Luan van nhung

Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ngKhoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng

Khãa luËn tèt nghiÖp

§Ò tµi:¸p dông th¬ng m¹i §iÖn tö trong giao

nhËn hµng hãa

Gi¸o viªn híng dÉn: Sinh viªn thùc hiÖn:

GS.TS.Bïi Xu©n Lu §Æng ThÞ Nhung

Líp: A1 – CN9 Kinh tÕ ngo¹i

th¬ng

trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa

Hµ néi, n¨m 2003

Lêi nãi ®Çu

ViÖt nam ®ang trªn ®êng ®æi míi, hoµ nhËp vµo sù

ph¸t triÓn chung trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, th¬ng m¹i

®iÖn tö ngµy mét ph¸t triÓn ®ãng mét vai trß rÊt quan

träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, trong viÖc bu«n

b¸n trao ®æi hµng hãa ®Æc biÖt trong giao nhËn hµng

hãa gi÷a ViÖt nam, khu vùc vµ thÕ giíi.

§Ó ®Èy m¹nh hîp t¸c kinh tÕ, çc níc ASEAN trong ®ã

cã ViÖt Nam t×m çch híng tíi viÖc tù do ho¸ th¬ng m¹i,

dÞch vô vµ ®Çu t trong khu vùc. Song song víi viÖc thùc

hiÖn Khu mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), çc níc ASEAN

®ang triÓn khai viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh khung ASEAN

vÒ dÞch vô trong ®ã cã dÞch vô vËn t¶i vµ giao nhËn hµng

ho¸ høa hÑn mét sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lo¹i h×nh dÞch

vô nµy. Cã thÓ nãi ph¸t triÓn dÞch vô giao nhËn v©n t¶i

hµng ho¸ quèc tÕ ë mçi níc g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh

tÕ cña níc ®ã. Ký kÕt hîp ®ång, vËn chuyÓn hµng ho¸

®Õn c¶ng ®Ých vµ tiÕn hµnh giao nhËn lµ nh÷ng kh©u

then chèt trong bÊt kú th¬ng vô nµo. Víi tÝnh chÊt lµ mét

nghiÖp vô tæng hîp, ngêi giao nhËn ph¶i n¾m v÷ng vÒ

çc nghiÖp vô ngo¹i th¬ng vµ ph¶i biÕt phèi kÕt hîp mét

çch nhuÇn nhuyÔn çc kh©u nghiÖp vô khi thùc hiÖn mét

hîp ®ång giao nhËn. §©y lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh dÞch

vô mang tÝnh ph©n c«ng lao ®éng cao cña mét x· héi

hiÖn ®¹i ®ßi hái ngêi cung cÊp dÞch vô ph¶i hiÓu biÕt mét

1


çch ®Çy ®ñ vÒ ngo¹i th¬ng, çc tËp qu¸n bu«n b¸n quèc

tÕ còng nh luËt kinh tÕ, çc quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ luËt

thuÕ, luËt H¶i quan vµ h¬n n÷a ph¶i cã mét hÖ thèng ®¹i

lý réng r·i trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ cung cÊp dÞch vô mét

çch nhanh chãng, hiÖu qu¶ nhÊt víi gi¸ c¶ c¹nh tranh nhÊt.

§Æc biÖt trong giai ®o¹n mµ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö

vµo trong çc lo¹i h×nh kinh doanh, s¶n xuÊt lµ mét trong

nh÷ng m¶ng ®îc ChÝnh phñ nhiÒu níc trong khu vùc vµ

trªn thÕ giíi rÊt quan t©m, ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt

cho sù héi nhËp kinh tÕ cña mçi níc. H×nh thøc th¬ng m¹i

nµy, mang l¹i cho x· héi, çc doanh nghiÖp, ®Õn tõng ç

nh©n mét c«ng cô ho¹t ®éng míi, tiÖn lîi, dÔ dµng vµ hiÖu

qu¶ h¬n nhiÒu. Ngµy nay, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc ¸p dông

ngµy cµng nhiÒu vµ tèc ®é cµng nhanh víi hiÖu qu¶ hÕt

søc nh·n tiÒn trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau víi nhiÒu

møc ®é kh¸c nhau.

Víi mong muèn níc ta bíc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc

trong thÕ kû tíi mét çch thµnh c«ng, theo kÞp sù ph¸t

triÓn cña çc níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi cïng víi mèi quan

t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö trong dÞch

vô giao nhËn vËn t¶i trong kû nguyªn c«ng nghÖ th«ng tin,

t«i ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “ ¸p dông th¬ng m¹i

®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa” lµm ®Ò tµi tèt

nghiÖp cña m×nh.

HiÖn nay, ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn

hµng hãa t¹i ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò lín vµ ®ang ®îc xem

xÐt ®Ó cã thÓ triÓn khai réng r·i, mét phÇn do tû lÖ ngêi

2


dïng Internet thÊp vµ thãi quen giao dÞch qua m¹ng cha

nhiÒu. Tuy nhiªn ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng lín víi trªn

56.000 doanh nghiÖp, viÖc tiÕn hµnh th¬ng m¹i ®iÖn tö

trong giao nhËn hµng hãa lµ xu híng tÊt yÕu. Çc doanh

nghiÖp ngay tõ b©y giê cÇn t¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬

b¶n ban ®Çu cho th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn, tríc hÕt lµ

c¬ së h¹ tÇng C«ng nghÖ th«ng tin ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn

çc lÜnh vùc trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ®Æc biÖt lµ giao

nhËn hµng hãa. Ngoµi ra, ®èi víi çc Doanh nghiÖp võa vµ

nhá Nhµ níc vµ çc Bé, Ngµnh cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó

hç trî trong lÜnh vùc nµy.

Môc ®Ých cña khãa luËn lµ lµm râ lîi Ých cña viÖc øng

dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa, h×nh

thøc ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa,

vµ ®Ò xuÊt çc çc gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö

trong giao nhËn hµng hãa.

CÊu tróc cña khãa luËn gåm:

Lêi nãi ®Çu

Ba ch¬ng:

Ch¬ng I: Sù ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, lîi Ých

cña viÖc øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö, çc ®iÒu kiÖn

ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.

Ch¬ng II: HiÖn tr¹ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö


3


Ch¬ng III: KiÕn nghÞ çc gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th-

¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa ë ViÖt

Nam.

KÕt luËn

Tµi liÖu tham kh¶o.

Ch¬ng ISù ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, lîi Ých cña viÖc øng

dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh giao nhËn, çc

®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i viÖt nam

I. Kh¸i qu¸t vÒ th ¬ng m¹i ®iÖn tö

1.1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña m¹ng Internet

4


LÞch sö cña INTERNET ®îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1957:

§©y lµ thêi kú chiÕn tranh l¹nh gi÷a çc níc thuéc khèi x·

héi chñ nghÜa vµ t b¶n chñ nghÜa ®ang diÔn ra hÕt søc

gay g¾t. ë Mü çc kho¶n ®Çu t dµnh cho qu©n sù lµ rÊt

lín. N¨m 1957 Mü ®· h×nh thµnh nªn mét c¬ quan nghiªn

cøu ph¸t triÓn ARPA (Advanced Research Project Agency),

díi sù qu¶n lý cña Uû ban phßng vÖ DoD (Department of

Defence), ®Ó phèi hîp nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ

øng dông vµo lÜnh vùc qu©n sù.

§Õn n¨m 1965 ARPA tµi trî cho dù ¸n m¹ng m¸y tÝnh

TX-2 t¹i phßng thÝ nghiÖm Lincoln cña ViÖn c«ng nghÖ

Massachusetts, Lexington vµ dù ¸n Q-32 hîp t¸c víi c«ng ty

ph¸t triÓn hÖ thèng (system development) Santa Monica

California.

N¨m 1967 kÕ ho¹ch vÒ m¹ng PS (Packet - Switching)

®îc ®a ra, ®ång thêi b¶n kÕ ho¹ch ®Çu tiªn vÒ m¹ng

ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network)

®îc ®a ra bëi Lawrence G.Roberts - viÖn c«ng nghÖ

Massachusetts. Vµo vµo th¸ng 7 n¨m 1968 ARPA ®Ò nghÞ

kÕt nèi 4 ®Þa ®iÓm ®Çu tiªn b»ng çc m¸y tÝnh gåm:

ViÖn nghiªn cøu Standford, trêng §¹i häc tæng hîp

California ë Los Angeles, UC (University of California) t¹i

Santa Babara vµ trêng §¹i häc tæng hîp Utah.

§Õn n¨m 1969 Uû ban phßng vÖ DoD (Department of

Defense) giao cho ARPA ®i s©u nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc

m¹ng. Vµ còng trong n¨m 1969 bèn ®Þa ®iÓm trªn chÝnh

thøc ®îc nèi thµnh m¹ng. Do vËy cho ®Õn nay th× ngêi ta

5


lÊy nguån gèc ®Çu tiªn cña Internet lµ hÖ thèng m¸y tÝnh

cu¶ Bé Quèc Phßng Mü, gäi lµ m¹ng ARPANET.

§Çu n¨m 1970 Th ®iÖn tö ®· b¾t ®Çu ®îc sö dông.

N¨m 1973 sù nèi kÕt quèc tÕ ®Çu tiªn víi ARPANET

cña trêng ®¹i häc London - Anh.

N¨m 1979: Nh»m ph¸t triÓn réng r·i m¹ng ®· ®îc

thiÕt lËp, çc nhµ khoa häc m¸y tÝnh tõ ®¹i häc Wisconsin

DARPA (Defense Advanced Research Project Agency) vµ

NSF (National Science Foundation) tËp trung th¶o luËn vÒ

viÖc cïng tæ chøc mét ban nghiªn cøu khoa häc m¸y tÝnh,

nghiªn cøu m¹ng m¸y tÝnh.

§Õn n¨m 1990 ARPANET ®îc thay thÕ b»ng m¹ng

NSFNET (National Science Foundation Network). NSFNET

mang tÝnh chÊt ho¹t ®éng d©n sù nhiÒu h¬n. Thùc ra

trong çc sè liÖu thèng kª, ngêi ta chØ tÝnh mèc thõa nhËn

mét çch réng r·i sù ra ®êi cña Internet tõ n¨m 1990 khi

c«ng nghÖ m¹ng ®îc ¸p dông mét kü thuËt míi lµ World

Wide Web(www). Vµ còng kÓ tõ thêi ®iÓm Êy sè ngêi hoµ

nhËp vµo m¹ng Internet míi t¨ng nªn mét çch nhanh

chãng.

§Õn n¨m 1990 sè çc níc ®· tham gia nèi víi m¹ng nµy

lµ:

“Canada, §an M¹ch, PhÇn Lan, Ph¸p, Nauy, Thôy §iÓn”

(1988), “Australia, §øc, Israel, Italy, NhËt B¶n, Mexico,

Netherlands, Newzealand, Puerto Rico, Anh” (1989),

“Agentina, Austria, BØ, Brazil, Chile, Greece, ¢n §é, Ireland,

Hµn Quèc, Thuþ SÜ” (1990) .

6


Sau ®ã çc níc kh¸c còng tham gia vµo m¹ng toµn

cÇu Internet:

N¨m 1991: Croatia, Czech Repuplic, Hongkong,

Hungary, Poland, Portugal, Singapore, Taiwan, Tunisia.....

§Õn n¨m 1997: toµn thÕ giíi ®· cã 110 quèc gia nèi

m¹ng Internet, trong ®ã cã ViÖt Nam.

Nh÷ng ®Þa chØ cña nh÷ng tæ chøc lín xuÊt hiÖn trªn

Internet lµ Liªn Hîp Quèc (1993), Nhµ Tr¾ng (1993), Ng©n

hµng thÕ giíi (1992), Thñ tíng NhËt (1994), Uû ban ng©n

khè Anh (1994),Thñ tíng Newzealand (1994).....”1 [1]

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Internet ®· ph¸t triÓn

mét çch nhanh chãng vµ ®îc øng dông mét çch réng r·i

trong mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. NÕu xÐt lÞch sö ph¸t

triÓn cña çc lÜnh vùc th«ng tin ®¹i chóng kh¸c th×

Internet vît xa tÊt c¶. §iÒu nµy cho thÊy thÕ giíi cã thÓ sÏ

s¾p bíc vµo mét x· héi toµn cÇu Internet. Ngêi ta ®a ra

mét vÝ dô so s¸nh ®Ó thÊy ®îc sù ph¸t triÓn cña Internet

so víi çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng kh¸c lµ rÊt lín.

H×nh 1-1: Sù t¨ng trëng cña Internet trong çc

n¨m 1994-2000,vµ dù b¸o møc t¨ng trëng çc n¨m

2002-2005.”2 [2]

7


§Ó ®¹t ®îc con sè 50 triÖu ngêi sö dông ®µi ph¸t

thanh ph¶i chê sau 40 n¨m, truyÒn h×nh mÊt 13 n¨m,

truyÒn h×nh çp mÊt 10 n¨m, trong khi ®ã Internet ®¹t ®-

îc con sè trªn cha ®Çy 5 n¨m.

Còng theo t¹p chÝ tin häc ng©n hµng sè 4 th¸ng 8

n¨m 2000, N¨m 1994 toµn thÕ giíi cã kho¶ng 3 triÖu ngêi

nèi m¹ng Internet. N¨m 1996 con sè ®· lªn tíi 67 triÖu ngêi.

N¨m 1997 ®· cã 110 quèc gia nèi m¹ng Internet. N¨m 1998

toµn thÕ giíi ®· cã h¬n 100 triÖu ngêi nèi m¹ng Internet.

§Õn cuèi n¨m 1999 toµn thÕ giíi cã kho¶ng 259 triÖu ngêi

nèi m¹ng Internet. §ång thêi vµo n¨m 2000 con sè nµy lµ

349 triÖu ngêi.

"Dù b¸o vµo n¨m 2002 sè ngêi nèi m¹ng Internet lµ

490 triÖu ngêi, n¨m 2003 lµ 502 triÖu ngêi vµ ®Õn 2005

toµn thÕ giíi sÏ cã kho¶ng 765 triÖu ngêi nèi m¹ng Internet”

(gÇn 1/6 d©n sè thÕ giíi).

8


Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña m¹ng Internet lµ hÕt søc

chªnh lÖch gi÷a çc quèc gia, gi÷a nh÷ng níc ®ang ph¸t

triÓn vµ nh÷ng níc c«ng nghiÖp hãa. HiÖn nay, mét nöa

trong sè nh÷ng ngêi truy cËp m¹ng Internet trªn thÕ giíi lµ

thuéc khu vùc B¾c Mü. Ngêi ta ®a ra mét sù so s¸nh h×nh

tîng r»ng c¶ Ch©u Phi cha b»ng sè ngêi nèi m¹ng ë riªng

thµnh phè New York. " 3 [3]

Khi mét c«ng nghÖ míi ra ®êi th× th«ng thêng ngêi ta

khã mµ lêng hÕt ®îc sù më réng cña nã. Tríc ®©y khi

®iÖn tho¹i ®îc ph¸t minh, ngêi ta còng cã c¶m nghÜ r»ng

nã lµ mét c«ng cô hÕt søc xa vêi, nhng cho ®Õn nay th×

kh«ng ai lµ kh«ng ph¶i thõa nhËn r»ng nã ®· trë thµnh mét

ph¬ng thøc giao dÞch kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ®êi sèng

hµng ngµy. Internet - mét c«ng nghÖ vît bËc, lµ ®Ønh cao

cña thÕ kû XX ch¾c ch¾n còng sÏ nh vËy. HiÖn nay trªn

thÕ giíi con sè ngêi nèi kÕt víi Internet cha nhiÒu song

ch¾c ch¾n r»ng trong t¬ng lai kh«ng xa, Internet sÏ lµ ph-

¬ng tiÖn th©n thiÖn cña mäi nhµ trªn kh¾p hµnh tinh.

1.2. Kh¸i niÖm vÒ th ¬ng m¹i ®iÖn tö (E-

commerce)

Tríc khi ®i vµo kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö

chóng ta xem xÐt qua vÒ kh¸i niÖm kinh doanh ®iÖn tö:

Kinh doanh ®iÖn tö ( Electronic Business) lµ mét bíc biÕn

®æi c¬ b¶n cña çc ph¬ng thøc kinh doanh th«ng qua

viÖc sö dông çc c«ng nghÖ cña m¹ng m¸y tÝnh Internet,

Intranet...

9


HiÖn nay cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò ®Þnh

nghÜa th¬ng m¹i ®iÖn tö.

“Quan ®iÓm thø nhÊt : Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc

®Þnh nghÜa mét çch ®¬n gi¶n lµ sù chuyÓn giao

çc gi¸ trÞ qua Internet cña mét trong bèn d¹ng ho¹t

®éng: Mua, B¸n, §Çu t vµ vay mîn. “ 6 [6]

"Quan ®iÓm thø hai víi nghÜa réng: Th¬ng m¹i

®iÖn tö gåm çc giao dÞch tµi chÝnh vµ th¬ng m¹i

®îc thùc hiÖn b»ng çc ph¬ng tiÖn ®iÖn tö.

Quan ®iÓm thø ba xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña th-

¬ng m¹i ®iÖn tö: Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ çc ho¹t

®éng th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn qua m¹ng th«ng tin

toµn cÇu Internet." 7 [7]

HiÓu theo quan ®iÓm thø hai th× th¬ng m¹i ®iÖn tö

thùc tÕ ®· tån t¹i tõ rÊt l©u. Cã lÏ sím nhÊt vµ phæ biÕn

nhÊt lµ ngêi ta øng dông ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh

qua ®iÖn tho¹i, sau ®ã næi bËt n÷a lµ truyÒn h×nh, fax,

radio... ®©y còng lµ çc ph¬ng tiÖn ®iÖn tö ®îc øng dông

kh¸ réng r·i trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i.

Tuy nhiªn çc h×nh thøc nµy chØ hç trî cho th¬ng

m¹i. Trong hÇu hÕt çc ho¹t ®éng th¬ng m¹i çc ph¬ng

tiÖn nµy kh«ng thùc hiÖn ®îc mét çch hoµn chØnh. Song

nhê Internet ngêi ta cã thÓ thùc hiÖn hoµn chØnh mét giao

dÞch th¬ng m¹i nh: mua b¸n, chµo hµng, chän hµng, ký

kÕt hîp ®ång, giao hµng, thanh to¸n, b¶o hµnh, çc dÞch

10


vô sau b¸n... Do vËy trªn thùc tiÔn nãi th¬ng m¹i ®iÖn tö,

ngêi ta thêng hiÓu lµ lo¹i trõ çc ph¬ng tiÖn ®iÖn tö kh«ng

ph¶i lµ Internet. Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ ho¹t ®éng th¬ng

m¹i b»ng ph¬ng tiÖn Internet.

Nh vËy, theo quan ®iÓm thùc tiÔn th¬ng m¹i, cã thÓ

®a ra mét ®Þnh nghÜa vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö nh sau:"

Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ viÖc sö dông çc c«ng nghÖ

m¹ng Internet trong çc ho¹t ®éng giao dÞch th¬ng

m¹i" "Electronic commerce is an emerging concept that

describes the process of buying and selling or exchanging

of products, services, and information via computer

networks including the internet"[ 8] .

Trong LuËt mÉu vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö cña Liªn Hîp

Quèc - UNCITRAL Model Law on electronic commerce -

kh«ng cã ®iÒu kho¶n nµo ®Þnh nghÜa vÒ th¬ng m¹i

®iÖn tö. Tuy nhiªn hiÓu theo tinh thÇn ®iÒu chØnh cña

luËt nµy th× "Electronic Commerce" cÇn ®îc hiÓu theo

nghÜa réng ë trªn.

II. Lîi Ých cña viÖc øng dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh

doanh giao nhËn hµng hãa.

Trong lo¹i h×nh c¬ b¶n nhÊt cña giao dÞch, kh¸ch

hµng ®Õn cöa hµng lùa chän nh÷ng s¶n phÈm mµ hä

muèn mua, tr¶ cho ngêi b¸n mét kho¶n tiÒn vµ mang hµng

vÒ. Ngµy nay tríc sù bïng næ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin -

m¹ng m¸y tÝnh vµ sù kÕt nèi kh¾p toµn cÇu - th¬ng m¹i

11


®iÖn tö ®· næi lªn nh mét ph¬ng thøc kinh doanh quan

träng cña thÕ kû .

Khi con ngêi cµng nhËn thøc râ h¬n, hiÓu biÕt nhiÒu

h¬n vÒ Internet th× thÞ trêng ®iÖn tö còng ngµy cµng trë

nªn quen thuéc víi hä. NÕu khuynh híng t¨ng trëng sè ngêi

nèi m¹ng Internet nh hiÖn nay ®îc duy tr× th× sÏ ch¼ng

bao l©u n÷a trong t¬ng quan gi÷a hai lo¹i thÞ trêng, thÞ

trêng thùc sÏ cã xu híng nhêng chç dÇn cho thÞ trêng ¶o,

thÕ giíi cña th«ng tin, h×nh ¶nh. Çc c«ng ty còng sÏ

chuyÓn dÇn ho¹t ®éng kinh doanh truyÒn thèng cña

m×nh sang kinh doanh ®iÖn tö ®Ó khai th¸c nh÷ng lîi Ých

®îc t¹o ra tõ ph¬ng thøc kinh doanh nµy.

§èi víi çc doanh nghiÖp giao nhËn ë níc ta, cã lÏ bíc

®Çu tiªn ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch hä ph¸t triÓn kÕ ho¹ch

¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa ®ã

lµ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó hä cã thÓ nhËn thøc ®îc nh÷ng

Ých lîi mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ mang l¹i. Lµm râ vÊn

®Ò nµy sÏ lµ ®éng lùc, vµ ph¬ng híng chñ ®¹o cho çc

nhµ doanh nghiÖp m¹nh d¹n ¸p dông c«ng nghÖ míi.

2.1. TÝnh kÞp thêi, tÝnh cËp nhËt cña th«ng tin

th ¬ng m¹i

Internet lµ mét th viÖn khæng lå nhÊt ®îc cËp nhËt

mét çch liªn tôc. Ngµy nay, nhËn, göi, khai th¸c th«ng tin

trªn Internet lµ nhu cÇu cña toµn thÕ giíi. Th«ng tin chÝnh

x¸c ®Çy ®ñ, nhanh chãng lµ mét ®ßi hái ngµy cµng cao

trong ho¹t ®éng kinh doanh giao nhËn.

12


Trong th¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn nay ngêi ta cã thÓ dÔ

dµng thu thËp vµ t×m kiÕm th«ng tin ë kh¾p çc n¬i trªn

thÕ giíi. Dùa vµo ®ã doanh nghiÖp cã thÓ theo s¸t sù biÕn

®éng cña thÞ trêng níc ngoµi, n¾m b¾t liªn tôc vµ thêng

xuyªn çc th«ng tin liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh

cña doanh nghiÖp. Do kh¶ n¨ng thu thËp ®îc çc th«ng tin

cËp nhËt vµ truyÒn tin nhanh chãng, doanh nghiÖp cã thÓ

thùc hiÖn nghiªn cøu, t×m hiÓu thÞ trêng, t×m hiÓu ®èi

t¸c vµ ra çc quyÕt ®Þnh kinh doanh cña m×nh ë çc thêi

®iÓm vµ ®Þa ®iÓm kh¸c nhau.

Nãi vÒ tÝnh kÞp thêi cña th«ng tin th¬ng m¹i trªn

Internet, nhiÒu ngêi ®Æt c©u hái sö dông ®iÖn tho¹i,

fax... víi kh¶ n¨ng truyÒn tin nhanh th× vÉn ®¶m b¶o tÝnh

kÞp thêi, vËy u thÕ næi tréi cña Internet so víi çc ph¬ng

tiÖn nµy lµ g×?

§iÖn tho¹i lµ mét ph¬ng tiÖn phæ th«ng dÔ sö dông

vµ thêng më ®Çu cho çc cuéc giao dÞch th¬ng m¹i. Tuy

nhiªn trªn quan ®iÓm kinh doanh c«ng cô ®iÖn tho¹i cã

mÆt h¹n chÕ lµ chØ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh. Mäi cuéc

giao dÞch cuèi cïng vÉn ph¶i kÕt thóc b»ng giÊy tê, hay çc

tµi liÖu cã thÓ lu tr÷ (hiÖn nay th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn thÕ

giíi, ngêi ta thõa nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña çc tµi liÖu

truyÒn qua Internet, v× vËy çc tµi liÖu nµy cã thÓ thay

cho giÊy tê truyÒn thèng). Ngoµi ra nÕu tÝnh yÕu tè chi

phÝ th× cã lÏ giao dÞch ®iÖn thäai nhÊt lµ giao dÞch ®êng

dµi, ®iÖn tho¹i cao gÊp nhiÒu lÇn so víi çc giao dÞch

th«ng qua m¹ng Internet.

13


Víi m¸y fax, cã thÓ thay thÕ ®îc dÞch vô ®a th vµ göi

c«ng v¨n truyÒn thèng. Nhng Fax l¹i cã h¹n chÕ lµ: kh«ng

thÓ t¶i ®îc ©m thanh, h×nh ¶nh phøc t¹p, ®ång thêi gi¸

m¸y vµ chi phÝ cßn rÊt cao. H¬n n÷a qua th¬ng m¹i ®iÖn

tö b»ng Internet ngêi ta vÉn cã thÓ göi vµ nhËn Fax nÕu

cÇn.

2.2. Gi¶m ® îc chi phÝ tiÕp thÞ vµ giao dÞch

Nhê th¬ng m¹i ®iÖn tö th«ng qua Internet, C«ng ty

cã thÓ thiÕt lËp trùc tiÕp mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng hay

rót ng¾n ®îc qu¸ tr×nh giao hµng. Doanh nghiÖp cã thÓ

h¹ ®îc gi¸ thµnh çc dÞch vô giao nhËn, gi¶m thÊp chi phÝ

tiÕp thÞ mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc lîi nhuËn.

B»ng ph¬ng tiÖn Internet/Web, mét nh©n viªn giao

nhËn cã thÓ giao dÞch ®îc víi rÊt nhiÒu kh¸ch hµng, ca-ta-

l« ®iÖn tö (eletronic catalogue) trªn trang Web phong phó

h¬n nhiÒu vµ thêng xuyªn cËp nhËt so víi ca-ta-l« in Ên (cã

khu«n khæ giíi h¹n vµ lu«n lu«n lçi thêi). Theo sè liÖu thèng

kª cña h·ng m¸y bay Boeing cña Mü, cã tíi 50% kh¸ch hµng

®Æt mua 9% phô tïng th«ng qua Internet vµ cßn nhiÒu

h¬n n÷a çc ®¬n hµng vÒ dÞch vô kü thuËt, söa ch÷a,

giao nhËn vµ mçi ngµy gi¶m ®îc 600 có ®iÖn tho¹i.

Th¬ng m¹i ®iÖn tö qua Internet/Web cßn gióp çc

doanh nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian vµ chi phÝ giao

dÞch (giao dÞch ®îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh tõ qu¶ng ço, tiÕp

xóc ban ®Çu, giao dÞch ®Æt hµng, giao dÞch giao hµng,

14


giao dÞch thanh to¸n). Thêi gian giao dÞch qua Internet

chØ b»ng 7% thêi gian giao dÞch qua Fax, vµ b»ng kho¶ng

0.5 phÇn ngh×n thêi gian giao dÞch qua bu ®iÖn; chi phÝ

giao dÞch qua Internet chØ b»ng kho¶ng 5% chi phÝ giao

dÞch qua bu ®iÖn chuyÓn ph¸t nhanh, chi phÝ thanh to¸n

®iÖn tö qua Internet chØ b»ng tõ 10% ®Õn 20% cho phÝ

thanh to¸n theo lèi th«ng thêng.

Trong nh÷ng yÕu tè c¾t gi¶m, yÕu tè thêi gian lµ

®¸ng kÓ nhÊt v× viÖc nhanh chãng lµm cho th«ng tin

dÞch vô tiÕp cËn kh¸ch hµng (mµ kh«ng ph¶i qua trung

gian) cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi kinh doanh giao nhËn.

Th«ng thêng ®èi víi mét nhµ s¶n xuÊt rÊt khã cã thÓ

thiÕt lËp ®îc mét m¹ng líi tiªu thô réng lín ®Ó trùc tiÕp

cung cÊp vµ liªn hÖ víi nh÷ng ngêi b¸n lÎ hay çc kh¸ch

hµng. Song hiÖn nay nhê th¬ng m¹i ®iÖn tö mµ doanh

nghiÖp hoµn toµn cã thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã. Khi thiÕt lËp

mét c¬ së kinh doanh trªn Internet, doanh nghiÖp ®· cïng

mét lóc thiÕt lËp mét ®¹i lý ph©n phèi ë nhiÒu n¬i kh¸c

nhau, hoµn toµn lo¹i bá ®îc kªnh ph©n phèi nhiÒu cÊp.

§iÒu nµy lµ cã lîi cho c¶ doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng.

2.3. Kinh doanh sö dông cöa hµng ¶o - Kinh

doanh t¹i nhµ

Víi mét c¬ së kinh doanh ¶o, lîi dông c«ng nghÖ

truyÒn tin Internet, nhËn vµ xö lý th«ng tin ë bÊt cø n¬i

nµo, cho phÐp çc nhµ qu¶n lý kinh doanh chØ ngåi t¹i nhµ

nhng l¹i cã thÓ kinh doanh ë bÊt kú ®©u.

15


Ch¼ng h¹n khi doanh nghiÖp thiÕt lËp mét Website -

kh¸c víi c¬ së kinh doanh thùc, nã hiÖn h÷u trªn çc m¸y

tÝnh nèi m¹ng Internet. Khi ®ã çc kh¸ch hµng th«ng qua

viÖc truy cËp ®Þa chØ Internet cña c«ng ty, sÏ thùc hiÖn

mäi giao dÞch cÇn thiÕt. C¶ kh¸ch hµng vµ doanh nghiÖp

®Òu cã thÓ tiÕn hµnh çc giao dÞch th¬ng m¹i t¹i nhµ, hay

bÊt cø n¬i ®©u. Nhê ®Æc tÝnh nµy mµ ngay c¶ çc hé gia

®×nh còng dÔ dµng tham gia kinh doanh trªn m¹ng

Internet vµ c¹nh tranh mét çch b×nh ®¼ng víi nh÷ng

doanh nghiÖp lín. HiÖn nay ®Æc ®iÓm nµy cßn ®îc thùc

hiÖn mét çch dÔ dµng h¬n nhê nh÷ng thiÕt bÞ míi nh:

§iÖn tho¹i di ®éng nèi m¹ng Internet.

2.4. N©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô vµ duy tr× mèi

quan hÖ th êng xuyªn víi kh¸ch hµng.

Nhê bé nhí m¸y tÝnh vµ phÇn mÒm ®îc lËp tr×nh

s½n, th¬ng m¹i ®iÖn tö cã kh¶ n¨ng tù ®éng ph©n tÝch,

tæng hîp d÷ liÖu trªn c¬ së kinh doanh ¶o cña doanh

nghiÖp giao nhËn. Khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu giao nhËn

hµng vµ göi nh÷ng th«ng tin vÒ m×nh cho doanh nghiÖp

th× toµn bé th«ng tin nµy sÏ ®îc lu vµo m¸y tÝnh vµ tÊt c¶

çc giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp giao nhËn vµ kh¸ch hµng

sÏ ®îc gi÷ l¹i nh mét c¬ së d÷ liÖu. §©y sÏ lµ nh÷ng th«ng

tin h÷u Ých cho doanh nghiÖp giao nhËn khi nhËn biÕt çc

kh¸ch hµng quen thuéc.

Víi c¬ së d÷ liÖu ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ n¾m ®îc

®Æc ®iÓm cña tõng kh¸ch hµng, nhãm kh¸ch hµng. Tõ

®ã, ph©n ®o¹n thÞ trêng, híng nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp

riªng biÖt cho tõng kh¸ch hµng.

16


KÓ tõ giao dÞch ®Æt cung cÊp dÞch vô thø hai trë ®i

doanh nghiÖp kh«ng cÇn kh¸ch hµng ph¶i cung cÊp chi

tiÕt çc th«ng tin vÒ m×nh n÷a mµ cã thÓ x¸c ®Þnh mét

çch nhanh chãng vµ cùc kú chÝnh x¸c kh¸ch hµng ®ã lµ

ai. Cung cÊp dÞch vô ®óng víi ®ßi hái cña tõng kh¸ch hµng

sÏ lµ mét u thÕ lín trong viÖc duy tr× çc kh¸ch hµng quen

thuéc.

Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ tËn dông ®îc u thÕ nµy th× cÊu

tróc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu

chØnh thÝch hîp. Ph¶i ®Æc biÖt chó träng mèi liªn hÖ gi÷a

bé phËn lu tr÷, xö lý d÷ liÖu víi çc bé phËn kh¸c, nh»m

môc ®Ých tho¶ m·n ngay c¶ mét nhãm nhu cÇu hay thËm

chÝ lµ nhu cÇu riªng biÖt cña tõng kh¸ch hµng. §©y lµ lîi

Ých lín cho doanh nghiÖp ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö. Tuy

nhiªn sÏ lµ nguy c¬ cho çc doanh nghiÖp chËm trÔ trong

viÖc triÓn khai mét chiÕn lîc trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, v×

nÕu chËm ch©n sÏ cã nguy c¬ bÞ mÊt thÞ trêng bëi nh÷ng

®èi thñ ®i tríc, do kh¸ch hµng kh«ng muèn thay ®æi nhµ

cung cÊp cña m×nh.

2.5. DÔ dµng ®a d¹ng ho¸ dÞch vô

Víi Internet doanh nghiÖp giao nhËn cã thÓ kinh

doanh hçn hîp çc dÞch vô kh¸c nhau.Víi kiÓu giao hµng

truyÒn thèng (ngêi giao nhËn ph¶i ®Õn trùc tiÕp ®Þa

®iÓm giao nhËn vµ lµm çc thñ tôc cÇn thiÕt cho l« hµng,

tèn nhiÒu thêi gian ®i l¹i) rÊt khã ®Ó cã thÓ ®a d¹ng hãa

çc dÞch vô nh dÞch vô kª khai tê khai thuª, ®ãng thuÕ,

17


chuyªn trë ... v× ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i trang bÞ ®Çu t rÊt

lín mét lùc lîng lao ®éng ®îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh cho

nhiÒu vÞ trÝ ë çc ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. Nhng khi ¸p dông

th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng quan träng lµ hµng ho¸ giao

nhËn ®îc ®Æt nh thÕ nµo ®Ó ë ®©u. Bëi doanh nghiÖp

giao nhËn sÏ dÔ dµng theo dâi ®îc nhiÒu l« hµng ë nhiÒu

n¬i vµ ®ång thêi thùc hiÖn çc nghiÖp vô giao nhËn vµ çc

dÞch vô kh¸c qua Internet. §iÒu quan t©m chÝnh cña

doanh nghiÖp lµ lµm thÕ nµo giao nhËn hµng hãa tíi kh¸ch

hµng theo ph¬ng thøc phï hîp hoÆc theo ph¬ng thøc mµ

kh¸ch hµng yªu cÇu. Do ®ã, kÓ c¶ khi hµng ho¸ ®îc ®Ó

hçn hîp th× vÉn cã thÓ ®îc x¾p xÕp vµ giao nhËn theo

®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng bÊt cø lóc nµo.

2.6. Gi¶m chi phÝ s¶n suÊt

TiÕt kiÖm chi phÝ lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm

quan träng nhÊt trong th¬ng m¹i ®iÖn tö. Liªn quan ®Õn

chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ cã rÊt nhiÒu

lo¹i chi phÝ kh¸c nhau. TÝnh tiÕt kiÖm chi phÝ diÔn ra ë

hÇu hÕt çc kh©u cña th¬ng m¹i ®iÖn tö. KhÝa c¹nh nµy

cã thÓ dÔ nhËn thÊy ë nh÷ng ho¹t ®éng nh:

2.6.1./ Kinh doanh trªn Internet gi¶m ®îc chi

phÝ thuª v¨n phßng.

V¨n phßng trªn Internet cña doanh nghiÖp ®îc më

ngay t¹i nhµ cña kh¸ch hµng tríc mµn h×nh m¸y tÝnh. ChØ

cÇn ®Çu t mét lÇn b»ng kho¶n tiÒn kh«ng lín doanh

nghiÖp ®· cã rÊt nhiÒu v¨n phßng ë kh¾p mäi n¬i, ®iÒu

18


nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m chi phÝ kinh doanh

cña doanh nghiÖp.

2.6.2./ Gi¶m chi phÝ trong çc ho¹t ®éng giao

dÞch trao ®æi giÊy tê

Trong doanh nghiÖp viÖc ph¸t sinh çc chi phÝ cho

ho¹t ®éng giao dÞch giÊy tê lµ rÊt lín. Giao dÞch gi÷a

kh¸ch hµng - doanh nghiÖp, doanh nghiÖp - ®èi t¸c, vµ

trong néi bé doanh nghiÖp lu«n lu«n diÔn ra. Dßng ch¶y

th«ng tin th«ng suèt vµ liªn tôc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh

®Õn sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Th¬ng m¹i ®iÖn tö

qua Internet cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp thùc hiÖn mét

çch nhanh chãng çc ho¹t ®éng giao dÞch víi dung lîng

kh«ng h¹n chÕ vµ chi phÝ thÊp nhÊt.

2.6.3./ Gi¶m chi phÝ trong giíi thiÖu dÞch vô.

Doanh nghiÖp kinh doanh giao nhËn cã thÓ th«ng qua

Web site cña m×nh ®Ó giíi thiÖu dÞch vô giao nhËn hµng

hãa b»ng çc h×nh ¶nh, phô ®Ò minh häa, nh÷ng thµnh

tùu ®· ®¹t ®îc gióp kh¸ch hµng dÔ cËp nhËt vµ thùc sù tin

tëng khi lùa chän.

2.6.4./ Gi¶m chi phÝ trong qu¶n lý

Nhê ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua m¹ng çc m¸y

tÝnh mµ trong doanh nghiÖp giao nhËn cã thÓ h¹n chÕ ®îc

kho¶n chi phÝ ®Çu t cho viÖc thuª qu¶n lý. Sù trao ®æi

th«ng tin kh«ng h¹n chÕ qua Internet cã thÓ gióp cho mét

nhµ qu¶n lý cã kh¶ n¨ng qu¶n lý ®îc nhiÒu chi nh¸nh, c¬

së cïng mét lóc mµ kh«ng ph¶i thuª ngêi qu¶n lý míi.

19


2.6.5./ Gi¶m chi phÝ thùc hiÖn çc dÞch vô kü

thuËt híng dÉn kh¸ch hµng.

Çc tµi liÖu kü thuËt, híng dÉn sö dông dÞch vô cã thÓ

göi trùc tiÕp cho kh¸ch hµng qua Internet mµ kh«ng cÇn in

Ên, vËn chuyÓn võa tèn kÐm cho kh¸ch hµng l¹i võa tèn

kÐm cho c«ng ty.

2.6.6./ Gi¶m chi phÝ trong viÖc ho¹t ®éng qu¶ng

ço chµo hµng.

Qu¶ng ço qua Internet lµ h×nh thøc qu¶ng ço kinh

tÕ nhÊt. Doanh nghiÖp cã thÓ tù giíi thiÖu vÒ m×nh trªn

quy m« toµn cÇu mµ kh«ng cÇn th«ng qua çc ph¬ng tiÖn

th«ng tin ®¹i chóng vµ ph¶i tr¶ phÝ dÞch vô rÊt cao.

Nhê Internet mµ mét sè bé phËn nh©n viªn trong

doanh nghiÖp cã thÓ lµm viÖc t¹i nhµ mµ kh«ng cÇn tíi trô

së lµm viÖc. §iÒu nµy cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp gi¶m

bít çc kho¶n phô cÊp dµnh cho ®i l¹i, gi¶m chi phÝ dµnh

cho viÖc thuª v¨n phßng hay sinh ho¹t cho nh©n viªn t¹i c¬

quan.

2.6.7./ Gi¶m chi phÝ trong viÖc tuyÓn mé nh©n

viªn

Nhê Internet doanh nghiÖp kh«ng ph¶i t×m lao ®éng

qua çc tæ chøc trung gian. Doanh nghiÖp cã thÓ ®a

nh÷ng th«ng tin vÒ tuyÓn dông lao ®éng lªn m¹ng

Internet, hoÆc còng cã thÓ göi email trùc tiÕp ®Õn çc tr-

êng ®¹i häc. ë ViÖt Nam còng cã nh÷ng ®Þa chØ trªn ®ã

20


cã thÓ t×m ®îc viÖc lµm, tuy nhiªn sè c«ng ty trùc tiÕp më

trang Web ®Ó tuyÓn mé nh©n viªn cha nhiÒu.

2.7. Hç trî kü thuËt, sö dông dÞch vô cho kh¸ch

hµng

Nh÷ng yªu cÇu th¾c m¾c cña kh¸ch hµng trªn Web

site sÏ ®îc tù ®éng chuyÓn vÒ doanh nghiÖp. Çc nh©n

viªn t vÊn chuyªn ngµnh vÒ dÞch vô giao nhËn cña doanh

nghiÖp cã thÓ ngåi ë v¨n phßng ®a ra ®îc ph¬ng híng

gi¶i quyÕt cho kh¸ch hµng. V× vËy c«ng ty lu«n lu«n s½n

sµng cung cÊp, s½n sµng gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña kh¸ch

hµng mµ kh«ng gÆp mét trë ng¹i nµo. C¶ kh¸ch hµng vµ

doanh nghiÖp lu«n hµi lßng víi nh÷ng dÞch vô sau b¸n nh

hç trî kü thuËt, híng dÉn sö dông, yªu cÇu gi¶i ®¸p th¾c

m¾c... ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, vµ tiÕt kiÖm chi phÝ.

Khi kinh doanh trªn Internet, doanh nghiÖp cã thÓ

h×nh thµnh çc chuyªn môc nh gi¶i ®¸p th¾c m¾c, hç trî

kü thuËt, híng dÉn sö dông, b¶o qu¶n... nh÷ng chuyªn môc

nµy sÏ rÊt cã lîi cho doanh nghiÖp, ®Ó gi¶i quyÕt mét çch

tù ®éng nh÷ng vÊn ®Ò nµy trªn Website mµ kh«ng ph¶i

tèn chi phÝ vµ ®Çu t nh©n lùc.

2.8. ThiÕt lËp cñng cè quan hÖ ®èi t¸c

Th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thiÕt lËp

vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a çc thµnh tè tham gia vµo

qu¸ tr×nh giao nhËn: Th«ng qua m¹ng (nhÊt lµ dïng

Internet/Web) çc thµnh tè tham gia (ngêi tiªu dïng, doanh

nghiÖp, çc c¬ quan chÝnh phñ) cã thÓ giao tiÕp trùc tiÕp

21


vµ liªn tôc víi nhau (liªn l¹c trùc tuyÕn) gÇn nh kh«ng cßn

kho¶ng çch ®Þa lý vµ thêi gian n÷a; nhê ®ã c¶ sù hîp t¸c

lÉn sù qu¶n lý ®Òu ®îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ liªn tôc;

çc b¹n hµng míi, çc c¬ héi míi kinh doanh míi ®îc ph¸t

hiÖn nhanh chãng trªn b×nh diÖn toµn quèc, toµn khu vùc,

toµn thÕ giíi, vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó lùa chän h¬n.

2.9. T¹o ®iÒu kiÖn cho tiÕp cËn Kinh tÕ sè ho¸

XÐt trªn b×nh diÖn quèc gia, tríc m¾t th¬ng m¹i

®iÖn tö sÏ kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghÖ

th«ng tin lµ ngµnh cã lîi nhuËn cao nhÊt vµ ®ãng vai trß

ngµy cµng lín trong nÒn kinh tÕ; nh×n réng h¬n th¬ng m¹i

®iÖn tö t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sím tiÕp cËn víi nÒn kinh

tÕ sè ho¸ (digital economy) mµ xu thÕ vµ tÇm quan träng

®· ®îc ®Ò cËp tíi ë trªn. Lîi Ých nµy cã mét ý nghÜa ®Æc

biÖt quan träng trong çc doanh nghiÖp giao nhËn ë çc n-

íc ®ang ph¸t triÓn; nÕu kh«ng nhanh chãng tiÕp cËn vµo

nÒn kinh tÕ sè hay nÒn kinh tÕ sè ho¸ hay cßn gäi nÒn

“kinh tÕ ¶o” (Virtual economy) th× sau mét thËp kû n÷a

çc níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ bÞ bá r¬i hoµn toµn. KhÝa

c¹nh lîi Ých nµy mang tÝnh tiÒm tµng, tÝnh chiÕn lîc c«ng

nghÖ vµ tÝnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña çc níc cha c«ng

nghiÖp ho¸ cÇn lu ý; vÝ cã luËn ®iÓm cho r»ng: sím

chuyÓn sang nÒn kinh tÕ sè ho¸ th× mét níc ®ang ph¸t

triÓn cã thÓ t¹o ra mét bíc nh¶y vät (leapfrog), cã thÓ tiÕn

kÞp çc níc ®· ®i tríc trong mét thêi gian ng¾n h¬n.

III. çc ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th ¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i viÖt

nam.

22


3.1. §iÒu kiÖn vÒ con ng êi, nhËn thøc.

Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ s¶n phÈm cña c«ng nghÖ, do

vËy muèn vËn dông nã th× ph¶i n¾m ®îc c«ng nghÖ.

HiÖn t¹i ë níc ta nhËn thøc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cßn

thÊp. HÇu hÕt çc trêng häc, ë tÊt c¶ çc cÊp häc níc ta kÓ

c¶ §¹i häc tû lÖ nèi m¹ng Internet lµ rÊt Ýt. Çc sinh viªn -

häc sinh tÇng líp trÝ thøc cña t¬ng lai cßn cha hiÓu s©u

Internet lµ g×, cha hÒ cã kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö.

§èi víi çc doanh nghiÖp, nh÷ng ngêi ®ãng vai trß chÝnh

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö còng kh«ng hÒ biÕt sö dông

Internet, kh«ng nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña th¬ng

m¹i ®iÖn tö.

VÒ phÝa ChÝnh phñ, ngêi thø ba quan träng trong th-

¬ng m¹i ®iÖn tö, çc quy chÕ, çc biÖn ph¸p qu¶n lý kiÓm

so¸t cña Nhµ níc l¹i chñ yÕu thiªn vÒ khÝa c¹nh chÝnh trÞ,

v¨n ho¸, x· héi cña Internet (vèn chØ lµ nh÷ng ¶nh hëng

phô, nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng gi¶i ph¸p c«ng

nghÖ,

gi¸o dôc h¬n lµ gi¶i quyÕt b»ng nh÷ng quy ®Þnh b»ng

ph¸p luËt nh»m t¹o ra nh÷ng rµo c¶n cho ph¸t triÓn th¬ng

m¹i ®iÖn tö) mµ cha chó ý tíi tÝnh th¬ng m¹i vµ lîi Ých mµ

Internet mang l¹i. V× vËy c¶ vÒ phÝa Nhµ níc ta, vÊn ®Ò

nhËn thøc vÉn lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu.

3.2. §iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt

C¬ së vËt chÊt cho c«ng nghÖ th«ng tin níc ta cßn

thÊp, nh©n tè nµy cã thÓ dÉn tíi gia t¨ng çc chi phÝ cho

viÖc ph¸t triÓn çc øng dông cña th¬ng m¹i ®iÖn tö. Do h¹

23


tÇng viÔn th«ng cßn l¹c hËu, do ®ã thêi gian truy cËp

Internet l©u, phÝ truy cËp Internet cao, g©y ra nh÷ng trë

ng¹i lín víi nh÷ng ngêi muèn tham gia nèi m¹ng Internet

DÞch vô tµi chÝnh, hÖ thèng ng©n hµng vµ thanh

to¸n ®iÖn tö cha ph¸t triÓn. HÖ thèng thanh to¸n thÎ míi

h×nh thµnh cßn ®ang trong giai ®o¹n thö nghiÖm. Nh vËy

®Ó tiÕn ®Õn h×nh thøc thanh to¸n ®iÖn tö ë níc ta cã lÏ

ph¶i cÇn ®Õn mét thêi gian kh¸ dµi, ngay c¶ nÕu chóng ta

tiÕn hµnh nh÷ng nç lùc vµ ®Çu t cÇn thiÕt ngay tõ b©y

giê.

3.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ

VÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, trªn quan ®iÓm t×m hiÓu vÒ

th¬ng m¹i ®iÖn tö xÐt trªn hai gi¸c ®é:

3.3.1/ Thø nhÊt vÒ thu nhËp cña ngêi d©n.

Thu nhËp cña ngêi d©n níc ta cßn rÊt thÊp, chÝnh v×

vËy ®iÒu nµy sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n khi t¬ng ph¶n víi thu

nhËp lµ møc cíc truy nhËp Internet cao nhÊt thÕ giíi. Thu

nhËp cßn cha cao do ®ã th«ng thêng mét lÏ tù nhiªn lµ yÕu

tè gi¸ c¶, chÊt lîng thêng ®îc xem lµ nh÷ng nh©n tè quan

träng h¬n nhiÒu lµ sù tiÖn lîi. Ngêi tiªu dïng sÏ rÊt h¹n chÕ

tham gia vµo th¬ng m¹i ®iÖn tö nÕu nh ®Ó tr¶ cho sù

tiÖn lîi tõ viÖc mua hµng ho¸, hëng dÞch vô cña th¬ng m¹i

®iÖn tö mµ ph¶i tr¶ mét kho¶n chi phÝ víi cíc truy nhËp rÊt

cao.

3.3.2/ Thø hai vÒ quy m« cña çc doanh nghiÖp

24


Doanh nghiÖp níc ta lµ çc doanh nghiÖp nhá, thiÕu

vèn, th«ng thêng trong c¹nh tranh bÞ thua thiÖt tríc çc

doanh nghiÖp lín. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i

lín nhÊt cho çc doanh nghiÖp Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam tham

gia vµo thÞ trêng thÕ giíi. Khi nghiªn cøu th¬ng m¹i ®iÖn

tö vµ ph¬ng híng øng dông t¹i ViÖt Nam, chóng ta cÇn ph¶i

chó ý nhËn thøc vÊn ®Ò nµy.

Bèi c¶nh çc quy chÕ, quy ®Þnh cña Nhµ níc ë níc ta

hiÖn nay cha cã quy chÕ trùc tiÕp ®iÒu chØnh th¬ng m¹i

®iÖn tö nhng cã çc quy ®Þnh ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t

triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö. §¸ng chó ý lµ:

QuyÕt ®Þnh sè 136/ TTg ngµy 5/ 3/ 1997 thµnh lËp

Ban ®iÒu phèi quèc gia vÒ m¹ng Internet. Trong ®ã cã çc

quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ kiÓm so¸t m¹ng Internet cña çc

bé, ngµnh t¬ng øng.

NghÞ ®Þnh 49/ CP vÒ kÕ ho¹ch tæng thÓ C«ng nghÖ

th«ng tin Quèc gia, trong ®ã viÖc x©y dùng m¹ng th«ng

tin th¬ng m¹i vµ thÞ trêng ®· ®îc nªu thµnh mét dù ¸n cÇn

®îc u tiªn thùc hiÖn. Tuy nhiªn trong thùc tÕ viÖc triÓn

khai cha ®îc chó ý.

C«ng v¨n sè 363/ VPCP ngµy 3/ 2/ 1999 thÓ hiÖn sù

quan t©m cña ChÝnh phñ tíi th¬ng m¹i ®iÖn tö theo ®ã

Thñ tíng chÝnh phñ giao Bé th¬ng m¹i lËp dù ¸n vÒ viÖc

thµnh lËp Héi ®ång Quèc gia vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö.

25


C«ng v¨n sè 994/ VPCP ngµy 09/ 3/ 1999, Thñ tíng

giao Bé Th¬ng M¹i vµ Tæng Côc Bu §iÖn nghiªn cøu ph¬ng

¸n tham gia th¬ng m¹i ®iÖn tö cña ViÖt Nam.

XÐt vÒ çc quy ®Þnh hiÖn ®ang tån t¹i ë ViÖt Nam

hiÖn nay, cã thÓ nãi lµ cha cã t¸c dông kÝch thÝch sù ph¸t

triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ë níc ta. Th¬ng m¹i ®iÖn tö

cha cã m«i trêng ®Ó ho¹t ®éng, cha ®îc thõa nhËn mét

çch hîp ph¸p. Çc quy chÕ kh¸c cã liªn quan th× chñ yÕu

mang tÝnh kiÓm so¸t, qu¶n lý vÒ mÆt néi dung cña

Internet. Çc quy ®Þnh hiÖn thêi vÒ v¨n b¶n, ch÷ ký, tµi

liÖu gèc... kh«ng phï hîp víi bèi c¶nh ph¸t triÓn th¬ng m¹i

®iÖn tö. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö ë

níc ta Nhµ níc cÇn nhanh chãng h×nh thµnh m«i trêng

ph¸p lý cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o chç dùa cho

doanh nghiÖp tham gia vµo kinh doanh ®iÖn tö.

26


Ch¬ng II.

HiÖn tr¹ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong

giao nhËn hµng hãa

I. hiÖn tr¹ng ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung ë viÖt nam

MÆc dï cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ChÝnh phñ ViÖt

Nam cha cã mét tuyªn bè chÝnh thøc nµo vÒ th¬ng m¹i

®iÖn tö, nhng trong thùc tÕ ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng bíc

®i ch¾c ch¾n vµ bµi b¶n trªn con ®êng tiÕn tíi triÓn khai

vµ øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam. Cã thÓ nãi

®Õn lóc nµy vÊn ®Ò ®Æt ra kh«ng cßn lµ cã chÊp nhËn

hay kh«ng chÊp nhËn, mµ lµ chóng ta sÏ tham gia, sÏ ¸p

dông th¬ng m¹i ®iÖn tö sao cho phï hîp víi lîi Ých, ®iÒu

kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ViÖt Nam.

Riªng trong hai tæ chøc APEC vµ ASEAN mµ níc ta lµ

thµnh viªn, ®· ®¹t ®îc tho¶ thuËn vÒ çc nguyªn t¾c chØ

®¹o chung (trong ASEAN) vµ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng

27


(trong APEC) vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. Níc ta ®· tham gia

TiÓu ban ®iÒu phèi vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö cña ASEAN vµ

tham gia so¹n th¶o vµ tho¶ thuËn çc nguyªn t¾c chung

cho th¬ng m¹i ®iÖn tö cña Tæ chøc nµy. Ngµy

24/11/2000, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ký HiÖp ®Þnh khung

vÒ E-ASEAN, kh¼ng ®Þnh cam kÕt cña ViÖt Nam trong

viÖc ph¸t triÓn kh«ng gian ®iÖn tö vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö

trong khu«n khæ çc níc ASEAN.

Ngµy 5/3/1997 ®îc xem lµ dÊu mèc ®Çu tiªn ®¸nh

dÊu Internet ViÖt nam khëi ®éng lµm c¬ së cho th¬ng m¹i

®iÖn tö b»ng viÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh 21/CP ChÝnh phñ

®· chÝnh thøc t¹o hµnh lang ph¸p lý cho quyÒn khai th¸c,

sö dông m¹ng Internet ë ViÖt Nam mét çch hîp ph¸p. Cïng

víi NghÞ ®Þnh 21/CP, Nhµ níc ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè

136/TTg ngµy 5/3/1997 thµnh lËp Ban ®iÒu phèi quèc gia

vÒ m¹ng Internet ë ViÖt Nam.

Nãi ®Õn th¬ng m¹i ®iÖn tö nghÜa lµ viÖc sö dông

çc ph¬ng tiÖn ®iÖn tö ®Ó lµm th¬ng m¹i hay nãi chÝnh

x¸c h¬n lµ viÖc trao ®æi th«ng tin th¬ng m¹i qua çc ph-

¬ng tiÖn ®iÖn tö. Ph¬ng tiÖn ®iÖn tö bao gåm ®iÖn

tho¹i, ®iÖn b¸o, m¸y fax, truyÒn h×nh, Internet/Web ...

NÕu hiÓu theo nghÜa cña th¬ng m¹i ®iÖn tö nh trªn th×

th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®îc ¸p dông trong th¬ng m¹i cña tÊt

c¶ çc doanh nghiÖp tõ rÊt l©u.

ViÖt Nam víi trªn 56.000 doanh nghiÖp c¶ Nhµ níc vµ

t nh©n ho¹t ®éng th¬ng m¹i trªn mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt,

kinh doanh, dÞch vô... th× viÖc ¸p dông çc ph¬ng tiÖn

28


cña th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ viÖc tÊt yÕu mang tÝnh sèng cßn

®èi víi doanh nghiÖp.

1.1. §iÖn tho¹i.

§iÖn tho¹i lµ mét ph¬ng tiÖn phæ th«ng, dÔ sö dông

vµ thêng më ®Çu cho çc cuéc giao dÞch th¬ng m¹i cña

doanh nghiÖp. Qua ®iÖn tho¹i doanh nghiÖp cã thÓ trao

®æi vµ cung cÊp çc th«ng tin cÇn thiÕt cho kh¸ch hµng.

Víi sù ph¸t triÓn cña ®iÖn tho¹i di ®éng, øng dông cña

®iÖn tho¹i ®ang vµ sÏ trë nªn cµng réng r·i h¬n. Tuy nhiªn

c«ng cô ®iÖn tho¹i cã mÆt h¹n chÕ lµ chØ truyÒn t¶i ®îc

©m thanh, mäi cuéc giao dÞch cuèi cïng vÉn ph¶i kÕt thóc

b»ng v¨n b¶n. Ngoµi ra, chi phÝ giao dÞch ®iÖn tho¹i nhÊt

lµ ®iÖn tho¹i ®êng dµi vµ ®iÖn tho¹i ngoµi níc vÉn cßn

cao. §iÒu nµy ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng kinh

doanh cña doanh nghiÖp.

1.2. M¸y fax

Nhê m¸y fax, doanh nghiÖp cã thÓ thay thÕ çc dÞch

vô giao dÞch giÊy tê, ®a c«ng v¨n truyÒn thèng, ký kÕt hîp

®ång ngo¹i th¬ng mµ kh«ng cÇn ph¶i trùc tiÕp gÆp gì.

§Õn nay, m¸y fax gÇn nh ®· thay thÕ h¼n m¸y Telex chØ

truyÒn ®îc lêi v¨n. Nhng m¸y fax cã mét sè mÆt h¹n chÕ

nh: kh«ng thÓ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh, h×nh ¶nh ®éng,

h×nh ¶nh ba chiÒu, ngay c¶ çc h×nh ¶nh phøc t¹p còng

kh«ng truyÒn t¶i ®îc. H¬n n÷a, gi¸ m¸y vµ chi phÝ sö

dông cßn cao.

1.3. TruyÒn h×nh

29


Ngµy nay, truyÒn h×nh trë thµnh mét trong nh÷ng

c«ng cô ®iÖn tö phæ th«ng nhÊt. TruyÒn h×nh ®ãng vai

trß quan träng trong th¬ng m¹i nhÊt lµ trong qu¶ng ço

hµng hãa. ë ViÖt Nam, qu¶ng ço trªn truyÒn h×nh cña çc

doanh nghiÖp chiÕm tíi 1/4 tæng chi phÝ qu¶ng ço hµng

n¨m. Song truyÒn h×nh chØ lµ mét c«ng cô viÔn th«ng

“mét chiÒu”; qua truyÒn h×nh kh¸ch hµng kh«ng thÓ t×m

kiÕm ®îc çc chµo hµng, kh«ng thÓ ®µm ph¸n víi ngêi b¸n

vÒ çc ®iÒu kho¶n mua b¸n cô thÓ. Nay, m¸y thu h×nh ®-

îc nèi kÕt víi m¸y tÝnh ®iÖn tö th× c«ng dông cña nã ®îc

më réng h¬n.

1.4. Thanh to¸n ®iÖn tö

Môc tiªu cuèi cïng cña mäi cuéc mua b¸n lµ ngêi mua

nhËn ®îc hµng vµ ngêi b¸n nhËn ®îc tiÒn tr¶ cho sè hµng

®ã, thanh to¸n v× thÕ lµ kh©u quan träng bËc nhÊt cña

th¬ng m¹i, vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng thÓ thiÕu ®îc

c«ng cô thanh to¸n ®iÖn tö th«ng qua çc hÖ thèng thanh

to¸n ®iÖn tö vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö mµ b¶n chÊt lµ çc

ph¬ng tiÖn tù ®éng chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n nµy sang tµi

kho¶n kh¸c. Nay ®· xuÊt hiÖn c¶ h×nh thøc tù ®éng

chuyÓn tiÒn mÆt th«ng qua çc “tói tiÒn ®iÖn tö”

(electronic purse). Thanh to¸n ®iÖn tö sö dông réng r·i çc

m¸y rót tiÒn tù ®éng (ATM: Automatic Teller Machine), thÎ

tÝn dông (credit card) çc lo¹i, thÎ mua hµng (purchasing

card), thÎ th«ng minh (smart card) v.v.

1.5. Internet/Web

30


Th¬ng m¹i ®iÖn tö theo nghÜa hÑp bao gåm çc ho¹t

®éng th¬ng m¹i ®îc thùc

hiÖn th«ng qua m¹ng

Internet. Khi nãi Internet,

ta nãi tíi mét ph¬ng tiÖn

liªn kÕt çc m¹ng víi nhau

trªn ph¹m vi toµn cÇu t¹o

ra hµng chôc dÞch vô kh¸c

nhau. Sù ra ®êi cña

Internet t¹i ViÖt Nam nhËn

®îc sù hoan nghªnh vµ nhiÖt t×nh ñng hé tõ phÝa çc tæ

chøc quèc tÕ, çc c¬ quan th«ng tÊn b¸o chÝ mµ ®Æc biÖt

lµ tõ phÝa çc doanh nghiÖp c¶ trong níc vµ níc ngoµi. Sau

mét n¨m kÓ tõ ngµy 19/11/1997 mèc cña sù gia nhËp m¹ng

toµn cÇu cña níc ta (theo Thêi b¸o kinh tÕ sè 2 ngµy

06/01/1999) sè m¸y nèi kÕt víi Internet t¹i ViÖt Nam lµ

17.000 víi tèc ®é t¨ng trung b×nh lµ 23% mçi th¸ng.

Trong sè 17.000 kh¸ch hµng th× chØ riªng t¹i thµnh

phè Hå ChÝ Minh con sè ®· lµ 6.300 ngêi t¬ng øng víi 55%

tæng sè ngêi sö dông trªn c¶ níc. Thµnh phÇn sö dông

Internet ®a sè lµ çc ç nh©n ViÖt Nam chiÕm 42%, sau

®ã lµ çc c«ng ty, c¬ quan vµ ngêi níc ngoµi chiÕm 33%.

Çc doanh nghiÖp t nh©n ViÖt Nam, çc c«ng ty tr¸ch

nhiÖm h÷u h¹n chiÕm 16%, trong khi çc doanh nghiÖp

Nhµ níc chØ chiÕm 6% vµ khu vùc c¬ quan hµnh chÝnh sù

nghiÖp lµ 3%.

Trung b×nh theo thèng kª cña ViÖt Nam vµo thêi gian

nµy, th× cíc phÝ hµng th¸ng mµ mét m¸y tÝnh truy cËp

31


Internet ph¶i tr¶ ë níc ta lµ 350.000 ®/th¸ng. Râ rµng víi

møc ®ã cßn qu¸ cao so víi thu nhËp ë níc ta. ë ®©y cã

mét nghÞch lý lµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ë níc ta

rÊt thÊp trong khi ®ã th× cíc phÝ thu do sö dông Internet

l¹i thuéc lo¹i rÊt cao, cã thÓ nãi lµ cao nhÊt thÕ giíi. Do ®ã

cïng víi sè ngêi kÕt nèi rÊt Ýt, th× trong sè ®ã ngêi sö

dông kh«ng thêng xuyªn lµ chñ yÕu. Cíc cao chÝnh lµ trë

ng¹i lín nhÊt cho sù ph¸t triÓn Internet ë ViÖt Nam.

Tríc thùc tÕ ®ã, kÓ tõ ngµy 1/ 1/ 1999 quyÕt ®Þnh

gi¶m cíc ®· ®îc ¸p dông nh»m t¹o ®iÒu kiÖn më réng ®èi

tîng nèi kÕt víi Internet. Tríc ®©y cíc thuª bao hµng th¸ng

tõ 50.000 ®ång xuèng cßn 45.000 ®ång. §Õn nay cíc truy

cËp ®îc tÝnh theo sè giê truy cËp, tÝnh ra trung b×nh còng

lµ 45.000 ®Õn 50.000 ®ång/1 th¸ng. Cíc truy cËp gi¸n tiÕp

qua m¹ng ®iÖn tho¹i tõ 400 ®ång/ phót xuèng cßn 290

®ång/ phót ban ngµy vµ 200 ®ång/ phót ban ®ªm. Víi møc

cíc nµy tuy vÉn cßn cao h¬n nhiÒu gi¸ quèc tÕ song ch¾c

ch¾n sÏ lµm t¨ng nhanh sè m¸y tÝnh truy cËp vµo Internet

ë níc ta.

Vµ thùc tÕ sau quyÕt ®Þnh gi¶m phÝ truy cËp lÇn

®Çu nµy sè ngêi hoµ m¹ng Internet ®· t¨ng lªn nhanh

chãng. Theo b¸o Sµi Gßn Gi¶i Phãng ngµy 29 th¸ng 12 n¨m

1999 th× con sè thuª bao Internet ë níc ta ®· t¨ng lªn

50.000 ngêi, t¨ng 300 % so víi cïng kú n¨m 1998.

GÇn ®©y ®Ó t¹o thuËn lîi h¬n n÷a cho ph¸t triÓn

Internet vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ît gi¶m cíc thø hai ®· ®îc

32

Ch¾c ch¾n r»ng víi bíc tiÕn míi nµy

trong quy ®Þnh vÒ gi¸ cíc truy cËp

Internet, sÏ t¹o ra sù t¨ng trëng lín sè

ngêi nèi m¹ng ë níc ta, ®iÒu kiÖn

quan träng hµng ®Çu trong viÖc

ph¸t triÓn nh÷ng øng dông cña Th-

¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.


tiÕn hµnh vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 1 th¸ng 10 n¨m 2000.

(B¶ng cíc sau trÝch tõ http://www.fpt.vn )

C íc thuª ba o30,000

VND/th¸ng

Ngµy b×nh thêng (Thø Hai ®Õn Thø

S¸u)

Tõ 07:00 ®Õn 19:00 2 5 0 V N D / p h ó t

Tõ 19:00 ®Õn 24:00 1 8 0 V N D / p h ó t

Tõ 00:00 ®Õn 07:00 1 5 0 V N D / p h ó t

Çc ngµy lÔ, Thø B¶y vµ Chñ NhËt

Tõ 07:00 ®Õn 19:00 1 8 0 V N D / p h ó t

Tõ 19:00 ®Õn 07:00 1 5 0 V N D / p h ó t

Internet ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua ®¹t ®îc tû lÖ

t¨ng cao thÓ hiÖn ®îc tiÒm n¨ng to lín trong triÓn väng

ph¸t triÓn m¹ng Internet t¹i níc ta. TÝnh tõ th¸ng 11 n¨m

1997 chóng ta míi chÝnh thøc tiÕn hµnh nèi m¹ng Internet,

nÕu tÝnh ®Õn nay th× thêi gian cßn cha ®îc bao l©u, h¬n

n÷a nÒn t¶ng c«ng nghÖ còng nh nhËn thøc, tr×nh ®é

c«ng nghÖ th«ng tin trong níc cha cao, song ®¹t ®îc møc

®é t¨ng trëng nh vËy còng lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ.

Tuy nhiªn tiÒm n¨ng t¨ng trëng lµ rÊt lín v× cã rÊt nhiÒu

ngêi cã nhu cÇu kÕt nèi nhng do gÆp khã kh¨n vÒ møc cíc

cßn qu¸ cao so víi thu nhËp. §©y cã lÏ lµ trë ng¹i lín nhÊt

mµ chóng ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong giai ®o¹n nµy.

C¬ së vËt chÊt cña chóng ta mÆc dï cßn cha ®¸p øng

®îc yªu cÇu ®Çy ®ñ cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, song hiÖn t¹i

nh×n vµo ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin níc ta, chóng ta còng

cã nh÷ng tiÒm n¨ng ®¸ng kÓ kh«ng ph¶i lµ nhá: Lùc lîng

lao ®éng trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin kh¸ lín, con sè 33

http://www.fpt.vn/


30.000 ngêi, sè lîng kho¶ng 1.200.000 m¸y PC ®ang ®îc

sö dông, tèc ®é ph¸t triÓn chung cña thÞ trêng c«ng nghÖ

th«ng tin – viÔn th«ng tíi 40% mçi n¨m, trong ®ã sù t¨ng

trëng trong lÜnh vùc Internet lµ m¹nh nhÊt. Víi tèc ®é t¨ng

trëng sè ngêi nèi m¹ng Internet nh hiÖn nay, tÝnh ®Õn

n¨m 2001 cã 230.000 ngêi dïng Internet. Con sè nµy vµo

n¨m 2003 cã thÓ sÏ ®¹t ®Õn h¬n 1,2 triÖu (tµi liÖu FPT).

Sù t¨ng trëng sè ngêi nèi m¹ng Internet ë níc ta sÏ cã

xu híng ngµy cµng m¹nh khi h¹ tÇng viÔn th«ng cña chóng

ta ®ang dÇn dÇn ®îc c¶i thiÖn, chi phÝ nèi kÕt cã xu híng

gi¶m xuèng, nhËn thøc x· héi ngµy cµng cao, th«ng tin vµ

çc dÞch vô trªn m¹ng Internet ngµy cµng ®a d¹ng hÊp

dÉn, m¸y tÝnh ngµy cµng rÎ cïng víi thu nhËp ngµy cµng

cao, dÉn tíi kh¶ n¨ng trang bÞ mét m¸y vi tÝnh, ®iÖn tho¹i

vµ modem ®Ó nèi víi Internet kh«ng cßn lµ mét vÊn ®Ò xa

vêi ®èi víi ®a sè ngêi d©n níc ta. Lîi Ých tõ th¬ng m¹i

®iÖn tö ngµy cµng ®îc nhËn thøc râ. Sù ph¸t triÓn cña

Internet trªn kh¾p çc quèc gia, ch©u lôc víi tèc ®é chãng

mÆt. X· héi th«ng tin sè hãa kh«ng biªn giíi g¾n liÒn víi

toµn cÇu hãa lµ xu híng kh«ng thÓ ®¶o ngîc mµ bÊt kú

quèc gia nµo còng cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy... TÊt c¶

nh÷ng yÕu tè ®ã, chóng ta cã thÓ ch¾c ch¾n kh¼ng

®Þnh ®îc r»ng sù t¨ng trëng sè ngêi hßa m¹ng ë níc ta sÏ

ngµy cµng cao h¬n.

Nhng næi bËt nhÊt tíi nay trong çc dÞch vô Internet

lµ dÞch vô World Wide Web (gäi t¾t lµ Web, viÕt t¾t lµ

WWW hoÆc W3) lµ c«ng nghÖ sö dông çc siªu liªn kÕt v¨n

34


b¶n (hyper link, hyper text). Web víi t çch lµ mét kh«ng

gian ¶o cho th«ng tin ®· ®îc toµn thÕ giíi nãi chung vµ

ViÖt Nam nãi riªng chÊp nhËn lµm tiªu chuÈn giao tiÕp

th«ng tin.

Ngµy nay, do c«ng nghÖ Internet ®îc ph¸t triÓn réng

r·i, çc doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu chi phÝ, tèc

®é xö lý th«ng tin còng nh giao dÞch qua Internet t¨ng

nhanh. Qua ®Þa chØ cña m×nh trªn Internet, doanh

nghiÖp tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng qu¶ng ço, tiÕp thÞ, t×m

kh¸ch hµng hay giao tiÕp víi kh¸ch hµng. §©y lµ mét ph-

¬ng tiÖn phôc vô kinh doanh quan träng vµ cã hiÖu qu¶

nhÊt cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.

MÆc dï cã hay kh«ng cã Internet/Web doanh nghiÖp

vÉn cã thÓ thùc hiÖn th¬ng m¹i ®iÖn tö (qua çc ph¬ng

tiÖn ®iÖn tö kh¸c) song ngµy nay, nãi tíi th¬ng m¹i ®iÖn

tö thêng cã nghÜa lµ nãi tíi Internet/Web v× th¬ng m¹i ®·

vµ ®ang trong tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa vµ hiÖu qu¶ hãa

nªn çc doanh nghiÖp ®· vµ sÏ ph¶i sö dông triÖt ®Ó

Internet vµ Web nh çc ph¬ng tiÖn ®· ®îc quèc tÕ hãa cao

®é vµ cã hiÖu qu¶ sö dông cao. Cã nh vËy th¬ng m¹i ®iÖn

tö mµ thùc chÊt lµ kinh doanh trªn Internet sÏ ngµy cµng

t¨ng vµ phæ biÕn réng r·i.

II/ HÖn tr¹ng ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng

hãa.

35


2.1. Vai trß cña giao nhËn hµng ho¸ trong kinh

doanh

Giao nhËn hµng hãa lµ ngµnh nghÒ dÞch vô th¬ng

m¹i g¾n liÒn vµ liªn quan mËt thiÕt tíi ho¹t ®éng ngo¹i th-

¬ng vµ vËn t¶i ®èi ngo¹i. §©y lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô th-

¬ng m¹i kh«ng cÇn ®Çu t nhiÒu vèn nhng mang l¹i mét

nguån lîi t¬ng ®èi ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh nÕu biÕt khÐo

lÐo tæ chøc vµ ®iÒu hµnh trªn c¬ së tËn dông hÖ thèng

c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã.

Tríc ®©y khi s¶n xuÊt vµ lu th«ng cha ph¸t triÓn th×

giao nhËn lµ mét kh©u trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh

doanh cña mçi doanh nghiÖp. Khi s¶n xuÊt vµ lu th«ng

ph¸t triÓn ë møc ®é cao, nhu cÇu vËn chuyÓn hµng hãa lín

th× ho¹t ®éng giao nhËn t¸ch riªng thµnh mét nghÒ míi.

Trong xu thÕ quèc tÕ hãa ®êi sèng nh hiÖn nay th× ho¹t

®éng giao nhËn cµng cã vai trß quan träng. §iÒu nµy thÓ

hiÖn ë:

- §Æc ®iÓm næi bËt cña th¬ng m¹i quèc tÕ lµ ngêi

mua vµ ngêi b¸n ë nh÷ng níc kh¸c nhau. Sau khi

hîp ®ång mua b¸n ®îc ký kÕt, ngêi b¸n thùc hiÖn

viÖc giao hµng tøc lµ hµng ®îc vËn chuyÓn tõ ngêi

b¸n sang ngêi mua. §Ó cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn

®ã ®îc b¾t ®Çu, tiÕp tôc vµ kÕt thóc tøc lµ hµng

hãa tíi tay ngêi mua, cÇn ph¶i thùc hiÖn mét lo¹t

çc c«ng viÖc kh¸c nhau liªn quan tíi chuyªn chë

nh: ®a hµng ra c¶ng, lµm thñ tôc göi hµng, xÕp

hµng lªn tµu, chuyÓn t¶i hµng ë däc ®êng, dì hµng

ra khái tµu vµ giao cho ngêi nhËn ... TÊt c¶ nh÷ng

36


c«ng viÖc ®ã lµ nghiÖp vô cña ngêi giao nhËn. Nh

vËy tríc tiªn nghiÖp vô giao nhËn lµ ®iÒu kiÖn

kh«ng thÓ thiÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña th-

¬ng m¹i quèc tÕ.

- Ho¹t ®éng giao nhËn t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng hãa l-

u th«ng nhanh chãng, an toµn, tiÕt kiÖm mµ kh«ng

cÇn cã sù tham gia hiÖn diÖn cña ngêi göi còng nh

ngêi nhËn hµng.

- Gióp ngêi chuyªn chë ®Èy nhanh tèc ®é vßng quay

cña çc ph¬ng tiÖn vËn t¶i; tËn dông mét çch tèi

®a vµ cã hiÖu qu¶ dung tÝch, träng t¶i cña çc ph-

¬ng tiÖn vËn t¶i, çc c«ng cô vËn t¶i còng nh çc

ph¬ng tiÖn hç trî kh¸c.

- T¹o ®iÒu kiÖn cho çc nhµ xuÊt nhËp khÈu cã thÓ

tËp trung vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña hä.

- Gãp phÇn gi¶m gi¸ thµnh hµng hãa xuÊt nhËp

khÈu.

- Bªn c¹nh ®ã giao nhËn còng gióp çc nhµ xuÊt

nhËp khÈu gi¶m bít çc chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt

kh¸c nh: chi phÝ x©y dùng kho tµng, bÕn b·i nhê

vµo viÖc sö dông kho tµng, bÕn b·i cña ngêi giao

nhËn, chi phÝ ®µo t¹o nh©n c«ng ...

37


2.2. Çc h×nh thøc ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö


Giao nhËn hµng ho¸ lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô cña x·

héi hiÖn ®¹i, cña sù chuyªn m«n ho¸ cao. Trong th¬ng m¹i

®iÖn tö th× c¬ héi ph¸t triÓn hay qu¶ng b¸ dÞch vô cña

ngêi giao nhËn lµ rÊt lín. Mét ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö

diÔn ra cã thÓ ®îc thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c

nhau. Cã doanh nghiÖp chØ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö

nh mét ph¬ng thøc ®Ó qu¶ng ço giíi thiÖu hµng ho¸, cã

doanh nghiÖp chØ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö nh mét c«ng

cô ®Ó tiÕn hµnh çc trao ®æi giao dÞch v.v. Tuy nhiªn,

xÐt mét çch t¬ng ®èi ®Çy ®ñ th× ho¹t ®éng giao nhËn

hµng hãa ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö diÔn ra theo çc

h×nh thøc sau:

2.2.1. Th ®iÖn tö

Doanh nghiÖp giao nhËn sau khi ®· ®¨ng ký mét ®Þa

chØ trªn Internet th× cã thÓ sö dông hßm th ®iÖn tö ®Ó

göi th cho çc ®èi t¸c mét çch “trùc tuyÕn”. Th ®iÖn tö

(electronic mail: E-mail) lµ mét ph¬ng tiÖn trao ®æi th«ng

tin ë d¹ng “phi cÊu tróc” (unstructured form), nghÜa lµ

th«ng tin kh«ng ph¶i tu©n thñ mét cÊu tróc ®· tho¶ thuËn

tríc hoÆc ®Þnh s½n. Ngoµi ra, th ®iÖn tö cßn lµ mét ph-

¬ng tiÖn trao ®æi th«ng tin víi mét thêi gian ng¾n nhÊt,

chi phÝ rÎ nhÊt cã thÓ sö dông ®îc mäi lóc, ®Õn ®îc mäi

n¬i trªn thÕ giíi. Qua th ®iÖn tö, doanh nghiÖp giao nhËn

vµ ®èi t¸c tiÕn hµnh çc giao dÞch vÒ chän tuyÕn ®êng,

ph¬ng thøc vËn t¶i, ngêi chuyªn chë thÝch hîp, çc chøng

38


tõ cÇn thiÕt... vµ th¶o luËn çc ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn

cã liªn quan ®Ó ký kÕt hîp ®ång giao nhËn.

2.2.2. Thanh to¸n ®iÖn tö.

Thanh to¸n ®iÖn tö (electronic payment) lµ qu¸ tr×nh

thanh to¸n dùa trªn hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng

mµ ë ®ã diÔn ra sù trao ®æi çc th«ng ®iÖp ®iÖn tö

(electronic message) víi chøc n¨ng lµ tiÒn tÖ, thÓ hiÖn gi¸

trÞ cña mét cuéc giao dÞch. Nh ®· nãi ë trªn, th¬ng m¹i

®iÖn tö kh«ng thÓ thiÕu ®îc c«ng cô thanh to¸n ®iÖn tö

vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö. Doanh nghiÖp giao nhËn sau khi

®· hoµn tÊt c«ng viÖc th× yªu cÇu kh¸ch hµng thanh to¸n

cho doanh nghiÖp b»ng mét sè h×nh thøc chÝnh sau:

* Trao ®æi d÷ liÖu tµi chÝnh (Financial Electronic

Data Interchange, gäi t¾t lµ FEDI) chuyªn phôc vô cho

thanh to¸n ®iÖn tö gi÷a çc c«ng ty giao dÞch víi nhau

b»ng ®iÖn tö.

* TiÒn mÆt Internet (Internet card): TiÒn mÆt ®îc

mua tõ mét n¬i ph¸t hµnh (Ng©n hµng hoÆc mét tæ chøc

tÝn dông), sau ®ã ®îc chuyÓn ®æi tù do sang çc ®ång

tiÒn kh¸c th«ng qua Internet, sö dông trªn ph¹m vi thÕ giíi

vµ tÊt c¶ ®Òu ®îc thùc hiÖn b»ng kü thuËt sè hãa (digital

cash). Sö dông tiÒn mÆt sè hãa nµy cã thÓ ®îc dïng ®Ó

thanh to¸n nh÷ng mãn hµng gi¸ trÞ nhá, do chi phÝ giao

dÞch mua hµng vµ chi phÝ chuyÓn tiÒn rÊt thÊp. H¬n n÷a

nã kh«ng ®ßi hái mét qui chÕ ®îc tho¶ thuËn tõ tríc, cã

39


thÓ tiÕn hµnh gi÷a hai con ngêi, hai c«ng ty bÊt kú, hoÆc

lµ çc thanh to¸n v« h×nh. TiÒn mÆt nhËn ®îc ®¶m b¶o

lµ tiÒn thËt, tr¸nh ®îc nguy c¬ tiÒn gi¶.

* ThÎ th«ng minh (smart card) lµ mét lo¹i thÎ gièng nh

thÎ tÝn dông nhng ë mÆt sau cña thÎ, thay v× cho d¶i tõ, l¹i

lµ mét con chÝp m¸y tÝnh ®iÖn tö cã mét bé nhí nhá ®Ó l-

u tr÷ tiÒn sè hãa. TiÒn Êy chØ ®îc “chi tr¶” khi ngêi sö

dông vµ th«ng ®iÖp ®îc x¸c thùc lµ “®óng”.

* Giao dÞch ng©n hµng sè hãa (Digital banking): HÖ

thèng thanh to¸n ®iÖn tö cña ng©n hµng lµ mét ®¹i hÖ

thèng gåm nhiÒu tiÓu hÖ thèng:

- Thanh to¸n gi÷a ng©n hµng víi kh¸ch hµng.

- Thanh to¸n gi÷a çc ng©n hµng víi çc ®¹i lý thanh

to¸n.

- Thanh to¸n trong néi bé hÖ thèng ng©n hµng.

- Thanh to¸n gi÷a hÖ thèng ng©n hµng nµy víi hÖ

thèng ng©n hµng kh¸c (thanh to¸n liªn ng©n

hµng).

2.2.3. Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö.

Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (electronic data

interchange, gäi t¾t lµ EDI) lµ viÖc trao ®æi d÷ liÖu díi

d¹ng “cã cÊu tróc” (structured form) tõ m¸y tÝnh ®iÖn tö

nµy sang m¸y tÝnh ®iÖn tö kh¸c, gi÷a çc doanh nghiÖp

giao nhËn ®· tho¶ thuËn víi nhau mét çch tù ®éng mµ

kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña con ngêi (gäi lµ d÷ liÖu cã

cÊu tróc, v× çc bªn ®èi t¸c ph¶i tháa thuËn tõ tríc khu«n

40


d¹ng cÊu tróc cña çc th«ng tin). Theo Uû ban Liªn hiÖp

quèc vÒ LuËt th¬ng m¹i quèc tÕ (UNCITRAL) ®Þnh nghÜa

ph¸p lý sau ®©y: “Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö” (EDI) lµ

viÖc chuyÓn giao th«ng tin tõ m¸y tÝnh ®iÖn tö nµy sang

m¸y tÝnh ®iÖn tö kh¸c b»ng ph¬ng tiÖn ®iÖn tö mµ sö

dông mét tiªu chuÈn ®· ®îc tho¶ thuËn ®Ó cÊu truc th«ng

tin. EDI ®îc sö dông tõ tríc khi cã Internet, tríc tiªn ngêi ta

dïng “m¹ng gia t¨ng gi¸ trÞ” (Value added network: VAN)

®Ó liªn kÕt çc ®èi t¸c EDI víi nhau. Cèt lâi cña VAN lµ mét

hÖ thèng th tÝn ®iÖn tö cho phÐp çc m¸y tÝnh ®iÖn tö

liªn l¹c ®îc víi nhau vµ ho¹t ®éng nh mét ph¬ng tiÖn lu tr÷

vµ t×m gäi: khi kÕt nèi vµo VAN, doanh nghiÖp sÏ cã thÓ

liªn l¹c víi rÊt nhiÒu m¸y tÝnh ®iÖn tö n»m ë mäi n¬i trªn

thÕ giíi. Ngµy nay VAN ®îc x©y dùng chñ yÕu lµ trªn nÒn

Internet.

2.2.4. B¸n lÎ hµng hãa v« h×nh.

B¸n lÎ hµng hãa trªn m¹ng Internet lµ viÖc tiÕn hµnh

b¸n tÊt c¶ çc s¶n phÈm mµ mét c«ng ty cã thÓ cã th«ng

qua m¹ng Internet. Nhng ®èi víi doanh nghiÖp giao nhËn,

“hµng hãa” ë ®©y lµ mét trang Web gåm: hÖ thèng qu¶ng

ço dÞch vô, hÖ thèng t vÊn vµ hç trî kh¸ch hµng trùc

tuyÕn... gióp çc doanh nghiÖp cã nhu cÇu thuª dÞch vô

giao nhËn ®îc t vÊn, kiÓm chøng vµ cñng cè lßng tin vÒ

çc dÞch vô cña doanh nghiÖp giao nhËn.

III. nh÷ng viÖc cßn tån t¹i khi ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong

giao nhËn hµng hãa.

41


Trong giao nhËn hµng hãa ®Ó ¸p dông hÕt çc c¬ héi

mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®em l¹i th× khã cã thÓ thùc hiÖn

®îc. §iÒu nµy còng kh«ng cã g× khã hiÓu v× chóng ta míi

chØ bíc vµo c«ng nghÖ th«ng tin ®îc h¬n mét thËp kû,

tham gia m¹ng Internet ®îc vµi n¨m nªn nhËn thøc cña

chóng ta cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do vËy, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®·

vµ ®ang ®Æt ra hµng lo¹t çc vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt.

3.1. H¹ tÇng vÒ c¬ së c«ng nghÖ

Th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng ph¶i lµ mét s¸ng kiÕn ngÉu

høng mµ lµ hÖ qña tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn kü thuËt sè

hãa cña c«ng nghÖ th«ng tin, mµ tríc hÕt lµ kü thuËt m¸y

tÝnh. V× thÕ chØ cã thÓ thùc sù tiÕn hµnh th¬ng m¹i

®iÖn tö cã hiÖu qu¶ khi çc doanh nghiÖp kinh doanh giao

nhËn ®· cã mét m¹ng líi m¸y tÝnh ®îc nèi m¹ng hoµn

thiÖn.

H¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ kh«ng chØ cã nghÜa lµ tÝnh

hiÖn h÷u (availability); mµ cßn hµm nghÜa cã tÝnh kinh tÕ

sö dông (affordability), nghÜa lµ chi phÝ trang bÞ çc ph-

¬ng tiÖn c«ng nghÖ th«ng tin (®iÖn tho¹i, m¸y tÝnh,

modem v.v.) vµ chi phÝ dÞch vô truyÒn th«ng (phÝ ®iÖn

tho¹i, phÝ nèi m¹ng vµ truy cËp m¹ng) ph¶i ®ñ rÎ ®Ó ®«ng

®¶o ngêi sö dông cã thÓ tiÕp cËn ®îc. §iÒu nµy çc doanh

nghiÖp giao nhËn cÇn cã sù hç trî cña Nhµ níc.

3.2. H¹ tÇng c¬ së vÒ nh©n lùc.

Th¬ng m¹i trong kh¸i niÖm “th¬ng m¹i ®iÖn tö”

®éng ch¹m tíi mäi con ngêi, tõ ngêi tiªu thô tíi ngêi s¶n

42


xuÊt ph©n phèi, tíi çc c¬ quan ChÝnh phñ, tíi çc nhµ

c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn. ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong

giao nhËn hµng hãa tÊt yÕu lµm n¶y sinh yªu cÇu mäi

nh©n viªn trong doanh nghiÖp giao nhËn ph¶i quen thuéc

vµ cã kh¶ n¨ng thµnh th¹o ho¹t ®éng trªn m¹ng. Ngoµi ra,

çc nh©n viªn nµy ph¶i thêng xuyªn b¾t kÞp çc c«ng

nghÖ th«ng tin míi ph¸t triÓn ®Ó phôc vô cho th¬ng m¹i

®iÖn tö vµ çc th«ng tin vÒ kinh doanh giao nhËn cña çc

doanh nghiÖp kh¸c ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm

cho m×nh.

Khi sö dông Internet/Web, th× mét yªu cÇu tù nhiªn

n÷a cña kinh doanh trùc tuyÕn lµ tÊt c¶ nh÷ng nh©n viªn

giao nhËn tham gia ®Òu ph¶i giái Anh ng÷, ng«n ng÷ chñ

yÕu ®îc sö dông trong th¬ng m¹i nãi chung, vµ th¬ng m¹i

®iÖn tö qua m¹ng Internet nãi riªng, vÉn lµ tiÕng Anh.

§ßi hái nµy cña th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ dÉn tíi sù thay

®æi c¨n b¶n hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cu¶ çc quèc

gia muèn tham gia ®Çy ®ñ vµo hÖ thèng giao dÞch th¬ng

m¹i ®iÖn tö toµn cÇu nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh

giao nhËn nãi riªng trong t¬ng lai.

3.3. H¹ tÇng c¬ së vÒ kinh tÕ vµ ph¸p lý.

M«i trêng kinh tÕ, ph¸p lý cña mçi doanh nghiÖp giao

nhËn ph¶i hßa nhËp ®îc víi m«i trêng kinh tÕ, ph¸p lý quèc

gia vµ quèc tÕ bëi v×, ngay trong b¶n th©n cña nÒn kinh

tÕ tri thøc vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö mang tÝnh toµn cÇu hãa

rÊt cao. Mét sè vÊn ®Ò sÏ bÞ thay ®æi cã tÝnh ®¶o lén so

43


víi truyÒn thèng kinh doanh tríc ®©y, thÝ dô, ®¸nh thuÕ

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ¸p dông trong giao nhËn hµng

hãa nh thÕ nµo? §¸nh thuÕ çc dung liÖu (hµng hãa phi vËt

thÓ: ¢m nh¹c, phÇn mÒm, ...)? Nh÷ng hµng hãa, dÞch vô

truyÒn qua m¹ng mang tÝnh kh«ng biªn giíi vµ kh«ng qua

h¶i quan nh vËy th× ta ph¶i x©y dùng tÝnh ph¸p lý trong

th¬ng m¹i ®iÖn tö nh thÕ nµo? Tuy nhiªn vÒ mÆt ph¸p lý,

cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®îc mét sè vÊn ®Ò:

- Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña giao dÞch th¬ng m¹i

®iÖn tö.

- B¶o vÖ ph¸p lý ®èi víi çc ho¹t ®éng th¬ng m¹i

®iÖn tö.

- Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña ch÷ ký ®iÖn tö, ch÷

ký sè hãa.

- X©y dùng çc thiÕt chÕ ph¸p lý, çc c¬ quan ph¸p

lý thÝch hîp cho viÖc x¸c thùc/chøng nhËn hay

chøng thùc (Authentication/Certification) ch÷ ký

®iÖn tö vµ ch÷ ký sè hãa.

V× nh÷ng lý do t¬ng tù nh trªn, giao nhËn hµng hãa

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang ®îc çc níc xem xÐt mét

çch chiÕn lîc vµ thËn träng.

3.4. An toµn vµ b¶o mËt

Giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng

hãa ®ßi hái rÊt cao vÒ b¶o mËt vµ an toµn, nhÊt lµ khi ho¹t

®éng trªn Internet/Web:

44


- B¶n th©n m¹ng viÔn th«ng ph¶i ®¶m b¶o an toµn

vµ tin cËy;

- Ph¶i cã çc c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ çc hÖ

thèng th«ng tin kÕt nèi tíi çc m¹ng viÔn th«ng

®ã;

- Ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó x¸c nhËn

vµ b¶o ®¶m tÝnh b¶o mËt cña d÷ liÖu ®iÖn tö

tr¸nh ®îc nh÷ng truy nhËp tr¸i phÐp.

Trong lÜnh vùc giao nhËn, ngêi giao hµng th× lo ngêi

nhËn hµng kh«ng thanh to¸n cho çc hîp ®ång ®· ®îc ký

kÕt theo kiÓu ®iÖn tö qua Web, ngêi nhËn hµng th× lo çc

chi tiÕt cña thÎ tÝn dông cña m×nh bÞ lé, kÎ xÊu sÏ lîi dông

mµ rót tiÒn.

Kü thuËt m· hãa (cryptography) hiÖn ®¹i (trong ®ã cã

kü thuËt “M· hãa c«ng khai/bÝ mËt”), víi khãa dµi tèi thiÓu

tíi 1024, 2048 bit, cïng víi çc c«ng nghÖ SSL (Secure

Sockets Layer), SET (Secure Electronic Transaction) ®ang

gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, trong ®ã cã vÊn ®Ò “ch÷ ký

®iÖn tö” (electronic signature), “ch÷ kü sè hãa” (digital

signature) (lµ ch÷ ký biÓu diÔn b»ng çc bit ®iÖn tö, vµ

®îc x¸c thùc th«ng qua gi¶i m·).

* M· kho¸ c«ng khai/bÝ mËt

Ta biÕt r»ng, mËt m· thêng dïng tríc ®©y lµ hÖ m·

®èi xøng, tøc lµ dïng mét cÆp m· khãa gièng nhau cho c¶

hai bªn ®Ó m· hãa vµ gi¶i m·, hÖ m· nµy rÊt phøc t¹p trong

qu¸ tr×nh ph©n ph¸t khãa, do vËy kh«ng thÓ triÓn khai

45


trªn m¹ng ®îc. Tõ n¨m 1976 ngêi ta ®· kh¾c phôc nh÷ng

thiÕu sãt cña hÖ m· cò, kü thuËt m· c«ng khai/bÝ mËt ®îc

®a vµo sö dông. Víi mËt m· khãa c«ng khai/bÝ mËt, mçi

bªn cã hai khãa: mét khãa c«ng khai vµ mét kho¸ bÝ mËt,

mét v¨n b¶n bÊt kú ®îc m· b»ng khãa c«ng khai vµ gi¶i m·

b»ng khãa bÝ mËt. Kho¸ bÝ mËt chØ ngêi nhËn míi cã vµ

kh«ng thÓ tÝnh to¸n suy ®îc kho¸ mËt tõ kho¸ c«ng khai.

NÕu bªn giao hµng muèn göi th«ng b¸o bÝ mËt cho bªn

nhËn hµng, bªn giao hµng lÊy khãa c«ng khai cña bªn nhËn

hµng råi m· hãa th«ng b¸o ®ã. ChØ bªn nhËn hµng cã m·

khãa bÝ mËt cña m×nh míi gi¶i m· ®îc th«ng b¸o ®ã vµ

nhËn ®îc v¨n b¶n gèc.

Tuy nhiªn, b¶n th©n çc m· bÝ mËt còng cã thÓ bÞ

kh¸m ph¸ bëi çc kü thuËt gi¶i m· tinh vi, nhÊt lµ kü thuËt

cña bªn cã ®¼ng cÊp c«ng nghÖ cao h¬n h¼n. V× vËy,

nÕu kh«ng cã çc luËt vµ çc ph¬ng tiÖn thÝch ®¸ng ®Ó

b¶o vÖ th«ng tin, th× mét doanh nghiÖp giao nhËn rÊt cã

thÓ sÏ bÞ çch ly khái ho¹t ®éng kinh doanh giao nhËn

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö quèc tÕ.

3.5. HÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng

Th¬ng m¹i ®iÖn tö chØ cã thÓ thùc hiÖn khi ®· tån

t¹i mét hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh (financial payment)

ph¸t triÓn cho phÐp thùc hiÖn thanh to¸n tù ®éng. Nh vËy

cÇn ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng m¹ng thanh to¸n liªn

ng©n hµng. §Ó ®¶m b¶o an ninh, m¹ng liªn ng©n hµng lµ

m¹ng riªng, kh«ng kÕt nèi víi Internet vµ kh«ng x©y dùng

trªn chuÈn TCP/CP (giao thøc chuÈn quèc tÕ). Víi viÖc thiÕt

46


lËp mét m¹ng nghiÖp vô tµi chÝnh ng©n hµng toµn cÇu ®·

cung cÊp çc dÞch vô ng©n hµng trong ®ã th«ng tin trao

®æi ®· ®îc chuÈn hãa nh dÞch vô më tÝn dông th, dÞch

vô chuyÓn tiÒn. Ngoµi ra, hÖ thèng th¬ng m¹i ®iÖn tö

cung cÊp dÞch vô thanh to¸n cho Internet user (ngêi sö

dông Internet) tõ Internet thanh to¸n vµo m¹ng riªng cña

ng©n hµng. HÖ thèng th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ ®ãng vai trß

nh mét cæng (Gateway) gi÷a Internet vµ m¹ng ng©n

hµng. Khi cha cã hÖ thèng nµy th× doanh nghiÖp giao

nhËn chØ øng dông ®îc phÇn trao ®æi th«ng tin, thanh

to¸n vÉn ph¶i kÕt thóc b»ng çc ph¬ng tiÖn thanh to¸n

truyÒn thèng, khi Êy hiÖu qu¶ cña kinh doanh giao nhËn

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö bÞ gi¶m thÊp vµ cã thÓ kh«ng ®ñ

®Ó bï l¹i çc chi phÝ trang bÞ c«ng nghÖ ®· bá ra. §Ó ho¹t

®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, doanh nghiÖp giao nhËn

ph¶i cã sù héi nhËp vµ thiÕt lËp mét hÖ thèng thanh to¸n

tµi chÝnh hoµn thiÖn trªn nÒn t¶ng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.

3.6. B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ ng êi tiªu dïng

Gi¸ trÞ s¶n phÈm ngµy cµng chøa trong nã hµm lîng

chÊt x¸m ngµy cµng cao, vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc quyÕt

®Þnh bëi gi¸ trÞ tri thøc kÕt tinh trong ®ã. ChÊt x¸m (tµi

s¶n c¬ b¶n cña tõng ®Êt níc, tõng tæ chøc, vµ tõng con

ngêi) ®· vµ ®ang chuyÓn thµnh “tµi s¶n chÊt x¸m”. Th«ng

tin trë thµnh tµi s¶n, b¶o vÖ tµi s¶n cuèi cïng sÏ cã nghÜa

lµ b¶o vÖ th«ng tin.

Ngµy nay, b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ b¶n quyÒn chÝnh

lµ b¶o vÖ çc gi¸ trÞ th«ng tin trªn Internet/Web. Çc th«ng

47


tin trªn m¹ng nh: qu¶ng ço, nh·n hiÖu th¬ng m¹i, tªn s¶n

phÈm, tªn c«ng ty, tªn miÒn, s¬ së d÷ liÖu, çc dung liÖu

truyÒn göi qua m¹ng ... ®ang ®Æt tríc t×nh h×nh cÇn

ph¶i cã mét khu«n khæ ph¸p lý chÆt chÏ, qui ®Þnh cô thÓ.

Trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, th«ng tin vÒ hµng hãa ®Òu

lµ th«ng tin sè hãa, kh¸ch hµng kh«ng ®îc tiÕp xóc trùc

tiÕp víi hµng hãa, kh«ng ®îc nh×n, sê mã, nÕm thö ... Cßn

th«ng tin vÒ çc dÞch vô th× kh¸ch hµng kh«ng thÓ kiÓm

tra hay kiÓm ®Þnh chÊt lîng dÞch vô dÉn ®Õn kh«ng cã

kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chÊt lîng cña s¶n phÈm vµ

dÞch vô. HoÆc víi çc c¬ së d÷ liÖu, tÝnh chÝnh x¸c cña

nguån th«ng tin cung cÊp, cña b¶n th©n nh÷ng th«ng tin

®ã cã trung thùc vµ cã gi¸ trÞ hay kh«ng lµ v« cïng khã x¸c

®Þnh. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã mét tæ chøc, hay mét

trung gian ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.

Nhµ níc cã thÓ x©y dùng mét khung luËt ph¸p vÒ ch¬ng

tr×nh hµnh ®éng ®Ó cã thÓ b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu

dïng còng nh uy tÝn cña doanh nghiÖp.

48


Ch¬ng III.

KiÕn nghÞ çc gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö

trong giao nhËn hµng hãa ë ViÖt Nam.

I. Ph ¬ng h íng øng dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.

Nghiªn cøu mét m« h×nh th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt

Nam ®ßi hái chóng ta ph¶i nghiªn cøu rÊt kü m«i trêng

hiÖn t¹i, chiÒu híng thay ®æi cña m«i trêng, ®iÒu kiÖn

cÇn vµ ®ñ cho th¬ng m¹i ®iÖn tö trong níc vµ ®iÓm

m¹nh, ®iÓm yÕu cña çc doanh nghiÖp. Cho ®Õn nay, th-

¬ng m¹i ®iÖn tö ë níc ta cßn míi, thùc tiÔn cha cã nhiÒu.

V× vËy, bªn c¹nh t×m hiÓu kü thùc tr¹ng ph¸t triÓn th¬ng

m¹i ®iÖn tö trong níc, chóng ta ph¶i kÕt hîp xem xÐt thùc

tiÔn th¬ng m¹i ®iÖn tö ë çc níc ®i tríc, nh÷ng níc ph¸t

triÓn nhÊt ®ång thêi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn m« h×nh t¬ng

tù nh chóng ta, ®Ó cã thÓ ®a ra ®îc mét gi¶i ph¸p phï hîp

s¸t thùc tiÔn vµ kh¶ thi, cô thÓ:

49


- TÝch cùc chñ ®éng song tiÕn hµnh tõng bíc võa

lµm võa rót kinh nghiÖm tõ ph¹m vi hÑp råi më

réng dÇn.

- TriÓn khai ®an xen çc kh©u chuÈn bÞ, øng dông,

tõng bíc hoµn thiÖn çc h¹ tÇng c¬ së cho th¬ng

m¹i ®iÖn tö, ®ång thêi tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng

thö nghiÖm øng dông, ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng

n©ng cao nhËn thøc, kü n¨ng cho çc doanh

nghiÖp vµ d©n chóng vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, t¨ng

cêng ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.

- TÝch cùc tham gia hîp t¸c quèc tÕ ®Ó tranh thñ sù

trî gióp vÒ kü thuËt, ®µo t¹o nguån nh©n lùc,

nguån kinh phÝ.

- Nhµ níc ®Ò ra môc tiªu ph¸t triÓn, t¹o khu«n khæ

ph¸p lý, x©y dùng h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng

tin; doanh nghiÖp chñ ®éng tham gia vµo th¬ng

m¹i ®iÖn tö.

Trë l¹i víi thùc tiÔn: HiÖn nay çc øng dông Internet

cña ta chñ yÕu ë çc ho¹t ®éng: mua b¸n hµng ho¸, trao

®æi th«ng tin, qu¶ng ço, triÓn l·m trªn m¹ng ... ®ang

nh¾m tíi çc ®èi tîng thuª bao Internet. Trong khi sè lîng

thuª bao Internet ë níc ta hiÖn nay l¹i rÊt thÊp. §iÒu nµy

khiÕn cho çc siªu thÞ ®iÖn tö ë ViÖt Nam thÊt väng v×

v¾ng kh¸ch, do dung lîng thÞ trêng cßn qu¸ nhá bÐ. N¨m

50


1998 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Duy ViÖt ®· thö

nghiÖm b¸n hµng qua m¹ng nhng, ®Õn nay ®· ngõng ho¹t

®éng. Vietnam Cybermall th× còng gÆp khã kh¨n víi quy

m« lín nhng kh¸ch th× chØ cã kho¶ng 200 ngêi mét th¸ng.

FPT huû bá kÕ ho¹ch khai tr¬ng siªu thÞ ®iÖn tö lín nhÊt

víi kho¶ng 1000 mÆt hµng... Thùc tÕ cã kh«ng Ýt çc

doanh nghiÖp muèn tham gia vµo kinh doanh ®iÖn tö,

thùc hiÖn b¸n hµng qua m¹ng, nhng mét phÇn ngng l¹i,

mét phÇn chuyÓn híng, cßn l¹i ho¹t ®éng cÇm chõng v×

v¾ng kh¸ch.

T¹i sao “Chî ®iÖn tö” “Siªu thÞ ®iÖn tö” l¹i cha hîp

trong ®iÒu kiÖn níc ta? HiÖn sè ngêi sö dông Internet cha

nhiÒu, gi¸ cíc truy cËp cao, ph¬ng tiÖn thanh to¸n cha ph¸t

triÓn. ë níc ta ®a phÇn ngêi lµm viÖc trªn m¸y tÝnh lµ nam

giíi, trong khi ®ã ®a sè c«ng viÖc mua s¾m lµ do phô n÷

®¶m nhiÖm ... Nh vËy m« h×nh thÝch hîp cho th¬ng m¹i

®iÖn tö ë níc ta trong giai ®o¹n ®Çu lµ g×?

Tríc tiªn, mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ víi ®iÒu kiÖn

hiÖn nay, mét gi¶i ph¸p ¸p dông toµn diÖn lµ cha thÓ vËn

dông ®îc khi ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng tiÖn kü thuËt cña chóng

ta cha cho phÐp.

HiÖn vÉn cha cã tµi liÖu nµo ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò sö

dông Internet trong ngo¹i th¬ng cña çc doanh nghiÖp ViÖt

Nam. Tuy r»ng ë níc ta ®· cã mét sè c«ng ty xuÊt hiÖn trªn

Internet víi môc ®Ých kinh doanh, qu¶ng ço, tiÕp thÞ s¶n

phÈm ... Song ®ã cha ph¶i lµ mét kÕ ho¹ch tËp trung híng

51


thÞ trêng níc ngoµi. §©y míi chÝnh lµ ph¬ng híng mµ khãa

luËn nh¾m tíi, bëi v× tríc m¾t sè ngêi nèi kÕt Internet ë

ViÖt Nam cßn rÊt Ýt, h¬n n÷a b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p cò

doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang gÆp ph¶i rÊt nhiÒu bÕ t¾c

trong tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµi.

ë níc ta, nÕu tr«ng chê ë nh÷ng ngêi mua hµng trªn

Internet trong níc, th× con sè nµy thËt khã cã thÓ sinh lêi.

Víi kinh doanh quèc tÕ vµ thÞ trêng níc ngoµi khã tiÕp cËn

b»ng ph¬ng ph¸p th«ng thêng th× l¹i dÔ dµng h¬n nÕu

tiÕp cËn b»ng ph¬ng ph¸p kinh doanh ®iÖn tö. Trong

®iÒu kiÖn tiÒm lùc kinh doanh cña çc doanh nghiÖp ViÖt

Nam cßn rÊt yÕu, khã cã ®iÒu kiÖn thiÕt lËp hÖ thèng ®¹i

lý ë níc ngoµi. Internet vµ nh÷ng u thÕ vèn cã cña nã, cã

thÓ lµ rÊt phï hîp víi çc doanh nghiÖp giao nhËn nãi riªng

ë níc ta.

II. Nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi khi ¸p dông th¬ng m¹i ®iÓn tö


2.1. Nh÷ng khã kh¨n

Ngoµi nh÷ng khã kh¨n mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ViÖt

Nam nãi chung vµ ¸p dông trong giao nhËn hµng hãa nãi

riªng ®· gÆp ph¶i, trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó ®Ò ra nh÷ng

kiÕn nghÞ võa kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n hiÖn t¹i l¹i

võa tr¸nh ®îc nh÷ng rµo c¶n t¬ng lai. PhÇn nµy kho¸ luËn

sÏ ph©n tÝch nh÷ng khÝa c¹nh khã kh¨n khi ¸p dông th¬ng

m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa cã thÓ ph¶i cã biÖn

ph¸p kh¾c phôc ®Ó vît qua.

52


2.1.1/ ThiÕu nguån nh©n lùc:

RÊt cã thÓ, ®©y sÏ lµ mét trë ng¹i lín cho viÖc ph¸t

triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö cña chóng ta trong giai ®o¹n tíi.

Cho ®Õn nay, níc ta cha hÒ cã lo¹i h×nh ®µo t¹o th¬ng

m¹i ®iÖn tö. Tríc xu thÕ ph¸t triÓn rÊt nhanh cña ph¬ng

thøc kinh doanh nµy cã lÏ chóng ta sÏ cÇn tíi mét ®éi ngò

nh©n viªn lao ®éng trong lÜnh vùc nµy kh¸ lín. Song thùc

sù th× ë níc ta cha hÒ thÊy xuÊt hiÖn dÊu hiÖu nµo vÒ

viÖc chuÈn bÞ nguån lùc Êy trong nh÷ng n¨m tíi ®©y.

HiÖn nay, ngay c¶ çc sinh viªn cña çc trêng ®¹i häc ®îc

®µo t¹o chuyªn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin còng kh«ng hÒ

®îc ®µo t¹o øng dông, vµ ®îc thùc hµnh vÒ m¹ng, th¬ng

m¹i ®iÖn tö. H¬n n÷a ®Ó cã mét nh©n viªn thùc sù vËn

hµnh vµ ¸p dông ®îc th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn

hµng hãa, ngoµi kiÕn thøc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin th«ng

thêng, cßn cÇn ph¶i cã mét kü n¨ng xuÊt nhËp khÈu,

nghiÖp vô giao nhËn cÇn thiÕt. NÕu chóng ta kh«ng cã

mét biÖn ph¸p tiÕp cËn vÊn ®Ò nµy mét çch kÞp thêi, rÊt

cã thÓ ®©y sÏ lµ mét lç hæng lín trong vµi n¨m tíi.

2.1.2/ ThiÕu ph¬ng thøc thanh to¸n thuËn lîi:

DÞch vô tµi chÝnh, hÖ thèng ng©n hµng vµ thanh

to¸n ®iÖn tö sÏ lµ mét th¸ch thøc lín trong viÖc ph¸t triÓn

th¬ng m¹i ®iÖn tö ¸p dông trong kinh doanh giao nhËn ë

níc ta c¶ hiÖn t¹i vµ trong vµi n¨m tíi ®©y. Trong t¬ng lai

gÇn, t×nh tr¹ng nµy rÊt khã cã thÓ kh¾c phôc. Çc ng©n

hµng t¹i ViÖt Nam vÉn cha thÓ chuyÓn ®æi tõ m« h×nh

giao dÞch cò sang m« h×nh ng©n hµng hiÖn ®¹i, phôc vô

53


cho th¬ng m¹i ®iÖn tö qua Internet. Trong khi ®ã vÊn ®Ò

thanh to¸n ®iÖn tö ®ßi hái an toµn vµ b¶o mËt rÊt cao,

vÊn ®Ò nµy cßn nan gi¶i víi ngay c¶ nh÷ng níc ph¸t triÓn.

Ngoµi yÕu tè tõ phÝa ng©n hµng vµ h×nh thµnh hÖ thèng

thanh to¸n, ë níc ta sè ngêi sö dông thÎ tÝn dông còng rÊt

Ýt, trong khi ë nhiÒu níc thÎ tÝn dông, sÐc ®iÖn tö, thÎ

th«ng minh (smart card) ®îc sö dông hÕt søc réng r·i. T©m

lý ngêi tiªu dïng cßn e ng¹i, cßn thiÕu tin tëng vµo ng©n

hµng, nhÊt lµ d ©m lÞch sö vÒ hÖ thèng ng©n hµng quan

liªu, yÕu kÐm tríc ®©y, cha xo¸ ®i ®îc mÆc c¶m cña hä

vÒ ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng. H¬n n÷a tiªu tiÒn mÆt

®· trë thµnh thãi quen, ngay c¶ h×nh thøc thanh to¸n

cheque còng cßn cha mÊy ai sö dông.

2.1.3/ ThiÕu hiÓu biÕt:

VÊn ®Ò nµy tuy ®¬n gi¶n, song còng cßn kh¸ nan

gi¶i c¶ hiÖn nay vµ trong thêi gian tíi. NhiÒu doanh nghiÖp

nhÇm lÉn vµ hiÓu mËp mê vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, nhiÒu

ngêi ®îc hái, tá ra kh«ng hÒ quan t©m ®Õn h×nh thøc

nµy. T×nh tr¹ng thiÕu hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ th¬ng m¹i

®iÖn tö cña çc nh©n viªn còng cã thÓ lµm cho ho¹t ®éng

giao nhËn trong doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶ vµ l·ng phÝ.

NhiÒu ngêi chØ nghÜ th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ ®Ó trao ®æi

tin tøc víi kh¸ch hµng, ®èi t¸c b»ng th ®iÖn tö. Ngoµi ra,

sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, m¹ng, th¬ng

m¹i ®iÖn tö cßn khiÕn nhiÒu C«ng ty e ng¹i tríc çc thµnh

tùu c«ng nghÖ míi. Th¸i ®é lu«n "nh×n nhau" tríc khi ¸p

dông çi míi dêng nh lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña kh«ng

Ýt ngêi. Hä chê xem nh÷ng ngêi ®i tríc thµnh c«ng hay

54


thÊt b¹i, råi míi cã quyÕt ®Þnh tiÕn hay tho¸i. §iÒu nµy

còng dÔ hiÓu bëi nhËn thøc cña hä lµ hÕt søc m¬ hå, song

l¹i ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn tèc ®é t¨ng trëng cña th¬ng

m¹i ®iÖn tö còng nh Internet vµ çc øng dông c«ng nghÖ

th«ng tin kh¸c.

2.1.4/ C¬ së ph¸p lý chuÈn bÞ hµnh lang cho th-

¬ng m¹i ®iÖn tö cha ®ù¬c h×nh thµnh.

LuËt ph¸p lµ chç dùa cho çc doanh nghiÖp giao nhËn

ho¹t ®éng mét çch hîp ph¸p. Çc bªn tham gia th¬ng m¹i

®iÖn tö ¸p dông trong giao nhËn hµng hãa cÇn ph¶i ®îc

b¶o vÖ vÒ tÝnh hîp ph¸p, gi¸ trÞ ph¸p lý cña ch÷ ký ®iÖn

tö, tµi liÖu ®iÖn tö, hîp ®ång ®iÖn tö. HiÖn nay ë níc ta

cha hÒ thÊy xuÊt hiÖn mét dÊu hiÖu nµo vÒ viÖc nghiªn

cøu vµ triÓn khai vÊn ®Ò nµy. V× vËy, çc doanh nghiÖp

giao nhËn sÏ ph¶i nhê vµo luËt ph¸p níc ngoµi ®Ó gi¶i

quyÕt, nÕu nh doanh nghiÖp ViÖt Nam kinh doanh ®iÖn tö

víi ®èi t¸c níc ngoµi. NÕu nh vËy kh«ng ph¶i trong trêng

hîp nµo còng cã thÓ thùc hiÖn ®îc vµ nh÷ng ®iÒu bÊt lîi

ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra vÒ phÝa doanh nghiÖp ViÖt Nam.

§ång thêi çc doanh nghiÖp còng hÕt søc nghi ng¹i khi

tham gia vµo ph¬ng thøc kinh doanh nµy.

2.1.5/ KhÝa c¹nh chÝnh trÞ:

Níc ta lµ mét níc x· héi chñ nghÜa. Sù tan r· cña hÖ

thèng x· héi chñ nghÜa ë Liªn X« vµ §«ng ¢u, trong khi ®ã

th× chñ nghÜa t b¶n ®ång thêi t¹m l¾ng dÞu nh÷ng m©u

thuÉn vèn cã cña nã, t¹m thêi ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu rÊt

lín vÒ nhiÒu mÆt. Do ®ã cã thÓ nãi r»ng níc ta ®ang vµ sÏ

55


lµ môc tiªu chèng ph¸ quyÕt liÖt cña çc thÕ lùc trong vµ

ngoµi níc. Cuéc ®Êu tranh trªn mÆt trËn t tëng lµ hÕt søc

quyÕt liÖt. Nh÷ng c«ng cô mµ bän ph¶n ®éng thêng sö

dông lµ çc ph¬ng tiÖn truyÒn tin, vµ ®Æc biÖt l¹i cµng

nguy hiÓm h¬n tríc sù ph¸t triÓn cña Internet. Internet -

mét ph¬ng thøc trao ®æi phæ biÕn tin tøc kh«ng biªn giíi,

rÊt khã kiÓm so¸t. V× vËy, mÆc dï ph¶i hÕt søc t¹o ®iÒu

kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn Internet vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö

th× ®ång thêi ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p che ch¾n cÇn

thiÕt, nh»m qu¶n lý viÖc sö dông vµ kiÓm so¸t néi dung

th«ng tin trao ®æi trªn Internet.

Râ rµng ®Ó qu¶n lý vµ kiÓm so¸t thµnh c«ng

Internet-ph¬ng tiÖn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng ph¶i lµ

mét vÊn ®Ò dÔ dµng. Tuy nhiªn vÊn ®Ò nµy thiªn nhiÒu

vÒ mÆt kü thuËt, Nhµ níc vµ çc bªn h÷u quan nhÊt thiÕt

ph¶i tr¸nh quan ®iÓm kiÓm so¸t, qu¶n lý b»ng çc biÖn

ph¸p nh»m h¹n chÕ viÖc t¨ng cêng sö dông Internet kÓ c¶

vÒ mÆt kinh tÕ lÉn hµnh chÝnh, ch¼ng h¹n nh ban hµnh c-

íc cao ®Ó h¹n chÕ truy cËp.

Trªn ®©y lµ nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu mµ chóng ta

®ang vµ sÏ gÆp ph¶i. TÊt nhiªn ®©y hoµn toµn lµ nh÷ng

trë ng¹i kh«ng ph¶i lµ cè h÷u, b¶n chÊt. Do ®ã chóng ta

hoµn toµn cã thÓ kh¾c phôc ®îc. ViÖc më ®êng cho

Internet còng lµ viÖc chóng ta ®Èy m¹nh héi nhËp vµo thÕ

giíi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi

ngo¹i, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng giao nhËn ngo¹i th¬ng.

56


2.2. Nh÷ng thuËn lîi

Mét chiÕn lîc phï hîp kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn

nh÷ng diÔn biÕn t¬ng lai. ViÖc nh×n nhËn vµ dù b¸o

nh÷ng thuËn lîi khi ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao

nhËn hµng hãa v× vËy lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó ®Ò ra ph-

¬ng híng øng dông thÝch hîp. PhÇn nµy kho¸ luËn tr×nh

bµy mét sè nhËn ®Þnh vÒ nh÷ng thuËn lîi cã thÓ cã trong

®iÒu kiÖn ë níc ta vµo thêi gian tíi.

Trong t¬ng lai cïng víi tèc ®é ph¸t triÓn rÊt nhanh cña

c«ng nghÖ th«ng tin, tin häc, kh¶ n¨ng cuéc sèng sinh ho¹t

cña con ngêi chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi. C«ng nghÖ

th«ng tin sÏ cßn ph¸t triÓn víi mét tèc ®é nhanh chãng

kh«ng thÓ dù b¸o tríc. §iÒu nµy râ rµng lµ mét thuËn lîi lín

nÕu nh níc ta kÞp thêi, nhanh nh¹y n¾m b¾t ®îc xu híng

vµ ¸p dông biÖn ph¸p cÇn thiÕt n©ng ®ì ph¸t triÓn h×nh

thøc th¬ng m¹i nµy. Song ®ã còng lµ mét th¸ch thøc, bëi

v× rÊt cã thÓ chóng ta l¹i gia t¨ng kho¶ng çch víi çc quèc

gia kh¸c. HiÖn t¹i chóng ta cã thÓ chøng kiÕn vÊn ®Ò nµy

tõ mét níc anh em Singapore. Ngay tõ giai ®o¹n ®Çu,

chÝnh phñ níc nµy ®· nhanh chãng nh×n nhËn vÊn ®Ò vµ

cho tíi nay Singapore ®· chuÈn bÞ t¬m tÊt hµnh trang ®Ó

bíc vµo kû nguyªn nÒn kinh tÕ Internet vµ th¬ng m¹i ®iÖn

tö.

Mét trong nh÷ng thuËn lîi mµ chóng ta cã thÓ dù b¸o,

cÇn ph¶i nhËn thÊy, vµ n¾m b¾t ®ã lµ: "Xu híng toµn

cÇu ho¸". NÕu chóng ta nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy mét çch

s©u s¾c th× sÏ thÊy ®îc tÇm quan träng cña ph¸t triÓn th-

57


¬ng m¹i ®iÖn tö. Internet ra ®êi, cïng víi nã lµ th¬ng m¹i

®iÖn tö ¸p dông trong çc lo¹i h×nh kinh doanh lµ mét

trong nh÷ng c«ng cô phôc vô ®¾c lùc cho níc ta tham gia

mét çch m¹nh mÏ h¬n vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ

ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét çch dÔ dµng h¬n. Nhê

th¬ng m¹i ®iÖn tö, çc níc nhá, çc doanh nghiÖp nhÊt lµ

çc doanh nghiÖp giao nhËn víi ®iÒu kiÖn nh níc ta cã thÓ

tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ, giao nhËn hµng hãa quèc

tÕ kh«ng cßn khã kh¨n nh tríc ®©y.

Sù gióp ®ì vµ céng t¸c tõ khu vùc, tõ çc tæ chøc

quèc tÕ còng cã thÓ lµ mét thuËn lîi trong t¬ng lai mµ

chóng ta cã thÓ khai th¸c. NÕu trong khu vùc chóng ta vèn

®îc coi lµ mét khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi,

th× trong giai ®o¹n bíc vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu Internet,

ASEAN còng ®· kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh. NhiÒu níc trong

khu vùc ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt ®¸ng kh©m phôc

vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, Singapore ®· ®îc c¶ thÕ giíi biÕt

®Õn. V× vËy, chóng ta cã thÓ häc tËp, dùa vµo hä vµ kªu

gäi sù gióp ®ì ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö tõ çc níc

trong khu vùc. Çc ch¬ng tr×nh vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö ¸p

dông trong kinh doanh giao nhËn mµ khu vùc ®·, ®ang vµ

sÏ tiÕn hµnh, chóng ta cã thÓ tham gia mét çch tÝch cùc

vµ cïng víi çc níc ®Ò ra çc ph¬ng híng ph¸t triÓn cho c¶

khèi. Sù hîp t¸c m¹nh mÏ sÏ gióp chóng ta cã thÓ tiÕt kiÖm

®îc c¶ nh©n lùc vµ ®Çu t cho th¬ng m¹i ®iÖn tö. Kinh

nghiÖm nµy cã thÓ häc tËp tõ çc níc EU, toµn khèi nµy ®·

cã nh÷ng ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö

chung vµ ¸p dông trong kinh doanh giao nhËn mét çch cã

hiÖu qu¶.

58


XÐt vÒ nguån lùc trong níc: TÝnh cÇn cï vµ th«ng

minh cña d©n téc ViÖt Nam béc lé rÊt râ trong lÜnh vùc

to¸n vµ tin häc. ViÖc ph¸t triÓn çc phÇn mÒm tin häc,

c«ng nghÖ m¹ng vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ch¾c ch¾n sÏ lµ së

trêng cña chóng ta. Khuynh híng nµy ch¾c ch¾n sÏ béc lé

râ h¬n trong vµi n¨m tíi, khi chóng ta hoµ nhËp víi thÕ giíi

m¹nh h¬n trong lÜnh vùc nµy. Cã mét c¬ së ®éi ngò tin

häc v÷ng ch¾c, c«ng nghÖ th«ng tin m¹nh sÏ lµ mét lîi thÕ

lín cho ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö ë níc ta.

Tríc xu thÕ øng dông m¹nh mÏ cña th¬ng m¹i ®iÖn tö

trong giao nhËn hµng hãa cña çc níc trong khu vùc vµ trªn

thÕ giíi, Nhµ níc ta ch¾c ch¾n sÏ ngµy cµng cëi më h¬n,

hç trî m¹nh mÏ h¬n cho khu vùc Internet vµ th¬ng m¹i

®iÖn tö ¸p dông lo¹i h×nh kinh doanh nµy. Çc doanh

nghiÖp giao nhËn cã thÓ nhËn ®îc nh÷ng khuyÕn khÝch u

®·i tõ Nhµ níc vÒ viÖc triÓn khai chiÕn lîc kinh doanh ®iÖn

tö. Chi phÝ truy cËp Internet, cíc ®iÖn tho¹i ch¾c ch½n sÏ

cßn tiÕp tôc gi¶m xuèng, ®iÒu nµy sÏ t¹o ra lîi nhuËn nhiÒu

h¬n cho doanh nghiÖp. Sè ngêi truy cËp Internet t¨ng lªn

sÏ t¹o ra dung lîng thÞ trêng tiªu thô ¶o lín h¬n, çc doanh

nghiÖp cã kh¶ n¨ng t¨ng lîng hµng ho¸ tiªu thô, t¨ng çc

dÞch vô qu¶ng ço, tiÕp thÞ qua Internet kh«ng chØ ë níc

ngoµi mµ ngay t¹i trong níc.

Khung ph¸p lý vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö råi sÏ ®îc h×nh

thµnh, çc giao dÞch ®iÖn tö, chøng tõ ®iÖn tö, ch÷ ký

®iÖn tö sÏ ®îc thõa nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý. M«i trêng ho¹t

59


®éng cho th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ.

§iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ t¹o nhiÒu thuËn lîi vµ lµm cho th-

¬ng m¹i ®iÖn tö ngµy cµng t¨ng lªn ë níc ta.

Trang bÞ kü thuËt ngµy cµng ® îc hoµn thiÖn h¬n.

Ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin n íc ta râ rµng trong nh÷ng

n¨m gÇn ®©y ®· ®¹t ® îc sù t¨ng tr ëng m¹nh mÏ. Xu h íng

nµy ch¾c ch¾n sÏ cßn tiÕp tôc trong nh÷ng n¨m tíi, trong

xu thÕ hîp t¸c, héi nhËp, ®Çu t quèc tÕ nh hiÖn nay. Hµnh

trang kü thuËt hoµn thiÖn h¬n trong t ¬ng lai sÏ t¹o dÔ

dµng h¬n cho th ¬ng m¹i ®iÖn tö ¸p dông çc nghiÖp vô

kinh doanh giao nhËn.

III. KiÕn nghÞ çc gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong

giao nhËn hµng hãa ë viÖt nam.

3.1. Gi¶i ph¸p cña doanh nghiÖp kinh doanh

giao nhËn

3.1.1. Qu¶ng ço, tiÕp thÞ dÞch vô ra thÞ trêng

thÕ giíi

ThiÕt lËp çc ®¹i lý hay thuª çc ph¬ng tiÖn th«ng tin

®¹i chóng ë níc ngoµi ®Ó qu¶ng ço, tiÕp thÞ s¶n phÈm

thêng tèn chi phÝ rÊt lín, ®iÒu mµ ch¼ng mÊy doanh

nghiÖp ViÖt Nam nµo cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Nh vËy qu¶ng

ço qua Internet cã nh÷ng u ®iÓm g× so víi qu¶ng ço

th«ng thêng. Lîi Ých vµ hiÖu qu¶ cña nã ph¶i râ rµng tríc

khi ®Ò xuÊt ¸p dông cho doanh nghiÖp.

NÕu nh xÐt vÒ sè ngêi sö dông, th× toµn thÕ giíi hiÖn

nay cã lÏ sè lîng m¸y thu h×nh lµ lín nhÊt. Do sè ngêi sö

60


dông lín, khiÕn cho truyÒn h×nh trë thµnh mét trong

nh÷ng c«ng cô ®iÖn tö phæ biÕn nhÊt ngµy nay. V× vËy,

nhiÒu ngêi nghÜ r»ng truyÒn h×nh lµ ph¬ng tiÖn qu¶ng

ço h÷u hiÖu nhÊt. Song h¹n chÕ cña nã lµ g×? TruyÒn

h×nh chØ lµ c«ng cô qu¶ng ço viÔn th«ng mét chiÒu. Qua

truyÒn h×nh ngêi mua kh«ng thÓ t×m kiÕm ®îc çc chµo

hµng, kh«ng ®µm ph¸n ®ù¬c víi ngêi b¸n vÒ çc ®iÒu

kho¶n mua b¸n cô thÓ. H¬n n÷a, ngµy nay qua m¸y tÝnh

vµ m¹ng Internet ngêi ta vÉn cã thÓ xem ®îc truyÒn h×nh.

Kh¸c víi truyÒn h×nh, khi qu¶ng ço trªn Internet

doanh nghiÖp cã thÓ t¹o ra ®îc nh÷ng qu¶ng ço hai

chiÒu, kh«ng cã sù t¸ch rêi gi÷a chñ thÓ qu¶ng ço vµ ®èi

tîng mµ qu¶ng ço nh¾m tíi. Qu¶ng ço trªn Internet lµ

qu¶ng ço sèng, nã kh«ng tÜnh nh çc ph¬ng tiÖn qu¶ng

ço kh¸c. Võa qu¶ng ço song l¹i võa lµ thËt khi kh¸ch hµng

cã yªu cÇu g× vÒ s¶n phÈm lËp tøc sÏ ®îc ®¸p l¹i ngay.

Doanh nghiÖp kinh doanh Giao nhËn cã thÓ khai

th¸c viÖc qu¶ng ço qua Internet trªn çc ph¬ng

diÖn sau:

Qu¶ng ço trªn Internet th× còng nh viÖc ®ång thêi

cung cÊp cho kh¸ch hµng mét chµo hµng dÞch vô vµ

nÕu muèn kh¸ch hµng cã thÓ ®Æt hµng sö dông dÞch

vô ngay.

Qu¶ng ço cã kh¶ n¨ng nh¾m vµo tõng ®èi tîng b¹n

hµng mét çch thÝch hîp nhÊt. §Ó khai th¸c ®îc khÝa

c¹nh nµy bé phËn lu tr÷ d÷ liÖu cña doanh nghiÖp ph¶i

61


®îc tæ chøc mét çch hîp lý. Chó ý ®Õn kh¶ n¨ng lu tr÷,

xö lý d÷ liÖu tù ®éng cña m¸y tÝnh.

Kh¶ n¨ng qu¶ng ço víi néi dung th«ng tin chi tiÕt h¬n

tÊt c¶ çc ph¬ng tiÖn qu¶ng ço kh¸c, v× vËy doanh

nghiÖp cã thÓ kÕt hîp gi÷a qu¶ng ço ®¬n thuÇn vµ

cung cÊp th«ng tin cho kh¸ch hµng vÒ m«i trêng ®Çu t

trong níc còng nh cung cÊp mét sè trang Web giíi thiÖu

vÒ ViÖt nam...

Qu¶ng ço trªn Internet lµ qu¶ng ço trªn kh¾p hµnh

tinh víi thêi lîng liªn tôc 24/24h vµo tÊt c¶ çc ngµy.

Cã thÓ tù ®¸nh gi¸ qu¶ng ço cña m×nh b»ng çch xem

sè lît truy cËp cña kh¸ch hµng vµo Website cña doanh

nghiÖp, tõ ®ã ®iÒu chØnh cho thÝch hîp h¬n. §Æc

®iÓm cña qu¶ng ço trªn Internet lµ nÕu nh cã bao

nhiªu lît truy cËp vµo Website th× m¸y tÝnh cã thÓ x¸c

®Þnh ®îc. Qua ®ã doanh nghiÖp cã thÓ tù hoµn thiÖn

çc ch¬ng tr×nh qu¶ng ço cña m×nh.

3.1.2. Nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ trêng thÕ giíi

Nghiªn cøu thÞ trêng thÕ giíi truyÒn thèng cã thÓ

thùc hiÖn b»ng hai ph¬ng ph¸p: Nghiªn cøu t¹i bµn vµ

Nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng (Bµi gi¶ng m«n Marketing Quèc

TÕ - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng). Ngµy nay víi th¬ng m¹i ®iÖn tö

çc doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu hay doanh nghiÖp kinh

doanh giao nhËn nãi riªng ®îc më ra mét ph¬ng ph¸p míi:

hiÖu qu¶ h¬n, tiÕt kiÖm h¬n. Ph¬ng ph¸p nµy lµ: Nghiªn

62


cøu thÞ trêng Quèc tÕ qua Internet. Cã thÓ nãi ph¬ng ph¸p

nµy lµ sù tæng hîp cña c¶ hai ph¬ng ph¸p Nghiªn cøu t¹i

bµn vµ Nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng.

§èi víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu t¹i bµn:

§©y lµ ph¬ng ph¸p ®äc vµ nghiªn cøu tµi liÖu. Nh

vËy, nÕu sö dông Internet sÏ thuËn tiÖn h¬n nhiÒu ph-

¬ng ph¸p thu thËp tµi liÖu qua b¸o chÝ, ®µi ph¸t thanh,

truyÒn h×nh... Internet lµ mét th viÖn ¶o cËp nhËt nhÊt

víi v« vµn çc lo¹i th«ng tin, do ®ã viÖc t×m kiÕm tin tøc

thÞ trêng thÕ giíi trªn Internet lµ cã thÓ thùc hiÖn nhanh

chãng bÊt cø lóc nµo.

Internet cã thÓ ®îc dïng nh mét ph¬ng tiÖn

nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng.

Trªn Internet doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu tra trùc

tiÕp kh¸ch hµng ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi. ViÖc ®iÒu tra

kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua e-mail hoÆc cã

thÓ th«ng qua çc c©u hái ®· ®îc so¹n s½n trªn c¬ së

kinh doanh ¶o cña doanh nghiÖp. Nh÷ng c©u hái mµ khi

kh¸ch hµng tr¶ lêi th× c©u tr¶ lêi ®ã sÏ ®îc tù ®éng

chuyÓn vÒ doanh nghiÖp ngay lËp tøc, ®ång thêi nã l¹i

cã thÓ tù ®éng lu gi÷ nh mét c¬ së d÷ liÖu cña doanh

nghiÖp. §©y lµ tµi s¶n hÕt søc quý b¸u cho doanh

nghiÖp ®Ó cung cÊp s¶n phÈm s¸t víi ®ßi hái cña kh¸ch

hµng, ®èi t¸c.

Nh÷ng lîi Ých nh vËy lµ rÊt râ rµng v× vËy ngêi giao

nhËn cÇn chó träng khai th¸c khÝa c¹nh nµy.

3.1.3. Ký kÕt çc hîp ®ång th¬ng m¹i quèc tÕ.

63


Thùc hiÖn ký kÕt çc hîp ®ång ®iÖn tö lµ vÊn ®Ò

hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®îc vµ sÏ t¹o ra mét c¬ héi lín

cho çc doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô giao nhËn trong

giao th¬ng quèc tÕ (®iÒu nµy cha thÓ ¸p dông trong çc

giao dÞch hîp ®ång trong níc v× ë níc ta cha cã luËt ®iÒu

chØnh vÊn ®Ò nµy). ViÖc thùc hiÖn çc giao dÞch ®µm

ph¸n ký kÕt qua m¹ng Internet cã thÓ ®em l¹i thuËn lîi vµ

hiÖu qu¶ rÊt lín cho doanh nghiÖp, gi¶m chi phÝ vÒ

chuyÓn giao giÊy tê, ®i l¹i, ®µm ph¸n. §Æc biÖt lµ çc hîp

®ång ®¹i lý víi çc h·ng giao nhËn lín trªn thÕ giíi.

Khi ký kÕt çc hîp ®ång cung cÊp dÞch vô quèc tÕ

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, çc doanh nghiÖp cã thÓ tham

chiÕu tíi luËt ®iÒu chØnh ë nh÷ng níc kh¸c hay luËt quèc

tÕ cã quy ph¹m ®iÒu chØnh lÜnh vùc nµy.

Mét sù kiÖn mµ çc doanh nghiÖp níc ta cÇn ph¶i hÕt

søc quan t©m vµ nªn xem xÐt nghiªn cøu kü ®ã lµ çc

®iÒu kho¶n trong E-terms s¾p ®îc ®a ra bëi sù hîp t¸c

gi÷c ICC vµ Nhãm lµm viÖc vÒ thùc tiÔn vÒ th¬ng m¹i

®iÖn tö (Electronic Trade Practices Working Group).

Nh÷ng quy ®Þnh trong E-Terms sÏ t¹o rÊt nhiÒu thuËn lîi

cho viÖc so¹n th¶o çc hîp ®ång trùc tuyÕn. Trong E-

Terms cã rÊt nhiÒu ®iÒu kho¶n mÉu cã thÓ ®îc quy ®Þnh

trong çc hîp ®ång ®iÖn tö. Çc doanh nghiÖp cÇn th«ng

tin thªm vÒ E-Terms liªn hÖ theo email

[email protected].

64

mailto:[email protected]


Trong LuËt mÉu cña Liªn Hîp Quèc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn

tö §iÒu 16 ®Ò cËp ®Õn hîp ®ång vËn t¶i hµng ho¸ ®iÖn

tö. §iÒu 17 tr×nh bµy vÒ çc chøng tõ vËn t¶i trong ®ã nªu

râ r»ng: ë n¬i nµo mµ luËt ph¸p b¾t buéc çc hîp ®ång

vËn t¶i hµng ho¸ ph¶i b»ng v¨n b¶n hay ph¶i b»ng çc tµi

liÖu giÊy tê th× sù ®ßi hái nµy sÏ ®îc ®¸p øng nÕu nh çc

v¨n b¶n tµi liÖu díi d¹ng çc th«ng ®iÖp d÷ liÖu. Th«ng

®iÖp d÷ liÖu “Data Message” ®îc x¸c ®Þnh: §©y lµ th«ng

tin ®îc h×nh thµnh, göi, nhËn hoÆc lu gi÷ b»ng çc ph¬ng

tiÖn ®iÖn tö, quang häc, vµ çc ph¬ng tiÖn cã ý nghÜa t-

¬ng tù bao gåm, nhng kh«ng giíi h¹n ë: Trao ®æi d÷ liÖu

(EDI), th ®iÖn tö (E-mail), ®iÖn tÝn (Telegram), ®iÖn b¸o

(Telex), hoÆc sao chÐp tõ xa (Telecopy). §©y còng lµ

nguån luËt quèc tÕ mµ ngêi giao nhËn cã thÓ tham chiÕu.

Bªn c¹nh viÖc thõa nhËn hîp ®ång ®iÖn tö, ë nh÷ng

níc cã luËt ch÷ ký ®iÖn tö, luËt th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ LuËt

mÉu cña Liªn Hîp Quèc cßn thõa nhËn c¶ nh÷ng b»ng

chøng lµ çc tµi liÖu, phô kiÖn cña hîp ®ång díi d¹ng ®iÖn

tö. Th«ng thêng ®Ó ®i ®Õn mét hîp ®ång th¬ng m¹i quèc

tÕ hoµn chØnh, çc bªn giao dÞch ph¶i tr¶i qua rÊt nhiÒu

çc trao ®æi chøng tõ th¬ng m¹i kh¸c nhau. §ång thêi,

trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång ®iÖn tö, th× còng cã

thÓ ph¸t sinh rÊt nhiÒu çc tµi liÖu ®iÖn tö ch¼ng h¹n nh:

Th«ng b¸o gÆp bÊt kh¶ kh¸ng, ®Ò nghÞ kÐo dµi thêi h¹n

hiÖu lùc hîp ®ång, gia h¹n hîp ®ång, th«ng b¸o giao hµng,

th«ng b¸o ngµy tµu rêi c¶ng, th«ng b¸o dì hµng, ho¸ ®¬n

cíc phÝ .... TÊt c¶ nh÷ng chøng tõ nµy ®Òu ®îc thõa nhËn

gi¸ trÞ ph¸p lý vµ cã thÓ xem nh lµ mét b»ng chøng ®Ó

65


chøng minh thùc hiÖn hîp ®ång t¹i Toµ ¸n. V× vËy çc

doanh nghiÖp Ngo¹i Th¬ng cã thÓ hoµn toµn yªn t©m ký

kÕt vµ thùc hiÖn hoµn chØnh mét hîp ®ång ®iÖn tö trong

th¬ng m¹i quèc tÕ.

3.1.4. Trao ®æi tµi liÖu, chøng tõ víi b¹n hµng

níc ngoµi

§©y lµ khÝa c¹nh mµ doanh nghiÖp giao nhËn cÇn

ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ giao dÞch.

Çc trao ®æi trong th¬ng m¹i quèc tÕ, khi çc chñ thÓ ë

nh÷ng níc cã kho¶ng çch xa nhau, thêng rÊt tèn kÐm chi

phÝ vµ thêi gian nÕu sö dông çc ph¬ng ph¸p trao ®æi

th«ng thêng nh bu ®iÖn, ®iÖn tho¹i, fax... h¬n n÷a l¹i

kh«ng truyÒn t¶i ®îc mét lîng th«ng tin, tµi liÖu lín. Víi th-

¬ng m¹i ®iÖn tö, çc doanh nghiÖp giao nhËn cã thÓ lîi

dông Internet nh mét ph¬ng thøc hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó tiÕn

hµnh çc trao ®æi nµy, nhê vµo çc chøc n¨ng xö lý vµ lu

tr÷ cña m¸y tÝnh, kh¶ n¨ng lu©n chuyÓn th«ng tin tèc ®é

cao vµ chi phÝ rÎ.

Song mét vÊn ®Ò g©y e ng¹i cho çc doanh nghiÖp

khi trao ®æi çc tµi liÖu quan träng trªn Internet, ®ã lµ

hiÖu lùc ph¸p lý cña nã. ë níc ta cha cã quy chÕ nµo chÝnh

thøc thõa nhËn vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn, çc doanh nghiÖp

giao nhËn cã thÓ dùa vµo nguån luËt quèc tÕ ®iÒu chØnh

lÜnh vùc nµy. HiÖn nay, hÇu hÕt çc luËt vÒ th¬ng m¹i

®iÖn tö ®Òu thõa nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña çc tµi liÖu

®iÖn tö. C¶ ngêi göi vµ ngêi nhËn çc tµi liÖu nµy kh«ng

66


thÓ tõ chèi hiÖu lùc ph¸p lý cña nã vµ còng kh«ng thÓ tõ

chèi r»ng m×nh ®· göi hay ®· nhËn tµi liÖu ®ã.

3.1.5. TiÕp cËn chÝnh s¸ch, quy ®Þnh xuÊt

kh©ñ, nhËp kh©ñ cña níc ngoµi.

B»ng viÖc truy cËp tíi çc ®Þa chØ thuéc çc trung

t©m th¬ng m¹i ë níc ngoµi, ngêi giao nhËn cã thÓ thu thËp

®îc çc quy ®Þnh cña thÞ trêng ®ã vÒ xuÊt nhËp kh©ñ

nh: chÝnh s¸ch vÒ thuÕ xuÊt nhËp kh©ñ, chÝnh s¸ch

khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu v.v...

§©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt quan träng ®èi víi mét doanh

nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn thÞ trêng vµ ngêi giao nhËn sÏ

cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ thÞ trêng quèc tÕ

cho kh¸ch hµng mét çch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp .

3.1.6. Sö dông th ®iÖn tö trong çc ho¹t ®éng

giao nhËn ngo¹i th¬ng

Th ®iÖn tö lµ øng dông réng r·i nhÊt cña Internet vµ

th¬ng m¹i ®iÖn tö. Trong giao nhËn ngo¹i th¬ng khi

kho¶ng çch ®Þa lý gi÷a ngêi giao nhËn vµ kh¸ch hµng rÊt

lín th× th ®iÖn tö cµng thÓ hiÖn u thÕ cña m×nh do chi

phÝ h¹ vµ tÝnh kÞp thêi. Sö dông th ®iÖn tö cã thÓ thay

thÕ ®îc hoµn toµn nh÷ng giao dÞch th«ng thêng. Ngoµi ra

díi ®©y xin ®Ò xuÊt mét sè øng dông kh¸c cña th ®iÖn tö

trong çc øng dông cña çc nghiÖp vô Ngo¹i th¬ng nãi

chung vµ giao nhËn nãi riªng:

Dïng th ®iÖn tö ®Ó ®µm ph¸n víi b¹n hµng níc ngoµi

67


§µm ph¸n th«ng thêng ®îc thùc hiÖn díi 3 h×nh thøc,

®µm ph¸n b»ng gÆp mÆt trùc tiÕp, ®µm ph¸n b»ng ®iÖn

tho¹i vµ ®µm ph¸n b»ng th. Trong ®µm ph¸n b»ng gÆp

mÆt trùc tiÕp th× rÊt tèn kÐm vÒ chi phÝ ®i l¹i, chi phÝ

chuÈn bÞ, ®ång thêi chËm vÒ mÆt thêi gian. §µm ph¸n

b»ng ®iÖn tho¹i gi÷a nh÷ng níc kh¸c nhau còng hªt søc

tèn kÐm, víi nh÷ng vÊn ®Ò lín phøc t¹p th× kh«ng thÓ sö

dông ®iÖn tho¹i ®Ó ®µm ph¸n, h×nh thøc nµy phæ biÕn

víi nh÷ng vÊn ®Ò nhá ®¬n gi¶n. Ph¬ng ph¸p ®µm ph¸n

b»ng th ®¶m b¶o chi tiÕt, cã thêi gian ®Ó suy nghÜ kü l-

ìng song l¹i hÕt søc chËm ch¹p mÊt thêi gian chê ®îi h¬n

n÷a chi phÝ còng rÊt lín.

Sö dông th ®iÖn tö trong ®µm ph¸n quèc tÕ mang l¹i

rÊt nhiÒu lîi Ých cho ngêi giao nhËn. Nh÷ng u ®iÓm næi

bËt cña ph¬ng thøc nµy lµ:

Cã thÓ chuÈn bÞ mét çch kü lìng tríc khi ®µm

ph¸n. ¦u ®iÓm nµy còng gièng nh ®µm ph¸n b»ng th

th«ng thêng.

§¶m b¶o nhanh chãng. Th ®iÖn tö ®îc truyÒn víi

tèc ®é ®iÖn tho¹i. ¦u ®iÓm nµy còng gièng nh ®µm

ph¸n b»ng ®iÖn tho¹i.

TiÕt kiÖm h¬n tÊt c¶ 3 h×nh thøc trªn.

Cã thÓ xem xÐt kü lìng th ®iÖn tö cña cña ®èi t¸c.

Göi th ®iÖn tö cã thÓ göi kÌm c¶ ©m thanh, h×nh

¶nh mét çch liªn tôc. Do vËy nã còng cã nh÷ng u

®iÓm cña h×nh thøc ®µm ph¸n b»ng gÆp mÆt trùc

tiÕp.

68


Dïng ®Ó göi chµo hµng:

§Æc ®iÓm cña th ®iÖn tö lµ chØ cÇn göi mét lÇn cã

thÓ ®Õn ®îc rÊt nhiÒu ®Þa chØ. V× vËy cã thÓ sö dông

Email ®Ó göi chµo hµng tíi nhiÒu kh¸ch hµng cïng mét lóc.

Göi çc tµi liÖu th¬ng m¹i kh¸c:

Víi tÝnh n¨ng nhanh kÞp thêi, kh«ng cã sù kh¸c biÖt

gi÷a trong níc vµ quèc tÕ cña th ®iÖn tö mµ nã cã thÓ ®îc

sö dông ®Ó göi çc th«ng b¸o vÒ hµng h¶i, thêi gian vËn

chuyÓn, ngµy dù kiÕn hµng ho¸ tíi, sè lîng hµng giao...

®¶m b¶o nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ chi tiÕt.

3.2. Gi¶i ph¸p cña chÝnh phñ:

Qua nghiªn cøu th¬ng m¹i ®iÖn tö ë phÇn trªn cho

chóng ta thÊy tÇm quan träng ®Æc biÖt cña th¬ng m¹i

®iÖn tö, t×nh h×nh ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö trong

giao nhËn hµng hãa. §Ó th¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung vµ ¸p

dông trong giao nhËn hµng hãa nãi riªng ë níc ta kh«ng bÞ

tôt hËu, ngoµi nhËn thøc cña çc doanh nghiÖp, ç nh©n

th× Nhµ níc ®ãng mét vai trß quyÕt ®Þnh th«ng qua sù

®Çu t, khuyÕn khÝch, hç trî, ®Þnh híng vµ chÝnh s¸ch.

Nh÷ng nç lùc mµ chóng ta ®· thùc hiÖn thùc sù cßn cha

®ñ ®Ó cã thÓ t¹o ra sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña th¬ng m¹i

®iÖn tö.

Trªn c¬ së ®iÒu kiÖn thùc tiÔn ë níc ta kÕt hîp víi mét

sè kinh nghiÖm ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö cña çc níc,

céng víi mong muèn cña kho¸ luËn lµ níc ta cã thÓ bíc vµo

nÒn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i sè ho¸ trong thÕ kû tíi mét çch

69


thµnh c«ng, theo kÞp sù ph¸t triÓn cña çc níc trong khu

vùc vµ trªn thÕ giíi, l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ níc cÇn cã

nh÷ng hç trî nh:

3.2.1. T¹o khu«n khæ ph¸p lý cho th¬ng m¹i

®iÖn tö ë níc ta

Cho ®Õn nay chóng ta cha hÒ cã mét v¨n b¶n ph¸p lý

nµo vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. MÆc dï trªn thùc tÕ, chóng ta

®· cã mét sè v¨n b¶n ph¸p lý vÒ qu¶n lý m¹ng Internet nh-

ng ®ã chØ lµ nh÷ng quy chÕ thiªn vÒ tÝnh kiÓm so¸t viÖc

sö dông Internet. QuyÕt ®Þnh 136/ TTg ngµy 05 th¸ng 3

n¨m 1997 cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ viÖc thµnh lËp Ban

®iÒu phèi quèc gia vÒ m¹ng Internet. Hai c«ng v¨n cña

Thñ tíng chÝnh phñ vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, míi chØ dõng l¹i

ë viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thuéc c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng,

c¬ së vËt chÊt kü thuËt, hoµn toµn cha ph¶i lµ chç dùa

ph¸p lý cho çc chñ thÓ ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö.

HiÖn nay ë níc ta th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang ®îc h×nh

thµnh vµ ch¾c ch¾n sÏ ngµy cµng ®îc øng dông réng r·i

trong t¬ng lai. Cïng víi sù h×nh thµnh cña th¬ng m¹i ®iÖn

tö th× cã rÊt nhiÒu çc mèi quan hÖ cÇn ph¶i ®îc ®iÒu

chØnh.

Cã thÓ nãi chõng nµo cha cã hµnh lang ph¸p lý, cha

®îc thõa nhËn tÝnh hîp ph¸p th× cha thÓ ra ®êi ®îc th¬ng

m¹i ®iÖn tö. Râ rµng ®iÒu nµy lµ hoµn toµn chÝnh x¸c. ë

níc ta "Sèng vµ lµm viÖc theo hiÕn ph¸p vµ ph¸p

luËt", nh vËy nÕu nh níc ta cha cã ph¸p luËt cho th¬ng m¹i

70


®iÖn tö th× cha thÓ coi lµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®îc h×nh

thµnh theo ®óng nghÜa cña nã.

ChÝnh v× vËy viÖc chuÈn bÞ hµnh lang ph¸p lý cho

th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Khung ph¸p lý lµ

m«i trêng chÝnh thøc ho¸, hîp ph¸p ho¸ ho¹t ®éng cña çc

chñ thÓ. M«i trêng Êy ph¶i ®¬n gi¶n, nhÊt qu¸n, tèi thiÓu,

vµ cã thÓ tiªn liÖu ®îc. §©y lµ mét c«ng cô ®Ó b¶o vÖ

quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä. V× vËy cã ban hµnh mét

hµnh lang ph¸p luËt th× th¬ng m¹i ®iÖn tö míi cã chç dùa

®Ó ph¸t triÓn.

Trªn c¬ së thùc tiÔn ViÖt Nam vµ xem xÐt mét sè

quy ®Þnh vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö ë mét sè níc, khu vùc vµ

quèc tÕ kho¸ luËn cã nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ quan ®iÓm vµ

ph¬ng híng cho viÖc h×nh thµnh khung ph¸p lý cho th¬ng

m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam.

§Ó cã thÓ t¹o mét chç dùa tríc m¾t cho th¬ng m¹i

®iÖn tö tríc khi ban hµnh ®iÒu luËt chÝnh thøc. Nhµ níc

nªn ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ viÖc c«ng nhËn gi¸ trÞ

ph¸p lý cña çc d÷ liÖu tµi liÖu ®iÖn tö. §iÒu nµy sÏ t¹o

t©m lý tin tëng cho çc doanh nghiÖp khi ¸p dông th¬ng

m¹i ®iÖn tö hiÖn nay, ®Æc biÖt trong çc ho¹t ®éng giao

dÞch ®èi ngo¹i.

§¶m b¶o tÝnh ®ång bé cña luËt ph¸p

Khi ®Æt ra nh÷ng quy chÕ vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö th×

vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé cña

71


luËt ph¸p. LuËt ph¸p ë níc ta tõ tríc, vèn ®îc thiÕt kÕ

®Ó ®iÒu chØnh cho th¬ng m¹i cha tÝnh ®Õn th¬ng

m¹i ®iÖn tö. V× vËy çc luËt hiÖn cã cña chóng ta ®ßi

hái ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ l¹i, ®¶m b¶o r»ng çc quy chÕ vÒ

th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng bÞ ph¸ vì bëi nh÷ng quy ®Þnh

cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. HiÖn nay hÇu hÕt çc v¨n b¶n

ph¸p luËt cña chóng ta ®Òu cã çch hiÓu vÒ "V¨n b¶n

®îc ký""Tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n""Chøng tõ gèc"...

kh«ng phï hîp víi thêi ®¹i th¬ng m¹i ®iÖn tö. Do ®ã

cïng víi viÖc ban hµnh khung ph¸p lý cho th¬ng m¹i

®iÖn tö cÇn ph¶i tÝnh ®Õn lo¹i bá nh÷ng quy ®Þnh

trªn. "Ký""V¨n b¶n""Gèc" cÇn gi¶i thÝch râ lµ nh thÕ nµo

trong m«i trêng th¬ng m¹i ®iÖn tö v× nÕu kh«ng sÏ

g©y ra sù kh«ng æn ®Þnh trong çc quy chÕ vµ hiÖu

lùc cña çc tµi liÖu ®iÖn tö.

§¶m b¶o tÝnh hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.

Th¬ng m¹i ®iÖn tö cã tÝnh toµn cÇu rÊt cao bëi nã xuÊt

hiÖn tõ mét ph¬ng tiÖn th«ng tin toµn cÇu Internet.

TÝnh quèc tÕ cña nã, ®ßi hái çc chÕ ®Þnh ph¸p lý

còng cÇn hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ®iÒu chØnh lÜnh vùc

nµy, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a nh÷ng ngêi mua vµ

ngêi b¸n ë çc quèc gia kh¸c nhau. V× vËy khi nghiªn

cøu ®a ra çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö

cÇn ph¶i xem xÐt kü ®ã lµ çc ®iÒu luËt cã liªn quan,

cña çc tæ chøc quèc tÕ, khu vùc vµ nh÷ng níc ph¸t

triÓn kh¸c. HiÖn nay nguån luËt ®Æc biÖt quan träng

mµ chóng ta cÇn nghiªn cøu rÊt kü ®ã lµ: LuËt mÉu cña

Liªn Hîp Quèc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. LuËt nµy ®îc xem

72


lµ mét ®Þnh híng quèc tÕ cho çc quy chÕ vÒ th¬ng

m¹i ®iÖn tö mµ níc ta cã thÓ tham kh¶o, ¸p dông.

Nªn ban hµnh riªng mét ®¹o luËt cho th¬ng m¹i

®iÖn tö ë níc ta.

HiÖn nay cã mét sè quan ®iÓm cho r»ng th¬ng m¹i

®iÖn tö nªn ®îc chØ ë møc NghÞ ®Þnh. TÝnh phøc t¹p

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng quy

®Þnh míi, nh÷ng quy ®Þnh phøc t¹p h¬n. §èi víi th¬ng

m¹i ®iÖn tö kh«ng chØ liªn quan ®¬n thuÇn ®Õn khÝa

c¹nh th¬ng m¹i mµ cßn khÝa c¹nh kü thuËt. Mét khi ®·

thõa nhËn çc tµi liÖu ®iÖn tö, chøng tõ ®iÖn tö, ch÷

ký ®iÖn tö, hîp ®ång ®iÖn tö... th× cã thÓ nãi lµ vÒ

c¨n b¶n çc quy ®Þnh cã hiÖu lùc, çch gi¶i quyÕt ph¸p

lý tríc ®©y ®· bÞ thay ®æi. HiÖu lùc cña çc chÕ ®Þnh

ph¸p lý cßn ph¶i ®îc hç trî, ®¶m b¶o b»ng nh÷ng c«ng

nghÖ khoa häc, ch¼ng h¹n nh ch÷ ký ®iÖn tö, an toµn

tµi liÖu ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng khoa häc mËt m·. HiÖn

nay ë hÇu hÕt çc níc ®Òu ®Ó riªng luËt cho th¬ng m¹i

®iÖn tö, thËm chÝ nhiÒu níc cßn cã c¶ luËt riªng vÒ ch÷

ký ®iÖn tö. V× vËy nªn ®Ó riªng luËt th¬ng m¹i ®iÖn

tö vµ luËt th¬ng m¹i. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n tríc

m¾t níc ta cã thÓ xem xÐt kh¶ n¨ng ®a çc quy ®Þnh

vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö vµo mét Ch¬ng trong LuËt th¬ng

m¹i.

3.2.2. N©ng cÊp h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ

truyÒn th«ng quèc gia.

73


- Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam cÇn

nghiªn cøu tiÕn hµnh n©ng cÊp hÖ thèng truyÒn

th«ng quèc gia lªn ngang tÇm víi çc níc trung

b×nh trong khu vùc ASEAN.

- Gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi çc lo¹i linh kiÖn m¸y

tÝnh

- X©y dùng chÝnh s¸ch u ®·i vÒ thuÕ cho çc doanh

nghiÖp s¶n xuÊt linh kiÖn vµ l¾p r¸p thiÕt bÞ c«ng

nghÖ th«ng tin.

- Gi¶m cíc sö dông Internet xuèng ngang b»ng hoÆc

thÊp h¬n so víi gi¸ cíc trung b×nh cña çc níc

ASEAN.

- KhuyÕn khÝch çc ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt víi

níc ngoµi, ®Çu t vµo níc ta trong lÜnh vùc c«ng

nghÖ th«ng tin.

- LËp dù ¸n nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt çc lo¹i s¶n phÈm

mËt m· (trong ®ã cã m· khãa c«ng khai (PKI) nh»m

®¸p øng yªu cÇu sö dông cho hÖ thèng th¬ng m¹i

®iÖn tö.

3.2.3. Xóc tiÕn çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ

n©ng cao nhËn thøc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö.

Mét trong nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt cho th¬ng m¹i ®iÖn

tö ë ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò ®µo t¹o vµ n©ng cao nhËn thøc

vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. NÕu xÐt thùc tr¹ng hiÖn nay cña

chóng ta vÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o nh©n lùc cho th¬ng m¹i

®iÖn tö th× qu¶ lµ mét vÊn ®Ò rÊt ®¸ng b¸o ®éng.

74


HiÖn nay hÇu hÕt çc sinh viªn ë níc ta, ®éi ngò tri

thøc tiÕp qu¶n x· héi trong t¬ng lai, ngay c¶ víi nh÷ng sinh

viªn ®îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh tin häc còng nhiÒu ngêi

cßn cha hiÓu Internet lµ g×, th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ g×. §©y

vÉn cßn lµ mét c«ng cô xa vêi. Trong khi ë nh÷ng níc tiªn

tiÕn, Internet ®îc truy cËp miÔn phÝ th× ë níc ta ngay c¶

m¸y tÝnh nhiÒu sinh viªn còng kh«ng cã, thùc hµnh ë trêng

th× eo hÑp, çc m¸y tÝnh ë trêng häc th× thËm chÝ còng

ch¼ng cã hoµ m¹ng Internet. VÊn ®Ò nµy, ë níc ta cho

®Õn nay vÉn ph¶i chê vµo con m¾t mñi lßng cña ngêi níc

ngoµi ch¼ng h¹n nh kÕ ho¹ch hç trî Internet cña h·ng Intel

gióp trêng ®¹i häc kü thuËt d©n lËp thµnh phè Hå ChÝ

Minh gióp sinh viªn ®îc truy cËp Internet miÔn phÝ.

NÕu chóng ta cø ®Ó t×nh tr¹ng nµy diÔn ra th× cã lÏ

cßn rÊt l©u sau ViÖt Nam míi cã thÓ hoµ nhËp vµo th¬ng

m¹i ®iÖn tö toµn cÇu.

ThiÕt nghÜ ®©y lµ mét vÊn ®Ò ph¶i nhËn ®îc sù

quan t©m gióp ®ì cña Nhµ níc mét çch thiÕt thùc vµ

m¹nh mÏ, ®Ó chóng ta cã thÓ cã ®îc líp ngêi tíi ®©y cã

®ñ kh¶ n¨ng lµm chñ c«ng nghÖ vµ tham gia tÝch cùc vµo

th¬ng m¹i ®iÖn tö. Theo quan ®iÓm cña kho¸ luËn, ph¬ng

híng hç trî cña Nhµ níc nªn tËp trung vµo mét sè khÝa c¹nh

sau:

Thø nhÊt: Hç trî çc trêng ®¹i häc thùc hiÖn dù ¸n: Çc

m¸y tÝnh ë trêng dµnh cho sinh viªn thùc hµnh ®îc nèi

m¹ng Internet. Kü n¨ng sö dông Internet sÏ quyÕt ®Þnh

sù tiÕp cËn víi th¬ng m¹i ®iÖn tö. Çc sinh viªn khi thùc

75


tËp tin häc t¹i trêng cã thÓ ®îc phÐp truy cËp Internet

theo thêi lîng quy ®Þnh.

Thø hai: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch: Hç trî sinh viªn truy cËp

Internet t¹i nhµ: NÕu nh sinh viªn nµo tù trang bÞ ®îc

m¸y tÝnh vµ cã mong muèn nèi m¹ng Internet. Nhµ níc

khi ®ã sÏ cho çc sinh viªn nµy hëng phÝ u ®·i truy cËp

Internet.

Thø ba: Më çc líp ®µo t¹o ng¾n h¹n cho nh÷ng ngêi cã

nhu cÇu, çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc çn bé

®ang lµm viÖc trong çc c¬ quan hµnh chÝnh, doanh

nghiÖp Nhµ níc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ Internet vµ

th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ kü n¨ng lµm viÖc trªn m¹ng m¸y

tÝnh. §ång thêi khuyÕn khÝch t nh©n më nh÷ng líp nh

vËy.

Thø t : Giao cho Bé Th¬ng m¹i chñ tr× phèi hîp víi çc

Bé, ngµnh, çc viÖn nghiªn cøu x©y dùng ch¬ng tr×nh

n©ng cao nhËn thøc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ kü n¨ng

øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cho çn bé tÊt c¶ çc Bé,

ngµnh vµ doanh nghiÖp.

Thø n¨m: Phæ biÕn réng r·i vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn

b¸o chÝ, truyÒn h×nh vµ çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng kh¸c. Cã c¬ quan gi¶i ®¸p th¾c m¾c vÒ kü thuËt

vµ çc ph¸p lý khi çc doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng

tham gia th¬ng m¹i ®iÖn tö.

76


Thø s¸u: Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o çc doanh nghiÖp sö

dông th¬ng m¹i ®iÖn tö nh mét c«ng cô kinh doanh míi

bªn c¹nh çc c«ng cô kinh doanh truyÒn thèng.

3.2.4. Nhµ níc nªn ®ãng vai trß tÝch cùc h¬n

trong viÖc xóc tiÕn h×nh thµnh mét hÖ thèng thanh

to¸n ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.

§Ó cã thÓ ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö mét çch toµn

diÖn, ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö

hoµn chØnh. Cho ®Õn nay, thanh to¸n ®iÖn tö ë ViÖt Nam

mÆc dï ®· cã sù quan t©m ®Çu t cña chÝnh phñ, song

kho¶n ®Çu t nµy cßn qu¸ h¹n chÕ ®Ó cã thÓ t¹o ra

nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ ®èi víi mét hÖ thèng thanh

to¸n cßn qu¸ l¹c hËu nh ë níc ta.

§Ó chuÈn bÞ mét c¬ së v÷ng ch¾c cho nh÷ng øng

dông réng r·i cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, Nhµ níc nªn ®Çu t hç

trî m¹nh mÏ h¬n n÷a theo çc híng sau ®©y:

Thø nhÊt: Hç trî, ®Çu t, vµ khuyÕn khÝch trong viÖc

hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng ng©n hµng vµ n©ng cao nhËn

thøc. §Çu t ph¸t triÓn nh÷ng øng dông vÒ c«ng nghÖ

th«ng tin trong ho¹t ®éng ng©n hµng. Hç trî ®µo t¹o çc

çn bé ng©n hµng n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc vÒ m¹ng

vµ c«ng nghÖ th«ng tin. N©ng cao nhËn thøc cho chÝnh

çc ng©n hµng, chÝnh hä ph¶i thÊy ®îc nh÷ng lîi Ých,

tÇm quan träng trong viÖc khÈn tr¬ng chuÈn bÞ h×nh

thøc thanh to¸n nµy.

77


Thø hai: Hç trî cho çc ng©n hµng trong viÖc ®Èy m¹nh

h×nh thøc thanh to¸n dïng thÎ ë ViÖt Nam. TËp trung

phèi hîp víi çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng trong

viÖc phæ biÕn nh÷ng lîi Ých cña viÖc thanh to¸n thÎ ®Ó

khuyÕn khÝch sö dông réng r·i trong nh©n d©n.

Thø 3: T¹o hµnh lang ph¸p lý, chç dùa cho ho¹t ®éng

thanh to¸n ®iÖn tö ®Ó khuyÕn khÝch çc ng©n hµng ¸p

dông. Hoµn c¶nh míi th× cÇn ph¶i cã nh÷ng quy chÕ

míi. Khi xem xÐt nghiªn cøu hµnh lang ph¸p lý cho thanh

to¸n ®iÖn tö còng cÇn lu ý th«ng lÖ quèc tÕ trong lÜnh

vùc nµy.

3.2.5. VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin vµ b¶o ®¶m an

ninh, an toµn trong th¬ng m¹i ®iÖn tö.

Tæ chøc thùc hiÖn tèt Ph¸p lÖnh C¬ yÕu ®· ®îc Uû

ban thêng vô Quèc héi th«ng qua ngµy 4/4/2001, nhanh

chãng ban hµnh NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ thi hµnh Ph¸p

lÖnh C¬ yÕu vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng nghiªn cøu, s¶n xuÊt,

sö dông mËt m· ®Ó b¶o vÖ th«ng tin kh«ng thuéc bÝ mËt

Nhµ níc nh»m thóc ®Èy vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mËt m· th-

¬ng m¹i ph¸t triÓn. Ban C¬ yÕu ChÝnh phñ chñ tr× x©y

dùng chÝnh s¸ch mËt m· quèc gia vµ h¹ tÇng mËt m· khãa

c«ng khai (PKI) sö dông trong th¬ng m¹i ®iÖn tö; phèi hîp

víi Ng©n hµng Nhµ níc nghiªn cøu vÒ “tiÒn ®iÖn tö”. Cã

chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t cho nghiªn cøu, s¶n xuÊt

çc lo¹i s¶n phÈm mËt m· cña ViÖt Nam ®¸p øng cho yªu

cÇu b¶o mËt th«ng tin trong th¬ng m¹i ®iÖn tö.

78


3.2.6. B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ ngêi tiªu dïng.

Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng chñ tr× phèi hîp

víi çc Bé Ngµnh liªn quan nghiªn cøu viÖc chÊp nhËn vµ

tham gia çc HiÖp íc cña Tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi

(WIPO).

Rµ so¸t çc v¨n b¶n ph¸p lý hiÖn hµnh vÒ b¶o vÖ së

h÷u trÝ tuÖ vµ ngêi tiªu dïng, söa ®æi cho phï hîp víi øng

dông trong th¬ng m¹i ®iÖn tö.

3.2.7. Çc vÊn ®Ò tµi chÝnh vµ thuÕ trong th¬ng

m¹i ®iÖn tö

Bé Tµi chÝnh phèi hîp víi çc c¬ quan cã liªn quan tham

kh¶o kinh nghiÖm cña çc níc tiªn tiÕn trong khu vùc vµ

çc dù ¸n thö nghiÖm, nghiªn cøu x©y dùng çc chÝnh

s¸ch tµi chÝnh vµ thuÕ trong th¬ng m¹i ®iÖn tö.

3.2.8. Thµnh lËp mét Website tËp hîp tÊt c¶ çc

doanh nghiÖp kinh doanh giao nhËn t¹i ViÖt nam.

HiÖp héi giao nhËn kho vËn ViÖt nam VIFFAS (Vietnam

Freight Forwarders Association) nªn ®øng ra thµnh lËp mét

Website cã tÝnh chÊt lµ mét sîi d©y liªn kÕt çc doanh

nghiÖp kinh doanh giao nhËn cña ViÖt Nam víi çc hiÖp héi

giao nhËn kh¸c hay kh¸ch hµng trªn toµn thÕ giíi.

Website sÏ tËp hîp tÊt c¶ çc doanh nghiÖp giao nhËn

vµ sÏ cã mét gãc tra cøu çc ngµnh nghÒ còng nh doanh

nghiÖp xuÊt kh©ñ, nhËp kh©ñ cña ViÖt Nam. §Þa chØ cña

Website nµy sÏ ®îc phæ biÕn trªn kh¾p çc c«ng cô t×m

kiÕm toµn cÇu, Yahoo, Excite, Altavista, Lycos... ®ång thêi

t¹o çc liªn kÕt víi çc Website næi tiÕng cña thÕ giíi. Qua

79


®©y çc doanh nghiÖp Giao nhËn ViÖt Nam cã thÓ ®Èy

m¹nh viÖc qu¶ng ço dÞch vô, ®ång thêi qua ®ã truyÒn b¸

mét çi nh×n toµn diÖn cña níc ngoµi vÒ sù ph¸t triÓn cña

nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, tiÒm n¨ng ViÖt Nam. Mét mÆt ®Èy

m¹nh sù ph¸t triÓn cña dÞch vô, mÆt kh¸c çc nhµ ®Çu t

quèc tÕ khi truy cËp vµo ®©y sÏ hiÓu biÕt kü h¬n vÒ m«i

trêng ®Çu t ViÖt Nam vµ thóc ®Èy ®Çu t níc ngoµi. Trªn

Website nµy còng t¹o çc liªn kÕt tíi çc Website cña çc c¬

quan kinh tÕ th¬ng m¹i kh¸c, ch¼ng h¹n nh Khu c«ng

nghiÖp, Khu chÕ xuÊt v.v..

Ph¬ng ¸n nµy, cã thÓ ¸p dông cho çc bé ngµnh kh¸c.

Ch¼ng h¹n nh Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t sÏ thiÕt lËp mét trang

chñ tËp hîp tÊt c¶ çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc

ngoµi vµ giíi thiÖu m«i trêng ®Çu t t¹i ViÖt Nam. Bé N«ng

NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n còng sÏ cã mét trang chñ

tËp hîp çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng vÒ lÜnh vùc n«ng

nghiÖp, n«ng th«n.... Gi¶i ph¸p nµy sÏ gióp cho çc ®èi t¸c

níc ngoµi vµ çc doanh nghiÖp trong níc tiÕp cËn, t×m

hiÓu nhau dÔ dµng h¬n rÊt nhiÒu so víi t×nh tr¹ng lén xén

nh hiÖn nay.

* Tuy nhiªn, chóng ta còng kh«ng nªn phñ ®Þnh

nh÷ng g× §¶ng vµ Nhµ níc ®· hÕt søc cè g¾ng thÓ hiÖn

quyÕt t©m thóc ®Èy ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t

triÓn, ®· c«ng bè mét lo¹t çc chØ thÞ, nghÞ quyÕt, quyÕt

®Þnh nh»m ®éng viªn, thóc ®Èy vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho

c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn.

80


ChÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè 211/TTg ngµy

07/04/1995 phª duyÖt kÕ ho¹ch tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn

c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam cho ®Õn n¨m 2000.

QuyÕt ®Þnh sè 212/TTg ngµy 06/05/1994 vµ quyÕt

®Þnh sè 154/TTg ngµy 11/03/1995 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc

thµnh lËp Ban chØ ®¹o Ch¬ng tr×nh quèc Gia vÒ c«ng

nghÖ th«ng tin. Ban chØ ®¹o Ch¬ng tr×nh Quèc gia vÒ

c«ng nghÖ th«ng tin triÓn khai ho¹t ®éng giai ®o¹n 1996-

1999.

Ngµy 11/05/1999 ChÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè

123/1999/Q§-TTg thµnh lËp Ban chØ ®¹o Ch¬ng tr×nh Kü

thuËt-Kinh tÕ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin (ChÝnh phñ ®· ra

QuyÕt ®Þnh sè 192/1999/Q§-TTg ngµy 20/9/1999 gi¶i thÓ

Ban chØ ®¹o Ch¬ng tr×nh Quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng

tin).

Ngµy 05/06/2000 ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ quyÕt sè

07/2000/NQ-CP vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp

phÇn mÒm giai ®o¹n 2000-2005.

Th¸ng 10/2000 Bé ChÝnh trÞ ®· ra chØ thÞ 58CT/T¦ vÒ

®Èy m¹nh øng dông ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin phôc

vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. TiÕp theo ®ã

th¸ng 11/2000 Thñ tíng ®· ra quyÕt ®Þnh 128/2000/Q§-

TTg vÒ mét sè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch

®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm.

81


T¹i çc Bé, Ngµnh, çc Héi Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng

®· cã nhiÒu ho¹t ®éng phèi hîp víi çc c«ng ty ®a quèc

gia, c«ng ty tin häc hµng ®Çu trong níc t¹o ra çc diÔn

®µn trao ®æi, thóc ®Èy ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ

çc dù ¸n cô thÓ ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn øng dông th-

¬ng m¹i ®iÖn tö trong çc lÜnh vùc ngo¹i th¬ng, ®Æc biÖt

lµ ho¹t ®éng giao nhËn hµng hãa.

Ngµy 06/06/2000 t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ ngµy

09/06/2000 t¹i Hµ Néi, çc h·ng Compaq, Intel vµ VASC ®·

tæ chøc héi th¶o “Intel ®éng lùc cho sù thµnh c«ng cña

b¹n trong trµo lu kinh doanh ®iÖn tö”. Çc chñ ®Ó ®îc nªu

ra lµ çc gi¶i ph¸p cã liªn quan tíi kinh doanh ®iÖn tö vµ

th¬ng m¹i ®iÖn tö trong nÒn kinh tÕ míi. Intel ViÖt Nam

dù b¸o doanh thu th¬ng m¹i thùc hiÖn qua th¬ng m¹i ®iÖn

tö vµo n¨m 2004 trªn toµn cÇu lµ 7292 tû USD. C«ng ty

ph¸t triÓn phÇn mÒm VASC ®a ra çc gi¶i ph¸p gióp triÓn

khai th¬ng m¹i ®iÖn tö cho çc doanh nghiÖp vµ hiÖn

tr¹ng th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam.

T¹i H¶i Phßng ngµy 17/04/2000, Trung t©m tin häc Bu

®iÖn vµ c«ng ty Intel ®· phèi hîp tæ chøc buæi Héi th¶o

mang tªn “Th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn thÕ giíi vµ triÓn väng t¹i

ViÖt Nam”, vÊn ®Ò ®îc quan t©m nhiÒu trong Héi th¶o lµ

sù ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ x©y

dùng mét khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö

t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay, ngoµi h¹ tÇng truy cËp Internet, Bu

®iÖn H¶i phßng ®ang cã kÕ ho¹ch x©y dùng mét m¹ng

Intranet riªng cña thµnh phè phôc vô cho çc Web qu¶ng

82


ço th¬ng m¹i, gãp phÇn thùc hiÖn bíc ®Çu cho ho¹t ®éng

th¬ng m¹i ®iÖn tö cña H¶i Phßng.

T¹i H¶i D¬ng, héi th¶o triÓn khai th¬ng m¹i ®iÖn tö do

Héi Tin häc- §iÖn tö H¶i D¬ng tæ chøc ngµy 24/07/2000, víi

sù tham gia cña nhiÒu c«ng ty tin häc ®Þa ph¬ng, trong

vµ ngoµi níc. Theo tin tõ Héi th¶o nµy, ®· cã 30 doanh

nghiÖp gi÷ chç trªn m¹ng ETCNet ®Ó chµo b¸n s¶n phÈm

vµ tù giíi thiÖu m×nh. ETCNet lµ m¹ng intranet hoµn toµn

miÔn phÝ, cung cÊp çc c¬ së d÷ liÖu th«ng tin kinh tÕ, x·

héi cña ®Þa ph¬ng, çc b¸o, t¹p trÝ, ... do c«ng ty §iÖn tö

vµ c«ng nghÖ H¶i D¬ng (ETC) x©y dùng, ®· cã trªn 500

ngêi sö dông. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi

®Ó çc doanh nghiÖp H¶i D¬ng tiÕp cËn víi th¬ng m¹i

®iÖn tö.

Ngµy 15/03/2000, Trung t©m tin häc Bé Khoa häc

C«ng nghÖ vµ M«i trêng phèi hîp víi Bé Th¬ng m¹i tæ chøc

Héi th¶o vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. Trong héi th¶o çc tham

luËn ®· ®Ò cËp ®Õn çc h×nh th¸i ho¹t ®éng liªn quan

®Õn th¬ng m¹i ®iÖn tö, vÊn ®Ò h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ

vµ ph¸p lý cho th¬ng m¹i ®iÖn tö, thanh to¸n ®iÖn tö.

TiÕp sau héi th¶o cßn cã ba khãa häc liªn tiÕp vÒ ®µo t¹o

mét sè kü n¨ng th¬ng m¹i ®iÖn tö nh: kh¸i qu¸t vÒ th¬ng

m¹i ®iÖn tö, çc kiÕn thøc vÒ Internet, Web, kü n¨ng sö

dông tr×nh duyÖt Internet, göi nhËn e-mail, thö tra cøu,

çch mua b¸n, qu¶ng ço trªn mét trang th¬ng m¹i ®iÖn

tö, çch ®¨ng ký account Internet, e-mail.

83


Ban th¬ng m¹i ®iÖn tö (Bé Th¬ng m¹i) ®· triÓn khai

dù ¸n Quèc gia vÒ kü thuËt th¬ng m¹i ®iÖn tö. Dù ¸n gåm

nhiÒu tiÓu dù ¸n:

- Dù ¸n ph¸t triÓn n©ng cao nhËn thøc vÒ th¬ng m¹i

®iÖn tö,

- Dù ¸n b¶o hé trÝ tuÖ vµ ngêi tiªu dïng,

- Dù ¸n nghiªn cøu vÒ çc khÝa c¹nh x· héi liªn quan,

- Dù ¸n vÒ vai trß Nhµ níc vµ qu¶n lý cña ChÝnh phñ

trong th¬ng m¹i ®iÖn tö,

- Dù ¸n vÒ h¹ tÇng c¬ së tiªu chuÈn hãa c«ng nghiÖp

vµ th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö,...

Trong lÜnh vùc ng©n hµng-tµi chÝnh (theo tin cña Th-

¬ng HiÒn, b¸o Khoa häc vµ Ph¸t triÓn ngµy 10/01/2001),

viÖc chuyÓn dÇn tõ ph¬ng ph¸p giao dÞch gi÷a ngêi víi

ngêi sang ngêi víi m¸y vµ m¸y víi m¸y ®· cho phÐp ngµnh

Tµi chÝnh-Ng©n hµng cã thªm nhiÒu dÞch vô h¬n. ChÝnh

nh÷ng thuËn tiÖn trong giao dÞch tµi chÝnh lµ m«i trêng

tèt nhÊt cho ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö. Çc dù ¸n øng

dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong ngµnh tµi chÝnh-ng©n hµng

®· tõng bíc ®îc øng dông t¹i ViÖt Nam vµ thu ®îc nh÷ng

kÕt qu¶ kh¶ quan. Çc Website cña B¶o ViÖt, Ng©n hµng

c«ng th¬ng ViÖt Nam, Intranet cña Kho b¹c Nhµ níc, ... sÏ lµ

nh÷ng bíc thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña

Internet vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam trong thêi gian

tíi. Tuy nhiªn so víi çc níc trong khu vùc, ViÖt Nam ®ang

triÓn khai giai ®o¹n ®Çu cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.

84


Mét trong nh÷ng h×nh thøc t¹o ®iÒu kiÖn cho th¬ng

m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn ®ã lµ: c«ng ty ph¸t triÓn phÇn

mÒm VASC ®· khai tr¬ng c«ng viªn c«ng nghÖ th«ng tin

¶o (Itpark), lµ c«ng viªn ®Çu tiªn thuéc lo¹i nµy ë ViÖt

Nam, (theo tin cña NguyÔn Thanh L©m, b¸o Khoa häc vµ

ph¸t triÓn, 14/01/2000) c«ng viªn ®îc thiÕt kÕ theo bèn

m¶ng chÝnh: nghiªn cøu ph¸t triÓn, ®µo t¹o, th¬ng m¹i-

dÞch vô vµ gi¶i trÝ.

ViÖc tham gia c«ng viªn ¶o dÔ dµng vµ thuËn lîi, cã

thÓ ngåi t¹i nhµ hoÆc ë n¬i nµo ®ã (th«ng qua Internet)

®Òu cã thÓ tham gia c«ng viªn. Çc chuyªn gia phÇn cøng

vµ phÇn mÒm trong níc cã thÓ trùc tiÕp lµm viÖc cho ®èi

t¸c níc ngoµi th«ng qua dÞch vô t vÊn trªn c«ng viªn ¶o.

§Æc biÖt víi sù tham gia cña nhiÒu trêng ®¹i häc lín trong

vµ ngoµi níc nh: ViÖn Hµn l©m khoa häc Nga, §¹i häc quèc

gia Hµ Néi, ... C«ng viªn ¶o sÏ lµ th viÖn c«ng nghÖ th«ng

tin trùc tuyÕn lín nhÊt ë ViÖt Nam. C«ng viªn ¶o còng lµ

n¬i ®Ó çc doanh nghiÖp tin häc ViÖt Nam giíi thiÖu thö

nghiÖm çc phÇn mÒm cña m×nh. Çc ®¬n vÞ cã nhu cÇu

chØ cÇn truy cËp vµo m¹ng lµ cã thÓ ®Æt mua çc lo¹i s¶n

phÈm vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. M¶ng gi¸o dôc-®µo t¹o, çc

®èi tîng cã nhu cÇu häc tËp nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ

th«ng tin sÏ ®îc cung cÊp qua dÞch vô ®µo t¹o trùc tuyÕn.

M¶ng th«ng tin qu¶ng ço, çc doanh nghiÖp cã nhu cÇu

lùa chän mua b¸n bÊt kú s¶n phÈm g×, t vÊn dïng bÊt kú

dÞch vô g× cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®Òu cã

thÓ tra cøu nhanh. Trong giao nhËn hµng hãa, kh¸ch hµng

cã thÓ lùa chän, t×m hiÓu c«ng ty kinh doanh giao nhËn

85


nµo cã uy tÝn th«ng qua tra cøu vÒ lÞch sö vµ qu¸ tr×nh

ho¹t ®éng cña C«ng ty ®ã. M¶ng vui ch¬i gi¶i trÝ sÏ tËp

hîp nh÷ng trß ch¬i hÊp dÉn ®îc ®«ng ®¶o ngêi ch¬i a

thÝch. Ngêi tham gia cã thÓ chän çc trß ch¬i trùc tuyÕn

hay t¶i xuèng lu vµo m¸y riªng cña m×nh. M¶ng nghiªn cøu

ph¸t triÓn lµ m¶ng lín nhÊt trong Itpark. Th«ng qua c«ng

viªn ¶o, çc thµnh viªn tham gia cã thÓ tr×nh bµy çc ý t-

ëng, dù ®Þnh nghiªn cøu cña m×nh ®Ó mäi ngêi cïng

tham gia bµn luËn, hoµn thiÖn.

86


KÕt luËn

Kinh doanh giao nhËn kho vËn thùc sù lµ mét dÞch vô

quan träng trong sù ph¸t triÓn cña giao lu bu«n b¸n quèc

tÕ nãi chung. Kh«ng cã c«ng t¸c giao nhËn kho vËn tèt cïng

víi viÖc tæ chøc lo¹i h×nh kinh doanh giao nhËn kho vËn

hîp lý th× viÖc bu«n b¸n hµng ho¸ gi÷a çc níc sÏ gÆp v«

vµn khã kh¨n c¶n trë, tèn kÐm thêi gian, kinh phÝ cho çc

nhµ xuÊt nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ trong thêi buæi mµ c«ng

nghÖ th«ng tin, th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn nh hiÖn nay .

Ngµy nay, mét sè chuyªn gia cña thÕ giíi ®Þnh nghÜa

kinh doanh giao nhËn kho vËn lµ: “Lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã

thÓ ®îc ®Ó phôc vô cho viÖc di chuyÓn, lu kho, vµ ph©n

phèi hµng ho¸ tõ kh©u tiÒn s¶n xuÊt tíi tay ngêi tiªu dïng

cuèi cïng”. Do ®ã, viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu giao nhËn

khoa häc, mét ®éi ngò çc nhµ kinh doanh giao nhËn kho

vËn tµi ba lµ mét trong nh÷ng mèi quan t©m lín cña çc

nhµ kinh doanh trong lÜnh vùc giao nhËn trªn toµn thÕ giíi.

Ho¹t ®éng kinh doanh kho vËn kh«ng nh÷ng chØ ph¸t

triÓn trong lÜnh vùc vËn t¶i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng

®êng biÓn, mµ cßn v¬n tíi çc c¶ng s©n bay, çc nhµ ga,

kh«ng nh÷ng liªn quan ®Õn çc nhµ xuÊt nhËp khÈu mµ

cßn cã ¶nh hëng ®Õn çc nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh trong

vµ ngoµi níc.

87


Tríc nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái cña nghÒ nghiÖp,

trong thêi gian tíi ®©y, khi quan hÖ quèc tÕ ngµy cµng më

réng, viÖc giao lu hµng ho¸ ngµy cµng lín, ®ßi hái ngêi lµm

c«ng t¸c kinh doanh giao nhËn kho vËn ph¶i kh«ng ngõng

më mang, n©ng cao kiÕn thøc, häc hái kinh nghiÖm vÒ

nghÒ nghiÖp cña m×nh kh«ng nh÷ng chØ trong lÜnh vùc

giao nhËn, mµ cßn ph¶i cã kiÕn thøc chuyªn s©u vÒ lÜnh

vùc kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc giao nhËn nh c«ng

nghÖ th«ng tin, vËn t¶i biÓn, vËn t¶i hµng kh«ng, kiÕn

thøc vÒ hµng nguy hiÓm... §ã lµ mét phÇn trong v« vµn

c«ng viÖc mµ ngêi giao nhËn ph¶i n¾m v÷ng ®Ó cã thÓ

ph¸t triÓn trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ trªn mäi lÜnh vùc nh

hiÖn nay ®Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh dÞch vô nµy trong kû

nguyªn c«ng nghÖ th«ng tin vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö.

88


Tµi liÖu tham kh¶o

1. “Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô ngo¹i th-

¬ng”. TËp thÓ çc t¸c gi¶, Trêng §¹i häc Ngo¹i th¬ng -

xuÊt b¶n n¨m 1991.

2. LuËt s Vâ NhËt Th¨ng vµ çc t¸c gi¶. “Dù th¶o Bé luËt

th¬ng m¹i níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt

nam”. 10/1996

3. Jan Ramberg - Professor of Private Law. “The Law of

freight forwarding and the 1992 FIATA

Multimodal transport Bill of Lading”. Stockholm

University.

4. Jones Peter. “FIATA Legal Handbook on Freight

Forwarding”. Canadian Cataloguing in Publication

Data.

5. Http://www.commercenet.com ;

6. Http://www.thuongmaidientu.com

89

http://www.commercenet.com/

http://www.commercenet.com/


7. http://www.un.or.at/unictral ; http://www.gov.sg

8. Th¬ng m¹i ®iÖn tö – Nhµ xuÊt b¶n Giao Th«ng VËn

T¶i, Hµ Néi.

9. “Giao nhËn vËn t¶i hµng ho¸ quèc tÕ”. TËp thÓ çc

t¸c gi¶ PGS.TS §inh Ngäc ViÖn chñ biªn, NXB Giao

th«ng VËn t¶i Hµ néi - n¨m 2002

10. VASC – M¹ng vµ Internet, E-Commerce, E-Business

11. “Incoterm 2000” . Phßng Th¬ng m¹i C«ng nghiÖp

ViÖt nam – 2000

12. “Th¬ng m¹i ®iÖn tö” NXB Thèng kª

13. B¶n tin ®iÖn tö cña Trung t©m tin häc t liÖu khoa

häc c«ng nghÖ Quèc gia.

14. Tin häc vµ ®êi sèng – Héi tin häc ViÖt Nam

15. PC World – Héi tin häc thµnh phè Hå ChÝ Minh.

Môc lôc

Sè trang

Lêi nãi ®Çu 1

Ch ¬ng I: Sù ra ®êi cña th ¬ng m¹i ®iÖn tö, lîi

Ých cña viÖc øng dông th ¬ng m¹i

®iÖn tö trong kinh doanh giao

nhËn, çc ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th -

¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.

I Kh¸i qu¸t vÒ th ¬ng m¹i ®iÖn tö 4

1.1 Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña m¹ng 4

90

http://www.gov.sg/

http://www.un.or.at/unictral


Internet

1.2 Kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö 8

II Lîi Ých cña viÖc øng dông th ¬ng m¹i

®iÖn tö trong kinh doanh giao nhËn

hµng hãa

9

2.1 TÝnh kÞp thêi, tÝnh cËp nhËt cña

th«ng tin th¬ng m¹i

10

2.2 Gi¶m ®îc chi phÝ tiÕp thÞ vµ giao

dÞch

11

2.3 Kinh doanh sö dông cöa hµng ¶o –

Kinh doanh t¹i nhµ

12

2.4 N©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô vµ duy

tr× mèi quan hÖ thêng xuyªn víi

kh¸ch hµng

13

2.5 DÔ dµng ®a d¹ng hãa dÞch vô 14

2.6 Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt 14

2.6.1 Kinh doanh trªn Internet gi¶m chi phÝ

thuª v¨n phßng

15

2.6.2 Gi¶m chi phÝ trong çc ho¹t ®éng giao

dÞch trao ®æi giÊy tê

15

2.6.3 Gi¶m chi phÝ trong giíi thiÖu dÞch vô 15

2.6.4 Gi¶m chi phÝ trong qu¶n lý 15

2.6.5 Gi¶m chi phÝ thùc hiÖn çc dÞch vô kü

thuËt híng dÉn kh¸ch hµng

16

2.6.6 Gi¶m chi phÝ trong ho¹t ®éng qu¶ng

ço, chµo hµng

16

2.6.7 Gi¶m chi phÝ trong viÖc tuyÓn mé

nh©n viªn

16

2.7 Hç trî kü thuËt, sö dông s¶n phÈm 16

91


cho kh¸ch hµng

2.8 ThiÕt lËp cñng cè quan hÖ ®èi t¸c 17

2.9 T¹o ®iÒu kiÖn cho tiÕp cËn kinh tÕ

sè hãa

17

III Çc ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th ¬ng m¹i

®iÖn tö t¹i ViÖt Nam

18

3.1 §iÒu kiÖn vÒ con ngêi, nhËn thøc 18

3.2 §iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt kü

thuËt

19

3.3 §iÒu kiÖn kinh tÕ 19

3.3.1 Thø nhÊt vÒ thu nhËp cña ngêi d©n 19

3.3.2 Thø hai vÒ qui m« cña doanh nghiÖp 20

Ch ¬ng

II:

HiÖn tr¹ng ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn

tö trong giao nhËn hµng hãa

I HiÖn tr¹ng ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn

tö nãi chung ë ViÖt Nam

22

1.1 §iÖn tho¹i 23

1.2 M¸y fax 23

1.3 TruyÒn h×nh 24

1.4 Thanh to¸n ®iÖn tö 24

1.5 Internet/Web 24

II HiÖn tr¹ng ¸p dông th ¬ng m¹i ®iÖn

tö trong giao nhËn hµng hãa

28

2.1 Vai trß cña giao nhËn hµng hãa

trong kinh doanh

28

2.2 Çc h×nh thøc ¸p dông th¬ng m¹i

®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa

30

92


2.2.1 Th ®iÖn tö 30

2.2.2 Thanh to¸n ®iÖn tö 31

2.2.3 Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö 32

2.2.4 B¸n lÎ hµng hãa v« h×nh 32

III Nh÷ng viÖc cßn tån t¹i khi ¸p dông

th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn

hµng hãa.

33

3.1 H¹ tÇng vÒ c¬ së c«ng nghÖ 33

3.2 H¹ tÇng c¬ së vÒ nh©n lùc 33

3.3 H¹ tÇng c¬ së vÒ kinh tÕ vµ ph¸p lý 34

3.4 An toµn vµ b¶o mËt 35

3.5 HÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù

®éng

36

3.6 B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ, b¶o vÖ ngêi

tiªu dïng

37

Ch ¬ng

III:

KiÕn nghÞ çc gi¶i ph¸p ph¸t triÓn

th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn

hµng hãa ë ViÖt Nam

I Ph íng h íng øng dông th ¬ng m¹i

®iÖn tö t¹i ViÖt Nam

39

II Nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi khi ¸p

dông th ¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao

nhËn hµng hãa

41

2.1 Nh÷ng khã kh¨n 41

2.1.1 ThiÕu nguån nh©n lùc 42

2.1.2 ThiÕu ph¬ng thøc thanh to¸n thuËn lîi 42

2.1.3 ThiÕu hiÓu biÕt 43

93


2.1.4 C¬ së ph¸p lý chuÈn bÞ hµnh lang cho

th¬ng m¹i ®iÖn tö cha ®ù¬c h×nh

thµnh.

43

2.1.5 KhÝa c¹nh chÝnh trÞ 44

2.2 Nh÷ng thuËn lîi 45

III KiÕn nghÞ çc gi¶i ph¸p ¸p dông th -

¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn

hµng hãa

47

3.1 Gi¶i ph¸p cña doanh nghiÖp kinh

doanh giao nhËn.

47

3.1.1 Qu¶ng ço, tiÕp thÞ dÞch vô ra thÞ tr-

êng thÕ giíi

47

3.1.2 Nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ trêng thÕ giíi 49

3.1.3 Ký kÕt çc hîp ®ång th¬ng m¹i quèc tÕ. 50

3.1.4 Trao ®æi tµi liÖu, chøng tõ víi b¹n hµng

níc ngoµi.

52

3.1.5 TiÕp cËn chÝnh s¸ch, quy ®Þnh xuÊt

kh©ñ, nhËp khÈu cña níc ngoµi.

52

3.1.6 Sö dông th ®iÖn tö trong çc ho¹t ®éng

giao nhËn ngo¹i th¬ng.

53

3.2 Gi¶i ph¸p cña chÝnh phñ 54

3.2.1 T¹o khu«n khæ ph¸p lý cho th¬ng m¹i

®iÖn tö ë níc ta

55

3.2.2 N©ng cÊp h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin

vµ truyÒn th«ng quèc gia

57

3.2.3 Xóc tiÕn çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ

n©ng cao nhËn thøc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn

tö

58

94


3.2.4 Nhµ níc nªn ®ãng vai trß tÝch cùc h¬n

trong viÖc xóc tiÕn h×nh thµnh mét hÖ

thèng thanh to¸n ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam

60

3.2.5 VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin vµ b¶o ®¶m

an ninh, an toµn trong th¬ng m¹i ®iÖn

tö

61

3.2.6 B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ ngêi tiªu dïng 61

3.2.7 Çc vÊn ®Ò tµi chÝnh vµ thuÕ trong th-

¬ng m¹i ®iÖn tö

62

3.2.8 Thµnh lËp mét Website tËp hîp tÊt c¶

çc doanh nghiÖp kinh doanh giao nhËn

t¹i ViÖt Nam

62

KÕt

luËn

68

Tµi liÖu tham kh¶o 70

95

Documents

Luan van nhung