Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu

làm ng i ch u 1 www.hobieuchanh.com

LÀM NG I CH U Bi u Chánh

I- NG THINH T NG NG

y b a rày nh t báo Sài Gòn r p nhau mà khen ng i r p hát Casino háttu ng “ Les Miserables”1 hay l m.

Nàng Lý T Nga a coi hát b , ch ít ham coi hát bóng, nh ng vì nàng nhà cc truy n hoài r i c ng bu n, mà l i th y nh t báo khen quá, nên t i l i nàng r at, g u, thay qu n, i áo, tính i coi hát bóng m t b a mà ch i.

Nàng b c vô r p hát th y có ng i ta ng i r i rác các h ng c ch ng n m sáuch c ng i. Nàng l a hàng gh tr ng r i ph ng ph ng i l i ng i cái gh u, ngvãn hát i ra cho d .

Nàng T Nga mình m c m t cái áo t en phía trong lót màu bông h ng l t,i b n m t cái qu n l c tr ng ch n mang m t ôi giày nhung en.Tuy tay có eo

t b cà rá h t xoàn, tai có eo m t ôi bông h t xoàn, và c c ng có eo m t s idây chuy n c ng nh n h t xoàn, song s trang s c c a nàng coi c ng t m th ng,ch không có v ch ng di n chi h t. Ch ng hi u vì c nào lúc nàng m i i vô thìng i ta l i chong m t, day u l i mà ngó nàng, r i ch ng nàng ki m ch ng i yên,ng i ta l i c ng c ngó nàng hoài n a.

Có l nàng th y ng i ta ngó thì nàng e l , nên nàng l t cái kh n màu h t gàxu ng mà b trong lòng, r i v i tay l y t ch ng trình hát bóng c m mà coi.

Cách ch ng bao lâu có hai ng i àn bà i vô, r i x m x m l i hàng gh c a TNga mà ng i, ng i nh ch ng m i b y m i tám tu i, thì ng i m t bên T Nga,còn ng i l n, tóc ã b c hoa râm thì ng i k ó n a.

Nga li c m t ngó ng i tr tu i, mà ng i y c ng li c m t ngó nàng haing i ngó nhau r i c i nh ng vì không quen v i nhau, nên không chào h i chi h t.

Hai ng i m i vô ó v a ng i yên ch , thì ng i tr tu i nói v i ng i kiang: “Mình ng i hàng gh n y có g n m t chút. Ch chi mình vô s m, mình mua

gi y ng i phía sau d coi h n?” Ng i kia áp nh r ng: ”Ng i ây c ng c. Phíasau có Tây nhi u, khó lòng “.

Nga nghe ng i nh kêu ng i l n b ng dì, thì bi t không ph i là m con.Nàng coi k th y ng i l n m c áo xuy n en, qu n lãnh en tay eo m t chi chuy n, mang m t ôi dõn2. Ng i y tr ng tr o, m p m p, tuy tóc ã m b c màda m t còn ch a dùn. Còn ng i nh m c áo màu nguy t b ch, qu n lãnh en, uchoàng kh n l c tr ng có thêu bìa, ch n mang giày thêu kim tuy n, tai eo bông h txoàn, c eo m t s i dây chuy n nh có nh n ba h t xoàn l n tay trái eo m t chi c

m th ch, tay m t eo m t chi c huy n3 c n. Ng i dong d y, không m p không

1 Nh ng k kh n kh2 mang d i ch n c a àn bà, nh ng m i q t, gót th p3 vòng tay b ng á en

http://www.hobieuchanh.com


m nh ng c m tay no tròn, ngón tay suông t, bàn tay d u nhi u, da m t khôngi ph n mà tr ng trong, môi không thoa son mà ng , r ng nh r c l i trong

ng n, m t hi n l ng l i sáng r . Nga th y ng i dung nhan thi t là p , mu n làm quen ng h i th m

coi ng i âu, song nàng ch a ki m c ch c mà làm quen, thì l i nghe rungchuông s a so n hát.

èn trong r p t t h t, r i nghe phía ngoài c a máy quây l ch x ch. Ch ng baolâu kh i s coi hát. Ng i l n ai c ng ng i im lìm chóng m t mà coi, duy có s p connít la ó r i l i v tay vang rân.

Nga m c coi, nên cái kh n r t xu ng t nàng không hay. Ng i con gáing i m t bên ó dòm th y l t t cúi xu ng l m giùm, r i a cho nàng. T Nga

i và nói: ”Cám n cô”. Ti ng nghe ng t x t.Hai ng i u có ý mu n làm quen v i nhau, l i c ng mu n th a d p y mà

nói, ng t vì bóng ng ch p, èn còn t t, li u th nói nhi u không ti n, nên làm lmà coi hát. Bóng ch p n lúc nàng Fantine kh n kh , ph i c t tóc nh r ng mà bán

ng l y ti n tr cho ng i lãnh nuôi con mình thì hai nàng u c m xúc nên ac m t m t l t. Thình lình h t l p, h v n èn khí b c lên sáng lòa. Hai nàng

ng i nào c p m t c ng t r t, ng i nào c ng s h th n, nên ng thò tay vàotúi móc kh n nh ra mà lau n c m t.

Nga th y nàng ng i m t bên ó c ng l c lõng nh mình, thì nàng h t ái ng ia, nên nàng day qua má nói r ng: ”Tu ng n y hát coi ng lòng quá cô há”. Nàng

y li n chúm chím c i và áp r ng: ”Nãy gi tôi khóc ngay. Tôi th y ng i àn bàmà b kh n kh quá nh v y tôi ch u không c. Tôi hay m i lòng l m, nên tôi ítmu n i coi hát”.

Nga nghe m y l i th t thà y r t hi p v i ý nàng nên nàng nói ti p r ng:- Tôi c ng v y. Tôi coi hát h t i m y khúc ng i ngay mà b ho n n n, thì tôi

ch y n c m t. H m nay tôi th y nh t báo khen tu ng n y hay l m, nêna nay tôi i coi th , té ra tu ng hay thi t.

- Tôi c ng v y.T i tôi th y nh t báo khen quá, nên tôi m i xin dì tôi d t tôi icoi ây.

- Nhà cô âu?- Tôi trong Ch L n.- Dì ây là dì ru t c a cô hay là dì sao?- Dì ru t tôi. Ch ru t c a má tôi. Còn cô Sài Gòn hay là l c t nh lên ch i?- Tôi Sài Gòn. Tôi ng i g c Trà Vinh, m i mua nhà v trên n y ch ng vài

m nay.- Th y i v làm vi c trên n y hay sao?- Không. nhà tôi làm vi c Tòa án d i M Tho. Vì th ng em tôi nó còn h c

tr ng Chasseloup, mà tôi mu n g n g i nó, nên m i mua nhà mà trêny.

- Th y làm vi c d i M , sao cô l i trên n y? Nga nghe h i câu ó, thì nàng cúi m t b coi bu n xo, song nàng g ng mà

áp r ng:



- Vì tôi còn có m t mình má tôi, nên tôi ph i h h v i má tôi cho vui...Cô cóch ng hay ch a?

Chuy n n y t i nàng m c áo màu nguy t b ch y nghe h i nh v y, có s c hth n, nên c ng cúi m t xu ng và áp nh r ng:

- Ch a.- Hai bác còn m nh gi i h t há?- Tía má tôi u khu t h t.- u v y thì bây gi cô v i dì ây ph i hôn?- Ph i.- Cô n m nay c m y tu i?- Tôi m i b y tu i.- Té ra cô nh h n tôi ba tu i.Hai nàng m i nói chuy n t i ó, k h t t èn hát ti p nên ph i nín thinh coi

hát. T ó v sau h h t ch p thì hai nàng nói chuy n v i nhau, lúc thì lu n v tu nghát, lúc thì h i vi c gia ình, tuy m i g p m t l n u, mà câu chu ên có h i dandíu, ch ng khác nào nh ã quen bi t lâu r i v y.

n m i m t gi r i m i vãn hát. T Nga khuyên dì cháu nàng Ch L nó ng i nán i h ra b t r i mình s ra sau, cho d . Khi ng d y i ra T Nga m i

nói v i hai dì cháu r ng: ”V Ch L n ng v ng quá, tôi s i xe kéo không ti n.Ng i l n tu i áp r ng: ”Dám i xe kéo âu. ra ngoài ki m xe mui m n i”.

Ra t i c a r i, T Nga t giã, bèn nói v i ng i con gái r ng: ”Nhà tôi ngThu n Ki u, s 112; tôi m i cô v i dì b a nào có d p ra ngoài n y ban ngày thì ghénhà tôi ch i”. Nàng y cúi u và áp r ng: ”Cám n cô, khi nào có d p tôi s rath m cô. Còn cô có vô Ch L n ch i, tôi c ng xin cô ghé nhà tôi u ng n c. Tôi

ng Cây Mai, s 82”. Hai nàng cúi u chào nhau r i lên xe kéo mà i. Nga v d c ng, trong trí nàng th m khen nàng y hoài, không bi t nàng

là con c a ai mà dung nhan p v n nói có duyên, t ng i t ng ng d u dàng,cách ngó cách c i m th m, thu nay ch a g p m t nàng nào ngôn dung c

y.Nàng n y là con gái c a ông Bang Siêu, tên nàng là Thái C m Vân n m nay

c 17 tu i r i mà ch a có ch ng. Ông Bang Siêu là Tri u Châu bên Tàu qua Vi tNam h i 22 tu i. Ông buôn bán làm n khá l n r i m i l p m t ti m trà t i ngGia Long. Ông c i m t ng i v Vi t Nam phía d i C n Giu c, cách ít n m m isanh nàng C m Vân. Ông buôn bán ngày càng thêm khá.V ông là ng i ch n ch tngay th ng b i v y ng i m t n c u tin c y ông, nên có m t n m n u hi pnhau mà c ông làm Ban Tr ng.

Khi C m Vân c 9 tu i, ông Bang Siêu ti m trà cho v coi, ng ông vTàu mà th m t quán. Ai c ng t ng ông v Tàu ít tháng r i ông tr qua, nào dè ông

i m i có m t tháng r i thì có th bên Tàu g i qua nói ông ch t. ông Bang Siêu l y làm b i r i, ph n thì ti m l n mua bán b c muôn, ph n

thì bà không bi t ch Tàu, bà không xem s sách c. Bà s tài phú gian l n, b iy bà sang ti m cho ng i khác, l y ba muôn r i ng b c bà mua n m c n ph

u t i ng Cây mai, giá hai muôn tám còn b y ngàn bà làm v n mà nuôi con.



Bà d n c n u, còn l i b n c n bà cho m n, m i tháng góp ti n ph c vàitr m ng.

Qua n m sau bà cho C m Vân vào nhà tr ng4 Ch L n mà h c, C m Vân s nkhi u thông minh, l i nh tánh c n c , nên nàng m i h c 5 n m ã bi t nói ti ng Tây,bi t vi t ch Tây dùng, mà nàng l i bi t thêu thùa và may vá khéo l m. Nàng tính

c luôn cho n 20 tu i m i thôi ch ng dè khi nàng m i c 15 tu i, m nàng ttr n nhà c a không ai coi b i v y nàng ph i thôi h c ng v nhà mà cai qu n snghi p. Nàng không có bà con ông: bên n i thì có vài ng i chú h mà thôi, chkhông có bà con ru t; còn bên ngo i thì có m t ng i dì, ch ng ch t không có con,

i R ch Ki n ch không còn ai n a. C m Vân là con khách Tri u Châu nh ng vì cha ch t h i nàng còn nh d i,

i t y v sau nhà thì g n g i v i m Vi t Nam, vô tr ng thì b u b n v i con gáiVi t Nam, nàng t p tánh n t l ngh a theo con ng i Vi t Nam b i v y n u ai khôngrõ c i r c a nàng thì ch ng bao gi mà nghi nàng là con khách trú. Khi m nàngkhu t r i nàng li u m t mình không ti n, nên n n n v i dì, là cô ba Hài, v v inàng. Cô ba Hài c ng có v n n m b y tr m, ch không ph i nghèo c c gì, nh ng vìbà không ch ng, không con, m t mình qu nh hiu, l i th y cháu còn nh d i không

không b o b c nó, b i v y bà m i bán nhà v C m Vân.m Vân c tang báo hi u cho m thi t là chính ch n. Tr n hai n m nàng x n

n trong nhà mà h h v i dì ch ng khi nào nàng ló ra ng, h khen hát Qu ngông hay nàng làm l mà h n l Kh ng T l n nàng c ng không k . Nàng m i

mãn tang m c vài tháng mà ã có hai ng i mái chính5 v i m t ng i con ôngBang c y mai nói mà c i nàng. Trong ba ch y nàng không ng ch nào h t. Haing i chú m t h n khuyên l n nàng h t s c, mà nàng c ng không ch u. H gi n

r y và h i vì c nào mà m y ch u giàu có x ng áng mà nàng l i chê h t th y,thì nàng nói r ng, nàng còn nh , nên ch a mu n l y ch ng, ch nàng không nóiduyên c nào khác.

a nay nàng c nh t báo th y có l i khen r p hát Casino ngoài Sài Gòn háttu ng m i hay l m nàng m i dì i coi th nên nàng m i g p nàng T Nga mà làmquen ó.

Còn nàng T Nga là con bà T ng Hi n, g c Láng Thé, thu c t nh Trà Vinh.Không ai bi t ông T ng Hi n sanh t i x nào. Theo l i m y ông già bà c nói

i, thì lúc Hi n còn trai tráng anh ta n Láng Thé ki m ch làm n. Anh ta vào i c u H ng c Khoan. H ng c Khoan có ch ng vài ch c m u ru ng mà thôi,

ch không giàu chi l m.V ông ch t s m, l i cho ông m t a con gái tên là ThLài. Lúc ông m n tên Hi n thì Th Lài c 21 tu i r i mà ch a có ch ng. TuyHi n nghèo i , nh ng mà anh ta bi t ch nho chút ít, b t ng m nh d n, v nnói khôn lanh, m t mày sáng láng. Anh ta c có ít tháng thì ã t tình v i congái ông ch nhà, H ng c Khoan s làm r y ra càng thêm x u h , b i v y g ph tTh Lài cho tên Hi n, ng trong kh i oán thù, ngoài kh i d ngh .

4 tr ng n do nhà th qu n lý, còn g i là tr ng bà ph c5 (compradore), ng i thay m t hãng buôn l n làm môi gi i, giao thi p v i khách hàng; còn g i là mãi bi nhay m i b n



Hi n là tay khôn ngoan, khi H ng c Khoan ch t r i, anh ta k nghi p thì anhta tung hoành, quy t dùng gia tài chút nh c a cha v l i ó mà làm m t snghi p l n trong t nh Trà Vinh. Anh ta ngh n u không có quy n th thì khó màlàm giàu c. Anh ta m i ra làm làng, ban u làm H ng hào, xã tr ng, l n l nmò lên ch c H ng qu n H ng s . Anh ta dùng cái quy n H ng ch c mà hunghi p l ng g t nh ng Th dân kh kh o trong làng, nh làm nh v y nên làm

ng ch c trong m i n m thì ru ng t ã t ng s lên t i m t tr m m u. Anh tai g p d p may, lúc y trong t ng khuy t ch c Phó T ng. Anh ta ra tranh c , nh

trong nhà có ti n, h nói âu ng i ta nghe ó b i v y cho nên lo có m t tháng, t ncó m t ngàn ng, mà c làm th y Phó. Anh ta làm Phó T ng không có quy nhành gì bao nhiêu, nh ng mà anh ta là ng i th y xa, nên không l y s ó làm bu nngh vì ông Cai T ng ã già r i n u mình bi t nh n nh n trong m t ít n m thì cáiquy n cai T ng không l t kh i tay mình c. Thi t qu ông Hi n làm phó T ng m iba n m, k Cai T ng qua i, ông ta c c p b ng làm Cai T ng.

Quy n th ã s n r i, oai nghi l p thêm không khó gì, ông Hi n m i dùngquy n th , l p oai nghi mà s a tr dân làng trong t ng. Cách ông s a tr khác h nng i ta h t th y; ông s a là s a b n b a; ông tr là tr th tá canh ch khôngph i ông s a t c x u thói hèn, không ph i ông tr côn c p n nh m t hai ôngCai T ng khác. Ông s a tr có m y n m mà ru ng t c a dân Th m i ph n ãsang tên ông ng b h t b y tám ph n.

Ông T ng Hi n có hai a con: a con gái l n tên là Lý T Nga, a con trainh tên là Lý Chánh Tâm. Tuy ông làm quan ông ít th ng dân, nh ng ông làm chathì ông th ng con nhi u l m. a con gái ông cho lên N h c ng mà h c, còn

a con trai thì ông g i nhà ng i quen ng i h c tr ng t nh Trà Vinh. T Ngac t i 16 tu i, có b ng s h c r i ông m i em v tính g l y ch ng. Cách ba n m

tr c ông xin phép i Sài Gòn h u Toà Phúc Án v v ông ki n giành 120 m u ti tên Th ch G ng. Khi ông v n nhà thì khí s c ông hân hoan l m. Ông nói cho con hay r ng, ông ã ng ki n r i, mà ông ã h a g T Nga cho con trai ông

Cai T ng H M Tho, chàng y tên là Lê Phùng Xuân, ng làm thông ngôn ToàPhúc Án trên Sài Gòn.

Ông vui ch a c m y ngày, Lê Phùng Xuân ch a i l chi h t, k ông mangt ch ng b nh phi th ng b ng ông m t ngày m t thêm l n, da m t v i tròng cont ông m t ngày m t thêm vàng, ông u ng thu c Tây, thu c Tàu, thu c Nam,

th mà b nh c ng không th y gi m. Nh ng h ng ch c n th m ông có nhi ung i oán ch c ông b th , ho c b thu c, nên khuyên ông r c th y mà m ho cmay m i h t c. Ông nghe có ông L c Ba chùa C n Chông m ng i gi i l m.Ông l t t cho ng i i r c, thì ông L c Ba không ch u i. Ông cùng th ph i

n xe h i mà qua ó, té ra qua n ch ông L c ba coi b nh r i thì ông l c ung không bi t làm thu c.

Ông T ng Hi n tr v nhà, b nh càng ngày càng thêm n ng, n u ng khôngc, c n m mà th è è hoài. M t êm n , ông bi t trong mình không ch u lâu n ac, ông bèn kêu v con l i ng g n ông r i ông tr i hai u: m t là ph i g T



Nga cho Lê Phùng Xuân, hai là ph i lo cho Chánh Tâm n h c cho có c p b ng. Vcon ông khóc rùm, ông nh ng m t nhìn v nhìn con m t l n chót r i t t h i.

Cai T ng H M Tho hay tin T ng Hi n ch t, thì d t con là th y thông ngônLê Phùng Xuân, xu ng u tang. Bà T ng Hi n nh n d p y, bà thu t l i tr i c ach ng l i cho Cai T ng H nghe, Cai T ng H r t vui lòng; nên làm bá nh t6 cho T ngHi n r i, thì cai T ng H c y mai n nói mà c i T Nga cho Phùng Xuân.

Bà T ng Hi n th m ngh ch ng ch t l i cho bà b c h n m i ngàn ng, lúan hai ch c ngàn gi , ru ng h n n m tr m m u, mà con trai thì kh d i, m i h cp nh t tr ng t nh mà thôi, n u bà không lo g con gái l y ch ng, tho ng nh vi c

nhà có x y ra u chi tr c tr , thì bà bi t nh c y ai. ã v y mà ch ng ch t c n d nvi c ân c n l m, nên d u th ng con, bà c ng không l ph ý ch ng.

Còn nàng T Nga, tuy sanh trong nhà T ng Hi n m c d u, song tánh tình cch nàng không gi ng cha chút nào h t. trong nhà thì nàng hi n l ng ra ngoài

ng thì nàng khiêm nh ng, v i ng i l n thì nàng cung kính, v i k nh thìnàng d u m m, nh t là i v i cha m cùng em thì nàng th o thu n, t ng c ng ítcon gái nào bì k p. Tuy trong lúc ám tang c a cha nàng dòm th y Phùng Xuân b

ch vúc v c, v n nói x c x c, da en, mi ng r ng r ng hô, trán th p coi không ra vng i phong l u, nh ng vì có l i tr i c a cha, nên nàng ph i ánh li u nh m m t màphú duyên n cho tr i ch nàng không dám h môi mà khen chê chi h t.

Phùng Xuân c i T Nga v m i chung g i m t b a u thì T Nga ã th t chí,vì nàng thì thanh nhã, còn chàng thì ô t p, nàng thì hoà h n, còn chàng thì táo b o,nàng m mi ng nói nh n ngh a còn chàng thì m ni ng nói b c ti n, nàng h c ít màtrí cao, còn chàng h c nhi u mà trí th p, v ch ng mà tánh ý khác nhau nh v y thìcó th nào mà vui v cùng nhau cho c. Cách ba ngày chàng li n xúi nàng v xin

t ngàn ng b c ng cho chàng l p th lo i v Trà Vinh. Vì nàng th ng mnh em, nàng mu n v g n g i ng th m nom cho d , b i v y nàng l t t v tthi t v i m r i l y b c s em a cho ch ng.

Cách có ít ngày gi y i Phùng Xuân xu ng giúp vi c Toà án M Tho, T Ngach ng h ng t ý trách ch ng sao n g t mình, Phùng Xuân nói d i r ng, vì Toà ánTrà Vinh lúc n y có ng i làm vi c, nên quan trên sai i t m M Tho ít ngày, chch ng nào Trà Vinh tr ng ch r i s i xu ng ó.

Nga tuy bi t m y l i y là l i gi d i, nh ng mà vi c ã l r i, d u mìnhphi n trách c ng không ích gì, b i v y nàng c i r i b qua, c gi ph n gái theoch ng, không thèm nh c t i.

ch ng v M Tho trong vài tháng thì T Nga ã rõ tánh ý c a PhùngXuân. Chàng là m t tay bài b c n ch i, c i v là m t ch c ki m ti n, ch khôngph i chú tâm l p gia th t. Trong nhà s n có v hi n l ng xinh p, mà chàng không

chi t i, êm nào chàng c ng th i ch i t i hai ba gi khuya chàng m i v , g pth b y thì chàng i n sáng bét. B a nào chàng h t ti n chàng h i, n u nàng có mà

a thì êm, còn nàng không có thì chàng m ng ch i om sòm, túng th nàng ph i im n trang mà a m i êm.

6 m t tr m ngày tang, l mãng tang



Nga th t chí, nhi u b a ch ng i ch i, nàng n m co nhà gi t l y ch achan. Vì b i nàng là gái bi t u, nên g p duyên n nh v y thì nàng bu n th m màthôi, ch không dám trách cha, mà c ng không n cho m bi t.

Phùng Xuân có v nh v y mà chàng không bi t h ng h nh ph c, c trôngmong rút ti n b c mà thôi. M i l n nàng v Trà Vinh th m m v i em, có cho n mbãy ch c nàng b túi mà xài, thì Phùng Xuân l y h t, mà chàng c ng không v alòng c xúi v ph i xin n m ba tr m chàng xài m i . Ban u T Nga mu n c

ng ch ng, nên nàng v than th xin m vài tr m. Chàng c ti n thì vui mà h h tti n thì qu u n a. Nàng xin hai ba l n, r i th y m không c vui; nên nàng khôngdám xin n a. Chàng không có ti n, ban u còn m ng ch i, thét r i chàng ánh pnàng x m t u u. Nàng khóc lóc khuyên l n chàng ng có ch i b i t u s c, thìvi c n xài trong nhà có th n thi u bao nhiêu nàng ch u cho h t. Chàng ã khôngnghe l i nói ph i mà l i còn ánh thêm và nói r ng: “M y có khôn thì v d i LángThé mà d y m m y, ch ng có d y tao. chó, ng có giàu mà làm phách.May là cha m y ch t, ch ph i mà cha m y còn s ng tao ánh, cho m y th y cha

y.” Nga là gái thanh nhã, nàng nghe nh ng l i võ phu y ch ng khác nào nh

inh óng vào l tai b i v y nàng khóc n c n , nàng t i cho linh h n cha ngày cònng t ng ch n c r hi n l i quá ra b t hi u. Trong tai nàng v ng v ng nghe

th y ti ng “ chó…th ng cha m y” hoài, nàng không th nào nguôi c, b iy sáng b a sau, chàng i làm vi c r i nàng lén m n xe v nhà cha ch ng, mà

thu t các l i c a ch ng l i cho cha m ch ng nghe.Ông Cai T ng H d t nàng tr ra M Tho, i chàng i làm v , ông r y s sài ít

ti ng r i ông v , coi b chàng không m x a gì h t. T Nga th y v y càng thêmbu n h n n a. Nàng nán vài ngày cho lành v t tích r i nàng nói v i chàng ng vTrà Vinh th m m . Chàng cho i, song chàng h m r ng: ”M y v r i ch ng tr lênph i có n m tr m ng b c, n u không có thì m y coi tao”.

Nga vì s m bu n r u, nên t ngày nàng theo ch ng, nàng o n o th nàonàng c ng ôm p trong lòng không dám h môi cho m bi t. Chuy n n y ch ng làmquá b ng nàng r i, á, ánh p mà l i còn nh c m nàng và cha m nàng n a, b i

y v n nhà nàng th th t h t m i vi c cho m nghe.Bà T ng Hi n c ng con, bà nghe con bà b ánh b ch i t i ngày mà anh sui ch

sui không tr ng tr th ng r , thì bà n i gi n, b i v y bà nh t nh b t con bà l i,không cho v nhà ch ng n a. Ch ng ph i T Nga không th ng ch ng, nh ng vì hnàng nh m y l i chàng nh c m thì nàng t c t i, nên m d y l i thì nàng vângch nàng không cãi chi h t.

Phùng Xuân i n n a tháng mà không th y v lên. Chàng bèn xin phépngh hai ngày i Trà Vinh mà th m v . Chàng b c vô nhà, v a ngó th y m t v thìchàng tr n tr o r y la om sòm. Bà T ng Hi n binh con, bà gi n run, nên bà óng ti ngnhi c chàng cho m t h i, r i i chàng ra kh i nhà bà cho mau, n u không nghe l ithì bà bi u y t vác ch i nó p. Phùng Xuân c ng không v a, chàng c l n v ibà, tuy chàng không dám m ng nhi c song chàng c ng tr treo nhi u ti ng n ng n



m. T Nga th y v y càng thêm não n , nàng c ng i day m t vô vách mà khóc, chkhông nói c ti ng nào h t.

v v i chàng r r y m t h i r i Phùng Xuân ngoe ngo y b ra v . Khi chàngra t i c a chàng nói v i r ng: “Má mu n b t v tôi l i, tôi làm má h t nhà cho mácoi”. Bà T ng Hi n áp r ng: “ , m y có gi i thì m y làm sao thì m y làm i. Tao thívài ngàn ng b c cho th y ki n thì m y tù r c x ng, nói cho mà bi t, ng có

ánh phách.”Phùng Xuân v r i bà T ng Hi n nói v i T Nga r ng: “Nó có gi i thì nó vào

n mà ki n xin m y ch nó làm gì m y c. Thây k nó, coi nó làm sao chobi t. M y ây, ng có theo n a“. T Nga c ng i khóc hoài.

Cách ch ng bao lâu, Chánh Tâm thi u b ng s h c. Bà T ng Hi n tuân theo ých ng, nên lo cho con vào tr ng Chasseloup Laubat.

Chánh Tâm i h c xa, m nhà lo l ng hoài n ng không c. Và t khi ôngng Hi n ch t r i, thì làng xóm h không kiêng n bà T ng nh h i tr c n a: ãy mà dân Th b ông T ng l y t h i tr c, chúng nó h m he h ng ngày. Bà T ng

Hi n th y dân tình nh v y thì bà ã ý mu n mua nhà v Châu Thành.Lúc n y con bà lên h c trên Sài Gòn, bà m i i ý tính lên Sài Gòn mua nhà mà

, tr c cho thong th t m thân sau n a g n con cho d .t b a n bà d t T Nga lên Sài Gòn th m Chánh Tâm. Bà nghe nói ng

Thu n Ki u có bán m t cái nhà l u m i hai ngàn ng. Bà i coi, th y ch c ch n,mi ng t r ng rãi, bà v a ý l m, nên bà tr xu ng hai ba ngày r i bà d t giá m ingàn r i. Bà v bán lúa em b c ch ng , r i mua s m bàn gh , t gi ng d n d pmà . Bà c y m t ng i em con nhà chú c a bà là H ng b Hu nh, coi giùm nhà

a ru ng t c a bà Láng Thé, r i bà d t T Nga nhà m i trên Sài Gòn v i bà.Phùng Xuân h m d a nghe m nh m l m, mà ã n m sáu tháng r i, không

th y chàng ki n cáo chi h t. Ch ng m con bà T ng Hi n v trên Sài Gòn, chàng lótcót lên xin l i v i bà và xin r c v v . Bà T ng r y chàng m t h i bà b t gi n; tuy bàkhông i chàng n a song bà nh t nh không cho T Nga v nhà chàng. PhùngXuân theo d l v i v , c ng b t gi n, nh ng mà chàng có h i âu thì nàng m i nói

ó, coi ra l t l t, ch không có v m n n ng.Tuy là nàng chuy n vãn v i chàng m cu, song h chàng b o nàng v M Tho thì nàng l c u, trong trí còn nh m y thoiy p, còn ghi m y nh c m ngày n hoài.

Phùng Xuân n n n h t s c không c, thì chàng m i lòng, b i v y chàngkhông nói t i chuy n y n a, mà h m i b a ho c n a tháng thì chàng l m lên

t l n, l n nào lên chàng c ng chà l t n c m r i ng t i ó. Bà T ng không ixô r y rà n a, song bà c ng không ngó ngàng t i, lên bà không h i, mà v bà c ngkhông c m.

ch ng Phùng Xuân l t l o nh v y ã g n ba n m mà c ng ch a hi p m tnhà c. Hôm g p C m Vân trong r p hát Casino, T Nga nói vì m c h h v i

, nên không theo ch ng c, y là l i nói d i, b i vì T Nga xa ch ng là t i phi nch ng, ch không ph i vì tríu7 m .

7 th ng yêu



II - YÊU NHAU NÊN PH I TÌM NHAU

Bu i s m mai, tr i m a r r , gió ph t lao rao. Bà T ng Hi n ng i trên b vána c a s mà n tr u, tay bà x a thu c s ng, m t bà ngó ra ngoài v n. Lá cây nh

tr i r a t loi ngoi, con cóc s gió l nh ng i núp d i g c m n.Con Nên là a h u tr u n c cho bà, tr c ch ng b n m i l m tu i, m t

mày sáng láng, y ph c s ch s , phía sau i ra m t tay xách bình trà, m t tay b ngng nh em m t bên bà. Bà day l i h i nó r ng:

- Con L i i ch v r i hay ch a?- m bà, ch a.- Còn th ng Ði u i âu?- m bà, nh ng i d i nhà b p.- i hôm tao d n nó ph i s a hàng rào l i. Sao mà t h i t ng sáng cho n

bây gi nó ch a ch u i làm?- m bà, nh nói m t lát t nh m a r i nh s làm.- hôn! i làm tr i m a r i ch t hay sao mà s ! Thu nay có ai mà b tr i

a r i ch t bao gi ? Cái quân ó thi t là kh n n n! d i ru ng i làmi ngày ngoài m a, không nghe nó nói ti ng gì. em nó lên Sài Gòn m i

y tháng, nó h c theo thói ch , r i nó núc ních8 th y phát ghét.Con Nên th ng th ng i tr vô phía trong. Cách ch ng bao lâu thì th y th ng

Ði u tr n khoe l ng en tr y, d m m a ra ng d a hàng rào mà s a cây h , chèny l tr ng.

ng h gõ 8 gi . Bà T ng ng i nói m t mình r ng: “Con nh h i hôm nó i coihát v khuya l m hay sao, mà nó ng tr a d ”. Bà v a nói thì T Nga trên l u

ng v a i xu ng. Nga mình m c m t cái áo bà ba l a tr ng, m t cái qu n lãnh en l ng màu

bông h ng d t, ch n mang m t ôi dép Nh t B n, tóc tai dã d i, m t mày s t s ,nàng l c c r a m t trong bu ng m t h i, r i c m cái l t th a, gò má no tròn,bàn ch n vun x n, hàm r ng khít l i trong bóng, c p m t sáng l i ôn hoà, dung nhany có l a tình, mà g ng m t y ch c là h u c.

Bà T ng ngó nàng, b bà c ý l m, nên bà chúm chím c i r i h i r ng:- i hôm hát hay l m sao mà khuya d v y?- Hay l m má à! Má không i coi thi t u ng quá. T i nay nó thôi hát tu ng ó

i. Con ít a hát bóng, mà con coi quên v . G n 12 gi m i vãn.- Hay gi ng gì! Hát bóng ch p ch p coi m i con m t hòng ch t.- Th a ph i. Coi hát bóng m i con m t thi t. Mà n u h hát tu ng nh h i

hôm n y thì áng coi l m má à….Ý! Nè má! H i hôm con coi hát, con có g pt cô nh nh thi t là l ch s . Con ai v y không bi t. Con ng i g n m t bên

8 cách i ng o c a ng i m p



cô, con coi t bàn tay bàn ch n, con nói chuy n v i cô, ng i ã p mà v nnói c ng ph i th l m.

- Ch ng bao l n?- Cô nói cô m i b y tu i. b a nào con có i Ch L n con ki m nhà cô con

th m, r i con m i cô ra ây ch i cho má coi. Thi t d th ng l m.- Ch L n hay sao?- . Cô nói cô ng Cây Mai.- khi con ch ch khách nào ó ch gì?- Th a không bi t n a….Mà không l con ch ch âu má. Cô n y ng ngh nh,

i v n nói d th ng l m mà, con ch ch âu c v y.- i hôm con i coi hát r i, chà nó có em l i m t cái th kìa. Má trong t

u trong h c phía ngoài c a ó. Con l y c coi th cùa ai v y. Nga b i u vén khéo r i, v a ng d y i l y th , v a kêu con Nên mà nói

ng: ”Nên à, coi có n c sôi, m y khu y cho tao m t tách cafê s a u ng ch i, Nên.Khu y s a nhi u nhi u m t chút, nghé”.

Con Nên phía sau d rân. T Nga kéo h c t l y phong th r i th ng th ng ii cái gh ca na phé9 ng i m ra mà xem, trên cái gh có hai cái g i d a, bao b ng màu tr ng sáo10 l i có thêu sen; nàng ch ng tay d a vào g i, màu g i d i m t

nàng, coi thi t là p . Ch ng hi u vì c nào nàng c th mà nàng l i châu mày,mà nàng c, r i xé tan xé nát em qu ng vào ng nh , s c m t cô h t vui.

Bà T ng h i r ng:- Th c a ai v y con?- Th a, th c a th y hai.- Nó m i lên hôm nào ây, còn g i th chi n a? Th nó nói gi ng gì ó? B

khi xin ti n phài hôn?Con Nên b ng tách cafê s a em ra. T Nga r c l y r i b ng l i bàn n ng i

mà u ng, không tr l i m y câu h i c a m . Nàng u ng vài mu ng r i ó, ch ngtay ngó s ng ra ngoài sân m t h i lâu r i h p thêm vài mu ng n a. Bà T ng kéo gh

m ng a trên ván và nói r ng: ”Má ngh thi t má gi n th y con l m. Tánh h c t c, th y thì b ng, không coi i coi l i, r i bây gi m i cái h a l i cho v con

ó”. Nga châu mày áp r ng:

- Vi c ã l r i, má trách th y làm chi má. Th y c ng mu n cho con có ch ng t , ch ph i th y mu n h i con sao. T i ph n s c a con ph i r i nh v y,

thì con ch u ch .- Thi t không th y con gái nào vô ph c nh con.- Tr i b o sao thì ph i ch u v y, ch bi t làm sao bây gi .- Tr i gì! Má mu n con vào n mà xin ph c cho kh i c c lòng.- Có l nào con làm nh v y, má. L i th y tr i tr c m t con, con ghi trong trí

mà nh hoài. Ch ng nào th y hai th y xin con thì th y , ch l nào condám th y.

9 (canapé), tr ng k10 màu tr ng con chim sáo: màu vàng m



- Ít ngày t i xin m t tr m, ít ngày t i xin hai tr m ai có ti n âu mà cho hoài.Th khi nó t ng c a ông cha gì nó l i ây sao mà. Nó g i th xin baonhiêu n a ó?

- Th a th y không có xin ti n.- y ch g i th xin gi ng gì?- Th y n n n con v v i th y. Th y nói bây gi th y không ch i b i n a….- Thôi, thôi, không ai mà tin n a. H i ó mà ánh phách, nó nói nó làm

cho má h t nhà, sao hai ba n m nay không làm th coi, r i bây gi l i xu ngc mà n n n . Té ra nó làm má không c, mà cha nó ã h t nhà tr c

i. Má nghe nói n t ch nhà c a ru ng t h t ráo r i, không bi t ch ng hcòn b t h giam thân n a a.

Nga ng d y i l i rót n c trà u ng vài h p r i men men ra c a ch ng taylên lan can mà ngó ra ng. Tr i ã t nh m a r i, song n c còn ng trên lá cây,nên h gió th i thì lá lay n c . Nàng ng ng mà nh m ki ng v t, tuy tr i m

song c cây mát m nên ua nhau tr t m bông. Nàng th y có m t cái bôngp ã r ng r i mà màu còn t i nàng ngh ph n nàng ch ng khác nào cái bông y,

thì nàng bát ngát trong lòng. Thình lình con mèo mun, trong nhà th ng th ng i ra,nó khò khè b c l i c ch n nàng m t h i r i c n ng qu n nàng mà trì nh ngnh ng. T Nga cúi xu ng v con mèo m t cái nó ch y i xa, r i nàng kéo ng qu nlên mà ph i b i, lòi b p chu i tr n nõn mà tròn vo. Nàng tr vô nhà leo lên gh xích

u mà n m, bà T ng h i r ng:- Em con có d n chúa nh t n y vô r c nó hay không?- Th a không. Nó nói lúc n y bài v nhi u l m; nó li u chúa nh t nào r nh

nó v nhà ch i c thì nó ra ch ng i r c th t công.- i nghi p quá! Th ng lo h c d ! Nó không nói tr c, v thình lình r i

n âu có s n cho nó n.- Má lo d hôn! t Sài Gòn mà thi u v t gì. Nó v nó mu n n gì nó nói i

mua cho nó n ch c n gì ph i lo mua s m s n.- i nghi p, trong tr ng n c c kh , nên nó c ng thèm h t th y. Con, mà

nó h c c thi t má m ng quá. Má tính v trên n y mà cho g n nó thi tlà hay l m, ch d i Láng Thé thì h i nào mà i th m nó.

Con L i i ch v n u c m kho th t xong r i, con Nên b ng d n lên bàn. Mcon bà T ng ng i l i n. T Nga và n và nói chuy n v i m , song nàng nói mà trí lora.

n tr a tr i n ng, nên ng sá khô ráo h t th y. T Nga ng th c d y thìnghe ng h ã gõ ba gi chi u. Nàng th y tr i t t, bèn xin phép m i Ch L nki m hàng tr ng t t mà mua ít th c v may áo mát b n ng . Bà T ng g t u và nói

ng: ” , con có i Ch L n luôn d p coi có th hàng nào t t con mua may cho emcon v i, nghé. Má coi l a c a nó ã c h t r i”.

Nga b o con Nên s a so n i v i nàng. Nàng lên l u thay r i kêu xe kéoi v i con Nên l i nhà ga Ch i mua gi y xe l a mà i Ch L n. Lên xe r i nàng

tính th m trong trí, h mua xong r i s m, thì nàng s i ki m nhà c a cô g ptrong r p hát h i hôm ó, ng th m cô ch i.



Vô t i Ch L n, nàng d t con Nên th ng th ng i b mà coi ch i luôn th .Nàng i ng Thu Binh r i qua ng Quãng T ng Cái, i xu ng mé sông.Nàng ghé m y ti m bán lãnh nhi u ki m hàng mà mua, thì không có th nào v a ý

t. Nàng i l n l i ch , r i ghé ti m Nam Sanh, nàng v a b c vô thì nàng C mVân trong ti m c ng v a b c ra, tay c m m t x p hàng, nách c p m t cây dù ng

ng. Hai nàng g p nhau c hai cùng ch ng h ng, nên ng kh ng l i r i ngó nhaumà c i.

Nga nói r ng: ”May d hôn! Tôi tính tôi mua m t lát r i tôi i ki mnhà cô mà th m cô a“. C m Vân l s c m ng mà áp r ng:

- u c v y thì em m ng l m.Thôi s n d p ây, em xin m i cô i v i em.Cô l i nhà em ch i r i mai m t em s ra th m cô l i cho bi t nhà.

- c, c. r i tôi i v i cô. Cô ch tôi mua m t chút c hôn?- Th a, cô có mua v t chi thì mua i, em i theo ch i v i cho vui. Cô mua

xong r i s i, nhà em g n ây.- Cô còn mua chi n a hôn?- Th a không. Em mua r i, em mua vài th c l c s n v thêu kh n ch i, ch

không mua chi n a.- u v y thì cô ch u phi n i tôi mua ít th c hàng r i tôi i v i.- Hai nàng d t nhau vô ti m; T Nga h i hàng tr ng và bi u l y th thi t t t

cho nàng coi. Tài phú không bi t nàng h i hàng tr ng mà mu n mua nhi u,hay là l a, hay là xuy n, nên ng d d , không bi t l y th nào. C m Vânth y v y bèn h i r ng: ”Cô mua hàng tr ng ng may áo qu n hay là dùngvi c chi?” T Nga áp r ng: “ , may áo qu n. Tôi mu n may vài cái áo bàba m c trong nhà, l i tôi c ng mu n may cho th ng em tôi vài b mát

a”. C m Vân g t u nói r ng: ”Ti m n y có bán xuy n tr ng t t l m,may áo mát thì cô mua xuy n ó mà may, còn may qu n thì ph i mua l c

n B c Th o.” Nga g t u và c i. C m Vân b o Tài phú l y xuy n v i l c s n tr ng. T

Nga c m hàng mà coi thì nàng v a ý l m nên nàng h i giá. Tài phú thách giá caoquá, nàng không quen mua hàng nên ng b ng không bi t ph i tr bao nhiêu cho

a. C m Vân r c mà tr giùm cho T Nga. D t giá xong r i T Nga m i mua haip xuy n v i m i th c l c s n B c Th o. Nàng móc bóp ra l y b c mà tr cho

ti m. C m Vân li c th y trong bóp có b n n m t m gi y tr m và vài t m gi y haich c. T Nga a m t t m gi y tr m cho tài phú th i, còn C m Vân thì ng góihàng r i a cho con Nên ôm. Ti n b c tr xong r i hai nàng bèn d t nhau tr ra.

m Vân h i T Nga r ng:- Cô còn mua v t chi n a hôn?- Thôi, có mua v t chi n a âu.- y thì em kêu xe, ng r c cô vô nhà em ch i.- c. Có xe ki ng11 kia.

11 xe do 1 ho c 2 ng a kéo, có b ng ng i âu m t nhau, hai bên có ki ng



m Vân ngo t m t cái xe ki ng l i r i m i nhau lên xe, hai nàng ng i phía sau,con Nên ng i phía tr c. C m Vân bi u ng i ánh xe i qua ng Cây Mai. Xe rútch y, hai nàng t i c i; b t lu n ai th y hai nàng dung nhan u p c hai, thì

ng day m t mà ngó.Xe qua ng Cây Mai, ch y c m t khúc r i, C m Vân a tay và ch và

bi u ng i ánh xe ng ng ngay s 82. Nàng m c a leo xu ng, móc ti n trong túimà tr ti n xe r i m i T Nga vô nhà.

Nga b c xu ng th y có m t dãy ph l u n m c n, mà c n s 82 v phíau d i. Hai bên lan can ngoài c a có m i bên m t ch u cau vàng, vì thèm n ng

khát m a nên lá không c t i t n. Ngay tr c c a gi a có treo m t b c sáo xanhnh ng nh nh cho ng i i qua i l i ngoài ng không th y c trong nhà.Hai bên c a s có c m song s c s n màu xám, l i có treo màn b ng v i b tr ng k t

p ren thiêu.m Vân b c vô tr c r i d b c sáo cho T Nga v i con nên vô, cô ba Hài là

dì c a C m Vân ang n m trên b ván gõ nh phía trong nghe ti ng giày t ngkhách nào l , nên l m c m ng i d y. C m Vân nói l n lên r ng: ”Th a dì, có cô ngoài Sài Gòn, ghé th m cháu ây.”

Cô ba Hài chào h i l ng x ng, m i T Nga ng i, kêu a , là con Ngó, mà h ich n c u ng.

m Vân m i T Nga ng i t i b gh sa long Th ng H i chính gi a nhà vàbi u con Nên ng i bên gh bành t ng d a c a s . Khách ng i r i, C m Vân b cvô trong, cây dù gói hàng trên ván ng i ch dì ng i ó và kêu con Ngó mà nóinho nh .

Nga dòm trong nhà thì th y d i t lót g ch bông trên ánh sáp láng bóngtrên la phong12 s n tr ng l i có v v i, hai bên vách t ng có treo hai khuôn hình l n,bên tay m t thì là ch n dung m t ng i ch c ch ng n m m i tu i không m pkhông m còn bên tay trái thì là ch n dung m t ng i àn bà Vi t Nam tr c ch ng

n m i l m tu i, m t mày m, b t ng dong d y. Phía trong thì m t bên có m t cái t r u, trên t s p chén n c m, chén u ng trà, u b ng ki u, l i có b tc h t th y, còn m t bên có m t cái bàn vi t phía trên có treo m t b t ng b nm, vi t ch Tàu l ng qu ng, t ng coi c xì mà l i l ng khuôn ki ng. Tuy trong

nhà c không bao nhiêu, l i c ng không có v t chi quí báu, nh ng mà nh chnhà d n d p vén khéo s ch s , b i v y ai b c vô c ng mu n ng i ch i lâu.

Nga ng ng i ngó , k C m Vân b c ra, nàng bèn h i r ng:- Hai khuôn hình treo ây, là ch n dung c a ai mà th v khéo quá?- Hình c a tía má em.

Nga ngó C m Vân. R i ngó hai khuôn hình mi ng chúm chím c i. Ch nghi u C m Vân ngh th nào, mà nàng th y T Nga ngó mình mà c i thì nàng c ng

i và nói r ng:- Tía em h i tr c có ti m trà l n ng Gia Long. Tía em v Tàu r i m t

luôn b n; má em m i sang ti m cho ng i ta r i mua dãy ph l u n y ây.

12 (plafond): tr n nhà



- Bác gái m t h i nào?- i mãn tang ít tháng nay.- Té ra ph l u n y c a cô hay sao?- Th a ph i.- c m y c n.- m c n.- Cô cho m n m t c n c bao nhiêu?- m m i l m ng.- Ph trong n y có l cho m n m c l m há?- Th a có ng i ta m n luôn luôn, không khi nào mà b tr ng bao gi .Cô ba Hài b c ra nói v i C m Vân r ng:- Sao cháu không bi u con Ngó nó i mua bánh v d n cho cô n ch i.- Th a, cháu ã sai nó i r i.

Nga nghe nói nh v y bèn ng d y nói r ng: ” ng có mua bánh trái làmchi m t công. tôi th m m t chút r i tôi v . B a nào có r nh, tôi vô s m r i sch i lâu”.

m Vân c i và áp r ng: ”Th a cô, còn s m mà, m i b n gi r i. Cô ng ing n c ch i m t chút r i s v . ây v ó có bao xa mà s t i”.

Nga ng i l i, dòm th y trên ván phía trong có m t bàn thêu, bèn h i C mVân r ng:

- Cô thêu chi ó?- Em không có vi c chi mà làm, nhà lúc thúc bu n quá, nên m y b a rày em

thêu m t c p m t giày ng óng i ch i.- Cô cho phép tôi coi c hôn?- Th a c.

m Vân i l i l y cái bàn thêu em ra. T Nga c m coi thì th y có m t c p m tgiày b ng nhung tím, m i thêu r i m t m t, thêu song ph ng giao u l a toàn

m c t mà thêu, l i b màu coi t i l m. Nàng c m tr m tr khen ng hoài. C mVân th y v y m i nói r ng: ”Cô có mu n, thì em thêu ri t ít b a r i cô l y màdùng”.

Nga c i và nói:- Cô thêu ng cô dùng, n u tôi l y v y sao cho ph i.- Th a không h i gì. Xin cô ng ng i. em thêu c p n y cho cô, r i em

thêu c p khác cho em.Hai nàng ng nói chuy n t i ó, k con Ngó b ng ra m t mâm bánh trên

cái bàn gi a, trong mâm có b n d a bánh, m t d a bánh bao, m t d a bánh x p, m ta bánh b t l c và m t d a bánh bông lan nh ng u en. Nó tr vô r i b ng ra m t

mâm n a có ba chén trà, chén ki u b t b c, d i có ch n, trên có n p. Cô ba Hài b ci ng i cái gh ngoài r i nói v i C m Vân r ng: ”Cháu m i cô n bánh i cháu”.

m Vân ng d y ch p tay m i khách. T Nga t ch i vì không mu n n, xin u ng n c mà thôi, nh ng vì dì cháu C m Vân khuyên m i ép u ng quá, nên

nàng ph i v tình l y m t mi ng bánh bông lan mà n. Nàng n bánh r i b ng chénc mà u ng, thì mùi trà th m ph c tuy nàng không dám khen ngon, song trong trí



nàng bi t trà n y là trà m c ti n. Nàng u ng n c, mà m t ngó trên b t ng treotrên bàn vi t và h i C m Vân r ng:

- Cô bi t ch nho hay sao?- i nh tía em có d y chút nh.- tranh ó c a tía em l i. Má em nói ch vi t hay l m; h i tr c tía em

mua t i m t tr m tám.- Coi lôi thôi mà m c d há?- i ch vi t, mà ng i vi t ã ch t r i, không còn ai vi t hay b ng, nên giá

i m c. H i n m ngoái chú em nói có m t m t ng i ch nhà máy nào ónài b n y l i hai tr m r i. Chú em xúi bán, em không n bán d u tích c atía em, nên m i còn ó.

- Cô còn m t ông chú hay sao?- Th a, chú ó là chú h . Bà con ru t c a em bây gi k h t bên n i bên ngo i

còn có m t mình dì em ây mà thôi. Nga th y tr i g n t i nên ph i t giã mà v . Con Nên ch y kêu m t chi c xe

ki ng em l i, tr giá n m c t m n a th ng ra Sài Gòn. Khi T Nga ra c a, C mVân i theo, T Nga bèn nói r ng:

- a nào ra nhà tôi nghe hôn. Tôi trông l m a.- em thêu c p m t giày xong r i em ra. Ch ng ba b a n a ch c r i.- c. Nh s nhà tôi hôn? s 112 ng Thu n Ki u.- Em nh .- Thôi, cô vô, tôi v k o t i

T Nga lên xe, xe rút ch y mà nàng còn nói vói r ng: “Cô có ra thì ra s m,ng ch i lâu m t chút, nghe hôn“.

m Vân cúi u. T Nga ngó ngoái l i, hai ng i c i v i nhau r i ch y xetu t.

Nga v nhà, a hàng ra mà khoe v i m và nói r ng, nh g p C m Vân chbi u và tr giá giùm nên m i mua c hàng t t mà r . Bà T ng Hi n coi hàng thì bà

ng v a ý l m. Lúc ng i l i mà n c m t i, T Nga m i nói r ng:- Má ch a th y m t, mà má nh d o hay quá.- nh d o gi ng gì?- i s m mai con khen cô ch L n ó, má nói cô là con ch c. Thi t qu , cô

là con ch ch, cha ch ch m Vi t Nam. Cha m ch t h t, bây gi cô v i m tbà dì. Nhà c a d n d p ng quá, mà bà dì c ng bãi buôi t t d , cô thiêuthi t là khéo. Cô h a thêu cho con m t c p m t giày, b a nào thêu r i cô

em ra má coi.- Con có vô nhà nó hay sao ?- Th a có, Con g p cô r i cô m i con l i nhà ch i. Cô ãi trà ãi bánh. Cha

ch ! Tía cô h i tr c bán ti m trà, nên cô cho u ng trà ngon quá.- Th con ch ch khách mà làm quen v i nó làm chi.- Con ch ch mà cô n y ph i th l m mà. b a nào cô ra y má coi. Má

th y ây má c ng th ng n a.



Bà T ng làm l , vì bà ã s n trí khinh khi con ch ch nên bà c ng không tin l ia T Nga nói chút nào h t.

III - T BÀY TÂM S

Cách ba ngày sau, l i tám gi r i s m mai T Nga n m trên gh xít u mà cnh t báo, còn bà T ng Hi n l c c sau nhà b p ng ki m coi con L i i ch vmà nó mua nh ng v t gì.

Thình lình T Nga nghe có ti ng xe ng a ng ng tr c c a, nàng li n ng i d ymà dòm. Nàng th y C m Vân trên xe ki ng b c xu ng, mình m c áo nhung màu

t xay lót bông h ng, trên u i kh n l c s n tr ng, ch n mang m t ôi giàyláng, tay c m gói gi y m ng, thì nàng m ng r l t t ng d y ra ti p khách. Nàng

c xu ng n c thang th y C m Vân còn ng b ng ngoài c a ngõ, thì nàng atay mà ngo t và nói r ng: “ M i cô vô, cô h n ba b a thi t úng ba b a”.

m Vân và c i và b c vô sân. Nàng t ng T Nga ph , ho c m t cáinhà tr t nho nh , ch ng dè n ây nàng th y m t cái nhà l u p , tr c sân cóbông có ki ng, hai bên có m n và xoài, b i v y trong ý nàng có ý h i s t sè ái ng i

t chút. T Nga b c ra sân mà ti p khách. Khi vô g n t i c a, T Nga nói r ng:”B a nay tr i n ng khô ráo, tôi ch c sao cô c ng ra, nên t h i sáng n bây gi tôi

m c nh t trình mà tôi có ý trông cô”.m Vân áp r ng: ” Cô có lòng chi u c , cô n nhà th m em tr c, mà em

ba b a m i i th m l i, thi t em có l i nhi u quá. C ng vì c p m t giày nên em m imang l i, b ng không em ã i th m cô lâu r i. Em m i thêu r i h i hôm n y, nên l t

t em ra cho cô”. C m Vân nói d t l i thì a cái gói gi y c m trong tay ó cho TNga. Lúc y ã vô trong nhà r i mà T Nga không m i khách ng i, l i l t t l y c p

t giày ra, r i c m âu l i trong tay mà nh m. Nàng khen n c khen n , khen bmàu khéo, khen thêu hai m t gi ng nhau. C m Vân c khen thì s c vui, song nét

t thì coi c ng có v ái ng i. Nga coi m t giày m t h i r i m i C m Vân ng i trên gh ca na pê theo b

sa lông gi a nhà. C m Vân dòm trong nhà, th y c ch ng d n h c h , thìnàng càng thêm ái ng i, mu n i l i b ván d a c a s mà ng i. T Nga n m taynàng và nói r ng: “Cô ng i ây mà. Ng i ây c. Trong nhà tôi có m t mình tôi vàmá tôi, ch có ai âu mà ng i”.

m Vân ng i ghé trên gh ca na pê, T Nga ng i m t bên r i kêu con Nên rótc u ng. Con Nên b ng ra hai tách trà em ra. T Nga h i C m Vân r ng:

- m mai có lót lòng r i hay ch a? tôi sai bày tr i mua bánh v n ch inghé?

- Em có lót lòng r i em m i i. v i ch em thì em thi t tình l m. H em óithì em th a thi t v i cô ch , xin cô ng có mua v t chi h t. Em u ng tách

c trà n y r i.



m Vân và nói và b ng tách n c trà và u ng, tay b ng coi di u nhi u, mi ngng r t h u duyên. T Nga ngó ra ngoài ng th y cái xe ki ng còn u ó, thì

nàng nói v i C m Vân r ng:- a xe nó còn u chi ó kìa?- Em có bi u nó ch em.- Ch làm chi? Ngoài n y thi u gì xe ch ng nào v kêu xe khác mà v , ho c

xe l a c ng c.- Th a, thây k nó. Ch bây gi mình th nó v xe không thì t i nghi p nó.- Tôi mu n cô ây n c m v i tôi ch i, r i x chi u s v .- Th a cô, không c. Em có th a v i dì em r ng, em i m t chút r i em v .

u em ch i lâu quá, s dì em trông.- Tôi mu n cô ch i v i tôi m t ngày. Thôi, tôi tr ti n xe r i bi u nó tr

tr ng nó th a cho dì hay.- Th a, không nên khi khác. Ch em còn nhi u ngày, ch ph i m t l n n y

i t bi t nhau hay sao.Hai nàng ng ép t v i nhau, b ng âu bà T ng nhà sau i ra tr c, C m

Vân th y bà, li n ng d y ch p tay cúi u. T Nga c ng ng d y và nói r ng:”Th a má có cô trong Ch L n ra th m con ây. Cô có thêu con cho con m t cái

p m t giày th t là khéo; ây má coi th coi”. Nga l y c p m t giày a cho m . Bà T ng c m i l i b ván mà coi. Ch ng

hi u bà khen hay là chê, mà bà coi thoáng qua r i trên gh nghi, day l i têm tr umà n không nói chi h t. T Nga m i C m Vân ng i l i nói chuy n ch i. Cách m t

i, bà T ng h i C m Vân r ng:- Em là con c a ai v y?- m bà, con ây là con c a Bang Siêu.- Cha m còn hay không ?- m bà, cha m c a con khu t s m.- Có anh em gì hay không?- m không.Bà T ng h i có m y l i r i bà b i ra àng tr c. Hai nàng ng i nói chuy n

dông dài v i nhau m t h i r i T Nga m i C m Vân lên l u ch i.m Vân lên trên l u, th y nào là t ki ng m t m t, nào là t áo hai c a, nào là

bàn c m th ch t xoài13, nào là gh tô nê14 th ng h ng, nào là bàn bu rô, nào là bàna m t, th nào coi c ng m c ti n. T Nga m c a cái phòng bên tay m t và nói v im Vân r ng: ”M i cô vô phòng tôi ch i. Ban êm má tôi ng t ng d i; tôi trêny có m t mình, bu n quá”.

m Vân b c vô phòng, ngó th y d a vách t ng m t cái gi ng ng lauchùi sáng ng i, mùng l i n m gòn tr ng nõn. Trên u n m có m t cái t ki ng

ng sách y m y ng n, phía d i chân có m t cái t áo b ng cây gõ. D a c a scó m t cái bàn nh m t vuông v i vài cái gh tô nê.

13 bàn có hình ng cong t ng t h t xoài, ki n trúc n y thông d ng cho t i nh ng n m 50 châu Âu và M14 do ch Michael Thonet, nhà s n xu t bàn gh u th k 20.



Nga kéo gh tô nê m i C m Vân ng i d a c a s , r i nàng c ng ng i ngangó. C m Vân li c m t ngó T Nga th y s c nàng không c vui nh h i nãy. T

Nga xây m t ngó ra ngoài c a s m t lát r i nàng th dài mà nói r ng:- Cô coi ó mà coi. Nhà c a mênh mông nh v y mà có hai m con thì vui

sao c. Tôi có m t th ng em trai, ng t vì nó m c i h c, chúa nh t nó vch i r i t i nó vô tr ng. Tôi bi u nó xin ngoài nó không ch u, nó nói m i

a i m c công, b i v y lúc bãi tr ng m i có nó, còn ngày th ng thì cót mình má tôi v i tôi mà thôi. Ch chi tôi có thêm m t a em gái nh

cô v y ng h h v i nhau thì nói gì….- u cô có m t a em gái, thì ch c cô b t nó nhà v i bà, ng cô theo

th y, ch cô có ây âu mà h h .- Theo th y làm chi.Theo sao c….

Nga nói t i ó, thì s c m t nàng bu n nghi n. C m Vân không hi u tâm sa T Nga, song nàng th y T Nga bu n nàng không dám h i; tuy v y mà có l

nàng ki m l i gi i bu n giùm cho T Nga, nên nàng nói r ng: Cô còn m t bà m l icó c m t a em trai n a, mà cô bu n. V y ch ph n em cha m ã khu t h t màanh em c ng không ng ây sao”

Hai nàng ngó nhau r i cúi m t xu ng C m Vân thì r tay lên bàn, T Nga thình p ch n d i g ch, không ai nói t i ai h t. Cách m t h i lâu, C m Vân ng d y

n tay vào song c a s mà ngó ra ngoài v n.T Nga s nàng v nên nói r ng: ”Công i ó ch i mà. Cô ng i r i tôi nói chuy n cho cô nghe”.

m Vân ng i l i, T Nga nói r ng: “Tôi m i quen v i cô, mà không bi t t i saotôi th ng cô quá. Tôi mu n hai a mình k t làm ch em v i nhau ch i, không bi tcó ng ch ng?” C m Vân c i và áp r ng:

- Ph n em hèn m n quá, n u cô s n lòng chi u c thì em r t i n, ch emâu dám èo bòng.

- Thôi, ng có khiêm nh ng chi h t. tôi nói nh v y: Tôi hai m i tu i,n h n cô ba tu i. V y t rày s p lên kêu tôi b ng ch ch ng có kêu b ng

cô n a, nghe l t l t l m.- Xin v ng. Mà chi c ng ph i kêu em b ng em ch ng có kêu b ng cô n a

nhé.- , ch sao.Hai nàng c i v i nhau, coi b t ng c l m.T Nga h i r ng:- Em ã tr ng r i, v y mà dì ã có nh g em n i nào hay ch a?- Ch a. Em ch a mu n l y ch ng.- i sao v y?- i tôi ch a mu n ch sao. i n y àn ông con trai h yêu ma l m, ph n

nhi u h mê ng ti n ch không k nh n ngh a chi h t. Ph n em là gái, emph i g n c lóng trong; em còn nh không g p gì.

- Em tính nh v y ph i l m. Em ph i th ng th ng mà ch n l a, n u em v im, r i g p ch ng không bi t u thì em ph i mang kh tr n i. Ch có i

cái ng ó r i, ch ngó th y chông gai rõ l m nên ch khuyên em ph i dèt. H i tr c ch c ng tính nh em v y ó, tính th ng th ng mà ch n



a. Té ra cái ph n c a ch là ph n r i, nên ch ch n l a không c, b i v yy n m nay ch r u r không bi t ch ng nào.

- Ch r u vi c chi?- ch nói cho em nghe. Ch g c d i Láng Thé, thu c t nh Trà Vinh, ông

già ch h i lúc tr c làm Cai T ng. H i ch m i b y tu i, c ng b ng em bâygi ó, ông già ch i h u ki n trên n y g p th y, là ch ng c a ch bây gi

i M Tho ó, th y nói th nào không bi t mà ông già ch h a g ch choth y. Ông già ch v nhà r i nhu m b nh, ch ng m t tháng r i t tr n. Tuylúc ông già ch m t thì ch ng chi ch a có i coi i nói chi h t, song tr c khi

t h i ông già ch có tr i v i má ch , bi u m t hai ph i g ch ch ó15. Làmcon mà cãi cha m sao ph i, nh t là di chúc c a cha mà mình không k , thìai g i mình là con có hi u, b i v y ch ph i nh m m t ánh li u, mà v ng

i cha. Thi t h i ó ch t ng th y hai làm th y thông th y ký, d u tánhtình không c cao th ng i n a, c ng không l n n i ê ti n. Té raph n s c a ch r i l m em ôi, ch g p m t ng i ch ng không có liêm s ,không bi t nh n ngh a chi h t, c th i bài b c, r u trà m hoài. M i

i v n m ba ngày thì nói g t ch mà gi t m t ngàn ng b c, r i t ó vsau c ánh ch i ch , bi u ph i v xin ti n cho th y xài, ch không th y nói

t ti ng nào có tình ho c ngh a bao gi . H có ti n a cho th y thì êm,còn không có ti n thì th y tay ánh mi ng ch i. Ch rán mà ch u m y tháng

i ch m i than phi n v i má ch . Má ch nghe nói n i gi n bèn nh t nht ch l i không cho v i th y n a. Má ch c bi u v i ch vào n mà xin

phá hôn thú hoài, song ch ngh ph n àn bà con gái, trong m i hai b nc, g p may thì nh , g p r i ph i ch u; nay ch r i g p ch ng vô tình b t

ngh a, ch xin phá hôn thú r i l y ch ng khác hay sao. Hu ng chi th y hai làch ng c a ông già ch nh, n u ch b th y, thành th ch mang l i v i linh

n c a ông già ch l m. Thà là th y xin ch ch d u th y có qu y m y ia ch c ng không n th y.

m Vân ng i ch m ch mà nghe. T Nga nói t i ây nàng châu mày th ra.m Vân th y v y m i hh i r ng:

- Té ra m y n m nay ch v i th y hai không chung v i nhau n a.- Tuy không chung m t nhà, song th y c ng chà l t lên xu ng hoài. H i ban

u ch m i v d i nhà, th y xu ng th y r y rà, h m ki n th a t ng b ng,m làm h t nhà ch . Không hi u th y ngh th nào mà h m nh v y r i

không ki n, l i t ngày ch v trên n y, th y lên dã lã ch không làm hunga. Má ch ghét th y l m, nên th y lên th y ng n ngh n ch không dám

ngang tàng. Má ch r y om xòm, th y không dám nói n a, song v d i r ii th nói r ng, th y m c n h òi hung quá, nên xin ch hai tr m ngc ng tr n . Ch th y v y c ng t i nghi p quá nên ch m i lén muang a g i cho th y ngày hôm kia.

- Té ra th y qu y mà ch c ng còn th ng.

15 gia ình ó



- ó là ch làm theo ph n s ng i v , ch nào có ph i g i ti n mà cho ó làth ng âu. Th y v i ch khác nhau nh m t tr ng v i m t en, c x c ngkhác, tánh tình c ng khác, ý t c ng khác, cái nào c ng khác h t. V ch ngnh v y thì chung v i nhau sao c, có cái gì thích v i nhau âu màth ng. Trí th y th nào ch bi t r h t, còn ph n th y thì ch dám nói ch c,

i ngày th y ch t c ng ch a hi u b ng ch c.m Vân c i, T Nga g ng c i theo, mà nàng a n c m t, ng h treo

ng d i gõ m i ti ng. C m Vân ng d y xin t giã mà v , T Nga c m n c mt s c mà không c, nên ph i ép lòng a nàng xu ng t ng d i ng cho nàng. Hai nàng b c ra kh i phòng, T Nga m c lui cui óng c a phòng C m Vân ii ng d a bàn bu rô mà ch .

m Vân th y trên bàn có hai khuôn hình d ng ng, còn m t khuôn n athì n m úp m t xu ng bàn, b i b m óng y. Nàng c m hai khuôn d ng ng màcoi thì th y m t khuôn có l ng hình c a T Nga, còn m t khuôn n a thì là c a m tng i trai, u ch y tóc ma ninh16, mình m c tây u h c ng tréo ch n, cánh taytrái thì d a nính trên cái bàn có m t bình bông v i ít cu n sách, còn tay m t thìth c vào túi qu n. Nàng ng c m cái hình c a ng i trai ó mà coi. T Nga khoá

a r i mon men l i, ngó th y C m Vân ng coi hình bèn nói r ng: “Hình ó làhình c a th ng em tôi, th ng ba nó ch p hôm bãi tr ng.”

m Vân l t t hình ng i y xu ng, ch p l y hình c a T Nga mà nóing: “Hình ch ch p khéo quá, ch còn d cho em m t t m ng l ng ki ng làm ni m ch i”.

Nga kéo h c t l y m t cái bao th r i m ra l y a cho C m Vân m t t mhình. C m Vân chúm chím c i và nói r ng: ”C m n ch b a nào em em hình

a em ra cho ch m t t m… còn hình c a ai mà b úp ây?” C m Vân v i l y cáikhuôn hình b úp trên bàn ó, T Nga nói r ng: ”Hình c a th y hai”, C m Vân c mcoi thì th y ng i con trai, b t ng l ng kh ng, c ng ch i tóc ma ninh c ng m c âu ph c, song trán th p m t th n r ng hô, coi không c thanh nhã nh cái hình

a ng i trai h i nãy.Hai nàng d t nhau xu ng l u. T Nga và thò thò tay vào túi và nói r ng:- ch tr ti n c p m t giày cho em ch . Bao nhiêu v y em?- Không, không. Em cho ch ng óng i ch i, ti n g o làm chi.- Em cho ch thì ch c m n; nh ng mà d u em không n ti n công thì c ng

cho ch th i ti n c m ti n chung l i cho em ch .- i! Chút nh mà h i gì. Em cho ch làm k ni m ch i, l i không c

hay sao. Nga không bi t nói sao c, nên ph i b cái bóp vô túi l i. C m Vân b c

vô trong ng th a v i bà T ng mà v . Bà r i thôi mà bà không c m n c m, màng không day l i ngó m t C m Vân.

Nga a C m Vân ra xe quy n luy n, ng i m i vô ch i, k d n có ra thìph i ghé.

16 i h t tóc ng n nh ng mái tóc phía tr c v n dài



Hai nàng m i quen nhau, mà vì tâm u ý hi p nên th ng yêu tri u m n nhaung nh quen h i t còn nh . Cách n m sáu b a C m Vân không th y T Nga ra

ch i, nàng m i nói v i m ng i Ch L n mà th m. Bà T ng nói r ng:- Con nh ó coi c ng không ng gì l m, mà sao con a d v y?- Má coi làm sao! C l ch s l m ch . Tánh n t m m m ng, v n nói nh nhoi,

con ch u l m.- Con ch ch khách mà bi t gi ng gì.- Con ai thì con ch .Tuy bà T ng nói nh v y, song T Nga i Ch L n bà không c n, mà C m Vân

ra ch i bà c ng không bu n. T Nga vô nhà C m Vân thì C m Vân mua mì muabánh mà ãi, r i l i m i lên l u ch i. T Nga th y C m Vân ã l ng ki ng cái hình

a mình mà treo ngang cái hình c a nàng. C m Vân l i l y m t t m hình mà traocho T Nga em v nhà làm k ni m. T y v sau, hai nàng vô ra th m nhau luônluôn, tình càng m n n ng, ý càng quy n luy n, khi thì d y nhau thêu m t g i m tgiày, khi thì cho m n tu ng m n sách, khi thì cãi nhau s n m c, khi thì thu tvi c nhà v i nhau, b i v y m i quen vài tháng mà ã bi t tâm s v i nhau khôngcòn sót m t ch nào. C m Vân thì bi t T Nga tuy không n b ch ng, song khôngcó b ng th ng ch ng, còn T Nga thì bi t C m Vân tuy con ch ch song nàng khôngch u l y ch ng ch ch d c lòng ki m m t ng i ch ng Vi t Nam, ch ng c n giàu haynghèo, mi n là có h c và bi t nh n ngh a thì thôi.

t b a n bà T ng Hi n có vi c nên bà i v Trà Vinh, T Nga nhà m tmình bu n, nên m i t ng sáng nàng vi t th a con Nên vô Ch L n m i C m Vânra n c m và ch i m t ngày. Con Nên i r i, T Nga a ti n cho con L i i chmua n. Nàng thay áo i qu n, trang m s n sàng, tính i C m Vân ra, chem d t nhau i ch B n Thành ch i, r i s v n c m.

i b y gi r i, C m Vân ra t i, T Nga b c ra ngoài c a ngõ mà ti p m ng. Nga nói r ng: “ B a nay chúa nh t, má qua i Trà Vinh còn th ng ba nó nh n v

có bài v nhi u nó không ra c. Qua nhà m t mình bu n quá, nên m i em rach i“. C m Vân c i r i ch em d t nhau vô nhà.

Khi b c vô c a, T Nga ngó C m Vân mà h i r ng:- Em i cái kh n gì mà coi l d v y?- Em rô ê17. Ch coi c hôn?

m Vân t nhiên l t kh n mà a cho T Nga coi, T Nga c m cái kh n v cbìa mà coi r i nói r ng:

- Em làm thi t là khéo. i coi l m t m t chút, mà ng ch .- Thu nay ch a ai làm. Em làm th i ch i.- Em làm dùm cho qua m t cái c không?- c ch .- Qua có ý i em ra r i r i ch B n Thành ch i.- c.

17 (broder), m t ki u thêu



Hai nàng kêu xe kéo mà i ch . G n m i gi hai nàng m i v . Khi b c vôsân, C m Vân th y có m t th y, m c tây, ang ng d a c a mà ngó ra. C m Vânkhông bi t là ai, nên li c m t ngó T Nga, trong ý mu n h i ai ó, nh ng vì nàngth y T Nga châu mày m t, nên nàng không dám h i. Hai nàng b c lên th m,th y y ngó T Nga trân trân mà nói r ng: “ i ch sao mà lâu quá. Ta lên t h i s m

i t i bây gi , nhà ch h t s c “. Nga không tr l i, c th ng th ng i vô nhà: C m Vân không bi t là ai, nên

cúi u l n l n vô. Th y n c ng i theo mà vô nhà, và i và h i r ng: “Bà già i TràVinh ph i hôn? Lên thình lình mà may d . Bà già i h i nào, b a nào m i v ?“ TNga d t C m Vân l i b ván d a c a s mà ng i, r i nói r ng: “Má i hôm qua. Mánói vài ba b a má v “.

Th y n không ng i, hai tay th c trong túi qu n, r i i qua i l i mà hút gió.m Vân m s p hàng tr ng m i mua v ó r i tr i trên ván r i h i nh T Nga

ng: “ Th y hai ó có ph i hôn? “ T Nga g t u. C m Vân c i và nói nh nha r ng: “Thôi, em v , b a khác r i s ra ch i “.

Nga l c u áp r ng:- ch i mà. V làm chi?- Có th y hai lên, mà ch i gi ng gì.- Th y lên thì lên ch ! Mình ch i v i nhau thì ch i, ai c m c n gì mà s .

m Vân ái ng i trong lòng, nên nàng không vui. Còn T Nga thì m c lo ra, nênnàng c ng không bi t chuy n chi mà nói. Hai nàng c c m khúc hàng, m t ng i

m m t u mà coi hoài.Th y hai, là Lê Phùng Xuân, b c l i, hai tay ch ng trên cái gh nghi18 d a

ván, m t thì ngó ch m ch C m Vân mà h i r ng: “Cô n y âu ?” T Nga r c màtr l i r ng: “Ch em b n c a tôi trong Ch L n “.

Phùng xuân c i r i b i l i gh xích u n m a lúc l c. Hai nàng bu n chí,ki m không ra chuy n mà nói, nên l y kéo c t khúc hàng cho vuông v t thành cáikh n.

m n u d n lên r i, con Nên m i ra m i n. Phùng Xuân c i áo u hoe ra màmáng trên gh xích u, r i i l i bàn n mà ng i, v tay áo s mi lên t i cáng ch , coi

ch m h m l m. T Nga m i C m Vân i n. C m Vân do d . T Nga n m tay màbi u i. Phùng Xuân ti p nói r ng: ”Cô l i n c m ch i mà m c c gi ng gì. i, l i nluôn th “. C c ch ng ã C m Vân ph i i theo T Nga mà l i bàn n. T Nga ng ingang ch ng, còn C m Vân thì ng i d a m t bên nàng.

Nga theo ép m i C m Vân n, mà C m Vân rón rén n không ngon. PhùngXuân nhai ng m ng m và h i T Nga r ng:

- Sao? H m nay có nói v i bà già hay ch a? Sao không tr l i cho ta bi t, tach hoài v y?

- Nói gi ng gì ?- a! H i l hôn! Nói ng mà v d i mà , ch nói gi ng gì.- Má không ch u.

18 t lo i bàn nh , cao h n bàn th ng, dùng làm ch khai tr u hay món n trong lúc d n ti c



- Còn gi n hay sao ?- Làm sao mà h t cho c.- Sao ta lên b không r y?Ch ng hi u vì T Nga gi n ti ng “b ” hay là ý vì khác, mà nàng l ng thinh,

không thèm tr l i n a. Phùng Xuân g m xu ng n m t h i n a, r i nói r ng:- Xu ng d i ng i ta, có m t mình bu n g n ch t.- Không có tôi, th y càng vui, ch sao l i bu n ?- Vui gi ng gì! m t mình hao t n quá!- u v y th y mu n có tôi, ng th y kh i t n ti n, ch có ph i th y vì tình

ngh a gì âu.- Nói b y nà! Con n y thi t k quá, nói chuy n gì v i nó c ng không c h t

th y, h nói thì nó b t quanh b t qu o hoài. Nga không thèm nói n a, nàng day qua mà nói chuy n v i C m Vân. n

m r i C m Vân òi v . T Nga không cho v , nàng theo c m l i, r i hai ch emm trên ván mà nói chuy n thì th m v i nhau hoài. Phùng Xuân n m trên gh xích

u, chàng l c m t h i r i ng khò.n chi u C m Vân t mà v . Phùng Xuân còn l i ó. T Nga a C m Vân

ra xe mà m t nàng bu n xo.

IV - M I T V NG V N

m gi r i chi u, m t tr i ã chen l n. Bà T ng Hi n v i T Nga ng tr ca ngõ mà ngó mong theo ng Thu n Ki u. Th y th i làm v , ng i i b hi p

nhau i t t p; k p xe máy rung chuông nghe reng reng. u trên xe ki ng ch yxu ng, bánh l ng trên l á r m r m; u d i xe kéo ch y lên, xa phu kéo m t thhào h n. C m c hai bên ng b b i cát óng, nên i màu hoe hoe; cây tr ng dàitheo l g p gió lao rao, nên o t nhành lay lá.

Bà T ng ng ngó m t h i r i nó v i T Nga r ng:- Th ng nh sao t i ch ng n y mà nó ch a v kìa. Mà ph i b a nay bãi

tr ng hay không?- Th a, ph i.- a h m nó có nói mà tao quên.- Th a, nó nói b a nay, mà nh t trình c ng nói b a nay bãi tr ng.- Nó còn h c m t n m n a. Vái nó thi u ph t cho r i, ng tao nh lo…Kìa,

nó v kia ph i. Ph i nó ng i xe kéo ó không?Bà và nói và chong m t mà dòm. T Nga c ng dòm và nói r ng: “Ph i. Th ng

ba ó ch ai”. Thi t qu hai chi c xe kéo l t b t ng ng ngay tr c c a ng xe tr cthì ch Lý Chánh Tâm ng i, còn xe sau thì ch m t cai r ng l n, Chánh Tâm b cxu ng, bà T ng li n h i r ng:

- Sao mà v tr d v y?- c ki m xe kéo lâu quá. H c trò ra ông, nên xe không có mà i.



- Ph i dè nh v y, h i chi u tao bi u th ng u kêu xe em vô r c nóch ng là xong.

- Ph i c nh v y thì nói gì. ki m xe c c lòng hòng ch t.Chánh Tâm day l i bi u hai xa phu khiêng r ng vô nhà. Chàng v i bà T ng

th ng th ng d t nhau i vô sân. T Nga móc túi l y b c c c tr cho xa phu r i nàngvô sau.

m ã d n s n trên bàn. T Nga v n èn khí b t lên sáng lòa r i i m t l y mát b ng l a tr ng mà a cho Chánh Tâm thay. Nàng l i bi u th ng u vác

ng em th ng lên l u, vì lúc bãi tr ng nàng ng t ng d i có cái phòng d athang l u, còn cái phòng trên thì nàng nh ng cho em.

Chánh Tâm lên l u thay áo i qu n r a m t r a tay xong r i chàng m i xu ngmà n c m.

Ba m con và n và nói chuy n coi vui v l m.Chánh Tâm th y m v i ch c ng, thì chàng ng nh nói nhi u ti ng ngang

tàng, mà bà T ng c i ch bà không la r y chi h t.n c m xong r i Chánh Tâm l i n m ng a trên cái gh ca na pê mà h i T Nga

ng:- m rày có anh hai lên hôn ch ?- Lên hoài.- Anh ó thi t là kh n n n. Lên xin ti n hoài. T i ch hi n quá nên nh không

. Tôi bi u ch ánh nh cho nh th t kinh, h t dám ch i b i n a mà. Nga l ng thinh. Bà T ng r c nói r ng:

- Bây gi nó theo n n n bi u ch hai con xu ng d i v i nó.- , nh bi u thì v i. V r i coi nh còn i ch i thì o nh cho nh t n,

nh b cái tánh h ch gì.- Quân ó mà theo v i nó làm gì.- y ch má b t ch hai l i ng má g cho th ng khác hay sao? Th ng nào

ng v y h t th y, nó th y mình giàu t nhiên nó quy t gi t ti n. Anh haió mà còn khá h n th ng khác nhiêu l m a má à.

- Cha ch ! Nó n nh v y mà con còn khen nó ch !- má, sáng mai má cho con m t tr m ng mua ôi giày v i m t cái nón n

thi t t t dùng ch i nghe hôn má?- Giày nón gì mà m c ti n d v y?- Thì má cho ti n, ta mua còn l i bao nhiêu ta xài, ch ai d i gì a h t cho

sao mà má s . Má cho m t tr m nghe hôn má.- .Ba m con nói chuy n ch i cho t i m i gi , Chánh Tâm m i lên l u mà ng .

Chàng lên thang r i, i t i cái bàn bu rô, ngó th y có ba cái hình ó, hình chgi a, hình mình m t bên, còn hình m t ng i con gái nào l m t bên, chàng bèn c mcái hình c a C m Vân lên mà coi. Chàng coi m t h i r i b c l i thang l u kêu l nlên r ng: “Ch hai i, ch hai. Lên cho tôi h i cái n y m t chút ch ”

Nga nghe em kêu, không bi t vi c chi, nên b n b lên thang. Ch ng nànglên t i r i, Chánh Tâm m i h i r ng:



- Hình c a ai ây ch ?- hôn! T ng có vi c gì quan tr ng l m kêu om sòm làm gi t mình gi t

y.- Hình c a ai mà tôi không bi t?- Hình con hai trong Ch L n.- Con hai nào? Con c a ai v y?- Con c a ông Bang Siêu.- Sao ch l i có hình c a ng i ta c?- Nó quen v i ch , nên cho ch hình làm k ni m.- Tên gì v y?- Nó h Thái, tên C m Vân.Chánh Tâm c m t m hình nh m nghía m t h i n a r i h i thêm r ng:- Con ông bang Siêu, té ra cô n y là con ch c hay sao, ch ?- .- Con ch ch mà ng quá ha ch h ! M y tu i v y ch ?- Nó m i b y tu i.- Quen v i ch h i nào?- Ba b n tháng nay.- Hay ra nhà mình ch i hôn?- Ra hoài.- Ra hoài mà sao tôi không g p?- Ng i ta ra ngoài, th ng em m c trong tr ng mà làm sao mà g p c.- Cô ó cho ch hình bao gi ?- y tháng nay r i.- Cho lâu r i mà ch âu sao tôi không th y?- ó ch âu; M y l n em v em có lên trên n y âu mà th y.- Ph i a. M y tháng nay tôi v mà không có lên ây. Ng trên n y có ma hôn,

ch ?- Ma qu âu mà.- Tôi nhát l m.- Ê! àn ông con trai gì mà h l m v y nà. X a rày ch ng ó m t mình ch

ó sao.Chánh Tâm cái hình trên bàn r i i vô phòng. T Nga tr xu ng d i t t èn

mà ng . Chánh Tâm óng c a s l i r i leo lên gi ng b mùng mà n m. Tay gácngang qua trán, c p m t nh m lim dim, ch ng hi u chàng t t ng vi c gì, mà cáchch ng n a gi ng h , chàng l i ng i d y t c mùng chung ra i ri t l i bàn bu rô

n èn lên mà kéo gh mà ng i. Chàng khoanh tay ngó r i vói l y cái hình c a C mVân mà nhìn. Chàng l c c coi m y khuôn hình cho t i ch ng nghe ng h gõ

i m t gi chàng m i ch u i ng .t bu i s m mai, l i ch ng tám gi Chánh Tâm n lót lòng r i, chàng m i

c ra tr c sân ng ch i, chàng m c áo bà ba xuy n tr ng, qu n l c so n B cth o, u i nón tr ng, ch n mang giày hàm ch. Chàng coi m y ch u ki ng r i i

i rào mà coi m y b i bông lài, thình lình chàng th y có m t cái xe kéo ng ng ngay



a, r i có m t nàng trên xe b c xu ng, mình m c qu n áo b ng l a tr ng, ung choàn h u kh n tr ng, duy có ôi giày tím thêu c m mà thôi. Nàng y xâyt ra phía ngoài tr ti n xe nên chàng không bi t là ai. Ch ng nàng l y cây dù v it cái g i nh trên xe r i x m x m b c vô c a ngõ, chàng th y m t rõ ràng chàngi nghi là C m Vân.

Thi t qu là C m Vân ra th m T Nga. Nàng b c vô sân, ngó th y ChánhTâm, nàng li n cúi u mà chào, Chánh Tâm d nón lên áp l , mà trong ng c l i

i h p.m Vân b c lên th m. T Nga trong nhà dòm th y, l t t b c ra ti p

chào, r i ch em d t nhau vô. Chánh Tâm c ng men men vô nhà. T Nga m i C mVân ng i t i gh ca na pê. C m Vân m gói ra mà nói r ng: “ Em không bu n quánên em rô ê vài cái kh n mu sa 19 em ch dùng”.

Nga l y m t cái kh n phành ra mà coi. Lúc y Chánh Tâm v a b c vô,chàng i ri t l i r i vói l y m t cái em l i cái gh phía ngoài mà coi, T Nga c i vànói v i C m Vân r ng: “Th ng ba ó”. C m Vân ng d y cúi u chào n a. ChánhTâm c ng g c u áp l r i nói r ng: “Kh n t t quá, ch cho tôi m t cái b túi ch i,nghen hôn ch hai”.

Nga c i và áp r ng: “ Kh n c a cô hai ây ch có ph i kh n c a qua âu.Chánh Tâm c i và ngó C m Vân mà nói r ng: “Té ra kh n c a cô ây sao? Cô chotôi b t m t cái c hôn cô?”

m Vân m c c nên nàng cúi u ngó d i g ch và áp nho nh r ng: “Th a,em làm cho ch hai, nh th y mu n dùng thì h i ch hai ch em có bi t âu”. ChánhTâm nói l n r ng: “ a, hai ng i th a nhau hoài, bây gi tôi bi t h i ai.Thôi, tôi

y nh u”. Chàng và nói và b kh n vô túi áo. Nga v i C m Vân ng i nói chuy n v i nhau, Chánh Tâm c ng ng i ó mà

ch i, song m t lát chàng li c ngó C m Vân m t cái. Hai nàng r nhau i vô v n thúch i. T Nga th a cho m hay r i sai con Nên i kêu m t cái xe ki ng Chánh Tâm

òi i theo T Nga s C m Vân ái ng i nên không cho i chung thì chàng kêu xe kéoi riêng, mà bà T ng c ng khuyên T Nga cho em i cho vui, nên T Nga ph i

ch u.Chánh Tâm lên l u thay . Chàng m c m t b tây, mang ôi giày m i muai sáu ng, i cái nón n xám c ng m i mua m i hai ng. Chàng leo xu ng

thì T Nga thay c ng v a r i, mà con Nên i kêu xe c ng v a v t i. Ba ng i tbà T ng ra xe mà i, hai nàng ng i sau, Chánh Tâm ng i tr c. Vì xe ch t h p,Chánh Tâm v i C m Vân ng i g n ng u g i v i nhau, ã v y mà Chánh Tâm l ingó C m Vân hoài, b i v y nàng ng i ké né m t c ngó xu ng, ch không dám ngó

âu h t.m Vân dung nhan thi t là p , l i b a nay nàng m c áo tr ng, i kh n

tr ng, màu tr ng y nó d i da m t c a nàng càng tr ng h n n a nên coi càng thêmp. ã v y mà g ng m t c a nàng ã có v hi n c, r i trên xe nàng s t sè e l ,

cái v hi n c y nó pha thêm cái nét thánh thi n t nhiên, làm cho Chánh Tâm là

19 (mouchoir), kh n tay



t ng i trai ã m i tám r i mà ch a h t tình v i ai bao gi hôm nay chàngng i g n C m Vân, chàng ngó g ng m t, chàng li c c m tay, r i chàng buângkhuâng ng ng n.

Vô n v n thú, ba ng i neo xe l i ó r i d t nhau th ng th ng i các n o coich i. Tr i n ng g t, C m Vân tr ng dù ng h ng ra mà che, màu dù d i vào m tnàng coi càng xinh p h n n a. i n t h i m i ch ng, ba ng i m i ng i trên cáigh b ng, d i bóng cây da mà ngh , T Nga ng i gi a, C m Vân v i Chánh Tâmng i hai bên. C m Vân ã quen r i nên nàng nói chuy n v i Chánh Tâm b t b ng .Còn Chánh Tâm lúc nhà thì chàng vúc v c li n xáo ch ng hi u vì c nào bây gichàng l i t ch nh nghiêm trang ít nói ít c i, mà nói thì chàng nói d u dàng, có c ithì chàng c i nhích mép ch không nói om sòm, không c i ha h n a.

Ch i t i m i m t gi m i d t nhau tr v , C m Vân xin phép ng i luôn xe mà Ch L n, T Nga không cho, bi u ph i ghé n c m r i s v , mà Chánh Tâm c ng

theo m i hoài C m Vân t không c nên c c ch ng ã ph i ghé n c m r i ch in x nàng m i v .

Ti t Ng n án ã g n t i r i, nhà nào c ng i ch mua s m s a n t t. M tbu i tr a T Nga xin phép m ng i Ch L n coi có v t chi l mua v mà ch ng

n trong nhà Chánh Tâm c ng xin i theo ch . Hai ch em thay i áo qu n r i kêuxe mà i.

Xe m i ch y ra kh i c a thì Chánh âm h i ch r ng:- m nay sao không th y cô hai C m Vân ra ch i v y ch hai.- Nó m c làm vi c gì tr ng không bi t. vô ghé th m nó m t chút r i r

nó i ch ch i.- Ch bi t nhà hôn?- Bi t. ng Cây Mai, s 82.- Ch có vô ó l n nào hay ch a ?- Vô hoài.- Cha m c a cô t t hôn?- Ch t h t r i, âu còn mà t t .- a.V y ch cô v i ai. Có ch ng r i hay sao?- Nó v i m t bà dì. Ng i ta còn con gái, v y ch th y b t ng không bi t

hay sao?- Ai mà bi t.Xe vô t i nhà C m Vân m i m t gi r i. T Nga d b c sáo b c vô tr c.

Chánh Tâm l n l n theo sau. Cô ba Hài ang ng i l t v u ph ng trên ván, cô l tt chào h i và nói r ng: “Con nh còn ng trên l u qua bi u con Ngó lên kêu

nó“. Nga khoát tay và nói r ng: “ tôi lên kêu cho”. Nàng và nói và b c nh

nh lên thang l u. Cô ba Hài m i Chánh Tâm ng i và ng c m t h i v i T Ngang: “Th y ây là ai?” T Nga áp: “Th a, th ng em tôi ó”.

Cô ba Hài day l i nói r ng: “Cháu ng i ó ch i cháu. X a rày cô hai có nóichuy n, mà b a h m con nh ra ch i ngo i r i nó v nó nói nó c ng có g p cháu,dì ch a g p nên dì ch a bi t”. Cô kêu con Ngó mà bi u l y thu c và rót n c.



Nga b c lên l u, th y C m Vân ng n m ng trên cái gi ng c n, gi ngmùng xuy n màu l c u, nàng lén b c nhè nh l i khoát mùng mà n m tay nàng.

m Vân gi t mình dùng ng i d y g n gàng, ngó th y T Nga thì c i và l t t leoxu ng i ra phía tr c n c vô thau mà r a m t, r i hai ch em m i d t nhau ixu ng.

m Vân ng tr a, nên m c cái qu n lãnh en, m t cái áo c ng20 xá tr ng mayt khách tay r ng xùng xình, c v i hò u có vi n xanh. Nàng ch a k p g u,

nên lúc b c xu ng thang, mái tóc x p x i hai bên bàn tan. Nàng xu ng t i t r i,th y Chánh Tâm ng i trên gh ng li c n t ngó nàng, thì nàng ch p tay mà chào.Nàng h th m vì có khách t i nhà mình mà n m c l l i quá, b i v y nàng ng i nóichuy n v i T Nga mà tay nàng c vu t mái tóc hoài, vì tay áo c a nàng r ng, nên

a tay lên mà vu t tóc thì tay áo th t vô, r i lòi cánh tay nàng ra coi tròn vo mài tr ng nõn. ã v y mà m c áo c tr t21, nên tr n cái c lòi ra, r i n m ba s i tóc

ng ph t ph sau ót coi còn p h n n a.Chánh Tâm hôm n th y nàng n m c t t thì chàng ng n ng , b a nay l i

th y nàng n m c l l i thì chàng mê m n tâm th n, b i v y chàng ng i l ng thinh,không nói c m t ti ng.

Nga r C m Vân i ch ch i. C m Vân c i và áp r ng: “Ch mu n em ithì em i v i. Mà tr i còn n ng quá, thôi em sai con Ngó mua i mua bánh mì choch v i anh ba n ch i, i m t chút mát mát tr i r i mình i”. T Nga ch u, con Ngó

i mua n. C m Vân tr lên l u g u thay áo. Cô ba Hài ng i nói chuy n c mkhách.

Cách m t lát, C m Vân tr xu ng, u c vén khéo, mình m c áo xuy n tímqu n l c tr ng, ch n mang dép da láng, y ph c tuy t m th ng nh ng vì nàng có v

p thiên ch n tu n tú, nên n m c cách nào coi c ng p. Vì con Ngó ch a v , nênnàng súc bình trà ngon mà ch n c ãi khách. Nàng ng rót n c bàn tay d unhi u, gò má ng h ng, m t ngó thi t thà, mi ng c i chúm chím. Nàng v a rót thìChánh Tâm v a b ng m t chén mà u ng, không i m i.

Con Ngó mua v d n b ng lên m t mâm l n, có mì, có bánh th . Chnhà v i khách ng i l i n v i nhau, ng i c ý k thi t tình, nên n ch i vui v l m.

n u ng xong r i m y ch em m i d t i ch . Vì ch t t thiên h ông o, xei không ti n, nên r nhau leo xu ng ng ki m mà mua.Tr c m y c a ng i ta

chen l n nhau và vô ra. T Nga i tr c C m Vân i gi a, còn Chánh Tâm i sau, cókhi C m Vân tránh ng i ta mà ph i ng mình Chánh Tâm, l i có khi Chánh Tâm

l n nên c vai C m Vân, mà l n nào ng C m Vân c ng chúm chím c i, cònChánh Tâm thì nh say, c i theo m t bên nàng, không c i mà c ng không nói. TNga mu n mua v t gì, h nàng ch thì C m Vân tr mua giùm. Mà h mua r i, C mVân v a l y, thì Chánh Tâm giành mà ôm; nàng trao cho chàng, tuy hai ng ikhông ngó m t nhau, song c hai u chúm chím c i, coi có s c th n thùng mà vui

.

20 không nút, v t chéo c t th t l ng21 kéo xu ng, x xu ng



t nhau i g n giáp m y n o ng ông o, coi hàng hoá cho n n m gichi u r i m i ki m xe mà v . T Nga bi u xe i l i ng Cây Mai mà a C m Vânvô nhà, r i ch em nàng m i v Sài Gòn.

m d n s n trên bàn, bà T ng Hi n n m trên ván mà ch hai a con v ngn v i bà cho vui. T Nga v i Chánh Tâm v t i, kêu con Nên th ng u ra xe mà

ôm . T Nga s p trên ván mà khoe v i m r i i thay áo. Chánh Tâm c ch ptay sau ít mà i qua i l i hoài, không ngó v t gì, mà c ng không nói chuy n chi

t. Bà T ng th y v y bèn h i chàng sao không i thay mát r i có i n c m.Chàng l c u và áp r ng, n c m r i chàng s thay.

Ba m con ng i n c m. T Nga thu t chuy n ch ông, khoe t t cho mnghe; còn Chánh Tâm thì c ng i chiêm bi m, không nói chi h t, mà chàng n có n achén c m r i b m a i lên l u. Bà T ng l y làm l nên nói r ng: “ Th ng nh b anay trong mình nó có làm sao ó, mà coi b nó bu n, l i không n c m c v ykìa”. T Nga áp r ng: “Có sao âu. T i h i tr a vô Ch L n nó n bánh mì nó no,nên n c m không c ch gì”.

Chánh Tâm lên l u thay r i lút m t tr n không th y xu ng. n chín gibà T ng bi u T Nga lên th m coi có ph i chàng au hay không. T Nga i nh nhlên l u, r i lén ng núp ngoài c a phòng mà dòm, nàng th y Chánh n m ng a trêngi ng tay ang c m m t t m hình mà nhìn. Nàng không bi t Chánh Tâm coi hình

a ai, nàng day l i ngó trên bàn bu rô, th y m t hình c a C m Vân, ch ng y nàngi xô bét cánh c a phòng. Chánh tâm l t t nhét cái hình d i g i, r i l m côm

ng i d y. Nga h i r ng:

- Em làm gi ng gì mà h i hôm t i bây gi rút trên n y, không xu ng d inói chuy n ch i? Em có b nh hay không?

- t n m ngh , ch b nh gì? Nga kéo gh mà ng i, Chánh Tâm c ng kéo gh ng i ngang v i ch . Chàng

ch ng tay lên trán, nh p chân d i g ch mà suy ngh . Cách m t h i chàng nói r ng:- Cô C m Vân n nói nh nhoi, còn bà dì c a c c ng t t quá, ch hai há?- , v y mà má chê.- Chê ai?- Chê con C m Vân ch chê ai?- Sao mà chê? Chê gi ng gì?- Má nói nó t m th ng, ch không l ch s .- ! V y thì thôi ch còn sao n a. T nh t i gi , tôi ch a th y ai l ch s

c nh v y. Ch nói cô m i m i b y ph i hôn?- .Chánh Tâm ng i l ng thinh suy ngh m t h i n a r i m i h i ch có bi t g c gác

a C m Vân hay không. Và T Nga làm quen v i C m Vân ã m y tháng r i. Tronglúc chuy n vãn v i nhau, C m Vân ã có thu t vi c nhà c a nàng cho T Nga bi t,

i v y T Nga m i em các vi c y mà thu t l i cho Chánh Tâm nghe. Chánh Tâmnghe r i thì chàng l i gi ng mà n m không h i mà c ng không nói chi h t. T Nga

ng em bu n ng nên nàng c ng i xu ng d i mà ng .



Chánh Tâm ã c m i tám tu i r i, tuy chàng Sài Gòn trong ba n m nay,chàng i ch i g p không bi t bao nhiêu con gái, song g p ai chàng c ng ít hay ngó,mà d u có ngó chàng c ng ch ng h ng tâm. Ch ng hi u vì c nào chàng m i th y

m Vân m t l n u thì trong lòng chàng b t khoan khoái, mu n sao có C m Vân n ng th y m t nàng luôn luôn, n ch ng g p C m Vân m t l n n a thì trong

lòng chàng l i vui m ng, vui m ng n n i l ra ngoài m t cho ng i ta ngó th y.Mà g p nàng, chàng vui m ng bao nhiêu, ch ng cách m t nàng, chàng c ng bu n

c b y nhiêu, bu n n n i n không bi t ngon, n m không ng c.y b a ch t t, thiên h i ch i r n r n, Chánh Tâm c n m dàu dàu, nghi m

cu n sách m t bên, mà sách là cho có ch ng ó mà thôi, ch chàng ch ng hc t i. Chàng n m m t lát thì l y hình c a C m Vân mà nhìn m t h i. Có khi chàng

nghe ti ng xe ch y ngoài ng, chàng t ng xe c a C m Vân ng ng tr c c a, l tt ch y ra dòm té ra xe ch y tu t, chàng ng ngóng m t h i r i tr vô m t mày

bu n nghi n. Có nhi u b a chàng mu n r ch i Ch L n ng chàng i theo. Vìchàng ch c ý r ng, h ch i Ch L n thì b nào c ng ghé nhà C m Vân. Mà m i iCh L n ó, bây gi r i n a thì coi r t k , b i v y chàng ng i ngùng không dám

, nh ng mà chàng c vái th m cho ch i ng chàng có th a d p mà th y m tm Vân.

Ngày t t nam thanh n tú d p d u, ai c ng m c t t mà i ch i. Chánh tâm n m nhà mà không i âu h t.

n b a mùng hai, C m Vân ra th m T Nga, Chánh Tâm v a th y d ng nàng,thì chàng m ng r , m t mày coi t i rói. Mà ch ng nàng b c vô nhà, chàng th ynàng m c qu n áo m i, eo n trang thì chàng càng b n kho n h n n a.

Nga v i C m Vân ng i nói chuy n, Chánh Tâm l ng x ng lít xít, h i conNên ch n c, sai con L i x cam, m h p l y bòn bon, d n ly rót r u ng t mà ãikhách. Chàng ch n r n ng i không yên ch , c i vô i ra, i qua i l i hoài, mà i

âu r i thì chàng c ng cà rà x n b n l i ch hai nàng ng i, ch không ch u n i ra xa.Chánh Tâm ng c ý ph tình, r i âu xuôi khi n cô Ph ng, là v m t th y

Thông dãy ph g n ó n th m T Nga n a. T Nga m i cô thông Ph ng ng ichung ó mà nói chuy n. Chánh Tâm b khách l làm cho chàng m t vui, b i v ychàng b ra ngoài tr c mà ng, m t mày coi ch b . Cô thông Ph ng nói chuy nch i m t h i, cô chúc m ng n m m i, r i cô t giã mà v , C m Vân th a d p y nàng

ng t giã mà v theo. Chánh Tâm th m ngh t i cô thông Ph ng n làm r n nênm Vân m i v mau nh v y, b i v y chàng th y C m Vân ra v chàng càng phi n

cô Thông Ph ng.n x , Chánh Tâm h i ch sao không i th m C m Vân l i. T Nga l c u nói

tr i n ng n c, sáng mùng ba m i i. Qua ngày sau, m t tr i v a m i m c, thìChánh Tâm ã thay áo i qu n r i. Chàng th i thúc ch i Ch L n, ng chàng

a cho mà i, vì chàng c ng mu n vô Ch L n, ng coi ch ch múa lân t pháoch i. T Nga c i r i ch em d t nhau mà i.

Vô t i nhà C m Vân thì Chánh Tâm cà rà ó hoài. T Nga h i sao chàngkhông i ch i, thì chàng nói r ng: “Nh ch v i cô hai i, thì tôi m i i, còn nhkhông i thì thôi, i m t mình bu n quá”. C m Vân không cho T Nga i, nàng nói



ng, i ch i b h t pháo cháy áo, ch không có ích gì. C m Vân d n bánh tráiu trà mà ãi, d n món nào chàng c ng dùng h t th y, không i ép m i.

i nhà i, T Nga tính vô th m tr l cho C m Vân m t chút r i v ng cói ch khác. Mà vô n ây, b Chánh Tâm chà l t ng i hoài, chàng h i vi c n y,

chàng thu t chuy n n , nói không ng t, b i v y d n dà n m i gi Chánh Tâmi ch u d t mà v .

V - TRAI ÒI V , GÁI MU N CH NG

Chánh Tâm là con c ng, t nh chí l n b t lu n vi c gì h chàng mu n thìchàng òi li n, mà thu nay ch a có vi c gì chàng òi mà không c. Lúc n ychàng mu n có m t vi c ng t vì vi c y là vi c quan h mà l i khó nói ra quá, b i v ycàng ôm p trong lòng l y làm khó ch u không bi t ch ng nào.

Qua l t t r i, có m t êm n , T Nga lên l u m t ki m m t b truy n mà ccho gi i bu n, Chánh Tâm c m ch nán nói chuy n ch i. Chàng nói dông dài m t

i r i chàng h i r ng:- i sao mà coi b ch th ng cô hai C m Vân d v y ch ?- i tính n t nó v a ý ch , nên ch th ng ch có t i sao âu.Chánh Tâm ng i châu mày suy ngh m t h i r i h i n a: “Ví nh má nói má

i cô cho tôi, không bi t cô ng hay không ch ?” Nga ngó s ng Chánh Tâm r i h i l i r ng:

- Em th ng con C m Vân l m hay sao?Chánh Tâm cúi m t xu ng và a n c m t mà áp nh r ng: “Em th ng l m.

Không bi t t i sao mà t ngày em g p cô cho n bây gi , h v ng m t cô thì embu n b c th ng nh hoài.”

Nga ng i l ng im m t h i r i nàng nói r ng:- u em i nói thì nó ng li n ch gì. Mà d u nó có d c d c ch nói vô, c ng

ph i c. Ng t vì có m t vi c khó l m.- Vi c gì?- Em mu n em nói nh v y, ch ch c má không ch u.- Không ch u gi ng gì?- Má không ch u c i con C m Vân cho em âu.- Sao v y?- Má chê nó l m; má chê nó là con ch ch khách không x ng áng.- a, con ai thì con, mi n là t t thì thôi ch .- Ph i. Ch c ng bi t nh v y. Tuy con C m Vân nó là con ch ch, tuy nó

nghèo h n mình, nh ng mà con nhà giàu sang c ng khó h n nó c. Emmà có v nh v y thì có ph c l m. Ch s má mu n ki m ch giàu có sangtr ng h n mà làm sui, nên má không ch u con C m Vân ch .

- Ch làm n nói giùm v i má th coi. Ch ng nào má không ch u r i s hay. Nga c i r i ôm b truy n mà i xu ng.



Sáng b a sau bà T ng Hi n ng ng i t i b ván mà n tr u, còn Chánh Tâmthì th th n ngoài sân. T Nga th th thu t l i cho m hay r ng, Chánh Tâm mu n

m Vân và xin m i nói mà c i cho chàng.Bà T ng nghe nói bà ch ng h ng. Bà ngó T Nga r i bà l y x p tr u mà c t

cu ng, c ng i l ng thinh, không nói chi h t. Cách m t h i lâu bà m i nói v i T Ngang:

- m y a con C m Vân r i m y bày chuy n ch th ng ba nó còn kh l m,nó bi t gi ng gì mà òi v .

- Ai mà bày chuy n! Bày làm gì. Thôi má kêu nó má h i th coi t i nó mu nhay t i con bày t.

- Nó âu?- Nó ng ngoài sân kia.

Nga kêu Chánh Tâm vô. Bà T ng bi u chàng l i g n r i bà h i r ng:- Con còn h c m t n m m i thi ra tr ng mà con mu n c i v chi s m v y

con? Con c i v r i làm sao mà h c?- i v thì c i, còn h c thì h c ch .- Má mu n con h c l y c b ng c p r i má s lo v cho con. Nhà mình

giàu l n, n u con h c gi i n a, thì thi u gì k giàu có sang tr ng h c y h con.

- Giàu có sang tr ng mà làm gì?- Thì con nhà giàu có sang tr ng m i t t ch .- Má nói nh v y té ra con nhà nghèo, con dân dã h h h t hay sao, nên ph i

a trong nhà sang giàu m i có gái t t .- Nh con mu n c i v , thì c ng th ng th ng i má l a ch cho x ng áng

i má nói má c i cho con, ch g p quá không nên âu.- Tôi không thèm ch khác nào h t.- i sao v y?- i tôi không thèm ch khác, ch có t i sao âu.- u v y con chí quy t c i con C m Vân ch con không ch u ch náo khác

ph i hôn?- .Bà T ng không nói n a. Bà c ng i lui cui c t cu ng tr u mà g p vào ô. Chánh

Tâm b l i gh ng i ch ng tay lên trán mà ngó d i g ch. Thình lình bà T ng h ing: “T i sao mà mê con C m Vân không bi t. Con ó tao coi b không c”.

Chánh Tâm day l i nói v i m r ng:- ng i ta nh v y mà má chê. âu má ch ng i nào h n nó cho tôi coi

th coi.- Không. B t ch nó thì coi l ch s thi t. Mà c i v c n ki m ch thi t thà

hi n h u, ch ki m l ch s mà làm gì con.- Con C m Vân d hay sao? Ng i n nói êm ái quá mà d gi ng gì. Tôi c i

tui kén l ch s , ai mu n nói gi ng gì thì nói. Má b o tui c i th m tlé x , ho c r ng hô h c, ho c en thui nh l n i hay sao?



Bà T ng nghe con nói nh v y thì bà t c c i. T Nga ng i m t bên nàng c ngi ng t. Bà T ng nói n a r ng:

- y con, con còn kh d i, con không bi t, má nói cho con nghe. Th y contuy m t r i m c d u, nh ng mà nhà mình ây là nhà danh ti ng, ch khôngph i t m th ng. Con là con ông T ng. Gia tài c a con ây d u ngày saucon có chia cho ch hai con i n a, thì ph n c a con v n còn nhi u l m. Conph i cho má ki m ch x ng áng, ho c là con ông H i ng qu n h t,ho c con ông c Ph , ho c con ông Ph má nói má c i cho con, ch con

m Vân má nghe ch hai con nói nó có ít c n ph l u gì ó mà thôi, l i nó làcon ch ch khách, con c i v nh v y coi sao cho x ng.

- Ng i ta là con ông Bang mà.- Ông Bang c ng là ch c ch gì.- Thì ông T ng c ng ng i Vi t Nam v y.- Con mu n r i con nói nghe k c c quá. Ông Bang khác ông T ng khác ch .- ng ng i ta v y, ch khác gi ng gì.- ng là ng i ta, mà u khác.- Thôi con h i má v y ch má chê C m Vân t i sao âu?- Má chê nó m t là con ch ch, hai là t i nó l ch s , má s nó không t t .- Thây k , má c i i cho con i. T t hay là không t t m c con.- Không c âu con. Vi c v ch ng là vi c tr m n m con ng có nói li u

ng không nên âu.- Con bi t mà. Má nói l ng x ng mà thi t ý má mu n ki m con nhà giàu có

sang tr ng mà c i ch không có chi l , ó, ch hai ó. H i tr c th y c ngtính g ch cho con nhà giàu có sang tr ng, nên bây gi ch m i v y ó.....

Nga châu mài nói r ng: “em ng có nói qu y. Ph n ch khác, Ph n em khácso sánh sao c.“

Chánh Tâm ng d y ngoe ngu y b i lên l u. Bà T ng th y ý con qu quy tbà khuyên gi i không c nên bà ng i bu n hiu. Bà xu i T Nga ph i l p th mà an

i, ng Chánh Tâm bu n r u, vì ch ng y mà bà c ng còn t ng h nói ri t thìcó l Chánh Tâm ph i xiêu lòng không c n c n C m Vân n a.

Nào dè ý c a Chánh Tâm c ng nh s t, tình c a Chánh Tâm n ng nh á. T ii T Nga lên l u mà ch i, nàng ch a d chuy n y ra mà nói thì Chánh Tâm ã

kh i u nói r ng, n u m không nói mà c i C m Vân cho chàng thì chàng s bc, mà có l chàng b nhà mà i n a, b i vì chàng không c k t tóc tr m n m v im Vân thì ch ng còn trông mong chi n a mà h c, ch ng còn vui s ng chi n a mà

nhà. Nga em s bu n r u th t chí c a em mà t l i cho m nghe. Bà T ng có m t

a con trai nên bà c ng, bà th y con bu n r u bà nghe con th t chí thì bà lo s , b iy tuy ban u bà ch ng c , mà l n l n trong ba b n b a r i bà siêu lòng, bà h a

ch c bà s i nói Câm Vân mà c i theo nh ý con mu n.Cách vài ngày bà T ng bi u T Nga d t bà vô nhà C m Vân, tr c bà coi b n

c a nàng ra th nào, sau bà làm quen v i cô ba Hài r i bà s nói chuy n hôn nhân.m Vân tuy không rõ ý bà T ng, song nàng th y bà vô nhà thì nàng m ng r vô



cùng. Nàng l ng x ng lít xít, tr i chi u bông m i, khui thùng trà ngon, l a b a caugi y, lau chén n i ph mà ãi khách. Cô ba Hài c ng ni m n l m, c theo khen bà

ng có ph c trong nhà có con gái con trai. Bà T ng ng i nói chuy n mà m t bàláo liêng ngó cùng trong nhà, không sót ch nào h t. C m Vân ã ra nhà bà mà ch inhi u l n r i, tuy v y mà bà c ng hay li c ngó nàng hoài, d ng nh thu nay bà

i g p nàng l n th nh t. T Nga ng i ch i v i C m Vân m t h i r i nàng mu n cho m nói chuy n

i cô ba Hài cho thong th , nên nàng xin phép m và r C m Vân i ch mua ,hai nàng i r i cô ba Hài m i nói r ng:

- Hai ch em nó a nhau quá. H cô hai v ng vô ch ng hai ba b a con cháutôi nó nh c nh cô hoài.

- Con hai tôi nó a con cháu trong n y ch ng nói làm chi, th m chí th ng batôi nó c ng a n a, m i báo cho ch .

- Á, câu ba c ng theo cô hai vô ch i m y l n. C u c ng vui v quá.- i nó vô ra, nó th y con cháu trong n y, r i nó ph i lòng, nó c bi u tôi

ph i nói mà c i cho nó, b t nh n quá! Nó còn h c m t n m n a m i ratr ng. Bây gi c i v cho nó r i làm sao?

- u còn h c thì ph i cho c u h c ch .- Tôi c ng nói nh v y ã. Tôi nói h t s c mà nó không ch u, c sòng sòng

quy t m t ph i c i v cho nó. Tôi có m t mình nó là con trai tôi c ng nênnó ng nh quá.

- ng là còn lâu, ch có m t n m n a mà g p làm chi.- Tôi nói h t s c mà không c, nó nh t nh h tôi không c i v cho nó

thì nó b h c, r i c ng b nhà i n a.Cô ba Hài c i. Bà T ng têm m t mi ng tr u mà n r i bà nói n a r ng: ”B i ý

th ng nh tôi nó mu n con cháu trong n y quá, v y nên tôi vô th a v i ch coi ckhông. Con cháu ra nhà ch i th ng có l nó c ng bi t, nh tr i ph t phù h nên tôicó c m n. Ru ng t c a tôi d i Trà Vinh m i n m tôi thâu huê l i c ng

c vài ch c ngàn gi . Ch c ng hi u r ng s c tôi nh v y, mà th ng nh tôi nóc c ng khá, n u tôi ki m ch quan quy n giàu có l n mà nói v cho nó thì thi u gì

ch t t h g . Cái n y c ng t i tr i khi n duyên n c a nó, nó th y con cháu trongy nó ph i lòng. Tôi ngh ôi thôi nó ành âu thì tôi c i ph t cho r i, làm v y cho

nó kh i bu n r u, ch ch nó ành mình không ch u, mình i c i ch nó khôngmu n, r i v ch ng nó c ng ng v i nhau, càng kh cho mình n a, ph i hôn ch ”.

Cô ba Hài h i nãy thì bãi buôi vui v l m, mà ch ng cô nghe bà T ng nói t ivi c hôn nhân thì cô ã h t vui mà l i có s c bu n. Cô c ng c ng i ó, nh ng mà côkhông tr l i. Bà T ng nhai tr u nhóc nhách m t h i r i bà nói r ng:

- Con cháu nó m y tu i? Tu i gì v y ch ?- Nó tu i m o, m i tám tu i t t t t i gi .- Th ng ba tôi nó tu i d n, n u v y thì nó l n h n con n y m t tu i. Con c p

i con mèo không xung kh c gì ch h ?- Cái ó tôi không hi u.- Sao? Vi c tôi nói ó, ch tính sao? Xin ch cho tôi bi t coi.



Cô ba Hài ng i tr m ngâm m t lát r i c i mà áp r ng:- Ch có lòng chi u c n dì cháu tôi, ch không chê dì cháu tôi nghèo hèn,

nên ch mu n nói mà c i con cháu tôi cho c u ba, thi t dì cháu tôi c m tìnhch l m. Cháu tôi mà nó c vào làm dâu nhà ch , thì nó có ph c bi tch ng nào. Ng t vì nó v n con ch ch khách không bi t l ngh a chi h t. ã

y mà cha m nó khu t s m, không ai d y nó n u n ng may vá, nên m ivi c trong nhà nó b ch tu t h t th y. Tôi s nó không x ng áng vào nhàch , mà không s c làm dâu nhà ch n a.

- Ch nói khiêm nh ng chi v y. Tôi bi t nó l m mà. Nó có nói chuy n nhàa nó cho con hai tôi nghe h t r i. Tuy cha m không ru ng v n cho

nó song c ng có n m c n ph l u, v y c ng khá, ch nghèo là sao. Còn côngn vi c làm, thì nó c ng bi t thêu thùa v i ng i ta, v y c ng là gi i l m

ch . Ch ng có ng i không sao âu.- Bây gi nó còn có m t mình tôi ây, nên quy n g bán thi t v ph n tôi li u

nh. Tuy v y mà cháu nó ã l n r i, l i tôi là dì ch không ph i là m , nêntôi không dám ép nó. V y ch nói v y thì hay v y, tôi h i l i nó coi, chnó ành thì tôi g , còn nh nó không thì thôi.

- Ch c nó ng mà. Có lý nào nó chê th ng nh tôi hay sao.- Nó âu dám chê. Tôi s nó ngh ph n nó con ch ch th p hèn quá, nó không

dám èo b ng trèo cao ch .- Thôi, ch h i l i nó, r i b a nào rãnh ch ra nhà tôi ch i, hay là con hai tôi nó

vào trong n y, ch tr l i cho tôi bi t c ng c.Hai bà nói v a d t chuy n, thì hai nàng i ch v a v t i. C m Vân xách hai ba

gói bánh trong tay, nàng b c vô r i kêu con Ngó l y d a ra mà s p bánh. Nàngng l i m t d a mà m i bà T ng v i cô ba Hài n, còn m t d a thì nàng riêng

trên bàn phía tr c m t ng n v i T Nga.Bà T ng không n bánh, l i bi u T Nga s a so n v . T Nga ch a k p n bánh

nên nàng l y b n n m cái gói l i, nói r ng em v nhà r i s n. C m Vân nài nbi u gói thêm cho nhi u. T Nga nói:

- Chi nhi u d v y ?- Ch em v i mà, em v th y ba th y n v i, ch ch l y có vài cái

ch n, r i th y phi n ch a. Nga c i, mà bà T ng c ng ngó cô ba Hài mà c i.

Xe ch y tu t r i cô ba Hài tr vô nhà, cô kêu C m Vân l i ng g n mà h ing:

- y cháu, cháu bi t bà T ng vô nhà mình làm chi ó hay không?- Vô th m ch i, v y ch vô làm chi.- Không ph i.- y dì nói vô chi ó?- vô b nói v i dì ng c i cháu cho con b là c u ba ó, ch không ph i

i ch i âu, cháu ng hay không?



m Vân b i l i gh mà ng i. Nàng l ng thinh c ngó ngay ra t m sáo treotr c c a, nét m t coi có v hân hoan mà c ng có s c lo ra. Cô ba Hài th y v y cô

ng i theo l i gh mà ng i r i cô h i n a r ng:- a nay cháu ra nhà bà T ng ch i nhi u l n v y mà cháu bi t tánh ý b hay

không?- Th a, không bi t. Bà ít hay nói chuy n l m.- Dì nói chuy n v i b có m t lát, mà dì bi t ý b r i. Tánh b hay khoe giàu,

mà b hay khinh th ng i ta l m, ph i v y hay không?- Th a, cái ó cháu không bi t c. Cháu ra ch i thì ch i v i ch hai, có nghe

bà nói chuy n chi âu mà bi t. vô b nói v i dì r ng, c u ba th y cháu c u mu n nên c u bi u b ph i c i

cháu cho c u n u không c i thì c u b h c b nhà mà i. Dì nghe h i b nói chuy nthì dì bi t ý b l a ch giàu sang mà làm sui, ng t vì con b nó th ng cháu, nên c cch ng ã b ph i i nói mà c i cháu ch không ph i ý b mu n nh v y. B thi t làgiàu có l n, b khoe huê l i c a b m i n m t i m y ch c ngàn. Cháu bi t gia o

a b , mà cháu c ng th y con b n a. V y cháu li u coi ng hay không, thì t ýcháu, ch dì không dám ép. B có d n dì h i cháu r i tr l i cho b bi t. V y cháutính l nào thì nói cho dì bi t, ng dì tr lòi cho b .

- Dì li u sao thì dì li u, ch cháu có bi t âu.- Cháu ã l n r i, mà vi c v ch ng là vi c tr m n m c a cháu. V y cháu suy

xét cho k r i cháu li u l y, ch dì bi t sao mà li u.- Dì li u th nào c ng c h t.Cô ba Hài ng i bu n hiu. Cô ng d y i nh tr u r i cô tr l i ng i nói r ng:

”Theo ý c a dì, cháu là con các chú, thà là cháu ng chúa tàu, mái chín nào ó, làmnh v y ph i h n. L y ch ng Vi t Nam cháu ph i h u h , ph i làm dâu, c c kh

m. L i t c có câu: ”H trèo cao thì té n ng”. Cháu có v n li ng chút nh, b nàocháu c ng không ói rách mà lo. Ham n cho nhi u, mà và khóc và n thì kh thân,ch không vui s ng gì”.

m Vân ôm cái g i thêu, hai tay vò quay g i, m t cúi xu ng nháy lia, nàngnghe dì nói nh v y thì nàng th ra r i nói nh nh r ng:

- Ch chi cháu mu n l y ch ng các chú, thì h i n m ngoái cháu ã ng m ych h nói cháu ó r i.

- Cháu là con các chú mà cháu mu n l y ch ng Vi t Nam hay sao?- Cháu không ch u l y ch ng các chú.- i sao v y?- có v Tàu, r i h hu ho i mình, v y dì không th y con ông Bang X ng

ó sao?- Cháu ngh nh v y c ng ph i. L y ch ng Vi t Nam c ng t t. Cháu tính l

nào t ý cháu.Cô ba Hài ng d y i ra sau nhà b p mà coi cho con Ngó nó n u n. Cô l c

c sau, g n m t gi ng h , mà ch ng cô tr ra cô c ng còn th y C m Vân ng ii gh , tay ôm cái g i thêu tr c ng c mà suy ngh .



êm y C m Vân n m m t mình trên l u tr n tr c, l n qua l n l i, suy t i nghlui hoài, ng không c. L i c a dì nói xét l i c ng ph i l m. Trèo cao thì té n ng,

èo b ng mà làm chi. Tuy mình là con ch ch khách song t nh t i l n, mình n r ich i ch ng h khi nào c m l y cây ch i mà quét nhà, hay là vào trong b p mà n u

c. N u mình l y ch ng Vi t Nam; ví d u ch ng mình giàu có sang tr ng n b cnào i n a, mình c ng ph i làm dâu. Làm dâu ph i làm nh ng vi c gì? u y thunay mình nghe nói, ch ch a bi t, th thì làm sao mà làm cho c. Khó l m! Chi

ng mình con ch ch, thì l y ch ng ch ch; mình xí xô xí xào v i nó cho qua ngàytháng. Tuy nó không bi t nói ngon nói ng t nh Vi t Nam, song nó c ng bi t nngh a, nó c ng bi t qu y ph i. ã bi t ch ng ch ch nó hay c i v Tàu, mà nó có vTàu thì m c nó, có h i gì mình âu mà s . L y ch ng ch ch mình kh i h u h nó,mình kh i làm dâu, mình c n no r i húng hính vui ch i, m i vi c trong nhà nó lo

t; nó buôn bán l i l m c nó mình ch ng c n bi t t i làm gì.m Vân ngh nh v y r i nàng vén mùng b c ra, i l i bàn rót n c mà

ng. Nàng ng u ng n c, b ng th y hình dung c a nàng nó d i trong ki ngcàng l n treo d a vách. Nàng d ng nh m hình dung nàng m t h i r i nàng châumày, kéo gh mà ng i.

ng h gõ m i hai gi . C m Vân ng i ch ng tay trên bàn mà t t ng. M tlát nghe chú bán mì thánh gõ l c c c c p àng ngã t , r i m t lát n a l i nghe ti ngxe song mã ch y r n r n ngang c a. C m Vân ngh l i hình dung mình nh v y, cáicông mình h c ch h c thêu d y l m, n u mình l y m t ng i ch ng ch ch thì u ngbi t chùng nào! Hu ng chi th y ba Chánh Tâm sánh vói mình thì x ng ôi v a l a

m. Tuy tánh th y hay v t ch c, th y hay nói ngang tàng nh ng mà làm v t ch c coivui, nói ngang tàng nghe ng quá. Mình m i quen v i th y ch ng m t tháng nay màcoi b th y a mình l m, l i không bi t t i sao h mình th y th y thì mình m c cquá, mà trong lòng kh p kh i ch không ph i th y nh ng i th ng. Ch c là th yth ng mình l m, nên th y n n n v i bà T ng i nói mình. Cha ch ! N u mìnhkhông ng ây, ch c th y gi n, th y không thèm b c chân t i nhà mình n a.

m Vân ngh t i ó thì chúm chím c i r i ng d y i vô mùng. Nàng n mnh m m t mà nàng th y hình d ng Chánh Tâm tr c m t nàng hoài. Nàng th ychàng c i, nàng nghe ti ng chàng nói nàng t ng t ng chàng ng i m t bên, chàng

m chung g i, mà nói chuy n v i chàng r i ch ng hi u vì c nào trong lòng nàngt khoan khoái nh chàng n n i nàng ch y n c m t.

êm y nàng không ng c. Mà sáng ngày nàng c ng l l ng bi ng nóibi ng c i, bi ng g u, bi ng thay áo.

Cách ba ngày sau, T Nga vô nhà C m Vân; mà l n n y nàng i có m t mình,ch không có Chánh Tâm. Hai nàng ng i nói chuy n ch i m t h i, r i C m Vân lên

u ng l y c p m t g i ng thêu cho T Nga coi. T Nga nh n d p y m i b ci nói nh nh v i cô ba Hài r ng: “Má tôi bi u tôi i vô m i dì ra nhà ch i và luônp h i dì coi chuy n má tôi nói v i dì b a h m ó, v y mà ã xong r i hay ch a, xin

dì cho má tôi bi t”. Nga nói t i ó thì C m Vân trên l u i xu ng c ng v a t i. Cô ba Hài c i

và nói v i T Nga r ng: “Cô h i nó coi nó ch u không. H m nay tôi h i nó thì nó c



ng thinh hoài. Con k quá! Nó ng hay không không bi t mà nó không h gìt”.

m Vân a c p m t g i cho T Nga coi. T Nga c m coi m t h i, hai ch emt nhau lên l u. T Nga dòm coi ý C m Vân bu n, ít nói ít c i, ch không vui v

bãi buôi nh m i l n. Nàng kéo gh ng i d a cái bàn r i bi u C m Vân ng i m tbên. Nàng ngó C m Vân và c i và nói r ng:

- m nay dì ba có nói chuy n má qua nói v i dì hôm ó cho em nghe haykhông?

- Th a có.- Em tính sao? Em nói cho qua nghe m t chút.

m Vân ng i c n móng tay, m t cúi ngó xu ng và không tr l i. T Nga it h i r i nàng nói r ng: “Ch em mình ch ph i ng i xa l gì hay sao mà em m c

. Qua mu n h i em cho t ch t22, ch qua c ng bi t không l em chê th ng ba.Thi t h i ch em mình làm quen v i nhau, qua không dè ngày sau thành ra vi c hônnh n nh v y. T hôm b a th ng ba nó t thi t v i qua r ng, nó th ng em, nó bi uph i nói má c i em cho nó, thì qua m ng không bi t ch ng nào. c nh v y thìch em mình chung m t nhà, càng vui v h n n a. Th ng ba nó th ng nh em

m, nó mu n c i n i trong tháng n y. Qua nói c i v thì ph i ch n m ba tháng.Mà nó không ch u, th ng thi t khó quá. Má qua c ng nó r i nó mu n ngang nào

c ngang n y.m Vân c ng i l ng thinh, mà hai hàng n c m t ch y ròng ròng. T Nga l y

làm l nên h i r ng:- i sao em bu n. âu em nói thi t cho qua nghe th coi.- Em bu n lung l m. H m nay em khóc hoài. Không l em gi u ch , th y

th ng em thì em c ng th ng th y ba v y ch . Em c làm v ch ng v ith y, em m t nhà v i ch thì em có ph c bi t ch ng nào. Ng t vì em nghph n em là con ch ch khách ph n thì ba má em khu t s m, không ai d ybi u, b i v y thu nay em b th , vi c n công n h nh em không bi t chi

t. Bây gi em l y ch ng Vi t Nam em bi t làm sao mà làm dâu.- Oái! T ng là vi c gì, ch vi c ó mà em ng i gi ng gì. Em ng có lo. Nhà

mình giàu có, m i vi c u có tr nó làm. C i em v mà ch i ch làm dâugi ng gì. Qua làm sao thì em làm nh v y, ai b t em gánh n c hay b a c ihay sao mà em s . Tr i ôi! Th ng ba nó th ng em l m, ai b t v nó làmcông vi c c c kh nó phá nhà ch . Vi c làm dâu, em cho nó b o lãnh cho.Thôi, qua tính v i dì ba lo may áo qu n, s m t chút nh cho em. Hmá coi ngày nào tháng nào c i c thì qua cho em hay nghé.

- Nga c i r i t giã mà v . Xu ng t ng d i nàng nói v i cô ba Hài r ng: “

Tôi h i r i. Nó ch u, n y dì bi t t i sao mà h m nay nó d c d c ó hay không? Nó slàm dâu. Con thi t thà quá!“

22 rõ ràng, úng h n



VI - PH N P DUYÊN A

Lý Chánh Tâm mu n C m Vân chàng bu n b c bao nhiêu, n ch ng chàngnghe C m Vân ng chàng thì chàng c ng h n h b y nhiêu. Chàng m ng n n i l

c ra ngoài, trong nhà ai c ng th y h t th y, chàng xúi ch xin v i m c i ph tcho chàng trong lúc còn bãi tr ng, ng ch ng khai tr ng chàng yên tâm mà h c.

Bà T ng chìu lòng con, nên bà vô Ch L n tính vi c y v i cô ba Hài. Ch ngph i cô ba Hài ng n tr , nh ng cô nói r ng, c i g p quá không th nào cô s m

c qu n áo cho k p. Cô l i khuyên bà T ng ph i c u th y coi ngày t t tháng h p r i c i, ch vi c c i h i là vi c h tr ng, n u làm b ng thì t i nghi p cho s p nh

ngày sau.Bà T ng nghe l i v i coi th y. H nói theo tu i c a Chánh Tâm v i C m Vân

u c i trong tháng giêng tháng hai thì t n m ng, ph i ch qua tháng sáu m i c ic. Bà T ng tr v nói l i cho Chánh Tâm hay. Chánh Tâm tuy không vui nh ng

vì th y h nói nh v y chàng c ng s , nên không dám òi c i g p n a.n ngày khai tr ng Chánh Tâm i h c mà chàng d n ch h chúa nh t ph i

C m Vân ra nhà ch i và chàng h a r ng, chúa nh t nào chàng c ng v th m nhàt th y.

Còn Thái C m Vân khi nàng ch u l i v i T Nga r i thì nàng không lo s khôngt r t n a. Tuy nàng không l s c m ng cho ng i ta th y c, song b a nào

nàng c ng lo mua qu n mua áo, s m g i s m mùng s a so n v nhà ch ng. Ðãbi t cô ba Hài nghe gi ng cao th p c a bà T ng cô không a, nh ng mà cô th y TNga t t , cô th y Chánh Tâm d th ng nh t là cô th y C m Vân có ý quy n luy n

i nhà ó, nên cô ã không bàn ra, mà cô l i có h i m ng cho cháu có ch giàu cósang tr ng n a.

m Vân gi ph n gái không dám ra nhà T Nga n a. Chánh Tâm v nhà haiba l n mà không c th y m t C m Vân thì chàng bu n, b i v y m t b a chúanh t n chàng r ch i Ch L n mà th m C m Vân.

Chánh Tâm v i C m Vân m i th y m t nhau thì c hai ng i u th n thùa,i v y Chánh Tâm thì ké né, còn C m Vân thì x n l n ch ng dám ngó nhau chán

ch ng mà c ng ch ng dám nói chuy n v i nhau. Chánh Tâm vô c m t l n r it bén vô hoài, ch ng có b a chúa nh t nào chàng v nhà mà chàng không i Chn, mà c ng ch ng b a chúa nh t nào mà chàng không v nhà. L n u còn ng i,

qua m y l n sau chàng v i nàng m i h t m c c , m i dám li c ngó nhau, m i dámnói chuy n chút nh.

t b t ã t i tháng sáu. Chánh Tâm t i k bãi tr ng n a n m nên v nhà.m Vân s m s a mùng m n qu n áo ã h t. Bà T ng v i cô ba Hài nh ngày

làm l c i cho hai tr thành hôn.Trót m y tháng, trong i ngoài trông, trí nh não n , tình th ng lai láng. K

n y sum hi p m t nhà, c ph ng loan c p b i v y êm khuya v ng v trênu, tay c m tay, m t nhìn m t, trai say s a vì s c, gái mê m n vì tình.



Tuy v ch ng m i c i, dan díu v i nhau m c d u, nh ng mà n b a khaitr ng Chánh Tâm c ng s t s ng i h c, ngh vì còn có m y tháng n a t i k thi,

u mình h n h thì làm sao mà u c.m Vân nhà tuy nàng không thông o làm dâu, song lo th c khuya d y

m lo rót n c têm tr u cho m ch ng. Thi t bà T ng không nói m t ti ng chi,không ló cái mòi chi mà dám nói bà không a C m Vân. Bà có m t cái tánh n y, là bàít hay nói chuy n v i dâu, mà d u có nói c ng ch ng h khi nào th y bà c i, b i

y C m Vân kiêng s bà l m. Ch ng không có nhà, m ch ng thì nghiêm ngh ,may nh có ch ch ng chuy n vãn h h , khi d y nhau may áo thêu kh n, khi d tnhau mua d o ch i, b i v y tuy C m Vân không c vui cho l m, song nàng

ng không n n i bu n r u.Chánh Tâm c i v thì c i, th ng v thì th ng, mà trong tr ng chàng lo

c h t s c ch không ph i vì có v mà lo ra, hay là vì giàu mà bi ng nhác. Ví d u trong l p h c chàng không ng c b c nh t, nh ng mà k ph n ông thì

chàng c ng c b c trung. Ch ng hi u t i m ng s làm sao mà n ngày thi cónhi u h c trò h c d h n chàng mà ng i ta u c, còn chàng thì r t tu t.

Chánh Tâm ch r ng v nhà, ph n thì b c t c, ph n thì h th n, b i v ychàng b b a c m chi u, lên l u n m dàu dàu, bà T ng nghe con thi r t bà c ngbu n l m. Bà bu n y là l t nhiên, vì làm m ai c ng v y.

Bà ng i n c m v i T Nga v i C m Vân bà không nói chi h t, m t giây phút bàngó C m Vân m t cái, mà l n nào bà ngó thì c p m t bà c ng l m l m, d ngnh t i C m Vân làm cho con bà thi r t v y.

i nghi p cho C m Vân ho c là t i vô ý ho c là t i nàng bu n r u, b i v y chonên nàng n s s a ba h t c m r i i u ng n c, nàng không dè vi c chi h t. Nàng lotr u n c cho m ch ng xong thì nàng l n l n lên l u th m ch ng. Nàng th y ChánhTâm n m chèo queo tay gác qua trán, m t nh m lim dim, nàng l y làm au ntrong lòng, nên ng i ghé bên gi ng tính ki m l i an i.

Chánh Tâm day qua ngó v và nói r ng:- Qua thi r t t c quá.- Thi c có m ng s ; thu nay thi u gì ng i h c gi i mà không thi u, ch

ph i có mình anh hay sao mà anh t c, xin anh ng có bu n; h anh bu nthì má c ng bu n n a, r i má sanh b nh ây khó l m. H i nãy anh không n

m, má bu n má n ít quá.- Mình h c mà thi r t h khi d mình ch .- Ai mà dám khi.- u h không dám khi, song mình th y chúng b n mình c ng m c c

ch .- ã bi t n u anh thi u, thì em m ng l m, mà r i có r t thì thôi, ch em

ng không bu n bao nhiêu. Anh ngh ó mà coi, anh thi u c ng v y màanh thi r t c ng v y; mi n là anh h c n m mãn h n v i ng i ta thì thôich . Anh mu n có cái b ng c p ng xin làm vi c làm v n gì hay sao nênanh v n thi cho u.



- Em nói ph i l m. Qua có tính làm th y thông th y ký gì âu. Mình nghèoc gì hay sao, nên c n ph i i làm vi c ng ki m m i tháng vài ch c ngng. i ! thây k , u r t c ng v y, không thèm bu n chi h t.

Chánh Tâm và nói và ng i d y, rót n c mà u ng r i v ch ng nh ng nóichuy n v i nhau, tuy không c vui v lung nh lúc tr c, song c ng không bu nth m nh h i chi u n a.

Qua ngày sau, H ng b Hu nh, Láng Thé, là con nhà chú c a bà T ng, lãnhcoi nhà coi ru ng cho bà, g i th lên nói r ng, h i lúa m i b h n, n lúa tr r i bháp, ch c mùa ru ng n m nay th t bát góp lúa không , nên xin bà T ng v coi

ng ch ng góp lúa ng ch gi m cho tá n.Bà T ng nghe nói nh v y thì bà nóng n y, mu n v Láng Thé mà th m ru ng,

ng t gì hôm nay tay ch n bà nh c m i, nh m i xa không ti n, nên bà không dám i.Chánh Tâm nh n d p y m i xin v i m hai v ch ng chàng i th , tr c chochàng bi t ru ng t, sau cho C m Vân bi t nhà c a d i Láng Thé. Bà T ng cho

i. V ch ng Chánh Tâm s a so n x p qu n áo b vô vali, r i sáng b a sau t giã mi ch , d t nhau ra xe l a mua gi y i M Tho ng ng i tàu v Trà Vinh.

Láng Thé i qua Át ch, bây gi có p m t b l á ngay bót, hai bên tr ngcây g c tr ng l ng mà tàn sum sê, che ng mát m , ban ngày không n ng d i cònban êm thì có thú thanh t nh im lìm. Ai ng i xe i qua ng y ngó tr c m t nhth y m t cái hang dài g n n m ngàn th c, ngó hai bên th y hai cách ng r ng l nminh mông, mùa c y nhu m màu xanh, mùa g t nhu m màu vàng, thì d u tronglòng có a oan tâm s cho m y i n a, c ng b t th th i mà khen cái c nh nh tr i

p t s n r i nh ng i s a sang thêm, nên m i c h u tình h u thú nh v y. trong ch Láng Thé m i quanh qua cái ng y, phía bên tay m t, l i có

t con gi ng cát, gi ng tuy không l n, song nhà c a v n t c chen chúc v i nhauch t c ng. cu i gi ng l i có m t cái chùa ph t c a ng i th , kêu là chùa Phang

c, c t gi a m t v n tr ng nh ng cây sao cây d u23, hàng rào coi c ng ngay th ngng, mà cây nào coi c ng cao vòi v i.

Cách m i m y n m tr c, n u v ch ng Chánh Tâm v Láng Thé mà th mnhà xét ru ng, thì b l t ch, ch a tr i á! Ch có m t cái b t cho nhân dân

i b mà thôi. Còn c nh chùa Phang S c thì á có r i, tuy cây c i ch a c cao l nnh bây gi , song nhánh lá sum sê s m u t h n bây gi nhi u l m. Cái nhà ngói l n

a ông T ng Hi n, vì c quá, cây m t gói d t, nên ã d r i, h i tr c c t gi a congi ng m i t ó.

Chánh Tâm v i C m Vân v t i Láng Thé, xe ng ng ngoài ch , thì m t tr i ãchen l n, Chánh Tân bi u m t a nh vác va ly, r i v ch ng d t nhau v nhà.

m Vân sanh t i Ch L n, h i nh có m t hai khi m d t v th m bênngo i, mi t C n Giu c, ho c d t i th m dì R ch Ki n, nên nàng có th y ngru ng chút nh r i, nh ng h i nh i ra ng ru ng thì i, vì tình ch a y , nênch a bi t c m xúc. Hôm nay nàng i v i ch ng, mà l i i xa quá, th y t b c nh v t

u l m t h t th y, b i v y nàng kh p kh i trong lòng, lúc b c xu ng xe nàng li n

23 hai lo i cây th ng c tr ng ven ng cái



m tay ch ng mà i, làm cho Chánh Tâm h n h vô cùng, mà c ng làm cho ng itrong xóm ai th y c ng ngó.

c vô c a ngõ r i, nàng h i ch ng r ng: “Nhà mình ây hay sao?” ChánhTâm g t u ngó v mà c i. C m Vân th y m t cái nhà ngói l n c t ba c n hai chái,

a ván, vách t ng, mà nhà óng c a bít bùng. Tr c c a có m t cái sân nh cc tàm làm24. D a thêm có m y b i ngày25 tr bông b i thì tr ng, b i thì tím.

Bên tay m t có cái chu ng trâu, th y trong chu ng trâu ng m t b y, l i có m t anh tru ng tr n, vác m t bó r m ch y l ng x ng. Bên tay trái có m t mi ng t

ng l n mà tr ng l ng, y là sân p lúa, vì ch a t i k nên ch a d n d p, b i v yheo i có l có hang.

ch ng Chánh Tâm v a vô t i sân, thì có m t con chó vàng phía sau ch yra, ng s a om sòm.V H ng B Hu nh ng lo nh t v t, b ng nghe chó s a,

ng có khách nào l , nên l t t ch y ra, áo x n ngang, u b t trùm kh n, mi ngnhai tr u nhóc nhách. Ch ta th y Chánh Tâm thì m ng quýnh v i vã ch y vòng raphía sau vô nhà mà m c a.

ch ng Chánh Tâm vô nhà. V H ng B Hu nh ngó C m Vân trân trân vài r ng: “Con ba ây ph i hôn?”. Chánh Tâm áp r ng:

- Ph i. V tôi ó.- Hôm tháng sáu nghe nói cháu c i v . Mà h i ó t i bây gi có d t nhau v

i n y l n nào âu mà bi t. Ch T ng v i con hai tr n m nh cháu há?Sao ch T ng không v ch i?

- Má tôi m c nh c m i tay ch n h m nay, nên i không c. Tôi m i ti pc th c a c u T nên v ch ng tôi i ây. C u T âu m ?

- Nó i ra ngoài H ng giáo. n c m r i m i i a. M t chút ây nó v bâygi . H ng B Hu nh l y ch i quét ván s ch s r i tr i chi u bông mà m i C m

Vân ng i. C m Vân i vòng vòng trong nhà mà coi t tr c ra sau không sót ch nàot. Chánh Tâm c ng i theo v ng ch ch n y v t n cho v coi. V H ng B

Hu nh nói r ng: ”B t nh n quá! Cháu v mà không ánh dây thép, ng cho ng ita mua s n, v thình lình, bây gi có gi ng gì âu mà n c m. Thôi, m làm

t d n c m cho hai cháu n”. Ch ta nói và b i xu ng nhà sau.Th ng Thu là n26 trong nhà, nó i ngoài ru ng m i v , nghe nói v ch ng

Chánh Tâm, nó l t t ch y lên nhà trên chào m ng. Nó th y tr i t i r i, nên lo tèn. Chánh Tâm bi u nó d n d p trong bu ng cho s ch s , và m t l y mùng ra

gi ng. ch ng Chánh Tâm thay áo thay qu n, r a m t r a mày, r i m i ng i v i

nhau t i b gh gi a mà ch i. Th ng Thu lo quét t c d n d p l ng x ng. Trong nhàèn d u l a t không c sáng nên coi ch m ch t . Ngoài sân bóng tr ng d i

ch p chòa l i thêm ng n gió th i lao xao. C m Vân ng i ngó ch ng mi ng chúmchím c i. Chánh tâm c ng ngó v mà c i và h i r ng:

24 tùm lum25 bông m i gi26 ng i giúp vi c



- Em bu n hay không?- Không.- d i ru ng, nhà c a lôi thôi, ng sá d dáy em không quen, ch c là em

bu n l m.- Có anh mà em bu n gi ng gì.- Ví nh má b t hai a mình luôn d i n y em ch u hay không?- Nh má b t thì mình ph i ch không ch u sao c.- Qua nói ch i v y ch sao cho c.- Sao v y?- Mình Sài Gòn sung s ng quen r i bây gi ây n c c n kh , ban êm

i còn s n tr m n c p n a, sao cho n i.- âu em c ng ch u c h t th y, mi n là có anh v i em thì thôi.Chánh Tâm nghe v nói nh v y thì chàng c ý, nên ng d y r v ra tr c

sân ch i. Trên tr i bóng tr ng v c v c, trong c ti ng d kêu ngâm nga. V ch ngChánh Tâm d t nhau i qua i l i, khi n m tay mà h i, khi v n vai mà c i, c nhthanh t nh im lìm, tình y v i lai láng. Chàng v i nàng ng to nh dan díu, âu

ng B Hu nh i xóm v . Anh ta ngó th y Chánh Tâm thì m ng r d t nhau trvô nhà.

ng B Hu nh kêu v om xòm mà h i có lo d n c m cho v ch ng ChánhTâm n hay không. Ng i v ch y lên áp r ng, c m ã g n chín. Thi t qu cáchch ng bao lâu th ng Thu b ng c m lên d n m t mâm trên bàn cho v ch ng ChánhTâm n.

Trong lúc Chánh Tâm n c m. H ng B Hu nh m i nói r ng:- n có cháu v ây, v y mai r i c u d t cháu ra ngoài ru ng cho cháu coi

ru ng n m nay th t quá. C u s góp không c phân n a.- Má tôi nói c u làm sao thì làm, ph i cho có s lúa m i chín ngàn gi cho

má tôi m i c. N u c u không góp c thì c u ph i th ng.- Ch T ng nói nh v y ch c ch t c u còn gì.- y n m nay trúng mùa hoài thì c u có l i nhi u nh n m nay có th t thì t

nhiên c u ph i ch u l ch .- Cháu nói nh v y t i nghi p cho c u l m. C u coi nhà c a ru ng t giùm

cho ch T ng, có l ng h ng gì âu, mà mùa th t cháu b t c u th ng.Cháu còn nh , cháu không hi u bi t vi c ru ng t. Phàm làm ch n h

p mùa th t thì mình ph i ch gi m cho tá n ch .- Ch gi m cái gì! V y ch m y n m trúng mùa, mình có b t nó óng thêm

hay sao, nên g p mùa th t mình ph i ch gi m.- u cháu òi cho , tá n âu có lúa mà ong cho cháu.- Thây k , nó bán v con, làm sao thì làm bi t âu. C u ph i cho b n n

nhà tá n mà gi lúa. H h p c bao nhiêu lúa h t, c u l y lúa ru ngtr c i, ph i l y cho s lúa c a mình, nh còn d thì h nh b ngkhông d thì h ch u.

m Vân không thông th o vi c ru ng t, nên nãy gi nàng lóng tai mà nghehai ng i nói chuy n, nàng không dám xen vô. Tuy v y mà n u ai ngó m t nàng cho



thì t th y nàng suy ngh lung l m. n ch ng nàng nghe Chánh tâm nói t i m ycâu chót r i nàng th y H ng B Hu nh day m t ra ngoài c a mà không tr l i thìnàng ngó ch ng mà nói r ng:

- Anh nói nh v y thì t i nghi p cho tá n l m.- Em ng có nói t i nghi p. T i nó là quân n c p h t th y. V y ch b a

m má nói ó em không nghe hay sao? Má nói h mình t t v i nó thì nót da mình.

- Em t ng d u h ng nào c ng v y, sao cho kh i có k qu y. Em ch a bi ttá n là ai, em ch a th y m t ng i nào h t mà em ch c sao c ng có ng ithi t thà ch n ch t lo i l c27 làm n. N u n m nay th t mùa, h làm có lúabao nhiêu thì anh góp h t r i còn âu cho v con h n.

- làm sao h làm ch . C n gì em ph i lo.m Vân ngó ch ng mà s c m t không vui. H ng B Hu nh day vô nói v i

m Vân r ng, c u c t ngh a cho cháu hi u vi c cho m n ru ng x n y. Cót tên tá n nó l i h i mình mà m n m t tr m công t. Nó ph i làm t tá cho

mình mà giao k t t i ngày g t nó ph i ong ba tr m gi lúa m n. Mà nó nghèo,có c m ti n âu mà n mà làm. Nó ph i vay lúa c a mình mà n. Nh nó vay n mch c gi lúa thì t i ngày nó ph i ong m t tr m gi . Còn h i b c ng m n côngphát, công m , công c y, công g t, h mình ra m i ng b c cho nó thì t i ngày nóph i ong cho mình ba ch c gi lúa. M t ng i tá n m n m t tr m công ru ng,th nào nó c ng ph i vay c a mình b n ch c gi lúa v i hai ch c ng b c. V y thì

i ngày nó ph i ong ba tr m lúa m n, tám ch c gi lúa vay v i sáu ch c gi lúay b c tr c ó n a, c ng là b n tr m b n ch c gi . M t tr m công ru ng nó làm ó

nh may g p trúng mùa thì g t c m t ngàn gi . ó là nói s cao h n h t, mà l it thi t t t, ch th ng th ng thì ch ng b y tám tr m gi . Mình là ch n mình

thâu b n tr m gi r i thì nó còn té c ng c vài ba tr m gi . Mà n m nay th t quá, m t tr m công t không g t c b n tr m gi , mà lúc g t p sao c ng hao h tt m , n u mình làm g t, bu c ph i ong cho s lúa c a mình, thì tá n còn

âu mà ong lúa trâu, lúa g t, lúa p.m Vân ng i tr m ngâm m t h i r i nói: ”Cho vay m t gi lúa t i ngày ph i

tr hai gi , m t ng t i ngay ph i ông ba gi , thì m c quá! Làm nh v y ch t nhànghèo còn gì!”.

ng b Hu nh c i mà áp r ng:- Không m c gì l m. t n y, có nhi u ch h còn cho m c h n n a ch .- Tr i i! Cho vay nh v y mà c u còn g i r ng ch a m c.- u thay m t cho ch T ng c u cho nh v y là r a. H cho m t gi lúa

ph i tr hai gi r i ho c b n gi . Theo c u ây ai h i vay thì c u cho b ngkhông h i thì thôi, còn h thì h bu c tá n ph i vay, n u không vay thì hkhông cho m n ru ng. Mà làng n y dân th nhi u, nó nghèo quá nên có

a nào mà kh i vay.- Ch t con nhà nghèo h t!

27 m c i, c i c



ch ng Chánh Tâm m c m r i thì tr i ã khuya, nên bi u óng c a i ng .Chánh Tâm i ng b n ng gió tr n m t ngày nên m t m i, b i v y v a n mxu ng thì chàng ng li n. C m Vân tuy c ng h i m t song m t là vì nhà l ch , hai làvì nàng nghe nói h i hôm ó hoài, nên nàng n m thao th c cho n quá n a êm

t m i quá r i nàng m i ng quên c.Sáng b a sau, l i tám gi v ch ng anh Chánh Tâm m i th c d y mà r a m tu r i th y v ch ng H ng b Hu nh ã d n c m n. C m Vân c i mà nói

ng: ” n c m gì mà s m d v y!” V H ng b Hu nh áp r ng: ”Tr a r i chm. M n u r i nãy gi , m c i hai cháu th c d y, ch m i b a thì ã n c m lâui “

Chánh Tâm c ng c i và ngó v mà nói r ng: “ ru ng h n c m s m l m“,m mai n l i b y gi r i tám gi “

Món n không nhi u, l i kho, n u không gi ng nh trên Sài Gòn, Ch L n, g okhông tr ng, cá không l n nh ng v ch ng Chánh Tâm n c ng ngon. n c m r i

ng b Hu nh v i Chánh Tâm r nhau i coi ru ng. C m Vân òi i theo, ChánhTâm không cho chàng nói r ng: ”Tr i n ng quá, l i ph i i b theo b ru ng, có chph i l i sao n i.”

m Vân nhà bu n, nàng bèn i vòng ra sau v n mà ch i. Xu ng t i nhài nàng th y th ng Thu v i m t a nh , ch ng m i ba m i b n tu i, là a

mà nàng ã th y ôm r m i trong chu ng trâu chi u hôm qua, ng ng i n c m.Nàng b c l i g n thì th y hai a ang n c m v i m m cá s t, ch không có v tchi h t, mà chúng nó n coi ngon l m. Nàng h i th ng Thu r ng:

- Anh n c m mà không có cá th t chi h t thì no sao c?- m no ch . Thu nay n c m c ng nh v y, n u không no thì ch t còn gì.- y h i nãy n còn nhi u quá. Sao anh l i không l y mà n?- m không c. Thím H ng r y ch t, ai dám l y.

m Vân i n i ra c a sau n a, thì th y hai bên có hai v a lúa l n, l p b ngngói, vì ch a t i mùa, nên v a tr ng tr n. Nàng ng mà nh m ra sau v n thì

n không bao l n, chung quanh tr ng tre, gi a tr ng l n x n, chu i có, cau có,cam xành có, mà th nào c ng x r xác rác, không hàng không li p.

Nàng ng ch i m t h i, r i tr vô nhà, c y v H ng b Hu nh d t i ch i l ixóm ng cho nàng th y b n ch n c a k thôn quê. V a m i ra kh i c a ng , thìnàng th y có hai ng i àn bà Th v i ba a con nít ang nhoi d i v ng n c mà

t cá, àn bà thì m t mày en thui, mình m y l m lem, còn con nít thì tru ng l ,tay ch n m nhách, c p m t chau vau28. i kh i cái v ng y, thì t i m t cái nhà lánh , trong nhà có m t bà già ch ng sáu ch c tu i, tóc b c da dúm tr n trùi tr i,

ang ng gi g o. C m Vân th y v y bèn ch c l i l c u mà than r ng: ”Già nng tu i ó mà còn c c kh quá!”.

i c m t khúc ng n a, l i có m t nhà lá ba c n, c a x u x o, vách x cht. Tr c sân có ch t m t ng chà khô, có m t ng i àn bà, m c áo v i c m c29

không bi t cho màu gì, mà tay áo c t t i cánh ch , v t áo rách ten ben, ang ng b

28 xanh xao, dã d i, nh ng i s p b nh29 i b m c



chà ng ôm vô mà ch m. G n ó m t con gà mái ô30, d t m t b y gà con, ch n b ic chu i, mi ng kêu túc túc, d a c a có b n a con nít, a l n h n h t ch ng

i tu i, a ng i a ng mà ch i, a tru ng, a tr n, mà a nào m tmày c ng tèm lem. Trong nhà có m t ng i àn ông, tr c ch ng b n ch c tu i, utóc r i nùi, m t mày nh n nhíu, qu n áo lang thang ng ng i t i u ván mà coi

p nh ch i. Ng i y th y v H ng b Hu nh i ngang, thì l t t ng d yc ra c a mà chào.

b Hu nh day l i nói v i C m Vân r ng: “Th ng n y là th ng tá n c acháu. Nó làm m t tr m công“. C m Vân ng l i ngó vô nhà, thì th y trong nhà cócái bàn th mà trên bàn tr ng tr n không có ch n èn l c bình chi h t. Chính gi a cólót m t mi ng ván d u, bên tay m t có m t cái chõng, còn bên tay trái thì có gi ng

t cái v ng, g n ó thì l i có ch t cày b a l n x n. S p nh ng d y h t mà ngóm Vân. Ng i àn bà chà ó l n l n i vô nhà. V H ng b Hu nh ch C m

Vân mà nói v i ng i tá n y r ng: ”Dâu c a ch T ng ó a. V ch ng nó m ixu ng h i hôm.“

Ng i tá n b c ra sân ch p tay xá C m Vân và m i nàng vô nhà. C m Vâni và ch m y a nh mà nói r ng:

- Con c a chú ó ph i hôn?- Th a ph i.- Sao chú không b n áo b n qu n, t m r a s ch s , chúng nó tr n tru ng

dáy d v y?- Th a, nghèo quá, v ch ng tôi m c lo làm n, có không âu mà s n sóc.

y d a nh nghe h i t i chúng nó, a thì i l i ng bên cha, a thì ch yra n m áo m . C m Vân thò tay l y ti n ra phát cho m i a m t c c b c. a l n

a tay mà l y, m t mày vui c i; a nh thì s , nên th t tay rút c . Ng i m xúip con r ng: ”Cám n cô i con“. S p nh c ng l ng thinh. C m Vân c i r i t

mà i.m Vân mu n i n a, ng t vì tr i n ng g t mà nàng quên em dù nên ph i i

.i chi u hôm qua, m i xu ng t i nhà c c a cha m ch ng, thì nàng vui m ng

m. B a nay nàng i ch i nàng th y b y n c a con nhà nghèo ru ng, thì nàngm xúc, nên trong lòng r t bàng hoàng. Nàng n m chèo queo gác tay lên trán mà

suy ngh hoài. n tr a H ng b Hu nh v i Chánh Tâm i v , H ng b Hu nhnói v i Chánh Tâm r ng: ”Cháu th y ru ng n ng nh v y ó. Thi t là th t, chph i c u nói thêm hay sao. Ru ng nh v y, làm sao mà góp lúa cho c “.

Chánh Tâm châu mày mà áp r ng: ”C u nói k quá! Làm tá n may trúngmùa thì nh , r i th t mùa thì ch u, ch trúng mùa h n r i th t mùa h b t mìnhch u hay sao? Không c âu. C u ph i ráng mà góp cho ; n u c u góp thi u mátôi r y ch t a”. H ng b Hu nh ng i bu n xo.

i b n gi chi u, mà n c m n c ã xong r i h t. Chánh Tâm r v i rangoài ru ng ch i. Hai v ch ng th ng th ng d t nhau i theo b qua Át ch. C m

30 gà có lông en



Vân ngó lên phía ng Cây Cách thì ng ru ng minh mông, ch y dài lên cho t i mégi ng An Tr ng nh. Ch t sâu lúa ch a tr thì màu xanh l c lìa. Ch lúa ngtr thì coi màu xám xám. Còn m y ám lúa s m, ã chín r i, nên màu coi vàng vàng.Cách xa xa, th y có m t ng i u i nón lá i th m ru ng v , mình m y l m lem.

u gi ng, có m t a nh ng i trên l ng trâu hát nghe ráo rích.m Vân ng m c nh ng lòng nên nàng ng bu n hiu. Chánh Tâm ngó m t

r i n m tay mà h i r ng:- Sao em bu n d v y?- Thu nay em không có xu ng ru ng. Em xu ng ây t h i s m m i n bây

gi em bu n quá.- Em có bu n, thôi thì sáng mai mình v .- Không ph i t i ru ng làm cho em bu n âu. ây có các c nh thanh t nh

em a l m ch .- y ch em bu n gi ng gì?- Em bu n là vì em th y con nhà nghèo h c c kh em th ng quá. H c ng

là ng i nh mình, mà mình n sung m c s ng nhà cao áo t t, còn hqu n áo lang thang, nhà rách vách nát, em th y b n c a h em ch ukhông c.

- i h nghèo thì h ph i c c ch .- i v y nên em m i th ng h . Ch chi em giàu có l n, em cho h ti n b c

ng h c t nhà c t c a, may áo qu n t t h t th y em m i vui.- Tr i ôi! Chính ph kia làm c ng không c hu ng chi là mình. Em giàu

n b c nào em c ng không nuôi h t dân trong n c n i.- u nuôi h t không n i thì em nuôi n i m y ng i trong xóm, trong làng

a em. T nh chí l n anh có i n nhà m y ng i tá n anh ch i l nnào hay không?

- Có ch .- i s m m i em i ch i v i m H ng b , em có ghé nhà m t ng i tá

n c a mình. Em th y hai v ch ng ng i y n nói thi t thà quá, mà vìnghèo kh qu n áo rách r i, còn s p con m t b y thì tru ng tr n, thi tem t ru t. Ng i ta nh v y ó r i n m nay g p th t mùa, mà anh làm

t, h g t c bao nhiêu anh l y h t, r i v con ng i ta bi t l y chi màn.

Chánh Tâm ng suy ngh m t h i r i v vai v mà nói r ng: “Thôi em ngcó bu n. ch ng t i mùa góp lúa, qua li u mà xin v i má ch gi m cho h ”.

m Vân ng bu n, mà nàng nghe ch ng nói nh v y, thì nàng i bu n ravui, li c m t ngó ch ng r t h u tình và áp r ng: “Anh c nh v y, thì em vui

m “. ch ng th th n ngoài ng mà h ng gió nh m c nh cho n g n t i m i tr

.m Vân ý mu n d i ru ng mà ch i, ng t vì khi ra i m ch ng không

nh gi i nên ch i có vài b a r i nàng thúc ch ng v . Khi s a so n c mà v .m Vân kêu th ng Thu v i th ng nh gi trâu mà cho m i a hai ng b c. Hai



a nh nó m ng quýnh.V H ng b Hu nh ngó trân trân r i nói v i hai a béng: “ Nè, dành, ch ng có xài b y h t a. Th ng Thu c i và nói r ng,

dành ng may qu n áo m i n T t, ch d xài hôn”.



VII.- T NGA LÀM PH C

ngày Lý Chánh Tâm thôi h c v nhà, chàng ng ng nh31 v i mho c dan díu v i v , mà ã g n tròn n m r i. Qua n tháng m i m t Tây n m sau,các Nh t trình Tây Nam Sài Gòn báo cáo cu c h i ch Hà N i m i m l n thnh t, và c ng khuyên b c tài gia phú h Vi t Nam hãy ra B c vi t mà xem. H ich tr c cho bi t th s n cùng công ngh trong n c, sau k t dây thân ái ng ilàm cho Nam B c m t nhà.

Chánh Tâm mu n d t v i coi ch i. T i l i chàng bàn tính v i v thì C m Vânnói r ng: ”Mình i ch i sung s ng, còn b má nhà v y sao ph i. Nh anh th a

i má, mà má ch u i v i mình, thì em m i dám i.”Chánh Tâm th a v i m , thì m c ng mu n i ch i l m, ng t vì lúc y ã g n

i mùa góp lúa, n u Chánh Tâm i mà bà c ng i n a, thì có ai nhà mà coi góplúa. T Nga th y m không i thì nàng xin mà i v i v ch ng Chánh Tâm, Bà T ngnói r ng: ”N u bây d t nhau i h t, bây b tao nhà m t mình tiu hiu hay sao? R i

a nào ây tao v Láng Thé th m ru ng ai mà coi nhà trên n y?”. Nga nghe m nói nh v y, nàng không dám òi i n a. C m Vân ái ng i

nên nàng c ng không dám i. Chánh Tâm s a so n áo qu n r i mua gi y tàu mà it mình.

Chánh Tâm i c ba b n ngày, bà T ng bèn tính v Láng Thé mà th mru ng. T Nga nói v i C m Vân không n cho m i m t mình, m i phân nhau,ch thì nhà coi nhà, em thì theo m mà ph c s , con Nên c ng theo bà T ng màph v i C m Vân.

Bà T ng v i C m Vân i h i s m m i, thì bu i chi u T Nga c m t t dâythép c a ch ng d i M Tho ánh lên nói r ng, au n ng bi u nàng ph i xu ng

p t c cho chàng th y m t r i chàng có ch t. Nga c dây thép h i ba gi chi u. Nàng coi r i li n qu ng t dây thép

trên bàn qu n qu n không ch u i. Nàng nói th m m t mình r ng: ”Nh n ngh a gìó mà c n ph i th y m t, ch t âu thì ch t ph t i cho r nh. Ch t r i ta xu ng ta

chôn”.Nàng b i vô mùng mà n m. Ban u thì nàng nh t nh không i, mà nàng

m m t h i nàng ngh l i d u không th ng c ng là ngh a v ch ng. ã bi t ch ngmình có qu y v i mình nhi u, theo ng i ta thì h ã xin b t lâu r i. Vì mìnhkhông n ph l i c a cha tr i nên mình m i dây d a nh v y. Mà ai qu y thì hch u, mình ph i thì mình ph i gi cho tròn. Tuy m y n m nay ch ng mình v imình không có nh n ngh a chi h t, song hôm nay nó au n ng g n ch t, nó xin mình

m t chút cho nó th y m t; n u mình không i té ra mình c ng mang ti ng b tngh a nh ch ng còn gì.

T Nga ngh nh v y r i nàng vùng ng i d y, i thay áo i qu n, tính i MTho. Nàng kêu th ng u v i con L i ra mà d n nhà ph i coi nhà, t i ph i coi

óng c a n o cho ch t ch a nàng l i m t s t l y n m t m gi y s n x p l i b vô bóp

31 l c l o, nhí nh nh hoài



i lên xe kéo ra nhà ga mà i xe l a. Nàng v a t i ch i thì th y xe l a b n gihai m i ã ch y ngang, th i súp lê inh i.

Chuy n xe l a n y là chuy n chót, không chuy n nào i M Tho n a. T Ngay làm b i r i nên quay xe tr v nhà. Ban u nàng tính ch chuy n xe khuyai s i. Mà nàng i vô i ra, trong lòng b t r t, nàng l i ti c ch chi mà m i c

dây thép, nàng ng gi n l y, s a so n mà i li n thì kh i tr xe nh v y. Nàng lotính hoài, n m ng i không yên.

n n m gi chi u con L i d n b ng c m lên. T Nga nóng n y quá, ch nkhuya không c, nàng m i sai th ng u i ki m m t cái xe h i lô ca xông mà

i giá i M Tho có l i là bao nhiêu. Nàng n c m tr a r i thì th ng u v th ang, có cái xe h i phía ch i, còn m i tinh, ch xe nói nh xu ng M Tho mà v

tr c m i hai gi khuya thì n hai m i l m ng, còn nh t i sáng m i v thì nba ch c ng. Tuy T Nga chê giá m c, song nàng bi u th ng u chay kêu xe h i

em l i l p t c cho nàng i. Nàng mu n bi u th ng u ho c con L i i v i nàng,mà r i nàng ngh nhà r ng minh mông, không bi t ch ng mình ph i luôn d i MTho, n u d t m t a theo thì m t a nhà không ti n, b i v y ch ng xe h i em

i, nàng lên xe i m t mình, không d t a nào theo h t.a m i èn thì T Nga xu ng t i M Tho. Nàng ch ng cho xe h i ch y

i u ngay c n ph c a Lê Phùng Xuân . Xe v a ng ng, nàng l t t leo xu ng.Nàng dòm vô nhà thì th y nhà m c a tác hoác, có t m t cái èn leo loét trênbàn, mà không th y d ng ng i nào h t. Nàng b c vô v a d n èn lên cho sáng, thìPhùng Xuân âu àng xóm ch y v , mình m c áo s mi qu n lãnh en, ch n manggu c, tóc x p x x p x i, mi ng c i ng n ngo n và h i r ng: “Mình m n xe h imình i hay sao? Sao không i xe l a?”

Nga t c gi n ngh n h ng, ng ngó ch ng r i h i l i r ng:- Th y au g n ch t v y h . Th y quá qu c l m! V y mà dám ánh dây thép

nói g n ch t ch !- i nghi p tôi l m mình ôi! Tôi s ng ây ch c ng nh ch t r i. Cha ch tôi

nguy l m! N u phen n y mà mình không c u tôi, ch c là tôi ph i ch t, chng không c. Mình ng i xu ng ó mình ng i r i tôi nói chuy n cho

mình nghe.- Tôi bi t chuy n c a th y r i, th y ng có nói mà th t công. Th y không có

ti n i ánh c b c, không có ti n ph c p cho , nên ánh dây thép g t tuixu ng ng xin ti n, ch không có chuy n chi h t.

- Không ph i v y âu! Mình ng i ó mà, mình ng i tôi nói m i h t chuy n.Mình c nói tôi c b c hoài, t i nghi p tôi quá. Tôi ã h a v i mình tôikhông ch i n a. Thi t h n hai n m nay tôi có ch i b i gì âu. Không tinmình h i h t m y th y ây M Tho n y mà coi. Mình ng i ch .

Phùng Xuân kéo gh và n m tay T Nga mà bi u ng i. T Nga ng i c n móngtay, m t ngó èn mà không thèm ngó t i ch ng. Phùng Xuân ng i m t bên, b coibu n th m l m. Chàng ch ng tay trên trán và a m t mà nói r ng: “Tôi làm àn ôngmà theo xin ti n c a v hoài ngh thi t là x u h l m. Mình gi n tôi c ng ph i. Tôi

âu dám trách mình. Tr c khi tôi ánh dây thép cho mình, l ng tâm tôi nó c n r t



tôi lung l m. Vì ng t quá, nên tôi ph i li u m ng, ch thi t tôi có mu n làm c c lòngmình làm chi. tôi nói cho mình nghe: h n hai n m nay tôi không dám ch i b i chi

t. Mà vì h i tr c tr c tôi d i, tôi ch i l , nên có thi u ng i chút nh. Hai n mnay tôi l n h i ti n t n tr c ng g n h t n r i. Còn có m t ch , là hai Hoành g nbên Ch C , tôi thi u nó hai tr m ng. M y n m nay tôi tr ti n l i m t ki p, mà

m nay nó l i làm g t, ph i tr v n. Tôi xin góp nó không ch u. Nó vô n trong toàán ki n tôi. Toà lên án nh tôi ph i tr v n l i ba tr m n u không ch n c phépgiam thâu. Hôm qua Tr ng Toà ã rao án cho tôi r i. Tôi k ba b a tôi tr . nsáng mai mãn k , n u tôi không tr , thì nó giam thâu. Tôi ch y v trên nhà tôi l yông già mà xin ti n. Ông già b bà dì gh tôi b c, nên ng r t ánh tôi, khôngcho ng nào h t. Tôi ph i ch t! Bây gi ti n b c âu có mà tr ! Mà n mai n y, n utôi không tr thì tù, h tù thì m t ch c. Làm ng i mà n tù m t ch c, thì thàlà ch t ph t cho r nh ch sông n a làm gì”.

Phùng xuân nói t i ó r i chàng khóc r m r c. T Nga th y v y thì c i và nóing: ”Th y làm thì th y ch u, ch th y nói v i tôi làm chi? Có ph i tôi làm n cho

th y sao, mà bây gi trách tôi”.Phùng Xuân v a khóc v a nói r ng: “ Tôi âu dám trách mình. Tôi nói cho

mình hi u cái nguy c a tôi mà thôi ch ”. Nga ng i l ng thinh m t h i r i nàng b c ra c a mà ng. Phùng Xuân c

ng i ch ng tay trên ván mà khóc. Cách m t h i nàng tr vô h i r ng:- Th y có bao nhiêu chuy n ó hay là còn chuy n gì n a, thì nói ph t i,

ng tôi v cho s m, k o b nhà tr n không có ai. Má m c i d i ru ng.- Mình d i n y mà ng r i sáng s v không c hay sao?- Không c. Nhà c a tr n b hay sao.- Tôi không còn chuy n gì n a. Tôi có m t cái nguy ó, nh mình có ngh

tình v ch ng, mình c u tôi, thì tôi mang n; n u mình không th ng, mình cho tôi ch t thì tôi c ng không trách, vì tôi c ng bi t vi c tôi làm thì tôi

ph i ch u, l i tôi c ng ã nh mình nhi u r i, bây gi tôi âu dám m mi nga.

Nga ng i suy32, coi g ng m t thì bi t trong trí nàng b i r i l m. M t látnàng châu mày ng d y b i ra ngoài tr c. M t lát nàng th ng th nh tr vô ngngó ch ng. ng h gõ tám gi , T Nga bèn h i ch ng r ng:

- i nãy th y nói s n v n l i ph i tr bao nhiêu?- n ba tr m.- Th y có c tr m nào hay không?- Có âu!- Tôi c ng ráng làm ph c mà c u th y m t l n n a. Th y qu y v i tôi, thì

tôi c ng cho ông tr i ph t th y, ch tôi không n b t nh n. Nga nói và móc bóp l y ra ba t m gi y s n mà trên bàn. Nàng i kh n

lên và nói n a r ng: “ ó, tôi cho th y ba tr m ng b c ó cho th y tr n , mà bi t

32 tìm tòi trong trí



ng, ó là tôi làm ph c cho th y kh i tù m t ch c, ch không ph i tôi vì tìnhngh a chi âu. Thôi tôi v a, khuya r i“.

Nàng nói d t l i r i b c ra c a. Phùng Xuân l y b c c m trong tay r i i theomà nói r ng: ”Tôi cám n mình l m. Bi u ng r i sáng s v , i êm hôm c c khquá. Mình n mì n cháo gì hôn? tôi bi u tr i mua cho mà n r i s v .” T Nga

áp r ng: ”Thôi thôi, tôi m i n c m r i tôi i ây. Th y vô i. Tôi v a.” Nàng bèn c a xe h i b c lên, r i s p-ph v n èn p máy, xe th ng th ng rút ch y.

Phùng Xuân ng ngó cho xe ch y khu t r i chàng phành ba t m gi y s n mà coi,mi ng chúm chím c i.

Tr ng trong, gió mát, xe h i ch y vù vù. Ng i s p ph ng i phía tr c c mtay bánh, h g n qua m y khúc quanh thì bóp kèn kêu te te, có m t th ng nh ch ng

i l m, m i sáu tu i, ng i m t bên m c áo thun, u i k t tr n, vì nó ng g c,nên u g t qua ngo o l i.

Nga ng i phía sau có m t mình, ngó t i tr c thì èn xe chi u ng l m tn sáng ho c còn dòm qua hai bên thì bóng tr ng d i ng ru ng ch xám xám, ch

vàng vàng. Nàng nh m c nh xinh l ch, mà trong lòng nàng không bi t vui, vì trínàng ang gi n thói ch ng gi d i c g t g m mà rút r a ti n b c hoài, lòng nàng

ng t i ph n vô duyên, ki p tr c có t i l i gì mà tr i l i khi n g p ch ng vô tìnhvô ngh a nh v y.

Xe ch y vùn v t, m i qua ò Tân An ó, r i k t i ò B n L c. Tuy qua m yi hi m tr , thì T Nga ng i h i h p ph p ph ng, song kh i m y ch y r i, xe b tng ch y dong, thì nàng l i gi n ch ng t i ph n. Qua kh i xóm Bình Chánh ch ng

ba kho ng dây thép, xe ng ch y vù vù, nàng ng bu n duyên n , thình lìnhth y phía tr c m t có m t cái xe h i màu xám c ng u vào c t dây thép, c t congqueo, xe tan tành, l i có m t ng i trai ch n gi a ng, a hai tay mà c n. S pph c a T Nga, buông ga s n, p nh p th ng, xe h t tr n, ch y d u d u r i ng ngngang cái xe ng ó, T Nga không hi u có vi c gì, nên ló u ra mà h i r ng: ”vi cgì v y?”.

Ng i ng c n xe ó áp r ng: ”Xe tôi trên Sài Gòn a h i M Tho, ch yi ây vùng n bánh tr c, tôi b không k p, xe t t vô c t dây thép, h thùng n c,

èn pha, gãy h t m t bánh. Tôi không sao, r i cho th y i xe c a tôi b b nh nhi uquá. Xin cô làm n ch giùm th y lên Sài Gòn ng ki m th y thu c b ng bó choth y”.

Nga th y có m t ng i m c qu n áo tr ng ng ng i trên l ng, hai tayôm u. Nàng l t t m c a xe leo xu ng, r i b c l i g n mà coi. Nh bóng tr ng

r ng, nên nàng th y rõ ng i b b nh m c tây u-oe tr ng, mà bên tay m t có k tt mi ng n en bao vòng cánh tay. Nàng không bi t b nh n ng nh th nào, song

th y máu ch y t m t, l i dính tay áo, tr c ng c và ng qu n l m, thì nàngkinh tâm h i h p nên l t t h i r ng: ”Th y b b nh nhi u ít? Trong mình có sao haykhông th y?”.

Th y y áp nho nh r ng: ”Không có sao. Xin cô làm n cho tôi có giang xe tr Ch L n ng tôi n m nhà th ng”. T Nga g c u và nói lia l a r ng: ” c,



c”. Nàng li n day l i mà nói v i ng i s p ph c a nàng r ng: ”Anh làm n chgiùm th y m t chút, nghé. Ng i ta có b nh t i nghi p”.

Ng i s p ph c a nàng m i ph v i ng i s p ph xe b ng, mà th y nng d y r i d t l i xe. H mu n th y ng i phía sau, th y không ch u xin th y

ng i d a bên s p ph . Lúc y T Nga i coi s cái xe b ng, ch ng nàng tr l inghe th y n òi ng i phía tr c, thì nàng nói r ng: ”Không, không th y ng iphía sau c mà. Ng i phía sau r ng rãi h n”.

Hai ng i s p ph ki m d t th y n l i phía sau, T Nga ng s r g n ó, btay th y n qu t trúng nh m l tai phía trái, nên l t t b c dan ra. th y n lênng i r i, T Nga s a so n lên xe, mà nàng v a b c l i c a thì nàng ng d d , r ikêu th ng s p ph ph mà bi u lên ng i m t bên ng th y, còn nàng thì nàng

c lên ng i d a s p ph phía tr c.Xe s a so n ch y, thì th y y vùng nói r ng: ” Ý! Còn cái va ly! L y giùm cái va

ly c a tôi, chút”.Ng i s p ph kia l t t ch y i xách cái va ly và ôm cái áo m a v i cái nón

tr ng có qu n b ng n en, mà b qua xe bên n y r i T Nga m i bi u xe ch y.Ch ng hi u ng i s p ph th y xe c a ng i ta b r i ro mà gi t mình, hay là

i c chi khác, mà t ây xe ch y êm ái, nh t là t i m y khúc quanh, ho c qua c uthì ch y r r , ch không ch y vùn v t n a.

Nga ng ng i suy ngh s i xe h i r i ro thình lình s p ph c y nàngday l i mà h i th y b b nh coi mu n vô nhà th ng nào. T Nga bèn day m t raphía sau mà h i r ng:

- Th y mu n vô nhà th ng nào, th y nói cho anh s p ph bi t, ng ch ngi Ch L n nh a luôn th y l i ó.

- Tôi mu n vô nhà th ng Ch R y. Cha ch , mà trong va ly tôi ti n b cnhi u quá, vô nhà th ng ban êm, không bi t có g p ông quan th y ngtôi g i cho ng hay không.

- Th y mu n cho bà con hay thì th y ch nhà r i tôi kêu giùm cho.- Tôi không có bà con trên n y.- Th y âu?- Tôi d i C n Th .- u th y có ti n b c trong va ly nhi u mà không có bà con ng g i cho

ng i c t giùm r i s n m nhà th ng thì làm sao? Th y b nh ho n, vô nhàth ng, không ai gi giùm, h l y h t còn gì.

- Bi t làm sao bây gi ! Có l tôi g i cho quan th y thu c c.- Ban êm s không có quan th y ó ch . Thôi tôi ch th y l i bót cái33,

th y khai s xe ng cho ông Cò hay, th y g i ti n b c l i cho ng gi giùmi s i n m nhà th ng. Làm nh v y kh i s chi h t. c hôn?

- Th a c. Cô tính nh v y thì ph i l m.

33 tr m c nh sát chánh



Xe lên t i Ch L n, T Nga bi u s p ph ch y th ng l i bót cái. Nàng khuyênth y n ng i trên xe, nàng ch y ri t vô bót cho lính hay. Lính i báo v i ông Cò. ÔngCò li n i v i T Nga mà ra xe.

Th y n th y ông Cò thì th m ti ng Tây, thu t vi c xe ng, t s T Nga chgiùm và xin g i ti n b c áo qu n trong va ly ng vô nhà th ng. T Nga ng ngheth y nói chuy n v i ông Cò, vì nàng hi u ti ng Tây chút nh, nên nàng khen th ynói gi ng ch ng khác là Tây.

Ông Cò bi u lính th y xu ng r i d t vào bót còn ông thì d t va li i saung. Ông l i ngo t T Nga mà bi u i n a.

Vô bót r i, lính th y n ng i gh . Ông Cò nh c m t cái gh khác mà m i TNga ng i, r i ông m i khám vít tích c a ng i b nh. Nh có èn khí. T Nga m ith y m t t r . Th y là m t ng i trai, ch ng hai m i b n, hai m i l m tu i, b

ng hùng v , di n m o khôi ngô l m. Ông Cò coi thì th y trên u có m t vítch ng b ng ng b c, vì vít y nên máu ch y t m t. Ngón tay trái s ng tù tù. u

i m t tróc da ch y máu, còn u g i trái thì b m en.Ông Cò coi r i bèn nói b nh không có chi n ng. Ông Cò m va ly ra l y mà

biên. Có m t h p bánh mì, ông d ra m hai tr m t m gi y s n. Ông ngó th y nmà c i r i ôm cái h p l i bàn ng i l p vi b ng. Ông h i t i T Nga thì nàng khai

ng: ”Tôi là Lý T Nga, ng Thu n Ki u, s 112 ngoài Sài Gòn “.Th y n nghe nàng khai thì ng c m t ngó nàng. Ông Cò ng i vi t, th y n

ng i li c m t ngó T Nga hoài. Cách m t h i th y nói v i nàng r ng: ”Tôi cám n côquá, bi t làm sao mà n n cho cô c. tôi m nh r i tôi n nhà mà cám n cô.Tôi nh ch c a cô r i, 112 ng Thu n Ki u “.

Nga c i và áp r ng: ”Vi c nh m n có chi âu mà th y ng i. Ai c ng v yi ng g p nguy hi m thì ph i c u ng i ta ch “.Ông Cò làm gi y xong r i m i bi u th y n ký tên và xin T Nga ng ch ng

giùm. Ông c ng làm mà trao cho th y m t lá biên lai nh n lãnh gi c v i haitr m t m gi y s n cho th y. Các vi c xong r i ông d y m t ng i bi n chà kêu xe

a vào nhà th ng Ch R y, ng cho T Nga kh i nh c lòng n a. Nga t Ông Cò và th y n mà v . Th y l t t a cho nàng m t lá danh

thi p mà nói r ng: ”Xin cô vui lòng nh n lãnh danh thi p c a tôi làm k ni m s côlàm ph c b a nay ây. Thi t tôi c m n cô lung quá“. T Nga b i r i, không bi tsao mà tr l i, nên thò tay lãnh danh thi p c a th y n r i cúi u chào mà b c ra

a bót. Nga v nhà kêu c a b c vô r i dòm ng h thì ã m i m t gi r i.

Nàng thay i qu n áo, m i th y cái kh n l a c a C m Vân rô ê bìa giùm cho nàng,có dính m t b t máu b ng ngón tay t i ch tai, phía bên tay trái. ng qu n tr ng c anàng bên phía ch n trái, c ng có máu dính n m óm, m i óm ch ng b ng m t h ttiêu. Nàng em l i g n èn mà coi r i chúm chím mi ng c i.

Nàng kêu th ng u mà d y ph i coi óng c a ch t ch a r i s i ng . Cònnàng, thì nàng r a m t cho mát m , r i l i ván têm m t mi ng tr u mà n. Nàng móctrong túi ra t m danh thi p c a th y n ra mà coi thì th y nh v y.

TR NG QUÝ



Ingénieur des Arts et Métiers.Négociant en paddy.

N TH Nga coi r i, nàng nói th m m t mình r ng: ”Té ra th y n y h c bên Tây, có

ng c p Bác v t k s , bây gi buôn bán lúa. Hèn chi th y i ng mà ti n b cnhi u d . Ch c th y i bán luá v ch gì. Ph i mà th y không g p mình, th y n mngoài tr i m t êm nay ch c th y ch t, mà d u th y không ch t thì có l h c ng gi tcái hoa ly c a th y “.

Nàng ng i ó hoài, mi ng nhai tr u nhóc nhách, tay c m t m danh thi p, taych ng d a lên bàn, m t nh m m t m lim dim; n m t gi khuya th ng u con

i u ng h t, trong nhà qu nh qu , ngoài ng v ng teo, mà nàng c ng cònng i ó không ch u i ng .

VIII - TR NG QUÍ N N

Sáng b a sau T Nga vi t m t b c th g i xu ng Láng Thé cho C m Vân màthu t l i vi c nàng b ch ng g t cho em nghe ch i. Nàng t thi t r ng, tuy nàng bi tch ng gi d i, song nàng th y ch ng n n n khóc lóc quá, nàng c m lòng không u,nên c ng ph i cho h t ba tr m ng b c. Nàng c n d n C m Vân gi u vi c y ngcó cho m bi t. Nàng vi t th r i nàng l i g ch thêm mà thu t l i chuy n d c ng

p L Tr ng Quí té xe làm nàng làm n, ch dùm lên Ch L n ó n a.Nàng nhà m t mình, không có ai trò chuy n nên nàng bu n, ban ngày còn

ph i ki m mà may còn ban êm thì ph i l y truy n mà c. Mà d u may haym xem truy n, nàng c ng không gi i khuây c, trong trí c gi n ch ng b t

ngh a, c t i ph n vô duyên hoài.t bu i s m mai, nàng bu n quá ch u không c, nên nàng bi u th ng u

coi nhà cho nàng i l i cô thông Ph ng ng nói chuy n ch i. L i t i ó, nàng th ynhà v ng hoe, có m t a nh ch y ra ti p chào mà nói r ng, cô thông Ph ng có b nhnên i n m nhà th ng Ch R y n m sáu b a rày r i.

Nga ch ng h ng. Nàng tr v nhà tính th m b a nào s vô nhà th ngmà th m cô thông. n ba gi chi u, nàng th y tr i không n ng l m, nàng m i thay

, tính i Ch L n tr c th m cô ba Hài sau ó th m cô thông Ph ng luôn th .Nàng l y cái kh n tr ng rô ê mà i thì th y v t máu hôm ó v n còn, th ng u

ã gi t xã hai l n r i mà ch a ch u bay. Nàng l y cái qu n tr ng hôm n mà coi thìu máu c ng còn n a. Nàng chúm chím c i, l y cái qu n khác mà b n, còn cái

qu n ó nàng x p l i d i áy t . Nàng b n m t cái áo hàng tây en lót màutr ng di c34, r i nàng c ng i cái kh n y mà i, song nàng x p l n d u máu vôphía trong, nên không ai th y c.

34 màu tr ng con di c, màu xanh bi c



Nga ghé th m cô ba Hài m t chút r i nàng vô nhà th ng Ch R y. Nàngng i dài theo m t dãy phòng nh t mà ki m cô thông Ph ng thình lình L Tr ng

Quí trong m t cái phòng, xô c a b c ra, g p nàng v a t i ó, hai ng i ngó nhauch ng h ng c hai. Tr ng Quí cúi u chào và h i r ng: ”Cô vô nhà th ng th m aihay là có vi c chi?”. T Nga b ng nên cúi m t xu ng mà áp r ng:

- Tôi vô th m m t ng i ch em n m trong n y, không bi t phòng nào âu.

- Ng i ó bao l n tu i?- Ch ng hai m i l m hai m i b y tu i.- Phòng nh t ây có m t bà già v i m t cô thông n m, ch không có àn bà

khác. Ch c là cô mu n th m cô thông ó ch gì. Cô n m cái phòng chót bênphía tay m t kia.

- Ph i. Tôi th m cô thông ó.- Cô i l i ây tui ch phòng cho.

Tr ng Quí d t T Nga i, T Nga li c m t thì th y trên u Tr ng Quí có baong tr ng. Tr ng Quí và i và h i r ng:

- m nay cô m nh gi i?- Th a, m nh c m n. Còn êm hôm ó th y vô nhà th ng quan th y coi vít

tích n ng hay không ?- Th a, may quá! B nh không có chi tr ng. Xe ng d i l i, va u tôi vô kèo

mui nên l u ch y máu nhi u. Hai u g i tôi c ng vô thùng xe nên tr yi s ng. Ngón tay út tôi ây ng x p l i t ng là gãy, té ra không sao.

Quan th y có nói ch ng m t tu n l n a tôi m i v c.- May cho th y quá.- Thi t là may, mà tôi c ng nh có cô làm n ch dùm, ch b tôi n m ó,

máu ra ri t, l i b mù s ng l nh n a, s không xong.- a nay th y n c m c hay ch a ?- Th a c. Trong mình tôi bây gi nh th ng, duy u g i còn au m t

chút v i vít trên u còn ch a thi t c lành mà thôi.i t i cái phòng chót, Tr ng Quí ch và nói r ng: ” ây cô thông y phòng n y

ây“. T Nga cúi u t n r i gõ c a phòng b c vô. Tr ng Quí tr l n l i.Cô Thông Ph ng th y T Nga vô th m thì cô m ng r l m. Hai ch em nói

chuy n ch i v i nhau h n n a gi ng h T Nga m i t v . Nga i g n t i phòng c a Tr ng Quí, ch ng hi u vì c nào mà nàng không

dám b c m nh l i trong d b i h i. Không bi t Tr ng Quí có rình r p hay khôngmà nàng v a i ngang qua thì chàng c ng xô c a b c ra n a. Nàng l y làm b i r ikhông có l i mà nói, nên cúi u mà chào r i i luôn. Tr ng Quí c ng cúi u chào

áp l , r i ng ngó theo nàng, ch c ng không nói chi n a h t.Cách ch ng tám chín b a sau l i chín gi s m m i T Nga ng ng i t i sa

long mà c th c a Chánh Tâm Hà N i g i v . Th ng u v i con L i u d ip, nên trên l u v ng tanh. Thình lình T Nga nghe ti ng giày i l p b p ngoài sân

nàng gi t mình ng c m t lên mà ngó, thì th y Tr ng Quí ng i x m x m vào



nhà. Nàng ch n r n, m i Tr ng Quí ng i, kêu th ng u l y thu c r i nàng i vôphòng mà b n m t cái áo dài.

Tr ng Quí ng i t i sa long tay ôm nón mà m t thì ngó cùng trong nhà. Cácht h i T Nga tr ra m i Tr ng Quí hút thu c r i nàng quay l i ván ng i têm tr u

và h i r ng:- Th a th y, b a nay th y thi t m nh r i há.- , b a nay tôi m nh r i, ông th y thu c cho tôi v .V tôi mang n cô n ng

quá, nên tr c khi v tôi ph i n ây t n cô ch n u v luôn thì té ra tôivong n b i ngh a quá.

- Vi c nh m n, có chi âu mà th y g i là n ngh a.- Th a cô, cô làm n d u không k , song tôi là k th n, tôi âu dám quên.- Thi t c ng là may cho th y l m. Thình lình mà tr i khi n xe tôi i t i, tôi

ch th y i li n, ch n u th y ngay gi a ng, máu ch y quá c ng khóó ch .

- ó, v y sao mà còn nói không ph i n? N u không có cô thì tôi âu cmau m nh nh v y, mà tôi còn s ti n b c c a tôi m t h t n a.

- À, ông Cò có tr l i b c cho th y ch a?- Th a r i. Tôi m i lãnh l i h i s m m i.- Thi t, hôm ó xe ng ng, tôi b c xu ng tôi th y m t th y máu ch y ò lòm,

tôi h t h n h t vía.- Cám n cô.

Nga thi t tình mà ra vô ý, b i v y nàng nghe Tr ng Quí nói cám n thì nàngth n thùa, nên cúi m t xu ng. Tr ng Quí ngó nàng mà h i r ng: ”Th a cô, xin l i côkhông bi t th y nhà ây buôn bán hay làm vi c chi?”. T Nga d d m t h i r i

ng h ng và áp r ng:- nhà tôi làm thông ngôn Toà Án d i M Tho.- Th y làm d i M Tho, còn cô trên n y thì cách b c quá.

Nga l ng thinh m t h i r i m i áp r ng:- Th a, không cách b c chi l m. ng có xe l a nên lên xu ng c ng d .- Sao th y không xin i v trên n y cho ti n?- Th a, M Tho là x s c a nhà tôi. H i tr c c ng làm Toà trên n y sau

i xin v d i ó.- Xin l i tôi không bi t th y tên chi ?- nhà tôi là Lê Phùng Xuân.- Tôi qua l i M Tho th ng.V y khi nào r i tôi s ghé th m th y cho bi t.- Th y C n Th buôn bán lúa, mà th y t i châu thành hay t i ch nào?- Th a tôi t i châu thành, song ti m lúa c a tôi thì d a mé sông vô Cái

ng.- Th y mua lúa r i ch lên Ch L n mà bán hay là xây r i m i ch i?- Th a, tôi mua bán lúa tr , i có giá tôi bán. Tôi mu n l p nhà máy mà xay,

tôi m i t máy k nhà tôi m t, tôi bu n quá nên tôi hu giao kèo làm tôit b c c c n 2.000 ng.

- Té ra cô m t hay sao ?



- Th a, ph i. nhà tôi m t b y tám tháng nay.- Cô l i cho th y c m y ng i con?- Th a, không có. Tôi h c bên Tây, tôi m i v h i n m kia. Tôi c i v h i

tháng m i n m ngoái, v ch ng m i v i nhau có m y tháng, k nhà tôit. Th a cô hai bác còn m nh gi i, h t há?

- Th a tôi còn m t mình má tôi. Th y tôi ã m t b n n m n m nay.- Bác gái không có chung v i cô hay sao?- Th a, tôi v i má tôi. Má tôi i th m ru ng d i Trà Vinh.- Cô có anh em c m y ng i?- Tôi có m t th ng em trai mà thôi.- m nay c bao l n? Có v con r i hay ch a?- m nay m i có hai m i tu i, có v r i mà ch a có con.- u riêng hay sao mà không th y nhà ây?- ch ng nó c ng ây. Nó i coi h i ch ngoài Hà N i, còn v nó thì i

Trà Vinh v i má tôi.Tr ng Quí ki m không ra chuy n n a mà nói, nên ng i ng ngáo m t h i r i

ng d y t T Nga mà v . T Nga gi l , a chàng ra t i c a, r i tr vô ng i l itrên ván, tay c vu t mái tóc, m t c dòm d i g ch không nói chi h t, mà c ngkhông làm chi h t.

Cách ch ng ba b n b a, T Nga l i ti p c m t phong th c a Tr ng Quí i C n Th g i lên, trong th ch ng có nói u chi l . Tr ng Quí g i l i t n

nàng và chúc cho nàng m nh gi i mà thôi. Nàng c th r i nàng mu n vi t th tri mà r i nàng ngh ph n àn bà con gái vi t th qua l i v i àn ông nh v y thì

th t l b i v y nàng mu n vi t r i nàng b qua, không ch u vi t.n t i bà T ng và C m Vân v t i nhà. T Nga m ng r , h i th m vi c ru ng

t l ng x ng, ch ng C m Vân lên l u mà ng , T Nga i theo lên, và h i em r ng:- Em có c th c a ch hôn?- Có.- Má có bi u em c th cho má nghe hay không ?- Không. Ch ã d n trong th , em âu dám cãi.- , ng có nói chuy n ó cho má nghe a. Mà th ng ba nó v , em c ng

ng có nói v i nó n a, nghé.- .- Thi t th ng ch ng c a ch kh n n n l m. Không bi t ki p tr c ch có làm

i chi hay không, mà ki p n y ch mang m t cái qu báo l n quá! Nga nói t i ó r i ng i bu n thiu. C m Vân h i th m coi Phùng Xuân g t

m cách nào. T Nga m i thu t l i u uôi m i vi c l i cho C m Vân nghe, khônggi u m t ch nào h t, song nàng không nói t i chuy n v d c ng g p Tr ng Quí,mà C m Vân không h i n chuy n y.

i h i không m y b a, k Chánh Tâm i Hà N i c ng v t i, trong nhà vui vi nh th ng. T Nga l n l n nguôi ngoai b t gi n ch ng mà c ng không nh t i làm n v i Tr ng Quí n a.



n T t r i, bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm d t nhau tr xu ng Láng Thé màcoi cho H ng b Hu nh góp lúa, T Nga c ng nhà coi nhà m t mình nh l ntr c.

t bu i s m mai, l i chín gi , th ng u thì nh c ngoài v n, còn con L ithì n u c m d i b p. T Nga không ai nói chuy n nên nàng bu n. Nàng n m d t

m d a trên b ván m t h i r i ra c a mà ng. Có m t ng i chà-và, ôm cái h pkè kè bên hông, ghé tr c ngõ mà kêu bi u ra l y th .

Nga t ng là th c a em d i Láng Thé g i v , ho c là th ch ng d i Tho g i lên, nên th ng th ng b c ra c a ngõ mà l y. Nàng th y phong th

ngoài bao màu tím mà trên ch tên h nàng l i có in m t nhánh bông h ng thi tlà t i. G n con cò, có óng con d u nhà th 35 c n Th . Nàng coi con d u và nhìntu ng ch thì bi t c a Tr ng Quí nên c m phong th mà tr vô nhà, g ng m t coi

c bàng hoàng, ch không có c th th i t nhiên, nàng l i gh xích u mà n m,i rút móc tai vàng mà r c bao th r t k l ng. Nàng l y b c th ra thì mùi th m

bay bát ngát, làm cho nàng ph i k b c th g n l m i mà h i, r i chúm chímmi ng c i. Nàng xem th nói nh v y:

Canth le 20 février 191..Chère Cô Hai !

ngày tôi có ph c g p cô c u tôi trong nguy hi m gi a ng, thì tronglòng tôi ái ng i hoài, không bi t làm sao mà n n áp ngh a cho c.

Hôm tôi ra kh i nhà th ng, tôi n t n cô tôi c giáp m t v i cô mànói chuy n v i cô g n m t gi ng h tôi m i bi t rõ cô là m t ng i àn bà cónh n có trí, mà l i còn thêm có l n a, b i v y h i tôi trong nhà cô tôi b cchân ra v , thì tôi kính tr ng cô lung l m. Ch ng hi u vì c nào, ch ng tôi v nnhà r i, s kính tr ng cô thì tôi c ng còn kính tr ng hoài, nh ng mà trong lòngtôi l i gây thêm m t mói t ng t làm cho có êm tôi t ng hay là ông tr i mu ncho cô v i tôi g p nhau, nên ng khi n cho tôi ph i té xe ng cô c u ch ng?

cô là gái có ch ng, mà cô là m t ng i úng n n a. Tôi v n bi t tôi tng n cô nh v y thì tôi qu y nhi u, qu y m i b h t, b i v y tôi d n lòng

tôi ng có mong m i u chi khác, ch lo làm th nào ng thân c n v i cô, r ilâu lâu n th m cô cho th y m t m t chút thì r i.

Tôi xin t th t v i cô, vì tôi mu n nuôi cái tình c a tôi cho cao th ng, vìtôi mu n g n g i cô mà cô kh i mang ti ng v i ch ng, l i tôi kh i ph i h th n v i

i, nên hôm T t n y tôi có qua M Tho, quy t k t b n v i th y thông là ch nga cô ng t i lui ch i m i th y m t cô c. Ch ng dè tôi v a qua t i ó, tôip m t ng i quen, tôi h i th m th y thông Lê Phùng Xuân, thì h t h t tánh

tình gia o c a th y cho tôi bi t, không sót m t ch . Ch ng y tôi m i hay cô làt thuy n huyên m ng b c, cô có s c, có c, cô bi t nh n ngh a, mà cô l i g pt ng i ch ng không có liêm s , không có l ng tâm, làm cho cô trót b n n m

nay n th m u ng s u, trêu cay nu t ng, không có gi kh c nào mà cô vui vc.

35 u n



Cô hai ôi! Chuy n nhà c a cô tình c mà tôi rõ h t r i. Mà tôi bi t c thìtôi au n t c t i không th ch u c, ng i tánh tình c h nh nh cô, thìch ng ph i t ng tr ng kính m n, ã ph i làm cho cô sung s ng, mà l i còn ph ilàm cho cô vui v luôn luôn, ch sao có v t quí ã không bi t lau chùi, mà l i còn

bê cho kh n cho m ! T c quá! Phi n quá!Ng i nh chú Phùng Xuân n y, tôi không th làm quen c, b i v y tôi

nghe ng i ta thu t l i chuy n r i thì tôi b tôi v , tôi không c n bi t m t làm gì.Cô hai ôi! H m nay tôi n m êm t c gi n hoài ng không c. B a nay tôi

n lòng không c n a, nên tôi vi t th n y mà t v i cô; tôi không có anh emchi h t, cha m tôi khu t r i, có l i cho tôi m t cái gia tài l n m i n m tôi thâuhuê l i ch ng n m ch c ngàn gi lúa. Tôi có v mà v tôi ã m t r i. Và cô làmn cho tôi hôm n , b a nay tôi quy t tr n cô. N u cô ành k t tóc tr m n m v i

tôi thì tôi giao h t cái gia tài c a tôi ó cô mu n dùng cách nào c ng c. Tôi thi cô r ng, n u tôi còn m t t c h i, thì tôi ch ng h khi nào cho cô c c lòng.

Tôi nguy n s làm cho cô sung s ng tr n i. Tôi nh t nh thà là tôi ch umang ti ng gi t v ng i ta, ch tôi không n d cho thuy n quyên n i chìmtrong bi n lâu ngày n a.

Tôi ch tin cô m i gi , cô d y l nào tôi c ng v ng h t th y. Tr ng Quí

“ Ký th ”

m mai tr i ch a n ng g t, l i có gió b c ph t mát m mà T Nga c th r i,nàng m hôi trên trán t d m. Nàng x p b c th út vô bao r i trên b ng

m suy ngh . Nga xét ph n mình là gái có ch ng, ch ng nên nghe gi ng kèn ti ng uy n.

Nàng th m trách Tr ng Quí sao ã ch u n nàng mà r i l i n m n ch tình màtoan làm cho nh danh x ti t nàng. D u ch ng nàng có h hèn cho m y i n a c nglà ng i c a cha nàng kén ch n, có lý nào bây gi nàng th y ng i khác khôn ngoan

n ch ng, t t h n ch ng, h c gi i h n ch ng, giàu có h n ch ng r i nàng l i theong i ta mà b ch ng hay sao. ã bi t th tình, h hay tham phú ph b n, h haych i lê quên l u; h làm sao thì m c h , mình c gi ph n mình còn ai g i mình làgái úng n.

Nga ng d y i lên l u, tính g i th mà tr l i cho Tr ng Quí, và vi t íthàng mà trách chàng sao n l y n làm tình, phi n chàng là ng i có h c th c saokhông bi t tr ng danh ti t cho gái có ch ng. Nàng ng i t i bàn bu rô l y gi y c mvi t r i nàng l i m b c th c a Tr ng Quí ra mà c m t l n n a. Nàng c r i suyngh theo l i nói trong th c a Tr ng Quí nghe thân ph n mình vì ch ng mà khnão, nên chàng t c gi n m i quy t c u mình ra kh i cái bi n tr m luân ch khôngph i chàng gh o nguy t trêu hoa chi ó. ã v y mà chàng th y mình không v ich ng n a, nên chàng m i xin ch p ch n i t , ch không ph i chàng tính y aqua ng mà mình trách chàng không tr ng danh ti t c a mình, Chàng nói nh

y, mình ch u hay là không ch u, chàng c ng không ép mình c. Bây gi mìnhvi t th mà nói gi ng gì ? Mình không ch u thì thôi c n gì ph i tr l i cho gây s



thêm ra n a. Còn n u mình g i th n i b c th c a chàng mà tr l i không thèm nóichi h t, thì té ra ng i ta có h o ý, mình ph ý ng i ta, mà mình còn làm nh cng i ta n a sao.

Nàng ng i bàng hoàng suy t i ngh lui m t h i, r i d p vi t, c t gi y, x p th vào túi mà i xu ng. Ngày y nàng l l l ng l ng n m âu c ng t t ng, ng i

âu c ng bàng hoàng. T i l i, tr trong nhà ng h t r i, nàng bèn m b c th c aTr ng Quí ra mà c i c l i hai ba l n. Nàng c ri t r i nàng cho l i Tr ng Quí

u tình h u ngh a, nàng khen Tr ng Quí áng m t làm trai, nàng t ng th mng i nh Tr ng Quí làm ch ng nàng m i x ng. Nàng n m m màng t t ngTr ng Quí hoài nên ng không c. Qua ngày sau nàng c ng còn bàng hoàng t

ng n a, mà h nh m t Tr ng Quí nàng kho n khoái trong lòng.n t i T Nga kêu th ng u mà bi u nh c cái gh xích u tr c sân ng

cho nàng n m ch i. Tr ng r m soi v c v c, gió b c ph t riu riu. Nàng n m ngó lêntrên không, thì b u tr i l ng l ng có r i mây khóm tr ng tr ng, khóm h ng h ng,ng n cây lung lay nh n nguy t36 ch m m , ch sáng sáng. Ngoài ng ti ng xech y c c k ch, trong có ti ng ve kêu vo vo. T Nga n m nh m c nh l ng thinh thì

i tình riêng c a nàng nó càng phay pháy r i trong lòng nàng càng b i h i h na. Ch ng hi u nàng ngh th nào mà nàng n m cho n b y gi sáng r i nàng sai

th ng u i m n m t cái xe cho nàng i M Tho.Xe h i em l i, T Nga c t phong th c a Tr ng Quí s p áo qu n vào va ly i

kh n choàng mang áo l nh, d n th ng u coi nhà, r i nàng lên xe mà i. Tr i mátnh thanh, xe h i ch y vùn v t, T Nga ng i khoanh tay tr c ng c mà suy ngh :

ch ng mình d u có qu y cho m y nó c ng là ch ng, thân mình d u có bu n choy, ch không nh c. T i m y n m nay mình không ch u g n ch ng nên bây gi

mình c b c th c a Tr ng Quí mình m i c m xúc ng tình. V y mình ph ixu ng mà v i ch ng m t vài b a, thì t nhiên cái tình riêng qu y quá c a mình nó

ngu i l nh ch có chi mà s .Nàng ngh nh v y r i trong lòng nàng vui v th th i, ch không bàng hoàng

bu n b c n a. Xe ã ch y mau, mà nàng còn mu n ch y mau thêm, ng t i M Thoph t cho r i.

Xe h i xu ng t i M Tho h i tám gi r i. T Nga bi u ng ng t i góc ng,n s p ph coi ch ng va ly, nàng nói d i r ng, nàng i ki m nhà quen, ch ng

ki m c r i nàng s kêu xe em l i. Nàng th ng th ng i ng l i dãy phPhùng Xuân. Khi i g n t i, nàng th y trong c n ph c a ch ng èn t sáng tr ngti ng ng i inh i. Nàng bèn qua l ng bên kia, r i ch m ch m mà ngó vô nhà.Nàng th y Phùng Xuân v i m t th y n a, không bi t là ai ang ng i t i bàn gi a màn u ng, m i ng i l i có c p m t nàng con gái, m c áo l a tr ng ng i m t bên. Lúc

Nga li c m t ngó vô thì th y m t nàng con gái tay trái ng choàng ngang qua Phùng Xuân, tay m t ng b ng ly r u kê vào mi ng chàng u ng, mi ng th i

ngâm m t m t câu thi37, ti ng nghe l nh lót. Phùng Xuân u ng r u r i hai tay ôm

36 nh ánh tr ng37 câu th



u nàng n mà hun. Nàng n c ng hun l i chàng, r i th y l m t v i nàng con gáing i phía bên kia v tay c i r .

Thu nay tuy T Nga bi t ch ng n ch i, song nàng ch a th y cách n ch i b ia ch ng là th nào. Hôm nay nàng vì danh d nên m i xu ng ây, mà v a b ci c a thì l i th y cái c nh nh nhu c t i b i nh v y, thì nàng d ng d ng d ng, t ph ng ph ng, sôi gan s c s c. Nàng quy t c38 vô nhà mà nhi c ch ng m t

p, ánh n y m t tr n cho chúng bi t m t mình, mà nàng v a d ch n thìnàng l i ngh ch ng nh nhu c nh v y nhi c c ng u ng ti ng, t i b i nh v y

ánh c ng d tay, b i v y nàng th dài m t cái r i b n b i ri t l i xe, n c m ttuôn d m d .

Nga leo lên xe h i, óng c a xe m t cái r m r i bi u s p ph r ng: ”Tr vSài Gòn, ch y cho mau mau i anh“. Xe ch y nh dông, T Nga ng i sau hai tay ômri t cái ng c, mà trong tim nh y thình th ch, n c m t c ch y ròng.

t i nhà úng m i gi r i. T Nga kêu th ng u m c a mà bi u nó raxe xách va ly, th ng u dòm th y m t nàng gi n gi i, c p m t ao, không bi t cóvi c gì, song nó không dám h i.

Nga c i áo l nh, l t kh n choàng mà b trên bàn r i i x m x m lên l u,nàng d m chân m y n c thang kêu r m. Nàng ng i k l i bàn bu rô m h p bao th

y ra m t t gi y mà mi ng nói l m b m r ng: ”M y mu n nh v y thì tao làm choy coi. D i gì mà t t n a!» Nàng l y vi t ch m m c vi t nh v y:

Th a th yEm có ti p c th c a th y. Em c m y l i trân tr ng c a th y thì em c mth y tình ngh a l m.Em s n lòng ch ngày g p m t nhau, ng em k h t n i lòng thê th m c a emcho th y nghe. V y b a nào th y có i Sài Gòn và th y ch nào thì xin cho embi t tr c, em s n ó g p m t nhau. Em trông th y l m.

Nga ký th »

Nga l y m t cái bao th g i cho L Tr ng Quí, r i nàng niêm th l i, dáncò t t và kêu th ng u a cho nó hai c c b c mà bi u i xe kéo ra nhà ga mà bth cho k p chuy n xe khuya.

Th ng u i r i, T Nga c a ng i mà ch . Có l lúc y trong trí nàng l nn l m, b i vì nàng ng i c p m t thì ngó s ng, mà gi t l y a r ng r ng.

IX - M I S U THÊM R I

38 i th ng



Tr ng Quí là b c thanh niên có h c th c tánh kh ng khái mà tình l i d i dàoi v y chàng ti p c th c a T Nga thì trong lòng m ng kh p kh i, m ng có tht m t gái thuy n quyên r t úng n ng chìm n i trong bi n s u, mà c ngng có ph c v a mu n ch p ch n i t l i g p ng i ng thinh có nh n c. Chàng li n ánh dây thép cho T Nga mà h n ngày gi và nh ch t ng h i,

i chàng xu ng tàu i Sài Gòn n i ngày y. Nga còn ng gi n ch ng c a nàng cành hông, b i v y c dây thép c a

Tr ng Quí thì nàng có s c m ng, trông cho g p chàng ng t h t n i ni m kh tâmc trí c a nàng cho chàng nghe, k o b y nay m c trong lòng không có d p mà

tuôn ra m t l n cho h t c.n ngày gi h n, T Nga trang m r i kêu xe t i n i t ng h i. Hai àng

p nhau, ban u g p nhau còn e l , chàng còn kiêng dè; n ch ng nàng khóc màbày t nh ng n i au n c a thân ph n nàng r i, thì chàng ng d y tr n m t nói

ng: ”Cô hai, hôm tr c tôi nghe h c chuy n c a cô hai chút nh mà tôi ã gi ni. B a nay tôi nghe cô thu t rõ u uôi, thì s gi n c a tôi thêm b ng hai mà còn

cái tình tôi th ng cô cho t i b ng m i. Tôi ng tr c m t cô ây, tôi th quy tng, d u th nào tôi c ng làm cho cô vui v sung s ng tr n tr n i, ch tôi khôngng cho cô s u th m n a. Thôi xin cô an lòng, ng thèm nh vi c chi n a.

tôi tính vi c m i cho cô nghe. Tôi ã có t v i cô trong th r i, song tôi c ng nh c l iây n a: gia tài s nghi p c a tôi ó, cô mu n dùng th nào tôi c ng s n lòng mà

làm cho v a ý cô luôn luôn mi n là cô c vui v sung s ng mà thôi. Cô xin pháhôn thú ph c i. H có án Toà phá hôn thú cô ngày nào thì tôi c i cô ngày y. Tnh chí l n tôi n h c bên Tây, tôi m i v x nên nói ti ng Vi t Nam còn lôi thôi l m.Tôi không bi t chu t ngót l i nói nh ng i ta, song b ng c a tôi thi t thà, tánh c atôi ch c ch n l m. Tôi nói sao thì tôi làm v y. Xin cô ng ái ng i chi h t. Nh cô chêtôi ch a x ng áng thay th cho th y Lê Phùng Xuân mà k t tóc tr m n m v i cô, thìcô xin nói thi t cho tôi bi t, ng tôi kh i trông mong n a. Mà tôi c ng thú thi t chocô bi t, n u cô chê tôi thì tôi v bây gi ây, song tôi v mà cái tình tôi ch t, cái ru ttôi m m, ch c là tôi m t mình tr n i, tôi không thèm c i v nào h t“.

Lúc chàng nói thì T Nga ng i lóng tai mà nghe. Tuy l i c a chàng r t h u tìnhi v y chàng nói d t r i thì nàng c i mà áp r ng: ” Ph i tôi chê th y tôi có n

ây làm chi. Thôi, vi c ch ng tôi thì th ng th ng tôi tính r i tôi s vào n xin .Mi n là b ng th y th ng tôi y nh l i th y nói ó thí tôi c ng vui r i“.

Hai ng i ngó nhau mà c i. Trai tài, gái s c, trai c ng c i, gái hi n hoà, b iy hai ng i g p nhau, bi t b ng nhau r i, thì tình càng m n, ngh a càng n ng,

ng i quên l ng n x a, k say s a duyên m i. Khi T Nga ng i xe mà n chng h i, thì trong lòng nàng vì gi n ch ng nên nàng làm l y, ch ch ng có tình t

chi h t; mà n t i nàng t Tr ng Quí tr v nhà, thì nàng quy n luy n d ng nhkhông n phân cách nhau nh v y.

Tr ng Quí t i nhà hàng Tây, ch ng có b a nào mà ch ng g p nhau. Có b a nhau m n xe i h ng gió V ng Tàu, có b a d t nhau th ng th ng i b d o ch i

n thú. Bi t nhau thêm m t ngày, tình càng m n n ng thêm m t chút. T khi T



Nga có ch ng cho n bây gi , ch a có lúc nào mà m t nàng hân hoan, lòng nàngth th i nh lúc n y.

Tuy v y mà h cu c bu n có h i thì cu c vui c ng có h n. Hai ng i g n nhauch a c m i b a, thì k bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm d i Láng Thé v .

Nga nghe tin tr c nên ra nhà hàng khuyên Tr ng Quí ph i tr v C n Th mà lovi c nhà, th ng th ng nàng tính ph n nàng r i nàng s cho hay. Tr ng Quí nghe

i nên i v , song lúc t bi t nhau hai ng i b n r n nhau l m. v i em i kh i, T Nga nhà tuy lúc sau n y nàng hay i ch i, song Tr ng

Quí ch ng có t i nhà l n nào, nên th ng u v i con L i không hay vi c gì h t, Bàng góp lúa , nên v t i nhà bà vui v khác th ng.

c qua u tháng hai, Sài Gòn nóng n c ch u không c. Chánh Tâm bàycho m m n xe h i ra V ng Tàu h ng mát cho ít b a. Bà T ng ch u. Bà d n th ng

u ph i coi nhà, r i m con d t nhau i ch i h t.Ra t i V ng Tàu, m con t i nhà hàng phía bãi tr c. Ph n thì ng i xe ng

xa, ph n thì h i chi u d t nhau i bãi cát, nên ai c ng m t m i h t th y. T i l i, nm r i, bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm i ng li n. L i m i gi , C m Vân gi t

mình th c d y, nghe d i mé sóng b a vô lách x ch, trên nhành cây gió th i lá khualào xào, nàng ngóc u dòm coi thì không th y T Nga mà c a phòng l i m hé.Nàng ng i d y b c ra ngoài thì th y T Nga ng ng i trên m t cái gh d a

c cây, m t ngó mông ra bi n, mà n c m t ch y d m d . Nàng l y làm l nên trvô nh c m t cái gh khác em d a bên T Nga mà ng i r i v n vai h i nh r ng:”Ch có vi c chi mà ch bu n r u v y ch hai? Sao ch không cho em bi t?”

Nga rút kh n h m i ra mà lau n c m t, song nàng l ng thinh không ch utr l i. C m Vân th y v y bèn nói n a r ng: ”Thu nay ch tin em l m, d u có vi c gìch c ng nói cho em nghe h t th y. Em có làm u chi m t lòng tin ch hay sao, màbây gi ch l i gi u em, ch có vi c bu n ch không nói cho em bi t?” T Nga th dài

t cái r i áp r ng:- Vi c c a ch k c c l m. Nói ra thì h th n quá, ch nói sao c mà em bi u

nói.- Em bi t ch là ng i úng n, ch có làm chi qu y n n i h th n. Nói

cùng mà nghe, ví d u ch có l làm qu y i n a, ch có nói cho em bi t, r ich em mình li u v i nhau mà g qu y cho ch , d ng y không hay h n làch ôm p riêng trong lòng hay sao? Ch em mình ch có ph i ai sao màch ng i. Ch có vi c chi âu ch nói em nghe th coi.

- Có m t vi c ch ng ó mà nó làm cho ch bu n, nó làm cho ch h ch có vi cchi khác âu.

- Anh hai làm sao n a ó?- Nó làm t i b i l m, nói không c, mà t i nó làm nh v y, r i ch c ng

qu y luôn theo nó n a.- Làm sao âu, ch nói cho em nghe m t chút mà.

Nga d c d c m t h i n a, r i nàng lau n c m t mà nói r ng:- Hôm hai em v i má i Láng Thé, ch nhà có c m t cái th c a th y L

Tr ng Quí.



- Tr ng Quí nào âu?- Tr ng Quí là th y hôm trong n m ch i M Tho v d c ng g p th y té

xe h i b b nh ch ch giùm th y v Ch L n. B n ó ch có vi t th cho emch có nói cho em nghe, em quên hay sao?”

- , , em nh r i. Th y âu mà vi t th cho ch ? Vi t th cám n hay là nóivi c chi?

- Hôm trong n m th y ra nhà th ng th y có ghé cám n ch . Th y nóichuy n thì b th y nghiêm ch nh àng hoàng l m. Ch không dè th y th ych th y mu n.

- mu n cái gì kì c c v y? Th y bi t ch có ch ng hay không ?- Bi t.- Bi t mà sao còn mu n? B y hôn? Th y có v hay không ?- Có, mà v th y ch t r i.- Sao ch bi t th y mu n ch ?- Th y vi t th , th y nói thi t, nên ch m i bi t ch . Theo l i th y nói trong

th thì th y mu n song th y bi t ch có ch ng, nên th y không dám tínhvi c qu y, vì th y là ng i bi t u, th y không dám làm h danh ti t c ach . Th y m i tính làm quen v i th y hai, ng có th lâu lâu g p m t ch

t l n v y thôi. Cái tình c a th y thi t cao th ng. Ch ng dè th y qua MTho ch a giáp m t th y hai, thì th y ã nghe tánh n t c a th y hai rõ h t,th y l i bi t th y hai n v i ch kh n n n h t n a. Th y l y làm b tbình. Th y gi n b tr v C n Th mà vi t th cho ch và khuyên ch bch ng i ng cho th y c i. Th y nói r ng, ch úng n mà kh tâm v ich ng không bi t u nh v y thì th y ch u không c nên th y nguy n

làm cho ch sung s ng vui v tr n i ng th y n n ch c u th y téxe ó.

- Th y mu n r i th y nói b ng, ai mà n làm nh v y bao gi .- Ch c ng ngh nh em v y ó. Ðã bi t th y hai v i ch thi t là kh n n n,

song th y là ch ng c a cha m nh, có l nào bây gi ch th y Tr ng Quígiàu sang ng n h n th y r i ch d t th y mà l y ch ng khác hay sao.

i v y ch c th c a th y Tr ng Quí r i thì ch phi n th y l m, ch tínhi b c th tr l i cho th y và g ch ít ch mà nói cho th y bi t. Song ch cc th l i m t l n n a, thì ch th y l i l chánh áng, ý t kh ng khái, ch

không ph i th y có ý trêu hoa gh o nguy t; n u ch m ng th y hay là g ic th mà tr l i thì th y nh c th y c ng t i nghi p. Ch m i tính b qua,

không thèm k t i, không tr l i c ng không trách móc làm chi, mi n ph nmình mình gi thì thôi ai mu n thây k h .

- Ch tính nh v y ph i l m. Có qu y chi âu mà ch bu n?- u tính nh v y, mà r i c ng làm c nh v y thì kh i bu n. Ng t vì ch

ã tính nh v y mà r i ch ng hi u t i sao m y l i c a th y nói trong th nó v ng v ng bên tai c a ch hoài, nó làm cho ch dã d i bàng hoàng m t

vài b a r i l n l n ch t ng t th y.- Ch t ch a.



- Ch bi t l m. Ch bi t ch là gái ã có ch ng mà t ng t ng i khác thìqu y nhi u. Ch mu n khuây lãng cái tình b y b y, ch mu n gi cho kh inh danh x ti t, nên ch m i l t t b áo qu n vô va ly r i m n xe ch yri t xu ng M Tho, tính v i th y hai ít ngày ng d t m i tình ngtoan v n vít trong lòng ch ó i. R i cho th y hai mà xét l i c ng r i cho ch

a, vì ch xu ng M Tho v a m i b c t i c a th y hai, thì ch g p th yng em v nhà mà gi n tr ng. Ch t c gi n ngh n h ng, mu n vô mà

ánh cho m y con y, r i m ng th y hai cho th y bi t m t. May ch d nc nên kh i sanh r y rà. Ch leo lên xe v li n. V t i nhà ch còn gi n

m, ch không k ph i qu y chi n a h t ch vi t th kêu th y Tr ng Quí lêncho ch nói chuy n. Th y c th th y lên li n … Kh l m … Bây gi chn n n quá …

Nga nói t i ó r i nàng khóc n a, C m Vân b i r i ch a bi t l nào là ph i, nào là qu y, nên nàng ngó ch , c ng a n c m t không bi t sao mà nói. Cách m ti lâu C m Vân n m tay ch và h i nh r ng: ”Ch ã t tình v i th y r i hay sao?” Nga th ra và áp r ng: ”Ch g p th y, nói chuy n v i nhau, vì th y thi t úngn l m, ch d n lòng không c. Ch h a v i th y xin ch ng. Th y c ng h ai ch th y s c i ch . B y quá em i! Làm sao bây gi ?”

m Vân ng i suy ngh m t h i lâu nàng nói r ng: ” ã bi t anh hai qu y v ich l m. Mà ch làm nh v y thì cái qu y c a ch còn b ng m i cái qu y c a nh.Ch xét l i coi. Ch chi anh qu y thì ch xin ph t nh i, r i sau ch mu n ng chkhác thì ch ng, không ai c i chê ch c. Ch nh còn s s ó, nh v i ch t ilui v i nhau hoài, mà ch h a làm v ch ng v i ng i khác thì ch qu y l m. D u chkhông có b ng tham giàu sang mà b nh i n a, song thiên h h th y v y h c ngnói vì ch t tình v i th y Tr ng Quí nên ch xin ch ng“.

Nga nghe m y l i ph i c a em nói, thì nàng l y làm au n h th n khôngbi t d ng nào. Nàng bèn nói l m b m trong mi ng r ng: ”Bây gi xin ch ng thìmang ti ng x u, còn tr l i v i ch ng thì h th m hoài bi t li u làm sao! Cái thânph n gì mà kh quá nh v y? Ch t ph t i cho xong!”.

Nga nói t i ó thì Chánh Tâm xô c a bét ra mà h i r ng: « Ch hai và emng i ó ph i hôn? Ch ng n y mà còn ch a i ng còn ng i ó làm chi ? »

m Vân day l i áp r ng: ”N c quá nên hai ch em ng i hóng mát“. T Nga sem nghi, nên l t t lau n c m t cho ráo ng vô phòng. Lúc hai nàng ng d y thì

Nga k mi ng nói nh v i C m Vân r ng: ”Chuy n ó em bi t thì c ng b ng,ng có nói v i ng i khác nghe hôn. C ng gi u th ng ba n a nghe“. C m Vân g tu r i ch em d t nhau vô ng .

y m con bà T ng Hi n h ng gió t i ba b a r i m i quay v Sài Gòn. Nga b v ng m t m i s u riêng trong lòng, nên bi ng nói bi ng c i, n r i

n m dàu dàu hoài mà h th y m t C m Vân thì có s c th n thùa. Cách b n n mtr c ch ng ánh ch i, tuy gi n không thèm chung v i ch ng n a, song vì smang l i v i vong h n c a cha, nên nàng không n d t ngh a cang th ng. N m nayvì máu ghen sôi sùng s c làm cho nàng quên h t qu y ph i, không k h nên, mu n

em m t vi c b y l i mà i v i vi c b y c a ch ng cho ã n gi n, ch ng dè ch ng



làm l r i m i gi t mình, ch ng nghe em dâu ch v ng chánh n o tà m i hayng, cái b y mình làm ng i v i ch ng ó nó ch ng h i chi n ch ng mà nó l i

làm m nh g ng trong, làm lem v ng tuy t tr ng, là cái danh d c a àn bà congái.

Bi t li u làm sao bây gi ? T Nga c n m gác tay qua trán mà h i th m câu ytrong trí hoài. Bây gi n u b ch ng mà ch u cho Tr ng Quí c i, tuy là che mi ngth gian c, song mình mang l i v i cha, mà c ng h th m v s th t ti t v iPhùng Xuân còn n u mình d t tình c a Tr ng Quí ph t i, r i tr l i v i ch ng, thìcòn m t m i nào mà n m t mâm n m m t gi ng v i ch ng n a.

Nga b i r i lo li u n n m b y b a, r i nàng m i nh t nh d t tình Tr ngQuí không cho chàng g p m t n a. Nàng g i cho chàng m t phong th mà t tâm s

a nàng và xin chàng tr ng giùm danh ti t cho nàng, ng có g n bó n duyên,ng có mong m i ân tình n a mà nh c nàng. Th g i i r i nàng li n th a v i m

ng, nàng quy t nh ch ng ng nàng kh i bu n lòng n a.Bà T ng l y làm m ng, bà nói r ng: «D hôn, m y n m nay ta bi u ph t i

cho r i, c d c d t hoài. Ph i mà con nghe l i má h i tr c thì âu có dây d a nbây gi . Thôi l y ti n i m n th y ki n nó làm n làm t cho. Làm ri t i“. T Ngavâng l i i m n th y ki n làm n g i xin Toà lên án ch ng.

Tr ng Quí c th T Nga thì chàng vi t th mà tr l i li n. Trong th chàngnói r ng, chàng th ng mà l i tr ng nàng l m. Vì cái lòng th ng yêu kính tr ng ynên nàng d y th nào chàng vâng l i theo th y. V y thì chàng ch ng h dám theo

i mà làm cho kh tâm nàng, nh ng mà chàng cho nàng bi t r ng, chàng quy ttình ng s n m t bên luôn luôn mà nâng nàng, chàng nh t nh n u không k ttóc tr m n m c v i nàng thì chàng không thèm c i v nào h t. T Nga th y l inói kh ng khái mà a tình, thì nàng c m ng, nh ng vì nàng ã t nh ng , mà nàng

i quy t chí n a, nên nàng d n lòng làm l , cho kh i h thêm n a.ng xin ch ng là vi c d , nào dè vô n ã ba tháng r i mà ch a th y Toà

òi h i chi h t. M t b a n , bà T ng v i Chánh Tâm i ch i, T Nga v i C m Vân nhà, hai ch em l y ra mà thêu. C m Vân nói nh v i T Nga r ng: ” Hôm quaông th y coi m ch cho em, ng nói em có thai c ba tháng r i ch hai à. Em m ngmà em c ng s quá“.

Nga nh ng m t ngó em, r i gi t l tràn tr . C m Vân l y làm l , bèn h ing:

- Sao ch còn bu n v y ch hai? Ch nh t nh nh v y thì ph i r i, sao cònbu n n a?

- Ch c ng có thai c ba tháng r i. Kh n h i l m! Qu báo c a ch ó!m Vân ch ng h ng m t h i r i h i n a r ng:

- Mà ch ch c là con c a ai ó?- Con c a th y Tr ng Quí ch còn ai!- Ch t ch a! V y thì ch ph i cho th y Tr ng Quí hay, ng h Toà cho r i

thì th y ph i c i li n.- i mà làm chi ? Ch ch ng ch a c mà ch có nghén, theo lu t thì

a nh trong b ng ây là c a th y hai, vi c nh v y ó m i là kh ch .



- Anh hai nh hi u, nh d ch u nh n âu mà ch lo.- Th y hai không nhìn thì càng x u h cho ch h n n a.

m Vân l y làm b i r i, không bi t li u l nào mà khuyên gi i ch , T Nga cng i mà khóc d m. Cho n ch ng th y d ng m v m i lau n c m t gi vui cho

kh i nghi. Nàng l i c n d n C m Vân ng có nói cho Chánh Tâm bi t s chi h t.Thân ph n c a T Nga lúc n y thi t là kh . Nàng b i r i không bi t t v i ai,

cùng th ph i vi t th nói thi t v i Tr ng Quí. Tr ng Quí tr l i r ng, chàng l y làmng mà có c m t s i dây nó bu c hai cái tình c a chàng v i nàng tuy xa cách

nhau mà không th quên nhau c, chàng l i nói r ng, chàng trong i Toà lên áncho r i, thì chàng c i nàng li n.

Cách ít ngày có trát Toà òi T Nga h u. T Nga mang cái b ng ch a n toà,p Phùng Xuân thì nàng h th n vô cùng. Quan Toà h i T Nga vì c nào mà xin

ch ng, thì nàng áp r ng, ch ng c b c th , nàng h t th ng ch ng r i nên khôngth nào v i ch ng c n a. Quan Toà h i Phùng Xuân còn th ng v hay không.Ch ng rõ b ng Phùng Xuân th ng hay là không th ng, nh ng mà lúc chàng nghe

xin chàng lo s l m. Chàng tính s n n n , mà l i có s c m ng, chàng khôngthèm n n n v i v mà xin rút n. Ch ng vào Toà chàng th y b ng v thè lè, thìchàng không gi n mà có s c m ng, chàng không thèm n n n mà l i nói r ng: ”Tao

m y làm sao mà tao cho c. H i tr c thì tao còn lo, ch bây gi tao có loa âu“. Ch ng quan Toà h i t i chàng thì chàng l m b m chàng còn th ng v

m, vì v chàng l y nên xin , ch chàng ch c nó c ng còn th ng chàng, b i víu không th ng sao l i có thai nghén b n tháng.

Nga nghe l i c a ch ng khai nh v y thì m hôi nhi u gi t, ngh n h ngngh n h u, không i áp c ti ng nào h t. Quan Toà h i s , khuyên gi i an ihai àng r i i v .

Toà òi h i ba b n l n, mà l n nào v ch ng c ng u khai y nh v y hoài. L nchót Toà òi ng phân x . Chánh Tâm i theo ng coi Toà x l nào. Quan Toà

c án nói r ng, các c c a T Nga trách ch ng không có c trúng trong lu t b ,i v y Toà bác n T Nga.

Nga b c ra c a Toà, nàng t i t m mày m t mu n x u, nên níu cánh tay c aChánh Tâm v n mà i. Phùng Xuân b n b i theo và nói r ng: ” Tôi nói hay hôn,

? Tôi nói mình làm sao mà xin c. Mà mình b t tôi chi v y mình? Bây gimình th y tôi suy r i mình ph b c ch . o v ch ng ng có nh v y không t t.Nay mai gì ây có con, tính phân r v i nhau làm chi. B a nào mình thì bi uth ng ba nó ánh dây thép cho tôi ng tôi lên nghe hôn“. T Nga không nói chi h t,cúi m t châu mày, kéo Chánh Tâm i ri t ra l mà không lên xe.

Nga v nhà thu t vi c Toà bác n l i cho m nghe, nàng nói và khóc r mrút. Nàng bu n t i là vì vi c khác n a, ch không ph i n i vi c ch ng không c

ó mà thôi, nh ng mà Bà T ng v i Chánh Tâm không rõ tâm s c a nàng nên cphi n trách m ng nhi c Phùng Xuân hoài t ng làm nh v y gi i b t chút nh m i

u c a nàng c.Cách vài ngày Phùng Xuân g i lên m t phong th mà nói v i T Nga r ng, a

nh trong b ng nàng ó giá áng n m b y ch c ngàn ng b c. Chàng l i khuyên



nàng ch ng nào nó ra nàng ch ng nên gi n chàng mà khai sanh trái phép, b i vìnó là con c a chàng n u nàng khai d i thì chàng s ki n, mà h chàng ki n thì nàngph i b lu t hình. T Nga bu n r u mà nói không ra c, b i v y nàng cùng trí c

m khóc hoài, ành nh m m t a ch n, phú cho t tr i nh th nào tu ý.Qua n u tháng m i m t, C m Vân sanh c m t a con trai h i s m

mai thì k chi u T Nga c ng sanh c m t a con trai n a. Bà T ng v i ChánhTâm th y u m ng r . C m Vân c ng c ý nên ngó ch ng ôm con mà c i hoài.Duy ch có m t mình T Nga n m dàu dàu, lúc nào không có ai thì nàng day m t vôvách mà khóc, mà h khóc m t h i r i nàng l i ôm con mà hun.

Chánh Tâm s a so n i khai sanh cho con cho cháu là tên gì. T Nga châu màya lu mà áp r ng: ”Oái! Th báo h i, em mu n khai sao ó, ch không bi t “.

Chánh Tâm ngh chàng g c Vi t Nam, v chàng g c khách b i v y chàng ttên con chàng là “ Lý Chánh H i“. Còn con c a T Nga vì cha nó là Lê Phùng Xuân,nên t tên nó là “ Lê Phùng Sanh “, trong khai sanh chàng c ng khai Lê PhùngXuân là cha a nh .

ch ng Chánh Tâm có c m t a con trai thì t ng tiu nh vàng nhng c. Chánh Tâm c x n b n trong phòng v i v con hoài, con ng thì chàngkhông nói l n, con khóc thì chàng ch y r n ràng. Mà v ch ng m ng con bao nhiêu,thì càng dan díu nhau trìu m n nhau b y nhiêu. Tuy t ngày Chánh Tâm c i C mVân cho n nay thì v ch ng vui v th th i trong lòng luôn, song bây gi s vui vy nh có Chánh H i mà nó gây thêm cái c m tình, b i v y i v i nhau càng m n

ng, càng kh n khít.i mùa góp lúa c c ch ng ã Chánh Tâm ph i lìa v con mà i Láng Thé, song

lúc ra i chàng c n d n m v i v nhà ph i rán mà s n sóc Chánh H i.Ch ng hi u Chánh Tâm i góp lúa chuy n n y b chúng b n, hay là b tá n

khinh khi chàng h c d thi r t th nào, mà ch ng v nhà chàng i ra châu mày, i vôt x , quy t xin v i m cho i Tây mà h c ít n m, chàng c nói r ng: ”Tôi i Tây

y cho c b ng Tú Tài C Nh n v ây, cho quân ó nó bi t m t tôi, nó khi dtôi quá.”

Bà T ng c ng con, nên d c d c không ch u cho i, Chánh Tâm c theo nói hoài,chàng nói ri t r i bà c ng mu n cho con c h kêu “ ông tú “ “ ông c “nên bàxiêu lòng, m i ch u cho chàng i.

Hành lý s m xong r i, g n t i ngày xu ng tàu, Chánh Tâm b n b u c b ng mhun hít con hoài. C m Vân tuy không c n ch ng, song ch ng i nàng không vui.Chánh Tâm th y v nh v y chàng m i nói r ng: ”Em ng có bu n qua i h c ít

m r i qua v , không có sao âu mà em s “.m Vân a n c m t áp r ng:

- Không bi t t i sao mà t ngày anh tính i Tây n nay, trong lòng em lom.

- Lo gi ng gì ?- Em lo cho ph n em.- Em nhà có má v i ch hai ó chi? Có sao âu mà lo.



- Anh không rõ, em nói cho anh nghe. H i anh i nói mà c i em ó, tr ckhi em ng thì em có vô chùa Bà mà xin m t lá xâm. Trong xâm nói tu i c aem ngày sau c c kh l m, ph i b ch ng b . Nay anh i xa, em s …

- Oái! xâm bói là vi c t m b y! Em tin làm chi. V ch ng v i nhau g n ym r i, em còn nghi b ng qua hay sao? Em ng có bu n. qua h c ítm k o quân kh n n n nó khi d qua quá.

Chánh Tâm t giã m , ch và v con r i xu ng tàu i Tây mà h c.

X - M NG B C ÀNH CAM

Lý Chánh Tâm tánh tình nóng n y, vì ti ng thiên h khinh khi, mà chàng ph i nhà t t xa m già phân r con nh v hi n i Tây mà h c. Chàng qua Tây r i thì

chàng c n c , không thèm ch i b i chi h t, c lo h c ngày, h c êm; quy t chí h ccho thành danh, ng ngày sau tr v quê x a, h h t khi d n a. Chàng h c mãn

m ba n m thi u lãnh c b ng Tú Tài l n th nh t. Bà T ng hay tin bà l y làmng nên ánh dây thép khuyên chàng v . Chàng không ch u v , rán mà h c thêmt n m n a, thi u Tú tài l n nhì. Chàng bèn ánh dây thép xin m m i ngàn

quan ng i du l ch ch i cho bi t x ng i r i v . Bà T ng m ng con c thànhdanh, nên bà g i ti n li n.

Trong kho n b n n m Chánh Tâm bên Tây thì m nhà m nh kho , v conng bình th ng. C m Vân tuy th ng nh ch ng, song nàng nh có chút con,

ngày êm m c lo s n sóc nó nên nàng khuây lãng, không bu n chi cho l m. Chánhi l n l n r i bi t i, t i ngày l m m i cùng nhà kêu má rân rân p r n r n.

nhà vi c nào c ng yên n, duy ch có vi c c a T Nga thì l n x n l m màthôi. T ngày nàng sanh Phùng Sanh ra r i, thì Phùng Xuân lân la t i hoài. Mà m t làvì chàng ng ki n, hai là vì chàng bi t Phùng Sanh không ph i là con c a chàng, b i

y t khi Chánh Tâm i r i thì chàng ng m nh m nói chuy n c ng c i, chkhông ph i l n l n òn nh tr c n a. T Nga l lãng h th n, nên lánh m t khôngch u nói chuy n v i chàng. Mà chàng không gi n v , không ghét con, l n nào vô nhàthì c ng xông pha nh th ng, nhi u khi chàng l i b ng Phùng Sanh mà gi n n a.

Nga th y c ch c a ch ng mình nh v y thì nàng l y làm khó ch u khôngbi t ch ng nào. Thà là Phùng Xuân b t t i nàng, là gái ã có ch ng mà l y trai, m ngnhi c ch i b i cho n n c r i b i thì nàng b x u m t l n r i thôi, kh i th n m t

c lòng n a, ch v th t ti t mà chàng gi ò không bi t, con t p tàng mà chànglàm b không hay, c lân la eo i hoài, nàng au n h th n th m trong lòngluôn luôn thì vui v sao cho c.

êm nào c ng nh êm y, T Nga n m m t bên con, n c m t tuôn d m d .Nàng không bi t li u th nào mà g m i s u cho c. Nàng mu n phi n trách màbi t phi n trách ai bây gi ? ã bi t Phùng Xuân v i mình có nhi u vi c không ph i

m song n u ch ng không ph i thì nói ra minh b ch cho ch ng bi t r i d t m i cang



th ng i, ch sao p trong lòng, ch ng còn s s ó l i i l y trai cho n n icó thai có nghén.

ã bi t t i Tr ng Quí nói v i mình nhi u ti ng h u tình h u ngh a, làm chomình gìn vàng gi ng c không c, nên m i gây n i th m ngày nay, song ph n ànbà con gái ph i l y trinh ti t làm u, sao l i ti n giá ô danh r i bây gi l i tr màoán trách. Mình ng có trách ai h t, mình ph i trách mình mà thôi. T i mình khôngcó trí lúc v i ch ng không bi t làm cho ch ng yêu, ng khuyên gi i dìu d t ch ngvào ng ph i. T i mình không có h nh, i v i àn ông con trai mình không gikhít khao, nên Tr ng Quí m i dám g m ghé. T i mình l ng l v a th y trai thì mu nli u, không suy i xét l i.

Nga t nh n l i r i thì nàng l ng ng l nh nh k không h n, nhng i th t chí. Cái thân h b i n y k chi là x u t t, còn bi t âu là h nên mình t tchi ây mà c phép chê ng i ta, d u ai cho m y n a c ng không h nh mình

y. Thôi, cái ki p kh n n n n y tr i khi n th nào thì ph i xui theo th y, coin bao gi m i tr s ch ki p h ng nhan! Vì T Nga ngh nh v y, nên nàng khôngng t i Tr ng Quí, mà Phùng Xuân n nhà nàng c ng b t e l th n thùa.

n n m Chánh Tâm bên Tây c Tú Tài l n th nh t thì Phùng Xuân bên n y làm vi c chi qu y ó không bi t, mà b quan trên cách ch c thông ngôn,Phùng Xuân không có ch n ng d a, mà c ng không có th n ng d a, mà c ngkhông có th làm n, chàng bèn ch m t r ng qu n áo v i v i m v .

Tuy Bà T ng Hi n không a con r , nh ng vì T Nga ki n ã th t r i mà nàngi có con lòng dòng ó n a, b i v y bà không n , mà thi t bà c ng không dám xua

i Phùng Xuân, bà ánh li u cho chàng t do, mi n là chàng không làm nh clòng cho con bà thì bà không r y rà chi h t.

Phùng Xuân ó c m n tr n v i v , c theo gi n h t v i con hoài. Cách n my tháng chàng th th nói v i v r ng, nhà n c ã làm ng t Sài Gòn thông

hành xu ng m y t nh d i là V nh Long, Sa éc, C n Th , Trà Vinh n u có v n s mxe h i cam nhông mà a hành khách thì t có l i l n. Chàng xúi v xin Bà T ng vàich c ngàn ng b c ng chàng ra làm vi c, ch ng nào chàng làm n khá thìchàng s tr v n l i.

Nga tuy bi t ch ng l p k mà gi t c a song t khi nàng có vít r i, thì m ivi c nàng u xuôi x , không cãi c , không tranh h n thua v i ai h t b i v y nàngnghe ch ng xúi xin ti n, nàng mu n cho xong vi c, nên nàng g c u h a r ng, th ng th ng r i nàng s nói v i m . Trong vài ba b a thì Phùng Xuân nh c m t l n,mà l n nào chàng nh c, thì c ng song nàng không dám h môi v i m vi c y.

t b a n , Phùng Xuân làm gi n, h m v n u nàng không ch u nói, thì chàng nói ngay v i Bà T ng, coi bà có ch u cho hay không ng chàng có tính vi c khác, Nga khóc mà nói d i v i ch ng r ng, nàng ã có nói v i m r i, song m nh t

nh không ch u ra ti n, Phùng Xuân nghe v nói nh v y thì s c m t m m, r itr n m y ngày chàng không nói không c i, b a nào chàng c ng i t i ngày, coi bnh chàng ang tính vi c gì quan h l m v y.

Ngày Chánh Tâm bên Tây ánh dây thép nói r ng, chàng ã u Tú tài kynhì r i và chàng du l ch ch i ch ng m t tháng r i chàng v thì c nhà c th y vui



ng. T Nga là ng i h t bi t vui, mà m y b a y nàng c ng vui. T i l i PhùngXuân m i nói v i v r ng, chàng xin làm vi c nhà b ng ã c r i, song ông chbu c chàng ph i ra B c mà giúp vi c ngánh39 Hà N i. Chàng khuyên nàng ph i s aso n hành lý ng i v i chàng.

Nga nghe nói ch ng h ng, nh ng m t nhìn ch ng r i áp r ng:- Th y có i thì i m t mình, ch tôi theo sao c.- Sao l i theo không c? Ai c n mình hay sao?- Má già y u quá, tôi i xa r i làm sao..- ! Khéo lo d hôn!- Tôi khuyên th y ng có i. Nh th y mu n làm vi c xin làm ây c ng

c, c n gì ph i i xa.- Mu n ta l i thì ph i a hai m i ngàn ng b c ây. Ch mu n ta ây

mà không ch u l t ti n b c thì ta sao c. Nga ng i r ng r ng n c m t. Nàng suy ngh m t h i lâu r i nói r ng:

”Ti n b c c a má ch ph i c a tôi hay sao, mà th y trách tôi“.Phùng Xuân tr n m t áp r ng:- a ai c ng v y ch ! Mu n ây bình yên thì a b c ra ng ta l p hãng

xe h i. Còn nh ti c ti n thì thôi i. ây mà làm gì? Mình không ch u ing c. V ch ng có hôn th hôn thú có con có cái, mình không i ta

th a v i quan Bi n lý r i ta kéo c ch .- Tôi i tôi b má sao ành!- ! T ng má th ng yêu gì hay sao mà b n r n. Ph i th ng thì giúp cho

ta làm n.- Khó l m! Tôi i không c âu.- Khó cái gì ? Sao mà khó. N y nói cho mà bi t ng có t ng ta d i. Th ng

y không ph i ngu âu. Mình mu n l i m t mình ng ki m thêm íta con n a ph i hôn? Th ng n y d l m mà! con c khai Lê Phùng

Xuân là cha có h i chi âu mà s , nên không dám . Mình thi t là kh nn!

Nga l y làm h th n, nên ng i g c m c mà khóc, không dám ngó ch ng.Phùng Xuân ch p tay sau ít, i qua i l i, r i cùn qu n nói h n r ng: ”Nh mìnhmu n bình yên, thì a hai m i ngàn ng b c ây. N u không ch u a thì ph i

i B c v i tôi. Tôi làm n nói tr c cho mình bi t, h mình dùng d ng không ch utheo tôi thì tôi vào n n i quan Bi n Lý mà xin phép b t mình. Tôi l i nói cái thói

ng ch c a mình cho má bi t, r i tôi c ng m n nh t báo phanh phui vi c con ôngng có ch ng, th ng ch ng còn s s ó, mà dám l y trai, ra c m t a coni khai tên h c a ch ng là cha c a a tr t p tàng y, tôi làm nh v y ng nêu

ng t t cho L c châu h bi t b t ch c … H ! Th h ! T t d ! Tháo trúc l nch ng, t ng v v i m làm s chi, té ra ng l y trai!

39 chi nhánh



Nga nh c nhã quá nàng ch u không c nên c p m t t m, a tay màkhoát và nói r ng: ”Tôi l y th y, xin th y ng có nói nhi u l i. Th y mu n i âutôi c ng i h t th y.”

Phùng Xuân châu mày và g c u mà nói r ng:“ Không i sao c. S a so n cho s n i, trong ba tu n n a, h ngoài Hà N i

tr l i thì tôi i li n a nói tr c cho mà bi t“.Thân ph n c a nàng T Nga lúc n y thi t là kh , m ã già mà l i b nh ho n,

u i theo ch ng thì b m sao ành. Mà không theo thì không c, vì ch ng n y,là ch ng vô l ng tâm, h không theo nó thì t nó khai cái h c a mình ra, r i ph nmình mang nh nhu c ã ành, th m cho m mình vô can mà c ng b lây ti ng x u,ch c là m mình bu n r u ph i ch t g p. Còn m t tháng th ng em mình bên Tây

n v ây n a; n u b nó hay c, thì còn m t m i nào mà dám ngó nó. Bâygi mình mu n v n toàn, thì hai muôn ng b c m i êm, mà âu có mà thí? Khthi t! Kh l m!

Có l trong lúc n y n u T Nga vi t th mà t thi t v i Tr ng Quí thì khôngbi t ch ng Tr ng Quí ra hai muôn ng b c mà g r i cho nàng. L i n u nàng bu cPhùng Xuân ph i xui thu n mà phá hôn thú r i nàng s cho hai muôn ng b c, thìcó l Phùng Xuân c ng ch u. Ng t vì ng b i r i nàng không nh t i m y k y,nàng c n m khóc th m hoài, th m chí C m Vân là em dâu nàng tin c y, mà nàng

ng không m n tính giùm.t êm n , l i ba gi khuya, T Nga th c d y b c ra ngoài, th y m ng

ng i trên ván và n tr u. Nàng l m b m m t bên r i và khóc và nói v i m r ng,Phùng Xuân xúi nàng xin hai muôn ng b c ng l p hãng xe h i a hành khách;nàng không ch u xin bây gi chàng bu c nàng ph i i theo chàng ra B c mà làm vi c.

Bà T ng nghe con nói nh v y thì bà n i gi n, bà tr n m t áp r ng: ”Ti n âumà cho th quân ó! M t ng xu c ng không c, l a mà t i hai muôn! H , khéo

èo b ng hôn! X a rày nó th y tao l ng thinh cho nó ó, nó t ng âu taoth ng nó l m a há? Thây k nó! Nó mu n i âu nó i, m y i theo nó làm chi.“

- Má không ch u cho ti n nó i. Mà h nó i thì con ph i i theo, ch con l ikhông c.

- Sao v y? Sao mà l i không c?- Theo lu t h ch ng âu thì v ph i theo ó. Con xin phá hôn thú không

c n u con c ng nh không ch u theo ch ng, thì nó th a v i quan Bi nLý b t con, th thì con không theo nó sao c.

- Lu t gì mà k c c v y?- i lu t nh v y bi t sao bây gi .- Ê! ng có nói nhi u chuy n. Tao không cho m y i âu h t. Nó mu n i

thì nó i, thây k nó.- Không c âu má. N u má ng n c n nó làm r y rà ây càng thêm x u h .- u h n i gì? Sao mà x u h ?- Nga nói không c n a, nên c ng i mà khóc Bà T ng th y v y m i nói

ng: ”M y có th ng nó l m, thôi thì m y i âu m y i i. Tao không bi tn m y n a“.



Bà nói d t l i r i ng d y i vô phòng mà n m. T Nga c ng i mà khóc,không bi t li u l nào cho kh i mang ti ng nh nhu c, mà c ng kh i m gi n.

Qua ngày sau T Nga theo n n n m ng có bu n, nàng nói d i r ng, chonàng theo ch ng ra Hà N i m t vài tháng ng nàng l p th xin xong r i thì nàngtr v li n, ch bây gi nàng không có phép nào mà ch ng c c. T Nga nói ri tthì bà h t gi n song bà bu n b c l m.

Cách vài ngày Bà T ng s a so n mà i Láng Thé. T Nga v i C m Vân xinng có i, hai nàng theo nói r ng, Chánh Tâm có l ã xu ng tàu r i. Mà T

Nga có l c ng i Hà N i, v y thì m nên l i Sài Gòn ng r c Chánh Tâm và a Nga luôn th . Bà T ng l c u nói r ng: “Tao không c. cho con T Nga

nó i yên. Tao ây tao n i gi n ch c là ph i sanh gi c. Nh th ng Chánh Tâm nócó v t i, thì nó ch y v d i nó th m tao c ng c“

Bà T ng d t con Nên i v Láng Thé. Bà i b a tr c qua b a Phùng Xuân cho Nga hay r ng, có gi y c a ông ch hãng ngoài Hà N i g i vô ch u cho chàng nng i tháng tám ch c ng và d y cho chàng trong m i ngày n a ph i xu ng

tàu mà i. Chàng th y Bà T ng gi n ã b v Láng Thé r i, thì chàng bi t không thnào kh o ti n n a c, b i v y chàng làm ng t c theo th i thúc T Nga s a so nmà i v i chàng.

Nga không còn th ng yêu, không có tình ngh a gì v i ch ng n a. Nh ng vìnàng gi n l y m t chút mà làm l m t cái qu y r t l n r i, m y n m nay nàng n n n

êm ngày, mà c ng không nguôi ngoai c, b i v y bây gi nàng nghe ch ng bi ui thì nàng rui rúi v ng l i, m t là nàng s n u ch ng c chi cho kh i Phùng Xuân

phanh phui vi c x u c a nàng, hai là nàng quy t y t m thân ng chu c cáiqu y c a nàng làm ngày n , mà bây gi d u tích hãy còn s s tr c m t hoài ó.

Tuy i thì nàng chiu i, song t i l i nàng n m xét thân ph n thì n c m t tuônm d . M ng s gì mà b c b o n th n y! Mình có s c, có h nh, l i sanh trong nhà

có ti n, mà sao tr i t l i khi n cho mình g p m t ng i ch ng vô tình b t ngh anh th ! T i ch ng mà mình ch ng bi t chi là vui s ng, mà c ng t i ch ng nênmình m i x ti t ô danh, cái thân vô ph c n y mình em y , cái danh th ttrinh n y mình em vùi l p thì ã ành, th m thay cho chút m già, mình ra i r i,khi ng y n bi t nh ai rót chén trà, hâm siêu thu c. ã bi t em ru t mình nay mai

ây nó s tr v , nh ng mà àn ông con trai th ng hay b th , có th nào mà nóbi t s n sóc m cho b ng mình. ã bi t em dâu mình là gái hi n c, có ý t thì nóbi t cung kính m ch ng nh ng mà ph n nàng dâu, d u có hi u i cho m y i n a,

ng không b ng con gái c. Nga xét t i l i ó nàng t ru t nát gan, nh ng vì s b t c d nàng không

th không i c, nên nàng tính n ngày g n xu ng tàu, nàng s t tâm s c anàng cho C m Vân bi t r i c y em dâu nhà thay th nuôi d ng s n sóc m giùmcho nàng.

Nàng lo cho ph n m r i, nàng l i bu n cho n i con. Tuy Phùng Sanh là cái d utích ô danh x ti t c a nàng, song Phùng Sanh gi ng h t Tr ng Quí, nên nó làm chonàng quy t quên ph t Tr ng Quí mà khó n i quên c, tuy t i nó mà bây gi nàngph i kh thân th t chí nh v y, song nó là con c a nàng banh da x th t mà nó ra



ó, nên nàng coi nh vàng nh ng c. Hôm nay nàng i theo ch ng, mà con th y,còn ch ng nh v y, bi t li u làm sao? Nàng suy ngh h t s c. r i nàng nói th mtrong trí r ng, Phùng Sanh là con c a mình, h mình i âu thì nó theo ó. Aith ng ghét m c ai, mi n là mình b o b c cho nó thì r i, ch ng nào mình ch t r ithì h m i có th hành hà thân nó c.

Tuy T Nga ngh nh v y, song nàng c ng không an lòng. ã bi t Phùng Sanhlà con c a nàng , nh ng mà nó là con c a Tr ng Quí. B y nay nàng ây ch ngnói làm chi mà bây gi nàng em nó i xa, có l nên cho Tr ng Quí hay m i ph i. Màcho hay r i có ích gì? ã m y n m r i nàng d t tình Tr ng Quí, không có th t tin

c chi h t. L a lòng ã d p, còn khêu ng n n a làm chi? Nga d d cho n vài b a, r i ch ng hi u nàng ngh th nào mà nàng lén

vi t m t b c th g i tu t xu ng C n Th cho Tr ng Quí. C ng ch ng hi u trong thnàng nói Tr ng Quí nh ng chuy n gì, mà cách b n n m ngày sau, nh m bu i s m

i, Phùng Xuân m c i ch mua còn C m Vân thì m c s n sóc con trên l u, TNga n m m t mình dàu dàu trên b ván, thình lình có ng i b c vô c a phát th .

Nga l m c m ng i d y l y th , v a xem ngoài bao thì bi n s c, r i th ng th ng xébao ra mà c.

u không nói ra, ai c ng bi t th y là th c a Tr ng Quí. Mà ch a hi u trongth nói nh ng chuy n gì, thì ã th y T Nga ch c l i l c u, tay c m b c th x m

m i lên l u, trên m t hai hàng n c m t nhi u gi t.m Vân, trong phòng, ng i t i cái gh d a c a s , m t tay thì ôm con

trong lòng, còn m t tay thì c m l c nh mà ch y tóc cho nó. Chánh H i ã cm tu i r i, i gi i quánh, mà nói c ng h t. Nó c m t m hình c a cha nó mà coii ng c m t lên h i m nó r ng: ”Má nói ba v , mà sao lâu t i quá v y má?”

m Vân ch a k p tr l i, thì T Nga ngoài xô c a phòng b c vô, c m cáikh n mu soa ch m c p m t lia l a, mà sao n c m t c tuôn ra hoài. C m Vân b ngcon ng d y, m t ngó ch trân trân và h i r ng: ”Ch b ng lòng theo anh hai c ngph i l m r i, mà sao ch bu n r u d v y?”

Nga ng i xè trên gi ng và l c u áp r ng: ”Ch ph i ch t m i xong …Cái thân ch không th s ng c n a”

m Vân nghe nói nh v y thì châu mày r i b ng con b c ra ng trên uthang l u kêu con L i mà bi u b ng Chánh H i xu ng d i ch i. Ch ng nàng tr vôphòng, nàng th y T Nga ng i trên gi ng mà khóc m rút, thì nàng khép khít c a

i r i ng i m t bên ch mà r ng:- Ch còn vi c chi mà làm cho ch s u não n a hay sao?- ây nè, em coi ó thì bi t.

Nga nói d t l i li n trao phong th nàng m i c h i nãy ó cho C m Vân.m Vân m th mà coi thì th nói nh v y:

Chère Cô Haiã m y n m nay r i tôi m i c th c a cô, mà tôi c th r i thì tôi phi n

cô lung l m.



Cô hai ôi, vì có l i cô d n nên tôi ph i vâng, tôi không dám cho cô th y m t tôia, nh ng mà tôi v n ã nói v i cô r ng, tôi s n sàng ng m t bên mà b o h cho

cô luôn luôn, h ngày nào cô có vi c chi nguy hi m thì tôi s ra tay mà n ng .y n m nay cô vì tôi mà não lòng th n m t, t i c nào mà cô không ch u

thông tin cho tôi hay cho s m, ng tôi l p th mà c u cô li n, cô c ôm s u pth m m t mình hoài nh v y ?

Tuy cô không nói rõ ra, song tôi ã bi t ch c là t i cô s ti ng i c i chê,nên b y lâu nay cô co tay mà ch u thua ch ng, r i bây gi cô quy t li u thân màtheo ch ng n a.

Tôi xin phép cô cho tôi nói thi t v i cô r ng: cô mu n vùi l p thân c a cô màtôi ây là ng i n ng tình cùng cô, tôi không ành cho cô làm nh v y âu.Không, không c. Tôi không ch u cho cô v i th ng con c a tôi g n ng i ó n a.Tôi nh t nh c u v t cô cho kh i tay ng i ch ng kh n n n y. D u cô không chotôi c ng làm. Tôi làm ùa, ph i qu y không c n, ai chê c i m c h .

Tôi bi t ngày nào tàu ch y B c k r i. Ngày y s có tôi ón t i c u tàu mà b tcô l i. Tôi th quy t thà là tôi tán gia b i s n, thà là tôi b n ch t Phùng Xuân r itôi b ày, ch tôi không n cho a ti u nh n nó ày cái thân c a ng i tôith ng yêu n a. B nào tôi c ng c u cô và c u con c a tôi. Tôi c u r i d u cô cóngh t i tôi hay là cô không ngh tôi c ng cam ch u. B n ph n tôi ph i làm, thì tôilàm. Thôi, t giã cô, i ít b a n a s g p nhau.

TR NG QUÍ(Ký th )

m Vân c h t b c th r i thì nàng bi n s c, li n day l i h i ch T Nga r ng:- Cha ch ! Th y nói h n hòi quá, em s th y làm thi t. V y ch li u làm sao

bây gi ?- Qua bây gi nh ng i không có h n. Qua không bi t tính k chi h t thôi

qua ch t ph t cho êm.- Ch tính nh v y sao c.- Qua vì vái danh d nên qua ph i b m , qua ph i li u thân. Bây gi Tr ng

Quí th y th ng qua mà th y quy t làm cho qua ph i mang ti ng m t gáimà l y hai ch ng thì qua còn s ng mà làm chi m a. H x u h thì qua ph ich t. Thôi thà ch t tr c cho kh i mang ti ng x u v i i, th y Tr ngQuí làm b ra r i thì ch t càng thêm nh c.

- m Vân ng i ch ng tay lên trán mà suy ngh . T Nga khóc t m t c t m t ii nói n a “Qua xin g i má v i th ng Phùng Sanh l i cho em nuôi d ng

giùm, tâm s c a qua duy có m t mình em bi t thôi. Qua có ch t r i xin emng h môi cho ai bi t mà x u h t tông môn c a qua.”

m Vân ng c m t lên mà nói r ng:- Còn b n n m b a n a tàu m i ch y. V y em khuyên ch c h n v i anh hai,

ng ch u theo nh. nh gi i nh làm gì thì làm ph t cho r i.- Nó r y rà ra ây thì ch mang x u.



- gì c ng không gi u c. Thà là nhà ây nh làm r y n i nhà mìnhbi t, ch ra c u tàu th y Tr ng Quí ng n c n nh làm r y rà thiên h bi t

t.- Vì s ti ng x u nên m y n m qua s u não êm ngày n ng không c.

Bây gi có l nào qua l i b i cái x u c a qua ra hay sao. Thôi em ng cótính k chi h t. Qua xin em thay th cho qua mà nuôi d ng giùm má, s nsóc giùm con qua, t i qua làm thì qua ph i ch u. Thân qua n u s ng thêmngày nào thì kh thêm ngày n y ch không vui s ng gì …

- Ch ng có tính qu y nh v y, không nên âu. Chuy n gì ph i ch t. Xinch cho phép em h i ch m t u n y: t i sao mà ch ch u theo anh hai ra

c? Ch i chi v y?- Không i sao c! V ch ng có hôn th hôn thú, n u không i thì nó th a

i Toà r i nó b t, mà nó l i nói b y nói b càng thêm x u h n a. Mà cáiu n y ch ng ph i là x u m t mình qua mà thôi, nó làm r y rà ra r i x ui cha m anh em n a ch . Có ph i qua mu n i làm chi em, vì qua s x u

tông môn mình nên qua m i li u thân qua ch . C m Vân ng i châu màyng m ngh m t h i lâu r i m i nói r ng: “Ch hai, em tính nh v y, emth a cho ch nghe coi có c hay không. Sáng mai ch nói v i anh hai r ich m n xe h i v Trà Vinh mà th m má. Nh n d p y ch i th ng qua

n Th ch c t ngh a l i h i cho th y Tr ng Quí nghe ng th y ng cóy rà ng n c n, th y là ng i h c gi i mà th y l i kính tr ng ch l m. Em

ch c h ch nói thì th y nghe l i. Làm nh v y thì ch i m i êm kh i mangti ng chi h t“.

Nga nghe m y l i khuyên nh v y thì v a ý nên nàng g t u và áp r ng:- Em tính nh v y thì c ng c. Qua ã s n lòng mu n i th m má l m.

Cha ch ! mà g p th y Tr ng Quí khó quá. Qua bi t nói gi ng gì v i th y?Thôi, em ch u khó i giùm v i qua c hôn? Qua bây gi h t h n trí r i.Em i v i qua ng ch ng giáp m t th y, em giúp l i nói ti p v i qua.

- Ch mu n em i theo, thì em i v i. Mình em h t hai a nh theo, mình Trà Vinh th m má tr c, r i mình s n C n Th .

Hai nàng bàn tính t i ó, b ng nghe Chánh H i v i Phùng Sanh la khóc omsòm t ng d i, nên l t t lau n c m t r i d t tay nhau xu ng l u.

XI - RÁNG CÔNG GIÚP CH

Chi u b a y, c m d n xong r i, T Nga, C m Vân v i Phùng Xuân ng i l ibàn mà n. T Nga ôm p s u não trong lòng, nên l l l ng l ng, c ng i ch ng amà ngó, ch n không ng, C m Vân quy t thi k , nên nh n d p y nàng m i r TNga m n xe h i v Láng Thé th m m m t b a r i s tr lên s a so n xu ng tàu.

Nga ch u i. Phùng Xuân thi t không dè k s p t, nh ng vì chàng s T Nga vLáng Thé r i tr n l i cho tr tàu, nên chàng c n tr không ch u cho i. T Nga bi n



c nói r ng: ”Th y v i tôi kh n n n l m. Th y b t tôi ph i b m mà theo th y;bây gi tôi v tôi l y m tôi ng tôi i, thì c ng không cho n a hay sao?” PhùngXuân c i g n mà nói r ng: ”Mình mu n i thì m n xe h i mà i. Tôi c ng i n a.Tôi i theo ng tôi giã t má luôn th “.

m Vân th y k ã h r i, nàng l y làm b i r i nên ngó T Nga r i buông ai u ng n c. êm y hai nàng to nh bàn tính v i nhau th nào không bi t mà sáng

a sau T Nga không ch u i Láng Thé l i bi u c m Vân m n xe h i i m t mìnhxu ng n n n r c dùm m lên Sài Gòn ng cho m con g p nhau ôi b a r i nàngxu ng tàu. Phùng Xuân th y T Nga không i thì chàng làm l , không tính t ichuy n i t giã m v n a.

m Vân bi u th ng u i m n m t cái xe h i em l i r i nàng m c áoxuy n p, qu n lãnh en, i giày nhung en, u c ng choàng kh n màu en, leolên xe i m t mình con t i nhà, mà c ng không em v t chi h t. Xe ch y ra kh iCh L n r i nàng m i tính i th ng xu ng C n Th mà nói giùm vi c c a T Ngacho xong ch ng tr v s qua Trà Vinh mà r c m . Nàng kêu s p ph mà d n i

n Th , r i ng i khoanh tay mà lo tính coi ch ng giáp m t v i Tr ng Quí ph i nóith nào cho chàng xiêu lòng ng c u danh d cho ch ch ng.

Xe ch y thi t mau, mà g n 1 gi m i t i C n Th , C m Vân v a ói b ng, nênbi u s p ph ki m nhà hàng mà ghé ng cho nàng n c m. Xe ghé ngay m t ti mbán c m Tây, C m Vân vô ng i r i kêu b i bi u em vài tr ng gà v i m t tách sô côla. Lúc th ng b i em ra nàng m i h i r ng:

- Th y L Tr ng Quí m y n m tr c th y buôn bán lúa, không bi t nhà th yâu anh há?

- Cô h i ông Bác V t Quí ph i hôn?- Ph i- Th a, nhà ng trên kia, d a ng i Bình Thu .- ây lên ó xa hay g n ?- n mà. Xe kéo nó i ch ng m t c c r i b c.- y ng i kéo xe h bi t nhà ng hôn?- Th a bi t h t. Cô mu n i, r i tôi kêu xe kéo cho. Nh nó không bi t tôi

ch ng cho iLúc y có m t xe kéo i v n v ngoài ng. Th ng b i ngo t ng i xe kéo vô

i h i có bi t nhà ông Bác v t Quí hay không. Ng i kéo xe nói bi t. C m Vân bènbi u ch m t lát ng kéo nàng i.

n u ng xong r i, C m Vân b c ra d n s p ph u xe h i t i ó mà chnàng r i nàng lên xe kéo mà i. Xe ch y lên ng Bình Thu , kh i châu thànhch ng ít tr m th c r i ng ng ngay m t cái nhà ngói l n. Ng i kéo xe day l i nói

ng: ”Th a cô, nhà ông Bác v t là nhà n y ây”.m Vân b c xu ng xe ng dòm vô nhà thì th y ngôi kinh dinh, chính

gi a m t toà nhà l n, bên tay m t m t m40 lúa dài h n m i m y c n, v n tr ngcây trái th nh m u, phía tr c sân tr ng bông hoa ê h , d c theo con ng l i có

40 nhà v a



rào song s t, rõ ràng là m t cu c c a ng i i phú. Nàng th y c a ng thì mchàng ho t mà nhà l n c a l i óng b t bùng. Nàng ngh Tr ng Quí i kh i nêntrong trí có h i lo. Nàng l y làm ái ng i, song ã n ây r i, không l còn d d

c, nên nàng s a so n kh n r i th ng th ng b c vô.Có m t a con trai, ng tr c c a nhà b p ngó th y C m Vân vô sân, không

bi t ai, nên chong m t mà ngó. C m Vân c ng ngó nó, r i ph ng ph ng i vô. Ch ngi g n nó, nàng bèn h i r ng:

- Ph i nhà ông Bác v t ây hôn?- Th a ph i.- Ông Bác v t v i bà Bác v t có nhà hôn?- Th a ông tôi i kh i. Cô âu xa l m hay sao mà cô không bi t? Ông tôi có

t mình ch có bà nào âu.- Tôi t ng ông ã c i v r i ch .- Th a không. H i ông tôi bên Tây v , ông tôi có c i v r i bà tôi m t. T

y n m nay ông tôi không có c i v khác.- Ông Bác v t i kh i, mà anh có bi t ông i âu, ông có nói i ch ng nào v

hay không anh?- Th a, ông tôi i vô trong chành lúa41. Ông tôi có nói chi u nay ông tôi v

ng i Sài Gòn.- Chành lúa âu ?- Th a, ng vô Cái R ng.- Xa hay là g n?- Th a, g n. ch vô ó ch ng vài cây s .

m Vân ng suy ngh m t h i r i h i n a r ng:- ng trong chành lúa i xe h i c không ?- Th a c. T h i n m ngoái n nay ông tôi s m xe h i ng ra vô chành

lúa cho mau. ây vô ó xe h i ch y ch ng n m b y phút.- Tôi có vi c c n mu n nói v i ông Bác v t g p bây gi ây. Anh làm n ng i

xe kéo c a tôi kia mà i m i ng v ng cho tôi h i chuy n m t chút chôn? M c tôi không bi t ng, ch không thì tôi i th ng vô tr ng, kh i

t công anh.- Th a c. V y thì cô vi t cho tôi ba ch , tôi c m vô cho ông tôi coi, ng

ông tôi li u nh v c thì ông tôi v .Th ng b i trai y kêu hai a n a bi u m c a nhà trên, m i C m Vân lên r i

ch bàn vi t mà xin nàng ng i mà vi t ít ch cho nó c m i. C m Vân l y gi y vi ty ch nh v y:

‘Tôi là C m Vân, em dâu ch T Nga trên Sài Gòn, có vi c g p mu n t v iông. V y xin m i ông v cho tôi nói chuy n m t chút, vì tôi không th i lâu c“.

m Vân vi t r i trao cái gi y cho th ng b i. Nó m i nàng ng i ch i, r i inón lên xe kéo mà i. C m Vân ngó cùng trong nhà thì th y nhà c t theo ki u Vi tNam, trong có ba bàn th , song phía ngoài l i d n bàn gh theo cách Tây, mà ch

41 kho ch a lúa thu mua



nào c ng lau chùi quét t c s ch s , không có m t chút b i. Nàng coi trong nhà r i,ra ng d a c a mà xem bông hoa ki ng v t.

Cách ch ng bao lâu, có m t th ng b i ra m i nàng vô u ng n c. Nàng v ac vô nhà thì nghe ti ng kèn xe h i bóp van rân, r i k y m t cái xe qu o vô c a

ng . Th ng b i ng ngó ra và nói: ”Xe ông tôi v .“m Vân th y m t ng i m c tây c m tay bánh, d a bên có m t tên trai

ng i, còn phía sau thì b tr ng. Nàng nghi ng i c m tay bánh ó là Tr ng Quí, songxe vô sân r i ch y tu t ra phía sau, nên nàng coi m t không k p, nàng tr ra c a

ng mà ch . Tr ng Quí i gi y cao su tr ng, u i nón tr ng, mình m c qu n áong tr ng mà áo s mi c l t, áo u h c không gài nút ng ng xe r i li n nh y xu ngm x m tr ra phía tr c th m. Chàng v a th y C m Vân thì l t nón mà chào. C m

Vân li n áp l và h i r ng:- m ông, ph i ông là ông Bác v t hôn?- Th a ph i. Xin m i cô vô nhà.- Vì tôi có chuy n g p nên tôi m i dám làm r n ông, xin ông mi n phi n.- Th a, có chi r n âu. Xin cô ch ng i. M i cô vô.

m Vân vô tr c, Tr ng Quí theo sau, chàng m i nàng ng i t i b gh sa lônggi a, r i kêu b i om sòm. C m Vân li n nói r ng: ”Xin ông ch nh c lòng. Tôi m i

ng n c, tôi nói chuy n riêng v i ông m t chút r i tôi v “. Tr ng Quí châu mày và ngó ngay C m Vân mà h i r ng:- Cô xu ng có m t mình hay là có cô ch hai i v i cô?- Th a, tôi có i m t mình.- Cô hai có c th c a tôi hôn?- Th a có.- c th mà sao không xu ng? N u v y thì c nh t nh theo ch ng c hay

sao?n vân ch a k p m chuy n mà nói, b tr ng Quí giành nói tr c, mà chàng nói

nghe ch m h m quá, b i v y nàng b i r i ng i kh ng l i ó, không bi t làm sao màtr l i cho xuôi. Tr ng Quí rùn vai, thò tay vào túi móc gói thu c ra, t m t u màhút và nói ti p r ng: “Tôi t c quá! Tôi không hi u cô hai ý mu n làm sao. C g p

t ng i ch ng làm cho c c lòng nh c trí h t s c. C nói c không th ng n a,không th ng mà sao m y n m nay còn cho nó eo i theo làm chi r i bây ginó b t i v i nó, l i còn ch u i theo nó n a? K quá! Tôi c y cô, ch ng cô v làm nnói giùm l i v i cô hai r ng, tôi khuyên c xu ng ây mà v i tôi, hay là c mu ntôi i r c c thì c cho tôi bi t ngày nào, gi nào tôi s em xe n ó mà r c c .Tôi h a ch c r ng n u c b ng lòng làm v ch ng v i tôi, h c b c chân v nhà tôi

i thì s nghi p c a tôi ây là s nghi p c a c , danh giá c a c t c là danh giá c atôi. Tôi s c bào ch a cho c , dù ch ng c có nói ti ng chi, có làm d th nào tôich u h t th y cho. Cô nói giùm v i cô hai, t nay cho t i b a tàu ch y, c xu ng nhàtôi gi nào c ng c h t th y. N u c không nghe l i tôi thì b a c xu ng tàu s cótôi ón t i c u tàu mà b t c l i.”

Tr ng Quí càng nói thì môi càng tái, m t càng xanh. C m Vân i chàng nóit l i m i h i r ng:



- Th a ông, v y ch ông có thi t lòng th ng ch hai tôi không?- u tôi không th ng thì tôi ã c i v r i, ch có lý nào tôi nh v y mà

ch i c hoài cho n n m n m nay.- u ông th ng thì ông ph i xét giùm cho ph n c a ch hai tôi ch . Ông

th ng mà ông làm cho ch hai tôi ph i mang ti ng nh nhu c, ông làm cho tông môn c a ch hai tôi ph i b ng i ta khinh b , th thì ông báo h i, ch

có ph i th ng âu.- Tôi làm vi c gì mà nh nhu c cô hai, tôi làm sao mà báo h i c ?- Ông ngh ó mà coi. Ch hai tôi vì ông mà ph i th t trinh th t ti t v i ch ng.

Bao nhiêu ó x u h r i, d u thiên h h không hay, ch anh hai tôi nhngu d i gì mà nh không bi t. T i ông mà n m n m nay ch hai s u não, th tth th t nghi p nh ng i không h n. Bây gi ch mu n c u danh giá chotông môn, ch mu n n b i cái t i th t ti t c a ch nên ch nh t nh b mlìa quê mà vùi l p cái thân vô duyên vô ph c c a ch , ông l i ng n tr , ôngmu n làm l v ra cho x u ch , r i x u luôn t i cha m ch em n a. Ông làmnh v y không ph i là báo h i hay sao? Ch hai tôi sai tôi xu ng ây mà xin

i ông hãy th ng giùm thân ph n c a ch , d u ch không còn danh giá chia, thì ông gìn gi giùm danh giá cho tông môn c a ch . Ch có nói r ng:

“Ch xét ph n ch là gái th t ti t không x ng áng k t ngh a tr m n m v iông. V y ông có th ng nhau, thì ki p khác s g p nhau, ch ki p n y

u ch hai tôi b ch ng mà v i ông, d u ông không chê c i, ch ch haitôi c ng h th n v i ông l m.

Tr ng Quí m hôi t áo t m t. Chàng l y kh n mà lau r i ng i ch ngtay trên trán mà suy ngh . C m Vân li c m t ngó ch ng, song nàng l ng thinh, có ý

coi chàng li u l nào, cách m t h i Tr ng Quí th ra và nói r ng:- Cô hai c nói danh ti t hoài! C ng vì danh ti t mà 5 n m nay c ng m th m

nu t s u. C ng vì danh ti t mà 5 n m nay tôi êm trông ngày i. Danh ti t!Ng i có tình thì k chi là danh ti t. Bây gi tôi m i bi t cô hai không cótình v i tôi chút nào h t.

- Ông nói sao v y?- Tôi nói ph i l m ch . N u thi t c có tình v i tôi, c m c say s a n i tình, thì

k chi là ch ng, c k chi là danh giá, tôi không dám phi n c , song tôibu n cho ph n tôi …

Tr ng Quí nói t i ó r i chàng th ra, hai hàng n c m t tuôn ròng ròng. C mVân th y chàng ng c m xúc, nàng mu n nh n d p y mà khuyên gi i nên nói

ng:- Th a ông, ông giàu có mà l i h c gi i, còn ch hai tôi nghiêm ch nh mà l i

hi n hoà, ch chi h i còn con trai con gái, hai ng i g p nhau thì x ng bi tch ng nào, ông có ng i n i tr nh ch hai có l ông vui lòng, mà ch haitôi c ng i b o h nh ông ch c ch hai tôi c ng p ý l m. T i ông tr i

ã nh nh v y; ông tr i khi n ch hai tôi ph i b m t ng i ch ng vô tâmt ngh a ch không c n ng d a v i ông mà h ng chút ph c d ,



y thôi ông c ng ch ng nên bu n làm chi. N u ông có tình v i ch hai tôithì ông c u tr i kh n ph t ng ki p khác h i hi p v i nhau.

- Cô bi u tôi ng bu n, ng bu n sao c. Cô là ng i bàn quan, côkhông rõ th u cái tình c a tôi, nên cô nói nghe d nh ch i.

- Tôi c ng hi u ông th ng ch hai tôi l m ch . Mà duyên n c a ch hai tôitr c tr nh v y, bi t làm sao bây gi . Tôi xin ông quên ph t ch hai tôi i.Ông ng thèm nh t i ch n a, ông c i v khác mà l p gia th t, r i trong

m b y tháng ho c m t ôi n m nguôi ngoai ch không khó chi âu.- Ngày nào tôi ch t r i thì tôi m i quên cô hai c. Cô nói t i ông tr i khi n

tôi v i cô hai không c k t ngh a v ch ng. Tôi xin l i cô mà áp r ng, tôich c ông tr i khi n tôi ph i làm ch ng cô hai, song cái s c a hai a tôiph i ch u mang ti ng mang t m m t chút r i hi p v i nhau m i c. N u

c a hai a tôi không c làm v ch ng v i nhau, thì ông tr i có khi ncô hai g p tôi, c u tôi, r i sao l i ân ái v i nhau cho có con làm chi ?

m Vân ngh n ngào không bi t l y l i chi mà cãi v i Tr ng Quí c. Nàngng b i r i, Tr ng Quí l i nói ti p r ng: ”Tôi ch c cô hai không có tình v i tôi, ch

không ph i s x u h , hay s ch ng chi h t. X u h n i gì? Ph i tôi làm cho v l r i c hay sao mà s x u? C s mang ti ng b ch ng mà theo trai ph i hôn? V y ch

tôi gi t v c a ng i ta tôi l i t t l m hay sao? Vì cái tình tôi n ng l m, nên tôi không chi h t. Mi n là tôi c sum hi p m t nhà v i c thì thôi, ai c i m c ai. N u tình n ng nh tôi, thì c sá gì mi ng thiên h , còn c s ch ng c , s n i gì? C b

ch ng v v i tôi, ch ng c có gi n thì xin phá hôn thú, ch làm gi ng gì c. N unó mu n bu c tôi v t i dâm hôn, thì nó ph i d b ng c . Toà m i bu c ch mà vi c

n Toà thì tôi m n h t th y tr ng s cãi l , t n m y muôn thì t n. Toà b tù r t gìmà s “.

Tr ng Quí l y kh n lau n c m t. C m Vân nh n d p y m i áp r ng:- Ông nói nh v y, tôi xin l i ông cho tôi tr l i; ch hai tôi s h danh giá

i nh c tông môn ch không có ý chi khác âu. Xin ông ngh cho k mà coi,làm thân àn bà con gái ph i l y danh ti t làm tr ng. N u h danh ti t

i thì thiên h coi ra gì.- Cô hai ã ân ái v i tôi có m t a con r i; còn danh ti t gì n a mà gi ?- i l th t ti t tr c ó, nên bây gi ch hai tôi h th m, không dám b c

vào nhà ông, không x ng áng làm v ông là ng i ng n.- i tôi nên c m i th t ti t, bây gi tôi quy t gánh cái x u h th cho c , sao

không ch u?- u ông th ng ông không ch p, song ch hai tôi h th m v i ông ch .

Th a ông, còn m t vi c n y n a; má tôi n m nay già nhi u mà l i hay b nhho n n a, n u ông vì chút tình n ng c a ông, mi n là ông c sum hi p

i ch hai tôi thì thôi ông không k chi h t, ông ng n c n làm cho v l ra,má tôi x u h thì má tôi bu n r u ch c ph i ch t g p. Ông là ng i có h cth c, ông n gi t má tôi cho ph cái ái tình c a ông hay sao!

m Vân nói t i ó, nàng b t u c m ng, nên nàng c ng a n c m t.Tr ng Quí ng i ch ng tay ngó ra sân gi t lu nh u ròng ròng. Hai ng i ng i nín



khe, không ai nói chi n a h t. Cách m t h i lâu, Tr ng Quí m i day vô mà nói ch mrãi r ng: ”Th a cô, nãy gi cô nói v i tôi ã nhi u r i, tuy l i nào cô nói c ng làchánh áng h t th y, song tôi ngh l i cô hai ành d t tôi, y là cái tình c a c i

i tôi l t l t l m, c không th ng tôi, ch không ph i t i l chi khác. Tôi xin cô vtrao l i l i v i cô hai r ng, d u c ít th ng tôi, song tôi c ng không có th mà b tth ng c c. Thôi, c mu n theo ch ng thì t ý c . Song c ph i bi t giùm cho tôi

ng, ch ng nào c vì ch ng c làm cho c bu n mà ph i ch t r i, thì có l tôi m ich u c i v khác, ch c còn s ng, d u c x nào, tôi c ng ch c luôn luôn. Cáilòng tôi th ng c thì tôi th ng hoài hoài. Ngày nào c ngh l i c bi t th ng tôichút nh thì c cho tôi hay, tôi s n mà r c c , d u ph i c c kh th nào, d uph i t n hao bao nhiêu, d u ph i xong tên l t n, tôi c ng không s . Thôi cmu n theo ch ng thì i i; vì tôi th ng c quá nên tôi không dám trái ý c . Tôikhông dám c n c n a, mà tôi c ng không dám giành th ng con c a tôi. Xin cô làm

n nói dùm v i c r ng, tôi g i l i xin c d u không th ng tôi c ng ráng nuôi dùmth ng con cho tôi. Hay là c mu n giao l i cho tôi lãnh‘

Tr ng Quí l y làm au n mà d t tình T Nga, b i v y chàng nói t i ó thìchàng khóc t m t c t m t i. C m Vân th y v y l y làm t i nghi p, tuy nàng i nói ãthành công, mà trong lòng nàng không m ng chút nào. Nàng b c trái ra c a mà

ng, Tr ng Quí khóc ng b t bu n. Tr ng Quí kêu b i bi u làm hai ly s a bòc á r i b c ra m i C m Vân vô u ng.

m Vân u ng h t ly s a r i nàng ng d y nói r ng:- Th a ông, tôi v tôi c rõ các l i c a ông nói ó cho ch hai nghe. Ông

n lòng, không n làm v l x u h , thì ch hai tôi c m n ông l m mà tôich c ch hai tôi c ng ang t ru t nát gan, ch không ph i vui v chi âu.

- Cô hai bu n r u cho b ng tôi hay sao? Tôi ch a bi t c i r i, cái thân c atôi ây tr ra th nào!

- Th a ông, ch hai tôi có d n xin ông cho m y th c a ch l i ng tôi em, cho ch .

- d n òi m y cái th n a sao? h ! Thi t rõ ràng c d t tình tôi mà!Th a cô, xin cô v nói v i cô hai r ng, c d t tình tôi, ch tôi không th d ttình c c. Tôi g p g c ch có bao nhiêu ó d u tích. M y n m nay tôinh m y cái th ó mà gi i bu n, vì h tôi nh c thì tôi l y ra mà c, th ych c a c c ng nh c . N u tôi tr th l i cho c , r i lúc tôi bu n tôi bi tph i làm sao.

- Ông nói nh v y c ng ph i. Thôi tôi v tôi th a l i v i ch hai tôi.ng h ã gõ 3 gi . C m Vân bèn t Tr ng Quí mà v . Tr ng Quí h i nàng i

cách nào mà xu ng ây, r i bây gi i cách nào mà v . Nàng nói r ng, nàng m n xei riêng mà xu ng, xe âu ch d i ch , nàng ng i xe kéo mà lên ây. Tr ng Quí

kêu s p ph bi u em xe h i nhà ra ng a nàng xu ng ch . C m Vân xin t nóing, xe kéo còn ch nàng ngoài l . Tr ng Quí không ch u nói r ng, chàng a

nàng xu ng ch r i chàng i vô chành lúa luôn th .Tr ng Quí kêu b i bi u tr ti n xe kéo c a C m Vân. Lúc ng ch s p ph

em xe h i ra thì chàng nói v i nàng r ng: ” tôi vi t cho cô hai m t cái th mà t



cái tình c a tôi cho c bi t. C m Vân áp r ng: ”Ông g i th tôi s khó l m. Lúc n ycó anh hai tôi nhà ó luôn luôn. Ông g i th , tôi s nh g p nh l y, r i sanhchuy n ra n a. Tr ng Quí châu mày suy ngh r i nói r ng: ”Thôi tôi g i th têncô h cô c th thì cô trao cho cô hai”

p ph ã em xe h i ra. Tr ng Quí m i C m Vân lên xe, r i chàng lên phíatr c c m bánh mà a nàng xu ng ch , sau khi nàng qua xe c a nàng r i, chàng

i t mà i vô chành lúa.m Vân lo vi c cho ch ch ng mà c thành công thì nàng m ng th m, nên

lên xe i v nàng chúm chím c i hoài. Tuy v y mà h nàng nh t i b s u não th tng, h nàng nh t i l i tha thi t h u tình c a Tr ng Quí, thì nàng l y làm t i

nghi p cho ph n chàng, nàng ti c giùm cho T Nga sao ngày tr c không g p Tr ngQuí mà k t ôi, l i g p chi Phùng Xuân cho kh n kh t m thân nh v y.

Vì nàng ch c ý Tr ng Quí ã êm r i nên nàng bi u s p ph lên V nh Long r ich y qua Trà Vinh ng nàng n n n r c m ch ng lên Sài Gòn.

t tr i l n r i, xe m i qua t i Láng Thé. C m Vân ng ó m t êm, n n ni m ch ng h t s c, nàng xin bà lên Sài Gòn ng ch i v i T Nga ôi ba ngày r i Nga có xu ng tàu, và luôn d p ón r c Chánh Tâm luôn th . Bà T ng nh t nh

không ch u i. Bà khóc và nói r ng, vì bà th ng T Nga nên bà không dám th yt nàng n a, C m Vân nói không c, nên sáng b a sau nàng lên xe mà v m t

mình.Xe ò qua M Thu n r i, máy tr c tr c sao ó không bi t, mà s p ph ph i u

i ó mà s a, C m Vân leo xu ng mua m t ch c cam sành v i m t ch c quít ng.n 11 gi tr a xe m i v t i nhà.

m Vân b c vô sân thì Chánh H i m ng quýnh ch y ra ôm ch n nàng. Nàngcúi xu ng b ng con mà hun r i i vô. Phùng Xuân v i T Nga ng t i c a ón h i

ng: ”Sao má không lên? Má m nh hôn?” C m Vân áp r ng: ”Má m nh, mà tôi nóit s c má c ng không ch u i“

m Vân b ng con i tu t ra phía sau. T Nga bu n xo i theo h i nho nhng:

- Sao? Vi c ó em nói c hôn?- c. Xin ch yên tâm. Em nói êm r i.Th y ch u mà au n cho th y l m.

t i r i em s c rõ chuy n cho ch nghe.- Nga g c u r i th ra, không i theo C m Vân n a.

XII - PH I CH T M I YÊN

n c m chi u r i, C m Vân d t Chánh H i ra ng tr c sân mà ch i. T Nga phía sau, ng lo t m cho Phùng Sanh. Phùng Xuân n m trên gh xích u mà hút

thu c phì phà. Chàng th y C m Vân ngoài sân d t con i vô thì chàng ng i d y vànói r ng: ”Ngày m t tôi i, mà ngày ó c ng có m t chi c tàu th bên Tây qua t i,không bi t ch ng th ng ba nó v chuy n n y “

m Vân c i áp r ng:



- u có v thì sao c ng ánh dây thép ch .- n gì. Tàu Tây t i s m r i chi u tàu B c m i ch y. N u th ng ba nó có v

chi c tàu n y, thì tôi c g p nó ít gi ng h .Phùng Xuân l i i l y nón mà i và nói r ng: ”Th b y ch B n Thành ch i.

Mình i thì ch c lâu v . i ch i cho ã r i m t có xu ng tàu“. C m Vân ngdòm coi, nàng th y Phùng Xuân ra kh i c a ngõ r i nàng m i th ng ra sau mà nói

i T Nga r ng: ”Anh hai i ch i r i. Lên l u nói chuuy n ch i, ch hai”. T Nga g tu. Nàng kêu con L i mà bi u r ng: ”Tao t m em r i ây. M y lau mình, b n qu n

áo cho nó r i d t nó v i Chánh H i ra phía tr c mà ch i, nghe hôn”.Hai nàng d t nhau lên l u, T Nga khép c a phòng l i r i h i C m Vân r ng:- Em xu ng C n th em nói cách nào mà êm c, âu em thu t h t các vi c

cho ch nghe th coi.- Ch ng i ây. Ch ng i r i em nói l i cho ch nghe.Hai nàng kéo hai cái gh l i ng ng i g n nhau, C m Vân th ng th ng thu t

rõ ràng m i vi c, nàng t i C n Th h i gi nào, nàng làm sao mà ki m nhà Tr ngQuí ch ng g p Tr ng Quí r i chàng nói nh ng l i gì, nàng cãi cách nào, t i saochàng t c gi n, t i sao chàng khóc lóc, t i sao chàng ch u cho T Nga i, mà l ikhông ch u tr th t , nàng k h t không sót m t m y. T Nga ng i ch m chnghe, tuy nàng châu mày suy ngh coi b bu n l m.

m Vân thu t r i, nàng th y ch c ng i l ng thinh nàng bèn nói r ng: ”B am em h a ch c v i ch , h em i nói thì ph i c. Mà ch ng i d c ng em lo

quá. Vì trong th th y nói kh ng khái nh v y, em s nói th y không ch u. Thi t qup th y r i em ch a k p nói, thì th y d chuy n ra th y nói. Th y th ng ch l m,

th y nói h n hòi, làm em r i trí, không bi t sao mà tr l i. Em c khuyên th y ph igi giùm cái danh giá cho ch , mà trong b ng em c ng không ch c nói nh v y màth y xiêu lòng c. Ch ng dè th y khóc, th y phi n ch không có tình v i th y nênth y th t chí, không dám ng n c n ch không ph i nh em nói, hay là t i th y s x u

chi âu. T i nghi p quá, em th y th y ng i khóc, em nghe th y than th , em c ngng lòng. Ph i mà ch i C n Th ch g p th y, em ch c ch không th nào không

nghe l i th y c. Nga c ng i l ng thinh, mà hai hàng n c m t ch y ròng ròng. Cách m t

i lâu nàng th ra và nói r ng: ”Th y trách qua không có tình v i th y, thì qua ph ich u ch qua cãi sao c. Thôi th y t ng nh v y thì càng t t, ch có h i gì. Nànglau n c m t r i b c l i ng d a c a s , hai tay n m song s t mà ngó xu ng d i

n. Tr i t i r i nên tr c m t cây c l m , trên tr i sao gi ng l m m. Nàng cng ó hoài, không nói chi h t, C m Vân bu n trí bèn b c l i hình c a ch ng mà

nhìn.n m i phút ng h , T Nga m i tr l i gh mà ng i và nói v i C m Vân

ng: ”Cái thân c a qua ây, em ph i k nh ng i b b nh ng t g n ch t. V y m yi qua nói v i em là m y l i tr i, xin em ghi nh giùm. Qua c y em ph i th cho qua

mà nuôi d ng má. Qua l y làm bu n vì má không ch u lên cho qua th y m t l ncu i r i qua i. Thôi ch ng má có lên xin em th a giùm v i má r ng, qua kính l ymá và qua c u xin má tha l i cho qua, t i m ng s qua ph i nh v y, ch không ph i



i qua mu n âu. Làm con th t hi u; làm v th t ti t! Có ngh a mà l i b t ngh a! Cótình mà l i vô tình! Thân ph n gì mà vô duyên quá nh v y không bi t!”

Nga nói t i ó r i nàng khóc n a. C m Vân th y v y ng lòng nên nàngng khóc theo. Con L i b ng Chánh H i xô c a b c vô mà nói r ng: ”Th a cô em

òi ng , nên tôi b ng lên ây. “ C m Vân ng d y b ng con em trên gi ng.Con L i b c ra khép c a l i. Chánh H i th y má v i cô nó n c m t n c m ichàm ngoàm thì nó l y làm l nên c ngó hoài. T Nga th y C m Vân m c d conng nên nàng lau n c m t r i i xu ng.

êm y T Nga n m tr n tr c hoài. Nàng xét thân ph n nàng càng thêm aun trong lòng. S m ng gì mà vô duyên vô ph c n th . Bây gi bi t li u l nào?

i theo ch ng thì c u danh giá tông môn kh i x u h mà b m , ph i lìa em, l i cònph i làm cho ng i yêu c a mình th t tình th t chí n a. B ch ng mà theo ng i yêu

a mình thì c g n m , mình c ph tình, mà ng i yêu c ng kh i th t v ng,ng t vì làm nh v y thì còn gì danh giá, còn m t m i nào mà dám ngó thiên h .Không theo ch ng, mà c ng không theo Tr ng Quí, ch ng c r i l i nhà lo nuôi mtr n i, làm nh v y tuy kh i th t hi u, song c ng b mang ti ng nh , mà c ngkhông c u ng i yêu kh i th t tình. T Nga suy xét cùn l r i, thì ch ng có ph ngnào hay cho b ng t v n. Có cái ch t thì m i yên thân. ã bi t h mình ch t thì mbu n, nh ng mà ch t thì kh i nh c lòng c c trí v i ch ng b t ngh a n a, ch t thìng i yêu c a mình h t trông i r i lo c i v khác mà l p gia th t làm n. Ch t thìph i h n h t. Cái thân vô duyên vô ph c n y ã làm lem lu c r i, không còn quíbáu chi n a mà ti c!

Sáng b a sau Phùng Xuân cho T Nga hay r ng, hãng tàu có dán gi y nói tàubên Tây b a sau t i 8 gi r i 4 gi chi u tàu ra B c ch y, T Nga c i nói r ng: ”tôi i ch mua theo xu ng tàu mà n”

Thi t qu T Nga i ch ng m t gi r i ng h r i nàng em v nào trái bôm,nào sá l , nào h ng, nào nho t i, s p l c c c trên ván t i n m sáu gói. Nàng nói nói

i c i, m t lát ôm hun con, m t lát gi u v i ch ng, v a th y b c ra phía tr c th y tr v phía sau, kêu con L i mà d n vi c n y, th y C m Vân thì khuyên vi c, làm l ng x ng l n x n, coi ra nh tu ng c chí mà i theo ch ng. n tr a nàng

không ng , mà c ng không cho C m Vân ngh ng i, nàng nói r ng: ”Qua i r i m cc em ng , còn có m t b a n a, em th c ch i v i qua mà“

m Vân th y ch vui v khác th ng thì t ng tính êm c chuy n c aTr ng Quí nên ch vui, b i v y nàng không nghi ng chuy n gì h t.

i T Nga c ng c m C m Vân th c mà ch i, bi u th ng u i kêu gánh mìn v i nhau mà nói r ng: ” n mì l n n y là l n chót“.

n 9 gi r i Chánh H i bu n ng , nên khóc om sòm, C m Vân ph i b ngcon lên l u mà d ng . T Nga i theo t i thang l u r i níu em l i mà nói nh r ng:”Ch có i thì em l i m nh gi i nhé. Th ng ba có v , em nói giùm v i nó r ng, chcó l i th m nó. Ch ng má lên, em nh mà th a v i má r ng, ch kính l y má. Cònsau em có g p th y Tr ng Quí thì em thu t l i vi c c a ch cho th y bi t. Em nóigiùm v i th y r ng, t ng ch vô tình v i th y ó là t ng l m“. Nàng nói r i li nôm u Chánh H i hun tr hun tr t.



Nh ng l i c a T Nga nói u là l i tr i h t th y, nh ng vì C m Vân khôngngh là T Nga t v n, b i v y nàng không dè mà khuyên gi i. Nàng b ng con b clên c u thang, thình lình ngó ngoái l i, thì th y ch còn ng ch n ng n t i u thangmà lau n c m t, thì nàng ng lòng, nàng d d mu n xu ng nói chuy n ch i v ich n a ng b a sau có cách bi t nhau, ng t vì Chánh H i r y quá, nên c c ch ng

ã nàng ph i i luôn,m Vân d con ng xong r i, thì lóng tai nghe t ng d i l ng trang, t ng

anh ch ã ng h t r i, nên nàng khoát mùng b c ra l i gh ng i ch ng tay suyngh , không bi t sáng mai tàu bên Tây qua t i mà ch ng mình có v hay ch a? T inghi p ch vì danh giá nên ph i g ng làm vui và theo ch ng, song b c ch n ra ich c là ng m ngùi vì n i tình, au n vì n i m l m.

êm y C m Vân n m tr n tr hoài, ng không ngon gi c. V a m i t ng sángnàng b ng con i xu ng thang l u kêu th ng u d y m c a quét nhà. Cách m tlát Phùng Xuân c ng th c d y i r a m t, ngó th y C m Vân bèn nói r ng: ”Em th c

y s m d !” C m Vân c i r i men men i l i phòng c a m , là cái phòng h m nay con T Nga ng ó, ng ngoài lóng tai mà nghe coi ch th c d y hay ch a.

Nàng nghe im lìm, v a m i xây l ng mà i, k nghe ti ng Phùng Sanh khóc trongphòng. Nàng ng l i, mà không nghe ti ng c a ch nói. Phùng Sanh càng khóc l nvà kêu má om sòm, C m Vân c ng không nghe ti ng T Nga. Nàng b c l i tính m

a mà kêu ch d cháu. Ch ng dè c a phòng óng ch t c ng. C m Vân v c a màkêu duy nghe ti ng c a Phùng Sanh khóc rùm, ch không nghe ti ng T Nga th c

y.Phùng Xuân r a m t xong r i, chàng ch y l i ph v i C m Vân mà kêu v , T

Nga c ng nín khe. Th ng u, con L i nghe la om sòm nên áp ch y lên, m t.m Vân bèn kêu Phùng Sanh mà h i r ng:

- Cháu à, cháu, có má cháu ng ó hôn?- Có.- Cháu kêu má cháu d y.- Má ng .- Lúc l c kêu má ch . V ch con m t má thì má d y a cháu.- Má h ng d y.

m Vân bi n s c, trong lòng phát nghi, bèn h i th ng u l y dao c y khoáa. Th ng u làm r m r m mà c ng không nghe ti ng T Nga, C m Vân càng

thêm s , ch ng phá c c a r i, nàng x c vô phòng, khoát mùng r ch thì ch ãnh ng t h i th t r i, c p m t ng tròng, mi ng bay n c n ng mùi á phi n.

Nàng vùng la lên r ng: ”Ch hai ch t r i, tr i t ôi!“ R i ôm ch mà khóc. Con L i,th ng u v i Phùng Xuân ng s ng s t h t th y.

Phùng Xuân b c l i dòm v r i a tay ngay l m i coi còn th hay không.Con L i vói b ng Phùng Sanh em ra ngoài. Th ng u lò mò l i u gi ng r ivùng la lên r ng: ”Cô hai u ng á phi n v i gi m chua mà. ây ó còn ó nè“.

m Vân v i Phùng Xuân day l i thì thi t qu trên bàn thu c còn dính chút nhthôi, C m Vân l i th y d i bàn có m t ng tro nh , coi k thì là gi y ch m i tnên tro còn y nguyên ó.



m Vân khóc m t h i r i ra ván ng i t m t c t m t i, nói không nên l i, n ct tuôn ra hoài, lau không ráo. Phùng Xuân c i ra i vô, nh n m t châu mày, l cu, ch c l i. n g n 8 gi , chàng m i nói v i C m Vân ràng: ”Chuy n l nhy, tôi i B c sao ng. tôi xu ng nhà b ng tôi nói cho nó hay, r i tôi i luôn

xu ng bót mà c v i Cò n a m i c".Chàng nói nh v y r i i thay áo thay qu n, C m Vân c ng i mà khóc, không

nói chi h t, Chánh H i v i Phùng Sanh eo theo nàng, Chánh H i thì c i, cònPhùng Sanh thì khóc, kêu má hoài.

Phùng Xuân thay r i, s p i nón mà i, th y có m t xe u ngay tr c ngõ,i có m t ng i trai, m c n , m c a xe leo xu ng. Chàng dòm r i nói r ng: ”Uý!

May d ! Th ng ba v kia kìa!m Vân nghe nói, l t t m t tay b ng con, m t tay b ng cháu, b n b ch y

ra c a. Thi t qu Chánh Tâm v t i, ngoài sân ng x m x m i vô nhà. C m Vânng n i mình, mà t i ph n ch , nên v a th y ch ng thì khóc và nói r ng: ”Mình v

tr quá! Ch hai ch t r i! M i ch t h i khuya n y“Chánh Tâm ng b c lên th m, nghe v nói nh v y s ng s t, nên ng

kh ng l i mà ngó v r i ngó anh r , d ng nh chàng không hi u m y l i v nói óy. Phùng Xuân bèn nói r ng: ”Ch hai c a em nó u ng á phi n v i gi m mà tn“. Chánh Tâm nh n m t và b c vô nhà h i Phùng Xuân r ng:

- i sao mà ch hai t v n.- Nó s a so n ng chi u nay i B c v i qua. Má c n tr , không mu n cho i.

Má gi n b i v d i Làng Thé, không ch u lên cho nó t giã ng cóxu ng tàu, nên nó t c r i nó hu mình, ch có chi âu.

- u v y má không có trên n y hay sao?- Không. Má d i Láng Thé. B a hôm kia hai v ch ng qua c y con ba

n xe h i xu ng r c má. Nó d i tr n m t ngày m t êm n n n h tc mà má c ng không ch u lên.

- Ch hai âu bây gi ?- m trong phòng.Phùng Xuân d t Chánh Tâm vô phòng. Chánh Tâm th y m t ch thì chàng c m

ng, nên ng khóc r m rúc m t h i r i m i ch u tr ra, Phùng Xuân i c v i còbót. Chánh Tâm bi u th ng u tr ti n xe và vác r ng em vô nhà.

m Vân ng i b ng con d cháu, th y ch ng l ng x ng thì ngó theo mà n ct ch y hoài. Ch ng Phùng Xuân i r i, Chánh Tâm m i b c l i ngó hai a nh

và nói r ng: ”Hai a nh l n i há?” Tuy h i chàng i Tây thì con còn b ng ng a,song m i n m v chàng u có ch p hình con mà g i qua cho chàng, b i v y chàngth y hai a nh thì bi t a nào là con c a chàng li n. Chàng a hai tay ngay m tcon mà nói r ng: ”L i ây ba hun m t chút con, ba i mà ba nh con quá.“ C m Vânmu n a con cho ch ng b ng, song Chánh H i t nh chí l n không bi t cha nó,nên nó u n éo day m t vô mình m nó và níu m nó ch t c ng, không ch u cho chanó b ng. Chánh Tâm ph i g tay nó mà b ng i, tuy nó không khóc, song coi bkhông vui. Chàng hun nó m t h i r i nó tr n tu t xu ng t, g tay cha mà ch y l i



eo m . Chánh Tâm m i b Chánh H i b c l i b ng cháu. Phùng Sanh tuy ngó c utrân trân, song cho c u b ng mà hun, ch không èo u t nh Chánh H i v y.

Chánh Tâm ch i v i con, cháu m t chút r i h i v r ng:- Sao mà ch hai t v n nh v y? nhà có chuy n c u t ch l m sao?- Ch b nh ó mà ch bu n r u, ch có vi c gì âu.- i nãy nh nói chuy n i B c, i chi v y?- nh xúi ch xin má 2 muôn ng b c. Má không cho, nh làm ng t d t ch i

ra B c làm vi c gì ó mà không bi t. Ch không i thì không c. Còn itheo nh thì má gi n. Tôi t ng ch r u có chuy n ó mà ch hu mình, chkhông ph i vi c chi h t.

m Vân thu nay không gi u vi c gì v i ch ng h t th y. Hôm nay m t là nànggi l i h a v i ch , hai là nàng không mu n cho ch ng bu n thêm, nên nàng ph i nói

i v i ch ng, mà nói v a r i thì nàng day m t ch khác, không dám ngó ch ng n a.Chánh Tâm t ng là thi u v nhà g p m , g p ch , g p v , g p con vui v

m. Nào dè v a b c vô nhà th y c nh bi th m, b i v y chàng ng i ch ng tay trêngh m t mày bu n xo, chàng suy ngh m t h i r i h i v r ng:

- Bây gi có ng xe h i xu ng t i d i nhà mình r i ph i hôn?- Ph i. nhà ây có anh hai, Thôi, mình m n xe h i ch y v cho má hay

luôn th .- , tôi i. Ph i i li n bây gi m i c. C m Vân bi u th ng u ch y

n m t cái xe h i. Chánh Tâm d n v ch ng anh r tr v bi u nh lomua hòm, lo s m t n li m cho s n, chàng i Láng Thé r c m , th nào n ibu i chi u chàng c ng v t i.

Chánh Tâm lên xe h i mà i. Cái xe h i n y là cái xe c a C m Vân m n i C nTh hôm n . Vì th ng u i m n xe y nhi u l n, nó quen v i s p ph nó ã nóitr c cho s p ph bi t m n i âu và cho ai i, b i v y Chánh Tâm lên xe thì s pph m máy mà ch y, không h i chi h t, xe xu ng t i M Thu n, chi c ò m c mébên kia sông nên ph i u ó mà ch m t chút.

Con nh bán quít b ng tràn quít x l i mà m i Chánh Tâm mua. ã n m n mi Chánh Tâm không có út m t múi quít vào mi ng, nên chàng tính mua m t ch c

n ch i. Chàng h i giá thì con nh òi 5 c c. S p ph nghe con nh thách quá, thì n igi n, nên tr n m t nói r ng: ”Thách gi ng gì mà quá tay v y. Tao m i i v hôm kia

ây. Tao th y m y bán có 3 c c r i m t ch c, mà b a nay m y òi 5 c c. M y mu nt c ng i ta hay sao”

p ph day l i nói v i Chánh Tâm r ng:- Th a th y, th y mu n mua thì tr cho nó 3 c c r i. Hôm kia tôi i v i cô v

n ây, tôi th y cô mua c a nó, cô tr có 3 c c r i mà thôi.- u v y b a nhà tôi c ng m n xe c a anh mà i hay sao?- Th a ph i. Cô i xe tôi. Cô i qua C n Th ch i m t ngày, t i chi u tr

qua Trà Vinh th m bà, ng m t êm r i sáng b a sau m i v .- Có i C n Th n a hay sao?- Th a, có ch .- nhà tôi qua C n Th làm gi ng gì kia?



- Th a không bi t.- Qua ó ghé nhà ai.- Th a tôi không hi u. Qua t i C n Th h n 10 gi r i. Cô bi u ghé nhà hàng

cho cô m tâm, u ó mà ch . n chi u cô tr l i r i m i ch y qua TràVinh.

- i nhà tôi tr l i ó, i b hay là i xe?- Th a, h i cô tr l i cô i xe h i. Cô ng i cái xe Dodge còn m i, có m t th y

cao l n, m c tây, c m bánh a cô l i.- Ai v y kìa?- Th a, tôi không bi t.Chánh Tâm ng i suy ngh , coi m t không vui. Con nh bán quít ch u bán ba c c

i m t ch c. Chánh Tâm mua quít tr ti n r i, k ò qua t i, nên s p ph p máyxu ng ò.

Chánh Tâm thèm quít nên m i mua, mà mua r i chàng l i l l ng không n, xexu ng t i Láng Thé mà ch c quít c ng còn nguyên.

Bà T ng Hi n ng i trong nhà, th y con i vô c a bà m ng quýnh l t t ngy, Chánh Tâm g p m chàng c ng m ng r i chàng l i khóc mà th a vi c ch tn cho m hay. Bà T ng gi n T Nga là gi n theo ch ng, ch không ph i bà ghét b

gì, b i v y bà nghe nói con gái ch t thì khóc k th m thi t. Chánh Tâm h i m s aso n r i m con lên xe mà tr v Sài Gòn.

Lúc i d c ng, Chánh Tâm h i m v y ch v chàng xu ng hôm nào. Bàng nói r ng, C m Vân xu ng h i t i hôm kìa, r i sáng hôm kia nàng v , Chánh

Tâm suy ngh m t h i r i h i m n a r ng:- Nó có nói v i má nó i âu nó ghé hay là trên Sài Gòn nó xu ng?- Nó trên Sài Gòn nó xu ng, ch i âu. Nó n n n m t êm, xin r c tao

lên tr n. Tao gi n con ch m y nên tao không thèm i, r i nó v .n 7 gi t i xe m i v t i. Bà T ng b c vô nhà, bà khóc k r i, bà l i m ng

nhi c Phùng Xuân m t h i, bà nói t i Phùng Xuân gi t con bà ch t. Phùng Xuân nínkhe, không nói chi h t.

nhà Cò bót ã l p vi b ng, quan Th y thu c c ng khám nghi m r i h t, nêntrong nhà ng lo vi c t n li m l ng x ng.

Chánh Tâm nh c gh ra ng i m t mình tr c c a, m t mày bu n hiu. Cách m tlát, có ng i phát th i vô, th y Chánh Tâm ng i ó, m i a m t cái th chochàng. Chánh Tâm c m th mà coi, thì th y ngoài bao th tên C m Vân, mà con

u s n tín l i óng t i C n Th . Chàng run tay, bi n s c, l t t b phong thvào túi r i ng d y vô nhà. êm y trong nhà náo n c l n x n, chàng không nóichuy n gì v i v c h t. Chi u b a sau ám ma phát hành. Chánh Tâm a ch

n huy t, r i tr v l l l ng l ng nh ng i không h n. Bà t ng s con m t, nênbà bi u lên l u mà ngh . Chánh Tâm c ng i t i b gh gi a ó hoài không i ngh ,mà c ng không nói t i ai h t.



XIII - CH U OAN AU N

Ng i i ch ng có cái kh nào cho b ng cái kh ôm p h nghi trong lòngmà không nói ra c, nh t là h nghi ng i mà mình yêu m n h n h t ã khôngth ng mình mà l i tr m gây tình v i ng i khác.

Chánh Tâm không ph i là m t ng i trai có t t ghen b y b , ng âu ghen ói vì n u chàng mang cái t t x u y thì có th nào chàng ch u d v nhà mà i Tâyi b n cho t i n m n m. Không, thi t chàng không có cái t t y song chàng có hai

cái t t khác, là th ng yêu trìu m n v con h n ng i con trai khác, v i t t nóng n ykhông ch u thua sút ai, N m n vì gi n ti ng thiên h chê không có b ng c p, màchàng ành tâm lìa m v i v con, quy t i Tây h c cho thành danh ng h h t chê

i ng o bán n a, nh ng mà ch ng b c ch n xu ng tàu, chàng quây u ngó l i con, thì chàng au n nh ai d n gan, nh c t ru t. Trong m y n m chàng

Tây, ch ng có gi r nh mà không nh n m già, không t ng n v con. Cónhi u êm chàng chiêm bao th y v , chàng gi t mình th c d y ngó quanh ngó qu tch có m t bóng v i m t èn, thì chàng bu n b c vô cùng, l y hình v ra mà nhìn,

i lu tuôn l ch . Tuy h c thì chàng c n c , song chàng c ng trông h c cho mau r ing có tr mà v , h ng thú gia ình. Khi b c ch n xu ng tàu t i Sài Gòn b c

chân lên b , thì m t mày chàng hân hoan, ch c ý r ng, t n y thiên h h h t khinhkhi, mà v con c ng kh i cách bi t n a. Chàng không ánh dây thép cho m v i vbi t ngày chàng v , y là chàng mu n vô nhà thình lình ng s vui m ng nó nhi u

n là cho gia quy n hay tr c. Nào dè v a b c ch n vô t i c a, thì g p cu c bith m phi th ng, th y ch t v n mà ch t, xác còn n m l nh tanh, r i chàng l i nghe

lén i C n Th , ch ng v có m t th y a xe ra, sau l i có m t phong th C nTh g i lên mà tên v rõ ràng n a. Vi c nhà ã không vui mà còn thêm mu n r i

a, th thì Chánh Tâm làm sao mà không l l l ng l ng cho c.Vì trong nhà có ám tang tr n 2 b a, C m Vân m t d , nên chôn T Nga r i, t i

con nàng i ng li n. Chánh Tâm ng i trân trân gi nhà, bi ng nói b t c i, n10 gi m i ng r i, chàng m i ch u i lên l u. Chàng b c vô phòng th y v con

ng ôm nhau mà ng khò. Chàng ng nhìn m t h i r i s lén d mùng chun vôm ghé m t bên.Tuy chàng n m im lìm không c c c a, song êm y chàng n m m

màng n sáng, không ng c t i m t gi ng h .a t ng sáng, C m Vân th c d y, th y ch ng còn ng m i b c nh nh

xu ng gi ng mà i r a m t. Chánh Tâm n m lim dim gi ng , quy t rình coi tình ý ra th nào. C m Vân i r a m t r i tr vô phòng, ng i trên gh mà nín thinh,

không kêu ch ng, mà c ng không m c a s . G n 7 gi Chánh H i th c d y, dòmtrong mùng không th y m thì nó s , nên khóc ré lên. C m Vân l t t ch y l i b ngcon, Chánh Tâm th y con không tri u thì chàng thêm bu n, nên nh n d p y chàng

ng i r a m t.Chánh Tâm xu ng l u thì g p m ng r y rà m ng nhi c Phùng Xuân om

sòm. Chàng lóng tai mà nghe thì ch ng vi c chi l , bà T ng c t i cho PhùngXuân, mà nói t i Phùng Xuân làm chô T Nga t v n, Phùng Xuân không nh n cchàng ph n i r ng:



- Má nói sao v y? Tuy h i tr c v ch ng tôi c ng ng v i nhau, mà m ytháng nay v ch ng tôi hoà thu n, v i nhau l m ch . V tôi nó mu n bàycu c làm n nó tính m n má 20 ngàn ng b c l p hãng xe h i. Mákhông cho, nó phi n, nên nó xúi tôi d t nó i ra B c mà . Má mu n t nó,má ng n c n, mà má c ng không ch u th y m t nó n a, n n i nó c y conba i hai b a, xu ng n n n má lên cho nó giáp m t r i nó xu ng tàu, má

ng không thèm lên. Má làm nh v y cho nên v tôi nó t c mình nó tn, sao bây gi má l i l i cho tôi.

- y là th ng kh n n n, m y mu n gi t c a tao, m y gi t không c, r iy làm ng t, m y quy t b t con tao ph i xa tao. Nó t c mình nên nó ch t,

i bây gi m y giành ph n ph i v m y há? M y ph i i ra cho kh i nhàtao. Tao không mu n cho m y th y m t tao n a.

- Má cho thì tôi , còn nh má i thì tôi i. Tôi có c n gì ây âu!- y ch tao l i c n m y l m hay sao? i i cho mau, i li n bây gi .- i thì i. tôi góp c, s a so n cho con tôi r i tôi s i ch .- Tao không cho m y r t i th ng Phùng Sanh.- a! không cho sao c, Má i tôi, thì cha con tôi i. Má mu n b t con tôi

hay sao?- , tao b t.- Có c âu.- Sao l i không c? Nó là cháu c a tao, m nó ch t thì tao nuôi, m y không

phép b t.- Má nói sai lu t. Nó là con c a tôi, có khai sanh l , tôi b t má giành sao

c.Bà T ng không có l i nào mà cãi, nên ng i nín khe, mà gi n m t. Lúc y

Chánh Tâm r a m t r i, nên trong b c ra. Phùng Xuân bèn nói r ng: ”Má h i c uba ây coi tôi nói ph i hay là nói b y. Nãy gi có l c u ba c ng nghe ch ? Má itôi ra cho kh i nhà. Tôi v ng l i tôi âu dám c . Mà tôi i, tôi d t con tôi theo ngtôi nuôi, má l i ng n c n, má mu n giành má nuôi. Giành sao ng? Con tôi có khaisanh h n hòi. Cha âu thì con ó, ch tôi n nào lìa nó cho ành“.

Chánh Tâm l y m t u thu c mà hút r i nói r ng: “Nh má không cho anhhai ây n a, mà nh còn ngh b ng má, nh Phùng Sanh l i cho má nuôi thì t t.Còn nh nh không ch u nó l i cho má, nh quy t b t nó, thì má ph i ch u, chmá có phép nào mà giành Phùng Sanh v i nh cho c“.

Bà T ng châu mày, coi b bà gi n l m. Cách m t h i lâu bà vùng nói l n lênng: ”Thôi, m y mu n em nó i âu m y em ph t i cho. Nó c ng m t giòng

kh n n n, tao không thèm giành chi âu“.Phùng Xuân ngoe ngo y i s p áo qu n vô r ng, m n th ng u i kêu

giùm m t c xe ki ng, r i x c l i b ng con mà i. Phùng Sanh tuy còn th ngây,không hi u vi c gì, song lúc Phùng Xuân b ng nó i l i t nhan c m trên bàn th

Nga, r i t giã Bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm mà b c ra c a, thì nó ré lên,làm cho m y ng i trong nhà th y u r i n c m t.



Phùng Xuân i r i, bà T ng vì n i gi n r , nh con, th ng cháu, bà t c t itrong lòng, nên bà n m dàu dàu, Chánh Tâm ã bu n, mà th y vi c n y càng bu nthêm n a nên chàng th ng th ng i lên l u mà n m. Cách m t lát C m Vân lênphòng, th y ch ng bu n hiu thì nàng nói r ng: “Anh hai nh ng t quá! nh khôngcó nhà c a chi h t, nh b t th ng nh ây, chi kh i nh b bò l n bò lóc42 t i nghi pnó. nh nó l i ây cho mình nuôi, l i h i gì hay sao?”

Chánh Tâm không tr l i, nh ng mà chàng ng i d y r i i l i ng d a c a s ,chàng ngó xu ng v n m t lúc r i day l i nói v i v r ng:

- Bu n quá! T ng là v nhà vui v , té ra v càng thêm kh . Tôi mu n b nhài ch i ít b a.

- Mình tính i âu?- i b y i b trong l c t nh, ch nào c ng c.- , mình có bu n thì i cho khuây lãng.- nói C n Th , R ch Giá bây gi m mang t t l m. i mi t ó ch i.

Thu nay mình có i xu ng hai t nh ó l n nào ch a?m Vân châu mày xây m t ch khác r i áp nh nh r ng: ”Ch a“. Chánh

Tâm li c m t th y b v nh v y thì m t chàng i s c, tay chàng b t u run chàngngó ngay v mà h i r ng:

- Mình mu n i ch i v i tôi không?- Má ng bu n r u, d t nhau i h t r i b má m t mình sao?Nàng nói t i ó k Chánh H i d i c u thang l u kêu má om sòm. Nàng l t

t i xu ng. Chánh Tâm ngó theo v mà c p m t l m l m.Thi t qu r i! S nghi c a mình ch c là trúng l m. V mình có t tình v i ng i

nào d i C n Th ây ch gì. Hôm tr c ch mình m n nó v Láng Thé r c m ,nó th a d p y ch y th ng qua C n Th mà cho ng i tình nó hay r ng, mình v g n

i, r i s p t m u k chi v i nhau ó, nên nó v r i th ng ó m i g i th lên ây.u không ph i nh v y thì sao s p ph l i nói khi nó tr ra xe mà v , có th ng nàoa nó ó? N u nó có vi c ngay th ng bu c ph i i C n Th , sao nó l i gi u mình

làm chi? N u nó không có ý gì riêng, sao nó có i C n Th m y b a rày, mà bây gimình h i nó bi t C n Th hay ch a, nó l i nói ch a bi t? À há! Con n y là h !Ch ng i du h c nhà nó lén l y trai! Kh n n n l m! Nó gi t mình!

Chánh Tâm ngh nh v y r i tay ch n run bây b y, m t mày tái xanh c p m t au, l tai lùng bùng. Chàng ng i b p trên gh thò tay vào túi trong, móc phong

th b t c b a tr c ra mà coi. Chàng c ngoài bao thì qu tên C m Vân, coicon d u thì qu là C n Th g i lên, nhìn tu ng ch vi t thì ch vi t c ng c i l m.Chàng mu n xé ph t bao th mà c th coi th nói chuy n gì, song chàng d m baoth hai ba l n mà r i chàng không dám xé, vì chàng ngh l i n u xé ra mà thi t quth n y là th tình c a ng i ta g i cho v mình, thì còn gì là v ch ng, bao nhiêuth ng yêu v x a nay tan rã nh b t n c h t, thì mình ph i ch t, ch s ng sao cho

c n a! Chàng b phong th vào túi, i óng c a phòng i, r i n m co trêngi ng mà khóc. Cái g i c a C m Vân n m nó bay mùi ph n ph t làm cho Chánh

42 không s n sóc, không ý t i



Tâm càng thêm áo não, càng thêm a gan. Cái mùi th m n y là mùi c a riêng mìnhi, mà có l ã có chia cho ng i khác h i n a r i!

n 11 gi , C m Vân m c coi cho con L i d n c m nên nàng sai con Nên lênu m i ch ng xu ng n c m. Chánh Tâm lau n c m t i xu ng, ng i l i bàn n. Bàng l y xâu chìa khóa mà a cho chàng và nói r ng: ”Má giao chía khoá ây con

gi , má không gi n a. Má b chuy n n y chuy n n nó p t i hoài, bây gi má l nn l n vía, má gi ây má làm m t a.

Chánh Tâm l y xâu chìa khoá mà b vào túi, r i ng i n c m không dám ngó con, mà c ng không nói chuy n v i m . Chàng chan canh chua lùa ri t cho h t

chén c m r i ng d y. Tr i n ng chang chang, mà n c m r i chàng thay và kêuxe kéo mà i. Bà T ng h i chàng i âu thì chàng áp c t ng n r ng: ” i b y ch i“.

Xe kéo ch y vô v n bách thú, Chánh Tâm leo xu ng tr ti n xe, r i ki m m tcái b ng mát m v ng v mà ng i. Ai khéo khi n xuôi c ng k , chàng không c ý, màch ng ng i yên n i r i chàng coi l i thì n m tr c lúc m i g p C m Vân chàng itheo T Nga v i C m Vân vô d o v n bách thú, ba ng i c ng ng i l i cái b ng

y, mà ngày tr c ng i thì th th i trong lòng, còn bây gi ng i l i gan s u ru tth t.

Lúc tr a, trong v n v ng teo, thú n m ng i ngh , chim ng lim dim, m yo ng ch ng th y d ng ng i i ch i, duy có trên ng n cây gió th i nhánh o t

oà, o t o i, Chánh Tâm ng i, hai cánh ch ch ng hai u g i, hai bàn tay ôm cái tránmà suy ngh m t h i lâu m i l y phong th c a C m Vân ra mà lo le mu n xé mà r i

i không ch u xé. Danh giá c a v mình trong b c th n y, mà h nh phúc hay làu não c a mình c ng trong b c th n y! Ph i m b c th ra mà c cho rõ ràngc b ch, hay là phai xé tan xé nát mà b i, c tin b ng v nh c , ng cho m i

tình chung kh i r i, o cang th ng kh i h ? Có hai l ó mà Chánh Tâm ng i suyngh cho n t i c ng ch a bi t l nào ph i, l nào qu y.

èn khí các n o ng b t ra sáng ho c, Chánh Tâm th ng th ng i b mà vnhà, hai tay th c túi qu n tây, m t cu i xu ng t, c m b c mà i, không thèmngó v t chi h t. Chàng b c vô th m thì ng h gõ 7 gi . Bà T ng h i r ng: ”Con ich i âu mà v t i d v y? nhà ch quá, nên ói b ng“. Chánh Tâm không tr

i c i c t nón.Bà T ng bi u n c m r i thay . Chàng v ng l i ng i l i bàn n, mà chàng

nu t c m c ng nh nu t cây, không bi t mùi chi h t.n c m r i bà T ng i ng li n. C m Vân c ng b ng Chánh H i lên l u mà d

ng .Chánh Tâm còn m c i ch i tr a ch ch a ch u thay, c i qua i l i tr c

a hoài. Trong trí chàng c ng c h i hai câu ó: ”Ph i c th hay là xé th mà b “.u c th r i mà không ph i là th tình thì bi t li u làm sao? N u xé th mà b ,ng thèm nghi chi h t, c th ng v nh c , làm nh v y thì t m yên tâm mà thôi,

vì trong b ng v n ph i nghi hoài, mà tình v ch ng n u có l n x n m t chút nghi, thìlàm sao mà th ng yêu cho c.

Chánh Tâm c ng c n suy ngh r i chàng nh t d nh ph i m th ra mà coi d ungay gian c ng ph i bi t ph c cho r i, không th ôm p h nghi lâu n a c.



Chàng tr vô nhà, óng ch t m y c a l i, r i kéo gh xích u l i d i ng n èn màm. Chàng thò tay vào túi l y phong th ra, tay run, m t tái, th ng th ng xé bao mà

rút ra lá th , Chàng c th v y:

n Th , le 15 September n m 192Chère Cô Hai

Cô th ng ch ng h n th ng tôi, cô không ch u b ch ng mà k t b n tr m n m v i tôi!Tình ân ái c a ôi ta b y lâu nay tôi t ng sâu h n bi n, n ng h n non, ch ng dè bây

gi cô làm cho tan nh mây, tiêu nh mây khói.Thôi, ph n vô duyên n y ành ôm b ng mà ch u. Vì tôi quá yêu cô, nên tôi không dám

cãi l i. Tôi ch xin cô bi t giùm cho tôi r ng, d u không th ng tôi, ch tôi c ng không tht tình v i cô c, tôi th quy t tr n i không c i v , c ôm tình mà i cô hoài, có lt ngày kia cô ngh l i nên g n tôi h n là g n ch ng, thì ch ng y tôi s li u thân danh, li u nghi p mà làm cho cô n m chát chút nh mùi h nh phúc v i i.

Còn chút con c a mình ó, tuy theo lu t thì tôi không c làm cha, song nó là máuth t c a tôi. Cái d u tích ân ái c a ôi ta ch có bao nhiêu ó v i m y b c th mà thôi. Th thìtôi xin gi , còn con n u không có vi c chi ng n c n, thì tôi xin cô giao l i cho tôi. N u khôngth giao nó cho tôi c, thì tôi xin cô nuôi d ng d y d giùm, song cô nh mà d y cho nóbi t ng n ngu n chút nh.

Thôi c ao b c th n y không ph i là b c th chót và tôi trông mong lúc v ng v m tmình cô nh n chút lòng thành c a ng i h u tình mà vô duyên là th ng:

TR NG QUÍ

Chánh Tâm c d t th r i, m hôi ra t áo, m t hào quang tay ch n rumbây b y. Chàng không còn trí mà xét vi c chi n a h t, ch bi t r ng, v mình ã l yng i ta, th ng con nh ó không ph i là con c a mình. Tánh chàng nóng n y màtình chàng i v i v l i n ng o n. H i tr c th ng v bao nhiêu, bây gi oán v

ng b y nhiêu. Chàng và t c và gi n, không th d n lòng c, nên c m b c thc x c i lên l u.

m Vân d con ng r i, nàng còn lim dim, có ý i ch ng; nghe ti ng giàyc lên thang trong b ng m ng th m. Ch ng dè Chánh Tâm xô c a phòng m t cái

m, chàng ch y vô khoát màng r i n m u v mà kéo m nh quá, làm cho C m Vânté l n cù d i t. C m Vân kinh hãi v t la l n lên r ng: ”Tr i t ôi! Mình làmgi ng gì v y?” Chánh Tâm không thèm nói chi h t, c tay thoi vô m t, ch n á vôhông v . C m Vân la n a r ng: ”Tr i t i! Ch t tôi còn gì. Má ôi! Má c u tôi! Bmá!“ Ch ng y Chánh Tâm m i nói r ng: ”Tao gi t m y ch t, r i Toà có chém tao thìchém. . Có ch ng mà còn r ng i l y trai. M y mu n gi t tao, thì tao ph i gi t

y l i“. Chàng và nói và ánh hoài.Bà T ng ng ng , bà nghe l i h i trên l u, l i nghe ti ng C m Vân la, bà

không bi t có vi c chi, nên l t t ch y lên, bà b c vô phòng th y con ng ánhp dâu, bà kéo Chánh Tâm và nói r ng: ”Làm gi ng gì d v y h ? Có vi c gì th ng

th ng mà nói ch ”



Chánh Tâm buông v ta, mà nói v i m r ng:- Nó là con , bây gi tôi m i bi t y.- Sao v y?- Nó trai gái v i th ng nào d i C n Th không bi t. Trai gái lâu r i, có l

tr c khi tôi c i nó l n. Tôi b t c th có b ng c rõ ràng ây.Chánh Tâm và nói và phành b c th cho m th y. Ch ng y C m Vân m i hi u

nên rán ngóc u d y mà nói r ng: ”Tr i ôi! Ch hai ch có ph i tôi âu? Sao mìnhkhông h i i h i l i, mình nghi mà ánh tôi? Ch t tôi còn gì!”

Bà T ng x a nay không yêu dâu, bà nghe nói nó l y trai thì bà ã gi n r i, bâygi bà nghe nó t i cho con gái yêu c a bà thì bà càng gi n nó h n n a, nên bà n t

ng: ” h , thúi! T i l y trai ã chan nh n, còn ch i gi ng gì. M y th y con taoch t r i, m y t i cho nó há! Con gái tao nó t t , ch có ph i dòng nh m y

âu. kh n ki p.“Chánh Tâm ti p v i m mà nói r ng:- y không l y trai, tao h i m y v y ch hôm tr c ch hai bi u m y i r c

má m y lén m y i C n Th làm gì?- Ch hai bi u tôi i.- Ch hai nào bi u? N u thi t ch hai bi u, sao h m nay m y gi u tao, m y

gi u cho n n i tao h i m y th coi m y bi t x s C n Th hay ch a, m ynói “ch a“ mà m t m y khác s c.

- Tôi gi u vì s mình bi t vi c riêng c a ch hai r i mình bu n r u, mà tôing s x u h cho ch hai n a.

- y ng có l o mép. Th g i tên m y rõ ràng, m y còn ch i gì c.Mà m y th hai, nên th c ng kêu m y là “cô hai” ây.

- Vì có anh hai nhà, s tên ch hai r i anh hai nh l y i, nên ng i ta g icho tôi ng tôi a cho ch .

- y ng có ki m c mà ch a tình. Tao tin không c âu.Bà T ng b c l i g n mà nói vô r ng: ”Thôi thôi! ng có nói nhi u chuy n.

Tao bi t m u k c a m y r i. Con tao ch t, bây gi nói gi ng gì n a, còn có âu màcãi. Ê! thúi! Ch ng i h c, nhà x c i l y trai! T t m t d ! V y mà làm b t

ch .“Chánh Tâm ng ngó v mà m t h m h m mu n ánh n a. Bà T ng kéo chàng

bi u xu ng d i, ng thèm nói t i C m Vân n a. Chánh Tâm m i nói r ng: ”N iêm nay m con m y ph i i ra kh i nhà tao. Sáng mai mà tao còn g p m t m y n a

thì tao gi t m y ch t“. Chàng nói r i li n b i theo m mà xu ng. Lúc xu ng thangu, bà T ng nói r ng: ”H i tr c má nói con không nghe l i; bây gi con coi có qu

nh l i má nói hay không? Th con ch c khách mà t t gi ng gì. Chánh Tâm nghecàng thêm au n trong lòng, nên chàng không nói ti ng chi n a c.

Bà T ng i l i b ván, r i d n èn lên ng i mà n tr u. Chánh Tâm i thay iáo qu n r i c ng i l i ván kéo g i mà n m. Chàng day m t vô vách, gác tay qua tránmà khóc. Bà T ng ngh t i gia ình l n x n, con gái m i t v n mà ch t, cháu ngo i

i b th ng r b t ngh a b t i, bây gi con dâu l i sanh tâm l y trai n a. B i v ycho nên bà áo não trong lòng, bà th y Chánh Tâm khóc bà c ng khóc theo.



Hai m con k ng i, ng i n m trót hai gi ng h , không ai nói t i ai h t.êm ã khuya r i, trong nhà im lìm, ngoài ng v ng ti ng xe ch y, bà T ng m ing d y nói r ng: ”Thôi, con ng bu n vô ích, b nó i. h mà k nó làm gì.

Con vô phòng bên kia mà ng , r i sáng mai i v Láng Thé v i má“. Chánh Tâm nóing: ”Má i ngh i, con n m ây c ng ng.”

Bà T ng i ng r i, Chánh Tâm b c l i t t èn. Chàng n m co trên ván, t cgi n mu n b cài ng c. L y dao lên âm v âm con ch t cho khu t m t, mà gi tchúng nó r i, cái x u c a nhà mình c ng không h t, cái r u trong lòng mình c ngkhông nguôi. T v n mà ch t ph t cho h t r u bu n, mà mình ch t r i b m càngthêm s u não n a. B v mà i c i ng i khác ng l p gia th t l i bi t c i ai bâygi , v mình ã th ng r i mà còn không ra gì, c i ng i ta ch a th ng thì saoch c h t t c. Nay mình bi t rõ Chánh H i không ph i là con c a mình, bây gimình li u làm sao ây? Còn v mình nó báo h i, mình k nào mà r a h n?

Chánh Tâm suy ngh t i ó, b ng nghe l p c p t i c a s . Chàng xây m t l i màdòm thì không th y chi h t, song nghe phía ngoài có ti ng vo vo, chàng n m l ng l

coi ai làm vi c gì. Cách ch ng n a gi ng h , thì th y có m t ng i ng ngoài, lén nh c hai cánh c a s , r i út u vô mà dòm. C a s y làm ngay b ván ch

Chánh Tâm n m, vì không có song s t, nên h l y hai cánh i r i thì cái l chàngc43. Chánh Tâm bi t n tr m, song chàng n m êm ru coi nó làm sao.

Th ng n tr m dòm vô m t h i r i nh nh chun vô. Nó leo lên b ván có l nóngó th y Chánh Tâm n m, b i v y nó l t l i u àng kia r i s a so n b c xu ng

t. Chánh Tâm vùng ng d y trên ván r i nh y t i p trên l ng nó m t pnh quá nên nó té s p n m dài d i g ch, cái dao c m trong tay v ng ra xa l c,

Chánh Tâm bên Tây m y n m nh t p th thao nhi u, nên s c l c m nh, mà l iday tr l làng l m. Chàng th y n tr m té thì li n nh y theo, m t c ng p trên

ng, m t tay n m c n c mà è. Th ng n tr m mi ng th è è, mà n m xiu cò khônga qu y.

Chánh Tâm coi nó làm sao. Cách m t lát nó nói nh r ng: ”T c cái ng c tôiquá. Xin c u buông tôi ra làm ph c. Tôi ch y không c âu mà c u s “. ChánhTâm buông nó ra, b c l i l y con dao r i v n èn khí b t lên.

Th ng n tr m th ng th ng ng i d y, hai tay ôm cái ng c, hai l m i ch y máu lòm. Chánh Tâm c m dao ng h m s n, ng h nó làm d thì c , ho c nó

mu n ch y thì b t. Th ng n tr m ng i rán và nói r ng: ”L y c u làm ph c tha tôi,vì tôi nghèo quá nên ph i i làm b y. V tôi ng au n ng, n u c u b t b tù tôi,

tôi không ai nuôi, ch c nó ch t.”Chánh Tâm coi k th ng n tr m tu i trên b n m i, râu le the, vóc trung

trung, m t mày hung ác l m. Chàng th y m t m i nó ch y máu lòm, r i l i nghenó than m y l i n a, thì chàng h t gi n. Chàng ngh quân b t l ng mà vì v nóth ng nó, nên nó i n tr m v mà nuôi, còn mình ây giàu có t t , mu n làm cho

sang tr ng, mà nó l i không th ng mình, b i l y ng i khác. Cu c i en

43 ng



tr ng, ngh b t n c c i. V mình không th ng mình thì mình phi n. Còn th ngy v nó th ng nó, thì mình ph i m ng dùm cho nó ch .

Chàng ngh nh v y r i b c l i nói nh th ng n tr m r ng:- y mu n tao tha thì tao tha. Mà m y ph i nghe l i tao; tao bi u làm sao

y ph i làm y nh v y.- Th a c u, c u bi u làm vi c gì tôi c ng làm h t th y.- y ph i lãnh m t a nh nuôi làm con thì tao m i tha m y.- Th a c u, v ch ng tôi nghèo quá, nuôi con nuôi làm gì. C m g o âu có

cho nó n ch .- Tao cho m y ti n b c mà nuôi nó.- u có v y thì c.- Mà tao bu c m y ph i d y nó cách nào ng ch ng nó khôn l n, nó i làm

du côn. Ho c nó i n tr m n c p nh m y v y.- Th a, a nh ó m y tu i ?- Ch ng n m tu i.- Th a c. Tôi ch u. D y nó làm nh tôi thì không khó gì âu.- Tao còn bu c m y m t u n a. M y ph i d u, ng nói g c tích th ng

nh ó cho ai bi t. M y c ng không c l n qu n mi t n y. M y ph iem nó i xa ng kh i ai th y nó.

- Tôi nghèo quá c u, có ti n b c âu mà i xa c.- Tao cho ti n- Th a c.- Thôi, m y ng i trên ván ây mà ch tao tao i b ng th ng nh tao giao

cho.Th ng n tr m rán ng d y i l i ván mà ng i. Chánh Tâm b c vô trong, m

s t l y 3 t m gi y n44 mà b vô túi, r i i c ng không mà lên l u. Chàng b c vôphòng th y v n m ngh o u d i t, tóc tai r i nùi, m t m i s ng vù, c p m tnh m híp, còn Chánh H i thì n m trong mùng ng khò, g ng m t ph ng phi,

m tay tròn vo, bàn ch n tr ng nõn. Chàng s lén choàng tay nh nh mà b ngChánh H i ra kh i mùng, day l i ngó C m Vân, r i b c ri t ra phòng.

Chánh H i ng mê nên không hay chi h t. Xu ng t i b ván, Chánh Tâm bi uth ng n tr m b c ra ngoài c a s , r i chàng vói mà trao Chánh H i cho nó b ng.Th ng n tr m ngó Chánh H i và h i Chánh Tâm r ng:

- Th ng nh t t quá! Con c a ai v y?- y không c n bi t làm chi. ây tao cho m y ba tr m ng b c, ng m y

p cho nó cho thành du côn n c p. Thôi i i.Chánh Tâm a 3 t m gi y s n cho th ng n tr m c m. Th ng n tr m m ng

quá, nó mu n i, mà nó còn h i thêm r ng:- Th ng nh tên gì ?- y mu n t tên gì thì m y t l y.- Th ng n tr m c i và cúi u bái bi t r i b ng Chánh H i i m t.

44 (cent), m t tr m



Chánh Tâm tr lên l u, ng i t i bàn vi t mà vi t m t b c th , niêm l i t t r im i xu ng.

ng h gõ 4 gi Chánh Tâm kêu th ng u th c d y, bi u nó i m n m tcái xe h i ng i Trà Vinh. Chàng l i kêu luôn m th c d y n a r i m con tom gópvàng b c áo qu n b vô m t cái r ng.

Xe h i em l i u ngay c a Th ng u vác r ng em ra xe. Chánh Tâmmóc túi a cho nó m t phong th và d n r ng: ”Sáng mai v tao th c d y, m y ath n y cho nó r i bi u nó ph i ra kh i nhà l p t c. Tao không cho nó ây n a.Nh nói y nh l i tao d n a, nghe, nghe hôn. “

con Chánh Tâm d t con Nên lên xe r i thì s p ph p máy ch y tu t.

XIV - T NH NG N N N

Th ng u v i con L i ng nhà sau, nên trong êm y chúng nó không hayvi c gì h t.

Xe h i ch y r i, th ng u tr vô nhà thì tr i ã r ng sáng. Nó dòm th y cáia s chàng ho c, thì la lên r i kêu con L i mà ch . Nó l i bi u con n lên l u kêum Vân mà nói cho nàng hay.

Con L i h hãi ch y ri t lên l u, g p c a phòng m nó li n b c vô. èn khícòn t sáng loà, nó dòm th y C m Vân n m chèo queo d i g ch, s u, s ng m t,còn trên gi ng thì tr ng l ng, nó kinh hãi, nên b c ra réo th ng u om sòm.Th ng u ch y lên th y v y c ng ch ng h ng, hai a nhìn nhau, không hi u vi cgì mà k v y.

m Vân nghe ch n r n nàng ngoái u, m m t, và ngó và rên. Con L i m ic vô b ng nàng lên trên gi ng, C m Vân và rên và h i r ng:

- u ba bây âu?- u ba v Trà Vinh v i bà r i.- Còn con tao âu?- Không bi t.Th ng u th y C m Vân ã t nh r i và nói chuy n c, nó bèn b c l i g n,

a th cho C m Vân và nói r ng: ”C u ba i, c u ba d n tôi a th cho m và xin v tr ng mà , ch ng ây n a. Sao mà c u bi u k c c nh v y không bi t“.

m Vân th y phong th nàng th ng th ng xé ra mà coi thì th nói v y:

Kh n N n

Tao th ng m y, mà m y tr l i m y h i tao, m y mu n làm cho tao th t chí th t tìnhbu n r u mà ch t. Tao không ch t âu. Tao ph i s ng ng báo thù, tao ph i s ng mà h i m y

áo cho ph lòng tao, r i tao s ch t.Tao ph i h i m y v i th ng l y m y.

ph n th ng l y m y, tao h i nó cách nào, tao ch ng c n nói cho m y bi t làm chi.



Còn v ph n m y, thì tao cho m y hay tr c. Tao không thèm gi t m y âu, b i vì htao gi t m y ch t li n, m y kho quá, m y có bi t s bu n r u x u h chút nào âu. Tao mu n

cho m y s ng mà m y ph i ch u kh n kh tr n i m y, tao m i ã n gi n. M y dùngmón khí gi i r t c, là ái tình mà h i tao, tao c ng dùng th y mà h i l i m y.

y c th n y, thì con m y ã v tay m t th ng n tr m n c p d t n r i. M y h ttrông m con g p nhau c. Th ng con m y ng i ta lãnh t p nó làm du côn ng ch ngnó khôn l n nó dùng ngh hay c a nó mà n áp ngh a sanh thành cho m y v i th ng tìnhnh n c a m y, là th ng cha ru t cu nó.

Bây gi tao cho phép m y thong th i xu ng C n Th mà l y th ng tình nh n c ay. M y ph i i i. H d c th n y r i, thì m y ph i i li n ra cho kh i nhà tao, không c

nán m t phút nào h t. i i, h , thúi.CHÁNH TÂM

m Vân c th r i tr n tr ng hai con m t, tay ch n l nh ng t, b t t nh nh n, Con L i l t t ôm nàng kêu réo om sòm. Th ng u lính quính, không bi t li u

làm sao, nó m i ng i xe kéo tu t vô Ch L n mà kêu cô ba Hài.Ch ng cô ba Hài ra t i, thì C m Vân m m t trao tráo, h i th m nh nh

th ng, song khóc mà c ng không nói chi h t. Cô ba Hài ôm C m Vân mà khóc vài r ng: ”Sao v y con?” C m Vân l ng thinh. Con L i m i l y b c th mà trao cho

cô ba Hài. Cô ba Hài coi r i, cô l c u nói r ng: ”Con th y ch a! H i ó dì nói conkhông nghe, nên bây gi m i ra c s nh v y.”

Cô ba Hài li n kêu m t c xe ki ng r i m n con L i ph v i cô mà ch C mVân v Ch L n.

m Vân ch u oan ti ng x u, r i l i b m t th ng con, nên nàng ch t ng tronglòng, mà Chánh Tâm ph n thì th t tình, ph n thì t c gi n, nên chàng c ng r i nùi trí.Chàng lên xe v Láng Thé v i m , xe ch y m t h i, nh gió s m m i mát m khokho n, nên tâm th n th ng th ng nh t nh l n l n. Chàng chiêm nghi m các vi cchàng ã làm h i hôm, thì chàng không n n n chút nào h t. Chàng l y làm m ng v

ã h i con v c r i, mà chàng còn h m h m, quy t r i ây chàng s v C nTh tìm cho ra th ng tình nh n c a v , r i chàng l p th h i luôn cho c nó n athì chàng m i ng b ng.

Chánh Tâm suy tính nh v y mà v t i Láng Thé r i, Bà T ng m t là vì th ngthân con gái ch t oan, hai là vì t c duyên con trai l d bà bu n r u nên nhu m b nh,

m li t gi ng li t chi u. Chánh Tâm lo ch y th y ch y thu c, m c l ng x ng v i, nên chàng không r nh rang mà nh t i vi c riêng c a chàng.

nh bà T ng m t ngày thêm n ng, r c th th y, u ng th thu c, màcoi th bà th ng th ng mòn l n l n. Cách m t tháng bà T ng m t, Chánh Tâm lo báohi u cho m v a xong, k Phùng Xuân hay tin h i nào không bi t, mà chàng d tPhùng Sanh v ch u tang, r i chàng bu c Chánh Tâm ph i quân phân45 gia tài.

Chánh Tâm b bu n r u d n d p bây gi l i b anh r làm r n n a b i v ychàng qu u, nh t nh mãn tang r i s chia. Phùng Xuân mu n n g p mà n

45 phân chia



không c, chàng t c gi n, m i vào n Toà H mà ki n, xin tòa biên n s n ti nc nhà c a h t th y r i giao cho L c s gìn gi thâu huê l i, i ch ng nào có ány chia thì s chia.

Chánh Tâm ng th t chí th t tình, chàng không thèm k n s nghi p, b iy Toà d y giao cho L c s gìn gi gia tài, thì chàng v ng ý giao li n. Chàng cnh rang r i, chàng nh vi c gia th t thì chàng c m h n a phá cang th ng c a

chàng. Chàng d b c th kh n n n hôm tr c ra mà c l i, c m t câu chàng t cgi n m y l n. Chàng coi d u ký tên ban u chàng th y l ng qu ng l i qu u, khônghi u là tên gì, nh ng mà chàng nhìn ri t, thì ra ch “Tr ng “ r i t i ch “ Q”. Chàng

y làm k , có h gì mà l i h “ Tr ng “ bao gi . Chàng ngh h t s c mà không rai. Chàng m i tính qua C n Th mà h i th m.

Vì b i Chánh Tâm không có quen v i ai trên C n Th , nên qua n ó r i,chàng ph i vào nhà hàng m n m t cái phong mà . T i l i chàng làm quen v i ôngch nhà hàng. Ban u chàng h i th m dông dài, l n l n r i chàng m i h i coi cóth y nào h Tr ng hay không. Ông ch nhà hàng l c u áp r ng: ”Không có âu.Mà h gì l i h Tr ng; có l h Trang sao ch . Mà trong x C n Th n y c ng khôngcó th y nào h Trang n a”.

Chánh Tâm bèn l y b c th ra, x p khúc trên h t, a n i d u ký tên cho ôngch nhà hàng coi và nói r ng: ” ây, tôi có ti p th c a th y nào bên n y, g i m i tôiqua bàn tính cu c buôn bán mà ký tên l ng nh ng quá tôi không bi t là ai. âu ôngcoi giùm coi ông bi t ai ký tên ây hay không?

Ông ch nhà hàng v a ngó xáng46 qua li n nói r ng:- Oái! Ông Bác v t L Tr ng Quí ký tên ây mà! ây nè, ký ch “Tr ng Quí“

rõ ràng, ông c không c hay sao ?- Bác v t Tr ng Quí nào âu ?- Ng i ây nhà trên châu thành m t chút, còn chành lúa thì theo

ng vô Cái R ng. Ông giàu có l n. H i nh i h c bên Tây thì u Báct. M y n m nay ông buôn lúa, ông làm n l n l m.

- Ng i có v con hay ch a?- i bên Tây m i v , ông có c i v , mà v ng v v i ng có m y tháng

i ch t. M y n m nay ng có m t mình, không ch u c i v khác.- Nhà l i nào âu?- theo ng lên Ô môn, cách ây ch ng m t ngàn r i th c.Chánh Tâm t n r i i lên phòng mà ngh . Chàng óng c a phòng l i, r i

chàng lên gi ng n m lim dim. Bây gi mình bi t th ng kh n n n ó r i, v y mìnhph i làm sao? Nó n tr m ái tình c a mình thì ph i tr ng tr nó; y là l t nhiên, màtr ng tr cách nào? Mình ph i gi t nó ch t thì mình m i ã n gi n. Mà gi t nó r imình c ng không kh i t i. H là t i v mình, ch không ph i t i ng i ta, n u vmình chính chiên47 thì ai l y nó c. Bây gi mình vì con v h mà mình ph m t isát nh n hay sao? Thôi, mình làm n vô quan Bi n lý mà ki n th ng ó, mìnhghim b c th c a nó theo mà làm tang ch ng thì c cho quan Bi n lý bu c t i nó

46 thoáng47 chính chuyên



gian dâm. Mà mình làm nh v y, d u nó không tù, ch nó c ng mang ti ng x ui thiên h , r i mình ây, có v l y trai, mình l i t t gì.

Chánh Tâm suy ngh h t s c, mà không bi t li u l nào, b i v y chàng t c gi n, mùng chun ra, r i i qua i l i trong phòng hoài. Chàng b t tóc m ng c mà nói

m th m r ng: ”Thây k , ta ph i gi t m y r i quan Toà làm gì tao thì làm.»êm y Chánh Tâm không ng c. V a m i t ng sáng thì chàng r a m t

ch i u, thay qu n i áo. Chàng ng i i tr a m t chút r i i xu ng n lót lòng.n 7 gi r i, chàng kêu m t cái xe kéo r i leo lên bi u i ch . Chàng ghé ti m s t

mua m t dao tu, l i sáng ng i bén ngót. Chàng tr ra, leo lên xe kéo bi u ch y lênnhà bác v t Quí. Xe ch y thì chàng ng i trên xe l p th d áo lên mà gi t con dao sau

ng cho thiên h kh i th y.Xe ghé ngay c a nhà Tr ng Quí, Chánh Tâm h n ãi b c vô sân, vì chàng ã

quy t nh r i, nên b i coi c ng c i l m. Vô t i th m, chàng bèn h i r ng:- Ph i nhà bác v t Quí ây hôn?- Th a, ph i.- Có nhà hôn?- Th a, có.- âu?- Th a, ông là ai, xin nói cho tôi bi t ng tôi vô b m l i v i ông tôi.

Chánh Tâm Châu mày d d m t chút r i móc bóp ph i l y m t t m danh thi p màa. Th ng b i c m danh thi p v a b c vô trong thì Tr ng Quí li n ch y ra, a

tay m t và c i h i r ng: «C u ba, c u i Tây v h i nào? C u xu ng ây bao gi ?”Chánh Tâm không ch u b t tay ng ngó Tr ng Quí trân trân r i h i ti ng Tây r ng:”Chú ph i tên Tr ng Quí hay không?”

Tr ng Quí c i n a và áp r ng: ”Ph i, ph i. M i c u vô nhà“. Chàng n m tayChánh Tâm không c, chàng bèn v l ng. Chánh Tâm s ng con dao, nên l t

t xây l ng. C ch c a Chánh Tâm thi t là k , nh ng vì Tr ng Quí không có ý nênkhông hi u.

Tr ng Quí vói kéo tay Chánh Tâm và nói n a r ng:- u vô nhà ch . C u ng i gì? Cô hai i ngoài B c x a rày có g i th v hôn?- Cô hai nào ?- Ch hai c a c u, ch cô hai nào.Chánh Tâm ch ng h ng, ng ngó Tr ng Quí trân trân r i nói nh r ng:- Sao mà bi t ch tôi?- y ch m ba không có nói chuy n gì v i c u hay sao?- ba nào?- c a c u, ch m ba nào. Tôi ch c có nói nên c u m i bi t mà xu ng ây

ch , ph i hôn? M i c u vô. C u vô nhà r i tôi nói chuy n cho c u nghe. Tôiphi n cô hai l m, c u à. Tôi th ng c , tôi quy t tình c u c cho kh i cái n nch ng b t ngh a, ng chung h ng h nh phúc chút nh v i tôi, mà ckhông bi t th ng tôi, tôi ngh thi t tôi c quá.“

Chánh Tâm ng s ng m t xanh d n. Tr ng Quí kéo chàng vô nhà r i chàngng i s ng xu ng gh , không nói chi h t. Tr ng Quí c ng nói ti p r ng: ”Hôm tháng



tr c m ba xu ng ây, tôi nói h t cái tình c a tôi cho m nghe, không bi t v tr n có thu t rõ l i cho cô hai hi u hay không? Chánh Tâm v t h i r ng: ”N u v y thì

th y trai gái v i ch hai tôi ch không ph i trai gái v i v tôi hay sao?”Tr ng Quí ch ng h ng li n ngó Chánh Tâm mà h i r ng:- u h i cái gì k v y?- Anh trai gái v i ch tôi. Anh có v t gì làm cho tôi tin hay không?- Tôi còn gi m y b c th c a cô hai vi t cho tôi ó. C u mu n coi thì tôi l y

cho c u coi.Chánh Tâm l c u, thò tay vô túi l y cái th c a Tr ng Quí mà qu ng lên bàn

và h i r ng: ”N u v y thì cái th n y anh g i cho ch tôi ch không ph i là g i cho tôi hay sao?”

Tr ng Quí ã hi u Chánh Tâm ngh l m r i nên chàng l t t ng d y phànhc th ra, coi xáng qua r i áp r ng:

- Ph i. M ba v t i r i l i tôi m i vi t cái th n y mà g i ti p theo.- Sao ngoài bao anh l i tên v tôi?- ba d n ph i g i cho m r i m a l i cho cô hai, ch g i ngay cô hai,

thì s ch ng cô b t c.- Xin anh làm n cho tôi coi m y cái th c a ch tôi m t chút.Tr ng Quí mu n gi i nghi c a Chánh Tâm cho mau, nên ch y vô phòng m t

y m y b c th em ra h t cho Chánh Tâm. Chánh Tâm coi th , m t mày xanh d n, hôi nhi u gi t. Chàng c m i c vài cái, thì chàng té x u. Tr ng Quí th y v y

t t ch y l i chàng, r i kêu b i ph khiêng chàng em trên gi ng, Tr ngQuí m giày, m nút áo chàng ra, th y con dao tu d t sau l hg, m i hi u chàng

ng l m, nên n ây là quy t chí r a nh c.Thoa d u, qu t h i m t h i, Chánh Tâm m i t nh l i. Chàng m m t th y Tr ng

Quí ng i m t bên, thì chàng l c u và ch y n c m t mà nói r ng: ”Tôi ph i ch tch s ng sao ng!”

Tr ng Quí làm l nói r ng:- Sao v y?- Tôi l m, tôi t ng v tôi trai gái v i anh, tôi t ng th ng con c a tôi ó là

con c a anh nên tôi ã ánh i v tôi, còn con tôi thì tôi ã phóng hu nói!

- Ch t ch a! Sao c u không h i i h i l i?- Tôi nóng gi n quá, nên v tôi có nói mà tôi không tin. Ph n ch hai tôi ch t

i, nên tôi t ng nó l i cho ch ch a mình.- Ch hai nào ch t?- Ch hai tôi.- a! Ch t h i nào! Tr i ôi! au sao mà ch t?- Ch ng ch s a so n d t ch i B c. n b a tàu ch y, ch u ng gi m v i á

phi n mà t v n.- Tr i t ôi! T i tôi hay là t i ai?- Tôi không hi u. Ch ch t h i khuya thì sáng tôi m i v t i.- Té ra cô hai không có c cái th chót c a tôi sao?



- Không, ch ch t r i th lên m i t i. Mà th t i, thì tôi l y li n, v tôi nókhông hay.

Tr ng Quí nh y xu ng gi ng r i i qua i l i, gãi u nh n m t, coi b b i r ibu n b c l m. Chàng nói m t mình r ng: ”T i sao mà t v n? ã b ng lòng theoch ng, tôi không cho, r i sao l i hu mình i. Chuy n n y ch c là m ba bi t, tôi ph igiáp m t v i m ba m i c. Còn th ng nh bây gi âu ?”

Chánh Tâm áp r ng:- Ch hai tôi ch t r i nh giành b t Phùng Sanh d t i.- em nó ra B c r i sao?- Không, nh còn trong n y. Hôm má tôi m t r i….- a ! Bà già m t r i sao?- t n a. Má tôi r u vi c ch hai tôi, r i r u luôn t i vi c c a tôi n a, nên

nhu m b nh có m t tháng r i m t. Anh hai tôi có d t th ng Phùng Sanh vch u tang. nh ng ki n tôi ng chia gia tài.

- Làm th nào mà b t con tôi l i c.- nh ng níu th ng nh mà n gia tài, nh d r i nó sao.- Còn c u nói c u i v b con, mà m ba âu bây gi ?Chánh Tâm và khóc và thu t l i các vi c c a chàng làm cho Tr ng Quí nghe.

Tr ng Quí ch c l i l c u than th và khuyên Chánh Tâm ph i mau mau i v ichàng lên Sài Gòn ng an i v , tìm ki m con, không nên trì h n, Chánh Tâm ã

nh và ng i d y c r i, song chàng c khóc hoài, coi b bi th m l m.Tr ng Quí kêu s p ph bi u em xe h i ra. Chàng s p áo qu n vô hoa ly r i

i Chánh Tâm lên xe mà i v i chàng. Xu ng ch C n Th ghé nhà hàng ch hànhlý c a Chánh tâm r i m i i Sài Gòn.

Xe lên t i Sài Gòn h i 2 gi chi u, Chánh Tâm d t Tr ng Quí vô nhà, v a th yth ng u thì h i r ng:

- ba m y còn ây hôn?- Th a không .- Ch i âu?- y ch hôm bà m t. Con L i v d i nó không thu t chuy n cho c u nghe

hay sao? Tôi làm y nh l i c u d n. C u i r i sáng ra tôi a th cho m ,c th r i m ch t gi c. Tôi s quá, tôi ch y vô Ch L n tôi kêu bà Ba.

Bà ba ra bà ch v tr ng. T hôm ó n nay m ba không có tr ra âya.

Chánh Tâm khóc và nói v i Tr ng Quí r ng: ”Ph i i Ch L n m i c“.Tr ng Quí g c u, r i hai ng i d t nhau i lên xe mà i li n.

Cô ba Hài ng n m trên ván, mà có ngó th y Chánh Tâm b c vô thì cô dayt vô vách làm b ng . Chánh Tâm b c l i ng phía d i ch n mà kêu r ng: ”Dì

i, Dì“. Cô ba Hài không thèm day l i. Chánh Tâm ng kêu m t h i lâu cô m i ng iy, song cô ngó chàng m t cái r i cô b i ra nhà sau, không thèm nói chi h t.

Chánh Tâm i theo và khóc và nói r ng: ”Tôi nghe l m tôi ánh i v tôi. Vìtôi th ng nó, nên tôi t c gi n tôi không k p suy xét. Xin dì tha l i cho. V tôi i âu

ng v y dì“



Cô ba Hài bùng th ng m t mà áp r ng: ”Nó ch t r i. Còn âu mà h i“. ChánhTâm khóc r ng lên nghe r t th m thi t. Tr ng Quí ng i ngoài xe l t t ch y vô. Côba Hài nói ti p r ng: ”M y gi t nó, bây gi m y làm b khóc gi ng gì! M y thi t ác

m.“Chánh Tâm ng i ghé u ván mà khóc. Không nói chi c h t. Tr ng Quí th y

y m i b c vô c t ngh a u uôi m i n i cho cô ba Hài nghe. Cô ba Hài c ngkhóc mà nói v i Tr ng Quí r ng: ”Nó ánh v nó g n ch t r i nó b ó. Còn con thìnó giao cho âu không bi t. Tôi hay tôi ra tôi ch v nó v trong n y. Tôi r c th ythu c khách trú th y thu c Tây coi m ch, th y nào c ng nói nó m t trí. Mà thi t nóng i m m t trao tráo, mà không bi t gi ng gì h t, c m cháo không n, h i gi ng gìnó c ng không nói. Tôi ch y th y thu c h t mà b nh c a nó c ng v y hoài. Túngth tôi ch nó lên trên n Bà, tôi nó bên Chùa Hang, nh cô v i t ng kinh nênnó m i khá khá. Tôi lên tôi v i nó n m b a rày, tôi m i v chi u hôm qua. B a naynó n u ng, nó nói c, mà nói b y nói b , h i m t ng nó nói m t ngã. Tôi ch cnó m t trí khôn r i “

Chánh Tâm lóng nghe r i chàng khóc n a. Tr ng Quí m i nói v i cô Ba Hàing: ”S n có xe h i ây. Xin dì làm n i v i hai anh em tôi lên ó ng anh em tôi

c v ch y th y ch y thu c n a th coi, ch tr n không có thu c men chi h t,y sao c.“

Cô ba Hài l ng thinh m t h i r i nói r ng: ”Bây gi g n t i r i. Lên t i ónh m ban êm làm sao mà lên mi u. Nh có mu n i thì khuya r i i.”

Chánh Tâm v i Tr ng Quí c ng i ó mà h i th m ch ng b nh c a C m Vân.n t i chàng m i tr ra Sài Gòn mà ng . G n n 4 gi khuya thì hai chàng ã em

xe ra r c cô ba Hài i Tây Ninh. Xe lên t i núi. Tr i ã sáng bét r i. Cô ba Hài d tChánh Tâm v i Tr ng Quí i th ng lên chùa Hang.

Chánh Tâm b c vô c a chùa, th y C m Vân ng ng i x p b ng trên ván,u c o tr c lóc, mình m y m teo. Chàng khóc ré lên r i ch y ri t vào mà ôm v .m Vân g tay chàng r i c i ng n ngo n và nói r ng: ”Sông n c ch y d quá.

Mà xe ch y c, không sao âu mà s . Mình ph i i ng ki m con ch .“ ChánhTâm th y hình d ng nh v y, r i l i nghe l i iên cu ng nh v y n a, chàng au

n n n n quá nên chàng té x u n m ngay d i t.Tr ng Quí l t t ch y l y b ng chàng mà n m trên ván, r i l p th cho

chàng t nh l i. Ch ng dè Tr ng Quí làm h t s c mà Chánh Tâm c n m thim thi phoài, tay ch n l nh ng t, c p m t ng tròng, n i ng c còn th thoi thóp mà thôi.

Cô ba Hài th y v y s quýnh, nên cô h i Tr ng Quí m n ng i võng ChánhTâm em xu ng núi, ng cô ch vô nhà th ng Tây Ninh cho quan th y thu c utr , Tr ng Quí nghe l i nên làm li n.

Chánh Tâm vô nhà th ng, quan th y thu c k m m t bên cho thu c tr n m tngày ó, mà chàng c ng ch a t nh d y. n 3 gi khuya, Chánh Tâm m m t òi

ng n c, Tr ng Quí v i cô ba Hài th y chàng ã t nh thì l y làm m ng. ChánhTâm u ng n c r i, chàng ngó Tr ng Quí và ngó cô ba Hài mà nói nh nh r ng:”Nh tôi không s ng c, xin dì v i anh làm n c u giúp v tôi và tìm giùm th ngcon tôi.”



Chánh Tâm nói có m y l i n c m t tuôn d m d , chàng nói không c n a.Chàng khóc t m t c t m t i m t h i r i chàng p tay xu ng gi ng mà than r ng:”Tr i t ôi! V tôi iên cu ng, con tôi bi t tích, tôi s ng làm sao cho c! Khôngbi t ông cha tôi h i tr c có làm vi c chi ác l m hay sao, mà bây gi tôi ph i ch uth ng kh nh v y.“

Cô ba Hài v i Tr ng Quí ng ó, c hai ng i u a m t, song không bi t l ichi mà khuyên gi i.

Tr ng Quí ng ngó Chánh Tâm, chàng th ng xót quá ch u không c, nênchàng cúi xu ng ôm ngang mình Chánh Tâm và khóc mà nói r ng: ”T i tôi! T i tôi!”

An tr ng – Octorbe Décember 1928

T


Documents

Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu