3) มปายสอความหมายทางวชาการเรองถ าทเขาใจงาย รวมถงแนะน า/ค า

เตอน ในการเขาชมถ า

42

ก ข

ค รปท 23 ถ ามด

ก) บรเวณปากถ ามด

ข) กมภลกษณทพบบรเวณในถ า

ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

รปท 24 แผนทถ ามด

ถ ม

43

จดส ารวจท อบ 31 น าตกผาหลวง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทวนอทยานน าตกผาหลวง บานนาเลน

ต าบลนาเลน อ าเภอศรเมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0541003 E 1725560 N ระวางบาน

ฟาหวน (6140 III) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 30 เมตร ยาว 50 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : น าตกผาหลวงเปนน าตกทมความโดดเดนเปนอยางมากเพราะเปน

น าตกทมถ าอยใตน าตกเปรยบเสมอนมมานน าตกทปกปดถ า อกทงสามารถมองเหนไดในระยะไกลเนองจาก

เปนน าตกทมมานน าตกกวางมากและหนาผาน าตกมความสง จงเปนน าตกทมความสวยงามอนดบตนๆของ

จงหวด

ธรณวทยา : เปนน าตกขนาดใหญทแบงเปน 2 สวนคอสวนแรกเปนหนาผาสงประมาณ 20

เมตร ยาว 30 เมตร ประกอบดวยหนทรายปนกรวด สขาวปนเทา อยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110

ลานปอยชนบนและสวนทเปนถ าอยชนลางหนาผาน าตก ประกอบดวยหนทรายแปง สเทาด า สน าตาลมวง อย

ในหมวดหนเสาขวอายประมาณ 120 ลานป แสดงการวางตวของชนหนชดเจน dip angle 15 องศา/ dip

direction 35 องศา หางจากน าตกไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอประมาณ 40 เมตร พบรอยคดโคงหนาขนาด

ประมาณ 1 เมตร

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : น าตกผาหลวง เปนน าตกทสวยงามมเอกลกษณ

โดดเดน กลาวคอเปนน าตกทตกจากหนาผาสงชนแลวไหลลงไปตากรองเขา และทส าคญคอมเพงถ าขนาดใหญ

อยหลงมานน าตก บรเวณเพงถ ายงพบลกษณะทส าคญทางธรณวทยา นนคอพบการแทรกสลบชนอยางชดเจน

ระหวางหนทรายสขาวและหนดนดานสด า สามารถพฒนาเปนแหลงศกษาธรรมชาตทางธรณวทยาไดเปนอยาง

ด ดงนนสงทควรประสานกบทางวนอทยานน าตกผาหลวงเพอพฒนาพนทแหงนใหเปนแหลงอนรกษธรณวทยา

ทนาสนใจคอ การจดท าปายสอความหมายถงลกษณะอนโดดเดนทางธรณวทยาของแหลงดงทไดกลาวขางตน

จดท าปายบอกเสนทางไปทน าตกใหชดเจนโดยเฉพาะอยางยงบรเวณทางแยกตางๆบนเขา ท าความสะอาดรอย

ขดเขยนตามผนงเพงถ าและกอนหนบรเวณน าตกและตดปายขอความรวมมอรกษาความสะอาด ตามความ

เหมาะสม นอกจากนควรปรบปรงเสนทางศกษาธรรมชาตทมอยแลวใหไมรก และปลอดภยตอนกทองเทยว

44

ก ข

รปท 25 น าตกผาหลวง

ก) น าตกผาหลวงมความโดดเดนระยะไกล ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) หนาผาน าตกและถ าใตน าตก ง) หมวดหนภพานและหมวดหนเสาขว จ) แนวคดโคงของหนทราย

ค ง

จ

ตกผ หลว

45

จดส ารวจท อบ 32 เสาเฉลยงค

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :บานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0563901 E 1726228 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 15 เมตร ยาว 40 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนลกษณะเสาเฉลยง 2 ตนตงอยคกนอยางโดดเดน เสาเฉลยงทง

2 ตนมความสงใกลเคยงกน เปนจดทมความนาสนใจทางธรณวทยาและดานการทองเทยวอกเปนอยางมาก

ธรณวทยา : ลกษณะเสาเฉลยงประกอบดวยหนทรายปนกรวด สเทา มเมดตะกอนละเอยด

ปานกลางอยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป มความสงประมาณ 3 เมตร แบงเปนสวนลกษณะ

คลายรมสงประมาณ 0.4 เมตร และสวนทมลกษณณะคลายเสาสงประมาณ 2.6 เมตร เสาเฉลยงแหงนเปนการ

ตกตะกอนสะสมตวโดยธารน าไหลแบบประสานสายทมขนาดคอนขางใหญ มกระแสน ารนแรง พดพาเอา

ตะกอนทงขนาดใหญถงเลกมาสะสมตวกน ลกษณะเสาเฉลยงมอทธพลมาจากการกรอนโดยกระแสน า

นอกจากนชนหนยงแสดงชนเฉยงระดบชดเจนซงสามารถบงบอกถงทศทางการไหลของแมน าโบราณ

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เปนหนงในแหลงทองเทยวทมคคเทศกทองถนพา

นกทองเทยวแวะชมระหวางเสนทางเดนเทาขนผาชะนะได ซงถงแมวาจะเปนแหลงทมความโดดเดนไมมากนก

แตเนองจากอยไมไกลจากสถานทกางเตนท จงมนกทองเทยวมาเยยมชมอยไมขาด โดยเฉพาะอยางยงมาดพระ

อาทตยตก ซงนกทองเทยวมกจะปนขนไปบนบรเวณเสาเฉลยงเพอหาจดทมทวทศนสวยงามไมมอะไรบงสายตา

อทยานแหงชาตผาแตมควรมการจดระเบยบนกทองเทยวในจดนโดยเฉพาะอยางยงชวงฤดทองเทยว มปาย

เตอน/ขอควรปฎบตหรอไมควรปฎบต ทงนเพอความเปนระเบยบและความปลอดภยตอตวนกทองเทยว

ข

รปท 26 เสาเฉลยงค ก) เสาเฉลยงค มความสงประมาณ 3 เมตร ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ฉล ค

46

จดส ารวจท อบ 33 น าตกหวยพอก

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :อยบรเวณบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0565657 E 1727509 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 30 เมตร ยาว 80 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนน าตกคอนขางใหญทมตนพอกเปนจ านวนมากจงเปนทมาของ

ชอน าตก อยใกลกบผาชะนะไดและจดบรการนกทองเทยวเหมาะส าหรบเปนจดพกผอนกอนไปผาชะนะได อก

ทงยงเปนจดชมววผาก าปนอกดวย

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายปนกรวด สเทา อยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110

ลานป ลกษณะน าตกม 2 ชนโดยชนบนมความสงประมาณ 7 เมตร มลานน าตกกวางประมาณ 3 เมตร สวน

น าตกชนลางมความสงประมาณ 5 เมตร บรเวณดานบนน าตกและลานน าตกชนบนพบกมภลกษณรปทรง

ตางๆขนาดตงแต 20-120 เซนตเมตร หนาผาน าตกและทศทางของน าตกไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ

(20 องศา) หางจากน าตกไปทางทศใตพบลานหนทรายทแสดงลกษณะการกดเซาะของน าและลกษณะการคาย

ความรอนของหนทราย (sand crack) ซงเปนจดเดนดานธรณวทยาทนาสนใจ ขนาดกวางประมาณ 50 เมตร

ยาวประมาณ 60 เมตร

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ตงอยตดกบบรเวณกางเตนทของผาชะนะได มการ

จดการทดอยแลว แตอาจเพมเตมความนาสนใจใหกบแหลงไดโดยการจดท าปายสอความหมายในเรองตน

‘มะพอก’ ตนไมหายากชนดหนงซงขนอยบรเวณน าตกและเปนทมาของชอน าตก

รปท 27.1 น าตกหวยพอก ก) น าตกหวยพอกมกมภลกษณกระจายอยทวบรเวณน าตก ข) ลกษณะการหดตวของหนทราย

ก ข

47

จดส ารวจท อบ 36 แกงคนยา

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบรเวณบานดงหนองฟานยน ต าบลเหลางาม อ าเภอโพธ

ไทร จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0539962 E 1741123 N ระวางบานฟาหวน (6040 II) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 30 เมตร ยาว 200 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนแกงหนทมตนไมหลายชนดเชนตนหวา ตนไทร มความรมรน

เหมาะเปนทพกผอน อกทงอยรมถนนสามารถคมนาคมสะดวก

ธรณวทยา : เปนแกงหนทอยบรเวณหวยตาหวง แกงคนยามลกษณะการเกดจากการกด

เซาะของทางน าท าใหเหนเปนลกษณะโขดหนกลางหวย พนทประกอบดวยหนทราย สเทาอมแดง ขนาด

ตะกอนละเอยดถงปานกลาง อยในหมวดหนเสาขวอายประมาณ 120 ลานป พบกมภลกษณขนาด 15 -60

เซนตเมตร แสดงแนวการวางตวของชนหนชดเจน dip angle 28 องศา/ dip direction 23 องศา มแนวการ

แตกของหน(joint set) จ านวน 2 แนวคอ แนวแรก dip angle 88 องศา/ dip direction 290 องศา แนวท

สอง dip angle 80 องศา/ dip direction 3 องศา

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : อยในเขตปาสงวนดงตาหวง เปนแกงขนาดปานกลางทมน า

ไหลแมในฤดแลงเนองจากมฝายชวคราวกนขวางล าหวยตาหวงอย ชาวบานไดรวมตวกนตง ‘กลมพลงรกษแกง

คนยา’ ขนเพอดแลแกง อยางไรกตามยงมขอทควรปรบปรงบางคอ ปายบอกทางขาดหายเปนชวงๆ โดยเฉพาะ

บรเวณทางแยกและมปญหาขยะ ควรประสานกบทางกลมฯ หรอองคการบรหารสวนต าบลเหลางาม เพอ

ปรบปรงปญหาดงกลาว

รปท 27.2 น าตกหวยพอก ก) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ข) ลกษณะหนโดนกดเซาะจากน า

ก ข

ตกหว พอก

48

จดส ารวจท อบ 37 โบกแกงสรอย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :อยบรเวณบานทาลง ต าบลหวยไผ อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0563959E 1708439 N ระวางบานหนองผอ (6139 IV) ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 500 เมตร ยาว 1,000 เมตร การเดนทางตองนงเรอเขาไปใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง

ลกษณะเดนของแหลง : ชาวบานบรเวณนนตงชอวาเกาพนโบก เปนพนททมโบกจ านวนมาก

นบหลายพนโบก ดานหลงของโบกแกงสรอยจะเหนหนาผาของผาเจกและผาเมย เปนทโดดเดนสวยงามเปน

อยางมาก

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายเนอควอตซ สเทาขาว เมดตะกอนขนาดปานกลาง อยใน

หมวดหนเสาขวอายประมาณ 120 ลานป แสดงชนเฉยงระดบทศ 310 องศาและแนวการวางตวของชนหน

ชดเจนแนว dip angle 7 องศาและ dip direction 80 องศา พบกมภลกษณหลากหลายรปทรงกระจายอย

ทวบรเวณเปนจ านวนมาก ขนาดตงแต 15 เซนตเมตร-7 เมตร มลกษณะธรณสณฐานทโดดเดนสวยงามมาก

เนองจากโบกแกงสรอยเปนเนนหนทรายทมแมน าโขงไหลโอบลอมลกษณะคลายรปเลนสเปนทนาแปลกตาเปน

อยางยง

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : อยในเขตอทยานแหงชาตผาแตมใกลผาเจก-ผาเมย

ปจจบนนกทองเทยวสามารถไปถงดวยทางเรอเทานน ทางอทยานอาจศกษาเสนทางเดนเทาเพมเตมให

นกทองเทยวทรกการผจญภยสามารถเดนเทาตดลงมาจากผาเจก-ผาเมยได นอกจากนอาจจะพฒนาใหเปนจด

ทองเทยวหนงในเสนทางทองเทยวทางเรอของอทยานได (Geopark Boat) กอนอนตองศกษาความเปนไปได

รปท 28 แกงคนยา ก) แกงหนทรายทเกดจากกระบวนการกดเซาะของน า

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ก ค

49

ในการเชอมเสนทางเดนเทาและเรอเขาดวยกน จากหาดวจตรา-น าตกสรอยสวรรค และอาจจะมกจกรรมอน

เสรมเขาไปดวย อาท ดนก นงรถไถ โรยตวลงหนาผา เปนตน

รปท 29 โบกแกงสรอย

ก) โบกแกงสรอย ดานหลงเปนผาเจก ข) ลกษณะโบกแกงสรอยทมแมน าโขงโอบลอม

ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ง)แนวชนเฉยงระดบ

ก ข

ค ง

โ ก ก อ

50

จดส ารวจท อบ 38 แซหวยหมาก

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : บานหวยหมากใต ต าบลโขงเจยม อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0556195 E 1693571 N ระวางบานหนองผอ (6139 IV) ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 400 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนแกงหนทราย ทมตนไมหลากหลายชนดท าใหมบรรยากาศรมรน

และอยใกลกบหมบาน สามารถเปนแหลงพกผอนและแหลงทองเทยวประจ าชมชนได

ธรณวทยา : เปนแกงหนทรายทเกดจากกระบวนการกดเซาะและการกรอนของน า พนท

ประกอบดวยหนทรายมสเทา สเทาขาว ตะกอนมขนาดปานกลาง อยในหมวดหนเสาขวอายประมาณ 120

ลานป แสดงแนวการวางตวของชนหนชดเจน(bedding) dip angle 5 องศา/ dip direction 273 องศา ม

แนวการแตกของหน(joint set) จ านวน 2 แนวคอ แนวแรก dip angle 75 องศา/ dip direction 100 องศา

แนวทสอง dip angle 77 องศา/ dip direction 8 องศา

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ตงอยในเขตหนวยพทกษหวยหมากใต การบรหาร

จดการแซหวยหมาก นอกจากปายสอความหมายทควรจะเพมเตมเขาไปแลว ยงตองค านงถงการจดการ

นกทองเทยวดวย ไมวาจะเปนเรองการจอดรถ การทงขยะ การดมสรา เปนตน การออกกฎระเบยบตางๆ

ขนมาเพอบงคบใชกบนกทองเทยว จะท าใหสถานทมความสวยงามและเปนระเบยบมากยงขน

รปท 30 แซหวยหมาก ก) ลกษณะแกงหนและโขดหนกลางหวยหมาก

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ซหว หม ก

51

3.2.2 แหลงธรณสณฐานทเปนประตมากรรมทางธรรมชาต

แหลงธรณสณฐานทเปนประตมากรรมทางธรรมชาต มจ านวน 4 แหลง ไดแก จดส ารวจท

อบ3 จดส ารวจท อบ21 จดส ารวจท อบ25 และจดส ารวจท อบ35 รายละเอยดของแตละแหลงมดงน

จดส ารวจท อบ3 ภอานมา

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

เนองจากบนยอดภมกอนหนทมลกษณะคลายอานบนหลงมา คณะส ารวจจงตงชอแหลงนวา “ภอานมา”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทต าบลนาค า,ต าบลลาดควาย,ต าบลนาเลน

อ าเภอศรเมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0542419 E 1720048 N ระวางบานฟาหวน

(6040 II) การเขาถงตองเดนเทาประมาณ 2 กโลเมตร จากถ าขามถงภอานมา ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 150 เมตร ยาว 200 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : มความโดดเดนเปนอยางมากเนองจากเปนแหลงทมหนทมลกษณะ

คลายรปอานมาซงเปนจดชมววททสวยงาม อกทงในบรเวณรอบๆยงพบลานหนปมอยทวบรเวณ ระหวางทาง

ไปยงภอานมาพบเสาเฉลยงทสวยงามตลอดทางและเหมาะส าหรบการศกษาเชงนเวศอกดวย

ธรณวทยา : บรเวณนพบอยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป ประกอบดวยหน

ทรายปนกรวด สขาวปนเทา เมดขนาดปานกลางถงหยาบ การคดขนาดไมด เมดกรวดประกอบดวย ควอตซ

และเชรต สะสมตวในสภาพแวดลอมทางน าประสานสายบนทวปเมอ 100-140 ลานป ลกษณะของเสาเฉลยง

และหนรปอานมา เกดจากกระบวนการกรอน (erosion) โดยกระแสน า สวนลานหนปมนนเกดจากการกด

เซาะของหนโดยกระบวนการทางน า และพบกมภลกษณอกดวย

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : พนทตงอยในเขตปาสงวนแหงชาตภหลน และอย

ในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลนาค ารวมทงวดถ าขามภสบ ตวแหลงธรณวทยาคอหนรปอานมาเอง

ไมคอยมความโดนเดนทางธรณวทยามากนก แตภายในเสนทางทจะไปยงหนรปอานมาไดผานภมประเทศท

สวยงามและมแหลงทองเทยวอนๆทนาสนใจมากมาย อาท ทางเกวยนโบราณ, เสาเฉลยงขนาดตางๆ, ถ าแตม,

ถ าขาม และสบโบราณ หากมการจดท าปายบอกเสนทาง รวมถงปายในความรตางๆ ทงทางดานธรณวทยา,

โบราณคด และต านานพนบาน จะท าใหเสนทางไปชมหนรปอานมานมความนาสนใจมากยงข น นอกจากน

พนทแหงนยงมศกยภาพในการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวในลกษณะผจญภย adventure อกดวย กลาวคอ

สามารถพฒนาเปนเสนทางปนจกรยานภเขา หรอการขมาพนเมอง เพอชมภมประเทศในบรเวณนนได

เนองจากหนรปอานมาตงอยคอนขางไกลเหมาะกบผทมสขภาพแขงแรงเทานน การมทางเลอกอนในการ

52

เดนทางไปถงแหลงนอกจากจะสรางความเพลดเพลนใหนกทองเทยวแลว ยงเปนการขยายกลมนกทองเทยวซง

ปจจบนมาเทยวในเชงธรรมมะเปนหลก ไปสกลมทรกการผจญภยไดอกดวย

จดส ารวจท อบ21 หนเตาชมจนทร

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบรเวณบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0562205 E 1726007 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 20 เมตร ยาว 30 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนหนรปทรงคลายเตาแหงนหนาขนฟา มความสวยงาม โดดเดน

ถอวาเปนประตมากรรมทางธรรมชาตทแปลกตามาก

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายทอยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป ลกษณะ

เปนหนทเกดจากการกดกรอนของน า (erosion) การผพงตามธรรมชาต (weathering) และหนบางสวนเกด

รปท 31 ภอานมา ก) ลกษณะกระบวนการกรอนของหนท าใหเปนรปลกษณะคลายอานมา ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) กลมเสาเฉลยงรปทรงตางๆบรเวณใกลเคยง ง) ลานหนปมและกมภลกษณ

ก ข

ค ง

ภอานมา

53

การหลดออกดเสมอนรปเตา ผวของหนเตาชมจนทรแสดงจดเดนทางธรณวทยาคอมลกษณะการกดเซาะของ

ทางน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ตงอยระหวางเสนทางไปผาชะนะได เปนหนรปราง

แปลกตาคลายเตาเงยหนาขนฟา โดยภาพรวมแลวตวแหลงธรณวทยาเองไมมความโดดเดนมากนก อยางไรก

ตามทางอทยานสามารถสรางคณคาเพมเตมใหกบแหลงไดโดยการเพมองคความรเขาไปในลกษณะปายสอ

ความหมาย ทงทางดานธรณวทยาโดยการอธบายวา หนเตาชมจนทรนมนเกดขนมาไดอยางไร ท าไมถงมรปราง

และการวางตวดงเชนปจจบนน และดานต านานพนบาน

จดส ารวจท อบ25 หนโยกมหศจรรย ภสะมย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน ลกษณะเปน

กอนหนวางซอนกนสามารถจบโยกไดเพยงมอเดยว คณะส ารวจจงตงชอแหลงนวา “หนโยกมหศจรรย ภสะมย”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :อยบรเวณบานสะเองทอง ต าบลส าโรง อ าเภอโพธไทร

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0554930E 1737224 N ระวางชองพลาญกระตาย (6138 IV) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 100 เมตร ยาว 100 เมตร

ก ข

ค รปท 32 หนเตาชมจนทร

ก) หนชมจนทร

ข) การกดเซาะของหนทเกดจากกระบวนการ

ทางน า

ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง หนเตาชมจนทร

54

ลกษณะเดนของแหลง : จดเดนของแหลงนคอหนโยก ทเกดจากกระบวนการทางธรรมชาต

ท าใหหน 2 กอนมาวางซอนกนแลวสามารถโยกไปมาได ซงหนทอยในลานหนยงรปแบบทโดดเดน โดยเกดจาก

กระบวนการกรอนของกระแสน าท าใหเกดเปนทรงคลายรปรางตางๆ เชน หนรปรางคลายเครองบน แหลงหน

โยกภสะมยจงเปนลานหนทรายทมหนลกษณะตางๆ วางตวโดยธรรมชาตอยางสวยงาม

ธรณวทยา : ลกษณะของแหลงเปนลานหนทราย สเทา เทาอมแดง อยในหมวดหนภพาน

อายประมาณ 110 ลานป หนโยกเกดจากหนทรายทแตกหกเปนกอนหนมบางสวนเปนลกษณะโคงท าให

สามารถโยกได อกทงลกษณะรปรางทแปลกตาในรปทรงตางๆนนเกดจากกระบวนการกรอน หนโยกนนาจะถก

พดพาหรอกลงมาจากบรเวณใกลเคยง

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : หนโยก ภสะมย ตงอยบนยอดภสะมย อยในความ

ดแลของอทยานแหงชาตผาแตม และองคการบรการสวนต าบลส าโรง ตวหนโยกตงอยในบรเวณกลมหนทม

รปรางแปลกตาบนยอดภสะมย การจะมาเทยวชมสถานทแหงนตองมเวลาอยางนอยครงวน เนองจากตองเดน

ขนเขาเปนระยะทางประมาณ 1 กโลเมตร แลวเดนทางราบตอไปอกประมาณ 1 กโลเมตร บนยอดภยงม

สถานททองเทยวอนๆ ทนาสนใจ คอ จดชมพระอาทตยตกผาคอยนาง, ถ าแตม, จดชมพระอาทตยขน/ลานกาง

เตนท, ถ าภาพเขยนส, จดชมพระอาทตยขนผาหงก าพรา และจดชมววผาถ าคางคาว เนองจากบนยอดภมกลม

สถานททองเทยวหลากหลายนเอง การจะบรหารจดการแหลงธรณวทยาจงจ าเปนตองท าทงระบบบนภสะมย

เพอจงใจใหนกทองเทยวมาเยยมชม และ ณ ปจจบนนทาง อบต.ส าโรง กไดมกจกรรมตางๆไวรองรบ

นกทองเทยวเปนประจ าอยแลว อาท การเขาคาย, กางเตนทพกแรม รวมถงมมคคเทศนไวคอยบรการ

นกทองเทยวอกดวย ซงแตละปมนกทองเทยวไมต ากวา 500 คน แตยงขาดการเผยแพรขอมลทางดาน

ธรณวทยาทเหมาะสม, การใหความรแกมคคเทศนเกยวกบแหลงธรณวทยา และแนวทางในการอนรกษและ

จดการทศนยภาพของแหลง ดงนนจงควรรวมมอกบ อบต.ส าโรง และอทยานเพอด าเนนการสงเสรมในเรอง

ดงกลาว

ก ข

55

จดส ารวจท อบ 35 เสาพญาครฑ

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0562385 E 1727986 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 30 เมตร ยาว 40 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : แสดงลกษณะเสาหนทมรปทรงคลายหวพญาครฑเปนเสาโดดเดน

เปนลกษณะทแปลกตาซงหาดไดยาก เปนทนาสนใจเปนอยางมาก

ธรณวทยา : เปนหนทราย ลกษณะเนอหนมสเทา เทาอมแดง ปนกรวดทประกอบดวย

ควอตซ ขนาด 0.3-2 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป ลกษณะของเสาพญาครฑเกด

จากกระบวนการผพงและกรอนของหนทรายทเกดจากอทธพลของน าและลมทผานระยะเวลามายาวนาน

56

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ตงอยระหวางเสนทางขนผาชะนะได สามารถ

มองเหนไดจากถนน เปนเสาเฉลยงทมลกษณะแปลกตาเหมอนหวพญาครฑตงอยอยางโดดเดน ยงไมมการ

พฒนาใหเปนแหลงทองเทยว ควรประสานกบทางอทยานแหงชาตผาแตม เพอท าปายบอกทางไปชมแหลงและ

ตองยนอยในจดเฉพาะเทานนจงจะสามารถมองเหนเปนรปหวพญาครฑได และควรมปายใหความรทาง

วชาการของการเกดเสาหนดวย

3.2.3 แหลงธรณสณฐานทเปนหนาผา

แหลงธรณสณฐานทเปนหนาผา มจ านวน 7 แหลง ไดแก จดส ารวจท อบ5 จดส ารวจท อบ15

จดส ารวจท อบ8 จดส ารวจท อบ24 จดส ารวจท อบ28 จดส ารวจท อบ29 และจดส ารวจท อบ34

รายละเอยดของแตละแหลงมดงน

จดส ารวจท อบ5 ลานผาผง

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในเขตอทยานแหงชาตแกงตะนะ ต าบลโขงเจยม

อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0552663 E 1691349 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม

(6039 I) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 100 เมตร

รปท 34 เสาพญาครฑ ก) ลกษณะหนทรายทโดดกดเซาะโดยอทธพลของน าและลมจนกลายเปนทรงคลายหวครฑ

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก

พญ ค ฑ

ข

57

ลกษณะเดนของแหลง : อยหางจากแกงตะนะไปทางตะวนออกประมาณ 2 กโลเมตร เปน

หนาผาหนทรายชายแดนอ าเภอสรนธรกบอ าเภอโขงเจยม ซงเปนจดชมววตวอ าเภอโขงเจยมและชมววพระ

อาทตยตกดนทสวยงามมาก

ธรณวทยา : เปนหนทรายสเทา สเทาอมแดง หนทรายปนกรวดในหมวดหนภพานอาย

ประมาณ 110 ลานป มลานหนปมซงแสดงลกษณะทหนทรายโดยกดเซาะจากกระบวนการทางน า อยหางจาก

ลานผาผง ทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ควรจดกจกรรมทนาสนใจเชนจดเสนทางเดน

ศกษาธรรมชาตและพฒนาเปนลานกจกรรม เนองจากการคมนาคมคอนขางสะดวกไมไกลจากทท าการอทยาน

อกทงควรตดปายใหความรดานธรณวทยาดวย

รปท 35 ลานผาผง

ก) ลานผาผง

ข) ลานหนปมบรเวณใกลเคยง

ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ค

ลานผาผง

58

จดส ารวจท อบ15 ผานางคอย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบรเวณวดถ าผานางคอย บานดงนา ต าบลหนามแทง

อ าเภอศรเมองใหม จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0563689 E 1737187 N ระวางบานนาโพธกลาง

(6140 III) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนจดชมววชายแดนลาวและแมน าโขงทสวยงามมาก บรเวณใตผา

นางคอยยงมจดทนาสนใจคอมหองปรงยาสมนไพรทเปนสตรยาสมนไพรของหลวงปพรมมา อกทงพบ

ภาพเขยนโบราณในบรเวณนน

ธรณวทยา : เปนหนาผาหนทราย ลกษณะเนอหนมส เทา เทาอมแดง ปนกรวดท

ประกอบดวยควอตซ ขนาด 1-3 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป ใตหนาผาพบถ า

ผานางคอย ซงเดมเปนเพงหนทรายขนาดเลก และในบรเวณนนยงมหนสมอง (sand cracks) ทเกดจาก

กระบวนการคายความรอนของหนทรายอกดวย

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : บรเวณหนาผาจดชมววสามารถมองเหนววแมน า

โขงและธรรมชาตทางฝงประเทศลาวไดอยางชดเจนและยงสามารถกางเตนทพกคางคนไดอกดวย นอกจากนยง

มแหลงทองเทยวอนๆในบรเวณใกลเคยงอกหลายแหงทจะสามารถดงดดนกทองเทยวใหมาเยยมชมวดถ าผา

นางคอยแหงน อาท ถ าแตม, กลมเสาเฉลยงขนาดเลก, น าตก และบอน าผดซงน าจะผดออกมาจากหนอยาง

รนแรง แตสามารถพบเหนไดเฉพาะชวงฤดฝนเทานน สงทควรประสานกบทางวดเพอบรหารจดการแหลง

ธรณวทยาแหงนและแหลงอนๆทอยใกลเคยงคอ การเพมองคความรทางธรณวทยาลงไปในแตละจดทองเทยว

และมการวางแผน/ทบทวนกอนทจะมการกอสรางสงตางๆ บรเวณแหลงธรณวทยา อนจะท าใหสญเสย

ทศนยภาพตามธรรมชาต

ผานางคอย

รปท 36.1 ผานางคอย

ก) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทาง

การเดนทาง

ก

ผานางคอย

59

จดส ารวจท อบ8 ผาแตม

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในเขตอทยานแหงชาตผาแตม ต.หวยไผ อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0554599 E 1702375 N ระวางอ าเภอโขงเจยม (6139 IV) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณมความยาว 700 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : มลกษณะเดนทเปนหนาผาสงชนอยรมแมน าโขง บรเวณใตชะงอน

ผาพบภาพเขยนสอายประมาณ 3,000 ป บรเวณใกลเคยงพบกลมเสาเฉลยงทเสาเฉลยงทสงทสดสงประมาณ

รปท 36.2 ผานางคอย ก) ผานางคอยจดชมววแมน าโขงและชายฝงลาว ข) ถ าหลวงปพรมมา ค) หนสมอง ง) ภาพเขยนโบราณ

ก ข

ค ง

60

7 เมตร เสาเฉลยงทเตยทสดสงประมาณ 5 เมตร ดคลายสวนเหดยกษ ดานหลงมรอยแยกของหนหมวดหนภ

พานขนาดใหญ (ลานหนแตก)

ธรณวทยา : พนทเปนหนทรายทอยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป หนาผาเกด

จากการยกตวของทราบสงโคราชหลงจากการสะสมตวเกดเปนหนแลว ท าใหเกดรอยแตกและเลอน ซงเปน

ชองทางใหน าไหลผาน ในชวงแรกมการกดเซาะในแนวดงมากกวาแนวราบ เมอเวลาผานไปหลายลานปทางได

พฒนาเปนแมน าโขงแลวเรมการกดเซาะในแนวราบมากกวาแนวดง และเกดการพงทลายเกดเปนหนาผา

บรเวณลานหนแตกเกดจากการยกตวของเปลอกโลกท าใหชนหนโกงงอ และเกดรอยเลอน (fault) และรอย

แตก (joint)

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ผาแตม โดยภาพรวมมการบรหารจดการดอยแลว

ควรตดปายใหความรดานธรณวทยาเพมเตมเพอความสมบรณของแหลงยงขน

ก

รปท 37.1 ผาแตม

ก) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทาง

การเดนทาง ผาแตม

61

จดส ารวจท อบ24 ผาถ าคางคาว

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน เนองจาก

บรเวณนนมถ าคางคาวเลกๆ เปนจดชมววมมกวางทสวยงาม คณะส ารวจจงตงชอแหลงนวา “ผาถ าคางคาว”

ทตง ขอบเขต และการเขาถง :อยบรเวณบานสะเองทอง ต าบลส าโรง อ าเภอโพธไทร

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0555662E 1737095 N ระวางชองพลาญกระตาย (6138 IV) ขอบเขต

ของแหลงโดยประมาณ กวาง 40 เมตร ยาว 100 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : จดเดนของแตละแหลงมความพเศษแตกตางกน ผาคอยนางจะอย

ทางดานตะวนตกของภสะมยเปนจดชมววพระอาทตยตก ผาหงก าพรา อยทางดานทศตะวนออกของภสะมย

รปท 37.2 ผาแตม ก) และ ข) ลกษณะของผาแตมดานแมน าโขง ค) กลมเสาเฉลยงใกลทท าการอทยานแหงชาตผาแตม ง) รอยแยกในหมวดหนภพาน ยาวประมาณ 20 เมตร กวางประมาณ 0.5 เมตร

ก ข

ค ง

62

เปนจดชมววพระอาทตยขน ผาถ าคางคาวเปนหนาผาทอยบนถ าขนาดเลก เปนจดชมววทสามารถมองเหนภ

ก าผรา ภกระบอ ภลาน ภปองใหญ ภปองเลก ภจนทรแดง ภกระดง

ธรณวทยา : ลกษณะเปนหนาผาหนทราย หนทรายมสเทา อยในหมวดหนภพานอาย

ประมาณ 110 ลานป พนททวไปยงมลานหนปมและหนลกษณะเปนรวๆ ตะปมตะปาทแสดงลกษณะการกด

เซาะของกระแสน า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ควรมปายใหความรดานธรณวทยาและมแนวเขตให

ชมววเพอความปลอดภย ซงจดเดนของผาถ าคางคาวเปนจดทมองเหนภตางๆทอยบรเวณใกลเคยง ควรม

แผนผงใหผเขาชมวาบรเวณไหนคอภอะไรเพอความนาสนใจในการชม

ก ข

รปท 38 ผาถ าคางคาว

ก) จดชมววผาคอยนาง ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) ผาหงก าพรา ง) ผาถ าคางคาว จ) ลานหนปม

ค ง

จ

ผาถ าคางคาว

63

จดส ารวจท อบ 28 ผาเจก

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : บรเวณอทยานแหงชาตผาแตม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอ

โขงเจยม จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 562769 E 1706879 N ระวางบานหนองผอ (6139 IV)

ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 150 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนบรเวณทมลกษณะธรณสณฐานโดดเดน และเปนจดชมววแมน า

โขงทสวยงามมาก อกทงเปนจดทสามารถมองเหนแนวการวางตวของชนหนทชดเจนมากของผาเมยอกดวย ใน

อดตบรเวณนเปนเสนทางการล าเลยงและคาขายของพอคาชาวจน พอคาชาวจนเหลานนชอบมาพกทผาแหงน

จงเปนทมาของชอวา ผาเจก ในเวลาตอมา

ธรณวทยา : เปนหนาผาทเกดจากการยกตวของทราบสงโคราช ซงเดมมแผนดนตอเนองไป

ถงชายแดนลาว แตในเวลาตอมาเกดการกดเซาะของแมน าโขงซงเปนแมน าทมมาตงแตอดต คอยๆกดเซาะตาม

แนวรอยแตก รอยแยกของหน เมอเวลาผานไปแมน าโขงกดเซาะชนหนจนมความลกถงปจจบนท าใหเหนเปน

ลกษณะหนาผา พนทนประกอบดวยหนทราย สเทา มขนาดเมดตะกอนละเอยดถงปานกลาง มเมดกรวดชนด

ควอตซ ขนาด 0.3-3 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป

รปท 39 ผาเจก

ก) จดชมววชายแดนลาว ผาเจก ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ผ ก

64

จดส ารวจท อบ 29 ผาเมย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทอทยานแหงชาตผาแตม ต าบลนาโพธกลาง

อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0562526 E 1705937 N ระวางบานหนองผอ (6139

IV) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 50 เมตร ยาว 300 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนบรเวณทมลกษณะธรณสณฐานโดดเดน และเปนจดชมววแมน า

โขงทสวยงามมาก อกทงเปนจดทสามารถมองเหนแนวการวางตวของชนหนทชดเจนมากของผาเจกอกดวย ใน

อดตบรเวณนเปนทอยของเมย (เมย เปนภาษาอสานแปลวาสตวทมลกษณะคลายละอง ละมง) จงเปนทมาของ

ชอวา ผาเมย ในเวลาตอมา

ธรณวทยา : เปนหนาผาทเกดจากการยกตวของทราบสงโคราช ซงเดมมแผนดนตอเนองไป

ถงชายแดนลาว แตในเวลาตอมาเกดการกดเซาะของแมน าโขงซงเปนแมน าทมมาตงแตอดต คอยๆกดเซาะตาม

แนวรอยแตก รอยแยกของหน เมอเวลาผานไปแมน าโขงกดเซาะชนหนจนมความลกถงปจจบนท าใหเหนเปน

ลกษณะหนาผา พนทนประกอบดวยหนทราย สเทา มขนาดเมดตะกอนละเอยดถงปานกลาง มเมดกรวดชนด

ควอตซ ขนาด 0.3-3 เซนตเมตร อยในหมวดหนภพานอายประมาณ 110 ลานป

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ผาเจก ผาเมย เปนหนาผาสงชนรมแมน าโขงตดชายแดน

ไทยลาว จากหนาผาทงสองสามารถมองเหนทศนยภาพทสวยงามของภเขายอดตดทฝงลาว แกงโขดหน หาด

ทรายแมน าโขง และทส าคญหากยนอยทผาเจกหรอผาเมยจะสามารถมองเหนลกษณะการเรยงตวของชนหนท

อยใตอกผาหนงและลกษณะการโคงเวาระหวางหนาผาทงสองคลายรปอาวไดอยางชดเจน ดงนนแนวทางการ

รปท 40 ผาเมย

ก) จดชมววชายแดนลาว ผาเมย ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก ข

ผ ม

65

บรหารจดการหนาผาทงสองจงควรดงจดเดนเรองลกษณะภมประเทศนออกมาน าเสนอ นอกจากนตามเสนทาง

ศกษาธรรมชาตไปผาเจกผาเมย ยงมจดทองเทยวทนาสนใจอกหลายจด อาท ทงดอกไม กอนหนทมลกษณะ

คลายหมอนหนซอน และภาพเขยนสทอยใตผาเจก ซงสามารถเสรมใหเสนทางศกษาธรรมชาตนมความ

นาสนใจยงขน

และเนองจากลกษณะโคงเวาคลายอาวระหวางหนาผาทงสองดงทไดกลาวมาแลว ทางอทยานแหงชาต

ผาแตมควรศกษาถงความเปนไปไดในการท าทางเดนเลยบหนาผา (skywalk) คลายกบทภทอก จงหวด

หนองคาย หากเหนวาเหมาะสม ซงนอกจากจะเปนการสงเสรมการทองเทยวส าหรบผทชนชอบความตนเตน

แลว นกทองเทยวยงสามารถเรยนรเรองธรณวทยาตางๆของชนหนและสามารถชนชมกบทศนยภาพอน

ตระการตารมฝงโขงไปพรอมกน และยงสามารถโปรโมทเปนจดเดนทส าคญอกจดหนงของอทยานธรณผาชน

สามพนโบกได (Geopark Gateway)

จดส ารวจท อบ 34 ผาชะนะได

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0566168 E 1727091 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 25 เมตร ยาว 60 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนจดชมพระอาทตยทขนเปนจดแรกของประเทศไทย และเปนชด

ชมววชายแดนลาวทสวยงามเปนอยางมาก

ธรณวทยา : เปนหนาผาทมทศไปทางตะวนออก พนทเปนหนทรายสเทา ขนาดตะกอนม

ขนาดปานกลางถงหยาบ มกรวดปนซงเมดกรวดมขนาดตงแต 0.3-3 เซนตเมตร จดอยในหมวดหนภพานอาย

ประมาณ 110 ลานป ชนหนวางตวชดเจนในทศ(bedding) dip angle 20 องศาและ dip direction 297

องศา แสดงชนเฉยงระดบในทศ(x-bedding) dip angle 22 องศาและ dip direction 273 องศา บรเวณ

ใกลเคยงยงพบ sand crack ซงเปนจดเดนทางธรณวทยาทจดหนง

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : เปนแหลงทนกทองเทยวนยมมาชมพระอาทตยขน

เนองจากเปนจดทอยทางทศตะวนออกสดของประเทศ อทยานแหงชาตผาแตมมการโปรโมทเปนจดชมพระ

อาทตยขนกอนใครในสยาม ชวงเวลาขนปใหมของทกปจะมนกทองเทยวมานบถอยหลงเขาสปใหมและชมพระ

อาทตยขนเปนจ านวนไมนอยกวา 4,000 คน และเนองจากบรเวณหนาผามความสงชนมาก จ านวน

นกทองเทยวทเบยดเสยดอาจท าใหเกดอบตเหตพลดตกจากหนาผาได อทยานควรเพมการดแลความปลอดภย

ในชวงเวลาดงกลาว โดยจดเจาหนาทดแลและคอยเตอนไมใหนกทองเทยวเขาไปใกลหนาผามากเกนไป

66

รปท 41 ผาชะนะได ก) ผาชะนะได ข) ชะงอนหนทแสดงชนเฉยงระดบ ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ง) sand crack

ก ข

ค

ผ ช ไ

ง

67

บทท 4 ผลการส ารวจแหลงโบราณคด

จดส ารวจท 1 ภหลน

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยพนทบานภหลน ต าบลสงยา อ าเภอศรเมองใหม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0529560 E 1728691 N ระวางบานฟาหวน (6040 II) ขอบเขตของแหลง

โดยประมาณ กวาง 25 เมตร ยาว 60 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : อยหางจากบานเกดของหลวงปมนประมาณ 5 ก.ม. ในปพ.ศ. 2480

หลวงปเสารซงเปนอาจารยของหลวงปมนไดน าทานมาอบรมสมาธบนภหลน ซงเมอกอนสถานทแหงนเตมไป

ดวยไขปา และสตวราย หลวงปมนทานไดเปนผน าชาวบานขนหน ดนโคลน ขนมากอเปนถ าพอทสามารถอย

อาศย หลงจากหลวงปเสารพระอาจารยของทานไดอบรมจนรชดวาก าลงสมาธอนแนวแน ไดเกดขนแลวใน

หลวงปมน ทานจงไดแยกจากไปจากภหลน หลวงปมนทานไดบ าเพญภาวนาอยภหลน ประมาณ 5 ป ทานก

ไดจากสถานทแหงนไปแสดงธรรมเทศนาอบรมโยมมารดาจนเกดศรทธา ออกถอศลตามทานไป หลงจากนน

ทานกไมไดยอนกลบมาอก ภหลนจงถอไดวาเปนปฐมสมถวปสสนากมมฎฐาน ของหลวงปมน ภรทตโต จดเดน

อกทหนงคอรอยเสอโดด มผเลาวามเสอเขามาในบรเวณนนแตดวยบารมของหลวงปเสารและหลวงปมน เสอ

ตวนนจงมสามารถท าอะไรได

ธรณวทยา : ภหลนเปนลกษณะของหนทรายทอยในหมวดหนภพาน ประกอบดวยหนทราย

หนทรายปนกรวด สขาวปนเทา เมดขนาดปานกลางถงหยาบ เมดกรวดประกอบดวยควอรตและเชรต ขนาด

0.5-2 เซนตเมตร ถ าหลวงปมนเดมเปนลกษณะเพงหนทราย แสดงลกษณะชนหนชดเจน(Bedding) วางตวใน

แนว dip angle 22/ dipdirection 332 ถ าหลวงปเสารเดมเปนเสาเฉลยงทเปนลกษณะเกดจากกระบวนการ

กรอน โดยกระแสน า แลวมการน าหนมาตอเตมเปนถ า

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : วดภหลนมเพงหนและเสาเฉลยงธรรมชาตบนยอด

ภซงถกดดแปลงเปนสถานทปฏบตธรรมทมชอเสยงของพระอาจารยเสารและพระอาจารยมน มอายเกาแก

มากกวารอยป และถงแมจะมการดดแปลงธรรมชาตของแหลง แตการกอสรางกลบท าไดอยางกลมกลน ดไม

ขดกบสภาพแวดลอม ดวยเหตนการน าเสนอแหลงธรณวทยาแหงน จงควรกระท าควบคไปกบการทองเทยวเชง

ธรรมมะเนองจากทางวดมชอเสยงอยกอนแลว สงทควรเพมเตมคอปายสอความหมายทางธรณวทยา โดย

อาจจะตดตงไวบรเวณกอนทางขนภซงจะไมท าใหทศนยภาพของสถานทเสยไป และอาจจะเพมเตมความ

นาสนใจของแหลงในเรองเปนจดชมววพระอาทตยตกไดอกดวยเนองจากมบรรยากาศยามเยนทสวยงามมาก

68

จดส ารวจท 2 ถ าแตม-ถ าภาพเขยนส

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบรเวณภสะมย บานสะเองทอง ต าบลส าโรง อ าเภอโพธ

ไทร จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0555040 E 1737654 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III)

ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 100 เมตร ยาว 400 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : ประกอบดวย 1.ถ าแตม มภาพเขยนทมอายนาจะชวงเวลาเดยวกบ

ผาแตม ประกอบดวยรปมนษยโบราณ และตวอกษร 2.จดชมววลานหนปมอยดานบนของถ าแตม ในชวงหนา

หนาวเหมาะกบการชมทะเลหมอกในบรเวณนเปนอยางมากและจดนยงเปนจดกางเตนของนกทองเทยวอกดวย

3.ถ าภาพเขยนส จดเดนคอมรปฝามอโบราณ ทมอายนาจะชวงเดยวกบผาแตมอกจดหนงดวย

รปท 42 ภหลน ก) ถ าหลวงปมน ข) ถ าหลวงปเสาร ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ง) รอยเสอโดด

ก ข

ค ง

ว หล

69

ธรณวทยา : 1)ถ าแตม เปนถ าหนทราย ทมความกวาง 10 เมตร ยาว 30 เมตร สง 5 เมตร

2)จดชมววลานหนปมอยดานบนของถ าแตม บรเวณนแสดงจดเดนทางธรณคอการกดเซาะของหนทเกดจาก

ทางน า 3)ถ าภาพเขยนส เปนเพลงหนทรายขนาดเลก กวาง 6 เมตร ยาว 8 เมตร สง 3 เมตร อยหางจากถ า

แตมทางทศตะวนออก 350 เมตร

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : กลมแหลงทองเทยวถ าแตม-ถ าภาพเขยนสน

เหมาะกบการทองเทยวเชงอนรกษณเพราะจะตองเดนเทาขนภประมาณ ๒ กโลเมตร นอกจากภาพเขยนส

โบราณแลวระหวางทางจะมตนไมนานาพนธใหศกษาอกดวย

ก ข

รปท 43 ถ าแตม-ถ าภาพเขยนส

ก) ถ าแตม ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการ เดนทาง ค) ภาพเขยนรปคนในถ าแตม ง) จดชมววลานหนปม จ) ภาพฝามอทถ าภาพเขยนส

ค ง

จ

ถ ตม ถ พ ข

70

จดส ารวจท 3 ถ าพระ

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยบรเวณอทยานแหงชาตแกงตะนะ ต าบลค าเขอนแกว

อ าเภอสรนธร จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0552141 E 1691480 N ระวางอ าเภอศรเมองใหม

(6039 I) ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 30 เมตร ยาว 50 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนทเคยเสดจของพระเจาจตเสน (กษตรขอม) ในสมยประมาณ

๒๐๐-๓๐๐ ปทแลว ภายในถ ามเตยงนอนหนของพระเจาจตเสน มศลาจารกและฐานโยน(จ าลอง) บรเวณ

ทางเดนมาถ ามจดเดนทส าคญอกอยางหนงคอน าตกรากไทร เปนน าตกทซมมาจากรากไทรจะมน าตลอด

ธรณวทยา : เปนถ าหนทรายขนาด กวาง 15 เมตร ยาว 20 เมตร สง 4 เมตร ชนหนทออน

กวาไดผพงออกไป จงเกดลกษณะเปนโพรงถ าขน

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ตงอยในพนทของอทยานแหงชาตแกงตะนะ

บรเวณถ าพระนอกจากจะมลกษณะทางธรณวทยาทนาสนใจแลวยงเปนแหลงทางโบราณคดอกดวย เนองจาก

มการคนพบหลกศลาจารกและฐานรปเคารพของขอมโบราณ แตจากการส ารวจพบวา การจดภมทศนของ

แหลงยงไมดพอ หลกศลาจารกและฐานรปเคารพถกวางอยอยางไมมความส าคญ ไมมปายใหความรทาง

วชาการเลย อยางไรกตามบรเวณใกลเคยงกบถ าพระยงมแหลงทองเท ยวอนๆทนาสนใจ เชน จดชมววผาผง

และลานหนลกษณะตะปมตะปาอยใกลๆ ซงแหลงทองเทยวเหลานลวนเปนทางผานของเสนทางศกษา

ธรรมชาตส าหรบนกเรยนทมาเขาคายเปนประจ าทกป ดงนนหากทางอทยานเพมปายสอความหมายและมการ

อบรมใหความรทางธรณวทยาแกวทยากร ถ าพระและเสนทางศกษาธรรมชาตแหงนจะมความนาสนใจมาก

ยงขน

71

จดส ารวจท 4 ถ าขาม-รอยเกวยนโบราณ

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานใหม ต าบลดงส าโรง อ าเภอศรเมองใหม

จงหวดอบลราชธาน พกด(WGS84) 0542108 E 1719598 N ระวางบานฟาหวน (6040 II) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 800 เมตร ยาว 1000 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : ตรงทางทางเดนไปถ าขามจะพบรอยเกวยนโบราณฝงอยในหนทราย

ถ าขามเปนถ าทหลวงปมนเคยมานงวปสสนา และยงพบภาพเขยนโบราณอกดวย

ธรณวทยา : ลกษณะพนทเปนหนทราย หมวดหนภพานประกอบดวยหนทรายปนกรวด ส

เทาขาว สเทาอมแดง เมดขนาดปานกลางถงหยาบ การคดขนาดไมด เมดกรวดประกอบดวย ควอตซและเชรต

ถ าขามเปนถ าหนทราย อกทงพบถ าหนทรายเลกๆอกหลายแหง

รปท 44 ถ าพระ ก) ถ าพระ ข) เตยงนอนหนของพระเจาจตเสน ศลาจารกและฐานโยน(จ าลอง) ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ง) น าตกรากไทร

ก ข

ค ง

ถ พ

72

จดส ารวจท 5 ผาหมอน

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยบรเวณทางตะวนออกของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในเขตอทยานแหงชาตผาแตม ต.หวยไผ อ าเภอโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน พกด (WGS84) 0555695 E 1702978 N ระวางบานหนองผอ (6139 IV) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณ กวาง 40 เมตร ยาว 100 เมตร

ก ข

รปท 45 ถ าขาม-รอยเกวยนโบราณ

ก) รอยเกวยนโบราณ ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง ค) ถ าขาม สถานวปสสนาหลวงปมน ง) ถ าภาพเขยนโบราณ จ) ภาพเขยนโบราณ

ค ง

จ

ถ ข ม

อ กว โ ณ

73

ลกษณะเดนของแหลง : เปนลกษณะเพงผาหนทมลกษณะหนขนาดใหญ 2 กอนเรยงคกน

ซงถามองจากดานลางจะเหนหน 2 กอนนนคลายหมาอน 2 ใบ วางเรยงคกน ซงเปนทมาของชอผาหมอนแหง

นดวย อกทงเปนแหลงทพบภาพเขยนกลมท 3 และ 4 ภาพเขยนทพบมทงภาพคน ภาพสตว ภาพวาดลายเสน

และภาพฝามอเปนตน

ธรณวทยา : เปนหนาผาหนทรายทเปนจดชมววแมน ามลทสวยงามมาก หนทรายในบรเวณ

นมลกษณะสเทา สเทาอมมวง ขนาดเมดตะกอนละเอยด เนอหนมเมดกรวดขนาด 0.3-4 เซนตเมตร อยใน

หมวดหนภพาน บรเวณหนาผาเปนลกษณะหนาผา 2 ชน อกทงมลกษณะแสดงแนวชนเฉยงระดบทเปน

อทธพลจากกระแสน าและมลกษณะการกดเซาะของน ากระจายอยทวไปซงเปนจดเดนทางธรณวทยาทนาสนใจ

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : อยในเขตอทยานแหงชาตผาแตม มการบรหาร

จดการแหลงทดอยแลว

ผ หมอ

รปท 46 ผาหมอน ก) จดชมววแมน าโขงผาหมอน ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ค) ลกษณะแนวชนเฉยงระดบ ง) ลกษณะแสดงการกดเซาะของน า

ก ข

ค ง

ผ หมอ

74

จดส ารวจท 6 โหงนแตม

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : ทบานซะซอม ต าบลนาโพธกลาง อ าเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน พกด(WGS84) 0564255 E 1726050 N ระวางบานนาโพธกลาง (6140 III) ขอบเขตของ

แหลงโดยประมาณมความกวาง 30 เมตร ยาว 30 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนชะงอนหนทรายทมรอยฝามอโบราณ โหงนแตมเปนภาษา

อสานซ งโหงนหมายถงชะงอนหนาผาทยนออกมาและแตมหมายถงการวาดเขยน

ธรณวทยา : โหงนแตมเปนชะงอนหนทประกอบดวยหนทรายปนกรวด สเทาขาว อยใน

หมวดหนภพาน ชะงอนหนเกดจากกระบวนการแตกหกของหน วางตวอยบนพนททเปนหนทรายหมวดหนภ

พานเชนเดยวกน

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : อยในเขตอทยานแหงชาตผาแตม หางจากเสา

เฉลยงคประมาณ 200 เมตร มลกษณะเปนเพงหน พบรอยประทบรปฝามอโบราณของมนษย 7 รอย

นอกจากนบรเวณใกลเคยงยงมทงดอกหญาใหเดนชมเปนจ านวนมาก และเนองจากภาพรอยฝามออยในระดบ

ทสามารถเออมถง ทางอทยานควรมปายขอควรระวง/ปายเตอน ไมใหนกทองเทยวสมผสภาพรอยฝามอ เพอ

เปนการอนรกษแหลงโบราณคดนไวใหนานทสด

ก ข

ค รปท 47 โหงนแตม

ก) โหงนแตม ข) รอยฝามอโบราณ ค) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทาง

การเดนทาง

โห ตม

75

จดส ารวจท 7 ถ านางเขญฝาย

แหลงธรณวทยาบรเวณน ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดอบลราชธาน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง : อยในพนทบานผาชน ต าบลดงส าโรง อ าเภอโพธไทร จงหวด

อบลราชธาน พกด (WGS84) 0551896 E 1740783 N ระวางบานฟาหวน (6040 II) การเขาถงตองเดนเทา

ประมาณ 50 เมตรจากถนน ขอบเขตของแหลงโดยประมาณ กวาง 4 เมตร ยาว 5 เมตร

ลกษณะเดนของแหลง : เปนเพงหนรปทรงคลายดอกเหด หนบางแหงเปนมนเงาคลายรอย

นง และรอยวางขอศอกของคน บนเพดานของสวนทคลายดอกเหดมคราบสด าคลายเขมาควนไฟ ชาวบานม

ความเชอวาทนเปนเมองบงบด (เมองลบแล) มหนมชอภซางมานงเกยวพาราสนางระว ทกวนพระจะมเสยง

เขญฝาย (ปนฝาย) และมเสยงพดคยกนพมพ าอยตรงนน

ธรณวทยา : เปนลกษณะเพงหนทราย สเทาขาว เมดตะกอนขนาดปานกลาง พบชนเฉยง

ระดบหนาประมาณ 30 เซนตเมตร มทศทาง 230 องศา เพงหนทรายมขนาดกวาง 4 เมตร ยาว 7 เมตร

สง 2.5 เมตร

แนวทางการพฒนาและบรหารจดการ : ชาวบานใหความเคารพนบถอสถานทแหงน วา

เปนสถานทศกดสทธมเจาทคอยปกปองคมครอง องคการบรหารสวนต าบลส าโรงหรออทยานแหงชาตผาแตม

อาจจดท าปายเพอบอกเลาต านานพนบานดงกลาว

รปท 48 ถ านางเขญฝาย ก) ลกษณะเปนเพงหนทรายขนาดเลกๆ

ข) ต าแหนงจดส ารวจและเสนทางการเดนทาง

ก

ถ ขญฝ

ข

76

บทท 5 การประเมนแหลงธรณวทยา

การประเมนคณคาและศกยภาพของแหลงธรณวทยาในพนทศกษา จงหวดอบลราชธาน

จ านวน 38 แหลง โดยแตแหลงไดท าการประเมนตาม “หลกเกณฑการประเมนเพอก าหนดแหลงอนรกษ

ธรณวทยา” จ านวน 2 ดาน คอ 1) หลกเกณฑดานคณคาทางวชาการ 2) หลกเกณฑดานศกยภาพในการ

พฒนาและการบรหารจดการ การประเมนแตละดานแบงไดเปน 3 ระดบ ไดแก สง ปานกลาง และต า

5.1 แหลงธรณวทยา

การประเมนคณคาดานวชาการ

จากคะแนนผลการประเมนเมอเทยบเปนรอยละ ตามหลกเกณฑดานคณคาทางวชาการ

สามารถก าหนดคณคาทางวชาการของแหลงไดดงตอไปน

คะแนน ต ากวารอยละ 50 มคณคาทางวชาการต า

คะแนน รอยละ 50-75 มคณคาทางวชาการปานกลาง

คะแนน มากกวารอยละ 75 มคณคาทางวชาการสง

การประเมนดานศกยภาพในการพฒนาและการบรหารจดการ

จากคะแนนผลการประเมนเมอเทยบเปนรอยละ ตามหลกเกณฑดานศกยภาพในการพฒนา

และการบรหารจดการ สามารถก าหนดคณคาของแหลงไดดงตอไปน

คะแนน ต ากวารอยละ 50 มศกยภาพในการบรหารจดการต า

คะแนน รอยละ 50-75 มศกยภาพในการบรหารจดการปานกลาง

คะแนน มากกวารอยละ 75 มศกยภาพในการบรหารจดการสง

ในการพจารณาวาแหลงใดมคณสมบตเขาขายเปนแหลงธรณวทยา จะพจารณาจากคะแนน

ผลการประเมนตามหลกเกณฑดานคณคาทางวชาการ เปนหลก นนคอ หากแหลงใดไดคะแนนไมถงรอยละ 50

(มคณคาทางวชาการต า) กจะถกจดใหเปนแหลงธรณวทยา ซงในพนทศกษาน ไดท าการประเมนแหลงทงหมด

38 แหลง ผลการประเมนไดเปนแหลงธรณวทยาจ านวน 29 แหลง ดงสรปไวในตาราง 5.1

5.2 แหลงอนรกษธรณวทยา

การประเมนแหลงอนรกษธรณวทยา ใชวธการและหลกเกณฑเชนเดยวกบแหลงธรณวทยา แตถาหากแหลงใดไดคะแนนหลกเกณฑดานคณคาทางวชาการ มากกวารอยละ 50 (มคณคาทางวชาการปานกลาง – สง) กจะถกจดใหเปนแหลงอนรกษธรณวทยา ซงจากผลการประเมนครงนมทงหมด 9 แหลง ดงสรปไวในตารางท 5.2

77

ตาราง 5.1 แสดงผลการประเมนแหลงธรณวทยา

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

1 อบ.1 เสาระเบยงภจนทรแดง ปาสงวนแหงชาตภหลน

ต.สงยาง อ.ศรเมองใหม

จ.อบลราชธาน

0532397 E

1725356 N

แหลงธรณสณฐาน 6038 II ต า ต า

2 อบ.2 เสาเฉลยงภจนทรแดง ปาสงวนแหงชาตภหลน

ต.สงยาง อ.ศรเมองใหม

จ.อบลราชธาน

0532245 E

1724872 N

แหลงธรณสณฐาน 6038 II ต า ต า

3 อบ 3 ภอานมา ต.นาค า, ต.ลาดควาย, ต.นาเลน

อ.ศรเมองใหม จ.อบลราชธาน

0542419 E

1720048 N

แหลงธรณสณฐาน 6040 II ต า ต า

78

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

4 อบ 4 แกงตะนะ อช.แกงตะนะ ต.โขงเจยม

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0550732 E

1691264 N

แหลงธรณสณฐาน 6039 I ต า ปานกลาง

5 อบ 5 ลานผาผง อช.แกงตะนะ ต.โขงเจยม

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0552671 E

1691350 N

แหลงธรณสณฐาน 6039 I ต า ต า

6 อบ 6 น าตกตาดโตน อช. แกงตะนะ ต.ค าเขอนแกว

อ.สรนธร จ.อบลราชธาน

0551328 E

1686426 N

แหลงธรณสณฐาน 6039 I ต า ปานกลาง

7 อบ 7 น าตกสรอยสวรรค บ.หนองผอ ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0562006 E

1709293 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ต า ปานกลาง

79

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

8 อบ.10 ผาชน บ.ผาชน ต.ส าโรง อ.โพธไทร

จ.อบลราชธาน

0552514 E

1742573 N

แหลงธรณสณฐาน 6040 I ต า ปานกลาง

9 อบ.14 ปากบอง – หาดสลง บ.สองคอน ต.สองคอน

อ.โพธไทร จ.อบลราชธาน

0541501 E

1749613 N

แหลงธรณสณฐาน 6038 I ต า ต า

10 อบ.15 ผานางคอย วดถ าผานางคอย บ.ดงนา

ต.หนามแทง อ.ศรเมองใหม

จ.อบลราชธาน

0563689 E

1737187 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ต า

11 อบ.16 กลมเสาเฉลยง วดถ าผา

นางคอย

วดถ าผานางคอย บ.ดงนา

ต.หนามแทง อ.ศรเมองใหม

จ.อบลราชธาน

056823 E

1737316 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ต า

80

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

12 อบ.17 น าตกแสงจนทร บ.ทงนาเมอง ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0563259 E

1715481 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ปานกลาง

13 อบ. 18 น าตกหวยนาเมองใหญ บ.ทงนาเมอง ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0563858 E

1717416 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ต า

14 อบ.20 น าตกกด บ.ซะซอม ต. นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0561911 E

1725421 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ต า

15 อบ.21 หนเตาชมจนทร บ.ซะซอม ต. นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0562201 E

1726007 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ต า

81

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

16 อบ.22 แหลงไดโนเสารภทอง ภทอง ต.หวยไผ อ.โขงเจยม

จ. อบลราชธาน

0545656 E

1698185 N

แหลงซากดกด าบรรพ 6039 I ต า ต า

17 อบ.24 ผาถ าคางคาว บ. สะเองทอง ต.ส าโรง

อ.โพธไทร จ.อบลราชธาน

0555667 E

1737100 N

แหลงธรณสณฐาน 6138 IV ต า ต า

18 อบ.25 หนโยกมหศจรรย ภสะมย บ. สะเองทอง ต.ส าโรง

อ.โพธไทร จ.อบลราชธาน

0554961 E

1737207 N

แหลงธรณสณฐาน 6138 IV ต า ปานกลาง

19 อบ.26 หาดวจตรา – แกงพศมย ต.หวยไผ อ.โขงเจยม

จ.อบลราชธาน

0556831 E

1702143 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ต า ปานกลาง

82

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

20 อบ.27 แมน าสองส บ.ดานเกา ต.โขงเจยม

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0553687 E

1693630 N

แหลงธรณสณฐาน 6039 I ต า ปานกลาง

21 อบ.28 ผาเจก อช.ผาแตม ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0562783 E

1706876 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ต า ปานกลาง

22 อบ.29 ผาเมย อช.ผาแตม ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0562531 E

1705945 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ต า ปานกลาง

23 อบ.32 เสาเฉลยงค บ.ซะซอม ต. นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0563893 E

1726227 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ปานกลาง

83

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

24 อบ.33 น าตกหวยพอก บ.ซะซอม ต. นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0565636 E

1727495 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ปานกลาง

25 อบ.34 ผาชะนะได บ.ซะซอม ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0566166 E

1727090 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ปานกลาง

26 อบ.35 เสาพญาครฑ บ.ซะซอม ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0562385 E

1727986 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ต า ปานกลาง

27 อบ.36 แกงคนยา บ.ดงหนองฟานยน ต.เหลางาม

อ.โพธไทร จ.อบลราชธาน

0540007 E

1741104 N

แหลงธรณสณฐาน 6040 II ต า ปานกลาง

84

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนงทาง

ภมศาสตร (UTM GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

28 อบ.37 โบกแกงสรอย

(เกาพนโบก)

บ.ทาลง ต.หวยไผ อ.โขงเจยม

จ.อบลราชธาน

0563871 E

1708432 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ต า ปานกลาง

29 อบ.38 แซหวยหมาก บ.หวยหมากใต ต.โขงเจยม

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0556144 E

1693587 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ต า ปานกลาง

85

ตาราง 5.2 แสดงผลการประเมนแหลงอนรกษธรณวทยา

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนง

ทาง

ภมศาสตร

(UTM

GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

1 อบ.8 ผาแตม อทยานแหงชาตผาแตม

ต.หวยไผ อ.โขงเจยม

จ.อบลราชธาน

0554600 E

1702375 N

แหลงธรณสณฐาน 6139 IV ปานกลาง สง

2 อบ.9 เสาเฉลยงยกษ อทยานแหงชาตผาแตม บ.ผาชน

ต.ส าโรง อ.โพธไทร

จ.อบลราชธาน

0552974 E

1740721 N

แหลงธรณสณฐาน 6040 II ปานกลาง สง

3 อบ.11 สามพนโบก บ.โปงเปา ต.เหลางาม

อ.โพธไทร จ.อบลราชธาน

0543030 E

1746068 N

แหลงธรณสณฐาน 6040 I ปานกลาง สง

86

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนง

ทาง

ภมศาสตร

(UTM

GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

4 อบ.12 สามหมนรทผาชน บ.ผาชน ต.ส าโรง อ.โพธไทร

จ.อบลราชธาน

0555890 E

1741950 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 IV ปานกลาง ปานกลาง

5 อบ.13 สวนหนสประกายแสง บ.ค าเจา ต.เหลางาม อ.โพธไทร

จ.อบลราชธาน

0544300 E

1745200 N

แหลงธรณสณฐาน 6040 I สง ปานกลาง

6 อบ.19 ถ าปาฏหารย บ.ซะซอม ต.นาโพธกลาง

อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

0561484 E

1724847 N

แหลงธรณสณฐาน 6140 III ปานกลาง ปานกลาง

7 อบ.23 แหลงไดโนเสารยคสดทาย บ.ทงบญ ต.นาค า อ.ศรเมองใหม

จ.อบลราชธาน

0531337 E

1712800 N

แหลงซากดกด าบรรพ 6039 I ปานกลาง ปานกลาง

87

ล าดบ หมายเลข

(ID)

ชอแหลงธรณวทยา

( GEOSITE NAME )

ทตง

(ADMINISTRATIVE )

ต าแหนง

ทาง

ภมศาสตร

(UTM

GRID)

WGS 84

L 7018

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

( GEOSITE TYPE )

ระวาง

แผนท

(MAP

SHEET)

ระดบผลการประเมน

ดานวชาการ ดานศกยภาพ

การบรหารจดการ

8 อบ.30 ถ ามด อช.ผาแตม ต.ส าโรง อ.โพธไทร

จ.อบลราชธาน

0556868E

1740497N

แหลงธรณสณฐาน 6140III ปานกลาง ปานกลาง

9 อบ.31 น าตกผาหลวง วนอทยานน าตกผาหลวง

ต.นาเลน อ.ศรเมองใหม

จ. อบลราชธาน

0541003E

1725560N

แหลงธรณสณฐาน 6040II ปานกลาง ปานกลาง

88

บทท 6 สรป และขอเสนอแนะ

6.1 สรป

พนทโดยรวมของจงหวดอบลราชธานประกอบดวยหนตะกอนอาย 66 ถง 210ลานป[ยคคร

เทเชยส(Cretaceous Period) ถง จแรสซก(Jurassic Period)] และตะกอนรวนอายทมอาย 1.6 ลานปจนถง

ปจจบน[ยคควอเทอรนาร(Quaternary Period) ถง ปจจบน] เปนสวนใหญ และหนอคนทเปนหนภเขาไฟชนด

บะซอลต (basalt) หนตะกอนในพนทจงหวดอบลราชธานประกอบดวยหมวดหน(Formation)ของกลมหน

โคราช 7 หมวดหนจากแกไปออนคอหมวดหนภกระดง หมวดหนพระวหาร หมวดหนเสาขว หมวดหนภพาน

หมวดหนโคกกรวด หมวดหนมหาสารคาม และหมวดหนภทอก

ผลการส ารวจแหลงธรณวทยาในบรเวณอช.ผาแตม อช.แกงตะนะ และอ าเภอศรเมองใหม ซง

มทงหมดจ านวน 38 แหลง สามารถแบงแหลงธรณวทยาไดเปน 2 ประเภท คอ แหลงธรณวทยาประเภทแหลง

ซากดกด าบรรพ จ านวน 2 แหลง ซงเปนแหลงทพบกระดกไดโนเสาร และแหลงธรณวทยาประเภทแหลงธรณ

สณฐาน จ านวน 36 แหลง แบงเปนแหลงธรณสณฐานทมสณฐานโดดเดนซงเกดจากกระบวนการผ พง

(weathering) กระบวนการกดกรอน (erosion) กระบวนการพดพา (transportation) และกระบวนการทบถม

(deposition) จ านวน 25 แหลง แหลงธรณสณฐานทเปนประตมากรรมทางธรรมชาต ท าใหเหนเปนรปลกษณ

ตางๆ ซงเกดจากกระบวนการผพง (weathering) และกระบวนการกดกรอน (erosion) นน มจ านวน 4 แหลง

และแหลงธรณสณฐานทเปนลกษณะหนาผาทเกดจากการยกตวของเปลอกโลก จ านวน 7 แหลง จากการ

ประเมนโดยหลกเกณฑของกรมทรพยากรธรณ ผลการประเมนจากแหลงทงหมด 38 แหลง เปนแหลงอนรกษ

ธรณวทยา จ านวน 9 แหลง และเปนแหลงธรณวทยา จ านวน 29 แหลง

6.2 ขอเสนอแนะ

ในการอนรกษและจดการแหลงทรพยากรธรณ จ าเปนทจะตองด าเนนการอยางเปนระบบ ม

ขนตอนการปฏบตตางๆ ทเหมาะสม นนคอ ตองมการท าแผนบรหารจดการยอยส าหรบแตละพนท (แตละ

แหลงธรณวทยา/แหลงอนรกษธรณวทยา) และตองมแผนการบรหารจดการรวมส าหรบบรเวณทจะก าหนดให

เปนอทยานธรณดวย และทส าคญจะตองค านงถงความสอดคลองระหวางแผนดงกลาวกบแผนยทธศาสตรการ

พฒนาของทองถนนนๆ ทแหลงธรณวทยา/แหลงอนรกษธรณวทยาตงอยดวย

89

เอกสารอางอง

กรมทรพยากรธรณ. 2554. แนวทางการจดตงอทยานธรณ. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

จ านวน 43 หนา.

กรมทรพยากรธรณ. 2554. หลกเกณฑการประเมนเพอก าหนดแหลงอนรกษธรณวทยา.

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. จ านวน 81 หนา.

กรมทรพยากรธรณ. 2553. รายงานสรปผลการประเมนแหลงธรณวทยาอนควรอนรกษพนทอทยานแหงชาต

ตะรเตา. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

กรมทรพยากรธรณ. 2550. ความหลากหลายทางชวภาพของสงมชวตดกด าบรรพในประเทศไทย. บรษท

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ ากด (มหาชน). พมพครงท 1 จ านวน 3,000 เลม, 199 หนา.

กรมทรพยากรธรณ. 2550. ธรณวทยาประเทศไทย. โรงพมพดอกเบย. พมพครงท 2 จ านวน 2,000 เลม,

628 หนา.