32
مﯿر ؛ و ر رد وو ر ڕ ا ٦٤ مﯿر ؛ و ر رد وو ر ڕ ا ١

enarkizm pertukxaney kurdi

Embed Size (px)

DESCRIPTION

ئەنارکیزم، پەرتووکخانەی کوردی و سەرچاوەی ڕەخنەلێگرانی / بۆ چاپ

Citation preview

Page 1: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٦٤

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١

Apapale
Textbox
Page 2: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٦٣

Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
Page 3: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٦٢

Enarkîzm, Pertûkxaney Kurdî û Serçawey Rexnelêgranî

serincdanêkî Rexneyîe le Wtarî “ Enarkîzm“ nûsînî

Fuad Qeredaxî û Xwêndnewe û Derkî Çep begşitî

lebarey Hzir û Fîlosofî Enarkîzm

Nûsînî: Hejên

Çapî yekem, Oktoberî ٢٠١٠

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣

ر�ی�م ��،�� � ��رد� � ر��و�� ���� ڕ� � ر�و� �� و�ا�

���� �"�و�ی���و�ی��“ “ ر�ی�مر�ی�م ���� “ “ و�ر�و�ر� '�'� یی�یی� ������ ڕ�ڕ� ر%$ا"�ر%$ا

� وو دا+�دا+� ر�ر� *�*� (��د(��د$����$��� 0/� .�.� پپ ���� ر��ر�� د�د� وو و�و���/0�

���� (ی4�45(�(ی4�45(� وو ه�ره�ر '2.ر�1'2.ر�1 ر�ی�مر�ی�م ژ� ه: ��و�ی��

���٢٠١٠ ی���م، ������ر�

Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
Apapale
Textbox
2010
Apapale
Textbox
Page 4: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤

ر� ه�ا، � ����، ��و� ر� �� �� و� �� د� دا ��� � و� �����ر ی�م �� ��

��� �� "� %$#� "��!�، �یی�� �!& �� �� '() A(ر&�و ' %� �) an

nanrchist FAQ (و� �� ك و�� �ی�ی�را�' د� � �' د� �� �وا%!�او � ر"

هرو<ه� و �رد� و<ر=اون �;، و� ��ر ی��� �� ر ' ه�و"� و :�ی9

'�� (�) D (و) J ( و)B (� نیB '����' (ه�وڕی#Dر ی��� �; �

ی$'دی! ��' )� �� و �رد�ز���' �ر و<ر=�دراو�& <و<) �رد�#�ن

و� �� د���<دا � و� ��، ر=�ا��ن و� ژ� �� دی! ه�وڕی��' و' ه� ��

�ی'(Hڕ �I� �� �� ر ،'!ر�� ڕ� و& � �� ی' د (ڕ���J �K ر� 'Lی�)دا ،� ��

;� � � وO:=� �� ش دوو�� �� دا٢٠٠٨ ر� �OJی�� ٢٥) Sر�یT(دا

�&!�ا ��، *و�ر�� ��و<یك �S و و� &� �وی!�دوو� � ری!'

.وت ر"�و�!� �� وت ڕ�W ��، ��وم ر ��و�� ��' ��ی� &� ���� � و� �ا�� ه�

� ڕ�، ی� �!� S و� ی% �% ��یD#ی$� و زا�یS د� ك و� ی� ه�ر9 ر ه� ��

و �� ��' ر"�و� �� �د� �� ، هی� [�س �� � ]� �� �� %�ی9K ،'#D د�

� ��. و<ر=ی�ا�� و< �K د� و �� ی� ه�ر�� S� ڕ� � و �]�م ��ر Dی�م ��

;� �� '�����ر Dی�م ��درو�#' ی� درو�#' ���ر<� ��� �;"�و�� �[� ،��

�ر Dی���ا ��' �;"�و�� دژ�� ;� [� �[� ڕم .�� � ' ی� � ه� �� �� و� دا

� �� ر �� �� � ی� ور� =�د (ڕ���J �K د ر�'Lدا)ا �^& ڕی�و� .S� وی���� ��

�د ( � � و� ر�� �� ��، ڕیS ردا&^� �� ����J �K ر� 'Lدا (� �S � ��� و� �� &

�دار��=�� ڕ� و �یی� ��ام �� �ایڕا�ی�ری %�ر&!' هی_ ��، � '!�= ر��. زای� )

� ڕ� ر =� �� ی�یی� ��، �ی]�&�ی� %�ر&9 ��ا�' �� وا�� ' ی� ر ، و� دHز �[` �

�� aرت ��ا�' �� � و� �ی� �د�� "��!�، ��و د� �� �;�� و ر�� �� &� واو� %

�ور�� '�� ���ت � � %�ر&� ��ی�ی;�;`ی ���.

� ���ر�و<، �S '�;"�و� � :��و�ر ڕ<

- �� '���������ووی&' ;� � � �`;ر و �� ،��ر ی�م �� ���� :�� '���ر ی�

�HدH�%' و �� '���ر ی� '� ; ' &� و&�و� � ;ی�ا ك &� ��، �� ;�ی�.

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٦١

AIT-CNT٢٤ ، ص

� ا������� / ا����ری� ]٢٠[���-4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ازا�� ا*(�)�'ر ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT٢٨ ، ص

-4رج ()1، : ، دا%یی� #�ی ، .�-��”ا���7=ی�“%�1 ا*;��ا:ی� / ی�ا*89'ر ا���4ری� ����7ر/ ا����ری�]٢١[

١٢، صAIT-CNT 12ا�0

� ا������� / ا����ری� ]٢٢[���CNT- -4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ا*��ی� ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT٢٧ ، ص

@A BCوE%1F4H IJCد IFی�او %4و(یK�EFHCڕ ،Nر :7یE)E� مEP BCرE�)EA CوC4ارH

:E8Aن

:%4و(یEP ،IF%'ر:یRم

com.kurdblogger.varseen://http/٢٩٠٢٧ EJرCداP49 IS'د

�� ا���ی ��ل ا���ر��� �� �اءة و ا���� ا����ی �� ا�#���,� ا�+�#��، ا�*�ر(�� و ا���دی�، زوروا ھ$ا ا��ا#"

��و�-� anarkistan/com.issuu://http: ا�

#�ای ��ا� ن و 3�4��دن ���ب 0�#�� در#�رەای � آ��ر;�:9 #8 ز#��5 7�#5، �6ر(5 و ��دی، روی ای

�5 ���= ���ی ��� anarkistan/com.issuu://http :��<= ا�

�ۆ �������وە و �����د�� ��ر�و � زی�� دەر��رەی ��رە��، ��ر�� و �ردی، ���� �� "���ر ! م �� ز

anarkistan/com.issuu://http: ���ن#���ر "�م #!���

Page 5: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٦٠

htm.٤٦_٠٥_١٧/letters/proudhon/economics/subject/reference/org.istsmarx.www://http � ا������� / ا����ری� ]٤[���-4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, 4Jا!1 ا���'دل ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT٩ ، ص

]٥ [

anarkizm_u_marksizm/docs/sakurdistan/com.issuu.anarkistan://http

: ا���'�P ا�4r7ی� ا���)78A ��7ی�� .��ری�، دا%یی� #�ی ، .�-��/ ���ری�ا*89'ر ا���4ری� �7/ ا����ری�]٦[

٨ ، صAIT-CNT -4رج ()1، 12ا�0

-4رج ()1، 12ا�0 : �-��، دا%یی� #�ی ، .)٢(:�C ا�1و�� / ا*89'ر ا���4ری� ����7ری�/ ا����ری�]٧[

AIT-CNT٥ ، ص

� ا������� / ا����ری� ]٨[����8 :7�� uH'م / ا���" ! �v. ����, ، دا%یی� #�ی ”ا�1و��“:7-�. :

٢١ ، صAIT-CNT -4رج ()1، 12ا�0

� ا������� / ا����ری� ]٩[���-4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ا�A'�Fی� ا�)�'�ی� ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT١٧ ، ص

�4م !I7 ا�1ی���اwی� ا��4ر-4زی�، دا%یی� #�ی ، .�-��/ 8'ر ا���4ری� ����7ری�ا*9/ ا����ری�]١٠[x4رج : ا�-

٨ ، صAIT-CNT ()1، 12ا�0

-4رج ()1، 12ا�0 : ، دا%یی� #�ی ، .�-��ا��yد: �u'در ا�='�J/ ا*89'ر ا���4ری� ����7ری�/ ا����ری�]١١[

AIT-CNT١٩ ، ص

�'هی�، دا%یی� #�ی ، .�-��: �u'در ا�='�J/ ا*89'ر ا���4ری� ����7ری�/ ا����ری�]١٢[�-4رج ()1، : ا�

٢٧، صAIT-CNT 12ا�0

� ا������� / ا����ری� ]١٣[���-4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ��ورة ا��F{ی| ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT٢ ، ص

� ا������� / � ا����ری]١٤[���-4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ا�A'�Fی� ا�)�'�ی� ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT١٧ ، ص

� ا������� / ا����ری� ]١٥[���1، 12ا�0 -4رج (): .�-��, ا*دارة ا��ا.ی� ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT٣ ، ص

� ا������� / ا����ری� ]١٦[���CNT- -4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ا��17ات ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT١٨ ، ص

� ا������� / ا����ری� ]١٧[���-4رج ()1، : .�-��, ، دا%یی� #�ی ) ١(.�vیN :'�� / ا���" ! �

١٦ ، صAIT-CNT 12ا�0

� ا������� / ا����ری� ]١٨[���-4رج ()1، 12ا�0 : ��.�-, و12ة و.�=ی� ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

AIT-CNT١٥ ، ص

� ا������� / ا����ری� ]١٩[���-4رج ()1، 12ا�0 : .�-��, ا�1yرا�ی� ، دا%یی� #�ی / ا���" ! �

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥

�; ]� �� و ر"�و� �� �� �دوو� ��ر یی��' �� دژ� �;"�و�' - � ڕ<

.ه�ری�را�' �;"�و�' و ��ر ' �� ه�ر�

=�و%!' �� =;ڕاو� � �**)ر���ی����ی�D �ی#� ;���یD#' =�و%'( -

.=�و%!' دژ< ���ر یی ' د<�I&�از<، � ڕا�#ی�ا ��ر ' ��

��' � =��<� �و<� ��� S&�= ی ' و Bی�او< ڕ< �وا ڕ<� � &�ی

�و<� د<&�ا��ی�ی;�;`ی�� %�ا=�&� �� ر�� ��' ڕ<!`���

��#$% 'و�ی�ا����`یی� و Bوازی' �م هر و ��و�ر ه� � ڕ<

هی�ادارم و ه���ا `;ر< �م و<��ا�و<ی ' �; �' ، ��و ��و�ر

�#O، &�ا�یر د<ر=�� '!��#$� >و �او �یB�و< ه�و< �، �!�&

ران� . �!ن &�ا داو<ر� و �)�ار�

&Oه #Dی�% و<ش� �� ، S� �! ی ]�ا�' ��یB � ڕ<

ر �و���' � �وام و ڕو�“ � ر ڕ<&�ی�” ، “� �� ڕ<#�Hد ” ،

“� � “و” زا�D#' ڕ< ��و�' �وا&�� دا�را�Oر � ،”"�ك ڕ<

� �9�و��� و<ه� و دh% Sوا�ش ڕ< � ;�%ر�#��ن هو!' &�ی

;� S&�=ر� زاد� ��� ��B S. ڕ< ����� %�یD# &�ی� ڕ<% �

��� �� ڕا�#];ی'؛ و<� �ا�#�= �K>ی�اوڕ د[� ;� و<ك < ،

S#�O#$% � 9;`ی� و<دا �ا��!� ،'ه�وی$#�% و ��ی&' �; ڕ<

'���]ی�او &�یO&' ژی �=ر � �ر&'. ڕ< ر �&�ا�� ڕ< ، �� ڕو

�&�ا�� هر=ی� �وا� � ��Oی�ی�ا دو�ی(H9 ڕ#( �O&� د<"# و �ی

��� ! زHك� ��ی�یj;`ی��� د<��ر=ی��

�د� هم هی�ادارم و ��و�ر �;"�و� ��' �ر د<"[ �ر&یو< �م

ران هم و ��و�ر� S#$ی[#%ا� یی ��' و (Hڕ�� S� � م>و -

.دا�و< و �$#��!' ه�Bی�دا ڕا�#O!�و<

Page 6: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٦

،��ر�ی�م �� و ��رد� � ر��و����

$�#" �ا�� ڕ� � ر��و� �

�� �#' د��� ' ی� ��را�#� ��ر ی�م �� �، �� د� دا و� �� ددان ر ��و��

'Tا��یی� ر� �� ;� �; �� ��، ��و� %�Hی#�ری� � );ڕ)]�ا�� �& ' �(�� ;�

�;=�#l= ر��� ڕ� و ه � ��� ر ' �� �� ك ��ر یی� �� ك و� �یm و �;`ی!یی

'�; � ڕ� ' �� ر=� د� �، دا�� و� �� و' ه� ��، زا�� د� �و� � �& �!� و م

� �� یmدی! ���' � )�ار� �� �; ��ارD .

�ش% �" �� �ر� �� د � م �� ��' ��ی� ر�n &� “��و�� د� ر ��و��، &

�ز�Oن ه� �� ر�� �!hر � �& �nر ��; '�� و و� "#� د� را��دوودا � د� ��

�ن ه� ��� �[�� � و� ر ه� Hش�ی[ . و� ��وڕ#� د� دا دو ،

�ر Dی�م ��ی!�د�' ر� ر�� ��� �� �� ���ی�ا %' "� � و� ��وو&oو� چ ، `ی q

�B یی� � ر� و� &� ، %�ا #یq r و� چ و &ی;ر�" '#�� . ”

�� � ��� %� �� � و� داI د� �� �ردی�ا � ر&�و '&��ر ' �� �ی� '�( یی�� و

و' ه� �یS � ی� ت ���� &� و ران ��و�� ، و�وای!�دو�� ش �� �� ر ه�

)�J ری' �]' ره�� �`ی�&' �، و� � ه� و �� و�� �!� �رد� ز���' ��) ڕا�ی

��' ر�� د� و &ا��نs� ��ر، ه�ر� م �� ���ر<� ;ی�ن � و� �;!ی"�� ��

�O#$% S#� �� د� � واژ� �#� د� و �;"�ون���، �Sدی! ���' �او� �

و ران ڕا�� �� &ا��ن و و� �ی� �د�� ر ' ��، ��ی�ی;�;`ی�ی� �رای' ش �� ��

و� ه;ی� م �� ر ه� دوا`�ر و د<�^�� ه�ری�ران و %�رت &' ر �دای� ��

mی����' �� �;�ی��یoی�� `یO(Hردی�ا ڕ� �� �& '!رB د���� �او �

�رل � $� �� ر �� �� u ر�� وا�' %�)� و ���ا��.

mی�رل ( ��' �� رد� ه�و�� �� �ن ��ر ی� � �� �#D د� � u ر�� و� �)�&

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٩

�4�Eنوا.'B د��P ��:C'دا �E، دE.'HCڕوو%EP رE)E� B'�EFA BCوE%4وA@: I�v# و

I%ی'رداA I�v# ،�FییEKA .Eی@A EA%4و�@AI � 'ن (یE�4�%EP(B Bی' :4رد

)�ی�@)(B I)ی' ڕو ) E%4�@:(B I�%CرE9 C���)درو ���Aر':EA.

****1%E� Nر'- E87ی�'% I%':Cدراو#رCو) I.'AEH @HE�)ی�؛ ڕا�P ژ�@� ( ،

؛A':4%ی و �'ر:� EHی'�8دB@#4�y# B (،) #�ی دا%ی ؛ �'ر:�یRم وEP%'ر:یRم (

E� I%���:E�EPر.4و:�'%A BE@ م)�'*.�P '��ی8@ ؛EP%'ر:یRم EAرCو(، ) :�ا%�� �ری@�

B4رد:) ktebxane/com.pertwk.www://http (دن�:E%واCم، ڕEA

CوEHداEA E% CوE�ی'%1ا�Cو و E% ی'نvی%':E87ی�'% CوE%و:�دA .E�EP E� 18ا.': E:

BE.CوE� وEP EیE%'�:ر.4وE� C1اوExریE) ،N:E4وم یA وE� BE%')E: E: EA 4و�Eه

Nر@- C1او�وEه EA I8EH |F)'FA ،شCوEP CوEPرEAE�B E: C4وA4ا�� I:EیCژ��

Cو :�او Iرای@H و I�v# و E:'� و I%':E�)EAرEA CوE%1F4H) �)Cد �vیE#E%و �ا

I%4وAE% I%'%ی .4ا: و I�E: Cر�'وE) و I8دی ز�رE8(B و ;8'%1وون BEK-

Eیی;@�م. دEA N.': E: B�Kڕ E� BCوE%و:�دA N1%Eه Cو:�اوA ��KA 1 وFهI8

�4ی��E و �EدC1�)Cدات B@H ڕا(�K@یPB1 Iی و ��(ی'ر ژ دA ،E��CوE.'8AوE8 Cدی

Bو'%)E%'�:ر.4وE�B B4رد: (رE)E� B@H 1اتA* و �ڕ@KیA EA) BE%'�:ر.4وE�

I%ار:�د�A I:ر.4وE� B4رد:( ،E8%4� E4ی��� BE%'�:ر.4وE� B4و :4رد�Eو �'��8او ه

I:EیCو:�اوA B4رد: E��KA B@H ر ('%�4ور وE)E� ر هی�Rو ه I:EیE�)را'P

CوE%ی�:�دA ی�ی و�F;ڕ�I �%E%دا.

]١ [, Syndicalism-Anarcho and chismAnar, Rocker RudolphHistory of Anarchist

Tse to Kropotkin-Philosophy from Lao

]٢ [A Documentary : ١ & ٢. v) ١٩٣٩CE to ٣٠٠(From Anarchy to Anarchism : Anarchism

History of Libertarian Ideas

]٣ [IJCد E:E�'%،د�ن�� B RرEA) I%CرEJ Bدر'J (KریCوE.Cاو رE) I%'�زBو :4رد

E�) 4رد(�'ن: ��� (Cر#ی�اوCو.

EJCد BE:EییACرE! ١٢١٨٧/article/net.anarkismo.www://http

Page 7: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٨

�و&��ن و �#راو�� :�#ر

* I.وE8ڕ I%4وAواوE. مEP EF4و(ی% @A �.'زی E� شE; ¡%'� رEAوE�E� CوE�ڕE#Cد ،

:'رایI هی4ادارم، دوا:Eوت Aو:�د%EوA BC@ی4F:'� ،Eو(�8د%A I@ :'ت �EAEر%4AEو%EA Iم

B@H �)CدE� �AداE%.

** Iو��# I4%ی���ر%'(ی4%'�ی�� :@E�FیP) ICC ( ،I8و��# I�:ر.@د�@P ¢ر:�ی��'�

�'رت �@یی4�Fو%I و .I ڕای¢ ڕاA ¢A¢ ڕیی'ن A'و£ :'ن �Fی��¢ �¢ .� واو£ .ی1ا �'ر.'ی¢ �¢ و

-E�'وCرB ڕ��8او4Aو%I8 هE�4و و %ییE- E�'وCرA EA I.'AEH B'وCڕB #�و�EP Eو. ی¢ ه¢

C1.CڕCوE%E: ی' و%E. وازEK%'A @A كE��8او ین رE:Cوی¥، دEP E.ی'¦ �'رEHEA

BE:Eیی%'xی- E%'ی@H س وEA.

*** � EA CوE�)EAE� BC4را (واژ; (CوE�E:C1.Cڕ ،E8%4� مE:Eی E� 4ردی1ا: BCواژ

)Cن) ;4ر'�FرژیE� EیEو ه @A BCوEP �AEFE8. ،مCدوو �وE�Cد E�) 4را;(B I�¨ی�P

) :@�E%4 (و) (@�یEت (و E8�4JییE.'x� EیP I:Eی�¨�I ;4راC ،E8%4� B-ی'ی�E8�Eو

�4�Eن (و%EP یی )E8�4J'% ر وE(E� B'�EFA BCوE%4وA@: I�v# 18ی� و وEA E�Rی8'%ی�

B�Kڕ E� تE)Cردا#�. ودE)E��)C�8دن و دHر@J E� راCوCرE) ن�#Cم، دEA B4را;

I�¨ی�P @A I%1%'�E) I.E)Cد I.ر'� Hب (4اR2 E7و) ا� BE:E.E(ریE; رE)E� BوCز

و %'ودار �ی'وا%I ه��EاردE� BC ;4رایEك وCه' Pی�¨�ی¥ �¥ و ه'.4و4AE.Cون

E# EAی IF�v�E)C1A I9'ت و هEژار I8EH و EA:'ر�AاوC :'روA'ر E @A�1%EدCو

و وE8�4J 4ACیI ڕE) I8F���8ردC�E:'%1ا هE�4و �E و %4AEوC ;4رادا �A Eی'ردان

BCوEP E: I%':E4%ی���ان :@�P ی'ن هی� !ی�اق و:Eی'ریی�)Eو هEA Cو'% Eیی% ،@A

B4ازHE8�4J و .E)CدIی'�4ازی@H ن CوE�رE#Cم، دEA BCوEP E� BE%4�@: و �'ری�

E� FڕیEڕا�Iدوا.�دا و ١٩١٧ 1«� ،E%4�@: ن و':E.E4ون (@�یA ،E: ]Soviet/ council[ ،

�E8A BE���; Eی ، و;EA Eوا.'@: B�E#EP E%4ر و دE#Cی@: �F�E%4 وا.'B هE�'ن

I8 و �E�v�8یEAE�B EFرEPوEA Cم، ;'رCوا%I دE�AC و %'#Eی�F هی� ��P'دا

Iی.EیE�@: و IریRهEیE8 و ه�E�I %د�AC4رEAE%'یی�E# I كCر%'.ی¬ وE�EP

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٧

�ن ی� � ]� ;�� � ش ڕHژ� �وD زاد و� &' دژای�، &�ار � �#� د� �

&�>ازد�Iر� �� 'ی��رل ه u ر� � و� &!�د�� ڕ� و �]�J �� ujی�یm و �

ر ه� ر ' ��، وا�' %�)� و) �wه9 )vو ڕ� و ��ی�ی;�;`ی� ك و� ��ر Dی�م

'!#Dی���زادیI�از �;)ی�) �� �Dر ی�� (Sم ��. د<زا� �� و ��( � �

�#DیD ر�S =� ڕای�� �ن �دوا، ی a���� &' دژای�، ��ر ی�م �� ر ' �� و �

�، دا)��ر u (ه�ر� �� ی� �;"�و���� و �� &' دژای� !� ��، �یی� ��ر Dی�م

��' ز��و�� �� � '&��ی� �� و� �)%�ریu � ;���� ( �� &' "ی& '&��د<�ی

'#DیD ر�� ; O�و�ی�� و و&O�ون "��ز��و� �ن ، م ڕHژ=�ر< ����'

، د<�ت ؛ <�[���وو �� ��زادیI�ازی�ا ��' و�� � و �;)ی��ی�م ك &� ��

�$% رت 'وی� و �Hی#�ری��% و) %�رت 'دی!#�&;ری (%�Hی#�ری� 'دی!#�&;ری، %

���ن ��ر یD#� �� و� وا�� %S& .�� �h و� د� �د�' �;)ی��ی �� �� ه�ر� را%

u ر�� � ڕ� ��ر ; ��، و� �� &�_�#Dن ;���ی� �� �[ � �� �� و ن

�)#�یH� (S%; یS ر %ی#� ( ��' �;"�و��� �� �[ و� �� و� .ن ر"

. و� ڕ#� =� د� %�Hد�Hی�م و&' ر � د� �' رد� �� �; و&� ر� م �� ��وو�„

��& �� یی� ر� '���ر یJ '#Dی!�� �� و %�HدHن ��' �ی�و�;"�و�� �� �

�ش% �� mوی �� �� ��� � � ر� '&�� ;�ییی� �� ��� “ .=��� y ه� ر"�و� �� و�

����� م ���� '��و� �� �; ش �� ��، ی� و� �ر&!�د�� م ه� و ر%ی��� �� م ه� �

�ر�'، �' ر� �z ز���' �� و� ڕ#� =� د� ر"�و� ��J ر ��و�� �، �رد� و

'#$% %�O ن�#�و .'^�( ر���ی' ی['n ه�ر� �� ��ر ' �� ه" ;�B

D& )The Course and The Right Way( ،'��J;�;jیJ ��&دوا

'���ن ه�H�یD#� و ی;� )Hedonists (ی!� و�ن �ی )Cynics( و

�یOت، ��و)#' ��B 'Jی�]�� �دی! ی�<وا�'%&� � �$��� ;ز

)Zeno(ر� دا&�ی� ���I��&�K 'Kو ڕ<وا �� � وا� �، �J:&�ن ر�ی

��یی�Jی�z '���ر%; uا&ی� (� <ری��!�ون دا)��&��رای' و ه

Page 8: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٨

�را�# � ه��9 ��ر �ر"�وی�ن� '���و<را�� �د< ��' �یD#یی �

� D�>رJ ،ن�]�� ،��ن و ��ه;، �ی#��ی#Dیj[ ��وو� �. ه��و< �ی

'���زیی D �) Peter Chelcicky ("j!یD!' %ی#ر، دا) �;ه[ی�ی' ("

� ی'( ;ی�ا %ر&� � � و �د ��و<ڕ< �م %$#ی�ا�' &�ا��و< �و%ر�%

���ن ه��ن، )��و<ڕ[�Dر هOرا�ت �و د<و �Dیj ڕوو#D ، ��"

�)#� �د<%) �;#D�;&(mو< یی$� �. =ان ��� '��#�H�TH�� !دادی،

uی:ڕا�) Rabelais(mر< ی��ر� %ی�ه�ا�' � ، دی( '# O(;

)Theleme Gargantua(ك دای�و ن ���&ڕوو ژی =$� � ، د<

'�� دا��زادیI�از �ی�ی�را�' �;"�و�' �، ��و<ڕز=�ر �رو<ر� ;&����<

La Boetie, Sylvain Marechal, and, above all, Diderot �وا�

�و���] ی�ا ��و�ی �) ١٨٣٦-١٧٥٦ (=�دویS و�یم، �� )An Enquiry

Concerning Political Justice and its Influence upon

General Virtue and Happiness (London, دا)١٧٩٣ ،� J;ری "�ر�

%$<وا�' � ی W و دا��و< �رای' �ی�ا�دا م� ش)١٨٣٢ - ١٧٧٢(

�$��� ازا��Iزادی��ر ی�م �� ، د<�ییS `;ر< �م]. ١[�� �#$%

%HدHن %m زHر ه�ریm و<ك و] ٢[ه��و< ;�]دا زHر � � �د<و<

��' و ه��و9 هی_ داهJ;�;jیJ 9 ور��&�ا��� �;ی� ر ه�، �یی� ه�ری�

��9 � ی� �9 � و��� و ��ر"�و�]ی�در� و9 ڕ� ك و�� �#�!�

�[$%�[(��ر Dی�م" ك و� � و %�".

���Oا�' �� و د<�ت ، ��وا �ی�د< �و< �ن ��ر یD#� �� هرو<هK

� �ت � �� '!&ر� =ی��' �!�ژ�، �ا ��ی�ی;�;`یی�ی� و ڕا�ی�ری' %

!�د� و ر �د� �� �� ��� ���TH ��ی!�د�' �� %�j و ��زادیI�از�� ،�J ���� ر ر�

�ژی� و ژی�، ر ر����J �O و� ،� �� ر� �� ش �� �� �، &�...، زان �� و زا�

�ر&' &' و� د� و &' و� د� دار� ر��ی� ��^ � و "� رد� د� و� دی!#�&;ر� &

��' ر� �� �� � �د�' ڕو%ی� %� و ڕیl;ر�!�دن �� �s]� دوا`�ر �#Dی� '�

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٧

�ی�ر� '&�����' �`ی%�; �و ،���و ��)#�، �;�$Tی! �ن �;دj' یك

����( #را��ی�ر !دی �#ر��&ی ' و �$% د<��ون و��� �ز��ون، �

S�!� ر و��ن دوا` ��s�>رك �ی� Sو ��ر ��، ��وای %;ز<&ی¡

�&��ای �ی]&ی¡ �� و %ر<ی^�Oرای زی�B>و؛ � ��وا���' � ��اردان ��ی

�ت$�H� ،'را���را�'، �; �ا�ی� `�&ی!� اد�=H�#% ، ر���زاد� �ازی�

و %�رت � د<�ت ����و<�، زی�ا�ی�ن ��زاد �د�'، ڕHژ���=ر�

، ��ون هر<و<زیی�� و �;Tی&' �ڕ�<�رای&' و ڕا�# ; د[; �ا�'

'����ا) ٧٠ (�و<�� � ، د<��و زی�&� �و< زی� '&���' �`ی&�ی�

�[�; '#Dی����ت، �;)ی � �دن � � و<� و هازراو �د��

راییی � د[; �ا&یی و �ر��یدار��� ا� ،� � ��اردان � ��ی

��� ،'D#ر��&ی  ��ی�ن �ز��و�!�د�' و ��را�#" ' );ڕ) �و %�را�#

� '#D!( �&� ؟...؟ ...؟ ...؟ ...؟ ...؟ ...؟ ...؟ ...؟ ...؟ �د<��و زی

Page 9: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٦

);ڕ)' �وا&��، ;�]دا � &�آ �ن ��ان ی&یی ��' ;� و

�; '&و<، یدا&>��= .' ی��ر یی ��و< ڕوا�]� � !دی �وا&��

د<روو�' � �ار<و<را � &�ی� و ;�ی&یی '%�D�H! );ڕش

���ا %ی�<��یی ��' و ;�ی&یی �ن %ی�<��ییo�ره� �� ڕوودان &�ا�

.هی �ر و&' و

�ر ی�م ���ر<� �ازی�ر< ��و�ر �=ر، و& دوا�� و �]�� ڕ<

�و��� ،>�#(�� '�� [� � �>و� �; و Sو<ر=ی�ا� ی �و< �ر"

�)#�<، ;���ی�م_���ر ; �ر��sا�'� 'sر�� '�� ��ی�ی� Sی!&;%H�

یك هر ;م �; �S هرو<ه�. ��ات �]� و �[�و� � ڕ<

�ر ییو< �ن �ر"�و< � و<ر=ی�او�� �#�ور��، %$#¤م�B �[`

�=ر &���ت و د<�#I;)یی درو�#' و ڕا�#' �ی#�ا�یm#O ڕ<

^��! ،>و��Dو<ش دیا� �روه '�� "��!، دI;)یی)�ی

ی�ییو<د� ���#$� ود��� ان ��� ن� #Dر ی����ا و �� #DیD ر��

�اT' �; دوا`�ر ، درو�#�< �ت� '#Dی�� � �� �9( د<&�ا�� �;)ی

]ری' �ر"�و<�(H&' ڕی� ."ی

ه��و ; �د�و<� ;� ، %��ی�ر� 9 ��<دا ���# �و هر

�ن #Dی���� د<ور� � �;�ی� ���#$� � و< و ��ودو �;ژ<�!�د�

�و [ �د<یی �ن �ز��و� و &ی¤;ر� ���& ')TH �د�%� دانB; �

��' دوو��ر< �د�و<� ڕا��ردوو ه � '�� ' ! ]داه�&�ودا ڕووداو<

�ی'، هی&; � �>مو �د<ه : � );ڕ)' �ز��و�' � ر�= ��ی

�را�# � �ر=�&S و �ر �ت �`ی�&' �; #;�ردا� '�� #Dی�� �;)ی

�#ر��&ی  ه��و � ��ار، �;�$Tی9 %�ر&' د<ر<و<� �!دی

�ش ،�د<��و ��)#� �و<، ��رای �;)ی��D#یی �ن%) ٧٠(¥��

�مs�>رن �� وك و<ك ه)[رد<م %�� 'و< ا�ی¤;�ی�Oا�ی��� &ی�#� ؛

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٩

�ی� ر� رو� ���ی� ره� �� � ��ی!هیhی، &' "ی زHرن ]� �� ش �� �� �;، �

� و�) و�ی�ڕ ( �� �ا "�و=�ا�!' و& Sو "ی ���' و ی�=��:Tی� و ��&و

� �; ��وون �' و�، &� ..و Tی�J �$�;�H�% 9ی!' ��& �= ���' ی$# � لر

u ر��ن �ر یی�� �� � � و� �� وا�' %�)� و � �� �# و ��ا � ی� ر���ی���' �ی

��ی� و ڕو�ی� );ڕ)' ��^Dه� و �ی �و '�� �د د� �; وازیی�ن ���]� دوا&�دا

�وی�ا �� =ی��ی�ن و% �� د�!# .

�� �#Dر ی� �، ی��� ڕای��]�، و� �� � ی� ر���ی����' �ی#� %m �� ر ه� �ن �

�اT' ر� =� %�ر"� %�ر"� �ن ڕا�ی�ریی� %�ر&�� Sی#Dی�� ��، �;)ی

�ی�ی;�;`ی و �د�' ڕ� و ��زاد� و ن �;د� �#� د� �ن ���TH ك �ی��

��' ی�D ی� ;�� ر� رو� داد%� و '& �� ی���ی� ر� رو� �� � � �� (&ی�ا "ی

�زادیI�ازان و�' � و<ك و �S د� ژ��رد� %�) و� &� و� د� ��' )�� ��و ه��

����ی ��"� '��� S&�ا �� د� �� .د<&

��' &� �دوو� ��ر ی��' �� ر ��و�� � و� ر�� �� ��ن داهHدH�% و Sی�� �� ،��

'#Dی�% و� زا�� د� '� ����ر¥ ' ی� � u ر� �، و�)%�HدHن( ن Bی� �� �

�O(; ���# �ر�' ز���' ر �� &� ر=یدراو� و� J ،�z و �رد� و �' ر� ��

� � ]� �� �� �!�، ی� ه� ��یm ز���� � زHر���)�Dی�HدH�%(و ��ون

��)�Dی� ڕ� ه�و �ت و ��ر ی�م �� ��و�')�� ��ی � � و� �� %�HدHن �

u ر��م � � و� ��، دو�ی�ییS و!' ڕ� داڕ�ا�' ری!' � ه�وڕی��' و �

�زیی� �� �ن ��ر DیD#�ڕHژ=�ر<دا �� دی! ��یی!' ر ه� ��] ه� ك و� و� )

�رل u ر� و ی�ن � ��یی� ر� ی���O %� �� � د� �و وا�' %�)� و �

�او� �� �;)ی��ی�مو و �� داه >(���ی�ن ر&�و � %� دا���' و دی! وا�' %

�� ����یی� ر&�و � %� ڕی]��� ڕ� رو �� � �ن ،S�>داد.

��� %HدHن �>وPierre-Joseph Proudhon u ر�� ;�Karl Heinrich Marx

Page 10: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٠

�آ��' آ;�� و� واو� &�ا�� �; دHزی� �� &� ر� و�„��� %�W � ی[ ر و�و� آ

�W� �ڕاو �� ،Sم "� ی ��ی� �� آ� )���دا آ�ر د� �� آ;�� م ی[ �&ت، وا�آ

�)#�ی( S�از9 آ� د�� � .ر وان �ی]�ی� �� � �� و� آ�� �; دHزی

�ا، دوا� ��م، �; �� ��&� �ن آ� �WJیی� � �#� ی�W =$� �� و� ]��آ

� �� و�[ن، ڕ��B �� ه� و� د� �Wی �= '% ن �;� داو و�]وڕا و وی� ،Sی$#ی

'WیS و د� �Wا ��D ر � �� ��دی!&وا�ی% ��� ن��S �� .... یS ر �اردی

�]ی' دو�K ی�وڕا� &; د�� �� �ا =�م آ� د� و� ڕ� واو� &وا�ی� ز� &�

و� و ی� آ�ن ���OW `;راو`;ر�(Hڕ�W� ن� .و� ی� ی

�، �� آ�دار و ڕ�� ��o� ش و��ردا، �#J Sن �ی�� ��� �[�و��. �[ك �� ی� ڕ

�W% د�' و� ه��W)uا���;& ( ن��ن �ی$oی` �� ���و)ی�را�� و دوور�ی

��� Sی.

�& �� ر� و�. ��یS آ' ی� و� `�و�� �رو �� �� �[� آ� �#� �� �� و �� �ی� �]�

�ن�; �آ� س آ� ���' �n &� آ� یS د� �� �ی$�ن وا � Sی.

� ر� و�� �]� �% 'ا���� دی'، دی� م �� ر =� �� ت ���� &�، �یy�� �� S دیW' ی

.�� واو &� �z 'WK دی'، �#ی¨ ��

� �� ك &یی� زای� ��ڕ� )� "� ر ه� ر� و� S&��و� �� و ی�W� S ه� 'W( و���

�یW;ت )� "� ر ه� و ریO]�یS و�� ،�%��ء (ڕی' ڕیª#و) ا� �W(ی� وJ;� '&

.یWn �W� S�م ��

���� آ�و و� %��ی�ر9 هی_، ر=ی� ه�، �� 'W& ر� ی��sواو &� و آ' آ

�ن ��وا�' و ��س دواییS ی�W و� �� دوا� ت ���� &� و =�یS ر�� و�](;

� آ;&�یی[�ن و و� %ی�ا"�وی� و ����] �D ه�o% ،Sر =� �� �#�ا�ی �Dی�%

�� 'Wر�� �� یmدی! `( 'ی ،�� �W% Sو �ی �DK � ش; % �� د�

�W� � .و� ی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٥

ujs�� ك&� '�� �م Bی�]�� � �;"�و� ��'، دا]=�و%[ �و ��و�ی

� �و دژای&' و]�D� ،كر"' �ه �# ' د<�I&�ازا�� &وا�ی

� یی ���ا ��ر �ی!�ت، هی %�)<وا�ی�ن و ��]uj و ��ر u ه�ر���

�<� ودی هر<� !��ر ی�م ���� '(Hڕ�� �B ر�� �Dر"�و<�

�ت �ردز��ن!O#درو�.

� �ن ڕ< #Dر ی��� � '�� � هر %�)<وا�' و ��ر u ;���ی

'�� �د� ه�و�رد<�) u ر� ڕS(H زHر ژ=�ر<ڕH �م &� <و<)��]uj و �

�)!�ان ازیی �ن`ی�و و �^رد<ی و� ، �� >م د� � �ر< یی��دا

و< �رت�!� :'Hك ڕ�&]١١ [ ،'Hو<ر ڕ� و ڕ�I!او��ون، ]١٢[`�

'&�� �و<ری �١٣ ['`[ ،��ریی �ن ���ی!!� ]&'، ]١٤ی�;"

�ن و �;Tیی& �ن، ]١٥[داه�&�ودا ;�]� � �ڕ�<�رای&' ���;

و Jی�را�ی�م، ]١٨[<���'#� و '�ر���ڕ�ی، ]١٧[هر<و<زیی �ن، ]١٦[

'J�، ]٢١[�;)ی��ی�م، ]٢٠[دا=ی�=ر '�رهD#!�د�، ]١٩[ "�ر<��وس �

�ن DKدا �یك، ]٢٢[ ���&و<ی' #Dر ی��ییك ��ر ���� ،

دژ� و ڕ<&�< �و< )�<یك ه��و � ���THا ��ر ��Hڤ 'ی�رو<ر

و د<�#��� � �;ی&یS و ����وری' و �ی�ری'ڕا �ر&ری�ا�!' هر

، د<=ن �و< &وا�ی �و �;`ی!' در�<� و<ك �;ی هر، � �ن

�&ی ' ه��وo!% 'ی!"�K وا�� � د<وت و %�رت و ز<رد< �ن ���ی!

�ر<ی�ن `;ر< �و و ڕ<&O!�و< <���'#� و"[و �; ڕ��ن ه� ��%

�ن �) اراد< (وی�D ، د<و<�##و< �ر<یكڕ]ی" هر دژ� TH��

#و<D� و ر �Oرا�دا� ران ��� را�' وی]s���د<�#' �ی�

��^D� ،!��" م� س هر ه' 'ی�رو<ر و ��زادیI�ازیی ���ر ی

�� ،>و&���]واز و ڕ<&ی�< � ;� �[�; زاد��ن و �D رو<ر و یداد%

�ن ��د<ی'�� و �ا�� ��ر ��ن و & �; ت� =��<� ���، د<

���وری' %ی�<��یی � =;ڕان �، ;�]یآیm و �یD#م هر =;ڕا�'�

Page 11: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٤

��;��و�!' و �دن � ر�o و ی' وا)� "� ”� � 'ری� ;�;�یD#ی' ه�)ی

” ی� Kی� را�#�

�ر ��و�ر ��<دا"�� 'وداود<�# � ���ی�ی��ی� �� ر� Dی�م�

��' (���#یی&' ;� ;���ی��9 و د<�#و< ��ی�ی� u ر�یS و ��

ه�و&�� �' دروور و&و< و ڕا�#' "K' د< �&، )!دی �وا�' و

ڕووداو< ��' و ه�ر=ریی %hوا�� ;� �; ��، د< �ت �ر=ردا�'

��� �و<ی�ن ڕا��ردوو �د<�]�� ،9�� ر���'J � �ی�ر< ;���ی

�� و دا�زر� د<وت )KB' و %�رت%D� ،� ��s�>رر �ه �

�&��ران )ی�ا �د�' زی!� ن و�& و �ر��یدار� �; �)[ی

ی' " [� �ژ� �ری�ن %ی$��و<���� � ���ر��% �یی�� هر، ;&

��ی�ا و& و ڕو�ی � و<آ� ;!(�� ";ن دی#[�ن %oر<�یو� ";ن و ه

��&و و��� �زار=�� '���زر=� u!� و '&jن ;ی��ر� و �

�ر< �ن �; �و�ر< ت �ر"�و<� و ان�ر��یدار �; هرزان#���ر��%!

�ن(� �یی �و< هر، ڕا�#Kی ;���ی��' � ��و�ر ���#' �=ر %

u ر� � ��ر� %ی:�]ان � ���ر یی ��ی�ن، ��]uj و �

�'و<ی&ا ���� و �د<د<ر<و< ی Sی� و '!D&H�& ر��� '�� Jر�

���#(� � '�; ن��ت ا%ڕی�ا�'ڕ و ���ر یی #$�H� و

)'�� #DیT; �� ���یS و د<ر �د ی�ن)�; �ا�ی#� ; و& ��ڕا�#و

;� '�� >�������' و &ی�Hر و �)#Sه���ا�' �Jن ڕ� دا���' و ���ر یی

�K����او� �ی=ر ڕا��� '����' و &�;�ی� هر<و<زیی (�

��ی�� �!دی^Dزاد �ی� ؟�

�ر د<ی�ا& ��و�یی�ا �و ���ر ی�م ���ر<� ��و�ر �و<�، � �ر&'

�� '!!�، �یی ���ر ی�م &�ی� �ك، ڕ<� 'D Hر&;د;� �� و ��ر Dی

�ن '��&� �=>� %�یD#' هی_ ،��S;"�و�' � #Dر ی� و ���و ��

�ی' ��ر د<ی#�ا�' ��و�ر(Hراورد� ڕ� '�� �رل ��و�ی u ر� و �

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١١

�� '% �� 'W`یی� ��، وا ر(; . �� د� )�ار �� دا ��� آ;ڕ� ��، و� واو� &� آ'

�� �٣[“.���� )�ار ��، =ی[

“���ر ی�����ا د� %�Hد�Hی�م �� � %$�و � د� �� �' � ی� � �ی�� '�� ،

;`ی' &!' و ر� �J ی' ڕ��D� و�� . �� �� � �;�ی��یD#ی' � و� ��وو&

�J دا ڕ��D� �= �( هی_ ی!�دو ��( �( '!K �# ��و �� %�� ر���ی;���یD#' �ی

.��( r���)� %�HدHن � �;�ی��ی[�� �;�ی��ی��'، �د د� �; � �

�را�' . ��و ز��;ر`�ا ورد�!� �% ��ر� و&� ر� م �� �� ی �" � '!

” ��و ه� `�و&ی�ریی�ن

��' ��و�ر<و< %�=��<� �%hوا�� �م � ه�و�رد<�' %�HدHن ��ی�ی

ر� ��و�، ی م ���&و<ی'Iو� ه��اT' �ر"� '#Dی�� � �;)ی

&و'�� �اروو� � دا�)O�و�' �ر #و<ڕ�] د<&�ا�� ��و�ر، �ورو%

'Tا��ر �!� و 'ی '#Dی����' � �;)یs�� �[�:% '�� '#DیD ر��

'�� � ، �Oی� و �ر��Osات و ���ر یی �ن دژ� ی م �ی#ر���ی��

mری��� هژ� ¥�� ��م و دوا وت زHری '�� 'Tا��ر �!� را 'ی� و

�)' هرو<ه� !؟ ��یو< "�Bك#D� ا� &� �� ،'�� � و<ك %�HدHن ��ی�ی

�زادیI�زا� �;)ی��ی��' ه�ر� �ا�#�او� �ر"�و<ی '� '[��=

و %�رت �Bین �و ه�ر� �و<� �م. �د<�#داو< ;ی�ن

&�>و<د�� �;، � �ا �; %�=��<ی�ن ���[ی�ی�دا � و � �ر���ان

'] �زادیI�ازا�� &�� '�� � �&ك ، د<=ر#و< �و ��ی�ی

� و �� ;ك �اید<�I&�ازی�&� Kی�ا� ��' � !' و د<و<�#و< دژ و �

�یwall street (S (وD#�ی��.

��� و ر ��و�� �، �� د� );ك &�و)' دا 'WرHز دی! �� �#DیD ر��ن � ،

ی�S و ��ر � � u ه� ��ن ه�، ن د� د� � ;ی�ن ڕ]� ";ن و �(� وا�ی�ن %

Page 12: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٢

�ش و و� �� � د� دوو��ر�#D� � ن��و&' ه� ��ر u �رد<�' ��

ز��و�' �� � �&!�ا ��، د< ن =���� !' و `�&ی�ران � ��و �ی&'

�W' `�&ی�ران �، �[��� �� � و� �� ڕو�ی� );ڕ)'ی� ;�� ه '& و

�د� و ���زاد و �ه�ری!�ر � �� و �ران ����وری'�� ;�� ی' � ���$ �

�=�ز<ر ]� ;�� ژی��' وان ���� ز� %ی$� و�� ��;&;� ®� و �� ��!(

�د� ت ���� &� و `�&ی�ران %$#ی�ا�' � ��، ك %"� ��ور� 'ڕا%ڕی

و �� `�&ی�ران ر =� ��. ��ون ��و ر �� �¯'، `�&ی�ران � �� ڕو�ی ١٩١٧

��ه �hی );ڕ)' �، ن هیD ر���#D ن� �% �����یت راو� �&� د� و !�� ی

'��O��� ی���=�د� �; د� ��، &' �� ( � � u ر�یS و �� ،)Sی��#� (

�دای' � دوور���ر، `�&ی�ران �د� �ا�#' و �"�� �� �� '����%

'!jد;� �� و �� د� $#� �' هر<و<زی' �ری!�&;ری��� و دی!#�&;ری

� د� `�&ی�ر زار ه� ی�ن د�� '�� ؟وی�م �;�$� ��' ��یی� ��� ر���� �� K�ر�

�� و ��را�# �� �و<� >�() &د<و' � �;)ی��ی�م �) ���ر ' ی

�ت ��زادی�ا �&ك &�ا�'!Oو ه ����، ��و &�اری' �� و ی�ی'

ر، ��و دژ<�;ر`�ازی' �� و ورد<�;ر`�ازی'� �ر د<&�ا���

�ی'(Hروار� ڕ �ن #�� Hو د '�� 'ی�ارد<�& �راورد �ریی

;�ڕ�<�رای&' و �;�$Tی! �ن K�"!ی' '�� 'ڕا%ڕی هر<و<زیی

��ی�دا^Dی� ،�; � �� او<ری�$%' S� �� دی! �!' یoOد<�#ی�!

�ر ی�م“ ���و� دژ� ی�ا &� � ر� �� �� � ��o &� ، ��و �� &' &�ی�O ��اری'

� ر� � �� ��( � ن )!�د�' دا�������' ی� ، ��و ه� �D و �z دا�� '&

�و� �� &' ی� ;�� م �� ����ور� � ر���� �� . �ی' د� ��ا � &� � ��اری'

����ر ی����!!' زرا���' دا�� ، �� '���زا�s' � ��و �ی$#[K �� ی�� &�ا � ر�

�� ��“

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٣

��I ر&�و% یی�H�# �� ن� و<ر=�دراو< د<K �و �د�و<� � �ردیی

;ی�ن ،���ر یی �ن ر��ند<%****!

“'���ر یD#� ;�;�ی��� '�� �� H� ، '!�� ، ی;&;%یی�یی� ;�;�ی

�I(; ر ' "� ژ� � و� %���%jی$O�و� ز��;ر`�ا ورد� &� [' ی�ی'

و �دن � ر�o و ی' وا)� "� ، داریی� ر��ی� �� ه�ر��و� �یD#[' � دڕ��ا��

'!و���;��� � 'ری� �� �� د� �;ی� . ی� Kی� را�#� ;�;�یD#ی' ه�)ی

'(� �� ی�ن را�� &!�� رH' و را��دووی�ن و ��ی�ن �ی�و�;"�و�� �

��ران �� دا � و� ��وو&!� ز� و �]n ن�$!& و �(;!& 'را� � � و� ��وو&

�(�� S�!� ���� �� Sی�ن &=��ب �� �; �د�ی�ن دز� ڕوو� �� ر=� د� و �n

�ریی� ر�I!او� و!� ن� ��Iدا�. “

�م���ر ی و ;���ی�م &!!�د�' � ��و�ر ��� "'�� ;���ی

�ن #Dر ی��ردا K�&�ی ' هی_ �، درو�#ی!�دوو< "��&z ��� �S. %ی�ا�

ی�مو< د��D#' دی��ر �و��� � "'���ن ;���ی #Dر ی���" ،

��یی&' �H%;&!یS ( ;���ی�م_���ر ;Tر� هر ���# � و �یی) ه

��و< �و��= ��=>و<د� �;ی. ���ر ی �D�O�و<& ]=�و%'[ ، �ر"

��' �ر� 's�9 &�ی� و ��و<�#� ��ر� زHر ��<)�ا >ش د�%

�زیی �و�!& د<د<م.

“�I(; ر ' "� ژ� � و� %���%jی$O�و� ز��;ر`�ا ورد� &� [' ی�ی'

” داریی� ر��ی� �� ه�ر��و� �یD#[' � دڕ��ا��

�=م زHر ڕ�#ی �م& م و#�< �ه د�' ���B � دا Jر<=�اهی_ % �

���s � و %ر<=�اJ H ' و وا&��� �ڕ;=�� ،�!� � >ووا�h%

(Hر&�� و #�ڕ� � .د< �&و< �

Page 13: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٢

��' ی� و ��زاد� و دی[� �ا�'D و '#(� ت �یی� د� �� و �]r `� ��و ه� و �

و �;�ی��ی�م و Bن =� �; ��وس "�ر� �ی�ردا�' ��J' و و&I�از� %$!� و

� ر��&ی ' #� �� ری$ی���ا را��O �� �� و =�&�و�ر و� D�#ی�ن ه� ه#�... '&��

� و&' ر � �� ���;� و �یی� ی�ن رHژا�� �ی��ی' '&�� � � و� ��وو&

�را�ی�ن �;�ی��یD#ی'!� �� B یی� روون� . „

�ا�' )ڕ� %ر<=�اJ �م ��ر�و<� �ن =�و% ��ان #DیD ر��

;ی�ن ]=�و%[ �و و د<=�#و< ;ی�ن� Sد<&�ا� '�>ر وو���

�< �م، ��و<�#� ��ر� زHر، ��<�و<ه >د� ر=ر �� و

mریات ��و��Osر�وا، �� S�ن���ر ، د<�ی #Dی 'پ هو "

��' ��ر ڕا�� ��ی�ی� u ر���' و � #Dدی ;���یدا! Sه�� .� هرو<ه

��' و ��زاد� دژ�D و ی '#(� �ی�ردا�' ��J' و !و&%S$ و �

و] �� �&و<و< ��و�� �;ر`�از� د<و=] '&Bن ;�ر�<��د�'

�ن � �!�، �یS �;)ی��ی�م #DیD ر�زی�&� و �(H&� و #�ڕی]ی�ا�و %

�&�� �ا�#�� �و ��ر �د<یی��&� و ڕا�#];ی %و �اد<=�ن و ���ه

�و�=� `�]�و<ر� ���ر یی �ن �رد<� ���ا�وا� �و �% م. ��ون�

ی�ییو<د� از� ��( ی���#�>&' و 'درای�� دن و� � � 9

�� ،�!� و<ك '�� � و ��زاد� � %$#O�S# � و ���ر یD#' ه�ر� �ر<&

'��D رو<ر� و یداد% �; '&. ی�وا�h%� ' ر<و< د<رو��� �

-د[;، ڕا�#و ;ن د[; �ا�' �]��Bی ���ر یی �ن، د[; �ا�'

�ی' ، �ا�ییك&; � Sی$ O&�>د 9 ����#�>د �١٠[د<ه[.

�]یك &�ی� ��و�ر �=ر، د<�� ��%��]�زاریm و nزد< م دوا`�ر

�& &;�&ی� �د� �و �;I� ن� د<ی�ن د<&�ا�� �S دا�را�Oر �. �رد<�#[

، ڕی��!م &;�&�� �و دژ� و&�ر هزاران و ���یj! �دان و %ر&�وك

��� �دا و< �مI ر&�ورد� %� یی� ��ت و�و ��ر<و< �&

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٣

�&� � �;"�و���� م �� �; ك ی� ]� �� هی_ ر ��و�� � �;"�و�� �ی� &� و ڕوو �

�O� '�� �� Sی� و �(� �� ر ه� ��ر ی�م ��. و� �&� د� دوو��ر�، �و وا�' %

�� ���ی� ر� رو� �� &' دژای�، ه�ر9 ك و� و� �ا�یی� ره� �� ر& و &' "ی

�[�� �; `ی$'ر ��، �دوو� و� و���� "� و �hی � S]� ;�� �; وزا� �

� ك ی� ]� ;�� ه� و� �ا�' ره� �� '&��د� و وام رد� �� ���' ی� ی' �&�[

�ران ��' زیی� و� ر� ه� و ] ;����/ �;Tی�] ��s��ن � ��زادا��!� و

� ر �� ��، ��و� ]� ;�� �دی! ��' )� �� و `�&ی�ران� �� و Jی�را�ی;ن �

��!' �� ر ��و�� � � و� ��. ڕا و� �ار� �� �ن ڕ�I!او� ;�lی�را�ی;�'�

'���ت د� ��� �ی$#[�“ '!��� ��و��� ”]٤ [ ،� �& ��ر� �ی �#DI!و ڕ

�و� ���!� ك &� �� ی' ی� ه�و)�� هی_� '�� �#Dی� �� �' �ی� 'یدار ر�

��!' “� ، �یی د<و&ی�ا� '�� �B ه� رو� ه�. ����وان” �ی$#[

�� Dر ی��ر� �� ' $ ه�� �� ه;� �9#( �� �# ر ه� �ن #�� � '��، دی! �

�#"�� ��� ، `�&ی�ر9، ردروور9 ��، ر&�)9 �� و و� &� &�ی�O 'دارای �

�ر� �' ره� �� �ی� &� داه�&' �، ر9 =� %ی$� �; �� و �� �; و �� �� �#�

��' دی! � � $' ه�� ����� �ڕ�، �د� � . و� �� &

��ی�دا 'ڕا%ڕی ز��و�' �� �� ك و�، دوا`�ر^Dری!�او� �� �ی��و"� �� دی� �

� ��ران و `�&ی�ران، &��;�ی!� �� '#ا�� ; �زادا�� ویD#' �� و � �

�ن زیی� و� ر� ه� و ;���� �� )9 �� ��و�� د� ;ی�ن ،9ڕ �� �h% وا�� �

�jڕو � � وی!یی� �;�$� �;د� �;رو%�� �j; ' و ��� و "یS و �ی

&ره; �� ر� �� زHر� �� �، '� ر� و� � و� �� دوور D#� و �j زHر�

=ی��' �، ��و ش ��زادیی� و �� ر ه� ،�ی�Oی� �; از�ڕ�� `�&ی�را�'

��' زیی� و� ر� ه� ��ا���' �� �B � );ڕ)]ا�� ���ی� و �; �ا�ی^Dی�

�ی� دوژ�' دژ� �S ;%'د دوا و �j=�� دوا &� �، درو�#!�د &یی�ن "#ی

�s� S[� ن و��و �� =ی��ی% ��; �[ زاد����ی���ا � �� �!O# ��، ن

�h% ر� ر ه� و� )� وا��Hر� �� ز ��� � �� �� وا��� �، ��و ��ور ��%

�ازی�ر� ، �د �)!' �#� د� �دی! ��' و&� و ڕو�ی� دا�ی$#�ا�'

Page 14: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٤

، �S �ر��یداری' ��زاد ' ��زار� �یD#� &�یS دڕ��� � و� ڕا�� �=

�#D9 �ی� ،� ٧٠ ¥� K�ر���ی�ن زاران ه� �� ��د�'�� �� �;�و<و�ر �

.دا��و

�ر ی��' و� �ی��یی� ڕوو� ��“ ��� '�HدH�% ر� دژ�� و );ڕ)]ا��

;� ر�� �� '�ر "ی!� و�� . �� � '&� �� �ارو �" � );ڕ)]ا�� �

'&�[���را�' �!� �� د� �� ���]� ، �� �! �� �= ¥ زش��ی� ��ی' &� و � &' "ی

�ران ��ان!� ی� �� و� “ .��و دارا��ا ر�

�9 � و دا�� � �[�و�� ر ��و�� ر =� ��(Hر<� #�ڕ� ;ی' ر�� �� �� ' "ی

�ر!� ی' و[(ڕ;( ��ر ،دوا� �#���� ��و ه� �� %�HدHن. د<��و �

��( ی$'، ��و &���و&ی�� دژ� ك ی�&�[���ز)' دژ�، و� �د� &د� ڕ� ��

�ی��ت � %ی�ا��و و ��. ��و &یm "ی� �� '!&ی� ڕ<و� �ا در�� ��#(�� ��

�!یm رد� ��. و� �&� ردد� ز� �� د� �را�Oر &���وو&ی�� � ك &���وو&ی�یی�

یك و �ی�D � د� �� ��' &� و� د� و م رد� �� �� زHر، ژی� د� &�ا و �� �

'ڕا%ڕی ی� ڕو�ی� 'ڕا%ڕی �' رد� �� �� %�HدHن ر =� ��. ��و `ی�واز&�

���ی^Dی� �ی� � �`ی�&' و ��ی '&�، ' ر� د� )!� $' �� دژ� �ار� "� �

�ازی�ر� '#(�� ڕ� وا ��، ��وای� ژی�ن و� %!� و � '�� '` �� ر ��و��

دژ� �ت هی_ �ن ��ر یی� �� �و<� �; ش ]� �� ه� رو� ه�. ��ون ;ی���ا

� و ر ��و��، ��ون �� ��);ڕ)]یm و ��ون �� ;ی' ر�� ��� ر

;TیD#� ڕ� 'Hوا�� &�ا�S د� �� '�� � ه�و �ت � ١٩٢١ -١٩١٧ �; �ا�ی

� �� دا=ی� �ر� دژ�D� و ���ی]��ن Tی!� �;�$� 'ری ر �&]� �� دژ� و �

را دواو� �� و و&S ڕW!� دوژ�S ك &� �� �ن Tی!� �;�$� دوا`�ر و �]�ن `� د�

� �s� ن ه�اوی' ژ� ر�� ;ی �� �� ��!( �#DیT; � دژ� �، دا �ن �

�!ڕ ��� د<وLitowsk-Brest '& �ی#;�D��- rDT � � )�و�� و&

�� د<و&' و �;�$Tی! �ن]���� و یD�� ون��.

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥١

�; �S دارای' �ر"�و<ی ' د<&�ا�S !دی د<ز= ��' و %�ر���ن �)�ار�

����#�>&' در �داین ���ت _هی �م، %�ر& Sا��&� �S ��]ر �

;� '��o#�>داز �� ه;ی ' ��ر &�ی�هO& ، "و��وان 'یی ��دا

�د< زHر� ،mوی� !و�% ن� �; K�"!یی �ن د<ز= و %�ر��

�و<ڕ �د�'، �ری��o�او< �D;=ر �د�'O(; 9 ! �Jی�دا�' و

ی' " [� %رد<%;)!�د�' ��� و د<�ت � ان�ر��یدار �

و �ر��یداران دژ� %�ر���ن د< �� ";ن ��زا�� ���ی. �ڕ�<��د��ا

�ر���O ان�و )� ����' � �����' �; ی �ر���O د<�ت ڕو � .�

�&!�ا 9 ی � ر`� '��� و %�رت %�%����و�' �ر< یی و ه

��ر< �� � '�� >��� ����ش و ی�� 'ی�رو<ر دا�ی!�د�' � ��&یی ی

�را�#' '" ، �رو<ریی �و �; `��و<ر �!j^"!�د�' و%

�ر� � �انیڕ<وای&ی � �ر��یدارا� �رژ<و<��� &�[� دارای' و

!؟&�یOت

"'z�$و ا� '�����ی&' 'ی�رو<ر �&ك )#9 هر وا& "ا�¯ و "ی

��ی�ا ���ری!� و '&�یO& دارای' (� &�[ (� )#Wیm هر، ;آO#و< و &�

ی�ییو< �وا، �O ;آ �وا��ا �&كداز� دژ� �� و�' و دا

�� #Dی���ن دا�را�Oر �، �;)ی��[� رر ه�ن �� �&ك ، ه;ی ه�

د<�I&�ازان و %�رت �ر �دای&' د<�#���� و %�رت �رژ<و<���

� و ;ك�& �=>� و<ی#!

�ن پ "� و ��را“درو)[� ر �� �� ه Sی�ی� و د�� '�� � � و� ��وو&

��ی�ا ;�;�یD#ی'oو �� ، `ی ����ن ��ر Dیی� � � درو)[ �� ���� و� �� � رزی

،�� � �� ری!�او ' ی� و� )ی!�د�� � � و�� و ن �!� درو)[r ر ه� �; دی

' و �ت �� درو)[r ر ه� � �S دا و� �� دان�( ی�ا; �ی� � '

� �� �#�ا&ی�ی' و &� #ی!' '&� دژ� &���� �� وان �� . ی� ه� %�Hی#�ری�دا �

Page 15: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٥٠

�ی' و )�ووع �� )ی!�د�' ه�و�� و �Oاردن ه� � و� &!�د�� ر�“�� �� ی

'�:]j� ��; ی� ی�ا& ، � �; ز��;ر`�ا ���' ر�� %� ;� �� و� ری� م �� &

� '&�� '���ی�ی;�;ژ� و �ی� �� ��oر�� %��Hی#�ری� � %ی���ای� وان �� .

!�ا هی_ �� و q ی� )�� هی_ ���( ���� ' ز=� د� �� �Oاردن ه� &�

���ا زیی��;ر`�ا �!� �و ، �� �Oی� �Oارد�r ه� ر"' ه� ، و ��ن ر�� %� &' &

�&� %�یD#� ی� ه�K�� �z ��!�. „

� ،>��"را ه�(>�� رر ��و�#' ه��و� � یو%�= ،

�ی' و �)�وع" )#!' ه��و ���ر یی �ن�� ��� م، ڕ<&�< �و< "ی

� �#ر��&ی¡� ،�!� >ور���� دان وای� وهی_� �ڕ;=� و �

'�� ;�ك &�ی� ، �ی$��ی���او< ا��ردووشڕ ��� دوو�د �ز��و�

�و<ر و "�و<ڕوا�' در���و�و<� �O(; دڕ��<ی' ا�';ڕ= � 9 'ی

�ی&'�&S و "یoیی��ی&' �#�' � ;&�ی&' �رو<ر� و "ی�ه;� "ی

�ك );ڕ)]&�یS �=ر %hوا�و< � و د< ن، %�ر����و< �)�ار�&

�ر� ی�� وان� ��و<& �وا، %�ر����و< �ی ��' "�و�# "و�

B!�>و د '��Jو=ی���ر یی �ن��. !دی هیh' و �ر��یداران ه � � &�ی

�ریی�ن ;&�ی' د<�]دان و ��ی!;ت � �ی�� ،��! � رOرا�واز دا�[���

;� '&�� ; ' و ڕا�##DI!ڕ; ��' و ;�ی&' o!% ر<و<زییه

�ن ����وریی ; ���و�ر< �����و< هو' و د< ن �ر� �ر= و

�ن و ��K( د<د<ن .��ی� ���ر���ن 'یی!�د��)�ار و �اند<�][ ��%[ � ی

]ڕ; S#DI! و '������ی�ن ] ;�ی&' �ڕ�<�رای&' �%

��ی�ن و �را ��ی�ن و );ڕ)]�ا� �� %�ا #ی�< �د�' �ر<و ه�]�و�

��ر& و د[; �ا& �ن_�;)ی�ل �=ر؟ �;)ی��یD#یی �ن ��ی�ی%

�ن #Dو ;���یز<و< ��� "'، و<%�ر���� �"�و� �ی#D� � �� ڕی

�� �د "�� د<�#و & ��' ���<و<� %$و<�� '&��

�; '&و ی Sو<ری��را�� �و `�!� وی�� ؟ %�ر���ن "�و� ��و<�

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٥

�ی� ری' رو� �� دژ� و �� داد� دز� �� ت &�ی�O دارای' %�HدHن و &ی$� "ی

'&�oW% ��; �[ � زاد��ن ی� و �D ر رو� داد%� و �& �� ر �� �� �ی� ���

، �ی� د� ���ا ��زاداد� Jی�را�ی;�� �� �ن زیی� و� ر� ه� � ��زادا�� ]�&' ی�

�م �� ���ی ��% م �� و ر��ی� ��ی' &� �ازی�ر� ر"�و� �� �ران &' "ی!�

ر و<ك `�رH�% 9دHن. �� د� داران ر��ی� �� و�� � '���s�� '�=

ه; ����>� ،ش��واز ��و<یك %اردن دژ� و د<ه�Oو ه

;ه�Oاردن [���یك چ ��ر ��زا�� ���ی. وازد< �ت�� ��و<& �و �

�ر "ی' �ر� ;ی' دژ� و );ڕ)]یا� �ر� دژ�!� و �;؟��ه

�ر �و دی! �!' هر ی� ��و�ر �=ر، ��ود���د<�B �ی [�ن

�$!� و ور<و< ��� � �DW& و DK و '�� %HدHن �ر �د<

�ت �[�و�یك!O�� ��l یك &�ی� %HدHن ��ا�� �S و<��<��. د<�#ی$

�رل (�; ���ی �و �ویm و �دوو< u ر��(� �ی و د<��و����

زی�&� �;. د<در� ��J<ت �ر )�<یك ه��و �(Hو<�ڕو��O

��� ر�H% ،�� 'sدHن ��ر �� دوا&�� � =�ا�J ر� %� م �� �; ر

. $� ڕاد� ر ��و��

“Sی�#[��= r� � '���ر ی���ر ی��' �� م رد� �� ��� و� %�Hد�Hیی� �

%�HدHن . و� ��یی� )�� ��و ه� �� &� و� د� � و� &!�د�� ر� ، و� �##� �� د�

��' دژ�o!% د� �و ت و '��' "ی� &' �� د� . ��و &' و� د� دیj^Dی

�د� ر�J و� `;ر� ��و ه� �دو� و� و������ "� � ر"�و� �� �� ' ��#یی� �

��� داوا �ر� و �� . زا�' د�ی� ه��� ;�� �#' ��د� د� و �� %� �� � [

“ .��و ت و� د� � �;�ی��یD#ی'

S� یی� و �� &�و)' ر� ��و�� "' زا�� د� ; �� �Kر ��و��، �دوو� زا ��

��ی�ا �;"�و�� '&�����' �D ه� و دوادا"�ون �� و و� �;!ی� �`ی[� �; ،

�ویm ، )ڕ<�� `lzر� (�� �� د� !دی �!' � �;"�و�' �� %$�

Page 16: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٦

'&���و<� �`ی� �; ، ه�ر< �و ه]�ا�' و ���ر ی�م ��ر<� �

'" '#$% � '��یS و ��ر u �;"�و� � ن و� و ��#�و< %�)<وا�ی

�د ( ) �� �� هر��J 'Lر<داK ('(و�& ' ; � . دوو� � �

� � درو�#!�او� �; ��ر ی��� �� و %�HدHن ��ا � ی� � ��=� �� � �&!�ا ��

;ی' ر�� �� و );ڕ)]ا�� �ر� دژ� '�رن "ی!� ر� و� �ازی

�ی� ��ی' &��ران &' "ی!� ی� �� و� �� و ه�و �ت &�ا�� د� ";ن، Sدارا� ر�

� دوا&�دا � ��=�O� د<� � و� ر� &!� ڕ�&' � �ازی�ر� و �ن "ی

؟ ��S;)ی��ی�م `�O#� ' د�

ر9 و<ك ��� S<دا� ،9&�، د<د<م �یك %ر<=�اJ دوو �و

� ��و�ر ���#' � ��"ی "��!، د<�� �ر�$�ان &�)'

�ر "ی' �ر� ;ی'!� ر� و��=م );ڕ)]یا� & !

“u ر��ر ی��' دژ� ���� '�HدH�% � '!&�� �� '# دوا� �دو

'��!$!& ��;�; � uری�% �(� �� �� �دو %�Hد�Hی�م �� � $� %

��ر� � و� ��وو&!� و �#�ر!' هی_ ��ا � ی� ر���ی;��' �یOی´#ی� ;�

�� �#$و� ه . “

�یی� &�دا ر� �� �� ك و�(Hڕ �#D � � ه� و#� �!� ر ��و�� ��و د� �� ر ��

��رت �= 'ای� ��ا���' �� رزار� �� � ��اوا�� واژ� �#� د� و �� و واو��%

�)� ر���9 �;%� ك و� ��ر u � و� ��. و� �!�&� دوو��ر�% �$ � ��

�� ��� 'ر���ی��� �ی#� �� �� و �د�H�% �دHن � � �;درو�#!�او� ��ر ی

Jیj[� �' دی[� �� &� ��J ��، و� هO#$#� �� �; � � ی� �#[��� هی_ ��ا � ی�

�� ،"� د� �ن ری!یی� �� �� ��یی� �ی& �� ���#$� ر� دوو� و ;ڕ �� ه�ری

'!�; ری�!� ' و '#Dی�� ! �;)ی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٩

ڕ<&!�د�و<� ��ی�! ڕ<&O!�و< );ڕ)]ی�< �ن ���ی!� و هر<و<زیی �ن

��)!;� ز<رد< ��' ی #یی و ���ی!% '&�>ر`�از� د;� ،�B

�ن #Dی���; #">د ��� دژای&' '&� د<زا�� �S؟ `��و<رییو< �

�&' دژای&'، ���ی�< �ت ��و�ر ]=�و%[ �و � ، د< �ت 'ی`��و<ر

د<�#Oردار� د<&�ا�S � و ���ر یS#D � �وان �&�= و<ك �م

�ر DیD#یی ی�ن ��ی�ی��ی�ی[ و 'ید<�#��� و 'ید<�I&�از� S�!

، ��و< ;ی�ا �&ك �� ; ' و اهو دوو و ���! &�و)' �و<��< ��و�ر

�زا�� �Bین %�رت ڕ<&!�د�و<� �و. د<ر��ز�!�ت ;� ";ن �

��و< #Dر ی� �;Tیی&یی �ن ;���ی#D Bین � هروا [��

)Council Communists( >وو< ی$ك، ]ڕ<&!�او<&&&' �ی��ر&%

'��oو%' `ی�= '#Dی���; �Dی���ی&یی �%�ر � ، �ی#ر���ی��& Sی�

�ت، &^ڕی��!�دوو< >�!& ر و� ر� �� �(����ر ی�م � ���

��(>د .� رت��&ی ' %o!% 'ی!"�K را�ر �&]و �

�ز�� "ی9 و !دی د<�#ی ' ��ر د<�#یك '�رو<ری ز<�ی

��Oر�Jر� � �® )ر�زاریی ه�)ی�ر &� ' �; و ی!دی "ی!' ��ر

����#�>&' در �دایرت ���رت. %�رت ���ا�' �O# و ��ات %%

��ی �و ڕاو� �&;ڕ و �ر �ت �& ' �& ، Sیی� و ی و �

�ت �ی#�ا�ی�< ���ی����ی�م!O�� ���ی. د< �$ �ر �و %�رت و د<�#�;ی

�ر& �و% '��oی` �� � هر ت%�ر، �یD:�' ی� �� ;���ی�; B' ،'#D ی

�ر&و< د<ر=� � ���ا�9 و %�ر&% #">ر، ژوور<و< د=� y�= �

�زادیI�زا�� د<�]'� ' �� �; �رد<�� �وا، �]��ڕا "� %�sر<و< � �

��ی¯دار< ��' درو)[ � =�y �=ر �م، ڕا�!�ت هداوان

����#�>&' در �ای� ��[� ،وارت ��% #�>د '�� و =;ڕ�#'�� �

!د<رد<"� � ڕ&;�H!' و &واود<�Oj= ��و�' � ���و<� دوا`�ر و

Page 17: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٨

'�(�و< ڕ�� TH�� >و�و ڕ<&�< 'وه '����!$W& ره

��ر دا ; ' و �یی &�ا =����'، د<د<ن) ه��' (K�"!ی' د<ز=ی '

��و< �م. د< مDدی S#$ی=& � ر���ی' و ه�� ���ر یی �� ،

�ریی �ن ���ی!� و هر<و<زیی �ن ;� دژای&' �!� ن��رییO&�;&

�ی�ی�� <و<)%�HدHن (�رد<�' � هر "��!. ]٩[�!ی�� �;

و =�یI�اردوو< ���ر یی �ن ��و� �&ك) ا�#´�و�ی¶ ا�s[´ی�ت (هر<و<ز�

و ��ون �;�$Tی! �ن دژ� ،�; �ا�ی� `�&ی�ریی ��' هر<و<زیی

�ریی ��' و '`�&ی�ری هر<و<زیی!� ���ی^D، �یا�!; دژ� �J و

� #Dی�ر ; و �[�و�ن زی�وو&�یS و ��)#�یS، ��ون ن�#��ی�� _

mی���ه %;ز<&ی¡ � �9 ��و�ر ���ی!��ی[��>� ،�>�(

S#DI!از� و ڕ�( '&�� �&' و ڕS#DI! ��ار� � ���ر یی �

��و< �%hوا�� ���ر یی �ن. `��و<ری�ا #DیD ر� %ی���ای , �

�ن ���' ��از��� &�ی� ���ی!o#�>د� ��ك "رووی�% ���WS ،

���از� ���ر یی �ن ��Bh%وا�و< � '��o#�>دن �� �J=� و �

�ران %رو<رد< �د�'!&�� ی � و );ڕش 'ی &�ار ��]ر� و

'#DI!ڕ �; �[ S(و�&��رای' �ژ� �و<�، داه ���ی�ی�

�� �;)ی��یD# و ���ر یی �ن >�=ا);ڕ� � �ران دا١٩١٧ 'ڕا%ڕی!�

��و< ;�ی# ��' و �;Tی& �ن�ه;� ��ر د<�#یی�ن هم �ر

���ا �� �ت � هم و =�ت �ر#$�H� و � د<�&' ویD#ی�ن �; �ا�ی

$�;� STی! �ن �%�و��B>ه;� و و&'�رای�>�ڕ�; ا¸دارة(

�ران ;`') ا�wا&¹¶!� و< ورا���ر&' 'یدی!#�&;ر � وورد `�&ی%

��ی�( �) cnt-ait (ڕH' هرو<ه�، �ڕ�<�رن ;�[$�;� ،Tی9^Dی�(�

١٩٣٩- ١٩٣٦ � '�� �، ��و %$#¤�#�ور ���ی!��ی�م_���ر ; ��ی�ی

Sی�#(���' &;�& ڕ<&]ر<و<� �!`���ی�. ��و�رن �� ;� '����]��

�) K�ر���یی ��' و ��وو�;"�و� �ن، �Sی�# [� S؟�ی ر �Oرا�دا� S�

� ;� &ی�ا ���ر یی �ن ، د< م ڕ�# &� یك داوا� &�ی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٧

S� �� �� ری!�او� �� و� ر���ی� م)%�HدHن (� � ���� K' د� دیو�، و� ه�& �

�� �رل � داوا � "' ��ر %�HدHن � ��ا�� ر u ر�، و� �&� &�� ڕ� �

�رل (� � �#� د� و' ه� �� � و� ر�� �� �� u ر��یی� '!ا�!' ره� ��، دا)��

�یی!�د�� و دو�ی�ی'�B و� �!�د�� �;ژ� و و� � ڕ'�� �D �� یر رو�'

�ی�ی� د� &' "ی� ،�� �� ن � � و� ر��HدH�% ت دژ��>دژ�، ��و د

�ی� &' �� د� . %�ا��و� ددا�' ریm ��و�� �د� �، ��و &' "ی

�&� و �� ر ه�“ ��( �� '!jدی!� ی � '#Dر ی���� �� �# ر����ی;��' �ی

“ . �د د� � ی�j �� م �� &' رای� را�� �� ;�یS . ��و ه� ;� `�ڕ' ��ا � ی�

��و<D9 دی&� � �� �B � و� ��، تدا آ�� ی� �� =�ا�J ر� %� دوو م �� ر

�را�#� دوو ��ا � ی� ر���ی���' �ی#� �� �، �� درو�#��� � �� '#Dر ی��

، �#�ون %�O %$#' و �� � ر"�وا�� �� و �� ی� ر ��و�� � `;ر� و ��[

�ر ی��' ��" ] �دوون دور�#ی�ن� '�HدH�%" و "�� '���ر ی� '�� ��"

�� هی_ و درو�#یی� �� �� م ��. ه��ون � ��. �یی� ' ی� ر"�و� �� و �

�#�ن ��ر یD#� �� ��ا � ی� ر���ی���' �ی �� '!�:ی% �" �% و� ر� د� �ا�� �ا ،

دی#!�&;ری' و ز��;ر`�ا دی!#�&;ری' `ی�واز�، %ی���ا��و وان �� "��!�

�ر&'% �$% یی� و� ،�� �! ا��و و� �� &� واو���� ��ور دی!#�&;ری'، %ی

"� �����' ��� �� �& � و� و� ��; �[ ) Sو "ی ���& �� ره� �o� ن ر�� (

#� =� د�و&!� ی�� .���� �n �وو� �� � � و� �� ��ی��#J � &�>د'

� ��یS �، ��و �� و� �� ر ه� ،ڕووی�ا ���ا Tی!� �;�$� ��ور� دی!#�&;ر�� ��

�#�رل م رد� �� یی� D# ��ا � ی� ر���ی���' �ی u ر� ؟وا�' %�)� و �

�� ;�� داوا �ر� ت و� د� ��� ��“[ اوو�I!زراو� دا�� ر � '�;�;&;�

�ران!� و � '! �" و�� “ .��و و�

Page 18: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٨

�ن ��ر یD#� �� ��و ه� و درو�#�، ی�ن �� �� �� �� و �� �; ��&ی�ن � را%

�s���� و� �� �� د� م ��. ی� �(Hڕ�O ،� '���ر یJ �� '#Dی�را�ی� ،

9����D� � و %�OW و� ر� �� �� �، �یی� Jی�را�ی% ،�� �! �� �� ر �� ���

�د��� زیی� و� ر� ه� و ;���� و � ;�� دوا`�ریm و &�ك � ��زادا�� ی' �

�ن ��زاد� ��W% ،و� �� ك و� � � �� �� و �; �ا�ی� �� ١٩١٧ 'ڕا%ڕی

��ی� �١٩٣٦ 'ا%ڕیڕ^Dم ��. ڕووی�ا �ی و"�;�;&;�;�' "��ر ��و�� � ی

���ا ��ر یی� �� �]' ره� �Jه�ر و ��، ���ر<یو< دواو< �� ) ��; ��ڕ -

�ود�) هر<و<ز� &' رای� �� � ��� یی� �� و�;�;&;� � � �� uz یی� و�;�;&;�

;��. از�`ی�و �رد ���ی����ی��' � � Kی� ڕا�#� ��ر &' رای� �� ر�!� ی' � ی

�ن ره� �� و ��ت � و ڕS#DI! وا&� '��ر ی ��o� و )!�دن دا�� و

.� � وا�� %�h ك �� ڕا و� �ار� �� ]� ;�� ��د�' ڕ�� �� و ر=�ی!�دن ��

��� 9 دار� � ی� %��ی ����� ��= :� �ازی�ر� ��ی ��; �[ � او�I!و ڕ

�ر� � او�زر دا��# �ران �د��!� و � '! �" و��- ورد� و�

ژی�ن �د�' دی!#� و رزا�یS ڕا�� ;�� و 'یI�ازد<�& ی� ی� ���یزی�;ر`�ا

�ران ��!� وان "� و�و<� و و�#DI!ڕ [�; � ر<و<راو �

؟ �;Tی& �ن د<�#�; �د�'

�>ر� م �� 'و�� ڕ� ' H %��ی � �� � �� و ��زادڕ� ه�ر!' ك و� م��ر ی

�و ڕ� )vهw� (م��ر&' ��ی�ی;�;`ی�� ك و� ��ر Dی% �$% و ��!% �. ه

��� دا �#Dی�% �� ش و� �!O(Hو� �� ڕ ،� �� �#Dر ی��ن � �� m%

�او �� ���� '#� �' �یD#� �`ی�&' ��و � ه� &� و� �)%�HدHن(% ،

�زاد�� زیی� و� ر� ه� �ازی�ر� '��� ر �� �� ڕ�I!او � ��' ی� �&�[

'#Dی�را�یJ ازا���Iو"� و =�وپ � د� و ��S ر� ی$�� و وت و )�ر و �

'&� �ازی�ر�، %�رت و "یS 'یر رو� �� و ت و� د� �`ی ��; ��ڕ �� '#ڕ

�ران!� و �� �( '�� . S ;�� �!دی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٧

�او���' و د<�ت " �)!�ر� و %�ر���ن �ار��)؛ ���#یی&'�

]�ی#ر���ی���¥ ;���یD#' =�و%'[ ڕیl;ر�9 و �رو<را� �;ز�

�&'، ���#یی&'� �;"�و� دژ� ���ر یی �ن و `��و<رییی

'��یS ڕیl;ر�یD#یی � =ی�ی' دژ� وی' و =;)���#�>و د

�و<ری�`��)#�، S)=�و% �و O�و�'ی��Sش ی[� �>و�وو&�

�� دا=ی� �د�' �� �ر � Sرژ<�#یو � '�� ��(H� دژ� ی;��ن

�ن دا���' �ڕا�#'. د<�#!و& �� �D���و<� #Dر ی��� �دوو �ان�

ی` S�Dر�� و ، '!ر� و ��ڕ<وای و و ر&� ']jیJ '�� واه

��و<� و ڕHژ< هر ( ��ن��ور/ ڕ<ش و ڕ<ش � > � �� ڕی

�ڕ<زای&یی ���ا� Sی�#(��ڕ<وایی!�د�ن �و و<م ��.

“'���ر ی��� �� H� �� �� �Oر را� �= r� �� �� �� � �!دی � � '&� �ی��ی�ا �

�� ر� D�#' ه�J ر��[s� ' ر� � و� &!�د�� ر� : وا�� �� ، ی� ه�� '�� �ی

�] �& �$% و� '�� � و �ی��' زراو� دا�� �� ' ;�;�یD# � و� ��وو&

و �ن زیی� و� ر� ه� � ;�� &ی!�د�' دژای� زی�او�;ر`�ا ��' �یی� د� ��

�� ��ریی� ��ی!!� '�� �ی� ژ� � زراو� دا�� داوا �د�' و �یD#[� م �� � �

�ری'!� ) q���� �)رد �]� و %#Dن ه� �� "' � ! ;�;�ی��&�ا � '��n

�ی� ;� ر�� ��� ر� %�Hی#�ری� &' "یJ و� و ن � د� q ت �� د� از� و����

��]� ی�ن ، ن � د� �l' و� %�Hی#�ری� � را�� ر �&!� ��� �( � '��n

'#Dری' ;�;�ی���' %�Hی#oی´' � ن � د� `یKوا � '&��ی� � &' "ی

���!' ��و�' �ی[!��' %�Hی#�ریn و��� ����� م �� . �یی� هn یی���oنی `ی� ��

�� 'jدی �# „ .�S داد� ��y ;�;�یD#' ر���ی;���ی��!' �ی

ی�یی�ا �و%ڕ� ��و�رو< د��Dدی ��>��= 'و��";� '!%و�=

���رد< �ت ���ر یی �ن، ;� ه�و��ی�یj;`یO&�;& .� �>و�

�ر یی �ن�� ���ی&' ;�]� �را% و %ی�<��� و د<وت � "ی

Page 19: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٦

��یی �ن^�; ��>واودر. &=و<ر� ���` د<�# �ن "ی� ;�

�&O!ن ژی��ی�ن ��)#� �د�'� � دا ��ر� � ڕیl;رم �وا، " ��>و د

�ت � "و��وا�و< �Bین� �� د<�&�ارا��ا ��ر %�>ر، د=�

�د<� و ی ]�&�و �نژ�د<�# "ی��� &�� �وا، ��S !�دن

و< � د<�# و& ��ی�نر��>ن و د� � ڕیl;رم و �ا%#�د<�� ژی��ی

���ا "ی ��ر ��Jی�دان �ارا�و<د<�� &Bین �ا%ی�ا ��ر� #�>��

��%�>. درم وا&;lڕی � 'sزا��K وان� �ز<ی' و �;زدار� �، "و�

�&�>و< و ارانددارا�ی��)#���و�9 ه��و و ڕوو��دات �ر�� �

'���ن ژی&�>�� را��ا وo�ره� �����% '&�� �و<ری' �`

�&!'، �س و ;ی�� ڕ�I!او�� �ی��sی]ر� � %�یD#' هی_ ��واش

Oی� د<�#���< )�ا�ی' و(Hن و ڕ� ! �یی ڕا�ی�ر<

� �) "پ چ و ا��ڕ چ (ڕا�ی�ر< �ن `;ر<� �و ڕیl;رم هرو<ه

و �;ز و ه�Oرادن و د<�]�ان و %�ر���ن � ;ی�ن �)�ار� �ره�'

�و<�!�را�' و �رو<ران و ;ی�ن �ز<ی' Sوا، د<زا�د �د�' �� �y زی

���و � و �ر ��و<� �!�د�و<� و "و�� وI و ' و )[ك ��

ی �ند<ر���ی و ;�ی&' �ی[ دا�ی!�د�'"�� ��� ، ڕیl;ر�و<

�!� '&ود<�#! '&�� &��< و "ی�; Sی&' و 'ی`��و<ر

S�� #�>� �و �!�د�و<� و ����و< ڕ<و&' �� �; �]ش. �

��و< �Bین د<�#!و&��ی ا�O، �ی¤;�یدوو ید<ه ر� ��� �ر&

��' Sید<�ی Hژا�ڕ ی$ی�ا�را�Oر � و �ڕ!و&�و< دو�ی�داK( '���ر< (

��زار��زاد< � "�و"; ' �را�Oر ��ڕ<زای&' =;ر<%��' ��و�& دو�ی�

! �ی¤;�ی�Oا�ی�م

� ن��ر& �ن ، ڕیl;ر� �و ���ر یی % �� و ڕ<&�< �و<، ���#ی

�O �و< �م، د<زا�S );ڕ)'<دژ �(H9 ڕر�;lڕی Sی�

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

١٩

��' ی$� ر =� �� ���; و 'دی ��' ی�ا�� �K و �ن و� &� �� '%�� و zی�اق

�ن � ;&�یی و ی[�ن ه�و%� ر� دا=ی� � )!�� �� � و� ر� د� �د��o

ی� �[�و�� �� � ��و"� &��' و� د� ردا�' ��#�# د�o� ڕوا�]� �� وا ��، و� �

�د� و �ی�ر ویm ��، و� �#� د� "�ر� ڕ]� ك ی� �ی� &� و� ��ر یی� ���� و ی' �

'J�� � �& '�� ��; �[ ك �� ی� �!ڕ ' و رHك �� و %�رت و و&

'�=� ك و� ر �وك �. ���ی������� '#Dیر� ��J � � دا�ی$#�ا�� � ك ی� %

Sیی� ر ه� �S ڕا� ��: �� �[�و�� ��)#�یS د<&�ا��، ن و� &� �� ��J و �

� ر �� �� �� د� ]�&9 ی� ی� )!�د�9 دا��� ���د� ��� �ا�#��� ی' �; �

��; � و ;���� و �� ���s� زاد� زیی� و� ر� ه� و***) )�را (ن�� '��

�ن ر� �T د� دا�ی$#�ا�' �د� �OW% ،� ی�ا& '9 ر ه� دا�ی$#�ا����=

� �� و ' ر� د� ردا�' �##�� د� � �� و ��زادا�� ر9] ه� ر ه� )�ر9 ر ه�

�� �����' و ]�&S ی� �ی�ر�، را رو� �� � ن%o!% ی� S&�[ � ی

� ر �� �� !دی وا�' �� ك &� �� ;� � و� `ی���و��� ��� '�� Jی�را�ی

&' ";�یی� و رد� رو� %� � )�� و ز��ن ه� رو� ه�. دات د� وا�� ��زادڕ�

��; ��رای� �� ڕ '& �; ����' �� �� ك ��، �ت دی�ری�� % �� ��� ��� و� !

“'���ر ی��� '�و� �� �وا� �� ;�ی و �;�ی��یD#' ��اری'

�;ی� ، ��و ه� ز��;ر`�ا &!' ردیی� �J `;ر� ��و ه� � و� )����� �� ه�

� �� �وا)' '&� &' و� د� و� ری� م �� &� ه� ، ��و ه� );ڕ)]ا�� �

� ز��;ر`�ا ���وریی� ��یی� ی�� %� و �وو� � ��� و� رژ� �� �� ، ن

�ران!� ، 'ری� � م �� � و� �� ��� ، �� ری���ا �� �� =;ڕا�! �&��

��s' ی� );ڕ)]ا���� و �ی��' &' �� د� ردا=�&' �� �#�O د� �

�ران �;�ی��یD#' &' و� د� زرا���' دا��!� ��. „

�رل �&ك دژای&یی ��' و �� ; ' زHر�� �� ��یS ڕا�#یی �

u ر� ه�)ی�ر� %ی���ا��و ، ��و د<ر �و ��ر %�)<وا�' و �

Page 20: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٠

�را�و< د<ر<و<� � );ڕ)]ا�!� نیB� '!��#�>و< د#Dی���;

#��>د ن����ش &وا�ی و� هر و �ی#Dی�� � �وا�' ، ��و ��ی�ی

��و< � '�� [� �[�; '&ی� ��ر �ن%�ا=�یی و "ی

'#Dاوی�% �>و��، ه$#و<، %$<وان دی!#�&;ر� دوا`�ر و د<وت �

;را �ڕا�#'� '�)9 دوری��K � م� �;دیj' دا���' و ���ر ی

"'�ر یی ���ا ��� و ��ی�دا�یی و ��`;ر ،�ر� � ��ون"�� ��ی�� ��

#">د ��� �� و ��و �ی&' � � ن� ���ر�و< �ك. ���ر یی

Sی�� �S م � �� � هم �!�، د<��� د�� �) Sی�� ��(� Sد<زا� ،

�)<و� % ��م و هه &' �ی� ;ی��' � ��و Sد<زا� ، �& '#���

�Dی���)<واو�9 و ��ی�ی% Sڕا�#'. دا�]ی�درو �>(� � ��jان و 'ی%

=�S� 9! ��و �ی&یی �و%ڕ�، ه�)ی�ر ���' �;، ڕا�ر� و )�ا�ی'

� � ��# �و &� ��و�ر ،دا� �; ��و�ی Kد<ر� داو<&د<��

'��!���O� )ر�lz` � !) ڕ<�

��s' �و<���� '���ر یی�� m% Sی�� ��ش و �% Sی�� �� ،�

S#$ی[&�>د یی� ،�!� ���'��� &�>در، �&' �ت ("ییهیی�� (

���HییO�و�'� و ����و)#' &�>د' و<ك ر� �&9 � و

9 ویD#' �روو� .!��" � y� &�>ارد� ��ه ،mی&�>��

��' �وا&�� ��>�&یm ��و�' و هیD ی�� �[% ور��� و 'ی�

�ن &� ' ;�ی&ی و ڕا�ی�ری' &�>�� و ر �Oرا�ر� دا�ر&و �

��' �;�$Tی!�ا 'د<و& � هرو<ك، د<�&�اران �$ ;ر� ا��`

� %��ون nر<�Dرا ��ی�ن و ��ون ;ی�نهر �O و �!�ژ ،%�رت

��#ی�H% م� ! �ی�<ك و

“�#Dر ی����ن �� ;�ییی� � '!Hن �� ر� ��و ه� %�ری�Dا � ;�;�� �� ر"�وی

� � �ر��ر د� ��ی�ن �ی�و�;"�و�� و&ی' "� ه;� �� م ��، '&� �ی��ی' �

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٥

.Sد<زا� "و���و<� &��' ر<و<�در� � دا�را�Oر � و Sد<زا�

ه]�� ;ن )�ر�#��' و<ك ه�و"رخ �)�د<�ییت ()�ر�#��' واژ<�

�ت �رای' �ژ� دی�!�ا� و دی�< ی&' هردوو� ه�)ی�ر��و�و<� و

�� ودا �&�� �ی&' TH�� 9�= '�و< �ر و&o#�>د� ،mی&� ه�و

�و<ڕ� &�ا�ی�ی�� �رو<ران ڕاد<� �وO(; �B وان� "و�

�ر و درو�#O!ن"���و<��ن � ��jن ;ی!� ،'�� ه�و"رخ )�ر�#

ژ� � و ه; � � ;� ��Hڤ �و�'���;� و ��ی �)#���� و دڕ��<ی'

�رای' '�' و & ;�;`ی� %$!و&s�` ا��� ��&!� � زا�ی�ریی

.=ی���وو<

#Dی�% و<ش� �� � �>وا��!� '�� دا)ڕیl;ر�ی�م و ڕیl;رم (واژ<

� در� '!!�، �یD#و< � D#�و<& ���ر یی ��' ��� ه � &�ی

، �دوو< ]���ر ' � =;ڕاون �و �B [و��او�� =�و%' � زHری$'

!��" S#$ی[& � رم;lمڕ و ڕی��< یl;ر�یز ه;�یی و �# � ،

'!TH�� 'ی���� � � ��ت& وا&=ی� ���#ی�ا � و ]ا��(Hرم. د;lڕی

ڕا�ی�رییو< ڕوو� � و) J;رم (��ر، )�< =;ڕی' �وا&�� واژ< و<ك

�� و ;�ی&' و ڕا�ی�ری' و '����وری �یD#�' � 'ا�!�ری=;ڕ �وا&

��ت و دادو<ری'�& '��"� هO&، د� یm!دی ��ار< ��، ��ی��

�ز�“Dآ� ��D#و< � ی� ���و< د� )#!' �ردی�ا � ی� واژ< و<ك” "

�وا، �راوردیO!یS �ی]jی�یی دا واژ< �&ك �=ر، دا��او< واژ<ی �و

���)( �وا&� (�ی��ن ��"� �!�د�و<� "��!. ����$ی ،;�

�ا% %ی�< �ن �; دا�را�Oر � و "� �ر��یداران و د<وت ،

�ران �; ��� %$�و� زی�د �د�'!� ران وO�� د<وت �; و ��)، Jر�

�و<�!�ران و �ن. �ا% وازه &;�' وز<� �وز و �� �ز� و D " و

�ن [�` �; '! �ژ<ن و ژی] و � (� و د<وت زی��' � و �

Page 21: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٤

Sی#Dر�ی;lز� و �� ، ری�Oران � � ر�!� �" �(ت د� وا��B ' �� و "

�&� دووری���� );ڕ)]ا�� „ . و� ی��o#� د� �]�&� � ;یq �j و� و و�

��و�ر �;"�و�� �و �م، ڕ<&�< �و< ڕیl;رم ���ر یی �ن ڕا�#

ه��ن �;"�و�' و �یی ���ر یی �ن �;"�و�' و هی ���ی�< �ت

��و �ایدان ���ر یی �ن. ���ر ' � =;ڕاو< ��و�ر � ، =�و%

ارد�'ه�O �:J س ��رت �J ی% '&� ���B Jد�'، !دی �و<� �`ی

و %�رت و س �J �و �=ر &���ت !دی �و� دا���' و �ڕ�<�ر

، ��; S]ش &��� و "یS "و��و<&�یS و هژار&�یS � �ڕ�<�ر<

%ی�<��یی �ن =;ڕی' � �ی� ���ر یی �ن. ��=;ڕن %�� ' H � هی_

�ن و &�o!% و<� و!�د��ر&ر �ژ<� هHڕ &�>دا 'دد<ز=��

' ;�]�ر�<��د� !�د�و<�ی&یی ;� و �روو !یی �ن

��ش، د< �و<�� ��&' ڕ' � &�ی� �و<رییو< �` S�>ردDیو � �

�د<ی' د<ر<و<����; �&' و � ; �رای' و ; �ن � و ���� ��و�ی�ن &

�&' د<ر<و<� � );ڕش و =;ڕان �; هو9 هر� ;` و ڕHژا� '

�و<رییو<�`، #">د ��� Sی !<و<)��ی¼( =ڕا�و<� � و�ی

���$ی' و �#� �ر� ��و<� و زی�&� �' ڕیl;رم � ���� �=ر

�&�� �ر%��� و د<ر���' �ی[� دا�ی!�د�' و زیs��=�& د�' و� �"

�&!%زHداری' و د<وت د<�&' �!�د�و<� و ڕ]و��نo

�ن ����<�و< و �نK�"!یی �� �ر �� ،وان �� دژ� �ك ���ر یی

Sی� ،�!� � ���&دا �و �&ك ڕا�#];ی��% SW$و<� هر< ڕی� ،

و %�رت �رH ' ه�Oراد�' و %�ر���ن "�و�، ڕیl;رم �=ر �م

' و =�زاران و ژی�ن ��ر� ��)O�و�' "�و<ڕوا�' و �ر�<�ر =;ڕی

�ی� � وت '��و<دا�ی� '&�>د ر&��ن % #Dی����ی��� � ی

���ا #Dی���; �� ،واو �� ر�;lڕ م و );ڕش دژ� �� �;)ی��ی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢١

ی' �ر� و ت و� د� � �� �� �� %�Hی#�ری�و ;� ر�� ��o� � را��� �� ی�ن ر&!

�� �#�ر D' و&' ر� &ی!�د�' دژای� ��او � ی� ر���ی;��' �ی� ، �� ��[�; �

�#١٨٧٢ ��' ر���ی;���ا �ی �� �� �Oا ر را��D ر��و )!D#ی�ن �ه ��

�# „ . ر �ان د� ر���ی;��¥ �ی

�� � ڕH' دی�ری!�د�' و� &� و&�و� � ر ��و�� دوو��ر� و� دا

�����' �;%ر� �� و� &� و&�و� � ;)ی�ا ك &� �� و ��ی�ی;�;`ی� دو�ی

' ; ��ر ی��' �� ��ا � ی� � ��=� ��. �� �[s� �� ��[(�� ��یی� %� � � ،

���وو� &ی¡ %;ز���� ڕ� �ی� &� و � �ر یی� �� &' دژای� �� � � ��� ;� &�>د'

� �;)ی��یD#' [&' و� د� زرا���' دا�� و ڕا�ی�ری'��!� ،[ 'ر&ی� و %

'#DیD ر� � �;"�و�� و �� درو�#' ��ووش و وای��� د �� �� د �� �� ��. �

�ر یی� ��� '����� �;ز� و �[���وو� �� �او� ه� ر �� �� � �� � h و�� د� '&

�رل ��' �ییI&�از �� د� �;"�و�� �� �#�و %$#T �Oی!' �;�$� u ر�� ،

�ریu � ;���� ز��و�' �� م ��. �[��� �� �و<�% �h% وا�� �

��' �;"�و�� u ر��رل � � ��و���]� �� ر&�و � %� و ��و � u ر��

�ر<��� ����; � uری�% ،�� �رای' ژ�� ڕ� �ن ��ر یی� �� �

��ی® (دی�ری!�او� ��Iی� Sی�� � ه�ر� �رای' �; �[�و�ش. ��و دا)�

��' و ��ر u ��ر ���ر یی �ن!وڕ� و دی�ری!�او� � زHر د<&�ا�یS، ه

ی� ڕ�#ی �و `�ا�'o� و� ، ��>ر� “د��ران ڕز=!� � د<�#' � &�ی

�&ك و ���ی#Dl �� ڕ�#� ��واز<&�یS ، ”د<�� �یDر ;ی�ن

'�� �Bین );ڕ)]ا� ه�)ی�ر� %ی���ای ، ی!د �;"�و�

��و< #Dو< ;���ی#��>د �� ران�!� ران و�!� ن� ;ی� � &�ا�

� و<ر=ی�اوی' و �� ; ، O!ند<ر )# �ن ��&�ا�S و �یی �و<ی�ن

.دی�ر< ��)!�ا � ��زادیI�از<و< �;)ی��ی��' �ر"�و<�

�ی� �و ��ر، ی �ن���ر ی �م� �ره�' ه�)ی�ر� %ی���ای �

Page 22: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٢

�د< و<ك ��Hڤ ڕHژا�� 'ژی�� و ��وو&S و �ر �ز��و�' ��و�'�

�ران و!� و<ك '��s�>ر� '&�� �ی&' ه�)ی�ر� ڕHژا�ی�ن و "ی

S );ڕ)]�ا�د<�#�<هر، �ش ه�� #ی[�� �وای� �و د<�

� ڕز=�ر�!� ران �د� و د<���یDر ;ی�ن د<�#' ��ر &�ی&� ه

� ;ی���ای &�ا���' � &�ی]!٥[

�ش �� ر �د�' د� � و)� ر =� �� ر ��و�� م ��% '��o#D!( �� ر یی���

�رل ('یر��� �;%� �را�Oر �� �ن �� ��یی� درو�#!�او� u ر�، دا)�

���� �; ی#�ا�' د�، �دای� ڕی� �ر و ر��sا �O$ �� ر "�� ��

���وو �د�'�; `;ر� و �� و ر� �]� دا ر"�و� �� دوا� �� ، �ت ��

��a �� ریm ��و������، ر �دن د� � و)� م ��. ی$� =� د� �را�� رو� �� ه

� ��B �O#� ` د�، دی!#�&;را�ی� و� �زادیI�از ر� � ��و

�رل �; �� د� )[$I& ����از!' �� د� u ر� �� و �ت درو�#�� �

� و �ت د� �#� ر`� �� �ن ��ر یی� �� �j!�او� �#� دا�را�Oر� �; ر

.دات ه���� ڕووداو< �ن ڕا�#' �دو �� ران =�

�' ك و� و �� دا�ی^�اد� ر ��و�� ك و�، ر �دن د� �� �د� ه �#oو� ی ،

�� زHرK ردارا�� و ونHاو�د م ه� و ی� ز� �ڕ و �� � ر�!h رل � ی��

u ر���' ر �د�� د� �� � �� ��[�; و ��;�ر&' ��' %jی% '��- �;)ی

�د� �#' د� ر �� �� و�ی�ڕ دی[� �ا&' Sی� �� م ه� دا١٩١٨ ��

ر =� ��. =�ت د� ��&!� �� ��وك �)�#��یS( �#' د� ر �� �� ١٩٥٦ ��' داد=�یی�

�� �� �� دا ڕHژا�� م �� ر ه� وا ��، ��ات ;� ور� رد�"�ا ر�s' �� ر

�ر&�% �#Dی���; '���ن ر� ورو�� د� �; و در�� دا)��ان و zی�اق � (

�ن ك و� �، �ی� د� ��ی�ی;�;`ی�ی��� ر �د�� د� و �� ڕ<�]�ا�و<� �(�%

�د���� Sی� ،�[s� �� 'ن �;"�و�� �]' د� و `ی�واز �;"�و�' �� =�ی�ن ;ی

�ڕاز�� ��!

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٣

�و<� );ڕش��# ا� و�&���� �& '&� =ڕا�و<� ی� (�ه�� ��n�د� ه

� ��ا � �!�، ڕا�]ی�در� )��ی¼s��= و< و�� '#Dی�% ڕوود<دات .

��ی � );ڕش ^' �ر�s' د<&�ا�� ��و�ر ��ر<و< �م]��'�� ��

��ی�� � هh�و�' و ١٩٣٦^Dی�'� هh�و�' واش ��هر، ��ات ١٩٣٦ �

'Tا�� '�ن د<�#O�ردا=�& �� �� و �رI%��ن و ه�& و " ��I$ی"

� Sرژ<�#ی�'� د<�&' =�ا�#و<� و ���ون و دواو< � ٢٠٠١ �

����ی(�% H�#�� وا ��هر! ��ات ه��ن ��¥��ا� �)او¥ڕ (�;

�ران!&�� � Sرژ<�#یر ��و�' ��hڕش ه;( � &و'�� دراو�

�ر یی �ن واش ��هر ،��و<�#S !دی ی$�<ر< ��' و�� � � ��ر ��

'&�' � و ��و<�#S ]);ڕش[ �ه�� ه�( ر� � دژ ژی��ی���ا و

�ن �^رد<� 'یدی!#�&;ر #Dن ;���ی >�&�� !

“�#Dر ی����ژ� %q �#$ و� - �ن ��� �� ریl;رم - �د �; [�ن ی� �

�� ��� . ر=�&�و� و� D#ی�ن� ه� ریl;رم دژ� &���� �� و �یی� ی���ا ر�

's����� � . �یی� ¥ ;�� ��ر� "� !�د�' و� وا�� �� �H% �� �Bی#�ری

وان �� �; م رد� �� &' �یی� د� �� ��' �Oیی� �� �� Bی� ر �د�' �� "�ر�

;ی��' �یی� q ی� �� �� �� ��% � rن �!� ری ، �) ;�;�یD#' );ڕ)' (=�ای

� �� رخ ه�و"� &' �یی� د� �� ��و ه� �� د� ، ی�ن%��ش ر& وان �� . �!�ت وردو

�� �h% یی� � وا��D ر�� ��� ��ان ، و );ڕش و ریl;رم ��ان `ی�واز� و�

;ی�ن );ڕش و ریl;رم ��ان ��� ی�� %� �� و ن �� � ریl;ر�ی�م و ریl;رم

ی�� �� �� :ی� ی� و و� �� د� �!�� ریl;رم �� ریl;ر�ی�م . ن � د� � ه�

یS . (ن � د� ��وو � و� %$� "�و�� � �� �� ��� (�� �� ی�ا �' رد�;

�ر یD#یی� روا�]� م �� ��ن ه��� ی��!�دوو� �� � و� �� ، و� &� ر"�او� ر%� �� � �

�و� �� �S د� ریl;ر��ا �� دان �ن ��ر Dیی� �% 'د��! ��ر� "�

�ران را�' =�ز�!� ز� و �]n !&ا���$ �& ����ی� ژ� �� ر =� �� ت �� � ' "ی

�ز� دژ� �&ی$�ا ��ن ه� �� م �� ، �� �#ی$�ا ��د� ز��;ر`�اOر

Page 23: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٢

�را�و< ����وری'!� �و ��&' ڕHژا�� �ر"�و�� ���� ،

Sه>�!% ن��ر یی ��.

�Bین ڕا=ی����' و �ر�اڕ � %�یD#' );ڕش �&�= و<ك

�ر ی�D د<�#���< �و ���ی، �یی د<�#��W�و<�� �� � ی

�DیD ر� ;� );ڕش "��!، �� �>�در ���ت &� یك و ژی� �

'��� �� ی&ی�ا ;� ژی�&' و �ر<�]�ر� و ��:]j ، �دی� &ی�ا

�� � .[�; '!وو< ��و�� و );ڕ)�ای ��ر� � هرد<م و زی

�ر ه��9 و ; ��ر و ��رام ��ت ه��9 );ڕش �و<�` �

�hوهی�<���، ��ای% ر� ����و< �و�Oا و ه�)ی �. =;ڕیS �; هی &

�ر Dی9#D هر و<ك ��و�ر �و<�� � '� 9^#�>و<� و د &Kی

�� ' �S، د<زا�� );ڕ)' '��]ی$#s�>ر�د<زا�� );ڕ)' � ،

�د< ��' &�او<� `;)I�ارد�' رو<كه� �� د<��و�' و ز<و����� �

و<ك ز<وییو< � د<ر"�و�' و &Kیو< ��&' �م، ��&!�ا ه��و

��' �، ��ر �نs��= وڕووداو<و< � ی��#ر ، %واشه� و );ڕش �

Sڕیرد<�ی' ��و�'، ڕا%هیر< و ه�، دی�ری�< ن د<ر< یی ��' و ;ی' �

و ه�)ی�ر��و�و< � ��ی#یی ;ی' ��ر� ��<دا. &K#و<د< �

S#DI!ر; �د<ی' ڕاد<� و ���ك �& ;� Sر� و =;ڕی�� mد<ر< ی

'��D �د<ی' ی ]�&' ڕ<��� [�; واز� وB و ' Kی�ا�#!و&

.دژ< ی&'

����; '��oو<، `ی$ ی ��� % =�&�، �B$#� و<ك و %ی�ا�

�� د<�#!�د!' );ڕش �ت هی_ ���ر یی �ن��¤&;�H9 ڕ���#�>د

�ا�#یی�ن � و ]�دنOڕای �ا�#یی�ن � ، �یی ،�Iڕو<�ی= .

هh�و�' ��ر ڕو��ر9 �ر� ی� د<ری� Bی ' )%;�' ";ن هرو<ك

�واشهر . داد<�S ��ی ��ر �رای' �م، ��و<�#� !�دی Bی ��

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٣

و Jی!�� ر#ی' �ری]� . وا�O�و رد� �� ر ه� و&� ر� م �� )�ا و� �� ¥ =� ��“

'�� م �� . ��و ه� دا �� رد� �� و �� ��ی!�ی' �� � و� ��وو&� ر �� �� ;� �ی

�ر&!�د�� �� �� '!jا ی��� ودا � د� �� � ی� د� دوا �� � و� �]ی�ای� ر��$%

�Oد� ز�ر�� '#� ��ران ��ی!�ی' �� � و� ��وو&!� ز� م �� . ��و�Oر ��

�ر ;������ی¶( ��ی!��ی�م �¯ “. ر �د د� ��و� ) ا�l�½�ی¶ ا�

�ن � DK دوو`�ر %$�و&�دا =�اJ' ر� %� �� "� �� ر ��و��!$W& و

�ر �O� "ه� �دنO#zن �" �دن ا� #Dر ی� '�;%ر���ی د<�#' ��ر ��

�رل u ر��د� �� ددان دوو��ر� "' �، د< �ت ��� ی�ا�' �� ��و�' �

�� �#Dر ی� �، د<�� دوا&� د<ه "�� دا!دی و&!' ڕ� �� �رایی�ن و �ن �

�و� واژ� �� و ��� '�� �J ری' �]' ره���ر ی�م �� �، &�اران �� د� ڕا�ی�

)anarchos (�� زاو��) J - Chaotic، Chaos�½�ی¶ (&' "یی� �

�' و )�ا��وو�� '#DیD ر�- �;)ی�ل ڕا�#' و پ "� �� (�

و� &� K;�#�و� � �� ه� م �� ��)ی��یD#یm � و� ��وو&� ��) و� د[; �ا�یی�

�� ودی � هی !(Hڕ��' �B ی�B 'ا��[� �; �و< و درو�#!�دوو�

، دو� د� و�ی��ر<� ر ��و�� � ش ی�ر���ی �;%� و ��. ��ی�<��ت

�و)#' د�"�� �#Dی�� � ،دا �ی#�و� و �� ��� I&�از� �� د� �;)ی

�"یی�ن دار� ر��ی� �� ��' �ی��;�;=�K ��& ��ر. �ی�� �;"'، �و<ی %��ی&

�س� � ����!$W& ،�>ن واژ��&� 9م، � �رد<��ت ���ر یی

����� �و �ر��ر�!$Wی& �; و ڕ<وت � ���ر یی �ن ،���ی�< �ت

'!�ژاو<"یی&' ���ی!��ی��' “�، د<رد< و�و< و<!دی &ی� ”� وی�ن�

!]٦[د<��ت

وا&�� �� وا ��، �رد� ی� �ی!� و)� �� و)� ر =� ��، ��ی!��ی�م ��_��ر ; ��

�� '���&�د< وا ��، و� ی� �!� وردی$' ر =� ��، د� ر� رو� �� دژ� ��ی!��ی

!او��و�'ڕ�I ران�!� و� "� )� �� و���' و� ��; �[ �� �� ر �� ���

Page 24: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٤

;ی' ر�� �� �� �#Dاو� �' �ی�I!ڕ � �!"�K 'ار� ر� �� ی� و ��ی!� �� و

��' ڕ�I!او� ;!(� �� ر=�&S �� وا&�. ت �� د� و �ن یی�ڕا�ی�ر %�ر&� %

�ر �;رو�#; �ا�'!� ه� � و� ر"�ا�� ر%� �� و 'ی �و '�� و ت �� د�

�ر� "ی' و =$#' ��� و� رژ� �� ��و� �� � ،I&�ازان �� د�!� و�

�� ������یs� ی' ر�� �� وا&�، ن د�; و ����وری' ژ��و�' ه� �� و��وان "�

) �ی�اد� (وی�D � و� =�ا�� �; و9 ه� وا&�، ران رو� �� �ی�ی�ی' و ڕا�ی�ری'

;� 'TH�� �" و����' و� و ;� ��و�' "�ر� ر �� �� �ی�ردان �; و��B

'Hی]� ڕs���ر�� ڕا�!�را�' و ��� �#� د� �) رای��� =� وا�ی#� ( را�� �ی%�� ن�� ،

� �� �#ر��&ی ' � �و<ش&� ;�� �� و ;��ی�ردان �� و ی�ان �� ;ه ��ڕ -

� ر �� �� ش �� ��. ��دن � ��� '!ر� �; �� “ Sاو� ه� ر� �� ��د� زHر %��ی

� ره� �� &�ا�� د�oO� ،S� ;� ری &�ا�� د��!&�� �; �S، م �!� ران رو� �� '

� دو�ی� &' �� د� ر �� و �; د<&�ا�� ر �&]� �� &�ا�� د� �& 9م ��، �و

� �#ردان ر �� د� هی_ �!دی ���' � �� �� د� �;، ��دن ڕ�� �� و �ی

؟ ;م ر� رو� �� �� �ی��!� و �م�^D ��و� ��ردا�� ��

� د� ;ی�ا دوا� �� ��د� �� و� م ��، ی� ��د� %��ی�ر� و ��ه“ S� ر ه�

�� ره� �� &�ا�� د� � وا�oO� ،واش� � وا ��ر ه�، م دا�)یO!� &�ا�� د� �

;م ر� �� ڕ�� �� و و� �� "ییO!� &�ا�� د� ��واش، �و ی� &�ا�� د� ��.

ران و ��� �#� د� ڕH' ��"ی �، )�از �� 9م ���� ران و� ڕا�!

���#Dی�% و ' ��زاد�� &� m�� '#Dی�% �� ر 'ی )�ا������ انڕا�!� ،�&

�' و ر د�� !O% ن!

��ی� ،�[s� �� �[م ��، ر� رو� دژ<�� � ڕوا� � و ��ژاو� هی_ &وا�ی

� �� ر ��و�� "'�; ،�و<ی ��ی�ر%؟ &�ای� ی�یO�و�' �� و واژ� �#� د� �; ه

���% � د������' � �او� �� ���� $����] ؟ ��دوو�

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤١

�اردنhی�� ن ��]��' و �� S[ش، �� ادن� hی�� � �ی��

�ن %�ر& ���ا �رو<ر�]�� ؟%�O<ی�S ه�و"ی "و��و<

“�#Dر ی���� '���� ر� و دوS د� ت �یی� د� �� دژ� م رد� �� J و ه��� ��(

�ر "ی' �; را�' ;)]�ز� ' داوا �ریی�!� ن � د� ، � ( و&' ر � �� =�ای

� و ) ;�;�یD#' );ڕ)' '&��ی� ��ران &' "ی!� �� ی�� ت �یی� د� �� � �

)�از� � ر��ر� د� . �یی� ��ا رد� �� �� &��!' ر� د� هی_ را�ی�ا ;)]�ز� و

��' � ;�;�� ( و ) ;�;�یD#' );ڕ)' ( ر%� �د�' ��oن � ی� ) `ی� ، ی

�#Dر ی���ی�ز ]�&�و ی� )�از� q ی� �ن �$% � � � ر�#� B qی� �� ، ن �

و �دن �� ودا �ر� �� و &���و&ی� );ڕ)' �; );ڕ)]ا��

��; )�از� �� �DK و� دی!� ' Bی� �� ، و ���ن �� ه� دان �� و� �#� د�

'&�[�����از� =$� را=�&' و =$#' �� '���ن ره� �� o� ن � د� ، � =�ای

�ی' دار� ر��ی� �� � ر �ری]� ر� ه� )�از� q و�&; �oO%. „

=�و%' �;"�و� ��' ی م؛ &!!�دوو< )#' دوو ��و�ر ��<دا

)'#Dی���; �Dی���ر<� )�ی#ر���ی���� �; �[ رخو"� دوو<م، ه

�&' �ر< ' ��]ر� &� �;"�و�'� �ر ; ��_'#Dی�� �s]. ���ی!

، �دوون �;"�و� ��'� �[�و�=ی�� �و ،=�و%� �و �و<�

'!���#�>=ی�ن دن و =;)��&!' `;ر< �هی_ ��و<ڕی� 'ی`��و<ر

�ر یی �ن ی$�ا�را�Oر � و �یی ����وری' و�� � ¥� ڕ<&!�د�و<� %

�ر���ن و د<�ت �)�ار�ڕ<&!�د�و<� و %�ر&�ی&'% ،� ��]ر9 &�ی

�&' ��]ر�، د<�یS &�ار� و ��و)#' و درو�� � 'ی`��و<ر

; �� و "یS ڕا�#و ;� و �ر� >��& .ر د<��وو��� �; و =���ن

��دا �و � ;� �و ، �O�وای درو�� B )#� دوو �و ��`;ر�#D!&

'� �; �ر ' �;"�و�' ��و�& �� ،� ڕ<وای' ��ر<� � و)یك &�ی

'&�� �و<ری �`' ; ' و �ر� ; و ڕا�#&�[���&' و =$#' ��

Page 25: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٤٠

� ��#$� یی� .� �و< دوو%�&'، د<زا�� %�ی� '#D ��<دا ��� �و< &�ی

�ران ، �!�و<!� ران و�� ' و<ك چ `�&ی& [�; و<ك چ و ' "ی

ر�o�ره� [�; ،ر و<كه '! � &�ا��� "ییm و<ك و !دی &

هی_ و هی هD�#�<ر=�&ی�ن و ه�)ی�ر��و�و< و �ی� �د�و<

� �، �یی ورد<�;ر`�از� � %�یD#ی�ن& � ��ز�!�ت %�رت �وا�و< و���

;� دی!#�&;ری&' �وا� و��� � و �%D� ر وه � � ن�وا و��

�% ،>�ی���O و �!�ت ��ڕ<زای&یی ��ی�ن �ر �&'، ;)ی��و<

�ن �رژ<و<���&; Sزا�� !ی#���< میڕا�ر و %$<و&��� �S و �

�%��� �و<ی�ن، ڕود<دات ";ن ;ڕز=�ر �دن %�D�H' �و<�% '&��

' � ی هر ، "و��وا� ڕا�#و ;� و �رد<وام�( >وی; � و

��' (=;ڕا� �و '��و�%�اویD#ی و '�یی 'ه�و%$# و �ر��یدار� ڕو

'��&�ی� �[�; '#Dی�� ، د#د� ;�] زHری� ��B) �;)ی

� �دا و<#$و< ه��و � ��ی&یی ' و�' &�ی� >[ڕ�;(!

� ��<دا =ڕ< � � هر ، &�<=م ��وا� �S � �ر&'#$و =;ڕان ه

�; �[ '#Dی�� ��و< �ت هر، ه��وان دا �از� ���و<& �;)ی

�ی' زHر 9 ه��و ";ن �وا، ه��وان دا �از���� �� د<"%

� "��! (� �)#�<د<ن هی_ �; ;ی�ن و `�] �ن#$و هن ���وای

����s �; وا ��هر �Oیm �وا، )��و<)#�� �;)ی��یD#یی �ن �

S[�`>ش. د�� �Dو<دی� ���%�% '&�� ��' � هری ��( ن� ژی

��و< �ر� و�; ،;& � ����' ڕی���$ی � ت و =ر<ك � � �� ڕی

�ران �� � ژ���' ڕی�� � ه�و�ر< ت و #�;��� ��ر ی!� ر و�!� و

�رت ;�#�H' د<ر<و<� � 'ی`��و<ر �ر<ی ' � ه��و��ن `;ر< �و%

یS د<�I&�از<و< �#����د< و د<�ت وه>�!% .��ی� ��

' �`' �و<ی، ��ی �;`ی!'�ی� �د�و<� ��؟ ���;`ی!یی�

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٥

“'���ر ی���ژ� و� %$� �� � و� - رخ ه�و"� ����ن ه� �� - �; �د ��ن ��

�!hز� � ر�Oر`' ���� ه� �� و و� ڕوا&� د� دا � ;�� ر '#D!( م� �;�ی��ی

��' "�ر و� و �ن و &' و� د� داری' ر��ی� �� �� ر(���' ر� ه� %o�

�زاددا ��زاڕ� داری' ر��ی� �� م رد� �� ��� � '! ن ه� �� ر ه� و ر=�&�و� و���

��& '�� '�� “ .ن � د� ��ر u ;�;�ی��' ��:]j' و� ;ی��� %$ی

��� و دا�O#Dی�% ،� ه� ر ��و�� �#D� و �� ر �� �� ' ی� ���% ی� ;�

"��!�، دای� �� ���� و �� ;� ی� �!�دای� ر �; #;�� 'ڕا%ڕی ز��و�' ��

�% �s� � و��#D �ن ��ر DیD#� �� زHر9 �، داو9 ر� �� ر �� &�

�� ;ی' � د�B ن د� ،�� mوی '#D!( 'Tا� ك �� �;)ی��یD#یی� �

و ر� �� ؟ �#' د� ر �� �� � ی� و� �� %��ی�ر! �;)ی��ی�م

��� ری�h و� دار� ر��ی� �� ��' ر� ه� � �ی� ز� و رo� ك و� �" �!% -

=�9 �� ١٩٨٩-١٩١٨ �#D �� ر �� � �=;�;ی��� '��؟ دار� ر��ی� ��

�١٩٢١ � و� ڕی� ڕا%� ��، دا١٩١٧ 'ڕا%ڕی �� � � وا�� �� O�ون

�ت#$�H ،�� ���s�� '�� ١٩١٨� ��]��،���ی� ١٩٣٦ڕا%ڕی' �� ی^Dی� ،

�� ' �;)ی��یI#D�ازا�' � و ��ر<زوو ون، دا)�]�ری� ه�( �١٩٥٦ڕا%ڕی

�و<ڕO(; #D �$�;Tی��ی�ن � �ژ �] " ��>��> ن� ؟�ر��یداریی

“'���ر ی���ب q ی� م رد� �� �n ن��&� ی�ن ر�I!او یo!% ی� '

�#�ر ی� �#D� �� . �یی� ��یD#'ر���ی;� �ی�����ا � �� 'jی � ر �� �� `ی�`ی

�� �� �� '�� ��ر� � و� ��وو&� `ی�`ی!� ی� وا&� ، ی� ه� q ز��Oر

�B ' و&!' ر� )�ا و� �� ¥ =� �� . �یی� ]�&�و� ی�" �� �&و

�ر � و� ��وو&� �� واKی´یی�ن ��و�!' و ��� ورو%�یی� ��!� و ی� ه� ی�ا ، ��

� “ . ی� ه� دی�ری�ن رH!' را�ی���ا دژ� � و� ��وو&

��� � ��و�ر �ر ی�م و<)ڕ<�� `lzر� (�� ��� %ی�ای �;ی، د<�

Page 26: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٦

9ر��رت ���ر ی�م ، ه��و< ڕHژ=% ��ر&' یك ی% �و���م. ه��ر ی��

دژ<، ی')�ا� دژ<، د<�#���� دژ<، دژ<�رو<ر�، ��زادیI�از�[

، ���و< �ی&'%�ر& Bی�]�� و ���و< %�ر&ی' �رد<�!�ا هی_ �] ڕا�ر�

��ر& � &% '��oی` ���ی���' ی� �� .ره� �م ��وو� � ��&9 وا �

�O' � ، %ی�ا���� ه�رییدا ڕ<و&K رت�% �واش، درا��� 9&�� �

� ��� �وو< ی�ا و �ر �hی�. ����و� ���&و<ی' ، �دی

;`' “��ی ���ر ' �ی� �د�و<� ' B���' و �! "oی� `ی�

#�h =)#�=�زاریm � هJ#یك �; �=ر ���ر ییك وا&، ”�!ر<و<

���= � �و !' و<ك هJ#دا �و �وا، !دی و&!' و )�ر ی�(

و ڕ<�¾ و ��یی' و �ی$#[��' و �&و<ی' )����!' هی_ و "�B ی�< �ت

!یm هر �، �یی ��ی�ی;�;`'�( �� ،ره '��oو< `ی&� �و<�. �ی�د<

�را�#� ���ر ی�م� �� �و زی�وو��و�' �ی$��� ی م، &ی�ای `ی�`ی

%ی<و=ر� و ه�ز ��زاد� ��ان `ی�واز� �ی$���<ر� دوو<م و ه�ر<ی

، =;ڕا� )ی�و� و �ت=)د< ه�ریm و ه�ر< ���ر ی�م. ��ی�یj;`ی�ی

. دH=[ و &�ز<=ریی و =;ڕان هر دژ� و )�wهv (<%ی<و ��ی�یj;`ی�ش

���ا ;�] � %�ا #ی9 و<ك �ر<&�و< � هر ���ر ی�م �; >�( و

�ی�ی�را�ییو< �Bین ه�ر و<ك دوا&�یm و � ;=�&�و< `ی�واز� )�از�

�>�( و< `;راو`;ر��&�=; ژی�ن ��ار< ��' ��وه �; ��' و �

ی� `ی�واز� � ��و�ر �و<� �م. ه�وی$#�و<�>واز�، د�، �یی `ی

�!� 'د<ی����ر ; و �وز ���ر یی ' �[�و� �;؛ �ی�ا�یی ��� _

9#Dی���ر ; و ه�و�D!]را ���ر یی ' ی� ���ی!�9_�#Dی �ك J[ی

� ;آی�S&ك ی �� � ،�!� و<ك �s�% 9#�>ر� دواو=& یی�S و

�� 'ر ��و�ك هی � '�� .د<�� �ی�<��دوو و ��&واو ���ر ی�م، �!

#Dی�% م� � �ر ی#D �Bین �� '�� �' �رد�#��و< �;%(Hڕ�

��!Oم، د<رآ��ر ی�� '&��اڤ و ژی�ن زی�ا�ی!�د�' �`ی� � ']=Hد

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٩

�ر ی�B �#D �� ;�;�یD#' � و� ��وو&� �#�ا&ی��“��� '�� �� H� '#ی��

�ر "ی' رز=�ر �د�' �� �یی�!� �� ی� و����و� � � � &' �� د� �'

�ی� ;� &' "ی �� ، �� �! ر���ر� رز=[s� ' و� � � ڕوو �� � د� ه

�� ���ی� ��ر "ی' &' "ی!� ��!$O!& هیی� �� و��ی� &' � &' "ی

�هیی� &� �� رز=�ر�� '& ���TH�� � ;� �[� �#م �� . و� ڕ � م �� ";ن ��ی

��H% ی� �� '��oدا �� `یH� ر`� �� و دات د� روو '�� �� وا �� ؟ �� دا�ی

” �یی� ری�ا را��O �� �� �;ژی!یی�ن ' ی� و� ��ا�� و� هی_

��و<Dرم دی�"�� �ـ� ،���' ��و�ر ���ر�و< &�ی � =�و%'( ��ی�ی

'#Dی���; �Dی���¥ � �دوو< ���ر یی ��و< ��ر )�ی#ر���ی��� ،

�رم"�� '�>9 و��ه و<��< ڕ�#، � ڕا�#ی�ا � زا�� درو�#' ��� ،

'&���و<ی��و< � ;م � ڕ�#��ی �و ���� [���H�J<م

�نی���ر یD#ی �;"�و�' �، ��و�ر ����ر یی �ن. ]د<��� ' �& ��

S�; و �� �>��=>شو '&�� ش�و< =��<�� و د< ن &�ا

&�ی� وا&، �S ڕز=�ر=ر د<&�ا�S ش �و<=��<�� و )�� ��ر �ر ی�ن

Sت د<&�ا��� �&' د< �& ��ش، �!ن ;ی�ن ڕز=�ر� �; � ه�و

���#���ن =$� ه�و� � "��!، =�ای¥ س � و ا�رڕ س �، &

�B ن��&�ا�� س ���ر یی � ���¤�� و ڕز=�ر�!�ت !دی �' �;%ر�

�ت �و< �و �د� � �9 ه��و ڕز=�ر��و�' >�^#�>ن. د� ��ی��

�"� ،ر���ریm "ی' ڕز=!� 9 و<ك ی � Sو "ی >��&

'�� #�>�� �[�; '&ی� � هم و ;� د<�#' ��ر هم "ی

'&�� ��' و "یS ه�و >��& دیر !Dی� ��>د.

�ن � �ر&' � #Dر ی��� S���ریm "ی' � و �;%ر�!� و�

��ی و<ر<��و�DJ� aو<� هی��ردا���� �� - ز�;ر`�اورد< &وا�ی

� ��یی�م-��ر Dی�م یی� ،ووش�� �>و� ����ن ��<دا و ��[]#Dی�%

Page 27: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٨

�� �� داوا� �DK �� ، "ی� م �� );ڕ)' �; &وا�یی�ن &' ";��ی� �

'!(ڕ;( '��oواو� &� و� �د� �� و ن � د� `ی ' Hرود� � );ڕ)]ا�� �

�����' � و� [ا�� ه� و );ڕ)� م �� ر%� �د�' �� �; ;ی' و &' �oی`

“ .ن � د� را�;ش �J دار� ر��ی� ��

��و<Dر دیو��� ر� ��� ��� '�� #D!& )'%و�= '#Dی���;

�Dی���ر ' �;"�و�' و �ی� �; دا)�ی#ر���ی���� �ڕد<=. ،S� '� دی#ی

�� � '���ن �['��� ڕاو<��� ! د<"� �ی

� ن���!' و<ك، );ڕش �; &وا�یی��و< � ���ر یی s�>ر�

� �د�9 و<ه� � �;`ی!'و ;� '�� ��� �[�; و�&�، د<=ن داه

ه&O ش�واو �& �وا�h%� ' واش ��هر. ��و�ر<و< &]ی$#

� #DیD ر��ت �; ورد<�;ر`�ازیی��و< &وا�ی' � ن�� و );ڕش و

�� �و، �;)ی��ی�مs�>رن �د<= ، '&��ر& دی!#�&;ر� �`ی%

�ن %�ر& دی!#�&;ر�، �;ر`�ازیی �ن #Dن ( ;���ی� #DیD ر��( ،'&� �`ی

'&ر`�از� د<و;� ،'&د<و '#DیD ر� %ی�<S �و<� �

)#Dی���ری، 'ی�;)ی!� '، '&یT;�( و '&� �)!� و %;�یu و زی�ان �`ی

�اد< ��' و �رHك و �یI�ڕ� و�� و %;�یu و زی�ان، �;ر`�از�

�اد< ��' و �رHك و �یI�ڕ� و �)!��� '&د<و '#DیD ر��

و<زر، دا�وان "��!' و<ك � ورد<�;`�ازیی ; �ر � �J و

�&�ا�S و �];ڕن دو�ی� <را�ر<و � د< �ازن، "و��وان �Jی�دڕ<��ا�'�

�ی&' دو�ی�� د<ر<و<� ��ی ' "یدی و! ;� �[�; و�&�، �!ن داه

�ن ";ن هرو<ك �یی� Sا��&��یآ' �واز و�� � `یو و� ��� `ی

�یك، �ری�ه��او< &ی�ی���ا)#' �; وهن �� ��]���واش، �!ن ��

�DیD ر��ن-� #Dیی� Sا��&��� یو<�رو<ری دو�ی�� د<ر<و<� � �و

� �Dرو<ر ;�]ی 'نو! �!و ��ه �� >د Sا�ی�� #Dی���ی�ی�

؟ ورد<�;`�از� و

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٧

� ژی�ن � ��&�ر� �J<ڕ<�]یی یو< �، %�ر&�ا "�ار"�<� و ��ی�یj;`ی

��>ر و د���a یك دوا`�� �ویm، ;د< �&و< ��]ر!�ا � ه��و��ن �

و ;�ی� �د�و< و ;`O`!�دن و ;�ی�ردان =ی��' زی�وو �د�و<�

���ا � ;�ڕ�<��د� ��ی&' 'ی�رو<ر ، & هزاران �در�ای' "ی

¥����ا � � � و د<�#��� )�ا�ی' و �ی��sی]ر� � و &' �)#�ی &

�ر& �ن% �[` >وو<&�&�= .

“'���ر ی��� H]ن ه� ر �� �� ر"' =� �� - �ی�� �[% � 'ری� "ی' �� `�و&ی

�ر�!� �� م �� - زراو� �� دا�� را��دوو � د� �� �� ی� =' ر� ر� &' "ی

��s و را=�&�و� ;� و رواو� ز��;ر`�ا ورد�����' �ی��یی� و ����ور� ��

��' داری' ر��ی� �� �#ی' ��د� . �� رد� د� ��ڕازیی� ������و "ی� م ��oی`

ر �� �� دار� ر��ی� �� � q یی� دڕ��� و و� و������ "� � و� &���&���و�� و

��� م ��oوو� �� ی�ا `ی��� �; ر��زیی��� �� ;�#�H!�د�' &' �ی��� ، و %

�نoو� ، `ی q �& � ر� واو �����یO�و�� &' �یoوری' � و� `ی��� و ر��ی� �� �

م �� ، ���THا ��J' و دی[� �ا�' � رد� %� ژ� �� �;ر`�ا �ی��' &' �� د�

����ز� &��� �یOر '#Dر ی��� �� و �دوو� =ی�&� =;)� �' رد� �� �

�� � ��ور� &�& یی�#Dر ی�����' و ;ن =�د� ���ا ;�� �oن ورو�� د� `ی� ری

��ی�ن q رو� ه� - „ .�یS د� ژوو ��و� و �% - �� '$ی

���ا �&ك �ادی )# ��' � هرو<ك #DیD ر�� � ; ییو< د< وی� ،

��� دی�ری!�د�' � ��واش% >زی�ا�;ر`�اورد � ; ییو< د< وی� .m%

�¥ �و<��< و �د %�ش د<�� �;چ، �^��� nزد< م �و<� �#$ه K�&

9#DیD ر���' � �ی#�ا�ی�< � ;�s�` ��ی�یj;`ی� �Oری� &�ی� �; و ڕز=

9ر�` � �; ���^� ،ش��� ڕووداو< ه��و< �و % �� و

'�ن �� &�اریی��� ه��و �و د<ر و& #DیD ر�� ،yڕ� '&� �و<

�ن � �ه�&�و<�; Sورد<�;ر`�از� �^��ی ی چ و "یی�Oz>د'

�ویی��DJ؟�

Page 28: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٨

�و<ن ;�ی&' دی�ری!�او� "ی!'، ورد<�;ر`�از� �[% 'وری����

�ڕاز� ��را�#ی ' �!�، �یی� �� �[�; &ییی� ، "ی

�ر<�ر< �ن" � �>�"ار�" '��. د<�ی� �رو<ری�ا ه��ن ��ور<

��' و "یS�، S �;"�و�' � "��! >��& �>ران د<ر<و�!� ،

Sرو<ر�ی� ،"�� ��� ��ت �!�. ورد<�;ر`�ازیی ی� �;ر`�از� �&

9(� � ران�>�ڕو � '�� "�ار"�<� � ،�رو<ران �!دی دارد<�#

�و<�' وا&، �]�&ن �یD#��ا ه��ن ;ی�ن Sو<�. �ی� �B

�ن #DیD ر�� ،�#�;���ر و %ی$=ر و `�&ی�ر و � �� و د #;ر و

�<رر�% ، ;ی�ن �ر� و ڕ<�a �ره�' ��B S، ورد<�;ر`�ا د<�

�ر< �و ���ی، د< ;ن '!�رهد� ��� ��ه � � هی_، ه;)' ی

ر��و�ی�نo�ره� ڕ;=��ی&ی�ا �رو<ر� ��ی� � و �� �وا�یm "ی

و &وا�یS وا& ورد<�;ر`�از� ��B S دا�را�Oر �. �]�&ن

�را�#یك� ، �ا��&��ور< ��' د<ر<و<� � �� �[�; >و&ییی� "ی

�ت �رو<ر� و �)#�� و "و���و< �� !دی دو�ی�یی '!��و و

�ر"�� 'ودا�ر�!�د�' د<�#;lرو<ر� ڕی� ��>هی�ا� و د �

ر�!�د�'رو<ران د� � ;� �=ر ،%�ای ��ردا ��)#�یS � ی �

'` 'رو<را�� ��ی'هرو<ر، و � �� ،وا� [�; زاد��ن و �D ی

��>و د � �ی��ی&' �; دا�و �;ز� �TH�� ،رو<ر�&' داد%ی�;

��>د� ! �ر%

��ی� �� ' H و��و<� هی� �د����ن � #DیD ر�- �;)ی�ل (�

، �یS �وان �و< ��ی�؟ �یی) &�.. و ���;�ی�D و �;�$Tی9 و د[; �ات

- �رهم ر& ��' د<و&ی!�د�و<�� �) ه�و�)ی!�د�و< ()ی��ی�م�;

�نو ه [ ر< وو���� �ن و ��K( ن و� !;%& � �ی��

;ی���ا �رو<ر� S �ورو%�� �j; ' و ڕو�ی � �و<�، د<�ی

'&Bره; �ن ��Jی!� و ���ی� و #�oی% ؟

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٧

وان �� . ر=�ت و� Jی�م �$� �� %�Hی#�ری�و دی!#�&;ر� و &' �;Tی� &' �� د�

یq S و�� د� � : �� �� '��s� 'Kردا�� و )�ووع �� ر� ر را��O �� ی�ن و�

D�#' ه� و ر� �� م دوو� ر���ی;��' �ی#� �;%;ر&;�ی��' و ریl;ر�ی�م

'#Dر ی��� �; ت دی!#�&;ریی� &' روور� ز� ی��#�ا�' �� و "�ون ت و� د� �� �

��L' �� و� =�ا�#�;K �� ی�� „ . ن �!� OK�و¥ ;�;�ی�م �; و� داریی� ر�

یS �=ر� ;� �>��=��ر��و %�ر&یی ��' ;ڕ< %و%"� � )�ا��ن، �

�ش ڕHژ=�ر� ��و�ر د<��و �وا، �!�ت ��وودا% '��!$W& '�� #�

Sی� و Sی���ور� ڕHژ=�ر� و هژار !' � Bین �#D� �� دو�ی

�ر�#���وو< �; د<رJ&ی�ن �و، زا�ی�ریی �ن و �یD �دو �، ڕ<

و ���وو�!�دای� ;� و %�ی �داید<��و هی_ ، ��]ڕ �ر"�و<

'sر�� 'K>د ���#$� ن���' و ���ر یی #DیD ر�� ��

���' و ی م '�ی#ر���ی�� ���[� Sی� ی ��ر ' '�ی#ر���ی����

�رل � �را�Oر ، ��ای u ر��)�<وا�' و �% >دS ،>ویی�د�

'&ور� د<و�� >�� ،ر�ر �&]� #یو د<=� #����

�و �وان �&9! �رن �; د<�#' �ی����او< و �ی��#�ا�ی�< �;ر`�ا �ن

��ی�نو�;"�� �،د<ر� � ر&� � و ه��ون د[; �ا& �ن_�;)ی�ل %

'� � و �ا��وه �ر�) دوو<م (د[; �ا& �ن_�;)ی�ل �ی#ر���ی��

��' `�]' �ه;� د[; �ا& �ن_�;)ی�ل %�ر&oو< `ی� وا ی[�� ز��

�ر� و )ڕ %$#]ی��=��ری% '�� !دا��و د<و&ی�ن �)�ار� و �ی$#[

و �' د� �� زراو� دا�� واو� &� و ت و� د� &ی!�د�' دژای� �ر&' ��“

�د� � �� دی�ر� ، ز��;ر`�ا &' و� د� ��' ر��زیی� �������از� �د�' �� '��

� � �� و '&���' ر`� ���� ه� �� �#�و %$#�O � );ڕ)]ا�� �ی��ی' � ،

�$= �#Dر ی�����ا q ی� �� �ن ��ی� و ;ن � �ت د� ��]ی� ی� .„

“�#Dر ی����� ر� �ی���و� �ن �J �� رو� '#ر � �� � د� �ا ;�� �� %�Hی#�ری

Page 29: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٦

�ید<= .�B ن��ر چ �ر �&]ر< هر، �ر �&]ر ���ر یی !� ��

���ی����ی�D چ، �;ر`�ا ی� �� � �و ;&�ی' �=ر! �ی�D ;�� ی

�ن <�");ڕش" #DیD ر�� �>��=�، د� �;)ی��ی�م �، د< ن �; %

�<� �ژ � و �!ن �ا ��ر �اری'د<و& د<ی��و� ���ی�>ر�

�ران؛ ڕا=�ن دی!#�&;ریی ی���ا!� � �; �=ر] ٨[؟ �;ر`�ا �ن ی

' � و د< �و< �Hدر ;ی�ن �وا، �;ر`�ا �� ژ�د<�#ڕا=�&

�ر= �ن و ] دارا� و �$ ;ر �!' و<ك �;ر`�ا �;)ی��ی���ا

�رادا%�یD# ،�ی#D�9 ی� و ����از< ��' �ه�< $ی'�� ��� �=ر. ��

S>د ��>وا، ددن �ی���� DK � م�، ;�]ی �ا و<ه� � �;)ی��ی

#">د ��� �Jییو< ���DJ�! ر=م �ر دوو �=ش<� S�� ،وا�

'یدی!#�&;ر و 'ی�رو<ر �وی�>�&�K ،m#و< �یم �=ر�

�� #Dر ;���ی�� [�; =$#' داو � ر< �ن "یo�ره�

�ران[!� ران و���ی�ن ��ر �رد<وا�' و ژی�ن ، �&�یO&' دا]`�&ی(

�#�>و<�، د<و� د<و< � � و<� ��� ٧٠ '�� �>ر&' '&د�^ � و &

��� ورد �د�' و ژی�ن )یj� ��ی' ��ر، �;�$Tی! ���ا دی!#�&;ریی

�ران �D!%ی!ر�!� ران و� و ���ی����یD#ی' ����وری' K�B، `�&ی

و� &Bر� Hزن ��' ورد<�;ر`�ازیی ��یhه .; �=ر

��ڕی���ر� ����ور� &!!�د�' �=ر دوا �وا، ��� ��)ی�ن

��'ك <��ی&د<�]' �>�J 'ری� �یD#�' و) ڕا�ی�ری' %j�را�ی��' (ڕا�ی

'��#و< %�ر���>د!

S� � ' د<ر �، ���� );ك &�و)' �;)ی��ی�م ��ر<�� وا�9 "��!رHز

� '�� و ��<دایو< ی�ن%�، ��ی� و&' د<=ی$# �رد�#�ن "%

���)#�< و زی�&� �;)ی��ی�� �و �� ; �ت]د<ی� ، ]� Sازی�Iد<ی !

“�#Dر ی����ر� م �� �ن �� �� �sن ه� و� ر�� رو �; #;�� );ڕ)' �� D�#ی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٢٩

�ا�#' و ��را�# و &ا��ن وا&، ورد<�;ر`�از� vریو&� �&ك ه

� از���ڕ ورد<�;ر`�از�، ڕوی�ا ڕو�ی � �و<� هر، �;ر`�ازی�ا

�ی&'(� �ازی�ر� و ڕو�ی % '��' و<ك ڕو�ی %$!و&&ز� و� %ی$�

��ی&' �رو<ر� &�ا�'، �;�$Tی! �ن %$<و� � �و� �یو< � "ی

� 'د<�( &�<� � و ڕز=�ر�!�ت& &ر��&و< !�ا%IOی!ن و ڕ� ه�

ه��ن و �روو !' د<�&' ه��ن و) �;ر`�از� (�$ ;ر�

'�#Dی� ی��D'���&و< ;�Bی&' !O" و '&� �;)ی��ی�< �د�' �`ی

�ن و ر& �ن [ ن و��� � ه�#�، ;�] داه�&' و �

و<� و د<و&ی!�د�'�&�[` ن��ر&" �را�' � &�ار< %$% 'و "<و

�ر �م �م، `�ران �ر&ریی ��' =ا�و<�` '&� �; �و<� �`ی

��واد<یك S� ،��ی#D ��ت '!ا�� �ر& ، =ور<&� % .��ی� ��

'!%H�& دن� ��Kی!�د�و<� و �& '���ر< "[ون ورد<�;ر`�از� ڕ��؟�

��ی� �� >ر دو��� ;� �]� (Hو<ڕ&�!O ،و¥ ";ند� �; ه�!H�#�; '

�ن �� �را�و< �Bین �ر!� ،)!�دن)!�د�' و دا�و��، ز<ویی �ن ه

�ن ;�ی&یی!�د�و<�o�رهو � ; � ، دا�)!�دن و �ر�<��دن

��s' �رد<� ���ا ه��و����� د<"#، ��و< ���ر یی �ن � ' &وا�ی

و %�رت 'ی�رو<ر و �دند<و&ی!� �را�Oردا و ورد<�;ر`�ازییو<

��' 'دی!#�&;ری ا�` رت���' ;یj&' و % �; ;�] �!دی "ی

�رت �را�'% ،#">د ��� ��O�ون و ��زاد� D ؟ی � د<�#واژا� �و ی

یS و ��ر u (زار� � و DKی Sهر �(ون دا�&� و �ر��sان و ه

�ر �د� و < �نڕووداو � �راورد �د�ی�ن و �ی�ن ورد��و�و<

�ر یی �ن�� � ���اڕا%ڕی #">د ��� �یی � Bدان و �  �

!؟ دو�ی�یی ی�ن

�ن &�ی� �وا، �� "ی9 ورد<�;ر`�از� �ی�ر�� �=ر %" ����

Page 30: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٠

�=ر و "ی�S �و د<&�ا�S، د< �ازن د<�ت �;)ی��ی��و<

� �رو<ر� ���و<� � Bی�]ی�� "ی' د<ر<و<� � &�ك و<ك ی&'"ی

%$<و� و ڕا�ر %�ر&' �وا، �n �ز9 &�ی� و ه�� ��و�' �رو<ر

&�ا��� ه��و � �ر��د�' � و =�&�ر� � و � �د<و<، Tی! �ن �;�$�

- �)#� و � ;�¥ '!�د���را�=��j و زی�ان و �ر��زی' و �یI�ڕی'

��'! �ی&' 'ی�رو<ر &�ا��ی ییو< وه�� �، =���ان و )�ر "ی

���<و< ڕو�یدا );ڕ)]ا�' و ڕو�ی ا%ڕی��ڕ ;�]� ��ر%�!

�&�#D� 'ای�در� '��& '�#Dدار� �یی� و �����ی�< `�ر9 �; �ر�

، ه�9 �و& و د<وت دو�ی�دا =;)ی ' هی_ � ����OیD#�و<

�ی �� �ڕ�<�ر� ورد<�;ر`�از� S� مدا �ارد��Oورد<�;ر`�از� ه

&�>د<�� 'دو<&�&�= .��>��= 9ر �;`ی=ورد<�;ر`�از� � ' "ی

ه��و �و و �د<دا "��< ��و<� � د<��و �وا، ��وای ' ;�ی&ی

[�` '��oو `ی Sڕین و );ڕش و ڕا%� &�ی� �; ، �د<&�ی��دا و ڕو

9ر��و<ن ' ;�ی&ی "ی!' و<ك �از�ورد<�;ر`ڕووی�Oای، `

�[% ور��� ! د<�&�ار و �رو<ر �O�وای&، 'یڕا�ی�ر و 'ی�

�را�#ی ' و<ك ورد<�;ر`�از� �م� &�>ازی'د�I '!���#�>د

و ان=;ڕ �; &یوا�ی' ، دا"' %$<و%�ر&" � ;ڕDI!#�و 'یڕا�ی�ر

و<�#DI!ڕ [�; �'ی�<&�ا� ر<و<�د �> �[�� �رو<ر�

�ی&'�ر&و< دی!#�&;ر� و "ی%�� ،� '��!$!& '&�>رو<ری د�'

�ران �Jی�دا�' � &�ا�' &�ار< ���ا!� و� و� د<�ت �وا�و< ��

�را�و< �د� و���� هر و �]�#د<��!� 'Tا�� '#Dی�� �;)ی

�ت!O&� رو � [�; � �ی��& د<�& ی�ا �!� '!ا�� =ور< زی

�ران �;!� !>و��Dرم دی�"���ی، �^��� � '�� �;)ی��ی

���؛ ورد<�;ر`�از�DJ� &ش 'د<و��ری و �!� ' � �; هو�ان ی

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٥

“'��D ی � �ی���' � ��ی#یی د<و&�ا �D ن ی� و %;)�ك � زی�ا�ی

�انزی ڕاڕ<و< ��' ه�&�";� و �اردن ”���' “د<� �و<� یD ی

�� زاد���زادیm و ;یj&یی �� �� '��D ی '$ >ه�٧[ ؟”�[

“�#Dر ی�����sی�ن � �S ی� =� رای�� را)!�و� �� �ن ���� : �� '����!$!&

��' ره� ��o� �� ی����' �� ، دار� ر�&��ب &' و� د� �یn ، �� ���!n '&

�ر�!� ، �� ���!n '& 'د� �� و )�ورای� �ی��' &' �� د� �د�' %ی

��sی�ن � ن � رد� د� و� �� دا q �DK ی� �� وان �� . %�Hی#�ری�ی���� : ��

' =;ڕی' �� و دی[� �ا�' &' و� د� �� دی!#�&;ریی� &' و� د� =;ڕی

�و��د�' �� ���sی�ن�� �H% ، �� �!ی#�ر� &' و� د� �� زیی��;ر`�ا &' و� د��

"��!� ، و� %�Hی#�ری�)� &' و� د� �� ، و� ��یی� )� "� ��و ه� �� &� و� د�

� “ . �یی� �ا ;�� �� ر#' رو� �� �� %�ی�H% '#Dی#�ری

و د< �ت ���ر یی �ن �را�Oر =ور< ��ی�دا�یی ' ��و�ر ��<دا

'!ر���' !دی ` #D!& !او�I!او� 'ڕ� ه�و��]ر� ��ر DیD#' دا

�; &� ه�ری' ��وو� �را%�� � �=ر! ���ر یی �ن ه' د<

�ر یی �ن ه��و �ك ���ر ی�ا�� ،� � ،ه��و���ر ' یك &�ی

�و�W(و� و ڕا��ڕا)!� ='#O&� ،'#Oو< �ی�ی$'، ��و�ی#د��!� و

��s' ،ه��و�� �ی�زی$'��� '����!(W&] '�را�#%[ '��o�ره�

�&و< �م �وا، �� �ر��یدار�� S� ت>�J� � م�، د< م ���ر ی

�ی&یی�ن �رو<ر� ، د< م �;�$Tی��' � ";ن هو<ك�را�� "ی% !

��و<Dداوا دی ر �م ��و�، د< ا ��� �د<&�ا� K� � ڕ�# یك &

�� ؟�!�ت �;"�و�� �و %�^$#' ، %ی�ا�!�ت ���ر ی�ا �د<�ی�&' �را%

و "یS هر د<�!�B د<وت، د<�یS ڕا)!�و� ����ر یی �ن �م

9&ر�% �� ،�� �رو<ر� ڕا=�&' و �ر �ت %�اویD#' ��و�' وا&

Page 31: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٤

�; q �ی���وی� ر ه� � ه�ی� و� �وای�ن وان �� . ��زا�% S�ی�D �� ت و� د�

�ی� ژ� �� ت و� د� %�یO#D�و�'� � '�ردا "ی!� �#�o� د� ، و� �ت و ��

�ت &O�ون و� د� ����از� ت و� د� : S د� q و� ، �� '�� �� '��ره�

�ی� ژ� �� ، %;�یu و و� د� ر ه� ;� � را�� ر �&]� �� &' �� د�� �

']#Dزی�ا�;ر`�ا �ی �� ن� “ . %;�ی�D ر ه� ، %�Hی#�ر� �یD#[' ی

�ن �=ر #Dر ی��� ���� � 9��� S� ، و>� yو� ' &وا�ی

� <و<)=;دویS ویjی�م (� هر �وا، &;��ر �دوو< ;ی�ن& '�� �م���ر یی

،&���ییو< ه��و � د<وت � >�( >�&>و<ڕو<ش، �و<� �ر���

�ا د<�#' � د<وت ���ای%ی � �� � و �� BJ د<�#' � ی

�ی&یی � H � هی_، �ر��داردا و ���ی����ی%�D$[ر=� "ی

�ڕ;=��ن هی_ ١٩١٧ 'ڕا%ڕی %m و<كم ڕHژ=�ر<)�ا � ���ی، �]#Dی�%

� ��#$� و< ود��!و< و �ی����ه[� یی� ،�، ی�S �� �و<��< &�ی

�دات د<ی��jی� S[ ��ا�#یی�ڕ �و &]ی$#S ��ار� ��ی�ی;�;`ی� �=ر� ،

�ن ��ای ��' ه�]�و� �ر�J 'sر��ون&; �ا�S، ��<ن � � &د<و

>�� ڕوو� '&د<و '�� W' ";ن ��ا�S؟ �^ی �دوو< �!دی �و<

;ی�ن �د<�#' ���ی�ڕH و ڕو�ی '�� � ��<ی�ن ه�و��ی�ی;�;`یی

�ی �ار<و< د<�ته ،� ; �^��یS، یی� %��ی�ر `' �و< ��ی� �و< �

'" �و��� ،��ر!' � وا��!� ن��� � ��ر`9 �س، �د�� ڕو�ی

�د<�� ،�#د<ر<و< �;�$Tی! �ن زی�ا�'�� و D!�'(H�l � &ن �

'(H�l ��ر� و &jی!� ی' و�:� ڕ وو ) '���ر< #(� �� دو�ی

�د<��ون zی�اKیی �ن ";ن هرو<ك، ��ات �ر��یدار��� �; "%ی�ن �

ڕژ[ �و ��ر`9 �س، ��<ن ��ری!' دا=ی� �ر� �)!��

! ��O ز=�ری�نڕ دی!#�&;ر<

��ن �&= �و درو�#' �� ��ی����&و< ���ر یی � د<� ، �ی��

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣١

'����!$!& '�� هر<و<زی!�د�و<� و ه�و�)ی!�د�و< و 'ی�رو<ر %�ی

[�; � �>د<ر<و &�o!% '�� ؟�رو<ر� K�"!یی

“Dر ی��� �� :ی� ی� و ���یS );ڕش و ریl;رم ��ان ��� ی�� %� �ن #��

و �دن )� =� ��ان دی��!#ی!' ��ی' ی�� %� . ن � د� �!ی�ن Bی� ر ه� ی�� ��

رو �D ی� �;ی� ، ���یS &ی�ا ی� ;�� ���' �� ر� %� �دار� �� );ڕش

�ز �د�' و %�ی� �$% ' �D و ; را�#�� � '&�� � و ر�IWاو �'�ی

�ر "ی' � );ڕ)]ا��!� د� ��� ;�;�ی�م "�و&�وو ����!�ا �� و� ی

�#� د� . �� ��� ( � ر���� �� ویm �� ی� ر���� �� q ی� ر ه� وان �� �B �� ر�

�یD#[' � و� )����� �� ه� � ر���� �� ، ی� ) ;�;�یD#' );ڕ)'

��یی� ' ی� ;�;�� �'�ا ره� �� =�رزو q ی� �� ی� ر��ی� ��oی` . �� ��� � ر�

'�B � ر� );ڕ)�ا �� م �J و ن � د� �� �� ��� �� ز��;ر`�ا ریl;ر�' � ر�

�K � ن د� د� م. „

ر �ر��� 's<دا� )#' %hوا�� ��و�ر ، ڕاد< �D �و< �;

�ڕ<وا� '��ن دا�% #Dر ی� <و�زی�د<ڕ � �%hوا�و< ��<دا، ��

�ت >����رییO&�;& .�� ;� ر�� � ;� و �`�<ه� وری �د<&�ا�

��' �راورد� Jر<=�ار %ت ��و��!�!

�B ن� #DیD ر��ی� �و ��ر ��� ;ی�ن ، � � �#�;�� و�

);ڕش ، ��وایدا�یS �و واش ��هر، ��زا�S "و��وان )�ا��

�یكO�;� �� و � ���&� �lدا� و< د<�' �را�ڕا� #درJ [�; و

�ن �B );ڕش. �#K#و< #Dر ی��&' و "�B ' وا& ��� �; ڕا�#و

ر� وه; �ر &�ی� ، ڕHژ< هرo�رهر� �� );ڕ)]ا�� ه�)ی

ه�]ا�و<� ��B ه�)ی�ریی �و ��]یی!�د�' و "و��وا�

�[�; &ی�ای��' د<�#، "ی �ر یی �ن !دی �وا&�ی '؛ ;&�ی' ��

Page 32: enarkizm pertukxaney kurdi

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٢

'&�� �ن �و<�، ����وری' #DیD ر� �، ود<�ن�� ڕیl;ر�' � �

�را�' ڕا�#Kی� و &�ار� ��]ر�!� Sو د<زا� '&�� ; ڕا�#

Direct Action ���& �و )�از� &�ی� �و<ریی ڕ�I!او< و �`

�ن ; � � �ر�& �>�"و� و �و)#'� "�ار�s��= و� &��

Sو و د<زا���ه '!و��& �و �ر� ;� و );ڕ)]ا� ه�]� �

);ڕش � �)9 �، ڕا�!�ر< �ن %�ر& و �رو<ران �ی�ر� د<ر<و<�

S�>ڕش و داد;( �B وانو ;� �� &�� .�ر و&یی&' و

'!#( دی! #Dی�% >و#�!O(H، ڕو<ی� � �ره�' �ت

�ری' �J ����ت، �یی %�رت �را�' ��ی�ی;�;`ی� ، ;)$ی �و

� ��ر����ا ���و< و ژی�ن %�اویD#' و ��زاد� �; )ی�ایی[�ن%Dد<ی

�Bین ڕ�H;ت و<ك �[ �و<� �ك، ڕز=�ر��ون �; ه; �ر9 د<ی!�& و

��!و<� ��J ت�� هرو<ه�. �!�Sی و�ییS و �اردن و

�ن��ر Dیی وا&�ی� �و [ ;���یD#' );ڕ)' �ازی�ر� ���ر یی �ن [

Sی� ،�!� ر�� �ازی �[�; ' ر��� ]'#Dی�� .ن]�;)ی

S� زا����وو<&و< �و<� ��ا � ��و�ر �� �ر یی �ن ، ��

؟ ی" ;���یD#' );ڕ)' � ر���� ��" �ر���یش �و و هی �ر���ی�ن

�وا، �دوون د<�#ی$��' ��و�ر �ر"�وا�� �و =���>� م�

�ر DیS#D =�و% '!ICC( ، �ی#ر���ی����ی�D ;���یD#' =�و%'( �و�

یS (�&ك %�ر&�ی&ی�ا � و�(ن دا >� O$% ن و��ر Dی��ی$ی�

ش�� و &]ی$#�و< ���ر ی�D �، دو�ی�ی' ��ییj% '!� =ی���وو<&

! و ی� ��� ��و<& ��ی�ی;`ی� و<ك ��ر Dی�م دH=[' �د� #یی

�ر Dی#D!'، �رد�#�ن ��ر Dی#D!' �و<� ه; �ر�� '�� �ردز�

'`#$ی� ��ر ی#O� �D � ��;رو%�� !

� ��؛ ر�ی�م �� ��ا� ��� ڕ� � ر�و� و �� ��رد� � ر��و�

٣٣

S� ' و<ك ر یی� �ر���یآ' �هی_ ��و<ڕم �ك، �رد<��م ��

�د< �او�� دی�ری!�د�' �; د<�#���!و< Bین� هو9 هر، �یی �

�را�#�� �وو&�9 �#$داو< ه�ی�ی��ی�م �، ڕووی� � �و<� و د<�ی

�ت !دی ���' �; ڕ<و د<&�ا�% �ی�ای!Oری� � �ر�، دی

'�� ;� ، د<رد<"� <و<]�دام و هی#jر و �#��ی%] S$وا دD;زیی

��رد<�ی"�� ،[�; و�' و �ن TH�� ���OOات � وا�K ، ك&�

�>�"ار�" ���ی�ی;�;`ی� ی�ا و �ر�� �s��[� .ر=ر �و����

��� �م ��ر Dی% '#D�<ر� ه��نDK S� � دانB � m% '��#Dر ی���

�ی، د<�یی� ;م!& ��'sر�و �= ��ی&� Sی�� � �;، �9 هر “�

$ و %:ن );ڕش %�ش� �دا�� ،#ر�%و ات��” ;� �s %ی��' �ی

; ه�و��ی�ی��;`ی� � =�و% �; �O�ردن� ��� ، '!�#� رHز�

�ر DیD# �وا�' و نوو�!�د�' � #Dر ی��ر �دوو< ��O&�;& ون�O!

�ن #Dر یی��� �� �و< Bی�ی!م �ر���� &�ی، د<�یی� و<ك، ڕ<&

���ن "��!. ڕ<&�< �و< �=$#' �ر� #Dر ی� � و ڕا�رن � ��

�ر �J و دڕ<س ���و� `�]�و<ر� ���ر یی �ن، �Jی$# � و �Jی��=

�&S ;ڕ�� ' � و �( ن��&' � ;ڕ � و ;ی� DK ڕHژا�دا

�د� � �و > �&B!'=ڕ "�B ' و �ر و د< ن '�� �ی$#`ی

yر>�و� Sی^�>رو<ك، ده � �� ���; ' � هر<و<زیی ��' و �; �ا�ی

��ی�دا^Dن �ی�#�oی% و Sی� و<ر ی�، دوژ�S �ر<�]�ری]ر� و `�]

Sی� ر ی��ر� و `�&ی!� ر�I$^#�>د ر=��ن و [ ،م�

، �;�$Tی! �ن %hوا�� &واو وا&. ��ون �رو��ر< �ن دوا�ی�رد<ر�

Sو<ر دوایی��ر دواییS و `�]!� د و Sروایی� ی �ی� Sم، `�&ی

!��ون �ر �&]ر ی �یS و �ی�رد<ر ی �یS و �$ ;ڕ

“�#Dر ی���� '�� H]د� � �� �� �� �ی �ت و �� � و و� �� � &�� ر� و� &� ڕ� �