ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

โดย พระมหาณฐพล คาดอน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2548

ISBN 974-11-6126-3 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THE ADMINISTRATORS’ LEADERSHIP AFFECTING THE TEACHERS’ MORALE IN THE PHRAPARIYATTIDHAMMA SCHOOLS:

DIVISION OF GENERAL EDUCATION

By Phramahanattapon Khamdon

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF EDUCATION

Department of Educational Administration Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2005

ISBN 974-11-6126-3

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา” เสนอโดย พระมหาณฐพล คาดอน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

............................................................ (รองศาสตราจารย ดร.วสาข จตวตร)

รองอธการบดฝายวชาการ รกษาราชการแทน คณบดบณฑตวทยาลย

วนท........เดอน...................พ.ศ............. ผควบคมวทยานพนธ

1. รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร 2. รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย 3. อาจารย ดร.วชนย เชาวดารงค

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ....................................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย วาทพนตร ดร.นพดล เจนอกษร) ............/................./............ ....................................................กรรมการ …...…………………………….กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร) (รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย) ............/............./.............. ............./............../.............. ....................................................กรรมการ ...............................................กรรมการ (อาจารย ดร.วชนย เชาวดารงค) (นายบร แกวเลก) ............/............./.............. ............/................/.............

ง

K 45252203: สาขาวชาการบรหารการศกษา คาสาคญ : ภาวะผนาของผบรหาร/ขวญในการปฏบตงานของคร/โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พระมหาณฐพล คาดอน : ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระ ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา (THE ADMINISTRATORS’ LEADERSHIP AFFECTING THE TEACHERS’ MORALE IN THE PHRAPARIYATTIDHAMMA SCHOOLS: DIVISION OF GENERAL EDUCATION) อาจารยผควบคมวทยานพนธ: รศ.ดร.ชวนชม ชนะตงกร, รศ.ดร.จราวรรณ คงคลาย และ อ.ดร.วชนย เชาวดารงค. 182 หนา. ISBN 974-11-6126-3 การวจยครงนมจดประสงคเพอทราบ (1) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน และขวญในการปฏบตงานของคร (2) ความแตกตางของภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนและขวญในการปฏบตงานของครตามความคดเหนของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาส และ (3) ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม กลมตวอยางไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา กลมท 8 จานวน 36 โรงเรยน ผใหขอมลแบงออกเปน 3 กลม ประกอบดวย กลมผบรหารโรงเรยน กลมครทเปนพระภกษ และกลมครทเปนฆราวาส รวมทงสน 324 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผนาของผบรหาร โรงเรยนตามแนวคดของบาส (Bass) และขวญในการปฏบตงานของครตามแนวคดของไวลส (Wiles) สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก ไดแก ความถ (frequencies) คารอยละ (percentage) คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบคาท (t -test) และการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (stepwise multiple regression analysis) ผลการวจยสรปไดดงน 1) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบมากทงโดยภาพรวม และรายดาน และขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบปานกลางทงโดยภาพรวมและรายดาน 2) ภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน 3) ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวมสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม __________________________________________________________________________________________ ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2548 ลายมอชอนกศกษา…………………………………. ลายมออาจารยผควบคมวทยานพนธ 1....................................2..................................3................................

จ

K 45252203: MAJOR: EDUCATIONAL ADMINISTRATION KEY WORD: ADMINISTRATOR’S LEADERSHIP/TEACHER’S MORALE/PHRAPARIYATTIDHAMMA SCHOOL DIVISION OF GENERAL EDUCATION PHRAMAHANATTAPON KHAMDON; THE ADMINISTRATORS’ LEADERSHIP AFFECTING THE TEACHERS’ MORALE IN THE PHRAPARIYATTIDHAMMA SCHOOLS: DIVISION OF GENERAL EDUCATION. THESIS ADVISORS: ASSOC. PROF. CHUANCHOM CHINATANGKUL, Ph.D., ASSOC. PROF. JIRAWAN KONGKLAY, Ph.D., AND WACHANEE SHOUDUMRONG, Ph.D., 182 pages. ISBN 974-11-6126-3 The purposes of this research were to determine (1) the administrators’ leadership and the teachers’ morale in performing duties, (2) the difference of administrator’s leadership and the morale in performing duties between monk teachers and gharavasa teachers, and (3) the administrators’ leadership affecting the morale in performing duties of the teachers from Phrapariyattidhamma school. The sample was consisted of 36 Phrapariyattidhamma schools, Division of General Education, group 8. The respondents were 324 teachers. They were composed of the group of school administrators, the group of monk teachers and the group of gharavasa teachers. The instrument employed in this study was a questionnaire about the administrators’ leadership based on the theory of Bass and the teachers’ morale in performing duties based on Wiles. The statistics used in the analysis were frequencies (f), percentage (%), mean ( X ), standard deviation (S.D.), t-test and stepwise multiple regression analysis The research findings were as follows: 1) The administrators’ leadership in Phrapariyattidhamma school, Division of General Education, group 8, were at a high level in overall and each aspect, and the morale in performing duties of the teachers were at a moderate level in overall and each aspect. 2) The administrators’ leadership and the morale in performing duties in Phrapari yattidhamma school, Division of General Education, group 8, as perceived by monk teachers and gharavasa teachers were not significantly different. 3) The administrators’ leadership in totally affected the morale in performing duties of the teachers in Phrapariyattidhamma school, Division of General Education, group 8 in overall.

___________________________________________________________________________________________ Department of Educational Administration Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2005 Student,s signature………………..…………….. Thesis Advisors, signature1………….…….…………2…………………………….3…………..……………...

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนประสบความสาเรจดวยด เนองจากไดรบความอนเคราะหอยางดยงจากรองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย อาจารย ดร. วชนย เชาวดารงค ทกรณาใหคาแนะนา ชวยเหลอ แกไขปญหาและขอบกพรองตาง ๆ มาโดยตลอด ผวจยรสกซาบซงและขออนโมทนาขอบคณไว ณ ทน ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารยวาทพนตร ดร.นพดล เจนอกษร ประธานกรรมการ และนายบร แกวเลก ผทรงคณวฒ ทกรณาใหคาปรกษา แนะนา แกไขขอบกพรอง และใหความกระจางในเชงวชาการ เพอความถกตองและความสมบรณของวทยานพนธ

ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ปราณ นลกรณ คณบดคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร อาจารย ดร. ศรยา สขพานช รองหวหนาภาควชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร อาจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย หวหนาภาคการบรหารการศกษาและกจการคณะสงฆ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย อาจารยบญสง ธนะจนทร หวหนาภาควชาพระปรยตธรรม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และนายอกษรศาสตร ฝายกลาง ครใหญโรงเรยนอมพวนศกษา กรงเทพมหานคร ทกรณาเปนผเชยวชาญ ตรวจสอบเครองมอวจย ขอขอบคณ คณาจารยภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ทใหความร ประสบการณ แนวคดและแนวทางในการศกษาวจยครงน

ขอขอบพระคณ พระสนทรธรรมธาดา ประธานกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 คณะผบรหารโรงเรยน และครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ทใหความชวยเหลอ ใหความอนเคราะหใหการเกบรวบรวมขอมล และตอบแบบสอบถามเพอการวจยครงนเปนอยางด และขอขอบพระคณพระมหาบวพน จนทวโร ครใหญโรงเรยนวดโสมนสสนตยาราม จงหวดอดรธาน และพนกศกษาสาขาการบรหารการศกษารนท 22 ภาคปกต ตลอดจนผเกยวของทกคน ทใหการสนบสนนจนทาใหวทยานพนธฉบบนสาเรจดวยด

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย..................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................ จ กตตกรรมประกาศ...................................................................................................... ฉ สารบญตาราง............................................................................................................ ฎ สารบญแผนภม.......................................................................................................... ฐ บทท 1 บทนา…………………………………………………………….………….…..… 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา........................................... 4 ปญหาการวจย................................................................................ 6 วตถประสงคของการวจย.................................................................. 11 ขอคาถามของการวจย…………………………………………………. 11 สมมตฐานการวจย……………………………………………….…….. 11 ขอบขายของการวจย........................................................................ 12 ขอบเขตของการวจย……………………………………………...……. 14 นยามศพทเฉพาะ………………………………………………...…….. 17 2 วรรณกรรมทเกยวของ..................................................................................... 18 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา………………………..…….…. 18 ความเปนมาและจดมงหมายของโรงเรยน…………………….…..…… 18 การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา…………..…….. 20 การดาเนนการบรหารจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา........................................................................... 22 สภาพปจจบนในการจดการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา........................................................................... 25 กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา……………….……… 27 ภาวะผนา…………………………………………………….……...……….... 29 ความหมายของผนา…………………………………..……….………. 29 ความหมายของภาวะผนา……………………………………………….......... 31

ซ

บทท หนา ทฤษฎภาวะผนา……………………………………………………...………... 33 ทฤษฎแนวคดแบบคณลกษณะความเปนผนา…………………………. 33 ทฤษฎแนวคดเกยวกบพฤตกรรมศาสตร……………………………….. 34 ทฤษฎแนวคดผนาตามสถานการณ……………………………………. 42 แนวคดผนาบารม....................................................................................... 46 แนวคดภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ............................................................. 48 คณลกษณะภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ...................................................... 50 ผบรหารโรงเรยนกบภาวะผนา...................................................................... 54 การศกษาขวญในการปฏบตงาน……………………….……………………... 55 ความสาคญของขวญ…………………………………………………............. 57 ววฒนาการแนวความคด และทฤษฎเกยวกบขวญ……………..….….……… 59 สภาพของขวญในองคการ........................................................................... 64 วธการตรวจสอบและวดขวญ…………………….…………………………….. 65 ลกษณะทแสดงวาบคคลในองคการมขวญทด............................................... 67 ลกษณะทแสดงวาบคคลในองคการมขวญทไมด........................................... 68 วธเสรมสรางขวญในการปฏบตงาน…………………………….………….….. 70 งานวจยทเกยวของ..................................................................................... 74 สรป........................................................................................................... 78 3 วธดาเนนการวจย…………………………………………………………………… 79 ประชากร................................................................................................... 80 กลมตวอยาง.............................................................................................. 81 ตวแปรทศกษา ……………………………………………………………….… 82 เครองมอในการวจย.................................................................................... 83 การสรางเครองมอในการวจย…………………………………………….……. 85 การเกบรวบรวมขอมล……………………………………………….….…...… 85 การวเคราะหขอมล..................................................................................... 86 สถตทใชในการวจย..................................................................................... 86 สรป........................................................................................................... 88

ฌ

บทท หนา 4 ผลการวเคราะหขอมล..................................................................................... 89

ตอนท 1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม.................. 89 ตอนท 2 การวเคราะหระดบภาวะผนาของผบรหาร และระดบขวญในการ ปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8……………..…….…………………… 92 ตอนท 3 การวเคราะหเปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการ ปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม กลมท 8 จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส......... 106 ตอนท 4 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญ ในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8.......................................................... 108

5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ……………………………….….... 124 สรปผลการวจย........................................................................................... 124 การอภปรายผล........................................................................................... 126 ขอเสนอแนะ............................................................................................... 133 ขอเสนอของการวจย............................................................................... 133 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป........................................................... 135 บรรณานกรม…………………………………………………………………….... 136 ภาคผนวก...................................................................................................... 145 ภาคผนวก ก เอกสารขอความรวมมอในการวจย........................................... 146 ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพอการวจย........................................................ 149

ภาคผนวก ค คาความเชอมนของแบบสอบถามเพอการวจย........................... 169 ภาคผนวก ง รายชอโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทเปนกลมตวอยาง........................................................ 177 ภาคผนวก จ รายชอผเช ยวชาญตรวจเครองมอ……………………………...... 180 ประวตผวจย......................................................................................................... 182

ญ

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน ชนมธยมศกษาปท 3 ปการศกษา 2546 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8......... 7 2 การลาออก การยาย ของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ปการศกษา 2546.......................................................................... 8 3 แสดงจานวนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

ทเปนประชากรและตวอยางผใหขอมล.......................................................... 81 4 ขอมลแสดงสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม................................... 90 5 ระดบภาวะผนาของผบรหาร โดยภาพรวม................................................... 92 6 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการสรางบารม............................................ 93 7 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการสรางแรงบนดาลใจ................................ 94 8 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล............... 95 9 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการกระตนการใชปญญา............................. 96 10 ระดบขวญในการปฏบตงานของคร โดยภาพรวม........................................... 97 11 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความมนคงปลอดภย......................... 98 12 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความพอใจในสภาพงาน.................... 99 13 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกเปนเจาของ........................ 100 14 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการปฏบตอยางยตธรรม.................... 101 15 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกในความสาเรจ.................... 102 16 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกตวเองมความสาคญ............ 103 17 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย.. 104 18 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการนบถอความสามารถของตนเอง..... 105 19 การวเคราะหเปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหาร จาแนกตามทศนะของคร ทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส............................................................ 106 20 การวเคราะหเปรยบเทยบขวญในการปฏบตงานของคร จาแนกตามทศนะ......

ของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาส................................................... 107 21 คาสมประสทธสหสมพนธของภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการ

ปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8........... 109

ฎ

ตารางท หนา 22 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม............... 110 23 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภย............................................................................ 111 24 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความพอใจในสภาพงาน....................................................................... 112 25 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของ........................................................................... 114

26 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญ ในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม............................ 115 27 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญ

ในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกในความสาเรจ............................ 116

28 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญ ในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกตนเองมความสาคญ................... 119 29 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญ ในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กลมท 8 การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย................. 119 30 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญ ในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการนบถอในความสามารถของตนเอง......... 120

ฏ

สารบญแผนภม แผนภมท หนา 1 ขอบขายของการวจย................................................................................ 13 2 ขอบเขตของการวจย................................................................................. 16 3 โครงสรางการบรหารจดการ การศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา................................................................................... 23 4 โครงสรางการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา................. 24 5 ทฤษฎวถทางสเปาหมายของ Evans & House........................................... 45 6 สรปผลการวเคราะหการถดถอยพหคณของภาวะผนาของผบรหาร ทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8..................................................................... 123

1

บทท 1

บทนา การศกษาเปนกระบวนการสรางความเจรญใหแกบคคล โดยการศกษาพฒนาศกยภาพ ของบคคลทงดานความคด เจตคต ความสามารถและความรบผดชอบ รฐจงใชกระบวนการศกษาเพอเปนเครองมอในการพฒนาคณภาพของประชาชน เพอใหประชาชนรจกพฒนาตนเอง ครอบครว สงคมและประเทศชาตตอไป ปจจบนความเจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการสอสารไดพฒนาไปอยางรวดเรว โลกเขาสยคสอสารไรพรมแดนสงผลตอวถชวตและความเปนอยของประชาชนพลโลกโดยทวไป ซงทกประเทศตางจาเปนตองแขงขนชงความไดเปรยบกนเชงการคา สงทจาเปนและสาคญอนเปนพนฐานตอการชงความได เปรยบในเชงการคาและอตสาหกรรม ไดแก ทรพยากรมนษย เทคโนโลย ทรพยากรธรรมชาต และการพฒนาโครงสรางพนฐาน ในปจจบนทกประเทศตางตระหนกถงความสาคญของทรพยากร มนษยวามความจาเปนและสาคญทสดตอการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา1 การพฒนาทรพยากรมนษย จงนบเปนภาระหนาททสาคญเพอเปนหลกประกนการพฒนาประเทศชาตในอนาคต เนองจากเมอคนมการพฒนาอยางเตมศกยภาพ จะเปนพนฐานสงผลตอการพฒนาประเทศโดยรวม2 การทจะทาใหทรพยากรมนษยมคณภาพขนมาไดนนตองประกอบดวย 1) ความรความสามารถ ซงจะเกดขนไดตอเมอไดรบการศกษาทด ไมวาจะไดรบมาจากระบบการศกษาในโรงเรยน หรอระบบการศกษานอกโรงเรยน 2) จรยธรรมดจากการปลกฝงอบรมทดจากสถาบนครอบครวและโรงเรยน และ 3) สขภาพแขงแรงสมบรณทงรางกายและจตใจเพอจะมกาลงกายและ กาลงใจในการทางานอยางมประสทธภาพ3 จากองคประกอบดงกลาวการศกษาจงเปนกลไกและ

1สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, แผนพฒนาการศกษาฉบบท 8

พ.ศ.2540-2544 (ม.ป.ท.,ม.ป.ป), 7-8. 2สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร, แผนพฒนาการศกษาแหงชาต ฉบบท 8 พ.ศ.2540-2544 (กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพพฒนาหลกสตร,ม.ป.ป.), 2.

3อาทตย อไรรตน, “การพฒนาคณภาพชวตของเดกไทย,” วารสารสาธารณสข มลฐานภาคกลาง 9, 3 (มนาคม – เมษายน 2537) : 10.

2

กระบวนการสาคญในการอบรมกลอมเกลาบคลากรของชาตใหมความรความสามารถในทกดาน เพอเปนรากฐานของชวตทพรอมจะตอสกบการเปลยนแปลงของสงคมโลก4 ทาใหมนษยสามารถพฒนาคณภาพชวตของตน ดาเนนชวตในสงคมไดอยางสนตสขและเกอหนนการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสม การดาเนนการทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงทางการศกษาในอนทจะพฒนา “คน” ใหเปน “มนษย” ทมคณภาพ มความสามารถเตมตามศกยภาพ มพฒนาการทสมดลทงทางปญญา รางกาย และสงคม เพอเสรมสรางพฒนาการและความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศใหสอดคลองกบนโยบาย และรองรบแผนงานหลกของแผนพฒนาการศกษาแหงชาต ฉบบท 9 (2545-2549)5 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แบงการศกษาออกเปนสองระดบ คอการศกษาขนพนฐานและการศกษาอดมศกษา6 การศกษาขนพนฐานม 3 ระดบคอ ระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา7 เปนทยอมรบกนวาการศกษาระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาเปนพนฐานสาคญของการจดการศกษาของชาต เพราะประชากรของประเทศทกคนจะตองไดรบการศกษาในระดบน ดงนน วถทางหนงในการพฒนาคณภาพประชากรของประเทศกคอการพฒนาคณภาพการจดการศกษาและพฒนาบคลากรทางการศกษาในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ควบคกนไปกบการพฒนาดานอน ๆ

บคลากรทางการศกษาทมความสาคญอยางยงในการปลกฝงและสรางประชากรวยเรยนกคอ “คร” ครเปนผจดประกายความคดใหศษยกาวเดนไปในทศทางทถกตองเหมาะสม สอนใหศษยตระหนกถงหนาทและความรบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต มผกลาวยกยองคร และงานของครผมวญญาณความเปนครไวดงน ครคอปชนยบคคล ครคอพรหมของศษย ครคอกลยาณมตรผชแนะแนวทางชวยเหลอ

4กลน สระทองเนยม, “18 ป สปช. กบความมงมนจดการศกษาเพอเดกไทย,”

เดลนวส, 27 กนยายน 2541, 11. 5สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร, แผนพฒนาการศกษา

แหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ.2544-2549 (กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพพฒนาหลกสตร,ม.ป.ป.),5. 6สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร, พระราชบญญต

การศกษาแหงชาต (กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพพฒนาหลกสตร,ม.ป.ป.), 2542, 6. 7สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, ครแหงชาต (กรงเทพฯ : อมรนทร พรนตง

กรฟ, 2542), 12-13.

3

เกอกล ถอยคาและวาจาของครมมนตขลงทจะเอออานวยความอบอนใจและปรารถนาด ความร และความรกความหวงใย... ทกสงรวมไวในหวใจคร งานครคองานทหนก

ยงใหญ แตละเอยดออน สรางสรรคสงทดงามลงในหวใจของศษย งานทชบชวตและ ตอตานกบความเขลา งานทสงสงดจประตมากรกลอมเกลาจตวญญาณ งานทสรางความ

เปนมนษยทสมบรณ ... ครจงเปนคนทมอดมคต มอดมการณ ... ผลงานของครคอความเจรญงอกงามทางปญญา ความผองใสเบกบานของอารมณ ความหมดจดงดงามของจตใจนสยสนดาน และความสามารถในการดาเนนชวตของศษย8

สงคมไทยใหความเคารพนบถอคร ยกยองใหเกยรตครวาเปนแมพมพของชาต เปนปชนยบคคลหรอเปนบพการทสองรองจากพอแม และมความคาดหวงจากครโดยกาหนดจดหมาย หลกใหอาชพครสงสง กลาวคอไดมอบหมายใหพฒนาคน พฒนาความร พฒนาความคด พฒนานสย ตลอดจนพฒนาจรยธรรมใหกบเยาวชนของชาต ดงนน การพฒนาคณภาพและประสทธภาพในการปฏบตงานของครในโรงเรยน จงเปนสวนสาคญสวนหนงของการพฒนาการ ศกษาของประเทศ ในการพฒนาคณภาพและประสทธภาพการจดการเรยนการสอนของครนน จาเปนอยางยงทจะตองมการดแลเอาใจใส ทานบารงขวญกาลงใจของครใหอยในสภาพพรอมทจะปฏบตงานไดอยางด และมประสทธภาพดวย มฉะนนอาจจะทาใหการพฒนาคณภาพและประสทธภาพในการจดการเรยนการสอนเกดการสญเปลาได9

กญแจสาคญในการสรางบรรยากาศหรอสภาพการปฏบตงานทเออใหครมขวญกาลง ใจในการปฏบตการสอนคอ ผบรหารโรงเรยน เพราะเปนผกาหนดนโยบายเปาหมายในการพฒนาโรงเรยน เปนบคคลทจะใหคณใหโทษแกครผสอนได และเปนผใกลชดครผสอนมากทสด ดงนน จงเชอไดวาการใชภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมผลตอขวญกาลงใจในการปฏบตงานของคร

8สมน อมรววฒน ,“หวใจของคร,” วารสารการศกษากทม.10,4 (มกราคม2529): 15-16,

อางถงใน บณฑต แทนพทกษ, “ความสมพนธระหวางภาวะผนา อานาจ ความศรทธา และความพงพอใจในงานของครโรงเรยนมธยมศกษา” (วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครรนทรวโรฒ ประสานมตร, 2540), 2.

9สมถวล ชทรพย, “การใชพฤตกรรมการบรหารของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของพนกงานครเทศบาล โรงเรยนสงกดเทศบาลและเมองพทยา เขตการศกษา 1” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2538), 2.

4

ทงนเพราะขวญในการปฏบตงานของบคลากรเปนสวนสาคญในอนทจะสงเสรมงานใหบรรลถงความมงหมายเปนอยางด และนบเปนองคประกอบทสาคญยงประการหนงทเชอวา ขวญดจะเพมประสทธภาพของผลงาน ทาใหหนวยงาน มประสทธภาพและคณภาพสงขน ความเปนมาและความสาคญของปญหา คน ถอเปนทรพยากรการบรหารทสาคญทสด ทงนเพราะองคการไมวาภาครฐบาลหรอเอกชนแมจะเพยบพรอมดวยทรพยากรการบรหารอนๆ ไดแก เงน วสดอปกรณ อาคารสถานทหรอมระบบการจดการทดสกเพยงใดกตาม ถาปราศจากคนซงจะนาทรพยากรเหลานไปใชใหเกดประโยชน องคการนนกไมสามารถดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคได ดงทภญโญ สาธร กลาววา “ในวงการบรหารใดๆ ทงในวงการธรกจใดๆ วงการราชการ และวงการศกษาถอวาการบรหารงานบคคลเปนหวใจของการบรหาร เพราะความสาเรจของงานขนอยกบคน บรรดาสงกอสราง อาคารสถานท วสดครภณฑ และการเงน แมจะมความบรบรณสกเพยงใดกจะไมมความหมายเลย ถาคนทจะใชสงเหลาน ไมมความเพยงพอหรอขาดขวญขาดกาลงใจทจะรวมมอกนปฏบตงานใหบรรลเปาหมายเดยวกน”10 การบรหารงานในองคการทกองคการ ผบรหารตองคานงถงขวญและการปฏบตงานของบคคลในหนวยงานอยเสมอ การรกษาระดบขวญใหอยในระดบสงยอมสงผลใหการปฏบตงาน เปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผล ดงท นพพงษ บญจตราดลย ไดกลาวถงความหมายของขวญในการปฏบตงานไวดงน “ขวญเปนการแสดงออกทางภาวะจตใจหรอความ รสก ทศนคตของคนในหนวยงานทมตอหนวยงาน ตอบคคลหรอเพอนรวมงาน ตอองคการทตน ปฏบตงานอย ตอความสาเรจตามจดประสงคขององคการ ตอความเชอมนในตวผนา”11

10 ภญโญ สาธร, อางถงใน สวณ ตรถะ, “ขวญและกาลงใจในการปฏบตงานของคร

โรงเรยนอาชวะศกษาเอกชนในจงหวดนครปฐม” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฏนครปฐม,2545), 1.

11นพพงษ บญจตราดลย, หลกการบรหารการศกษา, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ : บรษท เอส. เอม. เอม. จากด, 2525),120, อางถงใน สมชาต ประชานกล, “พฤตกรรมของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอขวญในการทางานของคร โรงเรยนเทศบาล เขตการศกษา 5” (วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร , 2546), 5

5

ซงสอดคลองกบความหมายของขวญในการปฏบตงานของ ไวลส (Wiles) ทกลาวไววา ขวญในการปฏบตงานเปนปฏกรยาทางอารมณและจตใจของคนทมตอคนอนของเขา และความรสกวาหนวยงานมความมนคงและดาเนนชวตอยางผาสก มความพงพอใจในสภาพการทางาน มความ รสกเปนเจาของไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม มความรสกในความสาเรจและรสกวาตวเองมความสาคญ ไดรบโอกาสใหมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย และมความนบถอในความสามารถ ของตนเอง12 และฟลปโป (Flippo) ไดใหความเหนเกยวกบความสาคญของขวญในการปฏบตงาน โดยสรปวา ขวญทดจะกอใหเกดความรวมมอรวมใจเพอบรรลวตถประสงคขององคการ ทาใหมความจงรกภกด มสจจะตอหมคณะ และองคการเกอหนนใหระเบยบขอบงคบบงเกดผลในดานการควบคมความประพฤตของพนกงานเจาหนาทใหอยในระเบยบวนย มศลธรรมอนดระหวางบคคลในองคการและบคคลในหมคณะ และเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางบคคลในองคการกบนโยบายและวตถประสงคขององคการ นอกจากนกาลงใจทดจะเกอหนนและจงใจใหสมาชกของหมคณะหรอองคการเกดความสรางสรรคในกจการตางๆ ขององคการและขวญทดทาใหเกดความเชอมนและศรทธาในองคการทตนปฏบตงานอย13 นอกจากน ยงมองคประกอบหรอปจจย อนทมผลตอขวญอกหลายประการ แตปจจยหนงซงไดรบการกลาวขวญอยเสมอคอ ภาวะผนาของผบงคบบญชาหรอผนานนเอง จากผลการศกษาของอมร วชยดษฐ ซงพบวา ผใตบงคบบญชามขวญดโดยทสวนหนงไดรบผลมาจากการไดรบความยตธรรมจากผบงคบบญชา และจากผลการ วจยของ นพคณ รฐผไท ทพบวา ความพอใจในตวผบงคบบญชาเปนปจจยประการหนงทมผลตอขวญในการปฏบตงาน14 ดงนนภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนจงมผลตอขวญในการปฏบตงาน ของคร ทงนเพราะขวญในการปฏบตงานของบคลากรเปนสวนสาคญในอนทจะสงเสรมงานใหบรรลถงความมงหมายเปนอยางด และนบเปนองคประกอบทสาคญมากประการหนง เปนทเชอวาขวญของบคลากรดจะเพมประสทธผลของงาน ทาใหหนวยงานมประสทธภาพสงขน นาเปยร

12Kimball Wiles, Supervision for Better School, 3rd ed. (Englewood Cliffs, New

Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1967), 227-228. 13Edwin B. Flippo, Principle of Personnel Administration (New York : McGraw-Hill

Book, Co., Inc., 1961), 417. 14 รงสรรค ตนเจรญ, “รปแบบภาวะผนาและกาลงขวญในการปฏบตงาน: กรณศกษา

ขาราชการ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย” (สารนพนธรฐศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารรฐกจ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543), 2-3.

6

(Napier) ไดกลาวไววา บคลากรทมระดบขวญดจะกอใหเกดผลผลตสง และการทางานกจะมประสทธภาพ15 ขวญไมเพยงแตชผลกระทบตอผลผลตเทานน แตยงชใหเหนคณลกษณะของโรงเรยนหรอองคการนนดวยวาไดทาหนาทอยางสมบรณเพยงใด ดงเหตและผลทกลาวมาขางตน จงสรปไดวาภาวะผนามความสาคญตอการสรางขวญในการปฏบตงานของคร ระดบขวญของครจะดหรอไมดขนอยกบภาวะผนาของผบรหาร ภาวะผนาทเหมาะสมของผบรหารจะกอใหเกดขวญในการปฏบตงานของคร ซงจะมผลตอการพฒนาคณ ภาพการศกษาของโรงเรยน ตลอดจนทาใหครมขวญในการปฏบตงานดขนอกดวย ปญหาการวจย

การบรหารการศกษาในปจจบน ผทมสวนเกยวของมหลายฝาย แตบคคลทมความ สาคญในโรงเรยน คอ ผบรหารโรงเรยน ดงนนผบรหารจาเปนตองแสดงความเปนผนา โดยมภาวะผนาในการบรหารทเหมาะสมกบเกยรตและศกดศรของตาแหนง จะตองประสานกจกรรมตางๆ ของกลมทจาเปนตอการเปลยนแปลง เพอการบรรลเปาหมาย ภาวะผนาของผบรหารมอทธพลตอโครงสราง กระบวนการ วธทางาน และโดยเฉพาะอยางยงมผลตอขวญของคร และพฤตกรรมของนกเรยนอกดวย ผบรหารจงเปนบคคลสาคญทมผลกระทบตอขวญของคร ระดบขวญของครจะดหรอไมดขนอยกบภาวะผนาของผบรหาร ภาวะผนาทเหมาะสมของผบรหารจะกอใหเกดขวญในการทางานของคร ซงจะมผลตอคณภาพของโรงเรยน

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เปนโรงเรยนในสงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มพระภกษเปนผบรหารงานทงหมด ไดแก ผจดการ ผอานวยการและครใหญทเปนพระภกษโดยไดรบการแตงตงจากสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตาแหนงของผบรหารบางโรงเรยน ผรบใบอนญาต ผจดการ ผอานวยการ ครใหญ เปนบคคลเดยวกน และบางโรงเรยนผจดการ และครใหญ เปนบคคลเดยวกน ซงตางกบรปแบบการบรหารโรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน นอกจากนพระภกษทเปนผบรหารหลายรปมไดศกษามาจากสายการบรหารการศกษาโดยตรงและขาดประสบการณในการบรหารโรงเรยน

จากขอมลการประเมนคณภาพการจดการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ในปการศกษา 2546 ซงมโรงเรยน จานวน 39 โรงเรยน จานวนคร 384 คน จากการศกษาผลการประเมนพบวา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ยง

15Thomas Gayle Napier, Teacher Morale (Unpublished Doctoral Dissertation: The University of Nebraska, 1966), 1228.

7

ประสบปญหาในดานคณภาพการศกษาหลายดาน อาจจะเกดจากปจจยดานคร ดานตวนกเรยน ผบรหาร การบรหารหลกสตร การจดกจกรรมการเรยนการสอนในโรงเรยน ความแตกตางกนในเรองขนาดโรงเรยน ทาเลทตง และสภาพแวดลอม ตลอดจนความพรอมตางๆ ของโรงเรยน ซงเปนผลใหโรงเรยนบรหารงานโดยไมเกดประสทธภาพเทาทควร และทาใหคณภาพการศกษามสภาพทไมนาพงพอใจ ผวจยไดสรปปญหาทสาคญๆ หลายประการดงน

1. ดานผลสมฤทธทางการเรยนตากวาเปาหมาย หรอเกณฑทวางไวทกกลมประสบการณ จะเหนไดจากรายงานผลการประเมนคณภาพการศกษาป 2546 ตากวาเปาหมายทกาหนดทกวชา โดยวชาทตาทสดคอคณตศาสตร ซงตงเปาหมายไวรอยละ 70 ผลทไดรอยละ 32.62 ภาษา องกฤษ ตงเปาหมายไวรอยละ 70 ผลทไดรอยละ 33.20 รายละเอยดดงตารางท 1

ตารางท 1 คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน ชนมธยมศกษาปท 3 ปการศกษา 2546 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

ภาษาไทย คณตศาสตร สงคมศกษา วทยาศาสตร องกฤษ จงหวด คะแนนเตม

เฉลย เฉลย เฉลย เฉลย เฉลย หนองคาย 100 50.22 32.39 45.08 35.08 33.20 อดรธาน 100 51.06 32.99 45.77 35.64 34.71 สกลนคร 100 51.72 32.62 46.96 36.22 34.81

ทมา : “แบบประมวลผลการประเมนผลผลตทางการศกษาโครงการประเมนคณภาพการศกษาของ โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8,” (สานกงานทดสอบทางการศกษา), สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2546. (อดสาเนา)

จากปญหาคณภาพการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดงกลาว เมอวเคราะหถงสาเหตของปญหา กพบวามหลายประการ ไดแก อาคารเรยนยงไมเพยงพอ16 การขาดแคลนครผสอนในบางกลมประสบการณ ไดแก กลมทกษะวชาคณตศาสตร

16พระครสงฆรกษสภาพ สยอย, “สภาพและปญหาการบรหารงานวชาการโรงเรยนพระ

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา สานกงานบณฑตศกษา สถาบนราชภฏเลย, 2546), 5.

8

วชาวทยาศาสตร และวชาภาษาองกฤษ ตลอดจนการจดครสอนไมตรงกบวชาเอก และความสามารถของคร การลาออกจากงานหรอการยายของคร การพฒนาบคลากรยงไมทวถง การขาดงาน ลางาน มาสายบอยๆ ของคร17 ดงตารางท 2 ตารางท 2 การลาออก การยาย ของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

ปการศกษา 2546

จงหวด จานวนคร ทมอยจรง ยาย ลาออก รวม

หนองคาย 154 4 5 9 อดรธาน 173 5 6 11 สกลนคร 57 2 3 5

ทมา : สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, “เอกสารสรปขอมลการยาย ลาออกของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ปการศกษา 2546”, อดสาเนา.

2. ดานบคลากร ซงเปนผบรหารพบวาผบรหารขาดความรความเขาใจในการบรหาร18 ดงผลการวจยของ พระครสงฆรกษสภาพ สยอย ทพบวา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ขาดผนาทมความรความสามารถในการจดการศกษาและการศกษาของสงฆยงไมไดรบการรบรองจากภาครฐเทาทควร19 และผลจากการวจยของสมชย สกสก เรองการศกษาเปรยบเทยบแนวทางการจดสวสดการการศกษาในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

17กตต ธรศานต, เทคนคการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ม.ตน-ม.

ปลาย (กรงเทพฯ: กรมการศาสนา, 2539), 32. 18พระสาย แวงคา, “ปญหาการบรหารงานวชาการในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนก

สามญศกษา กลมท 9” (รายงานการคนควาอสระปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบ มหาวทยาลยสารคาม, 2544), 4.

19พระครสงฆรกษสภาพ สยอย, “สภาพและปญหาการบรหารงานวชาการโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา สานกงานบณฑตศกษา สถาบนราชภฏเลย, 2546), 5.

9

ในทศนะของผเรยนทเปนพระภกษสามเณรและผบรหาร พบวา มความขาดแคลนแทบทกดาน ทงดานการบรหารจดการ ดานบคลากร ดานวชาการและตวผเรยน20

จากการศกษาสภาพทวๆ ไป ของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาพบวา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนโรงเรยนทวดจดตงขนสาหรบพระภกษ สามเณร ไมไดเปนโรงเรยนในลกษณะเดยวกบโรงเรยนในสงกดกรมสามญศกษาหรอกรมอนๆ ทจดตงโดยหนวยงานทางราชการ บคลากรในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาจงไมมสถานภาพเปนขาราชการเชนเดยวกบขาราชการครในสงกดกรมสามญศกษาหรอกรมอนๆ ทสอนในระดบเดยวกน การดาเนนงานการบรหารงานบคคลในเรองตางๆ ตามขอบขายการบรหารงานบคคล นบตงแตการสรรหา การคดเลอก การบารงรกษาบคลากร การพฒนาบคลากร และการใหบคลากรพนจากงาน จงแตกตางจากโรงเรยนในสงกดอน ครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มฐานะเปนเพยงผรบจางสอน ทาใหเกดความไมมนคงในอาชพ ขาดขวญและกาลงใจในการทางาน เมอไดงานอนทมความมนคงกวากลาออกไป ทาใหอตราการเขาออกของครมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เกดปญหาการเรยนการสอนขาดความตอเนอง ครไมเพยงพอทงในดานปรมาณและคณภาพ กลาวคอ ขาดแคลนครทมคณวฒทเหมาะสมในการสอน ครทสอนประจามวฒตากวาเกณฑระเบยบทกาหนดไว21 และเปนกลมบคคลมรายไดตา เมอเทยบกบครทสอนในสถานศกษาอนๆ จงทาใหรสกทอแท ขวญและกาลงใจไมด ครไมคอยรกโรงเรยน ทาใหการสอนขาดประสทธภาพและพยายามหาโอกาสไปสอบบรรจเขาโรงเรยนรฐหรอประกอบอาชพอน เปนผลใหอตราการโยกยายของครสง22 ซงสอดคลองกบงานวจยของพระครสงฆรกษสภาพ สยอย ทพบวา โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา กลมท 8 บคลากรขาดขวญ

20สมชย สกสก, “การศกษาเปรยบเทยบแนวทางการจดสวสดการการศกษาในโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในทศนะของผเรยนทเปนพระภกษสามเณรและผบรหาร: ศกษาเฉพาะกรณ กลมโรงเรยน กลมท 8” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543), 7.

21กตต ธรศานต, เทคนคการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ม.ตน-ม.ปลาย (กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา, 2539), 24.

22สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, “แนวทางการอดหนนโรงเรยนราษฎร,” จลสารการศกษา 6 (กมภาพนธ-มนาคม 2545) : 2-4.

10

และกาลงใจในการปฏบตงาน สาเหตสวนหนงมาจากการขาดความสมพนธ การไมเอาใจใสตอผปฏบตงานของผบรหาร ผปฏบตงานมความไมมนคงในอาชพ23

เมอพจารณาสาเหตของปญหาดงกลาว พบวา ปจจยทเปนตวชวดประการหนงทมผลตอคณภาพการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 คอ ครผสอน ถาตองการพฒนาคณภาพการศกษาดงกลาวจงตองแกปญหาทเกดจากการทางานของคร โดยผบรหารโรงเรยนตองพยายามหาแนวทาง เพอใหครมขวญในการทางาน เพราะการทครมการโอน ยาย หรอลาออก แสดงวาครมกาลงขวญตา24 ดงนน บคคลทเปนผมบทบาทหรอเปนตวจกรสาคญในการบรหารคอ ผอานวยการ อาจารยใหญ หรอครใหญ ซงเปนผบรหารโรงเรยน ทจาเปนตองแสดงความเปนผนาในการบรหารทเหมาะกบตาแหนง จะตองประสานกจกรรมของกลมตางๆ ทจาเปนตอการเปลยนแปลงเพอบรรลเปาหมายของโรงเรยน ภาวะผนาของผบรหารจงสงผลตอโครงสราง กระบวนการ วธการทางาน และยงสงผลตอขวญกาลงใจของคร พฤตกรรมของนกเรยน เปนตน ผบรหารจงเปนบคคลสาคญทมผลกระทบตอขวญของคร ระดบขวญของครจะดหรอไมดขนอยกบภาวะผนาของผบรหาร ภาวะผนาของผบรหารทเหมาะสมจะกอใหเกดขวญในการปฏบตงานของคร ทงนเพราะระดบขวญของครมผลตอคณภาพการศกษาของโรงเรยน จะเหนไดวาทงภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครมผลตอประสทธภาพขององคการ และคณภาพของผรวมงาน ถาผบรหารไมมภาวะผนาและผรวมงานไมมขวญในการปฏบตงาน ประสทธภาพขององคการกลดลง

จากสภาพปญหาและสาเหตตลอดจนความสาคญของการวจยดงกลาวมาแลวในเบองตน ทาใหผวจยมความสนใจทจะศกษาภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบต งานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เพอเปนการศกษาถงการใชภาวะผนาใหไดขอความจรง อนเปนประโยชนตอผบรหารการศกษาและนาไปประกอบการการ

23พระครสงฆรกษสภาพ สยอย, “สภาพและปญหาการบรหารงานวชาการโรงเรยนพระ

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา สานกงานบณฑตศกษา สถาบนราชภฏเลย, 2546), 5.

24สมชาต ประชานกล, “พฤตกรรมของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอขวญในการทางานของคร โรงเรยนสงกดเทศบาล เขตการศกษา 5” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาศลปากร, 2546), 10.

11

พฒนาโรงเรยน ตลอดจนพฒนาตนเองดวยการปรบเปลยนภาวะผนาของผบรหาร ซงจะสงผลตอขวญในการทางานของครใหมประสทธภาพสงขน

วตถประสงคของการวจย เพอใหสอดคลองกบปญหาของการวจย ผวจยจงกาหนดวตถประสงคในการวจยดงน 1. เพอทราบภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 2. เพอทราบความแตกตางตามความคดเหนของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาสเกยวกบภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 3. เพอทราบภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ขอคาถามของการวจย เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจยทกาหนดไว ผวจยจงไดกาหนดขอคาถาม สาหรบการวจยเพอเปนแนวทางในการศกษา ดงน 1. ภาวะผนาของผบรหารและขวญของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา อยในระดบใด 2. ภาวะผนาของผบรหารและขวญของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ตามความคดเหนของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาส แตกตางกนหรอไม 3. ภาวะผนาดานใดของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สมมตฐานของการวจย

เพอเปนการตรวจสอบตามขอคาถามของการวจยและใหบรรลวตถประสงคทไดกาหนดไว ผวจยจงไดตงสมมตฐานไวดงน

1. ภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา อยในระดบตา

2. ภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา ตามความคดเหนของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาส ไมแตกตางกน

12

3. ภาวะผนาของผบรหารสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ขอบขายของการวจย ในการจดการศกษาของโรงเรยนนนดาเนนการในลกษณะขององคการเชงระบบซงประกอบดวยตวปอน (input) กระบวนการ(process) และผลผลต (output)25 ทมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอม (context) และขอมลยอนกลบ(feedback)ซงไมใชองคประกอบทางการศกษาแตสามารถนามาประยกตในการจดการศกษาไดนนคอดานสภาพแวดลอมไดแกสภาพเศรษฐกจและสงคม สภาพทางภมศาสตรเปนตน ทสงผลตอตวปอนในระบบการศกษาคอวตถประสงคของการศกษา เชน นโยบายการจดการศกษา จดหมายของการศกษา ดานบคลากร เชนผบรหารโรงเรยน คร นกเรยน ดานงบประมาณ และวสดอปกรณ เปนตน ปจจยนาเขาเหลานจะถกแปรเปลยนโดยกระบวนการขององคการ ไดแก กระบวนการการบรหาร กระบวนการการจดการเรยนการสอนและกระบวนการนเทศ เพอใหไดผลผลตทมคณภาพ ตามนโยบายและจดมงหมายของหลกสตร ไดแก ขวญในการปฏบตงานของครและคณภาพของนกเรยน ดงแผนภมท 1

25Daniel Katz and Robert L. Kahn, The Social Psychology of Organization, 2nd ed.

(New York: John Wiley & Son, 1978), 20.

13

สภาพแวดลอม (context)

- สภาพทางเศรษฐกจ - สภาพทางสงคม - สภาพทางภมศาสตร

ตวปอน (input ) กระบวนการ (process) ผลผลต (output)

• วตถประสงคของการศกษา -การบรหาร -นกเรยน -นโยบายการจดการศกษา -การจดการเรยนการสอน -ผลสมฤทธทางการศกษา

-จดหมายของการศกษา -การนเทศ -ขวญในการปฏบตงาน • บคลากร ของคร -ผบรหารโรงเรยน -คร -นกเรยน • งบประมาณ • วสดอปกรณ ขอมลยอนกลบ (feedback) แผนภมท 1 ขอบขายของการวจย ทมา : Danial Katz and Robert L. Kahn, The Social Psychology of Organizations, 2 nd ed. (New York: John Wiley & Son, 1978), 20. : บรณาการจาก Bernard M. Bass, and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership (California: SAGE Publications, Inc 1994), 203-204.

14

ขอบเขตของการวจย จากขอบขายของการวจย ผวจยสนใจศกษาภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มนกการศกษาหลายทาน ไดกลาวถงภาวะผนาไวทงมลกษณะคลายกน และแตกตางกนเชน เซอรจโอวานน (Sergiovanni) ไดเสนอยทธศาสตรและยทธวธในการบรหารของผนา 4 องคประกอบ คอ (1) ทกษะความเปนผนา ไดแกความจาเปนพนฐาน (2) สงทมมากอนในตวผนา ไดแก การมองการณไกล มหลกการ หลกการทางาน หลกการปกครอง (3) สงทจาเปนตองมในขณะทเปนผนา ไดแก ความมงประสงค การวางแผน ความยนหยด การบรหารคน และ (4) สงซงแสดงความรสกทางวฒนธรรมของผบรหาร และบาส (Bass) ไดเสนอแนวคดภาวะผนาทสงเสรมและเอออานวยตอการปฏบตงาน ประกอบดวย (1) การสรางบารม (charismatic) (2) การสรางแรงบนดาลใจ (inspiration) (3) การมงความสมพนธเปนรายบคคล (individualized consideration) (4) การกระตนการใชปญญา (intellectual stimulation)26 ซงการวจยครงนผวจยไดเลอกแนวคดภาวะผนาของบาส (Bass) เปนตวแปรตนทใชในการวจยครงน สาหรบองคประกอบของขวญในการปฏบตงาน แอนเดอรสนและแวนไดด (Anderson and Vandyke) ไดกาหนดปจจยทสงผลตอขวญไว 10 ประการคอ (1) การตกลงรวมมอ (2) การรวมมอในการกาหนดนโยบาย (3) การรสกไดรบความ สาเรจในการทางาน (4) การยอมรบนบถอในตวผบรหาร (5) ความสมพนธอนดในหมคณะ (6) ความสมพนธชมชน (7) สภาพทางกาย (8) ความมนคงในดานเศรษฐกจ (9) ความสมพนธภาพ (10) ปญหาสวนตว27 สวนปจจยของขวญในการปฏบตงานของเบรช (Brech) ประกอบดวย (1) ความรสกมนคงในงาน (2) คาจางทเพยงพอ (3) โอกาสทจะไดรบความกาวหนา (4) ความยตธรรม (5) สถานภาพในการทางาน และการไดรบการยอมรบ (6) โอกาสการรบรขาวสารขององคการ (7) ภาวะผนาทด (8) การหาทางใหงานเดน (9) ความภาคภมใจในผลผลต (10) การให คาแนะนาทด (11) การปรกษาหารอ28 สวน ฟลปโป (Flippo) ไดกาหนดองคประกอบของขวญไว

26Bernard M. Bass, Leadership and Performance Beyond Expectations (New

York: The free Press, 1985), 33-99. 27Lester W. Anderson, and Leuren A. Vandyke, School Administration (Boston : Houghton Mifflin Company, 1963), 333-364.

28D.F.L. Breach, Principle and Practice of Management (London: Longman, Green and Co., 1966), 508-516.

15

10 ประการ คอ (1) เงนเดอน (2) ความมนคงในงาน (3) สภาพในการทางาน (4) ความเชอมนทปฏบตงานใหลลวง (5) ลกษณะและรปแบบของการปกครองบงคบบญชา (6) โอกาสกาวหนา (7) ความเขาใจกนไดกบเพอนรวมงาน (8) ผลประโยชนตอบแทนอน ๆ (9) สถานภาพทางสงคม (10) การมโอกาสประกอบกจกรรมทมคา29 และไวลส (Wiles) ไดกาหนด องคประกอบของขวญในการปฏบตงานไว 8 ประการ คอ (1) ความมนคงปลอดภย (security) (2) ความพอใจในสภาพงาน (working conditions (3) ความรสกเปนเจาของ (sense of belonging) (4) การปฏบตอยางยตธรรม (fare treatment) (5) ความรสกในความสาเรจ (a sense of achievement) (6) ความรสกตนเองมความสาคญ (a feeling of importance) (7) การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (participation in policy formulation) (8) การนบถอในความ สามารถของตนเอง (self-respect) ในการวจยครงนผวจยนาภาวะผนาของบาส (Bass) และขวญในการปฏบตงานของ (Wiles) มาศกษา ดงทแสดงในแผนภมท 2

29Kimball Wiles, Supervision for Better Schools (New York: Prentice – Hall. Inc. ,

1953), 234-237.

16

ภาวะผนาของผบรหาร ขวญในการปฏบตงาน

ภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ

- การสรางบารม - การสรางแรงบนดาลใจ - การมงความสมพนธเปนรายบคคล - การกระตนการใชปญญา

1. ความมนคงปลอดภย 2. ความพอใจในสภาพงาน 3. ความรสกเปนเจาของ 4. การปฏบตอยางยตธรรม 5. ความรสกในความสาเรจ 6. ความรสกตนเองมความสาคญ 7. การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย 8. การนบถอในความสามารถของตนเอง

แผนภมท 2 ขอบเขตของการวจย ทมา : Bernard M. Bass, Leadership and Performance Beyond Expectations (New York : The Free Press, 1985), 33-99. : Kimball Wiles, Supervision for Better Schools (New York: Prentice – Hall. Inc., 1953), 234-237.

17

นยามศพทเฉพาะ เพอใหเขาใจความหมายของคาศพททใชในการวจยครงนตรงกน ผวจยไดกาหนดนยามศพทเฉพาะไวดงน

ภาวะผนาของผบรหาร หมายถง รปแบบพฤตกรรมผนาทแสดงออกเพอสรางสรรค หรอเพอสรางศรทธา และสรางความกลมเกลยว ความรวมมอรวมใจใหเกดขนในระหวางผรวมงานหรอผตาม เพอใหการปฏบตงานเปนไปในทศทางทตองการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายขององคการนนๆ คอ ภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ (transformational leadership) ประกอบดวยการสรางบารม การสรางแรงบนดาลใจ การมงความสมพนธเปนรายบคคลและการกระตนการใชปญญา ขวญในการปฏบตงาน หมายถง ทศนคต และความรสกของครเกยวกบหนาทความรบผดชอบ เปาหมาย ผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน รวมทงสถานภาพทางจตของครทมตองาน ซงประกอบดวย 8 องคประกอบตามแนวคดของไวลส (Wiles) คอ 1) ความมนคงปลอดภย 2) ความพอใจในสภาพงาน 3) ความรสกเปนเจาของ 4) การปฏบตอยางยตธรรม 5) ความรสกในความสาเรจ 6) ความรสกตนเองมความสาคญ 7) การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย 8) การนบถอในความสามารถของตนเอง

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา หมายถง สถานศกษาทวดจดตงขนในทวดหรอธรณสงฆหรอทดนของมลนธทางพระพทธศาสนา เพอใหการศกษาแกพระภกษสามเณร ตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ใน 3 จงหวด คอ จงหวดหนองคาย จงหวดอดรธาน และจงหวดสกลนคร

18

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ ในการศกษาวรรณกรรมทเกยวของกบงานวจยครงนผวจยไดศกษาคนควาเรองทเกยว ของจากแนวคด ทฤษฎ ผลงานวจยทเกยวของ เพอนามาประกอบการศกษาวเคราะหงานวจยเกยวกบภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยนาเสนอสาระสาคญอนประกอบดวยภาวะผนา ขวญในการปฏบตงานและงานวจยทเกยวของ ซงมรายละเอยดดงน

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

1. ความเปนมาและจดมงหมายของโรงเรยน การศกษาในพระพทธศาสนาดาเนนตามแนวไตรสกขา โดยยดถอพทธพจนเปนหลก มความมงหมายสาคญเพอใหพระภกษสามเณรประพฤตปฏบต ดารงรกษาและเผยแพรพรหม จรรยอนเปนระบบดาเนนชวตตามหลกแหงพระธรรมวนยโดยอาศยพระไตรปฎกเปนพนฐาน และใชคมภรเพออธบายความในพระไตรปฎกเปนตาราหรอแบบเรยน การศกษาระบบนเรยกวา การศกษาพระปรยตธรรม เมอพระพทธศาสนาไดเผยแพรเขามายงประเทศไทยในราวศตวรรษท 3 คอ พ.ศ. 303 ชนชาวไทยไดนบถอพทธศาสนาเปนศาสนาประจาชาตตลอดมา ตงแตสมยกรงสโขทยเปนราชธาน แมในสมยกรงศรอยธยาและกรงธนบรเปนราชธาน การศกษาพระปรยตธรรม กยงเปนทนยมในบรรดาผทเลอมใสพระพทธศาสนาอยางตอเนอง ในสมยกรงรตนโกสนทรการศกษาพระปรยตธรรมยงคงเนนหนกในเรอง การศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมและแผนกบาล พระมหากษตรยทกพระองค ทรงเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนาทรงสงเสรมทานบารงพระศาสนาใหเจรญรงเรองตลอดมา จะเหนไดจากหลกฐานตางๆ ทปรากฏทงในเรองของโบราณ สถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และเอกสารทางวรรณคดทเกยวของกบหลกธรรมทางพระพทธ ศาสนาซงลวนแตเกดโดยพระบรมราชปถมภทงสน ในสมยกรงรตนโกสนทรทางการศกษาพระปรยตธรรมไดเจรญรงเรองมากโดยเฉพาะในยคตนๆ ทงนเนองจากการออกทรงผนวชของพระมหา กษตรยและพระบรมวงศานวงศ จนเปนประเพณทนบถอของชาวพทธตลอดมาวา ชายไทยทมอายครบ 20 ปบรบรณ จะตองออกบวชแมการคดเลอกบคคลเขารบราชการกใหความสาคญกบ

19

ผทผานการบวชมาแลวเปนตน โดยเรมจดการศกษาของคณะสงฆในรปสถาบน ทรงสถาปนามหาวทยาลยสงฆแหงแรกขนทวดมหาธาตยวราชรงสฤษฏ ในปพทธศกราช 2432 เรยกวา มหา ธาตวทยาลย(ปจจบนคอมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย) เพอใหพระภกษสามเณรไดศกษาเลาเรยนทงทางคดโลกและคดธรรม ซงจะเปนประโยชนตอการเผยแผพระพทธศาสนาในอนาคต และระยะตอมาไดเกดมหาวทยาลยสงฆแหงท 2 ขน คอ มหามกฎราชวทยาลย (ปจจบนคอมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย) ซงเปนสถาบน การศกษาของพระสงฆฝายธรรมยตกนกาย โดยมโครงการวาสถาบนศาสนาสองแหงนจะเปนแหลงทพระภกษสามเณรไดศกษาทงปรยตธรรมทมพระไตรปฎกเปนแกน และวชาชพชนสงอยางสมยใหม และตอมาสมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส ทรงเรมจดตงการศกษาพระปรยตธรรมขนอกระบบหนง เรยกวา นกธรรม โดยจดเสรมเขากบการศกษาบาลแบบเปรยญ โดยสมพนธกนอยางถกตองจะชวยใหผศกษาพฒนาความสามารถ ในการเขาถงสาระแหงความรในคมภรและนาความรในคมภรออกมาแสดงและใชประโยชนพรอมมทรรศนะทลกและกวางขวางยงขน สาหรบการศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษานน มมลเหตสบเนองจากการจดการศกษาสาขาบาลมธยมศกษาและบาลวสามญศกษาสานกเรยนวด ซงเปนแผนกหนงของมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยและไดเจรญกาวหนามาจนปจจบนน สมยรชกาลท 6 ระบบการศกษาของรฐและคณะสงฆไดแยกออกจากกนอยางเดดขาด และการศกษาของรฐไดมการปรบปรงเปลยนแปลงใหเจรญรดหนาอยางมากจงทาใหคานยมในหมเยาวชนและพระภกษสามเณรใหความสนใจเรยนวชาการตางๆ ทางโลกมากกวาวชาพระปรยตธรรม ปจจบนการศกษาของคณะสงฆ นอกจากจะมงเนนเรองการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมและแผนกบาลแลว ยงมงเนนดานการศกษาวชาสามญทเปนพนฐานจาเปนสาหรบการ เรยนรของบคคลทวๆ ไปดวย เพราะการทพระภกษสามเณรไดเรยนรพระปรยตธรรมควบคไปกบวชาสามญจะชวยใหเกดความรความเขาใจในสงคมปจจบนทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวยงขน อนมผลทาใหสามารถนาความรทไดรบไปประยกตใชในการเผยแผหลกธรรมคาสอนไดเหมาะสมกบสถานการณบานเมองในปจจบนอกดวย กระทรวงศกษาธการโดยกรมการศาสนา (ปจจบนขนตอสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต) จงไดจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา โดยความเหนชอบของคณะสงฆ

20

เพอสงเสรมและสนบสนนใหพระภกษ สามเณรไดศกษาพระปรยตธรรมควบคกบการศกษาวชาสามญ เพอใหเกดประโยชนเกอกลตอการศกษาของชาตและพระพทธศาสนาสบไป30 2. การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษานน เปนการศกษารปแบบหนงของการศกษาคณะสงฆ เปนการศกษาทรบกาหนดใหมขนตามความประสงคของคณะสงฆ ซงมมลเหตสบเนองจากการทมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดจดตงโรงเรยนบาลมธยมศกษาและบาลวสามญศกษา สานกเรยนวด กลาวคอ ภายหลงจากการทการศกษาในมหาวทยาลยสงฆ ทงสองแหง คอ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และมหามกฎราชวทยาลย ซงเปดดาเนนการมาตงแต ป พ.ศ. 2432 และ พ.ศ.2489 ตามลาดบ ไดเจรญกาวหนามากขน ทางมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จงไดจดแผนกมธยมขนมาเรยกวา โรงเรยนบาลมธยมศกษา กาหนดใหมการเรยนบาล นกธรรม และความรชนมธยม โดยรบผทสาเรจการศกษาชนประถมศกษาปท 4 ตอมาเมอโรงเรยนบาลมธยมศกษาน ไดแพรขยายออกไปยงตางจงหวดหลายแหง มพระภกษและสามเณรเรยนกนมากทางคณะสงฆโดยองคการศกษาจงไดกาหนดใหเรยกโรงเรยนประเภทนใหมวาโรงเรยนบาลวสามญศกษา สานกเรยนวด โดยมตสงฆมนตรและกระทรวงศกษาธการไดออกระเบยบกระทรวง ใหโรงเรยนบาลวสามญศกษาสานกเรยนวด เปดทาการสอนสมทบในชนตวประโยค คอ ชนประถมศกษาปท 6 และชนมธยมศกษาปท 3 ไดตงแตป พ.ศ. 2500 เปนตนมา และเมอสอบไดแลวกยงจะไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการอกดวย ดวยเหตนจงทาใหพระภกษ และสามเณรนยมเรยนกนมาก โรงเรยนประเภทนจงแพรหลายออกไปยงจงหวดตางๆ อยางกวางขวาง จนทาใหทางการคณะสงฆเกรงวาการศกษาธรรมและบาลจะเสอมลง เพราะพระภกษสามเณรมงศกษาวชาทางโลกมากไปเปนเหตใหตองละทงการศกษาธรรมและบาล แตทางการคณะสงฆกยงพจารณาเหนความจาเปนของการศกษาวชาในทางโลกอย ดงนน แมกองบาลสนามหลวงสมยนน สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ฟน ชตนธโร) จงไดแตงตงคณะกรรมการปรบปรงหลกสตรการศกษาพระปรยตธรรมแผนกบาลขนโดยมวชาบาล วชาธรรมและวชาทางโลก

30ศรกาญจนา อศรางกร ณ อยธยา, “เหตปจจยทสมพนธกบความพงพอใจในการ

ปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขตการศกษา 1” (วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฎสวนดสต, 2545), 31-32.

21

เรยกวา บาลศกษาสามญและปรทศนศกษา และไดประกาศใหเมอ พ.ศ.2507 พรอมกบไดยกเลกระเบยบของคณะสงฆมนตรวาดวยการศกษาของโรงเรยนบาลวสามญศกษา สานกเรยนวด และกาหนดใหพระภกษ สามเณร เรยนพระปรยตธรรม แผนกบาล ทคณะสงฆไดจดตงขน แตวาการศกษาระบบใหมไมเปนทนยมของผเรยน พระภกษ สามเณรสวนใหญยงพอใจทเรยนโดยไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการอย ดงนนนกเรยนในโรงเรยนดงกลาวจงไดพากนเขาชอเปนนกเรยนผใหญบาง ทาใหการศกษาของคณะสงฆในชวงระยะนนเกดความสบสนเปนอนมาก31 เพอสนองความตองการของผเรยน และแกไขปญหาความสบสนในการศกษาของคณะสงฆกอปรกบขอเรยกรองของสมาชกสภาผแทนราษฎร ทเสนอใหกระทรวงศกษาธการเปดสอนสมทบในชนตวประโยคใหแกพระภกษสามเณร กระทรวงศกษาธการจงประกาศใชระเบยบกระทรวง ศกษาธการวาดวย โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาขน เมอวนท 20 กรกฎาคม 2514 โดยประสงคทจะใหศกษาดงกลาว เปนประโยชนตอฝายศาสนจกรและฝายอาณาจกร กลาวคอ ศาสนาไดศาสนทายาททดมความร ความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางกวางขวาง ประพฤตชอบในขณะดารงอยในสมณเพศ หรอแมลาสกขาบทไปแลวกสามารถเขาศกษาตอในสถานศกษาของรฐได สามารถนาความรไปประกอบอาชพเปนสมาชกทดของสงคมและประเทศ ชาตไดเชนกน32 ดวยเหตนโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาจงไดกอตงขน และกระจายอยตามจงหวดตางๆ ทวประเทศ ซงเปนทนยมของพระภกษ สามเณร ทขาดโอกาสทางการศกษาอยางกวางขวาง ปจจบนแนวโนมทจะมากขนเปนลาดบนบตงแตป 2515 มโรงเรยนทเปดสอน 51 โรงเรยน พระภกษ สามเณรทเขารบการศกษาจานวน 4,800 รป แตปจจบนปการศกษา 2546 มจานวนโรงเรยน 408 โรงเรยน พระภกษสามเณรทเขารบการศกษาจานวน 48,528 เปนระดบมธยมศกษาตอนตน 35,516 รป มธยมศกษาตอนปลาย 13,012 รป33

31พระราชวรมน, ปรชญาการศกษาของไทย (กรงเทพฯ: โรงพมพวรพากยพนจ, 2521),

335. 32กรมการศาสนา, “เอกสารสาหรบใชประกอบการพจารณาเรองการศกษาของคณะสงฆ,”

2521,(เอกสารอดสาเนา) 33สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, สถตขอมลโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา ปการศกษา 2546 ครงท 2, (เอกสารอดสาเนาเยบเลม, 2546),1.

22

3. การดาเนนการบรหารจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จดตงขนเพอใหพระภกษ สามเณรไดมโอกาสศกษาสายสามญตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ ชนมธยมศกษาตอนตนและตอนปลายโดยเทยบกบชนมธยมศกษาสายสามญ จดหลกสตรใหมวชาทเหมาะสมแกภาวะของพระภกษสามเณร ทจะศกษาไดโดยไมขดตอพระธรรมวนย และเปนวชาทจาเปนตอพระพทธ ศาสนา เปนหลกสตรทใหการศกษาวชาพระปรยตธรรมควบคกบวชาสามญ ไดแก ภาษาบาล ธรรมวนย ศาสนปฏบต ภาษาไทย ภาษาองกฤษ สงคมศกษา คณตศาสตร วทยาศาสตร สขศกษา34 หลกสตรทจดขนจบไดในตวเองหรอเปนพนฐานในการศกษาตอ มงใหพระภกษสามเณรมบคลกภาพเหมาะสมตามสมณเพศชวยใหมความรทงทางโลกและทางธรรม ปรบตวเขากบสงคมไดและไมขดตอวนยสงฆ มงใหพระภกษ สามเณรไดศกษาในระดบสงขนโดยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยและวทยาลยมหามกฎราชวทยาลยรบพระภกษ สามเณรทเรยนจบชนมธยมศกษาตอนปลายของหลกสตรการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขาศกษาในระดบปรญญาตรในมหาวทยาลยทง 2 แหง และวทยาเขตอก 18 แหง การดาเนนการบรหารจดการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษามลกษณะการบรหารโดยสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนองคการหลกทควบคมสงเสรมการจดการ ศกษาโดยตรง สวนการบรหารโรงเรยนใหอยในความปกครองของคณะสงฆ เชน ใหเจาคณะจงหวดมหนาทเปนผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในระดบจงหวด และเจาคณะอาเภอมหนาทเปนผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในระดบอาเภอ มเจาอาวาสเปนเจาสานกเรยนของแตละโรงเรยน เปนผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในแตละวด โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จะจดตงไดตอเมอไดรบอนญาตจากสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กองศาสนศกษา สานกนายกรฐมนตร และดวยความเหนชอบของคณะสงฆ วดทสามารถจดตงโรงเรยนไดตองปฏบตตามระเบยบสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตภายใตการกากบดแลของนายกรฐมนตรทาหนาทเพยงอนมตการจดตงและใหการสงเสรม สนบสนนเทานน

34กมล รอดคลาย, สภาพปญหาการจดการศกษาของคณะสงฆไทย. (เอกสารอดสาเนา

เยบเลม, 2532), 26-27.

23

หนวยงานทรบผดชอบการบรหารการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาคอ นายกรฐมนตร สานกพระพทธศาสนาแหงชาต กองพทธศาสนาศกษา สานกพทธศาสนาจงหวด สาหรบหนวยงานทใหความสนบสนนดานวชาการ ไดแก กลมโรงเรยน นอกจากนนยงมหนวยงานทเกยวของในลกษณะใหความชวยเหลอและสงเสรม ไดแก สานกพทธศาสนาจงหวด โดยมแผนภมโครงสรางการบรหารจดการดงน

นายกรฐมนตร

ผอานวยการสานกพระพทธศาสนาแหงชาต

ผอานวยการกองพทธศาสนาศกษา

ผอานวยการสานกพทธศาสนาจงหวด

กลมโรงเรยน

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

แผนภมท 3 โครงสรางการบรหารจดการ การศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทมา : สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, “เอกสารการบรหารงานโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา ปการศกษา 2546”, อดสาเนา. 3.1 การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

เจาอาวาสวดอนเปนทตงสถานศกษานนๆ จะเปนผดาเนนการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ในแตละวด ซงรปแบบโครงสรางการบรหารโรงเรยนจะมลกษณะดงน

24

ผจดการ

ผอานวยการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,

ผชวย คร, อาจารย, เจาหนาท ผชวย (พระภกษสงฆ, ฆราวาส)

นกเรยน

(พระภกษ, สามเณร)

แผนภมท 4 โครงสรางการบรหารโรงเรยน ทมา : สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, “เอกสารการบรหารงานโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา ปการศกษา 2546”, อดสาเนา. 3.2 การบรหารงานของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

การบรหารงานของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา หมายถง การปฏบต งานของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงในการวจยอนโลมตามภาระงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา โดยจาแนกงานออกเปน 6 งานดงน

1) การบรหารงานวชาการ หมายถงการดาเนนกจการทกชนดในโรงเรยนทเกยวของกบการพฒนาและปรบปรง แกไข การเรยนการสอนนกเรยนใหไดผลดและมประสทธภาพ

2) การบรหารงานบคคล หมายถง การคดเลอกครเขามาทาการสอน การปฐมนเทศ การอบรมครประจาการ การสรางขวญและกาลงใจ การประเมนผลงานของคร

3) การบรหารงานธรการและการเงน หมายถง งานทประกอบดวยงานสารบรรณ งานทะเบยน งานสารสนเทศ งานการเงนและบญช

25

4) การบรหารงานอาคารสถานทและสงแวดลอม หมายถง การดดแปลงอาคารสถานททมอยใหทนสมยและใชประโยชนไดเตมท เหมาะสมสะดวกสบายกบการเรยนของนกเรยนตลอดจนคร คนงาน และผมาตดตอ ใหไดรบความสะดวกสบายตามสมควร

5) การบรหารงานกจการนกเรยน หมายถง การจดการแนะแนว รวมทงการปฐม นเทศการใหความสะดวกและสวสดการแกนกเรยน เชน การจดทรบประทานอาหาร การจดกจกรรมนกเรยน การควบคมความประพฤตของนกเรยน รวมทงการรกษาระเบยบวนย

6) การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน หมายถง การเผยแพรพระพทธ ศาสนาและขาวสารตางๆ ดานหลกธรรมใหพระพทธศาสนา ตลอดจนนโยบายและจดประสงคของโรงเรยนใหแกชมชนทราบ และในขณะเดยวกนนน ทางโรงเรยนกจะไดทราบความคด ความตองการของชมชนอกดวย เพอจะนามาเปนแนวทางในการปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของทงสองฝาย35 4. สภาพปจจบนในการจดการศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา ผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จะเปนเจาอาวาสวดอนเปนทตงสถานศกษานนๆ เปนผดาเนนการบรหารโรงเรยนคณภาพและมาตรฐานของโรงเรยนจงแตกตางกน ทงนขนอยกบความรความสามารถของผบรหารโรงเรยนนน จากการศกษารายงานการประเมนผล โครงการสนบสนนโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา พ.ศ.2530 และการตดตามผลการดาเนนงาน ป พ.ศ. 2535 พบวาการจดการศกษาของพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาทผานมาตองประสบกบปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานและบรหารหลายดาน ทงนนอกจากสภาการศกษาของคณะสงฆ อนเปนองคกรหลกทควบคมสงเสรมการจดการศกษาของสงฆโดยตรง แลวยงฝากการบรหารการศกษาไวกบการปกครองของคณะสงฆ เจาอาวาสจะมอานาจในการดาเนนงานทกๆ อยาง ทาใหเกดปญหาความสนใจทางการศกษาไมเทาดานการปกครองและศาสนสมบต ซงปญหาตางๆ เหลาน

1. ดานการบรหาร ทผานมาการจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาคอนขางขาดประสทธภาพทางการบรหารเทาทควรในแงของการเอาใจใสดแลของหนวยงาน

35กตต ธรศานต, เทคนคการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ม.ตน-ม.

ปลาย (กรงเทพฯ: กรมการศาสนา, 2539), 32.

26

ระดบบน รวมทงการขาดการประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ สภาพเชนนทาใหเกดการพฒนาทางปรมาณและคณภาพยงไมดนก36

2. ดานวชาการ ทประสบอยกคอ ตาราเรยนสาหรบพระยงไมเพยงพอ แตจดสถาน ศกษาหนงสอยงไมครบชดโดยทวไปจะมเกบไวในหองสมดของวด แลวพระภกษ สามเณร เขาไปหยบยมเพอใชเรยน เรยนจบแลวจงนามาคน การขาดแคลนตาราเรยนนเปนปญหาสาคญยง37

3. ดานบคลากร ครนบวาเปนผมบทบาททสาคญยงในกระบวนการเรยนการสอน การจดการเรยนการสอนทมคณภาพยอมตองอาศยครทมความรเหมาะสมกบวชาทสอนอนจะเกอกลใหผเรยนมความรความสามารถบรรลตามจดประสงคตามหลกสตร ทผานมาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษายงคงขาดแคลนครทมคณวฒ และคณสมบตทเหมาะสมแกการสอนเปนจานวนมาก ครรอยละ 19.83 มคณวฒตากวาเกณฑตามทระเบยบกาหนด ทงครพระและครฆราวาส ครเปนจานวนประมาณรอยละ 38.89 โรงเรยนตองขวนขวายจดทาเอง ซงครเหลานไดรบการอนมตแตงตงใหทาหนาทการสอนโดยกรมการศาสนา และครหญงรอยละ 4.74

4. ดานอาคารสถานท อาคารสถานทนบเปนสงอานวยความสะดวกอยางยงทมความจาเปนสาหรบการเรยนการสอนในระบบโรงเรยน โรงเรยนพระปรยตธรรมจานวนประมาณครง หนงขาดสงเหลาน จากการสารวจป 2539 พบวาโรงเรยนรอยละ 51.15 มอาคารเรยนไมเพยงพอ โรงเรยนเหลานจะตองจดการเรยนการสอนไปเทาทจะทาใหโดยใหนกเรยนไปใชสถานทเรยนทอนแทน

5. ดานงบประมาณ การขาดแคลนงบประมาณนบวาเปนปญหาทสาคญของการจดการศกษาปรยตธรรม แผนกสามญศกษาใหกวางขวางอยางมคณภาพ เพราะโรงเรยนสวนใหญไมสามารถทจะจดการหรอจดจางคร และอปกรณการสอนทมคณสมบตตามทตองการไดอยางเพยงพอ ไมสามารถจดซอวสดอปกรณทางการศกษา รวมทงไมสามารถขยายสถานทเรยนใหสอดคลองกบจานวนของผเรยนทเพมขนหากเปนวดขนาดใหญทมรายไดจากการบรจาค และม

36สมชาย บวเลก, “การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กอน

พ.ศ.2535,” วารสารการศกษาแหงชาต 7 (กมภาพนธ – มนาคม, 2535):13. 37กมล รอดคลาย, “สภาพปญหาการจดการศกษาของคณะสงฆไทย,” 2534. (เอกสารอด

สาเนาเยบเลม, 2534), 43.

27

ทรพยสนวดมากกจะไมเปนปญหานก ทเปนปญหามากจะเปนทมขนาดเลกและมรายไดจากทางอนนอย

6. ดานธรการและการเงน ยงประสบปญหาการหาบคลกรทมคณสมบตในการใชภาษาไทยด เชนการสะกดตวการนต วรรคตอน แมนยาศพท และคาแปลในพจนานกรม นอกจากนยงตองประกอบดวยคณสมบตเฉพาะตว คอ ความละเอยดรอบคอบ สขมและรวดเรว โรงเรยนอาจหาบคลากรทเปนฆราวาสเขามาทางานดานน เพอเสรมงานใหมประสทธภาพเพมขน

7. ดานการบรการกจการนกเรยน คอผบรหารยงขาดความรความเขาใจในหลกการจดการ และดาเนนการทเกยวของกบนกเรยน ผสอนขาดความรความชานาญ ไมมเวลาทมเทใหนกเรยน และไมมความมนใจในความรความสามารถของตนเองทจะคอยชวยเหลอนกเรยน

8. ดานการสรางความสมพนธกบชมชม โรงเรยนมธยมศกษาสวนใหญมปญหาทรพยากรไมเพยงพอ ขาดบคลากรทมความร โดยเฉพาะบคคลทเหมาะสมในการประชาสมพนธ และการใหบรการแกชมชน38 5. กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. 2546 กลมท 1 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในกรงเทพมหานคร จงหวดนครปฐม ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสาคร และสมทรสงคราม กลมท 2 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา กระบ ตรง ระนอง พงงา ภเกต พทลง สตล ยะลา ปตตาน และนราธวาส กลมท 3 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวด พระนครศรอยธยา อางทอง ลพบร สงหบร สระบร ชยนาท อทยธาน สพรรณบร ราชบร เพชรบร กาญจนบร และประจวบครขนธ

กลมท 4 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวด นครสวรรค กาแพงเพชร สโขทย พษณโลก อตรดตถ พจตร ตาก และเพชรบรณ กลมท 5 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดเชยงใหม ลาพน และแมฮองสอน

38กตต ธรศานต, เทคนคการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ม.ตน-ม.

ปลาย (กรงเทพฯ: กรมการศาสนา, 2539), 24-25.

28

กลมท 6 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดแพร นาน พะเยา เชยงราย และลาปาง กลมท 7 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวด ขอนแกน เลย และหนองบวลาภ กลมท 8 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดหนองคาย อดรธาน และสกลนคร กลมท 9 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดอบลราชธาน ยโสธร อานาจเจรญ และมกดาหาร กลมท 10 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดรอยเอด มหาสารคาม กาฬสนธ และนครพนม

กลมท 11 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดนครราชสมา บรรมย สรนทร ศรสะเกษ และชยภม กลมท 12 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวด ฉะเชงเทรา ปราจนบร สระแกว นครนายก ชลบร ระยอง จนทบร และตราด กลมท 13 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงผไดรบใบอนญาตใหจดตง โรงเรยนเปนวดในคณะสงฆจนนกาย (ทกจงหวด) กลมท 14 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงผไดรบใบอนญาตใหจดตง โรงเรยนเปนวดในคณะสงฆอนมนกาย (ทกจงหวด)

29

ภาวะผนา

ความหมายของผนา ในทกองคการ หรอหนวยงานยอมมผนาในการปฏบตงาน ผนาเปนผทมบทบาทสาคญอยางยง เพราะวาองคการใดจะเจรญกาวหนาหรอเสอมขนอยกบผนา หากองคการใดมผนาทมความรความสามารถคอไดผนาทด องคการนนกมแตความเจรญ ตรงกนขามหากองคการใดไดผนาทไมด กยอมพบกบความเสอมไมเจรญกาวหนา เพราะฉะนนในองคการหรอหนวยงานผนาจงมความสาคญ ในการนยามความหมายของผนา มนกวชาการหลายทานไดแสดงทศนะไวตางๆ กนดงน

ฮลปน (Halpin) กลาววา ผนา คอผทมลกษณะอยางใดอยางหนงใน 5 อยางคอ 1. ผนา หมายถง บคคลทมบทบาทหรออทธพลในหนวยงานมากกวาผอน 2. ผนา หมายถง บคคลทมบทบาทเหนอผอน 3. ผนา หมายถง บคคลทมบทบาทสาคญทสดในการทางานในหนวยงานใหดาเนน

ไปสจดหมายทวางไว 4. ผนา คอ บคคลคนหนง ซงไดรบการยอมรบจากคนอนใหเปนผนา 5. ผนา คอ ผซงดารงตาแหนงผนาหรอหวหนาในหนวยงาน39

เบอรบ (Burby) กลาววา ผนา คอบคคลทสามารถชกจงใหคนอนปฏบตตามดวยความเตมใจ ทาใหผอนมความเชอมนในตนเองสามารถทจะชวยคลคลายความตงเครยดในดานตางๆ ลงไดเพอทจะนากลมใหบรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายทไดตงเอาไว40

39Andrew W. Halpin, Theory and Research in Administration (New York: The

McMillan Company, 1967): 30, อางถงใน กตตพนธ รจรกล, พฤตกรรมผนาทางการศกษา (กรงเทพฯ: โรงพมพโอเดยนสโตร, 2539),7.

40Raymond F Burby, Fundamental of Leadership Massachusetts. (Addison Wesley publishing Col, 1972): 43-46, อางถงใน เศาวนต เศาณานนท, “ภาวะผนา,” พมพครงท 3 (นครราชสมา: คณะครศาสตร สถาบนราชภฏนครราชสมา, 2541), 1.

30

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ใหความหมายของผนาวา ผนานน มหนาททจะมาประสาน และไมใชประสานเฉยๆ แตมาประสานใหพาไปโดยเดนหนา หรอมงหนาไปสจดหมายใหได41

สรศกด มวงทอง กลาววา ผนาหมายถง บคคลซงถกแตงตงขน หรอไดรบการยกยองขนใหเปนหวหนามความสามารถในการปกครองบงคบบญชา และอาจชกนาพาผใตบงคบ บญชาหรอหมชนไปในทางทดหรอชวได เรยกผนาในลกษณะนวา ผนาแบบพลวต (Dynamic Leader) ซงถาหากนาไปในทางทถกทควรกเรยกวาเปนผนาในทางด (Positive Leader) และถานาไปในทางไมถกตอง ปฏบตการอนเปนปฏปกษตอระเบยบแบบแผนของสงคมกเรยกวาเปนผนานเสธ (Negative Leader) คอผนาในทางไมด42 เศาวนตย เศาณานนท กลาววา ผนา หมายถง บคคลทมความสามารถในการใชอทธพลใหคนอนทางานในระดบตาง ๆทตองการ ใหบรรลเปาหมายและวตถประสงคทตงไว43 กว วงศพฒ กลาววา ผนาหมายคอ ผทใชอทธพลหรออานาจหนาทในความ สมพนธซงมอยตอผใตบงคบบญชาในสถานการณตาง ๆ เพอปฏบตการและอานวยการโดยใชกระบวน การตดตอซงกนและกน เพอใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว44 สงวน นตยารมภพงศ ใหความหมายผนาไววา ผนาหมายถง ผทกอใหเกดการเปลยนแปลงทนาไปส “ผล” สาเรจทด ผลสาเรจเปนสงทวดผลของภาวะผนาไมจาเปนตองเปน“อาการนา” ทเหนไดดวยตา แตเปนผลสาเรจทเกดจากสภาวะการณนาจรง ๆ ผนาทแทจรงอาจจะไมใชผนาทอยในตาแหนง มชอเสยงอยางทคนทวไปมองเหน รจก แตสามารถทาใหเกดการ

41พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), “ภาวะผนา,” พมพครงท 9 (กรงเทพฯ: โรงพมพ

บรษท สหธรรมก จากด, 2547), 8. 42สรศกด มวงทอง, “พทธธรรมกบภาวะผนาทพงประสงค: ศกษาเฉพาะกรณกานนและ

ผใหญบาน จงหวดนครศรธรรมราช”. (วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2543), 7.

43เศาวนต เศาณานนท, ภาวะผนา, พมพครงท 3 (นครราชสมา: คณะครศาสตร สถาบนราชภฏนครราชสมา, 2541), 1.

44กว วงศพฒ, ภาวะผนา, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ: ศนยเสรมวชาชพบญช, 2539), 13.

31

เปลยนแปลงขนไดจรงๆ โดยคนทวไปไมมความรสกวา ผนาดงกลาวกาลงแสดงอาการนาอย อยางทเรยกกนวาเปน “ผนาทไมไดนา”45 จากนยามของคาวาผนาดงกลาว สรปไดวา ผนาหมายถงบคคลผซงสงคมใหการยอมรบ นบถอ ยกยอง ใหเปนผทมอานาจในการตดสนใจ ชขาด และมอทธพลเหนอสมาชกในสงคม หรอสามารถควบคมพฤตกรรมคนอนๆ ได จะเปนบคคลคนเดยวหรอกลมบคคลกได ไมจาเปนตองมตาแหนงเปนทางการทแทจรงเสมอไป ไดรบการแตงตงใหเปนหวหนาในกลมหรอในองคการนนๆ หรอไมไดรบการแตงตงกตาม แตเปนผมอทธพลเหนอกวาบคคลอน มบทบาทนากลมไปสจดหมายทวางไว ความหมายของภาวะผนา มนกวชาการศกษาหลายทานไดใหความหมายภาวะผนาไวดงน ฟดเลอร (Fred E.Fiedler) ไดใหความหมายของภาวะผนาไววา ภาวะผนา คอ ความ สมพนธระหวางบคคลในการมอานาจและอทธพลของบคคลหนงใหสามารถชนาและควบคมการกระทาและพฤตกรรมของบคคลอนไดมากกวาทบคคลอนจะชนาและควบคมบคคลนน46 เทอรร (Terry) ไดแสดงทรรศนะไววา ภาวะผนาเปนกจกรรมในการใชอทธพลตอบคคล เพอใหเกดความเตมใจในความพยายามกระทาสงตาง ๆ อนเปนวตถประสงคของกลม47

45สงวน นตยารมภพงศ, ภาวะผนากบวกฤตระบบราชการไทย (กรงเทพ ฯ : สานกพมพ

มตชน, 2542), 8. 46Fred E. Fiedler, Theories of Leadership Effectiveness (New York: McGraw-Hill

Book Company, 1967): 8, อางถงใน มนตร ธรธรรมพพฒน, “จรยธรรมกบภาวะผนา : ศกษาทศนะของนกวชาการรฐศาสตรในมหาวทยาลยแหงประเทศไทยทมตอผนาทางการเมอง”(วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลย มหดล,2541), 14.

47George R. Terry, Principel of Management, 4 th ed.(Homewood,Illinois : Richard D. Irwin,Inc.,1960), 493.

32

อาจรส (Argyris) กลาววาภาวะผนาเปนการนาเทคนคทางจตวทยามาประยกตใชอยางมประสทธภาพ48 ลแพม (Lipham) ไดใหความหมายของคาวาภาวะผนาไวคอสมพนธภาพของสงคมหนง ซงพฤตกรรมของแตละคนมงสรางสรรคและธารงรกษาโครงสรางของปฏสมพนธและการคาดหวงเพอการคงอยของสมาชกกลม49 สวนคนทซและดอนแนล (Koontz and Donnel) กลาววา ภาวะผนาเปนการใชอทธพลตอบคคลอนใหปฏบตตามในอนทจะบรรลจดประสงครวมกน50 บาส (Bass) ใหความหมายวา ภาวะผนาคอ กระบวนการเปลยนแปลง ผนาตองเปนผเปลยนแปลงการปฏบตงานของผตาม ตองไดผลเกนเปาหมายทกาหนด ทศนคต ความเชอมน และความตองการของผตามตองไดรบการเปลยนแปลงจากระดบตาไปสระดบทดกวา51

เดวส (Davis) ไดกลาวถงภาวะผนาวาเปนความสามารถในการชกจงหรอกระตนใหผอนดาเนนการไปตามจดหมายขององคการได52

กว วงศพฒ กลาววา ภาวะผนาเปนความสมพนธระหวางบคคลซงบคคลหนงจะเปนผเผยแพรขาวสารขอมล ในลกษณะการทเมอบคคลอน ๆ ไดรบขาวสารนนแลวจะเกดความเชอถอหรอยอมทาตามคาแนะนาจากขาวสารขอมลนน53

48Chris Argyris, “Leadership, Learning and Changing the Status Quo,”

Organizational Dynamic, 3 (1976): 29. 49James M.Lipham, “Leadership : General Theory and Research,” in Leadership The science and the Art Today, ed. Luvern Cunningham and William J. Gephat (Itasca, Illinois : F.E. Peacock Publishers, Inc., 1964), 517. 50Harold Koontz and Cyril O’ Donnell, Principles of Management, 2nd ed. (New York : McGraw-Hill Book Company,1964), 517. 51Bernard M. Bass, Leadership and Performance Beyond Expectations (New York : The free Press, 1985), 545. 52Keith Davis, Human Relation and Organization Behavior (Philippines : Press, 1982), 124.

53กว วงศพฒ, ภาวะผนา (กรงเทพฯ : ศนยเสรมวชาชพบญช, 2543), 13.

33

สรศกด มวงทอง ใหความหมายภาวะผนาไววา ภาวะผนา คอ การทผนาใชอทธพลหรออานาจหนาทในความสมพนธซงกนและกนในหมคณะเพอความสมหวงตามเปาหมายหรอจดประสงครวมกนททาใหเกดความรกความสามคค ความรวมมอในกจกรรมตาง ๆ54 จากนยามของคาวาผนาดงกลาว สรปไดวา ผนาหมายถงบคคลทไดรบการแตงตงใหเปนหวหนาในกลมหรอในองคการนนๆ หรอไมไดรบการแตงตงกตามแตเปนผมอทธพลเหนอกวาบคคลอน พรอมทงสามารถชกจงผอนดาเนนการตามจดมงหมายขององคการได ทฤษฎภาวะผนา แบบภาวะผนามหลายแบบตางกนตามแนวคดของนกทฤษฎ การเนนผนาทมประสทธ ภาพจาเปนตองเลอกแบบภาวะผนาใหสมกบบทบาท และรจกดดแปลงใหเกดประโยชนมากทสด55 การศกษาภาวะผนามววฒนาการมาเปนลาดบ ในระยะแรกใหความสาคญกบการศกษาคณ ลกษณะผนา ระยะตอมาสนใจพฤตกรรมผนาและผนาตามสถานการณ ปจจบนนอกจากจะสนใจลกษณะผนาใน 3 ลกษณะดงกลาวแลวยงสนใจศกษาภาวะผนาในดานอานาจบารมของผนาและผนาการเปลยนแปลงเพมขนดวยสาหรบทฤษฎทเกยวของกบผนาหรอภาวะผนามหลายทฤษฎ แตทรจกกนแพรหลายม 3 ทฤษฎดงน

1. ทฤษฎแนวคดแบบคณลกษณะความเปนผนา (Trait Approach) 2. ทฤษฎแนวคดเกยวกบพฤตกรรมศาสตร (Behavior Approach) 3. ทฤษฎแนวคดภาวะผนาตามสถานการณ (Situational Approach)

1. ทฤษฎแนวคดแบบคณลกษณะความเปนผนา (Trait Approach) การศกษาคณลกษณะความเปนผนาเรมตงแตกอนครสตกาล เปนการศกษาทใหความ สาคญกบลกษณะผนาทางดานกายภาพ บคลกภาพ และจตใจของผนา โดยผทสนใจแนวทางนตงขอสงเกตวา คนทเปนผนานนจะตองมลกษณะพเศษเฉพาะตวอะไรบาง เชน มลกษณะทางกาย คอ รปรางหนาตาเปนอยางไรหรอมบคลกภาพการแสดงตว ทาทางการพดจาอยางไรเปนตน

54สรศกด มวงทอง, “พทธธรรมกบภาวะผนาทพงประสงค : ศกษาเฉพาะกรณกานนและผใหญบาน จงหวดนครศรธรรมราช” (วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2543), 60. 55สรนทร สพรรณรตน, ภาวะผนาและพฤตกรรมการบรหาร (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2530), 53.

34

ในการคนหาคณลกษณะความเปนผนา นกวจยใชวธการ 2 อยาง คอ 1) เปรยบเทยบคณลกษณะความเปนผนาของบคคลทเปนผนาทมประสทธภาพกบบคคลทเปนผนาทไมมประสทธภาพ56 การศกษาสวนใหญจะใชวธแรก เพอจะหาลกษณะของผทเปนสากล สามารถนาไปใชบงชผนาโดยทวไปได จากการศกษาสวนหนงพบวา ผนาจะตองฉลาดมความเชอมนในตวเองมากกวาบคคลทไมไดเปนผนา แตอยางไรกตามเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา มคนจานวนมากทมลกษณะของผนาในขณะทไมเคยอยในตาแหนงของผนา นอกจากนยงมผนาจานวนมากทไมได มลกษณะดงกลาวดวย วรม (Vroom) ไดสรปวา การศกษาเพอคนหาคณลกษณะความเปนผนา ไมประสบความสาเรจเพราะไมอาจชใหเหนคณลกษณะใดๆ ททาใหเกดความแตกตางระหวางผนาและผใตบงคบบญชาไดอยางชดเจนแนนอน57 และเรดดน (Reddin) ไดสนบสนนแนวคดดงกลาวโดยสรปวาการศกษาภาวะผนาแนวนมจดออนตรงทไมสามารถหาคณลกษณะทดทสดทจะนาไปใหเหมาะสมกบทกสถานการณได58 สวนการศกษาวธท 2 โดยเปรยบเทยบลกษณะของผนาทมประสทธภาพกบผนาทไมมประสทธภาพ มผศกษาไมมากนก ผลจากการศกษาแนวทางน สรปไดวา ประสบความลมเหลวเนองจากไมอาจชใหเหนถงคณลกษณะความเปนผนาทประสบผลสาเรจไดเชนกน และการศกษาพบวา ความเปนผนาทมประสทธภาพนนไมไดขนอยกบคณลกษณะเฉพาะอยาง แตจะขนอยกบลกษณะของผนาวามความเหมาะสมกบสถานการณทกาลงเผชญอยมากหรอนอยเพยงใด59 2. ทฤษฎแนวคดเกยวกบพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Approach) การศกษาพฤตกรรมความเปนผนา สบเนองจากการศกษาคณลกษณะความเปนผนาไมสามารถทจะใหคาตอบทเดนชดเกยวกบคณลกษณะผนาทดมประสทธภาพไดเพราะยงมปจจยอน ๆ มาเปนตวกาหนดหรอเกยวของ นกวชาการจงไดศกษาถงพฤตกรรมตางๆ ททาใหผนาเปนผนาทมประสทธภาพแทนการมงพจารณา คณลกษณะความเปนผนาทางการศกษาถงพฤตกรรมผนานนมกจะศกษาวามพฤตกรรมในการบรหารอยางไรทาอะไรบาง มวธการในการมอบหมาย

56สมยศ นาวการ, การบรหาร (กรงเทพฯ: ดวงกมลการพมพ, 2522), 409.

57Victor H. Vroom, “Leadership,” in Handbook of Industrial and Organization Psychology (Chicago : Rand Menally,1976), 152 – 155. 58William J Reddin, Managerial Effectiveness (New York:McGraw–Hill,1970), 204. 59สมยศ นาวการ, การบรหาร (กรงเทพฯ: ดวงกมลการพมพ, 2522), 410.

35

งานอยางไร และจงใจผใตบงคบบญชาอยางไร ซงวธการนเหมอนกบวธการศกษาลกษณะของผนาในแงทตงสมมตฐานวามแนวทางทดทสดเพยงแนวทางเดยวในการเปนผนา (one best way theory) แตจะไมเหมอนกบวธการศกษาคณลกษณะผนาตรงทเชอวา พฤตกรรมตางๆ ของผนาเปนสงทเรยนรกนไดคนทไดรบการฝกฝน ใหมพฤตกรรมของความเปนผนาทเหมาะสมจะสามารถ เปนผนาทมประสทธภาพและประสทธผลได60 ดงนน การศกษาวจยตามแนวความเชอของกลมทฤษฎนจงเนนทการวเคราะหพฤตกรรมของผนาทพงกระทาในการบรหารงานเปนหลก61 ซงไดมผทาการวจยกนอยางกวางขวางและทาใหเกดทฤษฎตางๆ ขนมาอธบายถงพฤตกรรมผนาอยหลายทฤษฎดวยกน ทนบวาสาคญคอ 1. พฤตกรรมผนาตามลกษณะของอานาจ จากผลงานการวจยของลพพตและไวท (Lippitt and white) ทมหาวทยาลย ไอโอวา ในป ค.ศ. 1930 ไดชใหเหนถงแบบของการเปนผนาตามลกษณะการใชอานาจ 3 แบบ คอ (1) ผนาแบบอตตาธปไตย (autocratic style) อานาจหนาทและการตดสนใจทงหมดจะอยทผนา ผนาจะเปนผกาหนดเปาหมายและวธการทจะนามาใชเพอใหบรรลถงเปา หมายดงกลาว ผนาจะเปนผตดสนใจเพยงคนเดยววาจะทาอะไร ทาอยางไร ทาเมอไร และแจงใหผใตบงคบบญชาทราบ ผนาประเภทนตองการเชอฟงและการปฏบตตามของผใตบงคบบญชาโดยทนท การมอบหมายงานจะนอยมาก ขนาดของการควบคมจะมขนาดแคบ ผนาจะควบคมผใตบงคบบญชาโดยทนท การมอบหมายงานจะนอยมาก ขนาดของการควบคมจะมขนาดแคบผนาจะควบคมผใตบงคบบญชาอยางใกลชดและใหความสาคญในเรองของการออกคาสงใชการสอสารแบบทางเดยว แบบผนาประเภทนมความเหมาะสมทสดสาหรบสถานการณสนามรบหรอสถานการณฉกเฉน ซงตองการการกระทาทรวดเรวและแนนอน (2) ผนาแบบประชาธปไตย (democratic style) ผนาจะเปนผกาหนดเปาหมายและวธการทจามาใชเพอใหบรรลถงเปาหมายทตองการ แตจะยอมใหผใตบงคบบญชาเขามสวนรวมในกระบวนการกาหนดเปาหมายและวธการดงกลาว โดยการเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมในการตดสนใจในปญหาตางๆ เพราะมความเชอวาผใตบงคบบญชาจะใหการสนบสนนการตด

60James Owen, “The Uses of Leadership Theory,” Michigan Business Review 25 (January 1973), 13 – 19. 61James H. Donnelly and others, Fundamentals of management (Dallas, Texas: Business Publication,1971), 192.

36

สนใจทเกดขนเนองจากพวกเขาไดเขามามสวนรวม การตดตอสอสารจงเปนแบบหลายทางความคดเหนตางๆ อาจมการแลกเปลยนกนระหวางผนาและผใตบงคบบญชา และระหวางผใตบงคบ บญชาดวยกน (3) ผนาแบบเสรนยม (laissez-jail style) ผนาประเภทนจะใหคาแนะนาโดยทว ๆ ไปไมวาจะทาอะไร แลวปลอยใหเปนหนาทของผใตบงคบบญชา และระหวางผใตบงคบบญชากาหนดแบบทางทจะนามาใชในการปฏบตงานดงกลาว ผใตบงคบบญชาจะตองจงใจตนเองและยอมจะตองขนอยกบความตองการของพวกเขาเองในการทจะปฏบตงาน ผนาจะปฏบตหนาทหรอมบทบาทในลกษณะสมาชกคนหนงของกลมเทานน โดยทาหนาทในการใหขอมลตางๆ ตามทผใตบงคบบญชารองขอมา วธการของผนาเชนนทาใหผใตบงคบบญชามอสระในการปฏบตงานมากยงขน ปญหาสาคญของการเปนผนาประเภทนกคอ การขาดผนาทมความเขมแขง กลมของผใตบงคบบญชาจะมการควบคมและสงการ ซงจะเปนสงบงคบใหทกคนตองปฏบตงานในฐานะเปนสมาชกคนหนงของกลม62

เวเบอร (Weber) ไดจาแนกพฤตกรรมของผนาตามลกษณะการไดมาซงอานาจในการบรหารงานเปน 3 แบบ ดงน (1) ผนาตามกฎหมาย หมายถง ผดารงตาแหนงผนาหรอหวหนาคนโดยกฎหมายหรอระเบยบแบบแผนของหนวยงาน มอานาจหนาทความรบผดชอบตามทกฎหมายกาหนดไว หนวยงานจะเปนผแตงตงผนาประเภทนโดยพจารณาถงความรความสามารถและความเหมาะสม (2) ผนาทเกดจากความสามารถพเศษ มบคลกด มความสามารถในการพดมความเฉลยวฉลาด มคณธรรม (3) ผนาทเปนสญลกษณ เปนผนาโดยตาแหนงหนาทความรบผดชอบ หรอคณสมบตสวนตวเปนเพยงสญลกษณของกลมคนทวไปตองเคารพนบถอ เชนพระมหากษตรย สมเดจพระสงฆราช63

เอทซโอน (Etxioni) ไดพจารณาพฤตกรรมของผนาจากวธการทางานแบงออกเปน 4 แบบ คอ (1) แบบเจาระเบยบ (regulative leaders) ผนาแบบนถอเอาระเบยบแบบแผนเปนสาคญ ไมชอบการเปลยนแปลง สงการโดยใชระเบยบแผน หรอกฎหมายเปนเครองมอ มกเอาเหตผลของระเบยบกฎหมายเปนขออางในการปฏบตงาน (2) แบบบงการ (directive leaders)

62Henry L. Tosi and Joseph Carroll, Management Contingencies Structure and process (Chicago : St Clair Press, 1976), 221. 63Max Weber, The Theory of Social and Economic Organization (New York : Oxford university Press, 1946), 132.

37

ผนาแบบนปฏบตงานแบบใชอานาจ ใชวธสงอยางเดยว ไมมมนษยสมพนธ บรรยากาศของการทางานเตมไปดวยความหวาดระแวง (3) แบบจงใจ (persuasive leaders) ผนาแบบนนยมใหผใตบงคบบญชารวมพจารณาเพอแสดงความคดเหน ไมใชอานาจตวเองในการตดสนใจความ สมพนธระหวางผรวมงานเปนกนเอง มความสามคคสง ผลสาเรจของงานเปนผลของสวนรวม

(4) ผนาแบบรวมใจ (participative leaders) ผนาแบบนคลายกบแบบจงใจ มการปรกษา หารอสรางความสมพนธอนดในหนวยงานแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนถอหลกการประนประนอม64 2. รปแบบพฤตกรรมผนาแบบทฤษฎสองมต (two-dimension theory) มการวจยเกดขนทมหาวทยาลยแหงมลรฐโอไฮโอ (Ohio state) โดยนกวจยไดศกษาความมประสทธภาพของพฤตกรรมของความเปนผนาใน 2 มต คอ มตมตรสมพนธ (consideration dimension) กบมตกจสมพนธ (initiating structure dimension) ผลการวจยพบวา อตราการออกจากงานของพนกงานจะตาสด และความพอใจของพนกงานจะสงสดภายใตผนาทมพฤตกรรมตามมตมตรสมพนธ (มงคน) ในทางตรงกนขามผนาทมพฤตกรรมตามมตกจสมพนธ (มงงาน) พนกงานจะมการรองทกขและออกจากงานมาก65 และจากผลการวจยอกประการหนงพบวาพฤตกรรมผนาแสดงออกในลกษณะของการผสมผสานระหวางมตทงสอง มากกวาจะเปนมตใดมตหนง จงทาใหสามารถแบงแบบการเปนผนาออกไดเปน 4 แบบ คอ ผนาทมงงานสง มงคนตา ดงภาพท 1

64Amite Etzioni, Modern organization (New Delhi : Prentice-Hall of India, 1965), 5-10. 65James H. Donnelly, Jr., James L. Gibson, and John M. Ivancevich, Funda mentals of Management, 3rd ed.(Dallas,Texas : Business Publisher, Inc.,1978), 266.

38

สง มงคนสง มงงานสง มงงานตา มงคนสง มตมงคน มงงานตา มงงานสง มงคนตา มงคนตา ตา สง มตมงงาน

ภาพท 1 ควอดแดรนท (quadrant) การเปนผนาของ โอไฮโอสเตท (Ohio State) ทมา : Paul Hersey and Kenneth H. Blanchard, Management of Organizational

Behavior : Utilizing Human Resources (Englewood Cliffs,N.J.: Prentice-Hall International, Inc.,1993), 92.

3. รปแบบพฤตกรรมผนาทเปนทฤษฎตาขายการบรหาร (managerial grid theory) เบลคและมตน (Blake and Mouton) เปนผเสนอทฤษฎนซงสบเนองมาจากผลการวจยเกยวกบรปแบบพฤตกรรมทผบรหารแสดงออกโดยเสนอวารปแบบพฤตกรรมผนาสามารถทาเปนตามขายเชอมโยงสองมต (two dimension grid) ได คอ มตทผบรหารใหความสาคญกบคน (concern for people) กบมตทผบรหารใหความสาคญกบงาน (concern for production) แบบเกยวกบพฤตกรรมผนาสามารถจาแนกออกได 5 แบบ คอ 1) แบบอมโพเวอรรช (impoverish) คอ ผนาทใหความสาคญกบงานและคนนอย 2) แบบคนทรคลบ (country club) คอผนาทใหความสาคญกบคนมากแตใหความสาคญกบงานนอย 3) แบบทาสค (task) คอ ผนาทใหความสาคญกบงานมากแตใหความสาคญกบคนนอย 4) แลบมดเดล ออฟ เดอะโรด (middle ofthe road) คอ ผนาทใหความสมดลทงงานและคน 5) แบบทม (team) คอผนาทใหความสาคญกบงานและคนมาก66

66Robert R. Blake and Jane S. Mouton, The New Managerial Grid (Houston : Gulf Publishing, Co.,1978), 10.

39

1 2 3 4 ใหความสาคญกบคน 5 6 7 8

9 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ใหความสาคญกบงาน

ภาพท 2 พฤตกรรมผนาตามทฤษฎตาขายการบรหารตามแนวคดของเบลคและมตน ทมา : Robert R. Blake and Jane S. Mouton, New Managerial Grid (Houston : Gulf Publishing, Co.,1978), 10.

จากตาขายบรหารของ เบลคและมตน (Blade and Mouton) ขางตนจะเหนไดวา การมงงานอยในแกนนอน ผนาทไดคะแนน 9 คะแนนบนแกนนอนจะแสดงใหเหนการมงงานสงสด สวนแกนตงเปนแกนมงคน ผนาทไดคะแนน 9 คะแนนแกนตงแสดงใหเหนถงการมงคนสงสด และถาผนาไดคะแนนตาทง 2 แกน ยอมชวาผนามแนวทางการบรหารไมด ตาขายการบรหารดงกลาวชใหเหนถงพฤตกรรม 5 แบบคอ 1. ผนาแบบ (1,1) เปนผนาแสดงพฤตกรรมการบรหารทไมสนใจทงคนและไมหวงผลของงาน บรหารงานแบบเหนอยๆ เฉอยๆ ทางานแบบไดเทาไรเอาเทานน เขาทานองทางานแบบเชาชามเยนชาม ทางานประจาไปเรอยๆ โดยไมมจดหมาย 2. ผนาแบบ (1,9) ผนาแบบนเปนผนาแบบลกทง มงทจะมสมพนธกบบคคลเปนใหญ พยายามใหเพอนรวมงานเกดความพอใจสงสด โดยททาใหผลผลตของงานตา พยายามสรางความเปนกนเองเปนมตรกบคนทงหลาย แตไมไดมงทจะเหนผลผลตของงานนก

1,9 9,9 5.5 1,1 9,1

40

3. ผนาแบบ (9,1) ผนาแบบน แสดงพฤตกรรมการบรหารทมงใหงานสาเรจแตอยางเดยว โดยไมสนใจความตองการของบคคล เปนผนาแบบขนสมองมงแตประสทธภาพของการทางาน โดยไมสนใจความตองการของบคคล คานงถงความเปนมนษยของผรวมงาน 4. ผนาแบบ (9,9) เปนผนาทมพฤตกรรมการบรหารทมงเนนทงคนและผลงาน ทางาน เปนหมคณะ เพอนรวมงานมความพอใจในการทางาน ใหความรวมมอรวมใจ ทาใหงานประสบความสาเรจสง ทกฝายมความพอใจในผลงานททา 5. ผนาแบบ (5,5) เปนผนาทใหความสนใจทงคนและงานพอสมควร และใหความ สาคญแกทงคนและงานในระดบปานกลาง เพอนรวมงานมความพอใจบาง ผลงานสาเรจตามสมควร 4. รปแบบพฤตกรรมผนาทใชการบรหารระบบ 4 ระบบ (system 4 management) ไลเคอรท (Likert) ผรเรมศกษาแบบของความเปนผนา เขาไดสรางระบบ 4 ระบบ เพอการจาแนกผนาหลงจากไดทาการศกษาวจยเรองความเปนผนากบองคการตางๆ แลวเขาพบวาจะมแบบความเปนผนาสแบบทอาจจะแสดงไวบนแนวตอเนอง ตงแตระบบท 1 ไปจนถงระบบท 4 หรอจากระบบเผดจการไปจนถงระบบการเขาไปมสวนรวม ดงตอไปน ระบบท 1 เรยกวาระบบเผดจการ (exploitive authoritative) ผบรหารมความเชอมนผใตบงคบบญชานอยมาก โดยเหนไดจากขอเทจจรงทวาผใตบงคบบญชาไมมสวนเกยวของในกระบวนการตดสนใจ ผนาตดสนใจคนเดยว และสงการลงมาตามสายงานการบงคบบญชาใหผใตบงคบบญชาดาเนนการตามทตนไดตดสนใจไป และผนากาหนดมาตรฐานและวธการปฏบตไวตายตว ผนาจะใชการขมขเมอมความจาเปนและใชวธการลงโทษเมอผใตบงคบบญชาปฏบต งานไมสาเรจตามเปาหมาย ผนามความไววางใจผใตบงคบบญชานอยมากในทางกลบกนผใต บงคบบญชามความรสกกลวผบงคบบญชา ระบบท 2 เรยกวาระบบเผดจการแบบมศลป (benevolent authoritative) ในระบบนผนายงคงสงการอย แตผใตบงคบบญชาสามารถวจารณคาสงไดบาง ผนาจะยอมรบผใตบงคบ บญชาใหความคลองตวบางอยางในการปฏบตงาน แตอยางไรกตามถามการตดสนใจบางอยางของผใตบงคบบญชา การตดสนใจดงกลาวจะเกดขนภายในกรอบทระบไว ผลตอบแทนและการลงโทษบางอยางจะถกใชในการจงใจผใตบงคบบญชา โดยทวไปผนายอมรบผใตบงคบบญชา สวนผใตบงคบบญชาเกยวพนกบผนาอยางระมดระวง และยงคงมความรสกเกรงกลวผนาอย ระบบท 3 เรยกวาระบบการปรกษาหารอ (consultative) เปนระบบทผนามความเชอมน และไววางใจผใตบงคบบญชามากขน ผนากาหนดเปาหมายและสงการภายหลงจาก

41

ปรกษาหารอกบผใตบงคบบญชา แลวถงแมวาการตดสนใจทสาคญจะกระทาโดยผบงคบบญชาระดบสง แตผใตบงคบบญชากสามารถตดสนใจดวยตนเองวาจะปฏบตงานตอไปอยางไร การตดตอสอสารแบบสองทางจะเหนไดชดเจน มความไววางใจและเชอมนบางอยางระหวางผนากบผใตบงคบบญชา ผลตอบแทนถกนามาใชจงใจผใตบงคบบญชา ผใตบงคบบญชามความรสกเปนอสระเมอปรกษางานกบผนา ระบบท 4 เรยกวาระบบใหเขามามสวนรวม (participative group) เปนแบบการบรหารทลเครท (Likert) ใหการสนบสนนมากทสด การกาหนดเปาหมายและการตดสนใจเรองตางๆ ทเกยวของกบงานจะกระทาโดยกลมผนาใหความเชอมน และความไววางใจผใตบงคบ บญชาอยางเตมท การตดตอสอสารไมเพยงแตจากบนลงลาง (downward communication) มการตดตอสอสารจากลางขนบน (upward communication) รวมทงการตดตอสอสารตามแนวนอน (horizontal communication) ระหวางเพอนรวมงานทอยในระดบเดยวกนดวย ในการจงใจผใตบงคบบญชามความรสกวาพวกเขามความสาคญความเกยวพนระหวางผนากบผใตบง คบบญชาเปนไปอยางตรงไปตรงมาภายในบรรยากาศของความเปนมตรภาพ67 ผลจากการศกษาของไลเครท (likert) พบวางานขององคการทมประสทธภาพตา มผนา ทใชแบบของการบรหารระบบท 1 และระบบท 2 ในทางตรงกนขามงานขององคการทมประสทธภาพสง ผนาในองคการจะใชแบบภาวะผนาแบบปรกษาหารอหรอใหเขามามสวนรวมตามระบบท 3 และระบบท 468 ดงนน เขาจงเชอวาการบรหารระบบท 4 เปนระบบการบรหาร ทดทสด กลาวโดยสรปผลงานของ ไลเครท (Likert) แสดงใหเหนวาผนาแตละคนจะมแบบของภาวะผนาแตกตางกนออกไป โดยเรมตงแตผนาแบบเผดจการไปจนถงผนาแบบใหเขามามสวนรวมบนแนวตอเนองจากซายไปขวา อยางไรกตาม จากการศกษาปรากฏวาผนาสวนใหญจะไมเปนแบบเผดจการหรอแบบใหเขามามสวนรวมอยางใดอยางหนงเตมท

67Rensis Likert, New Pattern of Management (New York : McGraw-Hill Book, 1961), 223. 68Rensis Rikert, The Human Organization, : Its Management Value (New York : McGraw-Hill, 1967), 29-36.

42

3. ทฤษฎแนวคดผนาตามสถานการณ (Situational Approach) ยคการศกษาผนาตามสถานการณ (Situational หรอ contingency) เรมตนประมาณ

ค.ศ. 1967 การศกษาผนาในยคน โดยการศกษาคณลกษณของผนาหรอโดยการศกษาพฤตกรรมของผนา ซงเรมตนดวยความหวงทวาจะพบองคประกอบอยางใดอยางหนง แตขอคนพบทสาคญจากการวจย ซงพบวา ประสทธผลของผนาจะขนกบตวแปรหลายตว เชนบรรยากาศขององคการ คานยมของผนา ประสบการณของผนา เปนตน ไมพบวา มคณลกษณะอยางใดอยางหนง หรอพฤตกรรมผนาแบบใดแบบหนงทมประสทธผลทสดในทกสถานการณ จงดาเนนการวจยใหกาวหนาไปอกขนหนง โดยพยายามหาองคประกอบตางๆ ในสถานการณซงจะมอทธพล หรอสงผลตอประสทธภาพของผนาแบบใดแบบหนง องคประกอบตางๆ ในสถานการณจะมผลตอประสทธภาพของผนาขนอยกบการรบรของผนาทมตอสถานการณ ผนาจะตองปรบเปลยนแบบของผนาใหเหมาะสมหรอสอดคลองกบสถานการณนน เขาจะทาใหกตอเมอ เขารบรวาสถาน การณไดเปลยนแปลงไปอยางไรบาง ผนาจะตองเลอกแบบของผนาใหเหมาะสมตามสถานการณ องคประกอบตางๆ ในสถานการณทอาจสงผลตอแบบของผนา เชน บรรยากาศขององคการ ภารกจทตองปฏบต ผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา เพอนรวมงานเปนตน ในทางกลบกนผนากมอทธพลตอองคประกอบเหลานดวย69 ทฤษฎเกยวกบความเปนผนาตามสถานการณ ไดแก ตวแบบหรอตวทฤษฎของฟดเลอร, เฮอรเซย และบลนชารด (Fiedler, Hersey & Blanchard) ทฤษฎวถทางสเปาหมายของอวานส และเฮาส (Evans & House) เปนตน 1. ตวแบบความเปนผนาตามสถานการณของฟดเลอร (Fiedler) ซงไดเสนอรปแบบผนาทเรยกวา ตวแบบความเปนผนาสถานการณ (contingency model) ขน70 โดยฟดเลอร ไดแบงรปแบบของผนาออกเปน 2 แบบ คอ ผนาแบบมงงาน (task-oriented) และผนาแบบมงความสมพนธ (relationship-oriented) ฟดเลอรไดออกแบบสอบถามเกยวกบรปแบบผนา ทเรยกวา Least Preferred Co-Worker (LPC) โดยผบรหารจะตองตอบคาถามเกยวกบบคคลทตน

69คณะกรรมการการผลตและบรหารชดวชา, ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหาร

การศกษา, พมพครงท 2(กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2540), 53. 70Fred E. Fiedler, “Engineering the Job to Fit the Manager,” Harvard Business

Review 13,3 (September-October 1965) : 31-32.

43

อยากทางานดวยนอยทสด จานวน 16 ขอ ซงคาถามแตละขอจะมลกษณทงทางบวกและทางลบ ดงตวอยางตอไปน ชวยเหลอ - - - - - - - - ทาลาย 8 7 6 5 4 3 2 1 ตงเครยด - - - - - - - - ทาลาย 8 7 6 5 4 3 2 1 นาเบอ - - - - - - - - ทาลาย 8 7 6 5 4 3 2 1 นอกจากนน ฟดเลอรยงไดอธบายถงปจจยสถานการณตางๆ ปจจย ดงน 1.1 ความสมพนธระหวางผนากบผใตบงคบบญชา (leader-member relations) หมายถง ลกษณะความสมพนธระหวางผนากบผใตบงคบบญชา หากผนาและผรวมงานมความไวใจกน มความเคารพซงกนและกน และมความเชอถอกนสง แสดงวาความสมพนธของทงสองฝายด แตหากขาดความไวใจกนขาดความเคารพซงกนและกน และขาดความเชอถอกน แสดงวาความสมพนธของทงสองฝายไมด 1.2 โครงสรางของงาน (task structure) หมายถง ระดบการทางานของผใตบงคบบญชา หากเปนงานประจา งานทมลกษณะเขาใจงาย เปนงานทชดเจน ผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตไปตามระเบยบหรอมาตรฐานทไดวางไว แสดงวาโครงสรางของงานแนนอน แตหากเปนงานทไมใชประจา คลมเครอและมความสลบซบซอน แสดงวาโครงสรางของงานไมแนนอน 1.3 อานาจตามตาแหนง (position power) หมายถง อานาจหนาทของผนา หากผนามอานาจในการสงการ การใหรางวลและการลงโทษ การเลอนตาแหนงหรอการลดตาแหนงแลว แสดงวาอานาจหนาทของผนาสง แตหากผนาสงการโดยผานความเหนชอบจากคนบางคน ไมมอานาจในการใหรางวลและการลงโทษ รวมทงการเลอนตาแหนงหรอการลดตาแหนงแสดงวาอานาจหนาทของผนาตา ปจจยทง 3 ปจจยนมอทธพลตอรปแบบของผนา ซงฟดเลอรไดนาปจจยดงกลาวมาผสมกนออกมาเปนสถานการณตางๆ 8 สถานการณ 2. ทฤษฎความเปนผนาตามสถานการณของเฮอรเซยและบลนชารด (Hersey & Blan chard) พอล เฮอรเซย และเคนเนต เอช. บลนชารดไดเสนอรปแบบผนาทเรยกวา ทฤษฎความเปนผนาตามสถานการณ (situational leadership theory) โดยพจารณาจากพฤตกรรมดานงาน

44

(task behavior) และพฤตกรรมดานความสมพนธ (relation behavior) ซงการทจะนาพฤตกรรมทงสองอยางมาใชนนจะตองคานงถงระดบวฒภาวะผใตบงคบบญชาดวย71 ทฤษฎวถทางสเปาหมายของอวานสและเฮาส (Evans & House) ไดเสนอรปแบบผนาทเรยกวา ทฤษฎวถทางสเปาหมาย (Path-Goal Theory) ซงเปนทฤษฎความคาดหวง (expectancy theory) ในเรองการจงใจในการทางาน ทฤษฎนเชอวาผนาจะตองสรางคานยมหรอใหรางวลแกผใตบงคบบญชา เพอใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทไดวางไว อวานส และเฮาสไดแบงผนาออกเปน 4 แบบ72 คอ 1. ผนาแบบชนา (Directive leader behavior) ผนาแบบนจะใหผใตบงคบบญชาไดรถงสงทตวเองคาดหวง มการกาหนดแนวทางและชนา และมการกาหนดตารางการทางาน 2. ผนาแบบสนบสนน (supportive leader behavior) ผนาแบบนจะใหความเปนมตรมการจดสวสดการแกผใตบงคบบญชา และใหความเปนธรรมกบทกคน 3. ผนาแบบมสวนรวม (Participative leader behavior) ผนาแบบนจะใหคาปรกษาทดแกผใตบงคบบญชาและเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจ 4. ผนาแบบมงความสาเรจ (achievement-oriented leader) ผนาแบบนจะตงเปาหมายททาทายไวและคาดหวงวาผใตบงคบบญชาจะปฏบตงานไดในระดบสง รวมทงใหความเชอมนในความสามารถของผใตบงคบบญชาอกดวย นอกจากนนทฤษฎยงเชอวา ผนาจะเปลยนแปลงพฤตกรรมผนาไปตามสถานการณทแตก ตางกนไป โดยมปจจยสถานการณทสาคญ 2 ปจจย ไดแก ปจจยดานผใตบงคบบญชาและปจจยดานสภาพแวดลอม 1. ปจจยดานผใตบงคบบญชา ไดแก การรบรในเรองความสามารถของตวเองและการควบคมสถานการณดวยตวเอง หากผใตบงคบบญชารบรวาตวเองไรความสามารถ เขาจะตองการผนาแบบชนา แตหากเขารบรวาตวเองมความสามารถสง เขาจะไมตองการผนาแบบชนาเลย สาหรบการควบคมสถานการณดวยตวเองนนกคอ บคลกลกษณะของบคคลนน บคคลทมความ

71พรชย ลขตธรรมโรจน, พฤตกรรมองคการ, พมพครงท 1 (กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง

เฮาส 2545), 122-125. 72Martin G. Evans, “The Effect of Supervisory on the Path-Goal Relationship,”

Journal of Contemporary Business 7, 1 (Autumn12) : 81-98.

45

สามารถสงเขาจะตองการผนาแบบมสวนรวม และบคคลทมความเชอถอในเรองโชคชะตาหรอเคราะหกรรม เขาจะตองการผนาแบบชนา 2. ปจจยดานสภาพแวดลอม ไดแก โครงสรางของงาน หากโครงสรางของงานแนนอนจะไมตองการผนาแบบชนา แตหากโครงสรางของงานไมแนนอน จะตองการผนาแบบชนา สวนระบบอานาจหนาทอยางเปนทางการนน หากมลกษณะอานาจหนาททเปนทางการสงขน ผใตบงคบบญชาจะยอมรบผนาแบบชนานอยลง สาหรบลกษณะของกลมงานจะมผลตอรปแบบผนาทเหมาะสม กลาวคอ หากกลมงานมการชวยเหลอสนบสนนและพอใจซงกนและกนเขาจะไมตองการผนาแบบสนบสนน แตหากกลมไมชวยเหลอสนบสนนและไมพอใจซงกนและกน เขาจะตองการผนาแบบสนบสนน

ผใตบงคบบญชา การรบรถงความสามารถของตนเอง การควบคมสถานการณดวยตนเอง

รปแบบผนา ชนา การจงใจในการ สนบสนน ปฏบตงานของ มสวนรวม ผใตบงคบบญชา มงความสาเรจ

สภาพแวดลอม - โครงสรางของงาน - ระบบอานาจหนาทอยางเปนทางการ - กลมงาน

แผนภมท 5 ทฤษฎวถทางสเปาหมายของ Evans & House

46

จากทฤษฎภาวะผนาทววฒนาการมาในแตละยคจนถงปจจบน แสดงใหเหนวาไมมภาวะผนาทดมประสทธภาพทสดในทกสถานการณ ผนาแบบหนงอาจจะมประสทธภาพในเวลาสถานทหรอสถานการณหนง ถาเปลยนสถานการณไป แบบของผนาอาจใชไมไดผล ในยคปจจบนทฤษฎเกยวกบภาวะผนาจงใหความสาคญกบสถานการณแทนทจะยดถออยกบแบบของผนาทประสทธภาพเพยงประการเดยว แตทงนกมไดหมายความวา ทฤษฎคณลกษณะจะหมดความ สาคญ เพราะภาวะผนามประสทธภาพจะเกดขนไดมใชเพยงเพราะการเลอกใชแบบใดแบบหนงของการนามาเพอบรหารงานแตประการเดยว แตคณลกษณะพเศษหรอคณลกษณะทดของผนาจะสงผลใหการใชภาวะผนาแตละแบบมประสทธภาพสงไปดวย ดงนน ถาจะพจารณาแลวภาวะผนาทมประสทธภาพคอ การมคณลกษณะทางดานกาย อารมณ สตปญญา และสงคมทพเศษกวาปกต เมอเสรมดวยการศกษาเรยนรและพฒนาภาวะผนา ยอมสงใหการบรหารงานเปนไปอยางมประสทธภาพในสภาพการณจรงๆ แลวภาวะผนากบผบรหารเปนสงทแยกกนไมออก ผบรหารหรอผนาในองคการสวนใหญจะไมมความแตกตางกนมากในดานการบรหารงาน แตจะแตกตางกนอยางเหนไดชดในผลของงาน ซงผลงานขององคการหรอโรงเรยนเกดจากการดาเนน งานของผบรหารนนเอง73 4. แนวคดภาวะผนาแบบบารม หรอเสนหา (charismatic leadership) ผนาบารม (charisma) มคณภาพพเศษของผนาซงมเปาหมาย มพลง และมความแตกตางอยางพเศษจากคนอนๆ74 เฮาห (House) กลาววาผนาบารมคอใครกตามทสามารถนามา ซงผลผลตทแนนอนมระดบสงมผลตอผใตบงคบบญชาดงน 1) สมาชกในกลมเชอในความถกตอง ของความเชอของผนา 2) ความเชอของผใตบงคบบญชาทเปนหนงเดยวสอดคลองกบผบงคบ บญชา 3) สมาชกกลมยอมรบผนาโดยไมสงสย 4) เปลยนแปลงสงตางๆ เพอผบงคบบญชา

73นนตชย แกวสวรรณ, “คณภาพความเปนผนาของศกษาธการอาเภอทสงผลตอการ

ทางานของสานกงานศกษาธการอาเภอ” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2541), 46-47. 74Bernard M. Bass, “Improving Perspective on Charismatic Leadership,” in Charismatic Leadership, eds. Jay A. Conger, Rabindra N. Kanungo, al (San Fransisco: Jossey-Bass, 1988), 40, quote in Andrew J. Dubrin, Leadership (Boston, M A: Houghton Miffin Co, 1995), 95.

47

5) เชอฟงผบงคบบญชาอยางด 6) มความเหมอนผนาและทาตามผนา 7) ผตามมความผกพนกบภารกจขององคการ 8) ผตามมเปาหมายสงขนในการปฏบตงาน 9) มความรสกเปนสวนหนงของกลม ทาใหภารกจประสบผลสาเรจ75 ทฤษฎภาวะผนาแบบเสนหาหรอบารมของเฮาส (House’s charismatic leadership theory) แสดงใหเหนวาผนาโดยเสนหามลกษณะดงน 1) มความตองการอานาจ มความเชอมนในตนเอง การทตองการมอานาจกเพอการมอทธพลตอผตาม การทมความเชอมนในตนเองสงและยดมนกบความเชอของตนเองกเพอใหผตามเชอมน หรอเชอถอในการตดสนใจของหวหนา ผนาทขาดความเชอมนในตนเอง ไมยดมนกบความเชอมนของตนนนยากทจะมอทธพลตอคนอน 2) แสดงพฤตกรรมวาเปนคนเกงและประสบความสาเรจจนเปนทประทบใจผตาม ความประทบใจของผตามนจะทาใหผตามเชอในการตดสนใจของผนาและเชอฟงผนา 3) ตงเปาหมายในการปฏบตงานทสอดคลองกบคานยมและอดมการณของผตาม วธการนจะทาใหผตามเหนวาการปฏบตงานของกลมนนมความหมายและดลใจใหผตามมความกระตอรอรนในการปฏบตงาน ผนาจะกาหนดบทบาทเพอการปฏบตทผตามมความภมใจ เชน แทนทจะบอกวาสรางกาแพงกบอกวา ใหชวยกนสรางวหาร เปนตน 4) แสดงพฤตกรรมทเปนตวอยาง เพอใหผตามเอาอยาง 5) ยกยอง การปฏบตงานของผตามและแสดงความเชอมนในความสามารถของผตาม 6) กระตนใหเกดแรง จงใจใฝสมฤทธ เชนใหทางานททาทาย สนบสนน สรางทมใหมความรวมมอใหรบผดชอบเปนตน76 บาส (Bass) กลาววาผนาบารมเปนพวกเชอมนในตนเองมากกวา คดวาตวเองเหนอคนอนในเรองจดหมายปลายทาง ผตามไมเพยงแตเชอฟงผนาเทานน แตศรทธาในความเกงกาจของผนา สงเหลานเปนตวเรงกลไกตางๆ ของผตามทางจตวทยา เขายงกลาวเพมเตมอกวาพวกผนาบารม (charismatic leader) แตกตางจากพวกหวรนดอ ยดหยน ใหโอกาส มเสนห แตเขาใชอารมณดงดดขณะทคนอนใชเหตผล แตผนาบารมสมยใหมใชความเชยวชาญและทกษะการชกนาทยอดเยยม ยงไปกวานนการตอบสนองของคนตอผนาบารมไมมรปแบบใด ภาวะผนาแบบน มกจะปรากฏเมอองคการอยในสภาวะตงเครยดและหวเลยวหวตอ ผนาบารมจะมประโยชนเมอ

75Ibid., 60. 76Gary A. Yukl, Leadership in Organization (Englewood Cliffs, N.J. : Prentice-Hall, 1989), 206-207.

48

อานาจบารมลมเหลวในการแกวกฤต และรกษาองคการไวได บาส (Bass) สรปตอนทายวา ภาวะยงเหยงในองคการยงคงตองการผนาแบบบารม77 5. แนวคดภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ (transformational leadership) ทฤษฎและแนวคดของภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ (transformational leadership theory) เปนแนวคดทางการศกษาของผนาแนวใหมทมงยกระดบความตองการ ความเชอ ทศนคต คณธรรมของผตามใหสงขน เพอใหมผลตอการพฒนาเปลยนแปลงกลมองคการใหมประสทธผล โดยมแนวคดวา การศกษาภาวะผนาในระยะทผานมายงไมสามารถอธบายภาวะผนาอยางชดเจนและยงไมรวาอะไรเปนแกนแทของภาวะผนาทสอดคลองกบชวตในยคปจจบน78 กมลวรรณ ชยวาณชศร กลาววา ผนาแบบเปลยนสภาพจะมลกษณะเปนผนาทมองการณไกล มความคดรเรมสรางสรรค ทนตอการเปลยนแปลงสามารถโนมนาวจตใจลกนองไดดกวา กลาวคอ ผนาแบบเปลยนสภาพเปนการเปลยนสภาพของทงบคคลและของระบบทดขน79 ยคล (Yukl) กลาววา ผนาแบบเปลยนสภาพจะเสรมความคดทด คานยมทมคณคาแกลกนอง เชนความเสมอภาค ความยตธรรม ความเปนมนษย แทนทจะใหเกดความรสกอจฉาแกงแยงรงเกยจกน80 ซง บาส (Bass) กลาววา ผนาแบบเปลยนสภาพจะเปนมากกวาผนาบารม (charisma) เชน นกรอง ดารา ไมมการเปลยนผตามอยางเปนระบบ แมบารมจะเปนองคประกอบทสาคญแตไม

77Bernard M. Bass, Leadership and Performance beyond expectation (New York: The Free Press,1985), 207; Quoted in Gary A.Yukl, Leadership in Organization, 2nd ed. (Englewood Cliffs, N.J. : Prentice-Hall,1989), 207-208. 78James M. Burns, Leadership (New York: Harper & Row, 1987), 20. 79กมล ชยวานชศร, “ปจจยทเกยวของกบผบรหารทสมพนธกบประสทธภาพผลของโรงเรยนเอกชน” (ปรญญานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร,2536), 32, อางจาก Paul F. Mott, The Characteristics of Efficient Organization (New York : Harper and Row,1972), 132-135. 80Gary A. Yukl, Leadership in Organization (Englewood Cliffs, N.J. : Prentice Hall,1989), 21.

49

พอเพยง81 ทชชและเดวานา (Tichy and Devanna) ไดอธบายวาคณลกษณะของผนาแบบเปลยนสภาพจะเปนดงน 1. เปนผนาการเปลยนแปลง (change agent) จะเปลยนแปลงองคการทตนเองรบผดชอบไปสเปาหมายทดกวา คลายกบผฝกสอนหรอโคชกฬาทตองมารบผดชอบเลนใหดทสด เพอชยชนะใหได 2. เปนคนกลาและเปดเผย เปนคนทตองเสยงแตมความสขม และมจดยนของตนเอง กลาเผชญกบความจรง แมจะพบกบความปวดราว กลาเปดเผยความจรงตอผอนแมวาเขาจะไมอยากฟง 3. เชอมนในคนอน ผนาประเภทนไมใชเผดจการแตมอานาจ แตถงกระนนกยงสนใจคนอนๆ ทางานโดยมอบอานาจใหคนอนทาโดยเชอวาคนอนกมความสามารถ 4. ใชคณคาเปนแรงผลกดน ผนาประเภทน จะชนาใหผตามตระหนกถงคณคาของเปาหมายและสรางแรงผลกดนในการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมายทมคณคา 5. เปนผเรยนรตลอดชวต (life-long learner) ผนาประเภทนจะนกถงสงผดพลาดทตนเคยทาแตมไดนกถงในฐานะทเปนความลมเหลว แตนกถงในฐานะทเปนบทเรยน ผนาประเภทนจะพยายามเรยนรสงใหมๆ เพอพฒนาตนเองตลอดเวลา 6. มความสามารถทจะเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอและความไมแนนอน ผนาแบบเปลยนสภาพนจะมความสามารถในการเผชญปญหาทเปลยนแปลงอยเสมอ 7. เปนผมองการณไกล ผนาประเภทนมความสามารถในการมองการณไกลสามารถทจะนาความหวง ความฝนมาเปนความจรง82 แฮรส (Harris) ไดกลาววา พฤตกรรมผนาแบบเปลยนสภาพจะมดงน

1. ใหผตามมอสระในการทางานและสงเสรมใหผตามไดพฒนาตนเอง 2. มความเปนมตรกบผตาม ใชวธแบบไมเปนทางการกบผตามเหมอนกบบดาทบตร

จะไปหาเมอไรกได

81Bernard M. Bass, Leadership and Performance beyond expectation (New York: The Free Press, 1985), 208; quoted in Gary A. Yukl, Leadership in Organization, 2nd ed. (Englewood’s Cliffs, New Jersey: prentice-hall, 1989), 57. 82Noel M. Tichy and Mary Anne Deanna, “The Transformational Leader,” Training and Development Journal 40, 7 (July 1986): 17-32.

50

3. เปนแบบอยางของความซอสตยความยตธรรม และมมาตรฐานสงในการปฏบตงาน ขณะเดยวกนกมความสามารถในการแกปญหาตางๆ

4. ยวยผใตบงคบบญชาดวยการใหคาแนะนา ชวยเหลอ สนบสนน ยกยอง ยอมรบ และเปดใจกวาง ขณะเดยวกนกแลกเปลยนความร ความชานาญกบผใตบงคบบญชา

5. แสดงใหเหนวามความเชอมน กระตอรนรน ตระหนกในศกดศรของบคคล และมความภกด83 6. คณลกษณะภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ (transformational leadership) คณลกษณะของผนาแบบเปลยนสภาพ ประกอบดวยลกษณะทสาคญ 4 ประการคอ ความเสนหา การดลใจ การมงความสมพนธเปนรายบคคล และการกระตนการใชปญญา84 ซงมรายละเอยดดงน 1. การสรางบารม (Charismatic) เปนกระบวนการทผนามอทธพลตอผตามโดยการปลกเราอารมณทเขมแขงและการอางองกบตวผนา การสรางบารมเปนปจจยสาคญของกระบวน การเปลยนสภาพเพราะมอทธพลการทานายสงสด85 การสรางบารมเปนความสามารถทจะทาใหผอนยอมรบและยอมเปนผตาม ผนามบคลกภาพทคนเหนแลวยกยองนบถอ ผนาแบบนจะมวธการทเหนอกวาปกต ทเรยกวา “พรสวรรค"86 สามารถโนมนาวใหบคคลอนเชอ ดวยหยงรถงความตองการ ความคาดหวงและคณคาของผตามและสามารถทจะสรางความผกพนและการ จงใจททาใหเกดการเปลยนแปลง ผนาจะมความกระตอรอรนและแสดงออกทด โดยเฉพาะการ

83Phillip R. Harris,High Performance Leadership : Strategies for Maximum Career Productivity (Glenview Illinois :Scott Foresman and Company, 1989), 10. 84Bass, Bernard M. and Bruce J. Avolio, Manual for the Multifactor Leadership Questionnaire Palo Alto (California : Consulting Psychologists Press,1990),19. 85Bernard M Bass, and others. “Transformational Leadership and the Falling Dominoes Effect,” in Organizational Behavior : Readings and Exercises, 8th ed. Edited by John W. Newstrom and Deigh David. 323. (New York: Mc Graw-Hill Book Company, 1989), 125. 86เสรมศกด วศาลาภรณ, ผนาแบบแลกเปลยนและผนาแบบเปลยนสภาพ (กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. 2534 ข), 7.

51

พดชกชวนโนมนาวจตใจ87 ผตามจะปฏบตงานดวยความเชอมน ศรทธา มความมนใจ ไววางใจ และความผกพนในวตถประสงคและภารกจของผนา การสรางบารม (Charismatic) มกไปดวยกนกบวสยทศน (Vision) ผนาแบบสรางบารมนนจะแนใจวาวสยทศนคอความสาเรจตามวตถประสงคขององคการ และสอดคลองกบความตองการของผตาม88 ผนาจะสรางเปาหมายอดมคตนาผตามไปสความตองการในอนาคต89 เปนผนาทมองการณไกล กลาเสยงเพอสรางสรรค การบรหารทมประสทธผล ผนาจะปลกเราความเชอ ความศรทธา และความสามารถของผตามทาใหผตามมความตงใจ และมนใจทจะตอสเพอเปาหมายทสงกวา ผนาสามารถแสดงบทบาทหนาทเปน เพอน โคช ผปฏรปหรอผปฏวต90 ผตามไมเพยงแตจะเชอ ศรทธา ไววางใจ และนบถอผนาแบบนเทานนแตผตามยงยกยองเทดทนผนาเหมอนกบเปนยอดมนษยและเปนวรบรษของตน91 ผนาสามารถทาใหผตามมความเชอมนในตนเอง รบรวางานททานนมคณคา มความหมาย และจะสนบสนนผนาและปฏบตงานไดสงกวา มความพงพอใจมากกวา และใหไดผลผลตทมากกวา92 2. การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration) การสรางแรงบนดาลใจมความสมพนธอยางใกลชดกบการสรางบารม ผนาจะสรางแรงบนดาลใจผตามโดยกระตนอารมณผตามใหเพมความตระหนกและความเขาใจเกยวกบเปาหมาย เหนคณคาของเปาหมาย และเชอมนวาจะสามารถ

87Gary, Yukl. Leadership in Organizations, 3 rd ed. (Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc., 1994), 207. 88Sarros, James C and Don S. Woodman, “Leadership in Australia and Its organizations. Outcomes,” Leadership Managing in Real Organization Development Journal, 14,4(1993) :7. 89Fink, Robert A. “ Leadership, Culture and Change on the College Campus,” Campus Activities Programming 20 (1983): 64-69. 90Bernard M. Bass, Leadership and Performance Beyond Expectations (New York : The free Press, 1985), 31. 91เสรมศกด วศาลาภรณ, ผนาแบบแลกเปลยนและผนาแบบเปลยนสภาพ (กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2534 ข), 9. 92Robbins, Stephen P, Management, 3 rd ed. ( New Jersey : Prentice-Hall, Inc.,1991), 478-479.

52

ปฏบตงานจนบรรลเปาหมายได93 โดยผนาจะสอวสยทศนและสรางแรงบนดาลใจผตามใหเขาใจและปฏบตตามวสยทศนนนโดยใชทงการพด การกระทาและสญลกษณทเนนความพยายามของผตาม ใหผตามพนจากความสนใจในตนเองเพอเปาประสงคทเหนอกวาและสงกวาตามภารกจหรอวสยทศนขององคการ94 การสรางแรงบนดาลใจเพอโนมนาวจตใจผตามนนผนาจะกระทาโดย 1) สรางความมนใจใหผตามเหนคณคาของงานททาและเชอวาจะสามารถทางานนนไดสาเรจ 2) สรางความเชอ ความเขาใจใหผตามวาสงทกระทานนมคณคา 3) สรางความคาดหวงใหเกดขนกบผตามวาจะสามารถทางานไดสาเรจ95 ผตามของผนาแบบเปลยนสภาพนจะรสกศรทธา พงพอใจ ประทบใจ เคารพรก นบถอ ภกดและผกพนในตวผนา และผตามจะเกดแรงจงใจและความตระหนกทสงขน ทาใหมความพยายามมากกวาปกตทางานไดมากกวาทเคยคาดหวง ไวแตแรก96 3. การมงความสมพนธเปนรายบคคล (Individualized Consideration) เปนการใหความสนใจดแลผตามแตละคนอยางใกลชด โดยความเขาใจและการรวมเกยวของและการพฒนาความตองการของผตาม การมงความสมพนธเปนรายบคคลนจะใหประสบการณทเปนการเรยนรแกผตาม ชวยพฒนาการเปนผนา อกทงยงเปนการสอความหมายแบบสองทางซงจะชวยใหไดขอมลในการตดสนใจทดขน และสามารถชวยลดปญหาความคลมเครอในบทบาทของผตาม97 การมงความสมพนธเปนรายบคคลไมใชเพยงการยอมรบความตองการของผตามเทานน แตยง

93เสรมศกด วศาลาภรณ, ผนาแบบแลกเปลยนและผนาแบบเปลยนสภาพ (กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. 2534 ข), 9 -10. 94Howell, Jane M and Bruce J. Avolio, “Transformational Leadership, Transactional Leadership, Locus of Control, and Support for Innovation : Key Predictors of Consolidated-Business-Unit Performance,” Journal of Applied Psychology 78 (1985): 892. 95Cohen. William A, The Art of the Leadership and Englewood Cliffs (New Jersey : Prentice-Hall.1990), 58-60. 96Yukl, Gary. Leadership in Organizations, 3 rd ed. Englewood Cliffs, (New Jersey: Prentice-Hall, Inc., 1994), 351. 97เสรมศกด วศาลาภรณ, ผนาแบบแลกเปลยนและผนาแบบเปลยนสภาพ (กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. 2534 ข), 11.

53

ปลกเรา กระตน สนบสนน และยกระดบความตองการเหลานนใหสงขน ผนายงมความพยายามทจะพฒนาประสบการณของผตามใหไปไกลกวาเดม เชน มอบงานททาทาย เพมความรบผดชอบ ชวยสรางความมนใจในสงทผตามจะไปนอกเหนอจากทคาดหวง เพอใหผตามมโอกาสในการเรยนรและพฒนาตนเองไดอยางเตมศกยภาพ98 4. การกระตนการใชปญญา (Intellectual Stimulation) เปนวธการทผนาแบบเปลยนสภาพกระตนใหผตามตระหนกในปญหา กระตนการสรางระบบความคด เรยนรวธแกปญหาอยางสรางสรรคและเปนระบบ มยทธศาสตรในการคดแกปญหาดวยวธการใหมๆ ในการแกปญหาตางๆ ในอดต กระตนการใชปญญา ความคดและคณคาของผตามนน ผนาแบบเปลยนสภาพจะปลกเราใหผตามตระหนกในปญหา และมศกยภาพในการแกปญหา ผนาจะปลกเราผตามใหตระหนกในความคดและจนตนาการ ความเชอและคณคาของผตาม ผตามจะไดรบการสนบสนนใหแกปญหาตามความเชอและคานยมของผตาม ความสาคญของการกระตนการใชปญญาโดยผนานจะทาใหผตามไดพฒนาความสามารถทจะแกปญหาในอนาคตไดอยางมคณภาพดวยตวเขาเองและนาไปสการปฏบตงานดวยความผกพนของผตาม99 ผลสาเรจของผนาแบบเปลยนสภาพไมไดวดแตเพยงผลทออกมาอยางการปฏบตงานและผลผลตเทานน แตยงวดทผนาสามารถพฒนาผตามไปสความเปนผนาแบบเปลยนสภาพทมประสทธผลดวย100 จากหลายแนวคดดงกลาวพอสรป ไดวา ผนาแบบเปลยนสภาพจะกระตนใหผอนกระทามากกวาความตงใจเดม และมกจะมากกวาความเปนไปไดเขาจะตงสงททาทายและประสบ ความสาเรจอยางสง ซงภาวะผนาแบบเปลยนสภาพนจะเปนการขยายมาจากผนาแบบแลกเปลยน ซงเนนการแลกเปลยนทเกดขนระหวางผนาผรวมงาน และผใตบงคบบญชา การแลกเปลยนนอยบนพนฐานของการชแจงจากผบงคบบญชา และผใตบญชาจะไดรบรางวลเมอขอกาหนดนนสมฤทธผล ดงนน เพอความสาเรจในการปฏบตงานของผตามทนอกเหนอกวาปกต ผนาตองเปนผนาแบบเปลยนสภาพ ทศนคต ความเชอ คณคา อารมณ ความรสก ความตองการ ความคาดหวง และความมนใจของผตามจะตองไดรบการเปลยนสภาพจากระดบตาไปสระดบทสงกวาโดยใช

98Thomas S. Bateman and Carl P. Zenithal, Management: Function and Strategy (Boston :Irwin, 1990), 502. 99Bernard M.Bass and Bruce J. Avolio, Manual for the Multifactor Leadership Questionnaire Palo Alto, (California : Consulting Psychologists Press,1990),15. 100Ibid., 16.

54

กระบวนการภาวะผนาทง 4 คณลกษณะ คอ การสรางบารม การสรางแรงบนดาลใจ การมงความสมพนธเปนรายบคคล และการกระตนการใชปญญา ผบรหารโรงเรยนกบภาวะผนา ผบรหารโรงเรยนตองทาหนาทเปนผนา กลาวคอ ตองเปนตวอยางในดานพฤตกรรมและเปนผกาหนดพฤตกรรมของบคลากรในโรงเรยน การแสดงออกของผบรหารมอทธพลตอความ รสกนกคดของครและนกเรยนดวย ดงนนถาผบรหารรสกวาผบรหารมความบรสทธในการทางานและเปนตวอยางทดแกผอนในเรองตางๆ จะกอใหเกดความศรทธา ความสามคค รวมมอรวมใจในการทางานซงสงผลใหการดาเนนงานของโรงเรยนบรรลตามจดประสงค ซง สตอกดลล (Stogdill) ไดกลาวไววาผนาหรอผบรหารซงบรหารงานอยางมประสทธภาพ ควรจะมพฤตกรรมผนาสงมงความสมพนธ101 สวนธอมปสน (Thompson) ไดกลาวไววา การทผบรหารจะมพฤตกรรม แบบใดนนขนอยกบคณลกษณะสวนตวทตดตวมาโดยกาเนดหรออาจฝกอบรมใหเกดขนได102 การใชภาวะผนาในการบรหารโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนเปนผนาทรบผดชอบงานของโรงเรยนทงหมด ดงนนการเปนผนาของผบรหารโรงเรยนจงมความสาคญยงในอนทจะชวยใหการจดการศกษาในระดบโรงเรยนมประสทธ ภาพและประสทธผล การเปนผนานนปกตแลวจะประกอบไดดวยการนาและการบรหารภารกจดวยการนาเปนความรบผดชอบในการสนองความตองการของบคคลและการเปลยนแปลงหรอนวตกรรม สวนภารกจดานการบรหารเปนการจดบรรยากาศการเรยนการสอนรวมทงโปรแกรมการเรยนการสอนและการรกษาหรอปองกนใหหนวยงานดารงตอไปดวยการประสานงานขจดปญหาและประเมนผลงาน ฉะนนในการทางานของผบรหารจงตองใชภาวะผนาเปนเครองมอชกจงใหรวมงานมความคดเหนและปฏบตตามความตองการของตนโดยอาศยสถานการณแวดลอมขณะนนเขาชวยเหลอ ซงพฤตกรรมทแสดงออกตอสภาพแวดลอม จะเปนเครองมอชใหเหนวาผนานนมคณสมบตของความเปนผนามากนอยเพยงใด ทงนขนกบการทางานของผนาในฐานะผบรหารทฉลาดและมไหวพรบในการใหงานทเหมาะสมกบบคลกภาพความสนใจและความ 101Ralp M. Stogdill, “Personal Factors Associated with Leadership,” in Survey of Literature In Leadership (Maryland: Pennguin Book, 1969), 396. 102Herbert A. Simon, Donald W. Smithburge, and Victor A. Thompson, Public Administration (New York: Knopf, 1950), 103.

55

สามารถของแตละบคคล นอกจากนงานทมอบหมายควรเปนงานททาทายและมความสาคญตอผใตบงคบบญชา เพอใหเกดความสนใจในงาน ทาใหเกดความคด ความเตมใจ และกระตอรอรนทจะขยายขดความสามารถของตวเอง เพอเปนผพชตในงานทมอบหมายนน103 ฉะนนจงกลาวไดวา ถาผบรหารโรงเรยนมความเปนผนาทดสามารถใชแบบภาวะผนาไดอยางมประสทธภาพจะชวยใหผรวมงานเพมความสามารถในการทางานหรอใชความสามารถอยางเตมประสทธภาพ ซงจะสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน ดงนน ในการบรหารโรงเรยน ผบรหารในปจจบนควรมพฤตกรรมตามภาวะผนาแนวใหม เพอเปนการสรางขวญใหผตามรวมกน ปฏบตงานในโรงเรยนใหมประสทธผล ซงพฤตกรรมของผบรหารจะตองประกอบดวย 4 องค ประกอบดงกลาว การศกษาขวญในการปฏบตงาน “ขวญ” ตรงกบคาในภาษาองกฤษวา “Morale” เปนคาทมการกลาวถงในทกวงการไมวาในดานบรหารธรกจ บรหารรฐกจ และบรหารการศกษา นยามของขวญ มอยหลายแงหลายมมและมการใหความหมายทแตกตางออกไปเชน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 ไดใหความหมายของขวญไววา ขวญคอ สงทไมมตวตน เชอกนวามอยประจาชวตของคนตงแตเกดมา ถาขวญอยกบตวกเปนสรมงคล เปนสขสบายจตใจมนคง ถาคนตกใจหรอเสยขวญ ขวญกออกจากรางไป ซงเรยกวา “ขวญหาย ขวญหน” เปนตน นกวชาการหลายทานไดใหคาจากดความไวดงน เดวส (Davis) ไดใหความหมายวา ขวญ หมายถง สภาพทเกดขนและสะทอนใหเหนถงสภาพทางจตใจ สภาพการทางาน เชน ความกระตอรอรน อารมณ ความหวง ความเชอมน และองคประกอบอนๆ104 โยเดอร (Yoder)ใหความหมายวาขวญ คอ องคประกอบแหงพฤตกรรมของผปฏบตงานทแสดงออกในรปของความรสก ซงเมอรวมกนแลวจะแสดงใหทราบถงความรสกของผปฏบตงานนนๆ เชน ความสมพนธในการทางานของผบงคบบญชากบผใตบงคบ

103สมชาต ประชานกล, “พฤตกรรมของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอขวญในการทางานของ

คร โรงเรยนสงกดเทศบาล เขตการศกษา 5” (วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาศลปากร, 2546), 85.

104Ralph C. Davis, Fundamental to Top Management (New York: Harper & Brother Co., 1951), 553.

56

บญชาหรอผรวมงานอนๆ105 ฟลปโป (Flippo) ใหความหมายวา ขวญหมายถง สภาพทางจตใจหรอความรสกของแตละบคคลทบงชใหเหนถงความตงใจทจะรวมมอประสานงาน106 กด (Good) ใหความหมาย ขวญในการปฏบตงานของครวา หมายถง 1) ทศนคต และความรสกของครเกยวกบหนาท ความรบผดชอบ เปาหมาย ผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน (2) สถานภาพทางจตใจของครทมตองาน ซงอาจจะไดรบอทธพลจากปจจยตางๆ เชน ปจจยในความเพยงพอของรายได สถานภาพ การใหออกจากงาน การลาปวย การใหบาเหนจบานาญ การมสวนรวมในการกาหนดนโยบายและการบรหาร โอกาสกาวหนาและสตปญญา การสรางสรรคทเกดจากการควบคมการปฏบตงาน107 อทย หรญโต ใหความหมายคาวา ขวญ คอสภาพทเกดขนและสะทอนใหเหนถงสภาพการทางาน เชน ความกระตอรอรน ความหวง ความมนใจในการทางาน108 สมพงษ เกษมสน ใหความหมายวา ขวญเปนนามธรรมทไมมรปรางและขวญทดเกยวกบการปฏบตงานนน คอ ความตงใจของคนทางานทจะอทศเวลาและแรงกายของตนเอง เพอสนองความตองการและวตถประสงคขององคการ109 ภญโญ สาธร กลาววา ขวญหมายถง นาใจทอยากจะทางานใหไดดโดยสมครใจและมความสขกบงาน ซงเปนเรองสาคญทผบรหารจะละเลยไมได110

105Dale Yoder, Personnel Principle and Policies (Tokyo : Meruzen Company,

Ltd., 1959), 445. 106Edwin B. Flippo, Principle of Personnel Administration (New York : McGraw-Hill Book Co., 1961), 416-417. 107Carter V. Good, Dictionary of Education, 3rd ed. (New York : McGraw-Hill Book Co.) 1973),373-374. 108อทย หรญโต, ศาสตรและศลปในการบรหารงาน (พระนคร : โรงพมพโอเดยนสโตร, 2515), 219. 109สมพงษ เกษมสน, การบรหารงานบคคลแผนใหม, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2519), 337. 110ภญโญ สาธร, หลกบรหารการศกษา, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2516), 192-194.

57

จากความหมายของขวญทกลาวมา พอสรปไดวา ขวญเปนสภาพทางใจ และอารมณ ขวญเปนพฤตกรรมของการทางานทแสดงออกในรปของความรสกทมตอการปฏบตงานตอเพอนรวมงานและผบงคบบญชาเปนพลงรวมของกลมบคคลทจะทางานใหบรรลจดประสงคขององคการ โดยการรวมมอกนทางานอยางมประสทธภาพและประสทธผล ทกคนมความเชอมนในการบรหารองคการในสวสดภาพ และสวสดการทใหแกบคลากรขององคการไดอยางมความสข ความกระตอ รอรนในการทางานอยางมความหวง มความกาวหนาในชวตและอนาคต ความสาคญของขวญ อทย หรญโต ไดกลาวถงความสาคญของขวญไววา ขวญทาใหเกดความรวมมอรวมใจกนในการทางาน กอใหเกดความจงรกภกดตอองคการ เกอหนนใหบคคลสามารถประพฤตปฏบตอยในระเบยบวนย เกดความสามคค เสรมสรางความเขาใจอนดระหวางบคคลในองคการกบนโยบายและวตถประสงคขององคการ ขวญจะจงใจใหเจาหนาทมทศนคตทดตอองคการ และมความคดสรางสรรคตลอดจนทาใหบคคลมความมนคงทางใจ สามารถปฏบตงานอยกบองคการ ไดนาน ถาบคคลมขวญในการปฏบตงานสง (high morale) บคคลจะใหความศรทธา เชอมนในองคการ กระตอรอรนในการปฏบตงาน ใหความรวมเหมอนกบผบงคบบญชา และถาบคคลมขวญในการปฏบตงานตา (low morale) บคคลจะขาดความเชอมนในวตถประสงคขององคการ มความ รสกถงทอดทงทอแท111 สตปล (Stoops) และ จอหนสน (Johnson) กลาวความสาคญของขวญ ไววา ประสทธผลของโครงการใดๆ กตาม สามารถทจะวดไดจากระดบขวญของบคคลทเขาไปเกยวของในโครงการนนๆ การใหความสนใจเรองขวญ จะเกดประโยชนตอการปฏบตงานในองคการและจะเปนแรงผลกดนใหบคคลทางานดวยความเตมใจ มความกระตอรอรน และทางานอยางเตมความรความสามารถ112 ขวญกเหมอนสขภาพมนษยตองใหการเอาใจใส การตรวจการวนจฉย และการดแลรกษาใหมขวญสงอยเสมอ113 เพราะขวญสงการทางานจะเกดประสทธภาพและประสทธผลผใตบงคบบญชาเตมใจทจะทาตามคาขอรองและคาสงดวยความกระตอรอรนและ

111อทย หรญโต, ศาสตรและศลปะในการบรหารงาน (กรงเทพฯ :โรงพมพโอเดยนสโตร

2531), 31. 112Emery Stoops and Russell E. Johnson, School Administration (New York :

McGraw – Hill, 1967), 140-141. 113Keith Davis, Human Relation At Work (New York : MCGraw – Hill,1967), 59.

58

เชอถอ ซงลกษณะดงกลาวเปนสงพงประสงคของผบรหารเปนอยางมาก114 ฟลปโป (Flippo) ไดกลาวถงประโยชนของการมกาลงขวญทด คอ 1) ทาใหเกดความรวมมอรวมใจเพอบรรลวตถ ประสงคขององคการ 2) สรางความจงรกภกด มความซอสตยตอหมคณะและองคการ 3) เกอหนนใหระเบยบขอบงคบเกดผลในดานการควบคมความประพฤตของพนกงานเจาหนาทใหปฏบตตนอยในกรอบและระเบยบวนย และมศลธรรมอนดงาม 4) สรางสามคคธรรมในหมคณะและกอให เกดพลงรวม (Group Effort) ในหมคณะ ทาใหเกดพลงสามคค อนสามารถจะฝาฟนอปสรรคทงหลายขององคการได 5) เสรมสรางความเขาใจอนดระหวางบคคลในองคการกบนโยบายและวตถประสงคตางๆ ขององคการ 6) เกอหนนและจงใจใหสมาชกของหมคณะหรอองคการเกดความคดสรางสรรคในกจการตาง ๆ ขององคการ 7) ทาใหเกดความเชอมนและศรทธาในองคการทตนปฏบตงานอย115 ซงสอดคลองกบ เดวส (Davis) กลาววา ผลของการมขวญด จะชวยใหเกดประโยชนตอการปฏบตงานอยางมาก เชน ทาใหเกดความรวมมอรวมใจ ทางานเพอบรรลวตถประสงคขององคการสรางความจงรกภกด และความซอสตยตอหมคณะ และองคการ สรางสามคคธรรมขนในหมคณะ และกอใหเกดพลงรวมในหมคณะ เสรมสรางความเขาใจอนดระหวางบคคลในองคการกบนโยบายและวตถประสงคขององคการ เกอหนนและจงใจใหสมาชกของหมคณะ หรอองคการเกดความคดสรางสรรคในกจการตางๆ ของหนวยงานและทาใหเกดความเชอมนและศรทธาในหนวยงานทปฏบตอย เหลานเปนตน116 และพนส หนนาคนทร กลาววา ถาขวญของผปฏบตงานดความบกพรองในงานจะมนอย คณภาพของงานยอมสงขน ดงจะเหนไดวาในการปฏบตงานใดๆ กตาม เมอคนมความสบายใจหรอเตมใจทจะทากจะรสกเพลดเพลน แทนทจะเหนเปนสงทนาเบอหนายทตองกระทาเพยงเพอแลกเปลยนกบคาตอบแทนกจะกลายเปนสงสนกและสรางความสขความภาคภมใจใหแกเขาดวย และยอมไมอยากใหความบกพรองเกดขน ผลงานจงเปนไปอยางสมบรณเทาทปญญาความรอบร และความสามารถอานวยให ตรงกนขาม

114Michael J. Juicus, Personnel Management (Tokyo : Charles E. Turtle,

1970), 342. 115Flippo B. Edwin, Principles of Personnel Management New York : McGraw-Hill,

1961), 416-417. 116Ralph C. Davis, The Fundamentals of Top Management (New York : Haper &

Brothers, Co., 1951), 416.

59

กบคนทตองกระทาโดยไมเตมใจ หรอรสกวาถกบงคบ ขาดขวญในการทางาน ผลงานทไดกเพยงเทากบหรอนอยกวาทไดรบคาสงหรอมอบหมาย117 จากความสาคญของขวญในการปฏบตงาน สรปไดวาขวญในการปฏบตงานเปนสงทมประโยชน มความสาคญและมความจาเปนอยางยงในการปฏบตงานของทกคนทอยองคการ เปนสงทผบรหารทกระดบจะตองคานงถงและเสรมสรางขวญในการปฏบตงานแกผใตบงคบบญชาในองคการของตน เพราะขวญในการปฏบตงาน เปนองคประกอบสาคญอนหนงทจะนาไปสความ สาเรจของงานทมประสทธภาพ หากขวญในการปฏบตงานสงอยางเดยวแตขาดความรความ สามารถแลว การปฏบตงานยอมไมบรรลเปาหมายทวางไว ฉะนน ผบรหารไมใชวาจะเสนองานหรอจดอปกรณเครองมอใหอยางดกยงไมแนวาผลงานนนๆ จะมคณภาพและปรมาณดงทไดตงไวหรอไม สวนผบรหารทฉลาด และเปนนกบรหาร การศกษาอยางแทจรงแลว ยอมไดรบผลสาเรจในการบรหารงานอยางแนนอน ถาสามารถทาใหครอาจารยมขวญในการปฏบตงานทด และพอดกนกบความรความสามารถในการทางานเสยแลว ยอมเกดผลสมฤทธในการปฏบตงานอยางแนนอน ววฒนาการแนวความคด และทฤษฎเกยวกบขวญ การพฒนาทรพยากรมนษย ในการบรหารเรมตนดวย การจดระบบบรหาร ในดานเวลาและการเคลอนไหวของ เทยเลอร (Taylor) โดยมงเนนโครงสรางความสมพนธตางๆ เปนการจดระเบยบองคการ หลกการควบคม ความรบผดชอบและหลกการบรหารงานบคคล ซงเปนทฤษฎการบรหารแบบวทยาศาสตร118 เพอใหไดผลผลตทมประสทธภาพสงสด119 จงทาใหละเลยดานมนษยสมพนธ บคคลในองคการทางาน “เพอเงน” เปนสงแลกเปลยนเทานน ซงตอมาอก 9 ป เมโย (Mayo) กบคณะไดทาการทดลอง เกยวกบความสาคญของคน ในฐานะทเปนองคประกอบของการบรหาร ณ บรษท เวสเทอรน อเลกทรค เรยกการทดลองครงนวา การศกษาฮอรธอรน (Hawthorne Study) พบผลการศกษาทดลองวา องคการเปนระบบสงคม และคนเปนปจจย

117พนส หนนาคนทร, การบรหารบคลากรในโรงเรยน (กรงเทพฯ : โรงพมพพฆเณศ,

2526), 217. 118กมล ดลยพนธ, การบรหารบคคล (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง), 7-8. 119เจรญผล สวรรณโชต, ทฤษฎการบรหาร (กรงเทพฯ: แพรพทยา, 2519), 132.

60

สาคญทสดขององคการ120 ขวญของคนมสวนเกยวของโดยตรงกบผลผลตคอ เมอขวญของคนงานสง ผลผลตกสงดวย และเมอขวญของคนงานตา ผลผลตจะตกตาดวย121 ทฟฟน (Tiffin) กลาววา ปจจยทสงผลตอขวญของลกจาง ไดแก 1) งานหรอตาแหนงของลกจาง 2) ความสาเรจของลกจาง 3) การนเทศงาน 4. ปจจยทางสงคมในกลมททางาน 5) สภาพการทางาน 6) การปรบเงนเดอน และ 7) การใหรางวลและวธการจายเงนเดอน122 นอกจากน ผลการศกษาของเบรซ (Brech) และคณะพบวา ปจจยทเกยวของกบขวญคอ ความรสกมนคงในการทางาน คาจางด และเพยงพอสาหรบครอบครว โอกาสทจะไดรบความกาวหนา การไดรบความยตธรรม สถานภาพในการทางานและการไดรบการยอมรบนบถอ ผรวมงานมโอกาสรบรเรองราวขององคการ มการสอความหมายเพอความเขาใจ และความรวมมออนด การมภาวะผนาทด การหาทางใหงานเดน ความภาคภมใจในงาน การมโครงการใหคาแนะนาทด และการปรกษาหารอรวมกน สวน บราวน (Brown) พบวา ขวญตามสาเหตมาจาก เงนเดอนตา ความไมแนนอน เรองการประกอบอาชพในอนาคต เนองมาจากการจากดโอกาส ทจะกาวหนาทางการสอน ความไมพอใจในสภาพการทางาน ซงไมกระตนใหครปรบปรงคณภาพ การทางานของตนใหดขน และความไมมนคงของงาน123 ลเธอรวด (Leatherwood) ไดทาการวจย เพอสบหาปจจยทเปนผลตอขวญในการปฏบตงานและความตองการ ความพงพอใจของคร ผลปรากฏวามความแตกตางอยางมนยสาคญ ทางสถตเกยวกบขวญในการปฏบตงาน และความตองการ ความพงพอใจของคร ซงมการวางแผน งานกาหนดเวลาสอนกบกลมคร ซงไมมการวางแผนงานกาหนดเวลาสอนเปรยบเทยบกนได 12 ปจจยดงน คอ ความพงพอใจในการสอน ความสานสามคคระหวางคร ทศนคตทมตอจานวนชวโมงสอนหลกสตรทใช, สถานภาพของคร, ทศนคตทมตอเครองมอเครองใช และบรการของโรงเรยน ความตองการความมนคง ความตองการเปนเจาของ, ความตองการนยมนบถอ,

120Keith Davis, Human Behavior at Work : Organizational Behavior, 6th ed. (New York : McGraw - Hill, 1981), 7.

121เสนาะ ตเยาว, การบรหารบคคล (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2515), 212. 122Joseph Tiffin, Industrial Psychology (London: Henderson, 1951), 471. 123Foster Brown, “A Study to Ascertain those Living and Working Condition

Which Teacher Believe Influence the Quality of their Service and General Morale,” Doctoral Project (Columbia : Teacher, College, Columbia University, 1952), 12.

61

ความตองการอสระ ความตองการทจะไดรบความสาเรจตามความรสกนกคด และความสามคค124 ไวล (Wiles) กลาววา กลมจะมความสามคค มความเขมแขง และมประสทธภาพเมอบคคลในกลมไดรบความพงพอใจ จากการตอบสนองความตองการ ดงนน ผบรหารจะตองแกไข และพยายามสนบสนนใหสงแวดลอม และการปฏบตงาน ดวยการสรางขวญในการปฏบตงานซงประกอบไปดวย 1. ความมนคงปลอดภย (security) บคคลในองคการตองมความมนคง ปลอดภย และความเปนอยทด แตมใชความหรหรา หากแตเปนความตองการรกษามาตรฐานของการดารงชวต ดงนนจงควรสรางสภาพการทางานทด และเงนเดอนทเหมาะสม การทจะพฒนาการศกษาใหเจรญกาวหนา และการปรบปรงโครงการตางๆ ของผบรหาร จะไรผลและไรความหมาย ถาหากไมสนบสนนกจกรรมตางๆ ของครในการทจะเสรมสรางสภาพสวสดการ ความเปนอยใหดขนกวาเดม ความมนคงปลอดภยจะรวมไปถงการไดครอบครองเปนเจาของบานหรอทดน การไดรบบาเหนจบานาญ การรกษาพยาบาล การประกนสขภาพอนามย ตลอดจนการเขารวมในสหภาพแรงงานดวย125 2. ความพงพอใจในสภาพงานทด (working conditions) บคคลในองคการตองการทางานทด ซงเกดจากปจจยตางๆ อนหลากหลาย อนไดแก สภาพแวดลอม การทางานทดงดดใจ มความสะอาด เครองมอทนสมย สนบสนนใหไดรบความสะดวกสบายตางๆ จากฝายบรหาร นอกจากน ไวส (Wiles) ยงไดกลาวถง โรงเรยนในฐานะองคการหนงจะตองมลกษณะพเศษแปลกออกไป กลาวคอ ควรมการจดสภาพหองเรยนดวยการทาดอกไม รปภาพ ภาพแขวนตางๆ เฟอรนเจอร ซงมลกษณะเปลยนแปลง เคลอนยายไดงาย เพอใหเหมาะสมกบสภาพการเรยนการสอน และสงสาคญอกประการหนงของสภาพการทางานทด คอควรมหองพกทนาอยมเงนใชจายเพอใหเกดความสะดวกสบาย และดงดดใจ ซงจะกลบกลายออกมาในรปของขวญในการปฏบตงานทสงขน อกทงยงเปนเพมความกระตอรอรนในการทางาน และมความภาคภมใจในองคการ

124Lawrence Bradley Leatherwood, “An Investigation of Factors Affecting the Morale and Need Satisfaction of Selected team Teachers in North Carolina,” Dissertation Abstracts, Vol. 34 (January 1974): 3772-A. 125Kimball Wiles, Supervision for Better Schools (New York : Prentice – Hall. Inc. , 1953), 229-231.

62

3. ความรสกเปนเจาของ (sense of belonging) บคคลทเขามาอยในองคการในระยะเรมแรก ควรไดรบการตอนรบ ชวยใหคนเคยกบบคคลอน โดยใหมโอกาสไดอยรวมกนทาใหไดรจกกน มการพบปะวางแผนโครงการและกจกรรมพเศษ ผบรหารจงควรเนนคณคาความสามารถของกลม และเนนคณคาและความสาคญของเอกบคคล โดยทาใหรสกวาหากขาดบคคลใดบคคลหนงไปแลว อาจมขอผดพลาดเกดขนได นอกจากน การเขามสวนรวมในโครงการตางๆ ไดแก การจดสถานท กระบวนการเรยนการสอน เพมใหบคคลมความรสกเปนเจาของ เนองจากไดรบผลสาเรจตามวตถประสงค ความรสกเปนเจาของในลกษณะการเขามสวนรวมในโครงการตางๆ น อาจเปนไปในรปของความ เปนเพอนกนภายในกลม 4. การไดรบความยตธรรม (fair treatment) บคคลตองการไดรบการปฏบตอยางยตธรรมและพอใจทจะไดรบการขอรองใหปฏบตงานมากเสยกวาทจะถกจดกลมใหทางานซงภาระ หนาทดานงานอาจจะเปนสาเหตหนงของความไมพงพอใจ รวมไปถงปญหาเรองเงนเดอนทกลมบคคลคดวาไมยตธรรมและถาหากเงนเดอนเปนความลบดวยแลวกจะเกดความไมไววางใจตอการ บรหารและเพอนรวมงาน ดงนนการจดตงคณะกรรมการสวสดการ จะเปนสงทประสทธภาพเพอลดความรสกทไดรบจากการปฏบตงานไมเปนธรรม 5. ความรสกสมฤทธผลในการงาน (a sense of achievement) เนองจากตองการจะรวา ตนจะมศกยภาพและความสามารถในการทางานและนอกจากนยงตองการรถงความกาวหนาในดานงาน ดงนนผบรหารจงควรชวยไดโดยการสรางโครงการประเมนผลงานทด เพอใหเหนความเจรญเตบโตกาวหนาของผลงาน อกทงยงตองการทจะเรยนรกระบวนการทกษะใหมๆ ดงนนจงควรจดกจกรรมเสรม เพอใหเพมความมนใจและความรความสามารถ 6. ความรสกตนเองมความสาคญ (a feeling of importance) บคคลในองคการจะมความรสกสาคญในดานงาน โดยเฉพาะเกดจากการยอมรบจากผบรหาร และบคคลรวมงานในองคการ และชมชน นอกจากน ผบรหารอาจทาใหงาน มคณคามากขน โดยนอกจากจะยอมรบในงานทปฏบตแลว ยงทาใหบคคลรวา ผบรหารมความเชอมนในตวบคคลนนดวยการชมเชยอยางจรงใจอาจเปนรปแบบหนง ในการกระตนใหบคคล เกดความรสกวา ตนเองมความสาคญ และเกดความพงพอใจ ตลอดจนการใหคาปรกษาหารอกอนปฏบตงาน และยอมใหมการแสดงความคดเหน 7. การมสวนรวมกาหนดนโยบาย (participation in policy formulation) บคคลมความตองการมสวนรวมในการกาหนดอนาคตตนเอง งานทกอใหเกดความพอใจมากขน ถาหาก

63

เปนงานทใหโอกาสมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย เพอปกครองตนเอง จงทาใหบคคลในองคการชอบความเปนประชาธปไตย เพราะสามารถเปลยนแปลงในนโยบายทตนไมชอบได ซงความตองการมสวนรวมในการกาหนดนโยบายน เกดขนจากความมอสรภาพ และความตองการดานความสาคญ ดงนนผบรหารสามารถทาใหบคคลในองคการ มความพงพอใจ และมขวญในการปฏบตงานมากขน ดวยการสนบสนนใหบคคลในองคการ เขารวมในคณะกรรมการกาหนดนโยบาย เมอบคคลในองคการไดมสวนรวมในการตดสนใจดานนโยบายแลว จะกอใหเกดความพงพอใจ 3 ประการคอ 1) รสกวาตนเองมความสาคญ เพราะมสทธมเสยงในการตดสนใจ 2) ไดรบการยอมรบจากบคคลอนๆ 3) มความรบผดชอบตอจดประสงคหรอเปาหมายขององคการและพยายามจะทาใหบรรลผลสาเรจ 8. การยอมรบความสามารถของตนเอง (self-respect) จะเกยวพนกบการมความรสกเทาเทยมกบบคคลอน ททางานรวมกบตนเอง เปนความตองการปฏบตงานรวมกบบคคลอน มใชเพอบคคลอน สงทแสดงถงการยอมรบความสามารถของตนเองอยางหนงคอวฒภาวะ ซงเปนการบงคบตนเอง ดงนน องคการจงอาจจะมกฎระเบยบบาง แตควรจะเปนไปในรปของหลกการแนะนามากกวาคาสง และถาหากกฎระเบยบเกดจากคณะกรรมการของบคคลในองคการแลวจะชวยลด ความตงเครยดของผบรหารและกลมบคคลในองคการได126 สวนรฮารด (Reheard) ไดใชแบบสอบถาม Purdue teacher opinionative ประเมนขวญของคร พบวามปจจยทสงผลตอขวญของคร ประกอบดวยความสามคคของครกบครใหญ ความพงพอใจในการสอน ความสามคคในหมคร เงนเดอนคร ชวโมงการสอนของคร สาระ สาคญของหลกสตร สถานภาพของคร การสนบสนนทางดานการศกษาของชมชน สงอานวยความสะดวกและบรการของโรงเรยน ความกดดนจากชมชน127

126Kimball Wiles, Supervision for Better Schools (New York : Prentice – Hall. Inc. , 1953), 234-237.

127Richard Ralph Reahard, “Relation between Morale Factors of Teacher and their Move From one School System to Another,” Dissertation Abstracts, Vol.31 (February 1971): 3838-A.

64

สภาพของขวญในองคการ สภาพขวญและกาลงใจของบคลากรในแตละองคการนน ยอมแตกตางกนไปตามสภาพของการตอบสนองความตองการ ทองคการสามารถจดใหแกบคลากรของตนเอาไดมากนอยเพยงใด ถาตอบสนองไดมาก สภาพขวญและกาลงใจกอยในระดบด จะมผลตอประสทธภาพในการทางาน ในทางตรงขามถาองคการไมสามารถตอบสนองไดทกๆ ดานประสทธ ภาพของการทางานในองคการกตา เพราะระดบขวญของบคลากรตา การสารวจระดบขวญของบคลากรจงเปนสงสาคญทผบรหารควรใหความสนใจ การวดระดบขวญเปนการบอกความนกคดและสภาวะของแตละบคคล สงเหลานเปนแนวทางทดในการทจะนาขอมลจากการสารวจมาปรบปรงหนวยงาน การชใหเหนสภาพขวญไดมผใหความเหน เชน อทย หรญโต ไดใหความเหนวา ลกษณะทชใหเหนถงสภาพของขวญโดยทวไปพจารณาไดจาก 1) ระดบความสมาเสมอของผลงาน ตามปกตองคการจะกาหนดเปาหมายการบรหาร งานไวเมอใด ถาหากการบรหารงานขององคการระดบของผลงานไมบรรลเปาหมายหรอสมาเสมอ ตามปกตแลว จะตองสารวจตรวจสอบหามลเหตทแทจรง โดยมงประเดนทกาลงขวญ 2) การขาดงาน โดยปกตผทมขวญดจะมความกระตอรอรนในการทางานและตงใจทางาน การงานจะมนอยมากในหมคนทมกาลงขวญสง แตถาปรากฏวาในหนวยงานมคนขาดงานบอยๆ และมจานวนเพมขนในลกษณะดงกลาว เพยงพอทจะชใหเหนวาขวญของคนงานเสอม การขาดงานในขอนหมายความรวมถงการลาออกจากงานดวย 3) คารองทกขหรอบตรสนเทห หากปรากฏวาในหนวยงานมคารองทกขตอฝายบรหาร เพมมากขน หรอมการเขยนบตรสนเทหกลาวโทษใครตอใครเกดขนและมบอยครง แสดงวามสงหนงสงใดบกพรองขนแลวและกระทบถงขวญ จงเปนเครองชสภาพขวญในการปฏบตงานของผ ปฏบตงาน 4) การวพากษวจารณงานของคนอน กเปนลกษณะหนงแสดงใหเหนวามปญหาเกยวของกบขวญของคนงานเกดขน ตามบญญตสบประการของการจดองคการทดของสมาคมการบรหารงานอเมรกน (American Management Association ) ขอ 9 ระบวาไมพงใชหรอหวงจะใหผบงคบบญชาหรอลกจางมาเปนผชวย และผวพากษวจารณงานของอกคนหนง หวหนางานทดจะตองระมดระวงมใหเกดขนอยางพราเพรอ เพราะอาจเปนหนทางทาลายความสามคคและความเปนอนหนงอนเดยวกนของกลม การวพากษวจารณงานของคนอน โดยเฉพาะอยางยงท

65

เกยวกบการมอบหมายงานใหทาไมเทากน การกาหนดชวโมงทางานแตกตางกน ตลอดจนการดาเนนการทางวนย แสดงวาขวญของคนงานเกดความผนแปรขนแลวในแงททาใหเกดความคบของใจ128 วธการตรวจสอบและวดขวญ ขวญเปนสภาพของจตใจทมผลกระทบตอการปฏบตงาน ผบรหารงานจงตองตระหนกถงความจรงขอนอยเสมอ และพยายามปองกนมใหเกดการเสยขวญขนแกบคคลในองคการ สมพงศ เกษมสน ไดเสนอแนวทาง หรอมาตรการทสามารถใชเปนเครองมอวดและตรวจสอบขวญในการทางานของบคคลในองคการดงน 1. ระดบความสมาเสมอของผลงาน ถาในความรบผดชอบของหนวยงานหรอองคการลดลงอยางรวดเรว หรอลดแลวไมยอมขนสระดบปกตอกเปนเวลานาน ยอมเปนเครองชใหเหนถงความบกพรองในการทางาน ซงอาจจะเนองมาจากขวญของผปฏบตงานกได กรณทไมมสถานการณรายแรงพเศษ แตระดบการผลตลดลงฝายบรหารควรจะไดสารวจตรวจสอบดวาผลผลตทลดลงเนองมาจากขวญของคนงานตกตาไปใชหรอไม การตรวจสอบระดบผลผลตจะเปนทางหนงทชวยใหทราบถงสภาพของขวญในการทางาน 2. การขาดงานหรอเฉอยชา ขวญดแสดงออกโดยความกระตอรอรนในการทางานและตงใจในการทางาน ผบรหารควรใหความสนใจการขาดหรอลางานบอยๆ และวเคราะหเหตผลในการลา ซงอาจชใหเหนถงสภาพทแทจรงของกาลงขวญของผปฏบตงานไดดวามอะไรกระทบ กระเทอนขวญบาง ความเฉอยชากเชนกนจะตองมเหตทาใหเปนเชนน หรอสภาพจตใจของเขาอาจไดความกระทบกระเทอน จงทาใหขาดความกระตอรอรน สภาพเหลานจะเปนเครองชใหเหนสภาพขวญของผปฏบตงานไดเปนอยางด 3. การลาออกจากงานหรอขอโยกยายงาน แมวาองคการจะไดจดสวสดการตางๆ ใหหรอไดจดระบบเงนคาจางใหอยางเปนธรรม รวมทงจดสภาพแวดลอมในการทางานไวอยางดแลวกตาม แตถามคนลาออกหรอขอโยกยายงานมากๆ กจะเปนเครองวดระดบกาลงขวญของผปฏบตงานไดวา มบางสงบางอยางผดปกต ถาเครองบารงขวญทงหลายไมมอะไรบกพรองกเปน

128อทย หรญโต, หลกการบรหารงานบคคล (กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร, 2523),

219-222.

66

ทนาสงเกต และนาจะวเคราะหวาอะไรเปนสาเหตททาใหกาลงขวญเสอมไป และจะหาทางแกไขปรบปรงอยางไร 4. คารองทกขหรอบตรสนเทห หากมการรองทกขของผปฏบตงานหรอบตรสนเทหกลาวโทษการทางานของคนในองคการบอยๆ กนาจะเปนเครองชใหเหนวา เกดความบกพรองในการทางานขนแลว การรองทกขและบตรสนเทหจะมขนยากหากการปฏบตงานไดเปนไปตามปกตผปฏบตงานทกคนไดรบความดแลเอาใจใสเสมอหนา ดงนน คารองทกขหรอบตรสนเทหจงใชเปนเครองชสภาพขวญในการทางานของผทางานได 5. การวพากษวจารณงานของคนอน กเปนลกษณะหนงทแสดงใหเหนวามปญหาเกยวของกบขวญของผปฏบตงานเกดขน หวหนางานทดตองระมดระวงมใหมการวพากษวจารณเกดขนอยางพราเพรอ เพราะอาจเปนหนทางทาลายความสามคคและความเปนอนหนงอนเดยว กนของกลม การวพากษวจารณของคนอน โดยเฉพาะอยางยงการวพากษวจารณทเกยวกบการมอบหมายงานใหทาไมเทากน การกาหนดชวโมงทางานแตกตางกน ตลอดจนการดาเนนการทางวนยแสดงวาขวญของผปฏบตงานเกดความผนแปรขนแลว ในแงททาใหผวพากษวจารณเกดความคบของใจ 6. การกรอกแบบสอบถามตามระยะเวลาอนเหมาะสม เชน 4 เดอนครง หรอ 6 เดอนครง นบวาเปนเครองมอทดในการตรวจสอบสภาพขวญของการทางานโดยทวไปได ทงนขนอยกบลกษณะของคาถามและวธการทจะสอบถาม วธนอาจจะสนเปลองคาใชจายอยบางกตามแตกคมคา 7. การสมภาษณ การสนทนาโดยตรง จะทาใหไดคาตอบตรงไปตรงมา และไดคาตอบทแปลความไดชดกวาแบบสอบถาม แมจะเปนวธการทสนเปลองเวลาและคาใชจายมาก แตถาผถามมความรความสามารถในเทคนคการถามและสมภาษณอยางดแลว วธนนบวาใหประโยชนคมคา129 สรปไดวาการตรวจสอบและวดขวญของผปฏบตงานนน ไมอาจวดปรมาณเปนหนวยชงตวงวดใดๆ เราอาจจะวดระดบขวญฯไดดวยคาเฉลยของคนในกลมนนๆ โดยสามารถวดไดจาก 1) ระดบความสมาเสมอของผลงาน 2) การขาดงาน หรอความเฉอยชา 3) การลาออกจาก

129สมพงษ เกษมสน, การบรหารงานบคคลแผนใหม (กรงเทพฯ: สานกพมพไทยวฒนา

พานช, 2526), 455-456.

67

งานหรอการโยกยาย 4) คารองทกขหรอบตรสนเทห 5) การวพากษวจารณงานของผอน 6) การกรอกแบบสอบถามวดสภาพขวญ 7) การสมภาษณและการสนทนาโดยตรง ลกษณะทแสดงวาบคคลในองคการมขวญทด วฒนา สตรสวรรณ ไดทาการศกษาเกยวกบเรองขวญและไดสรปไววาบคคลในองคการ หรอหนวยงานทมขวญด จะมลกษณะตางๆ ดงน 1) บรรยากาศในหนวยงานแจมใส ราเรง 2) งานดาเนนไปดวยความเรยบรอย ราบรน และเชอถอได 3) สมาชกในหนวยงานมความสนใจหรอสนกเพลดเพลนกบงานของเขา 4) สมาชกในหนวยงานจะใหขอเสนอแนะในการปรบปรงงานใหดขนเสมอ 5) สมาชกในหนวยงานจะวพากษวจารณหรอใหความคดเหนตางๆ ดวยความบรสทธใจ 6) สมาชกในหนวยงาน จะยอมรบการมอบหมายหนาทการงานพเศษดวยความยมแยมแจมใส 7) สมาชกในหนวยงานพรอมทจะใหความชวยเหลอเปนกรณพเศษ ในกรณฉกเฉนหรอรบดวน และ 8) สมาชกในหนวยงานยงคงดารงสภาพความเปนปกตสขดอยตามเดม แมจะมเหตผลบางอยางเกดขนกตาม130 นพพงษ บญจตราดลย กไดใหทศนะเกยวกบหนวยงานทบคคลมขวญดไววา สามารถสงเกตไดจากสงตอไปนคอ 1) ความเชอมนและยอมรบของสมาชกในกลมทมตอจดมงหมาย 2) ความผกพนของคนในกลม มมนษยสมพนธทดตอกน 3) การมทศนคตทดตอผนา หนาทการงาน และสภาวะแวดลอม 4) ความกระตอรอรน รวมมอรวมใจใชกาลงความสามารถทจะทาประโยชนใหกบหนวยงาน 5) ความมสขภาพทางจตและอารมณ และสขภาพทางกายทดของสมาชกในหนวยงาน แตทงหมดนจะตองผกพนอยกบเปาหมายทกระทาไดสาเรจ131 นภดล ลมสรตน ไดกลาวถงลกษณะขององคการทแสดงวามขวญในการปฏบตงานสงวา มลกษณะดงน 1) ความรวมมอรวมใจในการทางานเปนทมงาน ความสาเรจของงานคอ ความสาเรจของกลม เมอมปญหากถอเปนปญหาของกลมทจะตองหาทางแกปญหาตอไป 2) มแรงจงใจสง และมความแขงขน ไมยอทอตออปสรรค สงเกตไดจากความกระตอรอรนในการทางาน ไมเฉอยชา ไมผดวนประกนพรง เตมใจรบงานใหม 3) มความพอใจในสภาพการทางานสง

130วฒนา สตรสวรรณ, ผบงคบบญชา (กรงเทพฯ: สานกพมพวฒนาพานช, 2519), 239-

240. 131นพพงษ บญจตราดลย, หลกการบรหารการศกษา, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: บรษท

เอส. เอม. เอม. จากด, 2527), 257.

68

มระยะเวลาในการทามากกวาปกต มความภมใจในการกลาวถงองคการหรอกลมงานของตน132 วจตร อาวะกล ไดใหความเหนวาอาการทแสดงใหเหนวาคนมขวญดจะมลกษณะดงน คอ 1) การแสดงออกของบคคลในการสรางบรรยากาศของหนวยงานแจมใสราเรง 2) การดาเนน งานราบรน เรยบรอย ไมขดแยง การงานไมผดพลาด ความถกตองแมนยาสง เชอถอได 3) การทางานของบคคลสนกและเพลนกบงาน ตงใจและสนใจงาน 4) สมาชกในหนวยงานจะชวยกนเสนอแนะ ชวยชขอแกไขในการปรบปรงงานใหดยงๆ ขนไป 5) การวพากษวจารณ คาตชมตลอดจนความคดเหนตางๆ เปนไปโดยความบรสทธใจ 6) สมาชกในหนวยงานมความเสยสละเออเฟอ พรอมทจะใหความชวยเหลอหนวยงานเปนกรณพเศษ นอกเหนอจากงานประจาหรอในยามฉกเฉนเรงดวน 7) การยอมรบมอบหมายหนาทการงานพเศษ ทนอกเหนอไปจากงานในหนาท ดวยความภมใจเตมใจ 8) แมจะมเหตการณผดปกตบางอยางเกดขนกตาม สมาชกในหนวยงานกยงคงดารงสภาพความเปนปกตสข133 สรปไดวา องคการทผปฏบตงานมขวญและกาลงใจทดจะมความรกสามคคความรวมมอ รวมใจในการทางานดวยความกระตอรอรน เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน มประสทธภาพในการทางานสง สามารถปฏบตงานไดบรรลวตถประสงคขององคการได ลกษณะทแสดงวาบคคลในองคการมขวญไมด วจตร อาวะกล กลาววา บคคลในองคการทมขวญและกาลงใจไมดจะมลกษณะดงน 1) มอาการหวาดผวา ตนเตน ตนตระหนกตกใจกบขาวและเหตการณตางๆ ไดงาย 2) มบรรยากาศซบเซา เศราสรอย บคคลไมคอยราเรงแจมใส 3) มการขาด การลา การมาทางานสายเพมขนผดปกต 4) การทางานผดพลาดไมแนนอน เชอถอไมได 5) มการลาออกหรอโยกยายงานในอตราทเพมขนอยางผดปกต 6)ขาดความสามคคในหนวยงาน มการทะเลาะเบาะแวงแกงแยงชงดกน อจฉารษยาในระหวางบรรดาสมาชกของหนวยงาน 7) ผใตบงคบบญชาใหความเฉยเมย เยนชาตอผบงคบบญชา 8) แสดงความไมสนใจงาน หรอไมเอาใจใสเพอนรวมงาน 10) ไมตงใจทางานอยางจรงจง 11) มการรองทกข บตรสนเทหมากผดปกต 12) บคคลมกแสดง

132นภดล ลมสรตน,“จตวทยาในการสรางขวญและกาลงใจ (กรงเทพฯ:บสสเนสวค,

2526), 7. 133 วจตร อาวะกล,เทคนคมนษยสมพนธ (กรงเทพฯ: โรงพมพเจรญผล, 2526), 215-216.

69

ออกทางอารมณไมด หงดหงด วพากษวจารณในเรองหยมหยม134 วฒนา สตรสวรรณ กลาววา เมอใดทระดบขวญของบคคลในองคการตกตาหรอขวญไมด ยอมจะปรากฏอาการใหเหนไดหลายอยาง ไดแก 1) การลาออกจากงานหรอขอยายไปอยทอนโดยความสมครใจในอตราทเพมขนผดปกต 2) มความเฉอยชาหรอความเงองหงอยในการปฏบตงานเพมสงขนเรอยๆ 3) มการขาด การลามากขนผดปกต โดยเฉพาะอยางยงในขณะทมปรมาณงานทจะตองทามาก 4) มความผดพลาดและความเชอถอไมไดมากขนผดปกต 5) มการทะเลาะเบาะแวงในหมสมาชกของหนวย งาน 6) ผใตบงคบบญชามความเยนชาตอผบงคบบญชา 7) มการไมเชอฟง ไมออนนอม ไมสภาพมกแขงขอหรอขดคาสงผบงคบบญชาเสมอ 8) มการแสดงออกซงความไมพอใจ เมอผใต บงคบบญชาไดรบการวพากษวจารณ 9) ผใตบงคบบญชาไมสนใจหรอเอาใจใสงาน การตดตอเพอนรวมงานกระทาดวยความรบรอน 10) ผใตบงคบบญชาขเกยจ 11) มคารองทกขหรอคารองเรยนมากผดปกต135 จานงค สมประสงค ไดชใหเหนถงลกษณะทแสดงวาบคคลในองคการมขวญไมดไวคลายคลงกน ดงน 1) มาทางานสาย แตกลบเรว 2) มการลาบอยและการลาปวยกไมมใบรบรองแพทยยนยนวาปวยจรง 3) มอตราการเขา ออกจากงานคอนขางสง โดยทไมมเหตผลเพยงพอ 4) ลกษณะกายภายนอกสอไปในทางเสอมโทรม เชน ปลอยผมยาวรงรง แตงกายไมเรยบรอย รางกายไมสะอาดสะอาน 5) มการทะเลาะววาทและโตเถยงกบเพอนรวมงานบอยครงขน 6) ใชอปกรณ เครองมอในการปฏบตงานอยางไมทนถนอม และขาดการบารงรกษา 7) ขาดความกระตอรอรนในการทางาน มการบายเบยงและหลกเลยงการรบงาน 8) ทางานไมมประสทธภาพ ใชเวลาในการทางานอยางเดยวกนมากกวาทเคยปฏบต ผลงานทออกมาตาและขาดคณภาพ 9) ขาดความพรอมเพรยงในการประชม 10) มการจบกลมวพากษ วจารณกนมากขน 11) มการแพรขาวลอตางๆ อยเนองๆ136 สรปไดวา องคการทผปฏบตงานมขวญไมดจะขาดความรกความสามคค ขาดความรวมมอรวมใจกนทางาน ขาดความกระตอรอรน เหนแกประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวมประสทธภาพในการทางานตา ไมสามารถปฏบตงานไดบรรลตามวตถประสงคขององคการ จะเกด

134เรองเดยวกน, 215-216. 135วฒนา สตรสวรรณ, ผบงคบบญชา (กรงเทพฯ:สานกพมพวฒนาพานช,2519), 240-

242. 136จานงค สมประสงค, หลกการและศลปของหวหนางานในการสรางแรงงานสมพนธทด

(กรงเทพฯ: คณะเศรษฐกจและบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2525), 143-144.

70

การแตกแยกในหมคณะอนทจะนาองคการไปสความสาเรจ จงจาเปนอยางยงทผบรหารควรใหความเอาใจใสตอขวญของคนทางานเปนพเศษ ใครจะมการเสรมสรางขวญและบารงขวญผปฏบต งานอยตลอดเวลา เพราะขวญเปนเสมอนแกนกลางของปจจย บคคลผทจะอทศกายและใจในการทางานใหแกองคการนนๆ ไมวาจะเปนองคการภาครฐหรอภาคเอกชน วธเสรมสรางขวญในการปฏบตงาน การเสรมสรางขวญและกาลงใจในการปฏบตงาน เปนกระบวนการสาคญอยางหนงในการบรหารบคลากร เพอบารงรกษาไวซงทรพยากรบคคลขององคการ โดยองคการจะพยายามสรางสงจงใจใหแกบคคล เพอใหเขารวมอยปฏบตงานในองคการใหนานทสด และปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ผบรหารควรหมนตรวจตราขวญและกาลงใจในการปฏบตงานและบคลากรอยเสมอ และหาวธเสรมสรางขวญในการปฏบตงานใหเกดขนในหนวยงานทงนเพราะขวญในการปฏบตงาน เปนกญแจหรอหวใจในการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ นกวชาการหลายทานไดกลาวถงวธการเสรมสรางขวญซงเปนแนวทางทดสาหรบผบรหารเพอนาไปปรบใชตอไป อรณ รกธรรม กลาวถงวธการสรางเสรมขวญในการปฏบตงานทผบรหารจะตองปฏบต ดงน 1. ตองสรางและปลกฝงใหผปฏบตงานพอใจ มความรกงานและกระตอรอรนในการทางาน การทจะใหผปฏบตรกงาน ผนาจะตองกระทาตนเปนตวอยางทดแกผปฏบตงาน จะตองแสดงวาตนมความพอใจ รกงาน เชอวางานนนมประโยชนและสาคญยงแมวาจะเหนดเหนอยลาบากตรากตรา หรอทอถอยหมดกาลงใจกไมควรแสดงใหผปฏบตงานเหน เพราะผปฏบต งานสวนมากมกจะประพฤตตามอยางผนา 2. ชมเชยและยกยองใหกาลงใจแกผทาความดความชอบ แตตองชมเชยใหถกกาลเทศะ มเหตผลและมความจรงใจไมชมเชยพราเพรอจนเกนไป เปนเหตคาชมเชยนนไรคาหมดความหมาย 3. ดแลเอาใจใสและใหความสนทสนมแกผปฏบตงานพอสมควร โดยการทกทายไตถามขาวคราวและทกขสขของผปฏบตงานในโอกาสอนควร การแสดงออกเชนนจะทาใหผปฏบต งานมกาลงใจ เมอเขาทราบวาหวหนางานมไดละเลยหรอทอดทงเขา 4. ใหโอกาสแกผปฏบตงานในการสรางความมนคงของชวตการทางานพอสมควรหรอ มทางกาวหนากจะเปนสงกระตนใหเขาเกดความมนใจในการทางานมากยงขน

71

5. สรางสภาพการปฏบตงานทดและเหมาะแกผปฏบตงาน เชน โตะทางาน หองทางาน แสงสวาง การถายเทของอากาศและสวสดการ เหลานเปนสงจาเปนอยางยง เพราะถาคน งานทางานในหองทมสภาพการทางานด จะทาใหผปฏบตงานสามารถทางานอยางประสทธภาพมากขน 6. ใหโอกาสผปฏบตงานไดแสดงความคดเหนในการปรบปรงและมสวนรวมในความสาเรจของงาน ผปฏบตงานบางคนอาจจะมความคดเหนในการปรบปรงและมสวนรวมในความสาเรจของงาน ผปฏบตงานบางคนอาจจะมความคดเหนทดมประโยชน ในการปรบปรงงาน กควรจะมสงตอบแทนหรอยกใหเปนความดความชอบของบคคลนน เพอใหเปนตวอยางและเปนกาลงใจแกผรวมงานคนอนๆ 7. ใหโอกาสหรอมระบบทเทยงธรรมในการรองทกขของผปฏบตงาน ผปฏบตงานบางคนมขวญด ตงอกตงใจในการทางาน แตบางครงขวญอาจจะตกได หากผปฏบตงานนนเกดความทกขรอนหรอมปญหาเกดขน และไมสามารถไปรองทกขกบผใด ฉะนนในการรกษาขวญทสามารถแกไขไดด ควรดาเนนการทนทแตไมสามารถทาไดกควรอธบายชแจงหรออธบายใหผ ปฏบตงานทราบซงเรองนควรจะไดวางระเบยบไดใหรดกมชดเจน137 การเสรมสรางขวญในการปฏบตงาน ทผบรหารสถานศกษาควรสงเสรมและสนบสนนไดแก การใหความมนคงในการทางาน ความพอใจในการทางาน ไดรบการยกยองนบถอ ความเสมอภาคเทากนในการปฏบตงาน ไมลาเอยงหรอเปดโอกาสใหเฉพาะพวกพองในการปกครองบงคบบญชา ความนมนวลและแนบเนยนในทาทและวาจา การมสวสดการทดใหความชวยเหลอ ขจดความทกขความเดอดรอนของบคลากร ความภมใจในสถาบน การใหความเปนธรรมในหลกเกณฑเกยวกบการเลอนฐานะหรอเลอนตาแหนง หลกเกณฑเกยวกบการพจารณาเงนเดอนขนเปนกรณพเศษ ควรมความยตธรรมมากทสด มหลกการทแนนอน แจงนโยบายเกยวกบหลกเกณฑ การพจารณาใหบคลกรทราบโดยชดเจนและทวถง138

137อรณ รกธรรม, หลกมนษยสมพนธกบการบรหาร (กรงเทพฯ: สานกพมพไทยวฒนา

พานช,2527), 212. 138สวณ ตรถะ “ขวญและกาลงใจในการปฏบตงานของครโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนใน

จงหวดนครปฐม” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฏนคปฐม, 2545), 31.

72

สมพงษ เกษมสน ไดกลาวถงแนวทางการเสรมสรางขวญและการจงใจในการทางานโดยสรปวธการเสรมสรางขวญไวดงน 1. สรางทศนคตทดในการทางาน ทศนคตเปนความรสกหรออารมณทบคคลมตอการทางานในองคการ กาลงขวญทดนนยอมเกดจากทศนคตทดตอการทางานของผรวมงานและผใตบงคบบญชา ทศนคตทดในการทางานจงเปนสงสาคญประการแรกทจะตองเสรมสรางใหมขนแกบคคลทกคนในองคการ 2. กาหนดมาตรฐานและสรางเครองมอ สาหรบวดผลสาเรจของการปฏบตงาน เชน จดใหมระบบประเมนผลงาน (Job Evaluation) เพอประโยชนในการพจารณาใหบาเหนจความชอบ เลอนขน เลอนเงนเดอน สบเปลยนโยกยายตาแหนงหนาทการงาน ซงกาหนดมาตรฐานทเชอถอได จะสามารถปองกนความลาเอยงและขอครหาอนจะเปนทางนาไปสการเสอมขวญในการปฏบตงานของบคคลในองคการได 3. กาหนดเงนเดอนและคาจางอยางเปนธรรม เงนมความสมพนธกบงานของคนโดยตรง ความสมพนธทไมไดสดสวนระหวางแรงงานกบคาจางจะทาใหเกดความไมพอใจในการทางานและทาใหขวญในการทางานเสอมทรามลงแตอตราคาจางทเปนธรรมนนหาใชเครองประกน วาจะทาใหคนทางานมขวญทดเสมอไป เพราะยงมเหตอนๆ ททาใหขวญเสอมทรามลงไปไดอกหลายเหต ดงนนการบรหารบคคลทด มใชอยทเพยงแตกาหนดอตราเงนเดอนคาจางใหเปนธรรมเทานน หากเปนปจจยทสาคญยงประการหนงซงควรไดรบความสนใจ แตถาขวญตกตาดวยเหตอน การขนอตราเงนเดอนคาจางกหาทาใหการทางานกลบฟนคออยในสภาพทดไดไม 4. สรางความพงพอใจในงานททาขวญเกดขนดวยความรสกพอใจในงานททา ถายงงานนนเปดโอกาสใหคนไดใชความชานาญและความคดรเรมของตนเอง ผลงานทคนทาดวยใจรกนนยอมดกวาผลงานททาโดยคนไมรกงาน ดงนนจงตองพจารณาความรความสามารถของบคคลกอนมอบหมายใหปฏบตหรอทางานใด และควรมอบหมายทเขาพงพอใจดวย เพอจะไดผลผลตอยางมประสทธภาพ 5. สรางความเปนหนวยหนงของงาน ในองคการหนงๆ ยอมมกลมสงคมเกดขนภายในองคการนน บคคลอาจเขาสงกดกลมใดกลมหนงเพราะมความสนใจในเรองเดยวกบสมาชกอนๆ ในกลม ตองการเปนหนวยหนงคงเปนสวนหนงของกลม ตองการไดรบการยอมรบเขาเปนสมาชกของกลม เมอคนในกลมสามารถรวมกนไดกจะทาใหขวญของกลมใหญดขนดวยและสงผลไปถงขวญโดยสวนรวมขององคการทงองคการ

73

6. สรางความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา ความสมพนธทจะเปนสงจงใจทาใหเกดขวญนน ควรเปนความสมพนธทตงอยบนฐานแหงความเคารพนบถอซงกนและกน ผบงคบบญชาไมควรเหนผใตบงคบบญชาเปนเครองจกร หรอเปนคนเกยจครานทตองกวดขน คอยจบผด บงคบ ลงโทษ แตผบงคบบญชาทดจะตองหาทางกระตนใหเกดการทางานดวยความสมครใจ นอกจากนควรเปนโอกาสใหทกคนแสดงความคดเหนเกยวกบการปฏบตงานหรอระบบบรหารงาน รบฟงปญหาและใหคาปรกษาชวยเหลอ แนะนาแกผใตบงคบบญชาทกระดบชนผใตบงคบบญชาจงจะเกดความสบายใจในการปฏบตงาน 7. จดสวสดการทด ใหประโยชนเกอกลตางๆ แกผปฏบตงานนอกเหนอไปจากรายไดทเปนเงนเดอน คาจางปกต เชน การจดใหมทพกอาศย สหกรณออมทรพย ชวยเหลอคาเลาเรยนบตร มวนหยดพเศษ การใหสวสดการนจะชวยใหผปฏบตงานมความรสกมนคงปลอดภยอบอนใจ องคการตองถอเปนหนาทในการปดเปาความทกขรอนของบคคลในองคการเพอเปนการสรางขวญและขณะเดยวกนทาใหเกดความจงรกภกดตอองคการ 8. จดสภาพแวดลอมในการทางานและสงอานวยความสะดวกในการปฏบตงานผปฏบตงานตองการความสะดวกสบายในการปฏบตงานการจดหาเครองทนแรงมาชวยปฏบตงาน กจะชวยใหขวญของผปฏบตงานดขนกวาทจะปลอยใหสภาพการทางานเปนไปตามยถากรรม139 การเสรมสรางขวญดงทกลาวมา แสดงใหเหนวา ปจจบนวงการบรหารไดคานงถงทาทและการสงเสรมขวญและกาลงใจในการทางานใหสงขน มใชเพยงรกษาไวเทานน โดยจะพยายามหาวถทางหลายๆ ประการทจะปรบปรงใหขวญในการทางานสงขน และยงตองตรวจสอบวา ขวญและกาลงใจของคนในองคการอยในระดบทพอใจหรอมเพยงใด ทงนเพราะเปนทตระหนกวาขวญและกาลงใจทดคอ พลงภายในทจะผลกดนใหทางานดวยความตงใจ กระตอรอรน และดวยความสมครใจ การสงเสรมทาท และขวญของผปฏบตงานในระยะยาวจงควรใชวธการเสรมสรางขวญ โดยการสรางเจตคตทดในการทางาน การวางมาตรฐานและสรางเครองมอสาหรบวดผลสาเรจของการปฏบตงาน การพจารณาเงนเดอนและคาจางดวยความเปนธรรม การทาใหผปฏบต งานมความพงพอใจในงานททา การทาใหเกดความเปนหนงของ การสรางความสมพนธภาพอนดระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา การจดสวสดการทด และการจดสภาพแวดลอมในการทางานไดอยางเหมาะสมอยางไรกด ผบรหารจะตองศกษาปจจยทจะทาใหเกดทาทและขวญ

139สมพงศ เกษมสน, การบรหารงานบคคลแผนใหม (กรงเทพฯ: สานกพมพไทยวฒนา

พานช, 2526), 457-460.

74

ในการทางานอยเสมอ และจะตองตรวจสอบสถานภาพของขวญในขณะนนใหถกตอง เพอจะไดเลอกใชวธการเสรมสรางขวญไดอยางเหมาะสม การแกไมถกจดนอกจากจะทาใหขวญและกาลงใจเสอมลงแลว ยงสนเปลองเวลาอกดวย ผบรหารควรตรวจสอบสถานะของทาทและขวญอยางสมาเสมอ เพอรกษาพลงภายในของผปฏบตงานใหอยในระดบสงตามตองการ ซงจะเปนปจจยทสงผลไปถงประสทธภาพของงานตามวตถประสงคขององคการดวย งานวจยทเกยวของ งานวจยในประเทศ อภกนยา วชรสกณ ไดศกษาเรองภาวะผนาทมผลตอความพงพอใจในการทางานของครโรงเรยนเอกชน ผลการวจยพบวาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนเอกชนไมวาจะเปนแบบเปลยน สภาพและแบบแลกเปลยนมความสมพนธกบความพงพอใจในการทางานของครโรงเรยนเอกชน140 บณฑต แทนพทกษ ไดวจยเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนา อานาจ ความศรทธา และความพงพอใจในงานของครโรงเรยนมธยมศกษา ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยนใชภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ มากกวาภาวะผนาแบบแลกเปลยน แตกอยในระดบมาก และในการใชภาวะผนาแบบเปลยนสภาพของผบรหาร ปรากฏวา ไดใชดานความสามารถพเศษมากทสด รองลงไปคอ การกระตนการใชปญญา141 สภาพ สมศร ไดศกษาพฤตกรรมความเปนผนาของอธการบดสถานบนราชภฎในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กลมตวอยางไดแก กลมผบรหาร และอาจารยประจาจานวน 297 คน จากการศกษาพบวา อธการบดสถาบนราชภฎในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพฤตกรรมความเปนผนาแบบมงงานและมงความสมพนธโดยภาพรวมอยในระดบมาก ผบรหารและอาจารยประจามความเหนเกยวกบพฤตกรรมของอธการบดแตกตางกน และตองการใหอธการบดแสดงพฤตกรรมการบรหารความเปนผนาทพงประสงคดงน เปนผนาในการเปลยนแปลง เปนผรกษาระเบยบ

140อภกนยา วชรสกณ, “ภาวะผนาทมผลตอความพงพอใจในการทางานของครโรงเรยนเอกชนในกรงเทพมหานคร” (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร,2538), บทคดยอ.

141บณฑต แทนพทกษ, “ความสมพนธระหวางภาวะผนา อานาจ ความศรทธา และความพงพอใจในงานของครโรงเรยนมธยมศกษา” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540), บทคดยอ.

75

วนย รเรมงานหรอโครงการใหม ๆ รบฟงความคดเหนของอาจารย และสนบสนนใหคณาจารยไดปรบปรงวธทางาน142 บญเรอน ชโลธร ไดศกษาความพงพอใจในการทางานของคร จาแนกตามขนาดของโรงเรยนและพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการ ศกษา 6 พบวา (1) ครโรงเรยนมธยมศกษาทปฏบตงานในโรงเรยนขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ มความพงพอใจในการทางานไมแตกตางกน โดยมความพงพอใจในระดบพงพอใจอยบาง (2) ครโรงเรยนมธยมศกษาทผบรหารมพฤตกรรมผนาตางกน มความพงพอใจในการทางานแตกตางกน โดยผบรหารทมพฤตกรรมผนาดานมงสมพนธมสวนทาใหครมความพงพอใจในการทางานมากกวาผบรหารทมพฤตกรรมผนาดานมงงาน (3) ปฏสมพนธระหวางพฤตกรรมผนา และขนาดในโรงเรยนไมมผลตอความพงพอใจในการทางานของคร143 เคนหวง บญเพศ ไดทาการวจยเกยวกบแบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถม ศกษา สงกดสานกงานประถมศกษา จงหวดอบลราชธาน ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน ใชภาวะผนาแบบแลกเปลยน และภาวะผนาแบบเปลยนสภาพในระดบมาก โดยใชภาวะผนาแบบเปลยนสภาพมากกวาภาวะผนาแบบแลกเปลยน ทงโดยภาพรวมและรายขอ144 ฐดาภรณ เพงหน ไดศกษาวจยเรองพฤตกรรมการบรหารของผบรหารสตรทสงผลตอความพงพอใจในการปฏบตงานของครโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการ

142สภาพ สมศร, “พฤตกรรมความเปนผนาของอธการบดสถานบนราชภฎในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2540), บทคดยอ.

143บญเรอน ชโลธร, “ความพงพอใจในการทางานของคร จาแนกตามขนาดของโรงเรยนและพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 6” (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ ประสานมตร, 2541), บทคดยอ.

144เคนหวง บญเพศ, “แบบภาวะผนาของผบรหาร กบความพงพอใจในการทางานของครโรงเรยนสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน” (วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฎอบลราชาน, 2543), บทคดยอ.

76

ประถมศกษาแหงชาตพบวา ความพงพอใจในการปฏบตงานของครทมตอพฤตกรรมการบรหารของผบรหารสตรโรงเรยนประถมแหงชาตพบวา ความพงพอใจในการปฏบตงานของครทมตอพฤตกรรมการบรหารของผบรหารสตรโรงเรยนประถมศกษาในภาพรวมอยในระดบมาก145 งานวจยตางประเทศ แมคสน (Maxson) ไดศกษาการรบรของครระดบมธยมศกษาเกยวกบความสมพนธ และความรวมมอในการปฏบตงานระหวางผรวมงานโดยศกษากบครในโรงเรยนมธยมศกษาทางภาคเหนอของรฐแคลฟอรเนยร จานวนครตอบแบบสอบถามทงสน 193 คน ไดทงหมด 6 โรงเรยน ผลการศกษาพบวา ความรวมมอในการทางานของครจะสงและไดรบการพฒนา เมอไดรบการสนบสนนจากผบรหาร และความพงพอใจทไดรบการยกยองและยอมรบจากผบรหารจะสงผลตอการทางานของสมาชก146 เบดจ (Badhe)ไดศกษาถงรปแบบสมพนธของผรวมงานสาหรบการทางานของอาจารยในพนท ทมความตองการจาเปนทวทยาลย เมองนอวช (Norwich) ประเทศองกฤษ เพอทจะนามาใชในการคนหาความจาเปนทจะตองพฒนาผปฏบตงาน ซงจากการศกษา พบวา ประสทธ ภาพในการทางาน เกดจากการประสานความเขาใจกบความตองการของบคคลในองคการเขาดวยกน ทงน ยงพบวา ความตองการรปแบบของงาน เกดจากความตองการขององคการ กบความคาดหวงในการทางาน และจากกจกรรมในองคการ ซงม 2 ลกษณะ คอ กจกรรมภายนอกกบกจกรรมภายในองคการ พบวา กจกรรมภายนอกซงเปนกจกรรมทสมพนธกบสงคมภายนอก เปนกจกรรมทสนบสนนการปฏบตงานทมประสทธภาพ147

145ฐดาภรณ เพงหน, “พฤตกรรมการบรหารของผบรหารสตรทสงผลตอความพงพอใจใน

การปฏบตงานของครโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2543), บทคดยอ. 146Karen Maxson,” Developing Collegial Word Relationships Between Administrators and Teachers, ”The High School Journal 73,4 (April-May1990):194-199. 147David Badge, “Staff Development for Lectures Working in the Spacial North Area, ”Educational Management and Administration 13,4 (October1990):32-33.

77

เดวส (Davis) ไดวจยเรอง ความสมพนธระหวางแบบภาวะผนาของอาจารยใหญในโรงเรยนประถมตนและปลายของโรงเรยนใน เวสทเวอรจเนย (West Virginia) กบวฒนธรรมของโรงเรยนทรบรโดยคณะคร ผลการวจยพบวา แบบภาวะผนาของอาจารยใหญในโรงเรยนประถมตนและปลายมผลอยางลกซงมากตอระดบวฒนธรรมของโรงเรยน148 บาส (Bass) ไดศกษาและรวบรวมงานวจยทพสจนยนยนวา ความสมพนธทเปนลาดบขน ระหวางรปแบบภาวะผนาแบบตางๆ และผลลพธทมประสทธภาพ ความพยายาม และความพงพอใจมากขนกวาภาวะผนาการเปลยนแปลงมประสทธภาพมากกวา และทาใหเกดความพยายาม ความพงพอใจมากขนกวาภาวะผนาแบบใหรางวลตามสถานการณ การบรหาร งานแบบวางเฉย แบบเชงรกและแบบเชงรบ และการปลอยตามสบาย ตามลาดบ ผลการศกษานพบในสหรฐอเมรกา อนเดย สเปน สงคโปร ญปน จน ออสเตรเลย แคนาดา นวซแลนด อตาล สวเดน และเยอรมน149

148Davis Donna K, “The Relationships between West Virginia early and mid-

school Principals Leadership Style and school culture perceived by faculty.” West Virginia University. Dissertation Abstract International (June 1997) :142. 149Bernard M. Bass, “Does the Transactional Transformational Leadership Paradigm Transcend Organizational Boundaries?” American Psychologist (1997) :130-139.

78

สรป

สถานศกษาเปนองคกรหนงซงประกอบดวยผบรหารและคร ผบรหารสถานศกษาไมวาระดบใด คงไมสามารถปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคเพยงคนเดยวได จาเปนตองแสดงภาวะผนาอยางเหมาะสมตอครทงทางดานการสรางบารมสาหรบตวผบรหารเอง การสรางแรงบนดาลใจ แกผใตบงคบบญชาใหเกดความมงมนตอการปฏบตงาน โดยการใหความสาคญดานปฏสมพนธเปนรายบคคลเพอรบทราบปญหาและความตองการของผใตบงคบบญชา ตลอดจนการกระตนใหผปฏบตงานมอสระทางความคดมความกระตอรอรนในการทจะพฒนาองคความรใหมๆ ใหเกดพลงทางปญญา เปนการเสรมสรางใหองคกรบรรลวตถประสงคทตงไว ซงจะเหนวาภาวะผนาผบรหารทดนนจะเปนสงกระตนใหผปฏบตงานรสกถงความมงคงปลอดภยในอาชพททา มความพงพอใจตอสภาพงานทด ความรกองคกรทรสกเปนสวนหนงของเจาของ การไดรบความยตธรรมทเสมอภาคกน การรสกวาตนมความสามารถเปนทยอมรบของผบรหารผรวมงานและมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ตลอดจนมความภมใจในผลสมฤทธของงานรวมกน ซงการวจยครงน เปนการศกษาภาวะผนาแบบเปลยนสภาพตามแนวคดของบาส (Bass) ไดแก การสรางบารม การสรางแรงบนดาลใจ การมงความสมพนธเปนรายบคคล และการกระตนการใชปญญา โดยมความเชอวา ภาวะผนาของผบรหาร จะสงผลตอขวญในการปฏบตของครในโรงเรยนทง 8 ดาน ตามแนวคดของ ไวล (Wiles) ไดแก ความมนคงปลอดภย ความพงพอใจในสภาพงานทด ความรสกเปนเจาของการไดรบความยตธรรมความรสกสมฤทธผลในการงาน ความรสก ตนเองมความสาคญ การมสวนรวมกาหนดนโยบาย การยอมรบความสามารถของตนเอง โดยทระดบของภาวะผนาของผบรหารทแสดงออกมานน หากอยในระดบสงมาก ยอมกอใหเกดบรรยากาศแหงความรวมมอรวมใจ เกดขวญในการปฏบต ผบรหารโรงเรยนจงตองตระหนกถงความสาคญของการบรหารของตนเปนอยางยง

79

บทท 3

การดาเนนการวจย

การดาเนนการวจยครงน มวตถประสงคเพอทราบภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เพอจะไดนาไปเปนแนวทางในการปรบปรงคณภาพการบรหารงานของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) โดยใชโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เปนหนวยวเคราะห (unit of analysis) การดาเนนการวจยครงนประกอบดวยกระบวนการตาง ๆ ดงตอไปน คอขนตอนการดาเนนการวจย ระเบยบวธวจย ซงมรายละเอยดดงน

ขนตอนการดาเนนการวจย

เพอใหการดาเนนการวจยเปนไปอยางมระบบ และบรรลวตถประสงคของการวจย จงกาหนดรายละเอยดและวธการศกษาออกเปนสามขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การจดเตรยมโครงการ การจดเตรยมโครงการ เปนการศกษาจากเอกสาร ตารา ขอมล สถต ปญหา ศกษาวรรณกรรมทเกยวของรวมถงงานวจยหรอรายงานของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ รวมทงการจดสรางเครองมอสาหรบเกบรวบรวมขอมล การทดลองใชและปรบปรงขอบกพรองของเครองมอ แลวเสนอโครงรางรายงานการวจยตามคาแนะนาและขอเสนอแนะของอาจารยทปรกษา เสนอโครงรางตอภาควชาเพอขอความเหนชอบและอนมตจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ขนตอนท 2 การดาเนนการวจย เปนขนตอนในการดาเนนการวจย โดยผวจยสรางเครองมอแลวนาเครองมอทสรางขน ไปเกบขอมลจากตวอยางของการวจย นาขอมลทเกบรวบรวมไดมาตรวจสอบความถกตอง วเคราะหขอมลและแปลผลการวเคราะหขอมล

80

ขนตอนท 3 การรายงานผลการวจย เปนขนตอนจดทารางรายงานการวจยเสนอคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธ เพอตรวจสอบความถกตอง และนามาปรบปรงแกไขตามทคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธเสนอ แนะจดพมพและรายงานการวจยฉบบสมบรณเสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร เพอขออนมตสาเรจการศกษา

ระเบยบวธวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดกาหนดขอบเขตของการวจย ประกอบดวย แผนแบบของการวจย ประชากร กลมตวอยาง ตวแปรทศกษา เครองมอทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล ดงน แผนแบบของการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) ทมแผนแบบการวจยในลกษณะของตวอยางกลมเดยว ตรวจสอบสภาวะการณโดยไมมการทดลอง (the one shot, non-experimental case study) ซงเขยนเปนแผนผง (diagram) ไดดงน O

R X R หมายถง กลมตวอยางทไดจากการสม X หมายถง ตวแปรทใชเพอศกษา O หมายถง ขอมลทไดรบจากการวดคาตวแปร ประชากร ประชากรเปาหมายในการวจยครงนไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ซงไดแกโรงเรยนใน 3 จงหวดคอ จงหวดหนองคาย จงหวดอดรธาน และจงหวดสกลนคร จานวน 39 โรงเรยน

81

กลมตวอยาง กลมตวอยางสาหรบการวจยครงนไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ซงเปดสอนปการศกษา 2547 โดยผวจยกาหนดขนาดตวอยางโดยใชตารางกาหนดขนาดตวอยางของเครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan)150 ไดขนาดตวอยางโรงเรยน จานวน 36 โรงเรยน ใชวธการสมตวอยางแบบแบงชน (stratified random sampling) ไดโรงเรยนขนาดเลก 26 โรงเรยน โรงเรยนขนาดกลาง 9 โรงเรยน โรงเรยนขนาดใหญ 1 โรงเรยน จากโรงเรยนทสมได ผใหขอมลประกอบดวย 1. กลมผบรหาร โดยกาหนดใหเปนผทดารงตาแหนงผบรหารโรงเรยนและผชวยผ บรหารของกลมตวอยางโรงเรยนละ 3 รป/คน จานวน 108 รป/คน 2. ครทเปนพระภกษ โรงเรยนละ 3 รป รวมจานวน 108 รป 3. ครทเปนฆราวาส โรงเรยนละ 3 คน รวม 108 คน รวมทงสน 324 รป/คน ดงรายละเอยดตามตารางท 1

ตารางท 3 แสดงจานวนโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา กลมท 8 ทเปนประชากร และตวอยางและผใหขอมล

จงหวด ประชากร รวม ตวอยาง รวม ผใหขอมล รวม ขนาด

ใหญ ขนาดกลาง

ขนาด เลก

ขนาดใหญ

ขนาดกลาง

ขนาด เลก

ผบรหาร คร พระภกษ

คร ฆราวาส

อดรธาน หนองคาย สกลนคร

- 1 -

5 2 2

12 11 6

17 14 8

- 1 -

5 2 2

11 10

5

16 13

7

48 39 21

48 39 21

48 39 21

144 117 63

รวม 1 9 29 39 1 9 26 36 108 108 108 324

150Robert V. Krejcie and Daryle W. Morgan, “Determining Sample Size for

Research Activities,” Journal of Educational and Psychol Logical Measurement 30, 3 (Autumn 1970) : 607-610.

82

ตวแปรทศกษา ตวแปรทใชในการวจยครงนประกอบดวย ตวแปรพนฐาน ตวแปรตน และตวแปรตาม ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1. ตวแปรพนฐาน เปนตวแปรทเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถามประกอบดวย เพศ อาย ระดบการศกษา และประสบการณในการทางานในโรงเรยนปจจบน

2. ตวแปรตน (independent variables) เปนตวแปรทประกอบดวยภาวะผนาแบบเปลยนสภาพตามทฤษฎของบาส (Bass) ผวจยนามาเปนแนวทางในการศกษา ดงน ภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ (transformational leadership) (X) หมายถง ผนาทมความสามารถใชคณลกษณะทสาคญของตนในการบรหารงาน จาแนกเปนตวแปรยอยดงตอไปน 1. การสรางบารม (charismatic) (X1) หมายถง ความสามารถในการมองการณไกลและการรบรถงภารกจและปญหา เปนผกลาเผชญปญหา และสามารถแกปญหาความขดแยงอยางเปนธรรมและมความสามารถในการจงใจทเหมาะสม 2. การสรางแรงบนดาลใจ (inspiration) (X2) หมายถง ความสามารถในการโนมนาวจตใจใหลกนองเปลยนแปลงความสนใจในการกระทาเพอตนเองไปสการทาประโยชนเพอกลม หรอเพอองคการโดยการใชวธการพดโนมนาวจตใจในการทางาน รวมทงหาวธการกระตน จงใจผใตบงคบบญชาใหไดรบการตอบสนองตอความตองการความสาเรจ ความตองการอานาจ และความตองการมตรสมพนธ 3. การมงความสมพนธเปนรายบคคล (individualized) (X3) หมายถง การเนนทจะมงพฒนาลกนองเปนรายบคคล โดยมการเอาใจใสผใตบงคบบญชาแตละคน ผนาจะปฏบตตอผใตบงคบบญชาแตกตางกนไปตามความตองการและความสามารถของผใตบงคบบญชาแตละคนซงการสรางความสมพนธระหวางหวหนากบลกนองแบบตวตอตวจะพฒนาความเปนผนา 4. การกระตนการใชปญญา (intellectual stimulation) (X4) หมายถง ความคดสรางสรรค และหาวธการใหมๆ ในการแกปญหาตางๆ ในอดต โดยใชความคดในการปองกนปญหามากกวาการแกปญหา รวมทงสนใจตอการใชความคดในการวเคราะหการนาไปใช การต ความและการประเมนผลผบรหารจะสนบสนนใหผใตบงคบบญชาพฒนาวธการใหมๆ หรอคดคนสงแปลกใหม เพอทบรรลในภารกจประจาวนของพวกเขา

83

3. ตวแปรตาม (independent variables) เปนตวแปรทเกยวกบขวญในการปฏบตงาน (Y) ตามแนวคดของ ไวลส (Wiles) ซงในการวจยนผวจยศกษาตวแปร 8 ดาน ดงน 3.1 ความมนคงปลอดภย (Y1) หมายถง ความตองการของบคคลในองคการ ทมตอความมนคงและความปลอดภย รวมทงมสภาพการดารงชวตอยางผาสก 3.2 ความพงพอใจในสภาพงาน (Y2) หมายถง ความรสกตอสภาพการทางานทด ไดแก สภาพงานทมความสะดวก ดงดดใจ ทนสมย รวมทงการไดรบความสนบสนนจากผบรหาร 3.3 ความรสกเปนเจาของ (Y3) หมายถง ลกษณะอาการทแสดงถงการเปนหมคณะเดยวกน มนาใจ ไดมโอกาสอยรวม และทางานรวมกน 3.4 การไดรบความยตธรรม (Y4) หมายถง ผบรหารหรอองคการใหความยตธรรม ตอบคคลอยางเทาเทยมกน 3.5 ความรสกในความสาเรจ (Y5) หมายถง ลกษณะอาการทแสดงวาเชอมนในการใชศกยภาพ สรางความกาวหนาไดอยางมประสทธภาพ 3.6 ความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) หมายถง ลกษณะอาการทแสดงวาตนเอง มความสาคญตอการปฏบตงาน ตอกลมบคคลในองคการ 3.7 การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) หมายถง ความรสกทจะมสวนรวมในการกาหนดนโยบายองคการ ทาใหบคคลมความรบผดชอบตองานและหนาท 3.8 การนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) หมายถง ความรสกวามความ สามารถททางานรวมกบบคคลอนได ตลอดทงมความสามารถเทาเทยมกบบคคลอน เครองมอในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามจานวน 1 ฉบบ แบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม มลกษณะตรวจสอบรายการ (check list) สอบถามเกยวกบ 1) เพศ 2) อาย 3) ระดบการศกษา และ 4) ประสบการณในการทางานในโรงเรยนปจจบน

84

ตอนท 2 เกยวกบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน ตามแนวคดของบาส (Bass) ซงผวจยไดสรางขนจากการประยกตจากแบบสอบถามของ อภวรรณา แกวเลก151 ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขน โดยอาศยทฤษฎเกยวกบขวญในการปฏบตงานของ ไวลส (Wiles)152 แบบสอบตอนท 2 และตอนท 3 แตละขอ เปนคาถามแบบมาตราสวนการประเมนคา (rating scale) 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด โดยกาหนดเกณฑการใหคะแนนเปน 5,4,3,2, และ 1 ตามลาดบ ดงน

ระดบ 5 หมายถง ภาวะผนา / ขวญในการปฏบตงาน อยในระดบมากทสด ใหมนาหนกคะแนน 5 ระดบ 4 หมายถง ภาวะผนา / ขวญในการปฏบตงาน อยในระดบมาก ใหมนาหนกคะแนน 4 ระดบ 3 หมายถง ภาวะผนา / ขวญในการปฏบตงาน อยในระดบปานกลาง ใหมนาหนกคะแนน 3 ระดบ 2 หมายถง ภาวะผนา / ขวญในการปฏบตงาน อยในระดบนอย ใหมนาหนกคะแนน 2 ระดบ 1 หมายถง ภาวะผนา / ขวญในการปฏบตงาน อยในระดบนอยทสด ใหมนาหนกคะแนน 1

151อภวรรณา แกวเลก, “ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน

มธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 1” (วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2538), 109-115.

152Kimball Wiles, “An Analysis of Faculty Motivation to Work in the North Carolina Community College system” (Doctor’s Thesis,: North Carolina State University at Raleigh, 1973), 116-126.

85

การสรางเครองมอในการวจย การสรางเครองมอในการวจย ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอเปนแบบสอบถาม โดยมขนตอน ดงน ขนตอนท 1 ผวจยไดศกษาวรรณกรรมทเกยวของ และนาผลจากการศกษามาสรางเปนเครองมอ โดยการปรกษากบอาจารยผควบคมวทยานพนธ ขนตอนท 2 เสนอแบบสอบถามทสรางขนตอคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธเพอตรวจสอบความเหมาะสม แลวนามาปรบปรง และนาไปใหผทรงคณวฒจานวน 5 คน (ภาคผนวก จ) ทมประสบการณตรวจสอบความถกตอง ความเทยงตรงในดานเนอหา (content validity) และภาษาทใชในแบบสอบถาม โดยใชเทคนค IOC (Index of item Objective Congruence) ขนตอนท 3 นาแบบสอบถามมาปรบปรงแกไขแลวนาไปทดลองใช (try-out) กบ ผบรหารและครโรงเรยนทมใชตวอยาง 5 โรงเรยน จานวน 45 รป/คน คอโรงเรยนวดมชฌมาวาส จงหวดอดรธาน โรงเรยนจนทรงษวทยา โรงเรยนประภสสรวทยา จงหวดขอนแกน โรงเรยนบาลสาธต มจร.จงหวดหนองคาย และ โรงเรยนวดศรสมงค จงหวดสกลนคร ขนตอนท 4 นาแบบสอบถามทไดรบกลบคนมาคานวณหาคาความเชอมน (reliability) ตามวธของครอนบาค (Cronbach) โดยใชสมประสทธแอลฟา ( ∞ -coefficient)153 ไดคาความเชอมนตอนท 2 เทากบ .96 ตอนท 3 เทากบ .97 และคาความเชอมนทงฉบบเทากบ .98 การเกบรวบรวมขอมล ในการวจยครงนบรรลตามจดประสงค ผวจยไดกาหนดวธการรวบรวมขอมล จากกลมตวอยางโดยมขนตอน ดงน

1. ผวจยทาหนงสอถงคณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร เพอขอหนงสอขอความอนเคราะหไปยงประธานกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 คอ 1) จงหวดหนองคาย 2) จงหวดอดรธาน 3) จงหวดสกลนคร เพอขอความอนเคราะหใหออกหนงสอขอความรวมมอในการทาวจยไปยงโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทเปน กลมตวอยาง

153Lee J. Cronbach, Essentials of Psychological Testing, 3rd ed. (New York : Harper & Row Publisher, 1974), 161.

86

2. ผวจยแจกแบบสอบถามดวยตนเอง และจดสงแบบสอบถามทางไปรษณยถงผบรหารโรงเรยน

3. การเกบรวบรวมขอมลแบบสอบถามคน ผวจยเดนทางไปเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง และจดใหสงคนทางไปรษณยเปนบางแหง การวเคราะหขอมล เมอไดรบแบบสอบถามกลบคนมาเรยบรอยแลว นาขอมลทงหมดมาจดระบบขอมล ลงรหส และทาการวเคราะหดวยเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรมสาเรจรปสาหรบการวจยทางสงคมศาสตร (Statistical Package for the Social Sciences: SPSS) สถตทใชในการวจย เพอใหการวเคราะหขอมลตรงตามวตถประสงคของการวจยทศกษา และขอคาถามทตองการทราบในการวจยครงน ผวจยไดใชสถตในการวเคราะหขอมลดงน ขนตอนท 1 การลงรหสและบนทกขอมล เปนการนาขอมลทไดจากแบบสอบถามมาบนทกลงในคอมพวเตอร ขนตอนท 2 การวเคราะหขอมล แบงขอมลออกเปน 2 ระดบ คอ 2.1 ขอมลทวไป วเคราะหขอมลโดยใชคาความถ (f) และคารอยละ (%) 2.2 การวเคราะหขอมลเกยวกบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 วเคราะหโดยการหาคาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) 2.3 เปรยบเทยบความคดเหนของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาสตอภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ใชการทดสอบคา ท (t - test) 2.4 วเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (stepwise multiple regression)

87

การวเคราะหขอมลในขอ 2.2 ใชคาเฉลย ( X ) ของคะแนนทไดจากการตอบแบบสอบถาม ผวจยไดกาหนดเกณฑในการวเคราะหตามแนวคดของเบสท (Best)154 ดงน คาเฉลย 4.50-5.00 หมายถง ภาวะผนา/ขวญในการปฏบตงานของครอยในระดบมากทสด คาเฉลย 3.50-4.49 หมายถง ภาวะผนา/ขวญในการปฏบตงานของครอยในระดบมาก คาเฉลย 2.50-3.49 หมายถง ภาวะผนา/ขวญในการปฏบตงานของครอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 1.50-2.49 หมายถง ภาวะผนา/ขวญในการปฏบตงานของครอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00-1.49 หมายถง ภาวะผนา/ขวญในการปฏบตงานของครอยในระดบนอยทสด

154John W. Best, Research in Education (New Jersey: Prentice-Hall Inc., 1970),

190.

88

สรป

การวจยเรอง ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) โดยมวตถประสงคเพอทราบ 1) ภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 2) เปรยบเทยบความแตกตางตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาสเกยวกบภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 3) ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ตวอยางทใชในการวจย คอโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จานวน 36 โรงเรยน ไดมาจากการสมแบบแบงชน (stratified random sampling) ผใหขอมลโรงเรยนละ 9 คน ประกอบดวยผบรหาร ผชวยผบรหาร 3 รป/คน ครทเปนพระภกษ 3 รป ครทเปนฆราวาส 3 คน รวมทงสน 324 รป/คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม จานวน 1 ฉบบ แบงออกเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผนาของผบรหารตามแนวคดของบาส (Bass) ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบขวญในการปฏบตงานของครตามแนวคดของ ไวล (Wiles) วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาความถ (f) คารอยละ (%) คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบคาท (t-test) และการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (stepwise multiple regression analysis)

89

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลการวจยเรอง ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เพอใหเปนไปตามวตถประสงคและตอบขอคาถามของการวจยครงน ผวจยไดนาขอมลทไดจากการตอบแบบสอบ ถามของผใหขอมล คอ ผบรหาร และครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ทเปนกลมตวอยาง จานวน 36 โรงเรยน รวม 324 คน ซงไดรบแบบสอบถามกลบคนมาครบทกฉบบ คดเปนรอยละ 100 นามาวเคราะหและเสนอผลการวเคราะหโดยใชตารางประกอบ คาบรรยาย จาแนกเปน 4 ตอน ดงน ตอนท 1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ตอนท 3 การวเคราะหเปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหารกบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส ตอนท 4 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ตอนท 1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ซงไดจากการตอบแบบสอบถามของ ผบรหาร และครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ทเปนกลมตวอยาง จานวน 36 โรงเรยน รวม 324 คน จาแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา ตาแหนงหนาท และประสบการณในการทางาน ดงรายละเอยดในตารางท 4

90

ตารางท 4 ขอมลแสดงสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม

ผใหขอมล รวม ขอ

สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ผบรหาร ครพระภกษ ครฆราวาส

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. เพศ 1. ชาย 100 92.60 108 100 66 61.10 274 84.57 2. หญง 8 7.40 0 0 42 38.90 50 15.43 2. อาย 1. นอยกวา 25 ป 5 4.60 17 15.70 17 15.70 39 12.04 2. 25-35 ป 41 38 58 53.70 60 55.60 159 49.07 3. 36-45 ป 49 45.40 21 19.40 19 17.60 89 27.47 4. 46-55 ป 7 6.50 9 8.3 8 7.40 24 7.41 5. 56 ปขนไป 6 5.60 3 2.80 4 3.70 13 4.01 3. ระดบการศกษา 1. ตากวาปรญญาตร 9 8.30 15 13.90 12 11.10 36 11.11 2. ปรญญาตร 83 76.90 88 81.50 93 86.10 264 81.48 3. สงกวาปรญญาตร 16 14.80 5 4.6 3 2.80 24 7.41 4. ตาแหนงหนาท 1. ผบรหาร 108 100 0 0 0 0 108 33.33 2. ครสอน 0 0 108 100 108 100 216 66.67 5. ประสบการณ

ในการทางาน

1. นอยกวา 5 ป 28 25.90 51 47.20 51 47.20 130 40.12 2. 5-10 ป 54 50 45 71.70 39 36.10 138 42.59 3. 10-15 ป 20 18.50 8 7.40 8 7.40 36 11.11 4. 15 ปขนไป 6 5.60 4 3.70 10 9.30 20 6.17 จากตารางท 4 พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนเพศชาย จานวน 274 คน คดเปนรอยละ 84.57 เปนเพศหญง จานวน 50 คน คดเปนรอยละ 15.43 เปนผทมอายระหวาง 25 - 35 ป มากทสดจานวน 159 คน คดเปนรอยละ 49.07 เปนผทมอาย 56 ปขนไปนอยทสด จานวน 13 คน คดเปนรอยละ 4.01 มระดบการศกษาระดบปรญญาตรมากทสด รวม 264 คน

91

คดเปนรอยละ 81.48 มระดบการศกษาสงกวาปรญญาตรนอยทสด จานวน 24 คน คดเปน รอยละ 7.41 มผตอบแบบสอบถามทเปนครผสอนมากทสด จานวน 216 คน คดเปนรอยละ 66.67 เปนผบรหารโรงเรยนนอยทสด จานวน 108 คน คดเปนรอยละ 33.33 สาหรบประสบการณในการทางานเปนผทมประสบการณระหวาง 5 - 10 ปมากทสด มจานวน 138 คน คดเปนรอยละ 42.59 เปนผทมประสบการณ 16 ปขนไป นอยทสดจานวน 20 คน คดเปนรอยละ 6.17 เมอจาแนกเปนกลมผบรหาร พบวา เปนเพศชายมากทสด จานวน 100 คน คดเปนรอยละ 92.60 เพศหญง จานวน 8 คน คดเปนรอยละ 7.4 มอายระหวาง 36-45 ปมากทสด จานวน 49 คน คดเปนรอยละ 45.40 และอายนอยกวา 25 ปนอยทสด จานวน 5 คน คดเปนรอยละ 4.60 มการศกษาระดบปรญญาตรมากทสด จานวน 83 คน คดเปนรอยละ 76.90 และตากวาปรญญาตรนอยทสด จานวน 9 คน คดเปนรอยละ 8.3 มประสบการณในการทางานมากกวา 5-10 ปมากทสดจานวน 54 คน คดเปนรอยละ 50.00 และ 15 ปนอยทสด จานวน 6 คน คดเปนรอยละ 5.6 เมอจาแนกเปนกลมครพระภกษ พบวา เปนเพศชาย จานวน 108 รป คดเปนรอยละ 100 มอายระหวาง 25-35 ป มากทสด จานวน 58 รป คดเปนรอยละ 53.7 และ 56 ปขนไปนอยทสด จานวน 3 รป คดเปนรอยละ 2.8 มระดบการศกษาปรญญาตรมากทสด จานวน 88 รป คดเปนรอยละ 81.5 และสงกวาปรญญาตรนอยทสด จานวน 5 รป คดเปนรอยละ 4.6 มประสบการณในการทางาน 5-10 ปมากทสด จานวน 45 คน คดเปนรอยละ 71.7 และ 15 ปขนไปนอยทสด จานวน 4 รป คดเปนรอยละ 3.7 เมอจาแนกเปนกลมครฆราวาส พบวา เปนเพศชายมากทสด จานวน 66 คน คดเปนรอยละ 61.10 และเพศหญงนอยทสด จานวน 42 คน คดเปนรอยละ 38.90 มอายระหวาง 25-35 ปมากทสด จานวน 60 คน คดเปนรอยละ 55.60 และ 56 ปขนไปนอยทสด จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 3.70 มระดบการศกษาปรญญาตรมากทสด จานวน 93 คน คดเปนรอยละ 86.10 และสงกวาปรญญาตรนอยทสด จานวน 3 คน คดเปนรอยละ 2.80 มประสบการณในการทางานนอยกวา 5 ปมากทสด จานวน 51 คน คดเปนรอยละ 47.20 และ 10-15 ปนอยทสด คดเปนรอยละ 7.40

92

ตอนท 2 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหาร และขวญในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

ในการวเคราะหภาวะผนาของผบรหาร และขวญในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ผวจยวเคราะหโดยใชคาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) จากตวอยาง 36 โรงเรยน แลวนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑตามแนวคดของเบสตทกาหนดไว ดงรายละเอยดในตารางท 5 – 18 ดงน

ตารางท 5 ระดบภาวะผนาของผบรหาร โดยภาพรวม

ภาวะผนาของผบรหาร X S.D. คาระดบ 1. การสรางบารม (X1) 2. การสรางแรงบนดาลใจ (X2) 3. การมงความสมพนธเปนรายบคคล (X3) 4. การกระตนการใชปญญา (X4)

3.68 3.62 3.52 3.52

.22

.25

.25

.28

มาก มาก มาก มาก

X t0t 3.58 .23 มาก จากตารางท 5 พบวาโดยภาพรวมระดบภาวะผนาของผบรหาร อยในระดบมาก ( X = 3.58, S.D. = 0.23) และเมอแยกพจารณาในแตละดาน พบวา ภาวะผนาของผบรหารมระดบภาวะผนาแตละดานอยในระดบมาก ทง 4 ดาน โดยเรยงลาดบจากคาเฉลยมากไปหานอยได

ดงน การสรางบารม (X 1 ) ( X = 3.68,S.D.= .22) การสรางแรงบนดาลใจ (X 2 ) ( X = 3.62

,S.D. = 0.25) การมงความสมพนธเปนรายบคคล (X 3 ) ( X = 3.52 ,S.D. = 0.25) และการกระตนการใชปญญา (X 4 ) ( X = 3.52 , S.D. = 0.28)

93

ตารางท 6 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการสรางบารม(X1) จาแนกตามรายขอ

ภาวะผนาของผบรหาร X S.D. คาระดบ 1.การปฏบตตนเพอใหเกดประโยชน แกผรวมงาน 2.การถายทอดความคดทสาคญใหเหนถงคานยมและความเชอ 3.การควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต 4.การเนนความสาคญในสงทผรวมงานเชอมน 5.การทาใหผรวมงานภมใจเมอไดทางานรวมกน 6.การระบความสาคญของวตถประสงคและเปาหมายไดชดเจน 7.การเสยสละประโยชนสวนตวเพอประโยชนของกลม 8.การตดสนใจโดยคานงถงผลทจะตามมาทางดานศลธรรมและจรยธรรม 9.การใหความมนใจตอผรวมงานในการตอสกบอปสรรคตาง ๆ

3.77

3.60

3.74 3.63 3.68

3.57

3.84

3.97

3.60

.29

.36 .26 .25 .26

.24

.28

.27

.31

มาก

มาก

มาก มาก มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

การสรางบารม(X1) 3.68 .22 มาก จากตารางท 6 พบวา โดยภาพรวมระดบภาวะผนาของผบรหารดานการสรางบารม(X1) อยในระดบมาก ( X = 3.68, S.D. = 0.22) และเมอพจารณารายขอ พบวา ทกขอ อยในระดบมาก โดยการตดสนใจโดยคานงถงผลทจะตามมาทางดานศลธรรมและจรยธรรม มคาเฉลยมากทสด ( X = 3.97,S.D =.27) รองลงมา คอการเสยสละประโยชนสวนตวเพอประโยชนของกลม ( X =3.84, S.D= .28) และการระบความสาคญของวตถประสงคและเปาหมายไดชดเจนมคาเฉลยนอยทสด ( X =3.57, S.D=.24)

94

ตารางท 7 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) จาแนกตามรายขอ

ภาวะผนาของผบรหาร X S.D. คาระดบ 1.การแสดงใหเหนถงความมงมนในอดมคตความเชอและคานยม 2.การแสดงใหเหนถงการเปนคนทเฉลยวฉลาด มสมรรถภาพสงในการปฏบตงาน 3.การมจดยนทชดเจนในการคดเหนตอปญหา ทเกดขน 4.การปฏบตตนเพอใหผรวมงานนบถอ 5.การระบจดประสงคหลกในการทางาน ของผรวมงานทราบไดอยางชดเจน 6.การแสดงใหเหนถงความมพลงอานาจและความเชอมนในตนเอง 7.การแสดงใหเหนถงการมภารกจรวมกน 8.มวสยทศนทกวางไกลและมความเปนไปไดในแงปฏบต 9.เปนบคคลทมองโลกในแงด 10.การสรางความมนใจใหผรวมงานทางานไดบรรลเปาหมาย 11.การชวยเหลอใหกาลงใจแกผรวมงาน

3.59

3.53

3.60

3.65

3.54

3.54 3.59

3.55 3.81

3.65 3.63

.28

.35

.35

.31

.29

.30 .29

.33 .25

.26

.25

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก มาก

มาก มาก

มาก มาก

การสรางแรงบนดาลใจ (X2) 3.62 .25 มาก จากตารางท 7 พบวา โดยภาพรวมระดบภาวะผนาของผบรหารดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) อยในระดบมาก ( X = 3.62, S.D. = 0.25) และเมอพจารณารายขอ พบวา ทกขออยในระดบมาก โดยเปนบคคลทมองโลกในแงด มคาเฉลยมากทสด ( X =3.81, S.D=.25) รองลงมาคอ การสรางความมนใจใหผรวมงานทางานไดบรรลเปาหมาย ( X =3.65, S.D=.26) และการแสดงใหเหนถงการเปนคนทเฉลยวฉลาดมสมรรถภาพสงในการปฏบตงาน มคาเฉลยนอยทสด ( X =3.53, S.D=.35)

95

ตารางท 8 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล (X3) จาแนกตาม รายขอ

ภาวะผนาของผบรหาร X S.D. คาระดบ 1.การกระตนความสนใจใหผปฏบตงานทางานจนประสบความสาเรจ 2.การกระตนใหผรวมงานเหนความ สาคญถง สงทควรไดรบการพจารณา 3.การทาใหผรวมงานมองเหนผลงานทจะเกดขนในอนาคตไดอยางชดเจน 4.การรบฟงเรองของผรวมงานไดอยางตงใจ 5.การชวยใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน ตอความกาวหนาของผรวมงาน 6.การสงเสรมใหผรวมงานไดพฒนาจดเดนของตนเองอยเสมอ 7.การใหเวลาในการแนะนาการสอนงาน แกผรวมงาน 8.การปฏบตตอผรวมงานโดยคานงถง ความแตกตางระหวางบคคลทงความตองการและความสามารถ 9.การใหคาแนะนาผรวมงานในการวเคราะหความตองการและความสามารถของผอน

3.53

3.49

3.57 3.61

3.58

3.50

3.41

3.44

3.44

.31

.33

.31 .23

.28

.28

.36

.33

.34

มาก

ปานกลาง

มาก มาก

มาก

มาก

ปานกลาง

ปานกลาง ปานกลาง

การมงความสมพนธเปนรายบคคล (X3) 3.52 .25 มาก จากตารางท 8 พบวา โดยภาพรวมระดบภาวะผนาของผบรหารดานการมงความ สมพนธเปนรายบคคล (X3) อยในระดบมาก ( X = 3.52, S.D. = 0.25) และเมอพจารณารายขอ พบวา อยในระดบมาก 5 ขอ อยในระดบปานกลาง 4 ขอ โดยการรบฟงเรองของผรวมงานไดอยางตงใจ อยในระดบมาก มคาเฉลยมากทสด ( X =3.61, S.D=.23) รองลงมาคอ การชวยใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอความกาวหนาของผรวมงานอยในระดบมาก ( X =3.58, S.D=.28) และการให

96

เวลาในการแนะนางานสอนงาน แกผรวมงาน อยในระดบปานกลาง มคาเฉลยนอยทสด ( X =3.41, S.D=.36) ตารางท 9 ระดบภาวะผนาของผบรหารดานการกระตนการใชปญญา (X4) จาแนกตามรายขอ

ภาวะผนาของผบรหาร X S.D. คาระดบ 1.มการพฒนาตนเองอยเสมอ 2.การใหความสนใจแกผรวมงานโดยเสมอภาค 3.ความสามารถนาเสนอประเดนทนาสนใจเพอการตงสมมตฐาน 4.ความสามารถในการตรวจสอบขอสนนษฐานของปญหาทสาคญ ๆ ได 5.การหาแนวทางในการแกปญหาได 6.การเสนอแนะวธการใหมในการปฏบตงานแกผรวมงาน 7.การพจารณาถงประเดนตาง ๆ รวมทงทยงไมเกดปญหามาพจารณาใหรอบคอบ 8.การสนบสนนใหผรวมงานมองปญหาในหลายแงมมได 9.การสงเสรมการกาหนดปญหาโดยใชเหตผลและหลกฐานมากกวาความรสก 10.การสงเสรมและใหโอกาสแกผรวมงานไดแสดงความคดเหนและแงคดตาง ๆ

3.60 3.56

3.46

3.45

3.53

3.46

3.46

3.50

3.56

3.59

.39

.33

.34

.31

.34

.32

.31

.32

.32

.32

มาก มาก

ปานกลาง

ปานกลาง มาก

ปานกลาง

ปานกลาง

มาก

มาก

มาก

การกระตนการใชปญญา (X4) 3.52 .28 มาก จากตารางท 9 พบวา โดยภาพรวมระดบภาวะผนาของผบรหารดานการกระตนการใชปญญา (X4) อยในระดบมาก ( X = 3.52, S.D. = 0.28) และเมอพจารณารายขอ พบวา อยในระดบมาก 6 ขอ อยในระดบปานกลาง 4 ขอ โดยมการพฒนาตนเองอยเสมอ อยในระดบมาก มคาเฉลยมากทสด ( X =3.60, S.D=.39) รองลงมาคอ การสงเสรมและใหโอกาสแกผรวมงานได

97

แสดงความคดเหนและแงคดตาง ๆ อยในระดบมาก ( X =3.59, S.D.=.32) และความสามารถในการตรวจสอบขอสนนษฐานของปญหาทสาคญ ๆ ได มคาเฉลยนอยทสด ( X =3.45, S.D=.31) ตารางท 10 ระดบขวญในการปฏบตงานของคร โดยภาพรวม

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1. ความมนคงปลอดภย (Y1) 2. ความพอใจในสภาพงาน (Y2) 3. ความรสกเปนเจาของ (Y3) 4. การปฏบตอยางยตธรรม (Y4) 5. ความรสกในความสาเรจ (Y5) 6. ความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) 7. การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) 8. การนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8)

3.05 3.14 3.48 3.37 3.36 3.36 3.34 3.43

.35

.32

.29

.30

.29

.25

.31

.31

ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง

Y t0t 3.32 .27 ปานกลาง จากตารางท 10 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของคร อยในระดบ ปานกลาง ( X = 3.32, S.D. = 0.27) และเมอแยกพจารณาในแตละดาน พบวา ระดบขวญในการปฏบตงานของคร แตละดานอยในระดบปานกลาง ทง 8 ดาน โดยเรยงลาดบจากคาเฉลยมากไปหานอยไดดงน ความรสกเปนเจาของ (Y3) ( X = 3.48 , S.D. = .29) การนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) ( X = 3.43 , S.D. =.31) การปฏบตอยางยตธรรม (Y4) ( X = 3.37 ,S.D. = .30) ความรสกในความสาเรจ (Y5) ( X = 3.36 , S.D. = .29) การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) ( X = 3.36 , S.D. = .25) ความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) ( X = 3.34 , S.D. = .31) ความพอใจในสภาพงาน (Y2) ( X = 3.14 , S.D. = .32) และความมนคงปลอดภย (Y1) ( X = 3.05 , S.D. = .35)

98

ตารางท 11 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความมนคงปลอดภย (Y1) จาแนกตามรายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.โรงเรยนอานวยความสะดวก และจดสวสดการตาง ๆ ไดเพยงพอกบความตองการของคร 2.ทานรสกมนใจในตาแหนงหนาทการงาน ทกาลงปฏบตอย 3.รายไดของทานสามารนาไปจดหาสง จาเปน ในการดารงชวตของทานและครอบครวในสงคมไดอยางด 4.ความสขโรงเรยนจดบรการทางดานสนทนาการ และสงอานวยความสะดวกใหกบครไดด 5.โรงเรยนสงเสรม และรกษาผลประโยชนของคร

3.14

3.09

2.89

2.98 3.18

.36

.43

.38

.40

.40

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง

ความมนคงปลอดภย (Y1) 3.05 .35 ปานกลาง จากตารางท 11 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครความความมนคงปลอดภย (Y1) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.05, S.D. = 0.35) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา ทกขออยในระดบปานกลาง โดยโรงเรยนสงเสรม และรกษาผลประโยชนของคร มคาเฉลยมากทสด ( X =3.18, S.D.=.40) และ รายไดของทานสามารนาไปจดหาสงจาเปนในการดารงชวตของทานและครอบครวในสงคมไดอยางด มคาเฉลยนอยทสด ( X =2.89, S.D.=.38)

99

ตารางท 12 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความพอใจในสภาพงาน (Y2) จาแนกตาม รายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.ทานรสกพงพอใจในการปฏบตงานของเพอนรวมงานในโรงเรยน 2.โรงเรยนมวสดอปกรณตาง ๆ เพออานวยความสะดวกในการปฏบตงาน 3.บรรยากาศในโรงเรยนชวยใหทานเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน 4.ทานไดรบการสงเสรมใหรเรมงานใหม ๆ จากผบรหาร 5.วสดอปกรณการเรยนการสอน มความสะดวกทนสมย และไดรบความสะดวกในการบรการ

3.38

2.95

3.24

3.20

2.95

.35

.48

.33

.35

.39

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ความพอใจในสภาพงาน (Y2) 3.14 .32 ปานกลาง จากตารางท 12 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความพอใจในสภาพงาน (Y2) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.14, S.D. = 0.32) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา ทกขออยในระดบปานกลาง โดยทานรสกพงพอใจในการปฏบตงานของเพอนรวมงานในโรงเรยน มคาเฉลยมากทสด ( X =3.38, S.D.=.35) และโรงเรยนมวสดอปกรณตาง ๆ เพออานวยความสะดวกในการปฏบตงาน มคาเฉลยนอยทสด ( X =2.95, S.D.=.48)

100

ตารางท 13 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกเปนเจาของ (Y3) จาแนกตามรายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.ทานรสกวาตนเองเปนสวนหนงของโรงเรยนอยางแทจรง 2.ทานมความรสกภาคภมใจทไดมาปฏบตหนาทในโรงเรยนน 3.เพอความสาเรจและความเจรญกาวหนาของงาน ทานตองเสยสละเวลา และความสขสวนตว 4.ปญหาทเกดขนในโรงเรยน เปนภาระหนาทของทานทจะตองหาทางแกไข และรบผดชอบ 5.ทานมโอกาสไดใชความรความสามารถในการปฏบตงานรวมกบคณะครดวยด

3.46

3.61

3.66

3.54

3.52

.33

.31

.39

.31

.35

ปานกลาง

มาก

มาก

มาก

มาก

ความรสกเปนเจาของ (Y3) 3.48 .29 ปานกลาง จากตารางท 13 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกเปนเจาของ (Y3) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.48, S.D. = 0.29) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา สวนใหญอยในระดบมาก โดยเพอความสาเรจและความเจรญกาวหนาของงาน ทานตองเสยสละเวลา และความสขสวนตวมคาเฉลยมากทสด ( X = 3.66, S.D.=.39) รองลงมาคอทานมความรสกภาคภมใจทไดมาปฏบตหนาทในโรงเรยนน ( X =3.61, S.D=.31) สวนทานรสกวาตนเองเปนสวนหนงของโรงเรยนอยางแทจรง อยในระดบปานกลาง ( X =3.46, S.D=.33)

101

ตารางท 14 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการปฏบตอยางยตธรรม (Y4) จาแนกตาม รายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.ทานไดรบการพจารณาความดความชอบหรอการปฏบตอยางอนจากผบรหารอยางยตธรรมทดเทยมกบบคคลอน 2.โรงเรยนมกฎเกณฑการประเมนผลการปฏบตงานของครอยางเทยงตรง 3.โรงเรยนมกระบวนการใหความยตธรรมในโรงเรยน 4.การมอบหมายงานพเศษ กระจายใหกบครอยางยตธรรม 5.ครมโอกาสกาวหนาหรอไดรบการพจารณา ความดความชอบทดเทยมกน ตามความ สามารถในการปฏบตงาน

3.27

3.30

3.50

3.35

3.22

.36

.36

.34

.32

.36

ปานกลาง ปานกลาง

มาก

ปานกลาง

ปานกลาง การปฏบตอยางยตธรรม (Y4) 3.37 .30 ปานกลาง

จากตารางท 14 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการปฏบตอยางยตธรรม (Y4) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.37, S.D. = 0.30) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา สวนใหญอยในระดบปานกลาง มเพยงขอเดยวอยในระดบมาก คอ โรงเรยนมกระบวนการใหความยตธรรมในโรงเรยน มคาเฉลยมากทสด ( X =3.50, S.D=.34)

102

ตารางท 15 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกในความสาเรจ (Y5) จาแนกตาม รายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.ทานเปนกาลงททาใหงานในโรงเรยนดาเนนไปได และบรรลวตถประสงคดวยด 2.ผบรหารใหคายกยองนบถอ และสรรเสรญในผลการปฏบตของทานอยเสมอ 3.โครงการตาง ๆ ทอยในความรบผดชอบ ทานสามารถปฏบตครบถวน 4.ทานรสกภาคภมใจในผลการปฏบตงาน ทผานมา 5.โรงเรยนไดมอบหมายงานทเหมาะสมกบความรความสามารถของทาน

3.40

3.28

3.33

3.38

3.44

.33

.38

.36

.33

.29

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ความรสกในความสาเรจ (Y5) 3.36 .29 ปานกลาง จากตารางท 15 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกในความสาเรจ (Y5) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.36, S.D. = 0.29) และเมอแยกพจารณาในแต ละขอ พบวา ทกขออยในระดบปานกลาง โดยโรงเรยนไดมอบหมายงานทเหมาะสมกบความรความสามารถของทาน มคาเฉลยมากทสด ( X =3.44, S.D=.29) และผบรหารใหคายกยองนบถอ และสรรเสรญในผลการปฏบตของทานอยเสมอ มคาเฉลยนอยทสด ( X =3.28, S.D.=.38)

103

ตารางท 16 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) จาแนกตามรายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.ผบรหารและเพอนครมาขอคาแนะนา และขอเสนอแนะในการปฏบตงาน จากทานเสมอ 2.ผบรหารของทานเปนบคคลททานสามารถปรกษาหารอ ชแจงหรอขอคาแนะนาในการปฏบตงานไดเปนการสวนตว 3.การปฏบตงานของทานทาใหไดรบการยกยอง ยอมรบ และเปนทพงพอใจของเพอนรวมงาน 4.การททานไดปฏบตงานทน ทานมโอกาสแสดงผลงาน เพอเปนการแสดงความรความสามารถใหเปนทประจกษ 5.ผบรหารและเพอนครตางยอมรบในความรความสามารถในการปฏบตงานของทาน

3.25

3.47

3.35

3.38

3.33

.30

.27

.30

.34

.30

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง ปานกลาง

ความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) 3.36 .25 ปานกลาง จากตารางท 16 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.36, S.D. = 0.25) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา ทกขออยในระดบปานกลาง โดยผบรหารของทานเปนบคคลททานสามารถปรกษาหารอ ชแจงหรอขอคาแนะนาในการปฏบตงานไดเปนการสวนตว มคาเฉลยมากทสด ( X = 3.47, S.D. = .27) และผบรหารและเพอนครมาขอคาแนะนา และขอเสนอแนะในการปฏบตงานจากทานเสมอมคาเฉลยนอยทสด ( X = 3.25, S.D. =.30)

104

ตารางท 17 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) จาแนกตามรายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.ทานมโอกาสแสดงความคดเหนในการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตางๆ ของโรงเรยน 2.ทานสามารถปฏบตงานใหสอดคลองกบนโยบายและแผนงานของโรงเรยน 3.คณะครไดรบโอกาสแสดงความคดในการแกไขปญหาตางๆ ของโรงเรยน 4.ความคดเหนตางๆ ทคณะครเสนอ จะไดการพจารณาจากผบรหาร 5.ทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมท

3.32

3.31

3.37 3.34 3.49

.38

.34

.38

.30

.30

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

ปานกลาง

การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) 3.34 .31 ปานกลาง จากตารางท 17 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.34, S.D. = 0.31) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา ทกขออยในระดบปานกลาง โดยทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมท มคาเฉลยมากทสด ( X = 3.49, S.D. = .30) และทานสามารถปฏบตงานใหสอดคลองกบนโยบายและแผนงานของโรงเรยน มคาเฉลยนอยทสด ( X = 3.31, S.D. = .34)

105

ตารางท 18 ระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) จาแนกตามรายขอ

ขวญในการปฏบตงานของคร X S.D. คาระดบ 1.งานททานทาอยขณะนเปนงานทานถนดมาก จงมโอกาสใชความรความสามารถของตนเอง 2.ในการปฏบตงานของโรงเรยน คณะครไดรวมกนปฏบตงานดวยความสามคค 3.จากผลการปฏบตงานในหนาท ทานรสกมความภาคภมใจและยนด 4.ทานรสกวา จากผลการปฏบตงานทาใหทานโดดเดน และสรางชอเสยงใหทานและโรงเรยน

3.38

3.55

3.47

3.29

.34

.30

.36

.45

ปานกลาง

มาก

ปานกลาง

ปานกลาง

การนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) 3.43 .31 ปานกลาง จากตารางท 18 พบวาโดยภาพรวมระดบขวญในการปฏบตงานของครดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) อยในระดบปานกลาง ( X = 3.43, S.D. = 0.31) และเมอแยกพจารณาในแตละขอ พบวา มเพยงขอเดยวคอในการปฏบตงานของโรงเรยน คณะครไดรวมกนปฏบตงานดวยความสามคคเพยงดานเดยวทอยในระดบมาก สวนขออน ๆ อยในระดบปานกลาง

106

ตอนท 3 การวเคราะหเปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส

การวเคราะหเปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส ผวจยวเคราะหโดยใชการทดสอบคาท (t - test) ดงรายละเอยดในตารางท 19 -20 ดงน

ตารางท 19 การวเคราะหเปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหารจาแนกตามทศนะของครทเปน

พระภกษ และครทเปนฆราวาส

จากตารางท 19 พบวา ภาวะผนาของผบรหาร จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดาน ไมแตกตางกน

ครผใหขอมล (n=216) ครทเปนพระภกษ

(n=108) ครทเปนฆราวาส

(n=108)

ภาวะผนาของผบรหาร

X S.D. X S.D.

t

Sig.

1. การสรางบารม (X1) 2. การสรางแรงบนดาลใจ (X2) 3. การมงความสมพนธเปน รายบคคล (X3) 4. การกระตนการใชปญญา (X4)

3.64 3.60

3.51 3.52

.61 .59

.67 .67

3.67 3.63

3.52 3.51

.64

.68

.73 .71

.26

.26

.04

.17

.79

.79

.96

.86

รวม 3.57 .58 3.58 .65 .17 .92

107

ตารางท 20 การวเคราะหเปรยบเทยบขวญในการปฏบตงานของคร จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส

จากตารางท 20 พบวา ขวญในการปฏบตงานของคร จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน และเมอพจารณารายขอ พบวา ในดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) ทวาทานมโอกาสแสดงความคดเหนการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตางๆ ของโรงเรยน และทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมทแตกตางกน

ครผใหขอมล (n=216) ครทเปนพระภกษ

(n=108) ครทเปนฆราวาส

(n=108)

ขวญในการปฏบตงานของคร

X S.D. X S.D.

t

Sig.

ความมนคงปลอดภย (Y1) ความพอใจในสภาพงาน (Y2) ความรสกเปนเจาของ (Y3) การปฏบตอยางยตธรรม (Y4) ความรสกในความสาเรจ (Y5) ความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) การนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8)

3.15 3.16 3.49 3.36 3.34 3.33

3.31

3.34

.87

.76

.69

.73

.72

.71

.77

.78

3.04 3.20 3.50 3.40 3.40 3.35

3.37

3.51

.85

.77

.81

.82

.90

.78

.83

.78

.94

.38

.17

.39 .62

.23

.50

1.59

.34

.69

.85

.69

.53

.81

.61

.11

รวม 3.31 .65 3.35 .71 .40 .68

108

ตอนท 4 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ผวจยใชการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (stepwise multiple regression analysis) พจารณาตามตวแปรทเขาสมการ ดงรายละเอยดในตารางท 21 – 30

109

ภาวะผนาของบรหาร ขวญในการปฏบตงานของคร

X 1 X 2 X 3 X 4 X t0t Y 1 Y 2 Y 3 Y 4 Y 5 Y 5 Y 5 Y 5 Y tot

การสรางบารม (X 1 ) 1.000 .829** .805** .790** .903** .600** .630** .576** .655** .601** .512** .551** .463** .646**

การสรางแรงบนดาลใจ (X 2 ) .829** 1.000 .865** .895** .955** .666** .700** .616** .743** .757** .625** .648** .545** .745**

การมงความสมพนธเปน

รายบคคล(X 3 )

.805** .865** 1.000 .888** .948** .733** .783** .527** .764** .691** .581** .601** .446** .724**

การกระตนการใชปญญา(X 4 ) .790** .895** .888** 1.000 .955** .710** .736** .591** .806** .721** .628** .641** .555** .759**

X t0t .903** .955** .948** .955** 1.000 .723 .760** .614** .793** .739** .626** .651** .536** .767**

ตารางท 21 คาสมประสทธสหสมพนธของภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

110

ตารางท 22 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม (Ytot)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

1.53 1.07

1.53 0.03

48.55 .00

Total 35 2.61 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .76 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .58 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .57 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .17 ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ

Unstandardize Coefficients

ตวแปรพยากรณ

β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท ภาวะผนาของผบรหาร(X t0t )

.15

.88 .45 .12

.76

0.34 6.96

.73 .00

จากตารางท 22 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (X tot ) มคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม (Y tot ) เทากบ .76 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .58 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (X tot ) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม (Y tot ) ไดรอยละ 58.80 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .57 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .17 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (X tot ) สงผลตอขวญ

111

ในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม (Y tot ) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y tot = 0.15 + 0.88 (X tot )

ตารางท 23 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอ ขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภย (Y1)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

2.38 2.06

2.38 0.06

39.39 .00

Total 35 4.44 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .73 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .53 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .52 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .24 ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ

Unstandardize Coefficients

ตวแปรพยากรณ

β Std.Error

Standardize Coefficients

t

Sig.

คาคงท การมงความสมพนธเปนรายบคคล(X3)

.56 1.02

.57

.16

.73 0.97 6.27

.339 .00

จากตารางท 23 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล(X3) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

112

ดานความมนคงปลอดภย (Y1) เทากบ .73 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .53 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล(X3) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภย (Y1) ไดรอยละ 53.70 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .52 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .24 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล (X3) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภย (Y1) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 1= 0.56 + 1.02(X3)

ตารางท 24 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความพอใจในสภาพงาน (Y2)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

2.31 1.45

2.31 0.04

53.94 .00

Total 35 3.76 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .78 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .61 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .60 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .20

113

ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ Unstandardize

Coefficients

ตวแปรพยากรณ β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท การมงความสมพนธเปนรายบคคล (X3)

.41 1.01

.48

.13

.78 0.85 7.34

.39 .00

จากตารางท 24 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล(X3) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความพอใจในสภาพงาน (Y2) เทากบ .78 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .61 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล(X3) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความพอใจในสภาพงาน (Y2) ไดรอยละ 61.30 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .60 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .20 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล (X3) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความพอใจในสภาพงาน (Y2) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 2 = 0.416 + 1.010(X3)

114

ตารางท 25 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอ ขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของ (Y3)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

1.12 1.84

1.12 0.05

20.78 .00

Total 35 2.97 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .61 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .37 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .36 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .23 ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ

Unstandardize Coefficients

ตวแปรพยากรณ

β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท การสรางแรงบนดาลใจ (X2)

.88

.71 .57 .15

.61

1.55 4.55

.13 .00

จากตารางท 25 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของ (Y3) เทากบ .61 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .37 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของ (Y3) ไดรอยละ 37.90 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .36 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .23 ใน

115

ลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของ (Y3) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 3 = 0.88 + 0.71 (X2)

ตารางท 26 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอ ขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม (Y4)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

2.06 1.11

2.06 0.03

63.16 .00

Total 35 3.17 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .80 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .65 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .64 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .18 ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ

Unstandardize Coefficients

ตวแปรพยากรณ

β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท การกระตนการใชปญญา(X4)

.34

.85 .38 .10

.80

.91 7.94

.36 .00

จากตารางท 26 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดาน

116

การปฏบตอยางยตธรรม (Y4) เทากบ .80 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .65 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม (Y4) ไดรอยละ 65.00 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .64 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .18 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม (Y4) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 4 = 0.34 + 0.85 (X4)

ตารางท 27 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอ ขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกในความสาเรจ (Y5)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

1.73 1.29

1.73 0.03

45.74 .00

Total 35 3.03 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .75 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .57 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .56 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .19

117

ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ Unstandardize

Coefficients

ตวแปรพยากรณ β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท การสรางแรงบนดาลใจ (X2)

.13

.89 .47 .13

.75

.27 6.76

.78 .00

จากตารางท 27 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกในความสาเรจ (Y5) เทากบ .75 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .57 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกในความสาเรจ (Y5) ไดรอยละ 57.4 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .56 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .19 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกในความสาเรจ (Y5) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 5 = 0.13 + 0.89 (X2)

118

ตารางท 28 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกตนเองมความสาคญ (Y6)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

0.90 1.39

0.90 0.04

22.15 .00

Total 35 2.29 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .62 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .39 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .37 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .20 ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ

Unstandardize Coefficients

ตวแปรพยากรณ

β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท การกระตนการใชปญญา (X4)

1.35 .56

.42

.12

.62 3.17 4.70

.00 .00

จากตารางท 28 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) เทากบ .62 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .39 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) ไดรอยละ 39.50 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว

119

(Adjusted R Square) เทากบ .37 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .20 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกตนเองมความสาคญ (Y6) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 6 = 1.35 + 0.56 (X2)

ตารางท 29 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

1.45 1.97

1.45 0.05

24.99 .000

Total 35 3.43 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .65 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .42 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .40 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .24 ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ

Unstandardize Coefficients

ตวแปรพยากรณ

β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท ภาวะผนาของผบรหาร (Xtot)

.26

.85 .61 .17

.65

.43 5.00

.66 .00

120

จากตารางท 29 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (Xtot) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) เทากบ .65 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .42 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (Xtot) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) ไดรอยละ 42.40 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .407 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .24 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (Xtot) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย (Y7) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอยได ดงน

∧Y 7 = 0.26 + 0.85(Xtot)

ตารางท 30 การวเคราะหภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8)

แหลงความแปรปรวน df. Sum of

Squares Mean

Square F Sig.

Regression Residual

1 34

1.09 2.46

1.09 0.07

15.14 .00

Total 35 3.56 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple R) .55 ประสทธภาพในการทานาย (R Square) .30 ประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) .28 ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย(Standard Error) .26

121

ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ Unstandardize

Coefficients

ตวแปรพยากรณ β Std.Error

Standardize Coefficients

T

Sig.

คาคงท การกระตนการใชปญญา (X4)

1.23 .62

.56

.16

.55 2.17 3.89

.03 .00

จากตารางท 30 แสดงใหเหนวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณในการทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) เทากบ .55 คาประสทธภาพในการทานาย (R Square) เทากบ .30 หมายความวา ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X4) สามารถทานายขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) ไดรอยละ 30.80 คาประสทธภาพในการทานายทปรบแลว (Adjusted R Square) เทากบ .28 มความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error) เทากบ .26 ในลกษณะนแสดงวา ภาวะผนาของผบรหารดานการกระตนการใชปญญา (X4)สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) ซงสามารถเขยนเปนสมการวเคราะหการถดถอย ไดดงน

∧Y 8 = 1.23 + 62 (X4)

122

จากการวเคราะหการถดถอยของภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยใชการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (stepwise multiple regression analysis) ขางตน สามารถสรปไดดงน

1. ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม (X t0t ) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ทงโดยภาพรวม (Y t0t ) และดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย(Y7)

2. ภาวะผนาของผบรหาร ดานการสรางแรงบนดาลใจ (X 2 ) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของ (Y 2 ) และดานความรสกในความสาเรจ (Y 5 )

3. ภาวะผนาของผบรหาร ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล (X 3 ) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภย (Y 1 ) และดานความพอใจในสภาพงาน (Y 2 )

4. ภาวะผนาของผบรหาร ดานการกระตนการใชปญญา (X 4 ) สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม (Y 4 ) ดานความรสกตนเองมความสาคญ(Y6) และดานการนบถอในความสามารถของตนเอง (Y8) ดงแสดงไวในแผนภมท 6

123

ภาวะผนาของผบรหาร(X tot ) ขวญในการปฏบตงานของคร (Y t0t ) β(Xtot) = 0.881

1.การสรางบารม (X 1 ) 1. ความมนคงปลอดภย (Y1) β(X3) = 1.027

2.การสรางแรงบนดาลใจ (X 2 ) 2. ความพอใจในสภาพงาน (Y2) β(X3) = 1.010

3.การมงความสมพนธเปนรายบคคล(X 3 ) 3. ความรสกเปนเจาของ (Y3) β( X2) = 0.717

4.การกระตนการใชปญญา (X 4 ) 4. การไดรบความยตธรรม (Y4) β( X4) = 0.859 5. การรสกในความสาเรจ (Y5) β( X2) = 0.891 6. ความรสกตนเองมความสาคญ (Y6)

β( X4) = 0.569 7. การมสวนรวมในการกาหนด นโยบาย (Y7)

β( Xtot) = 0.857 8. การนบถอในความสามารถ ของตนเอง (Y8)

β( X4) = 0.626

หมายถง ตวแปรทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร β หมายถง สมประสทธการถดถอยพหคณ แผนภมท 6 สรปผลการวเคราะหการถดถอยพหคณของภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญใน

การปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

124

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอทราบ 1) ภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 2) ความแตกตางตามความคดเหนของครทเปนพระภกษและครทเปนฆราวาสเกยวกบภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบต งานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 3) ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ตวอยางทใชในการวจยครงน คอ โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จานวน 36 โรงเรยน โดยมผบรหารโรงเรยน และครผสอนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จานวน 324 คน เปนผใหขอมล เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม จานวน 1 ฉบบ แบงออกเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบภาวะผนาตามแนวคดของ บาส (Bass) ตอนท 3 แบบสอบถามเกยวกบขวญในการปฏบตงานของคร ตามแนวคดของ ไวลส (Wiles) สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คาความถ (f) รอยละ (percentage) คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบคาท (t - test) และการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (stepwise multiple regression analysis)

สรปผลการวจย จากการวเคราะหขอมล สรปผลการวจยไดดงน 1. ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบมากทงโดยภาพรวม และรายดาน และขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบปานกลางทงโดยภาพรวมและรายดาน

125

2. ภาวะผนาของผบรหารและขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามทศนะของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน เมอพจารณารายขอ พบวา ขวญในการปฏบตของครโรงเรยน พระปรยตธรรมในดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ทวาทานมโอกาสแสดงความคดเหนในการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตางๆ ของโรงเรยน และทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมท แตกตางกน 3. ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 มดงน

3.1 ภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวมสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ทงโดยภาพรวมและดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย

3.2 ภาวะผนาของผบรหารดานการสรางแรงบนดาลใจสงผลตอขวญในการปฏบต งานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความรสกเปนเจาของและดานความรสกในความสาเรจ

3.3 ภาวะผนาของผบรหารดานการมงความสมพนธเปนรายบคคลสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภยและดานความพอใจในสภาพงาน

3.4 ภาวะผนาของผบรหารดานการกระตนการใชปญญาสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม ดานความรสกตนเองมความสาคญ และดานการนบถอในความสามารถของตนเอง

126

การอภปรายผล จากผลการวเคราะหขอมลการวจย มประเดนทควรนามาพจารณา เพอใหทราบสภาพแทจรงทเปนไปได และสามารถนาไปใชใหเกดประโยชน จงอภปรายผลการวจยได ดงน 1. จากผลการวจยทพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบมากทงโดยภาพรวม และรายดาน ซงเปนผลทนาพอใจ และมคาสงกวาสมมตฐานทผวจยตงไว โดยผลดงกลาวอาจเนองมาจากผบรหารของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงเปนเจาอาวาสของวดนน ๆ มศกยภาพ มบารม มความสามารถ มความเสยสละ มความคดทจะชวยเหลอเยาวชน ชวยเหลอชาตบานเมอง จงดาเนนการจดตงโรงเรยนขนและปฏบตหนาทเปนผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม นอกจากนเจาอาวาสทเปนผบรหารเปนพระผใหญและเปนทเลอมใสไดรบความศรทธาจากประชาชนโดยทวไปจงทาใหประชาชนบรจาค และเปนผอปถมภโรงเรยนพระปรยตธรรม ทงนงบประมาณทใชในการบรหารจดการโรงเรยนพระปรยตธรรมสวนใหญ ไดมาจากความศรทธาในเจาอาวาสวดเปนสวนสาคญ จงทาใหภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา อยในระดบมากทงโดยภาพรวม และรายดาน ซงผลการวจยนสอดคลองกบงานวจยของ จราภรณ อมวทยา ทศกษาพฤตกรรมการบรหารของผบรหาร ทสงผลตอการมสวนรวมในการดาเนนงานของครในโรงเรยนมธยมศกษาทผานเกณฑมาตรฐานระดบสง พบวา ผบรหารโรงเรยนแสดงพฤตกรรมการบรหารทกองคประกอบในระดบมาก แตแตกตางกบงานวจยของ สทาน พนธเพชร ทศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษากบความพงพอใจในการทางานของครโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดพษณโลก พบวา พฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษามการปฏบตอยในระดบปานกลาง และแตกตางกบงานวจยของสมภพ ศกดษฐานนท ทศกษาพฤตกรรมการบรหารกบความพงพอใจในการปฏบตงานของครในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดอยธยา พบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษามพฤตกรรมการบรหารอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เปนรายดานตามคาเฉลยจากมากไปหานอย ภาวะผนาของผบรหารทอยในลาดบแรก คอ ดานการสรางบารม ลาดบทสอง คอ ดานการสรางแรงบนดาลใจ ลาดบทสาม คอ ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล และลาดบท 4 คอ ดานการกระตนการใชปญญา ผลดงกลาวอาจเนองมาจากผบรหารของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนเจาอาวาสของวดท

127

โรงเรยนตงอย และเปนพระผใหญทประชาชนในทองถนนนๆ และประชาชนทวไปใหความนบถอจงทาใหภาวะผนาของผบรหารดานการสรางบารม จงมคะแนนเฉลยสงกวาดานอนๆ ซงผลการ วจยนสอดคลองกบแนวคดของบาส (Bass) เกยวกบการสรางบารมวาเปนกระบวนการทผนามอทธพลตอผตาม โดยการปลกเราอารมณทเขมแขงและการอางองกบตวผนา การสรางบารมเปนปจจยสาคญของกระบวนการเปลยนสภาพเพราะมอทธพลการทานายสงสด และสอดคลองกบแนวความคดของเสรมศกด วศาลาภรณ ทกลาววา การสรางบารมเปนความสามารถทจะทาใหผอนยอมรบและยอมเปนผตาม ผนามบคลกภาพทคนเหนแลวยกยองนบถอผนาแบบนจะมวธการทเหนอกวาปกต ทเรยกวา “พรสวรรค" จากผลการวจยทพบวาขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบปานกลางทงโดยภาพรวม และรายดาน ผลการวจยดงกลาวอาจเนองมาจากครทมาสอนในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สวนใหญเปนครทเปนพระภกษสงฆซงเปนพระนสตปฏบตศาสนกจจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย นอกจากนนยงเปนพระภกษทเปนลกศษยของทานเจาอาวาสในวดทเปนทตงของโรงเรยน ทาใหในการบรหารและการจดการเรยนการสอนของครตองดาเนน การตามความคดเหนและกรอบในการพฒนาของเจาอาวาส สามารถแสดงความคดเหนในการพฒนาโรงเรยนไดอยางจากดทาใหขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบปานกลางทงโดยภาพรวม และรายดาน ซงผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของเมนเดล (Mendel) ทศกษาปจจยทมอทธพลตอขวญของครและความพงพอใจตอสภาพการทางาน พบวา ขวญของครททางานอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบงานวจยของ พทยา ขวญทอง ทศกษาขวญของครเกษตรในโรงเรยนมธยมศกษา พบวา ขวญของครเกษตรอยในระดบปานกลาง แตเมอพจารณาขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เปนรายดานตามคาเฉลยจากมากไปหานอย ขวญในการปฏบตงานของครทอยในลาดบแรก คอ ความรสกเปนเจาของ 2) การนบถอในความสามารถของตนเอง 3) การปฏบตอยางยตธรรม 4) ความรสกในความสาเรจ 5) การมสวนรวมในการกาหนด นโยบาย 6) ความรสกตนเองมความสาคญ 7) ความพอใจในสภาพงาน และ 8) ความมนคงปลอดภย ผลดงกลาวอาจเนองมาจาก ครทปฏบตงานในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สวนใหญเปนพระภกษ และเปนลกศษยของเจาอาวาสวดทเปนผบรหารโรงเรยน ทาใหขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม ดานความรสกเปนเจาของจงมคาเฉลยสงกวาดานอนๆ ซงผลวจยดงกลาวแตกตางกบงานวจยของ พทยา ขวญทอง ทศกษาขวญของครเกษตร

128

ในโรงเรยนมธยมศกษา พบวา องคประกอบของขวญดานความรสกเปนสวนหนงอยในอนดบสดทายจากหาอนดบแรก 2. จากผลการวจยทพบวาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน โดยผลดงกลาวอาจเนองมาจาก ผบรหารโรงเรยนเปนเจาอาวาสของวดทโรงเรยนตงอย ผบรหารจงมอานาจและการตดสนใจทเดดขาดในการบรหารจดการโรงเรยน ประกอบกบครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทงทเปนพระภกษและฆราวาสใหความเคารพ เลอมใสในตวผบรหารทเปนเจาอาวาสวดเปนทนเดมจงทาใหความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาสทมตอผบรหารไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดานจะพบความแตกตางในความคดเหนของครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาส กลาวคอ ครทเปนฆราวาสมความคดเหนตอภาวะผนาของผบรหารในภาพรวม ดานการสรางบารม ดานการสรางแรงบนดาลใจ ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล สงกวาของครทเปนพระภกษ ยกเวนในดานการกระตนการใชปญญาเพยงดานเดยวเทานนทสงกวาคาเฉลยของครทเปนฆราวาส ผลดงกลาวอาจเนองมาจาก ครทเปนฆราวาสสวนใหญเปนครทเกษยณอายราชการแลว หรอถาหากยงรบราชการอยจะมาสอนดวยความศรทธาตอเจาอาวาสซงเปนผบรหารในโรงเรยน จงทาใหความคดเหนของครฆราวาสสวนใหญทมตอภาวะผนาของผบรหารมคาเฉลยสงกวาในความคดเหนของครทเปนพระภกษ ดงนนภาวะผนาของผบรหารหรอพฤตกรรมของผบรหารมความสมพนธกบพฤตกรรมหรอการแสดงออกของผรวมงาน ซงผลการ วจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ เอฟเวอรส (Evers) ทศกษาประสทธผลภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนในรฐวสคอนซน พบวา แบบของพฤตกรรมผนามความสมพนธระหวางผนากบผรวมงาน และอานาจในตาแหนงผนามความสมพนธกบประสทธผลของงาน จากผลการวจยทพบวาขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน และเมอพจารณารายขอ พบวา ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ทวาทานมโอกาสแสดงความคดเหนในการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตางๆ ของโรงเรยน และทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมทแตกตางกน ผลดงกลาวอาจเนองมาจาก หนาทของครไมวาจะเปนครทเปนพระภกษหรอครทเปนฆราวาสมหนาทในการจดการเรยนการสอนเปนหลก ดงนนในการปฏบตงานจงไดรบการปฏบตเชนเดยวกน ทงในดานการจดการเรยนการสอนซงเปนหนาทหลกและหนาทอนๆ ตามทไดรบมอบหมาย จงทา

129

ใหขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน เมอพจารณาตามรายขอ พบวา ครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาสมความคดเหนในดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ในขอทานมโอกาสแสดงความคดเหนในการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตางๆ ของโรงเรยน และทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมท แตกตางกน ผลดงกลาวอาจเนองมาจาก ครทเปนฆราวาสสวนใหญเมอมหนวยงานทสามารถใหผลตอบแทนไดดกวากจะออกไปปฏบตงานในหนวยงานอนๆ ทาใหเกดการเปลยนแปลงบคลากรบอย แตครทเปนพระภกษสวนใหญเปนพระภกษทบวชอยทวดซงเปนทตงของโรงเรยนพระปรยตธรรมเปนสวนใหญ ทาใหสามารถปฏบตงานในโรงเรยนไดโดยไมตองเปลยนแปลงหนาทบอยครง ทาใหครทเปนพระภกษไดรบความไววางใจใหปฏบตหนาทสาคญๆ ในดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบายไดมากกวาครทเปนฆราวาส ทาใหครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาสมความคดเหนกบขอคาถามในดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ในขอทานมโอกาสแสดงความคดเหนในการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตางๆ ของโรงเรยน และทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในการปฏบตงานตางๆ ไดเตมท แตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบความแตกตางในความคดเหนของครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาส กลาวคอ ครทเปนฆราวาสมความคดเหนตอขวญในการปฏบตงานในภาพรวม และดานความพอใจในสภาพงาน ดานความรสกเปนเจาของ ดานความรสกในความสาเรจ ดานความรสกตนเองมความสาคญ ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ดานการนบถอในความสามารถของตนเองสงกวาในทศนะของครทเปนพระภกษยกเวนในดานความมนคงปลอดภย และดานการปฏบตอยางยตธรรมเทานนทคาเฉลยในความคดเหนของครทเปนพระภกษสงกวาคาเฉลยของครทเปนฆราวาส ผลดงกลาวอาจเนองมาจากการทครทเปนฆราวาสมความศรทธาในเจาอาวาสจงมาสอนทโรงเรยนทาใหครทเปนฆราวาสมความสมพนธทดกบเจาอาวาสหรอผบรหารโรงเรยน สวนครทเปนพระภกษสวนใหญเปนลกศษยของเจาอาวาสจงทาใหมความเกรงใจตอเจาอาวาส และมความสมพนธในฐานะของครกบลกศษย ทาใหความสมพนธระหวางผบรหารกบครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาสจงเปนคนละรปแบบกน ซงผลการวจยนสอดคลองกบผลการวจยของเบอรเกธ (Bergeth) ศกษาเกยวกบขวญในการปฏบตงานของครในรฐดาโกตาเหนอ พบวา ครทมความสมพนธอนดกบครใหญมความพงพอใจในการสอน และมความพงพอใจทชมชนใหความชวยเหลอแกโรงเรยนเปนอยางดจะมขวญในการทางานสง สอด คลองกบงานวจยของ บญเรอน ชโลธร ทศกษาความพงพอใจในการทางานของคร จาแนกตาม

130

ขนาดของโรงเรยนและพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขตการศกษา 6 พบวา ครโรงเรยนมธยมศกษาทผบรหารมพฤตกรรมผนาตางกน มความพงพอใจในการทางานแตกตางกน โดยผบรหารทมพฤตกรรมผนาดานมงสมพนธ มสวนทาใหครมความพงพอใจในการทางานมากกวาผบรหารทมพฤตกรรมผนาดานมงงาน 3. จากผลการวจยทพบวาภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม ผลดงกลาวอาจเนองมาจากโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนโรงเรยนทสอนทงทางโลกและทางธรรม โดยประสงคทจะใหการศกษาดงกลาวเปนประโยชนตอฝายศาสนจกรและฝายอาณา จกร กลาวคอ ศาสนาไดศาสนทายาททด มความร ความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางกวางขวาง ประพฤตชอบในขณะดารงอยในสมณเพศ หรอแมลาสกขาบทไปแลวสามารถเขาศกษาตอในสถานศกษาของรฐได สามารถนาความรไปประกอบอาชพเปนสมาชกทดของสงคมและประเทศชาตไดเชนกน นอกจากนนผบรหารของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มศกยภาพ มบารม มความสามารถ มความเสยสละ มความคดทจะชวยเหลอเยาวชน ชวยเหลอชาตบานเมองจงดาเนนการจดตงโรงเรยนขนและทาหนาทเปนผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม และงบประมาณ ในการจดการศกษาสวนใหญมาจากความศรทธาในเจาอาวาส สวนทไดรบการสนบสนนจากรฐบาลมจานวนนอยมาก ทาใหภาวะผนาของผบรหารหรอเจาอาวาสวด มผลตอขวญในการปฏบตงานของคร สอดคลองกบผลการวจยของ กรน (Green) ทไดทาการวจย พบวา การเปนผนาของครใหญเปนสงสาคญตอขวญและกาลงใจของคร สอดคลองกบผลการวจยของ เอฟเวอรส (Evers) ทศกษาประสทธผลภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนในรฐวสคอนซน พบวา แบบของพฤตกรรมผนามความสมพนธระหวางผนากบผรวมงาน และอานาจในตาแหนงผนามความ สมพนธกบประสทธผลของงาน สอดคลองกบงานวจยของ คลาวทเตอร (Klawitter) ทศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบความพงพอใจในการทางานของคร พบวา ผบรหารโรงเรยนทมงงานสงและมงสมพนธสง ทาใหครพงพอใจทจะปฏบตงานดวยมากกวาผนาแบบอน สอดคลองกบงานวจยของ สมชาต วเชยรมาศ ไดศกษารปแบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา ระดบวฒภาวะ และความพงพอใจในการปฏบตงานของครในโรงเรยนสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสงขลา พบวา รปแบบภาวะผนาของครใหญ อาจารยใหญ มสวนชวยอยางสาคญตอความพงพอใจในการปฏบตงานของครโรงเรยนประถมศกษา

131

นอกจากนผลการวจยยงพบวาภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ในดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ซงเมอพจารณาจากขอคาถามแลวถาผบรหารเปดโอกาสใหครแสดงความคดเหน ในการกาหนดนโยบาย หลกปฏบตของโรงเรยน เปดโอกาสใหครแสดงความคดเหนในการแกไขปญหาตางๆ ของโรงเรยน และเมอไดรบการพจารณาจากผบรหารแลวจะทาใหครมขวญในการปฏบตงานมากขน หากพจารณาจากผลการวเคราะหความสมพนธของภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จะพบวาภาวะผนาของผบรหารแตละดานและโดยภาพรวม มความสมพนธในระดบมากกบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากลมท 8 ทงรายดานและโดยภาพรวม เมอพจารณาในรายดาน พบวา ภาวะผนาของผบรหารในดานการสรางบารม ไมสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ทงนอาจเนองมาจากความไมชดเจนในภาวะผนาของผบรหารในดานการถายทอดความคดทสาคญใหเหนถงคานยมและความเชอ การระบความสาคญของวตถประสงคและเปาหมายไดชดเจน การใหความมนใจกบผรวมงานในการตอสกบอปสรรคตางๆ และการแสดงใหเหนถงการเปนคนทเฉลยวฉลาดมสมรรถภาพสงในการปฏบตงาน จงทาใหภาวะผนาของผบรหารในดานการสรางบารมไมสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ภาวะผนาของผบรหารในดานการสรางแรงบนดาลใจ สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความพอใจในสภาพงาน และดานความรสกในความสาเรจ ทงนอาจเนองมาจากผบรหารปฏบตตนใหเปนทยอมรบนบถอทาใหผรวมงานมความศรทธา และผบรหารมวสยทศนกวางไกลมองโลกในแงด ทาใหผรวมงานมความพอใจในสภาพของงานและมความรสกในความสาเรจ ภาวะผนาของผบรหารดานการมงความ สมพนธเปนรายบคคล สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานความมนคงปลอดภย และดานความพอใจในสภาพงาน ทงนอาจเนองมาจากการทผบรหารชวยเหลอใหกาลงใจแกผรวมงานทางานจนประสบผลสาเรจ รบฟงเรองราวของผรวมงานและใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอผรวมงาน สงเสรมการพฒนาและสอนงาน โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคลทงความตองการและความสามารถจงทาใหผรวมงานมความรสกมนคงปลอดภย และมความพอใจในสภาพของงานทปฏบตอย ภาวะผนาของผบรหารในดานการกระตนการใชปญญา สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระ

132

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ดานการปฏบตอยางยตธรรม ดานความรสกตนเองมความสาคญ และดานการนบถอในความสามารถของตนเอง ทงนอาจเนองมาจากการทผบรหารมการพฒนาตนเองอยเสมอ ใหความสนใจกบผรวมงานดวยความเสมอภาคกน สามารถแกปญหาตางๆ พรอมทงเสนอแนะแนวทางวธการใหมๆ ใหแกผรวมงาน และใหผรวมงานมสวนรวมใน การแกไขปญหา เสนอความคดเหนและแงคดตางๆ ทาใหผรวมงานรสกวาตนเองไดรบการปฏบตมการปฏบตอยางยตธรรม มความรสกวาตนเองมความสาคญ และเชอมนในความสามารถของตนเอง จากผลการวเคราะหพบวาภาวะผนาของผบรหาร โดยภาพรวมสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในภาพรวม และในบางดานเทานน มไดหมายความวา ภาวะผนาของผบรหารแตละดานจะไมมสวนสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ผลการวเคราะหความสมพนธของภาวะผนาของผบรหาร กบขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาดงปรากฏในตารางท 8 ซงแสดงใหเหนภาวะผนาของผบรหารแตละดาน มความสมพนธกบภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวมในระดบมาก นนยอมแสดงวาภาวะผนาของผบรหารแตละดาน มสวนสงเสรม สนบสนนใหภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวมสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาโดยภาพรวมและรายดาน ในทานองเดยวกนขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา แตละดานกมความสมพนธตอกน และตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในภาพรวม อยในระดบมากเชนกน ดงนน การทภาวะผนาของผบรหารสงผลตอดานใดดานหนง หรอตอภาพรวม จะมผลถงดานอน ๆ ดวยเชนกน ทงนเพราะภาวะผนาของผบรหาร โดยภาพรวมกคอการรวมภาวะผนาของผบรหาร ในแตละดานเขาดวยกนนนเอง

133

ขอเสนอแนะ จากการศกษาเรอง ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ผวจยมขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการใชภาวะผนาของผบรหารเพอสงเสรมขวญในการปฏบตงานของคร อนจะสงผลถงประสทธภาพ และประสทธผลของหนวยงานนน ๆ และเปนแนวทางในการศกษาวจยครงตอไป ดงน ขอเสนอของการวจย เพอเปนแนวทางในการใชภาวะผนาของผบรหาร เพอสงเสรมขวญในการปฏบตงานของคร อนจะสงผลถงประสทธภาพและประสทธผลของหนวยงานนน ๆ ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน 1. จากผลการวจยทพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบมากทงโดยภาพรวม และรายดาน แสดงวาผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 มภาวะผนาในระดบทนาพอใจ หากพจารณาในรายละเอยดพบวา ผบรหารควรจะไดรบการพฒนาในดานการกระตนการใชปญญาเปนอนดบแรก เพราะในดานการกระตนการใชปญญาเปนการสรางความตระหนกในปญหา กระตนการสรางระบบความคดเรยนรวธแกปญหาอยางสรางสรรคและเปนระบบ มยทธศาสตรในการคดแกปญหา ดวยวธการใหมๆ กระตนใหเกดการใชปญญาซงเปนสงสาคญในการพฒนาองคกรตางๆ และควรสงเสรมในดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล ดานการสรางแรงบนดาลใจ และดานการสรางบารมตามลาดบ สวนขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 พบวาอยในระดบปานกลางทงโดยภาพรวม และรายดาน หากพจารณาในรายละเอยด พบวา ในลาดบแรกครโรงเรยนพระปรยตธรรมตองการขวญในการปฏบตงานในดานความมนคงปลอดภยเปนลาดบแรก ดงนนโรงเรยนและผบรหารควรใหความสาคญและสรางความมนใจ ความมนคงปลอดภยใหกบคร โดยผบรหารตองสรางแรงจงใจ โดยการเพมคาตอบแทน การสอน เชน เงนเดอน และสรางความเชอมนในดานการเงนทไมสนคลอนตอสถาบนครอบครว ไมตองดนรนหางานใหมทไดคาตอบแทนสงกวา รวมทงการสรางความพอใจในสภาพงาน ความรสกตนเองมความสาคญ การมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ความรสกในความสาเรจ การปฏบตอยาง ยตธรรม การนบถอในความสามารถของตนเองและความรสกเปนเจาของ

134

2. จากผลการวจยทพบวาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน แตเมอพจารณาเปนรายดานตามคาเฉลยจะพบความแตกตางในความคดเหนของครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาส กลาวคอ ครทเปนฆราวาสมทศนะตอภาวะผนาของผบรหารในภาพรวม และดานการสรางบารม ดานการสรางแรงบนดาลใจ ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล สงกวาในทศนะของครทเปนพระภกษ ยกเวนในดานการกระตนการใชปญญาเพยงดานเดยวเทานนทคาเฉลยในทศนะของครทเปนพระภกษ สงกวาคาเฉลยของครทเปนฆราวาส ดงนนผบรหารควรใชภาวะผนากบครทเปนพระภกษในดานการสรางบารม ดานการสรางแรงบนดาลใจ ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคลใหมากขน และกบครทเปนฆราวาสผบรหารควรใชภาวะผนาในดานการกระตนการใชปญญาใหมากขน สวนขวญในการปฏบตงานของคร โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 จาแนกตามความคดเหนของครทเปนพระภกษ และครทเปนฆราวาส พบวา โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน แตเมอพจารณาเปนรายดานตามคาเฉลย จะพบความแตกตางในทศนะของครทเปนพระภกษกบครทเปนฆราวาส กลาวคอ ครทเปนฆราวาสมทศนะตอขวญในการปฏบตงานในภาพรวม และดานความพอใจในสภาพงาน ดานความรสกเปนเจาของ ดานความรสกในความสาเรจ ดานความรสกตนเองมความสาคญ ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ดานการนบถอในความสามารถของตนเองสงกวาในทศนะของครทเปนพระภกษ ยกเวนในดานความมนคงปลอดภย และดานการปฏบตอยางยตธรรมเทานนทคาเฉลยในทศนะของครทเปนพระภกษ สงกวาคาเฉลยของครทเปนฆราวาส ดงนนโรงเรยนและผบรหารควรสรางขวญในการปฏบตงานกบครทเปนพระภกษในดานความพอใจในสภาพงาน ดานความรสกเปนเจาของ ดานความรสกในความสาเรจ ดานความรสกตนเองมความสาคญ ดานการมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย ดานการนบถอในความสามารถของตนเองใหมากขน สวนครทเปนฆราวาสควรสรางขวญในการปฏบตงานดานการปฏบตอยางยตธรรมเพมมากขน 3. จากผลการวจยทพบวาภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวม สงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 โดยภาพรวม แสดงใหเหนวาการทขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 อยในระดบดนน มผลมาจากการทผบรหารมภาวะผนาโดยภาพรวมอยในระดบด ดงนนหากตองการทจะสรางขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 ควรดาเนนการพฒนาภาวะผนาของผบรหารทกดานควบคกนไป ไมควรแยกพฒนาเฉพาะดานใดดาน

135

หนงเพยงลาพง เพราะการดาเนนการพฒนาในลกษณะดงกลาวอาจไดผลไมเตมท เนองจาก ภาวะผนาในแตละดานมความสมพนธสอดคลองกบขวญในการปฏบตงานของคร แตไมสงผลโดยตรงตอขวญในการปฏบตงานของครโดยภาพรวมและแตละดาน ดงนนการดาเนนการพฒนาภาวะผนาของผบรหารโดยภาพรวมยอมไดผลดกวา

ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ตามทผวจยไดมขอเสนอแนะของการวจยดงทกลาวไวขางตน เพอใหงานวจยเกยวกบภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 เพอเปนประโยชนในการศกษาคนควา ของผบรหาร นกวชาการ และผสนใจทวไป จงขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ดงน 1. ควรมการศกษาเกยวกบพฤตกรรมการบรหารงานของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8 2. ควรมการศกษาแนวทางการพฒนาภาวะผนาของผบรหารในสถานศกษา 3. ควรมการศกษาภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครในสถานศกษาอน ๆ

136

บรรณานกรม ภาษาไทย กมล ดลยพนธ. การบรหารบคคล. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง,2519. กมล รอดคลาย. “สภาพปญหาการจดการศกษาของคณะสงฆไทย”.2534.(เอกสารอดสาเนา

เยบเลม), กว วงศพฒ. ภาวะผนา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ศนยเสรมวชาชพบญช, 2539.

กตต ธรศานต. เทคนคการบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ม.ตน-ม.ปลาย. กรงเทพฯ โรงพมพการศาสนา, 2539.

กลน สระทองเนยม. “18 ป สปช. กบความมงมนจดการศกษาเพอเดกไทย.” เดลนวส, 27 กนยายน 2541.

กรมการศาสนา. รายงานประเมนผลเรองการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา. กรงเทพฯ โรงพมพการศาสนา,2539.

. “เอกสารสาหรบใชประกอบการพจารณาเรองการศกษาของคณะสงฆ.” 2541. (เอกสารอดสาเนาเยบเลม)

กรมการศาสนา.กระทรวงศกษาธการ. วดพฒนา 43. กรงเทพฯ :โรงพมพการศาสนา, 2543. เจรญผล สวรรณโชต. ทฤษฎการบรหาร กรงเทพฯ : แพรพทยา, 2519. จานงค สมประสงค. หลกการและศลปของหวหนางานในการสรางแรงงานสมพนธทด. กรงเทพฯ

:คณะเศรษฐกจและบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2525. ชล แตรงเรอง. “ภาวะผทมคณภาพของผบรหารดเดน โรงเรยนประถมศกษา.” วทยานพนธ

ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2536.

ถวล สมครรฐกจ. คมอการจดการศกษาสงฆ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, 2539. ทนพนธ คาคะตะ. พระพทธศาสนากบสงคมไทย. กรงเทพฯ :สหายบลอกและการพมพ,2544. นภดล ลมสรตน. จตวทยาในการสรางขวญและกาลงใจ.กรงเทพฯ:บสสเนสวค, 2526. นพพงษ บญจตราดลย. หลกการบรหารการศกษา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : บรษท เอส. เอม.

เอม. จากด, 2527.

137

บญเรอน ชโลธร. “ความพงพอใจในการทางานของคร จาแนกตามขนาดของโรงเรยนและพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 6.” ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2541.

ประเวศ วะส. ภาวะผนา พยาธสภาพในสงคมไทยและวธแกไข. กรงเทพฯ :สานกพมพ มตชน, 2542.

พนส หนนาคนทร. การบรหารบคลากรในโรงเรยน. กรงเทพฯ : โรงพมพพฆเณศ, 2526. พรชย ลขตธรรมโรจน. พฤตกรรมองคการ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส, 2545. พระครสงฆรกษสภาพ สยอย. “สภาพและปญหาการบรหารงานวชาการโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กลมท 9.” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา สานกงานบณฑตศกษา สถาบนราชภฏเลย, 2546.

พระสาย แวงคา. “ปญหาการบรหารงานวชาการในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 9.” รายงานการคนควาอสระปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบ มหาวทยาลยสารคาม,2544.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). ภาวะผนา. พมพครงท 9. กรงเทพฯ : โรงพมพ บรษท สหธรรมก จากด,2547.

พระราชวรมน. ปรชญาการศกษาของไทย กรงเทพฯ : โรงพมพวรพากยพนจ,2521. พทยา ขวญทอง. “ขวญของครเกษตรในโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษาในภาค

กลาง.” วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2522.

ไพบลย วสยจร. “ขวญของครโรงเรยนราษฎรในกรงเทพมหานคร.” วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศร นครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2523.

ภญโญ คชศลา. “ภาวะผนาของศกษาธการอาเภอทสงผลตอประสทธผลของสานกงานศกษาธการอาเภอ.” วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร,2543.

มานพ พลไพรนทร. การจดการศกษาพระปรยตธรรม. กรงเทพฯ : จงเจรญการพมพ, 2533.

138

รงสรรค ตนเจรญ. “รปแบบภาวะผนาและกาลงขวญในการปฏบตงาน : กรณศกษาขาราชการ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย.” สารนพนธรฐศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารรฐกจ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2534.

วจตร อาวะกล. เทคนคมนษยสมพนธ. กรงเทพฯ : โรงพมพเจรญผล, 2526. วฒนา สตรสวรรณ. ผบงคบบญชา. กรงเทพฯ : สานกพมพวฒนาพานช, 2519. ศรกาญจนา อศรางกร ณ อยธยา. “เหตปจจยทสมพนธกบความพงพอใจในการปฏบตงานของคร

ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขตการศกษา 1.” วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฎสวนดสต, 2545.

เศาวนต เศาณานนท. ภาวะผนา. พมพครงท 3. นครราชสมา : คณะครศาสตร สถาบนราชภฏนครราชสมา, 2541.

สงวน นตยารมภพงศ. ภาวะผนากบวกฤตระบบราชการไทย กรงเทพ ฯ : สานกพมพ มตชน, 2542.

สทาน พนธเพชร. “ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษากบความพงพอใจในการทางานของครโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถม ศกษาจงหวดพษณโลก.” ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2535. (บทคดยอ)

สมชาย บวเลก. “การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กอน พ.ศ.2535.” วารสารการศกษาแหงชาต. 7, 1 ( กมภาพนธ – มนาคม): 2535.

สมชย สกสก. “การศกษาเปรยบเทยบแนวทางการจดสวสดการการศกษาในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในทศนะของผเรยนทเปนพระภกษสามเณรและผบรหาร : ศกษาเฉพาะกรณกลมโรงเรยน กลมท 8.” วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตร มหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543.

สมถวล ชทรพย. “การใชพฤตกรรมการบรหารของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของพนกงานครเทศบาล โรงเรยนสงกดเทศบาลและเมองพทยา เขตการ ศกษา 1.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2538.

139

สมยศ นาวการ. ความรเบองตนเกยวกบการบรหาร. กรงเทพฯ : ดวงกมลการพมพ,2520. . การบรหาร. กรงเทพฯ : ดวงกมลการพมพ, 2522. สมพงษ เกษมสน. การบรหารงานบคคลแผนใหม. กรงเทพฯ : สานกพมพไทยวฒนาพานช,

2526. . การบรหารงานบคคลแผนใหม. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2519. สรนทร สพรรณรตน. ภาวะผนาและพฤตกรรมการบรหาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทร

วโรฒ ประสานมตร, 2530. เสนาะ ตเยาว. การบรหารบคคล. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2515. เสรมศกด วศาลาภรณ. ผนาแบบแลกเปลยนและผนาแบบเปลยนสภาพ. กรงเทพฯ : บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2534 ข. สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. “สถตขอมลโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ปการศกษา 2546 ครงท 2,” 2546. (เอกสารอดสาเนาเยบเลม) สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. หวใจคร. กรงเทพฯ : อมรนทร

พรนตงกรฟ, 2545. สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. “แนวทางการอดหนนโรงเรยนราษฎร.”

จลสารการศกษา 6 (กมภาพนธ-มนาคม 2525) :18. สวณ ตรถะ. “ขวญและกาลงใจในการปฏบตงานของครโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนในจงหวด

นครปฐม.” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฏนคปฐม, 2545.

สรศกด มวงทอง. “พทธธรรมกบภาวะผนาทพงประสงค : ศกษาเฉพาะกรณกานนและผใหญบาน จงหวดนครศรธรรมราช.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต คณะสงคม ศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2543.

อรณ รกธรรม. หลกมนษยสมพนธกบการบรหาร.กรงเทพฯ:สานกพมพไทยวฒนาพานช,2527. . ศาสตรและศลปในการบรหารงาน. พระนคร : โรงพมพโอเดยนสโตร, 2515. อภวรรณา แกวเลก. “ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา

สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 1.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2538.

อาทตย อไรรตน. “การพฒนาคณภาพชวตของเดกไทย.” วารสารสาธารณสข มลฐานภาคกลาง 9, 3 (มนาคม – เมษายน2537):10.

140

อทธชย ธนเศรษฐ. “การศกษาแบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา กรมสามญศกษา เขตการศกษา 12.” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536.

อทย หรญโต. หลกการบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร, 2523. . ศาสตรและศลปะในการบรหารงาน. กรงเทพฯ :โรงพมพโอเดยนสโตร, 2531.

ภาษาองกฤษ

Anderson,Lester W, and Lauren A. Vandyke. School Administration. Boston : Houghton Mifflin Company, 1963.

Bass, Bernard M. Leadership and Performance beyond expectation. New York : The Free Press, 1985. quoted in Gary A. Yukl. Leadership in Organization. 2nd ed. Engle Woods Cliiffs, New Jersey : Prentice-Hall, 1989.

Bass, Bernard M., and Avolio,Bruce J. Manual for the Multifactor Leadership Questionnaire. Palo Alto, California : Consulting Psychologists Press,1990.

Blake, Robert R. Mouton and Jane S., The New Managerial Grid. Houston : Gulf Publishing, Co.,1978.

Brown, Foster. “A Study to Ascertain those Living and Working Condition Which Teacher Believe Influence the Quality of their Service and General Morale.” Doctoral Project Columbia Teacher College, Columbia University, 1952.

Burns, James M. Leadership. New York : Harper & Row, 1987. Cronbach, Lee J. Essentials of Psychological Testing. 3rd ed. New York : Harper &

Row Publisher, 1974. Dalton, Brow Edward. “Leadership style of the Quasi-Administrator and Teacher Job

Satisfaction.” Dissertation Abstracts International 47, 1 July (1986) : 132. Davis, Keith. Human Relation and Organization Behavior. Philippines : Press,1982. . Human Relation At Work. New York : McGraw – Hill, 1967. Davis, Ralph C. The Fundamentals of Top Management. New York : Haper &

Brothers, Co., 1951.

141

Davis, Ralph C. Fundamental to Top Management. New York : Harper & Brother Co., 1951.

Dien, Terry Thomas. “Relationship between the Sense of Power and Selected Morale Factors of Public School Classroom Teachers.” Dissertation Abstracts International 33, 6 (December1973): 97.

Donnelly, .James H. Jr., James L. Gibson, and John M. Ivancevic. Fundamentals of Management. 3rd ed. Dallas, Texas : Business Publisher, Inc., 1978. . James H. and others. Fundamentals of management. Dallas, Texas :

Business Publication,1971. Eddis, Green James. “The Relationship Between Domestics of Principals and

Teachers Morale in Twelve Selected Secondary School in Michigan”. Dissertation Abstracts International (1967): 117.

Gregg, Russell T. “The Administrative Process” Russell T. Gregg, Administrative Behavior in Education. cited by Roald F. Campbell, New York : Harper & Row, 1957.

Finger, Sophia Geller. “Leadership Style of the Quasi-Administrator and Teacher Job Satisfaction.” Dissertation Abstracts International (June 1985): 76.

Flippo, Edwin B. Principle of Personnel Administration. New York : McGraw-Hill Book, Co., Inc., 1961.

Etzioni, Amitai. Modern organization. New Delhi : Prentice-Hall of India, 1965. Evers, A.S. “Leadership Effectiveness of Wisconsin Superintendents” Dissertation

Abstracts International 47, 2 (June 1987): 94. Good, Carter V. Dictionary of Education. 3rd ed. New York : McGraw-Hill Book Co.,

1973. Gross, Werst Nancy Lee. “Teacher Morale among Selected Secondary Teachers,.

Dissertation Abstracts International. 48.(April 1988): 121. Halpin, Andrew W. Theory and Research in Administration. New York : The McMillan

Company, 1967.

142

Hersey. Paul and Blanchard. Kenneth H. Management of Organizational Behavior Utilizihg Human Resource. New Jersey : Prentice-Hall, International, Inc.,1982.

House, Robert J. “A Path Goal Theory of Leader Effectiveness.” Administrative Science Quarterly 1,3 (September 1971): 69.

James, Sarros C., and Woodman. Don S. “Leadership in Australia and Its organizations. Outcomes.” Leadership Managing in Real Organization Development Journal 14, 4 (1993): 146.

Juicus, Michael J. Personnel Management. Tokyo : Charles E. Turtle, 1970. Katz, Daniel, and Robert L Kahn. The Social Psychology of Organization. 2nd ed. New

York : John Wiley & Son, 1978. Klawitter, Pamela Amick. “The Relationship between Principal Leadership Style and

Teacher Job Satisfaction.” Dissertation Abstracts International 47 (1986): 144. Koontz, Harold, and Donnell Cyril O.’ Principles of Management. 2nd ed. New York :

McGraw-Hill Book Company,1964. Leatherwood, Lawrence Bradley. “An Investigation of Factors Affecting the Morale

and Need Satisfaction of Selected team Teachers in North Carolina.” Dissertation Abstracts, Vol. 34 (January 1974): 115.

Likert, Rensis. New Pattern of Managements. New York : McGraw-Hill Book,1961. Lipham, James M. “Leadership : General Theory and Research.” in Leadership The

science and the Art Today, ed. Luvern Cunningham and William J. Gephat Itasca, Illinois : F.E. Peacock Publishers, Inc., 1964.

Mendel, Philip Charles. “An Investigation of Factors that Influence Teacher Morale Satisfaction with Work Condition”. Dissertation Abstracts International,48. (May 1988): 98.

Morris, James Riley. “A Study lf Teacher Morale as Affected by Teacher Assignment to Achieve Faculty Desegregation. “Dissertation Abstracts, Vol.32 (March 1972): 215.

143

Napier, Thomas Gayle. “Teacher Morale,” Unpublished Doctoral Dissertation, The University of Nebraska, 1966.

Owen, James. “The Uses of Leadership Theory.” Michigan Business Review 25 (January 1973), 13 – 19. Parson,Talcott. Complex Organization : A Sociological Reader, cited by Wayne K. Hoy and Cecil G. Miskel. Educational Administration : Theory Research and Practice 4th ed. New York : McGraW-Hill Inc., 1991.

Richard, Ralph. “Relationship between Morale Factors of Teacher and their Move From one School System to Another.” Dissertation Abstracts, Vol.31 (February 1971): 127.

Reddin, William J. Managerial Effectiveness. New York : McGraw-Hill Book Co., 1970. Robert, Bergeth L. “An Experimental Study of Teacher Morale in Selected School

Districts of North Dakota”. Dissertation Abstracts International, 31 (19 November 1879): 136.

Stephen, Robbins P. Management. 3 rd ed. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc.,1991.

Stoops, Emery, and Russell E. Johnson. School Administration. New York : McGraw – Hill, 1967.

Tannenbaum, Robert and others. Leadership and Organization. (New York : McGraw-Hill, Book Company,1961.

__________. Robert, and Schmidt Warren H. “How to coos a Leadership Pattern.” Harvard Business Review, (23 May – June 1973): 74.

Terry, George R. Principle of Management. 4 th ed.Homewood, Illinois : Richard D. Lewin,Inc.,1960.

Tichy, Noel M., and Deanna. Mary Anne. “The Transformational Leader.” Training and Development Journal 40,7 (July 1986): 83.

Tiffin, Joseph. Industrial Psychology. London : Henderson,1951. Tosi, Henry L., and Carroll Joseph. Management Contingencies Structure and process.

Chicago : St Clair Press, 1976.

144

Vroom, Victor H. “Leadership,” in Handbook of Industrial and Organization Psychology, 87. Chicago : Rand Menally,1976.

Weber, Max. The Theory of Social and Economic Organization. New York : Oxford university Press, 1946.

Wiles, Kimball. Supervision for Better School. 3rd ed. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1967.

Wiles, Kimball. Supervision for Better Schools. New York : Prentice – Hall. Inc. , 1953.

. “An Analysis of Faculty Motivation to Work in the North Carolina Community College system.” Doctor’s Theme, : North Carolina State University at Raleigh,1973.

William, Cohen A. The Art of the Leadership. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall.1990.

Yoder, Dale. Personnel Principle and Policies. Tokyo : Meruzen Company, Ltd., 1959. Yukl, Gary A. Leadership in Organization. Englewood Cliffs, N.J. : Prentice-Hall, 1989. . Leadership in Organizations. 3 rd ed. Englewood Cliffs, New Jersey :

Prentice-Hall, Inc., 1994.

145

ภาคผนวก

146

ภาคผนวก ก เอกสารขอความรวมมอในการวจย

147

ท ศธ 0520.203.2/1472 ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร นครปฐม 73000

3 ธนวาคม 2547 เรอง ขอทดลองเครองมอ

เรยน

สงทสงมาดวย แบบสอบถาม จานวน 1 ฉบบ

ดวยพระมหาณฐพล คาดอน นกศกษาระดบปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง “ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม”

ในการน ภาควชาการบรหารการศกษา ใครขอความอนเคราะหให พระมหาณฐพล คาดอน ทาการทดสอบความเชอมนของเครองมอในสถานศกษาของทาน เพอนาไปปรบปรงแกไขกอนนาไปใชในการวจยกลมตวอยาง หวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหจากทานเปนอยางด

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาอนเคราะหดวย จกขอบพระคณยง ขอแสดงความนบถอ (รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร) หวหนาภาคการบรหารการศกษา

ฝายธรการ โทร. 0 3421 9136 FAX. 0 3421 9136

148

ท ศธ 0520.107 (นฐ) / 5256 บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม 73000

21 ธนวาคม 2547 เรอง ขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

นมสการ พระสนทรธรรมธาดา ประธานกลมท 8

ดวย พระมหาณฐพล คาดอน นกศกษาระดบปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร กาลงทาวทยานพนธ เรอง “ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา” มความประสงคจะขอเกบรวบรวมขอมลจากผบรหาร ผชวยและครผสอนในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เพอประกอบการทาวทยานพนธ ในการนบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร จงขอความอนเคราะหจากทานโปรดแจงผบรหาร ผชวย และครผสอนทราบ เพอขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถามใหนกศกษาดงกลาวดวย

จงนมสการเพอโปรดใหความอนเคราะห ขอนมสการดวยความเคารพ

(รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย)

คณบดบณฑตวทยาลย สานกงานบณฑตวทยาลย โทร. 034243435 , 034218788

149

ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพอการวจย

150

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา …………………

แบบสอบถามสาหรบผบรหาร

คาชแจง

1. แบบสอบถามฉบบน ผตอบแบบสอบถามประกอบดวย 1.1 ผบรหาร ผชวยฯ ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 1.2 ครสอนทเปนพระภกษในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 1.3 ครสอนทเปนฆราวาสในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

2. แบบสอบถามฉบบน มวตถประสงคเพอทราบการใชภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

3. แบบสอบถามมทงหมด 3 ตอน จานวน 78 ขอ ตอนท 1 ขอมลทวไป จานวน 5 ขอ ตอนท 2 การใชภาวะผนาของผบรหาร จานวน 39 ขอ ตอนท 3 ขวญในการปฏบตงานของคร จานวน 39 ขอ

4. คาตอบทไดจากแบบสอบถามจะไมมผลใดตอทานแตประการใดแตจะนาไปวเคราะห ในภาพรวมเพอนาไปใชในการพฒนาการบรหารการศกษาโดยรวมตอไป จงใครขอความกรณาทานไดตอบแบบสอบถามใหครบทกขอตามความเปนจรง ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหจากทานดวยด จงขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน

(พระมหาณฐพล คาดอน) นกศกษาปรญญาโทสาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา

151

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม คาชแจง โปรดทาเครองหมาย √ ลงในชอง � หนาขอความทตรงกบสถานภาพของทาน

ขอท

สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

สาหรบผวจย ��� 1- 3

1 เพศ � 1. ชาย � 2. หญง

� 4

2 อาย � 1. นอยกวา 25 ป � 2. 25-35 ป � 3. 36-45 ป � 4. 46-55 ป � 5. 56 ปขนไป

� 5

3 ระดบการศกษา � 1. ตากวาปรญญาตร � 2. ปรญญาตร � 3. สงกวาปรญญาตร

� 6

4 ตาแหนงหนาทและประสบการณในการทางาน (แยกตามสถานภาพ) � 1. ผบรหารโรงเรยน � 2. ครผสอน

� 7

5 ประสบการณในการทางาน � 1. นอยกวา 5 ป � 2. 5-10 ป � 3. 11-15 ป � 4. 16 ปขนไป

� 8

152

ตอนท 2 ภาวะผนาของผบรหาร คาชแจง โปรดทาเครองหมาย √ ลงในชองระดบการใชทตรงกบความคดเหนของทานเพยงชองเดยว ดงตวอยางตอไปน ระดบ 5 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนามากทสด ระดบ 4 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนามาก ระดบ 3 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนาปานกลาง ระดบ 2 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนานอย ระดบ 1 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนานอยทสด

ระดบการใช

ขอ ภาวะผนาของผบรหาร มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

## การทาใหผรวมงานเชอมนวาผลตอบแทนทไดรบจะเหมาะสมกบผลงานททา

√

การแปลความหมาย : ผบรหารโรงเรยนของทานสามารถทาใหผใตบงคบบญชาเชอมนวา ผลตอบแทนทไดรบเหมาะสมกบผลงานททาในระดบมาก

153

ระดบการใช

ขอ ภาวะผนาของผบรหาร มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ

ผวจย 1 การปฏบตตนเพอใหเกดประโยชนแก

ผรวมงาน � 9

2 การถายทอดความคดทสาคญใหเหนถงคานยมและความเชอ

�10

3 การควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

�11

4 การเนนความสาคญในสงทผรวมงานเชอมน

�12

5 การทาใหผรวมงานภมใจเมอไดทางานรวมกน

�13

6 การระบความสาคญของวตถประสงคและเปาหมายไดชดเจน

�14

7 การเสยสละประโยชนสวนตวเพอประโยชนของกลม

�15

8 การตดสนใจโดยคานงถงผลทจะตาม มาทางดานศลธรรมและจรยธรรม

�16

9 การใหความมนใจตอผรวมงานในการตอสกบอปสรรคตาง ๆ

�17

10 การแสดงใหเหนถงความมงมนในอดมคตความเชอและคานยม

�18

11 การแสดงใหเหนถงการเปนคนทเฉลยวฉลาดมสมรรถภาพสงในการปฏบตงาน

�19

154

ระดบการใช

ขอ ภาวะผนาของผบรหาร มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

12 การมจดยนทชดเจนในการคดเหนตอปญหาทเกดขน

�20

13 การปฏบตตนเพอใหผรวมงานนบถอ �21

14 การระบจดประสงคหลกในการทางานของผรวมงานทราบไดอยางชดเจน

�22

15 การแสดงใหเหนถงความมพลงอานาจและความเชอมนในตนเอง

�23

16 การแสดงใหเหนถงการมภารกจรวมกน

�24

17 มวสยทศนทกวางไกลและมความเปนไปไดในแงปฏบต

�25

18 เปนบคคลทมองโลกในแงด �26

19 การสรางความมนใจใหผรวมงานทางานไดบรรลเปาหมาย

�27

20 การชวยเหลอใหกาลงใจแกผรวมงาน �28

21 การกระตนความสนใจใหผปฏบตงานทางานจนประสบความสาเรจ

�29

22 การกระตนใหผรวมงานเหนความ สาคญถงสงทควรไดรบการพจารณา

�30

155

ระดบการใช

ขอ ภาวะผนาของผบรหาร มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

23 การทาใหผรวมงานมองเหนผลงานทจะเกดขนในอนาคตไดอยางชดเจน

�31

24 การรบฟงเรองของผรวมงานไดอยางตงใจ

�32

25 การชวยใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอความกาวหนาของผรวมงาน

�33

26 การสงเสรมใหผรวมงานไดพฒนาจดเดนของตนเองอยเสมอ

�34

27 การใหเวลาในการแนะนางาน สอนงาน แกผรวมงาน

�35

28 การปฏบตตอผรวมงานโดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคลทงความตองการและความสามารถ

�36

29 การใหคาแนะนาผรวมงานในการวเคราะหความตองการและความสามารถของผอน

�37

30 มการพฒนาตนเองอยเสมอ �38 31 การใหความสนใจแกผรวมงานโดย

เสมอภาค �39

32 ความสามารถนาเสนอประเดนทนาสนใจเพอการตงสมมตฐาน

�40

156

ระดบการใช

ขอ ภาวะผนาของผบรหาร มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

33 ความสามารถในการตรวจสอบขอสนนษฐานของปญหาทสาคญ ๆ ได

�41

34 การหาแนวทางในการแกปญหาได �42 35 การเสนอแนะวธการใหมในการ

ปฏบตงานแกผรวมงาน �43

36 การพจารณาถงประเดนตาง ๆ รวมทงทยงไมเกดปญหามาพจารณาใหรอบคอบ

�44

37 การสนบสนนใหผรวมงานมองปญหาในหลายแงมมได

�45

38 การสงเสรมการกาหนดปญหาโดยใชเหตผลและหลกฐานมากกวาความรสก

�46

39 การสงเสรมและใหโอกาสแกผรวมงานไดแสดงความคดเหนและแงคดตาง ๆ

�47

157

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของคร

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา …………………

แบบสอบถามสาหรบคร

คาชแจง

1. แบบสอบถามฉบบน ผตอบแบบสอบถามประกอบดวย 1.1 ผบรหาร ผชวยฯ ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 1.2 ครสอนทเปนพระภกษในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 1.3 ครสอนทเปนฆราวาสในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

2. แบบสอบถามฉบบน มวตถประสงคเพอทราบการใชภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอขวญในการปฏบตงานของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 8

4. แบบสอบถามมทงหมด 3 ตอน จานวน 78 ขอ ตอนท 1 ขอมลทวไป จานวน 5 ขอ ตอนท 2 การใชภาวะผนาของผบรหาร จานวน 39 ขอ ตอนท 3 ขวญในการปฏบตงานของคร จานวน 39 ขอ

5. คาตอบทไดจากแบบสอบถามจะไมมผลใดตอทานแตประการใดแตจะนาไปวเคราะห ในภาพรวมเพอนาไปใชในการพฒนาการบรหารการศกษาโดยรวมตอไป จงใครขอความกรณาทานไดตอบแบบสอบถามใหครบทกขอตามความเปนจรง

ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหจากทานดวยด จงขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน

(พระมหาณฐพล คาดอน) นกศกษาปรญญาโทสาขาวชาการบรหารการศกษา

158

ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม คาชแจง โปรดทาเครองหมาย √ ลงในชอง � หนาขอความทตรงกบสถานภาพของทาน

ขอท

สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

สาหรบผวจย ��� 1- 3

1 เพศ � 1. ชาย � 2. หญง

� 4

2 อาย � 1. นอยกวา 25 ป � 2. 25-35 ป � 3. 36-45 ป � 4. 46-55 ป � 5. 56 ปขนไป

� 5

3 ระดบการศกษา � 1. ตากวาปรญญาตร � 2. ปรญญาตร � 3. สงกวาปรญญาตร

� 6

4 ตาแหนงหนาทและประสบการณในการทางาน (แยกตามสถานภาพ) � 1. ผบรหารโรงเรยน � 2. ครผสอน

� 7

5 ประสบการณในการทางาน � 1. นอยกวา 5 ป � 2. 5-10 ป � 3. 11-15 ป � 4. 16 ปขนไป

� 8

159

ตอนท 2 ความคดเหนตอภาวะผนาของผบรหาร คาชแจง โปรดทาเครองหมาย √ ลงในชองระดบการใชทตรงกบความคดเหนของทานเพยงชองเดยว ดงตวอยางตอไปน ระดบ 5 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนามากทสด ระดบ 4 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนามาก ระดบ 3 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนาปานกลาง ระดบ 2 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนานอย ระดบ 1 หมายถง ผบรหารในโรงเรยนใชภาวะผนานอยทสด

ระดบการใช

ขอ ความคดเหนตอภาวะผนา ของผบรหาร

มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

## การทาใหผรวมงานเชอมนวาผลตอบแทนทไดรบจะเหมาะสมกบผลงานททา

√

การแปลความหมาย : ผบรหารโรงเรยนของทานสามารถทาใหผใตบงคบบญชาเชอมนวา ผลตอบแทนทไดรบเหมาะสมกบผลงานททาในระดบมาก

160

ระดบการใช

ขอ ความคดเหนตอภาวะผนา

ของผบรหาร มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

1 การปฏบตตนเพอใหเกดประโยชนแกผรวมงาน

� 9

2 การถายทอดความคดทสาคญใหเหนถงคานยมและความเชอ

�10

3 การควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

�11

4 การเนนความสาคญในสงทผรวมงานเชอมน

�12

5 การทาใหผรวมงานภมใจเมอไดทางานรวมกน

�13

6 การระบความสาคญของวตถประสงคและเปาหมายไดชดเจน

�14

7 การเสยสละประโยชนสวนตวเพอประโยชนของกลม

�15

8 การตดสนใจโดยคานงถงผลทจะตาม มาทางดานศลธรรมและจรยธรรม

�16

9 การใหความมนใจตอผรวมงานในการตอสกบอปสรรคตาง ๆ

�17

10 การแสดงใหเหนถงความมงมนในอดมคตความเชอและคานยม

�18

11 การแสดงใหเหนถงการเปนคนทเฉลยวฉลาดมสมรรถภาพสงในการปฏบตงาน

�19

161

ระดบการใช

ขอ ความคดเหนตอภาวะผนา ของผบรหาร

มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

12 การมจดยนทชดเจนในการคดเหนตอปญหาทเกดขน

�20

13 การปฏบตตนเพอใหผรวมงานนบถอ �21

14 การระบจดประสงคหลกในการทางานของผรวมงานทราบไดอยางชดเจน

�22

15 การแสดงใหเหนถงความมพลงอานาจและความเชอมนในตนเอง

�23

16 การแสดงใหเหนถงการมภารกจรวมกน

�24

17 มวสยทศนทกวางไกลและมความเปนไปไดในแงปฏบต

�25

18 เปนบคคลทมองโลกในแงด �26

19 การสรางความมนใจใหผรวมงานทางานไดบรรลเปาหมาย

�27

20 การชวยเหลอใหกาลงใจแกผรวมงาน �28

21 การกระตนความสนใจใหผปฏบตงานทางานจนประสบความสาเรจ

�29

22 การกระตนใหผรวมงานเหนความ สาคญถงสงทควรไดรบการพจารณา

�30

162

ระดบการใช

ขอ ความคดเหนตอภาวะผนา ของผบรหาร

มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

23 การทาใหผรวมงานมองเหนผลงานทจะเกดขนในอนาคตไดอยางชดเจน

�31

24 การรบฟงเรองของผรวมงานไดอยางตงใจ

�32

25 การชวยใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอความกาวหนาของผรวมงาน

�33

26 การสงเสรมใหผรวมงานไดพฒนาจดเดนของตนเองอยเสมอ

�34

27 การใหเวลาในการแนะนางาน สอนงาน แกผรวมงาน

�35

28 การปฏบตตอผรวมงานโดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคลทงความตองการและความสามารถ

�36

29 การใหคาแนะนาผรวมงานในการวเคราะหความตองการและความสามารถของผอน

�37

30 มการพฒนาตนเองอยเสมอ �38 31 การใหความสนใจแกผรวมงานโดย

เสมอภาค �39

32 ความสามารถนาเสนอประเดนทนาสนใจเพอการตงสมมตฐาน

�40

163

ระดบการใช

ขอ ความคดเหนตอภาวะผนา ของผบรหาร

มาก ทสด

5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

33 ความสามารถในการตรวจสอบขอสนนษฐานของปญหาทสาคญ ๆ ได

�41

34 การหาแนวทางในการแกปญหาได �42 35 การเสนอแนะวธการใหมในการ

ปฏบตงานแกผรวมงาน �43

36 การพจารณาถงประเดนตาง ๆ รวมทงทยงไมเกดปญหามาพจารณาใหรอบคอบ

�44

37 การสนบสนนใหผรวมงานมองปญหาในหลายแงมมได

�45

38 การสงเสรมการกาหนดปญหาโดยใชเหตผลและหลกฐานมากกวาความรสก

�46

39 การสงเสรมและใหโอกาสแกผรวมงานไดแสดงความคดเหนและแงคดตาง ๆ

�47

164

ตอนท 3 ขวญในการปฏบตงาน คาชแจง ขอใหทานพจารณาขอความแตละขอวามผลการปฏบตอยในระดบใดและ ทาเครองหมาย √ ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทานเพยงชองเดยว

ระดบผลการปฏบต

ขอ ขวญในการปฏบตงาน มาก ทสด

5

มาก

4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

1 โรงเรยนอานวยความสะดวก และจดสวสดการตาง ๆ ไดเพยงพอกบความตองการของคร

�48

2 ทานรสกมนใจในตาแหนงหนาทการงาน ทกาลงปฏบตอย

�49

3 รายไดของทานสามารนาไปจดหาสง จาเปน ในการดารงชวตของทานและครอบครวในสงคมไดอยางมความสข

�50

4 โรงเรยนจดบรการทางดานสนทนาการ และสงอานวยความสะดวกใหกบครไดด

�51

5 โรงเรยนสงเสรม และรกษาผลประโยชนของคร

�52

6 ทานรสกพงพอใจในการปฏบตงานของเพอนรวมงานในโรงเรยน

�53

7 โรงเรยนมวสดอปกรณตาง ๆ เพออานวยความสะดวกในการปฏบตงาน

�54

8 บรรยากาศในโรงเรยนชวยใหทานเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน

�55

165

ระดบผลการปฏบต

ขอ ขวญในการปฏบตงาน มาก ทสด

5

มาก

4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

9 ทานไดรบการสงเสรมใหรเรมงานใหม ๆ จากผบรหาร

�56

10 วสดอปกรณการเรยนการสอน มความสะดวกทนสมย และไดรบความสะดวกในการบรการ

�57

11 ทานรสกวาตนเองเปนสวนหนงของโรงเรยนอยางแทจรง

�58

12 ทานมความรสกภาคภมใจทไดมาปฏบตหนาทในโรงเรยนน

�59

13 เพอความสาเรจและความเจรญกาวหนาของงาน ทานตองเสยสละเวลา และความสขสวนตว

�60

14 ปญหาทเกดขนในโรงเรยนเปนภาระ หนาทของทานทจะตองหาทางแกไข และรบผดชอบ

�61

15 ทานมโอกาสไดใชความรความสามารถ ในการปฏบตงานรวมกบคณะครดวยด

�62

16 ทานไดรบการพจารณาความดความชอบหรอการปฏบตอยางอนจากผบรหารอยางยตธรรมทดเทยมกบบคคลอน

�63

17 โรงเรยนมกฎเกณฑการประเมนผลการปฏบตงานของครอยางเทยงตรง

�64

166

ระดบผลการปฏบต

ขอ

ขวญในการปฏบตงาน มาก ทสด

5

มาก

4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

18 โรงเรยนมกระบวนการใหความยตธรรมในโรงเรยน

�65

19 การมอบหมายงานพเศษ กระจายใหกบครอยางยตธรรม

�66

20 ครมโอกาสกาวหนาหรอไดรบการพจารณา ความดความชอบทดเทยมกน ตามความสามารถในการปฏบตงาน

�67

21 ทานเปนกาลงททาใหงานในโรงเรยนดาเนนไปได และบรรลวตถประสงคดวยด

�68

22 ผบรหารใหคายกยองนบถอ และสรรเสรญ ในผลการปฏบตของทาน อยเสมอ

�69

23 โครงการตาง ๆ ทอยในความรบผดชอบ ทานสามารถปฏบตครบถวน

�70

24 ทานรสกภาคภมใจในผลการปฏบตงาน ทผานมา

�71

25 โรงเรยนไดมอบหมายงานทเหมาะสมกบความรความสามารถของทาน

�72

26 ผบรหารและเพอนครมาขอคาแนะนา และขอเสนอแนะในการปฏบตงาน จากทานเสมอ

�73

167

ระดบผลการปฏบต

ขอ ขวญในการปฏบตงาน มาก ทสด

5

มาก

4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ ผวจย

27 ผบรหารของทานเปนบคคลททาน สามารถปรกษาหารอ ชแจงหรอขอ คาแนะนาในการปฏบตงานไดเปนการสวนตว

�74

28 การปฏบตงานของทานทาใหไดรบการ ยกยอง ยอมรบ และเปนทพงพอใจของเพอนรวมงาน

�75

29 การททานไดปฏบตงานทน ทานมโอกาสแสดงผลงาน เพอเปนการแสดงความรความสามารถใหเปนทประจกษ

�76

30 ผบรหารและเพอนครตางยอมรบในความรความสามารถในการปฏบตงานของทาน

�77

31 ทานมโอกาสแสดงความคดเหนในการกาหนดนโยบาย และหลกปฏบตตาง ๆ ของโรงเรยน

�78

32 ทานสามารถปฏบตงานใหสอดคลองกบนโยบายและแผนงานของโรงเรยน

�79

33 คณะครไดรบโอกาสแสดงความคดในการแกไขปญหาตาง ๆ ของโรงเรยน

�80

34 ความคดเหนตาง ๆ ทคณะครเสนอ จะไดการพจารณาจากผบรหาร

�81

168

ระดบผลการปฏบต

ขอ ขวญในการปฏบตงาน มาก ทสด

5

มาก

4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอย ทสด

1

สาหรบ

ผวจย 35 ทานมสวนรวมในการเสนอความคดเหน

ในการปฏบตงานตาง ๆ ไดเตมท �82

36 งานททานทาอยขณะนเปนงานทานถนดมาก จงมโอกาสใชความรความสามารถของตนเอง

�83

37 ในการปฏบตงานของโรงเรยน คณะครไดรวมกนปฏบตงานดวยความสามคค

�84

38 จากผลการปฏบตงานในหนาท ทานรสกมความภาคภมใจและยนด

�85

39 ทานรสกวา จากผลการปฏบตงานทาใหทานโดดเดน และสรางชอเสยงใหทานและโรงเรยน

�86

169

ภาคผนวก ค คาความเชอมนของแบบสอบถามเพอการวจย

170

คาความเชอมนของแบบสอบถามเพอการวจย

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ALPHA)

แบบสอบถามตอนท 1

Item-total Statistics Scale Scale Corrected Mean if Item Variance if Item Item- Total Alpha if Item Deleted Deleted Correlation Deleted X01 141.5111 500.4828 .6219 .9651 X02 141.7111 498.8919 .5674 .9653 X03 141.6667 501.0455 .5859 .9652 X04 141.7778 499.3131 .6339 .9650 X05 141.8667 500.0273 .5316 .9654

X06 141.8000 492.8455 .6346 .9650 X07 141.7333 499.0636 .5394 .9654 X08 141.4667 493.2091 .6822 .9647 X09 141.8444 496.7707 .5503 .9654 X10 141.8222 501.4677 .5357 .9654

X11 141.7778 502.3586 .4962 .9656 X12 141.5556 502.4798 .5356 .9654 X13 141.6889 498.7646 .6221 .9650 X14 141.7556 503.9616 .4369 .9658 X15 141.6000 502.8818 .5839 .9652 X16 141.7111 494.1646 .6345 .9650 X17 141.7111 498.8010 .6405 .9650 X18 141.4889 507.8919 .3179 .9664 X19 141.6222 490.8768 .6832 .9647 X20 141.7333 495.1091 .6445 .9649 X21 141.7778 491.7222 .7492 .9644 X22 141.6667 484.4091 .7539 .9643 X23 141.6444 496.0071 .6228 .9650

171

X24 141.8000 488.4818 .7613 .9643 X25 141.9111 495.9010 .6411 .9649 X26 141.8222 487.3768 .7275 .9645 X27 141.6444 487.8253 .7324 .9645 X28 141.8667 489.5727 .7068 .9646 X29 141.8889 483.2374 .7993 .9641 X30 141.6444 491.6889 .6949 .9647 X31 141.8444 486.9071 .7542 .9643 X32 141.6889 494.1283 .6603 .9648 X33 141.9111 499.5374 .5420 .9654 X34 141.6889 490.1283 .7433 .9644 X35 141.9556 486.0434 .7685 .9643 X36 141.8000 487.5273 .6938 .9647 X37 141.7778 488.6313 .6873 .9647 X38 141.8444 492.6798 .6176 .9651 X39 141.7111 491.3465 .6512 .9649

Reliability Coefficients 39 items

Alpha = .9658 Standardized item alpha = .9655

172

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ALPHA)

แบบสอบถามตอนท 2

Item-total Statistics Scale Scale Corrected Mean if Item Variance if Item Item - Total Alpha if Item Deleted Deleted Correlation Deleted Y01 136.4444 651.9798 .6414 .9717

Y02 136.4444 646.1162 .7098 .9715 Y03 136.6444 648.1434 .6691 .9717 Y04 136.5333 646.6182 .8089 .9711 Y05 136.4889 646.2101 .8153 .9710 Y06 136.4000 646.0636 .8194 .9710 Y07 136.4444 646.7525 .6580 .9717 Y08 136.3778 649.8768 .7020 .9715 Y09 136.3556 653.9162 .7148 .9715 Y10 136.5778 644.7040 .7575 .9712 Y11 136.3778 652.5586 .6817 .9716 Y12 136.2222 660.0404 .6141 .9718 Y13 136.0222 685.2040 .0174 .9735 Y14 136.2222 663.0404 .5617 .9720 Y15 136.3556 650.6889 .7234 .9714 Y16 136.5333 636.0273 .8081 .9710 Y17 136.4222 647.5677 .6692 .9717 Y18 136.2889 643.5283 .8218 .9710 Y19 136.4000 645.2909 .8592 .9709 Y20 136.4667 641.9818 .8410 .9709 Y21 136.2444 665.1434 .4393 .9725 Y22 136.3111 645.3556 .8010 .9711 Y23 136.2222 672.7222 .2848 .9730 Y24 136.4000 660.4727 .5607 .9720 Y25 136.2667 649.7455 .6989 .9715

173

Y26 136.5333 655.3000 .6410 .9717 Y27 136.2889 652.1646 .6808 .9716

Y28 136.3333 663.5455 .5745 .9720 Y29 136.1778 649.1949 .7456 .9713 Y30 136.3778 647.2404 .7558 .9713 Y31 136.4000 654.9727 .6469 .9717 Y32 136.4222 654.0222 .6864 .9716 Y33 136.4000 649.3818 .7289 .9714 Y34 136.3778 650.7859 .6672 .9716 Y35 136.3778 649.2859 .6971 .9715 Y36 136.2889 651.2101 .6665 .9716 Y37 136.3333 653.6364 .6812 .9716 Y38 136.3778 649.8768 .7020 .9715 Y39 136.1556 646.0889 .7258 .9714

Reliability Coefficients 39 items

Alpha = .9723 Standardized item alpha = .9715

174

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ALPHA)

แบบสอบถามทงฉบบ

Item-total Statistics Scale Scale Corrected Mean if Item Variance if Item Item- Total Alpha if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

X01 281.4667 2103.1182 .5295 .9812 X02 281.6667 2094.9545 .5560 .9812 X03 281.6222 2102.1495 .5288 .9812 X04 281.7333 2100.7455 .5447 .9812 X05 281.8222 2094.6040 .5560 .9812 X06 281.7556 2081.2343 .6408 .9811 X07 281.6889 2102.2646 .4405 .9813 X08 281.4222 2086.1131 .6351 .9811 X09 281.8000 2092.8909 .5150 .9812 X10 281.7778 2101.6313 .5029 .9812 X11 281.7333 2099.0636 .5259 .9812 X12 281.5111 2101.9828 .5261 .9812 X13 281.6444 2094.8707 .6056 .9811 X14 281.7111 2104.0737 .4432 .9813 X15 281.5556 2103.5253 .5599 .9812 X16 281.6667 2085.5000 .6214 .9811 X17 281.6667 2096.4091 .6012 .9811 X18 281.4444 2121.9798 .1967 .9816 X19 281.5778 2086.5222 .5799 .9812 X20 281.6889 2092.9919 .5588 .9812 X21 281.7333 2081.2000 .7233 .9810 X22 281.6222 2064.1949 .7553 .9809 X23 281.6000 2097.4273 .5039 .9812 X24 281.7556 2075.1889 .7303 .9810 X25 281.8667 2092.5727 .5798 .9812 X26 281.7778 2075.6768 .6693 .9810

175

X27 281.6000 2078.2455 .6542 .9811 X28 281.8222 2079.6949 .6520 .9811 X29 281.8444 2064.9071 .7658 .9809 X30 281.6000 2081.2000 .6714 .9810 X31 281.8000 2070.0273 .7473 .9809 X32 281.6444 2082.4616 .6835 .9810 X33 281.8667 2096.6182 .5267 .9812 X34 281.6444 2075.5071 .7493 .9809 X35 281.9111 2071.3556 .7264 .9810 X36 281.7556 2069.7343 .7056 .9810 X37 281.7333 2072.4727 .6942 .9810 X38 281.8000 2082.5727 .6053 .9811 X39 281.6667 2078.2727 .6560 .9811 Y01 281.9111 2077.9919 .6367 .9811 Y02 281.9111 2062.6737 .7554 .9809 Y03 282.1111 2069.3737 .6832 .9810 Y04 282.0000 2072.9545 .7473 .9809 Y05 281.9556 2069.5434 .7854 .9809 Y06 281.8667 2070.4364 .7758 .9809 Y07 281.9111 2071.7192 .6247 .9811 Y08 281.8444 2077.4071 .6605 .9811 Y09 281.8222 2083.8313 .6763 .9810 Y10 282.0444 2070.9071 .6888 .9810 Y11 281.8444 2083.8616 .6184 .9811 Y12 281.6889 2093.5374 .5902 .9811 Y13 281.4889 2129.3010 .1352 .9816 Y14 281.6889 2094.3556 .6009 .9811 Y15 281.8222 2083.4222 .6250 .9811 Y16 282.0000 2047.4091 .8225 .9808 Y17 281.8889 2067.9646 .6871 .9810 Y18 281.7556 2065.1434 .7894 .9809 Y19 281.8667 2067.6182 .8312 .9808 Y20 281.9333 2059.6091 .8393 .9808 Y21 281.7111 2102.2556 .4244 .9813 Y22 281.7778 2066.9495 .7848 .9809 Y23 281.6889 2112.3556 .3123 .9815 Y24 281.8667 2098.4364 .4869 .9813 Y25 281.7333 2083.7909 .5840 .9812

176

Y26 282.0000 2085.1818 .6195 .9811 Y27 281.7556 2073.1889 .7347 .9810 Y28 281.8000 2096.8000 .5921 .9811 Y29 281.6444 2073.9162 .7282 .9810 Y30 281.8444 2069.7707 .7466 .9809 Y31 281.8667 2092.7545 .5271 .9812 Y32 281.8889 2086.5556 .6184 .9811 Y33 281.8667 2076.2091 .6896 .9810 Y34 281.8444 2076.8162 .6516 .9811 Y35 281.8444 2078.0889 .6376 .9811 Y36 281.7556 2080.1434 .6221 .9811 Y37 281.8000 2083.5727 .6425 .9811 Y38 281.8444 2079.2707 .6395 .9811 Y39 281.6222 2075.0586 .6405 .9811

Reliability Coefficients 78 items

Alpha = .9813 Standardized item alpha = .9809

177

ภาคผนวก ง

รายชอโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ทเปนกลมตวอยาง

178

รายชอโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทเปนกลมตวอยาง

1. จงหวดหนองคาย

1. โรงเรยนวดโกเสยยเขต 2. โรงเรยนวดไตรภม 3. โรงเรยนวดศรโสภณธรรมทาน 4. โรงเรยนบาลสาธตวดเขตอดม 5. โรงเรยนวดชางเผอก 6. โรงเรยนวดพระธาตบงพวน 7. โรงเรยนวดอมพวน 8. โรงเรยนวดเวฬวนวทยา 9. โรงเรยนวดโพธสมภาร 10. โรงเรยนวดดอนโพธธรรมสถาน 11. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดโพธงาม 12. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดพระธาตวทยา 13. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดจนทรสามคค

2. จงหวดอดรธาน

1. โรงเรยนวดโสมนสสนตยาราม 2. โรงเรยนวดศรสะอาด 3. โรงเรยนวดประสาทคณานกจวทยา 4. โรงเรยนวดอตตรทศวทยา 5. โรงเรยนวดสวางสามคค 6. โรงเรยนวดศรมงคล 7. โรงเรยนวดเทพสงหาร 8. โรงเรยนวดบรพา 9. โรงเรยนวดโคเขตตาราม 10. โรงเรยนวดศรชมชน 11. โรงเรยนวดศรนทราวาส 12. โรงเรยนวดศรสวาท 13. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดศรสธาทพย 14. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดมชฌมบร 15. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดศรนคราราม

179

3. จงหวดสกลนคร

1. โรงเรยนวดโพธคา 2. โรงเรยนวดทง 3. โรงเรยนวดสวางภมดล 4. โรงเรยนวดพระธาตศรมงคล 5. โรงเรยนวดเหลาแมดวทยา 6. โรงเรยนวดพระธาตเชงชมวรวทยา 7. โรงเรยนวดพระธาตนารายณเจงเวง

180

ภาคผนวก จ

รายชอผเชยวชาญตรวจเครองมอ

181

รายชอผเชยวชาญตรวจเครองมอ 1. ผชวยศาสตราจารย ดร. ปราณ นลกรณ - คณะบดคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร - อาจารยประจาวชาคณตศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 2. อาจารย ดร. ศรยา สขพานช - อาจารยประจาภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 3. ผชวยศาสตราจารย ดร. สทธพงษ ศรวชย - หวหนาภาควชาการบรหารการศกษาและ

กจการคณะสงฆ - อาจารยประจาภาควชาการบรหารการศกษา และกจการคณะสงฆ คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

4. ผชวยศาสตราจารยบญสง ธนะจนทร - หวหนาภาควชาปรยตธรรมและจรยศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย - อาจารยประจาภาควชาปรยตธรรม และจรยศกษา 5. อาจารยอกษรศาสตร ฝายกลาง - ครใหญโรงเรยนอมพวนศกษา - ผเชยวชาญวชาภาษาไทย

182

ประวตยอของผวจย

ชอ-สกล พระมหาณฐพล คาดอน (ฐตปโญ) ชาตภม บานเลขท 22 หม 3 ตาบลบานกลาง อาเภอเมอง จงหวดนครพนม ทอยปจจบน วดศรพงษธรรมนมต แขวงทาแรง เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220

ประวตการศกษา พ.ศ. 2535 สอบไดนกธรรมชนเอก สานกเรยนวดนอยโพธคา จงหวดนครพนม พ.ศ. 2536 สอบไดประโยค 1-2 สานกเรยนวดนอยโพธคา จงหวดนครพนม พ.ศ. 2537 สอบไดเปรยญธรรม 3 ประโยค สานกเรยนวดนอยโพธคา จงหวดนครพนม พ.ศ.2543 สอบไดเปรยญธรรม 4 ประโยค สานกเรยนวดโสมนสสนตยาราม จงหวดอดรธาน พ.ศ. 2544 สาเรจปรญญาตรพทธศาสตรบณฑต (พธ.บ.) คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย กรงเทพมหานคร พ.ศ. 2545 ศกษาตอระดบปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต (ศษ.ม) สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการทางาน พ.ศ.2535 ครสอนนกธรรมชนโท สานกเรยนวดนอยโพธคา จงหวดนครพนม พ.ศ.2536 ครสอนประโยค ป.ธ.3 สานกเรยนวดธาตมหาชย จ.นครพนม พ.ศ.2537 เปนกรรมการสนามสอบแผนกธรรมสนามหลวง จ.นครพนม พ.ศ.2539 ครสอนโรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย วดอมพวน ราชวตร กรงเทพมหานคร และเปนวทยากรอบรมสามเณรภาคฤดรอน พ.ศ.2543 ครสอนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดโสมนสสน

ตยาราม ต.หนองขอนกวาง อ.เมอง จ.อดรธาน พ.ศ.2545 ครสอนนกธรรมและธรรมศกษา วดไผลอม อ.เมอง จ.นครปฐม พ.ศ.2547 ครใหญโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกธรรม-บาล วดอมพวน ราชวตร กรงเทพมหานคร พ.ศ.2548 ครสอนบาลประโยค ป.ธ.3 และเปนวทยากรอบรมคายพทธบตร ประจาวดศรพงษธรรมนมต เขตบางเขน กรงเทพมหานคร