Ажлын хэсэг

Танилцуулга

Улаанбаатар 2013

Хууль сахиулах үйл

ажиллагааны тухай хуулийн

төслийн үзэл баримтлал

2

Хуулийн төсөл боловсруулах

Хууль зүйн үндэслэл, шаардлага

Монгол улсын Үндсэн хууль:

“... хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.”(14 дүгээр зүйлийн 14.1.)

”... Хуульд заасан үндэслэл, журмаас гадуур дур

мэдэн хэнийг ч нэгжих, баривчлах, хорих,

мөрдөн мөшгих, эрх чөлөөг нь хязгаарлахыг хориглоно...” (16 дугаар зүйлийн 16.13.)

“...гэм буруутай нь ... шүүхээр нотлогдох хүртэл хэнийг ч ... гэм буруутайд тооцож үл болно. (16

дугаар зүйлийн 16.14)

Практик үндэслэл, шаардлага

Хууль сахиулах үйл ажиллагааны үндэслэл, журмыг

байгууллагын хэм хэмжээний хүрээнд зохицуулах

болсон.

Гэмт хэрэг болон захиргааны зөрчлийг хянан

шалгах ажиллагааны зарчим өөр өөрөөр

тогтоогдсон.

Зөвхөн “Байцаалт” явуулж хэргийг нотлодог хэв

загвар хуульчлагдсан.

Хүний эрхийг хязгаарлах ажиллагаанд тавих

“Хяналт “ сул, салангид зохицуулагдсан.

Хүч, албадлага хэрэглэх үндэслэл, журам хэт

ерөнхий зохицуулалттай.

Хууль сахиулах үйл ажиллагааны тухай

хуулийн төслийн баримтлах зарчим

Хуний эрхэд суурилсан

байх

Хяналттай байх

Хуульчлагдсан байх

Хууль сахиулагч гэж хэн бэ?

5.1.Мөрдөх, Маршал, Цагдаа, Шүүхийн шийдвэр

гүйцэтгэх, Хил хамгаалах, Иргэний гадаад

шилжилт, харьяалал, Онцгой байдлын алба нь

хууль сахиулах байгууллага мөн.

• 5.2.Энэ хуулийн 5.1-т заасан албаны гэмт хэрэг,

зөрчилтөй тэмцэх, нийгмийн хэв журам

хамгаалах, аюулгүй байдлыг хангах үндсэн чиг

үүргийг хэрэгжүүлж буй алба хаагчийг хууль

сахиулагч гэнэ.

• 5.7.Тагнуул, Авилгатай тэмцэх, Прокурорын байгууллагын гэмт хэрэгтэй тэмцэх чиг үүргийг хэрэгжүүлж буй алба хаагч нь хууль сахиулагч байна.

Хууль сахиулах үйл ажиллагааны

зорилт

Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хууль тогтоомжоор

тогтоосон журам сахиулах, гэмт хэрэг, зөрчлөөс

урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, мөрдөн

байцаалт, хэрэг бүртгэлт(цаашид “мөрдөн шалгах”

гэх)-ийн ажиллагаа явуулахад хууль дээдлэх, хүний

эрх, эрх чөлөөг хангах.

6.2Хууль сахиулагч нь гэмт хэрэг, зөрчилтэй тэмцэх, нийгмийн хэв журам хамгаалах, аюулгүй байдлыг хангах үндсэн чиг үүргээ гүйцэтгэхдээ Гэмт хэргийг хянан шийдвэрлэх тухай, Хууль сахиулах үйл ажиллагааны тухай хуульд заасан эрх хэмжээг хэрэгжүүлнэ./ХСЭЗБтХ-ийн төсөл/

Хууль сахиулах үйл ажиллагааны

тухай хуулийн бүтэц

1 • Нийтлэг үндэслэл

2 • Мөрдөн шалгах ажиллагаа

3

• Нийгмийн хэв журам сахиулах ажиллагаа

4

• Хууль сахиулах үйл ажиллагаанд хүч хэрэглэх

Хоёрдугаар хэсэг.

Мөрдөн шалгах ажиллагаа

1.Гомдол, мэдээлэл хүлээн

авах •Гэмт хэргийг мөрдөн шалгах

хэрэг нээх

•Зөрчлийн хэрэг үүсгэх

Зөрчлийг хянан шалгах

2. Мөрдөн шалгах ажиллагаа

/Тодорхой ажиллагааг хэрэгжүүлэх журам /

Үзлэг, нэгжлэг хийх Таньж олуулах, туршилт хийх Хураан авах, битүүмжлэх Баримт, мэдээлэл гаргуулах Тайлбар авах Шинжилгээ хийлгэх Мөрдөн шалгах нууц ажиллагаа

Яллагдагчаар татах

саналыг прокурорт гаргах

Зөрчил шийдвэрлэх

ажиллагаа Зөрчлийг шийдвэрлэх , хариуцлага тооцох Хууль сахиулагчийн шийдвэрт

гомдол гаргах

4. БАРИВЧИЛГАА •Баривчлах, дуудан ирүүлэх •Байцаах •Хувийн мэдээллийг бэхжүүлэх

Мөрдөн шалгах ажиллагааны хяналт

Хууль сахиулагч

Шүүх

Дотоод

Прокурор

Оролцогч өмгөөлөгч

Шууд хяналт:

- Прокурор

- Хууль сахиулах

байгууллагын дотоод хяналт

Зөвшөөрлийн хяналт:

- Шүүх

- Прокурор

Хөндлөнгийн хяналт:

- Оролцогч

- Өмгөөлөгч

Шүүгчийн зөвшөөрлөөр

хийгдэх ажиллагаа

• Хууль сахиулагч

Санал

• Прокурор

Хүсэлт

• Шүүгч

Захирамж

Гуравдугаар хэсэг.

Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, нийгмийн хэв

журам сахиулах ажиллагаа

Нийтээр дагаж мөрдөх дүрэм журмыг сахиулах

Олон нийтийн арга хэмжээний үеийн

Жагсаал цуглааны үеийн

Гамшгийн үеийн

Нийтийг хамарсан эмх замбараагүй байдлын үеийн

Онц байдлын үеийн

Замын хөдөлгөөний хууль сахиулах үйл ажиллагаа

Дөрөвдүгээр хэсэг. Хүч хэрэглэх

Хүч хэрэглэх хэрэглэх үндэслэл, журам:

- Биеийн хүч

-Тусгай хэрэгсэл

- Галт зэвсэг

Хууль сахиулах үйл ажиллагааны тухай хуулийн төсөл

Одоогийн байдлаар

4 хэсэг

11 бүлэг

160 зүйл

• Хууль сахиулах үйл ажиллагааны зорилго, хүрээг

тодорхойлж, хууль сахиулагчаас хэрэгжүүлэх

эрх хэмжээг тогтоох.

• Хэрэг, зөрчлийн талаарх гомдол, мэдээллийг

шалгах үндэслэл, журам, хугацааг тогтоох.

• Мөрдөн шалгах тодорхой ажиллагааг хэрэгжүүлэх

үндэслэл, журмыг тогтоох

• Прокурорын хяналт, шүүгчийн зөвшөөрлөөр

дамжуулан хүний эрхийн зөрчлөөс сэргийлэх

хяналтын тогтолцоог бүрдүүлэх

• Нийгмийн хэв журам сахиулах ажиллагааг хүний

эрхэд суурилсан, нийгмийн хэрэгцээ, ашиг

сонирхолд нийцсэн аргаар хэрэгжүүлэх журмыг

тогтоох

• Тусгай хэрэгсэл, хүч хэрэглэх нь эцсийн арга хэмжээ

байхаар хуульчилж, хэрэглэх журмыг нэгтгэн

зохицуулах