สรปผลการวจย

โครงการพฒนาความรวมมอแกไขปญหาความยากจน พฒนาสงคมและสขภาวะชมชน จงหวด

มหาสารคาม ระยะท 1 (ป 2554) วนท 28 กมภาพนธ 2555

ณ โรงแรมเอส.ด. อเวนว กรงเทพมหานคร โดย

รศ.ดร.ฉลาด จนทรสมบต และคณะ หนวยวจยและพฒนาความเขมแขงของชมชนและการจดการความร

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

สถานการณ ความรนแรง ผลกระทบของปญหา

ผลกระทบจากกระแสโลกาภวตนหรอการพฒนาทผานมา

การบรโภคนยม ชองวางระหวางรวย-จน วางงาน หนสน

ยาเสพตด แตกแยก แบงแยก ละเมดสทธชมชน ขาดการมสวนรวมทแทจรง ตางคนตางท า

ปญหาสขภาวะทางดานรายกาย/จตใจ/สตปญญา สงคม/ผน า/กลมองคกร

ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสขภาพ

วตถประสงคของการศกษาวจย

เพอสรางกลไกภาคความรวมมอพฒนาแกปญหาความ ยากจนพฒนาสงคม สขภาวะทเหมาะสมกบทองถน

เพอพฒนาระบบฐานขอมลจากฐานชมชนสการก าหนด เชงนโยบายเพอการพฒนาระดบตาง ๆ

เพอสรางกระบวนการเรยนรจากการปฏบต จดการองค ความรของชมชนสการแกไขปญหาเศรษฐกจ สงคม และสขภาวะ

ความส าคญของการวจย

ไดรปแบบการท างานแบบมสวนรวมแกปญหาความยากจน

เกดเครอขายการเรยนรในการจดการความรชมชน

เกดศนยการเรยนรแกจนตนแบบขยายสชมชนอนได

เกดเกษตรแนวใหมยดการเรยนรจากการปฏบต (บนวถพอเพยง)

Closing out

จบ-ออก การเรยนรจากการปฏบต : Action Learning

กรอบแนวคดการวจย

กระบวนการศกษาวจย

ขนตอน/กจกรรม

เตรยมกลไกลภาค

เวทตดตามประเมนสรปบทเรยน

ปฏบตตามแผน

เวทเจรจาภาคบรณาการแบบสทองถน

ประชาวจารณแผนรบรองแผน

เวทบททวน/วเคราะหจดท าแผน

สรางคมอ/เครองมอการขบเคลอนแกปญหา

สรางตวชวดเกณฑการประเมน

เวทชแจงสรางความเขาใจใหชมชน

เวทลงนามบนทกความรวมมอ

คดเลอกครอบครวตนแบบ

แผน กจกรรมและผลลพธการด าเนนงาน 1 ป (ม.ค. 2554 – ก.พ. 2555)

รายละเอยดมดงน

แผน กจกรรมและผลลพธการด าเนนงาน 1 ป (มนาคม 2554 - กมภาพนธ 2555)

วตถประสงค กจกรรม ผลลพธ

1. ค ำสงแตงตงคณะท ำงำน 2. รำยงำนกำรพฒนำตวชวดและก ำหนดกำรประเมน3. รำยงำนผลกำรประชมชแจงและลงนำม MOU 4. รำยงำนผลกำรจดอบรมวทยำกรกระบวนกำร 5. คมอกำรปฏบตงำน , บญชครวเรอน, แผนแมบท, แผนพฒนำคณภำพชวต, แผนผบ ,โปรเตอร

ขอท 1 เพอสรำงกลไกพฒนำแบบภำคควำมรวมมอในระดบทองถนใหมศกยภำพในกำรบรหำรจดกำรองคควำมรแกปญหำของพนทไดอยำงมประสทธภำพและครอบคลมอยำงย งยน

ขอท 4 เพอเปนกำรเตรยมใหภำคภำยนอกทมควำมพรอมในกำรเขำสนบสนนชมชนไดอยำงสอดคลองกบบรบทของพนท และทนกบสถำนกำรณ เชน กำรสนบสนนดำนวชำกำร กำรสนบสนนบคลำกรทมควำมช ำนำญกำรดำนกำรจดกระบวนกำรเรยนร และกำรสนบสนนดำนเทคโนโลยสำรสนเทศและดำนอน ๆ

1. รำยงำนโครงกำรฉบบสมบรณและรำยงำนสรปผบรหำร อยำงละ 20 เลม 2. เวปไซตโครงกำร จ ำนวน 1 ระบบ

ขอท 2 เพอพฒนำศนยและระบบขอมลทสำมำรถใชตดสนใจวำงแผนพฒนำของพนทระดบชมชน ต ำบล อ ำเภอ จงหวด ดวยระบบขอมลบญชรำยรบ-รำยจำยครวเรอน และฐำนขอมลพนฐำนของต ำบล

1. ขอมลรำยรบรำยจำย 2. แผนทสขภำวะชมชน 3. ผลกำรประเมนกอนพฒนำ 4. ผลกำรประเมนหลงพฒนำ

ขอท 3 เพอเสรมสรำงกระบวนกำรเรยนร ขอมลองคควำมร และจดกำรองคควำมรในกำรแกปญหำเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมสงแวดลอม และสขภำวะเชงบรณำกำร โดยยดวถชวตเศรษฐกจพอเพยง และกจกรรมตำมโครงกำรสำยใยรกแหงครอบครวเปนแนวทำงในกำรด ำเนนงำนเพอขจดควำมยำกจน และเสรมสรำงชมชนใหเขมแขงอยำงย งยน

1. แผนแมบทกำรแกไขปญหำควำมยำกจน สงคมและสขภำวะ 2. ครอบครวตนแบบ / แผนกำรแกไขปญหำควำมยำกจนน ำรอง 3. รำยงำนผลกำรจดเวทเจรจำภำคบรณำกำรแผนชมชน / ขอบญญตและแผนพฒนำ 3 ป อปท. 4. รำยงำนผลกำรปฏบตงำนตำมแผนชมชน (โครงกำรน ำรอง) 5. รำยงำนผลกำรฝกอบรมและศกษำดงำน

1. จดเตรยมกลไกกำรด ำเนนงำนโครงกำรฯ 2. พฒนำตวชวดและก ำหนดเกณฑกำรประเมน 3. จดท ำเอกสำรและคมอกำรปฏบตงำน 4. ประชมชแจงท ำควำมเขำใจและลงนำมในพนธะสญญำ 5. ประชมเชงปฏบตกำร/ฝกอบรมวทยำกรกระบวนกำร

1. ตดตำมประเมนผลและถอดบทเรยนและจดท ำรำยงำนสรปผล 2. จดเวทสรปบทเรยนและน ำเสนอผลกำรด ำเนนงำนควำมรวมมอแกไขปญหำควำมยำกจนฯ ระยะท 1 (ป 2554 ) 3. จดท ำ Website กระบวนกำรด ำเนนงำนโครงกำร

1. ชมชนเปำหมำยทบทวน จดท ำขอมลวเครำะหรำยรบรำยจำยและขอมลสขภำวะชมชน 2. กำรประเมนกอนกำรพฒนำ 3. กำรประเมนหลงพฒนำ

1. เวทจดท ำแผนแมบทกำรแกไขปญหำควำมยำกจน สงคมและสขภำวะ 2. จดประชำพจำรณตรวจสอบรบรองแผนกำรแกไขปญหำควำมยำกจนและพฒนำสขภำวะชมชน 3. จดเวทเจรจำภำคบรณำกำรแผนกำรแกไขปญหำควำมยำกจนและแผนสขภำวะชมชนสแผนพฒนำทองถน (เทศบำล/อบต.) 4. ปฏบตกำรสนบสนนกจกรรมตำมแผนกำรแกไขปญหำควำมยำกจนและแผนพฒนำสขภำวะชมชน

กลไกภาค 7 ขนตอน

กลไกลภาค 7 ขนตอนมดงน ขนทตอน 1 การส ารวจขอมลสภาพปญหาปจจบน

ขนทตอน 2 การวเคราะหขอมล

ขนทตอน 3 การจดท าแผนแบบมสวนรวม

ขนทตอน 4 ปฏบตตามแผนและปรบปรง

ขนทตอน 5 ตดตามประเมนผล

ขนทตอน 6 ยกระดบองคความร

ขนทตอน 7 แลกเปลยนเรยนร

ขนตอนท 1 การส ารวจขอมลสภาพปจจบนปญหา

- จดเตรยมกลไกการด าเนนงานโครงการฯ - พฒนาตวชวดและก าหนดเกณฑการประเมน - จดท าเอกสารและคมอการปฏบตงาน - ประชมชแจงท าความเขาใจและลงนามในพนธะสญญา - ประชมเชงปฏบตการ/ฝกอบรมวทยากรกระบวนการ

- ค าสงแตงตงคณะท างาน - รายงานการพฒนาตวชวดและก าหนดการประเมน - รายงานผลการประชมชแจงและลงนาม MOU - รายงานผลการจดอบรมวทยากรกระบวนการ - คมอการปฏบตงาน, บญชครวเรอน, แผนแมบท, แผนพฒนาคณภาพชวต, แผนผบ,โปรเตอร

ขนตอนท 2 การวเคราะหขอมล

- ชมชนเปาหมายทบทวน จดท าขอมลวเคราะหรายรบรายจายและขอมลสขภาวะชมชน - การประเมนกอนการพฒนา - การประเมนหลงพฒนา

- ขอมลรายรบรายจาย - แผนทสขภาวะชมชน - ผลการประเมนกอนพฒนา - ผลการประเมนหลงพฒนา

ขนตอนท 3 การจดท าแผนแบบมสวนรวม

- เวทจดท าแผนแมบทการแกไขปญหาความยากจน สงคมและสขภาวะ - จดประชาพจารณตรวจสอบรบรองแผนการแกไขปญหาความยากจนและพฒนาสขภาวะชมชน - จดเวทเจรจาภาคบรณาการแผนการแกไขปญหาความยากจนและแผนสขภาวะชมชนสแผนพฒนาทองถน (เทศบาล/อบต.)

1. แผนแมบทการแกไขปญหาความยากจน สงคมและสขภาวะ 2. ครอบครวตนแบบ / แผนการแกไขปญหาความยากจนน ารอง 3. รายงานผลการจดเวทเจรจาภาคบรณาการแผนชมชน / ขอบญญตและแผนพฒนา 3 ป อปท. 4. รายงานผลการปฏบตงานตามแผนชมชน (โครงการน ารอง)

- ปฏบตการสนบสนนกจกรรมตามแผนการแกไขปญหาความยากจน และแผนพฒนาสขภาวะชมชน

ขนตอนท 4 ปฏบตตามแผนและปรบปรง

- รายงานผลการปฏบตงานตามแผนชมชน (โครงการน ารอง) - รายงานผลการฝกอบรมและศกษาดงาน

- การส ารวจขอมลสภาพปจจบนปญหา - การวเคราะหขอมล - การจกท าแผนแบบมสวนรวม - ปฏบตตามแผนและปรบปรง

ขนตอนท 5 ตดตำมประเมนผล ขนตอนท 6 ยกระดบองคควำมร ขนตอนท 7. แลกเปลยนเรยนร

- รายงานโครงการฉบบสมบรณและรายงานสรปผบรหาร อยางละ 20 เลม - เวปไซตโครงการ จ านวน 1 ระบบ

ผลของการวจย

เกษตรกรแนวใหมในการแกไขปญหา

ความยากจน

จดท าบนทกบญชรายรบ-รายจาย

สรปผลบนทกผลการ

ด าเนนงาน

ประเมนผลทงหมดและปรบแผน

วเคราะหขอมลบญชรายรบ-รายจาย

น าแผนสการปฏบต

วางแผนชวต

เปาหมายชวต

แผนอาชพ

แผนการจดการเวลา

แผนสขภาพ

เครอขายศนยการเรยนรชมชนในการแกปญหา

ความยากจน อาคารประชมแลกเปลยนเรยนร หลกสตร/ประสบการณ เอกสารกรณศกษา

ครอบครวตวอยาง - เดนดานการท าบญชครวเรอน/แผนชวต ชมชนตนแบบ - เดนดานแผนชมชน - เดนดานการบรณาการแผน

แปลงศกษาดงาน วทยากรถายทอดความร ปฏบตการ/สาธต วสด-อปกรณบรการ

หมบาน

ต าบล อ าเภอ

จงหวด

ระบบฐานขอมล/ขอมลชมชนเปนทยอมรบในระดบนโยบาย

ทองถน

เวทบรณาการแผน/เสนอแผนสนโยบาย

ทองถน

แผนสขภาวะชมชน/หมบานอยดมสข

แผนแมบทชมชน

แผนชวตของครอบครว

บญชครวเรอนรายรบ-รายจาย

ครวเรอน

รายรบ รายจาย

หนสน

ออม

กลไกลการขบเคลอนแบบบรณาการทน าไปส การปฏบตไดจรง และเหมาะสม

เกษตรอ าเภอ

ธกส. พฒนาชมชน

อบต. กศน. รพ.สต. โรงเรยน ทองถนอ าเภอ

คณะท างานภาคขบเคลอนการพฒนา

รวมกจกรรม/น าแผนสการศกษา

ปรบแผนองคการตนเอง

สงเสรม สนบสนน

ตดตาม ประเมนผล

ก าหนดบทบาทการท างานรวมกน

ปจจย/เงอนไขแหงความส าเรจ

ชมชนตองสนใจและใหความรวมมอ

องคกรหนวยงานภาคความรวมมอตองปรบวธคด วธปฏบต และการใหคณคาปญญาของชมชน

ผบรหารทองถนตองรวมเรยนรอยางตอเนอง

. ตองใชเวลา (เลก ยาว ลก)

ปจจย/เงอนไขแหงความลมเหลว

1

2

3

4

การบรณาการ/การตดตาม

งบประมาณ

ความตอเนอง/เวลา

วฒนธรรมองคกรภาคความรวมมอ

บทเรยน/องคความรทไดจากการด าเนนงานโครงการ

การสรางกลไกพฒนาแบบภาคระดบจงหวด อ าเภอ ต าบล โดยเนนระดบหวหนาสวนส านกงานเปนกลไกส าคญ ท าใหขาดการประสานงานรวมมออยางตอเนอง

บทเรยน/องคความรทไดจากการด าเนนงานโครงการมดงน

ระบบฐานขอมลชมชน (บญชครวเรอน) หากไมน าขอมลมาสการวเคราะห มาสการวางแผนพฒนาอยางตอเนองจะไมเกดประโยชนอะไรเลย

บทเรยน/องคความรทไดจากการด าเนนงานโครงการ (ตอ)

การเรยนรจากการปฏบตเปนแนวทางในการด าเนนงานเพอขจดความยากจน และเสรมสรางชมชนใหเขมแขงไดอยางยงยน

กระบวนการวางแผนพฒนาขององคกรภาค หากสามารถเรยนรทจะน าขอมลสการก าหนดเชงนโยบายได จะท าใหแผนพฒนาดานตาง ๆ แกไขปญหาความยากจนได

แผนงานโครงการพฒนาตอเนอง

แผนงานโครงการพฒนาตอเนองมดงน

1 สงเสรมและสนบสนนครอบครวตนแบบน าแผนพฒนา คณภาพชวตสการปฏบตเปนรปธรรม

1

สงเสรมและจดกระบวนการเรยนรเรองการบนทกบญช รายรบ-รายจาย อยางตอเนอง

2

จดตงศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง

3

แผนงานโครงการพฒนาตอเนอง (ตอ)

พฒนาศกยภาพแกนน าครอบครวตนแบบเศรษฐกจพอเพยง

4

พฒนาเครอขายกลมองคกรชมชนสถาบนการเงนชมชนใหเขมแขง

5

แผนงานโครงการพฒนาตอเนอง (ตอ)

พฒนาแผนพฒนาสงคมและสขภาวะชมชนสการปฏบต เวทขบเคลอนแผนแมบท

ชมชนสการปฏบตใหเปนรปธรรม

6

7

ภาพประกอบกจกรรม ต.นาขา อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม

ภาพประกอบกจกรรม ต.พระธาต อ.นาดน จ.มหาสารคาม

ภาพประกอบกจกรรม ต.เขวาใหญ อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม

ภาพประกอบกจกรรม ต.เหลาดอกไม อ.ชนชม จ.มหาสารคาม

ภาพประกอบกจกรรม ต.เลงแฝก อ.กดรง จ.มหาสารคาม

ภาพประกอบกจกรรม ต.หนองโพธ อ.นาเชอก จ.มหาสารคาม