การสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด

นางสาวนรศรา โตะอแม

ศลปนพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาศลปศกษา แผนกศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ปการศกษา 2559

ก

หวขอศลปนพนธ การสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด

ชอนกศกษา นางสาวนรศรา โตะอแม

สาขาวชา ศลปศกษา

อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร. อศวน ศลปเมธากล

ปการศกษา 2559

คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธเหนสมควรใหศลปนพนธฉบบนเปนสวนหนงของ

การศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาศลปศกษา แผนกวชาศลปศกษา ภาควชา

การศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธ

...........................................................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. อมพร ศลปเมธากล)

.........................................................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยวฒ วฒนสน)

.........................................................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. อศวน ศลปเมธากล)

.........................................................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยชยวฒน ผดงพงษ)

.........................................................................................กรรมการ (อาจารยประทป สวรรณโร)

.........................................................................................กรรมการ (อาจารยรซณ ซสารอ)

อนมตเมอวนท.................เดอน..................................................พ.ศ....................

ข

บทคดยอ

การศกษาศลปนพนธ เรอง การสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด ม

วตถประสงคเพอศกษาความรทวไปเกยวกบ 1. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบลกปด 2. เพอศกษา

ความรทวไปของศลปะสอผสม ( งานปก ) 3. เพอสรางสรรคผลงานการสรางสรรคศลปะสอผสม :

สสนและความงามของลกปด ผลการศกษาสรปไดวา

ผลการศกษาสรปวา ลกปด หมายถง วตถทมลกษณะเปนเมดมรตรงกลางส าหรบรอยดาย

หรอเชอก ลกปดท าจากวตถหลายชนด เชน หน ดนเผา แกว ไขมก เปลอกหอย เปลอกไข

นกกระจอกเทศ กระดกสตว ปะการง เปลอกไม ยางไม แร เมลดพช รวมทงโลหะตางๆ เชน ส ารด

และทองค า เปนตน ลกปดมหลายรปทรง มวธการผลตและรปแบบตามลกษณะการใชสอย ความเชอ

หรอคานยมในยคสมยตางๆ

การศกษาการสรางผลงานสอผสมงานปกสามารถสรปไดวา สอผสมเปนงานศลปะโดยใช

เทคนคและวธการทางศลปะทางดานทศนศลปหลายๆแขนงมาผสมผสานท าใหเกดผลงานทอยในชน

เดยวกน และสวนการปกนนเปนงานฝมอทจะตองใชความประณตละเอยดลออในการท างานและยงม

หลายเทคนคเชนเดยวกบสอผสม ดงนนสอผสมงานปกถอเปนงานศลปะชนดหนงทมความหลาหลาย

เทคนคและวธการ โดยเนนหลกการจดองคประกอบศลปและการแสดงออกถงอารมณของผสราง

ผลงานเกดลกษณะ 2 มต 3 มต

การสรางสรรคผลงานศลปะสอผสมเทคนคการปกสรางสรรคผลงานศลปะสอผสมงานปก

สสนและความงามของลกปด บนผามาสรางเปนงานสรางสรรคโดยน าลกปดทหลากหลายสมา

ถายทอดเปนชนงานรปแบบกงนามธรรม เกดเปนผลงานความงดงามทแตกตางและนาสนใจดวย

เทคนคทหลากหลาย นาตนตาตนใจ แปลกใหมมากขน ซงผวจยไดสรางสรรคผลงานดวยเทคนค

สอผสมทงหมด 3 ชน

ผลงานศลปนพนธ ชนท 1 ชอภาพ “ สสนและความงามของลกปด1 ” เทคนคสอผสมงาน

ปก ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร ลกษณะคอ ตองการแสดงใหเหนถงความงามของลวดลายทเกดจาก

การใชสทหลากหลาย และการซอนทบกนเปนชนของลกปดในขนาดท

ค

ตางกนใหเหนถงมตของผลงานโดยการใชสโทนรอนเปนสวนใหญผลงานศลปนพนธ ชนท 2 ชอภาพ “

สสนและความงามของลกปด 2 ” เทคนคสอผสมงานปก ขนาด 90 x 120 เซนตเมตรลกษณะคอ

ตองการแสดงใหเหนถงความงามของลวดลายทเกดจากการใชสทหลากหลาย และการซอนทบกน

เปนชนของลกปกในขนาดทตางกนใหเหนถงมตของผลงานโดยการใชสโทนเยนเปนสวนใหญผลงาน

ศลปนพนธ ชนท 3 ชอภาพ “ สสนและความงามของลกปด 3 ” เทคนคสอผสมงานปก ขนาด 90 x

120 เซนตเมตรลกษณะคอ ตองการแสดงใหเหนถงความงามของลวดลายทเกดจากการใชสท

หลากหลาย และการซอนทบกนเปนชนของลกปดในขนาดทตางกนใหเหนถงมตของผลงานโดยการ

ใชสโทนเยนและโทนรอนทมเอกลกษณทโดดเดน

ง

กตตกรรมประกาศ

ศลปนพนธ การสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด สามารถลลวงไปไดดวยด ทงนเนองจากไดรบความอนเคราะหจากหลายๆทาน หลายๆฝาย ไดรบความชวยเหลอจากคณาจารยแผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ทไดใหค าปรกษา และคอยชวยเหลอใหการสนบสนน อกทงยงใหความรในหลายๆดานไมวาจะเปนขอมลตางๆ การท างาน ตลอดจนขอเสนอแนะในการท าศลปนพนธ

ขอขอบพระคณ บดา มารดา ดวยความเคารพและนบถออยางยงทคอยใหก าลงใจในการท างาน คอยใหค าปรกษา ตลอดจนใหเงนสนบสนนในเรองของคาใชจายตางๆในการท างาน

ขอขอบพระคณ คณาจารยประจ าแผนกวชาศลปศกษา และผชวยศาสตราจารย ดร. อศวน ศลปเมธากล ทปรกษาศลปนพนธ ทคอยใหค าปรกษา ขอแนะน า ขอคดตางๆ และยงถายทอดองคความรในการจดท าศลปนพนธ จนท าใหมผลงานศลปะส าเรจสมบรณทกประการ

ขอขอบคณเพอนๆ พๆ นองๆ วชาเอกศลปศกษาทกคนทคอยกระตนและเปนแรงบนดาลใจในการแนะน า จนท าใหมความคดสรางสรรคกอเกดผลงานศลปนพนธฉบบนเสรจสมบรณ

สดทายขอขอบคณแหลงวชาการทใหขอมล เนอหา ในการท าศลปนพนธครงนจนส าเรจลลวงไปดวยด

นางสาวนรศรา โตะอแม

ผจดท า

จ

สารบญ

เรอง หนา

หนาอนมต ก

บทคดยอ ข

กตตกรรมการประกาศ ง

สารบญ จ

สารบญภาพ ซ

บทท 1 บทน า

หลกการและเหตผล 1

วตถประสงคของการวจย 2

ขอบเขตการศกษา 2

นยามศพทเฉพาะ 3

วธการด าเนนงาน 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 เอกสารทเกยวของ

1. ความหมายของลกปด 5

2. ลกษณะทวไปของลกปด 5

3. ประวตความเปนมาของลกปด 6

4. รองรอยลกปดแตละแหลง 15

5. วสดและเทคนคศลปะ 16

6. วสดและเทคนคทางศลปะ 19

7. องคประกอบศลป 19

8. ความหมายของศลปะสอผสม 39

9. ความรทวไปเกยวกบการปกดวยมอ 39

ฉ

สารบญ (ตอ) เรอง หนา

บทท 3 วธด าเนนการสรางสรรคผลงาน

ขอบเขตและการสรางสรรคงาน 42

แผนการด าเนนการศกษาคนควา 43

กระบวนการสรางสรรคผลงาน 44

แนวความคดในการสรางสรรคงาน 48

วสดอปกรณ 48

ขนตอนในการสรางสรรคผลงาน 51

บทท 4 การวเคราะหผลงานสรางสรรค

ผลงานสรางสรรคชนท 1 55

ผลงานสรางสรรคชนท 2 57

ผลงานสรางสรรคชนท 3 59

บทท 5 สรปผล ปญหา และขอเสนอแนะ 61

บรรณานกรม 63

ประวตผเขยน 64

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก การสรางและพฒนาแผนการจดการเรยนร

ภาคผนวก ข ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการศลปนพนธ

ช

สารบญภาพ

ภาพประกอบ หนา ภาพประกอบท 3.1 ภาพถายลกปด 44 ภาพประกอบท 3.2 ภาพรางดนสอ 45 ภาพประกอบท 3.3 ภาพรางชนท 1 46 ภาพประกอบท 3.4 ภาพรางชนท 2 47 ภาพประกอบท 3.5 ภาพรางชนท 3 47 ภาพประกอบท 3.6 ผาก ามะหยสด า 48 ภาพประกอบท 3.7 ผาซาตนสตางๆ 49 ภาพประกอบท 3.8 ลกปด 49 ภาพประกอบท 3.9 ดายปก เขม กรรไกร ไมบรรทด 50 ภาพประกอบท 3.10 ดนสอสไม ( หลายๆส ) 50 ภาพประกอบท 3.11 กาว UHU 51 ภาพประกอบท 3.12 เตรยมผาเพอจะออกแบบ 51 ภาพประกอบท 3.13 รางเสนลงบนผาก ามะหย 52ภาพประกอบท 3.14 ตดผาสตางๆตามทไดออกแบบ 52 ภาพประกอบท 3.15 เรมปกตามทไดออกแบบ 53

ภาพประกอบท 3.16 เรมปกตามทไดออกแบบ 53

ภาพประกอบท 3.17 เกบรายละเอยดของลกปด 54

ภาพประกอบท 3.18 น าผาทเยบเสรจแลวไปตดกบเฟรมไมอด 54

ภาพประกอบท 4.1 ผลงานศลปนพนธชนท 1 55

ภาพประกอบท 4.2 ผลงานศลปนพนธชนท 2 57

ภาพประกอบท 4.3 ผลงานศลปนพนธชนท 3 59

1

บทท 1

บทน ำ

หลกกำรและเหตผล

ลกปด หมายถง วตถทมลกษณะเปนเมดมรตรงกลางส าหรบรอยดายหรอเชอก ลกปดท าจากวตถหลายชนด เชน หน ดนเผา แกว ไขมก เปลอกหอย เปลอกไขนกกระจอกเทศ กระดกสตว ปะการง เปลอกไม ยางไม แร เมลดพช รวมทงโลหะตางๆ เชน ส ารด และทองค า เปนตน ลกปดมหลายรปทรง มวธการผลตและรปแบบตามลกษณะการใชสอย ความเชอ หรอคานยมในยคสมยตางๆ

ลกปด เรมแรกจากกลวธการผลตอยางงายดวยการเจาะรลงบนวสดธรรมชาต กระบวนการผลตเหลานจ าตองใชเทคโนโลยขนสง โดยเฉพาะการควบคมอณหภมความรอนของไฟทใชในการหลอมแกว หลอโลหะชนดตางๆใหเปนลกปดทมทรวดทรงตามตองการ แฝงซง ความเชอทางจตใจ ทยคเรมแรก ลกปดมไวเปนเครองรางของขลงซงไวคอยปกปองคมครอง และความเชอทางกาย ทไดจากพลงงานจากแรธาตของลกปด ทสามารถมสงผลตอการปรบสมดลทางรางกายของมนษยไดอยางนาอศจรรย ความงามของลวดลายสญลกษณและแรธาตยงมซงความหมายมากมายอนเกดจากภมปญหาของคนโบราณ ซงท าใหลกปดโบราณแตละเมด ลวนมต านาน แตละเมดผานกาลเวลามาเปนระยะนาน ถงแมเวลาสามารถท าใหหนบางกอนแตกสลายเปนเมดกรวยเมดทรายไปแลว แตลกปดโบราณเหลานยงคงอย และนาจะอยตอไปอกนาน

เมอพนปทแลว มนษยในยคนน ไมไดมเครองไมเครองมออนทนสมย เหมอนปจจบน แตพวกเขาสามารถประดษฐประดอย ลกปดเหลานใหมความงดงาม แขงแกรง อดทนตอกาลเวลามาจนถงวนน ลกปดนอกจากจะเปนเครองประดบแลวเรายงสามารถสรางสรรคถายทอดน ามาเปนจตรกรรมโดยการออกแบบผานการจดองคประกอบการคดกระบวนการสรางสรรคออกมาเปนงานศลปะทมความสวยงามเพอใหเหนคณคาของลกปด รปรางของลกปดทน ามาท าในงานนจะมรปแบบตางกนออกไปจะมหลายรปทรงเชน ทรงกลม ทรงเหลยม ทรงกระบอก ทรงลกหน รปสตว และอนๆ มขนาดเลกใหญแตกตางกนออกไป เปนตน

จากเหตผลดงกลาวท าใหผวจยเกดแนวคดและแรงบงดาลใจทจะสรางสรรคผลงานศลปะในรปแบบเหนอจรงดวยเทคนคจตรกรรมสอผสมทถายทอดใหเหนถงความงามของลกปด ดวยการรางภาพ และเพมเตมโดยแสดงผานรปแบบ เสน ส พนผว โดยมการน าลกปดทแตกตางกนออกไปมาสรางสรรคผลงาน จดองคประกอบทางทศนศลปตามความคดสรางสรรคสวนตน ซงนนคอเสนหอน

2

บงชถงภมปญญาและลลาแหงศลปะทแตงแตมผานชนงาน ความงามทพบเหนในลกปดอาจซอนความหมายทแตกตางออกไป

วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอศกษาความรทวไปและลกษณะของลกปด

2. เพอศกษาความรทวไปของศลปะสอผสม (งานปก)

3. เพอสรางสรรคผลงานศลปะหวขอการสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของ

ลกปด

ขอบเขตของกำรศกษำ

1. ขอบเขตดานพนทศกษาลวดลายในการปกลกปดจาก 3 จงหวดชายแดนภาคใต ไดแกยะลา ปตตาน นราธวาส

2. ขอบเขตดานเนอหา

2.1 ลกปด

2.2 เทคนคการปก

2.3 วสดและเทคนคทางศลปะ

2.4 องคประกอบศลป

2.5 ลวดลายผาปาเตะ

3. ขอบเขตดานการปฏบตงานสรางสรรคผลงานจตรกรรมเทคนคผสม หวขอ สสนและความงามของลกปด จ านวน 3 ชน

3.1 ผลงานศลปนพนธ ชนท 1 ชอภาพสสนและความงามของลกปด 1 ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร

3.2 ผลงานศลปนพนธ ชนท 2 ชอภาพสสนและความงามของลกปด 2 ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร

3

3.3 ผลงานศลปนพนธ ชนท 3 ชอภาพสสนและความงามของลกปด 3 ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร

นยำมศพทเฉพำะ

1. ลกปด คอวตถทมลกษณะเปนเมด มรอยตรงกลาง เพอใชรอยดายหรอเชอก ลกปดถกใชเปนหลกฐานทางโบราณคดตงแตยคกอนประวตศาสตร เนองจากมกมการขดพบลกปดมากมายในแหลงอารยธรรมเกาแกทงหลาย ลกปดโบราณทขดพบนนท ามาจากวสดตางๆ

2. งานปก หมายถง เปนงานฝมอแขนงหนงทผท าตองมสมาธ มความรกในงานนน และตองเปนผมความละเอยดถถวน งานจงจะออกมาดด มชวตชวา จรงอยงานทปกตองประกอบดวยผา เขม ไหม ลาย การใหส ทกคนสามารถมและท าได แตผลงานทออกมาจะแสดงใหรวาแตละบคคลมฝมอ มความรอบร ความช านาญแคไหน

3. ลวดลาย หมายถง ลกษณะรปราง รปทรง เสน รวมถงสงทปรากฏซบซอนเหมอนกนมากๆในพนทใกลเคยงตอเนองกนหรอเรยงกนไปตามล าดบซงจะพบเหนเปนประจ าในชวตประจ าวน ทงทมนษยสรางเองตามธรรมชาต

4. สสน หมายถง ระดบสภายในชวงสเปคตรมแสง หรอ ชวงแสงทมองเหน เปนการเพมคณลกษณะเฉพาะของทท าใหสแดงแตกตางจากสเหลองจากสน าเงน สสนเหลานสวนใหญจะขนอยกบความยาวคลนเปนใหญ (dominant wavelength) ของแสงทเปลงออก หรอสะทอนจากวตถ.

วธกำรด ำเนนงำน

1. ส ารวจ รวบรวมขอมล เอกสาร เนอหาทเกยวของกบลกปดจากแหลงความรตางๆ1.1 หอสมด จอนห เอฟเคนาด

1.2 จากเวบไซต

2. ศกษาขอมล

3. เรยบเรยงขอมล ตามล าดบเนอหา และความส าคญ

4. การสรางสรรคผลงานศลปนพนธทมลกษณะในรปแบบ “ การสรางสรรคศลปะสอผสม”ตามล าดบขนตอนดงน

4.1 จดท าแบบราง

4

4.2 เตรยมวสดอปกรณ

4.3 ลงมอปฏบต สรางสรรคผลงานจตรกรรมเทคนคสอผสม

4.4 ปรบแตง แกไขเพมเตมใหผลงานมความสมบรณ

5. เขยนรายงานการสรางสรรค

6. ส ารวจความถกตอง ตงแตบทท 1 ถง 5

7. จดพมพศลปนพนธ และเขาเลมฉบบสมบรณ

8. จดแสดงนทรรศการศลปนพนธ

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1.ไดศกษาความรทวไปและลกษณะของลกปด

2. ความร และความเขาใจเกยวกบกระบวนการสรางสรรคผลงานการสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด

3. ผลงานสรางสรรค ศลปะนไดถกน าเสนอตอสาธารณะชน

5

บทท 2

เอกสำรทเกยวของ

การศกษาคนควา เรอง สสนและความงามของลกปด เทคนคจตรกรรมสอผสม ผศกษาไดคนควาและล าดบ รวบรวมขอมลจากเอกสารทเกยวของดงน

1. ความหมายของลกปด2. ลกษณะทวไปของลกปด3. ประวตความเปนมาของลกปด4. รองรอยลกปดแตละแหลง5. วสดและเทคนคทางศลปะ6. เทคนคทางศลปะ7. องคประกอบศลป8. ความหมายของศลปะสอผสม9. ความรทวไปเกยวกบการปกดวยมอ

1. ควำมหมำยของลกปดลกปด ( Beads ) คอวตถทมลกษณะเปนเมด มรอยตรงกลาง เพอใชรอยดายหรอเชอก

ลกปดถกใชเปนหลกฐานทางโบราณคดตงแตยคกอนประวตศาสตร เนองจากมกมการขดพบลกปดมากมายในแหลงอารยธรรมเกาแกทงหลาย ลกปดโบราณทขดพบนนท ามาจากวสดตางๆ

2. ลกษณะทวไปของลกปด1. ลกปดหน และแรหน มกถกน ามาขดแตงเปนลกปด มาจากวสดตางๆ เชน หนคารเนเลยน

( Carnelian ), หนโมรา ( Agate ), หนเจสเปอร ( Jesper ), หนออนนกซ ( Onyx ), หนคาลซโลน ( Chalcedony ), หนเขยวหนมาน ( Guartz )

2. ลกปดดนเผา3. ลกปดกระดกสตว เปลอกหอย4. ลกปดโลหะ ส ารด ทอง5. ลกปดแกว ทผลตขนจากแรธาตตางๆ

6

จากการศกษาลกปดในทางโบราณคด นาเชอไดวา ลกปดนอกจากจะใชเปนเครองประดบแลว ยงถอวาเปนเครองรางของขลง เปนเครองมอส าหรบแลกเปลยน ซอ ขาย แทนเงนตรา และอาจมเหตผลอนๆ อกมากมาย

3. ประวตควำมเปนมำของลกปดลกปด ( Beads ) เปนชอเรยกของเครองประดบประเภทหนง และนาจะยนยนไดวาเปน

"ประดษฐกรรม" ทเกดขนจากงานฝมอทางศลปะชนแรกของ มนษยชาตเลยทเดยว

ลกปดในยคแรก ๆ นนอาจจะประดษฐขนจาก เปลอกไข ไม กระดกสตว งา ฟน หอย ปะการง เมลดพช ดนปนเผา หนทองถน หนกงรตนชาต ในยคหลง ๆ กจะเพมเตมวตถดบดวยแกวน าเคลอบ แกวหลอม โลหะหลอมนานาชนด จนถงยคเซรามคและพลาสตกในปจจบน

เมอตกแตงหลาย ๆ กรรมวธจนไดรปรางทพอใจแลว ลกปดกจะตองม “ร ” (Hole) ถงจะเรยกวาลกปดไดอยางสมบรณนะครบ ไมวาจะเกดจากการหลอมหรอการเจาะกตาม เพอใหรอยเชอกได แตถาไมมร บางครงเรากยอมยกใหเปน"ลกปด" กบเขาบาง ในกรณทยงประดษฐไมเสรจ หรอแกะสลกไวส าหรบเอาเชอกมาพนรอยหรอพนตามสวนขอโดยเฉพาะ เชนรปสตวประจ าตระกล

เขาใจไดวา เมอมนษยเรมทจะรกสวยรกงามหรอเรมมองหาวตถดบจากธรรมชาตมาประกอบกจกรรมทางความเชอและประเพณในยคโบราณแลว ลกปดนาจะถกเลอกมากอนเปนอนดบแรก เราจงคนพบลกปดเกาแกในชมชนดงเดมของมนษย จากการศกษาหลายตอหลายครง

พบหลกฐานทพอจะบอกไดวา ประวตศาสตรของลกปดนาจะเรมตนเมอประมาณ 40,000 ป ทผานมา ลกปดดงกลาวพบอยในถ าของประเทศแถบยโรปตอนกลางและตะวนออก เชอวาเปนลกปดในพธกรรมของมนษย นแอนเดอธล ในชวงเวลา "ยคน าแขง ( Upper Paleolithic period )" มรองรอยการตกแตงลกปดใหเปนรปสตวและรปรางแปลกตา บางทกพบเปลอกหอยตระกล"หอยแครง"ทเจาะรไวส าหรบรอยเชอก

ในสวนอน ๆของโลกกพบลกปดในยคแรก ๆ บางแตกประปรายไมมากนก เชนในประเทศอนเดยในชวงเวลา 20,000 – 30,000 ป เราพบลกปดทท าขนจากเปลอกไขนก ในประเทศเกาหลและประเทศจน ในชวง 15,000 – 20,000 ป กพบลกปดทท าจากระดกสตว ฟนสตว ในทวปแอฟรกา และทวปอเมรกาเหนอ กพบลกปดกระดกสตวกระจายตวอย จงสรปไดวาลกปดในยคแรก ๆ ใชวสดจากธรรมชาตประเภท ฟนสตว เขยวสตว งา กระดกสตว หอยน าจด หอยทะเล ซงทงหมดกเปนวตถดบตามธรรมชาตรอบ ๆ ตวพวกเขาเองนนแหละ ความสวยงามของลกปดในยคแรกน ยงคงไม

7

สะกดตาสะกดใจของเราในยคปจจบนเทาใดนก แตถาเปนสายตาของคนในอดตแลวละก นาจะมความส าคญอยางมากเลยทเดยวครบ

เวลาลวงเลยไปจนพนยคน าแขง ( Post - Pleistocene Period ) เมอประมาณ 10,000 ปทแลว มนษยเรายงคงใชเวลาสวนใหญหมกมนอยกบการเอาตวใหรอดจากสภาพแวดลอมทเลวราย หาของกนแยงอาหารกบสตวปาหรอไมกจบสตวปามากน

อกทงยงตองสรางทอยอาศยปองกนความหนาวเหนบ ความรอน ความแหงแลงและฝนทตกอยางไมลมหลมตาในฤดมรสม แตเรากยงพบเหนวา มหลาย ๆ กลมชมชนดงเดมของโลก ยงคงรกความสวยความงามอย จงพบหลกฐานลกปดกระดกสตวและวสดทหาไดงายในทองถนหลงยคน าแขงทงทเอเซยใต เอเซยตะวนออก อเมรกาเหนอ อเมรกาใต ไหลทวปซนดา- ซาฮล (ประเทศไทยเรอยไปจนถงหมเกาะอนโด )

ในชวงเวลาทอารยธรรมของมนษยเรมตนขนทละนอยน ลกปดกเรมมความหลากหลายทงรปแบบและการเลอกสรรวตถดบมากชนดขน "เอเซยใตและเอเซยกลาง" นาจะถกขนานนามวาเปน"แหลงก าเนดลกปดของโลก"ไดอยางไมยากเยนนก

มนษยเรมมเวลามากพอในการสรางสรรคงานฝมอและมแรงบนดาลใจในการประดษฐเครองประดบในชวงเวลาทสงคมสงบสข ชนเผาดงเดมในเอเซยใตกไดคนพบวา บนพนแผนดนของเขา มแรธาตวตถดบทมสสนสวยงาม หางายและเปนทตองการของผคนเพอแปรเปลยนเปนเครองประดบอนงดงาม

แหลงผลตลกปดหน "กงรตนชาต( Semi – Precious )" ของโลกจงก าเนดขนทเอเซยใต โดยใชวตถดบอยาง หนในทองถน (Local Stone) หนกงรตนชาตประเภทคาลซโดน ( Chalcedony ) อะเกต ( Agate-Banded Agate ) คาเนเลยน ( Carnelian ) โอนกส ( Onyx ) จสเปอร( Jasper ) เหลาควอทซใสเนอละเอยด ( Rock Crystal ) ลาฟสลาซล ( Lapid Lazuli ) อะเมทส ( Amethyst ) เฟลสปาล ( Feldspar ) เทอคอยซ (Turquoise ) ฯลฯ รวมถงโลหะกรรมตาง ๆ เชน ทองค า ทองแดง เงน และโลหะอน ๆ ตางถกบรรจง ขดเกา ตกแตงแกะสลกขนเปนลกปด เครองประดบอนทรงคณคา เพอบรรณาการความสวยงาม ความเชอ โชคลาภและประโยชนนานบประการ ตอมาเมอราว 4,000 ปทแลว อารยธรรมอยปตโบราณและกลมชมชนดงเดมของอารยธรรมลมน าไทกรส – ยเฟตส ไดสรางสรรคสงทดแทน อญมณจากธรรมชาต ดวยการประดษฐแกวเคลอบหน ผลกแกวหลอมเมด ทละเอยดออนหลากสสนและลวดลายมากขน

8

ในชวงเวลาดงกลาว ยงปรากฏชมชนดงเดมในอารยธรรมทยงไมซบซอนลาหลงอกมากมายในหลายๆ พนทของโลกครบ ซงตางกยงคงผลตลกปดจากวตถดบธรรมชาต ไมวาจะเปนหนสตาง ๆ กระดกสตว ฟนสตว เขยว เขาสตว ไม ลกไม เปลอกหอยทะเล และนวตกรรมจากโลหะงาย ๆ กลมชนเหลานนยงไมรจกลกปดหนกงรตนชาต และวธการหลอมลกปดแกวสในชวงเวลาน จนถงยคทองของลกปดโลก ยคทลกปดมความหลากหลายและเปนทนยมสงสด ก าหนดอยในราว 3,500 -3,000 ปทแลวมา ปรากฏหลกฐานการผลตลกปดหนและลกปดแกวจ านวนมาก จากชมชนโบราณทรงเรองหลาย ๆ แหง ทงในอยปต กรกเอเซยไมเนอร

หลากอารยธรรมในเอเซยใตเอง ไดเรมผลต ลกปดรปตา (Eye Beads) จากแกวและหนกงรตนชาตลกปดขดเสนสขาวบนพนคาเนเลยนสสม เปนครงแรกชาวโฟลนเซย (Phoenicia) ในเอเซยตะวนตก นกเดนเรอและพอคาผยงใหญของโลกยคโบราณ ไดสรางลกปดแกวทมเทคนคการผลตทซบซอนขน ผสมผสานลวดลายแกวเปนลกปดรปรางตาง ๆ เชนรปมนตตา ( Magical Eye Beads) ลกปดแกวรปเทพเจา และ รปสตวหลาย ๆ แบบ ในยโรปใตกปรากฏลกปดแกวหนาเทพเจาของชาวกรก (Greece) ลกปดทองค าลวดลายวจตร และลกปดแกวหลายมนตตา (Stratified Eye Glass Beads)ของชาวอทรสกน (Etruscan) รวมถงลกปดแกวสลบสเทคนคชนสงของจกรวรรดโรมน (Roman Empire)

ลกปดแกวของโรมนทสามารถเลยนแบบลวดลายของหนกงรตนชาตอะเกตและโอนกสไดอยางลงตว รวมทงการสรางลกปดแกวโมเสอค (Mosaic Glass Beads) ทมความหลากหลายของสและชนของลวดลาย ลกปดหนาคนและลกปดแกวนานาชนดของโรมนน ไดเดนทางไปตามเสนทางการคาโบราณเกอบจะรอบโลกโดยเฉพาะการสงอทธพลใหกบเอเซยตามเสนทางสายผาไหม ( Silk Road ) และสถานการคาทางทะเล

ในเอเซยตะวนออก ชาวจน (China) ไดประดษฐ ลกปดแกวหลายมนตตา (Stratified eye glass beads) ซงเปนผลพวงของการตดตอคาขายบนเสนทางสายผาไหมสกรงโรม รวมทงลกปดหยกหน เนพไฟท( Nephrite) หนเซอรเพนทายน (Serpertine) หยกหนโบราณทงสองอยาง เปนทนยมของชาวจนในชวงกอนราชวงศหมง สวนในทวปอเมรกาและอเมรกาใต อารยธรรมอนซบซอนของชาวมายา ชาวอนคา และชนเผาอกหลายตอหลายกลมวฒนธรรม ตามแนวเทอกเขาแอนดส ไดประดษฐลกปดจากหยกหนเจดไดทเนพไฟท รวมทงผลตลกปดและเครองประดบจากทองค าเปนจ านวนมากแตอยางไรกตาม หนกงรตนชาตอยางอะเกตน าตาลวาวสลบเลอม คาเนเลยนสมสด และอน ๆ จากเอเซยใต กยงคงครองหวใจของชนดงเดมทวโลกอย อยางไมเสอมคลาย

9

ในชวงระยะเวลาเดยว อารยธรรมโบราณในลมน าสนธของเอเซยใต ไดผลตและสงออกลกปดเขามาสแผนดน"สวรรณภม" พรอม ๆ กบการเขามาของศลปวฒนธรรม ผคนหลากหลายและศาสนาความเชออนสลบซบซอนในเวลาตอมาแหลงผลตจากเอเซยใตน อยท หบเขาสนธ (ประเทศอฟกานสถาน ปากสถาน อนเดย)บรเวณดงกลาว มการผลตลกปดจากหนกงรตนชาตมาตงแตราว 4,500 ป และยงคงผลตกนอยจนถงในปจจบนลกปดหนกงรตนชาตทส าคญของอารยธรรมเอเซยใตในยคนแรก ๆ กคอ หนกงรตนชาตประเภทอะเกต สน าตาลวาวสลบเลอม โอนกซสด าขาวตดเสนชนสวยงาม คารเนเลยนสสมสด และครโซเพรสสเขยวตองออนใส ลาปสลาซลสน าเงน อะเมทสพลอยดอกตะแบกสมวง และอน ๆหนกงรตนชาตทเรยกวา อะเกตหรอโอนกซ รวมทงคาเนเลยนน ในภาษาไทยจะเรยกรวมวา "โมรา"กอนจะถกบรรจงแตงแตมประดษฐกรรมเปนลกปดเมดเลกเมดนอย จะตองผานกรรมวธในการเปลยนแปลงเนอใน จากการสงเกตและประสบการณของคนในยคโบราณ พวกเขาพบวา เมอขดหนกงรตนชาตดงกลาวขนมาจากพนดน สภาพเดมของหนจะมสซดจางและไมมสสนสวยงามอยางทตองการ ชาวเอเซยใตจะน าหนมาผานกรรมวธการ"หง"โดยใหความรอนผานหนทละนอย แตเปนระยะเวลายาวนานถาเปนโอนกซหรอแบนดอะเกต (Banded Agate) แลว จะน าไปผสมรวมอยกบภาชนะดนเผาทบรรจดวยกากน าตาล (หรอน าผง)เคยว ใชระยะเวลาหงนานจนกระทงกรดน าตาลดงกลาวจะแทรกซมเขาสเนอหนอยางชา ๆ สวนใดของหนทมความหนาแนนกวากจะรบน าตาลไดนอยในขณะทสวนทมความหนาแนนนอยกจะรบน าตาลไดมากกวา จนกลายเปนสน าตาลออนใสไปจนถงสน าตาลเขม ในขณะทบางสวนของหนทมผลกใหญจะปลอยใหกรดน าตาลผานเลยไปทงหมด สวนทไมยอมใหน าตาลผานจงยงคงปรากฏเปนสขาวหรอสใสดงเดม กรรมวธดงกลาวจะสามารถกระท าตอเนอง เมอน าลกปดไปแชรวมกบกรดซลฟลค(Sulphuric) ท าใหเนอของหนกลายเปนสด า (Carbonize) ดวยกระบวนการความรอน โดยยงคงมเสนสขาวปรากฏอยตามชนทไมยอมรบกรดน าตาลสวนคาเนเลยนสสมนน เปนคาลซโดนเนอละเอยดทมแรเฮมาไตทผสมอยในอตราสง เมอน ามาหงแลวจะเพมสสมใหแสดสดยงขนกวาเดม หลงจากนนจงน าหนมาสกด ขดแตงใหเปนรปรางของลกปดตามทตอง แลวจงน าไปเจาะรดวยวธสวานเจาะหวเพชร (bow drill)ใชเครองมอทประดษฐขนจากไม มรอกและตวหมน มแกนเหลกส าหรบใสหวเจาะทเปนเพชร ใชน าและผงอะเกตในการหลอลนขดสในระหวางขนตอนการเจาะ

เมอลกปดถกเจาะจนม "ร" แลว จงจะน าลกปดทผานการเจาะไปปดเงาดวยผงอะเกตละเอยดผสมน าขดดวยมอมนษยบนหนงสตวหรอบนหนขดเพอเพมความมนวาวของพนผว ตอมากพฒนาวธการปดเงา ดวยการใชถงหนงสตวเยบ ดานในบรรจดวยผงอะเกตละเอยดและน าทมสวนผสมของสารขดผว น าลกปดใสถงปดเงา การขดสภายในถงหนงสตวจะชวยใหพนผวของลกปดมนแวววาวเชนเดยวกน

10

การผลตลกปด Etched Beads หรอลกปดขดเสนส เรมขนเมอราว 3,500 ป ลกปดดงกลาวจะม 2 กรรมวธ คอ ในยคแรก ๆ ของการผลตลกปดขดเสนส ใชกรรมวธในการ ขดสกด (Etching) ลงไปบนลกปดท าใหเกดเปนรองหนและเตมสารเคมผสมบางตวทใหสขาวและสด า ลงไปบนเสนทขดสกดนน พรอมกบน าหนอะเกตไปผานกระบวนการหงน าตาลหรอกรดซลฟลคอกท เปนกรรมวธเรมแรกและเกาแกทสดของการผลตลกปดขดเสนสขาว

ตอมาอกประมาณ 500 ป จงเกดกรรมวธทางเคมโบราณในการใชกรดโซดาเขยนไปบนลกปดอะเกตทยงไมไดผานกระบวนการความรอนหรอหง ขดลายตามความพอใจของผสรางสรรคงาน ตวกรดโซดาจะซมลงเฉพาะผวหนาของลกปด เมอผานกระบวนการหงแลว จะปรากฏสนมหนสขาวบนเนอสด าหรอสสมแสด(ในกรณทใชหนคาเนเลยน) สขาวจะเดนชดหรอไมกจะขนอยกบความเขมขนของกรดซลฟลคกรรมวธทสองอยในชวงประมาณ 2,000 ปทแลว การผลตลกปดขดเสนสจะใชแคขผงผสมกรดโซดาหรอสารเคมบางอยางตดทบไวบนพนผวทตองการสรางลวดลายกอนจะน าไปหงกบกรดน าตาลหรอหงเฉพาะความรอน คลาย ๆ กบการท าลวดลายผาบาตกในปจจบน กรรมวธนเปนทนยมอยางแพรหลายในเอเซยใต ทงยงแพรกระจายตวออกไปส พกาม ธเบตและเขตวฒนธรรมหมาลยในเวลาตอมา

ในบรรดาลกปดขดเสนสขาว Etched Beads ลกปดสสม – ด า ขดเสนขาว หรอ "จงซ (Chung dzi)" เปนลกปดทหาไดยากและนาจะเกยวของกบพธกรรมทางความเชอในสมยโบราณ เนองจากมกรรมวธการผลตทซบซอนขนกวาเดม มจ านวนนอยและหายาก ทงยงคงปรากฏความเชอสบเนองมาในเขตเอเซยใตอยางชดเจน ในเรองของพลง อ านาจเหนอธรรมชาต จงเชอไดวาลกปดขดเสนสแบบดงกลาวเปนตวแทนแสดงสถานะอนสงสงทางสงคมและอ านาจวาสนาของผครอบครองซงในเวลาตอมา ลกปดสมด าขดขาวรวมทงลกปดลายขดเสนสขาวแบบโซดากดผวไดกระจายตวเขาสธเบต เนปาล กลายมาเปนลกปดททรงคณคาในโลกแหงอ านาจเหนอธรรมชาตทเราเรยกวา ซบรซ ( dzi Beads ) หรอ "เพยวซ" ( Pure dzi ) ซงนนกคอ "ลกปดมนตตา ( Magical Eye Beads ) " อกประเภทหนง มสด าหรอสน าตาลเขม มเสนขดขาว เปนจงหวะลวดลายเฉพาะ มวงกลมเปนความหมาย "ตา" ตงแต 1 – 12 ตา ลกปดซบรซแบบน เปนทรจกกนดของผทนยมและชนชอบลกปดโบราณและลกปดตระกลธเบตเนปาลในปจจบน

ในชวงนบตงแต 2,500 ปเปนตนมา เกดความนยมในลกปดแกวเปนอยางมาก มเหตผลมาจากอทธพลส าคญของสถานการคากรกในสมยพระเจาอเลกซานเดอรมหาราชทตงขนทอนเดยใตสถานการคาดงกลาวยงคงด าเนนการอยางตอเนอง เปนผลใหลกปดแกวของชาวกรก - โรมน - เอเซยไมเนอรไดแพรกระจายเขาสอนเดยและสงตอมายงสวรรณภมในรปของการคาและการตดตอทาง

11

วฒนธรรม เมอความนยมลกปดแกวมมากขน จงเกดการผลตลกปดแกวในอนเดยโบราณ กรรมวธการผลตเปนการน าซลกา(ทรายขาวละเอยด)และดางขเถา ปนขาวรวมกบออกไซคแรธาตอน ๆ มาหลอมรวมดวยวธทแตกตางกน ชมชนดงเดมในแตละภมภาคกจะคนพบวธหลอมแกวแตกตางกนไป บางกหลอมเขาเบาหลอม บางกหลอมพนแกนเหลก บางกหลอมแบบมวน แบบดงแลวยดตด และอกหลากหลายรปแบบวธการ

การก าเนดลกปดแกวในชวงเรมตน เกดขนจากการลองผดลองถกของชางโบราณในการหลอมโลหะ และบงเอญเกดแกวขนเคลอบผวโลหะกอนในชวงแรก ๆ จนเมอชางผผลตลกปดแกวไดคนพบวตถดบหลกรวมทงสนมโลหะ และแรธาต ทน ามาผสมท าใหเกดสสนตาง ๆ แลว จงเกดการประดษฐลกปดแกวอยางเปนล าเปนสน เนองจากมสสวยงามกวา มนวาวกวาเมอน าไปปดเงา หาวตถดบไดงายกวา และกรรมวธทซบซอนนอยกวา ความนยมลกปดแกวจงกระจายตวไปพรอม ๆ กบลกปดหนในชวงแรก ๆ ของเสนทางการคา กระจายตวทวมหาสมทรอนเดยจรดแปซฟค เราจงเรยกลกปดแกวอนเดยนวา ลกปดแบบอนโด - แปซฟค ( Indo-Pacific Beads ) หรอลกปด"ลมทะเลสนคา" เนองจากความงายของเทคนคในการผลต รวมถงวตถดบ ในเวลาตอมาแหลงผลตลกปดแกวหลายหลากสนจงไดขยายตวมาอยทอนเดยภาคใต ลงกาและหลาย ๆ แหงในภาคใตของประเทศไทย รวมทงในพมา เวยดนาม ฟลลปปนส อนโดนเซย และหมเกาะตาง ๆ ในแปซคฟคเมอจกรวรรดโรมนตะวนออกสนสดลง อ านาจของจกรวรรดอสลามขยายตวขน โลกอสลามแหงเอเซยตะวนตกหรอเอเซยไมเนอรเปนแหลงก าเนดเครองประดบและลกปดแกวอนงดงามของโลกอกแหงหนง จงไดเกดการผสมผสานวฒนธรรมระหวางอารยธรรมเอเซยและยโรปขน โลกแหงสสนของลกปดแกวอนงดงามในชวง1,000 ปทผานมาตางความหลากหลายอยทจนตนาการของรปแบบและแรงบนดาลใจ

สวนความหมายของ"ลกปด"นนกยงคงอยทความสวยงาม ความเชอทางศาสนา ประเพณ ใชประกอบในพธกรรมของแตละชมชน ในชวงยคมดจนถงยคฟนฟของยโรป เมอสงครามครเสดสนสดลง อารยธรรมของทงยโรปและอสลามตางแลกเปลยนวฒนธรรมซงกนและกน ลกปดแกวของยโรปผลตขนทเมองเวเนเซยของอตาล เปนลกปดแกวทผลตลอกเลยนแบบมาจากความรงเรองของโรมนในอดต ผสมผสานกบลวดลายใหม ๆ หลากหลายจากตะวนออก

สวนในเอเซยตะวนตกและยโรป ลกปดรปมนตตายงคงเปนเครองหมายคมครองภยอนตรายจากการเดนทาง สวนมากจะท าขนจากแกวสน าเงน มตากลมขาวมตาด าดานใน แขวนหรอพกตดตวไปบนพาหนะเวลาเดนทาง หรอบางกประดบไวตามประตทางเขาออกของทอยอาศย

12

ในสงคมแหงความทนสมย เราจะเหน วยเดก วยรน หรอแมแตวยรนแรก ทยงคงสนกสนานกบการถกรอย สอยเรยงเมดลกปด น ามาท าเครองใชสอยและเครองประดบทสรางสรรค นารก หลากหลายดวยวตถดบสสนสวยงาม ไมวาจะเปน แกว เซรามค พลาสตกและวสดสงเคราะหอน ๆ ทงทท าใชเองและน ามาเปนอาชพเสรมยอนกลบมาอกสกนดนะครบ ประเทศไทยหรอแผนดนของลมน าเจาพระยาและลมน าตาง ๆ ของภมภาคสวรรณภม เรมปรากฏรองรอยของลกปดโบราณเมอราว 4,000 – 5,000 ปทผานมาครบ

ชมชนโบราณในประเทศไทยมหลกฐานการสรางสรรคประดษฐลกปด ถงแมวาจะขาดแคลนดวยหนกงรตนชาตสสนสวยงาม อารยธรรมแหงความเอออาทรเพราะความอดมสมบรณแหงนไดสรางงานประดษฐกรรมลกปดและเคองประดบอน ๆ จากเปลอกหอยทะเลนานาชนด หนจากทองถนในรปของหลอดหน ( Long Cylindrical Stone Beads ) ลกปดดนปนเผา กระดกสตว เขา ฟนสตวและวสดอน ๆ จากธรรมชาต

จนเมอราว 2,500 ปทแลว ผเจรญจากอารยธรรมทางตะวนตก ( อนเดย - กรก –โรมน ) เรมเดนทางเขามาสแหลมทองอาณานคม เขาปฏสงสรรคกบชมชนดงเดม ยงผลใหเกดวฒนธรรมใหมๆ ผลกดนใหสงคมเกดววฒนาการขนอยางรวดเรว การคา การปกครอง ความร ภมปญญา และสนคาประเภทตาง ๆ รวมทงลกปดทมรปแบบหลากหลาย มสสนสวยงาม ตางพรงพรเขาสแผนดนลมเจาพระยา ลกปดและเครองประดบเนอเนพไพทเซอรเพนทายนหรอหยกหนและควอทซใสจากชาวจนทางตอนเหนอ อะเกตและโอนกสน าตาลวาวสลบเลอม คาเนเลยนสมแดงสดจากชมพทวป ลกปดขดเสนสขาว ( Etched beads ) รวมดวยลกปดแกวหลากสสน จากดนแดนโพนทะเล ไดสรางประสบการณใหม ๆ ใหกบผคนในสวรรณภมเวลาลวงเขา 1,500 – 2,000 ป ทผานมา ในยคสมยกอนทวารวด ( Pre DaravatiPreriod ) ยคกอนทชนชนและการแบงแยกมนษยจะเรมตนอยางชดเจนในลมน าเจาพระยา เวลาน อาจจะกลาวไดวา เปนยครงเรองทสดของลกปดโบราณ ๆ ในภมภาคน

จนเมอประเพณการฝงศพสนสดลง พรอม ๆ กบการเปลยนแปลงครงยงใหญของรฐตาง ๆ กลมชนกลมใหมเขาผสมผสาน ครอบครองและปกครอง อญมณ โลหะกรรมและรตนชาตใหม ๆ ตางเขามาแทนทลกปดโบราณ เกดรปแบบของเครองประดบใหมตาม แฟชน ศาสนา ความเชอ ประเพณของแตละทองถน สบตอมา

เมอทานไดอานและคงเรมเขาใจเรองราวของ "ลกปด" ถนมพมพาภรณแหงโลกโบราณกนบางแลว ทานคงไดเหนเรองราวของลกปด ทเปนเพยงแคเครองประดบและรตนชาตตวเลก ๆ แตไดโลดแลนไปบนละครฉากใหญ … อนไดแกประวตศาสตรของมนษยชาตเสมอมา เขาไดแสดงบทบาท

13

มาแลวทวโลกมากกวาตวแสดงใด ๆ เทาทเคยปรากฏ เขาแสดงใหเหนถงความละเอยดออนในอารมณและจตใจของมนษย ไมวาจะอยในชวงเวลาหรอสถานการณใด ๆ กตามเขาเฝาตดตามสงคมและวฒนธรรมของมนษย การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย การเกษตรกรรม การตงถนฐาน การตอสกบสภาพแวดลอม การคาและการปกครอง ทงยงสะทอนภาพของกลมชนดงเดม – กลมชาตพนธโบราณ ความเชอ ประเพณและพธกรรมในภมภาคและในชวงเวลาตาง ๆ ของโลก

"ลกปด" จงมกจะไปปรากฏตวรวมอยในเหตการณส าคญ ๆ ของการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของมนษยในแตละอารยธรรมเสมอเมอเราไดเพงมองลกปดทตองม "รเจาะ" ในมอของเราเพยงเมดเดยวอยางชนชมและใสใจแลว กเสมอนกบวา เราก าลงไดสมผสกบความยงใหญของมนษยชาตในอดต อรณรงของความเปนมนษยจนถงพวกเราในปจจบน…ทบอกกบเราวา

ทใดทม "ลกปด"…ทนนยอมมมนษย และทแหงใดมมนษย.... ทแหงนนยอมมวฒนธรรม....รวมอยดวยเสมอ

ลกปดเปนเครองประดบทไดรบความสนใจจากผคนทวโลกมาแทบทกยคทกสมย การคนควาเรองราวของลกปดนน เชอวามมายาวนานนบหมนป ซงลกปดในยคนนท ามาจากเมลดพช กระดกสตว เขยวสตว เปลอกหอย และหนทมรอยแลวตามธรรมชาต เมอมนษยมววฒนาการมากขน การท าลกปดกซบซอนขน สวยงาม แปลกตาเพมขน เชนการตกแตงลวดลายลงไปบนเนอหนมคา เชน อาเกต และคารเนเลยน เรยกวา เอตชคารเนเลยน ( Etched carnelian ) ของอนเดย และซบท ( Dzi beads ) ของทเบต เมอประมาณ 2,000 ปทแลว เชอวามการผลตลกปดจากแกว เพอทดแทนลกปดจากหนมคา เชน อาเกตและคารเนเลยนทไดรบความนยมอยางยงในยคนน ซงเรมหายากและราคาแพง ท าใหผคนในยคนนสามารถหาลกปดแกวทถกผลตขนมาสวมใสมาทดแทนไดไมยากนก แหลงทมการผลตลกปดแกวโบราณทส าคญมอย 3 แหลง คอ

1. อยปต ( Egyptian ) 2. โรมน ( Roman ) 3. กลมประเทศอสลาม ทางตะวนออกกลาง ( Islamic influenced Eastern

Midditeranian )

ควำมเปนมำของลกปดแกว

แกวเปนวสดชนดหนงทมนษยรจกมาเปนเวลาไมต ากวา 14,000 ปมาแลว เปนแกวทเกดขนเองตามธรรมชาต เกดจากฟาฝาลงมาบนพนทรายเกดเปนแทงแกวยาวคลายรากไม หรอแกวทเกด

14

จากการระเบดของภเขาไฟ เรยกวา หนออบซเดยน ( Obsidian ) ซงคนสมยโบราณจะน ามาท าอาวธ เชน มด ขวาน และหวธน นกโบราณคดสนนษฐานวาชาวโพนเซยนนาจะเปนมนษยกลมแรกทคดคนวธการท าแกวได จากนนชาวอยปตและกลมประเทศใกลเคยงจงใชแกวทท าขนมานนมาขดหรอเกลากบหนเพอท าเปนลกปดตอมากววฒนาการเครองมอเพอใชเปนแมพมพเพอใชพมพตามขนาด

ลกปดทวารวด เปนลกปดทแสดงความมเอกลกษณเฉพาะตว ซงเปนลกปดทผลตจากดนเหนยว ในหนงสอ "The History of Beads" ของ Lois SherrDubin ไดกลาวถงไววา ลกปดแกวในยคบานเชยง จะมการผลตควบคไปกบการผลตภาชนะพวกหมอ ไห และเครองใชตางๆ ทท าจากเหลก ( Iron ) ประมาณเมอ 2,300 ปมาแลว ลกปดในยคแรกสวนใหญจะมสสมแดง (สมนป) และบางสวนมสน าเงน เหลอง แตเปนททราบกนดในหมคนทสนใจลกปดโบราณวา สของลกปดทวารวดนน มทงหมด 19 ส แตละสมคณสมบต แตกตางกนไปตามความเชอวา หากผใดไดครอบครองลกปดทวารวดทง 19 ส จะท าใหผนนไมตกทกขไดยาก ไมล าบาก และแคลวคลาดจากอนตราย ปกปองใหพนจากเดรจฉานวชา ตลอดจนเขยวงาอาวธ สงเสรมบารม เงนทองไหลมาเทมา โดยจะใชเปนเครองประดบสวมคอ และขอมอ คณสมบตของสอาจแตกตางกนไปบาง แลวแตทองถน คณสมบตของลกปดทวารวด ทง 19 ส มดงนตอไปนใหไดรจกกนมากยงขนเพอท าการศกษาอยางถกตองตามทไดส ารวจ

1. ทวารวดแท ถอวาดทสด หายากทสด สออกน าตาล เนอละเอยด คณสมบตใชปองกนอาวธตางๆ อาท ดาป แหลน หลาว ธน หนาไม

2. ทวาลกยอ มลวดลายคลายลกยอ มคณสมบต ใชตมกบลกยอ เปนยารกษาโรคได3. ทวาหวด า ทายด า ตรงกลางขาว ใชปองกนเชนเดยวกบ ทวารวดแท4. ทวาหวเทยน หวด า จะท าใหเกดไหวพรบ ปฏภาน เฉลยวฉลาด หลกแหลม5. ทวาอ าพนทอง อยยงคงกระพน กนโรคนว หมากดไมเขา เงนทองไหลมาเทมา ปองกน

สามมช 6. น าเงนเนอกษตรย มอ านาจวาสนา สงเสรมวาสนาใหสงสง น าโชค7. หยก ปองกนอบตเหต กนผ เปนมหามงคลอนอดม8. เหลอง มเสนห เมตตามหานยม คนรกใคร ไมเกลยดชง9. เหลองสวาท หรอเหลองตองออน เสนหแรง คนรกใครลมหลง10. แสลน ปองกนอบตเหต ปองกนสามมช11. หยกขาว ใหอายมนขวญยน รางกายแขงแรง ไมเจบไข12. ฟา มโชคลาภ ร ารวย13. ด า กนผสาง กนขโมย น าโชคมาส14. เขยวหนมาน (แกวสารพดนก) นกอะไรไดทงนน15. สมมนป อยยงคงกระพน ร ารวย ไมอดอยาก ดดพษสตวได

15

16. น าผง มวาสนา มความสข มชวตสดชนอยเสมอ17. สอฐ ปองกนเขยวงา อสรพษกดตอย18. สแดงเขม มอ านาจดจพญาราชสห คนไมกลาท าราย19. สมวง คนเมตตาสงสาร น าทรพยสนมาให อปถมภ และคอยใหความชวยเหลอ

ลกษณะลกปดปกษใตทพบ พอจะประมวลแบงเปนกลมตางๆ ไดดงน 1. ลกปดแกวโมเสกและลกปดตา2. ลกปดแกวสลบส3. ลกปดแกวสเดยว4. ลกปดอนโดแปซฟก5. ลกปดลายแถบ6. ลกปดอ าพนทองและโปงเกยง7. ลกปดแถว ลกปดค8. ลกปดแกวน าเคลอบ9. ลกปดอฐไสด า หลอดแกว กาน เสา10. ลกปดนกแสงตะวน11. ลกปดทรงหน12. ลกปดหนส โหรา คารเนเลยน อเกต น าคาง สงคโลก หยก อมทสต โกเมน ฯลฯ13. ลกปดเขยนลาย14. ลกปดมงคล:รปทรงธรรมชาต , รปทรงสญลกษณ , รปทรงตราประทบ ฯลฯ15. ลกปดทองค า16. ลกปดตวคน หน ดน หอย และอนๆ

4. รองรอยลกปดแตละแหลง

แหลงลกปดทไดมการศกษา คนควา และรวบรวมจ ากดวงไวเพยง 8 แหลงหลก ประกอบดวย แหลงเขาสามแกว ในจงหวดชมพร แหลงทาชนะ และแหลงแหลมโพธไชยา จงหวดสราษฎรธาน แหลงบางกลวย และแหลงภเขาทอง จงหวดระนอง แหลงบางโร นางยอน คระบร และแหลงเกาะคอเขา ตะกวปา จงหวดพงงา กบแหลงควนลกปด คลองทอม จงหวดกระบ โดยในแตละแหลงยงมการแบงเปนพนทยอยอกหลายพนท เฉพาะทนางยอน-คระบรในจงหวดพงงา มรายงานการพบแหลงลกปดมากกวา 5 แหงแลวคอ บางโร แสงทอง ทาเรอ ทบชาง บางแบก ฯลฯ สวนแหลงสทงพระในจงหวดสงขลานนไมไดศกษารวบรวม แตขามไปสนใจแหลงลกปดพมาใกลเขตแดนไทยทจงหวดระนอง เพราะมลกษณะคลายกนมาก

16

5. วสดและเทคนคศลปะ

วสด ( Materials )

วสดทางศลปะ หมายถง วตถดบทางสนทรยหรอวสดใดๆ ทสามารถน ามาใชในการสรางสรรคทางศลปะดวยเทคนควธการตางๆใหเปนภาพหรอรปแบบทมความสวยงามแปลกตานาทงใจ

ลกษณะทมำของวสด

วสดทใชในงานศลปะ อาจแบงออกได 2 ทมา คอ

1.วสดจากธรรมชาต วสดจากธรรมชาตเปนวสดทเกดขนเองตามธรรมชาต วสดเหลานน ามาใชในงานศลปะได ขนอยกบความเหมาะสมกบงานทจะท า เชน น าใบไมมาท าภาพพมพ น าดนเหนยวมาปนเปนรปทรงตางๆ เปนตน

2. วสดทมนษยสงเคราะหขน วสดทคนสรางขนเปนวสดทเกดจากการท าขนใหม วสดเหลานสามารถน ามาสรางสรรคงานศลปะได โดยเลอกใชใหเหมาะสมกบผลงานทตองการท า เชน น ากระปองน าอดลมมาท าทใสดนสอ น ากลองนมมาท าตกตา เปนตน

ในแวดวงศลปะอาจจ าแนกวสดสงเคราะหออกเปน 2 ประเภท คอ

2.1 วสดสงเคราะหเพอใชสรางสรรคงานศลปะโดยตรง เชน สชนดตางๆ กระดาษวาดเขยน ผาใบเขยนภาพ ขผง ปนปลาสเตอร ฯลฯ

2.2 วสดสงเคราะหทผลตขนเพอประโยชนตอการอน เชน ตอการด ารงชพของมนษย ตออตสาหกรรม เปนตน วสดเหลาน เชน โลหะ พลาสตก กระจกไม กระดาษโฟม ซเมนต เปนตน

คณสมบตของวสด

คณสมบตของวสด คอ ลกษณะเฉพาะของวสดทสามารถบอกใหเราทราบวา วสดนนเปนอะไร การน ามาใชงานลกษณะตางๆ จ าเปนตองทราบถงคณสมบตของวสด เพอใหไดวสดทเหมาะสมกบงานนนๆ คณสมบตของวสดโดยทวไปทตองพจารณา ไดแก

1. คณสมบตทางกายภาพ หมายถง คณสมบตของวสดทเราสามารถสงเกตได โดยไมตองใชปฏกรยาเคม เชน สงเกตจากส กลน รส ความแขง ความหนาแนนสมพทธ การน าความรอน และการละลาย เปนตน

2. คณสมบตทางเคม เปนคณสมบตของวสดซงทราบไดโดยการสงเกตปฏกรยาของวสด เมอท าปฏกรยากบวสดอนๆ เชน การกดกรอน สวนผสม การเผาไหม เปนตน

17

3. คณสมบตทางความรสก เปนปฏกรยาทเกดขนจาการรบรคณสมบตทางกายภาพ หรอคณสมบตทางเคมของวสด เชน ความสวยงาม ความสดใส ความแปลกตา ความสบสน ความสดชนความกลว เปนตน

หลกกำรพจำรณำเลอกวสดเพอสรำงสรรคงำนศลปะ

การเลอกวสดใดมาประยกตใชสรางสรรคเปนผลงานศลปะ จะตองพจารณาถงคณสมบตของวสดนนๆ ความเปนไปไดในทางเทคนคการด าเนนงาน คอ เลอกใชวสดทเหมาะสมกบสภาพรปแบบทตองการก าหนดสรางใหเกดคณคาทางดานความสวยงาม โดยอาจแบง หลกการพจารณาออกเปน 3 ประการ คอ

1. พจารณาคณสมบตทางกายภาพของวสด วามสสน ลวดลาย รปรางพนผว ฯ เปนอยางไรหากน ามาใชสรางสรรคเพอสอแทนเนอเรองราวตามก าหนดแลวจะมความเปนไปไดในทางเทคนค วธการจดประกอบ ประยกตแปรสภาพมากนอยเพยงใด มความคงทนแขงแรง

2. พจารณาคณสมบตทางความรสกของวตถ วาในสสน ลวดลาย รปรางพนผว ฯ ทปรากฏนน มความสวยงาม แปลกตาหรอไม ซงความสวยงามนนอาจเปนคณสมบตทปรากฏทางกายภาพของวสด คอ มความโดดเดนสะดดตา หรอความสวยงามจะเกดขนเมอถกน ามาจดประกอบเปนคณสมบตทางกายภาพหรอไม หรอสามารถน ามาก าหนดใหมคณคาทางความงามได เปนตน

3. พจารณาถงความเปนไปไดในทางเทคนคการด าเนนงาน คอความเปนไปไดในการน าวสดมาจดประกอบ ในทางการแปรสภาพ และในทางสรางสรรค ใหออกมามสภาพเปนรปแบบตามความตองการได

ซงความเปนไปไดทางเทคนคการด าเนนงานทางศลปะ คอ การน าวสดมาสรางสรรคดดแปลงใหเปนภาพผลงานทมความสวยงาม โดยอาจแบงออกไดเปน 2 เทคนคการด าเนนงาน คอ

3.1 วธการทางบวก คอ พจารณาวสดใดๆ เปนวสดหลก จากนนน าวสดอนๆ ซงเปนวสดยอยมาเพมเขาเพอใหเปนภาพรวม เชน การระบายสลงบนกระดาษ การปน เปนตน

3.2 วธการทางลบ คอ การแปลสภาพทางกายภาพของวสดหลก โดยการเอาสวนยอยออกจากสวนรวม เชนการขด การแกะสลก ฯลน วธนนยมใชกบวสดทไมแขงมากนก เชน ไม กระจก หนออน หรอแผนโลหะ เปนตน

18

ควำมเขำใจในกำรใชวสดทำงศลปะ

วสดศลปะ หมายถง วสดใดๆทสามารถน ามาปรบประยกต ใชสรางสรรคดวยเทคนควธการทางศลปะ เพอแสดงรป ลวดลาย เปนเนอหาทมความสวยงาม แปลกตานาทง โดยไมจ ากดชนด หรอประเภทของวตถดบ วสดทางศลปะนนไมถกจ ากดดวยคณสมบต ลกษณะ ชนด หรอประเภท แตสามารถน าวสดใดๆ กไดมาปรบประยกตใชใหเกดเปนสนทรยภาพ ตามการสรางสรรคของผสรางงาน โดยอาจแบงวสดทางสนทรยออกเปน 2 ลกษณะการใชสรางงาน คอ

1. วสดทใชปรบประยกตเปนพนภาพ คอ วสดทมลกษณะพนผวเปนแผนระนาบ สามารถสรางสรรครปหรอลวดลายแสดงเนอหา เรองราวลงบนบรเวณพนทวางบนระนาบนนๆ ได วสดพนภาพอาจเปนแผนกระดาษ แผนพลาสตก แผนกระจก และอนๆ

2. วสดทใชปรบประยกตเปนวตถดบ เครองมอ หรออปกรณในการสรางภาพ คอ วสดทน ามาใชสรางภาพลงบนพนระนาบ เชน รงควตถชนดตางๆ ทงทเปนธรรมชาต หรอการสรางสงเคราะห กรดกดโลหะและอโลหะ วสดปลายแหลม เครองถายเอกสาร และอนๆ

หลกกำรพจำรณำเลอกใชวสดในกำรสรำงภพ

วสดทใชในการสรางภาพ จะตองมคณสมบตทางกายภาพสอดคลอง เหมาะสมตอการจดประกอบเขากบวสดพนภาพ ซงการสรางภาพในงานศลปะสวนใหญ วสดทใชมกจะเปนรงควตถประเภทตางๆ คอ วตถประเภทสทกชนด ซงคณสมบตทางกายภาพของสแตละชนด แตละประเภทจะแตกตางกนออกไป สงผลใหมการน ามาใชกตางกน ความรสกทเกดจากการรบรกตางกน การเลอกน ามาใชเพอสรางภาพ มหลกพจารณาโดยรวม ดงน

1. สามารถใชแทนคาสในรปและพนได

2. สามารถแทนคาน าหนกออนเขมของแสงเงาในภาพได

3. สามารถน ามาสรางสสนแทนคาบรรยากาศได

4. สามารถน ามาจดประกอบใหเกดระยะมตในภาพได

5. คณสมบตทางกายภาพของสมความรสกสวยงามหรอแปลกตาเมอพบเหน

6. สามารถน ามาใชจดประกอบลงบนพนภาพไดอยางเหมาะสมและมความคงทนตอการตดประกอบ

7. มการเปลยนแปลงคณสมบตทางกายภาพและเคมนอยทสด หรอไมมการเปลยนแปลงเลยเมอเวลาผานไป

19

8. อนๆ

6. เทคนคทำงศลปะ

เทคนคทางศลปะ คอ วธการจดวสดประกอบเขาดวยกน ใหเปนภาพทสวยงาม ตามหลกเกณฑทางศลปะ โดยทวไปการจดวสดใดๆ เขาดวยกนใหเปนผลงานทางศลปะ จะตองมพนฐานความร 2 ประการ คอ

1. พนฐานความรเกยวกบคณสมบตทางกายภาพของวสด

เปนความรทใชประกอบในการเลอกพจารณาน าวสดตางๆ มาสรางสรรคเปนผลงานคณสมบตเหลานไดแก ความแขง ความออน ใส ทบ เหนยว หนา บาง เปนตน ซงคณสมบตเหลานสามารถจดประกอบเขาดวยกนใหเหมาะสมได โดยอาศยพนฐานความรคณสมบตทางกายภาพของวสด สวนหลกการจดองคประกอบใหเปนภาพทมความสวยงามนน จ าเปนจะตองใชเกณฑขอตกลงในทางศลปะเปนแนวทางปฏบต

2. พนฐานความรเกยวกบหลกเกณฑทางศลปะ คอรเกยวกบขอก าหนด ทวางไวเปนหลกเพอใชในการจดสวนประกอบ และคณสมบตทางกายภาพเขาดวยกน ใหเปนภาพทมความสวยงาม ตามขอก าหนดนน ซงไดแก

- เอกภาพ คอ ความเปนอนหนงอนเดยวกน

- ความสมดล

- จดสนใจ คอ บรเวณหรอต าแหนงทไดรบการเนนใหโดดเดนสะดดตา

7. องคประกอบศลป

การน าสงตางๆ มาประยกต ดดแปลง สรางสรรค จดรวมเขาดวยกน ตามสดสวนรปราง รปทรงตรงตามคณสมบตของสงนนๆ เพอใหเกดผลงานทม ความเหมาะสมสวนจะเกดความงดงาม นาสนใจหรอไมนน ยอมขนอยกบการน าเสนอภาพรวมของงาน วามการสอถงเรองราว วตถประสงค ในงานการออกแบบ

มนษยเรารบรถงความสวยความงาม ความพอใจ ของสงตางๆไดแตกตางกบ ระดบความพอใจของแตละบคคลกแตกตางกนออกไปทงนอาจขนกบรสนยม สภาพสงคม ศาสนา ความเชอและสงแวดลอมทผรบรนนด ารงชวตอย หากแตวาผรบรนนไดเขาใจถงกระบวนการ องคประกอบและพนฐานทส าคญของสงทไดสมผส กยอมท าใหรบรถงความงาม ความพอใจนนๆเกดขนไดอยางแทจรง

20

ศลปะนนดเหมอนวาจะไมมกฎเกณฑอะไรมากนก เพราะอาศยแตความสนทรยะทางอารมณเพยงประการเดยวแตหากวาไดศกษาถงความสนทรยะอยางลกซงแลว จะเหนวามนมกฎเกณฑในตวของมนเอง ซงผเรยนจะตองศกษาถงองคประกอบตางๆเหลานนทประกอบกนขนเปนงานศลปะ หรอกลาวอกนยหนงกคอผเรยนจะตองเขาใจในหลกองคประกอบของศลปะ เปนพนฐานเสยกอนจงจะสามารถสรางสรรคงานศลปะทมคณคาและรบรถงความงามทางศลปะไดอยางถกตอง

1. ความหมายขององคประกอบศลป องคประกอบของศลปะหรอ(Composition )นนมาจากภาษาละตนโดยค าวา Post นนหมายถง การจดวาง และค าวา Comp หมายถง เขาดวยกน ซงเมอน ามารวมกนแลวในทางศลปะ Composition จงหมายความถง องคประกอบของศลปะ การจะเกดองคประกอบศลปไดนน ตองเกดจากการเอาสวนประกอบของศลปะ (Element of Art) มาสรางสรรคงานศลปะเขาดวยหลกการจดองคประกอบศลป (Principle of Art)จงจะเปนผลงานองคประกอบศลป ความหมายขององคประกอบศลปนนไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายเอาไวซงพอสรปไดดงน

ค าวาองคประกอบ ตามความหมายพจนานกรมราชบณฑยสถานคอ สวนตางๆทประกอบกนท าใหเกดรปรางใหมขนโดยเฉพาะ

องคประกอบศลป หมายถง สงทศลปนและนกออกแบบใชเปนสอในการแสดงออกและสรางความหมายโดยน ามาจดเขาดวยกนและเกดรปรางอนเดนชด ( สวนศร ศรแพงพงษ : 82 )

องคประกอบศลปหมายถง เครองหมายหรอรปแบบทน ามาจดรวมกนแลวเกดรปรางตางๆ ทแสดงออกในการสอความหมายและความคดสรางสรรค ( สทธศกด ธญศรสวสดกล : 56 )

องคประกอบศลป หมายถงศลปะทมนษยสรางขนเพอแสดงออกทางอารมณ ความรสก ความคดหรอความงามซงประกอบดวย สวนทมนษยสรางขนและสวนทเปนการแสดงออกอนเปนผลทเกดจากโครงสรางทางวตถ ( ชลด นมเสมอ :18 )

จากความหมายตางๆขางตน พอสรปไดวา องคประกอบศลป หมายถงสงทมนษยใชเปนสอในการแสดงออกอยางสรางสรรค โดยน าสวนประกอบของศลปะมาจดวางรวมกนอยางสอดคลองกลมกลนและมความหมายเกดรปรางหรอรปแบบตางๆอนเดนชด

ซงจากความหมายขางตน จะเหนไดวาการทจะเกดผลงานศลปะดๆสกชนนนผสรางสรรคจะตองใชกระบวนการทหลากหลายมาประกอบกน ไดแก องคประกอบพนฐานทางศลปะ องคประกอบของศลปะ และการจดองคประกอบของศลปะ มาถายทอดลงในชนงานหรอผลงานนนๆเพอใหไดผลงานทมคณคาทงดานความงามและมคณคาทางจตใจอนเปนจดหมายส าคญทศลปนทกคนมงหวงใหเกดแกผชมทงหลาย

21

2. ความส าคญขององคประกอบศลป ในการสรางสรรคผลงานศลปะในสาขาตางๆไมวาจะเปนสาขาวจตรศลปหรอประยกตศลป ผสรางสรรคนนตองมความรเบองตนดานศลปะมากอน และศกษาถงหลกการองคประกอบพนฐานองคประกอบทส าคญ การจดวางองคประกอบเหลานน รวมถงการก าหนดส ในลกษณะตางๆเพมเตมใหเกดความเขาใจเพอเวลาทสรางผลงานศลปะ จะไดผลงานทมคณคา ความหมายและความงามเปนทนาสนใจแกผพบเหนหากสรางสรรคผลงานโดยขาดองคประกอบศลป ผลงานนนอาจดดอยคา หมดความหมายหรอไมนาสนใจไปเลยดงนน จะเหนไดวาองคประกอบศลปนนมความส าคญอยางมากในการสรางงานศลปะ มนกการศกษาดานศลปะหลายทานไดใหทรรศนะในดานความส าคญขององคประกอบศลปทมตอการสรางงานศลปะไวพอจะสรปไดดงน

การสรางสรรคงานศลปะใหไดดนน ผสรางสรรคจะตองท าความเขาใจกบองคประกอบศลปเปนพนฐานเสยกอนไมเชนนนแลวผลงานทออกมามกไมสมบรณเทาไรนกซงองคประกอบหลกของศลปะกคอรปทรงกบเนอหา ( ชลด นมเสมอ )

องคประกอบศลปเปนเสมอนหวใจดวงหนงของการท างานศลปะ เพราะในงานองคประกอบศลปหนงชนจะประกอบไปดวย การรางภาพ(วาดเสน) การจดวางใหเกดความงาม (จดภาพ) และการใชส(ทฤษฎส)ซงแตละอยางจะตองเรยนรสรายละเอยดลกลงไปอก องคประกอบศลปจงเปนพนฐานส าคญทรวบรวมความรหลายๆอยางไวดวยกน จงตองเรยนรกอนทจะศกษาในเรองอนๆ ( อนนต ประภาโส )

องคประกอบศลป การจดองคประกอบและการใชส เปนหลกการทส าคญในการสรางสรรคใหงานศลปะเกดความงาม ไมวาจะเปนจตรกรรม วาดเขยน ประตมากรรม สถาปตยกรรมและการพมพภาพ หากปราศจากความรความเขาใจเสยแลวผลงานนนๆกจะไมมคาหรอความหมายใดๆเลย ( สวนศร ศรแพงพงษ )

องคประกอบศลปจดเปนวชาทมความส าคญส าหรบผศกษางานศลปะ หากวาขาดความรความเขาใจในวชานแลวผลงานทสรางขนมากยากทประสบความส าเรจ โดยเฉพาะอยางยงงานศลปะสมยใหมทมการแสดงเฉพาะ เสน ส แสง เงาน าหนก พนผว จงหวะ และบรเวณทวาง มความจ าเปนอยางยงตองน าหลกการองคประกอบศลปมาใช

หลกการจดองคประกอบศลปมความส าคญและเกยวของกบงานทศนศลปโดยตรง ทงวจตรศลปและประยกตศลปการจดภาพหรอออกแบบสรางสรรคผลงานทศนศลปใหเกดคณคาความงามนน การจดองคประกอบศลปจะมบทบาทส าคญมากทสด ( จรพนธ สมประสงค: 15 )

22

จากทรรศนะตางๆ สรปไดวา องคประกอบศลปเปนหวใจส าคญของงานศลปะทกสาขา เพราะงานศลปะใดหากขาดการน าองคประกอบศลปไปใช กจะท าใหงานนนดไมมคณคา ทงดานทางกายและทางจตใจของผดหรอพบเหนขณะเดยวกนกจะบงบอกถงภมความร ความสามารถของผสรางสรรคผลงานนนดวย

การทจะเขาถงศลปะ ( Appreciation ) นน จะตองผานการฝกฝนและหาทางดเพอใหเกดความเขาใจ ทงจะตองมรสนยมทดพอสมควร การฝกฝน การท าซ าๆอยางสนใจ เมอนานเขากจะเกดความเขาใจ ท าดวยความคนเคยกบสงเหลานนจงจะเขาใจ รเหนในคณคาของศลปะนนๆไดด

องคประกอบพนฐำนดำนนำมธรรมของศลปะ

องคประกอบพนฐานดานนามธรรมของศลปะ เปนแนวคด หรอจดก าเนดแรกทศลปนใชเปนสงก าหนดทศทางในการสรางสรรค กอนทจะมการสรางผลงานศลปะ ประกอบดวย เนอหากบเรองราว

1. เนอหาในทางศลปะ คอ ความคดทเปนนามธรรมทแสดงใหเหนไดโดยผานกระบวนการทางศลปะ เชนศลปนตองการเขยนภาพทมเนอหาเกยวกบชนบท กจะแสดงออกโดยการเขยนภาพทวทศนของชนบทหรอภาพวถชวตของคนในชนบทเปนตน

2. เรองราวในทางศลปะ คอสวนทแสดงความคดทงหมดของศลปนออกมาเปนรปธรรมดวยกระบวนการทางศลปะเชนศลปนเขยนภาพชอชาวเขา กมกแสดงรปเกยวกบวถชวต หรอกจกรรมสวนหนงของชาวเขา นนคอเรองราวทปรากฏออกมาใหเหน

ประเภทของความสมพนธของเนอหากบเรองราวในงานทศนศลปนน เนอหากบเรองราวจะมความสมพนธกนนอยหรอมาก หรออาจไมสมพนธกนเลย หรออาจไมมเรองเลยกเปนไปไดทงนน โดยขนกบลกษณะของงาน และเจตนาในการแสดงออกของศลปน ซงเราสามารถแยกไดดงตอไปนคอ

1. การเนนเนอหาดวยเรอง

2. เนอหาทเปนผลจากการผสมผสานกนของศลปนกบเรอง

3. เนอหาทเปนอสระจากเรอง

4. เนอหาไมมเรอง

1. การเนนเนอหาดวยเรอง ไดแก การใชเรองทตรงกบเนอหา และเปนตวแสดงเนอหาของงานโดยตรงตวอยางเชน เมอศลปนตองการใหความงามทางดานดอกไมเปนเนอหาของงาน เขากจะ

23

หาดอกไมทสวยงามมาเปนเรองสสนและความออนชอยของกลบดอกจะชวยใหเกดความงามขนในภาพ

2. เนอหาทเปนผลจากการผสมผสานระหวางศลปนกบเรอง ในสวนนศลปนจะเสนอความเหนสวนตว หรอผสมความรสกสวนตวเขาไปในเรอง เปนการผสมกนระหวางรปลกษณะของเรองกบจนตนาการของศลปน เชนเรองความงามของดอกไม โดยศลปนผสมความรสกนกคดของตนเองลงไปในเรองดวย เขาจะดดแปลง เพมเตมรปรางของดอกไมใหงามไปตามทศนะของเขาและใชองคประกอบทางศลปะเปนองคประกอบทางรปทรงใหสอดคลองกบความงามของเรอง

3. เนอหาทเปนอสระจากเรอง เมอศลปนผสมจนตนาการของตนเองเขาไปในงานมากขนความส าคญของเรองจะลดลง ดอกไมทสวยทเปนแบบอาจถกศลปนตดทอนขดเกลา หรอเปลยนแปลงมากทสด จนเรองดอกไมนนหมดความส าคญไปอยางสนเชง เหลอแตเนอหาทเปนอสระ การท างานแบบนศลปนอาศยเพยงเรอง เปนจดเรมตนแลวเดนทางหางออกจากเรองจนหายลบไป เหลอแตรปทรงและตวศลปนเองทเปนเนอหาของงาน กรณนเนอหาภายในซงหมายถงเนอหาททเกดขนจากการประสานกนของรปทรงจะมบทบาทมากกวาเนอหาภายนอก หรอบางครงจะไมแสดงเนอหาภายนอกออกมาเลย

4. เนอหาไมมเรอง ศลปนบางประเภท ไมมความจ าเปนตองใชเรองเปนจดเรมตน งานของเขาไมมเรอง มแตรปทรงกบเนอหา โดยรปทรงเปนเนอหาเสยเองโดยตรง เปนเนอหาภายในลวนๆ เปนการแสดงความคด อารมณ และบคลกภาพของศลปนแทๆ ลงไปในรปทรงทบรสทธ งานประเภทนจะเหนไดชดในดนตรและงานทศนศลปทเปนนามธรรมและแบบนอนออบเจคตฟ

องคประกอบพนฐานดานรปธรรมของศลปะองคประกอบพนฐานดานรปธรรมของศลปะ คอสงทแสดงแนวคดเกยวกบเนอหาและเรองราวของศลปนใหเหนหรอรบรผานผลงานศลปะ ประกอบดวย เอกภาพ ดลยภาพ และจดเดน

1. เอกภาพหมายถงการน าองคประกอบของศลปะมาจดเขาดวยกนใหแตละหนวยมความสมพนธ เกยวของซงกนและกนประสานกลมกลนเกดเปนผลรวมทแบงแยกไม ได โดยถายทอดเปนผลงานศลปะดวยกระบวนการศลปะ

2. ดลยภาพ คอการน าองคประกอบของศลปะมาจดเขาดวยกนใหเกดความเทากนหรอสมดลโดยมเสนแกนสมมต 2 เสนเปนตวก าหนดดลยภาพเสนแกนสมมตจะท าหนาทแบงภาพออกเปนดานซายและดานขวา หรอดานบนและดานลางเพอใหผลงานศลปะทปรากฏเกดความสมดลในลกษณะใดลกษณะหนง เชนแบบซายขวาเหมอนกนและแบบซาย ขวา ไมเหมอนกน

24

3.จดเดน คอ สวนทส าคญในภาพ มความชดเจนสะดดตาเปนแหงแรก รบรไดดวยการมองผลงานทส าเรจแลวจดเดนจะมลกษณะการมอ านาจ ตระหงาน ชดเจนกวาสวนอนทงหมด โดยเกดจากการเนนใหเดนในลกษณะใดลกษณะนงเชน จดเดนทมความเดนชด หรอจดเดนทแยกตวออกไปใหเดน

เสน คอ รองรอยทเกดจากเคลอนทของจด หรอถาเราน าจดมาวางเรยงตอ ๆ กนไป กจะเกดเปนเสนขนเสนมมตเดยว คอ ความยาว ไมมความกวาง ท าหนาทเปนขอบเขต ของทวาง รปราง รปทรง

น าหนก ส ตลอดจนกลมรปทรงตาง ๆ รวมทงเปนแกนหรอ โครงสรางของรปรางรปทรงเสนเปนพนฐานทส าคญของงานศลปะทกชนด เสนสามารถใหความหมาย แสดง ความรสก และอารมณไดดวยตวเองและดวยการสรางเปนรปทรงตาง ๆ ขน เสนม 2 ลกษณะคอ เสนตรง ( Straight Line ) และ เสนโคง ( Curve Line ) เสนทงสองชนดน เมอน ามาจดวางในลกษณะตาง ๆ กน จะมชอเรยกตาง ๆและใหความหมาย ความรสก ทแตกตางกนอกดวย

ลกษณะของเสน

1. เสนตง หรอ เสนดง ใหความรสกทางความสง สงา มนคง แขงแรง หนกแนน เปนสญลกษณของความซอตรง

2. เสนนอน ใหความรสกทางความกวาง สงบ ราบเรยบ นง ผอนคลาย

3. เสนเฉยง หรอ เสนทะแยงมม ใหความรสก เคลอนไหว รวดเรว ไมมนคง

4. เสนหยก หรอ เสนซกแซก แบบฟนปลา ใหความรสก เคลอนไหว อยางเปน จงหวะ มระเบยบ ไมราบเรยบ นากลวอนตราย ขดแยง ความรนแรง

5. เสนโคง แบบคลน ใหความรสก เคลอนไหวอยางชา ๆ ลนไหล ตอเนอง สภาพ ออนโยน นมนวล

6. เสนโคงแบบกนหอย ใหความรสกเคลอนไหว คลคลาย หรอเตบโตในทศทางท หมนวนออกมาถามองเขาไปจะเหนพลงความเคลอนไหวทไมสนสด

7. เสนโคงวงแคบ ใหความรสกถงพลงความเคลอนไหวทรนแรง การเปลยนทศทาง ทรวดเรว ไมหยดนง

8. เสนประ ใหความรสกทไมตอเนอง ขาด หาย ไมชดเจน ท าใหเกดความเครยด

25

ควำมส ำคญของเสน

1. ใชในการแบงทวางออกเปนสวน ๆ

2. ก าหนดขอบเขตของทวาง หมายถง ท าใหเกดเปนรปราง ( Shape ) ขนมา

3. ก าหนดเสนรอบนอกของรปทรง ท าใหมองเหนรปทรง ( Form ) ชดขน

4. ท าหนาทเปนน าหนกออนแก ของแสดงและเงา หมายถง การแรเงาดวยเสน

5. ใหความรสกดวยการเปนแกนหรอโครงสรางของรป และโครงสรางของภาพ

ความเปนมาของส สเปนสงทมความส าคญอยางหนงในการด ารงชวต ซงมนษยรจก สามารถ น ามาใชใหเกดประโยชนในชวตประจ าวนมาตงแต สมยดกด าบรรพ ในอดตกาล

มนษยไดคนพบสจากแหลงตาง ๆ จากพช สตว ดน และแรธาตนานาชนด จากการคนพบสตาง ๆ เหลานนมนษยไดน าเอาสตาง ๆ มาใชประโยชนอยางกวางขวางโดยน ามาระบายลงไปบนสงของ ภาชนะเครองใช หรอระบายลงไปบนรปปน รปแกะสลก เพอใหรปเดนชดขน มความเหมอนจรงมากขน รวมไปถงการใชสวาด ลงไปบนผนงถ า หนาผา กอนหน เพอใชถายทอดเรองราว และท าใหเกดความรสกถงพลงอ านาจทมอยเหนอสงตาง ๆ ทงปวงการใชสทาตามรางกายเพอ กระตนใหเกดความฮกเหม เกดพลงอ านาจ หรอใชสเปนสญลกษณในการถายทอด ความหมายอยางใดอยางหนงในสมยเรมแรก มนษยรจกใชสเพยงไมกส สเหลานนไดมาจากพช สตว ดน แรธาตตาง ๆ รวมถงขเถาเขมาควนไฟ เปนสทพบทวไปในธรรมชาต น ามาถ ทา ตอมาเมอท าการยางเนอสตว ไขมน น ามน ทหยดจากการยางลงสดนท าใหดนม สสนนาสนใจ สามารถน ามาระบายลงบนวตถและตดแนนทนนาน ดงนนไขมนน จงไดท าหนาทเปน

สวนผสม ( binder ) ซงมความส าคญในฐานะเปนสารชนดหนง ทเปนสวนประกอบของส ท าหนาทเกาะตดผวหนาของวสดทถกน าไปทาหรอ ระบาย นอกจากไขมนแลวยงไดน าไขขาว ขผง ( Wax ) น ามนลนสด ( Linseed ) กาวและยางไม ( Gum Arabic ) เคซน ( Casein: ตะกอนโปรตนจากนม ) และสารพลาสตกโพลเมอร ( Polymer ) มาใชเปนสวนผสม ท าใหเกดสชนดตาง ๆ ขนมา

องคประกอบของส แสดงไดดงน

เนอส ( รงควตถ ) + สวนผสม = สชนดตาง ๆ

ในสมยตอมา เมอมนษยมววฒนาการมากขน เกดคตนยมในการรบร และชนชมใน ความงามทางสนทรยศาสตร ( Aesthetics ) สไดถกน ามาใชอยางกวางขวาง และวจตรพสดารจากเดมทเคยใชสเพยงไมกส ซงเปนสตามธรรมชาต ไดน ามาซงการประดษฐ คดคน และผลตสใหม ๆ ออกมาเปน

26

จ านวนมาก ท าใหเกดการสรางสรรคความงามอยางไมมขดจ ากด โดยม การพฒนามาเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง

ทมาของสสทมนษยใชอยทวไป ไดมาจาก

1. สสารทมอยตามธรรมชาต และน ามาใชโดยตรง หรอดวยการสกด ดดแปลงบาง จากพชสตว ดน แรธาตตาง ๆ

2. สสารทไดจากการสงเคราะหซงผลตขนโดยกระบวนการทางเคม เปนสารเคมทผลตขนเพอใหสามารถน ามาใชได สะดวกมากขน ซงเปนสทเราใชอยทวไปในปจจบน

3. แสง เปนพลงงานชนดเดยวทใหส โดยอยในรปของรงส ( Ray ) ทมความเขมของแสงอยในชวงทสายตามองเหนได

ควำมส ำคญของส

ส คอลกษณะของแสงทปรากฏแกสายตาใหเหนเปนส ( พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน )

ในทางวทยาศาสตรใหค าจ ากดความของสวา เปนคลนแสงหรอความเขมของแสงทสายตาสามารถมองเหนในทางศลปะ สคอ ทศนธาตอยางหนงทเปนองคประกอบส าคญของงานศลปะ และใชในการสรางงานศลปะโดยจะท าใหผลงานมความสวยงาม ชวยสรางบรรยากาศ มความสมจรง เดนชดและนาสนใจมากขน

สเปนองคประกอบส าคญอยางหนงของงานศลปะ และเปนองคประกอบทมอทธพลตอความรสก อารมณ และจตใจไดมากกวาองคประกอบอน ๆ ในชวตของมนษยมความเกยวของสมพนธกบสตาง ๆ อยางแยกไมออก โดยทสจะใหประโยชนในดานตาง ๆ เชน

1. ใชในการจ าแนกสงตาง ๆ เพอใหเหนชดเจน

2. ใชในการจดองคประกอบของสงตาง ๆ เพอใหเกดความสวยงาม กลมกลน เชน การแตงกาย การจดตกแตงบาน

3. ใชในการจดกลม พวก คณะ ดวยการใชสตาง ๆ เชน คณะส เครองแบบตาง ๆ

4. ใชในการสอความหมาย เปนสญลกษณ หรอใชบอกเลาเรองราว

5. ใชในการสรางสรรคงานศลปะ เพอใหเกดความสวยงาม สรางบรรยากาศ สมจรงและนาสนใจ

6. เปนองคประกอบในการมองเหนสงตาง ๆ ของมนษย

27

การใชสในยคสมยตาง ๆ

อยปตโบราณ

ในสมยอยปตโบราณ การใชสมความสมพนธกบพธกรรม และเรองราวทเกยวกบศาสนา การระบายสไมเกยวกบความเปนจรงทางทศนยวทยา หรอหลกความเปนจรง เปนภาพทไมมแสงเงา เปนรปแบนระบายสทสวางสดใสมองเหนชดเจน โดยใชเทคนคสฝนผสมไขขาว ( egg tempera ) หรอใชไขขาวเคลอบบนผวทเขยนดวยสฝนผสมน า

กรกโบราณ

ผลงานในสมยกรกโบราณ ทเหนชดเจนจะไดแกงานประตมากรรมและสถาปตยกรรม จะพบเหนงานจตรกรรมคอนขางนอย ไมคอยปรากฏงานจตรกรรมฝาผนง แตจะพบในงานวาดภาพระบายส ตกแตงเครองปนดนเผาจะนยมใชสเพยง 2 - 3 ส คอ ขาว เหลอง แดง และเคลอบด า

โรมนโบราณ

นยมสรางภาพบนผนงและพนหองประดบดวยโมเสค ( Mosaic ) ส าหรบการวาดภาพใชเทคนค ผสมไข(Encaustic painting) ซงเปนการใชสผสมกบไขระบายในขณะทยงรอน ๆ จากการคนพบ หลกฐานผลงานในสมยโรมนหลาย ๆ แหง นยมสรางเปนภาพในเมอง ชนบท ภเขา ทะเล การตอส กจกรรมของพลเมอง การคาขาย กฬาเรองเกยวกบนนายปรมปรา และประวตศาสตร

ครสเตยนยคแรก

ในยคไบเซนไทน ( Bizentine ) ซงเปนยคเรมตนของครสเตยนนยมสรางภาพโดยใชโมเสค กระจก ( Glass Mosaic ) ท าเปนภาพบคคลส าคญในพระคมภรไบเบล ประดบตกแตงภายในโบสถ โดยมากมจดมงหมายเพอแสดงถงความศรทธาอยางสงตอศาสนาครสต

กำรใชสในจตรกรรมไทย

จตรกรรมไทย เปนงานวจตรศลปทมความสวยงามเปนเอกลกษณเฉพาะ สะทอนใหเหนถงวฒนธรรม อนดงามของชาต มคณคาทางศลปะและเปนประโยชนตอการศกษาคนควาเรองราวทางประวตศาสตร ศาสนา และโบราณคด

จตรกรรมไทยแบงออกได 2 ประเภท คอ

1. จตรกรรมไทยแบบประเพณ ( Thai Traditional painting ) เปนงานจตรกรรมทแสดงความรสกชวตจตใจและความเปนไทย ทมความละเอยด ออนชอยงดงาม สรางสรรคสบตอกนมาตงแตอดต และสงเคราะหจนได

28

ลกษณะประจ าชาต ทมรปแบบเปนพเศษเฉพาะตว เปนงานศลปะในแบบอดมคต ( Idialistic Art ) นยมเขยน เปนภาพทเกยวเนองกบเรองราวตาง ๆ คอ

1.1 พทธประวต และเรองราวอนเกยวเนองกบศาสนาพทธ

1.2 พงศาวดาร ต านาน เรองราวเกยวกบพระมหากษตรย เรองคตนยมอนเปนมงคล

1.3 วถชวต ความเปนอย ขนบธรรมเนยม ประเพณตาง ๆ

ลกษณะของผลงานเปนภาพจตรกรรม ระบายสแบนเรยบดวยสทคอนขางสดใส แลวตดเสนมขอบทคมชด ใหความรสกเปนภาพ 2 มต มลกษณะในการจดวางภาพแบบเลาเรองเปนตอน ๆ จากบนลงลาง มวธการใชสแตกตางกนออกไปตามยคสมย ทงสเอกรงค และพหรงค

2. จตรกรรมไทยรวมสมย ( Thai Contemporary painting ) เปนงานจตรกรรมทแสดงออกถงวฒนธรรมใหมแนวความคดใหม ทปรากฏอยในปจจบน เปนรปแบบทไดรบอทธพลจากงานศลปะตะวนตกทน ามาผสมผสานกบรปลกษณแบบไทย ๆ แลวสรางสรรคเปนรปแบบใหมขน

สทชางน ามาใชในงานจตรกรรมแตเดมนนมนอยมาก มกใชสเดยว ทเรยกวา "เอกรงค" โดยใชสขาว สด าและสแดงเทานน ท าใหเกดความกลมกลนกนมาก ตอมาสทใชในภาพจตรกรรมกมมากขน มการเขยนภาพ ทเรยกวา"เบญจรงค"คอใชส 5 ส ไดแก สเหลอง เขยวหรอคราม แดงชาด ขาว และด า การวาดภาพทใช หลาย ๆ ส เรยกวา " พหรงค "

สทใชลวนไดมาจากธรรมชาตเปนสวนใหญ และมทก าเนดตาง ๆ กน บางสเปน ธาตจากดน บางสไดจากสตว จากกระดกเขา งา เลอด บางสไดจากพช ลกษณะของสทน ามาใชมกจะท าเปน ผงละเอยด ซงเรยกวา สฝน ( Tempera ) น ามาผสมกบวสดอนเพอใหยดเกาะผวหนาวตถไดด ไดแก กาวหรอ ยางไม ทนยมใชคอ ยางของตนมะขวด และกาวกระถน ลกษณะเดนของจตรกรรมไทยอกอยางหนงคอ การปด ทองค าเปลวในบางสวนของภาพทมความส าคญเชน เปนเครองทรงหรอเปนผวกายของของบคคลส าคญในเรอง เปนสวนประกอบของปราสาทราชวงหรอสถาปตยกรรมทส าคญ ๆ ในภาพ เปนตน

กำรใชสในเชงสญลกษณ

สแดงมความอบอน รอนแรง เปรยบดงดวงอาทตย นอกจากนยงแสดงถงความมชวตชวา ความรก ความปรารถนา เชนดอกกหลาบแดงวนวาเลนไทน ในทางจราจรสแดงเปนเครองหมายประเภทหาม แสดงถงสงทอนตราย เปนสทตองระวง เปนสของเลอด ในสมยโรมน สของราชวงศเปนสแดง แสดงความมงคงอดมสมบรณและอ านาจ

29

สเขยว แสดงถงธรรมชาตสเขยว รมเยน มกใชสอความหมายเกยวกบการอนรกษธรรมชาต เกยวกบสงแวดลอมการเกษตร การเพาะปลกการเกดใหม ฤดใบไมผล การงอกงาม ในเครองหมายจราจร หมายถงความปลอดภย ในขณะเดยวกน อาจหมายถงอนตราย ยาพษ เนองจากยาพษ และสตวมพษ กมกจะมสเขยวเชนกน

สเหลองแสดงถงความสดใส ความเบกบาน โดยเรามกจะใชดอกไมสเหลอง ในการไปเยยมผปวย และแสดงความรงเรองความมงคง และฐานนดรศกด ในทางตะวนออกเปนสของกษตรย จกรพรรดของจนใชฉลอง พระองคสเหลอง ในทางศาสนาแสดงความเจดจา ปญญา พทธศาสนา และยงหมายถงการเจบปวย โรคระบาด ความรษยาทรยศ หลอกลวง

สน าเงนแสดงถงความเปนสภาพบรษ มความสขม หนกแนน และยงหมายถงความสงศกด

ในธงชาตไทย สน าเงนหมายถงพระมหากษตรย ในศาสนา ครตสเปนสประจ าตวแมพระ โดยทวไป สน าเงนหมายถงโลก ซงเราจะ เรยกวา โลกสน าเงน ( Blue Planet ) เนองจากเปนดาวเคราะหทมองเหน จากอวกาศโดยเหนเปนสน าเงนสดใส เนองจากมพนน าทกวางใหญ

สมวง แสดงถงพลง ความมอ านาจ ในสมยอยปตสมวงแดงเปนสของกษตรย ตอเนองมาจนถงสมยโรมน นอกจากน สมวงแดงยงเปนสชดของพระสงฆราช สมวงเปนสทมพลงหรอการมพลงแอบแฝงอย และเปนสแหงความผกพน องคการลกเสอโลกกใชสมวง สวนสมวงออนมกหมายถง ความเศรา ความผดหวงจากความรก

สฟาแสดงถงความสวาง ความปลอดโปรง เปรยบเหมอนทองฟา เปนอสระ เสร เปนสขององคการสหประชาชาตเปนสของความสะอาด ปลอดภย สขององคการอาหารและยา ( อย.) แสดงถงการอนรกษสงแวดลอมการใชพลงงานอยางสะอาด แสดงถงอสรภาพ ทสามารถโบยบนเปนสแหง ความคดสรางสรรคและจนตนาการทไมมขอบเขต

สทองมกใชแสดงถง คณคา ราคา สงของหายาก ความส าคญ ความสงสง สงศกด ความศรทธาสงสดในศาสนาพทธ หรอ เปนสกายของพระพทธรป ในงานจตรกรรมเปนสกายของพระพทธเจา พระมหากษตรย หรอเปนสวนประกอบของเครองทรง เจดยตาง ๆ มกเปนสทอง หรอ ขาว และเปนเครองประกอบยศศกด ของกษตรยและขนนาง

สขาวแสดงถงความสะอาด บรสทธ เหมอเดกแรกเกด แสดงถงความวางเปลา ปราศจากกเลส ตณหาเปนสอาภรณของผทรงศล ความเชอถอ ความดงาม ความศรทธา และหมายถงการเกดโดยทแสงสขาว เปนทก าเนดของแสงส ตาง ๆ เปนความรกและความหวง ความหวงใยเอออาทรและเสยสละของ พอแม ความออนโยน จรงใจบางกรณอาจหมายถง ความออนแอ ยอมแพ

30

สด า แสดงถงความมด ความลกลบ สนหวง ความตายเปนทสนสดของทกสง โดยทสทกส เมออยในความมด จะเหนเปนสด า นอกจากนยงหมายถงความชวราย ในครสตศาสนาหมายถง ซาตาน อาถรรพเวทมนต มนตด า ไสยศาสตรความชงชง ความโหดราย ท าลายลาง ความลมหลงเมามว แตยงหมายถงความอดทน กลาหาญ เขมแขงและเสยสละไดดวย

สชมพ แสดงถงความอบอน ออนโยน ความออนหวาน นมนวล ความนารก แสดงถงความรกของมนษยโดยเฉพาะรนหนมสาว เปนสของความ เอออาทร ปลอบประโลม เอาใจใสดแล ความปรารถนาด และอาจ หมายถงความเปนมตร เปนสของวยรน โดยเฉพาะผหญง และนยม ใชกบสงของเครองใชของเดกวยรนเปนสวนใหญ

แสงส

แสง เปนพลงงานรงส ( Radiation Energy ) ทตารบรและมปฏกรยาตอบสนองดวยกระบวนการ วเคราะหแยกแยะของสมอง ตาสามารถวเคราะหพลงงานแสงโดยการรบรวตถ สมพนธกบต าแหนง ทศทาง ระยะทาง ความเขมของแสง และความยาวคลนทมองเหนได

ส คอลกษณะความเขมของแสงทปรากฏแกสายตาใหเหนเปนส โดยผานกระบวนการรบรดวยตามองจะรบขอมลจากตา โดยทตาไดผานกระบวนการวเคราะหขอมลพลงงานแสงมาแลว ผานประสาทสมผสการมองเหน ผานศนยสบเปลยนในสมองไปสศนยการมองเหนภาพ การสรางภาพหรอการมองเหนก คอการทขอมลไดผานการวเคราะหแยกแยะใหเรารบรถงสรรพสงรอบตว

จากทฤษฎการการหกเหของแสงของ ของนวตน และจากสามเหลยมส CIE พบวา แสงสเปนพลงงานเพยง ชนดเดยวทปรากฏส จากดานทง 3 ดานของรปสามเหลยมส CIE นกวทยาศาสตรไดก าหนดแมสของแสงไว 3 ส คอ สแดง ( Red ) สเขยว ( Green ) และสน าเงน ( Blue ) แสงทงสามส เมอน ามาฉายสองรวมกน จะท าใหเกด สตาง ๆ ขนมา คอ

แสงสแดง + แสงสเขยว = แสงสเหลอง ( Yellow )

แสงสแดง + แสงสน าเงน = แสงสแดงมาเจนตา ( Magenta )

แสงสน าเงน + แสงสเขยว = แสงสฟาไซแอน ( Cyan )

และถาแสงสทงสามสฉายรวมกน จะไดแสงสขาว หรอ ไมมส เราสามารถสงเกตแมสของแสง ไดจากโทรทศนส หรอจอคอมพวเตอรส โดยใชแวนขยายสองดหนาจอจะเหนเปนแถบสแสงสวาง 3 ส คอ แดง เขยว และน าเงน นอกจากนเราจะสงเกตเหนวา เครองหมายของสถานโทรทศนส หลาย ๆ ชอง จะใชแมสของแสง ดวยเชนกน ทฤษฎของแสงสน เปนระบบสทเรยกวา RGB

31

( Red - Green - Blue ) เราสามารถน าไปใชในการ ถายท าภาพยนตร บนทกภาพวดโอ การสรางภาพ เพอแสดงทางคอมพวเตอร การจดไฟแสงสในการแสดง การจดฉากเวท เปนตน

แสงสทเปนแมส คอ สแดง น าเงน เขยว จะเรยกวา สพนฐานบวก ( Additive primary colors ) คอ เกดจากการหกเหของแสงสขาว สวนสใหมทเกดจากการผสมกนของแมสของแสงทงสามส จะเรยกวา สพนฐานลบ ( Subtractive primary colors ) คอ สฟาไซแอน ( Cyan ) สแดงมาเจนตา ( Magenta ) และสเหลอง ( Yellow ) ทงสามสเปนแมสแมใชในระบบการพมพออฟเซท หรอทเรยกวา ระบบส CMYK โดยทมสด า (Black) เพมเขามา

แสงสกบกำรมองเหน

สตาง ๆ จะเปลยนไปตามสภาพแวดลอมของส และยงขนอยสภาพของแสงดวย โดยท ในทมแสงวางจด ๆ สจะดออนลง ในททมแสงสวางนอยลง สกจะเขมขนดวย และในทไมมแสงสวางเลยเราจะมองเหนสตาง ๆ เปนสด า ถงแมจะมความเขมของแสงเหมอนกน แตถามสภาพแวดลอมของสแตกตางกน เชน สแสดทอยบนพนสด า จะดออนกวาสแสดทอยบนพนสขาวและสทอยบนพนสตาง ๆ กนกจะดมความเขมตางกน สทบนพนสเขมจะมองเหนเดนชดกวาสทอยบนพนสสวาง เนองจากสด าไมสะทอนแสงสตาง ๆ ท าใหไมรบกวนการมองเหน

การมองเหนของสตรงขาม การใชสตรงขามกนมาใชรวมกนโดยน ามาวางอยเคยงคกน ทงสองสจะสงผลตอคสอกสหนง เราจะเหนวา สเขยวทอยบนสแดงจะดมขนาดใหญกวาสแดง ทอยบนสเขยว ทงสองสตางหกลางคาความเขมของสซงกนและกน จะท าใหไมดสดใสเทาทควรปรากฏการณอกอยางหนงของสตรงขาม คอ ภาพตดตา ( After Image ) โดยการจองมองสใด สหนงทสดจด ในทมแสงสวางจาสกคร จากนนไปจองมองทกระดาษสขาว จะปรากฏสตรงขามของสนน ๆ ขนทกระดาษสขาวซงเกดจากอทธพลความแรงของส

ภาพตดตาอกลกษณะหนง กคอสขาวกบสด า จากภาพเสนตารางสขาว บนพนสด า จะมองเหนจดตดแนวตงกบแนวนอน ของเสนตารางสขาว มสเทา ๆ ลกษณะเชนนเกดจากอทธพลของส ตรงขามทอยขางเคยงคอสด า และรปสขาวบนพนด า จะดใหญกวารปสด าทอยพนขาว

ระบบส RGB

ระบบส RGB เปนระบบสของแสง ซงเกดจากการหกเหของแสงผานแทงแกวปรซม จะเกดแถบสทเรยกวา สรง ( Spectrum ) ซงแยกสตามทสายตามองเหนได 7 ส คอ แดง แสด เหลอง เขยว น าเงน คราม มวง ซงเปนพลงงานอยในรปของรงส ทมชวงคลนทสายตา สามารถมองเหนได แสงสมวงมความถคลนสงทสด คลนแสงทมความถสงกวาแสงสมวง เรยกวา อลตราไวโอเลต ( Ultra Violet ) และคลนแสงสแดง มความถคลนต าทสด คลนแสงทต ากวาแสงสแดงเรยกวา อนฟราเรด

32

( InfraRed) คลนแสงทมความถสงกวาสมวง และต ากวาสแดงนน สายตาของมนษยไมสามารถรบได และเมอศกษาดแลวแสงสทงหมดเกดจาก แสงส 3 ส คอ สแดง ( Red ) สน าเงน ( Blue ) และสเขยว ( Green ) ทงสามสถอเปนแมสของแสง เมอน ามาฉายรวมกนจะท าใหเกดสใหม อก 3 ส คอ สแดงมาเจนตา สฟาไซแอน และสเหลอง และถาฉายแสงสทงหมดรวมกนจะไดแสงสขาว จากคณสมบตของแสงนเรา ไดน ามาใชประโยชนทวไป ในการฉายภาพยนตร การบนทกภาพวดโอ ภาพโทรทศน การสรางภาพเพอการน าเสนอทางจอคอมพวเตอร และการจดแสงสในการแสดง เปนตน

ระบบส CMYK

เปนระบบสชนดทเปนวตถ คอสแดง เหลอง น าเงน แตไมใชสน าเงน ทเปนแมสวตถธาต แมสในระบบ CMYKเกดจากการผสมกนของแมสของแสง หรอ ระบบส RGB คอ

แสงสน าเงน + แสงสเขยว = สฟา ( Cyan )

แสงสน าเงน + แสงสแดง = สแดง ( Magenta )

แสงสแดง + แสงสเขยว = สเหลอง ( Yellow )

สฟา ( Cyan ) สแดง ( Magenta ) สเหลอง ( Yellow ) นน ามาใชในระบบการพมพ และ มการเพมเตม สด าเขาไป เพอใหมน าหนกเขมขนอก เมอรวมสด า ( Black = K ) เขาไป จงมสส โดยทวไปจงเรยกระบบการพมพนวาระบบการพมพสส ( CMYK )

ระบบการพมพสส ( CMYK ) เปนการพมพภาพในระบบททนสมยทสด และไดภาพ ใกลเคยงกบภาพถายมากทสด โดยท าการพมพทละส จากสเหลอง สแดง สน าเงน และสด า ถาลองใชแวนขยายสองด ผลงานพมพชนดนจะพบวา จะเกดจากจดสเลก ๆ สสอยเตมไปหมด การทเรามองเหนภาพมสตาง ๆ นอกเหนอจากสสน เกดจากการผสมของเมดสเหลานใน ปรมาณตาง ๆ คดเปน % ของปรมาณเมดส ซงก าหนดเปน 10-20-30-40-50-60-70-80-90 จนถง 100 %

ชนดของส

สน า Water Colour สโปสเตอร Poster Colour

สชอลค Pastel สฝน Tempera

ดนสอส Crayon สเทยน Oil Pastel

สอะครลค Acrylic Colour สน ามน Oil Colour

33

แมส

แมส คอ สทน ามาผสมกนแลวท าใหเกดสใหม ทมลกษณะแตกตางไปจากสเดมแมส มอย 2 ชนด คอ

1. แมสของแสง เกดจากการหกเหของแสงผานแทงแกวปรซม ม 3 ส คอ สแดง สเหลอง และสน าเงน อยในรปของแสงรงส ซงเปนพลงงานชนดเดยวทมส คณสมบตของแสงสามารถน ามาใช ในการถายภาพ ภาพโทรทศน การจดแสงสในการแสดงตาง ๆ เปนตน ( ดเรอง แสงส )

2. แมสวตถธาต เปนสทไดมาจากธรรมชาต และจากการสงเคราะหโดยกระบวนทางเคม ม 3 ส คอ สแดง สเหลอง และสน าเงน แมสวตถธาตเปนแมสทน ามาใช งานกนอยางกวางขวาง ในวงการศลปะ วงการอตสาหกรรม ฯลฯ แมสวตถธาต เมอน ามาผสมกนตามหลกเกณฑ จะท าใหเกด วงจรส ซงเปนวงสธรรมชาต เกดจากการผสมกนของแมสวตถธาต เปนสหลกทใชงานกนทวไป ในวงจรส จะแสดงสงตาง ๆ

วงจรส ( Colour Circle)

สขนท 1 คอ แมส ไดแก สแดง สเหลอง สน าเงน

สขนท 2 คอ สทเกดจากสขนท 1 หรอแมสผสมกนในอตราสวนทเทากน จะท าใหเกดสใหม 3 ส ไดแก

สแดง ผสมกบสเหลอง ไดส สม

สแดง ผสมกบสน าเงน ไดสมวง

สเหลอง ผสมกบสน าเงน ไดสเขยว

ขนท 3 คอ สทเกดจากสขนท 1 ผสมกบสขนท 2 ในอตราสวนทเทากน จะไดสอน ๆ อก 6 ส คอ

สแดง ผสมกบสสม ไดส สมแดง

สแดง ผสมกบสมวง ไดสมวงแดง

สเหลอง ผสมกบสเขยว ไดสเขยวเหลอง

สน าเงน ผสมกบสเขยว ไดสเขยวน าเงน

สน าเงน ผสมกบสมวง ไดสมวงน าเงน

สเหลอง ผสมกบสสม ไดสสมเหลอง

34

วรรณะของส คอ สทใหความรสกรอน-เยน ในวงจรสจะมสรอน 7 ส และ สเยน 7 ส ซงแบงท สมวงกบสเหลองซงเปนไดทงสองวรรณะ

สตรงขาม หรอสตดกน หรอสคปฏปกษ เปนสทมคาความเขมของส ตดกนอยางรนแรง ในทางปฏบตไมนยมน ามาใชรวมกน เพราะจะท าใหแตละสไมสดใสเทาทควร การน าสตรงขามกนมาใชรวมกน อาจกระท าไดดงน

1. มพนทของสหนงมาก อกสหนงนอย 2. ผสมสอนๆ ลงไปสสใดสหนง หรอทงสองส 3. ผสมสตรงขามลงไปในสทงสองส

สกลาง คอ สทเขาไดกบสทกส สกลางในวงจรส ม 2 ส คอ สน าตาล กบ สเทา สน าตาล เกดจากสตรงขามกนในวงจรสผสมกน ในอตราสวนทเทากน สน าตาลมคณสมบตส าคญ คอ ใชผสมกบสอนแลวจะท าใหสนน ๆ เขมขนโดยไมเปลยนแปลงคาส ถาผสมมาก ๆ เขากจะกลายเปนสน าตาล สเทา เกดจากสทกส ๆ สในวงจรสผสมกนในอตราสวนเทากน สเทา มคณสมบตทส าคญ คอ ใชผสมกบสอน ๆ แลวจะท าให มด หมน ใชในสวนทเปนเงาซงมน าหนกออนแกในระดบตาง ๆ ถาผสมมาก ๆ เขาจะกลายเปนสเทา

วรรณะของส ( Tone ) สมอย 2 วรรณะ คอ วรรณะสรอน และ สเยน สรอน คอสทดแลวให

ความรสกรอน สเยน คอสทดแลวรสกเยน ซงอยในวงจรส สมวงกบสเหลองเปนไดทงสรอนและสเยน

แลวแตวาจะอยกบกลมสใด การใชสในวรรณะเดยวกนจะท าใหเกดรสกกลมกลนกน การใชสต าง

วรรณะจะท าใหเกดความแตกตาง ขดแยง การเลอกใชสในวรรณะใด ๆ ขนอยกบความตองการ และ

จดมงหมายของงาน

คำน ำหนก

คาน าหนก คอ คาความออนแกของบรเวณทถกแสงสวางและบรเวณทเปนเงาของวตถ หรอ ความออน - ความเขมของสหนง ๆหรอหลายส เชน สแดง มความเขมกวาสชมพ หรอ สแดงออนกวา สน าเงน เปนตนนอกจากนยงหมายถงระดบความเขมของแสงและระดบ ความมดของเงา ซงไลเรยงจากมดทสด (สด า)ไปจนถงสวางทสด ( สขาว ) น าหนกทอยระหวางกลางจะเปนสเทา ซงมตงแตเทาแกทสด จนถงเทาออนทสด การใชคาน าหนกจะท าใหภาพดเหมอนจรง และมความกลมกลน ถาใชคาน าหนกหลาย ๆ ระดบ จะท าใหมความกลมกลนมากยงขน และถาใชคาน าหนกจ านวนนอยทแตกตางกนมาก จะท าใหเกด ความแตกตาง ความขดแยง

35

แสงและเงำ

แสงและเงา ( Light & Shade ) เปนองคประกอบของศลปทอยคกน แสง เมอสองกระทบ กบวตถ จะท าใหเกดเงา แสงและเงาเปนตวก าหนดระดบของคาน าหนก ความเขมของเงาจะขนอยกบความเขมของแสง ในททมแสงสวางมากเงาจะเขมขน และในททมแสงสวางนอย เงาจะไมชดเจน ในททไมมแสงสวาง จะไมมเงา และเงาจะอยในทางตรงขามกบแสงเสมอ คาน าหนก ของแสงและงานทเกดบนวตถ สามารถจ าแนกเปนลกษณะท ตาง ๆ ไดดงน

1. บรเวณแสงสวางจด ( Hi-light ) เปนบรเวณทอยใกลแหลงก าเนดแสงมากทสด จะมความสวางมากทสด ในวตถทมผวมนวาวจะสะทอนแหลงก าเนดแสงออกมาใหเหนไดชด

2. บรเวณแสงสวาง ( Light ) เปนบรเวณทไดรบแสงสวาง รองลงมาจากบรเวณแสงสวางจด เนองจากอยหางจากแหลงก าเนดแสงออกมา และเรมมคาน าหนกออน ๆ

3. บรเวณเงา ( Shade ) เปนบรเวณทไมไดรบแสงสวาง หรอเปนบรเวณทถกบดบงจาก แสงสวาง ซงจะมคาน าหนกเขมมากขนกวาบรเวณแสงสวาง

4. บรเวณเงาเขมจด ( Hi-Shade ) เปนบรเวณทอยหางจากแหลงก าเนดแสงมากทสด หรอ เปนบรเวณทถกบดบงมาก ๆหลาย ๆ ชน จะมคาน าหนกทเขมมากไปจนถงเขมทสด

5. บรเวณเงาตกทอด เปนบรเวณของพนหลงทเงาของวตถทาบลงไป เปนบรเวณเงาทอย ภายนอกวตถ และจะมความเขมของคาน าหนกขนอยกบ ความเขมของเงา น าหนกของพนหลง ทศทางและระยะของเงา

ควำมส ำคญของคำน ำหนก

1. ใหความแตกตางระหวางรปและพน หรอรปทรงกบทวาง

2. ใหความรสกเคลอนไหว

3. ใหความรสกเปน 2 มต แกรปราง และความเปน 3 มตแกรปทรง

4. ท าใหเกดระยะความตน - ลก และระยะใกล - ไกลของภาพ

5. ท าใหเกดความกลมกลนประสานกนของภาพ

36

รปรำงและรปทรง

รปราง ( Shape ) คอ รปแบน ๆ ม 2 มต มความกวางกบความยาว ไมมความหนาเกดจากเสนรอบนอกทแสดงพนทขอบเขตของรปตาง ๆ เชน รปวงกลม รปสามเหลยม หรอ รปอสระ ทแสดงเนอทของผวทเปนระนาบมากกวาแสดงปรมาตรหรอมวล

รปทรง ( Form ) คอ รปทลกษณะเปน 3 มต โดยนอกจากจะแสดงความกวาง ความยาวแลว ยงมความลกหรอ ความหนา นน ดวย เชน รปทรงกลม ทรงสามเหลยม ทรงกระบอก เปนตน ใหความรสกมปรมาตร ความหนาแนนมวลสาร ทเกดจากการใชคาน าหนก หรอ การจดองคประกอบของรปทรง หลายรปรวมกน รปรางและรปทรง เปนรปธรรมของงานศลปะ ทใชสอเรองราวจากงานศลปะไปสผชม

รปเรขาคณต ( Geometric Form ) มรปทแนนอน มาตรฐาน สามารถวดหรอ ค านวณไดงาย มกฎเกณฑเกดจากการสราง ของมนษย เชน รปสเหลยม รปวงกลม รปวงร นอกจากนยงรวมถงรปทรงของสงทมนษยประดษฐคดคนขน อยางมแบบแผน แนนอน เชน รถยนต เครองจกรกล เครองบน สงของเครองใชตาง ๆ ทผลตโดยระบบอตสาหกรรม กจดเปนรปเรขาคณต เชนกน รปเรขาคณตเปนรป ทใหโครงสรางพนฐานของรปตาง ๆดงนน การสรางสรรครปอน ๆ ควรศกษารปเรขาคณตใหเขาใจถองแทเสยกอน

รปอนทรย ( Organic Form ) เปนรปของสงทมชวต หรอ คลายกบสงมชวต ทสามารถ เจรญเตบโต เคลอนไหวหรอ เปลยนแปลงรปได เชนรปของคน สตว พช

รปอสระ ( Free Form ) เปนรปทไมใชแบบเรขาคณต หรอแบบอนทรย แตเกดขนอยางอสระไมมโครงสรางทแนนอน ซงเปนไปตามอทธพล และการกระท าจากสงแวดลอม เชน รปกอนเมฆ กอนหน หยดน า ควนซงใหความรสก ทเคลอนไหว มพลง รปอสระจะมลกษณะ ขดแยงกบ รปเรขาคณต แตกลมกลน กบรปอนทรย รปอสระอาจเกดจากรป เรขาคณต หรอรปอนทรย ทถกกระท า จนมรปลกษณะเปลยนไปจากเดมจน ไมเหลอสภาพเชน รถยนตทถกชนจนยบเยน ทงคน เครองบนตกตอไมทถกเผาท าลาย หรอซากสตวทเนาเปอยผพง

ควำมสมพนธระหวำงรปทรง

เมอน ารปทรงหลาย ๆ รปมาวางใกลกน รปเหลานนจะมความสมพนธดงดด หรอผลกไส ซงกนและกน การประกอบกนของรปทรง อาจท าไดโดย ใชรปทรงทมลกษณะใกลเคยงกน รปทรงทตอเนองกน รปทรงทซอนกนรปทรงทผนกเขาดวยกน รปทรงทแทรกเขาหากน รปทรงทสานเขาดวยกน หรอ รปทรงทบดพนกน การน ารปเรขาคณตรปอนทรย และรปอสระมาประกอบเขาดวยกน จะไดรปลกษณะใหม ๆ อยางไมสนสด

37

หลกกำรจดองคประกอบศลป

การจดองคประกอบทางศลปะ เปน หลกส าคญส าหรบผสรางสรรค และผศกษางานศลปะ เนองจากผลงานศลปะใดๆกตาม ลวนมคณคาอย 2 ประการ คอ คณคาทางดานรปทรง และ คณคาทางดานเรองราว

คณคาทางดานรปทรง เกดจากการน าเอา องคประกอบตาง ๆ ของศลปะ อนไดแก เสน ส แสงและเงา รปราง รปทรง พนผว ฯลฯ มาจดเขาดวยกนเพอใหเกดความงาม ซงแนวทางในการน าองคประกอบตาง ๆ มาจดรวมกนนน เรยกวาการจดองค ประกอบศลป ( Art Composition ) โดยมหลกการจดตามทจะกลาวตอไป อกคณคาหนงของงานศลปะ คอ

คณคาทางดานเนอหา เปนเรองราว หรอสาระของผลงานทศลปนผสรางสรรค ตองการทจะแสดงออกมา ใหผชมไดสมผส รบร โดยอาศยรปลกษณะทเกดจากการจดองคประกอบศลปนนเอง หรออาจกลาวไดวา ศลปน น าเสนอเนอหาเรองราวผานรปลกษณะทเกดจากการจดองคประกอบทางศลปะ ถาองคประกอบทจดขน ไมสมพนธกบเนอหาเรองราวทน าเสนอ งานศลปะนนกจะขาดคณคาทางความงามไป ดงนนการจดองคประกอบศลป จงมความส าคญในการสรางสรรคงานศลปะเปนอยางยงเพราะจะท าใหงานศลปะทรงคณคาทางความงามอยางสมบรณ

กำรจดองคประกอบของศลป ประกอบดวยหลกเกณฑดงตอไปน

1. ความสมดล ( Balance ) 2. จดเดน ( Dominance ) 3. จงหวะ ( Rhythm ) 4. สดสวน ( Proportion ) 5. ทศทาง ( Direction ) 6. ความกลมกลน และความตดกน ( Harmony and Contrast ) 7. เอกภาพ ( Unity )

ควำมสมดล( Balance )

ความสมดล หรอ ดลยภาพ

ความสมดล หรอ ดลยภาพ หมายถง น าหนกทเทากนขององคประกอบไมเอนเอยงไปขางใดขางหนง ในทางศลปะยงรวมถงความประสานกลมกลน ความพอเหมาะพอดของ สวนตาง ๆ ในรปทรงหนง หรองานศลปะชนหนง การจดวางองคประกอบตาง ๆ ลงใน งานศลปกรรมนนจะตองค านงถงจดศนยถวง ในธรรมชาตนน ทกสงสงททรงตวอยไดโดยไมลมเพราะมน าหนกเฉลยเทากนทก

38

ดาน ฉะนน ในงานศลปะถามองดแลวรสกวาบางสวนหนกไป แนนไป หรอ เบา บางไปกจะท าใหภาพนนดเอนเอยง และเกดความ รสกไมสมดล เปนการบกพรองทางความงามดลยภาพในงานศลปะ ม 2 ลกษณะ คอ

ดลยภาพแบบสมมาตร ( Symmetry Balance ) หรอ ความสมดลแบบซายขวาเหมอนกน

ดลยภาพแบบอสมมาตร ( Asymmetry Balance ) หรอ ความสมดลแบบซายขวาไมเหมอนกน

จดเดน ( Dominance )

จดเดน หมายถง จดรวมของความสนใจ อนเนองมาจากสะดดตา แปลกตา นาทง

จงหวะ ( Rhythm )

จงหวะ หมายถง ชวงจงหวะความหาง และความสมพนธตอเนองทสม าเสมอและไมสม าเสมอของ ทศนธาต จะยงสงผลใหเกดความเคลอนไหวและความงดงาม

สดสวน ( Proportion )

สดสวนหมายถง ความสมพนธกนอยางเหมาะสมระหวางขนาดของ องคประกอบทแตกตางกน ทงขนาดทอยในรปทรงเดยวกนหรอระหวางรปทรง และรวมถง ความสมพนธกลมกลนระหวางองคประกอบทงหลายดวย ซงเปนความพอเหมาะพอด ไมมากไมนอย ขององคประกอบทงหลายทน ามาจดรวมกน ประสารกลมกลนกบสดสวนขององคประกอบอน

ทศทำง ( Direction )

ทศทาง หมายถง ลกษณะทจงใจพบเหนถงแนวทางการเคลอนไหว ของทศนธาตจากจดๆหนงไปยงอกจดหนง

ควำมกลมกลน และควำมตดกน ( Harmony and Contrast )

ความกลมกลน คอ การประกอบกนของทศนธาตตางๆ ทประสารกนอยางด สวยงามไมสะดดตา

ความตดกน คอ การประกอบกนของทศนธาตตางๆ ทขดแยงกน ทงนจะตองประสานสมพนธกบความกลมกลนดวย

เอกภำพ ( Unity )

เอกภาพ หมายถง ความเปนอนหนงอนเดยวกนขององคประกอบศลปทงดานรปลกษณะและดานเนอหาเรองราว เปนการประสานหรอจดระเบยบของสวนตาง ๆใหเกดความเปน หนงเดยว เพอ

39

ผลรวมอนไมอาจแบงแยกสวนใดสวนหนงออกไปการสรางงานศลปะ คอ การสรางเอกภาพขนจากความสบสน ความยงเหยง เปนการจดระเบยบ และดลยภาพ ใหแกสงทขดแยงกนเพอใหรวมตวกนได โดยการเชอมโยงสวนตาง ๆใหสมพนธกน เอกภาพของงานศลปะ มอย 2 ประการ คอ

1. เอกภาพของการแสดงออก หมายถง การแสดงออกทมจดมงหมายเดยว แนนอน และมความเรยบงาย งานชนเดยวจะแสดงออกหลายความคด หลายอารมณไมได จะท าใหสบสน ขาดเอกภาพ และการแสดงออกดวยลกษณะเฉพาตวของศลปนแตละคน กสามารถท าให เกดเอกภาพแกผลงานได

2. เอกภาพของรปทรง คอ การรวมตวกนอยางมดลยภาพ และมระเบยบขององคประกอบ ทางศลปะเพอใหเกดเปนรปทรงหนง ทสามารถแสดงความคดเหนหรออารมณของศลปน ออกไดอยางชดเจน เอกภาพของรปทรงเปนสงทส าคญทสดตอความงามของผลงานศลปะ เพราะเปนสงทศลปนใชเปนสอในการแสดงออกถงเรองราว ความคดและอารมณ ดงนน กฎเกณฑในการสรางเอกภาพในงานศลปะเปนกฎเกณฑเดยวกนกบธรรมชาต

8. ควำมหมำยของศลปะสอผสม

ศลปะสอผสม ( Mixed Media Art ) ค าวา ศลปะสอประสม หรอ ศลปะสอผสม หมายถง ผลงานทมนษยสรางสรรคขนโดยใชเทคนคและวธการของศลปะทางดานทศนศลปหลาย ๆ แขวงมาผสมผสานท าใหเกดผลงานทอยในชนเดยวกน เนนหลกการจดองคประกอบศลป แสดงออกถงอารมณสะเทอนใจของผสราง ซงวสดทใชในการสรางผลงานสอผสมสามารถหาไดจากวสดธรรมชาต เชน วสดจากพช สตว และแร วสดสงเคราะห เชน กระดาษ โลหะ เปนตน

9. ควำมรทวไปเกยวกบกำรปกดวยมอ การปกเปนงานฝมอแขนงหนงทผท าตองมสมาธ มความรกในงานนน และตองเปนผมความ

ละเอยดถถวน งานจงจะออกมาดดมชวตชวา จรงอยงานทปกตองประกอบดวยผา เขม ไหม ลาย การใหส ทกคนสามารถมและท าได แตผลงานทออกมาจะแสดงใหรวาแตละบคคลมฝมอ มความรอบร ความช านาญแคไหน

การปกจงประกอบดวย ผา เขม ไหม ลาย น ามาปกตกแตงใหมความสมพนธกน โดยอาศยความรและประสบการณ ผลงานนนจงจะออกมาดและสวยงาม

กำรปกม 2 ลกษณะ คอ 1.การปกอยางหยาบ เปนการปกดวยไหมเสนใหญ บนเนอผาหยาบ ลายขนาดใหญ ถาเปน

ลายทตดตอกน เชน การปกไขวหรอการปกสอดไหม จะชวยเพมความหนาของเนอผาขนได เหมาะ

40

ส าหรบปกผาทใชเปนประเภทตกแตงเครองเรอน เครองใชตางๆ มากกวาทจะปกตกแตงเสอผาเครองแตงกาย

2.การปกอยางละเอยดเปนการปกดวยไหมเสนเลกบนเนอผาบาง ลายขนาดธรรมดา หรอคอนขางเลก อาจใชกบเนอผาหนาไดเหมอนกน เชน ผาไหมเนอหนาแตตองใหไหม เขม และผาสมพนธกนเหมาะส าหรบตกแตงเสอผาเครองแตงกาย

ควำมส ำคญของงำนปก การปกเปนงานศลปะแขนงหนงของกลสตร เพราะเปนการเสรมแตงเครองแตงกาย เชน การ

ปกเสอ กระโปรง ปลอกหมอนอง หมอนหนน ผาคลมเตยง ผามานหนาตาง และเครองใชอนๆ ตามความตองการ ทงนเพอใหเหนคณคาของงานและความสวยงามยงขน การปกในสมยกอนนนนยมปกดวยมอแตเพยงอยางเดยว เพราะถอวาเปนงานฝมอทตองการความละเอยดเปนพเศษ ตอมาเมอมผนยมลายปกมากขน การใชมอผลตผลออกมาไดไมทนตามความตองการ และคาแรงสงมาก จงมการปกดวยเครองมอพเศษ และปกดวยจกรเพมขนอก

แตอยางไรกดการปกดวยมอเราจะทงไมได เพราะเปนงานทแสดงฝมอจรงๆ ปจจบนมการสงเสรมศลปาชพของชาวชนบทแทบทกแหง โดยเฉพาะทางภาคเหนอ สตรทวางจากการท าไรนา กจะพากนมารบจางปกผาบาง ถกบาง แตคนเหลานจะไมคอยมความรวาลายปกชนดใดเหมาะทจะปกอะไร หรอ จะวางลายปกอยางไรจงจะใหดงาม หรอใชสอะไรปกจงจะท าใหนาด

การปกสมยกอนนยมปกแตสขาว ผาทน ามาปกกเปนสขาว เพราะนยมวาสภาพ ตอมาความนยมเหลานนกเปลยนแปลงไปเปน ใชดายและไหมสตางๆ ปกบนผาสขาว ชมพ ครมหรอสทมพนสออนๆ สวนผาทมสพนหนกๆ หรอสเขม การใชสของดายปกจะตองคดใหด จะใชสอะไรจงจะงาม สวนผาทพนสออนๆ นนหาสของดายปกไดงายกวาผาพนสเขมๆ

ปจจบนจะเหนเสอผาของใชตางๆ ของประเทศทเอามาขายในบานเรา มราคาสงมาก ตางกบราคาของบานเรา ฝมอการปกกพอๆกน จะเหนวางานอาชพการปกของบานเราเวลาน ไมยงหยอนไปกวาตางประเทศ ทงยงเปนสนคาทขายไดดมากแมแตตางประเทศกนยม สงทควรค านงถง เราควรใชวสดทมในทองถน เชน ผา และไหม เราควรค านงคณภาพของวสด มากกวาทจะหาซอผาจากตางประเทศไดไมนอยทเดยว

วธกำรปกแบบตำงๆ ในกระบวนการปกทงของไทยและของตางประเทศ มวธทเรยกชอตางๆ กนเปนจ านวนมาก

และวธการปกเหลานใชในการปกลวดลายตกแตงเสอผา ของใชทท าดวยผานานาชนดไดสวยงามแปลกๆ ในตางประเทศ แบบการปกจะเรยกชอตามชาตตนคด เชน ปกสวดส ปกแมกซกน ปกสเปญ

41

บางทเรยกตามลกษณะของการปก เชน ปกปะ ปกรงดม ปกจกร ปกมอ เปนตน การปกแตละอยางกยงน าไปใชตางกนอกดวย

ขนำดของเขมทจะใชปกผำ จะตองเลอกใหถกกบเนอผา เชน ผาเนอบาง กควรใชเขมขนาดกลาง หากเนอผาหนากใชเขม

เลมโต

กำรสนเขม ไมใชของยากนก แตกไมใชงายทเดยว วธทจะสนเขมไดเรว กคอ สนจากปลายของดายดานท

ตดขาดใหมๆ เพราะปลายเรยบไมแตก ทงยงมมนอยท าใหสะดวกตอการสนเขม ถายงสนดายขดๆ อยกใชเทยนขผงรดเขมเลกนอยกอนสนเขม

กำรปกอำจแยกเปนประเภทใหญๆ ไดดงน 1. การปกหนาเดยวการปกหนาเดยว เปนการปกใหดสวยงามแตดานหนาดานเดยว ดานหลง

จะหาง หรอขามไปบางหรอมเสนไหมยงๆ อยบางกไมคอยกระไร แตกควรระวงเรองการขามไหมจากลายอนหนงไปอกลายอนหนง อยาขามในระยะหางกนมากนก เพราะถาเปนผาแพรหรอผาตวน จะท าใหเหนเสนดายทขามปรากฏออกมาดานหนา ท าใหหมดความสวยงามไปได ทงจะท าใหลายทปกนน ไมคงทนถาวรหรอหลดไดงาย การปกหนาเดยวนมกใชกบลวดลายทแคบๆ มชวงไหมสน เชน หนาหมอน กมกเปนการปกหนาเดยว การปกจะใชการปกทบลาย หรอปกยกลายกได

2. การปกสองหนา คอ การปกใหเหมอนกนทงสองดาน คอ ดานหนาและดานหลง หรอดานนอกและดานใน ใชปกกบลายแคบๆ แตถาลายทจะปกเปนลายกวางหรอลายใหญ กปกแตเฉพาะขอบลายจะใชวธปกยกลายกได

กอนทจะลงมอปกตองดนไปหาทตงตนปก เพราะเราไมขมวดปมไหมใหเปนปมเมอปกเสรจลายหนงแลว หรอวาจวนจะหมดลายแลวใหแทงเขมพาไหมทเหลอยอนกลบไปในลายทปกแลวจงตดไหมใหเรยบรอยการปกนใชปก ผาเชดหนา ผาหม ผามาน

3. การปกแรเงาการปกแรเงา การปกแรเงา มผนยมกนมากในขณะน เพราะเปนการปกทดสวยกวาการปกสองหนา หรอหนาเดยว ซงเปนแบบธรรมดา

การปกแรเงาน เปนการปกเหลอบสแรเงาใหดเหมอนจรง เชน รปดอกไม ใบไม หรออาจใชวธแรเงาชวยใหสดใสได

42

บทท 3

วธด ำเนนกำรสรำงสรรคผลงำน

จากการศกษาวจยเรอง การสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด ผศกษาไดด าเนนการศกษาตามขนตอนดงตอไปน

3.1. ขอบเขตกำรสรำงสรรคผลงำน

ภาพตวอยางของลกปด ศกษาขอมล ขอมลทวไปเกยวกบงานปก

ศกษาวสดอปกรณ

ภาพถายลกปด เกบ

ขอมล

ศกษา

เทคนค

การปกและเทคนคผสม

วสด-อปกรณ

สรางสรรคผลงาน

รางภาพลงบนผาก ามะหยสด า

แบบรางชนท 1

แบบรางชนท 2

แบบรางชนท 3

ตดผาสมาตดกบผาก ามะหยสด าทรางไว

แบบรางขาวด า

แบบรางส

เรมปกผลงานลงบนผาตามทรางไว

ชนงานเสรจสมบรณ

ศกษาวธการปก

43

ค ำอธบำยประกอบแผนผง 3.1 : อนดบแรกจะเรมจากการศกษาขอมลเกยวกบการสรางสรรคศลปะสอผสม: สสนและความงามของลกปด คอขอมลภาพ วธการวาดลวดลาย พรอมทงศกษาเกยวกบวสดทจะน ามาใชในการสรางสรรคงาน และเนอหาสวนทเปนขอความวาเปนอยางไร เพอน ามาเปนแนวคดทจะน าไปสการสรางสรรคเปนผลงาน จากนนกรวบรวมขอมลทไดจากการศกษา น ามาสการเสกตแบบรางหลายๆแบบและมาสการเสกตแบบรางจรงท พรอมจะสรางสรรคชนงาน เพอเปนแบบรางไปสการท าชนงานจรง

3.2.แผนกำรด ำเนนกำรศกษำคนควำ

รปแบบผลงานดาน

วสด ดานวสด-อปกรณ สผาก ามะหยด า

ผาสตางๆ

ลกปดดายปก เขม กรรไกร ไมบรรทด

ดนสอสไม (หลายๆส)

กาว UHU เฟรมไมอด

ดานรปแบบ เนนลวดลายของเสน

ลวดลาย-v' เนนสสนของลกปด

ดานเทคนค รางรปแบบ

การตดผาบนผาก ามะหยสด า

การปกดวยมอ

เกบรายละเอยด

44

ค ำอธบำยประกอบแผนผง 3.2: จากทไดเกบขอมลเรองการสรางสรรคศลปะสอผสม: สสนและความงามของลกปดนน ทมความสวยงาม สดใส อยในตวของมนตามธรรมชาตสามารถน ามาสรางสรรคชนงานในรปแบบศลปะสอผสมได โดยการก าหนดรปแบบในดางตางๆไมวาจะเปนดานรปแบบศลปะสอผสมงานปกทน ามาสรางในลกษณะของรปทรงอสระตามธรรมชาต โดยมลกปดทมหลากสสนเปนวสดหลก และก าหนดปาหมายพรอมกบเตรยมพวกเครองมออปกรณตางๆทจะน ามาสรางสรรคสรางสรรคชนงาน

3.3 กระบวนกำรสรำงสรรคผลงำน

3.3.1 ศกษาภาพตวอยางของลกปด

ภาพประกอบท 3.1 ภาพถายลกปด ทมาhttp://www.lookpud.com/

45

3.3.2 Sketch แบบรำงตำมแนวคด

46

ภาพประกอบท 3.2 ภาพรางดนสอ

ภาพประกอบท 3.3 ภาพรางชนท 1

47

ภาพประกอบท 3.4 ภาพรางชนท 2

ภาพประกอบท 3.5 ภาพรางชนท 3

48

3.4 แนวควำมคดในกำรสรำงสรรคงำน

แนวความคดในการสรางสรรคชนงานมาจากความงามของลกปดทมหลายรปทรงและสสนความสวยงามทแตกตางกน มวธการผลตและรปแบบตามลกษณะการใชสวย ความเชอหรอคานยมในยคสมยตางๆ

ลกปด ( Beads ) คอวตถทมลกษณะเปนเมด มรอยตรงกลาง เพอใชรอยดายหรอเชอก ลกปดถกใชเปนหลกฐานทางโบราณคดตงแตยคกอนประวตศาสตร เนองจากมกมการขดพบลกปดมากมายในแหลงอารยธรรมเกาแกทงหลาย ลกปดโบราณทขดพบนนท ามาจากวสดตางๆ

จงท าใหเกดแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานศลปะ สรางสรรคชนงานทสอความเปนเอกลกษณของลกปดออกมา ทถายทอดใหเหนถงความงามของลกปด ดวยการรางภาพ และเพมเตมโดยแสดงผานรปแบบ เสน ส พนผว โดยมการน าลกปดทแตกตางกนออกไปมาสรางสรรคผลงาน ความงามทพบเหนในลกปดอาจซอนความหมายทแตกตางกนออกไป

3.5 วสดอปกรณ

1. ผาก ามะหยสด า

ภาพประกอบท 3.6 ผาก ามะหยสด า

49

2. ผาซาตนสตางๆ

ภาพประกอบท 3.7 ผาซาตนสตางๆ

3. ลกปด

ภาพประกอบท 3.8 ลกปด

50

4. ดายปก เขม กรรไกร ไมบรรทด

ภาพประกอบท 3.9 ดายปก เขม กรรไกร ไมบรรทด

5. ดนสอสไม (หลายๆส)

ภาพประกอบท 3.10 ดนสอสไม ( หลายๆส )

51

6. กาวUHU

ภาพประกอบท 3.11 กาวUHU

3.6 ขนตอนในกำรสรำงสรรคผลงำน

ภาพประกอบท 3.12 เตรยมผาเพอจะออกแบบงาน

52

ภาพประกอบท 3.13 รางเสนลงบนผาก ามะหยสด า

ภาพประกอบท 3.14 ตดผาสตางๆตามทไดออกแบบ

53

ภาพประกอบท 3.15 เรมปกตามทไดออกแบบ

ภาพประกอบท 3.16 เรมปกตามทไดออกแบบ

54

ภาพประกอบท 3.17 เกบรายละเอยดของส

ภาพประกอบท 3.18 น าผาทเยบเสรจแลวไปตดกบเฟรมไมอด

55

บทท 4

กำรวเครำะหผลงำนสรำงสรรค

การศกษาคนควา เรอง การสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด ผศกษาไดวเคราะหผลงานสรางสรรคตามเกณฑการวเคราะห ดงน

1. วเคราะหเนอหา 2. วเคราะหรปแบบ 3. วเคราะหกลวธ

1. ผลงำนศลปนพนธชนท 1

ภาพประกอบท 4.1 แสดงผลงานศลปนพนธชนท 1

ชอผลงำน : สสนและความงามของลกปด No.1 เทคนค : การสรางสรรคศลปะสอผสม ขนำด : 90 x 120 เซนตเมตร

56

วเครำะหเนอหำ : เปนเนอหาทถายทอดถงลกษณะเสน รปราง รปทรงทมการดดแปลงจากธรรมชาตเลกนอย ซงเปนลวดลายทน ารปราง รปทรงมาจดวางใหเกดภาพในรปแบบของการใชสลกษณะทตดกน โดยการน าสคตรงขามมาวาง เพอใหเหนถงความแตกตางของลวดลาย สวนบนจะแสดงถงตาและสวนลางแสดงถงธรรมชาตรอบตว และเวนชองสด าแสดงถงทองฟา สรางสรรคชนงานโดยการปกดวยมอและใชลกปดทมสสนคลายกบสธรรมชาต เพอใหเกดความสวยงาม

วเครำะหรปแบบ : รปแบบงานเปนลกษณะกงนามธรรม 2 มต บนผา โดยเนนการน าวสดมาใชเปนการน ารปรางรปทรงอสระของลวดลายธรรมชาตมาจดวาง และการใชสทมลกษณะฉดฉาด ทเหนตามธรรมชาต ผานการใชเทคนคทางศลปะมาถายทอดในรปแบบใหม

วเครำะหกลวธ : ใชเทคนคสอผสม มวสดเปนลกปดปกลงบนผาซาตน ทถกตดกาวไวกบผาก ามะหยสด าทเปนพนหลง เสรมดวยกระดมปมจากเศษผา สรางสรรคผลงานโดยการใชสทมลกษณะเดยวกนกบธรรมชาต ผานการจดองคประกอบศลปของ รปราง รปทรง ใหเกดความงดงามโดยผานเทคนคการปกมอ

57

2. ผลงำนศลปนพนธชนท 2

ภาพประกอบท 4.2 ผลงานศลปะนพนธชนท 2

ชอผลงำน : สสนและความงามของลกปด No.2 เทคนค : การสรางสรรคศลปะสอผสม ขนำด : 90 x 120 เซนตเมตร

วเครำะหเนอหำ : เนอหาทถายทอดถงความงามของเสน สดอกไม ใบไมตามจนตนาการทบงบอกถงธรรมชาตและลกษณะความแตกตางของชนดของธรรมชาต ซงเปนการน ารปรางของลวดลายธรรมชาตมาจดวาง โดยการใชลกปดทมความแตกตางกน ทงสและรปทรง อกทงใชสในลกษณะทตดกนเพอใหมสสน สวนบนจะแสดงถงดอกของตนไม และสวนลางจะแสดงถงใบไมและสงรอบตว สรางสรรคชนงานโดยการปกดวยมอและใชลกปดทมสสนคลายกบสธรรมชาต เพอใหเกดความสวยงาม

58

วเครำะหรปแบบ : รปแบบงานเปนลกษณะกงนามธรรม 2 มต บนผา โดยเนนการน าวสดมาใชเปนการน ารปรางรปทรงอสระของลวดลายธรรมชาตมาจดวาง และการใชสทมลกษณะฉดฉาด ทเหนตามธรรมชาต ผานการใชเทคนคทางศลปะมาถายทอดในรปแบบใหม

วเครำะหกลวธ : ใชเทคนคสอผสม มวสดเปนลกปดปกลงบนผาซาตน ทถกตดกาวไวกบผาก ามะหยสด าทเปนพนหลง เสรมดวยกระดมส าเรจรปแบบพลาสตกสรางสรรคผลงานโดยการใชสทมลกษณะเดยวกนกบธรรมชาต ผานการจดองคประกอบศลปของ รปราง รปทรง ใหเกดความงดงามโดยผานเทคนคการปกมอ

59

3. ผลงำนศลปนพนธชนท 3

ภาพประกอบท 4.3 ผลงานศลปะนพนธชนท 3

ชอผลงำน : สสนและความงามของลกปด No.3 เทคนค : การสรางสรรคศลปะสอผสม ขนำด : 90 x 120 เซนตเมตร

วเครำะหเนอหำ : เปนเนอหาทถายทอดถงลกษณะเสน รปราง รปทรงทมการดดแปลงจากธรรมชาตเลกนอยของลวดลายธรรมชาต ซงเปนลวดลายทน ารปราง รปทรงมาจดวางใหเกดภาพ ในรปแบบของการใชสลกษณะทตดกนอยางเหนไดชด โดยการน าสคตรงขามมาวาง เพอใหเหนถงความแตกตางของลวดลาย มการทบซอนของผาและปกลกปดไวอยางกลมกลน สรางสรรคชนงานโดยการปกดวยมอและใชลกปดทมสสนคลายกบสธรรมชาต เพอใหเกดความสวยงาม

60

วเครำะหรปแบบ : รปแบบงานเปนลกษณะกงนามธรรม 2 มต บนผา โดยเนนการน าวสดมาใชเปนการน ารปรางรปทรงอสระของลวดลายธรรมชาตมาจดวาง และการใชสทมลกษณะฉดฉาด ทเหนตามธรรมชาต ผานการใชเทคนคทางศลปะมาถายทอดในรปแบบใหม

วเครำะหกลวธ : ใชเทคนคสอผสม มวสดเปนลกปดปกลงบนผาซาตน ทถกตดกาวไวกบผาก ามะหยสด าทเปนพนหลง สรางสรรคผลงานโดยการใชสทมลกษณะเดยวกนกบธรรมชาต ผานการจดองคประกอบศลปของ รปราง รปทรง ใหเกดความงดงามโดยผานเทคนคการปกมอ

61

บทท 5

สรปผล ปญหำ และขอเสนอแนะ

การศกษาและการสรางสรรคศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปดผสรางสรรคไดก าหนดการตามวตถประสงคไวดงน 1. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบลกปด 2. เพอศกษาความรทวไปของศลปะสอผสม ( งานปก ) 3. เพอสรางสรรคผลงานศลปะสอผสม: สสนและความงามของลกปด

1. สรปผลกำรศกษำและสรำงสรรค

ผลจากการการศกษาขอมลเกยวกบความรทวไปและลกษณะของลกปด สรปไดวา คอวตถทมลกษณะเปนเมดมรตรงกลางส าหรบรอยดายหรอเชอก ลกปดท าจากวตถหลายชนด เชน หน ดนเผา แกว ไขมก เปลอกหอย เปลอกไขนกกระจอกเทศ กระดกสตว ปะการง เปลอกไม ยางไม แร เมลดพช รวมทงโลหะตางๆ เชน ส ารด และทองค า เปนตน ลกปดมหลายรปทรง มวธการผลตและรปแบบตามลกษณะการใชสอย ความเชอ หรอคานยมในยคสมยตางๆ

ผลการศกษาขอมลเกยวกบศลปะสอผสม (งานปก) สรปไดวา สอผสม (งานปก) เปนผลงานน าสอและกลวธหรอเทคนคมาประกอบกนหลายประเภท รวมกนอยดวยกนในผลงานศลปะตามเรองราวของผสรางสรรคผลงาน เปนทศนศลปทมรปแบบ 2 มต 3 มต ทงนยอมแลวแตเจตนาของศลปนและผลทไดรบจากงานชนนนเปนส าคญ แตกอาจมงานบางชน ซงมสอตางๆผสมกนในลกษณะทไมอาจแยกออกไดวาสอใดเดนกวา และเปนเจตนาของศลปนทจะใหเปนไปเชนนนดวย

จากการทผวจยไดศกษาและสรางสรรคผลงานการสรางสรรคศลปะสอผสม: สสนและความงามของลกปดบนผามาสรางเปนงานสรางสรรคโดยน าลกปกทหลากหลายมาถายทอดเปนชนงานรปแบบกงนามธรรมเกดเปนผลงานความงดงามทแตกตางและนาสนใจดวยเทคนคทหลากหลายนาตนตาตนใจแปลกใหมมากขน ซงผวจยไดสรางสรรคผลงานดวยเทคนคสอผสมทงหมดจ านวน 3 ชน ทมขนาด 90 x 120 เซนตเมตรประกอบดวย

ชนท 1 ชอภาพ “ สสนและความงามของลกปด 1 ” เทคนคสอผสม ( งานปก ) ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร รปแบบกงนามธรรม ทเกดแนวคดมาจากความงามและรปแบบของลกปดทมสสนหลากหลายสวยงาม ทสอถงความเปน ผานการใชลกปดทมรปรางรปทรงทตางกน และเปนสทตดกนและมการจดวางภาพตามหลงองคประกอบศลป การสรางสรรคผานวธการปกดวยมอและใชลกปดทมสสนคลายกบธรรมชาตและใชผาจดเปนชองในการปกเพอใหเกดความงาม

62

ชนท 2 ชอภาพ “ สสนและความงามของลกปด 2 ” เทคนค สอผสม ( งานปก ) ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร รปแบบกงนามธรรม ทเกดแนวคดมาจากลกษณะเสน รปราง รปทรงทมการดดแปลงจากธรรมชาตเลกนอยของลกษณะลกปด มาจดวางใหเกดรปภาพ ในรปแบบของการใชสลกษณะทตดกนอยางเหนไดชด โดยการน าสคตรงขามมาวาง เพอใหเหนถงความแตกตางของลวดหลาย มการเวนชองวางของพนหลงเลกนอยดวยการขยายสวนของผาสตางๆทมการถกทบซอนเพอใหเกดความสวยงามในการปกการสรางสรรคผานวธการปกดวยมอและใชผาจดเปนชองในการปกเพอใหเกดความงาม

ชนท 3 ชอภาพ “ สสนและความงามของลกปด 3 ” เทคนคสอผสม ( งานปก ) ขนาด 90 x 120 เซนตเมตร รปแบบกงนามธรรมทเกดแนวคดมาจากเสน รปราง รปทรงของลกปด มาจดวางใหเกดมต เพอใหเหนถงความแตกตางของลวดลาย ระยะ จงหวะของลวดลาย และการเวนชองวางของพนหลงดวยผาสดเลกนอย การสรางสรรคผานวธการปกดวยมอและใชผาจดเปนชองในการปกเพอใหเกดความงาม

ปญหำและขอเสนอแนะ ปญหำ จากการสรางสรรคผลงาน วเคราะหโดยสวนใหญแลว ปญหาทพบเจอ คอ การรางภาพลงบนผาคอนขางจะมปญหาในสวนของการใชสในการราง เพราะจะตองใชสในการรางตามแบบสเกตหรอรปภาพทออกแบบไวเพอใหเปนไปตามสธรรมชาต สวนการปกจะพบปญหาในเรองของความยอนของผาทเกดจากการปกทตองยดกบผา ท าใหเมอปกออกมาแลวมการบดเบยวของงาน และสวนของลกปดนนคอนขางมความจ ากดในเรองของสทอาจไมตรงตามสทไดออกแบบไวและสทเปนตามธรรมชาตในบางสวนของงาน

ขอเสนอแนะ 1. ควรเลอกผาทมเนอผาทไมบางหรอหนาเกนไปเพอเกดความงายในการปก 2. ควรค านงถงทกครงในการปกควรปกอยในระดบทยดผาพอเหมาะ เพอลดความบดเบยว

ของงาน 3. สรางเทคนคถงลกปดและสของผาในการปกทกครง 4. สรางเทคนคทแปลกใหมและนาสนใจ

63

บรรณำนกรม

เกษม กอนทอง. (2549). ศลปะสอผสม. กรงเทพฯ : ศลปาบรรณาการ.

ชะลด นมเสมอ. (2542). องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.

ทพยสดา ปทมานนท. (2550). กำรจดองคประกอบละทวำงในงำนออกแบบพนฐำน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นวลดา บวแยม.(2538). คมอแบบปก. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

ประเสรฐ ศลรตนา. (2545). วสดและเทคนคศลปะ. กรงเทพฯ : สปประภา.

วฒ วฒนสน. (2539). องคประกอบศลป. ปตตาน : มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สมชาย พรหมสวรรณ. (2548). หลกกำรทศนศลป. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สชาต เถาทอง ( 2536 ). หลกกำรทศนศลป . กรงเทพฯ : น าอกษรการพมพ.

กำรจดองคประกอบศลปะ (ออนไลน) . คนเมอ 30 มนาคม 2559. สบคนจาก

http://www.thaigoodview.com

ต ำนำนและควำมเชอ “ลกปดโบรำณ” (ออนไลน). คนเมอ 24 มนาคม 2559. สบคนจาก

http://www.moe.go.th/moe/th/news/detail.com

ลกปด (ออนไลน). คนเมอ 29 มนาคม 2559 สบคนจาก :http://www.lookpud.com

ประวตบำตก (ออนไลน).คนเมอ 29 มนาคม 2559 สบคนจาก :http://johaneksan.yolasite.com

ลกปด ถนมพมพำภรณแหงโลกโบรำณ (ออนไลน). คนเมอ 29 มนาคม 2559. สบคนจาก

http://www.oknation.net.

วธกำรเยบ (ออนไลน). คนเมอ 11 เมษายน 2558 สบคนจากhttp://guru.google.co.th/guru/thread?tid=0abc318c2b007c29).

ฮญำบ (ออนไลน). คนเมอ 3 เมษายน 2559. สบคนจาก https://th.wikipedia.org.

ประวตผำบำตกหรอผำปำเตะ (ออนไลน). สบคนจาก http://johaneksan.yolasite.com

64

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวนรศรา โตะอแม วนเดอนปเกด วนองคาร ท 1 เดอนพฤศจกายน พ.ศ.2537 ทอย 236/5 ม.7 ต าบลยงอ อ าเภอยงอ จ.นราธวาส 96180 ทอยสามารถตดตอได 181 หมท 1 ถนนเจรญประดษฐ ต.รสะมแล อ.เมอง จ.ปตตาน 94000 เบอรโทรศพท 084-7153137 อเมล Yih_yee@Hotmail.com ประวตกำรศกษำ

ระดบประถมศกษา : จบการศกษาจากโรงเรยนบานยงอ ระดบมธยมศกษาตอนตน : จบการศกษาจากโรงเรยนอครศาสนวทยา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย : จบการศกษาจากโรงเรยนอครศาสนวทยา ระดบปรญญาตร : ปรญญาตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขต ปตตาน

รำงวลและเกยรตประวต ป 2553 : ไดรบการคดเลอกเปนตวแทนนกกฬาของโรงเรยนอครศาสนวทยา

ป 2556 : ไดเปนคณะกรรมการโครงการบายเฟรชช ป 2556 (ฝายศลปะ) ป 2557 : ไดเขารวมการเพนทผนงโรงเรยนบานเกาะจนทร 2557 ป 2557 : ไดเปนหวหนาผน าตวแทนมหาวทยาลยสงขลานครนทร ไปแนะแนวโรงเรยนมธยมเกา โรงเรยนอครศาสนวทยา ( มลนธ ) จงหวดนราธวาส ป 2557 : ไดเขารวมการเพนทหองศลปะ ในรายวชาลายไทย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ป 2559 : ไดเขารวมการเพนทผนงโรงเรยนบานรสะมแล 2559

ประวตกำรแสดงผลงำน ป 2557 : การแสดงนทรรศการผลงานสน ามน ในรายวชาสน ามน ณ อาคาร27 แผนกศลปศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ป 2559 : การแสดงนทรรศการผลงานวาดรปในหลวง ในรายวชาจตรกรรมสรางสรรค ณ อาคาร27 แผนกศลปศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ป 2560 : การแสดงนทรรศการศลปะนพนธ ณ หอศลปภาคใต สถาบนวฒนธรรมศกษากลยาณวฒนา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ภาคผนวก ก

การสรางและพฒนาแผนการจดการเรยนร

การสรางและพฒนาแผนการจดการเรยนร

ตารางโครงสรางการจดการเรยนรวชาศลปะสาระทศนศลป

เรอง สสนและความงามของลกปด

ล าดบ เรอง สาระส าคญ กจกรรม เวลา/ชวโมง

1 ปฐมนเทศ รบทราบ ขอมลเบองตนเกยวกบวชาเรยนกจกรรม การปฏบตและการประเมนผลระหวางเรยน

ผสอนใหขอมลเกยวกบรายวชา นกเรยนแนะน าตนเอง ถาม-ตอบประสบการณ

2

2 รปทรงของลกปด

-ความหมายของลกปด -ประเภทของลกปด -ลกษณะการวาดลวดลาย

-ครอธบายความหมายและประเภทของลกปด -ครยกตวอยางลกปดประเภทตางๆพรอมกบการน าไปใชประโยชน -ครอธบายลกษณะรปทรงของลกปด -ครแจกใบความรเกยวกบการวาดลวดลายพรอมกบสาธตจรง -นกเรยนฝกในการวาดลวดลาย -ประเมนผล

3

-สรปบทเรยน

3 ศลปะสอผสม

-ความหมายของศลปะสอผสม -ประเภทของศลปะสอผสม

-ครอธบายความหมายของศลปะสอผสมและประเภทของสอผสม -ครยกตวอยางงานสอผสมประเภทตางๆ -นกเรยนสรางสรรคชนงานสอผสม 3 ชน -ประเมนชนงาน

3

4 วสดและเทคนคทางศลปะ

-ความหมายของวสดทางศลปะ -เทคนคทใชในงานศลปะ

-ครอธบายความหมายของวสดและเทคนคทางศลปะ -ครยกตวอยางงานศลปะเทคนคตางๆ -นกเรยนสรางสรรคชนงานคนละ 2 เทคนค -น าเสนอผลงานหนาชนเรยน -ประเมนผลงาน

4

5 องคประกอบศลป

-ความหมายขององคประกอบศลป -หลกการจดองคประกอบศลป

-ครอธบายความหมายขององคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลป -ครยกตวอยางเกยวกบองคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลป

5

-สรปบทเรยน 6 ออกแบบ

รางภาพ ออกแบบเสกตผลงานศลปะ

-แรงบนดาลใจ -ออกแบบแนวความคด -รางตนแบบทง 3 ชน -ก าหนดเสนและสของตนแบบ

3

7 ปฏบตการท าผลงานศลปะสอผสม:สสนและความงามของลกปดครงท 1

-รางภาพตามตนแบบ -สรางงาน ปรบปรงแกไข

-นกเรยนรางภาพลงบนผาขนาด 10x10 นว -นกเรยนสรางชนงาน -ปรบปรงแกไขชนงาน -น าเสนอผลงาน

5

8 ปฏบตการท าผลงานศลปะสอผสม:สสนและความงามของลกปดครงท 2

-รางภาพตามตนแบบ -สรางงาน ปรบปรงแกไข

-นกเรยนรางภาพลงบนผาขนาด 10x10 นว -นกเรยนสรางชนงาน -ปรบปรงแกไขชนงาน -น าเสนอผลงาน

5

9 ปฏบตการท าผลงานศลปะสอผสม:สสนและความงามของลกปดครงท 3

-รางภาพตามตนแบบ -สรางงาน ปรบปรงแกไข

-นกเรยนรางภาพลงบนผาขนาด 10x10นว -นกเรยนสรางชนงาน -ปรบปรงแกไขชนงาน -น าเสนอผลงาน

5

10 การจดนทรรศการ

-จดนทรรศการผลงาน -วเคราะห วจารณผลงาน

-นกเรยนจดนทรรศการงานของตวเอง -ประเมนผลจากชนงาน

5

รวม 40

แผนการจดการเรยนรท 1 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฐมนเทศ ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 2 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงวธการจดการเรยนรในรายวชา ลกษณะกจกรรมเรยนร การวดผลและประเมนผล ขอตกลงและขนตอนการปฏบตกจกรรมใหเปนไปตามวตถประสงคการเรยนร 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบค าอธบายรายวชา และกระบวนการเรยนการสอน

2.ดานทกษะ นกเรยนรวมแสดงความคดเหนตอแนวทางการจดการเรยนการสอน 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนแสดงออกถงความมระเบยบวนย

3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน าครสนทนา ซกถาม แนะน าตนเอง แลวใหนกเรยนแนะน าตนเอง 2.ขนสอน ครแนะน าหองเรยน เวลาเรยน การใชหองเรยน แนะน ารายวชาทจะเรยน

นกเรยนรบใบประมวลวชาทมค าอธบายเกยวกบรายวชา เนอหาสาระทจะเรยน กจกรรมทจะท าการวดและประเมนผล ภาระตางๆจนมความเขาใจตรงกน

3.ขนสรปครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบสาระส าคญของวชา 4.สอและแหลงการเรยนร 1.ใบประมวลวชา 2.ใบความรเกยวกบแหลงการคนควาความรทเกยวของกบวชาเรยน 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................................................................................................................................................................

แผนการจดการเรยนรท 2 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง รปทรงของลกปด ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 3 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงความหมายของลกปด ประเภทของลกปดและลกษณะการวาดแบบตางๆของลกปด เพอเปนความรพนฐานเกยวกบเนอหาของลกปด 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบความหมาย ประเภท และลกษณะการวาดของลกปด

2.ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการศกษาคนควา 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนแสดงออกถงการอนรกษและเหนคณคาของลกปด

3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน พรอมกบใหนกเรยนดภาพเกยวกบผาขาวมาเพอ

เปนการวดความร ความเขาใจพนฐาน 2.ขนสอน ครอธบายเกยวกบความหมายประเภทและลกษณะของลกปด

พรอมกบแจกใบความรประกอบจากนนกใหนกเรยนฝกวาดภาพลกษณะของลกปด เพอใหเกดทกษะมากยงขน

3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบบทเรยน 4.สอและแหลงการเรยนร 1.ใบความร 2.Power point 3.กระดาษ A4 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต

2.แบบประเมนชนงาน 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 3 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ศลปะสอผสม ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 3 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงความหมายของศลปะสอผสม ประเภทของศลปะสอผสม และตวอยางงานศลปะทเกยวกบศลปะสอผสมประเภทตางๆ 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบความหมาย ประเภท และตวอยางงานศลปะสอผสม

2.ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการศกษาคนควาขอมล 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนรจกอนรกษงานศลปะแบบสอผสม

3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยนพรอมกบใหดภาพงานศลปะสอผสม 2.ขนสอน ครอธบายความหมายประเภทพรอมกบยกตวอยางงานศลปะสอผสม โดย

การใหนกเรยนดวดโอเกยวกบการสรางสรรคชนงานศลปะสอผสม จากนนใหนกเรยนสรปบทเรยนทไดรบ

3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบสาระส าคญของบทเรยน 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 2.วดโอ 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

แผนการจดการเรยนรท 4 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง วสดและเทคนคศลปะ ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 4 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงความหมายของวสดทางศลปะ เทคนคตางๆทใชในงานศลปะ เพอเปนแนวทาง และเปนทกษะไปสการสรางสรรคงานศลปะ 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบวสดทางศลปะและ เทคนคทางศลปะ

2.ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการคนควาและสรางสรรคงานยอย 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของวสดและเทคนคทางศลปะ

3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และถามตอบกบนกเรยนถงพนฐานของเรองวสด

และเทคนคทางศลปะ 2.ขนสอน ครอธบายความหมายของวสดและเทคนคทางศลปะพรอมกบยกตวอยางงาน

ศลปะเทคนคตางๆเมอนกเรยนเขาใจในเนอหาครใหนกเรยนสรางสรรคชนงานคนละ 2 เทคนค น าเสนอผลงานหนาชนเรยน

3.ขนสรป นกเรยนน าเสนอผลงานของตวเอง และครกบนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 2.วดโอ 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต

2.แบบประเมนชนงาน 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 5 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง องคประกอบศลป ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 5 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงความหมายขององคประกอบศลป หลกการจดองคประกอบศลป และการน าองคประกอบศลปมาใชกบงานศลปะ 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการจดองคประกอบศลป 2.ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการคนควาหาขอมล 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาขององคประกอบศลปทมตองานศลปะ 3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และถามตอบกบนกเรยนถงพนฐานของเรององคประกอบศลป 2.ขนสอน ครอธบายความหมายขององคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลปพรอมกบยกตวอยางเกยวกบองคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลปใหนกเรยนด 3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 6 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ออกแบบรางภาพ ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 3 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงความหมายของทกษะและหลกการเตรยมตวส าหรบการออกแบบเสกตกอนการสรางสรรคชนงาน 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการออกแบบภาพเสกต 2.ดานทกษะ นกเรยนไดฝกการออกแบบเสกตและเสกตภาพชนงาน 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของหลกการออกแบบเสกตภาพ 3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และถามตอบกบนกเรยนถงความรพนฐานเกยวกบความพรอมและหลกการเสกตภาพ 2.ขนสอน ครไดอธบายถงสงทเปนแรงบนดาลใจทจะน ามาสการออกแบบภาพรางในการสรางสรรคชนงานทละครงพรอมกบใหนกเรยนออกแบบแนวความคดและรางภาพตนแบบงานทจะสรางสรรคชนงานโดยการก าหนดเสนและสของตนแบบ 3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 2.แบบประเมนชนงาน 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 7 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฏบตการท า

ผลงาน ศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปดครงท 1 ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 5 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบสรางงาน และการปรบปรงแกไข 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคชนงาน 2.ดานทกษะ นกเรยนไดสรางสรรคชนงาน 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของชนงานทสรางสรรค 3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และพดคยกบนกเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรคชนงาน 2.ขนสอน ครใหนกเรยนน าแบบรางทเสกตมารางลงบนผาก ามะหยขนาด 25x25 เซนตเมตร และใหนกเรยนเรมสรางชนงานของตนเอง พรอมทงปรบปรงแกไขงานใหเสรจสมบรณ พรอมทงใหแตละคนน าเสนอชนงานของตวเองหนาชนเรยน 3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชาและชนงานทไดท า 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 2.แบบประเมนชนงาน 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 8 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฏบตการท า

ผลงานศลปะสอผสม : สสนและความงามของลกปด ครงท 2 ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 5 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบสรางงาน และการปรบปรงแกไข 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคชนงาน 2.ดานทกษะ นกเรยนไดสรางสรรคชนงาน 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของชนงานทสรางสรรค 3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และพดคยกบนกเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรคชนงาน 2.ขนสอน ครใหนกเรยนน าแบบรางทเสกตมารางลงบนผาก ามะหยขนาด 25x25 เซนตเมตร และใหนกเรยนเรมสรางชนงานของตนเอง พรอมทงปรบปรงแกไขงานใหเสรจสมบรณ พรอมทงใหแตละคนน าเสนอชนงานของตวเองหนาชนเรยน 3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชาและชนงานทไดท า 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 2.แบบประเมนชนงาน 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 9 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฏบตการท า

ผลงานศลปะสอผสม : สสนผาและความงามของลกปด ครงท 3 ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 5 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบสรางงาน และการปรบปรงแกไข 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคชนงาน 2.ดานทกษะ นกเรยนไดสรางสรรคชนงาน 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของชนงานทสรางสรรค 3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และพดคยกบนกเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรคชนงาน 2.ขนสอน ครใหนกเรยนน าแบบรางทเสกตมารางลงบนก ามะหยขนาด 25x25 เซนตเมตร และใหนกเรยนเรมสรางชนงานของตนเอง พรอมทงปรบปรงแกไขงานใหเสรจสมบรณ พรอมทงใหแตละคนน าเสนอชนงานของตวเองหนาชนเรยน 3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชาและชนงานทไดท า 4.สอและแหลงการเรยนร 1.Power point 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 2.แบบประเมนชนงาน 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 10 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง การจดนทรรศการ ผสอน นรศรา โตะอแม เวลา 5 ชวโมง 1.สาระส าคญ นกเรยนไดทราบถงหลกการจดนทรรศการ และหลกการวเคราะห วจารณผลงานศลปะ 2.วตถประสงคการเรยนร 1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการจดนทรรศการ และหลกการวเคราะห วจารณผลงานศลปะ 2.ดานทกษะ นกเรยนไดจดนทรรศการงานของตวเอง 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของงานศลปะผานการจดนทรรศการ 3.กจกรรมการเรยนร 1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และพดคยกบนกเรยนเกยวกบความรพนฐานของนกเรยนเกยวกบการจดนทรรศการและหลกการวเคราะห วจารณผลงาน 2.ขนสอน ครใหนกเรยนเตรยมความพรอมผลงานของตวเองเพอน ามารวบรวมในการจดนทรรศการชนงานทง 3 ชนทไดสรางสรรคมากอนหนาน และครประเมนผลนกเรยนจากชนงาน 3.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบการจดนทรรศการครงน 4.สอและแหลงการเรยนร 1.ชนงานนกเรยน 2.อปกรณส าหรบตดตงผลงาน 5.การวดผลและประเมนผล 1.วธการสงเกต 6.บนทกหลงสอนปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

แบบประเมนผลงาน/ชนงาน วชา………………………………………………………...... ชน…………………………............ หนวยการเรยนรท……………………………………………กจกรรม…………………………… ค าชแจง : ใหผสอนประเมนจากการสงเกตพฤตกรรมของผเรยนในการปฏบตงานและตรวจผลงานทส าเรจแลว โดยใหระดบคะแนนลงในตารางทตรงกบพฤตกรรมของผเรยน เกณฑการใหคะแนน ผลงานทชดเจน ถอวาด ให 3 คะแนน ผลงานทเทยบเทาคนทวไป ถอวา ปานกลาง ให 2 คะแนน ผลงานต ากวาคนทวไป ถอวา ควรปรบปรง ให 1 คะแนน

รายการประเมน ระดบคะแนน รวมคะแนน

(18คะแนน)

สรปผลการประเมน

1 2 3 ผาน ไมผาน

1.ความถกตองของผลงาน

2.ความคดสรางสรรค

3.ความประณตของผลงาน

4.การเลอกใชวสดและอปกรณ

5.ความตรงตอเวลา

6.การประยกตใชความร

ลงชอ………………………………………… ผประเมน

แบบประเมน

หนวยท ....................................บทท..............................

ค าชแจง:ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมผเรยนในเรอง ความพรอมในการน าเสนอผลงาน ในขณะปฏบตงานในการน าเสนอผลงาน โดยขด / ลงในชอง

ระดบคะแนน 3 = ดเยยม 2 = ด 1 = ควรปรบปรง

รายการประเมน ระดบคะแนน

3 2 1

1.การเลอกใชวสดอปกรณ

2.ความคดสรางสรรค

3.ความประณต

4.ความสวยงาม

5.ความสะอาดเรยบรอย

ค าชแจง:ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมในเรอง ทกษะการน าเสนอผลงานทศนศลป ในขณะทออกมาน าเสนอ

ผลงานหนาชนเรยนโดยขด / ในชอง

รายการประเมน ระดบคะแนน

3 2 1

1.ความชดเจนในการน าเสนอ

2.แนวคดในการสราผลงาน

3.การอธบายวธการสรางผลงาน

4.การตอบค าถามของเพอนและคร

5.การกลาวแสดงความยนด / ความรสกภาคภมใจ และชนชมผลงานของตวอง

ภาคผนวก ข

ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการศลปนพนธ

ภาคผนวก

ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการศลปนพนธ

เจาของผลงานศลปนพนธการสรางสรรคศลปะสอผสม: สสนและความงามของลกปด

อาจารยเยยมชมผลงาน

ครอบครวมารวมแสดงความยนด

ครอบครวมารวมแสดงความยนด

อาจารยแผนกศลปศกษาเยยมชมงาน

คณครทเคยไปท ากจกรรมทโรงเรยนบานบด

อธบายแนวความคดในการสรางสรรคผลงานใหผเยยมชมรบฟง

เพอนๆมารวมแสดงความยนด

รนนองมารวมแสดงความยนด

เยยมชมผลงานของเพอน

เยยมชมผลงานของเพอน

เยยมชมผลงานของเพอน

เยยมชมผลงานของเพอน

พธกรในงาน

ประธานในการเปดงานครงนตดรบบนเปดงาน

การเดนแฟชนโชวแสดงผลงานศลปนพนธของกลมออกแบบเสอผา

ภาพบรรยากาศภายในงาน

ภาพบรรยากาศภายในงาน

อาหารวางทแจกใหกบผเขารวมงาน

ภาพบรรยากาศหนางานกอนเขาชมผลงาน

ภาพบรรยากาศหนางานกอนเขาชมผลงาน

นกศกษาเอกศลปศกษารหส 2556 ถายรปหมรวมกนกบอาจารย

ถายรปรวมกนกบอาจารยทปรกษาในการท าศลปนพนธในครงน

นกศกษาเอกศลปศกษารหส 2556 ถายรปหมรวมกน