Ho bieu chanh chua tau kim quy

Chú Tàu Kim Quy 1 www.hobieuchanh.com

Chúa tàu kim quyH Bi u Chánh

PH N TH NH TSÓNG D P GIÓ D I

Ngày 14 tháng giêng, m t tr i v a l n v h ng Tây thì h ng ông m t tr ng ãló m c. chung quanh ch Tân Châu, nhà nào c ng s a so n t èn s p c a, ng i loôm c i vào b p, k lo u i gà vào chu ng, u này inh i gi ng m hát ru con, u nngâm nga ti ng h c trò c sách. Ngoài ng thì im lìm v ng v , duy có ti ng cúc kêuv i bóng tr ng t mà thôi.

Nhà Lê Th Thành thu nay h t i thì s p c a nh ng mà ngày y trong nhà ã tèn r i, song c a cái ch a s p, mà c a sau c ng ch a gài. Th Thành l i ng i ch m h md a c a mà dòm ra ngoài ng m t h i r i tr vào i l i gi ng gi mùng mà h i vr ng: B t m t hay không má nó! . Ng i v nh ng m t ngó ch ng r i g t u mà ápr ng: B t. Con Xuân i h t thu c ã v hay ch a? . Th Thành b mùng xu ng r i nóir ng: Ch a v . Th ây vô xóm Cây Xoài mà con nó i làm sao t h i n a chi u nbây gi mà ch a th y t m d ng gì h t v y không bi t. Còn th ng Ngh a, h i m t tr i g nl n tôi bi u i ng a em nó, mà sao nó c ng m t bi t. Ch c là ông Tú i kh i, con Xuânnó nó ch r i t i nó không dám v ch gì. H i nãy tôi có d n th ng Ngh a vô l i câytáo m t ó mà ng a, không bi t nó ch không c, nó có i th ng vô nhà ông Tú hay

không .

Th Thành nói m y l i r i i l i b ván gi a ng i hút thu c và ngó ch ng mà x nv n xéo véo, nên ng i c ng không yên. Trông i hai a con ã mòn chí, túng th ôngng i khoanh tay trên ván mà ch , không thèm dòm n a.

Ngoài ng thì v ng teo, không th y ai i qua i l i, còn trong nhà thì c ng l ngl ; v n m không c c c a, ch c ã ng r i. Th Thành ng i ngh n vi c nhà. N m naylà n m Minh M ng th p th t, nh m n m Bính Thân, mình tu i m i 63, còn v m i 61,mà mình không c m nh gi i cho l m, còn v l i mang b nh ho. V ch ng sanh có hai

a con: th ng Lê Th Ngh a n m nay nó ã c 21 tu i r i, nó là a ham h c, màng t nhà nghèo, còn cha m thì b nh ho n, nên nó ph i b h c n a ch ng lo cày cu cmà nuôi m cha. Coi b nó ph i lòng con Chuyên mà tính c y mai i nói thì nó khôngch u, c nói nhà nghèo n u i c i v l i càng thêm t n hao. Còn a con gái là conXuân, n m nay nó m i 19 tu i, mà ch ng ã i nói r i, tính 20 tu i s cho c i, màbên ch ng nó c theo nài hoài, xin c i cho s m.


Th Thành ng i suy ngh t i ó, b ng th y ngoài ng có d ng ng i i, li nch y ra c a mà ngó, thì thi t qu hai a con v , Th Xuân i tr c, u c ch m b m,n c m t n c m i chàm ngoàm, còn Th Ngh a i sau, tay m t c m hèo, tay trái xáchthang thu c, m t mày coi c ng khác s c.

Th Thành th y hai con v khuya mà khí s c khác th ng thì trong lòng lo s , li nh i r ng: Có vi c gì hay sao mà bây v khuya d v y?

Th Xuân nghe cha h i, v a mu n níu cha mà khóc, k Th Ngh a b c t i c nngang, bi u em vô bu ng mà ngh , r i day l i h i cha v y ch m có b t chút nào không.Th Thành nói: T h i t i n bây gi không có ho n a, nên m i ngh ng m t lát óa . Th Ngh a li c cha r i i th ng xu ng nhà sau. Th Thành h i ý i theo, còn Th

Xuân gi mùng th m ch ng m r i i th ng vô bu ng.

Th Thành xu ng nhà sau ng i khoanh tay trên ván ngó ch ng Th Ngh a, cònTh Ngh a súc siêu, b thang thu c vô, t lên b p r i ng i g n cha mà t r ng mình ing a em vô kh i hàng gáo, ngó ra th y có d ng ng i i t ng là em v nên ng i ó màch . Ng i ch ng bao lâu, l i nghe có ti ng la làng, l t t xách hèo mà ch y. Ngó tr cm t không th y ai i h t, ch y t i cây táo m t nghe trong gi a ám dâu c a bà Li u cóti ng ng i rên khóc nh nh m i x c ri c vô, thì g p Tr n T n Thân ng hãm hi pem mình, gi n m i vác hèo p nó, nó ch y ra t i ng té nh i d a g c táo, mình phai ba hèo n a, t ng nó ã ch t r i nên b ó tr vô ám dâu mà c u em, nào ng khid t em v , ra t i cây táo thì không th y thây Tr n T n Thân n a, không bi t nó làm bch t ng thoát thân, hay là nó ã ch t thi t mà h khiêng thây nó h gi u. Th Ngh a l inói mình có h i con Xuân thì nó nói h i b n i, v a ra kh i ch nó có g p Tr n T n Thânv i Lý Thiên Hùng, T n Thân theo ch c nó hoài mà nó không thèm nói i nói l i. Lúc nói v , v a t i cây táo m t thình lình T n Thân trong b i nh y ra ch p nó kéo ri t vàoám dâu. Nó la làng c ít ti ng, r i b T n thân bóp h ng nên nó la không c n a.

Th Thành nghe con thu t chuy n thì ng i l c u mà th ra, ch không nói chih t. Th Ngh a d n c m r i vào bu ng kêu Th Xuân ra n. Th Xuân n m khóc hoàikhông ch u ra. Hai cha con ng i n c m, m nh ai n y n, không nói ti ng chi h t.

Ch ng n g n r i, Th Thành m i h i r ng: Bây gi con tính ki n th ng Tr nT n Thân hay không? . Th Ngh a suy ngh m t h i r i th a r ng: D th a cha, con tính

sáng con s d t em con lên Huy n mà ki n nó .

Th Thành i u ng n c r i l i ng i m t bên con mà nói r ng:

- Cha t ng con không nên ki n âu con.

- Th a sao v y?

- Con ánh nó d u không ch t thì c ng ã n ng quá r i, n u con còn i ki n nón a, cha e nó t c trí nó vãi ti n ra nó lo r i mình ki n ã thua mà còn b h i n a a con.


- Cha nói v y c ng ph i, mà nó làm nh v y bây gi mình l ng thinh hay sao?Con Xuân ch ng g n c i r i, mà chuy n này s m mu n gì r i ây thi n h c ng hay,n u mình l ng thinh thì ch ng nó ng thèm i c i a.

- C i hay không c i t ý nó, ch bi t sao bây gi . Theo ý cha, i ki n thì h inhi u, còn l i thì không có, ó con.

- Vi c y t i cha nh. Thôi sáng con d th coi, nh nó ki n con ánh nó, thìcon s ki n nó hãm hi p con Xuân. Còn nh nó l ng thinh thì thôi.

Hai cha con bàn tính v i nhau cho n siêu thu c t i. Th Ngh a em cho mu ng xong x r i m i óng c a mà i ng .

Nh thang thu c y, r ng ngày v Th Thành gi m b nh i ra i vô c. CònTh Xuân tuy ã th c d y n u n c quét nhà nh th ng song trong lòng thì không yên,còn ngoài m t thì bu n nghi n. Th Ngh a th y m b nh gi m thì m ng, mà th y em us u thì x n xang không ch u c, bèn tính ra ch h i th m coi Tr n T n Thân ng t nhth nào. Anh ta t ng cha m nó ã vào n mà ki n mình, nào dè v a ra n ch thìnghe thiên h nói h i chi u qua Tr n T n Thân i ch i trong ng hàng gáo, leo cây táohái trái mà n, r i té gãy tay, nh Lý Thiên Hùng cõng v , r i t h i hôm n gi th ythu c n nhà n m n p. Th Ngh a nghe nói, trong trí ã bi t r ng Tr n T n Thânkhông tính ki n th a chi, nên m i ki m chuy n mà nói d i nh v y, bèn tr v nói l i chocha hay.

V t i nhà th y em r là Ph m K nh Chi lên th m thì càng thêm au n n a. VPh m K nh Chi v i Lê Th Ngh a là anh em b n h c v i nhau h i nh , hai ng i ngm t tu i, b y lâu nay th ng yêu nhau nh anh em ru t. K nh Chi nhà Cái V ng, mcôi cha, t khi i nói Th Xuân r i, m i l n n làm r thì anh v em r dan díu chuy nvãn v i nhau t i ngày mà ch a mu n d t.

Nay K nh Chi nghe m v nhu m b nh, l t t lên nhà tr c h i th m coi b nhn ng nh th nào, sau n a d th coi Th Thành nh tháng nào cho làm l c i. M y l ntr c h K nh Chi lên thì Th Ngh a m ng r m t phút không r i, chuy n này Th Ngh ai ch v chào h i s sài r i b i xu ng nhà sau mà l i có s c m t bu n. K nh Chi th yv y không hi u có ý gì, nên ng ng i không yên ch .

Trong lúc n c m Th Ngh a c ng ít nói chuy n, ch không ph i nh m y l ntr c. Ch ng n c m r i, Th Ngh a dòm th y K nh Chi b c ra sau v n cau, li n itheo r i hai anh em d t nhau và i và nói chuy n dông dài, l n l n t i cái ao sen chínhgi a v n, m i ng i d a mi ng ao mà trò chuy n. K nh Chi th y Th Ngh a có s c bu n,h i âu thì nói ó ch không ph i bô lô bô la nh khi tr c, t ng Th Ngh a vì m aunên không vui, bèn ki m chuy n mà nói r ng:

- Trên này anh tr ng sen tr bông coi t t quá em mu n xin ít b i em v tr ngtrong ao tr c nhà em ch i.


- D ng mu n nh m y b i thì nh .

- khi khác, chuy n này m mình, em không mu n làm r n cho anh.

- H gì.

- M u ng thu c ông th y nào ó anh.

- Ông Tú oài trong xóm Cây Xoài.

- D i em có m t ông th y h t thu c c ng khá quá. M c cha nói m nh có ôngth y này nên b nh ã b t nhi u r i, ch không em v r c ông th y d i em lên coi m chmà h t thu c cho m .

- Ông Tú oài c ng gi i mà.

- Bà thân em có d n n u lên th m coi nh m b t thì h i th m cha coi cha có nhtháng nào cho c i ng em có s m l v t cho s n. Em lên th y m b t song th y chakhông c vui, nên em không dám h i. Anh có nghe cha tính tháng nào cho c i haykhông?

- Không.

- Em c ng không mu n c i g p làm chi; ng t trong nhà em có hai m con, m thìgià còn em thì m c ngoài ru ng hoài, trong nhà không ai coi sóc nên khó lòng quá.

Th Ngh a nghe K nh Chi nói chuy n l c i ch ng nào thì trong lòng bu nch ng n y, c ng i ngó s ng xu ng ao sen ch không tr l i chi h t. K nh Chi th y anhv không vui nên không dám nói n a, c ng i ngó Th Ngh a r i ngó xu ng ao sen. Haing i ng i l ng thinh m t h i Th Ngh a m i day l i mà nói v i K nh Chi r ng: D ngnó ôi! Hai anh em mình tuy là anh v em r song tr c v n là anh em b n thi t v i nhau,v y tôi t ng n u có vi c gì thì ph i t thi t cho nhau bi t, ch không nên gi u gi m. Lúcnày m tôi ã au, mà trong nhà tôi l i còn x y ra m t cái h a l n l m, b i v y cho nêntôi không vui chút nào h t .

K nh Chi nghe nói m y l i trong lòng r t lo s nên l t t h i r ng: Có vi c chió, sao t h i s m mai n bây gi anh không cho em hay? .

- S m mai tôi i ch v th y d ng nó lên thì tôi suy ngh hoài không bi t có nênnói cho d ng nó hay hay không, b i v y cho nên tôi d d không mu n nói ra.

- N u ý anh v i em nh v y thì chúng ta có ph i b n tri k v i nhau âu.

- D ng nó trách c ng ph i, ng t c ng vì tôi th ng d ng nó quá nên tôi khôngn nói.

- Em không hi u ý anh mu n nói cái gì r i! Th ng em sao l i không n nói.

- S là hôm qua con em tôi nó i vô xóm Cây Xoài mà h t thu c cho m tôi; nó iv n a ng tr i l t i, i m t mình trên ng v ng, th ng Tr n T n Thân là con ôngBình nó c ý mu n em tôi nên nó ón ng níu l i r i b m mi ng kéo ri t vô gi a ám


dâu mà hãm hi p. Tuy tôi th y tr i t i, tôi có i ng a nh ng ch ng tôi nghe la làng tôich y t i thì s ã d l ra r i, tôi n i gi n tôi vác hèo tôi p th ng kh n ki p y gãy h tm t cánh tay, song tôi ngh d u tôi ánh ch t nó c ng không n b i cái danh ti t c acon em tôi c. T h i hôm n bây gi tôi c suy ngh hoài không bi t ph i i ki n nóhay không. Cha tôi nói nó thì giàu còn mình thì nghèo, s ki n không l i nó r i con emtôi càng mang x u nhi u h n n a. Cái tai h a nhà tôi l n nh v y ó, tôi v i d ng làanh em, nên tôi ph i t thi t cho d ng nghe, ng d ng li u coi có nên c i con em tôihay không, ch vi c v ch ng là vi c tr m n m, n u bây gi tôi không t thi t, d ngc i nó v r i ngày sau l u ti ng ra thì không t t chi ó.

K nh Chi nghe Th Ngh a nói ch ng nào m hôi càng nh gi t ch ng n y; tuyng i l ng thinh mà nghe không nói i nói l i, song trong lòng gi n th ng Tr n T n Thânr i th ng cô Lê Th Xuân không bi t ng n nào. Th Ngh a nói d t l i thì K nh Chi ng isuy ngh m t h i r i áp r ng:

- Nh ng l i anh nói v i em nãy gi là l i tâm phúc; anh th ng em nên anh t h tnh v y thì em i n anh vô cùng. H i nãy anh nói cha c n không mu n cho anh iki n, em ngh c n c ng ph i, b i vì i ki n ra mình ã không ch c n nó mà l i s m hayr i m càng thêm r u r u ng thu c sao cho m nh, còn v em l i càng mang ti ng, thiênh chê c i ch không ích gì. Thôi, vi c ó em khuyên anh hãy b qua cho r i, em t nganh ánh nó gãy tay ó c ng . Còn anh h i em v y ch vi c ã l nh v y, bây gi emcòn tính c i hay không, thì em xin th a v i anh r ng: v em nó b c ng b c y là i utai bay h a g i, ch không ph i nó mu n nh v y hay sao mà em chê, em không c i.

- Vi c v ch ng là vi c tr m n m, d ng nó ph i suy ngh cho k , ch nên v il m.

- Có chi âu mà ph i suy ngh , trong ý anh s em v lòng em c i r i ngày sau emn n n hay sao?

- Không có ph i ý tôi t ng nh v y âu. D ng nó c ng bi t vi c c a em tôi s mmu n gì r i ây thiên h c ng hay. Tôi s là s n u d ng c i r i sau d ng c ng mangti ng lây n a ch .

- Anh th ng em nên anh nói c n l i nh v y c ng ph i; song em ã ngh k r i,xin anh ng nghi ng i chi h t. Ch ng gi u chi anh, b ng em ch ng ph i nh th ng tìnhv y âu. Em bi t v em nó b th ng Tr n T n Thân hãm hi p nên nó ã m t ch trinh r i,nh ng mà nó không có tình chi v i th ng y, n u nó gi m t lòng th ng em thì em c inó có h i chi âu. Ch n u em i nói nó mà nó ã có tình v i ng i khác, em nói thi td u g ng trinh nó còn làu làu em c ng không dám c i.

- D ng nó thi t là ng i i . N u d ng mà có lòng th ng em tôi, d ngch ng k mi ng th gian thì n y ngàn ngày tôi v i em tôi c ng còn ghi t c.

Hai anh em to nh bàn tính v i nhau xong r i, K nh Chi m i c y Th Ngh a l ab a nào cha m vui thì h i d giùm coi ý cha m mu n tháng nào cho c i. Chuy n vãn


v a xong li n th y Th Thành i d o v n, hai anh em l t t ng d y theo cha m t h ir i d t nhau tr vô nhà. Chi u l i K nh Chi xin ki u mà v . Th Ngh a a em r xu ngt i b n, anh em d n dò v i nhau m t h i n a r i m i phân r .

Bà Lê Th Thành nh ông Tú oài h t thu c nên b nh ngày càng gi m l n l n,quá n a tháng thì n bi t ngon và i ch i xóm u c h t. Còn Lê Th Xuân tuy h ngngày c ng u lo d n d p trong nhà, c ng n u c m i ch nh th ng, song n u ai ngók thì th y s c m t chao vao, còn thân th thì c ng m h n tr c.

Th Ngh a tuy ã ánh Tr n T n Thân gãy tay, nh ng mà lòng gi n c ng ch anguôi, n ch ng nghe nói Tr n T n Thân ã m nh r i, song cánh tay m t oam oam nhcán vá thì t c c i trong b ng nói th m r ng: V y cho nó nh sau nó không dám óngái gi a ng mà làm ngang n a .


II

Ngày qua êm l i l n l a k ã hai tr ng. B a n ng ng i n c m chi u, ThNgh a dòm th y cha m có s c vui bèn em vi c K nh Chi xin cha m nh ngày c i ThXuân ra mà nói. Th Xuân nghe nói li n thôi n, ng d y c m chén a mà i xu ng nhàsau. V ch ng Th Thành bàn tính v i nhau r i nh qua u tháng n m s cho c i. ThNgh a n c m r i ra ng d a c a thì th y m t tên lính l ngoài x m x m i vô nhà mànói r ng quan Huy n cho òi Th Ngh a. Th Ngh a ch ng hi u có vi c chi mà quanHuy n cho òi, bèn l t t cho cha m hay r i m c áo mà i theo tên lính ng h u quanHuy n.

Khi Th Ngh a n dinh quan Huy n thì tr i ã ch ng v ng t i r i. Quan Huy nd y lính t èn cho t rõ r i m i nói v i Th Ngh a r ng: Qua tr n nh m Huy n này ãtám chín n m nay, tuy qua bi t ông già em ch qua ch a bi t m t em, song qua th ngnghe nói em là m t ng i ch n ch t thi t thà, mà l i có h c nho c ng khá. Qua hi ung i mà có lân la n i sân Trình c a Kh ng, thì ít ai ành b ông bà mà theo o ThiênChúa bao gi . Mà không hi u vì c nào trong trong m t n m nay qua c hai ba cái th ,nói r ng em ã lén theo o Thiên Chúa r i. Tuy th không có ký tên, nh ng mà nói rõràng coi có b ng c l m .

Th Ngh a nghe ng i ta t cáo nh v y thì trong lòng gi n l m, nh ng mà ngoàim t làm t nh ng khoanh tay mà th a cùng quan Huy n r ng: B m quan l n, h ghéttôi nên h cáo gian cho tôi, ch tôi g n ây tôi có v y hay không quan l n c ng bi tr i ch .

Quan Huy n ngó Th Ngh a r i chúm chím c i mà nói r ng: Sao qua l i khôngbi t. Có l em c ng hay có l nh tri u ình c m nh t l m, tuy v y mà qua bi t em khôngcó, nên m y b c th r i qua xé h t qua không thèm xét làm chi cho th t công .

Th Ngh a cúi l y quan Huy n và th a: Quan l n là cha m dân, quan l n làmnh th thì ân c c a quan l n ví nh tr i bi n . Quan Huy n i Th Ngh a d t l i r iti p r ng: Qua nói ch a h t l i. H i s m mai này qua có c m t cái t bên t nh g iqua nói r ng có ng i u cáo nói em theo o Thiên Chúa nên d y qua ph i tra xét r iphúc b m và gi i luôn em qua b n l p t c cho quan trên nh o t. Qua rõ bi t tánh tìnhc a em, ch chi h qui n mà h cáo v i qua thì d l m; ng t h cáo bên t nh qua ph iòi em n mà tra h i ng th ng t cho quan trên. Bây gi em khai làm sao âu em

th a cho qua bi t ng qua có vi t l i phúc b m .

Th Ngh a nghe nói, m hôi nh gi t, li n cúi l y xin quan Huy n th ng, chvi c h cáo gian bây gi có bi t ra sao mà khai. Quan Huy n l y l i d u ng t mà an iTh Ngh a r ng: Qua th y em thi t thà qua c ng th ng, thôi qua li u th mà c ugiùm em làm ph c. Em ch ng nên lo s chi h t, t i nay qua vi t phúc b m r i sángmai qua trao cho lính c m phúc b m mà d t em qua bên t nh, h quan trên xem phúc b m


c a qua r i th em v , không có sao âu mà s . êm nay em ch u phi n ng d i tr i línhng khuya d y i cho s m .

Th Ngh a l y quan huy n r i thì quan Huy n d y lính d t xu ng tr i. Th Ngh angh mình là ng i vô t i, mà th y quan l i có ý th ng mình nên trong lòng ch ng cóchút nào lo s , ch lo là lo cha m già y u, s e hay vi c nh v y r i bu n r u ó mà thôi.Mà thi t lo c ng nh m ó chút, b i vì v ch ng Th Thành h i chi u th y lính òi conlên h u quan Huy n ch ng hi u có vi c chi, nên có ý trông con v coi vi c hi n d thnào, trông n t i r i n khuya, mà không th y con v thì trong lòng x n xang, n mng i không yên ch . n n a canh hai v ch ng ng i u ng n c mà than th v i nhau,r i Th Thành xách g y mà lên Huy n, tính lên ó h i th m coi có vi c chi mà conkhông v . n Huy n ngoài h i th m lính gác thì h nói Th Ngh a có t i chi khôngbi t mà quan Huy n d y giam trong tr i ng sáng ngày có gi i qua t nh. Th Thànhnghe nói bi n s c, n c m t r ng r ng, tay run bây b y, mu n tr v nói cho v hay màb v không ành, ng d d m t h i r i m i tính v l y ti n em lo cho lính ng vôcho giáp m t mà h i con cho rõ. Th Thành v , v h i thì gi u không dám nói ra, lén mr ng xe l y m t quan ti n c t vào l ng r i tr lên Huy n n a. Lên n ó thì tr ng ãtr canh ba, nh có quan ti n nên lính lén d t vô tr i cho cha con g p nhau. Th Ngh athu t h t nh ng l i c a quan Huy n nói v i mình h i hôm l i cho cha nghe, r i khuyêncha ng lo s , vì mình ã vô t i mà quan Huy n l i có h a s l p th c u giùm. ThThành th y con t nh táo mà l i nghe quan Huy n có lòng th ng thì c ng b t bu n;chuy n vãn v i con c m t h i r i lính vô bi u ph i v k o lâu quan hay t là b qu .Khi Th Thành b c ra v thì Th Ngh a có d n v i r ng: Xin cha ki m l i cho khéomà an i m cho m an lòng; khuya này có qua bên t nh thì ch c chi u m t con s v t inhà, không có sao âu mà s .

Th Thành v t i nhà, th y v còn chong èn mà i, li n t h t u uôi c scho v nghe và c ng l a l i mà nói cho v kh i bu n r u lo s . V ch ng than th v inhau m t h i r i t t èn i ng . Tuy hai v ch ng bi t con mình là ng i vô t i, l i nghecó quan s t i binh v c, song n m nh t i thân con thì ru t th t b i h i, b i v y cho nênn m th n th c hoài ng không c. Nghe tr ng d n tr canh n m, Th Thành l m c mng i d y t èn; v c ng khoát mùng b c ra, kêu con gái th c d y n u c m. C m chínr i bèn v t làm hai v t, gi h m m móc vài con m m s c, l y lá chu i gói l i r i traocho ch ng xách lên Huy n ón mà a cho con em theo ng n d c ng. Th Thànhtay xách m y v t c m, tây c m m t gói m m, ng tr c Huy n mà ch t r ng ôngcho n m t tr i m c m i th y Th Ngh a i ra. Th Ngh a th y m t cha thì ch ng xi tn i bu n, nh ng mà ph i ráng g ng cho cha v ng b ng. Th Thành a c m v i m mcho con thì r ng r ng n c m t, ch không nói c l i chi h t. Tên lính h i i cho mau

ng qua t nh cho s m.

Th Ngh a l y c m m m r i l t t theo tên lính xu ng b n ng ng i xu ng mài. Th Thành c ng i theo sau, Th Ngh a ngó l i mu n nói chuy n v i cha, song b i


lòng nh ng b i h i m t tràn gi t l y, nên không nói chi c h t. Lúc i ngang qua ch ,Th Ngh a ngó vào quán r u th y Tr n T n Thân v i Lý Thiên Hùng ng i u ng r u,ch mình r i ngó nhau mà c i, coi b c chí l m, thì có ý m c c và trong lòng phátnghi. T i mé sông Th Ngh a xu ng xu ng r i ngó lên th y cha ng trên b thì nói vóir ng: Thôi cha v ngh , ch c s m t i gì ngày mai con c ng v .

Xu ng ã b i i mà Th Thành hãy còn ng ngó theo cho n i khu t r i m il n b c i v . B c vô nhà th y v n m dàu dàu trong mùng thì s v bu n mà phátb nh, nên Th Thành ki m l i khuyên gi i, l i nói d i r ng mình có g p quan Huy n vàquan Huy n có h a r ng h Th Ngh a qua n t nh, quan trên xem phúc b m r i thì sth v li n. Tuy v y mà bà Lê Th Thành c ng không vui, t i ngày c n m dàu dàu; ãkhông n c m mà h ng i d y u ng n c thì châu mày m t. T i b a ó b nh ho tr l i,làm cho Th Thành lo l ng vô cùng.

Sáng ngày sau, Th Thành tính b n thân i r c ông Tú oài, ch không dám saicon gái i n a, may v a b c ra c a thì th y r là Ph m K nh Chi Cái V ng lên. ThThành tr vô thu t h t m i vi c cho r nghe. K nh Chi nghe thì au lòng ch ng k xi tli n xin mình i r c ông Tú oài. Th Thành h i con d n c m cho K nh Chi n. nc m r i, K nh Chi m i i r c th y thu c.

N i ngày ó Th Thành c ng i t i ván gi a mà trông con hoài, song trông n t imò mà c ng không th y d ng. Còn K nh Chi r c ông Tú oài coi m ch h t thu c chom v , thu c u ng t gi ng mà n t i b nh c ng không th y gi m chút nào. K nh Chith y nhà b i r i không n b mà v . T i l i Th Thành n m suy ngh , ch c là con mìnhqua n ó b quan trên có nhi u vi c, nên ch a xét t i mà tha li n, có l h i chi u nàyng i ta tha thì mai nó m i v t i.

R ng ngày sau n a, Th Thành không th y con v thì trong lòng phát lo s , c ravô mà ngó ch ng hoài. K nh Chi th y v y bèn xin cho mình b i xu ng mà i ón ThNgh a, ví nh ón không g p v thì s i tu t qua t nh mà h i th m. V ch ng ThThành ng trông con, mà nghe r tính nh v y thì r t v a lòng nên h i d n c m ri tcho K nh Chi n ng có i cho s m.

K nh Chi b i xu ng i l n l n n t i ã qua t i t nh mà c ng không g p ThNgh a v , anh ta trong lòng sinh nghi, tính l i ây ch sáng ngày li u th h i th m coivi c lành d th nào r i s v th a l i cho cha m v bi t. êm ó K nh Chi n m d ixu ng nh n ói mà ng ch không n c m, b i vì tuy h i i cha v có a theo m t quanti n, song qua n ây ã g n h t canh m t r i, thiên h u ng h t có bi t mua c m âu mà n.

Sáng ngày K nh Chi b i xu ng l i u ngay tr c quán mua c m n. n u ngxong r i m i g i xu ng cho ch quán mà i vòng trong ch , có ý tính ki m lính tráng màh i không ra m i, túng th K nh Chi ph i tr v quán c m mà ngh . K nh Chi ng ng ingó ra ng, trong trí tính coi còn th nào khác mà h i th m n a, thình lình có m t


ng i trai kh n en áo dài, coi àng hoàng l m, ngoài b c vô ng i bi u ch quán d nm t mâm c m. K nh Chi có vi c bu n trong lòng, c ng i ch ng tay ngó ra ng chkhông ý n ng i trai y. Cách m t h i, ng i y kêu K nh Chi mà h i r ng:

- Chú âu mà l i ây?

K nh Chi nghe h i li n day l i áp r ng:

- Tôi Cái V ng.

- Chú vô ây có chuy n chi hay không?

K nh Chi không bi t có nên nói thi t hay không nên ú m t h i r i nói r ng:

- Tôi vô ây tính mua vài tay l i.

- Mi t Cái V ng, Tân Châu sao mà ng i ta a theo o Thiên Chúa quá v y chú.

- Tôi có th y ai theo âu.

- Sao l i không có. Tên Lê Th Ngh a nào Tân Châu ó theo o m i b tù r i.

- Sao ông bi t?

- Sao l i không bi t. Tôi làm l i trong dinh quan Án tôi m i chép cái án c a anhta h i s m mai ây. áng ki p!

K nh Chi nghe nói m hôi nh gi t, m t m i tái xanh, song g ng g o làm t nh màh i n a r ng:

- Không bi t ng i ó b kêu án bao nhiêu ông há?

- Quan Th ng này ngài thi t là ng i nh n c. Cái t i ó theo ng i ta thì ch clà x tr m, mà ngài có nh n nên ngài kêu án tù chung thân mà thôi.

- Úy! Kêu án chung thân mà ông còn nói có nh n.

- Tri u ình d y h b t c ng i nào có o thì ph i tr m, mà ngài không chém,nh th không ph i là có nh n sao?

- Không bi t ng i b x ó có kêu nài chi hay không ông há?

- Nó khóc d quá; nó ch i nó không có theo o. Mà ch i cái gi ng gì, theo tphúc b m c a quan Huy n nói rõ ràng nó ngh ch m ng tri u ình lén theo o m y n mnay, nó còn ch i gì n a c.

Ph m K nh Chi càng nghe nói trong lòng càng r i lo n, h i th m n a không cnên ng d y xin m t tô n c u ng ng i xu ng xu ng mà b i ri t v Tân Châu.


III

ã bi t trong sách nho có câu r ng: G m dao tuy bén song ng i vô t i khôngth chém c , nh ng mà vi c c a con ng i làm nào có ph i nh l i trong sách v yâu. Có l Lê Th Ngh a c ng ngh nh v y, nên lúc t bi t cha ng i xu ng mà qua bênt nh, tuy bi t mình là ng i vô t i, song b ng ph p ph ng không bi t vi c r i ây lành dth nào. B i v y cho nên Th Ngh a d i xu ng bu n bã tr m chi u, ngó n c xanh l icàng l nh l o t m lòng, trông tr i tr ng c vái van m ng.

Chi u qua t i An Giang r i tên lính m i d t Th Ngh a i th ng vào dinh quan Ánmà n p. B a y quán Án không ra khách, có m t ông Kinh l ch già gi t phúc c a quanHuy n ra xem r i ngó Th Ngh a l m l m. Th Ngh a s không dám ngó lên, c ngkhoanh tay mà ngó xu ng t. Ông Kinh l ch th y v y bèn c i g n mà nói r ng: M yc gan d há! . Th Ngh a nghe nói ch ng h ng không hi u trong t phúc nói làm saomà mình b qu nh v y, nên l t t và l y và khóc kêu oan, nói r ng mình ch ng h khinào dám trái lu t tri u ình mà theo o. Ông Kinh l ch r y nói: Nói t phúc nh v ymày còn ch i gì n a? . R i d y lính d t Th Ngh a vào khám.

Th Ngh a th y vi c ch ng hi n nên s run l p c p; n c m t ch y d m d , b línhn m tay d t thì c i theo, ch tâm th n b i r i không còn hi u c vi c chi n a h t.

êm y n m trong khám suy ngh hoài không hi u vì c nào quan Huy n ã nói ki mth c u mình mà sao quan Kinh l ch xem phúc b m r i l i c i g n và h m d a mình nhv y. Th Ngh a tính th m trong b ng n u quan trên kêu h i thì mình ng s n a, vi cthi t mình c khai thi t cho h n hòi, không l mình vô t i mà ng i ta nói mình có t i

c. Tính nh v y c ng ph i, mà i hoài cho n tám chín b a c ng ch th y quan òih i chi h t.

Qua b a th m i có ông Kinh l ch già vào xem xét tù trong khám, Th Ngh ath y ng i ngang bèn quì tr c ng mà kêu oan và xin ng xét giùm phúc b m c a quanHuy n ông Xuyên r i tha mình v nhà nuôi cha già m b nh. Ông Kinh l ch h i tên m ibi t Lê Th Ngh a bèn c i mà nói r ng: Quan Th ng và quan Án ã xét t phúc r ikêu án m y chung thân h m nay, m y còn nói gì n a c .

Th Ngh a nghe nói tù chung thân thì ngã l n mà khóc r ng lên, xem ra l y làmth m thi t. Ông Kinh l ch ngó l r i b i, không thèm nói chi h t. M y tr m t i nh n trong khám th y v y không hi u chuy n gì, áp ch y l i ng chung quanh, ng i thì l yl i d u ng t mà h i th m, k thì dùng ti ng i m àng mà c i ng o. Th Ngh a khôngthèm nói chi h t, ng d y i ri t l i góc khám ng i khoanh tay mà than khóc. M yng i h i d u ng t mà không th y tr l i thì h ghét nên h không thèm h i n a, mà hc ng không thèm an i. Còn m y a theo c i chê nó th y tánh tình nh th nó càngch c thêm, làm cho Th Ngh a n i gi n gây g r i sanh ra m t ám ánh l n r n r ntrong khám. Lính trong khám vào ánh t ánh h u âu ó r p h t r i m i b m v i quan


trên r ng Th Ngh a có b nh iên. Quan trên không tra xét chi h t, li n d y b Th Ngh avào khám t i m t mình, không cho tên tù nào c lai vãn n ó.

Th Ngh a vào khám t i ngó quanh qu t thì m m , ch th y có m t t m ván ng ab ng d u b d i t mà thôi, ch không th y có v t chi h t. M i ngày n b a n thìlính em vô m t tô c m v i vài h t mu i, lâu lâu m i cho m t con m m s c nh b ng haingón tay. H n r i thì anh lính óng c a b m t mình, mu n th c thì th c, mu n ngthì ng , không ai r y la chi h t.

Lúc m i vô khám t i thì Th Ngh a c n m than khóc hoài không bi t ai mà nh nl i cho cha m hay, k o cha m m i lòng trông i. Ngh nh v y r i l i s , vì cha ãgià, m thì có b nh, n u hay con b k t án chung thân thì ch c là cha u s u ch ng kh i lytr n, m áo não, b nh càng khó tr . Lo cho cha m r i l i lo cho n i em, vì ph n em y uu i mà l i mang ti ng nhu c nh ch ng bi t Ph m K nh Chi có th ng mà b o b c hay

không, hay là s lây ti ng x u r i h i không ch u c i.

Th Ngh a lo vi c nhà h t s c r i m i ngh t i vi c mình, ngh ch ng nào càngnghi cho Tr n T n Thân lo v i quan Huy n ng l p th mà h i mình, mà nghi ch ng nàothì gi n thêm ch ng n y. Ngày êm Th Ngh a xây quanh trong khám t i, n m h t s cr i i chung quanh, mà d u n m hay ng i, hay là i c ng nh cha m th ng ph n em,ch ng có m t giây phút nào mà quên c. Có nhi u khi Th Ngh a não i bu n trímu n b n ng ch t ph c cho r i, song ngh ph n làm trai mang n ng gánh hi u trung,d u tai ng ho n n n n th nào c ng ph i b n chí mà lo báo b c sanh thành, tài b in n v ng th . Có nhi u lúc Th Ngh a oan tình t c gi n, tính l p m u ki m k mà thoátthân, song th y t ng cao c a ch c khó n i ra, nên c c ch ng ã ph i co tay ch u phép.

Th m thoát ngày qua tháng l i, ch n lao tù x n b n ã n m n m. Ngày kia, ThNgh a ng n m chèo queo trên t m ván d u mà than thân trách ph n, suy t i ngh lui,trong khám thì t m t i l m , chung quanh thì ti ng ng i v ng b t, thình lình nghe s ts t d ng nh có ai ào t d i ch mình n m. Th Ngh a không hi u ai làm vi c chi âu, bèn lóng tai nghe thì ti ng s t s t c ng còn hoài cho n lính g n em c m m i h t

nghe n a. T i b a y thì im lìm, qua ngày sau bu i s m mai thì c ng ch ng nghe ti ngchi, n ch ng n c m s m mai r i l i nghe nh v y n a, cho n x chi u m i d t. Ty v sau m i b a u có nghe nh v y, mà ti ng nghe ngày càng l n. Th Ngh a l y làml nên có ý trông coi ai làm vi c chi âu. Nghe nh v y tr n m t tháng tr ng mà c ngkhông th y chi h t nên l n l n m n chí không thèm ý n n a.

M t bu i tr a, Th Ngh a n c m r i n m gác tay lên trán mà t ng n vi c nhà,t ng m t h i r i tâm th n m m t, trong vía ngó th y m t ng i d hình d d ng m c akhám mà d t mình ra r i ch ng cho mình v . V n Tân Châu th y ch mình khitr c c a nhà tiêu h t, mà l i có ba b n cái m t n m ó thì m i lòng nên ng i d am y cái m mà khóc. Ch ng khóc m i gi t mình th c gi c r i ng i d y th y d a chmình n m t ùn lên d ng nh có ai d i t moi t mà chun lên v y. Th Ngh ath y vi c quái g l y làm k , li n ng d y r i nép m t bên có ý rình coi ai làm vi c chi


cho bi t. Cách ch ng bao lâu t ùn lên thì có m t cái l tr ng ch ng b ng cái thúng.Th Ngh a v a b c l i dòm coi thì d i l y có m t ng i tr i u lên, râu ria x mxàm, qu n áo lang thang l i th i, coi d hình d d ng l m. Anh ta nh s chuy n mìnhchiêm bao th y khi nãy, t ng ng i này n c u mình, nên l t t quì xu ng và khócxin c u giùm làm ph c. Ng i d hình y th y Th Ngh a quì khóc thì ch ng h ng,

ng ngó quanh qu t m t h i, r i m i b c l i g n dòm sát trong m t và n m tay ThNgh a mà nói r ng:

- Ng có phép gì mà c u n c?

- V y ch ông là ai?

- Ng c ng tù nh n làm v y mà.

Th Ngh a nghe nói c ng tù nh mình thì bi t ng i y mu n ào ng ch màthoát thân, song r i ào sai ng nên m i l t vào trong khám t i c a mình. Th Ngh abèn ng i trên t m ván mà th ra. Ng i y l i khoanh tay m t bên Th Ngh a r i h ith m Th Ngh a quê quán âu, có v con hay ch a, b t i chi mà tù, và tù ã cbao lâu r i. Th Ngh a tuy th y ng i y là ch t khách, song vì tr n n m n m tr ngkhông th y ai h i th m thêm chuy n c a mình ng có nói ra cho nó gi i b t cái lòng s unão, nay nghe h i n thì t nhiên c m ng bèn em h t vi c nhà b i r i và vi c mìnhoan c mà t thi t cho ng i y nghe, không gi u gi m chi h t.

Ng i y nghe r i l ng thinh r t lâu, d ng nh trong trí suy ngh lung l m v y.Cách m t h i ng i y m i nói r ng mình là ng i Qu ng ông, song sanh t i Vi tNam, tên là M c Ti n, n m nay ã c 50 tu i. Cách 20 n m tr c anh ta ng i m tchi c thuy n l n, ch hàng hoá bên Tàu tính em qua Xiêm mà bán. i ngang qua PhúQu c r i g p giông t nên x bu m r i neo thuy n d a mé hòn mà ngh , ch ng dè quanAn Nam i tu n g p nói thuy n c a anh ta là thuy n n c p nên b t anh ta gi i qua AnGiang r i giam c m trong khám t i t y n nay.

M y n m nay anh ta th ng tính k thoát thân, song nh m coi không có th nàomà thoát c.

Cách m t n m tr i nay, chi u b a n tên lính em c m có c m theo m t con daophay, n ch ng tr óng c a thì l i b quên con dao trong khám. M c Ti n h i ý l t tl y con dao c m xu ng t cho lút cán mà gi u. B a sau tên lính vô ki m con dao màki m không có, ch c là t ng b quên n i khác nên không thèm ki m n a. M c Ti n

c con dao y m i quy t ào hang mà tr n. ào t c bao nhiêu thì l y tay b m màem lên khám r i t i lén qu ng xu ng hào sau khám ng lính kh i nghi. Ban ngày àot em lên, ban êm lén qu ng xu ng hào, làm nh v y h n m t n m tr ng t ng ã

xa r i nên m i ào tr lên m t t, ch ng dè lên c m i hay mình l t vào khám c aTh Ngh a.

Hai ng i bày t tâm s cùng nhau v a xong thì ã g n n b a c m chi u. M cTi n ng d y t giã Th Ngh a r i chun xu ng hang mà i tr v khám mình, tr c khi


i h a mai n c m r i s chun qua nói chuy n ch i cho gi i khuây. Qua ngày mai n c mr i thi t qu M c Ti n chun qua; hai ng i trò chuy n m t h i r i M c Ti n d t ThNgh a qua khám c a mình ng coi cho bi t. Th Ngh a chun xu ng hang thì cái hangh p l m, có ch thì bò c còn có ch nh thì ph i n m mà tr n. Th Ngh a th m nghM c Ti n ào c nh v y thi t là ng i b n chí dày công l m. Khám c a M c Ti n thìr ng mà sáng h n khám c a Th Ngh a. Y ng sáng ây là nh có m t cái l ch ng b nghai bàn tay, ng ch l y dòm ra ngoài thì th y d a bên vách có m t cái hào r i kh icái hào y thì c cây r m r p, cách ch ng 40 th c m i có m t dãy nhà c a lính . M cTi n ch cái l y mà nói r ng mình nh ó m i qu ng t xu ng hào c. Th Ngh ah i v y ch t i sao không ào hang ra phía ó l i ào tr l n vô, thì M c Ti n c t ngh ar ng mình th y phía ó có lính , s ào ra ó chúng hay nên ào vô phía trong, t ngtr ra ru ng c nào dè không tr i âu l i tr qua khám khác. Th Ngh a r M c Ti nào n a thì M c Ti n l c u nói r ng mình ã m n chí r i, tính th nào khác ch ào

hang coi ch ng ti n.

T y v sau, m i ngày hai ng i qua l i mà nói chuy n v i nhau hoài. Tuy lànhi u khi nh t i thân ph n gian nan thì hai ng i ngó nhau mà khóc, song thi t c ngnh có ng i h h nên b t bu n. H n c m s m mai r i ng i này không l i thì ng ikia qua, ch ng g n b a c m chi u thì v r i kéo t m ván bít mi ng hang l i, nên lính emc m không th y c. Lân la v i nhau c m t ít lâu, không còn bi t chuy n gì n a mànói, M c Ti n m i d y Th Ngh a h c nói ti ng Qu ng ông.

Ban u Th Ngh a không ch u h c, ngh vì mình là ng i Vi t Nam h c ti ngQu ng ông không có ích gì. Song trong khám m t ngày m t thêm bu n, mà tình b ub n m t ngày m t thêm m n, l n l n hai ng i th ng yêu nhau ch ng khác nào anh emru t. Th Ngh a mu n gi i b t lòng bu n mà c ng mu n t tình yêu m n M c Ti n nênm i ch u h c nói ti ng Qu ng ông. Và Th Ngh a s n bi t ch nho gi i, b i v y chonên cách ch ng vài n m thì Th Ngh a nói ti ng Qu ng ông gi ng nh khách. Haing i h nói chuy n v i nhau thì nói ròng ti ng Qu ng ông. Th Ngh a l y làm vui,nh ng mà có m t êm n m ngh mình là ng i Vi t Nam n u mình nói ti ng ngo i qu choài nh v y thì e quên h t ti ng n c mình. Mà bây gi mình mu n nói ti ng Vi t Namthì bi t nói v i ai? Lính em c m có khi nào h thèm nói chuy n v i mình âu mà mìnhnói. Th Ngh a ngh nh v y nên trong b ng có bu n m t chút.

Hai ng i lân la b u b n v i nhau ã c n m n m, tính ra thì Th Ngh a tù ãc m i n m r i, còn M c Ti n thì c 25 n m. M c Ti n ã già y u nên n m y

th ng hay au hoài. B a n M c Ti n au n ng mà không thu c men chi h t, bi t trongmình không th s ng n a c, th y Th Ngh a chun qua th m bèn n m tay Th Ngh akhóc r i t thi t r ng: Mình v n là cháu b n i c a M c C u, ông n i và cha khi tr c

u n i nhau mà c m quy n T ng tr n x Hà Tiên. Khi vua Gia Long thâu Phú Xuân t cv ít n m thì cha mình già y u nên m t l c.


Lúc y anh ta còn bé nên vua Gia Long không cho t p m mà k nghi p cha, m isai quan An Nam vô lãnh quy n T ng tr n Hà Tiên. M con M c Ti n bèn ch h t gia tàis s n em v Qu ng ông mà v i m t ng i c u c a M c Ti n, khi còn nh thì M cTi n chuyên h c t p v n ch ng tính ra ng thí ng làm quan, ch trong nhà giàu cól n mà ng i c u c ng giàu, ch ng c n chi ph i lo buôn bán. M c Ti n tuy dày công ènsách song i thi hai l n u r t luôn c hai. n 29 tu i anh ta th i chí không mu n h cthi n a, m i xin phép m r i s m m t chi c thuy n l n ng i mua bán ch i. M c Ti nd n thuy n xong bèn so n nh ng sách c c a cha l i, l a vài b ng em theo d ithuy n mà c. So n sách ra th y có b t a: ào Châu tri phú thì M c Ti n m ngr vô cùng, ngh th m r ng mình b y nay mình chuyên ôn nhu n kinh s ng i thi nênkhông th o vi c th ng c , nay mình tính i buôn mà g p c b sách này thì may bi tch ng nào. M c Ti n li n gói b sách y r i t giã m và c u xu ng thuy n, kéo neo tínhth ng qua Nam Vi t. Thuy n linh inh gi a bi n, n c xanh lét in tr i, M c Ti n bu nm i gi b sách y ra xem. c qua quy n th hai n t th n m th y trong y có gi um t phong th x p sát l m nên ph i gi t sách m i g p c. M c Ti n ch ng hi u làth c a ai, bèn ng i d y r i m ra coi thì là th c a cha mình vi t, trong th nói r ng lúcbình sanh b gi c Xiêm hay nhi u lo n nên b c vàng châu báu không dám t i Hà Tiên,m i ch qua hòn Kim Qui là m t hòn nh h ng Nam hòn Phú Qu c mà gi u. B tráil i có v m t t m a ch ch hòn ó n a. M c Ti n th y th nói nh v y thì suy nghhoài không hi u vì c nào mà b y lâu nay không nghe m mình nói chuy n y, khôngbi t cha mình gi u mà ã l y r i hay ch a, hay là khi ch t quên tr i l i cho m mình bi t.M c Ti n n m ngh c êm, mà c ng ch a t là ch n gi ; tuy v y mà anh ta ngh bây gimình qua Nam Vi t, chi b ng mình nh n d p này mà ghé hòn Kim Qui tìm th coi có ynh th c a cha nói ó hay không. M c Ti n v a t i Phú Qu c thì quan An Nam xét r inghi mình là môn c a M c C u mu n qua mà thâu o t x Hà Tiên, nên b t b tù ty n nay, ã ch a n c hòn Kim Qui, mà c ng không hi u m già còn m t.

M c Ti n nói n ó thì gi t l y tràn tr . Th Ngh a th y v y ng lòng nên ki ml i ng t ngon mà an i. M c Ti n khóc m t h i r i xin l i Th Ngh a v s anh em b ylâu nay không t thi t v i nhau, l i xin Th Ngh a nh may mà ra kh i ch n lao tù thìhãy ki m th ra hòn Kim Qui ng tìm vàng b c ó mà dùng.

M c Ti n nói r ng lúc b b t mình s l u vi c nên ã xé cái th c a cha, song d uth m t c ng ch ng h i chi, b i vì ra Phú Qu c r i nh m h ng Nam i thì s g p cáihòn ó. M c Ti n xin có m t i u này là nh Th Ngh a l y c vàng b c r i thì làm nki m thuy n quá giang mà qua t nh thành Qu ng ông r i h i th m n nhà thu t giùmcác vi c c c kh c a anh ta cho m và c u anh ta hay mà thôi.

Th Ngh a th y M c Ti n au n ng thì th ng, song ngh mình không có th nàothoát thân c nên không ý n l i tr i c a M c Ti n cho l m. Th Ngh a tr vkhám r i t i chun qua th m M c Ti n n a, thì th y M c Ti n ã t t h i r i. Th Ngh al y làm au n trong lòng nên ng i khóc cho n sáng m i chun v .


IV

T ngày M c Ti n ch t r i không có ai trò chuy n n a thì Th Ngh a bu n b c h ts c; có nhi u khi mu n ch t ph c cho r i ng tr cho s ch n tr n, song ngh M c Ti nlà m t ng i sang tr ng giàu có mà ng i ta còn ráng ch u cho n cùng thay, hu ng chilà mình, có lý nào mình l i th i chí. ã v y mà ph n mình l i còn cha m , mình ph i lobáo b ngh a sanh thành, tuy là mình b tai nàn nên không tr n o th n hôn song mìnhph i ráng n nh n ho c may có ngày sum hi p. Th Ngh a ngh nh v y nên r u màch ng h m i lòng th i chí.

M c Ti n ch t g n m t n m r i, m t êm kia Th Ngh a ng ngon gi c i p,thình lình nghe t b u có ti ng la v y. Th Ngh a l m c m ng d y r i ch y l i népc a lóng tai nghe coi n a êm có vi c chi mà trong khám ng i ta náo n c nh v y.Lóng tai m t h i thì nghe k la om ng i ch y r n, song không hi u vi c chi h t. Dòmk t c a mà coi thì th y ngay tr c c a khám t i ch mình b giam ó y ng sáng ng lòa.Th Ngh a nghi l a cháy khám, trong trí li n ngh n u mình ây ch c là b cháy thiêu,chi b ng phá c a ra ngoài tr c là kh i ch t, sau n a li u coi n u có th nào tr n c thìmình s bôn ào mà lánh n n.

Th Ngh a ngh nh v y r i hai tay xô c a thì c a ch c quá nên xô không n i.Phía ngoài ng i ta nghe càng l n, mà l i nghe có ti ng tr ng vang d y. Th Ngh a v as ch t v a mu n th a c h i l n x n này mà thoát thân, nên ng s n ch n xu ng kêvai bên tay m t vào cánh c a r i chuy n gân nín th mà l n m t cái r t m nh làm chocánh c a v ng ch t ngã r t xu ng t m t cái r m. Lúc y Th Ngh a ch ng còn k chin a, th y c a ngã li n nh y phóc ra ngoài r i ch y d c theo chái nhà ra t i sân, qu th yl a cháy khám r n r n, lính c m roi, tù xách n c ng xúm nhau mà ch a l a.

Th Ngh a bò theo m y ch t i, lén l i t i hàng rào r i v ch rào mà chun, ch ngdè ra kh i rào l i g p cái m ng l n. Th Ngh a mu n co giò mà nh y qua, song b c mtù h n m i m t n m, ch n ã cu ng, s c ã y u, li u nh y không n i, nên l n l n l iqua m ng r i nh m ngay tr c m t mà ch y. Tr i thì t i, t thì c m c r m r p, anh tach y té lên té xu ng, khó nh c không bi t ch ng nào. Ch y c m t h i ngó ngoái l ithì th y xa xa ng n l a còn tr i, bi t ch c lính còn lo ch a l a không dè mình tr n màr t theo, nên trong lòng b t s r i i th ng th ng mà ngh . V a i v a suy ngh , thìnhlình nghe phía bên tay trái có ti ng ng i nói chuy n v i nhau nho nh và ch y l t cnghe xào xào. Th Ngh a ch ng hi u ai ch y i âu, s lính theo b t mình, nên l i vô b ir i im lìm nín th . Cách m t h i th y có hai d ng ng i ch y ngang qua, m t ng i ch ytr c, m t ng i ch y sau, ng i tr c nói v i ng i sau r ng: Ráng ch y m t khúc n at i phía r ng thì h t lo .

Th Ngh a nghe m y l i nh ch c ng i n y là tù th a h a ho n mà tr n nhmình nên b t s . Song i hai ng i y ch y c m t i xa xa r i m i ng d y mà itheo. Anh ta v a i c n a canh thì t i m t ám r ng tràm, tuy là khó i song mu n


thoát thân nên ph i ráng. i n sao mai m c, u i ch n m i s c i không n i, ThNgh a th y có m t cây tràm l n ch t khô ng n m xiên xiên trên m t t bèn n m ngaytrên ó mà ngh l ng. Ngh m t h i r i ng quên n sáng m t tr i m c c ch ng m tsào, y ng sáng m t tr i chói ngay vào m t m i gi t mình th c d y.

Th Ngh a tính th m r ng bây gi mình ph i lén v Tân Châu mà th m cha m r is xin cha m tr n i v i mình n x khác cho kh i l u. Anh ta bi t Tân Châu h ngm t tr i m c nên nh m h ng y mà i. i n ng bóng, ph n thì m t m i, ph n thìói b ng, trong lòng lo s n u i trong r ng hoài nh v y ch c là ph i ch t ói. Ráng im t h i n a m t tr i v a tr ch bóng, may ã ra kh i r ng r i l i th y tr c m t ngtr ng minh mông, xa xa cách ch ng vài d m hú thì có m t cái nhà tranh, có khói bay trênnóc nhà, Th Ngh a ch ng xi t n i m ng, bèn i ri t l i cái nhà y. T i n i b c vô thìth y có m t bà già ch ng 60 tu i, u b c hoa râm, m c qu n v i en c , trên có mangcái y m mà thôi ch không có áo, ng ng i ch p trân d t chi u. Bà già th y ThNgh a qu n áo rách nát mà mình m y l i l m lem, không hi u ai i âu nên coi có s c s ,Th Ngh a nói d i r ng mình là b n l i Hà Tiên i ra Tân Châu mà th m bà con, il c trong r ng m y ngày rày ói khát h t s c may th y n i ây có nhà nên ghé xin c mmà n. Bà già nghe nói l t t vô bu ng b ng rá c m ngu i ra thì còn c vài chén, bèn

trên s p r i tr vô móc ít con m m lóc nh em ra cho Th Ngh a n. Th Ngh a nr i li n l y bà già mà t n và h i th m ng i Tân Châu. Bà già nói r ng: C u HàTiên i Tân Châu mà c u i l c t i trên n y, ã g n t i x Cao Miên1 r i, v y bây gi c uph i tr l n xu ng và i xéo xéo qua phía m t tr i m c m i c, mà bây gi tr i ã n achi u r i c u i không k p, v y thôi c u ây mà ngh r i khuya s i. H khuya c u ithì ch ng l i n a chi u c u t i Tân Châu, i ban ngày d h n ch i bây gi r i n a

ng tr i t i ch âu mà ngh ?

Th Ngh a th y bà già t t thì trong lòng ch ng xi t c m ph c, bèn xin phép chong nh ngoài mái hiên m t êm c ng c, ch ng c n trong nhà. Bà già không ch u,l t t l y ch i quét s p r i bi u Th Ngh a lên ó n m mà ngh , còn bà thì i l y n i n uc m, n m t tr i g n l n bà d n c m v i rau lu c m m kho r i m i Th Ngh a n v i bàn a. T i l i Th Ngh a th y bà gi a ng có m t mình bèn h i th m coi có con cháuchi hay không thì bà nói ch ng bà ch t có l i m t a con trai tên Cam, mà h i ch ngbà còn sanh ti n có thi u n c a ông Bình Tân Châu 30 quan ti n, bà không th tr n i,nên ph i em con mà cho ng i ta h n hai m i n m r i.

N m ngoái bà i bán võng có g p ng i Tân Châu bà h i th m con bà thì ng ita nói nó n tr m c a con ông Bình là Tr n T n Thân sao ó nên nó ã tr n i m t r i.X a rày bà không th y con v mà c ng không nghe tin t c âu, ch ng bi t nó có bquan b t b tù hay không. Bà già nói n ó thì r ng r ng n c m t.

1 Kampuchia


Th Ngh a th y bà già hiu qu nh nh v y r i nghe l i thi t tha nh v y thì c ngng lòng nên n m gác tay lên trán mà th dài.

n khuya bà già th c d y n u cho Th Ngh a n m t b a c m n a r i ch ch ngh ng cho Th Ngh a i. Th Ngh a tay không ch ng bi t l y chi mà n n, ch cúi l ymà t r ng: Cháu là ng i nghèo kh mà bà ti p ãi cháu r t h u nh v y, n này d ungàn ngày cháu c ng không quên ng. V y cháu xin l y t bà mà t n và nguy n xu ngTân Châu s h i th m giùm tin t c ng i con c a bà coi bây gi âu cho bi t . Bà giàg t u r i ng ngó ch ng cho Th Ngh a i.

Th Ngh a b ng ngang trong ng, khi thì c l p bít u khi thì l i n c t i b ng,i ri t t i n a chi u thi t qu th y m y cây gáo m c theo ng Tân Châu qua xóm Cây

Xoài. Th Ngh a b ng ã ói, song s ng i ta bi t m t nên chun trong m t ám dâun m mà ngh ch n, i t i r i s lén mà v nhà. Th Ngh a n m suy ngh ch c là v âycha m m ng l m, song m ng mà nghe nói mình v t ng c thì ch c là ch ng kh i r u lo.Suy t i ngh lui, s r i m ng, m ng r i bu n, bu n r i l i s cho n t i t èn m t látm i ng d y mà vô ch Tân Châu. Th Ngh a i ngang qua nhà cô T Chuyên là ng imình yêu m n tính gá ngh a châu tr n khi tr c thì nhà ã d i âu m t, ch còn có m tcái n n không v i m y b i chu i x r ó mà thôi. Th Ngh a trong lòng khoan khoáimu n i ri t v nhà thì th y ng i vô b bít h t, nhà c a c ng không có, còn cái v ncau thì ai n h t ch còn r i rát ch ng n m b y cây mà thôi. Th Ngh a xem v n x ac nh c nh v y thì lòng nh dao c t, ru t t kim châm, au n thay dâu b cu c i,ngao ngán n i thung huyên xiêu l c. Th Ngh a ch n run l p c p, l y a d m d , mu nb c vô mà gi b c ch ng kham, nên ng i b p t i u ng mà khóc.

Th Ngh a khóc m t h i r i l ng thinh mà ngó m y cây cau, v ng v ng nghe ti ngchó s a xa xa, r t r t th y d ng chu t xù xông tr c m t. Anh ta vùng ng d y r i x mx m i th ng vô ch nhà mình khi x a. êm y tr i tuy không tr ng, nh ng mà nhbóng sao t r ng nên m i v t u th y m m : cái n n nhà trên ch n y bây gi tranhm c ã bít h t. Cái sân là ch mình tr ng bông khi tr c không còn m t b i mà t l in i v ng d ng nh ai ã cu c mà tr ng khoai b p chi ây.

Cây quít d a chái nhà, khi tr c sai o n nhánh, nay c ng còn ây song c i khôlá coi ra nh tu ng nh ch ng bàng hoàng. Th Ngh a i xem cùng m y ch mình

khi tr c r i l n l n i th ng vô mi ng v n, cây trái iêu tàn, càng nh m d càng au,c tranh r m r p, càng i ch n càng v ng; t i cái ao sen là ch mình ng i r i th ththu t chuy n nhà v i em r l n chót ó, thì ao ã c n, n c ã khô, bông sen tr ng ch ng còn, ch còn th y m t vùng t bùn en thui v i m y con cóc nh y lom xom bênc ng. ng ch n ng n d a mé ao m t h i r i Th Ngh a quày quã tr ra, i ngang quam y cái n n nhà là ch khi m i vô trông th y r t au n lòng mà anh ta c ng khôngthèm d ng b c, c l m l i i ri t ra ng r i b ng xu ng ru ng nh m h ng nam mài t i.


Th Ngh a i n sáng g p m t cây gòn r ng m c gi a ng bèn leo lên ng i t icháng ba mà dòm ngó t phía r i leo xu ng nh m qua phía m t tr i m c mà i. Ai có bi tTh Ngh a i âu hay không?

S là khi v n quê x a dòm th y nhà c a tiêu i u m cha âu m t thì c m ngnên l y a dàm d , ch ng ra g p ao sen nh t i ph n th ng em r mình Cái V ng m itính i ri t xu ng ó ng h i th m vi c nhà và m cha em út.

M t tr i m c c m t lát thì Th Ngh a vô t i xóm Cái V ng. V khi tr c ThNgh a th ng t i lui ch i v i Ph m K nh Chi, ã quen ch em mình , nên nay ch ng cóchút gì b ng , vô xóm r i c nh theo con ng c mà i. n nhà ng tr c ngó vôthì qu là cái nhà ó, tuy cái nhà sau bây gi ã d c t qua phía bên tay m t, tuy bây gicó tr ng thêm m t hàng d a phía sau, nh ng mà tr c nhà c ng còn cái hào ây, d achái nhà c ng còn m y cây xoài ó, Th Ngh a nh m nhía m t h i r i b c vô sân; haicon chó vàng trong nhà th y ng i l m c qu n áo rách lang thang l i t loi ngoi thì ápra mà s a. Anh ta ng gi a sân không dám b c t i, thình lình nghe trong nhà có ti ngàn bà la chó, trong lòng kh p kh i không bi t có ph i là em gái c a mình ch ng.

Hai con chó dang ra, anh ta v a mu n i t i n a thì th y trong nhà có m t ng iàn bà b c ra, ch ng 40 tu i, v t áo tr c v t choàng ngang l ng qu n, u b t trùm

kh n v i tr ng, ngó Th Ngh a mà h i r ng: Chú âu l , n nhà tôi có vi c chi haykhông? .

Th Ngh a nghe la chó thì trong b ng m ng th m t ng em gái mình, ch ng dèch ng th y m t l không bi t là ai l i nghe h i thình lình, lính quýnh không bi t tr l ilàm sao cho c. Anh ta ng b ng , ng i àn bà y ngó ch m ch m m t h i r i anhta m i nh nh mà h i r ng:

- Th a thím, không bi t nhà n y có ph i là nhà c a Ph m K nh Chi hay khôngthím há?

- Chú h i nhà ai?

- Th a nhà c a Ph m K nh Chi.

- K nh Chi nào, tôi có bi t âu?

- Cách h n m i n m tr c tôi có ghé th m m t l n thì tôi nh ch n y.

- Tôi không bi t.

Ng i àn bà tr l i bao nhiêu ó r i b i vô nhà. Th Ngh a ng b v , m tbu n nghi n, v a mu n tr ra thì th y ngoài c a ngõ có m t ng i àn ông i vô, m c v n, tay c m m t r a, h i Th Ngh a là ai mà i âu ó. Th Ngh a c ng áp m y l i nhlà áp v i ng i àn bà khi nãy v y, thì ng i y h i r ng: V y chú có bà con hay làquen bi t chi v i Ph m K nh Chi hay sao mà h i?


Th Ngh a nói r ng mình là anh em b n h i nh , h n m i m t n m m c nghèo loi làm n nên không g p m t nhau, nay có vi c nên ghé mà th m coi m nh gi i th nào.

Ng i y nghe nói nh v y li n bi u Th Ngh a vô nhà. Th Ngh a qu n áo l mlem mà b ng l i ói, vì t s m m i hôm qua n nay không có v t chi vào mi ng h t,h khát n c thì l a v ng nào trong b m tay u ng cho d mà thôi, b i v y cho nênv a b c vô nhà thì li n ng i b p xu ng d i t. Ch nhà i c t cái r a r i tr ra bi uTh Ngh a lên ván mà ng i. Ch nhà l i h i:

- Chú âu mà i l i ây?

- Tôi c ng là ng i g c gác ây, song h i nh cha m nghèo nên xiêu l c, bâygi tôi Hà Tiên.

- Ph i, cu c t này h i tr c là ch K nh Chi ; anh ta bán l i cho v ch ng tôinay tính c chín m i n m r i.

- H i tr c tôi coi K nh Chi tuy không giàu; song trong nhà c ng n, khôngbi t t i sao mà bán nhà bán c a v y anh há?

- Anh ta nghèo là t i v , ch anh ta là ng i thi t thà làm n, làm sao n inghèo c.

- V làm sao mà anh nói t i v ?

- K nh Chi i nói con gái ông Thành trên Tân Châu, v thì ch a c i mà bà giàv ch t c ng ph i lo chôn. n ông già v ch t c ng ph i lo chôn n a, r i v có ch aau hoài ph i lo mà ch y thu c, n ch ng ph i lo nuôi , ch a y tháng v ch t

ph i lo chôn n a, r i em con nh v nuôi, làm nh v y giàu muôn h bây gi c ng ph inghèo, hu ng chi anh ta v a n, ch ph i giàu có chi hay sao.

Th Ngh a nghe rõ s tình nh dao c t, ngh i m chiêm bao khi khám thi tch ng l m. Anh ta s l u nên d n lòng g ng g o mà h i r ng:

- Không bi t bà già ru t K nh Chi bây gi còn m nh gi i hay không anh há?

- i, b c ng ch t n a.

- Anh có nh b ch t h i n m nào hay không?

- Tôi không nh ch c, ch t âu m t n m v i v anh ta ó a.

- H i nghèo b n òi quá bán nhà c a cho tôi ng l y ti n mà tr n r i g i concho ch B y Qu ch nuôi giùm còn anh ta thì i chèo ghe m n. Cách ba n m nay anh tad t con i âu m t, tôi không bi t bây gi âu.

- Tôi nghi p nh quá, không bi t nh có con trai hay là con gái?

- Con trai.


Hai ng i ng i nói chuy n v i nhau t i ó k ch ch nhà d n c m b ng lên. Anhch nhà m i l i Th Ngh a n, ch ng dè Th Ngh a t thi t r ng h i s m mai hôm qua

n nay mình nh n ói nên d u không m i r i ây mình c ng xin chút c m d mà n cho d . Ch ch nhà h i nãy th y Th Ngh a l m t nghi là k b t l ng nên h i th m

không thèm nói, nãy gi nghe nói chuy n v i ch ng thì m m m ng, bây gi nghe l ikhiêm t n n a thì ng lòng th ng nên hi p v i ch ng mà m i Th Ngh a lên n c m,còn ch ta thì tr xu ng d i b p n u thêm m t n i n a r i s n sau, Th Ngh a c mn c xong r i m i t t hai v ch ng ch nhà mà i. Ch nhà h i bây gi i âu thì ThNgh a không bi t i âu mà nói nên ú m t h i nói d i r ng mình i qua An Giang ki mthuy n quá giang mà v Hà Tiên.


V

Ai ã t ng tr i cu c ng cay, ã có n au vì ly bi t, thì m i bi t nh ng lúcbu n r u ch ng có lúc nào khó ch u cho b ng lúc nghe tin cha m mình ã t tr n mà duâm c nh. Th Ngh a trót m i m t n m tr ng ngày êm lu ng nh m th ng cha; khiv t ra kh i ng c thì quy t i ri t v nhà mà th m cha m ; v n quê x a, th y nhà c atiêu i u, m cha âu m t trong lòng tuy au n nh ng mà còn t ng r ng n u ráng s cki m tìm có l g p nhau. Nào dè n Cái V ng, nghe m cha ã s m tách su i vàng, emgái c ng h n du a ph ; em r thì vì th m t cho mình mà tán gia b i s n, thân bình b ngkhông bi t trôi n i n x nào. N u ng i th ng mà nghe t các i u y thì d u ru tb ng á c ng ph i m m, d u m t b ng sành c ng ph i t. Mà Th Ngh a không t d uai bi au n, c ng i t nh tu ng mà h i ph ng t i l n l n, th thì bi t ng i v nglòng b n chí là d ng nào, d u l núi c ng không nao, d u s p tr i c ng không núng.

Có l vì s ho n n n nó trau d i thiêu t cái lòng anh ta ã lâu r i nên ngày naym i c c ng nh v y ch ng? Ch c là t i nh v y, b i vì t khi nghe rõ vi c nhà r ing i n c m cho n lúc t giã ch nhà mà i, anh ta ch ng t d u chi bu n th m h t.Ch ng b c ra kh i nhà r i thì l m l i mà i hoài, i kh i xóm ra t i ng l i b ng trong

ng mà i c ngó xu ng t ch ch ng h ngó qua ngó l i.

N u có ai c c c lén i theo mà coi thì t th y Th Ngh a ra kh i xóm r i ru t gannh c t, n c m t d m d , tay m ng c, mi ng kêu tr i, xem ra l y làm th m thi t l m.

i c m t h i g p m t gò m bèn lên ó mà ng i than khóc m t mình, t c t i vì cham nh m m t mà không th y c m t con, r i l i trách tr i t n khu y r i nh ngng i l ng thi n. Th Ngh a au n trong lòng ch u không n i mà ngh r ng mìnhv t ng c là c ý mu n v g n g i m cha, nay m cha ã ch t h t r i, th thì mìnhcòn mang cái thân c c kh này ch n nh n n i d ng tr n n a làm chi? Ngh nh v y nêntính t v n mà ch t, tr c là trút cho h t cái n h ng tr n, sau n a n su i vàng ho cmay có sum v y cùng m cha. Quy t chí r i ng d y ngó quanh qu t thì ng tr ngminh mông, cách xa ch ng m t vài d m th y mé sông cái m i b n b i l i ó ngnhào xu ng sông mà ch t. i c vài công t, trong trí nh t i K nh Chi bèn ng l imà ngh th m r ng: K nh Chi vì m t ti ng h a h n, vì lòng tri k v i mình mà ph i tángia b i s n, n y r t n ng n , n u mình ch t thì làm sao mà n b i cho c. ã v y màmình b lao tù r i cha m bu n r u mà ch t h t ây ch c là quân ti u nh n âm m u khh i, cái oán này mình ch a tr c, n u b mà ch t i thì có áng làm ng i âu. Nghnh v y r i ng i ch m h m ch ng tay c m mà tính, tính m t h i r i ng d y nh mh ng m t tr i l n l m l i mà i ri t.

Th Ngh a êm ngày c i hoài, khi thì xông l t qua r ng khi thì h p l n mà quab ng, ói ki m xóm xin n, m t l a gò n m ngh , i c ba ngày b n êm m i t i m tsóc Cao Miên.


Anh ta i ngay vào sóc h i th m m i bi t ã n V ng Tr ch r i, t ó qua HàTiên ch ng còn bao xa n a. Th Ngh a i l n l n tính ch n b y ngày b y êm m i nHà Tiên. n n i r i anh ta m i tìm xóm r i bi n, tính l i ó mà xin làm b n r i.

Th Ngh a i d c theo bãi bi n; lúc y nh m lúc ban mai, n c l n, gió th i laorao, d i ch n sàn s t sóng c t vòi, ngoài c a linh inh thuy n ch y vát. Tr c m t th ycó ba b n chi c ghe r i ã v n b n r i ng c t cá lên bãi, k khiêng ng i gánh, ktát n c, ng i cu n bu m, sau l ng nhìn có m y c m núi xanh xanh, lùm lùm ch th pch cao, ch phun khói lam nh mây en, ch lòm nh l a t. Nhìn xem phong c nhngó tr i ngó n c, trong d ng bàng hoàng, thình lình sau l ng có m t ng i i t i vvai anh ta mà h i r ng: Làm gì mà ng ây? . Th Ngh a gi t mình day l i thì th y cóm t ng i trên 50 tu i, qu n áo c t, râu tóc ã hoa râm, t ng m o v m v , b t chc ng c i, không bi t là ai, nên ú không bi t sao mà tr l i. Ng i y th y v y bèn ti pr ng:

- Chú em nó âu l tôi không bi t?

Th Ngh a mu n th a d p làm quen ng ki m ch dung thân, nên áp r ng:

- Th a, tôi An Giang nghèo nàn không có ch làm n, nên vô ây tính ki m ch i b n r i.

- V y sao? N u mu n b n thôi v v i tôi; không h i gì, v i ng i ta baonhiêu tôi c ng tr ti n công nh v i ng i ta v y. Mà thu nay chú em nó ã có bi t ibi n hay ch a?

- Th a, ch a.

Ng i y ngó Th Ngh a r i nói:

- Không h i gì, v i tôi, tôi t p cho. Ngh i bi n không khó gì, i ch ng ít thángthì quen; ai c ng v y, thu nay có ai h c hành gì âu. Thôi i v i tôi.

Ng i y d t l i r i d t Th Ngh a i d a theo mé bi n v nhà; lúc i d c ng,h i Th Ngh a r ng:

- Chú em nó có cha m , v con chi hay không?

Th Ngh a nghe h i n vi c nhà thì au lòng ch ng xi t, nh ng mà mu n cho cóch yên, l i s quan trên ng i ta b t n a, nên ph i g ng g o mà nói r ng:

- Th a, tôi không có v con chi h t, ch còn m t m già bây gi ng v i anhtôi ngoài An Giang.

- Tôi ây không có con, trong nhà có hai v ch ng, thu nay tôi chuyên có m tngh ra bi n ki m cá em v cho v bán. Nói cho ph i, nh tr i t phò h nên trong nhàth ng c m n. N m nay tôi ã 56 tu i, trong mình có h i m t m i, nên tôi tính ki mm t ng i ph v i tôi ng tôi ngh chút nh.


Ng i này tên Nguy n V n Phi, th ng ng i ta kêu là ông Tám Phi, l i nói nghecó d u thi t tình, nên Th Ngh a trong b ng m ng th m, ch c c yên thân mà ch v n.

i v t i c a, ông Tám Phi d ng ch n r i ch tay xu ng mé bi n mà nói r ng: ó, chi cthuy n c a tôi ánh cá ó . Th Ngh a ngó coi thì chi c thuy n tuy không l n, nh ng màs a so n r t p, xem qua thì c ng bi t ng i ch thuy n k l ng mà l i m n chi cthuy n, nên h ng lo r a chùi s ch s luôn luôn. Lúc vô nhà thì th y nhà c a vén khéo màv ông Tám Phi l i vui v n a.

Tám Phi nói vi c mình tính m n Th Ngh a l i cho v nghe thì v m ng r ,khen ch ng hay, ch già c r i mà i l i có m t mình m t nh c l m. Th Ngh a n nóinh nhoi, tánh tình trung h u, v Tám Phi càng ngày càng lòng th ng. H ng ithuy n ra kh i mà ánh cá thì ông Tám Phi ch c n này hòn n , ch cách vát ng c ch yxuôi, ch mây sao mà bi t mây n i giông, ch n c sao mà bi t n c g n l n, nh v ynên Th Ngh a ã quen thu c ng i n c b c trong v nh Xiêm, ã thông th o cáchcoi bu m, c m lái mà i bi n. Nhi u khi ông Tám Phi m t nhà thì Th Ngh a i ánh cám t mình; l i nhi u lúc thu n gió cá nhi u Th Ngh a v i ông Tám Phi c ng có ch y tu tvô c a C n V i, c a R ch Giá, ho c c a sông c mà bán cá.

Th Ngh a c m t n m, tuy v ch ng ch nhà th ng yêu nh con ru t,nh ng mà anh ta ch ng h khi nào dám l u vi c riêng, c x ng mình là Ba Cu AnGiang mà thôi. Lúc bu n th ng th ng cha m , nh t i em, th ng gi n k ti u nh ngian m u, th ng th ng ph n K nh Chi l u l c. Mà h nh t i chuy n nhà thì trong tríth m quy t s ki m k ra hòn Kim Qui mà tìm vàng, n u qu c châu báu ng c ngà ynh l i M c Ti n nói v i mình thì li u k mà n n tr oán.

B a n v ch ng ông Tám Phi tr ti n công cho Th Ngh a m t n m là m iquan, r i nói v i Th Ngh a r ng mình nay già c làm ngh chài l i d m s ng tr in ng n a không n i mà th y Th Ngh a có n t siêng n ng, có tình trung h u thì th ng,tính bán ch u chi c thuy n cho Th Ngh a làm ch i ánh cá m t mình, ánh cá cbao nhiêu em v bán l i mình mua, làm có ti n bao nhiêu thì tr l n b y nhiêu, tr m t tr m quan thì làm ch t chi c thuy n, làm nh v y ho c may ra Th Ngh a m ikhá c.

Th Ngh a nghe v ch ng Tám Phi tính nh v y thì xi t n i vui m ng, ngh th mr ng n u mình ráng ch u c c i ánh cá mà góp cho giá chi c thuy n r i thì mình làmch mu n ra ki m hòn Kim Qui i m i ng. B i ngh nh v y nên anh ta ch u li n; thi tanh ta ng i thuy n ánh cá ch a y m t n m mà tr n g n h t. Khi tr c 90 quan thìông Tám Phi kêu mà cho t chi c thuy n không òi thêm n a. Th Ngh a có c chi cthuy n ch ng khác nào nh cá có vi, nh chim cách, trong lòng nóng n y quy t tìmcho b ng c hòn Kim Qui mà thôi, ng t lúc y gió ngh ch nên ph i n n ná mà ch , cánh cá em v i l y ti n, ng i ngoài ai c ng t ng Th Ngh a quy t theo ngh chàil i cho n già, ch không dè bình sanh nhi u n i ng cay, trong b ng toan i u v i.


Qua tháng giêng n m sau, Th Ngh a th y có ng n gió b c th i già m i quy t chíra kh i tìm hòn Kim Qui. Anh ta s a thuy n l i cho ch c ch n, s m bu m lái cho h n hòi,mua g o c i, n c m m, cá khô, ch xu ng thuy n r i l i th m v ch ng ông Tám Phi vànói d i r ng lúc n y i làm cá không c nên tính ra Phú Qu c ch n c m m v bán.

úng b a r m, khuya th c d y n u c m n r i tr i h ng sáng Th Ngh a m igi ng bu m m dây ch m i h ng tây mà ch y.

Thuy n ra kh i c a r i thì m t tr i v a ng m c, Th Ngh a ngó ngoái tr vô bthì th y nhà c a m m , trên có m y c m núi xanh xanh, d i có m y gi ng r ng lúpxúp. Gió b c th i b c cánh bu m làm túi, l n sóng ùa a thuy n ch y nh tàu, ào àotr c m i n c t hai, l m ch m sau l ng tôm nh y d ng. Thuy n ch y t i ng bóng,Th Ngh a ngó vô b thì ch ng còn th y chi n a h t, t b tr i n c minh mông, trênd i m t màu liên ti p; Th Ngh a tay n m lèo, ch n k m lái, chí tang b ng kh p kh iv i dòng xanh, nh chuy n c , tính ng i, lòng ân oán ch p ch ng nh non c .

Th Ngh a xem tr i ngó n c, suy t i ngh lui m t mình, d ng b i h i b ngtr c m i thuy n d ng d ng có gi ng núi n m ngang, mà phía tay m t xa xa l i có m tgi ng núi n a. Anh ta nh ch c tr c m t ó là hòn Phú Qu c, còn phía trên kia là núiTrà L n, b i v y cho nên tay n m lèo c xuôi gió mà ch y hoài, n tr i t i vô t i b r im i x neo thuy n mà ngh . Th Ngh a n u c m n r i gác tay lên trán, trên tr i bóngtr ng r m v ng v c, ngoài bi n l n sóng d p ào; trên nhành b y v n gi n chuy ncon, canh v ng ti ng chim kêu tìm . Th Ngh a tuy ng i coi lái tr n ngày m t m i,nh ng mà trong lòng lo l ng nên n m th n th c tr n canh dài. Tr i v a h ng ông, anhta v a th c d y n u c m n r i m t tr i m c thì kéo neo làm bu m ch y d c theo méhòn, tính ki m ng i mà h i ng d n o. Thuy n ch y t i x m i t i u hòn phíanam, ngó vô b thì th y m t cái l n, trong có ba b n chi c thuy n u t i ó, l i cóng i ta ng ph i l i. Anh ta li n b lái tr bu m xông vô ; m y ng i ng ph il i ch ng bi t là thuy n c a ai nên ngó s ng.

Th Ngh a vô t i, x bu m bu c thuy n xong r i m i leo lên b i l n l i ch m yng i ph i l i mà h i r ng:

- M y anh i, không bi t ây có ph i là hòn Phú Qu c hay không, m y anh?

Có m t ng i c ch ng 40 tu i, nghe h i t c c i ã không tr l i, l i h i ThNgh a r ng:

- V y ch chú em nó âu mà h i k c c v y?

- Tôi trong Hà Tiên, ch tôi sai tôi i ki m i m i v i y n. Tôi ch y tr n m tngày hôm qua n t i m i t i hòn n y, h i hôm tôi u phía trên kia tôi ng r i h i s mmai t i bây gi m i xu ng t i ây. Tôi ch ng có g p ai mà h i th m, mà thu nay tôic ng ch a i n ây, v y xin m y anh làm ph c nói giùm coi hòn này là hòn gì.


- Ph i, hòn n y là hòn Phú Qu c, mà ây là m i ông i, nh m u hòn, h quam i n y r i thì th y m i H nh, t m i H nh i tr l n lên ó là D ng ông.

- Ng i ta nói g n ây có m t hòn kêu là hòn Kim Qui, ch y có i m i nhi ul m ph i v y không anh?

- Hòn Kim Qui âu có i m i, ai ch cho chú em ó?

- Ch tôi bi u tôi ra ó coi nh có th b t ng thì b t, b ng khó b t thì h i giá ccho ch c r i v em ti n ra mà mua.

- Không có âu! Anh em tôi ây thu nay không bi t hay sao! Chú em nó i th tcông vô ích.

Th Ngh a nghe nói li n khoanh tay trên c làm b tính th m m t h i r i nói r ng:M y anh nói nh v y thì tôi i c ng không ích gì. Cha ch ! Mà ch tôi sai tôi ra ó n u

tôi i n a ch ng tôi tr v , ch c là b r y. Trong lòng tôi l ng l không bi t tính sao bâygi .

Có m t ng i ch ng 30 tu i, nghe Th Ngh a than nh v y bèn nói r ng:

- N u ng i ta bi u anh ra hòn Kim Qui mà anh n ây r i anh tr v nh v ysao cho ph i. ây xu ng ó ch ng bao xa, ch y ch ng m t bu i thì t i, thà anh ixu ng ó không có anh tr v , v y cho v a lòng ng i ta ch .

Th Ngh a th y ng i y nói trúng ý mình, thì h i ph ng t i r ng:

- Không bi t hòn Kim Qui i ng nào anh há?

Ng i y làm b lanh, buông tay l i ch y l y m t nhánh cây nh v d i t màch cho Th Ngh a r ng:

- T i ây anh c h ng nam mà ch y; anh s g p b n cái hòn d c ng; hòn thnh t là hòn en, hòn th nhì là hòn Rái, hòn th ba là hòn Th m, hòn th t nh mà n mngang ó là hòn Vàng. H anh i kh i b n cái hòn tôi m i ch cho anh ó r i thì anh sth y b n cái hòn n m dài tr c m i ghe, cái hòn chót nh n m phía bên c t chèo m i ólà hòn Kim Qui.

Th Ngh a nghe nói chíp trong b ng, song còn ráng h i thêm r ng:

- Anh có n hòn Kim Qui l n nào không?

- Không. Tôi có ch y ngang qua ó vài l n, ch tôi không có ghé.

- Không bi t cái hòn ó có ng i ta hay không anh há?

- Cái ó tôi không bi t ch c.

Ng i ch ng 40 tu i nói chuy n v i Th Ngh a h i u h t ó, nghe h i li n ngti ng nói r ng: Không có ai âu. B n cái hòn n m ngang ó, cái hòn chót phía bên c tchèo lái kêu là hòn Móng Tay thì có ng i ta , ch m y cái hòn kia thì không có .


Th Ngh a nghe nói m ng th m, ng i h i th m vi c chài l i m t h i, r i xu ngthuy n n u c m n, tính ó ngh m t êm i khuya s d y làm bu m mà xu ng hònKim Qui. Anh ta bi t ng i r i nên v ng b ng, t i l i ng ngon gi c, ch ng còn t lchi n a.

Sáng b a sau, Th Ngh a th c d y n u m t n i c m n phân n a, còn phân n a dành chi u. C m n c xong xuôi, anh ta m i làm bu m và t giã m y ng i nói chuy nv i mình hôm qua ó r i nh m h ng nam mà ch y. Thi t qu qua b n cái hòn khác n mngang tr c m i thuy n. Th Ngh a nh m cái hòn chót phía bên c t chèo m i mà ch y,t i ó thì m t tr i v a ng u. Anh ta l a m t cái v nh s n thuy n vào m t g c cây l ngie ra ngoài mé bi n, n m ngh i m t tr i tr t bóng m i x n qu n xách r a mà lên b .

Khi b c lên hòn thì không bi t âu mà i; anh ta ng nh m m t h i r i tínhtrong b ng r ng mình ph i i vòng tròn theo chung quanh cái hòn n y r i i ngang i d cn a thì m i tìm k l ng c; song bây gi tr i ã x r i mà mình không rõ cái hòn baol n nên không bi t i giáp vòng có k p hay không, v y thôi b a nay mình i b y m tkhúc r i r ng ngày th c d y s m mình s i cho giáp vòng. Tính nh v y r i anh ta c mr a nh m gi a hòn mà i s n vô. Hòn thì hoang tàng nên cây c i r m r p, nhánh giengang, tàn che ph khó i l m, có nhi u ch nhánh nh nó x r bít ng ph i ch t b ti qua m i c. Ban u t còn t, i c m t h i h t t bùn t i t cát, r i i m t

khúc n a l i t i á. Th Ngh a nh ch c gi a hòn có núi, song núi không cao b i khithuy n còn xa thì không th y hòn núi n i cao h n m t n c cho l m. Thi t qu h t iá thì tr c m t có m t dãy núi th p gi ng ngang, song ch cao ch th p không ch ng,

mà ch nào cây c ng m c bít h t, nên không th y á, l i ch cao h n h t là tr m th cm c là nhi u.

T i ch n núi, Th Ngh a ng i d a g c cây ngh m t h i r i quy t trèo lên trên chcao ng ng lên nh m a th coi cái hòn bao l n. Lên n ó r i ngó tr c m t thìth y mé bi n g n l m, m i hay gi ng núi n m d a mé hòn ch không ph i n m chínhgi a hòn. Th Ngh a ng ng ngó thình lình nghe cái s t, cây nh rung rinh, không rõlà con chi, anh ta c m r a ng ngó l m l m, song không th y ng t nh chi n a. Anhta s ác thú mà lúc y tr i ã n a chi u r i, nên l t t tr l i mà xu ng thuy n vì e tr it i gi a ng thì ch ng ti n. Xu ng t i thuy n thì m t tr i ã l n. Anh ta n s c mngu i n u h i s m mai ó, r i m i d y cho thuy n dang ra xa mà ngh .

êm y Th Ngh a trong lòng lo tính hoài nên ng không c, không bi t mìnhcó công i tìm vàng b c nh v y mà c hay không, nh c thì làm sao mà ch , vàch r i bi t âu; còn nh tìm không c thì mình tính vi c chi, ch không l nK nh Chi ch a n, oán c a ti u nh n mình ch a tìm ra m i mà mình linh inh n i bãic n, trôi n i ch n v c sâu hoài hay sao. M ng bàng hoàng tr n tr c nên ng ch ng ngbao lâu k tr i sáng. C m n c xong r i mu n xách r a mà i vòng theo mé hòn, songngh ng i hi m tr l m, mà i d a mé thôi thà mình chèo thuy n mà i còn ti n h n.Ngh nh v y nên m dây r i chèo d c theo mé, và chèo và ngó vô b coi có th y hang


h gì hay không. Lúc s m mai tr i thanh gió t nh nên Th Ngh a chèo sát d a mé, coich ng hoài mà không th y chi h t, ch có r ng r m ri, nhánh rào ngang, r x d c bít ch th t mà thôi. Chèo h n n a bu i xu ng t i u hòn, k tr i phát gió lao rao, Th Ngh alàm bu m ng mà ngh tay, ch y tr lên mé bên kia ch ng bao lâu thì th y ch n núi rasát mé bi n, cây c i th a l n, l i có m t cái r t kín, nh m thuy n u êm ái l m. ThNgh a chui thuy n vô , h bu m, bu c dây r i m i xách r a mà i d c theo ch n núi.

ng i thì ít có cây c n tr , song á ch p ch ng nên i r t nh c nh n.

i c m t khúc c ch ng chín m i công t, x y th y núi d ng ng sát mébi n. Ch y l i c ng có m t cái thuy n u coi êm h n cái h i nãy n a. Anh ta ngnh m cái r i nh m hòn núi, l i th y á d ng ng ó có m t cái hang l n, mi ng hangb ngang có vài s i và b cao h n m t t m, song dây cóc kèn v i dây bìm bìm gi ng bíth t phân n a.

Anh ta l n l n n mi ng hang, l y r a ch t dây gi ng ph ó h t r i ng dòm vôtrong hang thì th y t i m m . Anh ta d d không dám vô, c ng ngoài mà dòm m th i r i tr l i chèo thuy n em l i ây mà u.

Bu c thuy n xong r i m i xách r a nh y lên, l m l i i s n vô hang, d ng nhng i ã vô ra quen thu c ng r i v y. Trong hang m m , Th Ngh a i l n l n chkhông dám i mau; i t i âu chàng hiu, r n m i ch y n ó, có khi cóc gi t mình nh yeo ch n, có khi d i lính quýnh bay ng m t. Th Ngh a li u m ng mà i, ch trongb ng ph p ph ng l m, b i vì n u thú r ng r n c n m âu ây thì khó mà lánh thân,ho c ch ng c c. Hang ngoài tuy l n mà vô trong l i h p l n l n, có ch ph i cúi

u chun qua m i c. i m t h i t i m t ngã ba, anh ta ng dòm thì ng th ng coih p té mà l i t i en, có ngõ qu o bên tay m t thì là r ng mà l i sáng sáng l n l n, t ngth m r ng mình ã qua g n t i mi ng hang bên kia r i nên có y ng m t tr i d i sáng nhv y. Ch ng dè i c m t khúc, th y tr c m t sáng ho c nh trên t b ng. Th Ngh atrong b ng ã h nghi mình i sai ng; tuy v y mà c ng c i t i hoài, có ý mu n bi tcoi cái hang này tr ra âu, nào ng l i n ch sáng y thì th y có m t cái l l n trêntr xu ng.

Th Ngh a ng l i ch l ngó lên, th y mây trên tr i rõ ràng, m i hay n u mìnhdài dài theo trên núi có l mình c ng g p cái mi ng l này, song ngó k thì t trên mi ngl t i ch anh ta ng coi xa l m, trên không có th nào mà xu ng c. Ngó lên r im i ngó chung quanh thì th y cái hang n ó l i r ng l n, bèn i t i n a. Th Ngh a ithì th y hang l n l n t i càng t i, mà l i càng r ng, i ch ng ba ch c b c x y th y cáihang ch y bùng binh ra b ng hai c n nhà, chính gi a có m t ng chi cao t i ng c nhc i ch t ó v y, l i hai bên ng y có v t chi en gi ng nh ng i ta quì, xa coi khôngrõ.

Th Ngh a trong b ng ph p phòng ng n ng i, không dám b c t i, bèn ng màt ng h ng thì ti ng d i r n trong hang nghe b t r n óc. Anh ta vái th m vong h n M cTi n n u có linh thì xin em ng d n n o ng tìm cho c b c vàng m i có th qua


Qu ng ông mà báo tin c, l i h a th m n u mình c bao nhiêu c ng ch quaQu ng ông mà chia cho m M c Ti n phân n a.

Nh t i M c Ti n thì li n nh t i s c c kh c a mình trong khám t i h n m im t n m, mà nh t i s c c kh y thì l i nh t i ph n c a m cha, nh t i thân em gáivà em r , mà h nh t i vi c nhà thì lòng nh dao c t, ch ng còn bi t s chi n a h t, nênx m x m i ri t l i ch m y v t en en y ch ng chút d d n a. Th Ngh a t i n i rcoi thì th y ng nh ng c i y là ngà voi, còn m y v t en en nh ng i ta quì ó làm y cái ché. Anh ta v a r ng ngà voi thì trong b ng m ng r vô cùng, tay run r y,ng c h i h p, bi t ch c mình ã tìm trúng ch r i. Anh ta coi k thì ng ngà voi n mhay b y ch c c p, còn ché thì là n m cái, hai cái l n b cao t i rún và ba cái nh b caot i u g i, m i cái u có n p y và dây ràng coi ch c ch n l m.

Th Ngh a r m y cái ché, ng suy ngh m t h i r i l y r a c t dây ràng m t cáiché l n và m t cái ché nh thì dây tuy còn nguyên nh m i ràng, song ã m c t bao gi ,nên v a ng t i l i r a thì là t h t.

Anh ta gi hai cái ché lên coi, trong ché l n thì b c nén, còn trong ché nh là vàngthoi. Anh ta li u ch c trong m y cái ché kia c ng là vàng b c ch ch ng có v t chi l nênch ng c n ph i coi n a, bèn r a ng i ch m h m mà ngh r ng thuy n mình nh l m,n u ch h t mà em v thì s ch không n i, chi b ng mình ch l n m t m ng i muam t chi c l n r i s tr l i ch n a. Suy ngh nh v y r i m i ng d y xách r a tr l nra. Th Ngh a xu ng thuy n l y m t cái thúng l n r i tay xách thúng tay c m r a i vôhang n a. Chuy n này quen thu c ng r i nên c i ri t ch ng chút nào b ng . Vô

n ch vàng b c khi nãy, Th Ngh a bèn h t b c nén trong ché l n ã gi n p ra r i ómà b qua bên thúng; y thúng r i tính i mà tr ra, ch ng dè nhóm th thì n ng quánh m i i b t ti n nên h t b t l i còn ch ng n a thúng r i m i i i. Th Ngh axu ng thuy n b c sau b ng lái, l y chi u y l i r i i thêm n a thúng n a, màchuy n này l i có l y bên ché nh vài thoi vàng và l y m t c p ngà voi r i m i tr ra. T imi ng hang anh ta thúng b c xu ng kéo dây bìm bìm làm cho bít mi ng hang r i m ixu ng thuy n.

Lúc y tr i ã g n t i nên Th Ngh a tính u thuy n t i ó mà ng , i sáng ngàys i. êm y n m tính t i ngh lui, tính coi ph i làm th nào mà ch cho h t vàng b c r il i tính h ch r i thì em âu và ph i làm th nào ng i tìm em r mà ng i ta ngbi t mình c. Suy ngh t i canh khuya x y nghe trên núi có ti ng c p kêu cà um vangd y; lúc y tr i êm tr ng sáng, s ây b t ti n nên anh ta l t t ra m dây r i chèothuy n i tr l n l i, vòng theo mé cù lao, n tr i r ng ông thì th thuy n n u c m nr i m i làm bu m mà lên Phú Qu c.


VI

Tuy Th Ngh a th ng nh m lòng h ng chua xót ch ng chút nào nguôi, nh ngmà nay tìm c b c vàng r t nhi u, ngh r i ây mình s có th mà n n tr oán c,nên khi ng i thuy n tr v thì lòng th th i d ng nh cá g p n c, chim vào r ng.Thuy n tr lên Phú Qu c, Th Ngh a tính n u v Hà Tiên ng i ta th y mình có b cnhi u sao ng i ta c ng nghi, nên day m i tr bu m r i nh m hòn Tre mà ch y th ng c aR ch Giá. B gió ngang thuy n ch y c n, ch không ph i ch y xuôi nh h i b n ra c,b i v y cho nên ch y n m t ngày hai êm m i t i hòn Tre. V lúc v i ông Tám Phi,Th Ngh a có vào c a R ch Giá, Cà Mau mà bán cá th ng th ng nên quen ngthu c n o h t, nay n hòn Tre, tuy tr i ã t i r i, song Th Ngh a không ch u u màngh , th a tr i có tr ng c nh m h ng c a mà vô.

Vô t i R ch Giá thì ã u canh t , thiên h u ng h t, trên b d i sông imlìm, duy cách xa xa nghe có ti ng ng i tát n c ghe mà thôi. Th Ngh a c t thuy n r ith a canh khuya êm v ng, gi thúng b c ra mà m thì c 125 nén. Anh ta s p b cdài d i khoang ghe, múc ít gáo n c vô r i m i l y bùn qu y cho c ng chong i ta không bi t. Gi u b c xong r i m i n m mà ng , b i vì m y êm r i ng không

c, nên trong mình m t m i vô cùng.

R ng ngày Th Ngh a th c d y n u c m n r i chèo thuy n l i mà c t d a m tbên chi c tàu H i Nam. Anh ta th y ng i d i tàu là khách Qu ng ông bèn dùng ti ngQu ng ông mà làm quen. Nói chuy n v i b n tàu m t h i r i g i thuy n b c lên b ,ki m th y hù, c o u gióc bính và mua hai b qu n áo khách r i tr xu ng thay qu n iáo, b n tàu xem th y ch ng h ng không bi t anh ta là khách Qu ng ông hay là ng iAn Nam. Th Ngh a ki m chuy n nói l là m t h i r i m thuy n làm bu m mà i. Rakh i c a, Th Ngh a ch m i h ng Nam mà ch y, tr i v a t i thì ã t i sông c, bènb lái tr bu m mà vô c a r i ch y th ng vô Cà Mau.

T i sao Th Ngh a h i ngoài hòn Kim Qui thì tính ch m t m b c ng i ki mmà mua m t chi c thuy n cho l n r i tr l i mà ch n a mà khi t i R ch Giá r i ãkhông ki m thuy n mà mua, l i c o u gióc bính r i ch y xu ng Cà Mau? S là ThNgh a khi vô R ch Giá thi t c ng có ý ki m thuy n mà mua, song ngh l i ph n mìnhrách r i n u i h i thuy n mà mua chi kh i ng i ta nghi. ã v y mà mua thuy n l nr i mình ch b c vàng bi t em i âu mà . N u em lên b ki m ch gi u thì s m t:n u ngoài hòn r i h c n dùng bao nhiêu ra ó mà l y b y nhiêu thì s i nhi u l nng i ta th y ng i ta nghi; còn n u mua thuy n l n r i d i thuy n hoài thì càng dl u h n n a. Th Ngh a suy ngh áo r i m i tính c o u gióc bính gi khách Qu ng

ông r i s mua m t chi c tàu H i Nam ra ó ch h t vàng b c mà d i tàu. H cótàu r i thì mình x ng là chúa tàu Kim Qui, thiên h t t ng mình là khách Qu ng ôngch ng ai còn v ch chuy n mình v t ng c mà d u th y mình có vàng b c nhi u c ng


không b i móc chi c. B i tính nh v y nên m i c o u làm khách song mà mua tàuthì c ng s b ti ng n a nên m i kéo bu m mà xu ng Cà Mau.

Th Ngh a vào Cà Mau thì ki m khách Qu ng ông mà làm quen, n m c utheo cách Qu ng ông mà nói chuy n c ng dùng ròng ti ng Qu ng ông, b i v y chonên ch ng nh ng ng i An Nam thôi mà th m chí khách Qu ng ông c ng t ng anh talà ng bang n a. Th Ngh a t i r i li n h i mua m t chi c tàu H i Nam. May lúc y cótên Kha M c, là khách H i Nam, có óng m t chi c bên Tàu m i em qua, mà vì thi uv n nên i buôn ch a c. Th Ngh a nghe vi c nh v y m i n h i mà nài. Ban uKha M c d c d c không ch u bán, ch ng th y Th Ngh a nói quá m i ch u bán, mà d tgiá 60 nén.

Th Ngh a h i th m khách Qu ng ông thì h nói chi c tàu y óng có 30 nén màthôi, mà Th Ngh a quy t mua cho c không k chi m c r , nên ráng tr lên t i 50 nénmà Kha M c c ng ch a ch u bán. Th Ngh a trong trí ã ch u mua 60 nén r i, songch a nói cho Kha M c hay là vì mình còn ng suy ngh không bi t mình mua tàu r im n ai i b n. Ngh t i s này trong lòng càng r i l m, b i vì ây x l , mình khôngquen bi t ai, n u mình g p ai m n n y r i lúc ra hòn Kim Qui b n nó dòm th y vàngb c nhi u xúm nhau gi t mình qu ng xu ng bi n ng o t h t c a c i y chia v i nhauthì té ra mình tìm vàng b c ã không ích gì mà l i còn h i n tánh m ng mình n a.

Th Ngh a n n ná Cà Mau ã ba b n ngày mà tính vi c chi c ng ch a xong. B an n c m chi u r i, tr i mát n m sau ghe mà hút thu c. Lúc ch ng v ng t i ng n mlo tính toán thình lình nghe có ti ng m t ng i khách than khóc om sòm. Th Ngh a l mc m ng i d y thì th y thiên h t u tr c m t c n ph ngay m i ghe ông dày dày. Anh tach ng rõ vi c chi nên l t t b c lên b mà coi, ng dòm vào c n ph y thì có m tng i Qu ng ông tay c m dao và nói và khóc, l i có n m sáu ng i Qu ng ông khác

ng ôm ng i c m dao y mà nói om sòm, ng i bi u thôi, k khuyên ng nóng. ThNgh a ban u t ng là ám ánh l n nên có ý mu n tr xu ng thuy n, ch ng ngheng i c m dao ó nói r ng: Buông tôi ra ng cho tôi c t h ng tôi ch t cho r i thì ThNgh a m i b c vào ph tính h i coi có chuy n chi náo n c l m v y.

Khi Th Ngh a v a b c vô thì th y m y ng i kia ã g tay l y con dao r i, cònng i than khóc ó thì ng i trên gh mà khóc k nghe th m thi t. Th Ngh a b c l i g ndùng ti ng Qu ng ông mà h i th m; m y ng i can gián nãy gi ó t ng anh ta là b n

ng bang nên ch ng gi u gi m chi h t, m i t r ng: Ng i khóc ó tên là Tr n M ng,có m t chi c tàu H i Nam, th ng ch hàng i H Châu, ho c i Xiêm mà bán. Nay tàu

H Châu ch hàng v n a ng b chìm, tàu ã m t, mà v n li ng s ch tr n, b i v ycho nên r u r mu n t v n mà ch t .

Th Ngh a ng nh m Tr n M ng thì ng i tu i c ch ng 45, hình vóc cao l n,b t ng m nh m , m t ngang môi dày, trong b ng ngh th m r ng ng i n y tánh tínhc ng c i mà trung h u, n u mình dùng thì s có ích cho mình c. Ngh nh v y r im i b c l i ki m l i an i m t h i, ch ng khách Tr n M ng b t bu n r u và thôi than


khóc, Th Ngh a m i nh c gh em l i ng i m t bên, h i th m coi ng i g c huy nnào, gia s nguy bi n làm sao mà n n i ngã lòng mu n t v n nh v y. Tr n M ngth y Th Ngh a không quen bi t tr c mà có lòng ái tru t n ph n mình thì c m ngnên em h t vi c nhà mà t thi t cho Th Ngh a nghe. Anh ta nói r ng mình là ng i g cgác t nh thành Qu ng ông, cha m sanh có hai anh em, mình là l n, còn em là Tr nNh , nh h n mình ba tu i. H i nh , tuy cha m không ph i là giàu l n, song nh cha ibuôn ngo i qu c m y n m nên trong nhà có ôi ba tr m nén b c. Cách m i n m tr c,khi m ã qua i r i, cha ngh trong mình già y u không th sanh s n n a c, nên tínhchia tài s n cho hai con ng có sanh ph ng i làm n. Cha mua hai chi c tàu H i Nammà cho m i a m t chi c, l i cho m i a n m ch c nén b c ng làm v n mà i buôn.Tr n M ng thì th ng hay i Xiêm, R ch Giá, Cà Mau, H Châu, còn em mình là Tr nNh l i hay i Cao Miên mua khô mà ch v Qu ng ông. Anh em i buôn ch ng baolâu thì cha ã t th . Cách sáu n m nay Tr n M ng Xiêm v a qua t i R ch Giá thìnghe tin em mình nhu m b nh ch t Bi n H , trong lòng b t r t ch u không c m ineo tàu R ch Giá r i m n thuy n nh mà i Bi n H . Khi R ch Giá ra i có c160 nén b c, s l i d i tàu không ai gi gìn nên gói h t mà xách theo. ã bi t ngi thì êm hôm v ng v , song Tr n M ng võ ngh cao c ng, s c dám i ch v i m tôi m i, nên không lo chi h c p gi t c. i t i Tân Châu s c nh m y n m v nhàn T t g p em mình thì nó th ng hay nói có quen m t ng i Tân Châu tên là Tr nT n Thân, b y lâu nay th ng t t v i nó l m, m i l n nó i Cao Miên u có ghé ó ch i m t ôi ngày. Tr n M ng tính ghé ó mà h i th m tin t c coi Tr n T n Thân có bi tem mình ch t h i nào và ch t t i âu hay không. B c vô nhà Tr n M ng x ng là anhru t Tr n Nh thì thi t Tr n T n Thân ni m n l m, tr i chi u m i ng i, h i tr n un c, l ng x ng lít xít.

Ch ng nghe nói Tr n Nh ch t thì Tr n T n Thân ch ng h ng, nói r ng n mngoái Tr n Nh có ghé th m r i nói i Bi n H , l i h n ch ng tr v r i ghé mà trônghoài không th y, t ng Tr n Nh i th ng ch không dè ã t tr n. Ch ng nghe Tr nM ng nói r ng bây gi mình tính lên Bi n H tr c tìm hài c t em, sau n a coi em ch tmà b c ti n ai gi thì Tr n T n Thân l c u tr môi r i nói r ng: Tháng tr c trên CaoMiên có gi c Xiêm2 , nay v a m i yên, song d c theo sông quân lính canh tu n còn nh tl m, s i ch ng ti n . Tr n M ng quy t chí d u khó d th nào c ng i mà thôi. Tr nT n Thân th y v y m i khuyên Tr n M ng tr ti n bi u chi c thuy n R ch Giá tr v ,r i m n ghe l n nh và hai ng i chèo ng i n c ng c cho d . Tr n M ng nghel i làm y nh v y, l i th y Tr n T n Thân thi t có b ng t t nên l y b c ra m mà g icho Tr n T n Thân 140 nén, còn em theo vài ch c nén mà thôi. i d c ng thi t línhtu n hay kêu ghe ghé l i mà tra h i, song h i r i c ng th i ch không c n tr chi h t.Tr n M ng lên Bi n H trót tháng, h i th m h t s c mà không ra m i, cùng th ph itr v . Khi v t i Tân Châu ã n a êm r i Tr n M ng ghé qua nhà Tr n T n Thân ng

2 Thái Lan


l y b c mà qua R ch Giá; v a m i kêu c a thì Tr n T n Thân l t t ch y ra, ã khôngm i vào nhà mà l i d t l i v n chu i l a ch t i mà ng, r i nói rõ v i Tr n M ngr ng: Chú báo h i quá! Hôm tr c chú ghé nhà tôi, k sáng b a sau quan Huy n l i vâynhà mà b t tôi tra h i tôi v y ch có m t tên khách nào bên Xiêm em th qua cho vuaCao Miên mà ghé nhà tôi làm vi c gì, nói chuy n chi? Tình thi t tôi khai thi t mà quankhông nghe, c kh o tôi hoài. Tôi nói chú có g i cho tôi c t giùm 140 nén b c qua Bi nH mà tìm em ch không nói chi h t. Quan nghe nói nh v y m i xét nhà r i l y h t b c,l i b t giam tôi n m sáu ngày m i ch u th . H m nay quan cho lính rình nhà tôi luônluôn, i h chú v ghé qua ây thì h b t mà gi i chú qua t nh. Vi c kh n kh nh v ychú ph i li u th nào, ch n u chú d n dà ây ch c là b h i . Tr n M ng nghe nói h nphi phách tán ch ng k chi n s ti n b c m t, ch n n n v i Tr n T n Thân tính giùmcoi có m u nào mà làm cho mình thoát thân c hay không. Tr n T n Thân bèn m nm t chi c xu ng nh r i cho hai ng i b i mà a ri t qua R ch Giá.

Tr n M ng thu t chuy n cho Th Ngh a nghe, nói t i ây thì ng i khoanh taykhóc thút thít m t h i r i m i nói ti p r ng: Khi anh ta v t i R ch Giá b c xu ng tàuthì trong mình còn có 12 nén b c mà thôi, không còn v n mà i buôn n a. Anh ta CàMau có anh em quen nên m i kéo neo xu ng ó mà c y anh em giúp v n. Thi t là nh cóanh em giúp s c nên m y n m nay m i có v n i buôn mà i buôn n m nào tr s h i r icòn d chút nh mà thôi, b i v y cho nên n n m nay c ng ch a tr h t v n l i cho anhem c. N m nay tháng giêng anh ta có b nh, i bi n không c, nên m i sai t ngkh o ng i tàu i H Châu mua hàng mà ch v . Tàu ngang qua Bãi Bùn r i g p giông l nnên sa vào bãi c n úp tàu, hàng hoá trôi h t. Anh ta nói n ây l i càng khóc thêm n a,than r ng cha m l i tài s n bây gi ã tiêu r i h t r i, mà s nghi p h t ch ng nói làmchi, ng t m c n anh em không th tr c, thôi thì ch t cho r i ch s ng mà th t cv i anh em thì x u h l m, s ng làm sao cho ng.

Th Ngh a ng i nghe Tr n M ng thu t chuy n g i b c cho Tr n T n Thân mà m th t thì trong lòng c m ng, r i l i có ý nghi cho Tr n T n Thân bày m u mà o t c ay. Ch ng nghe nói s nghi p m t h t mà m c n tr ch a d t nên tính t v n mà ch t thì

bi t rõ ng i có trung tín nên quy t ki m th mà d Tr n M ng theo mình, tr c làs n có ng i tin c y mà d t i ch b c vàng, sau n a s n có k là ki ng là vi ng ngàysau lo n n báo oán.

Th Ngh a tính th m nh v y r i m i ki m l i ngon ng t mà an i Tr n M ng, l inói r ng mình th y anh ta là ng i có chí làm n, mà r i g p lúc th i quai v n ki n nênv n li ng c t h t thì th ng xót nên tính ra ti n cho Tr n M ng tr d t n c a anh em h tcho r i. Th Ngh a h i th m Tr n M ng còn thi u n bao nhiêu thì anh ta nói thi u m ych bây gi c ng h t là 50 nén. Th Ngh a tr xu ng thuy n l y 50 nén b c em lên r i

a cho Tr n M ng bi u l y mà tr n cho ng i ta. Tr n M ng th y Th Ngh a thunay không quen bi t v i mình khi không mà dám a 50 nén b c thì l y làm k , khônghi u Th Ngh a có ý ngh gì riêng nên d d không ch u l y. Th Ngh a nói r ng mình là


ng i giàu có l n mà không có v con anh em chi h t, nay th y Tr n M ng là ng itrung h u mà b tai n n thì th ng, nên cho 50 nén b c ng tr n cho ng i ta cho kh ith t c ch ch ng có ý chi mà ng i.

Tr n M ng th y lòng qu ng i c a Th Ngh a nh v y thì c m ng vô cùng, h iTh Ngh a là ai thì Th Ngh a nói mình là Minh H ng, cha Qu ng ông, m An Nam,c ng b tàu chìm nên m i n ây ki m tàu khác mua mà i buôn n a. Tr n M ng ngd y n m tay Th Ngh a mà t n r i gi a m t m y anh em ng bang trong nhà, vùngnói l n lên r ng: N u ông mu n làm ngh a nên cho tôi 50 nén b c mà tr n cho kh ix u h thì tôi c ng ph i lo tr ngh a l i cho ông; v y thì ng gi a ch này tôi nguy ntheo ông mà làm tôi t tr n i ng n n tri ng . Th Ngh a c i r i bi u Tr n M ngl y b c c t i ng mình nói chuy n khác n a.

Tr n M ng h i b n quét ván cho s ch r i d n mâm hút ng cho Th Ngh a hútch i. Th Ngh a s b thuy n không ai coi, Tr n M ng m i sai b n xu ng ng githuy n, Th Ngh a nói nói d i thuy n còn b c nhi u, hai ng i m i d t nhau xu ngthuy n tát n c l y b c b ng h t lên trên nhà. êm y hai ng i trò chuy n cùng nhaucoi tâm u ý hi p l m. Tr n M ng thì kính ph c Th Ngh a còn Th Ngh a thì yêu m nTr n M ng, hai ng i u vui, nói chuy n không d t.

n khuya, Th Ngh a m i nói v i Tr n M ng r ng mình ã mua chi c tàu c aKha M c r i, song bây gi không bi t m n b n âu mà i, Tr n M ng khuyên ThNgh a ng lo, b i vì tàu c a mình tuy chìm, song b n bè u v h t, n u dùng b n ythì c ng ti n. Th Ngh a l i h i b n ó An Nam hay là Qu ng ông, có áng tin c y haykhông, thì Tr n M ng nói m i hai ng i u là Qu ng ông h t, b n v i anh ta ãchín m i n m nay, mà có anh ta i làm t ng kh o thì ch ng có chi lo.

Sáng ngày Tr n M ng l y 50 nén b c i tr n d t h t còn Th Ngh a l y 60 néni mua tàu. Ch ng v n c m Th Ngh a bi u Tr n M ng bán h t c trong nhà, bán

luôn chi c thuy n c a anh ta n a, r i qui t u b n l i ng s m s a d n tàu mà i. ThNgh a b o th nào Tr n M ng làm c ng u làm y nh ý mu n, tuy th y Th Ngh a còncó 15 nén b c không hi u Th Ngh a làm sao mà i buôn song không dám h i, c coi b nd n tàu và ki m ng i bán thuy n v i c trong nhà mà thôi.

c bán h t, tàu d n xong r i, qua ngày m ng m t tháng hai, Th Ngh a d yTr n M ng t m t con heo quay mà cúng r i m i kéo neo làm bu m mà ch y.


VII

Tàu ra kh i c a sông c, lúc y m t tr i chen l n, Tr n M ng vào phòng mà h iChúa tàu coi ph i ch y h ng nào. Th Ngh a nghe kêu mình là Chúa tàu thì trong b ngt c c i th m, ngh cho s m ng c ng d k , lúc nh v i m cha r i tr n m i m t n m

trong vòng lao lý, có lúc nào tính r ng m t ngày kia mình ph i thay hình i d ng làmm t v chúa tàu, tôi t ong y, b c vàng c ng nh v y âu? Mà thôi bây gi ng ita kêu mình là Chúa tàu mà mình thi t c ng là Chúa tàu, v y thì r n có ch n r n bi t, tr iã bi u mình làm Chúa tàu m i lân la n i ch n c h ng c, m i n n tr th o c,m i h i th m k h i mình c, thôi thì mình c làm Chúa tàu có h i chi âu. Chúa tàunghe Tr n M ng h i li n b c ra ng d a c t bu m, ngó tr c m t thì minh mông tr ibi n, bèn gi tay ch h ng b c mà bi u Tr n M ng d y tài công ch y lên Phú Qu c.

Chúa tàu ng xem tr i, hóng gió cho n t i m i tr vào phòng n m m t h i r ikêu Tr n M ng vào mà t r ng: Ch ng gi u chi anh, tôi là ng i giàu có l n, song báylâu nay m c lo buôn bán, khi ch n y, khi n ch n , ch ng nh t nh x nào choch c, b i v y cho nên ti n b c tôi có bao nhiêu thì tôi em mà gi u ngoài hòn Kim Qui.Nay tôi mua c chi c tàu n y ã m i mà l i ch c, v y tôi tính ch y ra ó ch h t vàngb c mà d i tàu, ng ng i âu c a ó cho d . Song t h i ra bi n n bây gi saotrong lòng tôi nó ngài ng i hoài, ch ng ph i tôi nghi anh, b i vì không l nào anh làng i có khi u trung h u mà anh l i n ph n tôi, tôi nghi là vì b n d i tàu m i m yng i tôi không bi t g c gác ng i nào h t, tho ng nh khi ra n ó h th y vàng b cnhi u h tr m t r i làm h i tôi v i anh ng h o t c a c i y, chúng ta có hai ng icòn h h n m t ch c, mà l i gi a bi n không có quan làng chi h t thì chúng ta làm sao?

Tr n M ng nghe Chúa tàu nói, ban u ch m ch mà nghe, ch ng rõ ý Chúa tàur i li n áp r ng: Xin Chúa tàu c vi c n no ng k , ng lo s chi h t, n u ai mu nl y m t quan ti n ho c mu n nh m t s i lông ch n c a Chúa tàu thì ph i gi t tôi ch t r icó l m i làm c. Mà gi t c tôi ch ng ph i d gì . Tr n M ng nói t i ó vùng gicánh tay m t ra, x n tay áo và tr n c p m t coi d t n l m, r i nói ti p r ng: M i m yng i b n d i tàu n y tôi ánh m t tay c ng ch t h t, không ai dám có ý gì âu màChúa tàu s .

Chúa tàu th y Tr n M ng ý t thi t tình nên h t nghi ng i n a, sáng b a sau th cd y thì ã th y hòn Tre. Chúa tàu u ng n c r i ng i ch i ngoài tr c m i tàu, còn Tr nM ng thì lo d n d p d i tàu cho t t . V d i tàu phía sau lái có hai cái phòng, m t cái

ngoài thì r ng rãi b vô c m i hai th c m c, còn m t cái trong thì h p h n, bngang b lái tàu tóp l i nên v n h n mà b vô c ng ch ng sáu th c m c mà thôi. ngoài mu n vô phòng ph i i ngang qua cái phòng ngoài r i vô phòng trong m i c.Hai cái phòng u có làm c a ch c ch n, h vô phòng khoá c a thì kín mít, duy hai bênhông tàu có c l làm song ng cho y ng sáng m t tr i vô mà thôi.


Tr n M ng bi u b n quét lau cái phòng trong r t s ch r i tr i chi u, tính d nphòng ó cho Chúa tàu ng , còn mình thì ng ngoài mà gìn gi . Khi Chúa tàu tr vàoth y Tr n M ng lo l ng nh v y l i càng tin b ng h n n a.

B gió ng c nên tàu ch y ba ngày ba êm nên m i t i Phú Qu c. T i ó tr i ãh ng sáng: Chúa tàu ra ng i m t bên à công mà ch ng. Tr n M ng c ng ng i m tbên. n b a c m, hai ng i xu ng n c m r i li n tr lên mà ng i ó. T Phú Qu c trxu ng Kim Qui nh gió xuôi nên ch y mau, l i x thì tàu ã t i. Chúa tàu bi u ch y sátmé cho mình ki m , ch ng t i ch u thuy n mà vào hang hôm n thì bi u à công xbu m r i vào mà neo. Chúa tàu coi tr i còn s m, bi u h hai chi c tam b n xu ngn c, l y n m cái bao l n, ba ng dây, n m cây òn mà b xu ng tam b n, d y Tr nM ng c m theo m t cái r a ng ng n ng a ác thú, r i i v i Tr n M ng và m i tênb n mà vô hòn. Chúa tàu d t l i mi ng hang thì dây bìm bìm cóc kèn y hôm n c ngcòn y nguyên. Chúa tàu bi u b n kéo cho tr ng mi ng hang r i mình c m r a i tr c, kó thì m i tên b n k vác bao ng i c m òn i c d c.

Chúa tàu quen ng nên m nh d n ch ng nhút nhát chi h t, l i trong b ng nghr ng khi tr c m t mình còn ch a s thay nay i n m i hai ng i mà s n i gì. Tr nM ng bi t Chúa tàu i l y vàng b c, song không dè c a c i mà gi u ch u hi m nh v y,nên tuy i thì không s nh ng mà trong lòng c ng b i h i. Còn m i tên b n i theokhông hi u d t i âu, tuy ch bi u ph i i, song th y hang m m thì lo s l m.

Chúa tàu d t n ch r i bi u b n h t ng ngà voi b vào bao mà khiêng emxu ng mé bi n t i ó r i l y bao em tr vô khiêng vàng b c. M i tên b n th y c ac i nhi u quá thì ch ng h ng, không hi u c a âu em ây, lúc khiêng thì ng i bànth này, k bàn th khác, song không m t ai dám t ý gì qu y h t, khiêng i n m b n m ih t ngà voi và vàng b c. Chúa tàu và Tr n M ng ng i i khiêng xong h t và bi u khiêngluôn m y cái ché n a r i m i theo mà tr ra: ra t i Tr n M ng coi l i th y ngà voi vàvàng b c nhi u quá, bèn d y b n l y hai chi c tam b n mà ch l n ra tàu. Chúa tàu ng itrên mé mà coi ch ng b n ch , còn Tr n M ng ch tr c m y cái ché em xu ng tàu r icoi ch ch cho b n vàng b c và ch t ngà, ch n t i mò m i xong h t. Chúa tàuxu ng t i tàu th y vàng b c trong phòng phía trong, còn ngà thì ch t phòng ngoài thìv a ý l m, m i h i b n d n c m n r i n m ngh mà nói chuy n v i Tr n M ng.

êm y tàu u t i ó cho b n ngh . Qua ngày sau c m n c xong r i m i d ylàm bu m kéo neo ch y qua Qu ng ông. Tàu m i v a lui thì Tr n M ng xin phép Chúatàu mà m vàng b c và ngà voi coi m i th c bao nhiêu. Hai ng i m y ché ramà m h t thì vàng c 1.200 thoi, b c c 1.300 nén. Còn ngà voi bi u b n m thì

c b y ch c c p.

Tr n M ng tính vàng b c trong phòng trong, còn ngà thì phòng ngoài. Chúatàu nói nh v y thì ch t phòng h t nên d y ba ché vàng v i hai ché b c thì d ih m phòng r i Tr n M ng n m trên mà ng , còn ngà thì c ng lót ván mà ch t d ih m phía ng tr c m i tàu.


Tàu ch y kh i m y cái hòn nh n m phía nam Phú Qu c r i thì t b tr i n ctrên d i m t màu. n chi u th y tr i mát, Chúa tàu ra ng i tr c c a phòng mà ngómông thì ch ng bi t âu là c lý, âu là quê nhà, ch ng th y ai là ng i quen ai là thânthích. Nh m c nh nh nhà ch ng nào lòng xót chua ch ng n y. Bu n thay! Nay mình

c b c vàng c ng mà m cha không có ng chung h ng v i mình, th thì b cvàng n y mình d u có mà có ích chi, ch ng thà m cha còn d u mình áo rách tay tr n, nb a s m lo b a chi u h m hút v i m cha c ng là khoái l c. Ngh tr i t khéo tr trêuc c c , mình th ng m cha sao l i không khi n m cha tr ng th ng ph t sum v y,còn mình ch ng ao c b c vàng mà sao l i khi n c a ti n ch t ng, n n i không bi tlàm vi c chi cho h t? Hay là t o hoá mu n gây cu c t bi t ng cho cái lòng hi u t c amình nó th m thi t trót êm ngày, r i l i mu n cho mình giàu có ng h ng nh lúc bìnhsanh m cha nghèo kh ? M t trông tr i cao ng m ngùi nh n cha ngh a m , tai nghesóng b a au n thay m i th m o n s u, ng i d i tàu mà lòng d Tân Châu, trongtàu ch a b c hai ngàn nén, vàng h n m t ngàn thoi mà lòng áo não ch ng khác chi ng ib ch th .

n t i, Chúa tàu tr vô phòng n m c ng dàu dàu, Tr n M ng th y v y n m ng ikhông yên, nên ki m chuy n mà nói, tr c là gi i khuây cho Chúa tàu, sau n a d ý coivì c nào mà bu n r u cho bi t. Té ra Tr n M ng nói thì Chúa tàu h c m ch ng màthôi, ch không ch u nói chuy n; ch ng Tr n M ng h i vàng b c ã ch xu ng tàu h tr i bây gi tính i mua bán v t chi, châu l u x nào, hay là v âu mà c t nhà mà ,ch ng y Chúa tàu l ng thinh m t h i r i m i áp r ng: th ng th ng tôi s tính

Nh ng m ng suy ngh vi c quá vãng mà quên l ng vi c t ng lai, may nh cóTr n M ng h i m y i u Chúa tàu m i ý mà tính coi bây gi mình ã có vàng b c ythuy n nh v y ph i làm th nào cho sung s ng t m thân mà c ng tròn n tròn ngh a.

êm y Chúa tàu m i ngh r ng mình c ti n c a ây là nh n M c Ti n, v y tr ch t mình ph i lo n n cho ng i. Khi tàu hòn Kim Qui kéo neo mà ch y mình ã d ych y th ng qua Qu ng ông ng tìm m M c Ti n, mà báo tin thì là ph i r i; mà khimình ki m c vàng b c thì mình s ch qua mà chia cho m M c Ti n phân n a, v y

qua n ó mình s chia. H báo tin và chia c a cho m M c Ti n r i thì mình tr vNam Vi t ng l p th mà v Tân Châu, tr c là báo hi u cho cha m , tìm mà tr n choK nh Chi, sau n a mình h i th m cho ch c coi h i tr c ai bày m u thi t k mà h i mìnhlàm cho n n i tan c a nát nhà, m cha cùng em u ch t h t.

Tàu ch y tr n hai m i ngày m i t i t nh thành Qu ng ông. Tr n M ng khóac a phòng ch c ch n, giao cho à công gi tàu r i m i d t Chúa tàu lên thành i ki m màh i th m h M c. H i th m hai ngày m i g p ng i quen bi t m M c Ti n, song ng iy nói r ng m và c u M c Ti n u ã ch t h n m i n m nay r i; c u M c Ti n có l i m t ng i con trai mà ng i y thi u C nh n r i bán nhà i làm quan m y n mnay bi t tích không bi t làm quan t i t nh nào.


Chúa tàu cùng th , ngh mình ã h t lòng v i M c Ti n mà r i mình không g pc mà báo tin và chia c a y c ng là b i t i tr i khi n v y, thôi mình tr v ch bi t

sao bây gi . Tr n M ng g c sanh t i t nh thành, h i nh c ng v i m cha t i ó, nênth y Chúa tàu v li n xin phép vi ng m cha m . Chúa tàu th y Tr n M ng i vi ng mthì cái lòng th ng cha nh m càng tha thi t, b i v y cho nên khi Tr n M ng tr xu ngtàu thì Chúa tàu li n h i kéo neo mà v R ch Giá.

Lúc tàu lui, Tr n M ng thì ng sau lái mà ngó vô b còn Chúa tàu thì ng i tr cm i mà trông ra bi n, ng i thì m t trông ch ng t bi t c h ng, k thì lòng kh p kh imong v x s . Tàu ch y ra kh i c a, Chúa tàu day l i th y Tr n M ng còn ng ó,th m ngh lòng ly h ng au n ai c ng nh ai, b i v y cho nên Chúa tàu nhè nh i vôphòng n m, không kêu g i chi h t. Cách m t h i lâu Tr n M ng m i vô. Chúa tàu nóir ng h i nãy kéo neo mà ch y quên tính mua hàng hoá ng ch qua L c T nh mà bán.Tr n M ng nghe nói c ng ti c, song khuyên Chúa tàu c ng ch ng nên bu n, b i vì n umu n mua hàng thì ch ng tàu ch y ngang H ng C n ghé ó mà mua c ng ng.

Tr n M ng có d n tr c à công nên à công nh m H ng C n mà ch y, tàu t in i xán neo r i Chúa tàu v i Tr n M ng b c ra thì th y c a H ng C n c nh p l m, l i th y có ba b n chi c tàu l n c a ng i buôn bán ngo i qu c u ó n a. B iChúa tàu trong lòng b t r t, trông v ri t cho t i L c T nh mà thôi, nên Tr n M ng m ilên b xem thành th ch i, Chúa tàu không ch u i, r i bi u Tr n M ng l y ba tr m nénb c mà i mua hàng hoá, ch mình c ng không thèm i n a. Tr n M ng ng i tam b n imua hàng, song tr c khi i có h i Chúa tàu tính mua th gì, thì Chúa tàu bi u ki m hàngngo i qu c coi th nào thi t t t và l thì mua ch ng c n m c r , b i vì mình tính chhàng t t mà i châu l u ch i ch không ph i quy t mua bán mà tính l i tính l .

Tr n M ng i m t bu i sáng m i ch hàng v tàu. Chúa tàu ra xem thì th y: m nbông, v i láng, sô sa g m nhi u, dù, qu t, kh n èn, th nào c ng nhi u, mà th nào thunay mình c ng ch a t ng th y. Tr n M ng l i c ng có mua m t t m n m bông tr icho Chúa tàu n m, m t cây súng nh h trong phòng, m t cái ng h treo d i tàucoi cho p; l i c ng có s m v t nh : u ng trà, chén n c m, kh n lau m t, giày v

h t, cho Chúa tàu dùng coi nh m t cách ng i c phú. Chúa tàu th y Tr n M nglo l ng n n ch ng cho mình thì m ng l m, mà th y hàng hoá món nào c ng pthì l i càng vui lòng h n n a.

Tàu u t i H ng C n m t ngày m t êm, Chúa tàu th y ý t Tr n M ng thì bi tlà ng i trung thành, nên ch ng nh ng lòng tin c y mà thôi l i còn th ng yêu Tr nM ng n a, Chúa tàu bi u Tr n M ng gi gìn b c vàng mà xu t phát, mu n mua v t chit ý, ch ng c n h i th t công, Tr n M ng th y v y m i nói tr c v i Chúa tàu r i coid i tàu h thi u món nào thì i mua món n y, ch ng tàu ch y thì d i tàu c có h t ch ng khác nào nh trên nhà.


VIII

B n v nh gió b c th i lao rao, nên tàu ch y mau h n b n i. Tàu H ng C nkéo neo mà ch y, tính ch n m i m t ngày thì ngó th y hòn Côn Nôn. à công kêu Tr nM ng r i m n th a v i Chúa tàu coi Chúa tàu mu n v L c T nh mà tính vô c a nào.Chúa tàu nghe h i bèn b c ra ng ngó mông m t h i r i bi u ch y vô c a R ch Giá.Lúc y tr i ã n a chi u, bi n êm gió l ng, mà tàu ch y l i sát bên hòn Côn Nôn. Chúatàu mu n ng m xem phong c nh ch i, nên bi u b n tàu nh c m t cái gh dài chínhgi a tàu mà n m. Tr n M ng c ng nh c m t cái gh u ng i m t bên trò chuy n. Chúatàu và nói chuy n và ngó vô hòn, ngó m t h i vùng ng i d y ch ngay u c n và bi uTr n M ng coi có cái chi ph t ph trong c n ó v y. Tr n M ng ng d y dòm coi kl ng r i nói v i Chúa tàu r ng có l ai i thuy n bi xiêu l c n hòn này, nên c t áo trêncây cho tàu i ngang ngó th y ghé mà c u ch ng. Chúa tàu nghe nói li n bi u à công xbu m neo tàu, r i sai b n tàu b i tam b n vô hòn ki m th coi có ai hay không.

Tuy nói tàu ch y sát m t bên hòn, song t ch tàu u vô cho t i hòn, tam b n ic ng là lâu l c. Khi tam b n vô t i trong hòn thì m t tr i l n r i, b i v y cho nên d itàu ngó vô th y d ng m m ch không th y rõ. Tr n M ng h i b n t èn l ng mà rútlên trên c t bu m ng cho chi c tam b n bi t ch mà b i ra. Tr i ã t i mò, chi c tamb n m i v t i. Khi tam b n v a c p l i thì hai tên b n d i tam b n kêu lên mà nói r ng:Có v t c m t ng i con gái song b au và ói quá nên n m ngay ch không nói

ra ti ng . Chúa tàu h i b i tam b n lên thì th y thi t qu có m t ng i con gái máph n môi son, choàng m t cái y m v i en ngang qua ng c ch áo không có, còn qu nthì t t i rách nát. Ng i con gái y nói không ra ti ng, mà ng d y c ng không n i, b n

ng i trong tam b n thì c l y tay ch vô mi ng và r d i b ng có ý mu n t d u r ngmình ói c m khát n c l m.

Chúa tàu th y v y bèn h i Tr n M ng m vô trong phòng l y qu n áo cho b n r i day l i bi u à công kéo neo ch y. Tàu ch y r i, Chúa tàu vô phòng th y Tr n M ngã l y m t cái qu n và m t cái áo c a anh ta mà cho m c , l i th y ng rót n c trà

mà cho u ng. Chúa tàu r trên trán ng i con gái y thì th y m m mà thôi ch khôngnóng cho l m, nh ch c là ói khát ch không ph i au b nh chi, nên bi u Tr n M ngkêu t ng kh u mà d y n u m t n i cháo cho l ng r i cho n c m ch ng, m t lát cho húpch ng ba b n mu ng mà thôi.

êm y Tr n M ng v i Chúa tàu thay phiên th c mà cho cô n n u ng, n sángb a sau thì cô t nh táo, ng i d y c song nói c ng còn khao khao nghe không rõ. Ngàyy thì cho n cháo c v i cá m n, l n l n hai ngày êm r i m i dám cho n c m.

Ch ng tàu t i R ch Giá thì cô n ã nói ra ti ng và khi tàu vô c a h t l c l n athì cô n ã v n i c. Chúa tàu th y cô m nh r i, bèn h i coi cô con cái c a ai, nhàc a âu, vì c nào mà m t mình trong hòn Côn Nôn. Cô n nghe h i thì thút thít th ar ng: Th a v i Chúa tàu, thân em ho n n n không bi t sao mà k cho xi t; t h i hôm


n bây gi em mu n l y Chúa tàu mà th a h t cho Chúa tàu nghe, song em th y Chúatàu không h i n nên em ch a dám nói. Em v n là ng i Bình nh, con c a Hu nhV n Trang. Em tên là Hu nh Thu Th y, n m nay c m i chín tu i. Cha em làm nghnuôi t m d t l a, nh ông bà phò h nên trong nhà n, hôm n , em không nh ch c làngày nào, có m t chi c tàu H i Nam ghé vô c a Bình nh. Thu nay tàu c a khách c ngth ng ghé mà mua heo bò, b i v y cho nên trong xóm th y chi c tàu n y ghé mua ,c ng không ai nghi ng i chi h t. Ch ng dè t i l i b n tàu g n hai m i, ng i tam b n màb i vô b , r i ng i c m búa, k c m cây, áp vô xóm mà c p gi t; c thì chúng nód n h t, àn ông ai ch ng c thì chúng nó ánh, còn àn bà con gái thì chúng nó b t h tmà em xu ng tàu. Chúng nó gi t h t không ch a m t nhà nào, nhà em g n u xóm,b i v y cho nên khi chúng v a áp vô nhà, ông thân em không hi u chúng nó làm s gì,m i ch y ra mà c n c a. Chúng nó áp l i, k thì p, ng i thì chém, ông thân em ténhào t i c a cái mà ch t. Em v i m em kinh hãi l t t ch y ra la làng. Có hai a r t dt n, c m búa ch y theo n m u em và m em kéo l i r i l y dây trói n m ngoài sân

ng cho chúng nó d n cho yên. Chúng nó c p gi t h t c xóm r i m i khiêng vàd t m em v i em cùng n m sáu ng i àn bà con gái n a mà em xu ng tàu. Em v i mkinh hãi không bi t chi h t, chúng nó bi u ng i âu c ng i ó không dám th t m t l inào.

Hu nh Thu Th y nói t i ây trong lòng c m ng nên ng i khóc thút thít. Chúatàu v i Tr n M ng th y v y c ng ng lòng. Chúa tàu thì ng d y rót n c trà màu ng, còn Tr n M ng thì nhét thu c vào bình i u mà hút, có ý cho Thu Th y khócm t h i ng gi i cái lòng bu n th m nó m c ã m y ngày r i.

Ch ng Chúa tàu u ng n c xong r i, ng i l i mà hút thu c, Thu Th y m i l y v táo lau n c m t r i nói ti p r ng: Tàu n c p ch y c b n ngày, ch ng bi t là t iâu, thình lình b giông l n sóng to, chi c tàu nh i lên h p xu ng ch ng khác nào m t cái

tr ng v t trôi ngoài bi n c , làm nh v y trót n a ngày, bu m t c t gãy, b n tàu laonhao l nh . Lúc y m em cùng m y ng i àn bà con gái b b t không ai s chi h t màl i vái cho tàu chìm ng ch t ph t cho r i, ngh vì s ng mà xa c a lìa nhà, mà r i âycòn s ô danh th t ti t n a, s ng d ng y thì thà ch t còn có ý ngh a h n. Hai m conem ng ng i to nh than phi n v i nhau nh v y, thình lình nghe m t ti ng ng vangtai, chi c tàu rung rinh r i l n l n nghiêng tri ng mu n úp. M con em không hi u cóvi c chi, li n ng d y thì th y qu chi c tàu ã chìm, n c ã tràn vô ào ào. Nh ngng i d i tàu la khóc vang v y, k ch y t i, ng i ch y lui, coi ai c ng u s hãi. Mcon em n m tay nhau ng trân trân, d ng nh không s ch t, mà em ngh d u lúc yem có ch y r n nh h v y i n a, l i kh i ch t c hay sao. Cách ch ng bao lâu n cbi n tràn vô tàu ã ng p t i l ng qu n; em ngó l i thì th y Chúa tàu, b n tàu và m yng i b b t th y u nh y mà l i ngoài bi n l nh ngh nh, sóng d i gió d p, tr i lên h pxu ng xem l y làm th ng h i vô cùng. Em ngh ng i ã ki m k mà thoát, không lmình eo chi c tàu mà ch u ch t, nên em th y có m t t m ván ng trôi m t bên em, emli n níu l i r i em bi u m em eo t m ván y v i em ng th trôi n âu hay n ó.


M con em eo t m ván, v a m i ra kh i chi c tàu, em ngó l i coi còn ai d i tàu haykhông thì chi c tàu ã chìm m t. M con em n i trôi trên m t bi n cho n t i gió m il ng, sóng m i êm. Em s m em già y u eo lâu m i tay nên em bi u tr n lên t m vánmà n m, r i thay t m ván nh mà l i n ng, không có s c n i bao nhiêu, nên m em n mngh không ng ph i eo m t u, còn em eo m t u mà ch u.

M em eo tr n m t êm ó, n sáng ã m i u i hai cánh tay, mà l i ói b ngkhát n c, nh m th ch u không n i nên m i tr i v i em r ng: Tr i ã khi n m ng s

n ch ng y mà thôi, v y thôi m buông tay ng h p xu ng áy b cho r i, d u concó th ng m con c ng ch ng nên c u làm chi b i vì n u con c u m thì con ph i ch ttheo m , ch không th nào mà c u c. M nói, con ph i nh l i, ng có cãi m . Mem tr i có m y l i r i thì buông tay h p m t.

Thu Th y nói t i ây l i ng ng l i mà khóc m t h i n a r i m i ti p r ng: M yl i m em nói ó, em còn nh luôn luôn mà bây gi em thu t l i ây trong trí em c ngcòn nghe v ng v ng l i c a m em nói bên tai, em c ng còn th y rõ ràng cách m embuông tay mà chìm xu ng bi n. Khi y em thò tay mà níu m em, té ra níu không k p,cùng th em eo t m ván l y ch n mà dò coi may ra có ng hay ch ng, ch ng dè m emã chìm m t không th nào c u c. Em than tr i trách t, khóc lóc nghêu ngao, chaã b ng i ta gi t ch t tr c m t mình mà không bi t làm sao gi i c u, còn có m t m

mà m c ng ch t m t cách r t th m tr c m t mình n a mà mình c ng không c u c,d ng y thì s s ng c a mình ngh còn có ích gì. Em than nh v y r i em nh buôngt m ván mà ch t theo m em cho r i; song em v a mu n buông ra thì em nghe bên taid ng nh có ti ng m em bi u: ng, ng có cãi m , con ph i s ng ch làm cho emnh m y l i c a m em tr i khi nãy, nên em không n t v n, ráng eo t m ván mà thtrôi. Em eo cho n t i không bi t trôi n âu, ch n em l nh nh ng, tay em ã b nr n, em ng ngh th m n u không ai v t thì m t êm n a ch c là ph i ch t, thình lìnhd i ch n em ng t, em m i dò coi thì qu n c c n. Em p t mà ng thì n ct i l ng qu n mà thôi, em li u ch c là em ã xiêu vào m t cái hòn nào ây r i, trongb ng m ng th m, tay c ng còn níu t m ván ch ch a dám buông, ch n thì b c ri t vômé, i ch ng nào n c c n ch ng n y, i m t i r t xa m i lên kh i n c. êm khuyatr i t i, em không bi t i âu, nên kéo ri t t m ván lên cho xa mé n c r i n m mà ngh ,trong b ng tính i sáng ngày s i ki m xin c m mà n. Em eo t m ván g n trót m tngày hai êm, tuy m t m i mà l i ói c m khát n c, song em n m nh n cha m thìau n trong lòng không xi t k ; b i v y cho nên em n m là n m ngh cho kh e ó mà

thôi, ch ch ng h nh m m t mà ng c. R ng ngày em ng d y tính i ki m nhà xinn, ch ng dè trên mé bi n ng ngó vô thì r ng cao cây l n, núi non ch p ch ng, ch ng

th y âu là ng i, mà ch ng bi t ch nào có nhà c a. Em nghi cái hòn y không cóng i ta , mà em th y non cao r ng r m em l i s , nên không dám b c t i; em m itính c i áo leo lên bu c trên nhánh cây ho c may có thuy n ai ch y ngang h ghé mà v t.Em bu c áo xong r i bèn n m d i g c cây mà ch , trong b ng th m ngh n u mình kh ich t chìm mà r i b ch t ói nh v y, th thì tr i xui khi n y a mình vào b có ích


chi âu. n tr a em mu n i vòng theo bãi bi n coi ho c may có thuy n chài l i chihay không, ch ng dè ói b ng quá em ng d y không n i, nên ph i n m ó mà ch ch t.

n chi u t i em c a qu y ã h t c n a, may có Chúa tàu th y nên cho b n b i tamb n vào c u em, ch không thì êm ó em ch c ph i ch t .

Thu Th y thu t h t u uôi t s r i li n ng i b p xu ng l y Chúa tàu mà nóir ng: Em mà còn s ng ây là nh có Chúa tàu c u v t. n c a Chúa tàu r t tr ng khácnào nh cha m em m t l n n a. Ph n em xiêu l c ch ng bi t l y chi mà n n, v yem kính l y Chúa tàu g i là áp ngh a .

Chúa tàu th y Thu Th y l y thì l t t ng d y mà nói r ng: Con ng i i hth y ai b n n thì ph i c u, v t. Cô em nói r ng g c Bình nh, v y thôi d i tàu tôiây ít ngày r i tôi ki m coi có thuy n nào i Bình nh tôi s g i cô em theo mà v xs .

Thu Th y nghe nói t i s v x s , thì nh chuy n cha b n c p gi t, li n khócr ng lên nghe r t th m thi t, r i th a r ng: Ph n em cha m ã ch t h t, mà bà con anhem c ng không có ai. Bây gi em v Bình nh c ng không bi t âu mà n ng d a. V yem xin Chúa tàu th ng giùm thân em cho em d i tàu n u c m n u n c, gi t áo, gi tqu n cho Chúa tàu, tr c là nh h t c m manh áo ng no b ng m thân, sau n a em trngh a n n h n sanh c u t .

Chúa tàu nghe Thu Th y nói m y l i li n day m t ch khác, ng i l ng thinh m th i r i m i áp r ng: Cô em mu n ây v i tôi c ng c . Nói có m y l i r i d ngd y b c ra ngoài. Tr n M ng c ng ng d y i theo. Lúc y tàu vô c a R ch Giá ã bneo bu c i xong r i h t, Chúa tàu ng ngó lên b b không c vui. Tr n M ngmu n h i coi Chúa tàu bu n vi c chi song d m hoài mà không dám h i. Chúa tàu ngóm t h i r i day l i bi u Tr n M ng lên ch ki m mua qu n áo em xu ng cho Thu Th ym c. Tr n M ng i m t h i tr xu ng nói r ng ti m có bán x m ch không có AnNam may s n, Chúa tàu nghe nói ng i suy ngh r i day l i h i th Thu Th y coi có ch um c x m hay không. Thu Th y th a r ng nào m c c ng c, không dám èob ng kén ch n chi h t. Tr n M ng v a ng d y i mua thì Chúa tàu d n ph i mua cho t t và ph i mua ba b n cái áo v i ba b n cái qu n m i cho Thu Th y thay i.

Thu Th y t m g i s ch s v a r i thì k Tr n M ng em xu ng. Thu Th y vàophòng trong thay áo i qu n, ch i g xong xuôi r i b c ra, tuy là n m c theo ng iTàu, nh ng mà da tr ng môi son, má b u mày li u, coi thi t là p . Chúa tàu ng ing m Thu Th y r i bi u Tr n M ng m m y gói hàng mua bên H ng C n ra mà l a haivóc hàng thi t t t a cho Thu Th y bi u c t may theo áo An Nam mà m c. Qua ngàysau, Chúa tàu lên ch ch i, th y ti m có bán n trang, bèn l i mua m t cây ki ng ngthòa v i m t ôi vòng ng thòa em xu ng mà cho Thu Th y.

Chúa tàu bi u Tr n M ng chia cái phòng ngoài ra làm hai ng Tr n M ng n mm t bên, còn m t bên ch a cho Thu Th y.


n c m thì Thu Th y n chung v i Chúa tàu và Tr n M ng, n r i thì lo may vách Chúa tàu không cho làm vi c chi khác. T Tr n M ng cho n m i m y tên b nd i tàu ai th y Chúa tàu tr ng ãi Thu Th y nh v y thì trong b ng c ng u t ngch c r ng Chúa tàu s c i làm thê thi p chi ây, song t ng thì t ng v y, ch th yChúa tàu nghiêm trang nên không ai dám nói chi h t.


IX

Tàu u t i c a R ch Giá m y ngày, b a nào chi u mát Chúa tàu c ng d t Tr nM ng lên i d o ph ng ph ch i; mà i thì i ch không nghe Chúa tàu tính mua bánchi h t. Trong lúc ban êm v ng v , Chúa tàu th ng hay nh c gh dài ra d a c tbu m mà n m, có b a n m n h t canh ba m i ch u vô phòng mà ngh . Tr n M ng dòmcoi ý t nh v y thì trong b ng nghi Chúa tàu có vi c u s u chi ây, th ng khi mu nh i cho bi t ng l p th mà khuyên gi i, song vì Chúa tàu ch ng khi nào m h i, nênTr n M ng không dám h i n.

B a n d i tàu nóng n c, Chúa tàu m i bi u Tr n M ng i v i mình lên chmà hóng mát. Hai ng i v a i t i m t ti m cháo thì có m t ng i àn bà ng tr c c ati m th y li n m i hai ng i vào mà dùng cháo tr a. Chúa tàu nghe m i day l i ngó Tr nM ng r i b c vào ti m. Tr n M ng th y v y c ng n i gót b c vào. Ti m thì ch t màl i c nghinh ngang b i v y cho nên hai ng i vào không bi t ch âu mà ng i.Ng i ch ti m tr c ch ng ba m i l m tu i, m c m t cái qu n xà l n ch không có áo

ng lum khum th i l a, ngó th y hai ng i khách l t t ch y l i d n quét m t cái bàncho khách ng i. Chúa tàu dòm t phía thì th y phía trong có hai ng i c ch ng bam i l m t i b n m i tu i, m t ng i n c da en, không có râu, ch n mày r m, cònm t ng i n c da tr ng, môi dày, râu lún phún, ng ng i n cháo u ng r u. Chúatàu ngó hai ng i y hoài, n ch ng bàn ã d n xong, ng i l i mà c ng còn ngó n a.Tr n M ng t khi m i b c vô li c th y hai ng i ó thì c ng ch m ch ngó hoài, nch ng ch ti m l i h i mu n n v t chi, anh ta bi u l y r u ngon, n u vài tô cháo, r im i nói ti ng Qu ng ông v i Chúa tàu r ng hai ng i u ng r u ó tên là Cam v i tênQuít, cách m y n m tr c Tân Châu lén b i xu ng mà a mình xu ng R ch Giá ngthoát thân. Chúa tàu nghe nói thì ngó ngay Tr n M ng, r i c ng nói ti ng Qu ng ôngbi u Tr n M ng l i làm quen và m i ng i chung m t bàn mà n u ng, song d n ng thl vi c chi h t, anh ta li u mà h i th m cho. Tr n M ng nghe l i i l i v a t i thì haing i y ã bi t r i nên ng d y mà h i: Chú là có ph i là chú M ng hay không? .Tr n M ng c i và áp r ng: Làm sao mà không ph i. Hai anh em xu ng ây làm cáigì? . Ng i có râu li n nói: Th ng Tr n T n Thân nó x u quá, c ng vì nó mà hai anh emtôi trôi n i xu ng ây a .

Tr n M ng nghe nói trái tai, ý mu n h i coi vì c nào mà nói Tr n T n Thân b ngx u, song nh s c l i Chúa tàu d n nên không h i l i m i h t hai ng i l i ng i chungm t bàn u ng r u nói chuy n ch i cho vui. V hai ng i này thi t là ng i Tân Châung i tr ng có râu ó là Hai Cam, còn ng i en mà không râu ó là Sáu Quít v n là tôit v i Tr n T n Thân t nh t i l n, b i v y cho nên khi m i b c vô Chúa tàu ngóth y thì bi t không ph i l , song vì b i lâu quá nên không nh tên h c, mà c ng thi thai ng i ó là ng i cách m y n m tr c Tr n T n Thân sai b i xu ng a Tr n M ngxu ng R ch Giá b i v y cho nên Tr n M ng m i quen. Hai ng i n cháo ch a h t m t


ph n tô mà u ng r u ã xoàng xoàng r i, nghe Tr n M ng m i thì b ng ng nu ng ó em h t l i chung m t bàn mà ng i v i Tr n M ng và Chúa tàu.

Tr n M ng nói ti ng Qu ng ông v i Chúa tàu r ng hai ng i này thi t qu là tênCam, tên Quít, n m tr c Tân Châu b i xu ng a mình xu ng ây. Chúa tàu bèn s agi ng nói theo khách Qu ng ông nói ti ng An Nam mà chào h i, r i quay l i bi u chti m l y r u thêm và ch ng cá làm v t mà d n cho nhi u ng n u ng ch i m t b a.

Chúa tàu rót r u m i Cam, Quít u ng c m ch ng mà ch n. U ng r u cvài hi p, Tr n M ng m i gi ra h i coi vì c nào h i nãy Hai Cam l i nói Tr n T n Thânb ng x u, Hai Cam có tánh h u ng r u thì hay nói lý qu c, b i v y cho nên nghe Tr nM ng h i li n áp r ng: Th ng Tr n T n Thân x u thi t mà! tôi k h t chuy n x uc a nó cho hai chú nghe, ông già tôi h i tr c m c n ông già nó âu ch ng vài ch cquan ti n, mà ông già tôi nghèo quá tr không n i; khi ông già tôi ch t, cha con nó bu ctôi ph i c công ng nát l i. Tôi v i nó g n hai m i n m mà n c ng còn hoài; tôicó m t m già khi au m không ai nuôi d ng, nhi u lúc tôi xin nó cho tôi v ng h mhút v i m tôi, nó ã không cho mà còn r y tôi n a, bi u tôi nh mu n v thì em tr ti n cho nó r i m i c v . Tôi mu n i th a làng, mà th y nó giàu có, quan làng aic ng v nó, nên tôi không dám th a. Sáu Quít ây c ng v y, m n m y công ru ng c anó, r i th t mùa không có lúa mà ong, nó b t tr , mà t i m i hai, m i ba n mtr c ng ch a d t. Hai chú ngh coi nó c ác bi t d ng nào? Mà chuy n anh em tôich ng nói nhi u làm gì. tôi nói chuy n nó x u v i chú M ng ây cho chú bi t

Hai Cam v a nói t i ó thì ch ti m b ng cháo và cá ch ng em l i. Chúa tàu v iTr n M ng m i n u ng m t h i r i Hai Cam m i h i r ng: Chú M ng, h i chú ghéth m Tr n T n Thân r i chú i Bi n H ó, chú có g i ti n b c cho nó hay không?

- , ng g i m t tr m b n m i nén b c.

- Hèn chi!

Hai Cam day qua ngó Sáu Quít r i ti p r ng: T i chú g i b c ó nên hai anh emtôi m i b x mà i xu ng ây a. tôi nói chú nghe: Lúc chú ghé ó thì tôi m c n un c nên tôi không bi t nói chuy n gì v i nhau. Tôi h i th m ng i trong nhà thì h nóichú là anh ru t Tr n Nh . Ch ng chú ra i thì tôi th y ch nhà tôi xách m t gói b c emvô gi r ng xe mà c t. Sáng b a sau, c m n c xong r i ch nhà tôi i lên Huy n,không bi t nói chuy n chi, mà ch ng tr v kêu h t b n bè tôi t trong nhà mà d n n u cóchú tr v chú có h i v y ch quan làng có xét nhà l y h t vàng b c và b t ch nhà tôigiam n m sáu b a hay không thì ph i nói có, n u a nào cãi l i thì s b òn mà l i bgi i n cho quan Huy n b tù n a. Lúc chú tr v thì nh m ban êm, hai anh em tôi m cng nhà sau không hay, ch ng ch nhà tôi kêu th c d y r i bi u l y xu ng a chúxu ng R ch Giá thì anh em c vi c làm theo ch không bi t chuy n chi h t .


Hai Cam nói t i ó, Chúa tàu li n ch n mà h i: Mà trong lúc chú M ng g i b cr i i Bi n H ó, v y ch có quan hay là làng t i xét nhà r i b t Tr n T n Thân haykhông?

Sáu Quít nãy gi ng i nghe ch không nói vô, ch ng nghe h i m i nói: âu có,nó t chuy n ng gi t ti n ng i ta ch . Hai Cam li n h t mà nói ti p r ng: tôinói u uôi cho mà nghe. Hai anh em tôi a chú M ng xu ng R ch Giá, chú chom y quan ti n, hai anh em tôi mua g o m m b xu ng xu ng mà b i v . V ngang nCái V ng l i n a chi u, lính n kêu h i v y ch hai a tôi ph i là tên Cam v i Quít

v i Tr n T n Thân trên Tân Châu hay không? Hai anh em tôi tình thi t nên nói thi t,lính bèn d y hai anh em tôi ghé l i lên n có chuy n. Hai a tôi b c lên thì ông id y lính em óng tr ng ch không nói m t l i chi h t. Hai a tôi t ng quan b t là vì

a chú M ng nên kêu oan nói r ng chúng tôi là t có ch , h ch bi u làm vi c chi thìlàm vi c n y, ch chúng tôi không dám cãi, ông i nghe nói nh v y nh y l i p á hai

a tôi r i nói r ng: Bây nói ch bây bi u âu làm ó, v y ch ch bây có bi u c yr ng xe l y b c c a ch bây hay không? . Hai a tôi nghe nói ch ng h ng, không hi ucó vi c gì, c khóc mà than v i ông i r ng ch chúng tôi sai b i xu ng mà a chúM ng xu ng R ch Giá, chúng tôi a t i n i t i ch n bây gi tr v , ch không c yr ng c a ai h t. Có l ông i nghe hai a tôi nói, bi t hai a tôi không có lòng gian,b i v y cho nên ông m i h t gi n r i nói v i hai anh em tôi r ng: Bây nói ch bây saibây i R ch Giá, mà sao hôm qua l i qui n trên Huy n th a nói bây c y r ng xe l yh t m y ch c nén b c v i m y c p áo mà tr n. ây nè có trát quan Huy n ch y xu ng

n h i s m m i ây, d y tao ph i tu n d i sông ng ón hai a bây mà b t! .

Khi m i b b t, chúng tôi t ng là v t i a chú M ng ch ng nghe nói Tr n T nThân cáo chúng tôi v t i n tr m thì chúng tôi không hi u chi h t. Sáu Quít khóc ròngvà mu n k h t u uôi cho ông i nghe, song ông i không ch u nghe, d y chúng tôiph i n m yên, r i i sáng ông s gi i lên Huy n. n t i lính trong n ng h t r i ông

i m i th c d y h i chúng tôi coi vì c nào vô t i mà ch l i i cáo nh v y. Tôi k h tu uôi cho ông i rõ, tôi l i nói ch tôi sai i ã n m b a rày sao n hôm qua m i i

th a, n u thi t chúng tôi có n tr m mà tr n, sao l i bi t chúng tôi i ngang qua âymà ón. Tôi l i t vi c chú M ng g i b c cho ông i nghe, r i tôi nói r ng ch c ch tôigi t s b c y, song s chúng tôi i d i xu ng nói b y ra cho chú M ng hay nên l p thcáo gian làm cho quan b t mà b tù chúng tôi ng n b c y m t mình cho nh m. Ông

i nghe h t u uôi, ng i suy ngh h i lâu r i m i nói nh v i hai a tôi r ng: Taoth y bây thi t thà tao th ng, mà tao c ng có nghe th ng Tr n T n Thân nó thân th ,hay bày m u h i ng i ta thì tao ghét l m. Chuy n n y tao ch c nó sang o t c a ng ita mà nó s có bây n không êm, nên nó l p th h i bây. Mà n u tao gi i bây lên Huy nthì ch c bây không kh i, b i vì nó thân v i quan Huy n l m, tao th y lá trát c a quanHuy n thì tao hi u r i. Tao c ng mu n m tr ng cho hai a bây i, song n u tao làmnh v y thì tao có t i. Thôi, tao c t dây cho bây r i tao i ng , ch ng canh t bây lén


tr n mà i . Ông i nói d t l i li n i l y dao c t dây s n cho hai a tôi r i m i ing .

Chúa tàu nghe nói t i ó vùng c i l n, còn Tr n M ng ng i l ng thinh mà bgi n lung l m. Chúa tàu h i ông i ó tên gì. Hai Cam nói không bi t. Sáu Quít m i ngti ng mà nói ông i Sum, ng i g c d i vàm ông Ch ng. Tr n M ng h i v y chông i c t dây cho hai ng i tr n kh i hay không, thì Hai Cam nói: Hai a tôi nghel i ông i nên qua canh t d coi lính n ng h t m i lén i xu ng mé sông r i b ixu ng mà tr vô R ch Giá. M y n m nay hai a tôi không dám ló m t v x , c âychài l i mà ki m n. Tôi có m t m già, không bi t m y n m nay nhà còn hay là m t .

Ch ti m b ng lên m t mâm th t v t n a, Chúa tàu bi u l y thêm r u r i b nng i ng i n u ng coi b thân thi t v i nhau l m, n m t h i Chúa tàu th y Hai Camlanh l i mu n gây chuy n h i n a nên ngó Tr n M ng nháy nháy con m t r i h i HaiCam r ng: Hai anh em tôi v n bi t tên Thân là ng i c ác. Chú M ng chú c ng bi tnó gi t b c chú ch ch ng không; song con ng i i làm lành thì g p lành, làm d thìg p d , b i v y cho nên chú M ng chú không thèm nói làm chi, mà chú m t có 140 nénb c, bây gi chú làm n có thêm còn nhi u h n s ó n a. Không h gì mà, tên Thân nó

x u th nào r i sau ông tr i c ng h i nó. N y, tôi có nghe h i tr c nó còn làm m ti u ác lung n a, nó bày m u sao ó mà h i tên Th Ngh a b ày chung thân, hai anh v i nó lâu n m, v y ch hai anh có bi t chuy n ó hay không? .

Sáu Quít v a mu n nói thì Hai Cam h t mà áp r ng: Không bi t h i ó có anhQuít hay ch a, ch tôi ã lâu, chuy n ó tôi bi t rõ l m .

Chúa tàu l t t rót r u m i u ng thêm r i bi u Cam nói rõ h t cho nghe ch i.Hai Cam xình xoàng nghe Chúa tàu h i ph ng l n thì khoái chí nên u ng c n chung r ur i m i thu t r ng: Chuy n h i Th Ngh a tôi bi t h t. S là Th Ngh a có m t a emgái tên Th Xuân, l ch s l m. Tr n T n Thân ngó th y nó mu n song mu n là mu n ch icho qua bu i, ch không ph i mu n k t v ch ng. Mà d u nó mu n k t làm v ch ngc ng không c, b i vì cha m nàng ã g cho K nh Chi d i Cái V ng r i. B a n ,nàng y i âu ó không bi t, Tr n T n Thân v i Lý Thiên Hùng i ch i g p ngoài ng,Tr n T n Thân làm ngang, b t ám sát. Th i may Th Ngh a g p ánh anh ta g n ch t. LýThiên Hùng cõng v nói d i r ng leo cây b té gãy tay. ó, t i v y nên m i sanh lòng oánh n Th Ngh a. Ch ng m nh r i, Thân v i Hùng bày m u em n m ch c quan ti n lên locho quan Huy n ng h i Th Ngh a. H i ó tôi vác ti n em cho quan Huy n a. Tôikhông rõ m u bày làm sao mà cách không y n m b a quan Huy n cho lính b t ThNgh a mà giam r i làm t gi i qua bên t nh, quan trên kêu án Th Ngh a chung thân .

Chúa tàu nghe nói t i ó thì au lòng h t s c, song ráng g ng g o mà h i r ng:

- N u v y quan Huy n có n c a nó n m ch c quan ti n hay sao?

- Ch sao!

- Không bi t bây gi Th Ngh a ã v hay ch a?


- Cách m y n m tr c tôi nghe nói cháy khám tù ch t nhi u l m. Tôi ch c ThNgh a ã ch t r i, mà d u ch a ch t b án chung thân thì v gi ng gì c.

- Cha ch ! N u Th Ngh a v không c ch c là cha m nhà r u l m há?

- Còn âu mà r u. Th Ngh a m i b lao tù có m y tháng, m y r u quá sanh b nhho th huy t mà ch t. Cha y c ng vì r u nên cách vài tháng r i c ng ch t theo n a. Nghthi t t i nghi p cho K nh Chi, nói v thì ch a c i, mà làm c ng nh ã c i r i, lo chônc t cha v , m v t t quá. Cha m ch t r i thì Th Xuân b ng ã thè lè, xóm ri ng aic ng u nói, mà K nh Chi t t nh v y d u mình làm àn bà mình c ng khó gìn gi

c. Theo tôi thì tôi không c i, b i vì tuy ti n dâm h u thú là s x u, song K nh Chid u ch a có t c l mà v i cha m v nh v y thì c ng nh có r i.

- Té ra Th Xuân v i K nh Chi v i nhau luôn, ch không làm l c i hay sao?

- Cha m ch t h t r i cách ch ng bao lâu k Th Xuân , Th Xuân c m ta con trai v a c ba b n tháng k Th Xuân au ch t n a. K nh Chi chôn c t v r i

lo nuôi con, có l th ng nh n m nay khi ã c 13, 14 tu i r i a.

- Anh có bi t bây gi K nh Chi âu hay không?

- Tôi hay K nh Chi bán nhà c a mà i, song tôi không hi u i âu.

Sáu Quít li n ti p mà nói r ng: Cách m y n m tr c tôi i An Giang, tôi có g pK nh Chi m t l n, khi y anh ta chèo ò a ngang sông, ngay ch An Giang ó, khôngbi t n m nay còn ó hay không?

Chúa tàu nghe nói rõ h t d u uôi chuy n c a mình tuy lòng gi n, h t gi n r i l ibu n, song ngoài m t c ng làm vui nh th ng, b i v y cho nên Tr n M ng v i Cam,Quít không th nào rõ ý riêng c, mãn ti c r i thì tr i ã n a chi u, Chúa tàu ng d ytr ti n cho ch ti m r i nói ti ng Qu ng ông bi u Tr n M ng cho Cam, Quít m ing i m t nén b c. Cam, Quít th y Chúa tàu cho n u ng no say, mà chú M ng còn chob c n a, thì c m t vô cùng. Khi t bi t nhau mà v , Chúa tàu l i h i th m hai ng i gi âu. Cam, Quít nói mình u nhà th U d i xóm lò rèn. Chúa tàu ch ch tàu u r im i hai ng i khi nào r nh thì xu ng tàu u ng r u ch i.


PH N TH NHÌ

N N OÁN TR

I

X a nay nhà ngôn lu n th ng hay cãi v i nhau, ng i thì nói ti n b c là v t quíbáu trong i, b i vì nó có th giúp ng i ph i làm vi c ph i, k l i nói ti n b c là v t r tl i h i c a xã h i, b i vì nó hay gi c ng i qu y làm vi c qu y. Tuy hai phe t hai lýt ng khác nhau, song xét cho áo thì lý t ng nào c ng là ph i h t th y. Chúa tàuv n là m t ng i tánh tình ch n ch t, khi còn nh m c lam l làm n. Lúc tù m c nhth ng cha m nên trí không r nh rang mà suy ngh n s l i h i c a ng ti n, mà tkhi ra Kim Qui tìm c b c vàng tr nên m t tay c phú r i trong trí v n còn l n x n,trong lòng v n còn ng m ngùi, nên c ng ch a có d p mà kh o c u t i nh ng l i cáchngôn, hay là ngh suy n m y i u thâm vi n c.

Nay tình c g p tên Cam tên Quít, c nghe rõ h t các vi c nhà, bi t ai làng i h i mình, ai là ng i giúp mình r i, thì trong lòng ã h t nghi ng i, ã b t bu nr u mà l i còn ngh t i ng ti n là m t v t r t h i, c ng vì nó áng con m t công bình, nód i cái lòng chánh tr c, nó gi c cái lòng tham lam c a con ng i, nên mình vô t i màph i sa vào lao lý trót 11 n m tr ng, cha m au không hay, cha m ch t mà khôngth y; mà ng ti n c ng là m t v t quí, c ng vì có nó nên ngày nay mình có th mà bi t

c vi c nhà, mà r i ây có l mình còn ph i dùng nó n a mà tr th o, m i n n, m ir a oán c.

Chúa tàu và Tr n M ng i tr v tàu và suy ngh nh v y. Xu ng t i tàu thì b nã n c m chi u r i h t, duy có m t mình Thu Th y ng i ch nên ch a n mà thôi. Chúa

tàu nói mình ã n c m r i, bi u Thu Th y n i và h i b n ch trà ngon em vào phòngng u ng vài chén. Chúa tàu ng i u ng n c trà mà lòng suy tính lung l m. Thu Th y

ng i n c m mà ngó Chúa tàu hoài, không hi u Chúa tàu có vi c chi n n i ph i lo, cói u chi mà không ch u n c m, ch không dè Chúa tàu tâm s a oan và thi t n u ngc ng ã no say r i n a.

Chúa tàu u ng n c r i bèn kêu Tr n M ng mà d n sáng ph i i ki m mua chi ctàu n a, d u m c r gì c ng ph i mua cho c. Tr n M ng không bi t Chúa tàu mu nmua tàu thêm n a mà làm chi, song không dám h i, sáng ngày c v ng l i i mua tàu.May lúc y có m t ng i khách H i Nam tên Hinh Nh i buôn ã làm giàu, bây gi giàr i không mu n i n a, nên tính mu n bán chi c tàu ng lên ch c t nhà d n ti m.Chi c tàu này tuy ã c , song l n h n chi c tàu tr c. Ch tàu d t giá b n ch c l ngTr n M ng xin b t h t s c mà không c, nên túng th ph i mua.

Tr n M ng v nói l i cho Chúa tàu hay thì ng i m ng r vô cùng, h i Tr nM ng mau mau em b c mà ch ng, l i d n m n h t à công v i b n c d i chi c tàuy và i xu ng xóm lò rèn mà m n tên Cam v i tên Quít n a. Cam, Quít th y Chúa tàu


v i Tr n M ng r ng rãi thì trong lòng khen ng i hoài, nay nghe Tr n M ng nói Chúa tàubi u xu ng m n b n tàu thì khoái chí l m nên l t t gói qu n áo mà i theo li n.

Tàu d n xong r i, Chúa tàu bi u Cam v i Quít qua chi c tàu m i, r i kéo neo,chi c tr c, chi c sau, n i uôi nhau ch y xu ng c a Ti u ng lên An Giang. Lúc i d c

ng ch ng có chi l , duy Chúa tàu có s c vui v h n tr c, hay nói chuy n v i Tr nM ng, hay h i th m Thu Th y, l i d n Tr n M ng v i Thu Th y h bi u âu thì c làmó, d u th y vi c d th ng c ng ch ng nên h i, mà d u th y i u trái ý c ng ng thèm

cãi. Hai ng i nghe d n tuy không dám nói ra, ch b ng t c c i th m, b i vì t b y nay,Chúa tàu làm vi c nào c ng ch ng gi ng vi c c a ng i i buôn, nh ng mà làm sao thìlàm ch có ai dám h i han hay là cãi l y mà ph i d n.

Khi hai chi c tàu lên t i cù lao Giêng thì Chúa tàu bi u Tr n M ng l y ít ch c nénb c r i ng i tam b n qua bên chi c tàu kia ng d y à công vô Vàm Nao mà lên AnGiang. Chúa tàu l i d n r ng h t i An Giang r i thì bi u Hai Cam v i Sáu Quít ph i gid ng mà i ki m coi Ph m K nh Chi bây gi t i âu, làm vi c chi, r i neo tàu ó màch ; tàu mình tuy i ng khác, song trong m t ít b a r i c ng s qua ó mà hi p.

Lên t i ch Th Ki n Sai, lúc y tr i ã ch ng v ng t i, hai chi c tàu m i t haing , chi c c a Tr n M ng thì qua Vàm Nao, còn chi c c a Chúa tàu thì i d c theo cùlao Tây mà th ng lên Tân Châu. N c mi n trên tuy ch a cho l m, nh ng mà vì tr it i b t gió nên tàu i không ng mau.

Ng i i d u nghèo hay giàu, d u sang hay hèn, ai c ng có cái lòng t h ng;d u i x khác vui v th nào, c ng ch ng h quên cái làng c c a mình, mà nh t là khitr v g n t i quê x a thì cái lòng t h ng l i càng tha thi t, làm cho mình ng ng ikhông yên, d ng nh mu n k t cánh mà bay ng cho mau v y. Chúa tàu khi phân cáchTr n M ng r i thì êm y ng không c, h n m thì th y nhà c a iêu tàn tr c m tkhông nguôi, nh chuy n m cha v nh bi t ngàn thu khó g p; còn n u ng d y i rangoài th y nhà h hai bên mé sông èn t leo lét, nghe chó h s a v ng v ng ti ng xaxa, thì cái lòng nh nhà càng d i dào, gi n chi c tàu i không mau, nên ng ngoài ch uc ng không c.

Thu Th y th y Chúa tàu th n th c, n m không ng , ng i không yên, th khi tronglòng c ng x n xang hay sao, nên lúc n a êm d i tàu ph n nhi u u ng h t duy cóm t mình à công ng c m tay bánh v i vài ba tên b n th c ng giúp tr bu m, ThuTh y m i th c d y r a m t r i l i ch b trà rót n c mà u ng. Chúa tàu ngoài vôphòng g p Thu Th y ng u ng n c li n h i:

- Áo qu n An Nam cô may xong ch a?

- Th a, em may xong r i h t.

- Sao không m c th coi v a hay không?

- Th a, Chúa tàu ch a bi u nên em không dám m c.


- âu cô l y m c th coi.

Thu Th y l t t gi áo qu n may r i l y ra m t cái áo và m t cái qu n, còn Chúatàu thì chun vào phòng v n thu c mà hút. Thu Th y thay i áo qu n m t h i r i Chúatàu m i b c ra. Thu Th y mi ng thì m m c i, hai tay vu t v t áo, u thì ngh o quabên kia, c p m t m t lát li c Chúa tàu m t cái. Chúa tàu ng i u ng n c nh m xem ThuTh y thì thi t là m t m n , nhan s c phi phàm, hình dung y u i u, m t ngó h u duyênmà tánh n t l i hi n hòa, ý t nghiêm ngh n a. Chúa tàu ngó Thu Th y, i nh m nhíaáo qu n cho xong r i m i h i: V a hay không? . Thu Th y m t ngó Chúa tàu, mi ngc i chúm chím mà áp r ng: Th a v a l m .

Chúa tàu day m t qua ch khác ngó s ng m t h i, coi b nh suy ngh chuy n chiv y, r i m i day l i mà nói r ng: Tôi c ng mu n cho cô m c An Nam song bây gicòn ch a ti n. V y cô ch u phi n h g n t i Tân Châu cô ph i thay x m mà m c r isau s hay. Thu Th y nghe nói v a mu n m nút áo mà thay li n, Chúa tàu th y v y bènc n và d n ch ng nào g n t i Tân Châu s thay. Chúa tàu nói d t l i li n tr vào phòngmà n m, ch ng bi t ng th c mà không nghe ng t nh chi h t.

Sáng b a sau, m t tr i v a m c, Chúa tàu th c d y ra xem, thì tàu m i lên t iH ng Ng . Chúa tàu i nón ng i m t bên à công hoài, g p chi c thuy n nào c ng ngótheo, th y cái nhà nào c ng ng d y mà coi. V a n a bu i s m m i, nh có gió lao raonên tàu i mau c. T i b a c m, Chúa tàu vào phòng n v i Thu Th y, song n thì n,ch không nói chuy n chi h t, n c m r i c ng i nón lên ng i d a m t bên à công.

n tr a m i th y m y lùm cây t i Tân Châu. Chúa tàu ng m t ch không yên, ratr c m i v a ng i thì li n ng d y tr ra sau lái, mà ra sau lái r i c ng ng i không

c, b mà i t i tr c m i n a. Ch ng tàu còn m t khúc sông n a thì t i b n TânChâu, Chúa tàu bèn d n à công t i ó thì neo d a mé cho ch t, d n r i quày qu tr vôphòng bi u Thu Th y thay áo i qu n, c i vòng, c i ki ng mà gi d ng x m. Còn Chúatàu thì n m ri t phòng trong, không ló ra n a.

n c m chi u r i Chúa tàu m i b c ra ng t i c t bu m mà ngó lên ch . Trênb con nít ng i l n xúm nhau ch ng hai ba m i, ng i dài theo mé mà xem tàu.

Có ng i b i xu ng ra c p m t bên hông tàu mà h i coi tàu c a ai, n ây muabán v t chi. Chúa tàu d n b n gi ò không bi t ti ng An Nam, c nói ti ng Qu ng ônghoài, m y ng i h i h nghe không c nên b i xu ng i h t.

êm y Chúa tàu cho phép b n ngh ng i, b i vì tàu ch y ã m i m y ngày nênai n y c ng u m t m i. Chúa tàu bi u Thu Th y ch m t bình trà r i m i xách lên chà công coi lái ng i m t mình u ng n c hút thu c mà ngó vô b . Thu Th y t ng Chúa

tàu ng i hóng mát m t h i r i i ng ch ng dè khuya nghe tr ng d n tr canh n m, th cd y dòm trong phòng trong thì th y èn chong leo lét mà không có Chúa tàu. Thu Th yb c ra ngoài dòm tr c xem sau thì th y Chúa tàu hãy còn ng i d a tay bánh mà hútthu c.


Thu Th y nh l i d n nên không dám h i, li n quày qu tr vào phòng. Cách m th i Chúa tàu c ng tr vào, Thu Th y li c coi thì con m t Chúa tàu ch ch mà l i có h is ng n a. Chúa tàu kêu m t tên b n th c d y canh tàu r i m i vào phòng t t èn mà ng .

B th c khuya, nên qua ngày sau n l i gi thìn, Chúa tàu m i th c d y. ThuTh y pha n c cho Chúa tàu r a m t r i m i rót n c trà mà b ng l i. Chúa tàu u ngn c và hút v a h t i u thu c thì k c m d n. C m n c xong r i Chúa tàu thay qu náo m i, m m y gói hàng mua bên H ng C n ra mà l a hai cây l a tr ng thi t p, l il y ra hai gói trà ngon và l y gi y gói n m nén b c r i l a, trà và b c trên m t cáimâm, bi u b n b ng i theo lên ch ng i vi ng quan Huy n.

B n b i tam b n a Chúa tàu lên b , tr nh ng i l n trên ch ngó th y ch y ramé sông ng coi ông n c. Chúa tàu th y thiên h i coi, r i m i nh t i tâm s , thìtrong b ng t c c i th m, n u cha m mình còn s ng, ngày nay mình v th m, mà ugióc bính, mình m c nh v y, ch c là cha m c ng không bi t ai mà h i. Chúa tàu lênb r i, tay c m qu t lông, khoan thai i tr c, còn tên b n b ng mâm lúc thúc theo sau,i c ch ng vài ch c b c ngó vô trong ph th y ông c u lý tr ng , nay già ãl m c m r i, ng ngó mình trân trân mà có l c ng t ng là khách Qu ng ông chkhông dè mình là Th Ngh a. Chúa tàu bèn ghé l i, s a gi ng theo khách Qu ng ôngnói ti ng An Nam, r i h i th m v y ch có m t Tri huy n tr n nh m t i ây ph i không?Ông lý tr ng g t u nói ph i. Chúa tàu bèn h i v y ch quan Huy n n y quí danh làgì? Ông lý tr ng áp là Hu nh Thi n T . Chúa tàu l i h i coi quan Huy n khi tr c làông Lê Tr ng Kim bây gi âu, thì ông lý tr ng nói ngài ã b i Tri ph Tân Thànhg n m t n m nay r i.

Chúa tàu nghe nói châu mày, d d m t h i r i ki u ông lý tr ng mà i. ich ng sáu b y b c vùng tr l i h i coi lên trên quan Huy n ph i i ng nào, ông lýtr ng b c ra ngoài c a l y tay ch , bi u i th ng ng n y lên t i cây b l n cóngã ba, qu o qua tay m t i m t i thì t i dinh quan Huy n.

Chúa tàu l nào l i không bi t ng, nh ng mà s ng i ta nghi nên m i h i nhv y. T i dinh, Chúa tàu s a áo ch nh t r i m i b c vô. Quan Huy n ch ng hi u kháchQu ng ông n có vi c chi nên sai lính ra h i. Ch ng lính vô b m r ng khách Qu ng

ông y là Chúa tàu Kim Qui n mua bán, mu n vào vi ng quan s t i ch ch ng cóvi c chi h t, quan Huy n m i cho vào, Chúa tàu mâm trên gh mà th a r ng mình

n ây mua bán ch ng có v t chi quí nên t m vài cây l a, vài cân trà và n m nén b clàm l ra m t quan Huy n mà thôi, nên xin quan Huy n th ng tình mà nh m . QuanHuy n th y l v t r t tr ng nên l t t m i ng i, r i d y lính pha trà em ra mà ãi.

Chúa tàu li c coi quan Huy n ch a y ba m i tu i, di n m o thì nho nhã, songkhông rõ lòng d th nào. Chúa tàu v i quan Huy n trò chuy n v i nhau m t h i r iChúa tàu m i h i th m t i cha m , nói r ng m i l m, m i sáu n m tr c mình i buônbán có ghé qua ây m t chuy n, và có làm quen v i m t ng i tên Lê Th Thành khôngbi t ng i y m nh gi i th nào? Quan Huy n áp r ng ng i tr n nh m Huy n ông


Xuyên ch a y m t n m nên ch a bi t ai cho l m, r i kêu m t ng i th l i già g n sáum i tu i, u ã b c, r ng ã r ng mà hãy còn m nh. Khi b c ra thì Chúa tàu ã bi tm t li n, song ng không dè Chúa tàu là Th Ngh a.

Chúa tàu h i th m Lê Th Thành thì ng nói v ch ng v i a con gái u ch th t, còn a con trai b án chung thân. Chúa tàu t l i th ng ti c và h i ông th l i v ych có bi t m chôn n i nào hay không, xin ch giùm ng có s m nhang èn mà cúng,g i là n n quen bi t h i tr c. Ông th l i nói mình bi t. Chúa tàu bèn xin phép quanHuy n cho ông th l i d t i ch giùm. Ông Huy n th y Chúa tàu t t , d u xin vi c chic ng ng, ch ng lu n là vi c nh m n nh v y, nên cho th l i i theo Chúa tàu.

Chúa tàu ki u quan Huy n b c ra kh i dinh r i thì c h i ông th l i chuy n nàychuy n n l ng x ng, h i hoài không d t. Chúa tàu l i h i v y ch nghe x n y có ôngTr n T n Thân giàu có l m, mà ng i ch nào? Lúc y i v a t i nhà ông Tr n T nThân, ông th l i li n l y tay ch mà nói r ng: Nhà Tr n T n Thân là nhà n y ây; anh tagiàu có l n l m, b c ti n mà ru ng t c ng nhi u, cách hai n m nay anh ta mua ch c báh bây gi sang tr ng, sung s ng l m mà .

Chúa tàu ng ngoài ngó vô thì th y nhà c a ba tòa kinh dinh, hoa qu m t v nth nh m u, có h sen, ao cá, có th phòng, nh m coi thi t là m t c nh r t phong l u màch ng hi u t i sao l i ch a m t ng i c hi m. Chúa tàu ngó cho ã con m t r i m ich u i.

Chúa tàu và i và nói chuy n, ra kh i ch r i i theo b nh m t i xa xa t i m tcây me l n, ông th l i m i d ng b c ch tay vô gi a ám ru ng mà nói r ng: Ba cáim ng ây ngó th y ó là m c a hai v ch ng và con gái c a ông Thành a . Chúa tàu

ng ngó m t h i r i d t nhau vô ch , i d c ng có nói r ng qua ngày sau mình smua nhang èn em vô ó mà cúng cho th a tình b ng h u. i t i ngã ba lên dinh quanHuy n ông th l i bèn ki u mà v . Chúa tàu thò tay vào h u bao l y ra m t nén b c mà

a cho ng và xin nh m em v mua trà mà u ng; ông th l i m ng h t s c, không dèChúa tàu t t quá nh v y nên v d c ng khen th m hoài.

Chúa tàu v i tên b n ch a ch u xu ng tàu, d t nhau th ng th ng vòng theo các n ong xem nhà c a, ph ph ng ch i, i n âu c ng th y c nh v t u khác h t, có

ch h i tr c u t bây gi ã v n vang, còn có ch h i tr c v n vang bây gi l i u t .Chúa tàu th y c nh v t i d i nh v y mà ngao ngán trong lòng, ngh l i con ng i nàokhác cu c i, h t th nh t i suy, h t suy r i th nh.

Chúa tàu i cùng h t, song không dám léo l i ch nhà mình khi tr c và ch nhàcô T Chuyên, b i vì s n ó th y c nh c ng i x a, r i m i lòng d n không c.

Chúa tàu xu ng t i tàu thì ã úng b a c m chi u. Thu Th y d n m t mâm c mb ng vào phòng. Chúa tàu th y th t cá vù vèo, h i ra m i hay Thu Th y l y hai quan ti n

a cho t ng kh u lên ch mua ng cho Chúa tàu dùng. Chúa tàu l y làm c ý, bi uThu Th y l y m t quan ti n a cho b n b i tam b n vô ch mua r u em xu ng u ng


cho vui. R u mua em v , Chúa tàu rót m t chén còn bao nhiêu thì cho b n u ng. Lúcn c m Chúa tàu vui v l m, c i c i nói nói luôn. Thu Th y th y v y trong b ngm ng th m. Chúa tàu d n Thu Th y n c m r i thì a ti n cho t ng kh u bi u lên tquay m t con heo, sáng mai có và mua nhang èn, gi y ti n, vàng b c ng mai i cúng.

Chúa tàu u ng r u ngà ngà nên n c m r i i ng li n. Sáng b a sau th c d ych t ng kh u khiêng heo quay v và mua xong r i m i d y ba tên b n khiêng heoxu ng tam b n. Chúa tàu bi u Thu Th y i theo lên b , k o d i tàu lâu ngày tù túng.Con nít trên ch th y Thu Th y m c y ph c theo x m, l con m t nên áp theo coi r tông, song ng xa xa mà ngó ch không dám l i g n. Chúa tàu v i Thu Th y i tr c,b n khiêng heo và theo sau, i th ng ra ch hôm qua, r i ki m b nh mà vô m . Vôt i n i th y hai cái m n m k nhau và m t cái m s t phía sau, mà ba cái m cái nào cc ng m c y. Chúa tàu bi u b n nh c cho tr ng r i bày l v t, t nhang èn mà cúng.

Chúa tàu l y cha l y m và rót r u vái em r i ng i b p d a m cha m mà khócr ng lên nghe r t th m thi t. May ch này gi a ng không ai th y, duy có ba tên b nv i Thu Th y mà thôi. Thu Th y th y tình c nh nh v y ng lòng, d n không c, nênc ng ng i khóc thút thít. Chúa tàu khóc thì c song t cái lòng bu n r u au n rakhông c nên m c t h i. Ch ng day l i th y Thu Th y c ng khóc nh mình, thìkhông th nào d n cái lòng m c ó n a c, nên m i ch và nói ti ng An Nam v iThu Th y r ng: Hai cái m này là m c a cha m tôi, còn cái m n m sau ây ch c làc a em gái tôi, cha m v i em tôi ch t tôi không th y m t; g n m i ba n m nay, tôi m icúng t m t l n th nh t ây . Chúa tàu nói t i ó vùng khóc n a. Thu Th y nghe nóili n b c l i xá và l y h t ba cái m r i c ng ng i mà khóc.

Cúng t xong r i, Chúa tàu m i d y b n khiêng heo xu ng tàu. Ra kh i m Chúatàu ã lau n c m t khô r i, duy còn Thu Th y c khóc hoài, Chúa tàu th y v y s chúngnghi nên bi u Thu Th y ng khóc n a. Thu Th y l t t lau n c m t và nói r ng: Nayem m i rõ vì sao mà Chúa tàu bu n. Mà em ngh Chúa tàu c ng có ph c mà c cúngqu i m cha, em r t t i ph n em không bi t m m cha m âu mà cúng . Thu Th ynói t i ó li n ng i gi a b mà khóc n a. Ba tên b n không hi u chuy n chi nên ngngó s ng. Chúa tàu li n ng i m t bên mà an i, h a r ng r i ây mình s i tìm m chagiùm cho. Thu Th y nghe nói m y ti ng trong lòng r t m ng, nên d t khóc, ng d y laun c m t r i i theo mà xu ng tàu.

Chúa tàu v a b c xu ng tàu thì li n kêu t ng kh u mà d y x h t heo quay rang cho b n b n h n m t b a cho ph d . Chúa tàu vào phòng thay áo, cách m t h it ng kh u d n c m b ng vô m t mâm cho Chúa tàu v i Thu Th y n.

Hai ng i ng i n c m ch ng ai nói t i ai h t. Chúa tàu thì l l l ng l ng coi bnh mu n ép mình n ch trong b ng ch ng mu n n chút nào; còn Thu Th y g p m tmi ng thì li c Chúa tàu m t cái, trong ý mu n d coi Chúa tàu toan tính nh ng vi c chi.


C m n c xong r i, Chúa tàu vào phòng trong, ng th c không bi t, song n m imlìm cho n tr i n a chi u m i ra. T i b a y, Chúa tàu bi u b n nh c m t cái gh dài d a c t bu m r i n m hút thu c mà suy tính vi c mình. Chúa tàu ngh th m r ng khimình v t ng c v nhà, th y nhà c a tiêu i u, r i nghe m cha v i em u ch t h t,mình t i t m lòng, ngh n u còn s ng c ng ch ng ích chi cho ai, nên tính t v n mà ch tcho r i cái ki p tr n ai chi kh . Mình ã tính nh v y mà mình không ch t, l i d n lòngch u c c ch u kh thêm g n hai n m n a r i m i v t bi n mà tìm b c vàng, y là vìmình mu n làm sao có th v c h ng tìm cho ra m m m cha ng cúng l y mà tchút lòng hi u t , r i mình s tính n n K nh Chi là b n tri k vì mình mà ph i b i s ntán gia, và báo oán k thù là a b t nh n làm cho c nhà mình k b ày ng i thì ch t.Nay mình ã v ch n c h ng, ã cúng t m cha r i, bây gi ph i lo n n cho ng i

n, tr oán cho k oán m i m i c.

Chúa tàu suy ngh nh v y nên m i tính sáng ngày s lên giã t quan Huy n ngi qua An Giang, tr c là ki m K nh Chi, sau n a m u tr oán.

Thi t qua ngày sau n c m r i Chúa tàu li n kêu à công d n ph i coi bu m chos n ng tr a có kéo neo mà i. Chúa tàu d n r i thì xu ng tam b n ng i cho b n b i avô ch . Chúa tàu b c lên b l i ngh r ng ã bi t mình th y ch mình c thì bu n,nh ng mình v ây mà mình không n ó thì e ngày sau mình nh t i mình bu n th m.Ngh nh v y r i m i th ng th ng nh k i ch i, l n l n i l i ch nhà khi tr c; Chúatàu ng ngoài ngó vô thì c nh v t bu n hiu, coi c ng y nh c nh mình th y trong lúcban êm cách hai ba n m tr c v y.

Chúa tàu ch p hai tay sau ít ng ngó, hai hàng n c m t r ng r ng, s ng lâukhó d n lòng nên l t t b mà i ch khác. Chúa tàu v n ch quê nhà thì trong lòng

ng kia n o n ng n ngang, nh ch ng i, nh ng i quen bi t, Chúa tàu l i nht i cô T Chuyên là ng i mà mình có ti ng h n hò khi tr c, nên l n ch n n ó, tínhh i th m coi bây gi ã có ch ng con hay ch a.

Chúa tàu ã bi t nhà khi tr c ã d i m t r i, nên không n ch y, ghé l inhà m t bên mà h i. Có m t bà già Chúa tàu v n còn nh tên là bà Tám Ti n, nói r ng côT Chuyên t khi m ch t r i có nhi u n i i nói, mà m t lòng t quy t không ch u l ych ng, v y ngày hái rau b t cá, t i may m n vá thuê, làm h t s c mà không n, nênm i bán nhà mà i, nói r ng v v i ông chú. i n m nay tính ã n m n m r i, không aibi t i âu, ng i ta nói ã ch t r i, mà không bi t có thi t nh v y hay không mà dámnói ch c.

Chúa tàu nghe nói m y l i trong lòng c m ng vô cùng b i v y cho nên l t tki u bà Tám Ti n mà i, không mu n h i n a. Chúa tàu i th ng lên dinh quan Huy n tgiã r i xu ng tàu h i à công kéo neo tr xu ng Vàm Nao ng qua An Giang.


Theo thói th ng h khi tr c mình trong làng trong xóm mình nghèo nàn c ckh , nay mình i n x khác làm n phát t mình tr v ch n c quê x a mà th m, thìai c ng trong lòng h n h , ngoài m t hân hoan.

Chúa tàu Kim Qui khi còn th u Tân Châu tuy ch ng nghèo cho lung, ch ngc c cho l m, nh ng mà ngoài ng không có ru ng, trong nhà ch ng d ti n, th thì c ngch ng ph i là b c giàu có chi ó. nay l n khôn r i tr v x s , d i tàu b c có h n haingàn nén, vàng có h n m t ngàn thoi, l thì c ý bi t ch ng nào; ng t trong mình cót ch, không dám bày h ch ng tên, trong b ng th ng ti c m cha không còn mà sumv y sung s ng, b i v y cho nên v n quê nhà vàng b c ch y tàu mà ch ng có chútnào vui v h t.

Mà n u v bu n thì i l ph i vui ch , sao tàu kéo neo mà i, Chúa tàu l i c ngn m dàu dàu trong phòng, coi còn bu n h n khi v n a. Thu Th y th y v y trong lòngkhông an, nên b trà ngon, ch n c nóng, r i m i Chúa tàu dùng n c trà mà gi i khát.

Chúa tàu u ng vài chén n c r i c ng chun vào phòng n m gác tay lên trán màth ra. Thu Th y l y làm b t r t trong lòng, không bi t làm sao mà g m i s u não choChúa tàu c.

B n i xu ng nh n c xuôi gió thu n, tàu i mau h n b n lên, b i v y cho nênlui h i x qua, n m t tr i l n thì tàu ã t i Cái V ng, Chúa tàu ra ng xem hai bênsông n t i m i tr vô phòng ng i u ng n c mà coi Thu Th y may áo. Thu Th y m tmày sáng r , môi má b u, còn hai tay thì ngón nh , c m tròn, l i kim rút ch coi thi tduyên l m. Chúa tàu là ng i hi u ngh a, lòng th ng cha nh m ch ng lúc nào nguôi,d báo oán n n ch ng lúc nào xao lãng, b i v y cho nên t khi v t c nàng ThuTh y thì trong b ng ch ng h khi nào có tính th a công n c u t mà ph i hi p châu tr nbao gi . Nh ng v y mà êm n ng i nh m coi Thu Th y m c An Nam, th y nàngnhan s c ít ai bì, thì cái c c ái tình nó à có h i diêu ng. Nay ng i coi Thu Th y ng imay n a, nh m g ng m t, ngó bàn tay m t h i thì l a lòng h ng h c, bi n ái d i dào,ngh r t khó mà l ng l cho c. Chúa tàu s l a g n r m ch ng ti n, nên tính b mà ira ngoài cho nguôi, song mu n ng d y mà ng không ành, d ng nh ai níu ai trì,bi u ph i ng i ó mà ngó Thu Th y. Chúa tàu mu n gây chuy n mà nói, mà không bi tph i nói chuy n gì, nên c ng i coi may m t h i lâu r i m i h i r ng: Cô nói áo qu nAn Nam may h t r i, mà sao còn may gi ng gì n a ó? .

Nãy gi Thu Th y ng i may trong ý c ng i Chúa tàu m u nói chuy n ngcó th a d p mà h i d coi Chúa tàu s u não vi c chi, ng h u ki m th mà g giùm;ch ng nghe h i thì trong lòng ch ng xi t n i m ng, nên ng c m t lên, m t ngó Chúatàu, mi ng c i chúm chím mà áp r ng: Th a, em còn m t cái áo n y ch a m khuynút, nên em m cho r i . Chúa tàu th y mi ng c i nh hoa n , nghe ti ng nói r t thanhtao, thì tâm th n càng b n lo n h n n a, song c ng g ng g ng mà nói r ng: Tôi quênl ng, mà cô c ng không thèm nh c, tàu u t i Tân Châu m y b a rày sao cô không l yb c lên ch coi hàng l a có th nào p mua may áo qu n thêm mà m c?


Thu Th y c ng c i chúm chím mà th a r ng: Áo qu n em ã nhi u r i, mualàm chi n a thêm t n hao .

Chúa tàu nghe nói thì nhíu c p ch n mày mà áp r ng: Cô ng lo s t n hao.Vàng b c tôi y m t tàu, xài n ch ng nào c ng không h t âu mà s . Cô mu n muav t chi c d khoang ch cô n m ó l y ti n b c mà mua, ch ng c n ph i h i tôi, màc ng ch ng c n i tôi bi u .

Thu Th y nghe Chúa tàu nói m y l i qu ng i không bi t l y chi mà tr l i chox ng, nên c i r i cúi m t xu ng mà may. May c vài m i kim nh t i s s u não c aChúa tàu li n ngó lên mà h i r ng: Em có m t vi c mu n h i Chúa tàu quá, mà vì Chúatàu có l i d n tr c, nên em không dám h i

- H i vi c chi?

- Chúa tàu là m t ng i giàu có l n, mu n làm vi c chi c ng c h t; ã v y màem dòm coi Chúa tàu l i c ng là m t ng i hi n t nh n c l m, Chúa tàu s nghi p l nnh v y, tánh n t t t nh v y, ch ng bi t vì c nào trong lòng l i hay s u não, n ch ngngon, n m ch ng vui?

Nãy gi Chúa tàu ng i nhìn Thu Th y, quên nh ng vi c riêng c a mình, nên tronglòng m i vui v c chút nh, Chúa tàu l y làm khoái ý, ngh vì g n m i ba n mtr ng n m mùi i cay ng luôn luôn ch ch a g p lúc nào ng t bùi nh êm nay v y.Ch ng nghe h i m y l i, li n nh n nhà, th y khám t i qu nh hiu, th y m cha n mch t, th y K nh Chi nghèo c c, th y em gái khóc than, nh ai em b c tranh th m s u màtreo tr c m t, nên châu mày m t r i qu u mà áp m t cách r t c c c n r ng: Tôiã d n r i mà sao cô còn h i? Chuy n y cô ch ng c n bi t làm chi .

Nói v a d t ti ng ngó l i thì th y Thu Th y m t mày tái xanh, mà hai hàng n cm t l i ch y ròng ròng n a. Có l khi Chúa tàu th y v y mà n n, nên m i nói c c ó r ili n ti p r ng: Cô ôi, tâm s c a tôi th m thi t l m, không th nào k cho xi t c. Cól r i sau cô c ng rõ; bây gi xin cô ng h i n, vì h i thì tôi thêm au lòng, chkhông ích chi .

Thu Th y ngó Chúa tàu m t cách r t bu n th m, r i cúi m t xu ng mà may, ch ngdám nói l i chi n a h t. Chúa tàu ng i ngó c ng h t vui, nên u ng n c r i chun vàophòng trong mà n m. Chúa tàu mu n ng mà ng không c, c n m thao th c, nhvi c này, tính vi c kia hoài, nh m y l i bà Tám Ti n thu t chuy n cô T Chuyên thìth ng xót h t s c.

Chúa tàu nh l i lúc mình còn nh th y cô T Chuyên là gái có n t, nên mình ph ilòng, mình quy t nguy n loan ph ng tr m n m, mà ch ng bi t cô ta có kh ng hay không.B a n g p cô ta gi a ng v ng v mình m th , thì cô ta c ng h u tình, nên m ih a cùng nhau, vì m t ch nghèo bó bu c, nên m i t i u ch a ch p k p, k mình b savào ch n lao tù. M i m y n m nay m i l n nh n cô ta thì u t ng ã l y ch ng


khác làm n r i ch có dè âu m t l i h a gi a ng, mà ng i c c m thuy n mà chkhách.

Chúa tàu n m ngh n ó thì trong lòng bu n bã tr m chi u. Cô T Chuyên là gáimà bi t gi l i h a cùng mình, mình là trai há không bi t gi l i h a v i cô hay sao? N ucó xiêu l c ch n nào mình c ng ph i tìm cho ra mà v y duyên cá n c, song ng i ta nóicô ã ch t r i, v y mình bi t âu mà tìm. Mình có nên gi cô phòng chích g i ng tlòng th ti t c a cô hay không?

Chúa tàu h i th m trong b ng nh v y r i l i càng ng n ng , không bi t làm saomà tr l i. N m suy tính m t h i lâu ngh cha m sanh ng có m t mình là trai, n umình không c i v ng sanh con mà ph ng t t tiên thì là th t hi u v i cha m l m.Mà nay cô T Chuyên là ng i mình ã n ng l i giao c, cô ã ch t r i, bây gi mìnhm i k t b n cùng ai?

Chúa tàu v a h i câu này b ng nghe Thu Th y l c c phòng ngoài. Chúa tàungóc u mà dòm, th y cô ta ng d n d p mà ng , thì trong lòng l i ng ng n, l atình mu n c t ng n, sóng ái mu n b a vòi, th m ngh n u mình không k t b n v i cô tathì u ng l m. Lúc y b n d i tàu ph n nhi u ã ng r i, duy còn à công c coi lái vàcòn hai ng i b n coi tr bu m, m t tên thì kéo n li u, m t tên thì hát phía tr c m i.

Chúa tàu l m c m ng i d y tính ra phòng ngoài ng k h t m i i u s u não choThu Th y nghe, r i luôn d p s t ý bày lòng mà xin cô k t tóc tr m n m cho ph t nhquy n luy n. V a mu n ng d y l i ngh mình là ng i n c a Thu Th y, nay mình trlòng mu n cô ta, nh cô ta c ng vui lòng mà làm b n v i mình thì ch ng nói làm chi,tho ng nh cô ta không có lòng th ng mình, tuy c h n thì không dám c , song cô takhông c vui, thì cái n c u t c a mình s tr nên cái oán c ng b c, d ng y tmình ph i n n n t i ch t.

Chúa tàu xét n ó thì trong lòng ch ng có chút chi vui, nên n m xu ng kéo m nmà p tính ng ph t cho r i. Ch ng dè n m ã trót canh mà ng không c, gi n khoátm n ng i d y r i t èn, tính kêu Thu Th y vào phòng trong ng to nh bày tình chod . Lúc y hai tên b n phía tr c m i ã d t n thôi hát. Chúa tàu lóng tai nghe t phíaim lìm, duy có chú à công m t lát b bánh nghe m t cái k t mà thôi. Chúa tàu mu n c tti ng kêu Thu Th y, song d m n ba b n l n mà không dám kêu.

Vi c tình c mà ngh c ng l k , b i vì t u hôm cho n ch ng y. Chúa tàutính nh ng vi c chi là tính th m trong b ng mà thôi, ch ch ng h ló mòi cho Thu Th ybi t, n ch ng mu n kêu Thu Th y thì Thu Th y c ng không hay, mà sao Thu Th y l ic a mình r i t ng h ng d ng nh t ý cho Chúa tàu bi t r ng mình còn th c v y.

Chúa tàu nghe ti ng t ng h ng thì ng c nh y h i h p d n không c n a, bèn c tti ng mà h i nho nh r ng: Cô còn th c ó hay sao? . Thu Th y c ng áp nho nh r ng:D th a em còn th c . Chúa tàu l ng thinh m t h i r i m i bi u r ng: Cô làm n rót

cho tôi m t chén n c .


Thu Th y ng i d y rót m t chén n c trà r i b ng l i c a phòng mà a cho Chúatàu. Chúa tàu thò tay mà l y chén n c, li c m t ngó Thu Th y, th y mái tóc ph t ph haigò má d ng nh gu n mây v ng vít m t tr ng r m, thì tình càng thêm m n, lòng l icòn thêm yêu, mu n n m tay Thu Th y kéo ri t vào phòng r i m t giao m t, tay b t tay,mà t thi t n i ni m au n. Mu n thì mu n mà trong lòng l i ng n ng i, b i v y chonên l y chén n c r i ngó èn mà suy ngh m t giây lâu, tính r ng s n n tr oán lài u mình c n ph i lo tr c, ch còn s tóc t tình t là i u mình ch ng g p gì mà ham,v y mình n n tr oán xong r i s tính ph i hi p v ch ng ngh c ng ch ng mu nchi ó.

Thu Th y ng i Chúa tàu u ng n c cho r i ng l y chén em i c t, mà ihoài không c nên tính d b c mà i, ch ng dè v a m i xây mình thì Chúa tàu b ngn c u ng r i tr chén l i và nói r ng: Cô c t chén r i i ngh i, th c chi khuya dv y .

Thu Th y b c ra c t chén r i kéo g i mà n m. Chúa tàu c ng t t èn phòng trongr i p m n mà ng .


II

êm khuya l ng ng i mà suy h t vi c i thì th y nh n nhàng tr c m t có ksang, có ng i hèn, có k giàu, có ng i nghèo, có k thiên h khen là khôn, có ng ithi n h chê là d i, có k thiên h chê là d , có ng i thiên h khen là hay. ã th y nhv y, mà l i còn th y b c sang giàu thì trên cao, còn b c nghèo hèn thì d i th p.Ng i mà thiên h khen là khôn là gi i th ng hay khua môi múa m , còn k thiên hchê là d i là d l i th ng b ép b è. Ai dòm th y trong xã h i có phân ngôi th nh v ythì c ng u cho là l t nhiên, nên d u g p ng i giàu sang húng hi p k nghèo hènch ng bi t au lòng, d u g p k gi i khôn khinh khi ng i d d i c ng ch ng bi t t c trí.

H i ng i ái nh n qu n, m o ngh a, v y ch ai ã rõ bi t s giàu sang v i snghèo hèn, h n cách nhau bao xa hay không? V y ch có ai xem th y l i khen ng i v il i chê bai c a thiên h ó ch ng nh m chút nào hay không? Hi m k giàu trong giâyphút ã hoá ra nghèo, hi m k nghèo r i tr nên giàu, hi m k hèn r i tr nên sang.Ng i mà h khen gi i khôn ch a t thi t gi i thi t khôn, ng i mà h chê là d là d ic ng không t thi t d thi t d i.

y v y n u trong xã h i mà mu n phân cho có ngôi có th , thì thà phân ra ng ingay, ng i ph i, ng theo m t phía còn k qu y k tà ng theo m t bên, r i ng ingay ng i ph i thì tôn tr ng ng i khen, còn k qu y k tà thì khinh khi b b c.

Chúa tàu Kim Qui ã t ng lao ao l n n, mà nay l i c vàng b c d y y, ãth y k giàu mà b t nh n, ng i nghèo m ngh a, ã bi t k sang tham lam, ng i hènth ng ngay, nên trong lòng chán ngán cu c i, ch ng còn k ai là h n ai, ch bi t ng iph i nên th ng, k qu y nên ghét mà thôi.

B ng Chúa tàu ã nh v y mà may g p Tr n M ng c ng gi ng ý mình, b i v ycho nên hai ng i yêu nhau, tin nhau ch ng khác chi anh em ru t. Tr n M ng th y b ngChúa tàu hào phóng, ch a bi t mình mà dám ra m y ch c nén b c mà c u mình, thìth ng nguy n th m r ng s em h t t m lòng thành mà áp ngh a t ng tri, b i v y chonên khi th y Chúa tàu có vàng b c nhi u ch ng h ng tâm, mà t y v sau l i còn lomà ph c s Chúa tàu h t lòng h t d n a.

Tr n M ng t khi phân r Chúa tàu mà qua An Giang thì c m t lòng lo ki m choc K nh Chi mà thôi, b i vì s ki m không c thì ch c là Chúa tàu s u não. Tàu t i

An Giang thì nh m lúc ban êm. V a qu ng neo r i thì Tr n M ng kêu Cam v i Quítvào phòng, a cho m i ng i m t b qu n áo Qu ng ông và bi u ph i c o u giócbính r i m c qu n áo ó cho thi n h kh i nghi, ch n u không gi d ng ng i ta dòmth y An Nam d i tàu khách, ch c sao ng i ta c ng tra h i, mà h ng i ta tra h i thìl u vi c hai ng i b t i n tr m mà tr n, t ch ng kh i b b t.

Cam v i Quít tuy là s quan b t nên c ng gi làm ng i khách cho yên thân, songngh vì mình An Nam mà c o u gióc bính thì d k nên d c d c không ch u ti n phát.


Tr n M ng nói r ng Chúa tàu mu n c y hai ng i i tìm K nh Chi giùm cho Chúa tàu,n u hai ng i không ch u thay hình i d ng thì làm sao mà giúp cho Chúa tàu c.

Cam v i Quít không bi t ki m K nh Chi làm chi mà h i Tr n M ng thì Tr nM ng c ng không hi u b i v y cho nên hai ng i không bi t có c n kíp chi hay khôngmà ph i c o u, nên d c d c hoài, Tr n M ng ép ri t, túng th m i h a vài ngày r is ti n phát.

Sáng b a sau, Cam v i Quít th c d y ra m i tàu mà hút thu c và bàn v i nhau coicó nên c o u gióc bính hay không. Lúc y m t tr i g n m c. Hai Cam ng ngó vômé b , b ng th y có m t ng i chèo ghe hình d ng m t mày gi ng K nh Chi nh khuônúc. Anh ta kêu mà ch cho Sáu Quít coi. Sáu Quít nhìn m t h i thi t qu là K nh Chi,

ch ng còn nghi ng i chi n a. Hai ng i bàn v i nhau r ng: M y n m tr c mình còn Tân Châu thì có nghe h nói K nh Chi a ò ngang sông b n An Giang, có l khi anh tacòn a ò ây ch gì . V a nói d t ti ng, thi t qu có ai ng bên sông kêu ò r i K nhChi chèo ghe qua mà r c.

Cam, Quít th y rõ bèn kêu Tr n M ng mà ch cho anh ta coi. Tr n M ng nghe nóichèo ò a ngang sông tr c m i tàu ó là K nh Chi thì trong lòng ch ng xi t n i m ng,l i s K nh Chi nhìn bi t Cam, Quít thì trái ý Chúa tàu, nên ng coi m t h i r i d nCam, Quít ng có lên b , mà c ng ng cho K nh Chi th y m t, i Chúa tàu qua r is hay. Hai ng i nói r ng mình bi t K nh Chi là bi t m t mà thôi ch không quen, mà xacách nhau ã n m sáu n m r i, không l K nh Chi còn nh mà s .

Tr n M ng tuy gi ý không c n K nh Chi song trong lòng mu n bi t coi K nhChi nhà c a âu ng ch ng Chúa tàu t i mà thu t l i rõ ràng cho Chúa tàu nghe, b iv y cho nên trong phòng m c a rình coi, n tr a m i th y có m t a con trai ch ngm i ba m i b n tu i, xách m t gói c m d a g c cây da, r i K nh Chi b thuy n leolên b r i ch p tay sau ít i th th n d c theo mé sông, có ý ch K nh Chi i v ng itheo sau mà d coi nhà ch nào cho bi t. M t tr i g n l n, a nh xách c m h i tr aó tr l i r i thì K nh Chi bu c thuy n lên i v i nó mà v nhà. Tr n M ng nom theo thì

th y K nh Chi qua kh i ch r i theo vòng vô trong mé kinh V nh T , t i m t cái chòi nhb ng tranh gi c a chun vào r i n i l a t èn, n u c m l ng x ng. Qua ngày sau, lúcK nh Chi ng chèo ò, Tr n M ng lén i n cái chòi y thì th y c a gài ch t c ng,trong chòi v ng tanh.

Tr n M ng d bi t h t r i m i ch u n m d i tàu mà ch Chúa tàu. Quan nghe tàungo i qu c vào có sai lính xu ng h i, thì Tr n M ng nói r ng tàu buôn bán, song mình làt ng kh o3, ít ngày n a Chúa tàu m i n. u t i An Giang tr n sáu ngày, Chúa tàu m iqua t i. Khi Chúa tàu t i thì m t tr i ã l n, nên K nh Chi ã v r i. Tr n M ng v a th ytàu t i li n b i tam b n mà qua, d y à công neo ngay chi c tàu mình ng hai chi c usong song coi cho p.

3 Ng i qu n lý


Chúa tàu v a th y m t Tr n M ng thì li n h i coi ki m K nh Chi có c haykhông; m i nghe Tr n M ng nói ki m c r i thì trong lòng h n h , ngoài m t vuic i, coi ra c ý l m. Tàu neo xong r i, Tr n M ng v i Chúa tàu m i d t nhau vàophòng. Tr n M ng thu t l i h t các vi c mình ã th y l i cho Chúa tàu nghe r i xin Chúatàu i qua ngày mai thì s th y K nh Chi xu ng b n a ò.

êm y Chúa tàu thao th c ng không ng, trông i cho mau sáng ng có th ym t K nh Chi, k o anh em cách nhau m i m y n m tr ng, lòng r t nh th ng, mànghe nói anh ta vì lo b o b c gia quy n mình nên ph i mang nghèo, mang kh , thì l icàng kính m n l m.

Tr i v a h ng sáng thì Chúa tàu ã th c d y, Thu Th y th y Chúa tàu th c d y thìl t t h i b n n u n c, b trà ngon, ch m t bình em vào phòng cho Chúa tàu u ng.Chúa tàu m c a s bên tay trái, ng i u ng n c mà ngó lên b th y có nhà ã m c a,còn có nhà còn ng , ngang ch tàu u có m t cây da l n ng d a mé sông, lá r m r p,nhánh sum suê, g c l n n n i hai ng i ôm không giáp. D a g c cây da có m t chi cghe l n nh , n c ròng ch y m nh nên chi c ghe n m xuôi theo mé b . D c theo mésông có m t cái ng, m t lát thì có m t ng i àn bà i ngang, k thì gánh, ng i thìb ng, mà ng i nào n ó c ng ng l i mà ngó tàu, có ng i l i gánh d a g c dar i níu nhánh thòng ch n d i sông mà r a.

M t tr i m c, thiên h l i qua trên ng càng ông, Chúa tàu h th y có àn ôngthì ngó ch ng, coi ph i K nh Chi hay không. ng dòm bên tay trái, b ng nghe d i mésông bên tay m t có ng i kêu ò inh i.

Chúa tàu vói tay m c a s bên kia mà dòm, thì th y có ba ng i àn bà, haing i thì gánh, m t ng i thì b ng thúng nói l n r ng: D hôn! B a nay ng quên haysao mà t i ch ng n y m i ra? . Ng i y v a d t ti ng l i nghe mé bên kia có ti ng ànông áp l i r ng: Ch u phi n i m t chút, b m y ch . tôi tát n c r i tôi qua a .

Chúa tàu nghe nói nh v y li n tr qua d a c a s phía tay trái mà coi, thì th y cóm t chú àn ông d i ghe l n bu c d a g c da ó, ng lum khum tát n c ghe.Chúa tàu bi t ó là K nh Chi nên trong lòng h i h p, m t ngó ch ng ch ng, i ng cm t lên ng xem coi có qu là K nh Chi hay không. Ng i y tát n c xong r i li n l itr c m i ghe mà m dây, r i ra sau lái gay chèo mà chèo ngang qua sông. Khi ghe daym i ra ngoài sông, Chúa tàu dòm th y m t ng i y chán ch ng r i li n cúi u xu ng,hai hàng n c m t nh gi t, ngó không c n a. Tr n M ng th y K nh Chi ra thì l t tb i tam b n qua, có ý ch cho Chúa tàu coi.

Chúa tàu vào phòng trong n m gác tay lên trán mà th ra, m t h i r i m i ng id y i ra tr c m i tàu mà ngó hai bên b . Lúc Chúa tàu ra thì K nh Chi v a chèo ò trl i, m t thì ngó hai chi c tàu mi ng thì nói chuy n v i ba ch i ò. Chúa tàu th y K nhChi m c m t cái qu n v n b ng v i en v a chí u g i nên lòi hai ng ch n m c thích,áo c ng v i en mà ã c có vá hai ba mi ng, còn u thì chôm bôm l i có b t m t cái


kh n xéo b ng v i xanh. Chúa tàu ng ngó hoài coi K nh Chi chèo qua chèo l i n b nl n m i ch u tr vô phòng.

n c m r i Chúa tàu m i d y Tr n M ng so n ra n m cây l a t t, hai cân tràngon, hai c p ngà thi t x ng, l i l y gi y gói hai ch c nén b c, r i trên mâm, bi ub n b ng i theo ng có i t t quan T ng c. Chúa tàu v i Tr n M ng vào dinh thìquan T ng c ti p r c r t h u. Quan T ng c tu i ch ng n m m i l m, râu ã b choa râm, m i u ng n c r i h i Chúa tàu tính mua bán v t chi, thì Chúa tàu nói d i r ngmình mu n mua lúa ch v Qu ng ông mà bán.

Quan T ng c nghe nói li n l c u mà áp r ng: Chúa tàu n tính mua lúa màr i quá, n m nay t nh An Giang m t mùa có lúa âu mà mua, mà d u dân có lúa chút

nh mu n bán i n a, tôi c ng không dám cho phép Chúa tàu mua, b i vì hi n gi âynhà nghèo ã không có c m mà n, ph i dùng khoai dùng b p mà d m n u tôi cho bánlúa thì vài tháng n a ch c là dân trong t nh ch t ói h t th y. Hôm tháng tr c tôi nghedân nghèo nhi u làng ã ói r i thì tôi sai s s v kinh mà tâu cho Tri u ình hay vàxin phép khai kho mà ch n b n. Dân nghe m t ngày m t ói, mà i s hoài không th yv tôi l y làm b i r i l m, không bi t li u làm sao ây? .

Chúa tàu nghe nói thì h i coi hi n gi dân ch nào ói h n h t. Quan T ng cnói trong c t nh ch nào c ng v y, h nhà nghèo là ói, b i vì lúa thì có, mà giá thì cao,nên dân nghèo không có ti n mà mua, th m chí khoai b p mà mua c ng không n i mà nn a. Chúa tàu l i h i n u Tri u ình không cho phép m kho mà ch n b n thì làm sao?Quan T ng c ng i l ng thinh m t h i r i l c u mà nói: Không l không cho phép .

Chuy n vãn c m t h i, quan T ng c th y Chúa tàu v i Tr n M ng mu nki u mà xu ng tàu thì ngài ngó mâm l v t r i nói r ng: Chúa tàu n ây buôn bán, vàodinh mà vi ng tôi thì c ng l r i, không c n l v t chi. V y xin Chúa tàu d y b n nób ng y xu ng tàu, thi t tôi không dám lãnh âu .

Chúa tàu th y quan T ng c không thâu l v t thì trong lòng không an, nên theon n n hoài, mà n n n th nào ngài c ng không ch u nh m, ngài l i nói r ng t ngày ngàira làm quan thì ngài nguy n gi lòng thanh liêm chánh tr c, ch ng h thâu l v t chi c aai, không l bây gi ngài i cái lòng y mà nh m l c a Chúa tàu. Chúa tàu nài n không

c, túng th xin nh m m t cây l a v i m t c p ngà, mà quan T ng c c ng khôngch u. Ch ng Chúa tàu n n n quá, c c ch ng ã ngài ph i nh m m t gói trà mà thôi.

Chúa tàu lúc nói chuy n thì ã bi t quan T ng c là ng i nh n c, ch ng th ykhông nh m l v t thì m i hay là m t ng i thanh liêm, nên trong lòng c m ph c vôcùng, th m ngh r ng: ông quan này thi t là áng kính, n u khi tr c mình g p ông quannh v y thì có âu mà b h i, mình oan c tính n ây l p th xin minh oan, mà naymình g p ông này ch c là thành s c. Song ng không ch u nh m l v t thì mình làmsao mà làm quen?


Chúa tàu v a ngh n ó thì h i ý nên day qua nói ti ng Qu ng ông v i Tr nM ng bi u Tr n M ng ki u r i xu ng tàu l y em lên cho mình hai tr m nén b c. Tr nM ng ki u ra i, còn Chúa tàu thì c ng i ó mà nói chuy n. M t lát Tr n M ng b ngb c lên Chúa tàu m i ng d y mà th a v i quan T ng c r ng mình là ng i giàu cól n, mà c làm giàu y c ng là nh buôn bán v i ng i An Nam. Nay n ây quanT ng c nh n c thanh liêm thì kính ph c vô cùng, l i nghe nói dân nghèo ói rách thì

ng lòng ch u không n i. V y nên xin d ng cho quan trên hai tr m nén b c, mua lúar i phát cho dân nghèo n lúc này ch n u ch cho có l nh cho phép khai kho mà ch nb n thì s dân ph i ch t ói.

Quan T ng c nghe nói thì ch ng h ng, không dè ng i ngo i qu c mà có lòngth ng dân trong x nh v y. Tuy ngài gi tánh thanh liêm, mà ng i ta d ng b c ngmua lúa c u dân ch không ph i cho ngài nên ngài không l t ch i c, b i v y ngài tl i cám n Chúa tàu, r i cho m i quan B , quan Án n nhà thu t chuy n Chúa tàu t tcho quan B , quan Án nghe và d y l p t c t ng trát cho t ng làng nói cho rõ r ng Chúatàu Kim Qui có d ng hai tr m nén b c ch n b n, d y làng t ng n u ch nào có dân óithì ph i làm khai ng n lãnh b c v mua lúa phát cho dân n.

Lúc quan T ng c bàn tính v i quan B và quan Án, thì Chúa tàu ng i li c xemth y quan B ch a có râu, m t th n, môi m ng, tu i ch ng b n m i; còn quan Án thìrâu dài, da en, môi dày, già ch ng sáu m i tu i. Chúa tàu h i thì quan T ng c nóitr n nh m An Giang m i hai n m, quan B c b y n m, còn quan Án m i m t n mr i. Chúa tàu th m ngh h i mình b n n ba ông này không có ông nào ây h t, còn h iTr n M ng g i b c cho Tr n T n Thân thì có quan B , quan Án nh m t i ây. Chúatàu chuy n vãn n tr a r i m i ki u mà i xu ng tàu v i Tr n M ng.

Hai ng i d t nhau v t i b n ò thì th y K nh Chi ng ng i d a g c da màc m n v i con. Chúa tàu th y v y bèn b c l i ng g n m t bên mà xem cho t ngt n: K nh Chi m t da en nám, ngó thoáng qua thì bi t ng i d m m a dang n ng, laol c c c thân r t nhi u nên m i cùi ày nh v y, còn a con tuy áo qu n c ng khônglành, nh ng mà c p con m t sáng tr ng, hai bàn tay d u nh u, má b u c m l m, coi gi ngh t di n m o Th Xuân ngày x a.

Chúa tàu v i Tr n M ng tuy gi b ng ch tam b n vô r c, song thi t lòngmu n coi cho rõ ràng. Khi hai ng i ng ó thì nghe cha con K nh Chi nói chuy n v inhau nh v y:

- B a nay con em c m tr , cha có ói b ng không?

- Ch a ói cho m y.

- Th y m c d y con ráng nghe cho h t bài sách nên b a nay con v tr , l t t vog o n u c m mà n u c ng tr .

- H i s m mai con thu c bài hay không?


-Th a thu c. Th y nói mai sáng nghe qua Kinh th . Cha mua b Kinh th ó th ykhen ch rõ ràng d .

- Ráng h c nghe con.

- , cha, g o còn có vài n i n a thì h t a cha.

- Không h i chi âu. Cha nài bà Lý c m t gi lúa r i, chi u cha gánh v r it i s gi t mà n Con n c m r i v coi nhà, x s i h c, ngoài n y n ng quá.

Chúa tàu nghe t i ó thì tam b n ã vô t i, nên b c xu ng tàu cho b n b i ra tàu;tam b n b i dang ra xa r i mà Chúa tàu c ngó cha con K nh Chi hoài.

Tr i n a chi u, Chúa tàu v i Tr n M ng em l v t n vi ng quan B và quanÁn, n âu c ng c ti p r c r t h u song vì b i quan T ng c h i s m mai khôngnh m l , mà l i Chúa tàu ã có làm n i v i dân nên quan Án, quan B c ng khôngnh m l v t.

Nhân dân s t i hay s Chúa tàu xu t hai tr m nén b c mà chu n b n thì ai c ngu ng i khen kính m n, b i v y cho nên h Chúa tàu b c ch n lên b thì àn ông, àn

bà, con nít n u trong nhà thì núp cánh c a mà coi, còn nh g p ngoài ng thì népm t bên mà ngó.

Chúa tàu vi ng quan B , quan Án xong r i, bèn bi u Tr n M ng d t mình n nhàK nh Chi coi b n làm sao. T ch lên t i vàm kinh V nh T thì nhà c a ông, màd c theo b kinh thì cách xa xa m i có m t cái, mà cái nào c ng túm húm, mu n chun vôc a ph i cúi u. Qua kh i hai cái nhà r i Tr n M ng l y tay ch cái nhà nh k ó mànói r ng ó là nhà c a K nh Chi.

Lúc y m t tr i ã chen l n, Chúa tàu ch n i th ng th ng, m t ngó bao ng,th y tr c m t hòn núi Sam s xanh um, còn xa xa thì là dãy núi Th t S n, khói t amây v n, trông ra phát ng m ngùi tâm s .

Chúa tàu n tr c nhà K nh Chi r i m i d ng ch n ng ngó vô, nhà c t s t vôb kinh ch ng ba ch c th c, có d n m t cái ng vô s ch bóng, hai bên ng tr ngbông trang v i bông n ngày, tr c sân có m t ám hu tr ng, gió chi u ph ng ph tmùi bay ngào ng t, hai bên nhà tr ng khoai lang, sau hè có m y cây i trái sai o n nhánh.Nhà s p c a gài kín mít, có m t con chó m c n m d a g c i th y Chúa tàu v i Tr nM ng i t i thì ch y ra s a vang tai.

Chúa tàu ng ngó m t h i, ng bu n b c ngao ngán, b ng nghe sau l ng cóti ng ng i ta nói chuy n, l t t day l i th y K nh Chi gánh m t gánh lúa i tr c, còn

a con thì tay ôm sách, ch y lút thút theo sau. Chúa tàu s K nh Chi nghi, nên l n ch ni t i, làm nh tu ng th a tr i mát m i theo b kinh mà ngó n c trông non. Cha conK nh Chi vào nhà nói chuy n v i nhau nho nh , ngoài nghe không rõ, duy m t lát ngheth ng nh c i lên m t ti ng. Chúa tàu lúc v ngang qua nhà K nh Chi thì có khói lênnghi ngút, a con ng i d a hè, tay vo g o còn mi ng bình sách om sòm.


Chúa tàu th y K nh Chi nghèo kh thì ch ng xi t n i th ng, b i v y cho nên khixu ng tàu ng i n c m thì ch ng a mà ngó ra c a s hoài, n không bi t ngon. Tr nM ng n c m r i qua bên tàu mình mà ng . Chúa tàu d n Tr n M ng r ng ngày a choHai Cam ít nén b c bi u nó m n xu ng lén v th m nhà coi m già còn m nh gi i thnào, r i tr xu ng mau mau ng kéo neo i x khác.

êm y Chúa tàu ng không c, c ng i d y n m xu ng, trong trí tính hoài,không bi t làm th nào ng n n cho K nh Chi. Ban u mu n th a d p lúc ban êmt thi t cho anh ta r i h i anh ta nh mu n i theo thì b nhà xu ng tàu v i mình, cònnh không ch u thì cho anh ta vàng b c r i bi u anh ta tr v x cho an nhàn, kh i khthân lao l c n a. Tính nh v y coi ã ph i r i, song ngh l i mình còn m t n i lo báo oán,b i vì nh ng k thù c a mình là k c ác, không l mình ành cho nó an h ng phúquí vinh huê, n u mình nói thi t v i K nh Chi, s K nh Chi d n lòng không c r i làmb ti ng, ã báo thù không c mà l i còn có h i n a.

Chúa tàu tính t i tính lui, nh t i a cháu càng th ng t ru t. Tr ng trên thànhã tr canh t mà Chúa tàu c ng ch a ng , c n m tr n tr hoài. Chúa tàu bò ra phòng

ngoài rót n c u ng. Thu Th y th y Chúa tàu ra thì ng i d y mà nói r ng: Th a, n cngu i r i. Chúa tàu mu n u ng n c nóng em i n u cho .

Chúa tàu l c u r i rót n c ngu i mà u ng , l i h i Thu Th y coi ngày nay cólên ch mà i ch i hay không. Thu Th y nói: X l em không dám lên. Chúa tàu ngàynay lên hai l n nh v y ch có g p vi c chi vui hay không? . Chúa tàu tình c suy nghkhông k p nên v t áp r ng: T i ây ã ch ng có chi vui mà l i còn bu n thêm nhi un a .

Thu Th y li c m t ngó Chúa tàu thì th y n c m t r ng r ng mu n ch y. ThuTh y bò l i ng i x p chè he và l y và th a r ng: Th a Chúa tàu, em mang n Chúa tàut , c i t hu n sanh, mà l i còn chi u c làm n cho em no c m m áo em ch ng bi tlàm sao mà n b i n y cho c. êm nay em xin t thi t, d u Chúa tàu n i gi n,chém gi t em thì em c ng cam lòng, ch h em th y Chúa tàu bu n thì em n ng không

c. Thi t em ch ng dám t c m ch èo b ng h i th m n vi c riêng c a Chúa tàu,song em xin Chúa tàu m t i u này là Chúa tàu ngh coi ph n em ây có th chi mà giúpcho Chúa tàu b t bu n c hay không, ví nh em có th giúp c, thì d u tan x ngnát th t em c ng vui lòng ch ng h chi mà Chúa tàu ng i .

Chúa tàu nghe nói m y l i, b ngoài thì là trung h u mà b trong ngh r t thâmtình, b i v y cho nên ng i ng ng n r i lo n tâm th n, r i gi t l y tràn tr ng ng không

ng. Chúa tàu ng i khóc; Thu Th y th y v y c ng khóc theo. Khóc m t h i r i Chúa tàulau n c m t nói ti ng An Nam v i Thu Th y r ng:

- Ch ng gi u chi cô em, có m t ng i khi tr c ã có thi n cho tôi tr ng l m.Ng i y nay nghèo kh , còn tôi giàu có mà tôi không bi t làm sao n n, nên tôi


bu n b i v y, tôi không mu n ch ng m t cho ng i y bi t tôi. V y n u cô thi t có lòngth ng tôi thì có l tôi tr cái n y xong c.

- D , n u em có th tr n giùm Chúa tàu c thì em xin v ng. Bây gi em ph ilàm sao?

- Tôi ngh có m t k này thì h n h t; n u cô em ng ng i y làm ch ng, thì tôigiao vàng b c cho cô em v mà nuôi ch ng, làm giàu cho ch ng, ng cho ch ng kh ic c kh n a, có k y thì tôi b t bu n mà thôi.

- D , em ch u.

- Tôi xin nói tr c cho cô bi t r ng ng i y tr ng tu i r i, mà l i x u xa b n hànl m.

- Em ã nguy n d u nát thân em mà Chúa tàu vui lòng c, em c ng làm; em ãnói nh v y, Chúa tàu còn ng i chi n a.

- N u cô có lòng t t quy t thay m t mà n n áp ngãi cho tôi, v y thôi maitôi ch ng i y cho cô coi.

- Th a, Chúa tàu ch ng c n chi ph i ch , Chúa tàu d y em ng th ng cùi a uiem c ng ch u, ch ng lu n là ai.

- Ng i y chèo ò a ngang sông tr c m i tàu ây mai r i cho cô coi.

- Em ã nói nh v y, còn coi làm chi.

- V y thôi cô i ngh i, th ng th ng r i tôi s tính.

Chúa tàu tr vô phòng, bên tai hãy còn v ng v ng nghe m y l i trung h u c a ThuTh y hoài. Tuy k n n th t là hay, song lòng lu ng nh ng b i h i, bu n thì thi t b tbu n, mà vui c ng ch a vui c.

R ng ngày sau, K nh Chi ra chèo ò, Chúa tàu dòm th y li n kêu mà ch cho ThuTh y coi. Thu Th y nh t nh không ch u coi, mà vì Chúa tàu ép quá, bi u ph i coi chobi t m t, nên c c ch ng ã Thu Th y ph i l i c a s mà dòm.

Tàu u t i An Giang m y b a, b a nào c ng ng i mà nh m K nh Chi. Có khi lênch ch i, ch ng tr xu ng tàu không cho b n b i tam b n mà r c, l i bi u K nh Chichèo ò mà a ra tàu r i cho ti n, khi thì m t quan, khi thì hai quan. K nh Chi th ynhi u không dám l y, Chúa tàu ép hoài, túng th ph i l y. K nh Chi th y Chúa tàu thì hayngó, nh ng ngó thì ngó ch không nghi chi h t; l i nghe nói Chúa tàu là ng i qu ng i,ã xu t ra hai tr m nén b c mà c u dân c c n, nên Chúa tàu i ò cho m t hai quan ti n

ngh ch ng l gì.

Hai Cam v nhà m y b a r i tr xu ng tàu. Chúa tàu h i th m m mình m nh gi ith nào, thì nói m ã ch t h n m t n m nay, nhà c a b hoang h s p h t. Chúa tàu


nghe nói trong b ng th ng th m, ti c vì khi ho n n n nh m y b a c m, nay giàu có màkhông n n áp ngh a c.

Chúa tàu có h i Sáu Quít nh mu n v th m nhà thì v , Sáu Quít nói r ng mìnhkhông còn m cha mà c ng không có nhà c a v con chi h t, nên v ch ng ích gì. ã v ymà cô bác u t i Tân Châu, n u v ó mà th m thì ch c không kh i Tr n T n Thânlàm h i nên không dám v .

Tàu u t i An Giang trót m i ngày, Chúa tàu d y Tr n M ng ki m l a muac ít ch c cây r i m i lên t t các quan mà kéo neo. Hai chi c tàu xu ng t i Long H ,

Chúa tàu d y neo t i ó, r i bi u Tr n M ng ki m mua m t chi c ghe cui ba chèo và muahàng l a thêm ít ch c cây n a.

Ghe mua xong r i, t i l i Chúa tàu m i kêu Tr n M ng và Thu Th y vào phòngmà t r ng ý mình mu n g Thu Th y cho K nh Chi và c p vàng b c cho nhi u ng ThuTh y nuôi K nh Chi mà n b i n tr ng khi tr c. Song n u An Giang thì không bi tph i làm sao mà g cho c, b i v y cho nên ph i xu ng ây mua m t chi c ghe bachèo, bi u Hai Cam, Sáu Quít và m n thêm m t tên b n An Nam n a chèo mà a ThuTh y tr lên An Giang, gi d ng gái m côi i bán hàng, l p th làm quen r i l n l n k tngh a v ch ng, d ng y m i g t K nh Chi c. V b n thì l , ng thì xa, Thu Th ylà ph n gái, mà vàng b c em theo c ng nhi u b i v y Tr n M ng ph i thay áo i qu nrách r i r i i theo mà gi gìn m i c.

Chúa tàu nói r i li n bi u Tr n M ng m a cho Thu Th y m t tr m nén vàng,hai tr m nén b c, và bi u em h t m y ch c cây l a mua trên An Giang và m i mua t iây qua chi c ghe m i, r i sáng b a sau, Tr n M ng, Thu Th y m i sang ghe nh cho

Hai Cam, Sáu Quít và tên b n m i m n ò chèo lên An Giang. Lúc g n lui ghe, ThuTh y b c vào phòng l y Chúa tàu mà i, thì gi t l y d m d , không nói c l i chih t. Chúa tàu th y v y c ng t i lòng, song g ng làm t nh mà d y Thu Th y ph i thay áoqu n theo An Nam, h l y ch ng r i d u có g p mình thì ph i làm l nh k l và c ngd y Tr n M ng, Cam, Quít ph i c n th n ng cho K nh Chi nghi.

Khi Thu Th y b c qua ghe nh mà i, Chúa tàu nói r ng: Xin cô ráng h t lòngtr ngh a th cho tôi, cái n c a cô d u ngàn ngày tôi c ng ch ng h dám quên dám l t .Thu Th y cúi u l ng thinh m t h i r i m i áp r ng: Xin Chúa tàu yên tâm, emnguy n n u em không tr ngh a giùm c cho Chúa tàu thì em ch ng h dám th y m tChúa tàu n a .

Chúa tàu l i kêu v i Tr n M ng mà nói r ng trong ít ngày n a mình s em tàulên sau, r i ng ngó cho n ch ng chi c ghe chèo ã i xa, không còn th y dáng n anên m i ch u tr vào phòng.


III

L i n a canh m t, tr i m a t nh r i bóng tr ng v ng v c, gió tây th i lao rao, gheThu Th y lên t i ch An Giang thì ph ph ng u ng h t, duy có m t vài nhà còn tèn leo lét, ch nói th inh i, ch may vá im lìm. Tr n M ng bàn tính v i Thu Th y r i

bi u b n chèo th ng vào kinh V nh T , nh m l i g n nhà K nh Chi m i c m sào u màng . R ng ngày Tr n M ng gói hàng l a làm hai gói r i bi u Sáu Quít gánh i v i mìnhlên ch ki m m i hàng mà bán.

Chi u l i l i m t tr i g n chen l n, Thu Th y m i kéo ghe vô sát mé b kinh r ileo lên b i qua i l i mà hòng mát. ng th th n trên b kinh, gió th i tóc ph t phd a hai bên gò má ch ng khác nào mây bay v ng m t tr ng, thình lình g p cha conK nh Chi d t nhau i v . Thu Th y ng nép tránh bên ng, K nh Chi nép i qua,không bi t vì h th n ph n hèn, hay là ý khinh khi má ph n, song i qua thì i, ch ch ngh ghé m t ngó Thu Th y.

Thu Th y day m t xu ng ghe d n Hai Cam coi n u c m ng cho hai ng i ibán hàng ch ng h v có s n cho h n, r i l n l n i t i, ngang nhà K nh Chi ngnh m m t h i r i tr l i. Chi u b a sau, K nh Chi i v g n t i nhà c ng th y Thu Th yn a, song b a nay ng i trên mui ghe, ch không ph i ng d a ng nh b a tr c.

K nh Chi th y v y thì hay v y, trong b ng t ng ghe th ng h h u mà muabán chi ó, nên không ý n.

T i l i c m n c xong r i, K nh Chi ng ng i d y con h c, th p èn leo lét, c alá ch ng sùm s p, thình lình con chó m c ng n m khoanh d i ván vùng ch y ra c a

ng s a vang rân, K nh Chi ng c m t ra thì th y hai ng i mu n vô nhà, song b chós a nên còn ng kh ng l i ó, không dám b c vô. K nh Chi la chó r i ch ng hoác c alên thì ngoài b c vô m t nàng con gái là ng i mình ã g p hai l n l i g n nhà ó, vàm t chú àn ông, là Hai Cam i theo Thu Th y.

K nh Chi ch ng bi t có vi c chi mà khách l n êm hôm nh v y, nên tronglòng ái ng i, song c ng l t t quét ván m i ng i. Thu Th y ng i t i ván, còn Hai Cam

ng x r không bi t ch nào mà ng i, th y d a vách có úp m t cái c i giã g o, bèn tít mà ng i . Thu Th y ngó quanh qu t trong nhà thì nhà tuy s ch s , song không có

ng a ván chi cho l m, chính gi a có m t cái g ng th , ngoài có m t cái gh mà khôngcó bình phong, l c bình chi l m, ch có m t cái qu t v i m t cái l h ng mà thôi.Tr c g ng th thì có b ván là ch Thu Th y ng i ó, bên m t thì m t cái c i giãg o v i m t cái chày, bên trái thì có hai bó lá buôn v i hai ba cây c n câu trúc. T g ngth s p vô b vách ng n nên không bi t phía trong có v t chi n a.

Thu Th y ng i nh m nhía, K nh Chi ng b ng c c m ch i quét ván hoài, còncon c a K nh Chi th y có khách nên c m sách ch y l i ng d a g ng th mà ngó.Th p èn chính gi a ván, tim ã l n, Thu Th y th y v y bèn l y tay kéo tim ra cho t ,


r i m i ngó K nh Chi mà nói r ng: Th a anh, em là ng i x xa n ây buôn bán.D i ghe ch t h p m a n ng c c kh l m em ch u không c, em u ghe hai b a ràytr c nhà ây, em th y nhà anh r ng rãi, mà ban ngày anh s p c a b ó không ai gìngi . V y em lên ây th a v i anh cho em u ít ngày, không bi t anh li u có c haykhông? .

K nh Chi nghe nói ch ng h ng, không bi t tr l i làm sao, nên ng b ng m th i r i m i áp r ng: Th a cô, ng i ta nói r m ng i h n r m c , n thì nhi u ch h t bao nhiêu. Thi t tôi ch ng ph i h p b ng v i cô, song ngh khó quá .

Thu Th y ngó th ng con K nh Chi, mi ng chúm chím c i r i li c K nh Chi màh i r ng: Th ng cháu ây ph i là con c a anh ch ng? . K nh Chi c ng ngó con r i g t

u: Th a ph i . Thu Th y gi tay ngo t th ng nh , còn mi ng thì nói: Cháu, l i côbi u chút coi nào .

Th ng con K nh Chi m t ngó cha, còn ch n thì i l n l i g n. Thu Th y v i n mtay kéo ri t l i, r i r u, r vai mà nói r ng: Th ng nh m t mày sáng láng, d th ngquá! K nh Chi em cây ch i d ng d a vách r i l i ng d a c t cái v n thu c mà hút.Thu Th y r r m th ng nh m t h i r i ngó K nh Chi mà nói r ng: Em xin u anhnói khó, em coi có khó chi âu. N u anh cho em thì em coi nhà coi c a giùm cho, c mn c em bi u b n h n u giùm cho c ng c, hay là anh mu n n ti n bao nhiêu emc ng tr cho .

K nh Chi i l n l i ng d a u ván bên kia r i vói tay vô th p èn và t thu cvà áp r ng: Không ph i tôi mu n n ti n cô nên tôi ki m chuy n mà nói d c d c. Tôinói khó là vì nhà tôi nghèo hèn, tr ng tr c rách sau, còn cô là ng i giàu có, cô tôi skhông x ng áng ch ! .

- Không h i gì, d i ghe c c quá, n u em c ây em m ng l m. Xin anhng ng i, em ng mua bán, ho c ôi ba tháng ho c n m b y tháng r i em i,

không có sao âu mà s .

- Th a cô, không bi t cô âu l i ây mua bán v y?

- Th a, em d i Long H .

- Cô Long H sao nói ti ng nghe gi ng ti ng ng i àng ngoài quá?

- ph i, cha m em là ng i Bình nh, vào Long H buôn bán g n m i n mnay. H i n m kia cha m em khu t, em bu n không mu n tr v x , nên m i s m gheb n mua hàng hoá i buôn bán d o.

- Thu nay cô ã n x n y l n nào ch a?

- Th a ch a, m y n m nay em th ng i phía nh T ng, n m nay lên ây buônbán th coi có khá hay không ch mi t d i không c khá cho l m.

- Cô buôn bán v t chi?


- Th a, không ch ng, em n ây em coi th hàng nào bán có l i thì em mua s r icho b n gánh vô trong xóm làng mà bán.

- D i ghe cô, b n c m y ng i?

- Th a b n ng i.

- Không b gì. Cô mu n thì . Mà tôi xin t th t v i cô, nhà tôi thì nghèo nênkhông c ch c ch n, v y cô có thì b c ti n hàng hoá cô ph i bi u b n h canh gi ,ch tôi ch n y v ng v mà l i óp, nên tôi s tr m o nó khu y r i l m.

- Xin anh ng lo, không h gì âu Thôi, anh nói v y sáng r i em s bi ub n d n c chút nh lên nhà em .

- Cha ch ! Mà nhà tôi không có g ng chõng chi h t, không bi t

K nh Chi nói ch a d t l i thì Thu Th y li n ch n mà nói r ng: Anh ng lo, em li u cho . Thu Th y nói m y l i ng d y ki u K nh Chi mà i xu ng ghe. Tr c khib c ra c a l i r u th ng con K nh Chi r i h i r ng: Cháu tên chi? . Th ng nh áp:Th a, tên Ph c . Thu Th y l i h i: Cô ây cháu ch u hay không? . Th ng nh d d

không bi t sao mà tr l i, Thu Th y li n nói ti p r ng: Có cô n u c m và vá áo giùmcho cháu bi t hôn? . Thu Th y ngó K nh Chi chúm chím c i r i i xu ng ghe.

Tr i r ng sáng, K nh Chi v a th c d y ch ng c a thì Thu Th y v i Hai Cam, SáuQuít ngoài ã b c vô. Thu Th y nh m trong nhà m t h i, r i ch ng cha con K nh Chid t nhau ra i, m i a ti n cho Hai Cam, Sáu Quít và bi u i ra ch ki m mua m tb ván d u v i m t ôi chi u.

Thu Th y nhà m t mình m i b t u t tr c i ra sau xem ch n c a K nhChi cho t ng t n, th y trong bu ng ch ng có v t chi l h t, ch có m t cái chõng trên tr im t manh chi u tr ng c v i hai cái g i r m rách mà thôi. D a vách th y gi t áo qu n;Thu Th y l y ra coi thì là m t cái áo v i en rách cánh ch , m t cái qu n v n c ng b ngv i nhu m màu dà c a K nh Chi v i m t cái áo, m t cái qu n c a th ng Ph c. D i b ptuy quét t c vén khéo, có hai b ông táo, song c thì ch có m t cái n i t còn m i,m t cái t ã m mi ng, hai cái chén, ba cái d a v i hai ôi a tre mà thôi. D a ch nvách có vài cái ghè, gi ra coi thì là g o tr ng. Phía sau hè có ch t m t ng chà làm c i ch m.

Thu Th y coi h t trong ngoài r i m i ra mé kinh kêu Tr n M ng lên d n r ng ti nb c hàng hoá thì Tr n M ng d i ghe mà gi , còn áo qu n m n g i c a mình thì xinbi u tên C ng là tên b n m i m n d i Long H ó em giùm lên nhà. Thu Th y l ibi u h có K nh Chi nhà thì Tr n M ng v i Cam, Quít ng có lên nhà, vì s anh tabi t m t mà l u s .

C m n u v a chín thì th ng Ph c i h c v , c t sách l t t ch y xu ng b p tínhn u c m ng có xách ra b n ò cha con n v i nhau. Thu Th y c n không cho n u, l i


d t xu ng ghe n c m v i mình, r i l y qu u nh lót lá chu i mà ng c m và l y t múcm t khúc cá kho, bi u th ng Ph c em ra cho K nh Chi n.

Cam v i Quít mua c ván em ghe ra ch v d n ch phía tr c, lót t t cho Thu Th y n m. Thu Th y l i d y i mua thêm chén bát, mua g o, cá, mu i, n cm m em v trên nhà h t. Chi u l i n u c m kho cá xong r i m i l y ra may, cóý ch cha con K nh Chi v s m i n c m chung v i mình ng kh i m t công n u n a.

Cha con K nh Chi v , Thu Th y l t t d n c m r i m i n, K nh Chi ké né hoài,Thu Th y m i quá, khó mà ch i t c nên c c ch ng ã ph i ng i mà n v i ThuTh y. Thu Th y m t hai c ng bi u K nh Chi mình lo c m n c cho, b i vì n cho

u là n tr ng, nên ph i lo c m n c mà n b i n y. K nh Chi c c ch ng ã ph inghe l i, song bi u Thu Th y l y g o c a mình mà n u.

T i l i K nh Chi d y con h c, còn Thu Th y thì t èn ng i may, n g n h tcanh m t, m nh ai n y i ng , ch không chuy n vãn chi h t.

T y v sau, b a nào Thu Th y c ng u lo c m n c cho K nh Chi luôn luôn,l i t ý th ng th ng Ph c l m, b i v y cho nên coi b nó c ng quy n luy n. Có b a ThuTh y nhà l y áo qu n c a K nh Chi coi ch nào rách thì vá giùm, l i mua v i may choth ng Ph c. K nh Chi th y v y c m c vô cùng, còn th ng Ph c l i càng thêm trìu m nh n n a.

Tr n M ng v i ba tên b n u d i ghe h t, khi nào Thu Th y có kêu sai vi cchi thì m i lên nhà mà thôi.

c n m b y b a, th ng th ng quen l n l n, ban êm h K nh Chi d y th ngPh c h c xong r i thì Thu Th y làm b m n K nh Chi biên s , biên b a nào mua bánhàng th nào, giá ti n bao nhiêu.

Thu Th y u c n a tháng, b a n cha con K nh Chi i ng mà Thu Th y cng i may hoài. G n n a canh hai thình lình tr i n i dông, K nh Chi s c i ngoài sauhè m a t h t nên ch m d y m c a ch y ra ôm c i mà b sau b p ng sáng mai có c ikhô mà ch m. Thu Th y th a d p y m i ki m chuy n mà nói v i K nh Chi. Thu Th ythì ng i bên b ván dài m i mua ó, còn K nh Chi thì ng i bên b ván gi a, ban u haing i còn nói chuy n dông dài, Thu Th y h i th m s m t mùa ói khát, K nh Chi h ith m coi buôn bán l i l , l n l n Thu Th y m i h i ph ng n vi c nhà. K nh Chi th yThu Th y là m t ng i con gái bi t i u, th y mình khó ý th ng yêu, nên ch ng cólòng nghi ng i chút nào, m i em h t vi c riêng c a mình mà t cho Thu Th y nghe.

Thu Th y nghe h t u uôi câu chuy n thì trong lòng có ý nghi Chúa tàu là anhv K nh Chi, song nghi thì nghi ch không t cho K nh Chi bi t; mà l i nghe Th Ngh ang i ngay m c n n và nghe K nh Chi tr n ngh a v i anh em thì m i lòng nên a n cm t r i nói v i K nh Chi r ng: N u v y thì anh vì th ng bà con bên v mà ph i tán giab i s n, r i thân m i ra c c kh th này ây. Ch ch t ã lâu r i sao anh không ki m n ich p m i ng tay ch n? .


K nh Chi nghe h i ng i th ra r i áp r ng: Nghèo g n ch t, c i v n a mà làmgì! Mà d u mu n c i, b c ti n âu mà c i. Tôi tính thà v y nuôi con, no ói h m hútv i nhau, mi n th ng nh n h c c thì thôi, tôi không tính c i v làm chi n a .

Thu Th y l ng thinh ng i may không nói chi h t, K nh Chi li c xem Thu Th ym t mày p ch ng khác chi con nhà quan, không hi u vì c nào tu i ch ng y, dungnhan d ng y mà l i i buôn m t mình, nên ng m ngh m t h i r i h i Thu Th y r ng:Cô có ch ng hay ch a mà i buôn m t mình nh v y? .

Thu Th y nghe h i ng c m t lên chúm chím c i và nói r ng: Th a, ch a .K nh Chi nghe tr l i nh v y thì trong b ng m c c th m, b i vì ng i ta m i h i mìnhsao không c i v , mình li n h i l i v y ch cô có ch ng hay ch a th thì d u mìnhh i là h i thi t mà bi t ng i ta có nghi cho mình có b ng qu y hay không, ngh nh v ynên day m t ch khác.

Có l Thu Th y bi t K nh Chi h i vô ý r i m c c hay sao, nên li n ti p mà nóichuy n mình cho K nh Chi nghe ng có giã lã. Mà thu t chuy n, Thu Th y không thu tchuy n thi t nh thu t cho Chúa tàu nghe h i tàu g n n R ch Giá, ã v y, l i tchuy n nói r ng: Cha m mình g c ngoài Bình nh, khi mình c chín tu i, cha mmình vào Long H buôn bán. Cách ít n m tr c cha m khu t h t, còn có m t mình,mu n v x mà bây gi v ngo i bà con c ng ch ng còn ai, mu n l y ch ng mà coi chgiàu h hay kiêu c ng, ch nghèo h hay quên nh n ngh a, nên không ch u xu t giá, m is m ghe m n b n i buôn ch i . Thu Th y tuy nói d i mà cách nói th t thà, b i v y chonên K nh Chi ch ng chút nào nghi h t.

Thu Th y u g n y m t tháng, càng ngày càng quen l n l n. B a n ThuTh y bi u K nh Chi ng có i chèo ò m n n a, b i vì chèo ò m t tháng có m t quanti n, n u ch u biên s và i mua hàng giùm thì m i tháng cô tr ti n công cho hai quan,mà c m n c hai cha con n cô ch u bao h t n a. K nh Chi th y lòng r ng rãi c ng mu nthôi chèo ò, song ngh th m r ng mình chèo ò ã tám chín n m r i, tuy n ít ti n songc ng no m c. Nay theo làm công v i cô này tuy n nhi u ti n h n mà bi t có i haykhông, tho ng nh m t ít tháng cô i x khác, ngh chèo ò mình ã m t r i, bi t làmvi c chi mà nuôi mi ng. Ngh th m nh v y nên không ch u, song không dám t cho ThuTh y bi t.

Thu Th y chung m t nhà, th ng ý coi ch ng coi K nh Chi th y mình cóng tình hay không, song xem hoài mà không th y K nh Chi ló mòi chi h t, túng th

êm n th a lúc th ng Ph c ng r i, Thu Th y bèn th c d y t èn r i m i K nh Chi rangoài ván, mà h i r ng: Em n ây u v i anh h n m t tháng r i, em d coi ý anhthi t là m t ng i nghèo mà bi t an ph n, b i v y cho nên em kính m n anh lung l m.Ch ng gi u chi anh, b y lâu nay em không ch u l y ch ng là vì em mu n kén ch n m tng i nghèo mà bi t tr ng ngh a nh n, bi t liêm s . Nay em nghe gia o c a anh r i, emth y cách anh n thì hi p v i ý em mu n kén ch n ó l m. L i t c th ng có nói:Trâu tìm c t, ch không l c t tìm trâu mà vì em m n cách c x c a anh, em ch c ôi


ta có duyên gì nên tr i m i khi n g p nhau ây, v y nên em ch ng n hi m nghi, m i tthi t v i anh ng anh li u nh. N u anh ch ng chê em là gái h hèn, anh kh ng cho emn ng kh n s a tr p, thì em nguy n b ch th t ng k , tùng phu tr n o .

K nh Chi cho Thu Th y u, th y Thu Th y dung nhan tu n tú còn ngh mìnhlam l cùi ày, th y Thu Th y b c ti n ch n ch , còn ngh mình thi u tr c h t sau, thìtrong lòng th ng cung kính Thu Th y l m, coi Thu Th y là ng i b c trên còn xét mìnhlà ng i b c d i, nên ch ng h chi nào dám tr m m th m c i u chi. Nay thình lìnhnghe Thu Th y xin k t ngh a châu tr n thì c ng nh s m sét n bên tai, c ng nh m t tr ilòa tr c m t, trong lòng r i lo n, m ng không ph i m ng, bu n c ng không ph i bu n,mà m c c c ng không ph i m c c , ng n ng b ng , không bi t làm sao mà tr l i.

Thu Th y c ng th n thùa h t s c, song mu n n n Chúa tàu nên ch ng n , m inói ti p r ng: Anh m i bi t em có m y ngày, ch a rõ g c gác c a em nên anh d dkhông bi t sao mà tr l i, em ngh c ng ph i. Ch chi em có cha m bà con thì thân emâu có l u l c nh v y . Thu Th y nói t i ó thì t i lòng nên khóc thút thít r i m i

nói ti p: Em c ng nh anh, thân t c không còn ai h t. H m nay em th y thân anh nhv y r i em ngh n thân em thì em bu n b c vô cùng, b i v y cho nên em m i tính gángh tr m n m ng n ng c y nhau mà làm n cho d . Hôm n anh than nghèo nênkhông mu n c i v , xin anh ng lo s ó. Cha m em khu t có l i cho em vàng

c trót tr m thoi, b c c ng c vài tr m nén, em t ng bao nhiêu ó v ch ng tac ng làm v n mà buôn bán, n u may c t tr i phò h thì có l c ng làm giàuc .

K nh Chi ng i suy i ngh l i m t h i lâu r i m i áp r ng: Cô th y nhà tôi nghèonàn, thân tôi c c kh cô th ng nên cô tính nh v y, thi t tôi i n cô nhi u l m. Cô ãl y s thi t tình mà nói v i tôi, v y tôi xin phép cô cho tôi c ng l y s thi t tình mà trl i. Cô c ng bi t tôi là trai góa v n m nay ã g n 35 tu i r i còn cô là gái m i l n lên,mà l i con nhà giàu có n a. Theo thói th ng ai nghe cô nói nh v y c ng vui m ng; tôiây c m t ng i v nh cô há tôi l i không vui m ng hay sao? Tôi m ng l m ch ,

song tôi còn nghi m t chút. Gái nhan s c giàu có nh cô n u mu n kén ch ng l i thi u gìch cao sang hay sao? Ch ng hi u vì c nào cô l i ng tôi làm ch ng, b i tôi ngh nhv y nên tôi d d , ch không ph i tôi dám chê cô .

Thu Th y ng d y têm tr u n r i áp r ng: Anh hi m nghi c ng ph i. Mà anhbi t t i sao mà em ng anh hay không? i n y thiên h h th ng coi ng ti n tr ngh n nh n ngh a. T nh n l n em ã th tâm ki m cho c ng i nào tr ng nh nngh a h n b c ti n em m i ng làm ch ng, b ng ki m không c thì thà em ch u chíchbóng tr n i, ch không thèm k t b n. Em n ây, em nghe anh thu t chuy n nhà c aanh, em m i bi t anh là ng i v ngh a vong gia, thi t là ng i áng cho em kính tr ngl m, b i v y cho nên em m i quy t k t tóc tr m n m v i anh. Còn s anh l n tu i cònem nh tu i, thì xin anh ng ng i s y. Em kén ch ng là kén nh n ngh a ch khôngph i ch n nhan s c, nh tu i mà không bi t i u, nh ích gì?


K nh Chi th ra r i ng d y mà nói r ng: Thôi, chuy n cô nói v y, thì hay vây, th ng th ng r i s tính . Nói r i li n b c vô trong bu ng mà ng .

êm y, K nh Chi n m tr n tr hoài ng không ng, không hi u vì c nào ThuTh y nh v y, còn mình nh v y, mà cô l i mu n mình. Tuy Thu Th y nói m n mình làm n nh n ngh a, song ch a ch c l i y là l i thi t tình. Ví nh l i y là l i thi t tình thìThu Th y ch ng ph i ng i t m th ng; mà không ph i là ng i t m th ng thì thi u chiông C , ông sao l i tìm m t chú chèo ò mà l y? Suy ngh h t s c mà ngh không rac nào, n khuya m i nói r ng: Hay là tr i th y thân mình c c kh tr i th ng nên xuikhi n nh vày ng cho mình h t c c? .

K nh Chi ngh nh v y m i h t nghi ng i n a. K th ng Ph c n m m t bên mu ic n nó c a mình r i b tay ôm ngang mình K nh Chi. K nh Chi ng con li n nh n vtr c thì trong lòng bu n b c không bi t ch ng nào, n m suy t i ngh lui thao th c sángêm ch ng h nh m m t.

Sáng ngày th c d y, Thu Th y b có h i m c c , còn K nh Chi thì trong b ng lotính nên ngoài m t ch ng ng vui. Ngày y K nh Chi chèo ò mà trong lòng tính th mhoài, không bi t có nên k t tóc tr m n m v i Thu Th y hay không. N u mình ng ThuTh y thì thân mình ch c là sung s ng, mà còn th ng Ph c không bi t nó có vui lòngkhông.

Tr a th ng Ph c i h c v , xách c m em ra b n ò cho cha n, th y cha khôngc vui v nh m i l n tr c thì trong b ng sanh nghi. Chi u tan h c r i nó ghé l i ch

cha ng i v m t l t, i d c ng ki m chuy n này, nh c chuy n n mà h i cha; cònK nh Chi h i âu thì nói ó, b ng không h i thì c l ng thinh mà i. Lúc v g n t i nhà,tr i ã ch ng v ng t i r i, th ng Ph c m i h i: Sao b a nay cha bu n v y cha? .

K nh Chi nghe con h i thì ng lòng, li n ng i d a mé b kinh mà thu t h t m yl i c a Thu Th y nói h i hôm ó l i cho con nghe. Th ng Ph c nghe r i li n h i: V ymà cha ch u hôn cha? . K nh Chi nói mình còn d d ch a nh t nh. Th ng Ph c li nnói: Ch u i cha. Tuy con nghe cha nói chuy n má thì con th ng, mà t hôm cô ó c

u n nay, con th y c sao con c ng th ng quá. Cha ch u i cha! Má con ch t r i, chai s ng d y c hay sao cha?

K nh Chi th y con nói xúi thì t c c i nên nói r ng: Con không s m gh haysao? Nè, nó d i l ng u a con, ch không th y ng i v sau c a anh T T n ch ánhkh o s p con nh hay sao? . Th ng Ph c li n tr môi mà nói r ng: âu có! Cô n ykhông có nh v y âu cha, c th ng con l m mà . K nh Chi nghe con nói nh v y bèn

ng d y d t con i v . Tr n b n n m ngày trong b ng lo tính hoài, nên không vui chútnào h t, Thu Th y là gái mà i trêu gh o àn ông nh v y, ngh c ng h th m; tuy mu n

n n cho Chúa tàu, nên ph i làm m t d n mày dày, song t ng mình nh v y, cònng i nh v y h nói thì c l i, nào dè âu nói ra mà ng i còn d c d c, nên m c ckhông dám nh c n vi c hôn nh n n a.


Th ng Ph c tuy còn th ngây nh ng mà nh cha ch i u qu y l ph i, nh th yd y o lý luân th ng, mà nh t là nhà nghèo thân kh , nên th u hi u th thái nhân tình,th y cha lam l cùi ày ch ng xi t n i th ng, lúc ng i m t mình ho c khi n m ban êm,th ng tính h c cho siêng ng thi u làm quan mà nuôi cha cho ph d . Nay nghe chanói chuy n cô Thu Th y tính k t duyên thì nó m ng h t s c m ng, ch ng ph i nó th y côn có ti n mà nó ham, thi t vì nó th y cô n n t na y u i u, tánh ý hi n t , nó mu n chocha nó ng ng có ng i n i tr .

B i nó ngh nh v y nên nó theo xúi cha nó hoài, b a nào chi u cha con d t nhauv nó c ng h i th m cha nó tính làm sao; h cha nó nói th ng th ng r i s hay, thì nól i khuyên l n, chí quy t nói cho cha nó ch u nó m i nghe.

K nh Chi l p b con xúi gi c, l p thì th y ý Thu Th y mà th ng, nên c c ch ngã b a n v ng i n c m t i v i con m i t v i Thu Th y r ng n u cô em lòng oáit ng thì mình c ng không dám ph r y.

Thu Th y c l i ch ng xi t n i m ng, bi u K nh Chi l a ngày t t, mua m t c pv t n u cúng, r i m i m y ng i l i xóm và kêu h t b n d i ghe lên n u ng vui m ngcho hai h v y duyên c m s t.

L c i xong r i, Thu Th y không cho K nh Chi chèo ò n a, a h t vàng b ccho K nh Chi r i bi u K nh Chi lo c t m t cái nhà t i ch An Giang ng d n ti m màbuôn bán. Thu Th y l i nói v i ch ng cho b n bè h v x s , làm nh v y ng tr Tr nM ng, Cam, Quít l i cho Chúa tàu Kim Qui.


IV

Khi Tr n M ng v i Thu Th y ra i thì Chúa tàu Kim Qui có nói r ng ít ngày mìnhs em tàu tr lên An Giang.

Tuy nói v y mà Tr n M ng i r i, Chúa tàu ngh không bi t vi c tính g ThuTh y có thành hay không, n u vi c ch a thành mình lên ó không ích gì, nên lên t i m iC n V r i neo tàu t i ó mà ch Tr n M ng.

Chúa tàu i hoài không th y Tr n M ng, v a mu n kéo neo lên An Giang, b ngnh s c l i quan Huy n ông Xuyên khi tr c nghe nói ã vinh th ng Tri ph TânThành, v y nên tính lên ó ra m t ngài ng coi ng i h i mình khi tr c nay ra th nào.Chúa tàu bèn d y b n s m l v t m t mâm r i vào vi ng quan Ph .

Quan Ph m t là vì th y l v t nhi u nên chóa m t, hai là vì nghe Chúa tàu ã làmn trên An Giang nên trong b ng kiêng th m, b i v y cho ti p ãi trò chuy n r t ân c n,

có dè âu ông Chúa tàu giàu có này v n là th ng Lê Th Ngh a mình ã g t h i m im y n m v tr c. Chúa tàu h i th m v y ch quan Ph tr n nh m Tân Thành ã baolâu, quan Ph l y tình thi t mà t r ng mình ng i Tri huy n ông Xuyên g n hai m in m m i th ng b xu ng ây.

Chúa tàu li c xem thì th y quan Ph nay tuy tu i ã già h n tr c, nh ng mà cònb i buôi, gi ng c i ch ng i chút nào. Nghe nói Tri huy n ông Xuyên, Chúa tàu m inói r ng mình có quen v i m t ng i huy n y tên Tr n T n Thân và h i quan Ph cóbi t ng i y ch ng. Quan Ph nghe nói t i tên Tr n T n Thân thì b d ng nh nghing i i u chi v y, b i v y cho nên ngó ngay Chúa tàu m t cái, nói tôi bi t , r i b t quachuy n khác mà nói, không mu n nói chuy n Tr n T n Thân.

Chúa tàu t giã xu ng tàu n m suy ngh hoài, không hi u t i sao ng i ta chi m n th , ngoài mi ng thì l i nói ng t nh ng, mà trong lòng l i ru t cay nh t.Chúa tàu ch h n hai tháng, Tr n M ng m i d t Cam, Quít v i tên C ng xu ng t i.Tr n M ng thu t h t u uôi vi c K nh Chi c i Thu Th y l i cho Chúa tàu nghe, l inói r ng vì K nh Chi d c d c hoài nên h n hai tháng tính m i xong vi c. Chúa tàu d y trti n công và cho tên C ng v nhà, r i kéo neo làm bu m mà ch y lên An Giang.

Chúa tàu tuy nh n cha m v i em thì th ng nh , song cách m y tháng tr cã vi ng th m m m cha m c r i, nay l i n n chút nh cho em r c ng xong n ar i n a, b i v y trong lòng h n h , tàu lui r i thì l y r u ra mà u ng v i Tr n M ng,nói nói c i c i, ch không ph i m t châu mày t i ngày, vào th ra than sáng êmnh tr c n a. Tr n M ng th y Chúa tàu h t bu n thì trong b ng m ng th m, mà l i cónghe Chúa tàu nói tr lên An Giang quy t l p th mà òi cho c m t tr m b n m inén b c giùm anh ta thì anh ta tuy không hi u l p th làm sao, song tin ch c Chúa tàu hnói thì làm c, nên trong b ng l i càng m ng h n n a.


Tàu lên t i An Giang, hai chi c c ng u c p kè nhau nh khi tr c. Chúa tàudòm qua b n ò thì th y ng i chèo ò nào l , ch không ph i K nh Chi. Tr n M ng m cqu n áo oan trang r i i d o ch i, có ý coi K nh Chi ã c t nhà xong r i hay ch a; cònChúa tàu thì d i tàu t m t lá n ng cho Tr n M ng ng mà ki n Tr n T n Thânv s sang o t m t tr m b n ch c nén b c. Trong n Chúa tàu k m i i u: Tr nM ng g i b c ng i Bi n H , khi tr v Tr n T n Thân g t nói quan Huy n n xétnhà l y h t b c y, và h m h Tr n M ng v s b t mà b tù, làm cho Tr n M ng skhông dám mà òi b c; Chúa tàu l i k s Tr n T n Thân d y b n trong nhà là tên Camtên Quít a Tr n M ng i cho r i; mà i r i l i nghi cho hai a y nói l u ý gian c amình, nên l p m u v i quan Huy n tính cáo hai a n tr m ng b tù chúng nó choém nh m, may nh ông i Sum l y lòng nh n mà tha, nên hai a y kh i oan c. Kxong m i vi c r i m i xin quan trên òi ch ng là tên Cam, tên Quít v i ông i Sum màh i, r i bu c Tr n T n Thân v t i sang o t, bu c quan Ph Tân Thành v t i a ý v i kgian và d y Tr n T n Thân ph i tr m t tr m b n m i nén b c cho Tr n M ng.

Chúa tàu làm n v a r i thì Tr n M ng ã tr xu ng tàu. Tr n M ng nói nhàK nh Chi c t g n r i, ch ng n m m i ngày n a s d n v c. Chúa tàu c lá nl i cho Tr n M ng nghe r i bi u l y vi t m c mà th ký. Chúa tàu bi u th nào thì Tr nM ng làm y nh v y ch không cãi l , mà c ng không h i han chi h t.

Chi u l i Chúa tàu bi u Tr n M ng d t lên ch , tr c i hóng mát, sau coi nhàK nh Chi c t ch nào, dân s tuy nh có chi u c a Tri u ình g i vô cho phép quan T ng

c khai kho mà ch n b n nên h t ói n a, nh ng mà c ng h ng nh n c a Chúa tàuc u c p lúc u, nên th y d ng c a Chúa tàu c ch ai c ng vui m ng. Chúa tàu i ngangqua nhà m i c a K nh Chi th y l p nóc, làm vách ã xong r i, duy còn làm c a n a màthôi. Nhà r ng rãi mà l i cao ráo coi p l m, Chúa tàu th y v y ch ng xi t n i m ng.

Sáng b a sau, n c m r i Chúa tàu kêu Cam v i Quít vào phòng mà t tr c chohai a ó hay r ng Tr n M ng s vào dinh quan T ng c mà ki n Tr n T n Thân v snó gi t m t tr m b n m i nén b c và d y hai a nó ph i i theo mà làm ch ng. HaiCam v i Sáu Quít nghe nói vào nha môn thì bi n s c b i vì x a nay ch a t ng n c aquan l n, ã v y mà chúng nó l i b Tr n T n Thân cáo n tr m c a nó mà tr n,không bi t nay ra m t có h i chi không. Chúa tàu th y hai a nó s thì c i mà nói r ng:Có ng i n a mà, h ng có sao âu mà s . N tù, ng ch u cho .

Chúa tàu d n Cam và Quít h quan h i thì c vi c thi t mà nói, bi t sao nói v y,ng thêm ng b t; d n r i b lá n vào túi và d t Tr n M ng i v i Cam, Quít mà lên

dinh quan T ng c.

Quan T ng c ang ng i x ki n, có quan B , quan Án ng i hai bên; phía ngoàithì làng t ng ch c h u ông y, Chúa tàu v a b c vô t i sân, ngài dòm th y li n sailính h u ch y ra m i. Chúa tàu bi u Cam v i Quít ng ngoài c a, d t m t mình Tr nM ng vô mà thôi. Quan T ng c, quan Án, quan B u m ng r , m i ng i r i d y línhem n c trà ra mà ãi. Quan T ng c ng ng vi c x ki n trò chuy n v i Chúa tàu.


Ban u ngài t cho Chúa tàu hay r ng Tri u ình m i phê y l i ngài xin, nên ngài ãkhai kho mà ch n b n; tuy v y mà thi t c ng nh có lòng qu ng i c a Chúa tàu, chkhông thì m y tháng tr c nh n dân ch c là b kh h i l m, Ngài nói vi c y xong r i,m i h i th m hai tháng nay Chúa tàu i âu, và nay tr l i ây có vi c chi thì c t thi tv i ngài, ngài s h t lòng lo giùm giúp. Chúa tàu t r ng hai tháng nay m c i buôn bánt nh Long H , nay có vi c c m i tr lên ây mà c u quan trên minh oan giùm.

Quan T ng c nghe nói có vi c c li n h i coi vi c chi. Chúa tàu th a r ng Tr nM ng là anh em b n i v i mình ây cách sáu b y n m tr c có g i b c cho m t ng iAn Nam bên Tân Châu b ng i y gi t h t, vi c c nh v y mà Tr n M ng không bi tâu mà i ki n, nay m i t cho mình nghe, nên d t lên ây c u xin quan trên tra xét

giùm. Nói d t l i li n rút lá n trong túi ra mà trao cho quan T ng c.

Quan T ng c c h t lá n r i li n h i: Tr n M ng là chú n y ph i không? .Chúa tàu ch Tr n M ng mà nói ph i. Quan T ng c nói: N m ó tôi ch a nh m t nhnày. Quan B và quan Án ây lâu có l hai quan l n bi t vi c này. V y hai quan l n xétcoi nh có qu Tri huy n ông Xuyên a ý v i tên Tr n T n Thân mà gi t b c c a ng ita thì nh t i cho nó r i t ch biên gia s n c a tên Thân ng l y b c mà tr l i cho kháchTr n M ng. Hai quan l n xét giùm mau mau ng Chúa tàu i buôn bán, ch d n dàlâu ngày, ng i ta t n phí t i nghi p .

Quan T ng c nói r i bèn a lá n cho quan B . Quan B tr i lá n trên bàn;quan Án b c l i g n r i hai ng i c v i nhau. c r i quan B th a v i quan T ng

c r ng: B m c l n, tôi nh ch c lúc trên Cao Miên có gi c ch ng h có d y Trihuy n ông Xuyên xét nhà ai bao gi ; mà thu nay tôi c ng không có th y Tri huy n

ông Xuyên phúc b m v s ó .

Quan Án c i g n mà ti p th a r ng: B m c l n, tôi th ng nghe Tri ph TânThành lúc còn ng i Tri huy n ông Xuyên hay làm nhi u i u oan c dân s l m. Vi cn y ch a tra mà tôi dám ch c là Tri huy n ông Xuyên n m ó a ý v i tên Thân mà gi tb c c a ng i ta. V y xin c l n tôi th m tra ch ng m i n m b a ra m i thì bi t aingay ai gian .

Quan T ng c g t u, quan Án l y lá n r i day qua h i Chúa tàu v y ch haitên i theo Chúa tàu ó ph i là tên Cam tên Quít hay không. Chúa tàu th a ph i, quan Ánbèn kêu vô h i u uôi, chúng nó bi t làm sao thì hai a c ng nói y trong n khôngsái ch nào h t. Quan Án bi u Chúa tàu v i Tr n M ng d t Cam, Quít xu ng tàu màngh , i òi Tri ph Tân Thành, Tr n T n Thân v i i Sum t i r i s i di n mà xét.

Ra kh i dinh quan T ng c, Chúa tàu bèn d y Tr n M ng v i Cam, Quít ixu ng tàu và d n ng có i ch i, vì s K nh Chi ngó th y sanh nghi mà l u vi c. Chúatàu i d o ph ph ng ch i l n t i nhà m i c a K nh Chi, th y ba b n ng i th m cang óng ráp c a r m r m, K nh Chi ng coi cho th h làm, còn Thu Th y thì ng i

qu t l a n u n c và nói chuy n v i th . Chúa tàu ng ngoài dòm vô, K nh Chi m c


ph th mà ráp khuôn c a gi a, nên không ngó th y, duy có Thu Th y ngó ra th y Chúatàu, vùng la l n lên m t ti ng húy . Chúa tàu vùng khoát tay, nháy m t và l c u, rad u bi u Thu Th y ng nói.

K nh Chi th y v ngó ra ng mà la, không hi u vi c chi, nên h i: Gì v y? , r ic ng dòm ra ngoài ng. Chúa tàu ch p tay sau ít b i, Thu Th y b ng không bi tnói v i ch ng làm sao, cùng th bèn h i: Nghe nói Chúa tàu xu t hai tr m nén b c d ngcho quan ng mua lúa thí cho dân n, ph i ng i ó hay không? . K nh Chi nói ph i, r i

ng ngó theo Chúa tàu mà c i. Chúa tàu th y v y bèn tr l i r i b c vô nhà.

Thu Th y ng s t vô trong, K nh Chi b c ra chào h i, Chúa tàu h i nhà n y c aai, K nh Chi nói nhà n y c a mình c t, Chúa tàu h i v y ch ph i anh ta chèo ò h itr c ó hay không. K nh Chi nói ph i. Chúa tàu và c i và h i: Chèo ò khá l m haysao mà c t nhà t t d v y? . K nh Chi nghe h i m c c nên ngó xu ng t mà nói r ng:Tôi m i c i v có v n chút nh nên c t nhà cho ch c ng buôn bán .

Chúa tàu c i r i ki u t mà xu ng tàu. Chúa tàu m t th y K nh Chi ã k t duyênv i Thu Th y, th y K nh Chi áo qu n lành l ch không ph i lang thang l i th i nhh i tr c n a, l i th y K nh Chi c t nhà t t tính vi c làm n thì trong lòng m ng r vôcùng. Xu ng n tàu li n bi u Tr n M ng sai b n i mua v t r u em xu ng n u ngvui c i ng ng n, h t dàu dàu nh khi tr c n a.


V

Quan Án sát An Giang tuy tu i ã g n sáu m i, nh ng mà s c hãy còn m nh ml m. Ng i làm quan lòng thì thanh liêm chánh tr c, mà tánh thì nóng n y siêng n ng,b i v y cho nên ng i ng i án sát t i ây h n m i n m, k qu y u khi p oai màng i ngay u m n c.

Quan Án ch p n c a Tr n M ng r i, chi u l i vi t t sai lính m t ng i thì ib t Tr n T n Thân, m t ng i thì i òi i Sum, còn m t ng i thì xu ng Long H emth cho quan T ng c t nh y c y òi giùm Tri ph Tân Thành.

Bá h Tr n T n Thân nhà ng n m mà hút á phi n, thình lình th y tên línhb c vô nói quan Án sát sai qua b t em v mà n p thì h n phi phách tán, s run l p c p,không bi t vi c lành d th nào, Tr n T n Thân h i v con l y ra ba quan ti n mà cho tênlính ng h i th m coi quan d y b t v t i chi. Tên lính th y cho ti n thì l y mà khôngnói chi h t. Tr n T n Thân b y lâu nay kh c b c thành gia, làm nhi u i u b t nh n th t

c l m, song h i âu thì c ó, nên t ng âu nh ng vi c mình làm là vi c th ngtrong th gian, ch ng t i l i gì mà s . Nay thình lình nghe nói quan d y b t n p thì gi tmình, suy i ngh l i mình làm nhi u vi c t i l i vô cùng, không bi t nay quan bu c vàot i nào mà tính tr c ng lo mà g .

Tr n T n Thân ch y ra ch y vô l n x n, d n v con vi c n y, d y t i vi c n , coira ý b n r n không mu n i. Tên lính có th ba quan ti n r i nên không h i thúc cho l m,song h Tr n T n Thân vô bu ng thì nó dòm ch ng lom lom, b i vì nó s h tên Thân bnhà mà tr n thì nó có t i.

V con Tr n T n Thân khóc mùi, Tr n T n Thân th y v y l i càng t ru t nátgan h n n a, n c m r i tên lính thúc ph i i cho mau, ch không c d n dà n a. Tr nT n Thân h n c m ch ng hoài, n x lính thúc ri t, c c ch ng ã ph i vào bu ng l y haich c nén b c l n vào l ng r i t giã v con mà i theo tên lính.

Tên lính d t Tr n T n Thân v t i An Giang thì tr i ã t i r i, ph i giam trongtr i i sáng m i gi i n nhà quan Án. êm y Tr n T n Thân n m gác tay qua trán màsuy ngh coi mình có t i chi, nh h i nh mình hãm hi p con gái c a ng i ta nhi uphen, mà m y vi c y là vi c x a, d u nay có b i móc ra i n a, thì có b ng c chi màlo s .

Nh bình sanh mình hay c y quy n th mà làm h i nhi u ng i, song mình có h iai thì mình c y tay ng i khác ch ph i b n thân mình làm hay sao mà s h ki n; nhmình v i tá i n tá th thi t là g t gao, nh ng mà h thi u lúa thi u ti n, n u không làmnh v y thì có ai ch u tr .

T n Thân êm n m suy t i ngh lui, nh m vi c nào mình c ng không có t i h t,song còn quên m t vi c là vi c g t Tr n M ng mà gi t m t tr m b n m i nén b c, b iv y cho nên sáng ngày tên lính d n lên h u quan Án, quan Án c lá n c a Tr n M ng


thì T n Thân c p con m t ch p l ch, da m t xanh nh chàm. Quan Án c n r i h i cóqu nh v y hay không, thì T n Thân ú tr l i không c.

Quan Án n i gi n n t r ng: Mi là n c p! Có gi t b c c a ng i ta không thìkhai thi t i cho mau, n u mi ch i ta bi u lính nó kh o ch t bây gi a . T n Thân khôngdè Tr n M ng th a ki n, nghe c lá n thì kinh tâm không bi t sao mà tr l i, ch ngnghe quan Án qu thì l i càng lính quýnh h n n a, li n thò tay vào l ng l y gói b c ra trên án, r i l y quan Án mà th a r ng: B m quan l n, oan c con dân l m. Con có quenbi t v i Tr n M ng nào âu mà gi t b c c a nó .

Quan Án th y m t gói trên án không bi t là gói chi, gi ra xem th y m y ch cnén b c, l i càng n i gi n, li n l y tay h t b c v ng cùng d i t r i m ng r ng: kh n! Mi quen thói lo lót thu nay, nên mi t ng h mi có b c ông quan nào mi muac ng c h t h ? r i mi coi!

Quan Án d y d n T n Thân ra ng i ngoài xó c a r i sai xu ng tàu òi Tr nM ng v i tên Cam, tên Quít lên ng i di n. Chúa tàu th y lính òi li n d t Tr n M ngv i tên Cam, Quít lên dinh quan Án. V a b c t i c a l i g p lính òi ông i Sum c ngv a t i ó. Cam v i Quít l t kh n xá ông i r i d t nhau vô h u.

Chúa tàu b c vô li c th y Tr n T n Thân ng i d a c a, tay run l p c p, m t màytái lét, thì lòng c i th m. Quan Án th y Chúa tàu v i Tr n M ng l t t m i ng i r id y lính kêu T n Thân, i Sum và Cam, Quít vô m t l t. Tr n T n Thân th y m t Tr nM ng thì h n vía ã m t h t, mà th y tên Cam, tên Quít l i s h n n a, b i v y cho nên

ng tr c m t quan Án run en nh k au rét, g c m t xu ng t không dám ngó lên.

Quan Án ch Tr n M ng mà h i T n Thân r ng: H i nãy mi khai mi không bi tTr n M ng, v y ch mi có bi t ng i n y là ai hay không? . T n Thân s quá li n cúi l yquan Án mà khai r ng: B m quan l n, nh ng l i trong n c a chú M ng thi t qu nhv y. Chú M ng thi t có g i cho con 140 nén b c r i i Bi n H , song b c y không ph icon l y, xin quan l n xét l i cho nh .

Quan Án th y T n Thân mu n khai thi t nên b gi n làm vui mà h i r ng: V ych ai l y? Vi c thi t làm sao, âu mi khai i; n u mi khai thi t ta dung ch cho, khôngsao âu mà s .

Tr n T n Thân th a r ng: B m quan l n, n m y chú M ng g i b c cho con r ichú lên Bi n H . Sáng ngày quan Huy n g p con h i con v y ch h i hôm có tên kháchnào ghé nhà con ó. Vi c thi t con t thi t u uôi l i cho quan Huy n nghe. T i l iquan Huy n cho lính òi con lên dinh r i d y con ph i em h t 140 nén b c lên cho ngài.Ngài d n r ng h chú M ng có tr v òi b c thì bày chuy n nói quan nghi cho chú thông

ng v i Xiêm nên xét nhà l y b c h t, l i ki m chú b t n a, r i cho b n trong nhà achú i cho r i. Con là ph n con dân nên không dám cãi. Con làm y nh l i quan Huy nd y. S cáo hai tên b n là Cam v i Quít n tr m mà tr n c ng là m u c a quan Huy nbày, ch con không dám .


Quan Án l i h i: Quan Huy n có chia b c y cho mi hay không? T n Thân th a:Quan Huy n l y h t, ch không có chia cho con nén nào . Quan Án c i g n mà nóir ng: L nào mà l i không chia cho mi! Mi ng nói d i, có sao nói v y, ta ã cho línhòi Tri ph Tân Thành r i, mai chi u gì ây s lên t i. N u mi nói d i, sau ta tra ra thì cót i a . Tr n T n Thân nghe nói nh v y li n th a r ng: B m quan l n, thi t h i óquan Huy n có kêu con mà cho con ít ch c nén .

Chúa tàu v i quan Án ngó nhau mà c i, Quan Án h i: Ít ch c ó là m y ch c? .T n Thân th a: D , lâu quá vi c ó con không nh . Quan Án n t m t ti ng, T n Thângi t mình ú mà th a r ng: D b m hai d , th a ba ch c nén . Quan Án n t: Haich c hay là ba ch c? T n Thân nói: d , con nh ba ch c nén .

Quan Án ngó Chúa tàu v i Tr n M ng r i day l i nói v i T n Thân r ng: Ta bi tr i, mi v i Tri huy n ông Xuyên h i tr c a ý nhau ng o t c a ng i ta. Tri phTân Thành lên t i r i s hay . Nói r i bèn d y lính d t T n Thân em giam và d n ph icanh gi cho nghiêm nh t.

Chúa tàu ng i nh m T n Thân, th y vóc thì cao h n, c m m c râu lém ém, coikhác h n x a, nh ng mà c p m t nháy lia nháy l a, m t th n mà dài thi t là t ng m ong i gian gi o tham lam, ch ng i chút nào h t. T n Thân i xu ng tr i r i, tên línhh u l m hai ch c nén b c Quan Án h t h i nãy ó mà d a khay tr u. Quan Án dayl i ngó th y vùng c i ng t r i nói v i Chúa tàu r ng: B c c a tên Thân nó em lo v itôi ó a. ch ng tra xét v n y xong r i tôi th ng t cho quan Th ng, tôi s t luônvi c y ng cho ngài làm t i nó .

Quan Án d y Chúa tàu v i Tr n M ng d t tên Cam, Quít xu ng tàu mà ngh , ich ng Tri ph Tân Thành n r i ngài s cho lính òi mà h u.

Tri ph Tân Thành ti p c t c a quan T ng c Long H d y ph i n h uquan Án An Giang thì trong b ng t ng là òi n d y vi c chi ó, ch không dè cóng i th a ki n, b i v y cho nên trì hu n không l t t gì i. Cách b n ngày Tri ph m it i An Giang, Quan Án th y Tri ph vào h u thì chào s r i ng mà ch , ch khôngm i ng i. Ngài d y lính xu ng tàu òi Chúa tàu v i Tr n M ng, và d n h hai ng i y

n thì ph i d t Tr n T n Thân và d t chúng vào h u m t l t.

Tiên cáo, b cáo và ch ng n r i, quan Án m i kêu Tri ph l i ng chínhgi a mà t r ng: Tên khách Tr n M ng ây có vào n mà ki n và nói r ng cách sáun m tr c nó i Bi n H , s i d c ng em b c ti n theo nhi u b t ti n, nên ghé nhàtên Tr n T n Thân Tân Châu mà g i 140 nén b c. Khi nó tr v tên Thân nói v i nór ng quan nghi cho nó lên Cao Miên ng xúi dân d y lo n, nên ã l y h t 140 nén b cnó g i ó và l i ón b t nó mà b tù n a. Nó s nên l t t m n tên Thân cho b n trongnhà a giùm nó xu ng R ch Giá, không dám mà òi b c.

Nay nó nghe rõ l i thì tên Thân âm m u mà gi t b c c a nó, ch không ph i quanxét nhà l y b c y. Nó d t ch ng c vào mà th a v i quan Th ng. Quan Th ng d y


th m xét, tôi òi tên Thân tôi tra thì nó khai r ng lúc y ngài ng i Tri huy n ông Xuyên,ngài d y nó em b c y a cho ngài r i ngài d n nó nói l p m u mà sang o t. V yduyên c làm sao âu ngài khai cho tôi nghe th coi .

Tri ph nghe nói m y l i m hôi nh gi t, ng c nh y thình th ch, song g ngg ng làm t nh, day qua ngó Tr n T n Thân r i day l i th a r ng: B m quan l n, tôing i Tri huy n ông Xuyên m i m y n m tr ng, tôi bi t tên Thân này nhi u l m. Nólà m t a lòng d gian gi o, thu nay kh c b c thành gia. Khi tôi ng i ông Xuyên tôighét nó l m. Chuy n b c ti n c a tên Tr n M ng g i cho nó, tôi có hay bi t chi âu. Thkhi nó oán tôi nên nó t i u mà cáo gian cho tôi ng g t i cho nó ch gì .

Quan Án c i r i h i: Ngài nói ngài ghét nó sao h i tr c ngài ch y t xin ch cbá h cho nó? .

Tri ph ngh n ngào ú m t h i r i th a r ng: D , th a h i ó nó d ng ti n chonhà n c nhi u, nên tôi ph i xin giùm, ch ph i tôi th ng yêu gì nó sao? .

Quan Án h i Tr n T n Thân thì nó th a quy t r ng b c y Tri huy n ông Xuyênh i ó l y h t, sau có cho nó ba ch c nén mà thôi. Tri ph c ng c ch i hoài, nói khôngbi t b c nào h t. Quan Án d y Tr n M ng khai h t u uôi l i cho mình nghe, d y tênCam, tên Quít th y sao c ng khai y nh v y, r i l i d y i Sum c ng ph i khai coi Trihuy n ông Xuyên t ng trát d y ón b t Cam Quít làm sao và t i sao ã b t r i l i th ,m i ng i khai rõ ràng r i ngài m i nói r ng: V n y tôi bi t h t r i. Quan Ph v i tênThân a ý v i nhau mà o t m t tr m b n m i nén b c c a Tr n M ng, nay s t i nênth y cho bóng, bóng cho th y, ch tôi ch c hai àng chia v i nhau m i ng i ucó l y m t m . Ph n Tr n T n Thân ch ng nói làm chi, h nó làm qu y thì nó có t i. Tôir t bu n cho quan Ph , mình là dân chi ph m u, l thì ph i gi lòng công bình chánhtr c mà tr dân, ng cho dân nó nh , ch sao l i tham lam c a dân nh v y? T i quanPh tôi coi khó n i dung th l m; quan Ph c ng rõ t i tham nh ng c a quan tr ng lu t

nh ph t th nào. L thì tôi ph i giam quan Ph v i tên Thân ng i l nh quanTh ng, song tôi th y ngài làm quan thâm niên x c ng tr ng r i, nên tôi không n bóbu c cho l m. V y ngài xu ng ghe ó mà i l nh. Mà tôi nói cho ngài bi t tr c r ngt i ngài tôi e ch ng kh i b ày l u âu .

Quan Án nói r i day m t ch khác không thèm ngó Tri ph , ngài d y lính d t Tr nT n Thân em giam và d y ch ng là i Sum v i Cam, Quít âu v ó.

Tri ph Tân Thành xá ba cái r i b c ra, tay ch n run bây b y nh ng i phátlãnh, n c m t ch y d m d , b th y th m th ng. Chúa tàu ngó theo, tuy h n gi nkhông nguôi, song th y c ng c m ng. Quan Án t r ng vài b a mình k t án xong r is d ng lên cho quan Th ng nh t i.


VI

Chúa tàu t giã quan Án v a b c ra kh i th m, m t ngó qua phía tay m t, th yTr n T n Thân x m x m i xu ng tr i, T n Thân i tr c, tên lính theo sau. T n Thânngoái u l i nói chuy n chi ó không bi t, mà tên lính nh y t i xô m nh quá khi n T nThân chúi lúi g n té s p. Chúa tàu d ng ch n ng l i xem thì th y T n Thân l m l i iri t, không dám nói chi h t. T n Thân t Tân Châu oai th c ng nh ông Huy n thnhì, giàu sang n b c bá h , nay lâm h i r i m t tên lính c c ng có th húng hi p c.Mùi i m n l t, th t c ng cay, ngh r t bu n thay! Chúa tàu ngh nh v y r i nh lúcmình ho n n n không ai oái hoài, thì lòng càng chua xót, d càng ng n ng , b i v y chonên i ri t xu ng tàu, không nói chuy n chi v i Tr n M ng h t.

Xu ng t i mé sông th y Tri ph Tân Thành còn ng ó ch lính neo ghe sát vômé ng b c xu ng cho d . Tri ph hai con m t ch ch, còn mình m y thì run nhth n l n t uôi. Lúc y m t tr i v a tr ch bóng. Chúa tàu i th ng l i b n ò r i g i b ntàu b i tam b n vô r c. Chúa tàu vào phòng, m c a s ng i ngó ch ng thì th y ghe c aTri phú c ng u ch không chèo i. Chúa tàu dòm m t h i th y ban u m t tên línhnh y lên b r i i ch , m t lát th y có m t tên tr o c ng nh y lên b mà i n a. Cáchm t h i lâu có m t tên tr o n a c ng b ghe mà i. Chúa tàu rình coi thì d i ghe im lìmd ng nh không có ng i ta v y. Chúa tàu l t t b c qua tam b n r i bi u b n b i ri tl i ghe Tri ph .

Tam b n c p d a mé c t chèo m i, Chúa tàu b c qua ghe thì tr o phu, lính trángu i m t h t, dòm vô trong mui th y có m t ng i trùm m n rên hù hù ó mà thôi.

Chúa tàu nh ch c ó là quan Ph , bèn chun vô mui, l y tay kéo m n thì thi t qu quanPh nóng vùi, n m mê man không bi t chi h t. Chúa tàu r trán n m tay; quan Ph t nhl i, m m t th y Chúa tàu thì l c u mà khóc r i nh m m t l i. Chúa tàu kêu: QuanPh ! Quan Ph ! . Quan Ph m m t, Chúa tàu li n h i: Ông bi t tôi là ai ây haykhông? . Quan Ph ráng nói: Ông là Chúa tàu Kim Qui ch ai . Chúa tàu c i và l c

u mà nói r ng: Ông l m r i. Tôi là Lê Th Ngh a, con c a Lê Th Thành Tân Châuây. Cách m i b n n m tr c ông n c a th ng Tr n T n Thân n m ch c quan ti n, r i

ông h i tôi b án chung thân, nhà cha m v i em tôi r u bu n ch t lúc ó, ông nh haykhông? Nay tôi tr thù a, nói cho ông bi t .

Quan Ph nghe m y l i vùng t c m n ng i d y la l n lên r ng: B ng i ta! ThNgh a nó mu n gi t tôi ây nè, b

Chúa tàu l y tay ch ngay quan Ph mà nói r ng: ng la vô ích, tôi nóichuy n cho ông nghe. Tôi có thèm gi t ông âu mà s . N u tôi mu n gi t ông, tôi xin v iquan Th ng ngài làm t i n ng thì ông ph i ch t, c n gì tôi ph i gi t. Không, tôi khôngthèm gi t ông âu. Thi t, bây gi tôi là th ng tù tr n mà tôi ông lên ông th a làm saocho quan h b t tôi a. Trong t nh n y quan dân ai c ng u bi t tôi là Chúa tàu Kim Qui,


ông nói ai tin, mà ông b tôi ki n, bây gi ông i th a tôi thì sao h c ng nói ông ti u, h càng ghét ông h n n a .

Quan Ph run l p c p, li c m t dòm cùng tr c m i sau lái nghe. Chúa tàu c ir i ti p r ng: Lính v i tr o u i lên ch h t, d i ghe bây gi còn có m t mình ôngv i tôi mà thôi. Có ai âu mà ch ng c. V y thì ông ng i t t , tôi nói chuy n cho ôngnghe .

Quan Ph ng i th dài r i b u b o r ng:

- Cái th i c a tôi ã h t r i, t ý chú em nó th ng thì tôi nh , còn h i thì tôi ch u,ch bi t sao bây gi .

- Tôi là ng i ngay mà vì ông v i th ng Tr n T n Thân âm m u h i tôi n n i bán chung thân, nhà cha m ch t h t, nhà c a tan hoang, b i v y cho nên tôi b c ch nra kh i ng c thì h m h m quy t tr cho c cái thù riêng, làm cho ông v i th ng T nThân c ng b ày b l u nh tôi v y, tôi m i v a lòng. Ch ng dè nay tôi th y ông s s tquá, trong lòng tôi b t nh n.

- T i nghi p tôi quá chú em i! Tôi già ã g n sáu m i tu i r i, nay mai gì c ngch t. V y xin chú em nó th ng giùm

- Ông là ng i gian, mà ông bi u tôi th ng. H i tr c tôi là ng i ngay mà tôil y ông, tôi xin ông th ng, l i ki m chuy n h i tôi?

- Tôi b th ng Tr n T n Thân nó nói quá nên tôi m i làm qu y nh v y, ch ph itôi thù oán chi chú em hay sao.

- Mình làm quan sao l i i nghe l i a ti u nh n làm chi?

- B i v y m i có chuy n!

- Thôi, bây gi tôi bi t ông n n n r i, tôi c ng không mu n h i ông làm gì.

- T i nghi p tôi mà!

- Tôi h i thi t ông, v y ch b c c a Tr n M ng ó ông l y bao nhiêu, còn ôngchia cho th ng T n Thân bao nhiêu?

- Thi t h i ó tôi có bi t khách Tr n M ng g i b c bao nhiêu âu. Nó nói v i tôir ng: Tr n M ng g i b n m i nén, nó bi u tôi tính th ng o t b c y. Ban u tôikhông ch u, nó nói ri t, tôi m i bày m u cho nó, r i nó em a nó cho tôi có hai ch cnén, ch ph i tôi l y h t hay sao.

- Ông th y hay ch a? M u v i a ti u nh n h i nh v y ó! Mà bây gi ôngmu n g t i cho ông hay không?

- Cha cha! N u chú em có lòng nh n c u giùm tôi phen này thì tôi i n ngànngày.


- Có l khi ông c ng có nghe ch ? Tôi có làm m t vi c i n trong t nh này, b iv y cho nên t quan Th ng cho t i quan B , quan Án ai c ng u v tôi h t th y. Bâygi tôi mu n g t i cho ông không khó chi âu. Song tôi giao v i ông nh v y: N u tôinói mà nghe l i tôi, thì tôi m i ch u xin giùm cho ông .

- Chú em nó mu n bi u làm sao c ng c h t.

- Tôi không bi u vi c chi khó âu ông s ; tôi mu n ông vi t m t t b m nói r ngn m Bính Thân, l i tháng ba, ông ng i Tri huy n ông Xuyên, ông nghe l i a ti unh n nó k vô k ra nên ông có nghi cho tên Lê Th Ngh a theo o Thiên Chúa, ông b tnó gi i qua t nh, quan t nh th m xét không k , nên kêu án nó tù chung thân. Nay ôngnghe ch c l i thì h i ó ông nghi l m, mà quan trên kêu án c ng l m. V y ông xin quantrên th m án ó l i mà tha tên Th Ngh a k o oan c nó t i nghi p, ông vi t phúc b m r iông i v i tôi a lên cho quan Án. Tôi c m ông m t i u n y là nh quan trên có h i tênTh Ngh a bây gi âu thì ông ng có ch tôi, ông nói nó v t ng c ã ba n m nay,nghe nói bây gi nó tr n trong r ng phía bên Tân Châu. Lúc n y nh m mùa thu, chánhlà lúc quan ng th m án. H ông a phúc b m ó r i tôi s g t i cho ông.

Chúa tàu nói v a d t l i, k có m t tên lính tr xu ng ghe, chun vô mui a choquan Ph m t gói thu c tán. Quan Ph u ng thu c r i li n l y gi y m c ra mà vi t tb m. Quan Ph vi t, Chúa tàu ng i coi t ch . Nh u ng gói thu c tán ó nên quan Ph

m hôi, b t nóng l nh. T b m vi t xong, Chúa tàu l y c l i, r i hai ng i d t nhautr lên dinh quan Án, quan Ph trao t b m cho quan Án, quan Án xem r i li c quan Phmà nói r ng: Ngài bi t n n n r i hay sao nên i xin t i cho ng i khác ây? Ngài nn n tr quá! . Chúa tàu r c mà l i nói r ng quan Ph ã n n n l m và xin quan Ánth ng giùm t i nghi p, r i day l i bi u quan Ph xu ng ghe mà ngh .

Quan Ph xá quan Án r i i xu ng ghe. Chúa tàu l i m i t r ng h i tr a mìnhcó qua ghe vi ng quan Ph thì th y quan Ph nóng l nh n m vùi, mình l y l i d u ng tmà d h i thì thi t qu tên Thân nó sang o t c a Tr n M ng, nó lo cho quan Ph có haich c nén mà thôi, ch không ph i quan Ph l y h t. Chúa tàu l i nói quan Ph bây gi nn n lung l m, nh nh ng vi c nào mình làm qu y h i tr c thì lo s nên khóc nghe r tth m thi t. Chúa tàu có nghe quan Ph thu t l i chuy n h i Lê Th Ngh a nh v y nênm i xúi làm t phúc b m mà xin quan trên th m án l i k o tên Th Ngh a hàm oan t inghi p. R t h t Chúa tàu m i xin quan Án làm t i Tr n T n Thân mà thôi, còn quan Phgià c , xin bao dung cho ng h i h u ng thong th ngày già, ch làm t i ng, thì s ngr u ch t t i nghi p.

Quan Án li n d y Kinh l ch l c ki m t b m c a Tri huy n ông Xuyên h i tr cvà ki m coi h i tr c x Th Ngh a v t i chi. Kinh l ch l c hai ngày m i ra r i a choquan Án xem. Quan Án xem xét xong r i bèn òi m y ng i tr ng lão bên Tân Châuqua mà h i coi h i tr c Lê Th Ngh a có theo o Thiên Chúa hay không. M y ng itr ng lão u nói Th Ngh a h c nho gi i, nh n vì có gây thù oán v i Tr n T n Thânnên tên Thân nó ki m chuy n mà nói vô nói ra v i quan Huy n, quan Huy n không tra


xét cho minh b ch, ch y t nói oan cho Th Ngh a, ch Th Ngh a ch ng h có theo oThiên Chúa bao gi .

Quan Án tra m t v thành hai, mà tìm c s oan c c a Th Ngh a, là ng ingay mà b k b t l ng ám h i, thì ngài m ng r vô cùng, nên l t t lên án ng cód ng cho quan T ng c phê chu n.

V v Tr n M ng b gi t b c ngài ngh r ng: Tr n T n Thân ch u có lãnh mà c tgiùm m t tr m b n ch c nén b c cho Tr n M ng, mà lãnh r i t y n nay không có trl i cho nguyên ch . T n Thân khai b c y Tri huy n ông Xuyên l y h t, khai thì khainh v y ch ch ng có ch ng c chi. Tri huy n khai không bi t v Tr n M ng g i b ccho T n Thân và ch ng có xét nhà b t bu c T n Thân, ch ng có l y b c chi h t, vi c vôb ng c nên ch n gi khó phân minh. Tuy v y mà vi c xét ã rõ ràng: tên Thân có gib c cho khách Tr n M ng r i sau l i bày chuy n mà nói quan xét nhà l y h t b c, ti u mà nói quan ón b t Tr n M ng, y là nh ng m u gian dùng mà làm cho Tr nM ng s , b b c mà i ng có l y c a y. ã v y mà sai hai tên b n trong nhà a Tr nM ng i r i, l i s chúng nó nói b y mà l u vi c, nên nhà n quan cáo gian chúng ntr m , y là c tâm sang o t c a ng i, n n i làm h i k vô t i, thi t Tr n T n Thânlòng tham lam mà d l i c ác n a.

Quan Án th m nh v y nên nh ph t Tr n T n Thân òn m t tr m tr ng, 4

n m n m, l t ph m bá h và t ch ký tài s n ng bán l y b c mà tr l i cho Tr n M ng m t tr m b n ch c nén, nh còn d thì giao l i cho v con tên Thân dùng.

Còn Tri ph Tân Thành, nguyên Tri huy n ông Xuyên, làm quan không n cmà c ng không oai nghi, b i v y cho nên k d i không kính m n mà l i không kiêng vì,m i dám cáo mình dùng quy n mà hà l m. Tuy l i cáo không b ng không c , nh ng màlàm quan d ng y th di n m t h t r i, theo t i l thì ph i cách ch c m i v a, song nghvì Tri ph dày công giúp n c thâm niên, nên dung ch cho h i h u an ngh .

Quan Án k t án v sang o t c a Tr n M ng r i, l i làm thêm m t t b m v LêTh Ngh a b hàm oan. Trong t b m ngài xin quan Th ng d ng s v tri u mà xin h yán cho Th Ngh a. Gi y t làm xong r i, quan Án m i cho lính xu ng tàu m i Chúa tàulên dinh ng a Chúa tàu xem tr c, Chúa tàu th y quan Án x y nh l i mình xin thìtrong b ng m ng r vô cùng li n ng d y t n, r i quan Án ôm h t gi y em luôn haich c nén b c c a tên Thân và d t Chúa tàu lên dinh quan T ng c.

Quan T ng c xét r i phê y nh l i c a quan Án phân oán và d y quan Án lãnhcoi thi hành. Ngài g i án ra Kinh và g i luôn v hàm oan c a Lê Th Ngh a mà xin Tri uình h y án c . Chúa tàu t n quan T ng c r i t giã mà xu ng tàu.

Quan Án v dinh cho òi Tri ph Tân Thành lên mà d y tr v làm vi c b n ph n,i ch ng nào có b tri ph khác n r i s ngh . Ngài l i sai lính d t Tr n T n Thân lên

4 tù kh sai


c án cho nó nghe, r i d y em xu ng khám. Các vi c xong r i ngài m i bi u Kinh l chvi t t d y Tri huy n ông Xuyên t ch ký tài s n c a Tr n T n Thân bán l y m t tr mb n m i nén b c em qua t nh ng ngài tr l i cho tiên cáo, còn bao nhiêu thì giao l icho v con tên Thân.

Tr n M ng ch ng có lòng mong òi b c g i cho Tr n T n Thân l i c, may nhcó Chúa tàu mà b c tr l i m t tr m b n m i nén, thì lòng ch ng xi t n i m ngnh ng mà ngh vì mình mang n Chúa tàu ã nhi u, mình ã nguy n theo giúp Chúatàu tr n i, ã v y mà Chúa tàu l i tin c y nên giao h t vàng b c cho mình gi , th thìmình c ng không l y m t tr m b n m i nén b c này làm gì, b i v y Tr n M ng lãnhb c r i em xu ng tàu a h t cho Chúa tàu ch không ch u l y, Chúa tàu ch ng ý nti n b c, nhân Tr n M ng a b c thì Chúa tàu bi u em c t r i thôi, ch không nói l y,mà cho Tr n M ng c ng không nói cho.


VII

Ki n cáo xong r i thì nhà K nh Chi c t c ng ã r i. Chi u Chúa tàu Kim Qui lênb i ch i ngang th y cha con K nh Chi ng tr c c a, áo qu n nh n nha, còn ThuTh y thì ng i trong ngó ra, coi b hân hoan l m. Chúa tàu ghé l i b c vô. K nh Chi l t

t chào h i l ng x ng, còn Thu Th y th y Chúa tàu thì m ng, nh ng mà nh l i Chúatàu d n, nên l t t b i ra nhà sau, không dám h i han chi h t.

Chúa tàu v i K nh Chi nói chuy n v i nhau thì th ng Ph c ng ngó Chúa tàu trântrân. Ch ng Chúa tàu t giã ra v , thì nó nói v i K nh Chi r ng: Ông Chúa tàu này m tcoi gi ng An Nam quá, mà nói ti ng nghe c ng nh An Nam, con nghi ng là An Namó cha . K nh Chi c i mà nói v i con r ng: Không ph i An Nam âu con! ng qua An

Nam buôn bán lâu n m nên nói ti ng An Nam gi i nh v y a. N u ng là An Nam saol i gi d ng ng i khách làm gì? .

Chúa tàu tr xu ng tàu, êm y vui v trong lòng vô cùng, nên ng không ng,n m ngh th m r ng n mình ã n xong, oán mình ã tr ng mà s oan c c a mình,mình g c ng g n ra m i; bây gi còn m t chút bu n là m cha v i em không còn s ng

ng chung h ng phú quí v i mình ó mà thôi. Chúa tàu ngh t i ó m i tính h Tri uình h y án cho mình r i thì mình ch ng m t, bày thi t h thi t tên, r i v Tân Châu

mua á làm m cho cha m , ng m ph n cho m cúng.

Chúa tàu l i tính d u Tri u ình có h y án cho mình thì mau nào c ng b n n mtháng chi u vô m i t i, không l mình u tàu t i ây mà ch hoài, ngh nh v y nênsáng ngày d t Tr n M ng lên t giã các quan, r i xu ng tàu kéo neo mà i. Chúa tàu ng im t chi c, Tr n M ng ng i m t chi c, tính d t nhau i R ch Giá, Hà Tiên, r i qua Xiêmmà buôn bán. Qua t i Xiêm, Chúa tàu mua hàng ch y hai chi c tàu, r i tr v R chGiá bán h t phân n a, còn phân n a ch v An Giang.

T ngày Chúa tàu An Giang ra i cho n ngày tr v k ã h n b n tháng. Tàuv a t i thì Chúa tàu v i Tr n M ng li n lên vi ng quan T ng c và em trà l a lên màlàm l t n, quan T ng c c ng không ch u nh m l , song Chúa tàu nài n quá nên túngth ngài ph i nh m. Chuy n vãn m t h i r i Chúa tàu m i h i th m coi quan T ng cd ng s xin h y án cho Lê Th Ngh a v y mà Tri u ình ã phê hay ch a. Quan T ng

c nghe h i l t t l y chi u mà a cho Chúa tàu xem và nói r ng Tri u ình ã h y áncho Lê Th Ngh a r i, còn v Tr n T n Thân c ng ã phê y nh án và ã có c p b ng Trihuy n Tân Hòa trên nh T ng xu ng th cho Tri ph Tân Thành.

Chúa tàu nghe nói không thèm c chi u, li n cúi l y quan T ng c mà th ar ng: B m c l n, b y nay con gian d i cúi xin c l n tha l i cho con. Con ây là LêTh Ngh a, ch không ph i Chúa tàu nào h t. G n m i l m n m nay con ch u hàm oan,kêu tr i không th u, nay nh c l n công bình chánh tr c nên s oan c c a con m iminh oan ra c, v y n c l n con xem nh tr i nh bi n, d u ngàn ngày con c ngch ng dám quên .


Quan T ng c ng i ch ng h ng không hi u chuy n gì mà d k nh v y, Tr nM ng c ng ch ng h ng không dè Chúa tàu là An Nam. Quan T ng c ch a k p h i, thìquan Án, quan B ngoài c a l i b c vô. Chúa tàu day ra xá hai quan l n. Quan T ng

c ch Chúa tàu mà nói r ng: Hai quan l n n y, té ra Lê Th Ngh a là Chúa tàu n yây, mà thu nay mình có dè âu! . Quan Án, quan B c ng ng kh ng, nhìn nhau

không hi u chi h t.

Chúa tàu Kim Qui m i k h t u uôi m i vi c cho các quan nghe, t vì sao bày, vô khám, may g p M c Ti n ra làm sao, tù m y n m r i m i tr n, ra hòn Kim Quil y c vàng b c bao nhiêu, vì sao ph i gi d ng Chúa tàu. Các quan nghe ai c ng l c

u. Chúa tàu t d t l i, quan B li n nói: Ông gi Chúa tàu thi t gi ng ng i kháchquá. Tôi ch ng có nghi chút nào h t . Quan Án li n ti p r ng: B c vàng mà ông bà M cTi n tom góp mà ch a ngoài hòn Kim Qui ó là vàng b c c a An Nam. Thôi b c vàng ytr v cho ng i An Nam, v y c ng ph i .

Còn quan T ng c thì ngài l c u mà c i hoài không nói chi h t. Chúa tàu xinphép ng t rày i y ph c l i theo An Nam và xin i tên Lê Th Ngh a, ch khôngdám gi d ng n a. Các quan cho phép li n và h i Lê Th Ngh a bây gi tính tr v TânChâu hay là i mua bán n a. Th Ngh a th a r ng vi c y mình ch a ch c, xin ít ngày

ng li u. Chuy n vãn m t h i r i Th Ngh a m i t giã xu ng tàu.

Ra kh i dinh, Th Ngh a bi u Tr n M ng i xu ng tàu, còn mình thì i l i nhàK nh Chi. B c vô nhà th y hàng hoá d y y, có m t tên b n ng d n d p, ch khôngth y K nh Chi mà c ng không th y Thu Th y. Th Ngh a h i tên b n coi ó có ph i lànhà K nh Chi hay không, tên b n v n bi t m t Chúa tàu Kim Qui, nên nghe h i l t t

ng d y th a ph i. Th Ngh a kéo gh mà ng i r i h i v y ch ch nhà i âu. Tên b nth a r ng ông ch nhà i kh i, còn bà ch nhà thì d i nhà sau. Th Ngh a bèn d y vàom i bà ch ra nói chuy n.

Thu Th y ng ng i may áo cho th ng Ph c, thình lình nghe b n nói Chúa tàuKim Qui d y m i ra nói chuy n, không hay Chúa tàu i m y tháng nay mà tr l i h i nàovà c ng không bi t có chuy n chi nên l t t buông kim ch y ra, th y Chúa tàu tuy bngoài chào h i l là nh ng i không quen, song b trong m ng r l m. Th Ngh a li cm t m t cái, Thu Th y h i ý bèn d y tên b n ra nhà sau mà b a c i.

Th Ngh a i tên b n i r i m i c i mà nói r ng: Nay tôi ã h t ho n n n r inên l t t l i ây cho cô hay ng cô m ng. B y lâu nay tôi làm Chúa tàu Kim Qui, ylà tôi gi d ng ng lánh n n, ch tôi ây thi t tên h là Lê Th Ngh a, v n là anh v c ach ng cô . Thu Th y nghe nói ng nh th ng, ch ng chút nào ng dung, b i vì b ylâu nay tuy kêu Chúa tàu thì kêu, ch Thu Th y nghe ch ng thu t chuy n c thì ã cólòng nghi Chúa tàu là anh v K nh Chi r i. Th Ngh a h i K nh Chi i âu, thì Thu Th ynói cha con d t nhau v Tân Châu coi làm m m cho cha m hai bên và cho v . ThNgh a nghe nói r t khen th m, r i d n Thu Th y ch ng K nh Chi v ng nói chuy n chi


h t, mình m i hai v ch ng và con xu ng tàu r i mình s t thi t ng coi b K nhChi m ng là th nào.

Th Ngh a d n dò xong r i m i cáo t mà xu ng tàu, ra n c a l i day l i m nThu Th y mua giùm m t vóc kh n en và may giùm áo qu n An Nam ng có thay i yph c.

M y ông l i, th l i nghe nói Chúa tàu Kim Qui thi t tên là Lê Th Ngh a aic ng cho là m t s k nên gi m n m gi m ba mà ngh lu n v i nhau, r i khi v nhà cònthu t chuy n cho bà con trong nhà và anh em l i xóm n a. Ng i n y nói chuy n v ing i n , n chi u c ch An Giang, t già chí tr , ai c ng u hay vi c Th Ngh a làChúa tàu h t th y.

Sáng b a sau, cha con K nh Chi bên Tân Châu i v , ghe v a t i b n dòm th yhai chi c tàu u thình lình không bi t tàu c a ai và l i h i nào. Ch ng b c lên b g pm t a nh li n h i th m coi tàu c a ai, thì nó li n nói tàu ó là tàu c a Chúa tàu KimQui mà Chúa tàu Kim Qui thi t tên là Lê Th Ngh a, v n ng i An Nam, x a nay m cn n nên i tên i h mà gi d ng ng i khách. K nh Chi nghe nói trong lòng h i h p,ch n i lính quýnh, mu n ch y ri t v nhà h i v coi có nghe chuy n nh v y không.Ch y ít b c, r i vùng ng l i mu n i th ng xu ng tàu mà h i, d c d c m t h i i t ii lui hai ba b n, r i m i nh t nh v nhà mà h i l i cho ch c.

K nh Chi v a b c vô nhà li n kêu v mà h i: Mình i, h nói ông Chúa tàu ólà Lê Th Ngh a, mình có nghe nh v y hay không? . Thu Th y ch y ra th y ch ng hàoh n thì t c c i mà áp r ng: Em có nghe vi c chi âu .

K nh Chi d d m t h i r i bi u th ng Ph c nhà, mình ch y xu ng tàu mà h im i ch c. K nh Chi ra i, Thu Th y bèn kêu ng l i mà nói r ng: Ph i, em có nghenh v y thi t, Chúa tàu Kim Qui là Lê Th Ngh a a. Mà th ng th ng r i s i ch i âumà g p l m v y . K nh Chi nghe v nói m y l i m ng r h t s c, v t ch y ri t khôngthèm nói chi h t. Thu Th y th y v y bèn d n b n coi nhà r i d t th ng Ph c i theo.

Ra t i mé sông, Thu Th y th y ch ng còn ng x ng v ng xéo véo, ki m ghem n a ra tàu. Th Ngh a d i tàu dòm th y, li n sai b n b i tam b n vô r c. Tamb n vô n mé K nh Chi b c xu ng, Thu Th y c ng d t th ng Ph c i theo. K nh Chiday l i nói v i v r ng:

- Mình v coi nhà, theo xu ng tàu làm chi?

- em xu ng th m Chúa tàu.

- Tôi quen ch mình có quen sao mà th m?

- Em quen l m ch ! Mình quen v i Lê Th Ngh a, còn em quen v i Chúa tàu KimQui.

- Nói cái gì l v y? Mình quen h i nào?


- H i nào xu ng tàu r i bi t. N u em không quen v i Chúa tàu thì âu có k tduyên v i mình.

K nh Chi càng nghe càng r n trí, không hi u vì sao mà Chúa tàu l i x ng là LêTh Ngh a, vì sao mà v mình l i quen v i Chúa tàu. Hai v ch ng ng cãi l y v inhau, tam b n ã c p m t bên tàu r i. K nh Chi nh y lên thì Th Ngh a ã ng s n màch , li n ch y l i n m tay, K nh Chi ng ngó trân trân m t h i r i ôm Th Ngh a màkhóc. Th Ngh a th y v y ng lòng nên khóc òa theo.

Thu Th y d t th ng Ph c lên tàu, Th Ngh a ch y l i n m tay th ng Ph c mà nóir ng: C u ây, cháu bi t hôn? . K nh Chi th y v y càng khóc h n n a. Th ng Ph c th ycha khóc c ng khóc m t theo.

Th Ngh a d t h t vào phòng r i bi u K nh Chi t h t u uôi m i n i cho mìnhnghe. Nh ng l i K nh Chi nói thì c ng y nh l i c a h thu t cho Th Ngh a nghe m yn m nay ó v y. K nh Chi thu t h t r i Th Ngh a m i thu t chuy n c a mình l i choK nh Chi nghe, thu t n h i l p m u mà g Thu Th y ng n n, thì K nh Chi có h im c c và ch ng y m i hi u th u l i c a v nói h i còn d i chi c tam b n.

Th Ngh a bi u Thu Th y d y b n d n c m r i kêu Tr n M ng qua ng n u ngvui m ng ngày h i hi p. C m n c xong r i, m i d t nhau qua h t lên nhà K nh Chi. id c ng, Tr n M ng, Thu Th y và th ng Ph c i tr c, còn K nh Chi v i Th Ngh al c th c i sau, K nh Chi m i lén nói nh v i Th Ngh a r ng:

- Ch ng gi u chi anh, khi anh tù, em th y cha m au càng ngày càng n ng, emlên mà nuôi d ng, thì cô ba c ã có nghén ba b n tháng r i. Anh tù không y sáutháng k c .

- N u v y th ng Ph c nó là con c a Tr n T n Thân hay sao?

- Ch anh không th y g ng m t nó ó hay sao?

Th Ngh a bi n s c ng l i suy ngh m t h i r i th dài và h i K nh Chi r ng:

- Mà thu nay th ng Ph c nó có bi t nó là con Tr n T n Thân hay không?

- Không.

- Thi t ch c hôn?

- Sao l i không ch c, nó t ng em là cha ru t, không có chút nào nghi ng i chih t.

- N u v y mà d ng th ng nó, d ng nuôi d ng nó, l i cho nó h c hành thì cáin c a d ng càng l n h n n a, tôi bi t làm sao n n cho ng.

- Có n chi âu.

- Thôi, vi c l nh v y xin d ng nó c ng th ng luôn cho nó xuôi, ch ng l ura nó bu n t i nghi p.


Hai ng i nói chuy n m i t i ó, thì ã t i nhà. K nh Chi vui v vô cùng, mà ThNgh a c ng vui, b i v y cho nên hai anh em trò chuy n v i nhau cho n t i Chúa tàum i xu ng tàu mà ng .


VIII

Cách vài ngày Thu Th y s m s a áo qu n An Nam cho Th Ngh a xong r i, ThNgh a m i thay i y ph c vào dinh mà t n các quan. Th Ngh a l i bi u v ch ngK nh Chi s m l v t r i xu ng tàu i h t v Tân Châu mà cúng t . n n i Th Ngh ath y m m K nh Chi ã làm xong r i h t, thì trong lòng càng thêm c m m n vô cùng, Tân Châu ai nghe Lê Th Ngh a ã thoát kh i hàm oan, mà l i c giàu có, thì ai c ng

u m ng giùm, b i v y cho nên tàu u m y ngày ng i ta xu ng th m n m n p.

Th Ngh a th y nh n tâm trìu m n nh v y, thì c m ng trong lòng, nên mua heolàm th t mà ãi t ng làng, liên ti p ba b n b a m i d t.

Các vi c xong xuôi r i, Th Ngh a v i v ch ng K nh Chi ng i tàu tr v AnGiang.

Th Ngh a n n tr oán xong h t, thì trong lòng h n h vô cùng, anh em àmlu n v i nhau, k lúc gian nan, ng i t tình hoài v ng, nói t i lúc bu n thì khóc, nói t ilúc vui thì c i, nói chuy n t i ngày không d t. K nh Chi h i Th Ngh a r ng: Nay anhã thoát kh i tai nàn, mà l i c tr nên phú h v y ch bây gi anh tính v Tân Châu

hay c t nhà c i v , l p gia c ng an h ng thanh nhàn, hay là anh tính i âu? Anh âu xin cho em bi t ng theo mà m t bên anh ch anh em ta ly bi t nhau, h ng th ng

nh nhau êm ngày, nay sum hi p r i, em không mu n phân cách n a .

Th Ngh a nghe h i nh v y, ng i suy ngh m t h i r i áp r ng: Ch ng gi u chid ng nó, m y n m tôi thoát tai n n tìm c b c vàng r i, thì tôi h ng lo m t là n ncho c, hai là báo oán cho xong. Nay oán tôi tr xong, n tôi n c, nh ng mà tôicòn chút ng i lòng, là lúc nh tôi có tr m c v i cô T Chuyên, nh n vì nhà nghèo b nch t nên c i ch a k p k tôi b k t án. Cách m y tháng tr c tôi tr v Tân Châu tôi cóh i th m thì h nói khi tôi b k t án cô nguy n tr c ti t mà ch tôi, nh v y cho nn m sáu n m, nghèo quá m i bán nhà v v i chú. H l i nói nghe cô ch t r i, songnghe là nghe m h , ch không dám ch c, y v y tôi tính r i ây tôi s m n ng i iki m th coi, nh may ki m c và nh cô ch a l y ch ng, thì tôi s c i cô ng nhb gia th t .

K nh Chi h i cô T Chuyên h i tr c nhà ch nào. Th Ngh a ch ch cho K nhChi, r i K nh Chi v tay c i l n mà nói r ng:

- Anh kh i m n ai i ki m cho th t công, v t i An Giang r i anh mu n g pch ch ng nào c ng c h t.

- Té ra cô bên An Giang hay sao?

- Ph i.

- Ph i v i ng i chú hay không?

- Ph i.


- Mà cô có ch ng hay ch a?

- Không bi t h i tr c cô có hay không, ch t ngày em qua bên t nh t i nay thìem không th y ch ng con chi h t.

- Mà sao d ng l i bi t cô T Chuyên?

- Em bi t mà. Ng i y h i Tân Châu m t tr ng, má b u, ch n mày cong vòngnguy t, mi ng c i có hai ng ti n, mà tr c nhà có tr ng m y b i chu i ó ph i haykhông?

- Ph i.

- Em bi t ch là vì h i anh b án, cha m r u bu n r i t tr n, lúc cha m au thìch l i th m h ng ngày, khi t ng táng thì ch n giùm giúp. Em th y ng i l i xómmà có lòng nh v y em c m m n l m, nên em có h i th m má th ng Ph c thì nói ch tênlà T Chuyên.

- Bây gi c âu?

- bên An Giang.

- Mà nhà ai ch ?

- Em nói nhà chú c a ch .

- , mà ng i chú ó tên gì?

- Chú ch là ông N m Tr n, mé bên kia sông, ngang qua ch An Giang, l i chb n ò ó.

- Ng i chú ó làm ngh gì?

- Em th y hay i chài l i, mà nghe c ng có làm ru ng n a thì ph i. Cha ch ! Màs bây gi anh g p ch ch c anh không bi t ch âu.

- Sao v y?

- Ch l n r i, mà l i vì nghèo nàn lam l nên cùi ày l m.

- Có l nào tôi quên c.

Th Ngh a nghe nói cô T Chuyên còn s ng và h v An Giang thì s g p m t, thìlòng khoan khoái, ch ng xi t n i m ng. êm y n m d i tàu, Th Ngh a tính t i nghlui, tr n tr c sáng êm ng không c. Qua ngày sau tàu lên kh i Cái m r i, ThNgh a m i kêu K nh Chi mà nói r ng: D ng nó này, tôi ã h t lúc b n cùng nay t i h ihi n t, tôi t ng n u bây gi tôi i nói v thì ch ng thi u chi ch h s n lòng g concho tôi. Song tôi ngh vì cô T Chuyên c bi t tôi trong lúc tôi b n hàn, mà n ngày tôim c n n c c ng ch ng quên l i h n, àn bà mà lòng d nh v y x a nay ch ng hi ml m sao? B c vàng tôi ã có nhi u r i, nhan s c tôi không lòng m c, tôi chán ngáncu c i r i, bây gi tôi c u là c u nh n ngh a mà thôi. V y ch ng v n An Giang, xin


d ng nó làm n d t tôi n nhà cô T Chuyên, nh cô ch a l y ch ng thì tôi c y mainói mà c i cô r i tôi c t nhà An Giang buôn bán v i hai v ch ng d ng ch i cho vui,tôi tính nh v y d ng nó ngh coi có c hay không? .

K nh Chi suy ngh m t h i r i áp r ng: Anh tính nh v y em nghe c ng ph i.Em bi t bây gi n i t nh An Giang u nghe anh giàu có, nên ai c ng yêu chu ng anh;em dám ch c n u anh mu n nói v nhà quan c ng c n a. Song i nh n ngh a làh n, ch b c vàng quy n th mà làm gì. Anh tính nh v y xong a, thôi, v t i AnGiang em d t anh i tìm ch .

Hai chi c tàu v t i An Giang, tr i ã t i r i. V ch ng K nh Chi v i th ng Ph cem lên nhà mà ngh , còn Th Ngh a v i Tr n M ng thì ng d i tàu. Sáng ngày m t

tr i ch a m c thì Th Ngh a ã lên nhà kêu K nh Chi bi u d t i n nhà ông N m Tr nng th m cô T Chuyên.

Hai ng i tr xu ng mé sông kêu b n b i tam b n vô r c r i a luôn qua mébên kia sông, ng i l i nhà ông N m Tr n. Hai ng i b c vô, ông N m Tr n ngng i vót tre ng r s sài, không thèm m i ng i c ng i vót tre hoài. Th Ngh a bng nên ng x r xó c a. K nh Chi tuy không quen, nh ng mà bi t ng nên ng i ch mh m d a bên ng r i h i r ng: Ông N m n y, ông có m t ng i cháu gái v i ông m yn m nay ó, ph i tên ch là T Chuyên hay không?

Ông N m Tr n nghe h i m i ng ng tay, ngó K nh Chi r i nói r ng: Ph i, tên nólà Chuyên, mà h i chi v y? . K nh Chi áp r ng: Anh tôi ây bên Tân Châu h i tr ccó quen v i ch , nay có d p qua t nh nên bi u tôi d t l i th m ch v y mà. Có ch nhàhay không ông? . Ông N m Tr n day ngó Th Ngh a r i cúi xu ng vót tre và áp r ng:Nó vô trong ng tát ìa ki m cá, t h i khuya n bây gi , m t lát tr a nó m i v .

Th Ngh a v i K nh Chi nghe nói li n ngó nhau, r i Th Ngh a ng i i trên cáis p d a c a ó. K nh Chi h i ý bi t Th Ngh a tính ng i mà ch , nên anh ta c ng ng ib p m t bên ông N m Tr n r i ki m chuy n n y chuy n kia mà h i. Th Ngh a dòmcùng trong nhà ch ng th y v t chi áng n m quan ti n, và c ng ch ng th y ai vào ra, bi tch c nhà nghèo, và nghi ông n y h h v i cháu mà thôi, ch ch ng có ai h t. Ng i m th i lâu, Th Ngh a bèn h i: Không bi t m y n m nay cô T v bên nây mà cô có n inào k t b n làm n hay không ông há?

Ông N m Tr n áp r ng: Không có. Nh l n nó ã có ch ng âu! Con nh kl m mà, ai i nói c ng không ng h t th y . Ông nói m y l i ngó ra tr c sân mà nói ti pr ng: Kìa, nó v kìa! .

Th Ngh a ngó ra th y m t ng i àn bà mình m y l m lem, m c m t cái qu n v inhu m dà c nên màu ã s m r i và m t cái áo xanh rách, hai tay c t v a ph t i cánhch mà thôi, u thì không kh n khíu chi h t, tay b ng thúng cá, ngoài i vô. Tuy hìnhd ng d dáy nh v y song g ng m t ngó sáng tr ng, Th Ngh a v a ngó ra thì bi t ngaylà cô T Chuyên, nên l t t ng d y ch y ra sân, mu n kêu mà nói không ra ti ng, vì


ngh n c ngh n h u, mu n khóc mà không ra n c m t, vì n a bu n n a vui l n x n,nên ng ch n ng n gi a sân mà ngó. Cô T Chuyên b ng thúng cá x m x m b c vôt i sân, th y Th Ngh a thì cô c ng ng kh ng l i ó mà ngó, hai àng nhìn nhau r i côT Chuyên thúng cá xu ng t, và nói r ng: Anh ph i hôn? . Th Ngh a c ng nói cóhai ti ng: Cô T r i hai ng i ng ó khóc h t, ch không nói chi c.

Khóc m t h i r i Th Ngh a m i nói r ng: Tôi có dè ngày nay mà ôi ta còn g pnhau nh v y âu! . Cô T Chuyên lau n c m t mà áp r ng: Hôm n em nghe h nChúa tàu Kim Qui là Lê Th Ngh a. G c Tân Châu, h l i nói Th Ngh a quan ã minhoan nên x t i r i thì em m ng quá em mu n xu ng tàu mà th m anh, song ra mé sông,ngh thân em nghèo hèn còn bây gi anh sang tr ng, không bi t xu ng tàu anh có nhìnhay không, nên em tr lên, không dám xu ng. Sáng b a sau em i qua ch bán cá thìkhông th y tàu u ó n a, em t ng anh i luôn, ch không dè anh còn tr l i ây .

Th Ngh a nói r ng: Tôi không dè cô ây, tôi v Tân Châu cúng qu i cha m ,ch ng tr qua ây i d c ng d ng K nh Chi nói bi t nhà cô, nên tôi m i m n d tt i ây .

Trong lúc hai ng i g p nhau, ông N m Tr n dòm ra th y hai ng i u l ngkh ng r i khóc h t, không hi u là vi c chi; ông h i K nh Chi, K nh Chi nói Lê ThNgh a khi tr c là Chúa tàu Kim Qui là ng i ó, thì ông ch ng h ng l t t qu ng mácch y ra r i m i vào nhà.

Th Ngh a k h t u uôi m i n i cho cô T Chuyên nghe, và nói khi v TânChâu h i th m h nói cô không kh ng l y ch ng thì trong lòng hoài v ng h t s c, quy ttìm cho c mà tr ngh a t ng tri.

Cô T Chuyên c ng thu t chuy n mình i ch s u não cho Th Ngh a nghe, m il i u gi ng y nh l i bà Tám Ti n nói v i Th Ngh a cách m y tháng tr c.

Hai ng i bày lòng k chuy n v i nhau xong r i, Th Ngh a m i ng d y xinông N m Tr n mình c t nhà cho yên n i yên ch r i s ch n ngày làm l c i cô TChuyên ng lo b n i tr .

Ông N m Tr n nghe Th Ngh a tính c i cháu mình thì ng i kh ng, ngó hai àngr i l c u, ch không nói chi h t.

Th Ngh a v i K nh Chi d t nhau v . Thu Th y d n c m n thì Th Ngh a lòngkhoái l c l ra n ngoài m t, c ng i nói nói c i c i hoài, tính vi c c t nhà, lo b c iv , không n u ng chi c h t. Th Ngh a c y K nh Chi em b c a cho cô TChuyên ng mua s m áo qu n mà m c cho lành l và a cho ông N m Tr n ng s aso n nhà c a l i cho v n vang. Th Ngh a l i mua t c t m t cái nhà r t p, m t bênK nh Chi, r i ch n ngày làm l c i.

Khi tr c cô T Chuyên b n hàn lam l , nay n m c p lòng d vui m ng, nênnhan s c nh m càng xinh. C i r i, chi u l i Th Ngh a d n ti c mà ãi quan làng và


m y ng i quen bi t. Các quan t nh u có n d ti c, ai c ng khen th m Th Ngh a làng i b t ph k danh , ã v y mà tr n tr oán u phân minh, nên ai c ng kính ph c.

B gia th t nh xong, Th Ngh a bèn l y m t tr m b n ch c nén b c mà trao choTr n M ng, và cho luôn m t chi c tàu ng i buôn bán. Tr n M ng th y ng i tánh tìnhhào phóng, lòng d nh n t , thì kính ph c vô cùng, b i v y cho nên i buôn thì i songn m nào c ng tr v An Giang, ghé ch i v i Th Ngh a n m m i b a ho c n a tháng.Th Ngh a l i c t thêm m t cái nhà bên Tân Châu, t i ch mình khi tr c, r i v ch ngqua l i mà vi ng th m m m cha m . V ch ng v i nhau càng ngày tình càng m nngh a càng n ng, sau sanh con gái con trai h t.

V ch ng K nh Chi nh Th Ngh a vùa giúp, nên buôn bán r i l n l n c ng trnên m t nhà i phú t i An Giang, trong nhà con cái ông dày. Thu Th y v Bình nhtìm c m cha r i làm m ph n r t t t .

Tr n T n Thân b án n m n m, mà ch u án m i có m t n m r i au ch t trongkhám.

Th ng Ph c khôn l n càng th ng K nh Chi, càng m n Thu Th y, c t ng mìnhlà con c a K nh Chi mà thôi, ch không dè chi h t, ch ng c 24 tu i thi u Tú tài.

Thi t là: Thi n ác áo u chung h u báo,Chi tranh lai t o d lai trì.

Sài gòn, tháng Tám n m 1922

- H T -

Documents

Ho bieu chanh chua tau kim quy