FISH TUBERCULOSIS (MİKOBAKTERİOSİS)Sunan Yüksel DURMAZ

• Balıkların organlarında ve dokularında küçük tüberkellerin oluşması ile karekterize bulaşıcı ve kronik bir hastalıktır.

• Bu bakteriler mumsu dış çepere sahiptir ve bundan dolayı konakçı reaksiyonlarına ve dezenfektanlara karşı büyük mukavemet gösterirler.

Etiyoloji • Balıklardan izole edilen tüberküloz etkenleri

arasında başlıca 3 tür bulunmaktadır.

• Bunlar aside dayanıklı gram pozitif, hareketsiz, ince uzun çomakçıklar halindedirler.

M. fortuitumM. chelonea

M. marinum

1- Mycobacterium marinumAerob, sporsuz kapsülsüz, gram pozitif ve asido rezistens özellik gösterir. Gliserinli agar da 18-25 °C ler arasında 2-3 hafta içerisinde limon sarısı renginde koloniler meydana getirirler. Lowentsein Jensen besiyerinde ise yavaş bir üreme meydana getirirler.

Karanlıkta üretilen (A) beyaz ve 24 saat ışığı (B) maruz kaldıktan sonra parlak bir sararmaya başlayan photochromogenic özelliği göstermiştir.

• 0.3 – 0.7x1.0 – 4.0 um boyutlarında ve çomakçıklar şeklindedirler. Ziehl-Neelsen tekniği ile boyanır. Mikroskop altında tek tek veya gruplar halinde pembe renkte görülürler. (Ancak etken gram pozitiftir)

M.marinum

M.marinum

•Bu bakteri iyi bilinen bir tarihçeye sahiptir. 1951 yılında, bu bakterinin sıklıkla yüzme havuzlarına giren insanları etkilediği görülmüştür. Bu nedenle oluşan deri enfeksiyonu “Yüzme Havuzu Granuloması “olarak adlandırılmıştır. Bazı araştırmacılar deri enfeksiyonlarının akvaryumlarla ve tropikal balık türleriyle ilişkisinden dolayı “Fish Keeper’s Diseases” adını da vermişlerdir.

• Mycobacterium marinum insan vücudu ısısında gelişemez (37 °C). Ancak derinin sıcaklığında (30-33°C) gelişebilmektedir. İnsanlar bu patojen yönünden şanslıdırlar ve hastalık derisel enfeksiyonlarla sınırlıdır.

Tipik bir M.Marinum enfeksiyonu

• Bilimsel dökümanlarda bir kaç yüz vaka rapor edilmesine karşın balıktan insana bulaşma nadirdir.

• Çoğu durumda etkilenen kişi bir kesik ya da benzer bir açık yara ile çok fazla sayıda mycobacterium bulunan bir yere temas etmiştir. İnsanlarda En fazla etkilenen bölgeler parmaklar ve ellerdir

2- Mycobacterium fortiutum

• İlk olarak kurbağalardan izole edilmiştir. Bu etken de morfolojik, kültürel, fizyolojik biyokimyasal yönleri ile M. Marinum ‘a benzerlik göstermektedir.

•Bu bakteri besiyerinde daha çabuk ürer (1 haftada) ve koloniler krem veya kahverengi renktedir. İnsanlarda göz ve kulak enfeksiyonlarına neden olur

Figure2 Mycobacterium fortuitum keratitis.

m.fortuitum, otitis media

3- Mycobacterium chelonae

• Bakteri ilk olarak kaplumbağalardan izole edilmiştir.

• Bu mikroorganizma da bazı özellikleri ile M. Fortuitum’a benzerlik gösterir. Besiyerlerinde çabuk ürerler. (1 haftada).

• Her üç tür mikroorganizma da fareler için patojen değildir.

• İnsanlarda akciğer enfeksiyonlarına ve gözde de enfeksiyon yaralarına neden olabilmektedir.

Early case of Mycobacterium chelonae that presented initially at one month.

Cluster of Mycobacterium Chelonae keratitis cases

• İnsanlarda el kol ve ayaklarda deri enfeksiyonlarına da neden olmaktadır.

MYCOBACTERIUM CHELONAE

• Bunların dışında Mycobacterium piscium ve Mycobacterium anabanti de balıklarda görülen vakalardan izole edilmişlerdir.

• Mikokobakteriyozis’e tatlı ve tuzlu sularda yaşayan 150 den fazla balık türünde rastlanıldığı bildirilmiştir.

• Vakaların çoğundan genellikle M. marinum izole edilmiştir. Sağlam balıklara kontamine gıdaların verilmesi, mikropla bulaşık su ortamındaki artıkların yenmesi veya deri ve solungaçlardan etkenlerin içeri girmesi ile enfeksiyon meydana gelir.

• Hasta balıklardan etkenler dışarı bulaşarak çevreyi kontamine ederler. Stok yoğunluğunun yüksek olduğu havuzlarda bulaşma ve enfeksiyon riski daha fazladır. Hastalıklı ve ölü balıklar etkeni çevreye saçarlar. Etkenin yumurta yoluyla da yayılabileceği bildirilmektedir. Bu şekilde bulaşma oldukça önemlidir.

Semptomlar

• Balıklarda tüberküloz semptomları aylarca sürebilir. Semptomlar hastalığın yerleştiği yere göre değişiklik göstermektedir.

• Enfeksiyon balıklarda kronik seyretmektedir.• Bakteri böbrek, karaciğer, veya safra kesesine

yerleşmişse balık yem yediği halde aşırı kilo kaybı olur. Birkaç hafta içinde karın öyle içeri göçmüştür ki karın bölgesinde içeriye doğru bir kavis belirir.

Balıklarda iştahsızlık, durgunluk, zayıflama, egzoftalmus, vertebra ve mandibulada deformasyonlar, hareketlerde yavaşlama ve yüzme bozuklukları gözlemlenir.

Fig. 1. Ulcerative skin lesions attributed to infection with Mycobacterium spp. in striped bass (Morone saxatilis) from Chesapeake Bay, USA.

Balıklarda pulların dökülmesi, diskolorasyon, abdominal bölgede anormal form, deri ve yüzgeçlerde ülserler gözükebilir.

Otopsi kaslarda, genital organlarda gelişme noksanlığı, iç organlarda, karaciğer, dalak,

böbrek, pankreas ve bağırsak ta küçük fazla sayıda gri-beyaz renkte nodüllere rastlanır. Anemi ve karında sıvı toplanması mevcuttur.

Histopatolojik inceleme• lezyonların karakteri sıcakkanlı canlılardakine benzese de bazı

farklılıklar vardır. Bunlar; Odakların çevresinde yangısel reaksiyonun çok az olması ve Tipik dev hücrelerinin bulunmamasıdır.

Mycobacterium marinum in cells.

Teşhis• Klinik belirtiler ve otopside rastlanılan nodüller, formasyonlar

enfeksiyon hakkında bilgi verebilir. Semptomlardan çok nekropsi ve histopatolokjik bulgular önem taşır.

M.marinum deri lzyonları

Mikroskopi

Mycobacterium sp. ve bu gruptan diğer bakterilerin ortak özelliği, hücre duvarlarının balmumu benzeri bir madde ile kaplı olması ve rutin boyalarla boyanamamalarıdır. Bunun için boyanacak preparata önce asit ve ısı uygulanır ve bu kalın balmumu benzeri katman ortadan kaldırılır.

Scanning electron micrograph of Mycobacterium marinum

Lezyonlu iç organlardan alınan parçacıklar temiz iki lam arasında ezilerek hazırlanan frotiler Ziehl-Neelsen boyama yöntemi ile boyanır. Mikroskop altında pembe renkli çomakçıkların görülmesi mikobakteriyozisten şüphelendirir. Ayrıca lezyonlardan etken izolasyonu gerekir. texte_alt_fig1 m.marinum

m.chelonae

Kültür ve izolasyon

• Organ parçaları homojenize edilir ve gliserinli agara ekilir. Aerobik koşullarda 25-30 °C ler arasında 2-3 hafta süreyle inkübe edilir. M. Marinum bu süre içerisinde besi yeri üzerinde sarı renkli fotokromojenik koloniler oluşturur. Koloniler ışığa tutulursa renk daha fazla belirgin hale gelir.

M. Marinum

mycobacterium-chelonae-9984_

Mycobacterium_fortuitum_Ziehl (1)

• M. fortuitum ve M. chelonae bir hafta içinde üreme gösterirler ve kolonileri nonkromojeniktirler. Kolonilerde krema veya gri renk daha dominanttır. Ancak bu renk formasyonu besiyerinin bileşimine inkübasyon sıcaklığına süresine ve suş karakterine göre de değişiklik gösterebilir.

• M. fortuitum ve M. chelonae Mc.conkey agarda üremelerine karşın M. marinum genellikle üremez ve antijenik olarak da diğer iki türden farklıdır. M.Chelone Blood agarda üreyebilmektedir.

Blood agar showing growth of Mycobacterium chelonae

elektron mikroskopi m. chelonae

BSI-1425705CaptionMYCOBACTERIUM CHELONA

• Serolojik testler Hastalığın tanısında kullanılan ve indirekt teşhise yarayacak pratik bir test henüz bulunmamaktadır.

Koruma ve Kontrol

• Diğer enfeksiyonlar da olduğu gibi dezenfeksiyon izolasyon ve sanitasyon kurallarının uygulanması başta gelen koruyucu önemler arasındadır. Aşı ile korunma balıklarda henüz tam başarılı değildir. İnsan sağlığı ve sıcak kanlı vertebratalar için bu üç tür mikroorganizma önemlidir. Çünkü insanlarda el yüz ve ayaklarda kutan granulomalar meydana gelebilir ve yüzme havuzları bu yönden hem hastalık oluşturma ve hem de etkeni barındırma bakımından önemlidirler.

• Lepistes balıklarından insanlara M. Marinum’un deri yoluyla bulaştığı ve deride “Akvaryum granulomu” denilen nodüller oluşturduğu bilinmektedir. Balıklara iyi bakım-besleme uygulanır ve her türlü stres faktörleri ortadan kaldırılır ileri derecede hasta balıklar havuzdan hemen çıkartılmalıdırlar. Koruma amacıyla etkili kemoterapötikler biliniyorsa yemlerine katılabilir.

Sağaltım

• Kemoterapötik maddelerle sağaltım hem çok zaman almakta ve hem de tam bir başarı elde edilememektedir. Hastaları sağaltımda bazı antimikobakteriyel preparatlar kullanılabilir. Bu ilaçlar yemlerine katılarak veya banyo tarzında uygulanabilirler. Sağaltımda hasta balıklar ayrılarak bunlara peros veya enjeksiyon yoluyla isoniasid (Akvaryumda ise suya 3-5 mg/l oranında ilave edilebildiği gibi, yem veya enjeksiyon tarzında da uygulanabilir). Paraaminosalisilik asit (PAS), kanamisin, neomisin de verilebilir. Tedavi süresi çok uzun ve genellikle 3 ayı süreyi bulabilir. Metilen mavisi de banyo suyu içerisine eklenebilir.