วารสา

รพกล

วารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 ISSN 0858-527X เจาของ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร วตถประสงค 1. เพอสงเสรมใหคณาจารยไดสรางสรรคผลงานวชาการ ในรปแบบบทความวชาการและบทความวจย ทเปนองคความรทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร 2. เพอเปนเวทนาเสนอ เผยแพรบทความวชาการ บทความวจย และบทความวทยานพนธ ทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ของคณาจารย นกศกษาและบคคลทวไป

ทปรกษา ผศ.รตนา รกการ อธการบด มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผศ.วสฐ ธญญะวน รองอธการบดฝายวชาการ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผศ.สวทย วงษบญมาก รองอธการบดฝายวทยบรการฯ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

บรรณาธการ ผศ.มย ตะตยะ คณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร อ.สชน รอดกาเหนด รองคณบดฝายวชาการ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

กองบรรณาธการ ศ.ดร.ดเรก ปทมศรวฒน สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร รศ.ดร.โสรช โพธแกว จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ.ดร.โกวทย พวงงาม มหาวทยาลยธรรมศาสตร รศ.ดร.จกษ พนธชเพชร มหาวทยาลยนเรศวร รศ.ดร.กานต โกวทยสมบรณ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต รศ.พรชย สนทรพนธ มหาวทยาลยอสสมชญ รศ.ดร.สพตรา จรนนทนาภรณ มหาวทยาลยนเรศวร ผศ.ดร.สนทร ดวงทพย มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผศ.ศรรตน เจงกลนจนทร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผศ.ประพมพร โกศยะกล มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผศ.เชวงศกด เขยวเขน มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผศ.ศภพงษ ยนยง มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ดร.ประดษฐ นารรกษ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร อ.โอกามา จาแกะ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร อ.สภาวรรณ ศรไตรรตน มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร อ.วยดา ทพยวเศษ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผทรงคณวฒ พจารณาตรวจสอบ อานบทความประจาฉบบ ดร.วนชย ปานจนทร มหาวทยาลยรามคาแหง พระครสรธรรมาภรต (ผศ.ดร.) มหาวทยาลยมหามงกฏราชวทยาลย ดร.ธรตม แสงแกว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รศ.สาเนยง ยอดคร มหาวทยาลยมหามงกฏราชวทยาลย รศ.ดร.จรวฒน พระสนต มหาวทยาลยนเรศวร รศ.พระพงษ กลพศาล มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา ดร.สนน กลปา มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค ดร.วนชย เมฆจนทก เรอนจากลางกาแพงเพชร รศ.ชชวาลย ธรรมสอน มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

• บทความทกเรองทตพมพไดผานการพจารณาจากผทรงคณวฒภายนอกมหาวทยาลย ทศนะและขอคดเหน ของบทความในวารสารฉบบนเปนของผเขยนแตละทาน ไมถอเปนทศนะและความรบผดชอบของบรรณาธการ

วารสารพกล

บทบรรณาธการ

วารสารพกล ฉบบน เปนวารสารวชาการของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

กาแพงเพชร ปท 9 ฉบบท 2 เนอหาภายในเลมประกอบไปดวยบทความวชาการ จานวน 5 บทความจากสาขาวชาประวตศาสตร สาขาวชารฐประศาสนศาสตร สาขาวชาปรชญาและศาสนา และสาขาวชาวจตรศลปและประยกตศลป บทความวจย จานวน 2 บทความ จากอาจารยและนกศกษา ดงน

บทความวชาการ จานวน 5 บทความ ไดแก 1. “เมองบางพาน : พฒนาการของเมองขนาดเลกตามเสนทางถนนพระรวง”

โดย นายธระวฒน แสนคา 2. “จรยธรรมกบขาราชการและเจาหนาทของรฐ”

โดย อ.เสรมศกด รปตา 3. “เผยแพรศลปะและวฒนธรรมแดนมงกร (จตรกรรม ดนตร นาฏศลป : บรณาการเตม รปแบบ” โดย ผศ.มย ตะตยะ 4. “ความตายในทศนะพทธปรชญา”

โดย อ.วจตร ศรรตน 5. “จตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พ.ศ. 2492-2550”

โดย ผศ.ศภพงศ ยนยง บทความวจย จานวน 2 บทความ ไดแก

1. “ศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล : ศกษา เฉพาะกรณ ผบรหารองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร”

โดย อ.จาเนยนนอย สงหะรกษ 2. “แนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร” โดย นายนรตต คณชย

กองบรรณาธการ ขอขอบคณคณะทางานทกคน ทรวมแรง รวมใจ จนทาใหวารสารฉบบนไดสาเรจออกสสายตาทานผอาน และทสาคญ ขอขอบพระคณผเขยนบทความทกทาน ทกรณาสละเวลา ในการเขยนบทความ ซงกองบรรณาธการหวงวาคงไดรบความรวมมอจากทานทงหลายในอนทจะชวยกนสรางสรรคผลงานวชาการออกสสายตาผอานเชนนอกในฉบบตอ ๆ ไป และในการน กองบรรณาธการ ขอเชญชวนใหนกวชาการ และผอานทมความสนใจในวารสารพกล สงบทความทางวชาการ บทความวจย และบทวจารณหนงสอ มาตพมพในวารสารพกล ซงเรามความยนดเปนอยางยงหากวารสารของเราจะไดมสวนในการสรางความกาวหนาและความเขมแขงทางวชาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ดวยการเปดพนททางวชาการใหแกทกทาน ทงน กองบรรณาธการหวงเปนอยางยงวาผอานจะไดรบสาระและความรอยางเตมทกบวารสารฉบบน และพบกนใหมฉบบหนาครบ

บรรณาธการ

วารสารพกล

สารบญ บทความวชาการ

เมองบางพาน : พฒนาการของเมองขนาดเลกตามเสนทางถนนพระรวง ธระวฒน แสนคา.............................................................................................................1

จรยธรรมกบขาราชการและเจาหนาทของรฐ เสรมศกด รปตา............................................................................................................11

เผยแพรศลปะและวฒนธรรมแดนมงกร (จตรกรรม ดนตร นาฏศลป : บรณาการเตมรปแบบ)

มย ตะตยะ....................................................................................................................27 ความตายในทศนะพทธปรชญา

วจตร ศรรตน.................................................................................................................57 จตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พ.ศ. 2492-2550

ศภพงศ ยนยง...............................................................................................................75 บทความวจย

ศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล : ศกษาเฉพาะกรณ ผบรหารองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร

จาเนยนนอย สงหะรกษ.................................................................................................97 แนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร

นรตต คณชย...............................................................................................................111

วารสารพกล

เมองบางพาน : พฒนาการของเมองขนาดเลกตามเสนทางถนนพระรวง1 Muang Bang Phan : the Development of Small Ancient City

along the Route of Phra Ruang Road

ธระวฒน แสนคา2 Teerawatt Sankom

บทคดยอ เมองบางพานเปนเมองโบราณขนาดเลกทอยบนเสนทางถนนพระรวงระหวางเมองสโขทยกบเมองกาแพงเพชร พฒนาการของเมองบางพานเกดจากการมภเขานางทองเปนพนทศกดสทธ มการสรางพระมหาธาตและรอยพระพทธบาทจาลองมาประดษฐานในสมยพระมหาธรรมราชาท 1 แหงกรงสโขทย จนเกดการกลปนาขาพระโยมสงฆมาดแลจานวนมาก และพบวารฐกพยายามเขามาใหการดแลผคนโดยการจดการชลประทาน แสดงใหเหนถงความสาคญอยางมากของเมองบางพานในสมยสโขทย

คาสาคญ : เมองบางพาน, ถนนพระรวง Abstract Muang Bang Phan is the small ancient city located along the route of Phra Ruang Road from Sukhothai and Kamphaeng Phet provinces. The city development emerged from Phu Khao Nang Thong (Nang Thong Mount) which was known as the holy area. The models of a stupa (Buddhist shrine) and Buddha’s footprint trace were formed and placed in this area since King Maha Dharmaraja Lithai of Sukhothai dynasty. That led to huge donation of land, building, and wells taken care by a great number of Buddhist monks and laymen. The public sector also helped the community by taking charge of the 1 บทความนพฒนามาจากแนวคด ความรและประสบการณทไดรบจากการลงพนทเกบขอมลภาคสนามของผเขยน ในฐานะผชวยนกวจยโครงการวจยเอกสารประวตศาสตรเกยวกบพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เรอง “เทยวเมองพระรวง” ซงเปนโครงการศกษาวจยประจาปงบประมาณ 2553 ของภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร โดยม รศ.ดร.จราภรณ สถาปนะวรรธนะ เปนหวหนาโครงการ. 2 นกศกษาปรญญาโท สาขาวชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, ทปรกษากลมประวตศาสตรสอง ขางทาง ภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 2

irrigation management. This proved the true importance of Muang Bang Phan in the Sukhothai Era.

Keywords : Muang Bang Phan, Phra Ruang Road ความนา ตามแนวถนนพระรวงซ งเปนถนนโบราณท เ ชอมระหวางเมองสโขทยกบเมองกาแพงเพชรซงอยทางทศใต ตามแนวถนนนไดมชมชนโบราณเกดขนมากมายหลายแหงในชมชนโบราณเหลานไดมการพบรองรอยเมองโบราณขนาดเลกเกดขน 5 เมอง ซงแตละเมองตางกพบหลกฐานทางดานประวตศาสตรและโบราณคดทเชอไดวาเปนเมองโบราณในสมยสโขทยสบเนองมาจนถงสมยอยธยาตอนกลาง ซงเชอกนวามกาเนดมาจากการเปนชมชนทพกระหวางเสนทางคมนาคม ในบทความนผเขยนใหความสนใจกบการศกษาพลงภายในหรอพฒนาการของชมชนทเกดขนจากปจจยภายในของเมองบางพาน ซงเปนเมองขนาดใหญกวาเมองอน ๆ ในเสนทางเดยวกน การทจะเปนแคเพยงชมชนหรอเมองทใชในการพกคางแรมในระหวางทางเทานนคงไมสามารถทจะอธบายไดวา เหตใดเมองเหลานถงไดมความเจรญรงเรองมากกวาชมชนโบราณอน ๆ ทอยบนเสนทางถนนพระรวงเหมอนกน จากการลงพนทศกษาภาคสนามประกอบกบการคนควาเอกสารตาง ๆ ทเกยวของ โดยอาศยบรบททางดานการเมองการปกครอง ศาสนา คตความเชอ การคาและคมนาคมมาในสมยนนรวมในการพจารณา ทาใหพบวาเมองบางพานมพฒนาการภายในทนาสนใจและแตกตางจากเมองอนในเสนทางเดยวกน ซงอาจจะเกดขนกอนหนาทจะมการพฒนาเสนทางคมนาคมถนนพระรวงใหเปนคนดนหรอเสนทางคมนาคมทชดเจนดวยซาไป เสนทางถนนพระรวง สายสโขทย-กาแพงเพชร ถนนพระรวงเปนชอแนวคนดนทพาดผานตวเมองทเคยเปนสวนหนงของอาณาจกรสโขทยในแนวเหนอ-ใต อนไดแก เมองกาแพงเพชร เมองบางพาน เมองศรครมาศ (เมองเพชร) เมองสโขทย เมองบางขลงและเมองศรสชนาลย ชอถนนพระรวงนเรมเปนทรจกมาตงแตสมยรชกาลท 5 ซงไดจากปากคาและเรองเลาของชาวบานทอยในละแวกนเอง แตในบรรดาชาวบานกไมมใครทราบวา แนวคนดนทเรยกวาถนนพระรวงนน ใครเปนผสรางและสรางขนในสมยใด เชอกนวาถนนพระรวงคงสรางในสมยสโขทย ถนนพระรวง สายสโขทย-กาแพงเพชร เรมจากมมกาแพงเมองสโขทยดานทศตะวนออกเฉยงใตตรงไปทางทศใตโดยตลอด ในเขตตาบลเมองเกา อาเภอเมอง จงหวดสโขทย จนถงอาเภอ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 3

เมองจงหวดกาแพงเพชร ลกษณะเปนคนดนขนาดกวาง 4-5 เมตร พนดนสง 0.50-1.20 เมตร ระยะทาง 73 กโลเมตร ตามเสนทางถนนพระรวงไดมการพบรองรอยชมชนโบราณและโบราณสถานกระจายอยหลายแหงในปจจบน ซงสวนใหญนาจะเกดขนหลงจากทมการสรางคนดนถนนพระรวงแลว แตกมการพบชมชนโบราณขนาดใหญหลายแหงซงอาจจะมความเปนเมองอยแลวกอนหนาทจะมการสรางถนนพระรวง ชมชนโบราณขนาดใหญเหลาน ตอมาคงกลายเปนเมองสาคญบนเสนทางถนนพระรวงและไดรบประโยชนมากทสดจากการสรางคนดนถนนพระรวงไมวาจะสรางเพอการชลประทานหรอการคมนาคม ชมชนโบราณทพบตามแนวถนนพระรวงเสนทางน มทงสน 5 แหง คอ 1) ชมชนโบราณทบานทงหลวง เขตตาบลทงหลวง อาเภอครมาศ จงหวดสโขทย 2) เมองศรครมาศ เขตบานหนองกลด อาเภอครมาศ 3) เมองกนเตา เขตบานคลองนอย อาเภอพรานกระตาย 4) ชมชนโบราณทบานทงเมอง เขตตาบลวงตะแบก อาเภอพรานกระตาย และ 5) เมองบางพาน เขตตาบลเขาครส อาเภอพรานกระตาย จงหวดกาแพงเพชร (ศรศกร วลลโภดม, 2552: 369-370) ในบทความนผเขยนเลอกทจะศกษาเฉพาะเมองบางพานเทานน

รป ท 1 สภาพแนวถนนพระรวงบรเวณทงจระเข อยหางจากเมองกาแพงเพชรเลกนอย

พฒนาการของเมองบางพาน การทจะเกดเปนบานเปนเมองไดนนกตองมพฒนาการทเกดขนไมชากเรว ทงจากปจจยภายในของชมชนและผลกระทบจากภายนอกเปนสงกระตน ในการศกษาพฒนาการของเมองบางพานผเขยนจงไดพยายามมองพฒนาการภายในของเมองขนาดเลกแหงนตามทควรจะเปน โดยอาศยขอมลทงจากเอกสารชนตน ชนรอง และประสบการณจากการลงพนทสารวจภาคสนามของผเขยนประกอบการศกษาและสนนษฐาน เมองบางพานอยในเขตบานวงพาน ตาบลเขาครส อาเภอพรานกระตาย จงหวดกาแพงเพชร อยบนเสนทางถนนพระรวงจากเมองสโขทยไปยงเมองกาแพงเพชร เปนเมอง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 4

โบราณรปวงรคอนขางกลม มกาแพงเมอง 2 ชน ยกเวนทางดานทศเหนอกาแพงเมอง 3 ชน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2539: 298) ภายในเมองมซากวดกลางเมอง มกองศลาแลงรปรางคลายเจดยอยกองหนง มลานยกสงขนจากพนดน บนนนมฐานชกชกอดวยศลาแลง แลวมอฐกอทบเปนฐานสเหลยมจตรส มบวซอนกนขนไปสามชนแลวถงฐานเปนรปกลม ตรงนเคยมหลกศลาจารกตงอย (พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2526: 42) แตราษฎรไดมารอและทาลายจนแทบไมเหลอรองรอย ในปจจบน เมองบางพานมพฒนาการเรมแรกประมาณตนพทธศตวรรษท 18 (ลวตรา พงษเทยน, 2532: ฆ) เปนเมองทมศลาจารกสโขทยกลาวถงหลายหลก ทางตะวนตกเฉยงเหนอของเมองกลางทงนามเขานางทอง บนยอดเขามซากวดโบราณซงมฐานเจดยทรงดอกบวตม ฐานวหารและฐานมณฑปพระพทธบาททพระมหาธรรมราชาท 1 (พระยาลไท) ทรงประดษฐานไว ทงการทมศลาจารกหลายหลกกลาวถงและเปนเมองทประดษฐานรอยพระพทธบาทแสดงใหเหนถงความสาคญของเมองบางพานในสมยสโขทยไดเปนอยางด

รปท 2 สภาพรองรอยคนา และคนดนทลอมรอบเมองบางพาน

ถามองอยางผวเผนในลกษณะความใกลชดทางภมศาสตร เมองบางพานกนาจะเปนเมองในลมนาปง แตเมอดการเรมตนและการไหลของกระแสธารนาทออกไปบรรจบกบลานายมทางดานตะวนออกเฉยงเหนอแลวกพดไดวาเมองบางพานอยในบรเวณลมนายม (ศรศกร วลลโภดม, 2552: 340) ถงแมวาเมองบางพานจะตงอยบนทราบขนาดใหญ แตทเมองนกมปญหาเรองนา คงเปนเพราะวาเมองนตงอยในบรเวณตอนตนของทลมตานเอง ททาใหบางครงเมองบางพาน เกดกนดารนา จงเปนเหตใหมการสรางถนนและคลองนาจากเมองกาแพงเพชร ซงอยในตอนสงตนนาระบายนาเขาไปใชในการเพาะปลกในเขตเมองบางพาน (ศรศกร วลลโภดม, 2552: 350) ดงปรากฏขอความในจารกฐานพระอศวรเมองกาแพงเพชร ทจารกเมอป พ.ศ.2053 วา

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 5

“...แลซอมแปลงพระมหาธาตแลวดบรพารในเมองนอกเมองและทแดนเหยาเรอนถนน ทลาอนเปนตรธานไปเถงบางพานขดแมไตรบางพรอ...อนงทอปพระยารวงทาเอานาไปเถงบางพานนน กถมหายสนและเขายอมทานาทางฟา และหาทอนนพบ กระทาทอเอานาเขาไปเลยงนา ใหเปนนาเหมองฝาย มไดเปนทางฟา...” (กรมศลปากร, 2548: 274-275) ขอความนกลาวถงการบรณะซอมแซมถนนและทอปพระยารวงของเจาเมองกาแพงเพชร ซงคงเปนคลองสงนาเดมทขดขนในสมยสโขทย ตอมาตนเขนลง จงไดมการจดทาระบบชลประทานโดยขดคลองชกนาขนไปทเมองบางพาน หลกฐานทปรากฏในปจจบนกคอคลองใหญทไหลเขาไปในเมองและไหลขนไปทางเหนอเมองบางพาน (มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช, 2539: 299) ทอปพระยารวงนชกนาจากแมนาปงเขามา ตอนตนของคลองนาสายนชาวบานเรยกวา “คลองทอทองแดง” (กรมศลปากร, 2546: 157-158) แตเปนทนาสงเกตวา เมองบางพานมความสาคญอยางไรถงทาใหเจาเมองกาแพงเพชรตองทาทอสงนามาเลยง ทงทเปนเมองเลก ๆ และมปญหาเรองนา ทาไมถงไมยายผคนไปตงถนฐานอยทอนซงไมขาดแคลนนา จากการวเคราะหสภาพทางภมศาสตร เมองบางพานนคงไมใชเมองเกษตรกรรมและเปนศนยกลางทางเศรษฐกจอยางเมองบางขลงซงเปนเมองโบราณบนเสนทางพระรวงสายสโขทย-ศรสชนาลยแน รองศาสตราจารยศรศกร วลลโภดม (2552: 341) เคยตงขอสนนษฐานไววา เมองบางพานนาจะเปนศนยกลางการปกครองทองถนและเปนศนยกลางทางศาสนาและพธกรรม ผเขยนเองกมความเหนทสอดคลองกบรองศาสตราจารยศรศกร วาเมองนนาจะเปนเมองศนยกลางทางพระพทธศาสนาและการประกอบพธกรรมทมความสาคญแหงหนงของบานเมองแถบนนในชวงเวลาดงกลาวมากกวาการเปนเมองชมทางการคาหรอเมองเกษตรกรรม ดงจะเหนไดจากการประดษฐานพระพทธบาทจาลองไวบนยอดเขานางทองพรอมกบยอดเขาอน ๆ อก 4 แหง ปรากฏในจารกสโขทยหลกท 3 จารกนครชม ดานท 2 ความวา “...พระยาธรรมกราชใหไปพมพเอารอยตน___พระเปนเจาเถงสงหลอนเหยยบเหนอจอมเขาสมนกฏบรรพต...อนหนงประดษฐานไวในเมองศรสชชนาลยเหนอจอมเขา___อนหนงประดษฐานไวในเมองสโขทยเหนอจอมเขาสมนกฏ อนหนงประดษฐานไวในเมองบางพานเหนอจอมเขานางทอง อนหนงประดษฐานไวเหนอจอมเขาทปากพระบาง จารกกยงไวดวยทกแหงฯ” (กรมศลปากร, 2548: 69-70) การทพระมหาธรรมราชาท 1 โปรดใหอญเชญพระพทธบาทจาลองไปประดษฐานบนยอดเขานางทองทเมองบางพานนน คงไมใชเพราะเมองบางพานเปนเมองใหญและมความสาคญมากมาแตเดมแน แตหากเปนเพราะวาเขานางทองซงเปนภเขาลกยอม ๆ ทตงอยกลางทง ใกลเมองบางพานตามเสนทางคมนาคมจากเมองสโขทยไปเมองนครชม (เมองโบราณสมยสโขทย ทอยตรงขามเมองกาแพงเพชร)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 6

รปท 3 เขานางทองเมอมองจาก เมองบางพาน เขานางทองเปนภเขา ลกยอม ๆ ทอยใกลกบเมองบางพานและมโบราณสถานอยบนยอดเขา

เขาลกนนาจะเปน “จดสงเกต” ของเมองบางพานและชมชนโดยรอบ เพราะเปนภเขาลกเดยวทมอยในละแวกน สามารถมองเหนเปนทหมายสาหรบนกเดนทางไดแตไกล อกทงความเชอเรองภเขาศกดสทธนเปนความเชอดงเดมทปรากฏอยทวภมภาคนมากอนอยแลว (เมองโบราณ, 2542: ไมมเลขหนา) การทประดษฐานพระพทธบาทจาลองไวบนยอดเขานางทอง กเหมอนการสรางความศกดสทธของภเขาลกยอม ๆ นใหมเพมมากขน ปจจบนเราพบรองรอยวดโบราณขนาดใหญอยบนยอดเขา ประกอบดวยฐานเจดย ทรงดอกบวตมซงอาจถอวาเปนพระมหาธาตสาคญของเมองบางพาน ฐานวหาร ฐานเจดยรายและฐานมณฑปทสนนษฐานวาเปนมณฑปรอยพระพทธบาท (ขณะนรอยพระพทธบาทดงกลาวประดษฐานอยทพพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร) แสดงใหเหนวาวดนเปนวดสาคญของเมองบางพานและชมชนอน ๆ ในละแวกใกลเคยง

รปท 4 ซากฐานมณฑป ทสนนษฐานวา เปนทประดษฐานรอยพระพทธบาทจาลอง เหนอยอดเขานางทอง เมองบางพาน

การเปนวดสาคญจาเปนตองมพระเถระหรอปครผรพระไตรปฎกและพระภกษจานวน

หนงมาจาพรรษา ในการประกอบสมณกจและประกอบพธกรรมทางพทธศาสนาจาเปนทจะตองมผคนจานวนมากอปถมภและเขารวมประกอบพธ และตองมกลมคนจานวนหนงทกษตรยหรอ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 7

ขนนางกลปนาหรออทศถวายใหเปนขาวดอยางแนนอน (ธดา สาระยา, 2537: 53-77) และคนกลมนกเปนกลมขนาดใหญทอยในเมองบางพานดวย จงไมแปลกทเมองบางพานจะมพฒนาการของชมชนมาจากคตความเชอศาสนา มากกวาเหตผลอน ๆ เพราะพนทกไมไดอดมสมบรณหรอมทรพยากรธรรมชาตทสาคญเลย ความเปนสถานทศกดสทธของเขานางทองจงกลายเปนสถานทสาคญของเมอง และจาเปนอยางยงทชาวเมองตองเคารพและอปฏฐากดแลพระพทธบาทและพระมหาธาต ดงนนจงมการขดทอสงนาเขามายงเมองนเพอใหชาวเมองไดใชอปโภคบรโภคและทาเกษตรกรรมเพอใหชมชนดารงอยได เมองบางพานคงมความสาคญและมผคนอาศยอยมากพอสมควร จะเหนไดวาในตอนปลายพทธศตวรรษท 19 อานาจควบคมของเมองหลวงคอเมองสโขทยไดออนแอลงหลงจากการสวรรคตของพอขนรามคาแหงมหาราช ทาใหบรรดาเมองใหญนอยหลายเมองประกาศตวเปนอสระอยนอกการควบคมของเมองสโขทย ดงปรากฏความในจารกสโขทยหลกท 3 จารกนครชม ความวา “...เปนเจาเปนขนอยบานเมองขาด___หลายบนหลายทอนแซว___หลายบนหายทอนดงเมองพ___นกเปนขนหนง เมองคนท พระบางหาเปนขนหนง___เมองเชยงทองหาเปนขนหนง เมอง___หาเปนขนหนง เมองบางพานหาเปนขนหนง เมอง___หาเปนขนหนง เมองบางฉลงหาเปนขนหนง___งตางทาเนอทาตนเขาอย...” (กรมศลปากร, 2548: 67) หากเรามองจากสภาพปจจบนกคงทจะอดสงสยไมไดวา เมองบางพานซงดเปนเมองขนาดไมไดใหญอะไรทาไมถงกลาทจะปฏเสธอานาจจากเมองใหญอยางเมองสโขทย แตเมอเราศกษาพฒนาการทางประวตศาสตรเมองบางพานนนกเปนเมองทมความสาคญทางพธกรรมความเชอและนาจะมผคนจานวนมากพอสมควร การทกษตรยแหงกรงสโขทยออนแอกไมไดมผลกระทบกบเมองบางพานเลย เพราะเมองบางพานอยใกลและพงพาอาศยทางดานเมองกาแพงเพชรมากกวา (จะเหนไดจากเรองทอสงนา) ในขณะทเมองขนาดเทา ๆ กนกบเมองบางพานหลายเมองกตางปกครองตนเอง เมองบางพานจงไมจาเปนทจะอยใตการควบคมของสโขทยเชนเดยวกน ลกษณะเชนนพบไดทวไปในพฒนาการของเมองในสมยโบราณ เพราะทกเมองกตางทจะมอานาจในการปกครองตนเองและตองการเปนอสระจากการควบคมของเมองอนแทบทงสน เมอเหตการณบานเมองเปนเชนนจงทาใหพระมหาธรรมราชาท 1 ตองนากาลงทหารจากเมองศรสชนาลยมาปราบปรามศตรทเมองสโขทย แลวกขนครองราชยแทนพระบดา หลงจากนนกทรงปราบปรามเมองใหญนอยทแขงขอกระดางกระเดอง แลว “แตงใหขนพขนนองลกหลาน” (กรมศลปากร, 2548: 68) ไปปกครองเมองเหลานน ดงนน ในสมยนเมองบางพานจงอาจจะมเจาเมองทเปนเชอพระวงศทมาจากเมองสโขทย-ศรสชนาลย ปกครองแทนเจาเมองทองถนทเคยมอานาจอยภายในเมองมาแตเดม และถนนพระรวงนาจะสรางขนในระยะหลงจากนไมนาน เพราะการสรางถนนพระรวงทเชอม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 8

เมองตอเมองทาใหเกดความสะดวกในการตดตอ ควบคมและอาจมประโยชนในการขยาย พระราชอาณาเขตดวย (นคร พนธณรงค, 2528: 22) หลงจากทมการสรางถนนพระรวงแลว กคงทาใหบรรดาบานเมองตามเสนทางถนน พระรวงมความรงเรองและมผคนเขามาอาศยเพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงการประดษฐาน พระพทธบาทจาลองไวบนยอดเขานางทองนนคงมผลกระทบอยางยงตอการขยายตวของชมชนเมองบางพาน สวนเมองอน ๆ กคงเปนทงชมทางและทพกของพอคาและผคนทเดนทางไปมาระหวางเมองใหญเหลาน ความเปนเสนทางคมนาคมไดเหนชดเจนยงขน การทพระมหาธรรมราชาท 1 โปรดใหนมนตพระมหาสามสงฆราชจากเมองนครพนเขามาเผยแผพระพทธศาสนาในเมองสโขทยนน ทรงโปรด “...ใหจดหมาก ขาวตอก เทยน ธป ดอกไม กลปพฤกษ ปลกสราง..ทาการบชาตลอดหนทาง ใชใหอามาตยมนตรราชสกลทงหลายไปรบบชาสกการะ จากเมองฉอดมาถงเมองเชยงทอง ถงเมองบางจนทร บางพานแลวถงเมองสโขทยน...” (กรมศลปากร, 2548: 302) บานเมองตามเสนทางถนนพระรวงนคงรงเรองเปนอยางมากในสมยพระมหาธรรมราชาท 1 แหงกรงสโขทย เพราะมการเดนทางไปมาของคณะสงฆอยบอยครง ในขณะเดยวกนกอาจมขบวนสนคาของพอคาเดนทางมาตดตอคาขายดวยกเปนได ตอมาเมอดนแดนอาณาจกรสโขทยเดมถกผนวกเขาเปนสวนหนงของกรงศรอยธยา ในรชสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ ในขณะทบานเมองตามเสนทางถนนพระรวงทงเมองเลกเมองใหญไดคอย ๆ หมดบทบาทลง เพราะการคมนาคมและการคาตามถนนพระรวงกซบเซาลง แตเมองบางพานคงไดรบผลกระทบไมมาก เพราะยงเปนชมชนทางศาสนาทมขาพระโยมสงฆอาศยอย ขาพระโยมสงฆนตองอยเพอดแลวดและพระสงฆโดยไมสามารถยายไปอยทอนได ดวยถกกลปนาไวเพอวดนนโดยเฉพาะแลว

รปท 5 ปากคลองทองแดง หรอทอปพระยารวง ทตาบลหนองปลง อาเภอเมองกาแพงเพชร ซงเปนจดผนนาจากแมนาปง ไปยงเมองบางพาน

แตตอมาเมองบางพานคงกลายเปนเมองราง ขาดผคนอาศยในป พ.ศ.2127 เนองจากสมเดจพระมหาธรรมราชาธราชไดมพระราชกาหนดใหสมเดจพระนเรศวรทาการอพยพผคนจาก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 9

หวเมองฝายเหนอทงหมดลงสกรงศรอยธยา (กรมศลปากร, 2542: 81) ทงนเพราะหวเมองฝายเหนอมไพรพลจานวนนอยไมสามารถทจะรบศกกบทพกรงหงสาวดได ดงนนหวเมองฝายเหนอ จงรางผคน แมวาหลงจากนนศกระหวางกรงศรอยธยากบกรงหงสาวดจะสงบลงแตกไมปรากฏหลกฐานวามการกลบเขามาตงถนฐานในเมองนอกครง หากมแตเฉพาะเมองใหญอยางเมองกาแพงเพชร เมองพษณโลก เมองสโขทย เมองพชย เมองสวรรคโลก (ศรสชนาลยเดม) และเมองทเปนชมทางสาคญเทานน บทสรป เมอเราพจารณาจากสภาพทางภมศาสตรและพฒนาการของเมองบางพานดงทไดกลาวมาแลวในขางตนกจะเหนไดวา อทธพลทางศาสนาและความเชอมผลตอการดารงชวตของมนษยเปนอยางมาก ดงจะพบวาการกลปนามผลตอพฒนาการของเมองบางพาน ผคนเหลานกตองปรบตวเองใหเขากบสภาพแวดลอมทางธรรมชาตของทองถนทตงหลกแหลงทามาหากน (ศรศกร วลลโภดม, 2547: 11) อยางทมการขดลอกทอปพระยารวง และเมอชมชนใดมแหลงทรพยากรสาคญหรอมชองทางในการทามาหากน กจะมผคนจากกลมหรอชมชนอน ๆ อพยพเขามาตงถนฐานทามาหากน จนมพฒนาการกลายเปนเมองขน สงหนงทสงเกตเหนไดชดกคอ กลมคนเหลานไดสรางกลมอานาจในทองถนเมองบางพานขนและกมความพยายามทจะตอตานอานาจรฐสวนกลางเชนกน หาไดมการยอมรบอานาจรฐโดยตลอดไม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 10

บรรณานกรม กรมศลปากร. (2542). ประชมพงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 2. กรงเทพฯ:

กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร. . (2546). นาชมอทยานประวตศาสตรสโขทย ศรสชนาลย กาแพงเพชร. สโขทย: วทยาคอมพวเตอร-ออฟเซท. . (2548). ประชมจารกภาคท 8 จารกสโขทย. กรงเทพฯ: กรมศลปากร. ธดา สาระยา. (2537). รฐโบราณในภาคพนเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กาเนดและพฒนาการ. กรงเทพฯ: เมองโบราณ. นคร พนธณรงค. (2528). ประวตศาสตรไทยสมยสโขทย. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว. (2539). เทยวเมองพระรวง. กรงเทพฯ: องคการคา

ของครสภา. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สาขาวชาศลปศาสตร. (2539). สารานกรมสโขทยศกษา (เลม 1 ก-ป). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ลวตรา พงษเทยน. (2532). การศกษาชมชนโบราณเมองบางพาน ตาบลเขาครส อาเภอ

พรานกระตาย จงหวดกาแพงเพชร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาโบราณคดสมยประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

เมองโบราณ. (2542, กรกฎาคม-กนยายน). 25(3). ศรศกร วลลโภดม. (2538). คนหาอดตของเมองโบราณ. กรงเทพฯ: เมองโบราณ. . (2546). ความหมายพระบรมธาตในอารยธรรมสยามประเทศ. กรงเทพฯ: เมองโบราณ. . (2547). สยามประเทศ : ภมหลงของประเทศไทยตงแตยคดกดาบรรพจนถงสมย

กรงศรอยธยาราชอาณาจกรสยาม. กรงเทพฯ: มตชน. . (2552). เมองโบราณในอาณาจกรสโขทย. กรงเทพฯ: เมองโบราณ. สจตต วงษเทศ. (2548). กรงสโขทยมาจากไหน?. กรงเทพฯ: มตชน.

วารสารพกล

จรยธรรมกบขาราชการและเจาหนาทของรฐ Ethics of Civil Servants and Government Officials

เสรมศกด รปตา1

Sermsak Rooptam บทคดยอ

ขาราชการ และเจาหนาทของรฐเปนกลไกสาคญในการบรหารราชการแผนดนนบแต

อดตถงปจจบน และจะยงคงมความสาคญตอไปในอนาคต เพราะขาราชการและเจาหนาทของรฐมหนาทหลกในการปฏบตงานสาธารณะ หากขาราชการและเจาหนาทของรฐขาดจรยธรรมยอมสงผลเสยตอประเทศชาตและประชาชน จรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐจงเปนสงสาคญและจาเปนอยางยงตอการพฒนาประเทศ การสงเสรมและพฒนาจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐตองกระทาไปในหลาย ๆ วธพรอมกนไป ทงนเพอใหสงคมสมบรณไปดวยขาราชการและเจาหนาทของรฐทมจรยธรรม อนจะการอานวยความสะดวกแกประชาชนเปนไปอยางบรสทธยตธรรมสบไป

คาสาคญ : คณธรรมขาราชการ, การพฒนาขาราชการ Abstract The civil servants and government officials are the important mechanisms in the public administration from past to present and future. This is because they are primarily responsible for the public services. So, if they lack of ethics, this will negatively impact the nation and people. The ethics of civil servants and government officials are very necessary and vital to the national development. Such ethics have to be promoted and developed in many ways simultaneously in order that the society will be active by the ethical civil servants and government officials. That would serve the public with the transparency and justice in the long run.

1 อาจารยประจาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 12

Keywords : Ethics of civil servants and government officials, development of civil servants and government officials

พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทานแกขาราชการพลเรอน เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน

เมอวนท 31 มนาคม พทธศกราช 2538 ณ พระตาหนกจตรลดารโหฐาน

บทนา ขาราชการ เกดจากคาวา “ขา” ทหมายถง บาว หรอ ผรบใช บวกกบคาวา “ราชการ” ทหมายถง งานของพระเจาแผนดน ดงนน ขาราชการจงหมายถง ผททางานใหพระเจาแผนดน ในพจนานกรมราชบณฑต พ.ศ. 2525 ใหความหมายของ “ขาราชการ” ไวกวาง ๆ วาหมายถง ผปฏบตงานในสวนราชการ ปจจบนในระบบราชการไทยนน กลาวไดวามขาราชการสองกลม คอ กลมขาราชการการเมองกบกลมขาราชการประจา

1. ขาราชการการเมอง คอ ผทาหนาทเปนผนาฝายบรหาร ไดแก นายกรฐมนตร รฐมนตรอน ๆ ตามจานวนทกฎหมายกาหนดใหมได สวนใหญมาจากการเลอกตง มวาระการดารงตาแหนงชดเจน หรอเปนขาราชการการเมองทไดรบการแตงตงใหดารงตาแหนงทปรกษาของรฐมนตร โฆษกประจาสานกนายกรฐมนตร เลขานการรฐมนตร เปนตน มหนาทหลกในการบรหาร กาหนดนโยบาย กาหนดแนวทางปฏบตของขาราชการทวไป ควรกลาวดวยวาขาราชการ การเมองในระบบราชการไทยนนมทงสวนกลางและสวนทองถน

2. ขาราชการประจา คอ ขาราชการผไดรบการบรรจและแตงตงตามพระราชบญญตระเบยบ ขาราชการพลเรอน โดยรบเงนเดอนจากงบประมาณหมวดเงนเดอนในกระทรวง ทบวง กรม ขาราชการประจาแบงเปนฝายงานอน ๆ อก เชน ฝายทหาร ฝายพลเรอน ฝายตางประเทศ ฝายตลาการ เปนตน ทาหนาทนานโยบายทขาราชการฝายการเมองกาหนดขนไปสการปฏบต ดงนน เพอใหการบรหารงานภาครฐอนเปนองคกรใหญ มระเบยบกฎเกณฑทตองยดถอปฏบต

“...การปฏบตราชการใหสาเรจผลทพงประสงคนน นอกจากจะอาศยความรความสามารถในทางวชาการแลว แตละบคคลยงจะตองมรากฐานทางจตใจทด คอความหนกแนน มนคงในสจรตธรรมและความมงมนทจะปฏบตหนาทใหจนสาเรจ ทงตองมกศโลบายหรอวธการอนแยบคายในการปฏบตงาน ประกอบพรอมกนดวยจงจะสมฤทธผลทแนนอน และบงเกดประโยชนอนยงยนทงแกตนเองและแผนดน...”

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 13

ตามกฎเกณฑเหลานน เฉพาะในกลมหลงนยงสามารถจาแนกเปนกลมยอย ๆ ออกไปไดอก เชน ขาราชการพลเรอน ขาราชการคร ขาราชการตารวจ ขาราชการทหาร ขาราชการฝายตลาการ เปนตน

อยางไรกตาม ในปจจบนงานของขาราชการไดขยายออกไปมาก และมหนวยงานซงมไดเปนขาราชการ ดงนน จาเปนตองหาคาใดคาหนงมาใชใหมความครอบคลมถงความเปนคนของรฐบาล คาวา “เจาหนาทของรฐ” ดจะเปนคาทเหมาะสมทสด

แตไมวาจะเปนขาราชการกลมใด แบบใดกตามอาชพขาราชการและเจาหนาทของรฐตางกเปนทคาดหวงจากประชาชนในประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในดานจรยธรรม ประชาชนตางหวงวาขาราชการและเจาหนาทของรฐจะเปนแบบอยางทดใหแกประชาชนโดยทวไป

พลเอก เปรม ตณสลานนท ประธานองคมนตรและรฐบรษ กลาววาขาราชการจาแนกออกเปน 2 พวก คอ ขาราชการอาชพ กบอาชพขาราชการ โดยท ขาราชการอาชพ คอ ขาราชการททางานดวยความซอสตย สจรต เสยสละ และจงรกภกด อทศตน อทศเวลา อทศเรองสวนตวใหแกหนวยงานของตนอยางเตมท เหนความสาคญและเกยรตแหงความเปนขาราชการ

ความหมายของจรยธรรม

คาวา “จรยธรรม” เปนศพทบญญตขนเพอใชเรยกคาในภาษาองกฤษวา “Ethics” ซงมรากศพทมาจากคาในภาษากรกวา “Ethos” ทแปลวา ลกษณะนสยทสามารถตดสนคณคาไดตามความด ความงาม และความสข” สงคมไทยเรมใชคาวา “จรยธรรม”เมอราว 40 กวาปทผานมานเอง และในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 3 (พ.ศ. 2515-2519) นบเปนแผนแรกทมการกลาวถง จรยธรรม โดยใหมการ“สงเสรมจรยธรรม คณธรรม และวนยของเดกเพอใหมความเขาใจและภมใจในศลปะของชาต พรอมทงสงเสรมการศกษาพลานามยสวนบคคลและสวนรวม เพอใหประชาชนมรางกายแขงแรง มสขภาพจตด มนาใจเปนนกกฬา มความอดทน มความรกหมคณะและสวนรวม”

ในภาษาไทยทใชกนอยนน จรยธรรม ประกอบดวยคาสองคา คอคาวา จรยะ+ธรรม โดยท “จรยะ” มรากศพทมาจากภาษาบาล หมายถง ความประพฤตหรอกรยาทควรประพฤต ขณะท“ธรรม”เปนคามาจากภาษาสนสกฤต และมความหมายวา หลกการ, ความชอบ โดยนยน เมอนาคาวา “จรย”รวมกบ “ธรรม” เปน “จรยธรรม” จงมความหมายตามตวอกษรวา “หลกแหง ความประพฤต” หรอ “แนวทางของการประพฤต”

สาหรบในมมมองของนกวชาการ กไดใหความหมายของคาวาจรยธรรมไว ซงขนอยกบทรรศนะของแตละทาน ดงน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 14

พระธรรมปฎก (2543: 10-11) อธบายไววาแทจรงแลวจรยธรรมนน เปนคาทมความหมายกวางมาก หมายเอา การดาเนนชวต ความเปนอย การครองชวต การเคลอนไหวในทกระดบของชวต ทงทางกาย ทางวาจา ทางใจ ทงดานสวนตว ดานสงคม ดานอารมณ ดานจตใจ ดานปญญา

ทางดาน พรนพ พกกะพนธ (2544: 6) กลาววา จรยธรรม หมายถง สงทควรประพฤตและประพฤตเหมาะสมในสงทถกตองซงสงคมยอมรบ เพอการอยรวมกนในสงคมอยางมความสขรมเยน ซงคานยามเชนนคลายกบทพภพ วชงเงน (2546: 4) เสนอไววา จรยธรรม คอ กรยา มารยาท การประพฤตทเหมาะสมทสงคมปรารถนา เปนแนวทางเพอบรรลสภาพชวตทดงามทงหลาย ทงกาย วาจา ใจ เปนไปในทางทดและเวนสงทผดตอปทสถานของสงคม

ในสวนของพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน ใหความหมายคาวา “จรย” วาหมายถง ความประพฤต กรยา ทควรประพฤต และใหความหมายคาวา “จรยธรรม” วาหมายถง ธรรมทเปนขอประพฤต ปฏบต

โดยสรป จรยธรรม จงหมายถง หลกความประพฤตทแสดงออกถงคณงามความดทคนในกลมหนงกาหนดขนมาเพอใหสงคมอน ๆ โดยรวมยอมรบ ในกรณของขาราชการ จรยธรรม จงหมายถง หลกความประพฤตทดงามของขาราชการทกาหนดขนมาใหขาราชการประพฤตปฏบตเพอใหประชาชนโดยรวมยอมรบนบถอ และจรยธรรมในการบรหารงานจงเปนเรองทเกยวของกบความประพฤตและการปฏบตตนของผบรหารวาเปนไปตามหลกแหงความด อยในแนวทางของศลธรรมและวฒนธรรม และเปนทยอมรบของผทเกยวของทงปวงเพยงใด ประโยชนของจรยธรรม

จรยธรรมนบวาเปนพนฐานสาคญของมนษยทกคนและทกวชาชพ หากบคคลใดหรอวชาชพใด ไมมจรยธรรมเปนหลกยดแลว กยากทจะกาวไปสความสาเรจแหงตนและวชาชพนน ๆ ยงไปกวานน คอ การขาดจรยธรรมทงในสวนบคคลและวชาชพ อาจมผลรายตอตนเอง สงคม และวงวชาชพในอนาคตอกดวย กรณเชนนไมเวนแมแตกบขาราชการและเจาหนาทของรฐ หากขาราชการและเจาหนาทของรฐมจรยธรรม กจะยงประโยชนใหเกดขนทง 3 ระดบ คอ

1. ระดบตนเองหรอระดบบคคล เปนประโยชนทเกดขนกบขาราชการหรอเจาหนาทของรฐโดยตรง นบเปนประโยชนสวนตน เชน ความมชอเสยง การนบหนาถอตา ความอมเอมใจ เปนตน ผบรหารและเจาหนาทของรฐทงหลาย ทจรยธรรมสมบรณจะสงผลให จตใจเขมแขงและมประสทธภาพใน 5 ลกษณะ ดงตอไปน 1) ปราโมทย ความราเรงเบกบานใจ 2) ปต ความอมใจ 3) ปทสทธ ความผอนคลาย สงบเยนกาย ใจ 4) สข ความมใจคลองแคลว ชนมน 5) สมาธ ความตงมนอยตวของจตใจ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 15

2. ระดบองคการ เปนประโยชนทเกดขนกบองคการหรอหนวยงานของรฐททาหนาทใหบรการประชาชน จากการศกษาเรองปจจยดานจรยธรรมทสงผลตอความเชอถอไววางใจของประชาชนตอภาครฐ ศรพร แยมนลและจตนา บลมาศ (2551: 124-136) พบวา ปจจยทสาคญประการแรกททาใหประชาชนไวใจภาครฐ คอ “การปลอดจากการทจรตคอรรปชน มความโปรงใส เปนธรรมและมความรบผดชอบ” สรปดวยคาพดสน ๆ คอ ตองม “จรยธรรม” นนเอง

3. ระดบประเทศ เปนประโยชนทเกดขนตอสงคมโดยรวม หรอเปนประโยชนทจะเกดขนกบประเทศ เชน การไดรบความไววางใจจากประชาชน เปนตน ขาราชการนบวาเปนผทมบทบาทสาคญในการพฒนาประเทศ โดยหนาทแลวขาราชการเปนผนานโยบายของรฐทกาหนดไปปฏบตใหเกดผล

ดงนน จรยธรรมของขาราชการมความสาคญและจาเปนอยางมาก ดวยเหตทการบรหารราชการไมอาจเกดประสทธภาพทเอออานวยประโยชนตอประเทศชาตและประชาชนได หากขาราชการซงเปนกลไกของทางราชการทสาคญ “ขาดจรยธรรม” ซงครอบคลมถง การขาดจตใจ จตสานก จตวญญาณ หรออดมการณทดงามเพอสวนรวม การขาดจรยธรรมของขาราชการมสวนสาคญทาใหขาราชการเปนจานวนมากประพฤตมชอบในวงราชการ การกระทาหรอผลงานทปรากฏออกมากจะขาดประสทธภาพหรอไมมประสทธภาพมากเทาทควร ทงน เนองจากจตใจหรอจรยธรรม มสวนสาคญในการกาหนดพฤตกรรมดงกลาวแลว นอกเหนอจากน คณคาของขาราชการยงเปนสงสาคญทควรคานงถงดวย นนกคอขาราชการไมควรมเฉพาะสงจาเปนดาน “วตถ” เชน การไดรบปรญญาบตรจากการศกษาเลาเรยน เปนสวนแสดงใหเหนถงการเปนขาราชการทม “คณภาพ” เทานน แตยงควรมสงจาเปนดาน “จตใจ” ซงไดจาก“จรยธรรมของขาราชการ” ทมสวนแสดงใหเหนถงการเปนขาราชการทม “คณธรรม” ควบคกนไปดวยการเปนขาราชการทมทงคณภาพและคณธรรม ยอมเปนพนฐานสาคญใหแกขาราชการนนนาไปชวยสราง“คณคา” ใหเกดประโยชน แกตนเอง ครอบครว สงคม ตลอดจนปฏบตหนาทราชการเพอสวนรวมไดอยางมประสทธภาพ อกดวย ปญหาและผลกระทบจากการขาดจรยธรรมในขาราชการและเจาหนาทของรฐ เนองจากขาราชการเปนบคคลทมความสาคญอยางยงตอทงองคการและการพฒนาประเทศโดยรวม ทงนเพราะขาราชการเปนผมหนาทในการกาหนดนโยบาย และทศทางการพฒนาตาง ๆ แตทผานมาสงคมไทยมการกลาวถงเรองของจรยธรรมของบคลากรในภาครฐ มาอยางตอเนองในแงของการขาดจรยธรรม

ปญหาขาดจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ เชน ปฏบตหนาทอยางไมซอสตยสจรตและไมบรสทธใจ ไดกอใหเกดปญหาหลายประการ เชน ปญหาการฉอราษฎรแสวงหาผลประโยชนใสตนเองและพวกพอง และปญหาการทาลายความเปนธรรมในสงคม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 16

แนวคดเกยวกบจรยธรรมจงเปนสงสาคญสาหรบการปฏบตหนาทราชการ รวมทงมผลตอความเชอมนของชาวตางชาตดวยเชนกน

จากการจดลาดบความนาเชอถอขององคกรเพอความโปรงใสนานาชาต (Transparency International Organization) ซงเปนองคการระหวางประเทศ มสานกงานใหญอยทกรงเบอรลน ประเทศเยอรมน กรณของประเทศไทยนน เฉพาะตงแต พ.ศ. 2549-2552 พบวา ระดบคะแนนความโปรงใสยงตาลง กรณเชนน คงเปนตวอยางไดเปนอยางดถงวกฤตการณดานจรยธรรมในขาราชการและเจาหนาทของรฐทประสบอย ณ เวลาน

ป พ.ศ. จานวนประเทศ จานวนแหลงขอมล คะแนน อนดบ 2549 163 9 3.60 63 2550 179 9 3.30 84 2551 180 9 3.50 80 2552 180 9 3.40 84

สาเหตสาคญททาใหประเทศไทยขาดความเชอมนทงจากคนไทยเองและคนตางชาต คงหนไมพนประเดนการดาเนนงานของขาราชการและเจาหนาทของของรฐทปราศจากจรยธรรม

จากสภาพปญหาการขาดจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ หากจะพจารณาถงทมาหรอมลเหตของปญหา พอจะรวบรวมไดหลายประการ คอ

1. อานาจบงคบบญชา (Authority) กลาวคอ กลมนกการเมองระดบชาตเปนกลมทมอานาจบงคบบญชามาก และมอานาจในการกาหนดนโยบาย อานาจดงกลาวเอออานวยตอการกระทาทจรต เชน การมอานาจในการอนมต หรออนญาตใหดาเนนโครงการตาง ๆ

2. สงจงใจ (Incentive) โดยเฉพาะสงจงใจทางเศรษฐกจเปนอกสาเหตหนงทเปนแรงผลกใหขาราชการและเจาหนาทของรฐกระทาการใด ๆ ทขดตอหลกจรยธรรม อาท ผลประโยชนจานวนมหาศาลในรปของเงน หน หรอผลตอบแทนอน ๆ

3. โอกาส (Opportunity) หมายถง กฎหมาย ระเบยบ หรอคาสงตาง ๆ เปดโอกาสใหขาราชการและเจาหนาทของรฐสามารถใชดลยพนจทจะเอออานวยใหสามารถกระทาการ ทจรตได

4. ชอเสยง (Reputation) หมายถง ขาราชการและเจาหนาทของรฐจานวนไมนอยทางานเพราะตองการชอเสยง ความประสงคในตาแหนงเพอเปนชอเสยงเกยรตยศแกตนเองและ วงศตระกล จงเปนสาเหตของการกระทาทกอยางโดยไมคานงถงเหตผล ความถกตองหรอจรยธรรมตาง ๆ

5. วฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture) ของคนไทยทเหนวาการละเมดจรยธรรมและมลกษณะผลประโยชนทบซอนของนกการเมองเปนเรองปกตวสยทมมาทกยค ทกสมย จงทาใหนกการเมองไมหวนเกรงในการกระทาทจรต

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 17

6. ระบบอปถมภ (Patronage System) เปนระบบเกาแกทสดในการตดสนบคคล กอนจะถกเปลยนมาเปนระบบคณธรรม (Merit system) เมอไมนานมานเอง ในสงคมไทยทเนนประโยชนนยม (Utilitarianism) ทถอเอาประโยชนสขเปนเกณฑตดสนความผดถก ชวด มากกวาจรยธรรม คณธรรมหรอความถกตองยงคงมปรากฏใหเหนอยมาก

สาเหตทง 6 ประการขางตนสามารถสรปไดเปน 2 สาเหตใหญ คอ สาเหตภายใน เปนสาเหตทมาจากตวของขาราชการและเจาหนาทของรฐเอง เชน ความตองการในชอเสยงและสงจงใจอน ๆ และสาเหตจากภายนอก เชน การถกอานาจบบบงคบใหตองกระทา เปนตน

ปญหาและพฤตกรรมการขาดจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐดงกลาวขางตน ไมวาจะดวยสาเหตใด ไดกอใหเกดผลกระทบอยางกวางขวางตอการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ไดแก

1. ผลกระทบทางดานการเมองและการบรหาร ผลกระทบดานการเมองการบรหารน ทาใหระบบการเมองขาดความชอบธรรมไมเปนทยอมรบของสงคม ทาใหระบบการเมองขาดเสถยรภาพและประสทธภาพ ทาใหขาราชการทดเสยขวญและกาลงใจในการปฏบตหนาทราชการ และอาจนาไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง พงสงเกตวาการเปลยนแปลงทางการเมองหลายตอหลายครงขออางประการหนงทเปนทนยมคอ ขาราชการขาดจรยธรรม เชน การปฏวตเมอ 19 กนยายน 2549 ยอนไปไกลวานน สมย รสช. กยงใชประเดนทางจรยธรรมเปนขออางทนาไปสการปฏวตรฐบาลของพลเอกชาตชาย ชณหะวน เปนตน

2. ผลกระทบทางดานเศรษฐกจ ทาใหขาดทศทางในการพฒนาประเทศ ไมสามารถบรรลเปาหมาย ไดตามความเปนจรง เนองจากเปนไปตามความพงพอใจและผลประโยชนของนกการเมอง มนโยบายหรอมาตรการทใหผลประโยชนกบผประกอบการบางราย มการใชงบประมาณเกนความจาเปน เพมตนทนในการผลต ขาดความเชอมนจากนกลงทนทงในและตางประเทศ เศรษฐกจไมหมนเวยน การกระจายรายไดไมเปนธรรม

3. ผลกระทบดานความมนคง ผลกระทบจากการขาดคณธรรม จรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐทมตอความมนคง ทาใหสภาพสงคมไทยในปจจบนเสอมถอย เขาสภาวะวกฤต ดงสะทอนไดจาก ปญหาความรนแรงทเพมขนทางสงคม ปญหาการขาดความซอสตยสจรตและคณธรรมจรยธรรม ปญหาการทจรตคอรรปชน ปญหาความเกยจคราน อยากรวยทางลด ปญหาขาดการประมาณตน ขาดความยบยงชงใจ ความฟงเฟอฉาบฉวยในสงคม เปนตน ซงปญหาดานคณธรรมจรยธรรมนจะสงผลโดยตรงตอการพฒนาคน และสงคมไทยในอนาคต

ความพยายามของภาครฐในการสงเสรมจรยธรรมในขาราชการและเจาหนาทของรฐ การสงเสรมดานคณธรรม จรยธรรม ของขาราชการและเจาหนาทของรฐ เปนเรองสาคญทสงผลโดยตรงตอภาพลกษณ ความมนคง และสมฤทธผลของการบรหารภาครฐ ซงเปนกลไกทจะผลกดนใหการดาเนนการตาง ๆ บรรลผลสาเรจได คอ การรณรงคใหขาราชการ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 18

ตระหนก รบร มทศนคตทด รวมมอรวมใจกนประพฤตปฏบตตามมาตรการ หรอแนวทางการดาเนนการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมฯ รฐพยายามทกวถทางเพอใหขาราชการและเจาหนาทของรฐเปนคนดมคณธรรม และจรยธรรม ตามความคาดหวงของประชาชน ในอดตคนไทยไดมการอบรมสงสอน ถายทอดจรยธรรมจากรนหนงไปสคนอกรนหนงโดยผานการอบรมบมนสยในครอบครว โดยการบวชเรยน และโดยการอบรมของวด ผานการเทศนาสงสอนของผทรงศล ตลอดจนการบรรจจรยธรรมไวในหลกสตรการเรยนการสอนภายใตชอ “จรยศกษา” เพอเสรมสรางบคคลใหมจรยธรรมทสอดคลองกบมาตรฐานของสงคม (สงบ ลกษณะ, ม.ป.ป.: 29-30) อยางไรกด เมอสงคมมความซบซอนมากขน ลาพงแคบาน วด และโรงเรยนนน ไมเพยงพอ จงจาเปนตองมกลไกอน ๆ เพมเตมเขามา การสงเสรมจรยธรรมขาราชการและเจาหนาทของรฐในปจจบน กระทากนอยในหลายลกษณะ ดงตอไปน 1. การสงเสรมจรยธรรมขาราชการและเจาหนาทของรฐโดยรฐธรรมนญ ประเทศไทยเรมกลาวถงการนาคณธรรมจรยธรรมมาใชในการบรหารการปกครองประเทศอยางเปนเรองเปนราว โดยกาหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 77 กาหนดใหรฐตองจดทามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมอง ขาราชการและพนกงาน หรอลกจางอนของรฐ เพอปองกนการทจรตประพฤตมชอบ และเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตหนาท จงทาใหมการจดทาประมวลจรยธรรมขนสาหรบหนวยงานของรฐแทบทกแหง นบเปนจดเดนประการหนงของรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 และนบเปนครงแรกของประวตการณการเมองไทยในรอบ 65 ป นบแตเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475

ในกรณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ยงคงใหความสาคญกบเรองจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ โดยไดกลาวถง “จรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ” ไวในหมวด 13 กลาวคอ มาตรา 279 กาหนดใหมาตรฐานทางจรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมอง ขาราชการ หรอเจาหนาทของรฐแตละประเภทใหเปนไปตามประมวลจรยธรรมทกาหนดขน และใหถอวาการไมปฏบตตามประมวลจรยธรรมเปนการกระทาผดทางวนย ขณะทมาตรา 280 กาหนดใหผตรวจราชการแผนดนมอานาจหนาทเสนอแนะหรอใหคาแนะนาในการจดหรอปรบปรงประมวลจรยธรรม

นอกจากรฐธรรมนญจะบญญตใหหนวยงานราชการตองทาประมวลจรยธรรม และสงเสรมใหสมาชกตองปฏบตตามประมวลทสรางขนมาแลว เพอแสดงเจตนาของรฐทจะสงเสรมจรยธรรม มาตรา 123 รฐธรรมนญฯ พ.ศ. 2550 ยงกาหนดใหสมาชกสภาผแทนราษฎรทรบตาแหนงสาคญตองเขาถวายสตยปฏญาณตนเสยกอนวา

“ขาพเจา (ชอผปฏญาณ) ขอปฎญาณวา ขาพเจาจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนสวนรวมของปวงชนชาวไทยทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 19

และแมกอนจะปฏบตหนาทในฐานะรฐมนตร ผทจะเขารบตาแหนงยงตองถวายสตยปฏญาณตน มาตรา 175 รฐธรรมนญฯ พ.ศ. 2550 เสยกอนวา

“ขาพเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฎญาณวา ขาพระพทธเจาจะจงรกภกดตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนสวนรวมของปวงชนชาวไทย ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”

กรณดงกลาวขางตน แสดงใหเหนไดเปนอยางดถงเจตนาของรฐ ทพยายามสงเสรมใหขาราชการและเจาหนาทของรฐเปนผมจรยธรรม ปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต

2. การสงเสรมจรยธรรมตามแนวประมวลจรยธรรม เนองจากรฐธรรมนญฯ กาหนด ใหหนวยงานของรฐตองมประมวลจรยธรรมเพอเปนกรอบสาหรบใหสมาชกไดประพฤตปฏบต พรอมทงใหระบโทษหากมการฝาฝนหรอละเลยไมปฏบตตาม ดวยเหตผลดงกลาวทาใหหนวยงาน ตาง ๆ เรงดาเนนการใหมประมวลจรยธรรมเปนแนวปฏบตเฉพาะของตนเองขนมา เชน กฎ ก.ตร.วาดวยประมวลจรยธรรมและจรรยาบรรณของตารวจ พ.ศ. 2551 ขอบงคบแพทยสภาวาดวยการรกษาจรยธรรมแหงวชาชพเวชกรรมเรองการปลกถายเซลลตนกาเนดเพอการรกษา พ.ศ. 2552 ประมวลจรยธรรมขาราชการตลาการ ขอบงคบวาดวยประมวลจรยธรรมของสมาชก สภาผแทนราษฎรและกรรมาธการ พ.ศ. 2553 เปนตน

ในกรณของขาราชการพลเรอนนน ไดมการออกประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน ทลงนามโดยนายกรฐมนตรอภสทธ เวชชวะ ในฐานะประธาน ก.พ. เมอวนท 16 กนยายน 2552 และประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 5 พฤศจกายน 2552 ซงมผลใชบงคบตงแตวนท 3 กมภาพนธ 2553 กาหนดใหขาราชการพลเรอน พนกงานราชการ และลกจางในสงกดขาราชการพลเรอน ตองมจรยธรรม 10 ประการดงตอไปน

1. ขาราชการตองยดมนในจรยธรรม และยนหยดกระทาในสงทถกตอง และเปนธรรม 2. ขาราชการตองมจตสานกทด และความรบผดชอบตอหนาท เสยสละ ปฏบตหนาท

ดวยความรวดเรว โปรงใส และสามารถตรวจสอบได 3. ขาราชการตองแยกเรองสวนตวออกจากตาแหนงหนาท และยดถอประโยชนสวนรวม

ของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตน เชน ไมนาความสมพนธสวนตวมาประกอบการใชเปนดลพนจในปฏบตหนาท ตอบคคลนนตางจากบคคลอนเพราะชอบหรอชง เปนตน

4. ขาราชการตองละเวนจากการแสวงประโยชนทมชอบโดยอาศยตาแหนงหนาทและไมกระทาการอนเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวม เชน ไมเรยกรบ หรอยอมจะรบของขวญไมวากอนหรอหลงดารงตาแหนง หรอปฏบตหนาทไมใชตาแหนงกระทาการทเปนคณหรอเปนโทษแกบคคลใด เพยงเพราะมอคต เปนตน

5. ขาราชการตองเคารพและปฏบตตามรฐธรรมนญและกฎหมายอยางตรงไปตรงมา เชน ไมละเมดรฐธรรมนญ กฎหมาย กฎ ขอบงคบหรอมตคณะรฐมนตรทชอบดวยกฎหมาย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 20

หรอ ไมเลยงกฎหมาย ใชชองวางของกฎหมายทอยในความรบผดชอบของตนเพอประโยชนของตนเองหรอผอน เปนตน

6. ขาราชการตองปฏบตหนาทดวยความเทยงธรรม เปนกลางทางการเมอง ใหบรการแกประชาชนโดยมอธยาศยทดและไมเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม เชน ไมหลกเลยงหรอละเลยกฎหมาย ใหบรการและอานวยความสะดวกแกประชาชนโดยมอธยาศยทด ปราศจากอคต และไมเลอกปฏบต พรอมทงคานงถงสทธเสรภาพของบคคลอน เปนตน

7. ขาราชการตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยขอมลขาวสารของทางราชการอยางเครงครดและรวดเรว ไมถวงเวลาใหเนนชาและใชขอมลขาวสารทไดมาจากการดาเนนงานเพอการในหนาทและใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวน ถกตอง ทนการณ และไมบดเบอนขอเทจจรง เชน ไมใชมลทไดมาเพอเออประโยชนแกตนเองและบคคลอน เปนตน

8. ขาราชการตองมงผลสมฤทธของงาน รกษาคณภาพและมาตรฐานแหงวชาชพโดยเครงครด เชน ปฏบตงานโดยมงประสทธภาพและประสทธผลของงานเปนสาคญ หรอใชงบประมาณ ทรพยสน สทธและประโยชนททางราชการจดให ดวยความประหยดคมคา ไมฟมเฟอย เปนตน

9. ขาราชการตองยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เชน ไมแสดงการตอตานการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข โดยอยางนอยตองวางตน จงรกภกดตอพระมหากษตรย และไมละเมดองคพระมหากษตรย พระราชน และพระรชทายาทไมวาทางกาย หรอทางวาจา หรอแมกระทงตองเปนแบบอยางทดในการดารงตน รกษาชอเสยงและภาพลกษณของราชการ เปนตน

10. ขาราชการตองเปนแบบอยางทดในการดารงตน รกษาชอเสยงและภาพลกษณของขาราชการโดยรวม เชน ไมละเมดหลกสาคญทางศลธรรม ศาสนา ประเพณ เปนตน

3. การกาหนดใหเรองจรยธรรมเปนยทธศาสตรของการพฒนาบคลากร มมตของคณะรฐมนตรหลายมตทกาหนดใหเรองจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐเปนเรอง ทตองใหความสาคญอยางเรงดวน เชน มตของคณะรฐมนตรเมอวนท วนท 26 สงหาคม 2551 ทเหนชอบยทธศาสตรการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมในภาครฐ เปนหนงใน 5 ยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการ ประกอบดวย 5 ยทธศาสตร คอ ยทธศาสตรท 1 การพฒนาระบบการบรหารจดการงานภาครฐทเออตอการหลอหลอมใหขาราชการมมโนสจรต ยทธศาสตรท 2 การปรบปรงระบบการบรหารงานบคคลใหเออตอการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม ยทธศาสตรท 3 การกาหนดบรรทดฐานทางจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ ยทธศาสตรท 4 การสงเสรมคณธรรมในองคกรเพอเปนตนแบบใหขาราชการไดเรยนรและปฏบตตาม ยทธศาสตรท 5 การสรางการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบคณธรรมจรยธรรม ธรรมาภบาลของขาราชการและหนวยงานของรฐ

นอกจากน เมอวนท 30 มถนายน 2552 คณะรฐมนตรไดผานความเหนชอบยทธศาสตร การพฒนาขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2552-2556 เพอใหสวนราชการใชเปนแนวทางในการ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 21

ดาเนนการพฒนาขาราชการพลเรอนใหมคณภาพ คณธรรม และคณภาพชวตในการปฏบตราชการ ประกอบดวย 4 ยทธศาสตร คอ

ยทธศาสตรท 1 การพฒนาคณภาพขาราชการในการปฏบตงานบนพนฐานของสมรรถนะ ยทธศาสตรท 2 การพฒนาขาราชการใหเปนคนด มความซอสตยสจรต มคณธรรม

จรยธรรม มวนย และเขาถงประชาชน ยทธศาสตรท 3 พฒนาผนาการเปลยนแปลงทกระดบในองคการโดยผานกระบวนการเรยนร ทหลากหลายใหสามารถเปนผนาตนเอง ผนาทม ผนาองคการ และผนาเครอขาย

ยทธศาสตรท 4 การสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตของขาราชการทกคน ทกระดบใหม พลงกายทเขมแขง และพลงใจทพรอมอทศเพอผลสมฤทธของงาน จะเหนวาเรองจรยธรรม เปนเรองหนงทคณะกรรมการขาราชการพลเรอน หรอ ก.พ. ใหความสาคญ ตามยทธศาสตรท 2 นน มเปาหมายเพอพฒนาขาราชการในสวนราชการตาง ๆ ใหเปนคนด มความซอสตยสจรต มคณธรรมจรยธรรม มวนยและเขาถงประชาชน โดยเฉพาะ กลยทธท 3 ทกาหนดวา เสรมสรางจตสานกการเปนขาราชการทดอยางตอเนอง และพฒนาผบงคบบญชาทกระดบใหเปนแบบอยางทด สามารถจงใจและพฒนาคณธรรม จรยธรรมผใตบงคบบญชา และสนบสนนการปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรม จรยธรรม และจรรยา แมภาครฐจะใสใจกบการสงเสรมจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐอยางตอเนอง แตวกฤตการณทางจรยธรรมของขาราชการยงไมดขน จาเปนอยเองทตองมการดาเนนการในสวนอน ๆ ควบคกนไปดวยโดยเฉพาะภาคประชาสงคม แนวทางการพฒนาจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ การพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐเปนเปาหมายสาคญของการพฒนาระบบราชการไทย ทตองการใหหนวยงานภาครฐมการยกระดบคณภาพมาตรฐานการทางานไปสระดบมาตรฐานสากล โดยบคลากรผปฏบตงานจะตองรหนาทของตนเอง ทสาคญคอจะตองเปนผมคณธรรมและจรยธรรมในการทางาน เพราะการบรหารราชการไมอาจเกดประสทธภาพทเอออานวยประโยชนตอประเทศชาตและประชาชนได หากขาราชการและเจาหนาทซงเปนกลไก ของทางราชการทสาคญขาดคณธรรมและจรยธรรมในการปฏบตงาน ดงนน การพฒนาใหขาราชการ และเจาหนาทของรฐมคณธรรมและจรยธรรม จงเปนสงจาเปนอยางยงในการปฏบตราชการในปจจบน มผลการวจยจานวนมากทศกษาแนวทางการพฒนาจรยธรรมของบคคลในสงคมและไดขอสรปวาการพฒนาขาราชการและเจาหนาทของรฐใหมจรยธรรมนน ตองดาเนนการโดยทกภาคสวนของสงคม และตองกระทาไปในหลาย ๆ แนวทาง นอกเหนอไปจากทรฐไดกาหนดไวหรอรฐไดดาเนนการอยแลว เชน (ประทบ มากมตร, 2550: ไมมเลขหนา) ไดศกษา “จรยธรรม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 22

ของผบรหารสถาบนอดมศกษา” พบวา แนวทางในการสงเสรมจรยธรรมของผบรหารระดบหวหนาภาควชาของสถาบนอดมศกษาเอกชน ม 8 แนวทางใหม ไดแก การสนบสนนดานนโยบาย การจดฝกอบรมจรยธรรม การจดทาประมวลจรยธรรม การตรวจสอบจรยธรรม การนาจรยธรรมเปนสวนหนงในการบรหารทรพยากรบคคล การเปนแบบอยางทดของผนา การมคณะกรรมการหรอทปรกษาดานจรยธรรม และการจงใจ ซงบางวธการดงกลาวสามารถนามาใชกบขาราชการและเจาหนาทของรฐได

ผเขยนเหนวา การจะสงเสรมและพฒนาใหขาราชการและเจาหนาทของรฐมจรยธรรม ทเหมาะสมกบการปฏบตหนาทนน ควรจะดาเนนการไปทงสองทางพรอม ๆ กน คอ ทงภาครฐและภาคประชาสงคม อกทงตองดาเนนการในหลายวธไปพรอม ๆ ดงตอไปน

1. ตอตานหรอไมสนบสนนคานยมของขาราชการไทยทมอยแลวในสงคม และเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ ตวอยางคานยมของขาราชการไทยทมอยแลวในสงคม และเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ (วรช วรชนภาวรรณ, 2555: ไมมเลขหนา) ได "วเคราะหลกษณะอปนสยของขาราชการไทย ทเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศและการปฏรประบบราชการ" ประกอบดวยคานยม 20 ประการ แตทผเขยนเหนวาเปนคานยมทขดกบหลกจรยธรรมอยางชดเจน เชน 1) การยดถอระบบอปถมภ 2) การปกปองผใตบงคบบญชาในทางทผด 3) การมลกษณะตวใครตวมน

4) การทาผกชโรยหนา 5) การปดความรบผดชอบ

6) คอรรปชน 7) การประจบสอพลอ

ในเวลาเดยวกน ควรสนบสนนและสงเสรมใหเผยแพร สราง และปลกฝงคานยมทสงเสรมการพฒนาประเทศ เชน 1) คานยมในความซอสตยสจรต 2) คานยมในระบบคณธรรม 3) คานยมในหลกประชาธปไตย 4) คานยมทยดถอหลกการมากกวาตวบคคล 5) คานยมในความประหยดและขยน 6) คานยมของการรวมกลม 7) คานยมในระเบยบวนย

ทงการสงเสรมและตอตานคานยมทงสองกลมขางตนนน จะตองกระทาอยางเปดเผยใหเปนสาธารณะ เพอทคนในสงคมรบรรบทราบ และเปนสวนหนงของการกากบดแลตอไป

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 23

2. สนบสนนใหดาเนนคด และลงโทษขาราชการทประพฤตมชอบ ตามบทบญญตของกฎหมายอยางเครงครด เขมงวด และรวดเรว โดยดาเนนการกบขาราชการทกระดบ การสนบสนน เชนนจะมสวนปองกนมใชขาราชการคด และปฏบตราชการในทางมชอบ เพราะเกรงกลววาจะตองถกลงโทษ

3. สรางผบงคบบญชาตนแบบ ใหผบงคบบญชาประพฤตตวเปนแบบอยางทดในการปฏบตราชการ โดยสนบสนนใหผบงคบบญชา ผบรหาร หรอแกนนาในการปฏบตราชการนาหลกทศพธราชธรรมมาปรบใช ทศพธราชธรรมเปนหลกทนกบรหารและสามญชนสามารถนามาปรบใชได ซงประกอบดวย 1) ทาน คอ การใหนอกเหนอจากการบรจาคเปนทรพยสนหรอสงของแกผยากไร ผดอยโอกาส และผตกทกขไดยากแลว อาจจะใหนาใจแกผอนไดดวย 2) ศล คอ ความประพฤตทดงาม ตามหลกศาสนาของแตละคน เปนตนวายดถอ ศล 5 ตามหลกพระพทธศาสนา 3) บรจาค คอ ความเสยสละ หมายถง การเสยสละความสขสวนตนเพอความสขหรอประโยชนของสวนรวม 4) ความซอตรง คอ การดาเนนชวตและปฏบตหนาทการงานดวยความซอสตยสจรต 5) ความออนโยน คอ ความสภาพออนโยน มอธยาศยไมตร ไมเยอหยงถอตวและไมตดยดกบระบบเจาขนมลนาย คนทวไปกจะตอนรบ เพราะอยใกลแลวสบายใจ 6) ความเพยร คอ หลกธรรมทสอนใหไมยอทอ ในทางตรงกนขามกลบใหปฏบตหนาทราชการดวยความมมานะ ฝาฟนอปสรรคทงหลายจนประสบความสาเรจ 7) ความไมโกรธ คอ การไมโมโหหรอโกรธงาย ถงแมในหลายสถานการณจะทาไดยาก 8) ความไมเบยดเบยน คอ การไมบบคนกดขผอน รวมทงการไมใชอานาจไปบงคบ หรอหาเหตผลกลนแกลงผอนดวย 9) ความอดทน หรอ ขนต คอ การทนตอความยากลาบาก ไมทอถอยและไมหมด กาลงกาย กาลงใจทจะดาเนนชวต 10) ความเทยงธรรม คอ ความยตธรรม ความถกตอง ความหนกแนน ไมเอนเอยงหวนไหวดวยคาพด อารมณ หรอลาภสกการะใด

4. สนบสนนและสงเสรมใหบคคลหรอหนวยงานภายนอกเขามามสวนในการควบคมตรวจสอบจรยธรรมของขาราชการเพมขน สาเหตสาคญของการประพฤตมชอบในวงราชการมาจากขาราชการบางสวนขาดจรยธรรม และอดมการณกได โดยจรยธรรมมสวนสาคญในการกาหนดพฤตกรรมหรอการปฏบตหนาทราชการ ซงรวมทงการกระทาหรองดเวนการกระทาการใด ๆ ตามอานาจหนาทของขาราชการอนสงผลกระทบถงประสทธภาพในการปฏบตหนาทราชการ เพอประโยชนของประเทศชาตและประชาชนโดยรวม ประกอบกบการควบคม ตรวจสอบภายในหนวยงานของรฐไมอาจดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ ซงอาจเนองจากการเปนพวก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 24

เดยวกน สเดยวกน ดงนน จงมความจาเปนทจะตองพฒนาหรอสนบสนนใหบคคลหรอหนวยงานภายนอกเชน ประชาชน สถาบนการศกษา องคการเอกชน และสอมวลชน เขามามสวนรวมในการตรวจสอบพฤตกรรมและจรยธรรมของขาราชการเพมมากขน

5. สนบสนนใหนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) มาเปนแนวทางในการปฏบตราชการโดยควรบรรจไวในแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบตอ ๆ ไป พรอมกบนาไปยดถอปฏบตจรงอยางจรงจงตอเนอง และพรอมเพรยงกน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมสาระสาคญสรปไดดงน 1) การดาเนนการในทางสายกลางทอยบนพนฐานความพอด เนนการพงพาตนเอง ขณะเดยวกน ใหกาวทนโลกในยคโลกาภวฒน 2) ความพอเพยงทเนนการผลต และบรโภคอยบนความพอประมาณ มเหตผล 3) ความสมดลและการพฒนาทยงยน เปนการพฒนาอยางเปนองครวม มสมดลระหวางกระแสการแขงขนจากโลกาภวฒน และกระแสทองถนนยม มความหลากหลายในโครงสรางการผลต มการใชทนทมอยในสงคมใหมประสทธภาพ เกดประโยชนสงสด ไมทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วฒนธรรม ภมปญญาและวถชวตทดงาม 4) การมภมคมกนในตวทดพอสมควรในการเตรยมความพรอม รเทาทนตอผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงตาง ๆ มความยดหยนในการปรบตว มการตดสนใจอยางมเหตมผล มความเขมแขง 5) การเสรมสรางจตใจคนและพฒนาคนในชาตใหเปนคนด มคณธรรม มความรบผดชอบ ซอสตยสจรต มสตปญญา มความเพยร อดทน และรอบคอบ

6. สงเสรมใหนาการบรหารราชการตามแนวทางการบรหารกจการบานเมองทด (Good Government) ตามพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 แนวทางดงกลาวนไดกาหนดใหหนวยงานของรฐตองบรหารราชการโดยยดหลก การบรหารกจการบานเมองทดทประกอบดวย 6 หลก ไดแก หลกนตธรรม (rule of law) หลกคณธรรม (ethics) หลกความโปรงใส (transparency) หลกความมสวนรวม (participation) หลกความรบผดชอบ (accountability) และหลกความคมคา (value for money) กลาวไดวา แมจะมกระบวนการปฏบตราชการทประกอบดวยกขนตอนกตาม ถาในแตละขนตอนไมยดถอกฎระเบยบ หรอตวบทกฎหมายขาดคณธรรม ขาดความซอสตยสจรต ขาดความโปรงใส หรอไมเปดโอกาสใหมการควบคมตรวจสอบทงจากภายในและภายนอก รวมทงขาดการมสวนรวมของประชาชน ขาดความรบผดชอบในการดาเนนงานและขาดความคมคาในการดาเนนงานในบางกรณแลว กระบวนการปฏบตราชการนน จะไมประสบผลสาเรจเทาทควร

7. สนบสนนและสงเสรมบทบาทภาคประชาสงคม (Civil service) ใหเขมแขง และเขามามสวนรวมในการควบคมตรวจสอบการปฏบตราชการของขาราชการดานจรยธรรมอยางตอเนอง โดยดาเนนการในลกษณะเปนเครอขายหมายถง หนวยงานและประชาชนควรรวมตวกน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 25

เปนกลม เปนชมชน เปนองคการในพนททกระดบ โดยมเปาหมายและกจกรรมเชอมโยงกนและสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง และสภาพแวดลอมของพนทนน ทงน ตองเปนไปในทศทางทเอออานวยประโยชนตอประเทศชาตและประชาชนโดยรวมดวย สรป

ขาราชการและเจาหนาทของรฐมประวตความเปนมายาวนาน พรอม ๆ กบการตงรฐไทย

เหตเพราะขาราชการเปนกลไกสาคญในการพฒนาประเทศ ดงนน พฤตกรรมการทางานของขาราชการจงถกคาดหวงจากประชาชน ทงในประเทศและตางประเทศวา “ขาราชการและเจาหนาทของรฐ” ทงหลายจะประพฤตตนอยางซอสตย รบผดชอบ เสยสละ ยดความถกตองเปนธรรม เปนทเชอถอไววางใจของประชาชน ดงนน ในฐานะผททาหนาทในการดแลผลประโยชนของชาต ขาราชการและเจาหนาทของรฐทงหลาย จงจาเปนตองมพฤตกรรมทางจรยธรรมในการทางานสงกวาคนอน ๆ ซงหมายถงการเปนคนดและคนเกงไปพรอมกน อกทงขาราชการทกคนตองเขามามสวนรวมในการสรางจรยธรรมในองคการ โดยการใหความสาคญและยดประมวลจรยธรรมเปนแนวทางในการปฏบตหนาทราชการตอไป

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 26

บรรณานกรม กต ตยคคานนท. (2534). นกบรหารทนสมย. (พมพครงท 3). กรงเทพ: บตเตอรฟลาย. คณะกรรมการจรยธรรมประจากรมเจาทา. (2555). ยทธศาสตรการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมในกรมเจาทา พ.ศ. 2554-2555. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.md.go.th/ethic. [2555, มนาคม 5]. คมอการอบรมชดวชาการสงเสรมและพฒนาคณธรรม จรยธรรมขาราชการ. (ม.ป.ป.). [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.ethic.cdd.go.th. [2555, มนาคม 5]. ธรรตน กจจารกษ. (ม.ป.ป.). คณธรรมสาหรบผบรหาร. ม.ป.ท.: ม.ป.พ. ประทบ มากมตร. (2550). จรยธรรมของผบรหารสถาบนอดมศกษา. ดษฎนพนธปรชญา ดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา. ภาควชาการบรหารการศกษา. บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยศลปกร. พภพ วชงเงน. (2546). จรยธรรมทางธรกจ. กรงเทพฯ: รวมสาสน. พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต). (2539). ศาสนาและเยาวชน. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: สหธรรมมก. . (2543). จรยธรรมสาหรบคนรนใหม. กรงเทพฯ: สหธรรมมก. พรนพ พกกะพนธ. (2544). จรยธรรมทางธรกจ. กรงเทพฯ: จามจรโปรดกส. วรช วรชนภาวรรณ. (ม.ป.ป.). "วเคราะหลกษณะอปนสยของขาราชการไทย ทเปนอปสรรค ตอการพฒนาประเทศและการปฏรประบบราชการ. [ออนไลน]. แหลงทมา: home.kku.ac.th/ awuth/other/unwanted_caracteristics.pdf. [2555, มนาคม 5]. ศรพร แยมนล และจตนา บลมาศ. (2551, กรกฎาคม.-ธนวาคม). “ปจจยดายจรยธรรมทสงผล ตอความเชอถอไววางใจของประชาชนตอภาครฐ,” สงคมศาสตรและมนษยศาสตร. 34(2). สภาพร พศาลบตร. (2544). จรยธรรมทางธรกจ. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: วเจ พรน.

วาร

สารพกล

เผยแพรศลปะและวฒนธรรมแดนมงกร (จตรกรรม ดนตร นาฏศลป : บรณาการเตมรปแบบ)1

Art and Cultural Exchange in the Land of Dragons (Painting, Music and Dancing : Complete Integration)

มย ตะตยะ2 Mai tatiya

บทคดยอ สาระเนอหาของบทความวชาการน เปนประสบการณโดยตรงของผเขยน ทไดสมผสบรรยากาศแหงความประทบใจในแผนดนทไดฉายาวาแดนมงกร โดยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร รวมกบสานกศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร จดเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ เมองคนหมง มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ระหวางวนท 11–15 กนยายน พ.ศ. 2554 ซงในการไปครงนเปนการเผยแพรและเรยนรศลปะและวฒนธรรมซงกนและกน พอจะนามาสรปใหสอดคลองตามวตถประสงค ไดดงน 1. การจดนทรรศการภายใตชอ “ศลปะสอสมพนธภาพไทย-จน” ครงท 4 ซงมหาวทยาลยหงเหอเปนเจาภาพตอจากการจดครงท 3 ณ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ในการจดครงน นบวาทงสองมหาวทยาลยรวมจดแสดงผลงานและการสาธตดานจตรกรรม รวมสมยไดดเยยม มคณาจารย นกศกษา ประชาชนชาวจนเขารวมชมและทดลองปฏบตงานศลปะดวยเทคนคตาง ๆ แตสงทนาภาคภมใจกคอทงสองประเทศไดเรยนรรปแบบทางศลปะ ซงกนและกนมากขน

2. การแสดงดนตร นาฏศลป กถอวาเปนศาสตรแหงสากลไมตางจากงานจตรกรรม ประตมากรรม ททกชาตทกภาษาในโลกไดเหนไดฟงสามารถเขาใจไดไมมากกนอย แมจงหวะและทานองเสยงเพลง ผสมผสานลลารายรา การเตน จะเรวบางชาบางแตกทาใหผชมตรงตาตดใจไปอกนาน ซงมหาวทยาลยทงสองประเทศตางพยายามนากลเมดรปแบบทบงบอกเอกลกษณเฉพาะตน จนไปสการเปนวถชวตประจาชาต ดวยวฒนธรรมการละเลนหรอการแสดงพนบาน

3. การแสดงจนตลลาแบบใหมทนาการวาดภาพนางราในขณะกาลงแสดงหรอเตน ระบาอย ลลาวาดภาพดวยการปาดปายถานเกรยองผสมผสานเสยงดนตรไทย ซงทาใหผชมทงสอง 1 บทความนเปนบทความวชาการทนาประสบการณจากการเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ เมองคนหมง มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ระหวางวนท 11–15 กนยายน 2554 ทไดสมผสรบรผสมผสานขอมลทศกษาคนควานามารวบรวมเขยนดวยภาษาและถอยคาทเขาใจงาย พรอมกบการวเคราะหตามหลกวชาการ 2 อาจารยประจาโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป ดารงตาแหนงคณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 28

ประเทศเกดความประทบใจยง เมอดนตรไทยบรรเลงจบ นาฏศลปจบดวยทาทางสวยงาม ภาพจตรกรรมทวาดนางระบากเสรจสมบรณพรอมกน นบวาเปนการบรณาการเตมรปแบบจรง ๆ

คาสาคญ : ศลปะ, วฒนธรรม, การบรณาการ Abstract The content of this article represents the author’s direct experience in touching the impressive atmosphere in China: The Land of Dragons. The art and cultural exchange at Honghe University in Mengzi of Yunnan Province during September 11-15, 2011, is the Kamphaeng Phet Rajabhat University collaboration between Faculty of Humanities and Social Sciences and Art and Culture Center. This experience could be objectively summarized as follows: 1. The exhibition entitled “4th Thailand-China Art Exhibition” was hosted and organized by Honghe University, China after the “3rd Thailand-China Art Exhibition” at Kamphaeng Phet Rajabhat University, Thailand. This exhibition presented the excellent collaboration between these two universities in terms of contemporary art shows and demonstrations. Also, Honehe University professors, students, and the public could join the art practice with various techniques. That was a good chance to appreciate art and learn from each other. 2. More or less the same to painting and sculpture, music and dance are the universal art forms that anyone from different languages and different parts of the world can understand and appreciate them with their melodies, rhythms, and dance styles. Both universities tried to apply the techniques to represent their own unique cultures of their national lives of living through their plays or folk dances. 3. The new style of dance music was performed together with drawing. When the Thai dancers were performing, the artist was drawing their actions with crayon technique. So, when the Thai dance and drawing completed, the audience really appreciated the integration of dancing and drawing at the same time.

Keywords : Art, culture, integration

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 29

บทนา ทกชาตทกเผาพนธ ทกประเทศยอมมศลปะและวฒนธรรมดวยกนทงนน การไดสบสานถอวาเปนการสงเสรมใหเกดการเรยนรและเขาใจในวถชวตของคนเหลานนมากขน โดยเฉพาะผลงานดานจตรกรรม ภาพพมพ เปนสงทมนษยสรางสรรคมาตงแตยคหนเกาจนมาสยคปจจบน ฉะนน โปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ซงไดจด การเรยนการสอนในสาขาวชาเกยวกบการรงสรรคผลงานแขนงจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ จงประสงคใหมการเผยแพรผลงานออกสสาธารณชน ทงชาวไทยและชาวตางชาต

อนง คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ไดมการตกลง ความรวมมอกบทางมหาวทยาลยหงเหอ เมองคนหมง มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ตงแตป พ.ศ. 2551 โดยมการแลกเปลยนเรยนรดานบคลากร (อาจารย นกศกษา) และดานผลงานศลปะ โดยการจดแสดงเผยแพรผลงาน ซงทางคณะศลปกรรมมหาวทยาลยหงเหอ นาผลงานมาจดนทรรศการรวมกบโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ถง 3 ครง ภายใตชอ “ศลปะสอสมพนธภาพไทย-จน” และเมอวนท 26–28 มกราคม พ.ศ. 2554 เปนการจดแสดงผลงานครงท 3 ดวยเหตน โครงการเผยแพรศลปะดนแดนตางชาต จงประสงคนาผลงานของนกศกษาและอาจารยโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป ไปจดแสดง ณ มหาวทยาลยหงเหอ ซงถอวาเปนการเยอนครงท 1 เพอใหการไปเยอนแผนดนแดนมงกรครงแรก มความหลากหลายในศลปะแตละแขนง และสงผลดในทางวฒนธรรมไดเปนอยางด โดยพจารณาอยางรอบคอบวาศาสตรทจะนาไปเผยแพรและเกดวฒนธรรมไดชดเจน และเปนเอกลกษณของชาตไดดยง คงเปนศาสตรดานทศนศลป ดนตร นาฏศลปของไทย นอกจากจะเปนสอแหงวฒนธรรมแลวยงสามารถบรณาการรวมกนได จงนาจตรกรรม ดนตร นาฏศลปไปเผยแพรและโชวในรปแบบบรณาการทง 3 ศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ในฐานะทเปนหนวยงานหนงในสงคมและวงการศกษา มการเรยนการสอน 10 สาขาวชา ซงแตละสาขาวชา มภารกจสสงคม และชมชน นอกเหนอจากภารกจในการใหการศกษาและวจยในศาสตรตาง ๆ ยงมภารกจในการใหบรการแกชมชน และทานบารงศลปวฒนธรรม โดยสงเสรมจดกจกรรมใหมการบรณาการเพอทานบารงศลปและวฒนธรรมเปนประจา เนองจากเปนคณะวชาทมศาสตรทางศลปะ ดนตร นาฏศลปทเกยวของโดยตรง ซงในการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมทประเทศสาธารณรฐประชาชนจนครงน มผรวมเดนทางจานวน 37 คน จาแนกโดยรวม ดงน ผศ.รตนา รกการ อธการบด นายวระศกด ปบว คณะกรรมการสภามหาวทยาลย อาจารยสาขาศลปะ จานวน 6 คน อาจารยสาขาดนตร จานวน 3 คน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 30

อาจารยสาขานาฏศลป จานวน 3 คน อาจารยดานภาษา/ วเทศสมพนธ จานวน 5 คน ศลปนอสระ (จตรกรรม) จานวน 2 คน นกศกษาดนตร จานวน 6 คน นกศกษานาฏศลป จานวน 10 คน วตถประสงคของการเผยแพร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร รวมกบสานกศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร จดเผยแพรศลปะและวฒนธรรมในแดนมงกรครงน พอจะจาแนกเปนวตถประสงคหลกใหญ ๆ คอ 1. เพอเผยแพรและสาธตผลงานจตรกรรมรวมสมยระหวางมหาวทยาลยประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐประชาชนจน 2. เพอเผยแพรรปแบบการแสดงดนตร นาฏศลป ระหวางมหาวทยาลยประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐประชาชนจน 3. เพอการแสดงรปแบบบรณาการรวมกนอยางครบถวนระหวางจตรกรรม ดนตร และนาฏศลป ใหบงเกดเปนผลงานศลปะประจาชาตไทยในลกษณะจนตลลาแบบใหม ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการเผยแพร ในการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมครงน ไดรบประโยชนจากประสบการณทางตรงและทางออม สงผลดในดานความรวมมอระหวางสองมหาวทยาลย ดงน 1. เพอใหบคลากรทงสองประเทศมความรและเขาใจในวถชวตของมนษย และศลปะ วฒนธรรมอนดของมนษยชาต 2. เพอใหบคลากรทงสองมหาวทยาลยเหนคณคาศลปวฒนธรรมของชาตตนและชาตอน เกดการอนรกษและสงเสรม 3. เพอเปนประโยชนตอความรวมมอระหวางสองมหาวทยาลยใหมกจกรรมทดและอยางตอเนอง 4. เพอเปนประโยชนในการนาผลการวเคราะหเผยแพรศลปะและวฒนธรรมไปเปนขอมลอางองทางวชาการในการศกษาแยกแยะรปแบบบรณาการ ขอบเขตของการเผยแพร การเผยแพรศลปะและวฒนธรรมประเทศสาธารณรฐประชาชนจนครงน มขอบเขตระหวางสองมหาวทยาลย ดงตอไปน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 31

1. จดนทรรศการ “ศลปะสอสมพนธภาพไทย-จน” ครงท 4 เพอแสดงผลงานจตรกรรมและสาธตการสรางสรรคงานศลปะรวมกน 2. จดแสดงดนตร นาฏศลป รวมกนเพอเผยแพรวฒนธรรมของแตละชาต 3. เพอแสดงศกยภาพดานการบรณาการระหวางจตรกรรม ดนตร และนาฏศลป โดยแสดง รวมกน เวลาเดยวกน และจบพรอมกน ในลกษณะจนตลลาแบบใหม นยามศพทเฉพาะ เพอใหมความเขาใจในสาระของเนอหาทเกยวของกบการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมแดนมงกร จงขอกาหนดนยามศพทเฉพาะ ดงน ศลปะ หมายถง ผลแหงพลงความคดสรางสรรคของมนษยทแสดงออกในรปลกษณตาง ๆ ใหปรากฏซงสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอสะเทอนอารมณ ตามอจฉรยภาพ พทธปญญา ประสบการณ รสนยม และทกษะของแตละคน เพอความพอใจ ความรนรมย ขนบธรรมเนยม จารตประเพณ หรอความเชอในลทธศาสนา (พจนานกรมศพทศลปะองกฤษ-ไทย, 2541: 26) วฒนธรรม หมายถง วถการดาเนนชวตทมนษยสรางขนมานนเอง ไมวาจะเปนการละเลน การแสดง การรองเพลง พฤตกรรม และบรรดาผลงานทงมวลทมนษยไดสรางสรรคขน ไมวาจะเปนงานดานจตกรรม สถาปตยกรรม ตลอดจนความคด ความเชอ ความร ลกษณะทแสดง ความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบความรสก ความประพฤตและกรยาอาการ หรอการกระทาใด ๆ ของมนษยในสวนรวม ลงรปเปนพมพเดยวกนและสาแดงออกมาใหปรากฏเปนภาษา ศลปะ ความเชอถอ ระเบยบ ประเพณ ความกลมเกลยว ความกาวหนาของชาตและศลธรรมอนดงามของประชาชน (Thai Big Bang เขยนตามอารมณ, 2554) จตรกรรม หมายถง การวาดภาพ การเขยนภาพ ซงเกดขนจากการนาเอาวสดตาง ๆ เชน ดนสอ ส ปากกา และวสดอน ๆ มาขด ขด ลากเขยน ระบาย สลด ปาย ทา ฯลฯ ใหเกดเปนรปราง รปทรง บนระนาบรองรบ เปนเรองราวตามความคดของศลปนทตองการแสดงออก ซงอาจจะเปนเรองจรงทพบเหนได หรอเรองราวจากจนตนาการ อนเปนการสรางสงทมองเหนใหมองเหนได (โกสม สายใจ, 2544: 5) ดนตร หมายถง เสยงทประกอบกนเปน ทานองเพลง, เครองบรรเลงซงมเสยงดงทาใหรสกเพลดเพลน หรอเกดอารมณรก โศก หรอรนเรง เปนตน (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542, 2546, หนา 394) นาฏศลป หมายถง ศลปะการแสดงประกอบดนตร เชน ฟอน รา ระบา โขน แตละทองถนจะมชอเรยกและมลลาทาการแสดงทแตกตางกนไป สาเหตหลกมาจากภมอากาศ ภมประเทศของแตละทองถน ความเชอ ศาสนา ภาษา นสยใจคอของผคน ชวตความเปนอย แตละภาค (วกพเดย สารานกรมเสร, 2554)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 32

บรณาการ หมายถง การทาใหสมบรณ กลาวคอ ทาใหหนวยยอย ๆ ทมความสมพนธกนรวมกนทาหนาทอยางผสมกลมกลน เปนองครวมหนงเดยวทมความครบถวน สมบรณในตนเอง อกนยหนง คอ การนาเอาศาสตรสาขาวชาตาง ๆ ทมความสมพนธ เกยวของกน มาผสมผสานเขาดวยกน (Old Board, 2554) ขนตอนดาเนนการเผยแพรศลปะและวฒนธรรม กอนอนขอทาความเขาใจเกยวกบ “วฒนธรรม” ใหไดรบรเพอจะไดอรรถรสในเนอหามากขน คาวา วฒนธรรม ตรงกบภาษาองกฤษวา Culture ซงคาวา “วฒนธรรม” มาจากคาสองคา คาวา “วฒน” จากคาศพท “วฑฒน” ในภาษาบาล หมายถงความเจรญ สวนคาวา “ธรรม” มาจากคาศพท “ธรม” ในภาษาสนสกฤต หมายถง ความด เมอนาสองคามารวมกนจงไดคาวา “วฒนธรรม” ซงมความหมายในลกษณะ ความดอนจะกอใหเกดความงอกงามทเปนระเบยบเรยบรอยโดยวฒนธรรมสามารถแสดงออกมาไดผาน ดนตร วรรณกรรม จตรกรรม ประตมากรรม การละครและภาพยนตร แมบางครงอาจมผกลาววา วฒนธรรม คอ เรองทวาดวยการบรโภคและสนคาบรโภค เชน วฒนธรรมระดบสง วฒนธรรมระดบตา วฒนธรรมพนบาน หรอวฒนธรรมนยม เปนตน แตนกมานษยวทยา โดยทวไปกลาวถงวฒนธรรมวา มไดเปนเพยงสนคาบรโภค แตหมายความรวมถง กระบวนการในการผลตสนคาและการใหความหมายแกสนคานน ๆ ดวย ทงยงรวมไปถงความสมพนธทางสงคมและแนวการปฏบตททาใหวตถและกระบวนการผลตหลอมรวมอยดวยกนในสายตาของนกมานษยวทยาจงรวมไปถงเทคโนโลย ศลปะ วทยาศาสตรรวมทงระบบศลธรรม ดวยเหตน วฒนธรรม จงเปนคาทใหนยามเปนทยอมรบไดยากมากคาหนง เพราะเปนคาทครอบคลมขอบเขตทกวาง ซงเกยวของกบการดาเนนชวตทกดานของคนทงมวลในสงคม นบตงแตการกน การดารงชวตอย การแตงกาย การพกผอน ฯลฯ รวมทงปจจยในสงคมตาง ๆ เชน ภาษา ความร กฎหมาย ศาสนา ขนบธรรมเนยม ดนตร ศลปะ เทคโนโลย และรปแบบการทางาน ฯลฯ อนเปนทยอมรบและถายทอดกนมาจากคนรนหนงไปยงอกรนหนง เรองของวฒนธรรมเปนเรองทสาคญยงในความเปนชาต ชาตใดทไรเสยซงวฒนธรรม อนเปนของตนเองแลว ชาตนนจะคงความเปนชาตอยไมได ประชาชนหรอคนในชาตกไรดวย จตวญญาณของความเปนคน ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ทรงมพระราชดารบอยครงทแสดงความหวงใย ทงวฒนธรรมในภาพกวางของสงคม ศลปะและวฒนธรรมทเปนภาพสะทอนของสงคม พระองคทรงมพระบรมราโชวาทแกคณะนาฏศลปจากกรมศลปากร ซงจะเดนทางไปเผยแพรศลปะและวฒนธรรมไทย ณ ประเทศออสเตรเลย เมอวนท 27 กมภาพนธ 2513 ความตอนหนง ดงน “...คาวา วฒนธรรม นจะแปลวาอะไรกแลวแตจะตความ ความจรงแปลวา ความเจรญความกาวหนา แตวฒนธรรมในทนกคงจะบงถงวามความเจรญมาชานาน ไมใชวามความเจรญกาวหนา แตมความเจรญมาเปนเวลาชานานตอเนองมา และจนกระทง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 33

ฝงอยในสายเลอด แตถาเราไปแสดงตนวามวฒนธรรม วามฝมอเทานนเองกไมพอ ตองแสดงวาวฒนธรรมของเราอยในเลอดวฒนธรรมไทยมความออนโยน กตองเปนคนออนโยนทงในเวลาทมาแสดง ทงนอกเวลาแสดงวฒนธรรมหมายถงวาเปนคนทมความคดสงดวย อยางเราบอกวาคนนมวฒนธรรมหรอคนทไมมวฒนธรรม หมายความวาคนนหยาบคายหรอคนนออนโยน มความสภาพเรยบรอย กแสดงความสภาพเหมอนกน ใหเหนวาความสภาพออนโยนนน อยในเลอดของคนไทย...” (ศนยศกษาแนวพระราชดาร, 2554) กลาวโดยสรป วฒนธรรม จงเปนลกษณะพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษยซงเปนวถชวตของมนษย ทงบคคลและสงคมทไดววฒนาการตอเนองมาอยางมแบบแผน แตอยางไรกดมนษยนนไมไดเกาะกลมอยเฉพาะในสงคมของตนเอง ไดมความสมพนธตดตอกบสงคมตาง ๆ ซงอาจอยใกลชดมพรมแดนตดตอกน หรออยปะปนในสถานทเดยวกน หรอการทชนชาตหนงตกอยใตการปกครองของชนชาตหนง มนษยเปนผรจกเปลยนแปลงปรบปรงสงตาง ๆ จงนาเอาวฒนธรรมทไดเหนจากการสมพนธตดตอกนมาใชโดยอาจรบมาเพมเตมเปนวฒนธรรมของตนเองโดยตรงหรอนาเอามาดดแปลงแกไขใหสอดคลองเหมาะสมกบสภาพวฒนธรรมทมอยเดม ดงนน การเดนทางไปเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน จงเปนการแลกเปลยนวฒนธรรมซงกนและกน ซงขอนาเรองราวสเนอหาสาระในจดประสงคดงตอไปน 1. เผยแพรและสาธตผลงานจตรกรรมรวมสมย วนแรกนงเครองบนออกจากกรงเทพ ฯ ประมาณ 09.00 น. ถงสนามบนคนหมง นงรถบสตอไปถงมหาวทยาลยหงเหอ ประมาณ 19.30 น. (เวลาของประเทศจนซงเรวกวาประเทศไทย 1 ชวโมง) นาสมภาระเกบทโรงแรมหยางจวงของมหาวทยาลย เสรจแลวอาจารยและศลปนดานศลปะรบไปตดตงภาพจตรกรรมอกอาคารหนง ซงนาภาพจตรกรรมแรเงา สนา สอะครลก สชอลก และเทคนคตาง ๆ จานวน 50 ภาพ แสดงรวมกบผลงานจตรกรรมของจนอกรวมกวา 100 ภาพ ฉะนนบคลากร อาจารย และนกศกษาทงของจนและไทยจาเปนตองทางานตดตงแขงกบเวลา ทงเหนอยลาทงภาคภมใจ แมอปสรรคดานภาษาจะเปนปญหาบาง แตการจดนทรรศการเพอแสดงผลงานจะตองเกด และมพธเปดในวนรงขนของวนท 12 กนยายน 2554 เวลา 09.00 น.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 34

พธเปดงานนทรรศการ เชาวนทสอง คณะเดนทางของไทยทกคน ตนนอนกนแตเชาเนองจากตนเตนทจะมพธ

เปดงานนทรรศการ “ศลปะสอสมพนธภาพไทย-จน” ครงท 4 รบประทานอาหารเชาเสรจ รบมาถายรปหมหนาโรงแรม ซงภาพจะบงบอกวาครงหนงในชวตทพวกเรามารวมตวกนรงสรรคสงดงามใหแกมหาวทยาลยและแผนดนไทย และสงททาใหคณะของเราชอบมาก ๆ เหนจะเปน ปายผาสแดงตวหนงสอสเหลอง เขยนขอความยนดตอนรบกบงานพธเปดนทรรศการภาพเขยนทางวฒนธรรมระหวางสองมหาวทยาลย และพธเปดทสมเกยรตจรง ๆ มผบรหารมารวมมากมาย

ภาพท 1 คณะเดนทางเผยแพรศลปะและวฒนธรรม หนาโรงแรม ปายผาสแดงยนดตอนรบ

ภาพท 2 สวนหนงของคณะผบรหารทงสองมหาวทยาลย กอนพธเปด ปายผาสแดงหนาอาคารนทรรศการ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 35

ภาพท 3 นกศกษา คณาจารย ประชาชนรอพธเปดนทรรศการ

ภาพท 4 ศ.ดร.ซน หยฝาง คณบด คณะศลปกรรม มหาวทยาลยหงเหอ กลาวรายงานการจดงาน

ภาพท 5 ผศ.รตนา รกการ อธการบด มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร กลาวเปดงานในนามประเทศไทย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 36

ภาพท 6 ดร.เผงเฉยง รองอธการบด มหาวทยาลยหงเหอ กลาวเปดงานในนามประเทศจน

ภาพท 7 ผบรหารทงสอง มหาวทยาลย รวมกนตด ผาสแดง เปดนทรรศการ

ภาพท 8 บรรยากาศบรเวณ จดแสดงเผยแพร ผลงานรวมสมย สองมหาวทยาลย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 37

สองมหาวทยาลยเผยแพรผลงานจตรกรรมรวมสมย ในการจดนทรรศการครงท 4 น จดบรเวณอาคารเรยนรวมของมหาวทยาลยหงเหอ มผลงานจตรกรรมทงสองมหาวทยาลยรวมแสดง จานวน 120 ชน มทงผลงานเทคนคแรเงา สนา สนามน สอะครลก ฯลฯ นาเสยดายวาผลงานจากประเทศไทยทนาไปสวนใหญจะเปนงานชนเลก และเปนงานรงสรรคลงบนแผนกระดาษ เนองจากตองคานงถงการขนสงทางเครองบนและระยะทางไกลดวย แตกถอวาดมาก ๆ ทไดแสดงผลงานรวมกนทง 2 วน (วนท 12–13 กนยายน 2554) โดยมการสาธตการสรางผลงานศลปเฉพาะวนแรกทเปดเทานน จงขอนาเสนอภาพบางสวน ดงน

ภาพท 10 “ฤดไบไมผล” เทคนคสนา ผลงานโดย ตวนกวเหลยน มหาวทยาลยหงเหอ

ภาพท 9 ผบรหารทงสอง มหาวทยาลยเดนชมผลงานรวมสมย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 38

ภาพท 11 “ปเสยจาย” เทคนคสนา ผลงานโดย หลวหลง มหาวทยาลยหงเหอ

ภาพท 12 “เจดยวดพระแกว” เทคนคสนา ผลงานโดย ผศ.เชวงศกด เขยวเขน

ภาพท 13 “วดพระแกว” เทคนคสชอลค ผลงานโดย อ.ชศกด ไทพาณชย วา

รสารพ

กล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 39

ภาพท 14 “วดพระธาตผาเงา” ภาพท 15 “พญานาค” เทคนคถานเกรยอง เทคนคถานเกรยอง ผลงานโดย อ.สวทย ใจปอม ผลงานโดย อ.สมยศ คาแสง

ในการจดแสดงผลงานครงน มผลงานของอาจารย นกศกษา ศลปนอสระ ทงของไทยและ ของจนมากมาย ไมสามารถนามาเสนอไดทกภาพ แตกถอวาเปนนมตหมายทดในการเรมตน ครงแรกทมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชรไดไปแสดง ณ ทจนแหงนหลงจากทาขอตกลงรวมกน

ภาพท 16 “นางไม” เทคนคดนสอส ผลงานโดย ผศ.มย ตะตยะ วาร

สารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 40

สองมหาวทยาลยสาธตผลงานจตรกรรมรวมสมย

นอกจากการจดนทรรศการแสดงผลงานรวมกนแลว สองมหาวทยาลยยงมการสาธตผลงานดานจตรกรรมเมอแลกเปลยนเรยนรรปแบบซงกนและกน อกประการหนงตองการใหนกศกษาและผสนใจทวไปไดเขาใจกระบวนการรงสรรคผลงานแตละเทคนค ซงกนบวาประสบผลสาเรจมากทงสองมหาวทยาลย เนองจากมผสนใจเขาชมและทดลองปฏบตโดยเฉพาะเทคนคถานเกรยอง

ภาพท 17 สาธตสรางสรรคงาน จตรกรรมรปไก เทคนคปาดถานเกรยอง โดย อ.สวทย ใจปอม

ภาพท 18 สาธตสรางสรรคงาน จตรกรรมรปพญานาค เทคนคปาดถานเกรยอง โดย อ.สมยศ คาแสง

ภาพท 19 สาธตสรางสรรคงาน จตรกรรมรปดอกไม เทคนคสนา โดย อ.นภดล เนตรด

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 41

ภาพท 20 สาธตสรางสรรคงานเขยนอกษรจน ภาพท 21 สาธตสรางสรรคงานจตรกรรม เทคนคหมกสดา เทคนคหมกสดา ผลงานโดย ตวนกวเหลยน ผลงานโดย เจยงหลซ

ภาพท 22 อ.สวทย ใจปอม ฝกสอนนกศกษาและผสนใจวาดภาพเทคนคปาดถานเกรยอง

ภาพท 23 อ.สมยศ คาแสง, ผศ.มย ตะตยะ ฝกสอนนกศกษาและผสนใจ วาดภาพเทคนคปาดถานเกรยอง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 42

2. เผยแพรรปแบบการแสดงดนตร นาฏศลป การเผยแพรดานดนตรไทย นาฏศลปไทย กคอวฒนธรรมไทยทตองการแสดงออกใหบคลากรในมหาวทยาลยหงเหอ และประชาชนชาวจนไดรบรและมความเขาใจในรปแบบดนตรและนาฏศลปของไทยไมมากกนอย ในทางตรงขามเขากตองการใหชาวไทยรบทราบรปแบบดนตรและนาฏศลปของจนเชนกน จงถอวาแลกเปลยนรปแบบซงกนและกน ซงขอแจกแจงวน/ เวลา/ สถานทในการแสดงภายในมหาวทยาลยหงเหอ ทง 2 แหง ดงน

วนท 12 กนยายน 2554 เวลา 19.00 น. ณ หอประชม โรงแรมหยางจวง วนท 13 กนยายน 2554 เวลา 20.00 น. ณ หอประชมใหญ ทง 2 วน และ 2 แหง ทกลาวน ดนตร นาฏศลปไดจดแสดงรวมกนอยางสนกสนานตาม

แบบฉบบของแตละชาต โดยการแสดงจะไมซารปแบบเดม แตละครงแตละแหงจะมรปแบบ ใหม ๆ มานาเสนอใหรสกวาอลงการจรง ๆ

ภาพท 24 เผยแพรรปแบบดนตรไทย โดย ผศ.ชชชย พวกด, อาจารย, นกศกษา

ภาพท 25 เผยแพรรปแบบ ดนตรจน โดย อาจารย, นกศกษา ชาวจน วาร

สารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 43

ภาพท 26 พธกรดาเนน รายการ ณ หอประชมใหญ สอสารดวยภาษาไทย จน องกฤษ

ภาพท 27 เผยแพรรปแบบ นาฏศลปไทย โดย นกศกษานาฏศลปไทย

ภาพท 28 เผยแพร รปแบบนาฏศลปจน โดย อาจารย, นกศกษาชาวจน วาร

สารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 44

3. การแสดงรปแบบบรณาการจตรกรรม ดนตร และนาฏศลป เนองจากโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป โปรแกรมวชาดนตร และโปรแกรมวชานาฏศลปและการละคร สงกดอยในคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร จงจาเปนอยางยงทตองการให 3 โปรแกรมวชา หรออกนยหนงกคอ 3 ศาสตร มการบรณาการรวมกน เพอนาไปใชในการพฒนาการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ ดวยเหตน การเผยแพรศลปะและวฒนธรรมแดนมงกรครงน จงประสงคใหมการบรณาการรวมกบจตรกรรมไทย ดนตรไทย และนาฏศลปไทย ใหครบสมบรณแบบทสด ฉะนนคนวนท 12-13 กนยายน 2554 เปนโอกาสดทจะโชวและแสดงจตรกรรม ดนตร นาฏศลป : บรณาการเตมรปแบบในลกษณะจนตลลาแบบใหม

ภาพท 29 “กะลา” บรณาการกระทบกะลาใหเปนเสยงเพลงและประกอบทารา โดย นกศกษานาฏศลปไทย

ภาพท 30 “กลอง” บรณาการตกลองใหเปนเสยง เพลงและประกอบทาเตน โดย นกศกษานาฏศลปจน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 45

นวตกรรมการเรยนร ศนยเรยนรการพฒนาสงคมและสวสดการ (2552) ใหความหมาย จนตลลาไว คอ เปนศลปะของการเคลอนไหวจากภายในทตอบสนองตอเสยงนนคอความสมพนธของเสยงกบภาษา บทกลอน คารอง และความสมพนธกบเสยงดนตร คอจงหวะและลลา จนตลลาใชในการพฒนาคน ทงในรปแบบทเปนรายบคคลและเปนกลม ทตองใชการสงเกต ความรสกทจะเรมตนเคลอนไปและหยดพรอมกนโดยไมมใครนาใคร เชอมโยงกบงานศลปะดงกลาวสรางสรรคใหเกดประสบการณฝงลกกบเสยงภาษาและดนตร ดงนนจนตลลาจงเปนศลปะแหงการเคลอนไหว (Art of Movement)

ดงนน จนตลลาแบบใหมทกลาวนจะเปนการผสมผสานระหวางดนตร และลลาการเคลอนไหวในทาทางการราของนาฏศลป พรอมกบลลาการวาดภาพดวยการปาดปายถานเกรยองเคลอนไหวผสมผสานเสยงดนตรไทย และเมอดนตรไทยบรรเลงจบ นาฏศลปจบดวยทาทางสวยงาม ภาพจตรกรรมทวาดนางระบากเสรจสมบรณดวยคอทกอยางเสรจสมบรณพรอมกน

ภาพท 31 การแสดงชด “หนมานจบนางเบญจกาย” บรณาการจตรกรรม ดนตร นาฏศลปของไทย ณ หอประชม โรงแรมหยางจวง

ภาพท 32 อ.สมยศ คาแสง วาดภาพดวยถานเกรยอง อยทางดานหลง บรณาการจตรกรรม ดนตร นาฏศลปของไทย ณ หอประชม โรงแรมหยางจวง วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 46

ภาพท 33 ภาพ “หนมานจบนางเบญจกาย” วาดโดยการปาดเกรยองอยางเรว ประมาณ 3 นาท กเสรจพรอมกบดนตร นาฏศลป ใหความรสกเคลอนไหวลลาการรา โดย อ.สมยศ คาแสง

ภาพท 34 อธการบด มอบภาพใหรองอธการบดมหาวทยาลยหงเหอ เปนทระลก

ภาพท 35 แสดงชด “ระบาชากงราว” บรณาการจตรกรรม ดนตร นาฏศลปของไทย ณ หอประชมใหญ มหาวทยาลยหงเหอ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 47

ภาพท 36 อ. สมยศ คาแสง วาดภาพดวยถานเกรยอง อยทางดานดานหลง บรณาการจตรกรรม ดนตร นาฏศลป ของไทย

ภาพท 37 ภาพ “ระบาชากงราว” วาดโดยการปาดเกรยองอยางเรว ประมาณ 3 นาท กเสรจพรอมกบดนตร นาฏศลปใหความรสกเคลอนไหวลลาการรา โดย อ.สมยศ คาแสง

ภาพท 38 อธการบด มอบภาพให อธการบด มหาวทยาลยหงเหอ เปนทระลก วาร

สารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 48

ราวงวฒนธรรมไทยในถนชาวจน

เราในฐานะคนไทยจะลมวฒนธรรมการราวงไดเชนไร โดยเฉพาะในตางแดนเชนน จาเปนตองใหรบรและราวงกนจรง ๆ เนองจากราวง (Ramwong) เปนการละเลนของชาวบานทรวมเลนกนเพอความสนกสนานและความสามคคแตเดมเรยกวา “ราโทน” เนองจากใชโทนตประกอบจงหวะในการรา ตอมาเพมกรบและฉงแตยงไมมการขบรองประกอบในการรา คงราไปตามจงหวะโทนอยางเดยว ลกษณะการราโทนราเปนค ๆ เดนเปนวงกลมใชทารางาย ๆ สดแทแตใครจะราหรอทาทาใดไมมกาหนดกฎเกณฑ ขอเพยงแตยาเทาใหลงตามจงหวะโทน

ภาพท 40 ทกชนชาตสนกสนาน ดวยการราวง ตามวฒนธรรมไทย

ภาพท 39 ราวง เพลง “ลอยกระทง”

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 49

ถานเกรยองเปนแทงสเหลยมและแบบดนสอ

ถานเกรยอง : วสดสรางสรรคงานจตรกรรม

ในการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมในแดนมงกรครงน ถานเกรยองเปนวสดหนงทนามาใชในงานนมากพอสมควร พอจะนามาเสนอใหไดรบความรและมความเขาใจวสดถาน เกรยองมากขนซงตามท มย ตะตยะ (2553: 33) กลาวไว มดงน

ภาพท 41 แสดงภาพชดอปกรณและวธการจบแทงถานวาดภาพ

วาดภาพแรเงาดวยแทงถานเกรยองควรจะทราบเสยกอนวาแทงถานทนยมนามาวาดภาพมอยดวยกน 2 ชนด ไดแก 1) ถานเกรยองเปนแทงสเหลยมและแบบไสดนสอ 2) ถานชารโคลเปนแทงกลมและแบบไสดนสอสาหรบแทงไสดนสอใชเกบสวนละเอยด เชน คว ดวงตา จมก ปาก ห และอวยวะสวนอน ๆ

การปาดถานเกรยอง เปนเทคนคหนงทนยมนามาใชในการแรเงาภาพซงกรรมวธการสรางงานตองใชทกษะความแมนยาเรองของสดสวน แสงและเงาเปนสาคญ ประกอบกบการจบถานเกรยองตองฝกฝนกนพอสมควร โดยมากนยมจบคลายกบการจบดนสอลกษณะธรรมดา (ลกษณะท 1) และลกษณะความอ (ลกษณะท 2) เนองจากถานเกรยองจะมลกษณะเปนแทงยาวประมาณ 3 นว ความกวางพอ ๆ กบแทงดนสอ จงนยมจบในลกษณะความอมากกวาการจบลกษณะอน ซงเทคนคการสรางสรรคตามท 11 Anniversary (2553) กลาวไววา เทคนควธการวาดภาพดวยถานเกรยอง คอ การลาก การปาด การบด การขด การเขยน ตลอดจนการเกลย การปาด หมายถง การจบแทงถานเกรยองดวยนวหวแมมอและนวชโดยนวทเหลอประคองแทงถานไว ควบคมนาหนกมอในการกดแทงถานเกรยองลงบนกระดาษเมอตองการใหดานนนมนาหนกเขม นวมอดานตรงขามจะยกขนไมสมผสกระดาษ ภาพทออกมาจะมนาหนก

ถานชารโคลเปนแทงกลมและแบบดนสอ

การจบแทงถานลกษณะธรรมดา การจบแทงถานลกษณะความอ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 50

เขมและนาหนกออนในตว ดงนน ผทจะเขยนภาพดวยเกรยองจะตองควบคมนาหนกมอใหดโดยคานงถงแสงเงาดวย

ภาพท 42 แสดงภาพชดการจบแทงถานเพอลากเสนตรงแนวนอนจากซายไปขวาและขวาไปซาย

ภาพท 43 แสดงภาพชดการปาดโคงบนและโคงลาง จากซายไปขวาหรอขวาไปซาย และเสนขดกนหอย

ภาพท 44 แสดงภาพชดการลาก การปาด การบด ตามทศทางทตองการ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 51

การวเคราะหเผยแพรศลปะและวฒนธรรม

จากการทคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรรวมกบสานกศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร จดเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ เมองคนหมง มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจนระหวางวนท 11–15 กนยายน พ.ศ. 2554 จานวนผไปเผยแพรครงน 37 คน พอสรปเปนภาพรวมไดดงตอไปน

วนท 1 อาทตยท 11 กนยายน 2554 เวลา 09.00น.นงเครองบนจากสนามบนสวรรณภม กรงเทพ ฯ มงหนาสเมองคนหมงใชเวลาประมาณชวโมงกวา นบเปนวนแรกทชาวคณะเผยแพรศลปะและวฒนธรรมเหยยบแผนดนมงกร ทางมหาวทยาลยหงเหอไดเหมารถบสปรบอากาศมารบทมงานชาวไทยทสนามบนคนหมง ทกคนตองชวยกนขนอปกรณและสมภาระตาง ๆ กนเหนอยพอทน เนองจากเครองดนตรไทย ชดแสดงนาฏศลป ภาพจตรกรรมทจะนาไปโชวมจานวนมากซงเครองดนตรไทยตามทวกพเดย สารานกรมเสร, 2554 ใหความหมายไว คอ เครองดนตร ทสรางสรรคขนตามศลปวฒนธรรมดนตรของไทยทมรปแบบเอกลกษณของความเปนไทย ซงสมพนธกบชวตความเปนอยและถอวาเปนสวนหนงของชวตของคนไทย โดยนยมแบงตามอากปกรยาของการบรรเลงเครองดด เครองส เครองต เครองเปา โดยมเครองดนตรหลก ๆ ไดแก ป ซอ ซออ ซอดวง ระนาด ฆอง จะเข ฉง ฉาบ กลองยาว โหมง และกรบ จากสนามบนคนหมงนงรถบสไปมหาวทยาลยหงเหออกประมาณ 400 กวากโลเมตร เสนทางขนเขาเสยเปนสวนใหญ จนไปถงทหมายกมดคาเวลาประมาณ 19.30 น. ทมงานฝายเผยแพรดานจตรกรรมตองเรงรบทางานตดตงภาพแขงกบเวลา เพอใหทนพธเปดพรงนเชา

วนท 2 จนทรท 12 กนยายน 2554 เวลา 09.00 น. ทมงานชาวไทยทกคนพรอมกนทหนาอาคารจดแสดงนทรรศการภาพเขยน ซงจะมพธเปดตามกาหนดการทวางไว แตกมเหตใหขยายเวลาไปกวาชวโมง เนองจากเปนการรวมกนจดเปนครงแรกในประเทศจนระหวางสองมหาวทยาลย เมอพรอมพธเปดกเรมโดย ศ.ดร.ซน หยฝาง คณบด คณะศลปกรรม มหาวทยาลยหงเหอ กลาวรายงาน ผศ.รตนา รกการ อธการบด มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร กลาวเปดงานในนามประเทศไทย เนองจากอธการบดทางมหาวทยาลยหงเหอตดไปราชการ จงมอบให ดร.เผงเฉยง รองอธการบด กลาวเปดงานในนามประเทศจนแทน การจดแสดงผลงานครงนมผลงานของคณาจารย นกศกษา ศลปนอสระทงสองมหาวทยาลยรวมกนจานวน 120 ภาพ มหลากหลายเทคนคทงแรเงา สนา สนามน สอะครลก หมกส ฯลฯ และรปแบบของภาพตามแบบฉบบของประเทศซงกถอวาเปนการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน มผเขาชมมากแมจะเปนวนหยดเรยนกตาม

วนนเปนวนประเพณของชาวจน คอวนไหวพระจนทร มหาวทยาลยจงไมมการเรยน การสอน แตหยดใหไปทาพธตามขนบธรรมเนยมของชาวจนแตกถอวามผเขารวมงานทงพธเปด เขาชมผลงาน และเขารวมชมการสาธตการสรางสรรคงานจตรกรรมโดยเฉพาะการสาธตวาดภาพดวยถานเกรยอง และสนา มนกศกษา อาจารย และประชาชนสนใจทดลองฝกฝนกนมาก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 52

พอสมควรซงเทคนคการเขยนหรอปาดเกรยองของจนตางกบของไทย และกนบวางานนทรรศการ “ศลปะสอสมพนธภาพไทย-จน” ครงท 4 สมบรณเปนอยางดในชวงภาคกลางวน

ภาคกลางคน เวลาประมาณ 20.00 น. จะมการแสดงดนตรและนาฏศลปของสองมหาวทยาลย ณ หอประชมโรงแรมหยางจวง โดยเฉพาะของไทยจะมการบรณาการรปแบบใหมทงจตรกรรม ดนตร นาฏศลป การแสดงเผยแพรวฒนธรรมโดยเฉพาะการแสดงดนตร นาฏศลปถอวาเปนการแลกเปลยนเรยนรวฒนธรรมซงกนและกน ซงแตละมหาวทยาลยนาเสนอการเลนดนตรและนาฏศลปหลายชดของไทยกจะเปนในลกษณะดนตรไทยผสมการแสดงนาฏศลปในการรายรา สวนของจนมดนตรประเภทเครองดด เครองส เครองต เครองเปา ผสมนาฏศลปเชนกน ซงกใหอารมณแหงสนทรยภาพทแตกตางกนตามวฒนธรรมของชนดของเครองดนตรและทาทางการรายราหรอการเตน

แตสงหนงททางมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชรนาเสนอตางจากมหาวทยาลยหงเหอ กคอการบรณาการจตรกรรม ดนตร นาฏศลปไทย ซงเปนหวใจของการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมครงน นบวาทาไดดมาก ๆ ทาใหผชมชาวจนและชาวตางชาตทไดชมตางลกยนและปรบมอกนทวไป แมแตทมงานชาวไทยดวยกนเองยงยนดปรดาไปดวยเชนกน อลงการจรง ๆ

วนท 3 องคารท 13 กนยายน 2554 ชวงเชานทรรศการ“ศลปะสอสมพนธภาพไทย-จน” ครงท 4 ยงคงจดแสดงเชนเดม แตหยดกจกรรมการสาธตสรางสรรคงานศลป เนองจากวสดอปกรณทนาไปมจากดสาธตวนแรกกหมด เพราะการขนขนเครองคอนขางลาบากอกประการหนงคณะผบรหารประกอบดวยอธการบด คณะกรรมการสภามหาวทยาลย คณบดและรองคณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ผอานวยการและรองผอานวยการสานกศลปะและวฒนธรรม อาจารยดานภาษา/ วเทศสมพนธ รวมจานวน 11 คน เขาพบอธการบดและผบรหารมหาวทยาลยหงเหอเพอเจรจาตกลงความรวมมอใหกวางกวาทเปนอย ซงแตเดมไดจดทาขอตกลงเฉพาะดานศลปะหรอสาขาวชาศลปกรรมเทานนโดยจะขยายขอตกลงความรวมมอใหครอบคลมทกสาขา

ชวงกลางคนเวลา 20.00 น. ณ หอประชมใหญ มการแสดงเพอเผยแพรศลปะและวฒนธรรมของสองมหาวทยาลย การแสดงในคาคนนเปนการแสดงชดใหญของสองประเทศ เนองจากมอธการบด บคลากร และประชาชนจากจนเขาชมเปนจานวนมากพอสมควร และการแสดงในรอบนจะมความแตกตางจากรอบแรก (คนวนท 12 กนยายน 2554 ) ทงของไทยและของจนตางนามาแสดงโชวลลาและลวดลายการเตนการราผสมกบเสยงดนตรไดอยางลงตว

อกสงหนงทของไทยจะตองโชวเสยใหได นนกคอ การบรณาการจตรกรรม ดนตร นาฏศลปไทย ซงในรอบแรกทานอาจารยสมยศ คาแสง ไดใชทกษะเฉพาะตวปาดถานเกรยองวาดภาพ “หนมานจบนางเบญจกาย ” ซงเปนชดหนงของการแสดงนาฏศลป และในรอบนจะเปนการแสดงชดใหม ชอวา “ระบาชากงราว” ซงเปนการรายราทเปนรปแบบทาราของจงหวดกาแพงเพชร โดยอาจารยเยาวลกษณ ใจวสทธหรรษา คดประดษฐขนใหม และในการ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 53

วาดภาพประกอบการแสดงนไมมการฝกซอมกนมากอน ทงฝายจตรกรรม ดนตร นาฏศลปคดรปแบบการบรณาการกนสด ๆ ซงอาจารยสมยศ คาแสง กไมเคยเหนทาราทงสองชดมากอน แตกถอวาทานเชยวชาญการวาดถานเกรยองจรง ๆ ลลาการปาดเกรยองพลวไหว สรางความประทบใจใหแกผชมชาวไทยและชาวจน เรยกเสยงปรบมอเมอการวาดและเสยงดนตร การราจบลงพรอมกน

วนท 4 พธท 14 กนยายน 2554 ตามกาหนดการไมมการเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ถอวาเปนการเสรจสนภารกจของทกคน สงทตองรบผดชอบตอไปคอการเกบขาวของวสดอปกรณตาง ๆ พรอมจะใสลงใตทองเครองบน และตรวจตราอยาใหหลงลมอะไรไว และเดนทางโดยรถบสมงสเมองคนหมง ซงจะไปนอนพกคางคนทนหนงคนเพอดการแสดงโชวพนบานของชาวเมองคนหมง และรงเชาจงจะกลบเมองไทย

วนท 5 พธท 15 กนยายน 2554 ทมงานเผยแพรศลปะและวฒนธรรมเดนทางถงสนามบนสวรณภมและนงรถบสกลบมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชรอยางปลอดภย และทกคนมความรสกภาคภมใจอยางยงทมโอกาสไดไปเผยแพรสงด ๆ ทเปนเอกลกษณของชาตไทย อภปรายผลและขอเสนอแนะ ในการเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ภายหลงเดนทางกลบมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ผเขยนไดพจารณาวเคราะหผลดผลเสยทพอจะสรปอภปรายผลและขอเสนอแนะตามจดประสงคได ดงตอไปน อภปรายผลการเผยแพรศลปะและวฒนธรรม

ในการเผยแพรและเรยนรศลปะและวฒนธรรมซงกนและกน ของสองมหาวทยาลย พอจะนามาสรปใหสอดคลองตามวตถประสงค ไดดงน

1. การเผยแพรและสาธตผลงานจตรกรรมรวมสมยระหวางมหาวทยาลยประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐประชาชนจน โดยการจดนทรรศการภายใตชอ “ศลปะสอสมพนธภาพไทยจน” ครงท 4 ซงมหาวทยาลยหงเหอ เปนเจาภาพตอจากการจดครงท 3 ณ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ในการจดครงนนบวาทงสองมหาวทยาลยรวมจดแสดงผลงานและการสาธตดานจตรกรรมรวมสมยไดดเยยม มคณาจารย นกศกษา ประชาชนชาวจนเขารวมชมและทดลองปฏบตงานศลปะดวยเทคนคตาง ๆ แตสงทนาภาคภมใจกคอทงสองประเทศไดเรยนรรปแบบทางศลปะซงกนและกนมากขน

2. การเผยแพรรปแบบการแสดงดนตร นาฏศลป ระหวางมหาวทยาลยประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ซงในการแสดงดนตร นาฏศลป กถอวาเปนศาสตร แหงสากลไมตางจากงานจตรกรรม ประตมากรรม ททกชาตทกภาษาในโลกไดเหนไดฟงสามารถ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 54

เขาใจไดไมมากกนอย แมจงหวะและทานองเสยงเพลงผสมผสานลลารายรา การเตน จะเรวบางชาบางแตกทาใหผชมตรงตาตดใจไปอกนาน ซงมหาวทยาลยทงสองประเทศตางพยายามนากลเมดรปแบบทบงบอกเอกลกษณเฉพาะตน จนไปสการเปนวถชวตประจาชาต ดวยวฒนธรรมการละเลนหรอการแสดงพนบาน

3. การแสดงรปแบบบรณาการรวมกนอยางครบถวนระหวางจตรกรรม ดนตรและนาฏศลป ใหบงเกดเปนผลงานศลปะประจาชาตไทยในลกษณะจนตลลาแบบใหม โดยการแสดงจนตลลาแบบใหมทนาการวาดภาพนางราในขณะกาลงแสดงหรอเตนระบาอย ลลาวาดภาพดวยการปาดปายถานเกรยองผสมผสานเสยงดนตรไทย ซงทาใหผชมทงสองประเทศเกดความประทบใจยงเมอดนตรไทยบรรเลงจบ นาฏศลปจบดวยทาทางสวยงาม ภาพจตรกรรมทวาดนางระบากเสรจสมบรณพรอมกนนบวาเปนการบรณาการเตมรปแบบจรง ๆ

สรปไดวา ผลจากการทคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรรวมกบสานกศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร จดเผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ระหวางวนท 11–15 กนยายน พ.ศ. 2554 ประสบผลสาเรจในหลาย ๆ ดาน ซงความสมพนธอนดระหวางสองมหาวทยาลยทจะนามาซงการแลกเปลยนบคลากรซงกนและกนแลวยงมกจกรรมด ๆ รงสรรคใหเกดคณคาทางวฒนธรรมอก

ขอเสนอแนะจากการเผยแพรศลปะและวฒนธรรม เผยแพรศลปะและวฒนธรรม ณ มหาวทยาลยหงเหอ ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ระหวางวนท 11–15 กนยายน พ.ศ. 2554 จากประสบการณทสมผสพอจะมขอเสนอแนะ ดงน 1. เพอประโยชนตอการพฒนาในขอตกลงความรวมมอระหวางมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชรกบมหาวทยาลยหงเหอ ควรมกจกรรมเชนนอกโดยมโครงการประจาปงบประมาณ

2. ในการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมควรมการจดแสดงไปตามสถานทตาง ๆ ในเขตพนทใกลเคยง โดยเฉพาะสถานศกษาระดบประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา หรอสถานทสาธารณะทสามารถจดแสดงใหประชาชนชาวจนไดชนชมศลปะและวฒนธรรมทงสองประเทศ 3. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรควรรวมมอกบสานกศลปะและวฒนธรรม จดกจกรรมเผยแพรเชนนอก เนองจากทงสองหนวยงานมบคลากรชดเดยวกนหรอสาขาวชา แหงเดยวกน และมศกยภาพพอทจะดาเนนการดานน

ปจฉมลขต ในการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมแดนมงกรครงน ไดรบประสบการณในการแลกเปลยนเรยนรมากมาย ซงหนวยงานคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรกบหนวยงานสานกศลปะและวฒนธรรมในนามมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชรขอขอบคณทมงานดาน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 55

จตรกรรม ดนตร นาฏศลป ทชวยกนจรรโลงไวซงเอกลกษณแหงความเปนชาตไทย ดงรายชอตอไปน ดานจตรกรรม - อาจารยสอนศลปะ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

1. ผชวยศาสตราจารยมย ตะตยะ คณบด คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร 2. ผชวยศาสตราจารยเชวงศกด เขยวเขน รองคณบด คณะมนษยศาสตรฯ 3. ผชวยศาสตราจารยศภพงศ ยนยง ประธานโปรแกรมวชาวจตรศลปฯ

- เครอขายความรวมมอจากหนวยงานอน 1. อาจารยชศกด ไทพาณชย อาจารยสอนศลปะโรงเรยนกาแพงเพชรพทยาคม 2. อาจารยนภดล เนตรด อาจารยสอนศลปะวทยาเขตเพาะชาง 3. อาจารยสมยศ คาแสง อาจารยสอนศลปะวทยาเขตเพาะชาง 4. อาจารยสวทย ใจปอม ศลปนอสระ 5. อาจารยบรรจบ ปธปน ศลปนอสระ

ดานดนตร - อาจารยสอนดนตรไทย มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

1. ผชวยศาสตราจารยชชชย พวกด ผอานวยการสานกศลปะและวฒนธรรม 2. อาจารยอนลกษณ อาสาส

- เครอขายความรวมมอจากหนวยงานอน 1. อาจารยบงกช เขยนเจรญ อาจารยสอนดนตรไทย วทยาลยนาฏศลปสโขทย

ดานนาฏศลป - อาจารยสอนนาฏศลป มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

1. อาจารยเยาวลกษณ ใจวสทธหรรษา รองผอานวยการสานกศลปะและวฒนธรรม 2. อาจารยอจฉราวรรณ รปด ประธานโปรแกรมวชานาฏศลปและการละคร

- เครอขายความรวมมอจากหนวยงานอน 1. อาจารยบญสง โตสารเดช อาจารยสอนนาฏศลป มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน

นอกจากนผทสอสารใหเขาใจภาษาทงสองฝายไดดยง จงขอขอบคณอาจารยดานภาษา/ วเทศสมพนธ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ไดแก

1. ดร.นศากร ประคองชาต หวหนาฝายวเทศสมพนธ 2. อาจารยสวสด จนทร รองหวหนาฝายวเทศสมพนธ 3. อาจารยสายพณ พกลทอง กรง รองคณบด, ประธานโปรแกรมวชาภาษาจน 4. ดร.ยภาด ปณะราช รองผอานวยการสานกศลปะและวฒนธรรม 5. นางสาวอรทย ตวนเจรญ อาจารยสอนภาษาจน (ชาวจน)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 56

สงสาคญทจะลมไมไดททาใหงานครงนสาเรจไปไดดวยด คอ นกศกษาโปรแกรมวชาดนตรและนาฏศลปและการละคร พรอมทงคณาจารยทกทานทรวมเดนทางเผยแพรในครงน โดยเฉพาะทานอธการบดจากมหาวทยาลยทง 2 แหง ทใหโอกาสด ๆ เชนน ขอขอบคณอยางยง ณ โอกาสน บรรณานกรม โกสม สายใจ. (2544). จตรกรรมสรางสรรค. กรงเทพฯ: กล พรนตง. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. (2546). กรงเทพ ฯ: นานมบคสพลบบลเคชนส. พจนานกรมศพทศลปะ องกฤษ – ไทย. (2541). กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน. มย ตะตยะ. (2553). พนฐานการวาดภาพคนเหมอน แรเงา สนา ดนสอสระบายนา. กรงเทพฯ: วาดศลป. วกพเดย สารานกรมเสร. (2554). เครองดนตรไทย. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0 [2554, ธนวาคม 30].

. (2554). นาฏศลป. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8% [2554, ธนวาคม 5].

ศนยเรยนรการพฒนาสงคมและสวสดการ. (2552). ศลปะบาบด. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://learningcenter.info/kblog/work2/2009/01/09/%e0%b8%a8

[29, ธนวาคม 2554]. ศนยศกษาแนวพระราชดาร. (2554). วฒนธรรมและศลปวฒนธรรม. [ออนไลน].

แหลงทมา : http://www2.swu.ac.th/royal/book7/b7c2t1.htm [2554, ธนวาคม 10]. Google กร. (2552). จนตลลาคออะไร ชวยตอบหนอยนะ. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=6103c85cb2978014 [2554, ธนวาคม 29]. Old Board. (2554). เรยนแบบบรณาการคออะไร. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.thaioctober.com/smf/index.php?topic=1772.0 [2554, ธนวาคม 25]. Thai Big Bang เขยนตามอารมณ . (2554). วฒนธรรมไทย และศลปวฒนธรรมคออะไร มอะไรบาง.

[ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.thaibigbang.com/%E0%B8%A [2554, พฤศจกายน 6].

11 Anniversary. (2553). เทคนคการสรางสรรคดวยเกรยอง. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.thaigoodview.com/node/30963 [2554, ธนวาคม 26].

วารสารพกล

ความตายในทศนะพทธปรชญา The Death in the Concept of Buddhist Philosophy

วจตร ศรรตน1

Vicit Sirirat

บทคดยอ

บทความนวเคราะหถงความตายในทศนะพทธปรชญาเพอมาปรบประยกตใชใหไดรบประโยชนในการดาเนนชวตปจจบน การศกษาพบวา หลกคาสอนเรองความตายในทศนะพทธปรชญามงชไปทการศกษาและปฏบตตอความตายอยางมสตรเทาทนความตาย (มรณสสต) วา ภาวะเชนน (ความตาย) ทกคนตองประสบ ไมมใครหลกพน เปนตน ซงสามารถปฏบตไดตามหลกบญกรยาวตถ 3 ไดแก ทาน ศล และภาวนาเพอบรรลประโยชน 3 อยาง คอ 1) ประโยชน ในปจจบน (ทฏฐธมมกตถะ) 2) ประโยชนในเบองหนา (สมปรายกตถะ) และ 3) ประโยชนสงสด (ปรมตถะ) คอ พระนพพาน ภาวะเหนอความเกด แก เจบและตาย

คาสาคญ : ความตาย, มรณสสต, พทธปรชญา Abstract

This paper examines the death in the concept of Buddhist Philosophy for the application and using of the Mindfulness of Death in daily life.

The results of the study reveal that: The death in the concept of Buddhist Philosophy pointed to the study and practicing of the death, which it called the Maranassati (Mindfulness of Death) (reminds us): that death awaits all of us; no one can escape it etc. It can practice on the basis of merit making: Giving (Dāna), morality (Sīla) and mental development (Bhāvanā). It will lead human beings to gain three benefits: 1) benefits obtainable here and now, 2) benefits to be won in life to come and 3) the highest goal, i.e. Nibbāna.

Keywords : The Death, The Mindfulness of Death, The Buddhist Philosophy

1 อาจารยประจาสาขาวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 58

บทนา มนษยจากอดตจวบจนปจจบนลวนมความรสกวา ความตายเปนสงทนากลว จงพากนกลวตาย แมวาจะกลวตาย แตกไมกลวบาปกรรม มการดนรนตอสอนนาไปสปญหาการแกงแยงแขงขน เอารดเอาเปรยบกน โดยหลงลมไปวาตนเองไมสามารถจะครอบครองหรอใชสอยวตถตาง ๆ ทตนแสวงหามาไดนนตลอดไปชวกาลนาน เพราะในวนหนงชวตกจกดบสญไป ดงนน การศกษาเรองความตายในทศนะพทธปรชญานจงมความสาคญ คณคาและประโยชนตอมวลมนษยอยางมาก เพราะเอออานวยตอประโยชนใหเกดสตปญญา จนกระทงเกดความรแจงเหนจรงบรรลเปาหมายสงสดของพทธปรชญา คอ ไมตองเกด ไมตองแก ไมตองเจบและไมตองตายอกตอไป ดงพระพทธพจนวา

สตวทงหลายทงปวงตองตาย เพราะชวตมความตายเปนทสด สตวทงหลายจกไปตามกรรม เขาถงผลแหงบญและบาป คอ ผมกรรมเปนบาป จกไปสนรก สวนผมกรรมเปนบญ จกไปสสคตฯ (ส.ส. 15/401/120) พระพทธพจนขางตนน ชใหทราบชดวาผทของอยในโลกทเรยกวา “สตว” นน ไมวาเกด

อยในภพใดภมใด ไมวาเปนเทพเปนมนษย หรอสตวดรจฉาน เมอเกดมาแลวจกตองตายทงสน ทสดของชวต กคอ ความตาย แมจะมชวตยนไปกคงไมเกน 100 ป แมเกนไปกไมมากนก จกตองถงความตายเพราะชราโดยแท เมอตายแลวถายงมกเลสอยกตองเปนไปตามกรรมทตนทาไวในคราวมชวต ดงพระพทธพจนวา

สตวบางพวกเกดในครรภมารดา ผททากรรมชวไปยงนรก ผททากรรมดไวไปสวรรค สวนทานทหมดกเลสแลวยอมนพพานฯ (ข.ธ. 25/19/22) พระพทธพจนขางตนยนยนไดวา การเวยนวายตายเกดมจรง นรกสวรรคมจรง นพพาน

มจรง ไมใชตายแลวสญอยางทบางคนเขาใจกน คอ ถามกเลสอยกตองเกดอก ถาหมดกเลสกสนพพาน แตจะไปเกดเปนอะไรและอยทใดนน ยอมขนอยกบแรงแหงกรรมดและชวททาไว (ข.ธ. 25/19/227)

หลกคาสอนเรองความตายในทศนะพทธปรชญา พงศกษาหลกคาสอนเรองความตายในทศนะพทธปรชญาเปนลาดบไป ดงน

ความหมายตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายของคาวา “ความตาย” และคาอน ๆ ทมความหมายคลายคลงกบความตายไว ดงน

ตาย หมายถง สนใจ สนชวต ไมเปนอยตอไป สนสภาพของการมชวต เชน สภาวะสมองตาย เปนตน (ราชบณฑตยสถาน, 2546: 460)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 59

มรณ-, มรณ, มรณะ หมายถง ความตาย การตาย มรณกรรม หมายถง ความตาย มรณธรรม หมายถง มความตายเปนธรรมดา มรณภย หมายถง ความรสกกลวตอความตาย, ภยทเปนอนตรายถงตาย มรณภาพ หมายถง ความตาย, ตาย ใชกบพระสงฆ มรณนตก หมายถง มความตายเปนทสด มฤตย หมายถง ความตาย มจจ หมายถง ความตาย (ราชบณฑตยสถาน, 2546: 834-850) สรปไดวา ความตาย หมายถง การสนชวต ภาวะหมดลมหายใจ ดงนน มนษยควรมสตสมปชญญะในเรองความตายทตนจะตองประสบในวนใดวนหนง ความหมายตามนยแหงพระไตรปฎก ความหมายของความตายตามนยแหงพระไตรปฎก พอสรปได ดงน 1) ความหมายตามนยแหงพระวนยปฎก ในพระวนยปฎก มหาวภงคเลมท 1 มเนอความเกยวกบพระภกษสงฆฆาตวตายบาง ใหคนอนฆาตนใหตายบาง รวมทงกลาวพรรณนาคณความตายจนเปนเหตใหผคนฆาตวตายบางและใหคนอนฆาตายบาง เรองทราบถงพระพทธเจา พระพทธองคทรงประชมสงฆแลวบญญตสกขาบทท 3 (ตตยปาราชก) ไววา

อนง ภกษใดจงใจพรากกายมนษยจากชวต หรอแสวงหาศสตราอนจะปลดชวตใหแกกายมนษยนน แมภกษนกเปนปาราชก หาสงวาสมไดฯ (ว.มหา.1/179/ 291-292)

พระบญญตขางตนแสดงใหทราบวา ภกษใดแกลงพรากกายมนษยจากชวตหรอแสวงหาศสตราอนจะสามารถทาลายชวตได หรอพรรณนาคณแหงความตาย หรอชกชวนใหตายดวย คาวาแนะนายผเปนชาย มประโยชนอะไรแกทานดวยชวตอนชวนทานตายเสยดกวาเปนอย ดงน เธอมจตใจ มจตดารอยางน พรรณนาคณแหงความตายกด ชกชวนเพออนตายกด ลวนเปนอาบตปาราชก (อาบตปาราชกม 4 ขอ หากภกษใดทา กจะขาดจากความเปนพระภกษทนท) และกายแหงมนษยนน ประสงคเอาตงแตจตแรกเกดปรากฏขนในทองแหงมารดาตลอดมาจนถงกาลเปนทตาย ในระหวางนจดวากายมนษย (มหามกฏราชวทยาลย, 2537: 44) สรปไดวา ในพระวนยปฎก ความตาย หมายถง การพรากกายมนษยจากชวต เปนอาบตทหนก มโทษมาก เปนบาปทหนกมาก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 60

2) ความหมายตามนยแหงพระสตตนตปฎก ในพระสตตนตปฎกนมเนอหาเกยวกบการมสตรเทาทนความตาย ดงพระพทธพจนวา

ภกษทงหลาย กภกษใดยอมเจรญมรณสสตอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอยไดตลอดคนหนงวนหนง เราพงมนสการคาสงสอนของพระผมพระภาค เราพงกระทากจใหมากหนอ กภกษใดยอมเจรญมรณสสตอยางนวา โอหนอเราพงเปนอยไดตลอดวนหนง เราพงมนสการคาสงสอนของพระผมพระภาค เราพงกระทากจใหมากหนอ กภกษใดยอมเจรญมรณสสตอยางนวาโอหนอ เราพงเปนอยไดชวขณะทฉนบณฑบาตมอหนง... ภกษทงหลาย ภกษเหลานเรากลาววา เปนผประมาท เจรญมรณสสตเพอความสนไปแหงอาสวะทงหลายชา สวนภกษใดยอมเจรญมรณสสตอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอยไดชวขณะทเคยวขาวคาหนงกลนกน เราพงมนสการคาสงสอนของพระผมพระภาค เราพงกระทากจใหมากหนอ... ภกษทงหลาย เหลาน เรากลาววาเปนผไมประมาท ยอมเจรญมรณสสต เพอความสนไปแหงอาสวะทงหลายแรงกลา ภกษทงหลาย เพราะเหตนนแหละ เธอทงหลายพงศกษาอยางนวาเราทงหลาย จกเปนผไมประมาท จกเจรญมรณสสตเพอความสนไปแหงอาสวะทงหลายอยางแรงกลา ภกษทงหลาย เธอทงหลายพงศกษาอยางนแลฯ ...ภกษทงหลาย มรณสสตอนภกษเจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก หยงลงสอมตะ มอมตะเปนทสด… (อง.ฉกก. 22/291/281-283)

สรปไดวา ความหมายของความตายในพระสตตนตปฎกแสดงใหเหนถงความไมประมาทของชวตทมตอสรรพสงแมกระทงความเปนอย 3) ความหมายตามนยแหงพระอภธรรมปฎก ในพระอภธรรมปฎก ไดกลาวถงความตายวาเปนลกโซ 1 ใน 12 อยาง (ปฏจจสมปบาท, อทปปจจยตา, ธรรมนยาม, ปจจยาการ) ททาใหเกดชวต การเวยนวายตายเกดและความทกขทรมานของสรรพสตว ดงพระพทธพจนทวา

...สงขารเกดเพราะอวชชาเปนปจจย วญญาณเกดเพราะสงขารเปนปจจย นามเกดเพราะวญญาณเปนปจจย อายตนะ 6 เกดเพราะนามเปนปจจย ผสสะเกดเพราะอายตนะ 6 เปนปจจย เวทนาเกดเพราะผสสะเปนปจจย ตณหาเกดเพราะเวทนาเปนปจจย อปาทานเกดเพราะตณหาเปนปจจย ภพเกดเพราะอปาทานเปนปจจย ชาตเกดเพราะภพเปนปจจย ชรามรณะเกดเพราะชาตเปนปจจย ความเกดขนแหงกองทกขทงมวลน ยอมมดวยประการอยางนฯ (อภ.ว. 35/291/192)

การเกดขนของชวต กคอ การเกดขนแหงความทกขนนเอง กลาวคอ ชวตเกดมาจากอวชชา ความไมรจรงหรอการรบรทผด ๆ แตเมอชวตเกดขนแลว สรรพสตวมศกยภาพ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 61

มความสามารถทจะดบอวชชา ทาความร ความเหนใหถกตองได ซงมผลเปนความสขอนประมาณมได อปมาเปรยบเทยบ ชาต ชรา มรณะทง 3 นเหมอนกบชาย 3 คน ทรวมมอกนทาการลอลวงศตรไปฆา ชายคนท 1 รบหนาทเปนผชกนาศตรใหเขาไปในปา โดยการกลาวสรรเสรญความสวยงามตามธรรมชาตของปานนใหฟง ทาใหเกดความอยากไปชม แลวกยอมตวไปกบชายผนน เมอเขาไปในบรเวณปานนแลว ชายคนท 2 กทาหนาทเปนผเบยดเบยนทารายศตรนนใหไดรบบาดเจบหมดกาลงลง แลวชายคนท 3 กทาหนาทประหาร โดยการเอามดฟนคอศตรนนถงแกความตาย ขอน ฉนใด ชายคนท 1 เปรยบไดกบชาต คอ เปนผนาสตวทงหลายเกดขนในภพนน ๆ เหมอนกบถกนาใหเขาไปสปา ชายคนท 2 เปรยบไดกบชรา คอ เบยดเบยนขนธ 5 ของสตวทงหลายใหคอย ๆ แกลงตามลาดบ ซงเหมอนกบถกศตรลอบทารายใหหมดกาลงลง ชายคนท 3 เปรยบไดกบมรณะ ททาใหขนธ 5 ของสตวทงหลายแตกดบลงในภพหนง ๆ ซงเหมอนกบถกศตรเอามดประหารใหตายลงฉนนน (พระสทธมมโชตกะ ธมมจรยะ, 2538: 134) อกนยหนง ในพระอภธรรมปฎก ทานยงไดจดความตายวาเปนภยอยางหนงในสามอยางไววา

ภย 3 เปนไฉน ชาตภย ชราภย มรณภย...มรณภย เปนไฉนความกลว ความขลาด ความหวาดเสยว ความชชนแหงขมขน ความสะดงแหงจตเพราะอาศยความตาย นเรยกวา มรณภย… (อภ.ว. 35/938/448) จากความหมายในพระไตรปฎกทงหมด สรปไดวา มรณะ คอ ความตาย จดเปนภยอยาง

หนงของสรรพสตวผยงไมรแจง ดงนน มวลมนษยควรยดหลกคาสอนเรองนมาเปนแนวทางปฏบต ประคองจตมใหกเลสตณหาอปาทานเขามายายจตใจได

ลกษณะของมรณะ ความตาย พทธปรชญาไดเปรยบเทยบชวตวาเปนเหมอนสง 7 สง หมายความวาชวตกบความตายเปนของคกน กลาวคอ ชวตของมนษยนนเกดมาแลวยอมตองตาย ไดแก

1) ชวตมนษยอปมาเหมอนหยาดนาคาง เปนชวตทสน 2) อปมาเหมอนฝนตกหนก มฟองนาทตงขน ยอมแตกกระจาย

3) อปมาเหมอนรอยไมทขดลงไปในนาไมตงอยนานฉะนน 4) อปมาเหมอนนาทไหลลงจากภเขา มกระแสเชยวกรากฉะนน 5) อปมาเหมอนกอนนาลายทจะพงถมไปไดโดยงาย ดบงาย ตายงาย 6) อปมาเหมอนกอนเนอทถกไฟเผาอยตลอดวน ตงอยไมนาน 7) อปมาเหมอนแมโคทถกเขาตอนไปสทฆาฉะนนฯ (อง.สตตก. 23/71/107-108) จะเหนไดในขออปมาทง 7 เหลานวาชวตมนษยมอายสน มอายนอย ไมเกน 100 ป เกดมาไมนานกตองตาย ดงพระพทธพจนวา

ภกษทงหลาย ในปจจบนน เมอจะกลาวโดยชอบ กพงกลาววาชวตของมนษยทงหลายนอย นดหนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก จะพง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 62

ถกตองไดดวยปญญา ควรกระทากศล ควรประพฤตพรหมจรรยเพราะสตวทเกดมาแลวจะไมตายไมม ภกษทงหลาย ในปจจบนน คนทมอายอยไดนาน กเพยงรอยปหรอนอยกวานนบาง เกนกวาบาง... ขอเธอทงหลายจงเพงพนจ อยาประมาท อยาตองเปนผเดอดรอนใจในภายหลงเลย นคอ อนศาสนยของเราสาหรบเธอทงหลายฯ (อง.สตตก. 23/71/108-109)

พระพทธพจนขางตนแจมชดแลววา ชวตของมนษยนสนนก ไมควรเลยทมนษยจะพากนประมาทและแสวงหาวตถนอกกายมากกวาคณงามความด ซงถอเปนสมบตทแทจรงของมนษย ดงพระพทธพจนวาชวตนนอยหนอ มนษยยอมตายภายในรอยป แมหากวามนษยใดยอมเปนอยเกนไป มนษยผนนยอมตายเพราะชราโดยแทแลฯ (ข.ส. 29/181/109)

ดงนน ชวตทกชวตลวนมความตายเปนจดหมายปลายทาง แตจะไปสสถานทใดกสดแลวแตกรรมทตนไดทาไว วากนวาสภาพของความตายม 2 ลกษณะ ไดแก 1) สภาพความตายทางรางกาย คอ ลกษณะรางกายไมมชวตอยอกตอไป คอ ลกษณะบอกความตาย จะมอาการมดมวมองไมเหนอะไรเลย หไมไดยน หมดความรสกนกคดตาง ๆ หมดลมหายใจ หวใจหยดเตน วชาการทางแพทยอธบายวา ความตายนน เกดขน เมอสมองไมทางาน คอ สมองจะตายเปนอนดบสดทาย ถาสมองยงไมหยดทางานกยงมความรสกจากอารมณทางทวารทง 5 หรอประสาททง 5 กทาใหผตายมความรสกตวฟนคนมา 2) สภาพความตายทางจต ตามสภาวธรรม ความตาย คอ จตจตเคลอนออกจากรางกายไปเกดใหม หรอไปปฏสนธใหม ตามผลแหงวบากกรรมเปนสภาพทตองไปเวยนเกดเวยนตายอยในสงสารวฏ ความตายของชวตมนษยขณะใกลตายหากจตใจจดจอนกคดยดตดในอารมณใดกเปนการชบอกใหรลวงหนาวาจะไปเกดในภพภมนน หรอวากลบมาเกดในโลกมนษยอก เรยกวา มรณาสนนวถ คอ วถจตใกลจะตาย จะรบเอาบญหรอบาปกรรมของตนทไดกระทาไว ไดแกกรรมารมณ กรรมนมตตารมณ และคตนมตตารมณ

ความตายมลกษณะพเศษหรอลกษณะทเปนปรมตถธรรมโดยเฉพาะ ๆ ของความตายปรากฏขน 4 ประการ ดงน 1) มการเคลอนยายจากภพทปรากฏอย เปนลกษณะ 2) มการจากกนกบสงทมชวต และไมมชวตทเคยพบเหนกนในภพนเปนกจ 3) มการยายทอยจากภพเกาเปนอาการปรากฏแกปญญาของบณฑตทงหลาย

4) มนามรปทกาลงดบเปนเหตใกล (วศน อนทสระ, 2544: 135) ความตาย หมายถง อาการทกาลงดบของโลกยวบาก และกมมชรปชอวา มรณะ หรอชวตนทรยดบลงเฉพาะภพปจจบนนเทานน ดงบทพระบาลวเคราะหวา “มรนต สตตา เอเตนาต = มรณ หมายถง สตวทงหลายยอมตายโดยอาศยธรรมชาตนน ฉะนน ธรรมชาตทเปนเหตแหงการตายของสตวทงหลายเหลานนชอวา มรณะ” (พระสทธมมโชตกะ ธมมจรยะ, 2538: 132)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 63

ใจความแหงอรยสจ 4 วาดวยทกขสจ (ว.ม. 4/14/16) ไดแสดงความทกขของสรรพสตวผยงวนเวยนเกดตายในหวงอวชชาวามอย 10 ประการ ไดแก

1) สภาวทกขหรอทกขประจาสงขาร เชน เกด แก เจบ และ ตาย 2) ปกณณกทกขหรอทกขจร เชน ความเศราโศก ความเสยใจ เปนตน 3) นพทธทกข หรอทกขเนองนตย เชน หนาว รอน ปวดทอง เปนตน 4) พยาธทกข หรอทกขเวทนา มประเภทตาง ๆ ตามสมฏฐาน คอ อวยวะอนเปนเจา

การไมทาหนาทโดยปกต 5) สนตาปทกข ทกข คอ ความรอนรม หรอทกขรอน ไดแก ความกระวนกระวายใจ

เพราะถกไฟ คอ กเลส ราคะ โทสะ โมหะเผา 6) วปากทกข หรอผลกรรม ไดแก วปปฏสาร คอ ความรอนใจ 7) สหคตทกข ทกขไปดวยกนหรอทกขกากบกน ไดแก ทกขมเนองมาจากวบลผล ดงแสดง

ในโลกธรรมสตร (อง.อฏฐก. 23/95/122-123) วา ลาภ ยศ สรรเสรญ สข มทกขละอยาง ๆ คอ เมอมลาภไดแกทรพยสมบตแลว ตองคอยเฝาระวงรกษาเพอไมใหเสยหาย จนไมเปนอนหลบ อนนอนไดโดยปกต ตองเสยชวตในการปองกนทรพยกม เปนตน

8) อาหารปรเยฏฐทกข คอ ทกขในการหากน 9) ววาทมลกทกข คอ ทกขมววาทเปนมล เนองมาจากทะเลาะกน เปนตน 10) ทกขขนธ หรอทกขรวบยอด หมายเอาสงขาร คอ เบญจขนธ

ความทกขทง 10 เหลานเกดขนไดดวยเหตปจจย 3 ตว เรยกวา ตณหา ไดแก กามตณหา ไดภวตณหา และวภวตณหา (อง.ฉกก. 22/377/398) แตความทกขทง 10 ประการตามทกลาวมาแลวน แมวาจะเกดแกสรรพสตวโดยถอเปนเรองธรรมดากจรง แตวธการเอาชนะความทกขกสามารถกระทาไดตามแนวทางการศกษาปฏบตในหลกธรรมคาสอนของพทธปรชญา อนง เมอกลาวตามหลกธรรม คอ ความจรงของธรรมชาต ชวตมนษยยอมมความตายเปนทสด หมายความวาคนทกคนตองตายแนนอน ไมวาจะเปนคนสงคนเตย คนมคนจน คนฉลาด คนโง คนด หรอ คนชว และไมสามารถชขาดลงไดวา ความตายนนจะมาถงเมอใดดวยวธใด ดงนน ขอทวาชวตของผใดจะสน หรอ ยาว จงไมมเครองกาหนด หาความแนนอนมได สรป ความเกด ความแก ความตาย เรยกวาเปนสภาวทกข คอ ทกขตามสภาพ เปนธรรมชาตทสรรพสตวผยงมความโลภ ความโกรธและความหลงตองประสบโดยผานการเวยนวายตายเกดตลอดไปจนกวาจะสามารถทาลายตนตอของสงเหลานได นนกคอ อวชชา ความไมรจรง ตณหา ความทะยานอยากและอปาทาน ความถอมน ประเภทของมรณะ

ความตายทกลาวถงน หมายถง การขาดชวตนทรย คอ การหมดสนสวนสาคญทจะใหชวตดารงอยตอไป ความตายนนม 2 อยาง ไดแก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 64

1) กาลมรณะ ความตายในเวลาอนสมควร 2) อกาลมรณะ ความตายในเวลาอนไมสมควร เหตแหงความตายของชวตมนษยม 4 ประการ ไดแก 1) ตายเพราะหมดอายหรอสนอาย (อายกขยะ) คอ เมอมชวตอยถงอายขยนานพอสมควรแกกาลเวลา ตามธรรมดาสงมชวตทงหลายเมอเกดขนมาแลว เจรญเตบโต ในทสดกตองแตกสลายดบไป คอ ตองตาย แกตายไป ตามกาลเวลา ตามอายขยทางคตธรรมของโลก เมอถงเวลาหมดอายใครจะฆาหรอไมฆากตาย 2) ตายเพราะหมดกรรม (กมมขยะ) คอ เมอสตวทงหลายเกดขนมา มชวตอยดวยกรรมดและกรรมชว ไดรบสขบางทกขบาง เจบปวยไขมากบาง นอยบาง ความเจบปวยเปนกรรมอยางหนง ทจะตองชดใชตามเหตผลทเกดขนมากบางนอยบาง เมอกรรมทตองเกดมาชดใชในชาตหนาหมดกจาตองตายหรออาจเปนการเจบปวยทตองทนทกขทรมานอยางแสนสาหส จนเปนเหตใหถงแกความตาย ตายอยางนเรยกวาตาย เพราะหมดกรรม 3) ตายเพราะหมดทงอายและหมดกรรม คอตายดวยโรคชราบางโรคภยไขเจบมาเบยนเบยนบาง ทง 2 ประการน คอ ความตายทอาจเกดขนไดในชวตมนษยทกคน ทกเพศทกวย เรยกวา ตายเพราะสนกรรม สนอาย (อายกขยะและกมมขยะ)

เหตทงสามน เรยกวา กาลมรณะ คอ ตายในเวลาอนสมควร 4) ตายเพราะมอปฆาตกรรมมาตดรอน (อกาลมรณะ) คอ ตายเพราะอานาจแหงอปฆาตกรรม เปนการตายกอนหมดอายกอนสนอายขย โดยมผลกรรมชวจากอดตชาต มาตดรอนตามสนองในชาตปจจบน แมวาในปจจบนจะมกรรมดตาง ๆ กตามจะมกรรมเกามาทาหนาทตดรอนทาลายกรรมดนนเสย ยงไมทนใหผลกมกรรมเกาแทรกขนเปนเหตใหถงแกความตายได เชน การฆาตวตาย ตายดวยอบตเหตภยอนตรายจากธรรมชาต ตายดวยพษยาเสพตดรายแรงและอน ๆ เหลานเปนการตายอยางปจจบนทนท อยางนเรยกวาตายเพราะอานาจแหงอปฆาตกรรมมาตดรอน

ความตายมลกษณะ 2 ประการ ดงกลาวมา คอ ตายในเวลาอนสมควร และตายในเวลาอนไมสมควร อยางไรกดทกคนจะตองตายแนนอน ไมมใครหลดพนความตายไปไดในเมอเกดมาแลว ถาจะอปมาเปรยบเทยบการตายของสตวทงหลายแลวกเหมอนหนงดวงประทปทจดตามไว ดวงประทปนยอมจะดบลงดวยเหต 4 อยาง อยางใดอยางหนง คอ ดบลงดวยไสหมดอยางหนง ดบลงดวยนามนหมดอยางหนง ดบลงดวยไสและนามนทงสองหมดอยางหนง ดบลงดวยถกลมพดหรอถกเปาใหดบอยางหนง ดวงประทปนนเปรยบเหมอนชวตทสนสดลงเฉพาะภพหนง ๆ ฉะนนผทสนชวตลงโดยหมดอายขย กเหมอนกบดวงประทปทดบลงโดยเนองจากไสหมดแตนามนยงอย ผทสนชวตลงโดยหมดกรรมนนกเหมอนกบดวงประทปทดบลงโดยเนองจากนามนหมดแตไสยงอย ผทสนชวตลงโดยหมดทงอายและกรรมนนกเหมอนกบดวงประทปทดบลงโดยเนองจากไสและนามนหมดทงสองอยาง ผทสนชวตลงโดยประสบกบอปทวเหตตาง ๆ นน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 65

กเหมอนกบดวงประทปทดบลงโดยเนองจากถกลมพด หรอถกเปาใหดบโดยทไสและนามนยงอย (สชพ ปญญานภาพ, 2543: 91-92)

ความตายทง 4 อยางดงกลาวมาน ผทตายโดยอายกขยมรณะ กมมกขยมรณะ อภยกขยมรณะ ทง 3 นชอวา กาลมรณะ เพราะเปนการตายชนดทถงเวลาแลว สวนผทตายโดยอปจเฉทมรณะ ชอวา อกาลมรณะ เพราะเปนการตายทยงไมถงเวลา ซงมอยหลายชนดเปนตนวา

1) เพราะหวขาว ถกงกด ถกวางยา ถกไฟไหม จมนา ถกอาวธกม 2) เพราะโรคลม ดพการ โรคเกยวกบเสมหะ โรคสนนบาต ทเกยวกบลม ด เสมหะ 2

อยาง หรอ 3 อยาง พการพรอมกน โรคเกยวกบอากาศ หรออปจเฉทกรรม โดยการปฏบตตนไมสมาเสมอ ผดอนามย โดยความพยายามของตนเอง (ฆาตวตาย) และของคนอน (ถกฆาตาย) ชวตมนษยเมอถงอายขยของตน กตองตายทกคน จะยดอายใหมชวตตอไปอกไมได ตองตายไปตามอายขยแลวกเกดใหมอก และเกยวกบความตายน พระพทธองคใหระลกถงความตายสมาเสมอโดยประกอบดวยองค 3 ประการ คอ (1) มสตระลกสงเวชความตายเสมอ ๆ (2) มความรชดวาตองตายแนนอน และ (3) เกดความสงเวช คอ ความสลดใจในเรองตาย และพระพทธองคทรงสอนไมใหนกถงความตายของคนทเปนทศตร มรณะหรอความตายนมอย 9 อยาง ไดแก

1) สมมตมรณะ ไดแก ความตายของสตวทงหลายทสมมตเรยกกนวา นาย ก.ตาย นาย ข. ตาย ตนไมตาย เปนตน โดยแบงระยะเวลาของความตายไว 2 ระยะ ไดแก

(1) มรณาสนนกาล คอ กาลเวลาทใกลจะตาย อารมณผตายจะเกดมทง 3 ประการ กอนจะตาย ไดแก 1) กรรมอารมณ คอ อารมณทเกดจากอานาจผลกรรมทกระทาไวกอนมาปรากฏใหระลกขนไดในขณะทใกลจะตาย ถาเปนอกศลกรรม บาปทจรต ประพฤตผดศล ผดทานองคลองธรรม จตไปยดเหนยวในอารมณนน ชวตเมอตายไปกนอมลงไปเกดในทคตภม มโลกนรก เดอดรอน ตองทกขทรมานแกชวต แตถาบคคลใดเคยทาแตบญกศลกรรม มการบรจาคทาน รกษาศลเจรญภาวนา อนเปนบญกรยา จตระลกไดด เมอตายลงไป ยอมจะนาไปเกดในสคตภม มโลกสวรรค เปนตน และในกรรมอารมณนไมปรากฏในระยะแรกใกลจะตายกจะมอารมณกรรมนมตอารมณเกดขนมาแทน 2) กรรมนมตอารมณ คอ อารมณทเปนนมตเกดแตการกระทากรรมในอดตปรากฏใหเหนทางมโนทวาร ทไดกอกรรมนน ๆ ไว เชน ในการทากรรมฆาสตว ลกทรพย ประพฤตผดศลธรรม ทาบาปกรรม อารมณจตกยดเหนยว เอาภาพเหลานน เมอตายกรรมนมตมรณะ จะมองเหนชดเจนแลวตายลง กจะบงเกดในทคตภม ถาเปนบญกศล ฝายดมการรกษาศลเจรญภาวนา เมตตาบรจาคทาน ครนตายแลว กจะไปเกดในสคตภม ถากรรมนมตอารมณไมปรากฏเกดขน อารมณอกอยาง คอ คตนมตอารมณกจะปรากฏขน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 66

3) คตนมตอารมณ คอ นมตตางทเปนภาพมลกษณะชหนทางทนาไปเกดในเวลาขณะทตายไปแลว ทปรากฏชดแจงทางมโนทวารอาจจะกลาวไดวา ความตายไมใชความสนสดของเวรกรรม สนชวตไมใชความสนสดของความทกข สวนคตนมตในมรณาสนนกาล คอ เวลาทมนษยทงหลายใกลจะถงแดนมฤตยสนใจตาย แลวกจะไปบงเกดในโลกอน (2) มรณาสนนวถ คอ วถจตใกลจะตาย คตนมตอารมณในนมตตาง ๆ บอกถงคตแหงโลกทคนจะตองไปเกดหลงจากทดบจตตายไปแลว จกมาปรากฏใหคนทกาลงจะตายเหนชดเจนทางใจ ม 5 ประการ ไดแก 1) เมอตายแลวเกดในภพนรก (โทสะ) เมอจตจตดบ ยอมจะเหนเปลวไฟรอนระอมาก หรอเหนภตผปศาจหลอก ฉดกระชากลากตวไป ผตายจะรองเอะอะโวยวายขอความชวยเหลอ ตายแลวไปเกดในภมนรกหรอทคตเปนแนแท 2) ตายแลวไปเกดในภมเปรตอสรกาย (โลภะ) ยอมเปนคตนมตเปนหบเขา หรอถาทมดมด อดอดไมเหนอะไรเลย หวอาหารกระหายนา มแต นาเลอดนาหนองเนาเหมน กอนจะตายจะขอนาเพราะหวกระหายคอแหง กระสบกระสายทรนทรายเหนไดชด 3) ตายแลวไปเกดในภมเดรจฉาน บคคลทไปเกดเปนสตวเดรจฉานเพราะมโมหะ ยอมเหนคตนมต เปนทงหญาปาไมตนแมนา เหนสตวนานาชนดมาปรากฏชดทางมโนทวาร ผนนตายแลวจะไปเกดเปนสตวเดรจฉาน 4) ตายแลวเกดในภมมนษย บคคลผตายแลวจะกลบมาเกดเปนมนษยนอก (ดวยการรกษาศล 5 และอกศลกรรมบถ 10) เวลาใกลตายยอมเหนคตนมตในขณะจวนจะดบจตสนใจตาย จกเหนกอนเนอเลก ๆ อยในครรภมารดา เหนมารดาในชาตจะเกดใหม เปนนมตทชใหเหนวาจะตองกลบมาเกดเปนมนษยอก

5) ตายแลวเกดบนสวรรค บคคลจะตายเคยประพฤตปฏบตตามธรรมสมาเสมอ ยอมจะเหนนมตทเปนภพภมสงสวยสดงดงามวจตรพสดารดเลศ อาจเหนปราสาทราชวง วมาน เทวดา นางฟา นางสวรรค สถานทอยอาศยวเศษสวยงามทงสน ผจะตายมปตสข หลบตาสนทลง ใบหนามรอยยมปกต แสดงใหเหนวาไดคตนมตทจะไปเกดบนสวรรค ชวตมนษยผเปนไปตามกรรมยอมเปนไปตามอารมณทง 3 มกรรมอารมณ กรรมนมตอารมณ คตนมตอารมณ เหลานอาจเกดขนไดอยางใดอยางหนง กอนหรอหลงขณะจะตาย ทงนเกยวกบแรงกรรมททาไวมากระทบจตใจใหเกดอารมณนน ๆ จะเปนอารมณชหนทางใหไปเกดตามภพภมตาง ๆ เพราะอารมณสดทายเปนอารมณทจตมกาลงแรงกลามาก สงผลใหผตายไปเกดอก 2) สนตตมรณะ ไดแก การสบตอกนของรปนาม ซงมการเปลยนแปลงเปนระยะ ๆ ไมตงคงท เชน รปทเกดขนในเวลาไมสบาย และเมอหายแลวรปไมสบายนนกดบไป รปสบายเกดขนใหม และเมอมความเสยใจ กลมใจเกดขน ตอมามความดใจเกดขน ความเสยใจ กลมใจนน กหายไป เปนตน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 67

3) ขณกมรณะ ไดแก ความดบไปของรปและนาม ทก ๆ ภงคะ ขณะ หมายถง ความตายแตละขณะของนามของรป อนไดแก ความดบของจต เจตสก และรป ซงเปนการตายตามความหมายทางปรมตถ ถาพจารณานยปรมตถ สตว บคคล ชอวาเกดเมอจตเกด ชอวาตายเมอจตดบ เปนอยางนเหมอนกนทกภพทกชาต คอ การตายทกขณะจตและเจตสก ยอมจะสงผลถงการตายของรปทเปนเซลลของรางกายทก ๆ ขณะดวยเหมอนกน และยงครอบคลมไปถงสมมตมรณะ คอ การแตกดบทางกายเนอ และสมจเฉทมรณะ คอ การปรนพพานของพระอรหนตอกดวย ทงนเพราะตามธรรมดารปชวตนทรยรป ๆ หนง มอายเทากบจตเกดดบวถหนง 17 ดวง ในระหวางทรปยงมอายไมครบ 17 ขณะของจต ไมมสงหนงสงใดทาลายรปนใหดบหรอตายลงไปได ตอเมอครบ 17 ขณะของจตแลวยอมดบไปเองและการดบไปของรปแตละครงกไมไดดบไปเฉย ๆ ยอมมอานาจในการชวยอปการะแกรปทเกดขนใหม คลายกบจตดวงหนง ๆ ทดบไปแลว ยอมเปนปจจยชวยอปการะใหจตดวงใหมเกดขนอกดวยอานาจอนนตรปจจย และสมนนตรปจจย ฉะนน ปรากฏการณดงกลาวนจงเปน ขณกมรณะ หรอการตายแบบอภธรรม คอ การเกดขน ตงอย ดบไป ของรปนามในขณะทมชวตอยนแหละ เรยกวา มรณะในปวตตกาล ทเกดอยทวรางกายของสตว มชวตทงหลาย

4) สมจเฉทมรณะ ไดแก ปรนพพานของพระอรหนตทงหลายทไมมการเกดตอไปหมายถง ปรนพพานของพระอรหนตทงหลายทไมมการเกดอกตอไป หรออกนยหนงสมจเฉทมรณะ หมายถง อนปาทเสสนพพาน ไดแก พระนพพานทไมมขนธ 5 คอ วบาก และกมมชรปเหลออย ไดแกพระนพพานของพระอรหนตทปรนพพานแลว เรยกวาสมปรายกนพพานกได เพราะพระอรหนตทงหลายเมอปรนพพานแลวจงเขาถงพระนพพานนน ปรนพพานของพระอรหนตเปนการตายชนดทไมมการเกดอก นนคอ จตจตดบแลวไมมปฏสนธเกดขนสบตอไปอก เพราะเชอนาเกดคอกเลสตณหาไดถกทาลายโดยสนเชงไมมเหลอใหตองเวยนตายเวยนเกดในสงสารวฏอนอกตอไป 5) ชาตกขยมรณะ ไดแก ความตายทสดสนภพในภพหนง ๆ

6) อปกกมมรณะ ไดแก การกาหนดอายกยงไมสน กรรมกยงไมสน แตถงความตาย โดยอาศยความพยายามของตวเอง หรอของคนอน 7) สรสมรณะ ไดแก ความตายทถงกาหนดอายและกรรม 8) อายกขยมรณะ ไดแก ความตายทถงกาหนดอาย แมวายงไมสนกรรมกตาม 9) ปญญกขยมรณะ ไดแก ความตายทกาหนดของบญและกรรม แมวายงไมสนอาย กตาม (พระพรหมโมล (วลาศ ญาณวโร), 2539: 28-30)

สรป การตายมอยทกขณะซงเรยกวา “ขณกมรณะ” ความตายแหงการแตกดบของชวตนน หากตายในคราวทไมควรตายเรยกวา “อกาลมรณะ” แตหากตายเมอถงทตายเรยกวา “กาลมรณะ” เมอเกดมาแลวไมทราบเลยวากอนจะมาเกดในโลกมนษยนน ตนไดเกดทไหนมากอน ตนเปนใครมากอน และไมรวา ตนตายแลวจะไปไหน แตทแนนอนทสด กคอ มนษยทกคนนนตองตาย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 68

ความสาคญของการมสตรเทาทนความตาย พระพทธเจาจงไดแนะนาใหพทธบรษททงหลายไดประพฤตปฏบตธรรม เพอความ

ไมประมาทในวย อาย ชวต และทรพยสน และเตรยมตวไวพรอมเพอจะทาใหเกดจตใจทเขมแขง ไมกลวตอความตาย ไดแก 1) หมนระลกถงเทวทต คอ สภาวะทปรากฏอยเสมอในหมมนษย เรยกวาเทวทตธรรมมอย 5 อยาง (ม.อ. 14/507/335) ไดแก (1) เดกทารก เดกออน เกดความสาเหนยกขนวาทกคนเกดมากตองเปนเดกอยางนกอน จงคอยเจรญเตบโตเปนผใหญ (2) คนแก จะตองมการเปลยนแปลงอวยวะตาง ๆ เชน หนงเหยวยน นยนตาฝาฟาง มผมหงอก ฟนใชการไมได ตองประสบภาวะอยางนเสมอ (3) คนเจบ เมอคนเราเกดมาแลว จะตองถกโรคภยตาง ๆ เบยดเบยน ไดรบความลาบากและทกขทรมาน เปนทกขเวทนาทไมนาปรารถนา (4) นกโทษ คนตองโทษ ถกเขาจบกม คมขงอยในคกในตะราง ตองเสวยผลของกรรมชว ทตนไดกระทาไว (5) คนตาย เราจะตองมความเขาใจวามนษยเกดมาจะตองตายทกคน ไมมใครทหลกพนจากความตายไปได อาจจะตายเรวหรอตายชาเทานน

2) หมนเจรญมรณสสตเสมอ ความตายเปนเรองธรรมดา สามารถจะเกดขนไดทกวนและกบทกคน สตวเลกสตวนอยกตองตายหมด เมอเกดมาแลวกตองตาย คนในโลกเกดมาจานวนเทาใด กตายหมดทกคน แมพระอรยเจายงไมพนจากความตายไปไดเลย และใหเราพจารณาเหนวาความตายไมใชวาเปนการดบสญ มนเปนเพยงรางกายยายรางใหม ยายภพภมใหม (สชพ ปญญานภาพ, 2543: 96) เมอนกถงความตายอยเสมอ ๆ แลว กเกดความสลดใจทตองตายแลวตายเลามานบชาตไมถวน ดงทปรากฏในปฐมมรณสสตสตรมความยอวา

พระพทธองคตรสถามภกษทงหลายวาทาการเจรญมรณสสตอยางไร ภกษบางรปกราบทลวา ทานไดระลกถงชวตของทานวาพงเปนอยไดตลอดวนหนงคนหนง เพราะฉะนน จงควรมนสการคาสอนของพระผมพระภาคเจาพงทากจใหมาก ภกษบางรปกราบทลวา ชวตของทานพงเปนอยตลอดวนหนงคนหนง เพราะฉะนน พงนมสการคาสงสอนของพระผมพระภาคเจา พงทากจใหมาก ภกษบางรปกราบทลวา ชวตของทานพงเปนอยชวขณะทฉนบณฑบาตมอหนง เพราะฉะนน จงควรนมสการคาสงสอนของพระผมพระภาคเจา พงทากจใหมาก ภกษบางรปกราบทลวา ชวตของทานพงเปนอยชวขณะทเคยวคาขาว 4-5 คา จงไดมนสการคาสอนของพระผมพระภาคเจา ทากจใหมาก พระภกษเหลานทานคดถงชวตของทานอยางน ถงกระนนพระผมพระภาคเจากยงตรสวาเปนผประมาท ทรงสรรเสรญภกษทระลก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 69

ถงความตายทกขณะทเคยวคาขาวแลวกลนกน แลวตรสสรรเสรญภกษทระลกถงความตายทกลมหายใจเขาออก 2 จาพวกนเทานนวาเปนผไมประมาท หมายความวาภกษทนกถงความตายอยางนแลวกไมประมาท บาเพญเพยรเพอทาลายอาสวกเลสใหสนไป การเจรญอยางนพระผมพระภาคเจาตรสวามผลมากมอานสงสมาก หยงลงสอมตะ คอ นพพาน มอมตะเปนทสด (อง.ฉกก. 22/19/441)

การระลกถงความตายอยเสมอ ๆ วาเราจะเปนผไมประมาท มองเหนความสาคญของความตายและรคณคาของชวตทเปนอยในปจจบนนจงเรงขวนขวาย บาเพญเพยร ดวยการมสตสมปชญญะอยในอารมณปจจบน พทธปรชญาถอวามผลมาก มอานสงสมาก เพราะสามารถบรรลอมตธรรม คอ พระนพพานได ดงพทธพจนวา

ดกอนพราหมณ ชวตของมนษยทงหลายนอย นดหนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก จะพงถกตองไดดวยปญญา ควรกระทากศล ควรประพฤตพรหมจรรยเพราะสตวทเกดมาแลวจะไมตายไมมฯ (อง.สตตก. 23/71/107)

บรษยอมสาคญเบญจขนธใดวา นของเรา เบญจขนธนน อนบรษนน ยอมละไปแมเพราะความตาย พทธมามกะผเปนบณฑตรเหนโทษ แมนนแลว ไมควรนอมไปเพอความยดถอวาของเราฯ (ข.ส. 29/191/115)

สรป การมสตรเทาทนความตายหรอการระลกถงความตายอยางมสตปญญาควบคม เรยกวา มรณสสต เพอใหเกดความไมประมาทตอความตายและสรรพสงรอบตว การพจารณาความตายดวยหลกมรณสสต

พระพทธเจาจงสอนใหมนษยกลาเผชญหนากบความจรง ใหเตรยมตวสกบความตาย หรอรบบาเพญคณงามความด ดงพระพทธพจนวา

บคคลไมควรคานงถงสงทลวงไปแลว ไมควรมงหวงในสงท ยงไมมาถง(เพราะวา) สงใดลวงไปแลว สงนนกเปนอนละ (จบ) ไปแลว และสงทยงไมมาถง กเปนอนยงไมถง บคคลควรรแจงธรรมนน ๆ ในปจจบน…พงทาความเพยรเสยในวนน ใครเลาจะรวาความตายจะมในวนพรงนฯ (ข.ชา. 28/441/111)

มนษยจะผดเพยนความตายตามความตองการไมได บคคลจงจาตองเรมตนปฏบตไปตามลาดบ กลาวคอ เรมปฏบตตามบญกรยาวตถ 3 ประการ

บญกรยาวตถ 3 ประการ 1) ทานมย การปฏบตดวยการบรจาคทาน 2) สลมย การปฏบตดวยการรกษาศล 3) ภาวนามย การปฏบตดวยการเจรญปญญา (ท.ปา. 11/228/170)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 70

ทง 3 นถอเปนจดยนหรอเปาหมายของการปฏบตธรรมในพทธปรชญา กลาวคอ ทกการปฏบตตองใชสตปญญาและความเพยรพยายามมากขนเปนลาดบ ซงทง 3 ขนนสรปลงในหลกใหญ 3 ประการในพทธปรชญา (ท.ส. 9/54/57) ไดวา 1) การลด ละ เลกความชว ไดแก ไมกระทาความชวทงปวง 2) การสรางสมคณงามความด ไดแก กระทาความดทกอยาง 3) การชาระจตใจของตนใหผองใสจากกเลส ตณหา อปาทาน การประยกตใชหลกมรณสสตในชวตประจาวน

หลกคาสอนเรองความตายนเปนหลกคาสอนทมงเนนเพอใหมวลมนษยรจกตนเองในแงของชวตอนปรากฏในรปแบบผสมผสานกนระหวางกายและจต กลาวคอ ประกอบดวยธาตขนธ และกเลส กรรม วบาก วนเวยนในรปแบบของความเกด แก เจบ และกตายในทสด แตเวยนวนนมวลมนษยสามารถดบได พทธปรชญาสอนวา ในเวลาทผใดผหนงแกกรรมจากไป เราควรจะรเทาทนวาอนนนเปนธรรมดา เมอถงเวลาของทานทานกตองจากไป และกทาใจได ไมมวเศราโศกอยถงทานผลวงลบ แตควรหนกลบมาพจารณานกถงคนทอยรวมกนนแหละวาอยามวไปเศราโศกถงทานผลวงลบไปแลว เรามาอยรวมกน ในหมผทยงเหลออยนแหละ ดวยความเมตตาปราน ใหมความสขเถด แลวเมอถงเวลาจากไป จะไดไมตองเศราโศกละหอยหา จะไดสบายใจวา เมอยามอยเรากอยกนดวยดแลว ไมใชขอแตวาถงเวลาจากไปกเศราโศกกนท ตอนทอยกลบละเลย ไมไดคานงพจารณา ฉะนน ตอนทอยนแหละเปนเวลาสาคญ ทานจงวา อยามวเศราโศกถงผทจากไปแลว ใหมความเมตตาปรานเกอกลกนในหมทยงอยน นกเปนคตอยางหนงทเกดขนไดจากการพจารณาหลกทเรยกวา “มรณสสต” ดงทไดกลาวมา ซงเปนประโยชนในสวนทเรยกวา “จตตภาวนา” คอ การฝกอบรมจตของตน (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), 2545 : 59-62)

ดงนน หลกประยกตใชและผลของการปฏบตตามโดยสรป ดงน 1) ใหเหนความจรงวา ชวตของมนษยนน นอกจากจะสน ไมยนยาวแลว ยงไมมกาหนด

แนนอนอกดวย อยางทวาจะตายวนตายพรงไมร แลวเกดความไมประมาท ทากจหนาท บาเพญคณความดใหชวตเปนอยอยางมคา

2) ใหรเทาทนความจรงวาทรพยสนเงนทองโภคสมบตตลอดจนบคคลทรกใครยดถอครอบครองอยนน ไมสามารถปองกนความตายได ใน 3 ดาน ไดแก (1) ในดานทรพยสนเงนทอง จะไดไมโลภและสงสมจนเกดเหต (2) ในดานบคคลผเปนทรกและคนในความดแลรบผดชอบ จะไดไมยดตดถอมนและหวงหวงเกนไป (3) ในดานเพอนบานและคนอน จะไดเหนอกเหนใจชวยเหลอกน

3) ใหรตระหนกในหลกความจรงวาทกคนมกรรมเปนของตน มแตกรรมเทานนทเปนของของตน เปนสมบตตดตวทแทจรง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 71

การทาใจตระหนกในหลกกรรมน เมอถงคราวพบเหน หรอ เผชญกบความตายเขาจรง ๆ กจะอานวยผลดพเศษใหอก เชน

(1) เมอเผชญหนากบความตายของตนเอง ระลกถงกรรมดทไดทาไว และไมเหนกรรมชวในตวเอง กจะเกดปตโสมนส เผชญความตายดวยความสขสงบและความมสต แมเมอยงไมถงเวลาตาย กดาเนนชวตดวยความมนใจ ไมหวาดหวน

(2) เมอเกดเหตพลดพราก มคนตายจากไป กจะทาใจไดทนเวลา หรอเรวไววาทกคนมกรรมเปนของตน เราไปแลวตามทางของเขา ตามทกรรมจะนาพาไป การรองใหเศราโศกเสยใจของเรา ชวยอะไรเขาไมได

4) ใหระลกถงหลกแหงธรรมดาทวา ทกคนหวาดหวนตอการทาราย ทกคนกลวตอความตาย ชวตเปนทรกของทกคน เราฉนใด เขากฉนนน

5) ใหรเทาทนตามคตแหงธรรมดาวาชวตนตกอยในอานาจของกฎธรรมชาต มความเปนไปตามธรรมดา การตาย คอ การสนสดของชวต ดงนน ชวตมเกด แก เจบ ตาย เปนธรรมดา ทกคนจะตองเปนอยางน ตวเราเองกตองเปนอยางน

6) ใหหยงรสภาวะของสงขารวา ชวตนเปนสงขารอาศยองคประกอบทงหลายมาประชมกนขน เปนของไมเทยง เกดขนแลวกดบไป

เมอรเขาใจเทาทนความจรงอยางนแลว จตกจะหลดพนออกมาจากความยดตดถอมนในสงทงหลาย เปนอยดวยปญญาและทาการตาง ๆ ดวยปญญา (พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), 2540: 22-26) สรป การพจารณาถงความตายเปนโอกาสใหเรารจกตวของเราเปนโอกาสใหเราไดศกษาความจรง เปนโอกาสใหตงอยในความไมประมาท เพราะวาแมจะกลวตายสกเทาใดกไมสามารถกาจดใหพนความตายไปได ประโยชนทพงไดจากการพจารณาความตาย

พระพทธเจาทรงมงหมายและสงสอนเฉพาะสงทจะนามาใชปฏบตใหเปนประโยชน ในชวตจรงได เกยวของกบชวต การแกไขปญหาชวต และการลงมอทาจรง ๆ ไมทรงสนบสนนการพยายามเขาถงสจธรรมดวยวธครนคดและถกเถยงหาเหตผลเกยวกบปญหาทางอภปรชญา (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), 2542: 85) ดงนนประโยชนทเกดจากการพจารณาความตาย ตามแนวพทธปรชญาจงถอเอาความสาเรจอนกอใหเกดเปนความสขกายสขใจ จากระดบพนฐานไปสระดบสงครอบคลมประโยชน 3 ระดบดวยกน (ข.จ. 30/673/261-262) ไดแก

(1) ทฏฐธมมกตถประโยชน ประโยชนในปจจบน (2) สมปรายกตถประโยชน ประโยชนในอนาคต (3) ปรมตถประโยชน ประโยชนอยางยง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 72

ประโยชน 2 อยางขางตน ถอวาเปนสงทมความสาคญตอการครองชพในสภาพแวดลอมทงหลายมธรรมชาตและสงคมทตนอยดวย สวนปรมตถะ คอ ประโยชนอยางยง เปนประโยชนทเปนสาระแทจรงของชวตเปนเปาหมายสงสดของชวต คอ นพพาน (นพพาน ปรม สข นพพานเปนสขอยางยง) (ข.ธ. 25/25/29)

การพบเหนคนแก คนเจบ คนตายแลวนอมนามาพจารณาจงถอเปนวธการทชาญฉลาดชวยใหชวตพบความสขไดในสงทคนทวไปหวาดกลว ตามหลกพทธปรชญา ถอวาชวตไมไดหมายถงเฉพาะชวตมนษยในชาตปจจบนนเทานน หากแตมการสบตอกนมา และจะสบตอกนไปอกยาวนาน มการกลาวเปรยบเทยบใหเหนถงวานาตาอนเกดจากความทกขของมนษยในสงสารวฏอนยาวนานน มมากกวานาในมหาสมทร ดงพระพทธพจนวา

ภกษทงหลาย นาตาทหลงไหลออกของพวกเธอผทองเทยวไปมา ฯลฯ โดยกาลนานนแหละมากกวา สวนนาในมหาสมทรทง 4 ไมมากกวาเลย พวกเธอไดประสบมรณกรรมของมารดาตลอดกาลนาน... ของบดา ...ของพชายนองชาย พสาวนองสาว ...ของบตร ...ของธดา ...ความเสอมแหงญาต ... ความเสอมแหงโภคะ... ความเสอมเพราะโรค นนแหละมากกวา สวนนาในมหาสมทรทง 4 ไมมากกวาเลย ขอนนเพราะเหตไร เพราะวาสงสารนกาหนดทสดเบองตนเบองปลายไมได ฯลฯ ภกษทงหลาย กเหตเพยงเทาน พอทเดยวเพอจะเบอหนายในสงขารทงปวง พอเพอจะคลายกาหนด พอเพอจะหลดพนฯ (ส.น. 16/425/178-179) แททจรงแลว ความเกด แก เจบ และตาย มนมอยภายในตวภายในใจของมนษยทกคน

แลว แตมนษยหลงลม ประมาทไปเองตางหาก หากมวลมนษยไดตงใจศกษาประพฤตปฏบตธรรมตามสมควรแลว ความตาย คอ อะไร ทาอยางไรจงจะไมกลวตาย และยตการตายได เรองเหลานจะปรากฏชดแจงแกตวเองไดในทสดกดวยการประพฤตปฏบตธรรมจนสามารถหยดกฎแหงกรรมและสงสารวฏไดโดยสนเชง อยางไรกด เมอพจารณาในทางธรรม ลาพงการเศราโศกอาลยเสยดายถงผทตายไปแลว ยอมไมเปนทางกอใหเกดประโยชนทงแกผอยและผจากไป เพราะไมชวยใหผลวงลบไปแลวกลบคนเปนขนมา และจะกลบเปนโทษแกผทยงอย ทาจตใจใหเศราหมองขนมวเปนทกข การราลกถงผตายนนจะบงเกดประโยชนตอเมอรจกพจารณาดวยโยนโสมนสการ ทาใหเกดความไมประมาทและกาลงใจเขมแขงในการบาเพญกศลกรณยแกผยงมชวตอย ดงพระพทธพจนวา

ภกษทงหลาย ทอนไมทบคคลโยนขนบนอากาศ บางคราวกตกลงทางโคน บางคราวกตกลงทางขวาง บางคราวกตกลงทางปลาย แมฉนใดสตวทงหลายผมอวชชาเปนทกางกน มตณหาเปนเครองประกอบไว ทองเทยวไปมาอยกฉนนนแล บางคราวกจากโลกนไปสปรโลก บางคราวกจากปรโลกมาสโลกน ขอนนเพราะ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 73

เหตไร เพราะวา สงสารนกาหนดทสดเบองตนเบองปลายไมได ฯลฯ พอเพอจะหลดพนฯ(ส.น. 16/438/183)

กองกระดกของมนษยเพยงแคคนเดยวเทานน มขนาดใหญโตสงเทยบเทาภเขาเวปลลบรรพตซงมความสงเสยดฟา ซงแสดงถงวามนษยทงหลายแตละคนตางไดเวยนเกดเวยนตายมานกตอนกแลว ดงพระพทธพจนวา

ภกษทงหลาย เมอบคคลหนงแลนไปทองเทยวไปตลอดกปกองกระดก พงเปนกองใหญ เหมอนภเขาเวปลลบรรพตน ถาวาใคร ๆ จะพงรวบรวมไปกองไว และถาวาสวนแหงกระดกอนใคร ๆ นาไปแลวจะไมพงฉบหายไปฯ (ข .อต . 25/202/174)

บทสรป

คาสอนเรองความตายนสะทอนใหเหนเจตนารมณของเปาหมายของพทธปรชญาในดานความสมพนธระหวางชวตสวนตวกบชวตในสงคมไดดทสด นนคอ ระบบการควบคมชวตทงดานนอก (การแสวงหา) และดานใน (การมสตปญญารเทาทนตอความเปนจรง) ของมวลมนษย ทงทางกาย วาจาและจตใจ และจดเปนระบบวาดวยการจดสภาพความเปนอยและสงแวดลอมใหเรยบรอยและเกอกลแกการดาเนนชวตรวมกนของมวลมนษยในฐานะเวไนยสตวผเกด แก เจบ ตาย รวมกนในหวงมหรรณพของอวชชา หากมวลมนษยทงโลกสามารถปฏบตตอชวตของตนและคนอนไดอยางสมบรณ เปนอนเชอไดอยางสนทใจวาสงคมมนษยจะหอมอบอวลไปดวยความรก มตรภาพ และสนตสขอนยงยนทแทจรงปราศจากความเหนแกตว ความประมาท และความกลวแก กลวเจบและกลวตายไดในทสด

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 74

บรรณานกรม กรมการศาสนา. (2525). พระไตรปฎกภาษาไทย 45 เลม (ฉบบสยามรฐ). กรงเทพฯ:

โรงพมพการศาสนา. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2540). รกษาใจยามปวยไข (พมพครงท 21). กรงเทพฯ: โรงพมพสหธรรมก. . (2542). พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. . (2545). มรณกถา (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มลนธพทธธรรม. พระธรรมวสทธกว (พจตร สตวณโณ). (2543). วปสสนาภาวนา (พมพครงท 5).

กรงเทพฯ: โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย. พระพรหมโมล (วลาศ ญาณวโร). (2539). โพธธรรมทปน. กรงเทพฯ: ดอกหญา. พระสทธมมโชตกะ ธมมาจรยะ. (2538). ปฏจจสมปปาททปน หลกสตรมชฌมอภ

ธรรมกะโท (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. มหามกฏราชวทยาลย. (2537). วนยมข เลม 1 (พมพครงท 38). กรงเทพฯ:

โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย. . (2540). มงคลตถทปนแปล เลม 4 (พมพครงท 14). กรงเทพฯ: โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส. วศน อนทสระ. (2544). หลกกรรมและการเวยนวายตายเกด (พมพครงท 11).

กรงเทพฯ: ธรรมดา. สชพ ปญญานภาพ. (2543). แนวนกทางศาสนา. กรงเทพฯ: โรงพมพมหามกฏ

ราชวทยาลย. วาร

สารพกล

จตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พ.ศ. 2492-2550 Figurative Painting in Thailand A.D. 1949-2007

ศภพงศ ยนยง1

Supapong Yuneyong บทคดยอ

การวจยครงนมจดมงหมายเพอศกษาววฒนาการจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย และวเคราะห เนอหา รปแบบ และกลวธของผลงานจตรกรรมภาพคน ผลการวจยพบวาผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยระหวาง พ.ศ. 2492-2550 เปลยนแปลงไปตามแนวคดการสรางสรรคของศลปนตามสภาพสงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรมทมาเกยวของ โดยแบงชวงเวลาการพฒนาการออกเปน 3 ยค ดงน

1. จตรกรรมภาพคนยคศลปะสมยใหมทไดรบอทธพลจากศลปะตะวนตก พ.ศ. 2492- 2515 มการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงแรก และปรากฏวาจตรกรรมภาพคนไดรบการยกยองใหไดรบรางวลเหรยญเงน อกทงศาสตราจารยศลป พระศร ไดวางรากฐานศลปะสมยใหมขนในประเทศไทย

2. จตรกรรมภาพคนยคศลปะเพอชวตและศลปะเพอศลปะ พ.ศ. 2516-2534 เปนชวง ทเกดวกฤตการณ เหตการณทางการเมองและมการเรยกรองประชาธปไตยจากรฐบาลทมาจากอานาจเผดจการทางทหาร และทาใหศลปนมการสรางสรรคศลปะแนวเพอชวตขน ขณะเดยวกนศลปนอกกลมหนงกสรางสรรคงานศลปะเพอศลปะขนมาอกเชนกน 3. จตรกรรมภาพคนยคศลปะรวมสมยและโลกาภวตน พ.ศ. 2535-2550 จากความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประเทศตาง ๆ ทวโลก สามารถสอสารไดอยางรวดเรว และมการถายเทความรทางศลปะในยคสมยรวมเดยวกน อกทงทาใหศลปนไดสรางสรรคจตรกรรมภาพคนอยางอสระทงรปแบบเนอหาและกลวธทางศลปะ

สาหรบการวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธของผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยนน จาแนกออกไดดงน

1. เนอหาทศลปนนยมสรางสรรคโดยเรยงลาดบเรองราวตาง ๆ ไดแก เนอหาเกยวกบมนษยกบสงแวดลอม เนอหาเกยวกบจนตนาการในโลกความฝน เนอหาเกยวกบความเชอและวฒนธรรมและประเพณ เนอหาเกยวกบภาพเปลอย และเนอหาเกยวกบประวตศาสตร 1 ประธานโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 76

2. รปแบบทศลปนนยมสรางสรรคโดยเรยงลาดบรปแบบตาง ๆ ไดแก รปแบบแสดงความแนชดของวตถ รปแบบกงเหมอนจรงและลดทอน และรปแบบแสดงอารมณ

3. กลวธทศลปนนยมสรางสรรคโดยเรยงลาดบกลวธตาง ๆ ไดแก กลวธแบบระบายสแสดงความนมนวล เรยบรอยในภาพคน และกลวธแบบระบายสแสดงลกษณะพนผวของรปรางรปทรงภาพคน

คาสาคญ : จตรกรรมภาพคน, กระบวนแบบศลปะ, เนอหาศลปะ, รปแบบศลปะ, กลวธศลปะ ABSTRACT This research aims to study and analyze the evolution of Figurative Painting. Content, form and techniques of portrait painting. Figurative Painting in Thailand during 2492–2550 found that The Painting was changed by the creation of the artist as social, economic, political and cultural involvement. The median time to develop into the third period.

1. Figurative Painting of modern art has been influenced by Western art from 2492 to 2515. The First National Art Exhibition. And it appears that this painting has been honored to receive the silver medal. The professor Silpa Bhirasri have laid the foundation of modern art in Thailand. 2. Figurative Painting of the life and art to be art for art from 2516 to 2534 as a result. Political crisis and the claims of democratic government the power to break off from the military. And the creation of art to life. Meanwhile, another group of artists to create works of art for art grew as well. 3. Figurative Painting of contemporary art and globalization from 2535-2550 of the progress of science and technology of countries in the world which able to communicate quickly and the transfer of knowledge in the art in the same period. Figurative Painting, the artists created independently and without the form, content and techniques of art.

For the analysis of content, style and techniques of Figurative Painting in the divided as follows.

1. Content created by popular artists such sort of story about the man and the environment. About the imagination in a dream world. About faith and culture and tradition. Content and nudity. About the history and content.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 77

2. The most creative artists of various sorts, including the Objective Accuracy, the semi-realistic and form of Emotion.

3. Strategies created by popular artists such as strategies and techniques in order to show the blending of the Figurative Painting. And coloring techniques to characterize the texture shape of the Figurative Painting.

Keywords : Figurative Painting, Art Style, Art Content, Art Form, Art Techniques. บทนา จากหลกฐานทางประวตศาสตรศลปตะวนตกโดยเฉพาะอยางยงในงานจตรกรรมและประตมากรรมนนไดใหความสาคญภาพคนเปนอยางยง แมวาจตรกรรมของชาวกรกทเขยนไวบนผนงของเทวาลยและบานเรอนตาง ๆ จะถกทาลายไปหมดสน แตกยงคงมเครองปนดนเผาทเปนแจกนไดหลงเหลออยเปนหลกฐานทแสดงใหเหนจตรกรรมภาพคนทเขยนบนแจกนกรก ซงทาขนในศตวรรษท 8 กอนศรสตศกราช สาหรบชาวกรกนนมความสนใจภาพคนเปนอยางยงและชอบวาดภาพคนใหสวยงามทสดเทาทจะทาได โดยจะทาใหงามตามแบบอดมคตของตนเอง พรอมกนนยงถอชวตคอการผจญภยทมศกดศร ดงนนเรองราวทเขยนภาพบนแจกนกเปนเรองเกยวกบผคนตาง ๆ มทงการตอสและพธกรรมตาง ๆ ในสภาพสงคมของชาวกรกในชวงขณะนน (ดบบลว, เฮท. และแจนสน, เจ. ด., 2533: 29-35) อยางไรกดศลปะของกรกไดแพรขยายไปยงประเทศตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ทะเลดเตอรเรเนยน โดยเฉพาะอยางยงชาวโรมนทไดรบอทธพลจากศลปะกรกเปนอยางมาก และในชวงราวศตวรรษท 2-1 กอนครสตศกราช ชาวโรมนไดนาภาพคนมาใชในงานจตรกรรมฝาผนงทมกลวธวาดภาพปนเปยก (Fresco) ซงเหนไดจากการคนพบมาจากซากปรกหกพงจากเมองตาง ๆ เชน เมองปอมเปอ เมองสตาบเอ และเมองเฮอรคเลเนยม ในประเทศอตาล กลาวเฉพาะจตรกรรมฝาผนงภาพคนทขดคนพบทบานลกลบในเมองปอมเปอ ลกษณะรปแบบของภาพคนมลกษณะเหมอนจรง แสดงแสงเงา มระยะใกลไกลและมความหนกเบาของส (อศนย ชอรณ, 2554: 85) หลงจากอาณาจกรโรมนลมสลายงานจตรกรรมกอยในชวงของศลปะยคมดทผคนพากนมาคลงไคลในศาสนา งานจตรกรรมภาพคนกขาดการสานตอพฒนาใหกาวหนาตอไป จวบจน กระทงในศตวรรษท 15 ในสมยยคฟนฟศลปะวทยาไดหวนกลบนาเอาศลปะกรกและโรมนมาพฒนาสรางสรรคขนใหมอกครง โดยมความเชอวามนษยคอศนยกลางจกรวาล และในชวงดงกลาวนเองกไดมการประดษฐคดคนสนามนขนเพอการเขยนภาพโดยเฉพาะ อกทงการเกดขนของอจฉรยะศลปนเอกของโลกเชน เลโอนารโด ดาวซ และไมเคล แอง เจโล ทมแบบฉบบแนวทางการเขยนภาพคนทใหอทธพลตอศลปนในยคตอ ๆ มา จวบจนถงปจจบน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 78

สาหรบจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยอทธพลศลปะตะวนตกไดไหลบาเขามาสสงคมไทยในสมยกรงรตนโกสนทร นบตงแตรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว จากการทมการเปดประเทศและมพระราโชบายการตดตอคาขายกบชาวตางชาต จงทาใหอทธพล ศลปะตะวนตกโดยเฉพาะอยางยงจตรกรรมภาพคนไดเขามามบทบาทในงานจตรกรรมประเพณไทย (คณะกรรมการจดงานสมโภชนกรงรตนโกสนทร 200 ป, 2525: 17-18) ดงจะเหนไดจากผลงานของ รวอนโขง จตรกรคนแรกของไทยทเขยนภาพแบบเหมอนจรงผสมผสานกบจตรกรรมประเพณไทย ดวยจตรกรรมสฝนบนฝาผนงในพระอโบสถวดบวรนเวศวหาร กรงเทพฯ หลงจากนนมาจตรกรรมภาพคนแนวตะวนตกเรมปรากฏเดนชดยงขนในรชสมยของพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหว จากการทพระองคไดเสดจประพาสยโรปเปนจานวน 2 ครง คอ ครงแรกในป พ.ศ. 2440 และครงทสองในป พ.ศ. 2450 ซงทาใหไดทงแนวคดและกระบวนแบบศลปะตะวนตกทมผลกระทบตองานศลปกรรมในสงคมไทยทงทางตรงและทางออม (วรณ ตงเจรญ, 2534: 1) พรอมกนนพระองคยงทรงสนพระทยในจตรกรรมภาพคนเหมอนและภาพคนอกดวย นอกจากนพระองคยงสงเสรมสนบสนนใหขาราชบรพารชอ พระสรลกษณลขต ไปศกษาตอทาง ดานจตรกรรมทประเทศอตาล เพอนาความรทางดานศลปะมาใชประโยชนในประเทศไทย (วโชค มกดามณ, 2543: 9) แตกระนนกด ในชวงสมยพระองคนนยงมสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟา กรมพระยานรศรานวดตวงศ ผททรงไดรบการเรยกขานวานายชางใหญแหงกรงสยาม ซงไดทรงสนพระทยศกษาการเขยนภาพคนแบบแนวตะวนตก จากหลกฐานการออกแบบจตรกรรม ฝาผนงทพระอโบสถวดราชาธวาส กรงเทพฯ เรองพระเวสสนดรชาดก แลวทรงมอบใหจตรกรชาวอตาเลยนชอ คารโล รโกลร (Carlo Rigoli) เปนผวาดระบายสในแนวศลปะตะวนตก (วบลย ลสวรรณ, 2548: 162 -166) อยางไรกตามบทบาทของจตรกรรมภาพคนเรมชดเจนมากยงขน เมอพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวไดสถาปนาโรงเรยนเพาะชางในป 2456 ซงถอวาเปนสถานศกษาศลปะแหงแรกในประเทศไทยทสอนจตรกรรมภาพคนแบบตะวนตก อกทงยงมบทบาทสาคญในการทานบารงงานชางของไทยแกเยาวชนและอนรกษการชางแบบประเพณ (คณะกรรมการจดงานสมโภชนกรงรตนโกสนทร 200 ป, 2525: 19) ตอมาเมอศาสตราจารยศลป พระศร นามเดม ซ เฟโรจ ชาวอตาเลยนทเขามารบราชการตาแหนงชางปนในกรมศลปากรในสมยรชกาลท 6 ไดวางรากฐานศลปะหลกวชาตามแนวตะวนตกโดยกอตงโรงเรยนประณตศลปกรรม ซงในเวลาตอมาไดพฒนายกฐานะเปนมหาวทยาศลปากรในป พ.ศ. 2486 สาหรบการเรยนการสอนของสถาบนดงกลาวนเนนใหนกศกษาเขยนภาพคนตามแบบเหมอนจรงตามแบบอยางศลปะหลกวชา(ดารง วงศอปราช, 2521: 31-36) จนกระทงไดมการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 1 ในป พ.ศ. 2492 ผลงานจตรกรรมสนามน ภาพคนชอภาพ “หญงสาวเปลอย” ของ จารส เกยรตกอง กไดรบการคดเลอกใหไดรบรางวลเหรยญเงน หลงจากนนมาศลปนทมชอเสยงในประเทศไทย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 79

กเรมนยมเขยนภาพคนสงประกวดในงานการแสดงศลปกรรมแหงชาตกนมากขน เปนตนวา เฟอ หรพทกษ (หอศลปมหาวทยาลยศลปากร, 2544: 10) อยางไรกดในชวงเวลาดงกลาวนอกเหนอจากเวทในการแสดงศลปกรรมแหงชาตแลว ยงมศลปนอกคนหนงทมบทบาทการเขยนภาพคนตามแบบศลปะสมยใหมคอ อาร สทธพนธ จากการทไดรบทนไปศกษาตอทมหาวทยาลยอนเดยนา สหรฐอเมรกา และกลบมาในป 2504 อารไดนาผลงานจตรกรรมภาพคนทมแนวลทธเอกซเพรสชนนสมกงแอบสแตรกโดยไดรบอทธพลจากศลปนชอ วลเลยม เดอ คนนง (Willem de Kooning) (พรยะ ไกรฤกษ และเผาทอง ทองเจอ, 2527: 21) พอในชวงป 2506 เปนตนมา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชไดทรง สนพระทยในการเขยนภาพจตรกรรมสนามนภาพคนจากการทศกษาดวยพระองค และไดทรงสงผลงานจตรกรรมเขารวมแสดงงานการแสดงศลปกรรมแหงชาตตงแตป พ.ศ. 2506 เปนตนมา ซงผลงานจตรกรรมภาพคนของพระองคเปนแนวลทธอมเพรสชนนสมและงานลทธเอกซเพรสชนนสม (วรณ ตงเจรญ, 2534: 26) แตกระนนกดบทบาทของศลปนทยดมนสรางสรรคภาพคนกคงยงโดดเดนเรอยมาไมวาจะเปนศลปนทมชอเสยงทางดานโรงเรยนเพาะชาง เชน เฉลม นาครกษ, จารส เกยรตกอง, อาร สทธพนธ หรอจากมหาวทยาลยศลปากร เปนตนวา สนท ดษฐพนธ, ถวลย ดชน, จกรพนธ โปษยกฤต, บณฑต ผดงวเชยร, เกยรตศกด ชานนนารถ ฯลฯ จวบจนถงยคปจจบน ดงจะเหนไดจากผลงานการแสดงนทรรศการศลปะทงของภาครฐและเอกชนทจดในหอศลปตาง ๆ ทงหอศลปแหงชาตและหอศลปมหาวทยาลยตาง ๆ รวมทงแกลเลอรเอกชน เปนตน แตกระนนกดจตรกรรมภาพคนกมรปแบบความหลากหลายไปตามยคสมย ไมวาจะเปนการนาเสนอภาพคนแนวลทธสจนยม ลทธเซอรเรยลสม หรอลทธแอบสแตรคเอกซเพรสชนนสม แตทมลกษณะโดดเดนไมวาจะเปนเรองราวเนอหาทมทงโลกสวนตวของศลปน หรออทธพลแนวคดทไดรบจากสภาพสงคมไทยในชวงขณะนน รวมทงอทธพลทางดานศาสนาและวฒนธรรมประเพณ หรอทางดานการเมองการปกครองของประเทศ กยงมศลปนรนใหมใหมความสาคญและสรางสรรคกนอยางตอเนอง แมวากลวธการสรางสรรคจะเปนไปในลกษณะทศลปนทแลว ๆ เคยทามาแลวกตาม แตจนตนาการและเนอหาทศลปนนาเสนอนนกทาทายตอการแสดงออกอยางยง ดวยเหตผลดงกลาวนทางสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาทเปดการเรยนการสอนทางดานศลปะนน กไดใหความสาคญสาหรบจตรกรรมภาพคนในโดยจดหลกสตรวชาจตรกรรมภาพคนไวเพอมงหวงใหนกศกษาศลปะไดเรยนรและเพอประกอบอาชพ อยางไรกตามบทบาทของจตรกรรมภาพคนยงมปญหาบางประการ ไมวาจะเปนแนวคด ความเชอ และรปแบบทแตกตางกนไปตามสภาพสงคมไทย ทงอดตทผานมายงจากดเรองเทคนควธการและรปแบบตามศลปะหลกวชา ดวยเหตนจงเหนไดวาจตรกรรมภาพคนจงเปนวชาหนงทมบทบาทสาคญยง

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 80

ในทางทศนศลปและทผานมางานวจยทางดานนยงไมปรากฏวาผสนใจศกษาเฉพาะ จะมกแตเพยงงานวจยเพยงบางแงมมเทานน ดงนน ผวจยจงศกษาในเชงประวตศาสตรโดยวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธ ผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย ระหวาง พ.ศ. 2492–2550 อนจะเปนประโยชนตอพฒนาการจตรกรรมภาพคน และสงผลตอการเรยนการสอนวชาจตรกรรมในระดบอดมศกษาตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาววฒนาการจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย 2. เพอวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธของผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย

ขอบเขตของการวจย

1. การวจยนมงเนนศกษาวเคราะหรปแบบ เนอหา และกลวธในผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยตงแต พ.ศ. 2492 จนถง พ.ศ. 2550 โดยเรมตนศกษาสภาพการณทวไปของจตรกรรมภาพคนทไดรบอทธพลจากศลปะตะวนตก จากหลกฐานทปรากฏในผลงานจตรกรรมของ ขรวอนโขง ในชวงรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว จวบจนกระทงมาถง ศาสตราจารยศลป พระศร ไดวางรากฐานศลปะสมยใหมและสนบสนนใหมการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 1 ใน ป พ.ศ. 2492 ซงจะกลาวโดยสงเขป เพอเปนพนฐานความเขาใจในการศกษาจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย สาหรบผลงานจตรกรรมภาพคนทนามาวเคราะหน รวบรวมผลงานมาจากเกณฑการวเคราะหโดยแบงชวงเวลากาหนดยคจตรกรรมภาพคนเพอการศกษาคนควา 3 ระยะ คอ

1.1 จตรกรรมภาพคนยคศลปะสมยใหมทไดรบอทธพลจากศลปะตะวนตก พ.ศ. 2492- 2515 จากเหตการณครงแรกทไดมการแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 1 และปรากฏวาจตรกรรมภาพคนไดรบการยกยองใหไดรบรางวลเหรยญเงนเปนครงแรกและในป พ.ศ. 2506 จตรกรรมภาพคนกไดรบรางวลเหรยญทอง และชวงขณะนนกอนหนานนศาสตราจารยศลป พระศร ไดวางรากฐานศลปะสมยใหมขนในประเทศไทย

1.2 จตรกรรมภาพคนยคศลปะเพอชวตและศลปะเพอศลปะ พ.ศ. 2516-2534 เปนชวงทเกดวกฤตการณเหตการณทางการเมองเมอนสตนกศกษาและประชาชนเรยกรองประชาธปไตยจากรฐบาลทมาจากอานาจเผดจการ ซงศลปนทมความสนใจทางดานการเมองไดสรางสรรคศลปะแนวเพอชวตขน แตในขณะเดยวกนศลปนอกกลมหนงทยงคงยดมนในอดมการณทางศลปะสรางสรรคงานศลปะเพอศลปะขนมาอกเชนกน

1.3 จตรกรรมภาพคนยคศลปะรวมสมยและโลกาภวตน พ.ศ . 2535-2550 จากการททวโลกมความเจรญกาวหนาทางอเลคทรอนคสประเทศตาง ๆ สามารถสอสารไดอยางรวดเรว มการถายเทความรทางศลปะในยคสมยรวมเดยวกน และในชวงเวลาดงกลาวน ทหารได

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 81

เขามายดอานาจจากรฐบาล โดยกลมคณะ รสช. หลงจากเหตการณสงบกลมศลปนไดสรางสรรคศลปะอยางอสระไมมขอบเขตทงรปแบบเนอหาและกลวธทางศลปะ

2. การวจยนมขอบเขตการวจยเฉพาะผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยของศลปนทไดรบการยอมรบจากสาธารณชน ทงไดรบรางวลจากการประกวดผลงานจตรกรรมภาพคนและไมไดรบรางวลจากการประกวด ทงนโดยมประวตการสรางสรรคผลงานจตรกรรมภาพคนอยางตอเนองและสมาเสมอ อกทงยงนาผลงานออกมาแสดงเผยแพรในการแสดงศลปกรรมในวาระตาง ๆ ดงน

2.1 การแสดงศลปกรรมทจดโดยองคกรรฐบาลและภาคเอกชน 2.1.1 การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 1 ป 2492 จนถงครงท 53 ป 2550 2.1.2 การแสดงศลปกรรมแหงประเทศไทย 2.1.3 นทรรศการศลปกรรมรวมสมย ของธนาคารกสกรไทย

2.1.4 นทรรศการศลปกรรมเฉลมเกยรตอครศลปน โดยศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป เนองในพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ วนท 5 ธนวาคม 2554 2.1.5 นทรรศการพเศษเชดชเกยรตศลปนอาวโส ป 2535 “73 ศลปนไทย ศษยศลป พระศร”

2.1.6 มหกรรมศลปะรวมสมย เนองในโอกาสครบรอบ 50 ป มหาวทยาลยศลปากร ป 2537 2.1.7 นทรรศการศลปกรรม “ใบหนาและรางกาย : Body and Face” โดย ศลปนไทย ป 2543 2.1.8 นทรรศการศลปกรรมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสทรงสรราชสมบตครบ 60 ป จดโดยสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง 2.1.9 นทรรศการเฉลมพระเกยรตฯ นทรรศการศลปะแหงรชกาลท 9 “6 ทศวรรษ ศลปะไทย” จดโดยมลนธหอศลปะแหงรชกาลท 9 ป 2550 2.1.10 นทรรศการจตรกรรมรวมสมยพานาโซนค 2.1.11 นทรรศการศลปกรรมรวมสมยของศลปนรนเยาว 2.2. การแสดงนทรรศการศลปกรรมผลงานสวนบคคล ศลปนทมผลงานจตรกรรมภาพคน มดงน

2.2.1 100 ป เฟอ หรพทกษ ชวตและงาน 2.2.2 ชวตและผลงาน ของ อาจารยจารส เกยรตกอง ศลปนเอกของชาต

2.2.3 84 ป ชาตกาล ศาสตราจารยเฉลม นาครกษ ศลปนแหงชาต 2.2.4 นทรรศการพเศษเชดชเกยรตศลปนอาวโส สนท ดษฐพนธ ศลปน

แหงชาต ป 2542

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 82

2.2.5 นทรรศการพเศษเชดชเกยรตศาสตราจารยเกยรตคณชลด นมเสมอ “สายธารชวต ชลด นมเสมอ : Stream of Life Chalood Nimsamer”

2.2.6 การแสดงศลปกรรมครบรอบ 80 ป อาร สทธพนธ 2.2.7 ชวตและผลงาน ประเทอง เอมเจรญ 2.2.8 การแสดงศลปกรรมยอนหลง ของ สมโภชน อปอนทร 2.2.9 การแสดงศลปกรรม ของ ทว รชนกร 2.2.10 ถวลย ดชน นทรรศการ “ไตรสรย” 2.2.11 นทรรศการศลปกรรมเชดชเกยรต จกรพนธ โปษยกฤต 2.2.12 นทรรศการศลปะ สเชาว ศษยคเณศ ชวตและงาน 2.2.13 นทรรศการศลปะ ชวต : ประสบการณทหลากหลาย เกยรตศกด ชานนนารถ 2.2.14 นทรรศการศลปะ วถทางของขาพเจา 2000 กาจร สนพงษศร 2.2.15 นทรรศการจตรกรรม ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ 2.2.16 การแสดงงานจตรกรรม โดย วโชค มกดามณ 2.2.17 นทรรศการศลปะ นรยกถา โดย วสนต สทธเขตต 2.2.18 นทรรศการจตรกรรม 20 ป (2528-2547) โดย สมศกด รกษสวรรณ 2.2.19 นทรรศการสนา สชาต วงษทอง 2.2.20 นทรรศการศลปะ “Groove” โดย ทวศกด ศรทองด 2.2.21 นทรรศการจตรกรรม จานนต สารารกษ 2.2.22 นทรรศการจตรกรรมแนวเหนอจรง “ทองรอง สมองพด” 2546 โดย ประทป คชบว 2.2.23 นทรรศการศลปะ ลางสงหรณ กเลส ตณหา โดย นาวน เบยดกลาง 2.2.24 นทรรศการ “The way” โดย เทพศกด ทองนพคณ

2.2.25 นทรรศการ “ศลปะตบะแตก” ของ ปรทรรศ หตางกร 2.3 ผลงานสะสมในนทรรศการศลปกรรม “Bangkok Art Auction” ป 2549

จดโดย บรษทบางกอก อารต ออกชน จากด ศลปนทมจตรกรรมภาพคน จานวน 12 คน ประกอบดวย 2.3.1 อาร สทธพนธ 2.3.2 กาจร สนพงษศร 2.3.3 บณฑต ผดงวเชยร 2.3.4 เมองไทย บษมาโร 2.3.5 ชวง มลพนจ 2.3.6 ศกดวฒ วเศษมณ 2.3.7 จานนต สารารกษ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 83

2.3.8 สมศกด รกษสวรรณ 2.3.9 ศกย ขนพลพทกษ 2.3.10 วราวธ ชแสงทอง 2.3.11 สนต ทองสข 2.3.12 ประทป คชบว 2.4 ผลงานจตรกรรมภาพคนทไดจากการรวมตวของกลมศลปน ซงแสดงผลงานตอสงคมอยางสมาเสมอ เปนเวลาตดตอกน 5 ครง ประกอบดวย 2.4.1 กลมอสาน 2.4.2 กลมครศลปแผนดนลานนา

ประโยชนทไดรบจากการวจย 1. เพอใหทราบถงววฒนาการจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย 2. เพอใหทราบถงกระบวนแบบทางศลปะในดานเนอหา รปแบบ และกลวธของผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย 3. เพอเปนแนวทางการศกษาคนควาและสรางสรรคจตรกรรมภาพคน 4. เพอเปนประโยชนตอการเรยนการสอน และเปนขอมลในการจดทาหลกสตรศลปกรรมในระดบอดมศกษา วธการดาเนนวจย การวจยนเปนการวจยคนควาขอมลทางประวตศาสตร (Historical Approach) รวมกบวจยภาคสนาม (Field Research) โดยวเคราะหผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยระหวาง พ.ศ. 2492-2550 ซงผวจยศกษาขอมลจากเอกสาร งานวจยทเกยวของและงานสรางสรรคจตรกรรมภาพคนของศลปนทมชอเสยงและยอมรบในวงการศลปะ มาสรปสรางเปนเกณฑการวเคราะหกระบวนแบบจตรกรรมภาพคน จานวน 3 เกณฑ ทประกอบดวย เกณฑวเคราะหเนอหาจตรกรรมภาพคน เกณฑวเคราะหรปแบบจตรกรรมภาพคน เกณฑวเคราะหเทคนคจตรกรรมภาพคน แลวเสนอผลการวจยแบบพรรณนาวเคราะห (Descriptive Analysis) ประกอบภาพถาย โดยดาเนนการตามลาดบ ดงน

1. ศกษาแนวคดทางสนทรยศาสตร ทงดานปรชญาความเชอ ทฤษฎการถายทอดงานจตรกรรมกระบวนแบบศลปะของจตรกรรมภาพคน และววฒนาการจตรกรรมภาพคนในศลปะตะวนตก เพอเปนรากฐานและเชอมโยงในการวเคราะหผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย

2. ศกษาสภาพสงคมในประเทศไทยและการเคลอนไหวในวงการศลปะดานจตรกรรมภาพคน ระหวาง พ.ศ. 2492-2550 จากเอกสารบทความ และตาราทางวชาการ ในสวนทมเนอหาและมเหตการณสาคญทางศลปะหรอเศรษฐกจ การเมอง การปกครองและวฒนธรรมไทย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 84

โดยมเปาหมายสอดคลองกบผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย เพอเปนประโยชนในการวเคราะหกาหนดชวงเวลาจตรกรรมภาพคนในแตละยค รวมทงแนวคดในการวเคราะหกระบวนแบบศลปะ เพราะการแสดงออกในผลงานจตรกรรมภาพคนแตละชวงเวลา ยอมสงผลกระทบตอการสรางสรรคและใหอทธพลแนวคดทางศลปะซงกนและกน

สาหรบชวงเวลากาหนดยคจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย แบงออกได 3 ยค ดงน 2.1 จตรกรรมภาพคนยคศลปะสมยใหมทไดรบอทธพลจากศลปะตะวนตก พ.ศ. 2492-2515

2.2 จตรกรรมภาพคนยคศลปะเพอชวตและศลปะเพอศลปะ พ.ศ. 2516-2534 2.3 จตรกรรมภาพคนยคศลปะรวมสมยและโลกาภวตน พ.ศ. 2535-2550

3. นาแนวคดจากเอกสารตางๆ มาสรปสรางเปนเกณฑวเคราะหและทาการวเคราะหกระบวนแบบศลปะจตรกรรมภาพคน ตงแต พ.ศ. 2492-2550 โดยเนนจากผลงานจตรกรรมภาพคนซงเปนขอมลชนตน (Primary Data) เปนหลก และวเคราะหจากภาพถายซงเปนขอมลชนรอง (Secondary Data) ในกรณทไมสามารถตดตามผลงานจตรกรรมภาพคนชนนน ๆ ไดแลวบนทกภาพถายประกอบการวเคราะห 4. วเคราะหผลงานจตรกรรมภาพคนแตละชนโดยเทยบเกณฑทสรางขนจากการวเคราะห โดยจาแนกหมวดหมใหตรงกบเกณฑแตละเกณฑ ซงประกอบไปดวย เนอหาจตรกรรมภาพคน รปแบบจตรกรรมภาพคน และกลวธจตรกรรมภาพคน

5. นาผลการศกษามาจดระบบหมวดหมผลงานจตรกรรมภาพคน นาเสนอในรปตาราง และนาผลการวจยไปอภปรายผล 6. สรปผลการวจยโดยมงศกษาววฒนาการจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย ตงแตป พ.ศ. 2492-2550 โดยกาหนดแบงยคจตรกรรมภาพคนเปน 3 ชวงระยะ ซงประกอบดวย จตรกรรมภาพคนยคศลปะสมยใหมทไดรบอทธพลจากศลปะตะวนตก พ.ศ. 2492-2515 จตรกรรมภาพคนยคศลปะเพอชวตและศลปะเพอศลปะ พ.ศ. 2516-2534 และจตรกรรมภาพคนยคศลปะรวมสมยและโลกาภวตน พ.ศ. 2535-2550 ซงในแตละยคไดทาการวเคราะหและจาแนกกระบวนแบบศลปะทเกยวกบ รปแบบ เนอหา และกลวธจตรกรรมภาพคน ทสมพนธกบสภาพแวดลอมในสงคมไทยในแตละยค สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ ผลจากการรวบรวมขอมลการวเคราะหผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 จนถง พ.ศ. 2550 สรปผลไดดงน

1. ววฒนาการจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย จตรกรรมของไทยไดรบอทธพลของศลปะตะวนตก ตงแตรชสมยพระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 โดยเขามาปรากฏในผลงานจตรกรรมไทยเมอขรวอนโขง จตรกรทมชอเสยงในยคนน ไดมานาประยกตใชในงานจตรกรรม เปนตนวา ทศนยภาพกบทฤษฎ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 85

แสงเงา และการเขยนภาพคนแนวตะวนตกมาใชผสมผสานกบจตรกรรมไทย ตอมารชสมยของรชกาลท 5 อนเปนชวงยคปรบตวและพฒนาประเทศอยางเรงดวน จากการทพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหวไดเสดจประพาส ยโรป 2 ครง คอ ในป พ.ศ. 2440 และ พ.ศ. 2450 ซงพระองคไดมความสนใจในงานจตรกรรมสนามนภาพคนแบบศลปะหลกวชาซงเคยรงเรองตงแตสมยฟนฟศลปะวทยาการ อกทงยงไดทรงเปนแบบใหศลปนชาวยโรปเขยนพระบรมสาทสลกษณของพระองคอกดวย จากการททรงสนพระทยในงานจตรกรรมสนามนครงนน ทาใหพระองคสงคนไทยไปศกษาตอวชาศลปะทประเทศอตาล ซงไดแก พระยาสรลกษณลขต (จนทร จตรกร) เพอนามาความรมาเผยแพรและพฒนาประเทศ แตกระนนกดในรชสมยของพระองคยงไดจางศลปนชาวตางชาตชอ รโกล มาเขยนภาพผนงปนเปยกทพระทนงอนนตสมาคม สาหรบนายรโกลนไดสอนศลปะตะวนตกแกสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวตวงศ ศลปน กรงสยามในสมยนนอกดวยเชนกน

อยางไรกดผลงานจตรกรรมสนามนภาพคนทเขยนโดยพระยาสรลกษณลขตถอเปนปรากฏเปนครงแรกในประเทศไทย ทสวนใหญจะเปนพระบรมสาทสลกษณและเจานายชนสง แตกระนนกดพระองคยงปรารภถงการจดตงโรงเรยนทเกยวของกบการทางานศลปะในชวงทเสดจเยยมโรงเรยนหตถกรรมราชบรณะ

ตอมาในรชสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว ไดสถาปนาโรงเรยนเพาะชางขนในป พ.ศ. 2456 ซงถอเปนสถานศกษาศลปหตถกรรมแหงแรกในประเทศไทย นอกจากนพระองคยงไดจางศลปนชาวตางชาตมาพฒนาประเทศใหทนสมย ไดแก นายคอรราโด เฟโรจ ซงตอมาไดเปลยนชอเปนศาสตราจารยศลป พระศร ผซงมบทบาทในการกอตงโรงเรยนประณตศลปกรรม และตอมาไดพฒนาเปนมหาวทยาลยศลปากร ในป 2486 ตามวถทางของจอมพล ป. พบลสงคราม การกาเนดขนของมหาวทยาลยศลปากรถอเปนเสนทางของศลปะหลกวชาตามแบบอยางอะคาเดมในตางประเทศ ซงมการเรยนการสอนจตรกรรมภาพคนอยางเตมรปแบบ

จนกระทงในป พ.ศ. 2492 ไดมการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 1 จากการผลกดนและรวมมอของศาสตราจารยศลป พระศร และนายซาโตม ศลปนญปนทพานกในประเทศไทย จดมงหมายของการแสดงศลปกรรมแหงชาตเพอตองเผยแพรผลงานทางศลปะของศลปนแกประชาชน และทสาคญตองการกระตนใหศลปนมการสรางสรรคผลงานทางศลปะมากขน ผลงานทรบรางวลเหรยญเงนครงแรกเปนจตรกรรมสนามนภาพคน ชอภาพ ผหญงเปลอย ผลงานของ จารส เกยรตกอง นบแตนนมาจตรกรรมสนามนภาพคนกไดรบความนยมและยกยองวาเปนผลงานสรางสรรคของมนษยทศลปนตองเรยนรจากสถาบนศลปะดวยการศกษาวชากายวภาคอยางจรงจง

อยางไรกตามจตรกรรมภาพคนกเปลยนไปตามแนวคดการสรางสรรคของศลปนตามสภาพเศรษฐกจสงคม และการเมองทมาเกยวของ สาหรบจตรกรรมสนามนภาพคนในประเทศไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2550 แบงชวงเวลาการพฒนาการออกเปน 3 ยค ดงน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 86

1. จตรกรรมภาพคนยคศลปะสมยใหมโดยรบอทธพลจากศลปะตะวนตก พ.ศ. 2492- 2515 ซงถอเปนยคศลปะสมยใหมและเนนความเหมอนจรง และเปนชวงทศาสตราจารยศลป พระศร ไดสงเสรมสนบสนนการแสดงศลปกรรมแหงชาตเปนครงแรก ในป พ.ศ. 2492 ณ มหาวทยาลยศลปากร โดยไดรบความรวมมอจากทกฝาย ๆ ไปดวยดไมวาจะเปนขาราชการจากกรมศลปากรและจากบคคลภายนอก ความโดดเดนของจตรกรรมภาพคนสนามนในยคนคอผลงานไดรบรางวลเหรยญทองและเหรยญเงนจากการแสดงผลงาน ในขณะเดยวกน เฟอ หรพทกษ ศษยเอกของศาสตราจารยศลป พระศร ซงกลบจากศกษาตอจากตางประเทศอตาล ไดนาผลงานภาพคนทไดรบอทธพลจากศลปะสมยใหมมาเผยแพรแกศลปนดวยกน นอกจากนยงมศลปนทมาจากโรงเรยนเพาะชางสรางสรรคภาพคนอกดวย งานสวนใหญจะเปนงานพระบรมสาทสลกษณรวมทงงานลกษณะจดองคประกอบภาพคน ศลปนทมชอเสยงดงกลาวไดแก จารส เกยรตกอง, เฟอ หรพทกษ, สนท ดษฐพนธ, เฉลม นาครกษ, ถวลย ดชน, อวบ สาณะเสน, ชวง มลพนจและสมโภชน อปอนทร เปนตน จนกระทงในป พ.ศ. 2502–2511 จากการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงสนพระทยในงานจตรกรรมและสงภาพเขารวมแสดงในการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 10 ป 2502 นบเปนเหตการณทโดดเดนแกวงการศลปกรรม ภาพฝพระหตถมทงภาพเหมอนบคคลและภาพคนในลกษณะแบบเหมอนจรงและลทธเอกซเพรสชนนสม และในป 2504 อาร สทธพนธ ทกลบ มาจากการไปศกษาตอทอเมรกา ไดนาผลงานมาเผยแพรโดยการจดนทรรศการเดยวท เอ ย เอ ผลงานของอารเปนงานทไดรบอทธพลจากศลปนตะวนตกในลทธแอบสแตรกเอกเพรสชนนสม นอกจากนยงมเหตการณทางการเมองทสหรฐมนโยบายทาสงครามกบเวยดนาม เพอยบยงการแพรขยายลทธคอมมวนสต โดยมฐานทพอยในเมองไทย และชวงขณะนนวงการศลปะของไทยไดมการเปดแกลเลอรอยางมากมาย สาหรบการแสดงศลปกรรมแหงชาตการเขยนภาพคน กยงมศลปนทสนใจทางานสงแสดงอยางตอเนอง ศลปนทสรางสรรคผลงานจตรกรรมภาพคนในชวงเวลานไดแก พระบาทสมเดจพระเจาอยหว, อาร สทธพนธ, กาจร สนพงษศร, กมล ทศนาญชล และบณฑต ผดงวเชยร เปนตน

วาร

สารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 87

ภาพท 1 หญงเปลอย ผลงานศลปน จารส เกยรตกอง ทมา (วบลย ลสวรรณ, 2548)

ภาพท 2 นางแบบ ผลงานศลปน เฟอ หรพทกษ ทมา (วบลย ลสวรรณ, 2548)

ภาพท 3 ทางมาลาย

ผลงานศลปน บณฑต ผดงวเชยร ทมา (วโชค มกดามณ, 2546)

ภาพท 4 หญงเปลอย ผลงานศลปน อาร สทธพนธ ทมา (พรยะ ไกรฤกษ และเผาทอง ทองเจอ, 2527)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 88

ภาพท 5 สวรรณสาม ผลงานศลปน ถวลย ดชน ทมา (อภนนท โปษยานนท, 2550)

ภาพท 6 หญงสาว ผลงานศลปน อวบ สาณะเสน ทมา (วโชค มกดามณ, 2546)

2. จตรกรรมภาพคนยคศลปะเพอศลปะและศลปะเพอชวต พ.ศ. 2516–2522 ชวงเวลาดงกลาวน เกดความเคลอนไหวทางการเมองจากการทนกศกษาและประชาชนเดนขบวนเพอเรยกรองประชาธปไตย กระแสการเรยกรองทาใหเกดเหตการณสาคญทางการเมองคอ เหตการณวนมหาวปโยค ในป พ.ศ. 2516 ทาใหเกดการเปลยนแปลงในสงคมไทย สงผลใหศลปนททางานดานศลปะเพอชวต สรางผลงานเนอหาเรองราวทสะทอนสภาพสงคมทชนชนปกครองเอาเปรยบประชาชน ไมวาจะเปนปญหาทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง โดยแสดงออกมาในภาพเขยนชวตผคน ยากไร ความอดยาก การเอารดเอาเปรยบในสงคม สวนทางดานศลปนทยดมนในศลปะเพอศลปะนน ซงสวนใหญเปนศลปนทมาจากมหาวทยาลยศลปากรกยงคงทางานศลปะตอเนองตามอดมการณของตวเองอกเชนกน อกทงยงคงสงผลงานการแสดงศลปกรรมแหงชาตอยางตอเนอง และในป พ.ศ. 2522 ไดมการแสดงศลปกรรมแหงประเทศไทยเปนครงแรก โดยการรวมมอของศลปน นกวชาการ กว และองคกรตางๆ จดประสงคเพอสนบสนนการแสดงผลงานทางศลปะทไมตองการคดเลอกผลงานแสดง แตศลปนตองการแสดงออกอยางหลากหลายไมจาเพาะเจาะจงวาจะเปนผลงานจากสถาบนใด จากแนวคดดงกลาวทาใหศลปะเปดกวางและมผลงานศลปกรรมทวประเทศรวมแสดง สาหรบศลปนทงหมดทกลาวถงในยคดงกลาวน ไดแก สขสนต เหมอนนรทธ, ลาวณย อปอนทร, โชคชย ตกโพธ, เกยรตศกด ชานนนารถ, จกรพนธ โปษยกฤต, วสนต สทธเขตต, ธรรมศกด บญเชด, จรศกด พฒนพงศ และไพศาล ธรพงศวษณพร เปนตน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 89

ภาพท 7 จตใตสานก ผลงานศลปน เกยรตศกด ชานนนารถ ทมา (วโชค มกดามณ, 2546)

ภาพท 8 ชายหญง ผลงานศลปน วสนต สทธเขตต ทมา (วสนต สทธเขตต, 2537)

ภาพท 9 จนทรเจาขอขาวขอแกง ผลงานศลปน ประเทอง เอมเจรญ ทมา (ประเทอง เอมเจรญ, 2533)

ภาพท 10 กรงเทพฯ 2519 ผลงานศลปน ลาวลย อปอนทร ทมา (วโชค มกดามณ, 2546)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 90

ภาพท 11 ตกตาของหน ผลงานศลปน สเชาว ศษยคเณศ ทมา (สเชาว ศษยคเณศ, 2528)

ภาพท 12 ภาพเปลอย ผลงานศลปน แนบ โสตถพนธ ทมา (วโชค มกดามณ, 2546)

3. จตรกรรมภาพคนยคศลปะรวมสมยและโลกาภวตน พ.ศ. 2535-2550 จากกระแส

เศรษฐกจทเตบโตอยางรวดเรว นโยบายเปลยนสนามรบเปนสนามการคาเพอนาไปสประเทศอตสาหกรรม การพฒนาทเกนความจรงจากเฟองฟนาไปสการลมละลายแบบเศรษฐกจฟองสบ จนกระทงมาฟนฟในชวงปรบประเทศไปสเทคโนโลยและความกาวหนาของกระแสโลกาภวตน ความหลากหลายของสารสนเทศ ศลปะเรมกาวไปสในโลกไรพรมแดน อกทงยงไดรบการสนบสนนจากภาครฐและเอกชนในโครงการศลปกรรม ทาใหงานศลปะการเขยนสนามนภาพคนเรมเปลยนไปในทศทางตาง ๆ ทงแบบดงเดมทนาสรางสรรคในรปแบบใหมหรอแบบเหมอนจรง ศลปนพยายามหาแนวทางการสรางสรรคเปนของตวเอง ยคนถอวาศลปนมอสระเตมทในการสรางสรรคผลงานซงไดแก วราวธ ชแสงทอง, ศกดวฒ วเศษมณ, สาธต ทมวฒนบรรเทง, สรเดช แกวทาไม, จานนต สารารกษ, ศกย ขนพลพทกษ, สมศกด รกษสวรรณ, ชาตชาย ปยเปย, นาวน เบยดกลาง, โกศล พณกล, สรชย สอนชต, สนต ทองอย และจาเนยร ทองมา เปนตน เมอมการยดอานาจโดยคณะ รสช. ในป 2535 และเกดเหตการณนองเลอดททหารฆาประชาชนในเหตการณพฤษภาทมฬ ป 2536 ทาใหเศรษฐกจภายในประเทศซบเซาลง หลงจากการคลคลายทางการเมองและมการจดตงรฐบาลทมาจากการเลอกตง รวมทงการกอตวทางสงคมทมการพฒนาความสานกทางวฒนธรรม การสงเสรมทางศลปะจากหนวยงานภาคเอกชนตาง ๆ ทาใหศลปะมการพฒนาอยางหลากหลายมากกวาทเคยเปนอย อกทงสถาบนศลปะเรมมการพฒนาหลกสตรและเรมมการจดตงคณะศลปกรรมศาสตรกระจายไปสภมภาค ทาใหศลปนทเขยนภาพคนยงคงทางานตอเนองกนไปโดยไมสนใจวาจะเปนผลงานในแนวรปแบบใด ความเปนปจเจกชน ความมอสรภาพทางความคดกอเกดรปแบบศลปะหลายแนวทาง ศลปนทโดดเดนในยคน ไดแก สเชาว ศษยคเณศ, วรณ ตงเจรญ, สมพงษ อดลยสารพน, สาธต ทมวฒนบรรเทง,

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 91

อานาจ เยนสบาย, แนบ โสตถพนธ, แดง บวแสน, ชยรตน แสงทอง และอนพงษ จนทร เปนตน

ภาพท 13 ชอภาพ นางฟาราตร ผลงานศลปน นาวน เบยดกลาง ทมา (วโชค มกดามณ, 2543)

ภาพท 14 ชอภาพ ชางเทาหลง ผลงานศลปน ประทป คชบว ทมา (วโชค มกดามณ, 2546)

ภาพท 15 ชอภาพ ผหญง ผลงานศลปน วฒนะ วฒนาพนธ ทมา (วโชค มกดามณ, 2543)

ภาพท 16 ชอภาพ เหนกงจกรเปนดอกบว ผลงานศลปน สมศกด รกษสวรรณ ทมา (สมศกด รกษสวรรณ, 2547)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 92

ภาพท 17 ชอภาพ Beauty ผลงานศลปน ชยรตน แสงทอง ทมา (ชยรตน แสงทอง, 2545)

ภาพท 18 ชอภาพ กลบสบาน ผลงานศลปน แดง บวแสน ทมา (วโชค มกดามณ, 2546 )

2. ผลการวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธของผลงานจตรกรรมภาพคนใน

ประเทศไทย ผลจากการวเคราะห ผวจยไดนาขอมลแตละชวงการพฒนาการของผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พ.ศ. 2492-2550 มาวเคราะหศลปนทสรางสรรคผลงานเนอหา รปแบบ และกลวธ โดยสรปออกมาไดดงน

1. ผลการวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธจตรกรรมภาพคนยคศลปะสมยใหมโดยรบอทธพลจากศลปะตะวนตก พ.ศ. 2492 – 2515 ไดแก

1.1 เนอหาจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยพบวาศลปนนยมสรางสรรคเนอหาภาพเปลอย รองลงมาตามลาดบคอเนอหาเกยวกบประวตศาสตร และเนอหาเกยวกบจนตนาการโลกความฝน 1.2 รปแบบจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยพบวาศลปนนยมสรางสรรครปแบบแสดงความแนชดของวตถ รองลงมาตามลาดบคอรปแบบกงเหมอนจรง และรปแบบแสดงอารมณ 1.3 กลวธจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยนน พบวาศลปนนยมสรางสรรคกลวธแสดงความนมนวลเรยบรอยและเกลยเรยบ และกลวธแสดงลกษณะผว

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 93

2. ผลการวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธจตรกรรมภาพคนยคศลปะเพอศลปะและศลปะเพอชวต พ.ศ.2516–2522 ไดแก

2.1 เนอหาจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พบวาศลปนนยมสรางสรรคเนอหามนษยกบสงแวดลอม รองลงมาตามลาดบคอเนอหาเกยวกบจนตนาการโลกความฝน และเนอหาภาพเปลอย 2.2 รปแบบจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พบวาศลปนนยมสรางสรรครปแบบแสดงความแนชดของวตถ รองลงมาตามลาดบคอรปแบบกงเหมอนจรง และรปแบบแสดงอารมณ 2.3 กลวธจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยนน พบวาศลปนนยมสรางสรรคกลวธแสดงความนมนวลเรยบรอยและเกลยเรยบ และกลวธแสดงลกษณะผว

3. ผลการวเคราะหเนอหา รปแบบ และกลวธ จตรกรรมภาพคนยคศลปะรวมสมยและโลกาภวตน พ.ศ. 2535-2550 ไดแก

3.1 เนอหาจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พบวาศลปนนยมสรางสรรคเนอหาเกยวกบจนตนาการโลกความฝน รองลงมาตามลาดบคอเนอหามนษยกบสงแวดลอม และเนอหาความเชอและวฒนธรรมประเพณ 3.2 รปแบบจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย พบวาศลปนนยมสรางสรรครปแบบแสดงความแนชดของวตถ รองลงมาตามลาดบคอรปแบบกงเหมอนจรง และรปแบบแสดงอารมณ 3.3 กลวธจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยนน พบวาศลปนนยมสรางสรรคกลวธแสดงความนมนวลเรยบรอยและเกลยเรยบ และกลวธแสดงลกษณะผว ขอเสนอแนะเพอทาการวจยตอไป

1. ควรมการศกษาวจยจตรกรรมภาพคนในประเทศไทยในลกษณะเชงปรชญาศลปะ ในแงสนทรยศาสตร

2. ควรมการวเคราะหผลงานจตรกรรมภาพคนในประเทศไทย กรณศกษาศลปนไทย ทมชอเสยงระดบชาตโดยเฉพาะ โดยศกษาวจยผลงานในการสรางสรรคภาพคนทงในแงอทธพลทางศลปะตะวนตกและสงคมวทยา

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 94

บรรณานกรม กาจร สนพงษศร. (2523). ศลปะสมยใหม. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. คณะกรรมการจดงานสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป. (2525). จตรกรรมกรงรตนโกสนทร.

กรงเทพฯ: อมรนทรการพมพ. ชยรตน แสงทอง. (2545). ภาพเหมอนคนไทย. วทยานพนธปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาศลปไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ดบบลว, เฮท. และแจนสน, เจ. ด. (2533). ประวตจตรกรรม. แปลโดย กตมา อมรทต.

กรงเทพฯ: การศาสนา. ดารง วงศอปราช. (2521). ศาสตราจารยศลป พระศร. กรงเทพฯ: ปาณยา. ประเทอง เอมเจรญ. (2533). ชวตและผลงานประเทอง เอมเจรญ. กรงเทพฯ:

สาฮะการพมพ. ไพโรจน ชมน และเวอรจเนย เฮนเดอรสน. (2544). หาทศวรรษการแสดงศลปกรรมแหงชาตใน

ประเทศไทย : ววฒนาการศลปะไทย. ใน 5 ทศวรรษศลปกรรมแหงชาต 2491- 2541. หนา 59 - 85. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง.

พระพงษ กลพศาล. (2546). มโนภาพและการรบรทางศลปะและศลปศกษา. กรงเทพฯ: ธารอกษร.

พรยะ ไกรฤกษ และเผาทอง ทองเจอ. (2527). ศลปกรรมหลง พ.ศ. 2475. กรงเทพฯ: ศรบญพบลเคชน.

ไมเยอร, ราลฟ. (2540). พจนานกรมศพทและเทคนคทางศลปะ. แปลจาก A Dictionary of art term and techniques โดย มะลฉตร เอออานนท. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา.

ราชบณฑตยสถาน. (2541). พจนานกรมศพทศลปะองกฤษ – ไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: เพอนพมพ.

วโชค มกดามณ. (2543). ศลปะรตนโกสนทร รชกาลท 9. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: อมรนทร พรนตงแอนพบลชชง.

. (2546). 6 ทรรศวรรษ ศลปกรรมรวมสมยในประเทศไทย 2486- 2546. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง.

วบลย ลสวรรณ. (2548). ศลปะในประเทศไทยจากศลปะโบราณในสยามถงศลปะสมยใหม. กรงเทพฯ: วสคอมเซนเตอร.

วรณ ตงเจรญ. (2534). ศลปะสมยใหมในประเทศไทย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. วสนต สทธเขตต. (2537). ธรรมชาตตาย. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 95

สชาต เถาทอง. (2532). ศลปะกบมนษย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. สเชาว ศษยคเณศ. (2528). สเชาว ศษยคเณศ ชวตและงาน. กรงเทพฯ: โรงพมพพฆเณศ. สดชน ชยประสาธน. (2539). งานวจยเรอง จตรกรรมและวรรณกรรมแนวเซอรเรยลสตใน

ประเทศไทย พ.ศ. 2507-2527. กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ. สธ คณาวชยานนท. (2545). จากสยามเกาสสยามใหม: วาดวยความพลกพลนของศลปะ

จากประเพณสสมยใหมและรวมสมย. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง. สมศกด รกษสวรรณ. (2547). จตรกรรม 20 ป (2528 – 2547) โดย สมศกด รกษสวรรณ.

กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงกรฟ. หอศลปมหาวทยาลยศลปากร. (2544). การแสดงศลปกรรมแหงชาตยอนหลง ในวาระเปด

หอศลป มหาวทยาลยศลปากร. กรงเทพฯ: อมรนทรการพมพ. อานาจ เยนสบาย. (2524). ประวตศาสตรศลปกรรมของรตนโกสนทร. กรงเทพฯ: หนวย

ศกษานเทศก กรมการฝกหดคร. อภนนท โปษยานนท. (2550). ความเปนไทย : 6 ทศวรรษแหงศลปะสมยใหมและรวมสมย. ใน

นทรรศการเฉลมพระเกยรตฯ ศลปะแหงรชกาลท 9 : 6 ทศวรรษศลปะไทย. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง.

อาร สทธพนธ. (2528). ศลปนยม. กรงเทพฯ: กระดาษสา. อศนย ชอรณ. (2554). จตรกรรมรวมสมย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. Beckett, W. (1994). The story of painting. London: Dorling Kindersley. Bersson, R. (2004). Responding to art : Form, content, and Context. New

York: The Mcgraw – hill. Dempsey, A . (2002). Styles, schools and movements. London: Thames &

Hudson. Elspass, L. M. (1984). North light dictionary of terms. Cincineti, Ohio: Nort

tight books. Honnef, K. (1992). Contemporary art. Germany: Taschen. Phillips, P. H. (1992). The integrative art of modern Thailand. Bangkok: Amarin. Poshyananda, A. (1992). Modern art in Thailand. New York: Oxford University.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 96

วารสารพกล

ศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครอง องคการบรหารสวนตาบล : ศกษาเฉพาะกรณ ผบรหารองคการบรหาร

สวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร Study the adoption of Principles of Dasarājadhamma

in the government of the Tambon Administration Organization: A Case Study of Administrative Officers of Maelad Tambon,

Khlong Khlung District, Kamphaeng Phet province จาเนยนนอย สงหะรกษ1 Jamniennoi Singharak

บทคดยอ

การวจยเรอง ศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหาร สวนตาบล : ศกษาเฉพาะกรณ ผบรหารองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร โดยมวตถประสงค คอ 1) เพอศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร 2) เพอศกษาปญหาและแนวทางสงเสรมในการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร

ผลการวจยพบวา 1. การนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล ภาพรวม

อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา มการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชมากทสด คอ ดานการปกครอง/ บรหารตน อาท ผบรหารมความเสยสละเพอประโยชนสขของประชาชน มคณธรรมจรยธรรม เปนทยอมรบนบถอของประชาชน รองลงมา คอ ดานการปกครอง/ บรหารคน อาท ผบรหารไดใหความชวยเหลอเกอกลและสนบสนนใหเกดความสามคคของประชาชน และดานการปกครอง/บรหารงาน อาท การใหบรการประชาชนดวยความยตธรรม เสยสละและเสมอตนเสมอปลาย

2. ปญหาในการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลของผบรหารวา บรหารงานโดยเหนแกประโยชนสวนตนและพวกพอง ใชงบประมาณในการพฒนาบคลากรเกนความจาเปน ประชาชนไมคอยไดเขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหน 1 อาจารยประจาสาขาวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 98

ทงน ประชาชนไดเสนอแนวทางการสงเสรมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลของผบรหารวา ควรทางานอยางมคณภาพ ใหความเสมอภาคกบประชาชนทกคนในดานการใหบรการแกประชาชน ควรมการประชาสมพนธและเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหน ผบรหารควรนาความรใหม ๆ หรอเทคโนโลย เขามาพฒนาตาบลอยางตอเนอง และควรนาหลกธรรมทางพทธศาสนามาประยกตใชในการบรหารงานเพอความเจรญกาวหนาตอไป

คาสาคญ : หลกทศพธราชธรรม Abstract

The purposes of this research were as follows: For study the adoption of principles of Dasarājadhamma (the tenfold virtue or duty of the king; the ten royal virtues; virtues of a ruler) in the government of the Maelad Tambon Administration Organization, Khlong Khlung District, Kamphaeng Phet province For study the problems and ways promoting the adoption of principles of Dasarājadhamma in the government of the Maelad Tambon Administration Organization, Khlong Khlung District, Kamphaeng Phet province

The results of research found that: 1. The adoption of principles of Dasarājadhamma in the government of

the Tambon Administration Organization were at a high level as a whole when considering as a side found that there is the most adoption of principles of Dasarājadhamma; the government/self administration, such as, administrative officers or executives sacrificed for the benefit and happiness of the people, had morality and ethics and are respected from the people, and then there is subordinate adoption; the government/personal administration, such as, administrative officers helped and support the unity for the people and the government/work administration, such as, public service with justice, sacrifice and steadiness.

2. The problems of the adoption of principles of Dasarājadhamma in the government of Administration Organization for administrative officers found that work administration for personal gain and partisan, unnecessary using the budget for personnel development, the people rarely participated in reviews. However, the people suggested the ways for promoting the adoption of principles of

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 99

Dasarājadhamma in the government of the Administration Organization for administrative officers that they should work efficiently, provided the equality public services for all people, should have public relations and gave a chance for public participation in the reviews, the administrative officers should continuously bring new knowledge or innovation or technology for Tambon development and should adopt the Buddhist principles in the administration for sustainable development and progress.

Keywords : Principles of Dasarājadhamma บทนา การบรหารการปกครองของไทยตงแตโบราณมานน มศนยกลางเปลยนแปลงอยทพระมหากษตรยผเปนองคพระประมขแหงรฐ โดยทองคพระมหากษตรยไดทรงนาหลกธรรมในพระพทธศาสนามาใชเปนองคประกอบในการปกครองและบรหารราชการแผนดนมาทกยคสมย ทงในดานการปกครอง การศกษา สงคม วฒนธรรมและจารตประเพณ จนสามารถทาใหปวงชน มความรมเยนเปนสขสบมา นบจากปพทธศกราช 2475 เปนตนมาไดมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบ สมบรณาญาสทธราช มาเปนระบอบประชาธปไตย โดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขอยภายใตรฐธรรมนญนน การกระจายอานาจการปกครองสทองถนในระดบตาบลนบเปนรปแบบบรหารจดการในระบอบประชาธปไตยอยางหนง ตาบลซงเปนเขตชนบทเรยกวา องคการบรหารสวนตาบล (ตามพระราชบญญตสภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พทธศกราช 2537) จงไดเกดมผบรหารตาบลเกดขน ซงในการบรหารของผบรหารระดบตาบลนนพบวา การบรหาร งานของผบรหารบางสวนและผนาบางสวนบางระดบของผนาระดบตาบลนนยงบกพรองในการนาหลกธรรมมาใชประกอบการบรหารจดการ เพอใหการบรหารระบบงานขบเคลอนไปในทศทาง ทสมบรณและมประสทธภาพและปจจยทสาคญในการบรหารงานตาง ๆ ใหบรรลถงจดประสงคทตงไวนน กคอผบรหาร ถาผบรหารมความสามารถในการเปนผบรหารจดการทดได เชน มความร มคณธรรม มความสามารถ มทกษะและประสบการณ ผนาหรอผบรหาร คอ คณสมบต เชน สต ปญญา ความดงาม ความรความสามารถของบคคล ทชกนาใหคนทงหลายมาประสานกนและพากนไปสจดหมายทดงาม พระพทธองคตรสไวในโคปาลสตร โดยการเปรยบเทยบฝงโคและโคจาฝง เกยวกบผนา และผบรหาร ตลอดถงผตามไววา “เหมอนโคหวหนาฝงวายนาไปสฝงตรงกนขาม หากโคหวหนาฝงวายไปตรง เมอฝงโคทงหลายกไปตรงตามกนและประสบกบความปลอดภย หากโคหวหนาฝงพาวายคด โคทงฝงทตดตามยอมจะดาเนนไปคดและประสบกบความลาบาก ฉนใด ในหมมนษย กฉนนน บคคลผไดรบการ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 100

แตงตงใหเปนใหญ หรอเปนผนาหากมคณธรรมในการดาเนนชวตหรอในการปกครองแลวผตามยอมจะเดนตามแบบของผนาดวยดและประสบกบความปลอดภย หากวาผนา หรอหวหนาไมประกอบดวยคณธรรมในการดาเนนชวตหรอในการปกครองแลว ผตามยอมจะดาเนนไปตามและประสบกบความลาบาก ฉนนน” (ข.ชา. 27/634-637/149) วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร

2. เพอศกษาปญหาและแนวทางสงเสรมในการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร ขอบเขตของการวจย

ในการศกษาครงน ผวจยไดกาหนดขอบเขตของการวจยไว ดงน 1) ขอบเขตดานเนอหา การศกษาความคดเหนของประชาชนตอการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชองคการ

บรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชรซงประกอบดวย 3 ดาน คอ 1) ดานการปกครอง/ บรหารตน 2) ดานการปกครอง/ บรหารคน 3) ดานการปกครอง/ บรหารงาน

2) ขอบเขตประชากร ประชากรและกลมตวอยางทศกษา ไดแก ประชาชนในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด

อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร จานวน 362 คน โดยกาหนดกลมตวอยางจากกลมตวอยางทใชในการวจยครงน จะใชวธการแบบสมของ ทาโร ยามาเน (Taro Yamane) เอกสารและงานวจยทเกยวของ

หลกทศพธราชธรรมในพระพทธศาสนา ทศพธราชธรรม เปนธรรมทสาคญชดหนง ซงอาจมมากอนสมยพทธกาล และเปนทนยม

ปฏบตและสงสอนตอ ๆ มา เชนเดยวกบจกรวรรดวตรและศล 5 จงมกลาวในหนงสอ เชน ธรรมนต ซงกลาววา “ผปกครอง ไมพงละเลยทศพธราชธรรม เหลาน คอ ทาน ศล การเสยสละ ความซอสตย ความออนโยน ความเพยร ความโกรธ ความไมเบยดเบยน ความอดทน ความไมคลาดธรรม

ในพระไตรปฏก กลาวถง ทศพธราชธรรม ไวในมหาหงสชาดกวา “ดกรพญาหงส เราพจารณาเหนชดซงอายอนเปนอนาคตยงยนยาวอย เราตงอยแลวใน

ธรรม 10 ประการ จงไมสะดงกลวปรโลก เราเหนกศลธรรมทดารงอยในตนเหลาน คอ ทาน ศล การเสยสละ ความซอสตย ความออนโยน ความเพยร ความโกรธ ความไมเบยดเบยน ความ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 101

อดทน ความไมคลาดธรรม แตนนปตและโสมนสไมใชนอย ยอมเกดแกเรา กสมขหงสนไมทนคดถงคณสมบตของเรา ไมทราบความประทษรายแหงจต จงเปลงวาจาอนหยาบคาย ยอมกลาวถงโทษทไมมอยในเรา คาของสมขหงสน ยอมไมเปนเหมอนคาของคนมปญญา” (ข.ชา. 28/240/62)

เมอพจารณาธรรมทเกยวของกบการปกครอง ซงนยมนามาอางเมอพดถงธรรมะของพระราชา นกปราชญไทยมกอางถง จกรวรรดวตร ทศพธราชธรรม ราชสงคหวตถ 4 และพลงของพระมหากษตรย 5 อยาง ไมไดพดถงราชนตซงกอาจเปนเพราะไมไดมการรวบรวมธรรมในพระพทธศาสนาทเกยวกบพระเจาแผนดนขนไวเปนเลมหรอไมกเพราะเหนวา เปนของพราหมณราชนตแมจะมสวนทซากบมนธรรมศาสตร ซงเปนคมภรพราหมณอยหลายขอ แตคาสอนเหลานน สวนใหญไมขดกบพระพทธศาสนา ซงโดยปกตคาสอนประเภทนพระพทธเจากทรงถอวาเปนธรรมะและมไดทรงรงเกยจ จะทรงคดคานกแตขอททรงเหนวา ผดเทานน ในฝายพราหมณนนการทมราชนตเปนหนงสอธรรมะในการปกครอง กแสดงวามความคดธรรมราชอยดวยเชนกน ธรรมราชาจงไมใชความคดเฉพาะของฝายพทธ

ดวยเหตดงกลาวจงเหนวา “ราชนต ซงชาวไทยรจกกนมาแตโบราณนน กนาจะเปนธรรมทพระเจาแผนดนไทย ทรงไดศกษาและนามาใชในการปกครองดวยเชนกน และนอกจากราชนตแลวนตอน ๆ กยงเปนทรจกกนเชน ธรรมนต โลกนต จงเหนสมควรนาธรรมะในนตเหลานน โดยเฉพาะทเกยวกบพระราชามาวเคราะหดวยเชนกน” (ปรชา ชางขวญยน, 2542: 34)

ทนพนธ นาคะตะ (2543: 56 - 58) กลาวไววา การศกษาความเปนมาของทศพธราชธรรม จงถอเปนหลกธรรมสาหรบผปกครอง ในการนาไปใชในการบรหารประเทศในทกระดบสามารถพจารณาถงลกษณะของผบรหาร ดงน

ตารางแสดงการเปรยบเทยบระหวางคณสมบตหรอลกษณะของผบรหารในทางวชาการกบคณธรรมของผบรหารในคมภรชาดก ลาดบ คณสมบตหรอลกษณะของผบรหาร

ในทางวชาการ คณธรรมของผบรหารในคมภรชาดก

1. ความไมเหนแกตว คอการไมฉวยโอกาสเอาเปรยบเพอความสขผลประโยชน ความปลอดภยเฉพาะสวนตว

ทาน คอ การให บรจาค คอ การเสยสละเพอสวนรวม

2. ลกษณะทาทาง คอ การวางตวเหมาะสมทงในดานการปกครองและดานความประพฤต ตลอดจนมความสงบเสงยม คอ การไมอวดด ไมหยงหรอภมใจโดยไรเหตผลอนควร

มททวะ คอ ความสภาพออนโยนทงทางกายและวาจาไมกระดาง อวโรธนะ คอ ความสงบเสงยมและการมสตควบคม รกษามารยาทไมใหผดระเบยบประเพณ ตลอดจนกฎหมาย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 102

และศลธรรมใหมความสภาพ เมอจะเสยขนต ศล คอ ความมศลธรรม สารวมควบคมความประพฤตทางกาย วาจา ใจ ใหเรยบรอย

3. ความซอสตย คอ การซอตรงมนคงอยในศลธรรม รกษาสจจะและเกยรตยศตลอดจนเปนทเชอถอไววางใจได ในเรองการทางาน

อาชชวะ คอ ความซอตรงตอตนเอง ตอการงานและบคคลอนและมความภกด ตงอยในสจรตธรรม

4. ความอดทน คอ อดทนตอความเครงเครยดตางๆ ทงทางกาย วาจา และทางใจ เชน อดทนตอความเจบปวด ตอความทกขเดอดรอน และความยากลาบากกาย โดยไมยอมแพ รวมทงความกลาหาญ ทงทางกายและทางใจ สามารถเผชญ กบอนตรายไดดวยความสงบมนคง

ขนต คอ ความอดทน อดกลน รจกขมใจและหามใจตนเอง ทนทานตอกเลส และทกข มสตควบคมจตใจใหคงทอยตามปกตไมใหกาเรบออนไหว เปนธรรมทจะฟนฝาอปสรรค ไปถงจดหมายปลายทางไดแสดงถงความเขมแขง และกลาหาญ

5. ความเดดขาด คอ มความสามารถในการตดสนตกลงอยางมนคงและรวดเรว ไมลงเลหรอมอานาจในตว คอสามารถทจะบงคบใหผอนปฏบตตามความตงใจของตน

ตบะ คอ การมอานาจหรอธรรมททาลายหรอขจดความชว เปนอานาจททาใหเกดความเคารพยาเกรง

6. ความเหนอกเหนใจ จดแบงเบาความรสกของผอนทอยรวมกนรจก เอาใจเขามาใสใจเรา

อกโกธะ คอ ความไมกรวโกรธโดยไมใชวสย มความเมตตา รก และปรารถนาดตอผอน อวหงสา คอ ความไมเบยดเบยน มความกรณาชวยเหลอใหผอนพนทกข

7. ความยตธรรม คอ ความเสมอภาค ไมลาเอยงในการปฏบตตอใตบงคบบญชา เชน การใหรางวลหรอลงโทษ

เวนจากอคต 4 เวนจากความลาเอยง อนเปนเหตใหเสยความเปนธรรม อนเนองมาจากความรกใครกน ความไมชอบกน ความเขลาหรอความกลว

8. ความร คอ มความรในวชาชพและความรทวไป รจกงานของตนเอง มความรความเขาใจบคคลอนทงมความฉลาด มสตปญญา จดการกบปญหา

ปญญาพละ คอ อานาจปญญา รจกรบผดชอบชวดสามารถวนจฉยสถานการณตาง ๆ ไดด

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 103

ตางๆ และมความแนบเนยน มกาลเทศะ มปฏภาณไหวพรบ สามารถปฏบต ตอบคคล โดยวธอนเหมาะสม ปราศจากขอขนเคองหรอขดขน

จากตารางเปรยบเทยบ จะเหนวาในคมภรชาดก ไดแสดงวาผบรหารมคณธรรมครบถวนตามหลกทศพธราชธรรม โดยไดเปรยบเทยบกบคณสมบต หรอลกษณะของผบรหารในทางวชาการ ซงเปนทยอมรบและนาไปใชใหบงเกดผลดแกผบรหารไดจรงในปจจบน ความหมายและแนวคดเกยวกบทศพธราชธรรม

สาหรบความหมายและแนวคดเกยวกบทศพธราชธรรม มผรทางพระพทธศาสนาและเหลานกวชาการ ไดใหแนวคดไวมากมาย ในทนขอยกมาเพยงบางประเดน ดงน

สมเดจพระญาณสงวร (เจรญ สวฑฒนมหาเถร) พ.ศ. 2530 : ธรรมกถาในประชมพระราชปจฉา “ทศพธราชธรรมนนไดนามาปฏบตเปนราชธรรมของพระมหากษตรย สาหรบชาวไทยนมาชานานและพระมหากษตรยในครงกอนนนเหมอนอยาง ทรงมหนาทเปนพระโพธสตว บาเพญบารมเพอพระโพธญาณดวยและบาง พระองคทปรากฏในหลกฐานเชนทอานมา กไดทรงตงพระราชหฤทยแนวแน เพอทรงบาเพญพระบารม มทาน ศล เปนตน เพอพระโพธญาณ เพราะฉะนน ตามนยมในครงกอนนน สาหรบพระมหากษตรยเองนน จงทรงบาเพญ พระบารมนาหนาทศพธราชธรรม ทศพธราชธรรมนนทรงปฏบตเปนธรรม ของพระมหากษตรยทวๆ ไป และทยงกวานนกทรงบาเพญพระบารมเพอ พระโพธญาณ เหมอนอยางวา พระมหากษตรยไทยนน เมอเปนพระมหากษตรย กตองเปนพระโพธสตว บาเพญบารมไปดวย ซงกเปนประโยชนทไดทรงบารง ทงฝายพทธจกรและอาณาจกรใหพฒนาสถาพร” (สมเดจพระญาณสงวร (เจรญ

สวฑฒนมหาเถร), 2530: 93) อนวาคณสมบตของนกปกครอง หรอผเปนใหญในแผนดน ตงแตพระราชามหากษตรย

ตลอดจนนกปกครองทวไป ทเรยกวา ทศพธราชธรรม มทงสน 10 ประการ ดงพระบาลทไดอญเชญมาเปนอเทศนา ณ เบองตนวา ทาน สล ปรจจาค ... ดงน เปนอาท แปลความวา 1. ทาน การแบงปน สงเคราะห อนเคราะห 2. ศล การรกษากาย วาจา ใหเปนปกต 3. บรจาค การเสยสละประโยชนสขสวนตน เพอประโยชนสขสวนรวม 4. อาชชวะ ความเปนผซอตรง 5. มททวะ ความเปนผออนโยน ออนนอม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 104

6. ตบะ ความเปนผมความเพยรเพอเผาผลาญความชว 7. อกโกธะ ความเปนผมเมตตา กรณา ไมฉนเฉยว เกรยวโกรธ 8. อวหงสา ความเปนผไมกดข ขมเหง เบยดเบยนผอน 9. ขนต ความเปนผอดทน อดกลนตออปสรรค 10. อวโรธนะ ความเปนผประพฤตปฏบตไมผดพลาด

ทง 10 ประการน เปนคณธรรมสาคญ เปนหลกในการปกครองประชาชนทกระดบชน หากผบรหารทงปวงไดนอมนาเอาคณธรรมเหลานไปปฏบต ยงตนใหตงอยในกศลธรรมเหลานใหไดปตและโสมนสยอมจกบงเกดขนแนนอน ผนาบางทาน ผบรหารบางคนไมดารงอยในธรรม ใชแตอานาจวาสนาบารมเขาขมขรงแกประชาชน และผใตปกครองเสมอ ๆ จงกอใหเกดปญหาขอขดแยงในทก ๆ ทไมวาฝายอาณาจกร หรอ ศาสนจกร หากมอานาจแลวใชอานาจไมเปน อานาจนนเองจะกลบกลายเปนเครองบนทอนใหเสอมลง ฉะนน บคคลเมอมอานาจวาสนา เปนผนากลมชนแลวตองมตองไดใหด และเปนผนากตองเปนใหถก จงจะสามารถครองใจประชาชนได ทาอยางไรเราจงจะสรางสนตสขใหเกดแกสงคมประเทศได อนนกดวยอาศยทาน ผใครในธรรม ตองชวยกนปลกฝงทศพธราชธรรมทง 10 ประการ ดงกลาวแลวแตตน ใหเกดมในตวตนของทกคนใหได งานวจยทเกยวของ

พชราวด ชภกด (2549: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง “การนาหลกทศพธราชธรรมไปใชในการบรหารงานเทศบาลเมอง และการประยกตใชหลกทศพธราชธรรมในการบรหารงานของเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช” ผลการวจยพบวา

หลกทศพธราชธรรมในพระพทธศาสนามความสาคญสาหรบผปกครองหรอผบรหารทยดถอปฏบตในการปกครองและบรหารบานเมองเพราะรฐจะเจรญกาวหนาหรอประชาชนจะประสบสขไดนน ผปกครองตองยดหลกธรรมในการปกครองเปนสาคญ ในการบรหารเทศบางทงสง ผบรหารเทศบาลทงสง มความเขาใจและยดถอหลกทศพธราชธรรมในการปฏบตงานมาโดยตลอด และไดนาไปประยกตใชกบการบรหารเทศบาลตามนโยบายบรหาร 10 เมองพฒนา กบหลกบรหารแนวใหม เนนการพฒนาคน เพราะจะนาไปสการพฒนางานใหมคณภาพ สอดคลองและทนตอกระแสโลกทเปลยนแปลงทกวน สงสาคญคอตวผปกครองหรอผบรหารจะตองยดถอปฏบตในหลกทศพธราชธรรมและรจกบรหารตนเองกอนแลวจงนาไปประยกตใชในการบรหารคนและบรหารงานไดด ปญหาตาง ๆ ทางดานการเมอง เศรษฐกจ และดานสงคม กไมเกดขนเมอผบรหารประพฤตตนโดยยดหลกธรรมในการปกครองและทาใหเกดประโยชนสขแกประชาชนในทองถนสบไป

นร ภวกานตานนท (2538: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง “การเมองการปกครองในแนวพระพทธศาสนา : ศกษาจากนกคดและพระไตรปฏก” ผลการวจยพบวา

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 105

ระบบการเมองการปกครองทดนน ในพระไตรปฏกไมไดกาหนดวา จะตองมรปแบบประการใด หากแตใหนาหลกธรรมาธปไตย หรอการใชหลกธรรมเปนแมบท เชนเดยวกบรฐธรรมนญนนเอง ซงหลกธรรมาธปไตยมพนฐานจาก “โพธปกขยธรรม” โดยในสมยพทธกาลกนาหลกธรรมดงกลาวมาใชกบรปแบบการปกครองทมอยในขณะนนทง 2 รป คอการปกครองแบบสาธารณรฐ ใชหลกอปรหานยธรรม และการปกครองแบบราชาธปไตย ใชหลกทศพธราชธรรมและจกรวรรดวตร เปนสาคญ

สวนผปกครองทดและทรงคณธรรมจะเปนผทมลกษณะของมหาปรสลกษณะทง 32 ประการ (ลกษณะทางกายภาพ) และจะตองเปนสตบรษ ปฏบตธรรมชาตตามฐานะแหงตน เชน ธรรมของนกปกครอง ธรรมของสมาชกในสงคม”

รอยแกว สายยม (2552: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง “ศกษาวเคราะหใชหลกทศพธราชธรรม ในการบรหารงานเทศบาลนครพษณโลก จงหวดพษณโลก” ผลการวจยพบวา

ทศพธราชธรรม 10 ประการ สามารถนามาซงความเจรญรงเรอง ความสงบสนตภาพ ความเปนผอสระเหนอความทกข เหนอปญหาทกประการ เปนหลกในการปกครองประชาชนทกระดบชน หากผบรหารทงปวงไดนอมนาเอาคณธรรมเหลานไปปฏบต ยงตนใหตงอยในกศลธรรมเหลาน ปตและโสมนสยอมจกบงเกดขนแนนอน

ผบรหารมความเขาใจในหลกธรรมแตละขอเปนอยางด และไดนาหลกทศพธราชธรรมไปใชในการบรหารตน บรหารคน และบรหารงาน ตามนโยบายและยทธศาสตรทง 8 ยทธศาสตรของเทศบาลนครพษณโลก โดยเฉพาะการนาหลกธรรมไปเปนแนวปฏบตในการพฒนาทตนเองกอน ใหเปนผบรหารทเปยมไปดวยธรรม 10 ประการ เมอปฏบตไดตามหลกทศพธราชธรรมแลว กจะนาไปสการพฒนาในการบรหารคน หรอบคลากรในหนวยงานไดรบและในทสดกจะบรหารงานตาง ๆ ไดผลดทงตอตนเอง ตอประชาชนทองถนและสงคมไดอยางมประสทธภาพ

กรอบแนวคด ตวแปรอสระ ตวแปรตาม วธดาเนนการวจย ประชากร

ปจจยสวนบคคล - เพศ - อาย - การศกษา - ตาแหนงทางสงคม - อาชพ

การนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล : ศกษาเฉพาะกรณ ผบรหารองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร - ดานการปกครอง/ บรหารตน - ดานการปกครอง/ บรหารคน - ดานการปกครอง/ บรหารงาน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 106

วธดาเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงน การกาหนดกลมตวอยางในการเกบขอมล โดยใช

วธการแบบสมตวอยางแบบและคานวณจากสตรของ ทาโร ยามาเน (Taro Yamane) จานวน 362 คน จากประชากรทงหมด จานวน 3,902 คน การวเคราะหขอมลและสถตทใชโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร SPSS/FW ดงน 1) ขอมลสถานภาพทวไปใชการหาคารอยละ 2) หาคาเฉลย ( x ) 3) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ผลการวเคราะหขอมล ตารางสรปผลการวเคราะหขอมลการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร

หลกทศพธราชธรรม ( x ) S.D. แปลผล รอยละ

1. ดานการปกครอง/ บรหารตน 4.05 .73 มาก 81 2. ดานการปกครอง/ บรหารคน 3.99 .74 มาก 80 3. ดานการปกครอง/ บรหารงาน 3.99 .77 มาก 80

รวม 4.01 .75 มาก 80 จากตาราง พบวา ทมผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร ในภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.01) เทยบเปนรอยละ 80 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา มการนาหลกทศพธราชธรรมไปใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล มากทสด คอ ดานการปกครอง/ บรหารตน อาท ผบรหารมความเสยสละเพอประโยชนสขของประชาชน และดารงตนเปนคนดมเกยรตมศกดศร มหลกศลธรรมจรยธรรม เปนทยอมรบนบถอของประชาชน รองลงมา คอ ดานการปกครอง/ บรหารคน อาท ผบรหารไดใหความชวยเหลอเกอกลและสนบสนนใหเกดความสามคคของประชาชนและนาหลกคาสอนทางศาสนาทตนนบถอเปนแนวทางในการดาเนนชวตและเปนหลกยดเหนยวจตใจ สวนดานการปกครอง/ บรหารงาน อาท ใหบรการแกประชาชนผทมาตดตออยางยตธรรมทกคนและการใหบรการประชาชนดวยความมงมน เสยสละ และเสมอตนเสมอปลาย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 107

สรปผลการวจย การวจยครงนมวตถประสงคทจะศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล : ศกษาเฉพาะกรณ ผบรหารองคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร โดยใชขอมลจากประชาชนทอยในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด สรปได ดงน

ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร ดานการปกครอง/ บรหารตน ในภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล มากทสด คอ มความเสยสละเพอประโยชนสขของประชาชน รองลงมา คอ ดารงตนเปนคนดมเกยรตมศกดศร มหลกศลธรรมจรยธรรม เปนทยอมรบนบถอของประชาชนและนอยทสด คอมความเมตตาประจาใจไวระงบความขนเคองแหงตน ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร ดานการปกครอง/ บรหารคน ในภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล มากทสด คอ ใหความชวยเหลอเกอกลและสนบสนนใหเกดความสามคคของประชาชน รองลงมา คอ นาหลกคาสอนทางศาสนาทตนนบถอเปนแนวทางในการดาเนนชวตและเปนหลกยดเหนยวจตใจและนอยทสด คอ ประพฤตตนเปนผตรงตอเวลา รกษาเวลาและอทศเวลาในการปฏบตหนาทอยางเสมอตนเสมอปลาย ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร ดานการปกครอง/ บรหารงาน ในภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล มากทสดคอ ใหบรการแกประชาชนผทมาตดตออยางยตธรรมทกคน รองลงมา คอ ใหบรการประชาชนดวยความมงมน เสยสละ และเสมอตนเสมอปลายและนอยทสด คอ การนาหลกทศพธราชธรรม ซงเปนคณธรรมสาหรบนกปกครองมาใชในการบรหารงาน ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบลแมลาด อาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร ในภาพรวมทง 3 ดาน คาเฉลยอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา มการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหารสวนตาบล มากทสด คอ ดานการปกครอง/ บรหารตน อาท ผบรหารมความเสยสละเพอประโยชนสขของประชาชนและดารงตนเปนคนดมเกยรตมศกดศร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 108

มหลกศลธรรมจรยธรรม เปนทยอมรบนบถอของประชาชน รองลงมา คอ ดานการปกครอง/ บรหารคน อาท ผบรหารไดใหความชวยเหลอเกอกลและสนบสนนใหเกดความสามคคของประชาชน และนาหลกคาสอนทางศาสนาทตนนบถอเปนแนวทางในการดาเนนชวตและเปนหลกยดเหนยวจตใจ สวนดานการปกครอง/บรหารงาน อาท ใหบรการแกประชาชนผทมาตดตออยางยตธรรมทกคนและการใหบรการประชาชนดวยความมงมน เสยสละ และเสมอตนเสมอปลาย อภปรายผล

ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครอง ดานการปกครอง/ บรหารตน คอ มความเสยสละเพอประโยชนสขของประชาชน ดารงตนเปนคนดมเกยรตมศกดศร มหลกศลธรรมจรยธรรม และเปนทยอมรบนบถอของประชาชน มความเมตตาประจาใจ ซงสอดคลองกบผลการวจยของ พชราวด ชภกด (2537: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง “การนาหลกทศพธราชธรรมไปใชในการบรหารงานเทศบาลเมอง และการประยกตใชหลกทศพธราชธรรมในการบรหารงานของเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช” ผลการวจยพบวา หลกทศพธราชธรรมในพระพทธศาสนามความสาคญสาหรบผปกครองหรอผบรหาร ทจะยดถอปฏบตในการปกครองและบรหารบานเมอง เพราะรฐจะเจรญกาวหนาหรอประชาชนจะประสบสขไดนน ผปกครองตองยดหลกธรรมในการปกครองเปนสาคญ ในการบรหารเทศบาลทงสง ผบรหารเทศบาลทงสง มความเขาใจและยดถอหลกทศพธราชธรรมในการปฏบตงานมาโดยตลอด และไดนาไปประยกตใชกบการบรหารเทศบาลตามนโยบายบรหาร 10 เมองพฒนา กบหลกบรหารแนวใหม เนนการพฒนาคน เพราะจะนาไปสการพฒนางานใหมคณภาพสอดคลองและทนตอกระแสโลกทเปลยนแปลงทกวน สงสาคญคอตวผปกครอง หรอผบรหารจะตองยดถอปฏบตในหลกทศพธราชธรรมและรจกบรหารตนเองกอนแลวจงนาไปประยกตใชในการบรหารคนและบรหารงานไดด ปญหาตางๆ ทางดานการเมอง เศรษฐกจ และดานสงคม กไมเกดขนเมอผบรหารประพฤตตนโดยยดหลกธรรมในการปกครองและทาใหเกดประโยชนสขแกประชาชนในทองถนสบไป ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครอง ดานการปกครอง/ บรหารคน คอ ใหความชวยเหลอเกอกลและสนบสนนใหเกดความสามคคของประชาชน นาหลกคาสอนทางศาสนาทตนนบถอเปนแนวทางในการดาเนนชวตและเปนหลกยดเหนยวจตใจ และประพฤตตนเปนผตรงตอเวลา รกษาเวลาและอทศเวลาในการปฏบตหนาทอยางเสมอตนเสมอปลาย ซงสอดคลองกบผลการวจยของ รอยแกว สายยม (2552: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง “ศกษาวเคราะหใชหลกทศพธราชธรรมในการบรหารงานเทศบาลนครพษณโลก จงหวดพษณโลก” ผลการวจยพบวา ทศพธราชธรรม 10 ประการ สามารถนามาซงความเจรญรงเรอง ความสงบสนตภาพ ความเปนผอสระเหนอความทกข เหนอปญหาทกประการ เปนหลกในการปกครองประชาชนทกระดบชน หากผบรหารทงปวงไดนอมนาเอา

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 109

คณธรรมเหลานไปปฏบต ยงตนใหตงอยในกศลธรรมเหลาน ปตและโสมนสยอมจกบงเกดขนแนนอน ผบรหารมความเขาใจในหลกธรรมแตละขอเปนอยางด และไดนาหลกทศพธราชธรรมไปใชในการบรหารตน บรหารคน และบรหารงาน ตามนโยบายและยทธศาสตรทง 8 ยทธศาสตรของเทศบาลนครพษณโลก โดยเฉพาะการนาหลกธรรมไปเปนแนวปฏบตในการพฒนาทตนเองกอน ใหเปนผบรหารทเปยมไปดวยธรรมทง 10 ประการ เมอปฏบตไดตามหลกทศพธราชธรรมแลว กจะนาไปสการพฒนาในการบรหารคน หรอบคลากรในหนวยงานไดรบและในทสดกจะบรหารงานตาง ๆ ไดผลดทงตอตนเอง ตอประชาชนทองถนและสงคมไดอยางมประสทธภาพ ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครอง ดานการปกครอง/ บรหารงาน คอ ใหบรการแกประชาชนผทมาตดตออยางยตธรรม ทกคน ใหบรการประชาชนดวยความมงมน เสยสละและเสมอตนเสมอปลาย และการนาหลกทศพธราชธรรม ซงเปนคณธรรมสาหรบนกปกครองมาใชในการบรหารงาน ซงสอดคลองกบผลการวจยของพระมหาสภร ฐตเมโธ (2533: บทคดยอ)ไดทาวจยเรอง“พระพทธศาสนาทควรนามาประยกตใชกบการบรหารราชการ” ผลการวจยพบวาหลกธรรมในทางพระพทธศาสนา สามารถเปนแนวทางในการปฏบตงานของขาราชการและสามารถยกระดบจตใจเพอปรบปรงการทางานและความเปนอยของขาราชการและประชาชนใหดยงขน โดยเฉพาะสงคมทมงเนนถงการพฒนาทางดานวตถ เชน ในปจจบนนสภาพจตใจทดยอมเปนองคประกอบทสาคญทจะมองขามไปเสยมได เพราะเปนรากฐานทจะนาไปสการพฒนาในดานอน ๆ จดยนทสาคญของการบรหารราชการในยคสมยใหมกคอ การสรางสานกเพอใหเกดความรบผดชอบตอหมคณะและสงคมบานเมอง” ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. จากผลการวจย พบวา ผบรหารขององคการบรหารสวนตาบลแมลาดมการนาหลก

ทศพธราชธรรมมาใชในการปกครองโดยภาพรวมและรายดาน พบวา ในภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมาก ควรมการสงเสรมการอบรมดานคณธรรมจรยธรรมใหแกเยาวชน กลมวยรน หรอผสงอาย

2. ควรทาความเขาใจหรอชแจงกบประชาชนในเรองการการพฒนาบคลากร ศกษาดงานและควรนามาประยกตใชใหเขากบสถานการณในองคการบรหารสวนตาบลแมลาด

3. ควรใหประชาชนไดมสวนรวมกบผบรหารในการแสดงความคดเหน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 110

ขอเสนอแนะเพอการวจย 1. ควรศกษาเปรยบเทยบการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครององคการบรหาร

สวนตาบลกบระดบเทศบาล 2. ควรศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมมาใชในการปกครองในองคกรปกครองสวนทองถน

ในจงหวดกาแพงเพชร 3. ศกษารปแบบในการพฒนาจรยธรรมทางการเมองใหมจรยธรรม เพอใชเปนแบบแผน

การปฏบตตอไป

บรรณานกรม กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ. (2521). พระไตรปฏกภาษาไทยฉบบหลวง. กรงเทพฯ:

โรงพมพการศาสนา. ทนพนธ นาคะตะ. (2543). พระพทธศาสนากบสงคมไทย. กรงเทพฯ: สหายบลอก

และการพมพ. นร ภวกานตานนท. (2538). การเมองการปกครองในแนวพระพทธศาสนา : ศกษาจาก

นกคดและพระไตรปฏก. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

ปรชา ชางขวญยน. (2542). ธรรมรฐ – ธรรมราชา. กรงเทพฯ: โครงการตารา คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

พชราวด ชภกด. (2549). ศกษาการนาหลกทศพธราชธรรมไปใชในการบรหาร : ศกษา เฉพาะกรณเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช. สารนพนธศาสนศาสตร มหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย.

พระมหาสภร ฐตเมโธ. (2533). พระพทธศาสนาทควรนามาประยกตใชกบการบรหารราชการ. วทยานพนธศาสนศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย :มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย.

รอยแกว สายยม. (2552). ศกษาวเคราะหหลกทศพธราชธรรมในการบรหารเทศบาลนคร พษณโลก จงหวดพษณโลก. สารนพนธศาสนศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย.

สมเดจพระญาณสงวร (เจรญ สวฑฒโน). (2542). ทศพธราชธรรมของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย.

วารสารพกล

แนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธ ในจงหวดกาแพงเพชร

A Development Guidance for the Performance of Relation Community Polices in Kamphaeng Phet Province

นรตต คณชย1

Nirutti Khunchai บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอศกษาสภาพการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร 2) เพอศกษาปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร 3) เพอหาแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ประชากรทใชในการวจย ไดแก เจาหนาทตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร จากสถานตารวจระดบอาเภอ 14 สถาน รวมทงสน 152 คน และผเชยวชาญดานตารวจชมชนสมพนธ 17 ทาน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามและแบบสมภาษณ วเคราะหขอมล โดยการหาคาเฉลย รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา

1. สภาพการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ภาพรวมอยในระดบปานกลาง

2. ปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ภาพรวมอยในระดบปานกลาง 3. แนวทางการพฒนาตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ทง 7 ดาน มดงน จดเจาหนาทชดตารวจชมชนสมพนธ เขาพบปะเยยมเยยนประชาชนและผนาชมชน อยางสมาเสมอ จดเวทแลกเปลยนความคดเหนกบประชาชน หนวยงานทเกยวของเพอศกษาและวเคราะหปญหาพรอมหาแนวทางการแกไขโดยเนนความรวมมอจากทกภาคสวนในการรวมคด ตดสนใจ จดประชมผนาชมชน ประชาชน คณะกรรมการหมบาน อาสาสมครหมบาน เพอแสดงความคดเหน วเคราะห วางแผน ลงมตแผนการปฏบตงานและแกปญหาทเกดขน โดยความรวมมอของทกภาคสวน ประชมเจาหนาททเกยวของเพอจดระบบงานและขนตอนในการปฏบตงานให 1 นกศกษาปรญญาโท หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ภายใตการควบคมของ ดร.ประดษฐ นารรกษ และ ดร.สกจ ขอเชอกลาง อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 112

ครอบคลมสภาพและปญหาในชมชน จดอบรมใหความรแกประชาชน อาสาสมครหมบาน ในเรองการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตดใหโทษ อบตภยและปญหาความปลอดภยตาง ๆ จดประชมระหวางผนาชมชน ประชาชน เจาหนาทตารวจ ชแจงเกยวกบหนาทพลเมองด ตลอดจนวธการแจงเหตและขาวสารใหกบตารวจ และจดทาแบบสอบถามเกบขอมลผลกระทบตาง ๆ ในการดาเนนงานชมชนสมพนธเพอนามาแกไขปรบปรงกระบวนการทางานใหดขนมประสทธภาพมากขน

คาสาคญ : แนวทางพฒนา, ตารวจชมชนสมพนธ Abstract The purposes of this research were 1) to study the condition of the performance of relation community polices in Kamphaeng Phet province. 2) to study the problem of the performance of relation community polices in Kamphaeng Phet province. 3) to find the guidance to develop the performance of relation community polices in Kamphaeng Phet province. The samples consisted of 152 relation community polices from 14 district police station and 17 experts in relation community police. The research instrument were a questionnaire and interview. The data was analyzed using mean, percentage and standard deviation. The research findings as follows: 1. The condition of the performance of relation community polices in Kamphaeng Phet province was at a moderate level. 2. The problem of the performance of relation community polices in Kamphaeng Phet province was at a moderate level. 3. The development guidance for the performance of relation community polices in Kamphaeng Phet province were as follows: relation community polices should always visit people and the community leaders. There should have public hearing of related organization for problem analysis. All section should participate in decision making. There should have a meeting of related people for work analysis. People should be trained to know how to protect themselves from crimes and drugs. Community leaders, polices and people should participate in the meeting in order to talk about good citizen and information. The polices should improve efficient working by data analysis.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 113

Keywords : Development Guidance, Relation Community บทนา นโยบายตามแผนกรมตารวจแมบท ฉบบท 1 กรมตารวจกาหนดใหมการดาเนนงานตารวจชมชนสมพนธทมงเนนบทบาทการมสวนรวมของประชาชนเปนยทธศาสตรเชงรก ในการแกไขปญหาอาชญากรรม โดยมงทจะใหชมชนและประชาชนในพนทเขามามสวนรวมในงานตารวจอยางเปนระบบและตอเนองปรบเปลยนยทธวธจากรบมาเปนรก เรยกวา “ตารวจชมชนสมพนธ”

การปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ไดดาเนนการตามนโยบายแผนปฏบตการชมชนและมวลชนสมพนธสานกงานตารวจแหงชาตตอเนองมาตงแตป พ.ศ. 2531 จนถงปจจบน มสถานตารวจในสงกด 14 สถาน เปนชดปฏบตการชมชนสมพนธโดยพจารณา ใหสอดคลองกบกาลงพลของแตละสถาน เนนคดเลอกชมชนทมปญหาอาชญากรรม ยาเสพตด แหลงผมอทธพลและแหลงอบายมข แลวเขาดาเนนการจดตง วางระบบ สงเสรมสนบสนน ใหชมชนและประชาชนเขามามสวนรวม ในการรวมคด รวมดาเนนการปองกนแกไข เฝาระวงปญหาตาง ๆ ในพนท เพอเสรมสรางศกยภาพของชมชนใหเขมแขง (ตารวจภธรจงหวดกาแพงเพชร, 2551: 2) ซงไดดาเนนการมาเปนระยะเวลากวาสบป แตภารกจดงกลาวยงคงประสบปญหา และอปสรรคตาง ๆ มากมาย เชน ขาดกาลงพลในการปฏบตงาน รวมทงขาดความเขาใจขนตอนแนวทางปฏบตงานใหเปนไปในทศทางเดยวกน ไมสามารถพฒนาขดความสามารถในการปฏบต งานเชงรก ไมไดรบความเชอถอ ศรทธาจากประชาชน (ตารวจภธรจงหวดกาแพงเพชร, 2551: 15-17) จากปญหาทเกดขนดงกลาวขางตน ผวจยในฐานะทเปนเจาหนาทตารวจจงมความสนใจทจะหาแนวทางการพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาสภาพการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร 2. เพอศกษาปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร 3. เพอหาแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร

วธการวจย การวจยครงน เปนการศกษาสภาพ ปญหา และแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ตามแผนปฏบตการชมชนและมวลชนสมพนธ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 114

พ.ศ. 2548 พระราชบญญตตารวจแหงชาต พ.ศ.2547 โดยมลาดบขนตอน ดงน 1) การพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม 2) การศกษาและวเคราะหปญหาชมชน 3) การประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน 4) การจดระบบงานและการประเมนความพรอม 5) การแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน 6) การจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ 7) การตดตามผล การประเมนผล การปรบปรงแกไข

ตอนท 1 การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร

การวจยครงนเปนการศกษาจากประชากร ไดแก ตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร จานวน 152 คน จากสถานตารวจภธรระดบอาเภอ 14 สถาน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ 1) ขอมลทวไป ใชสถตวเคราะห หาคาจานวนและรอยละ 2) การศกษาสภาพและปญหาใชสถตวเคราะหหาคาเฉลย และสวน เบยงเบนมาตรฐาน

ตอนท 2 การหาแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ผวจยนาผลสรปจากการศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชรมากาหนดประเดนในการสมภาษณ นาไปสมภาษณแหลงขอมล 17 คน ไดแก ผทมประสบการณในดานตารวจชมชนสมพนธในพนทจงหวดกาแพงเพชรหรอจงหวดอน สรปผลการวจย

ตอนท 1 สภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร

1. สภาพการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ภาพรวมอยในระดบปานกลาง และพจารณาเปนรายดาน พบวา การพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม, การแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน มคาเฉลยอยในระดบมากทสด รองลงมา คอ การศกษาและวเคราะหปญหาชมชนตาม, การจดระบบงานและการประเมน ความพรอม, การประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน, การจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจและการตดตามประเมนผลและการปรบปรงแกไข มคา เฉลยอยในระดบนอยทสด และสามารถสรปผลการวจยรายดานไดดงตอไปน 1.1 ดานการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม ภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการเขาเยยมพบปะผนาชมชน มากทสด สวนการเขาเยยมพบปะประชาชน นอยทสด 1.2 ดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน ภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการสารวจขอมลชมชนทสมพนธกบงานดานการปองกนและปราบปราม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 115

อาชญากรรม อบตภย และสงแวดลอมมากทสด สวนมการเขารวมกจกรรมโดยการพกอาศยอยกบประชาชน นอยทสด 1.3 ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการปรกษาหารอกบผนาชมชนเพอระดมสมอง มากทสด และในการประชมมผนาชมชนเปนผนาและเจาของเรอง นอยทสด 1.4 ดานการจดระบบงานและการประเมนความพรอม ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการจดระบบขนตอนการปฏบตงาน มากทสด และมการสารวจความพรอมของตารวจชมชนสมพนธดานจตสานกและอดมการณ นอยทสด 1.5 ดานการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน ภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการประสานงานผนาชมชนเพอใหความรดานสาเหตและการปองกนปญหาอาชญากรรม ยาเสพตด ฯลฯ มากทสด สวนการจดอบรมใหความรแกประชาชนเกยวกบการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตดใหโทษ นอยทสด 1.6 ดานการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการขอความรวมมอและชแจงเกยวกบหนาทพลเมองดและวธการแจงขาวสารใหกบตารวจ มากทสด สวนการจดระบบขอมลเกยวกบผใหขาวสารและการสนบสนนการปฏบตงานของตารวจใหทนสมยและตอเนอง นอยทสด 1.7 ดานการตดตามผล ประเมนผล และการปรบปรงแกไข ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการประสานงานกบหนวยงานวจยหรอสถาบนตาง ๆ เพอดาเนนการตดตามประเมนผลโครงการ มการตดตามการดาเนนงานชมชนสมพนธมากทสด สวนการประเมนผลการดาเนนงานชมชนสมพนธ นอยทสด

2. ปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ปญหาการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน มากทสด รองลงมา คอ ปญหาการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม, การตดตาม ประเมนผล และการปรบปรงแกไข, การประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน, การจดระบบงานและการประเมนความพรอม, การจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ และการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชนตามลาดบ และสามารถสรปผล การวจยรายดานได ดงตอไปน 2.1 ดานการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทชมชนจดขน มากทสด สวนไมมการเขาเยยมพบปะประชาชน, ไมมการชแจงแนะนางานชมชนสมพนธใหแกผนาชมชน นอยทสด 2.2 ดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการศกษาขอมลชมชน มากทสด สวนไมมการสอบถามหรอสมภาษณผนา

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 116

หรอประชาชนหรอบคคลทเกยวของเพอเกบขอมลชมชน, ไมมการเขารวมกจกรรมของประชาชนโดยการพกอาศยอยกบประชาชน นอยทสด 2.3 ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการปรกษาหารอกบผนาชมชนเพอระดมสมอง มากทสด สวนไมมการประสานงานตดตอและอานวยความสะดวกใหแกผนาชมชนและประชาชนการวางแผน นอยทสด 2.4 ดานการจดระบบงานและการประเมนความพรอม ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการสารวจความพรอมของตารวจชมชนสมพนธดานจตสานกและอดมการณ มากทสด สวนไมมการสารวจความพรอมของตารวจชมชนสมพนธดานความร ความสามารถและทกษะในการปฏบตงานไมมการจดระบบขนตอนการปฏบตงาน นอยทสด 2.5 ดานการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการพบปะพดคยกบประชาชนตามเคหสถานโดยสอดแทรกความรในการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตด มากทสด สวนไมมการจดอบรมใหความรแกประชาชนเกยวกบการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตดใหโทษ นอยทสด 2.6 ดานการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ ภาพรวม อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการจดประชมระหวางผนาชมชน ประชาชนและตารวจ มากทสด และไมมตรบขาวสาร ความคดเหนและขอเสนอแนะของประชาชน นอยทสด 2.7 ดานการจดตดตามผล ประเมนผล และการปรบปรงแกไข ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ไมมการประสานงานกบหนวยงานวจยหรอสถาบนตาง ๆ เพอดาเนนการตดตามประเมนผลโครงการ มากทสด และไมมการปรบปรงแกไขการดาเนนงานชมชนสมพนธใหมประสทธภาพ นอยทสด

ตอนท 2 การหาแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร

ผลการวเคราะหแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ไดแนวทางพฒนาการปฏบตงานทง 7 ดาน ดงตอไปน

1. ดานการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม คอ จดเจาหนาทชดตารวจชมชนสมพนธ เขาพบปะเยยมเยยนประชาชนและผนาชมชนอยางสมาเสมอ เจาหนาทชดตารวจชมชนสมพนธจะตองเขารวมกจกรรมทชมชนจดขนบอยครง ตอเนองและจรงจง เพอใหประชาชนเกดความไววางใจ 2. ดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน คอ จดเวทแลกเปลยนความคดเหนกบประชาชน หนวยงานทเกยวของเพอศกษาและวเคราะหปญหาพรอมหาแนวทางการแกไข เนนความรวมมอจากทกภาคสวนในการรวมคด ตดสนใจ ดาเนนการเชงรกตามหลกการตารวจ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 117

ชมชนสมพนธเพอใหไดขอมลชมชนทแทจรงแลวนามาวเคราะหปญหาเพอหาการดาเนนการทเหมาะสมกบชมชน 3. ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน คอ จดประชมผนาชมชน ประชาชน คณะกรรมการหมบาน อาสาสมครหมบาน เพอแสดงความคดเหน วเคราะห วางแผน ลงมตแผนการปฏบตงานและแกปญหาทเกดขนโดยความรวมมอของทกภาคสวน 4. ดานการจดระบบงานและการประเมนความพรอม คอ ประชมเจาหนาทเพอจดระบบงานและขนตอนในการปฏบตงานใหครอบคลมสภาพและปญหาในชมชน 5. ดานการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน คอ จดอบรม ใหความรแกประชาชน อาสาสมครหมบาน ในเรองการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตดใหโทษ อบตภยและปญหาความปลอดภยตาง ๆ 6. ดานการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ คอ จดประชมระหวางผนาชมชน ประชาชน เจาหนาทตารวจ ชแจงเกยวกบหนาทพลเมองด ตลอดจนวธการแจงเหตและขาวสารใหกบตารวจ 7. ดานการตดตามผล ประเมนผล และการปรบปรงแกไข คอ จดทาแบบสอบถามเกบขอมลผลกระทบตางๆ ในการดาเนนงานชมชนสมพนธเพอนามาแกไขปรบปรงกระบวนการทางานใหดขนมประสทธภาพมากขน จดประชมเจาหนาทตารวจชดปฏบตการชมชนสมพนธเปนประจาทกเดอนเพอหารอเกยวกบปญหาอปสรรค อภปรายผลการวจย

ตอนท 1 การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธ ในจงหวดกาแพงเพชร

1. สภาพการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร อภปรายไดวา ภาพรวมอยในระดบปานกลาง ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชชวาล มหาศรานนท (2551: 67) ทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา ภาพรวมอยในระดบปานกลางเชนกน ทงน อาจเนองมาจากประชากรทใช ในการศกษา 152 คน ผานการฝกอบรมปฏบตการตารวจชมชนสมพนธเพยง รอยละ 43.4 ทเหลอรอยละ 56.6 ไมผานการฝกอบรมทาใหบคลากรเหลานนไมไดรบความรเทคนคตาง ๆ ทจะนามาปรบใชในการปฏบตงาน ใหสมฤทธผลไดและสามารถอภปรายผลการวจยรายดานได ดงตอไปน 1.1 ดานการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม ภาพรวมอยในระดบมาก มการเขาเยยมพบปะผนาชมชน มการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทชมชนจดขน มการชแจงแนะนางานชมชนสมพนธใหแกผนาชมชน ซงสอดคลองกบงานวจยของทศพล อาไพพพฒนกล (2549: 64) ศกษาเรองปญหาในการปฏบตงานตารวจชมชนสมพนธ : ศกษาเฉพาะกรณกองบงคบการตารวจ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 118

นครบาล 8 พบวา ตารวจสรางความสมพนธอนดกบประชาชน มการทากจกรรมรวมกบประชาชนและมการลงพนทเพอพบปะประชาชนอยในระดบมากเชนกน ทงนอาจเปนเพราะวาเจาหนาทตารวจจะตองปฏบตงานเพอใหประชาชนในชมชนไววางใจ ถอเปนสวนหนงในชมชน ทาใหการปฏบตงานมปญหาและอปสรรคนอยลง 1.2 ดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน ภาพรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการสารวจขอมลชมชนทสมพนธกบงานดานการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม อบตภย และสงแวดลอม, มการสอบถามหรอสมภาษณผนาหรอประชาชนหรอบคคลทเกยวของเพอเกบขอมลชมชน และมการศกษาขอมลชมชน ซงไมสอดคลองกบงานวจยของ ชชวาล มหาศรานนท (2551: 67-68) ทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา กจกรรมการศกษาและวเคราะหปญหาชมชนนน อยในระดบปานกลาง ทงน การศกษาและวเคราะหปญหาชมชนนนเปนสงสาคญทเจาหนาทตองปฏบต เนองจากในแตละพนทมความแตกตางกนทงสภาพ ปญหา สงแวดลอม สงคม วฒนธรรม ตองมการวางแผนการปฏบตงาน เพอหาทางปองกนและแกไขไวลวงหนา 1.3 ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ มการปรกษาหารอกบผนาชมชนเพอระดมสมอง ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชชวาล มหาศรานนท (2551: 67-68) ทไดทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเนองมาจากนโยบายในการปฏบตงานตารวจชมชนสมพนธถกกาหนดจากสวนกลางไมไดมาจากสภาพปญหาทแทจรงของชมชน ดงนน ตารวจชมชนสมพนธในแตละทองทควรประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน เพอกาหนดนโยบายการรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสน อกทง ยงเปนการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการสรางความเขมแขงของชมชนอกดวย 1.4 ดานการจดระบบงานและการประเมนความพรอม ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ มการจดระบบขนตอนการปฏบตงาน มการสารวจความพรอมของตารวจชมชนสมพนธดานความร ความสามารถ และทกษะในการปฏบตงาน มการประเมนความพรอมดานการจดระบบงาน ทงน สอดคลองกบงานวจยของไพรต รตนะนาม (2546: 59) ทไดทาการศกษาเรองขวญในการปฏบตงานชมชนสมพนธของขาราชการตารวจภธรจงหวดระยอง พบวา ขนตอนการดาเนนงานดานการเตรยมการและตรวจสอบความพรอมในการปฏบตงาน ทงจานวนคน ระบบงาน แผนงาน วสดอปกรณ อานวยความสะดวกในการดาเนนงาน อยในเกณฑปานกลางเชนเดยวกน 1.5 ดานการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน ภาพรวมอยในระดบมาก คอ มการประสานงานผนาชมชนเพอใหความรดานสาเหตและการปองกนปญหาอาชญากรรม ยาเสพตด ฯลฯ มการพบปะพดคยกบประชาชนตามเคหสถานโดยสอดแทรก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 119

ความรในการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตด ทงนสอดคลองกบชชวาล มหาศรานนท (2551: 69) ไดทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธ ในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา กจกรรมการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน อยในระดบมาก ทงนอาจเนองมาจากขนตอนนเปนขนตอนสาคญทจะชวยใหประชาชนไดรบความรในการปองกนตนเอง เจาหนาทตารวจจงตองใหความสาคญเปนพเศษ 1.6 ดานการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ ภาพรวม อยในระดบปานกลาง คอ ตารวจชมชนสมพนธมการขอความรวมมอและชแจงเกยวกบหนาทพลเมองดและวธการแจงขาวสารใหกบตารวจ มการจดประชมระหวางผนาชมชน ประชาชนและตารวจ ซงสอดคลองกบชชวาล มหาศรานนท (2551: 69) ทไดทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา กจกรรมการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ อยในระดบปานกลาง เชน การจดการประชมระหวางผนาชมชน ประชาชนและตารวจ ขอความรวมมอและชแจงเกยวกบหนาทพลเมองด ตลอดจนวธการแจงขาวสาร เปนตน 1.7 ดานการจดตดตามผล ประเมนผล และการปรบปรงแกไข ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ มการประสานงานกบหนวยงานวจยหรอสถาบนตาง ๆ เพอดาเนนการตดตามประเมนผลโครงการ มการตดตามการดาเนนงานชมชนสมพนธ ทงน สอดคลองกบงานวจย ของไพรต รตนะนาม (2546: 59) ทไดทาการศกษาเรองขวญในการปฏบตงานชมชนสมพนธของขาราชการตารวจภธรจงหวดระยอง พบวา ขนตอนการดาเนนงานดานการตดตามผล ประเมนผล และปรบปรงแกไขเพอใหไดผลตามวตถประสงคและเปาหมายอยในเกณฑปานกลาง

2. ปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ การศกษาและวเคราะหปญหาชมชนมากทสด ซงสอดคลองกบงานวจยของ ประเวศ อนทน (2545: 106) ไดทาการวจยเรอง สภาพ ปญหาและประสทธภาพในการปฏบตงานของชดปฏบตการชมชนและมวลชนสมพนธ สงกดกองบงคบการตารวจภธรจงหวดหนองคาย พบวา มปญหาการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบปานกลางทกขนตอน ทงนอาจเปนเพราะทง 7 ขนตอนตางกมความสาคญ ดงนนในการปฏบตงานจะใหประสบความสาเรจนน จะตองปฏบตงานใหครอบคลมทง 7 ขนตอน อกทงยงมปจจยตาง ๆ ทเขามาเกยวของ เชน ดานกาลงพล งบประมาณ นโยบายของผบงคบบญชา ซงกลวนเปนสวนหนงทสงผลตอความสาเรจในงานไดเชนกน และสามารถสรปผลการวจยรายดานได ดงตอไปน 2.1 ดานการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ ไมมการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทชมชนจดขน ไมมการเขาเยยมพบปะผนาชมชน ไมมการชแจงแนะนางานชมชนสมพนธใหแกผนาชมชนตามลาดบ ซงไมสอดคลองกบชชวาล มหาศรานนท (2551: 73) ไดทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา ปญหาในกจกรรมการพบปะเยยมเยยนและรวม

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 120

กจกรรมภาพรวมอยในระดบนอย เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การเขาเยยมพบปะผนาและประชาชนทบาน อยในระดบปานกลาง 2.2 ดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ ไมมการศกษาขอมลชมชน ไมมการสารวจขอมลชมชนสมพนธกบงานดานการปองกนและปราบปราม อาชญากรรม อบตภยและไมมการนาขอมลทไดวเคราะหขอมล สอดคลองกบเสนห เยนเยอก. (2550: 68-79) ไดทาการวจยเรอง ยทธศาสตรการกาหนดแนวทางปฏบตงานตามโครงการตารวจชมชนและมวลชนสมพนธของขาราชการตารวจสถานตารวจภธรบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดราชบร พบวา ปญหาในการปฏบตงานขนเตรยมการดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง 2.3 ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ ไมมการปรกษาหารอกบผนาชมชนเพอระดมสมอง, ทประชมไมไดเปนผกาหนดกรอบนโยบายในการรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสน, ซงสอดคลองกบงานวจยของประเวศ อนทน (2545: 106) ไดทาการวจยเรอง สภาพ ปญหาและประสทธภาพในการปฏบตงานของชดปฏบต การชมชนและมวลชนสมพนธ สงกดกองบงคบการตารวจภธรจงหวดหนองคาย พบวา ปญหาการปฏบตงานของชดปฏบตการชมชนและมวลชนสมพนธ ในขนตอนการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนมระดบปญหาโดยรวมอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะวาการปฏบตงานนนเปนการปฏบตตามนโยบายมากกวาการวางแผนรวมกบผนาชมชนและประชาชน 2.4 ดานการจดระบบงานและการประเมนความพรอม ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ ไมมการสารวจความพรอมของตารวจชมชนสมพนธดานจตสานกและอดมการณ ซงพบวา สอดคลองกบงานวจยของชชวาล มหาศรานนท (2551: 75) ไดทาการวจยเรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา ปญหาการปฏบตงาน ของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา ภาพรวมอยในระดบปานกลาง ไมมการสารวจความพรอมของบคลากรทางดานขวญกาลงใจ จตสานก อดมการณ ความรบผดชอบ ความร ความสามารถและทกษะในการปฏบตงาน 2.5 ดานการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คอ ไมมการพบปะพดคยกบประชาชนตามเคหสถานโดยสอดแทรกความรในการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตด ซงสอดคลองกบงานวจยของเสนห เยนเยอก (2550: 82) ไดทาการวจยเรอง ยทธศาสตรการกาหนดแนวทางปฏบตงานตามโครงการตารวจชมชนและมวลชนสมพนธของขาราชการตารวจสถานตารวจภธรบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดราชบร พบวา มปญหาการใหความรแกประชาชนในดานพษภยของยาเสพตด และดานการปองกนอาชญากรรมและรกษาทรพยสน 2.6 ดานการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ ภาพรวม อยในระดบปานกลาง ไมมการจดประชมระหวางผนาชมชน ประชาชนและตารวจ สอดคลองกบ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 121

ชชวาล มหาศรานนท (2551: 75-76) ไดทาการวจย เรอง การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวา มปญหาดานจดการประชมระหวางผนาชมชนประชาชนและตารวจ การขอความรวมมอและชแจงเกยวกบหนาทพลเมองดตลอดจนวธการแจงขาวสารใหกบตารวจ 2.7 ดานการตดตามผล ประเมนผล และการปรบปรงแกไข ภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง คอ ไมมการประสานงานกบหนวยงานวจยหรอสถาบนตาง ๆ เพอดาเนนการตดตามประเมน ผลโครงการ ซงสอดคลองกบเสนห เยนเยอก (2550: 82) ไดทาการวจยเรอง ยทธศาสตร การกาหนดแนวทางปฏบตงานตามโครงการตารวจชมชนและมวลชนสมพนธของขาราชการตารวจสถานตารวจภธรบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดราชบร พบวา ปญหาอยในระดบปานกลาง คอ ไมมการสรางเครองมอแบบสอบถามแบบสมภาษณในการประเมนผลการดาเนนงานชมชนและมวลชนสมพนธ

ตอนท 2 การหาแนวทางพฒนาการปฏบตงานของตารวจชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร

1. ดานการพบปะเยยมเยยนและรวมกจกรรม คอ จดเจาหนาทชดตารวจชมชนสมพนธเขาพบปะเยยมเยยนประชาชนและผนาชมชนอยางสมาเสมอ ตองเขารวมกจกรรมทชมชนจดขนบอยครงเพอใหประชาชนเกดความไววางใจ สอดคลองกบงานวจยของเสนห เยนเยอก (2550: 112) ศกษาเรองยทธศาสตรการกาหนดแนวทางปฏบตงานตามโครงการตารวจชมชนและมวลชนสมพนธของขาราชการตารวจสถานตารวจภธรบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดราชบร พบวาเจาหนาทตารวจชมชนสมพนธตองสรางความคนเคยใกลชดกบประชาชนและชมชน ใหมากขน ซงเปนกจกรรมทสรางความรสกดใหกบประชาชน ใหรสกวาตารวจเปนสวนหนงในชมชน ทจะเขามาชวยแกไขปญหาตาง ๆ

2. ดานการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน คอ จดเวทแลกเปลยนความคดเหนกบประชาชน หนวยงานทเกยวของเพอศกษาและวเคราะหปญหาพรอมหาแนวทางการแกไข โดยเนนความรวมมอจากทกภาคสวน ซงสอดคลองกบ ลดดาวรรณ หอมหวล (2547: 69) ไดทาการ ศกษา เรองวจยและพฒนายทธศาสตรความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจชมชนและมวลชนสมพนธ โดยใชรปแบบประชาสงคม สถานตารวจภธรอาเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช พบวา ตองมการจดเวทแลกเปลยนและวเคราะหปญหาชมชน ใหประชม หารอ แลกเปลยนความคดเหนวเคราะหปญหารวมกน เนองจากผทอยในชมชนทราบขอมลทแทจรงมากกวาเจาหนาทตารวจชมชนสมพนธ เปนการสงเสรมความสามคคและสรางความเขมแขงของชมชน ผานกระบวนการประชาสงคมอกดวย

3. ดานการประชมวางแผนงานรวมกบผนาชมชนและประชาชน คอ มการจดประชมผนาชมชน ประชาชน คณะกรรมการหมบาน อาสาสมครหมบาน เพอแสดงความคดเหน วเคราะห วางแผน ลงมตแผนการปฏบตงานและแกปญหาทเกดขน ซงสอดคลองกบบญลอ เอยมใย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 122

(2550: 60-61) ไดทาการศกษาเรองการศกษาตารวจชมชนสมพนธในการควบคมอาชญากรรม ตาบลทากวาง อาเภอสารภ จงหวดเชยงใหม พบวา ความรวมมอระหวางตารวจชมชนสมพนธกบประชาชนในการรวมวางแผนงานและปฏบตหนาทรวมกบตารวจชมชนสมพนธในการปองกนอาชญากรรมตางๆ ทเกดขนสามารถทาใหปญหาอาชญากรรมลดลงได

4. ดานการจดระบบงานและการประเมนความพรอม คอ ประชมเจาหนาท ทเกยวของเพอจดระบบงานและขนตอนในการปฏบตงานครอบคลมสภาพและปญหาในชมชน ปรบปรงเทคนควธการและการปฏบตงานของเจาหนาทตารวจและบรการประชาชนตามหลกธรรมาภบาล ดวยความรวดเรว สภาพ อานวยความยตธรรม ซงสอดคลองกบ กาลาภ โตทองสข (2543: 108-109) ไดทาการศกษาเรองการประเมนโครงการตารวจชมชนของตารวจ ภธรภาค 6 พบวาจะตองมการจดระบบงานและประเมนความพรอม เพราะถอเปนปจจยหลกทจะชวยใหการปฏบตงานประสบความสาเรจ ดงนน ผบงคบบญชาควรมการกากบดแลนโยบายและประเมนความพรอมในภาพรวม

5. ดานการแนะนาใหความรเกยวกบการปองกนตนเองและชมชน คอ จดอบรมใหความรแกประชาชน ในเรองการปองกนอาชญากรรม ยาเสพตดใหโทษ ปญหาความปลอดภยตาง ๆ ซงสอดคลองกบงานวจยของ กฤษณะ เกตเนตร (2545: 64-65) ไดศกษาเรอง การประเมนผลนโยบายตารวจชมชนและมวลชนสมพนธ กรณศกษา: จงหวดสโขทย พทธศกราช 2542-2543 พบวา การดาเนนงานตารวจชมชนสมพนธจะตองมการใหความรในดานตาง ๆ เชน ดานปองกนอาชญากรรม ยาเสพตด จะทาใหประชาชนมความรความเขาใจในการปองกนภย

6. ดานการจดระบบประสานความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจ คอ จดประชมระหวางผนาชมชน ประชาชน เจาหนาทตารวจ ชแจงเกยวกบหนาทพลเมองด ตลอดจนวธการแจงเหตและขาวสารใหกบตารวจ ซงสอดคลองกบ ลดดาวรรณ หอมหวล (2547: 70-71) ไดทา การศกษาเรองวจยและพฒนายทธศาสตรความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจชมชนและมวลชนสมพนธโดยใชรปแบบประชาสงคม สถานตารวจภธรอาเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช พบวา เจาหนาทตารวจชดปฏบตการชมชนสมพนธจะตองรจกการตดตอประสานงานเพอให การดาเนนงานบรรลวตถประสงค ใหความร หลกและวธการตดตอสอสาร สรางเครอขายเพอใหทราบขอมลทแทจรง

7. ดานการตดตามผล ประเมนผล และการปรบปรงแกไข คอ จดทาแบบสอบถามเกบขอมลผลกระทบตาง ๆ ในการดาเนนงานชมชนสมพนธเพอนามาแกไขปรบปรงกระบวนการทางานใหดขนมประสทธภาพมากขน จดประชมเจาหนาทตารวจชมชนสมพนธเปนประจาทกเดอน เพอหารอเกยวกบปญหาอปสรรคและเสนอแนวทางแกไขรวมกน ซงสอดคลองกบ กาลาภ โตทองสข (2543: 109-111) ไดทาการศกษาเรองการประเมนโครงการตารวจชมชนของตารวจภธรภาค 6 พบวา จะตองมการเกบขอมลเพอทาการประเมนปจจยเบองตนในการดาเนนโครงการ และการประเมนผลกระทบผลผลตโครงการ การประเมนบคลากรทปฏบตหนาทตารวจชมชนสมพนธ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 123

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะสาหรบการนาผลการวจยไปใช 1. ควรดาเนนโครงการโดยยดหลกการมสวนรวมอยางมระบบตงแตการจดเวทแลกเปลยน

ความคดเหนในการศกษาและวเคราะหปญหาชมชน การออกพบปะเยยมเยยน การดาเนนงานทกขนตอนจะตองประยกตหลกธรรมาธบาล มาใชในการดาเนนงาน มความโปรงใส ตรวจสอบได

2. ผบงคบบญชาระดบสงควรใหความสาคญในการตดตามกากบดแล ใหกาลงใจ เปนทปรกษาแนะนา แกไขปญหาอปสรรคทเกดขน จดใหมสวสดการเพอสรางขวญและกาลงใจ

3. ควรจดใหมการอบรมสมมนา เพมพนความรแกเจาหนาทตารวจและอาสาสมครในระหวางการปฏบตงานเปนระยะ เพอจะไดเขาใจการดาเนนโครงการไดชดเจนและทนตอเหตการณ เพอนามาปรบปรงพฒนาการปฏบตงานใหดยงขน

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. การศกษาครงนเปนการศกษาสภาพปญหาและแนวทางพฒนาการปฏบตงานตารวจ

ชมชนสมพนธในจงหวดกาแพงเพชร เพอใหไดขอมลในเชงลกควรศกษาปจจยแวดลอมทสงผลโดยตรงตอการปฏบตงานตารวจชมชนสมพนธ

2. ศกษาเพมเตมในกรณของการปฏบตงานตารวจชมชนสมพนธกบการมสวนรวมของประชาชนและบรณาการรวมกบหนวยงานอน เพอนาผลการศกษาทไดมาประยกตใชกบการปฏบตงานตารวจชมชนสมพนธ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 124

บรรณานกรม กาลาภ โตทองสข. (2543). การประเมนโครงการตารวจชมชนของตารวจภธรภาค 6.

วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สถาบนราชภฏกาแพงเพชร. กฤษณะ เกตเนตร. (2545). การประเมนประสทธผลนโยบายตารวจชมชนและมวลชน

สมพนธ กรณศกษา : จงหวดสโขทย พทธศกราช 2542-2543. วทยานพนธคร ศาสตรมหาบณฑต สถาบนราชภฏอตรดตถ. ชชวาล มหาศรานนท. (2551). การศกษาสภาพและปญหาการปฏบตงานของตารวจชมชน

สมพนธในจงหวดพระนครศรอยธยา. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา.

ตารวจภธรจงหวดกาแพงเพชร. (2551). แผนปฏบตการชมชนและมวลชนสมพนธ ตารวจภธรจงหวดกาแพงเพชร ประจาป พ.ศ. 2551. กาแพงเพชร: ตารวจภธรจงหวดกาแพงเพชร.

ทศพล อาไพพพฒนกล. (2549). ปญหาในการปฏบตงานตารวจชมชนสมพนธ : ศกษาเฉพาะกรณกองบงคบการตารวจนครบาล 8. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลย ธรรมศาสตร.

บญลอ เอยมใย. (2550). การศกษาตารวจชมชนสมพนธในการควบคมอาชญากรรม ตาบลทากวาง อาเภอสารภ จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

ประเวศ อนทน. (2545). สภาพ ปญหาและประสทธผลในการปฏบตงานของชดปฏบตการชมชนและมวลชนสมพนธ สงกดกองบงคบการตารวจภธรจงหวดหนองคาย. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สถาบนราชภฏสกลนคร.

ไพรต รตนะนาม. (2546). รายงานการวจยขวญในการปฏบตงานชมชนสมพนธของขาราชการตารวจภธรจงหวดระยอง. ชลบร: มหาวทยาลยบรพา.

ลดดาวรรณ หอมหวล. (2547). วจยและพฒนายทธศาสตรความรวมมอระหวางประชาชนกบตารวจชมชนและมวลชนสมพนธโดยใชรปแบบประชาสงคม สถานตารวจภธร อาเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต

สถาบนราชภฏสราษฎรธาน. เสนห เยนเยอก. (2550). ยทธศาสตรการกาหนดแนวทางปฏบตงานตามโครงการตารวจ

ชมชนและมวลชนสมพนธของขาราชการตารวจสถานตารวจภธรบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดราชบร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 125

ประวตผแตง นายธระวฒน แสนคา

นายธระวฒน แสนคา สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร สาขาวชาประวตศาสตรและสาขาวชาการทองเทยว จากมหาวทยาลยนเรศวร ปจจบนเปนนกศกษาปรญญาโท สาขาวชาประวตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม Mr. Teerawatt Sankom obtained his B.A. In History and Tourism from Naresuen University. He is currently studying M.A. in History at division of History, Chiang Mai University. อาจารยเสรมศกด รปตา

อาจารยเสรมศกด รปตา สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท สาขารฐประศาสนศาสตร จากมหาวทยาลยมทราส ประเทศอนเดย ปจจบนเปนอาจารยประจาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร Sermsak Rooptam obtained his Master of Arts in Public Administration from University of Madras, India. He is currently a lecturer in Program of Public Administration, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University. ผชวยศาสตราจารยมย ตะตยะ

ผชวยศาสตราจารยมย ตะตยะ สาเรจการศกษาปรญญาตรสาขาศลปศกษา จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม ปจจบนดารงตาแหนงผชวยศาสตราจารยประจาโปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป และตาแหนงคณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

Mai Tatiya obtained hid bachelor degree in Arts Education form Srinakharinwirot University at Mahasarakham. Currently, he is an assistant professor in the program of Fine Arts and Applied Arts, Faculty of Humanities and Social sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University. Regarding his administra tive position, he is now dean of the Faculty of Humanities and Social sciences.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 126

อาจารยวจตร ศรรตน อาจารยวจตร ศรรตน สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท สาขาพระพทธศาสนาและ

ปรชญา จากมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย ปจจบนดารงตาแหนงอาจารยประจา ตามสญญาจาง ประจาโปรแกรมวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

Vicit Sirirat obtained his M.A. in Buddhism and Philosophy from the Mahamakut Buddhist University. He is currently an contract teacher in the program of Philosophy and Religion, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University.

ผชวยศาสตราจารยศภพงศ ยนยง ผชวยศาสตราจารยศภพงศ ยนยง สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท สาขาศลปศกษา จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ปจจบนดารงตาแหนงอาจารยประจาโปรแกรมวชาวจตร-ศลปและประยกตศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

Assistant Professor Supapong Yuenyong obtained his master of fine arts in Art Education From Srinakharinwirot University. Currently, he is a lecturer in Program of Fine and applied arts. Faculty of Humanities and Social Sciences. Kam phaeng Phet Rajabhat University.

อาจารยจาเนยนนอย สงหะรกษ

อาจารยจาเนยนนอย สงหะรกษ สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท สาขาพทธศาสนศกษา, สาขารฐศาสตรการปกครอง จากมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย ปจจบนดารงตาแหนงอาจารยประจาตามสญญาจาง ประจาโปรแกรมวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร และสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

Jamniennoi Singharak obtained his M.A. in Buddhist Studies, Department of Government from the Mahamakut Buddhist University. He is currently an contract teacher in the program of Philosophy and Religion, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kamphaeng Phet Rajabhat University.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 127

จาสบตารวจนรตต คณชย จาสบตารวจนรตต คณชย สาเรจการศกษาปรญญาตร นตศาสตรบณฑต จากมหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช ปจจบนอยระหวางการทาวทยานพนธระดบปรญญาโท รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

Pol.Sgt.Maj. Nirutti Khunchai obtained his Bachelor of Law from Sukhothai Thammathirat University. Currently, He is a candidate for M.P.A. (Master of Public Administration), Local Government Major at Kamphaeng Phet Rajabhat University.

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 128

หลกเกณฑและขอแนะนาสาหรบการเขยนบทความและการสงตนฉบบ

วารสารพกล เปนวารสารทตพมพเผยแพรเปนราย 6 เดอน (ปละ 2 ฉบบ : ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน และฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม) โดยมขอกาหนด ดงน

1. ประเภทของบทความ 1.1 บทความทางวชาการ เปนบทความทเขยนขนในลกษณะวเคราะหวจารณ

หรอเสนอแนวคดใหม ๆ จากพนฐานทางวชาการ หรอเปนบทความทางวชาการทเขยนขนเพอเปนความรแกคนทวไป

1.2 บทความวจย เปนบทความทมรปแบบของการวจยตามหลกวชาการ กลาวคอ มการตงสมมตฐานหรอมการกาหนดปญหาทชดเจน ระบวตถประสงคทแนนอน มการคนควาอยางมระบบ รวบรวมวเคราะหขอมล ตความและสรปผลตรงตามวตถประสงค 2. รปแบบของบทความ

2.1 ลกษณะโดยทวไป ตนฉบบของบทความควรมความยาว 10-20 หนา กระดาษ A5 (รวมภาพประกอบ) แบบอกษร TH Sarabun PSK ขนาด 16 ระยะขอบดานบน 2.54 ซม. ดานลาง 1.91 ซม. ดานซาย 2.54 ซม. ดานขวา 1.91 ซม.

2.2 ภาษา เปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ ในกรณทเปนภาษาองกฤษ ตองผานการตรวจสอบความถกตองจากผเชยวชาญดานภาษากอนสงบทความมายงกองบรรณาธการ

2.3 ชอเรอง ควรกะทดรด ไมยาวเกนไป ชอเรองใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ตนฉบบภาษาไทยใหพมพชอเรองภาษาไทยกอนแลวตามดวยภาษาองกฤษ

2.4 ชอผเขยนและหนวยงานสงกด ใหระบชอเตม-นามสกลเตมของผเขยน ทงภาษาไทยภาษาองกฤษ และระบตาแหนงทางวชาการ รวมทงหนวยงานทสงกด 2.5 บทคดยอ ใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ มความยาวรวมกนไมเกน 1 หนากระดาษ A5 (บทคดยอควรสนและและใหสาระสาคญตรงประเดน ไมควรเขยนตามแบบ ทเขยนวทยานพนธหรอรายงานการวจยฉบบสมบรณ) 2.6 คาสาคญ กาหนดคาสาคญทเหมาะสมสาหรบการนาไปใชทาคาคนในระบบฐานขอมล ทคดวาผทจะคนหาบทความควรใช ใหระบทงคาในภาษาไทยและภาษาองกฤษ ใสไวทายบทคดยอของแตละภาษาอยางละไมเกน 5 คา

2.7 บทนา อธบายถงทมาและความสาคญของปญหา (กรณเปนบทความวจย ใหแสดงเหตผลทนาไปสการศกษาวจย พรอมทงจดมงหมายทเกยวของ รวมทงวตถประสงคของการวจย)

2.8 วธการวจย เครองมอการวจย และระเบยบวธวจย (สาหรบบทความวจย) ใหอธบายกระบวนการดาเนนการวจย วธการศกษาสงทนามาศกษา จานวน ขนาด ลกษณะเฉพาะของ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 129

ตวอยางทศกษา ตลอดจนเครองมอและอปกรณตาง ๆ ทใชในการศกษา อธบายแบบแผนการวจย การเลอกตวอยาง วธการเกบขอมล การวเคราะหขอมล และสถตทใช

2.9 ผลการวจย (สาหรบบทความวจย) ใหเสนอผลการวจยอยางชดเจนตรงประเดน ตามลาดบขนตอนของการวจย โดยตองมการแปลความหมายและวเคราะหผลทคนพบ และสรปเทยบกบสมมตฐานทตงไว (ถาม)

2.10 การอภปรายผล การวจารณและสรป ขอเสนอแนะ (สาหรบบทความวจย) ใหชแจงผลการวจยวาตรงกบวตถประสงค/ สมมตฐานของการวจย สอดคลองหรอขดแยงกบผลการวจยของผอนทมอยกอนหรอไมอยางไร เหตผลใดจงเปนเชนนน และใหจบดวยขอเสนอแนะทจะนาผลงานวจยไปใชประโยชน หรอทงประเดนคาถามการวจย ซงเปนแนวทางสาหรบการทาวจยตอไป

2.11 กตตกรรมประกาศ (สาหรบบทความวจย) ใหระบสน ๆ วางานวจยไดรบทนสนบสนนหรอความชวยเหลอจากองคกรใดหรอผใดบาง

3. การเขยนเชงอรรถและบรรณานกรม ใชรปแบบการอางองแบบนาม-ป (Author-Year Format)

3.1 การอางองเชงอรรถ (ใชแทรกในเนอหา) 3.1.1 อางองจาก หนงสอ สงพมพ ผแตงคนเดยว - การอางองใหระบชอผแตง ตามดวยเครองหมายจลภาค (Comma ,) ปทพมพ เครองหมายมหพภาคค Colons : ) และเลขหนาไวในวงเลบ ทายขอความทอางอง เชน (ปทป เมธาคณวฒ, 2544: 57) - กรณทสรปเนอหามาหมดทงเลม ไมใชเฉพาะสวนใดสวนหนงไมตองระบ เลขหนา เชน (บญศกด แสงระว, 2546) - กรณทผแตงเปนฐานนดรศกด บรรดาศกด สมณศกด ใหคงไวเหมอนทปรากฏในหนาปกในของหนงสอ เชน (พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว, 2540) - กรณผแตงมยศทางทหาร ตารวจ ตาแหนงทางวชาการ คาเรยกทางวชาชพ ไมตองใสไว เชน ศาสตราจารยนายแพทย ประเวศ วะส (ประเวศ วะส, 2540) - กรณระบชอผแตงลงไปในเนอหาแลว ไมตองใสชอผแตงซาอก เชน วโรจน สารรตนะ (2546) นโยบายสาธารณะ คอ................ - การอางองเอกสารหลายเรอง แตผแตงคนเดยวกน ใหเขยนชอผแตงครงเดยว แลวเรยงปทพมพจากนอยไปหามาก

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 130

(ประเวศ วะส, 2544 ; 2545) ผแตง 2-3 คน

- ใหลงรายการดวยชอ-นามสกล ของผแตงทง 2-3 คน เชน (พฤทธ ศรบรรณพทกษ และ สชาต กจพทกษ, 2545) (Shah & Ratcliffe, 2003) (วนทยา วงศศลปภรมย, อมรรตน พนธงาม และ ชนาธป ทยแป, 2545) (Kotler, Bowen & Makens, 1999) Page และ Dowling (2002) ไดใหคาจากดความของคาวาการทองเทยว เชงนเวศไวได อยางนาสนใจวา .................... ผแตงทเปนสถาบน

- ใหลงรายการดวยหนวยงานระดบสงกอน และตามดวยหนวยงานระดบรอง ลงมา เชน (มหาวทยาลยเชยงใหม, บณฑตวทยาลย, 2544) กรณทเอกสารไมปรากฏชอผแตง

- ใหลงชอเรองแลวตามดวยปทพมพ และเลขหนา เชน (การคาชายแดน, 2544: 15)

กรณทไมมผแตง แตมชอผรวบรวม เรยบเรยง บรรณาธการ ผแปล ฯลฯ - ใหลงรายการดวยชอ ตามดวยเครองหมายจลภาค (,) และบอกตอทายวาเปน

ผรวบรวม เรยบเรยง บรรณาธการ ผแปล (ดวงสมร อรพนท, บรรณาธการ, 2546)

(Fraser & Rose, editor, 1980) 3.1.2 อางองจากโสตทศนวสด

ใหลงรายการชอผรบผดชอบหรอผผลต ตามดวยเครองหมายจลภาค (Comma ,) ปทผลต ตามดวยเครองหมายมหพภาคค (Colons :) และลกษณะของโสตทศนวสด

(สานกงานพลงงานปรมาณเพอสนต, 2544: CD-ROM) 3.1.3 การอางองระบบสารสนเทศออนไลน

ใหลงรายการชอผรบผดชอบ หรอหนวยงานทรบผดชอบ ตามดวยเครองหมาย จลภาค (,) ปทคนขอมล ตามดวยเครองหมายมหพภาคค (Colons :) และระบประเภทสอ เชน ระบบออนไลน ไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail)

(มหาวทยาลยแมฟาหลวง, 2547: ระบบออนไลน) (Singh, 2002: E-mail)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 131

3.1.4 การอางองเสรมความ ในกรณทจะอธบายหรอขยายความเนอหาตอนใดตอนหนง เพอใหรายละเอยดขยายความเพมเตม ใหใสเครองหมายดอกจน (*) ไวทายขอความนน และอธบายหรอขยายความ เพมเตมไวทายหนานน ๆ เชน

การคาชายแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบานดานจงหวดเชยงรายทผานพธการทางศลกากร ในป 2540* มมลคารวม ทงสน 3,306.17 ลานบาท 3.2 การอางองบรรณานกรม (แบบระบบ APA (American Psychological Association)) บรรณานกรม ประกอบดวย ชอผแตง ปทพมพ ชอเรอง สถานทพมพ สานกพมพ มแบบแผนการลงรายการอางองดงน

3.2.1 ผแตง ผแตงทเปนบคคล - สาหรบผแตงคนไทย ใหใสชอ-นามสกล ไมวาผลงานจะเปนภาษาไทยหรอภาษาตางประเทศ ไมตองใสคานาหนานามอน เชน นาย นาง นางสาว ศาสตราจารย นายแพทย ดร. ฯลฯ ยกเวนราชทนนาม ฐานนดร-ศกด ใหคงไว และคนโดยใสเครองหมายจลภาค เชน แมนมาส ชวลต, คณหญง. - สาหรบผแตงชาวตางประเทศ ใหขนตนดวยนามสกลตามดวยชอตนและชอกลาง โดยคนดวยเครองหมายจลภาค (,) ระหวางชอสกล และชอตน ชอกลาง เชน Hackett, D.A. - สาหรบหนงสอทผแตงใชนามยอ หรอ นามแฝง ใหใชตามทปรากฏในหนาปกใน หากทราบชอจรงใหวงเลบตอทาย เชน ทมยนต (วมล ศรไพบลย)

ผแตงทเปนสถาบน - เชน หนวยงานราชการ สถาบนการศกษา หนวยงานเอกชน รฐวสาหกจ สมาคม

สโมสร โรงพยาบาล ธนาคาร ฯลฯ ใหลงรายการตามทปรากฏในหนาปกใน โดยลงรายการหนวยงานใหญไปหาหนวยงานยอย เชน มหาวทยาลยแมฟาหลวง. สานกวชาวทยาศาสตร. กระทรวงมหาดไทย. กรมการปกครอง. UNDCP Regional Centre for East Asia and the Pacific. หนงสอทไมทราบผแตง

- ใหลงรายการแรกดวยชอหนงสอหรอชอบทความแทน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 132

3.2.2 ปทพมพ ใหใสปทพมพลาสดทปรากฏในหนงสอในวงเลบตามหลงผแตง และตามดวยเครองหมายจด (.) ถาหนงสอไมปรากฏปทพมพ ใหใส ม.ป.ป. (ไมปรากฎปทพมพ) หรอ n.d. (no date) เชน (2446). (ม.ป.ป.). (n.d.).

3.2.3 ชอเรอง ใหเขยนตามทปรากฏในหนาปกในของหนงสอ ทงชอเรองหลกและชอรองจบขอความใหใสเครองหมายจด (.) และใชตวหนา หากเปนชอบทในหนงสอ หรอชอบทความวารสาร ใหใสไวในเครองหมายอญประกาศ (“………”) โดยไมตองขดเสนใตหรอตวหนา เชน ทรงเจาเขาผ : วาทกรรมของลทธพธและวกฤตการณของความทนสมยในสงคมไทย. 3.2.4 สถานทพมพ สานกพมพ ใหระบตามทปรากฏในหนงสอหากมทงสานกพมพและโรงพมพใหใสสานกพมพ แตถามโรงพมพอยางเดยว ใสชอโรงพมพ ถาไมปรากฏทงสถานทพมพและสานกพมพ ใหใสวา ม.ป.ท. (ไมปรากฏสถานทพมพ) หรอ N.P. (No Place) และ ม.ป.พ. (ไมปรากฏสานกพมพ) หรอ n.p. (no publisher) หลงสถานทพมพใหใสเครองหมายมหพภาค (:) หลงสานกพมพใหใชเครองหมายจด (.) เชน

กรงเทพฯ: สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. London: Financial Times.

New York: n.p. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. หรอ ม.ป.ท.: ม.ป.พ.

กรณทเปนภาษาองกฤษใช N.P.: n.p.

ตวอยางการลงรายการอางองบรรณานกรม - อางองจากหนงสอ ชอผแตง.//(ปทพมพ).//ชอเรอง.//ครงทพมพ.//สถานทพมพ:/สานกพมพ.//(ชอชด

หนงสอหรอลาดบท (ถาม)) เชน ศกดา ธนตกล. (2544). กฎหมายกบเศรษฐศาสตร: ทรพยสน สญญา และละเมด.

กรงเทพฯ: นตธรรม. McDougall, Alan. (1999). Mastering swaps markets: a step-by-step guide to

the products, applications and risk. London: Financial Times. …………………………………………

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 133

ระเบยบการตพมพวารสารพกล

ตามทกองบรรณาธการวารสารพกล ไดกาหนดหลกเกณฑและขอแนะนาสาหรบการเขยนบทความและการสงตนฉบบ เพอเปนแนวปฏบตสาหรบผเขยนแลวนน ในการนเพอใหการพจารณาคดเลอกบทความทจะตพมพไดดาเนนไปดวยความเรยบรอย กองบรรณาธการวารสารพกล จงกาหนดระเบยบการตพมพวารสารพกล ไวดงตอไปน

1. บทความทจะรบไวพจารณา ตองเปนบทความวชาการ บทความวจย บทความ วทยานพนธ หรอบทวจารณหนงสอ ทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

2. ตองเปนบทความทไมเคยตพมพท ใดมากอน หรอไมอยในระหวางการเสนอ เพอพจารณาตพมพในวารสารอน

3. ตองเปนบทความทมรปแบบเปนไปตามหลกเกณฑและขอแนะนาสาหรบการเขยนบทความและการสงตนฉบบวารสารพกล กรณกองบรรณาธการไดรบบทความและไดตรวจสอบแลว พบวายงไมถกตองตามรปแบบ กองบรรณาธการจะสงคนใหผเขยนไปทาการแกไขใหถกตองกอน

4. กรณทกองบรรณาธการเหนวาบทความมความถกตองตามรปแบบแลว กองบรรณาธการ จะสงบทความนนไปยงผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของ เพอพจารณากลนกรองและประเมนคณภาพตามเกณฑการประเมนทกองบรรณาธการกาหนด

5. เมอกองบรรณาธการไดรบบทความคนจากผทรงคณวฒ ทพจารณากลนกรองและประเมนคณภาพเสรจแลว หากมการแกไขใด ๆ กองบรรณาธการจะสงบทความนนไปใหผเขยนดาเนนการแกไขใหถกตองสมบรณอกครงหนง

6. กองบรรณาธการจะตอบรบใหผเขยนทราบภายใน 7 วน นบแตวนทกองบรรณาธการไดรบบทความทไดดาเนนการแกไข ตามขอ 5. เรยบรอยแลว และกองบรรณาธการจะตพมพบทความนนในฉบบปจจบนหรอฉบบถดไปตามลาดบของการไดรบบทความทสมบรณ

…………………………………………

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 134

แบบเสนอบทความเพอลงตพมพในวารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

ขาพเจา...............................................................ตาแหนง.................................................

วฒการศกษาสงสด............................................ชอปรญญา............................................................ สถานททางาน................................................................................................................................. ทอยทตดตอไดสะดวก เลขท................หมท............ซอย.....................ถนน................................... อาเภอ....................................จงหวด............................................รหสไปรษณย............................ โทรศพท..............................โทรสาร.................................E-mail................................................... ขอเสนอ

( ) บทความทางวชาการ ( ) บทความวจย ( ) บทความวทยานพนธ ( ) บทวจารณหนงสอ

ชอเรอง (ไทย)................................................................................................................................. ชอเรอง (องกฤษ)............................................................................................................................

สงทสงมาดวย 1. ตนฉบบบทความ พรอมประวตผเขยนบทความในรปแบบเอกสาร จานวน 1 ชด 2. แผนบนทกขอมล (Diskette)

ขาพเจาขอรบรองวาบทความทเสนอมาน ( ) เปนผลงานของขาพเจาแตเพยงผเดยว ( ) เปนผลงานของขาพเจาและผรวมงาน ตามชอทระบในบทความจรง

ลงชอ................................................................... (................................................................) วนท.......เดอน.......................พ.ศ..........

ใบสมครสมาชก

วารสารพกล ยนดรบบทความจากอาจารย นกวชาการ นสตนกศกษา และผสนใจทวไป โดยสามารถสงบทความไปท บรรณาธการวารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ต.นครชม อ.เมอง จ.กาแพงเพชร 62000 (ตดตอสอบถามรายละเอยด โทร 0-5572-2500 ตอ 1233)

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2554 135

ใบสมครสมาชกวารสารพกล ขาพเจา........................................................................................................................................... ทอย ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ โทรศพท..............................โทรสาร.................................E-mail...................................................

ขอสมครเปนสมาชกวารสารพกล ปท........... พ.ศ. .............. อตราคาสมาชก 1 ป (เลม1,2) เปนเงนจานวน 250 บาท เลมท 1 พ.ศ. .............. อตราคาสมาชก 1 เลม เปนเงนจานวน 125 บาท เลมท 2 พ.ศ. .............. อตราคาสมาชก 1 เลม เปนเงนจานวน 125 บาท

โดยขาพเจาไดจดสง ตวแลกเงนไปรษณย เลขท……………………………...................…............………… ธนาณต เลขท……………............................................................... เงนสด ใหกบผรบชอ..................................................................

การจดสงใบเสรจรบเงน ในนาม ขาพเจา หนวยงานราชการ/นตบคคลชอ……….……………………….........................………………………… ทอย…………………………………………………………………………………..….......................................……… …………………………………………………………………………………………………..........................................

การจดสงวารสาร ในนาม…………............……............................…………….………………….. ทอย………………………………………………..……………………………………….......................................…… ………………………………………………………………..…………........................................………………………

ลงชอ....................................................ผสมครสมาชก (...................................................) ......../........../..........

วารสารพกล

วารสารพกล

วารสา

รพกล