MENAXHIMI I DHIMBJES

MENAXHIMI I DHIMBJES 1

Company

LOGO

N.Bardhi

MENAXHIMI I DHIMBJES

Prezantues:Niman S. BARDHI

MENAXHIMI I DHIMBJES 2N.Bardhi

DHIMBJA… ngase çka vlen guximi dhe fuqia

pa shoqe po t’jenë të mbërthyera me dhimbjen e cila ç’do gjë përulë

dhe dorën e t’madhërishmit e dobëson?!

Shkelqësi, a mund dhe jetën ta merrni dhe t’mos ankohemi veç

t’jetojmë të qetë jetën më t’amshueshme?

Por, dhimbja është më e shëmtuara më e rëndë se ç’do e keqe dhe

vrazhdësia e saj mbisundon ç’do durim!

Jon Milton “PSALME”

Vetëm dhimbja është ajo e vërteta. Buda


“ Në rregull, në rregull, në rregull, … Ç’donjëri është rrëzuar, do ta provojmë këtë gjë edhe njëherë “


KONFORTI & PACIENTI

Koncept qëndror i artit të infermierisë.

Ndihmon për të identifikuar katër kontekstet e tij:

1. Fizike – ndjeshmërinë trupore,

2. Sociale – marrëdhëniet ndërpersonale, familjare / shoqërore,

3. Psikoshoqërore – vetëdijen e brëndëshme ndaj vetes (seksualitetin, respektin dhe botkuptimin mbi jetën),

4. Mjedisor – e kaluara dhe eksperienca njerëzore (dritën, zhurmën, temperaturën, ngjyrën dhe elementet natyrore).


DHIMBJA

Ç’do person gjatë jetës së tij, ka përjetuar disa tipe ose shkallë të dhimbjes, si:

ndjenjë stresi ose vuajte. dhimbja është subjektive, dhe asnjëherë dy ngjarje të

dhimbshme nuk krijojnë përgjigje ose ndjenjë të njejtë.

Lëvizjet e kufizuara

Tkurrja e muskujve

Tkurrja e muskujve

Tensioni Muskulor

Shtypja në nerva

Pragu i ngacmimeve

Produktet irrituese

DHIMBJA


DHIMBJA – Një fenomen i padukshëm

Është ekspiriencë e pakëndshme senzorike dhe emocionale e shoqëruar me dëmtim aktual ose

potencial te indeve. (Merskey & Bogduk 1994)

Influencohet nga bashkëveprimet e:

Faktorëve emocional, Mënyrës së sjelljes, Njohurive, Faktorët fiziologjik ndijor.

Dhimbja është ”shenja e 5-të vitale”.


Funksionimi normal i dhimbjes

Është shenjë e vuajtjes,

Mekanizëm mbrojtës (lajmëron për ndryshime në indet e organizmit),

Individët nuk reagojnë në të njejtën mënyrë karshi dhimbjes.

o por është i varur nga një numër faktorësh:

Spirtual, Fizik, Emocional, Kulturor.

DHIMBJA


PATOFIZIOLOGIA E DHËMBJES

Dhimbja vjen si rezultat i eksistimit të mbaresave nervore të ndjeshmërisë, të vendosura në sipërfaqen

ose në strukturat më të thella të organizmit.

Ep

iderm

aD

erm

a

Nervi i lirë

fundor



Sensorët varen nga interakcioni i sistemit nervor dhe ambientit.

Nociceptorët janë mbaresa të lira nervore në lëkur që regajnë në stimule intensive, potencialisht dëmtuese.

Stimulet mund të jenë: mekanike, termike, ose kimike.

Organet e mëdha nuk kanë mbaresa nervore, por kanë tjera funksione, si: inflamacioni, zgjatja, iskemia, dilatimi dhe spazmi.

Sistemi kontrollues descendues (zbrites) - është sistem i fijeve që originon në pjesët e ulëta dhe të mesme të trurit dhe përfundon në placen kurrizore.

Funksioni i tij është të reduktoj apo inhiboj percepcionet e dhimbjes.



Potencialet e dhimbjes transmetohen përmes:

sistemit periferik

në palcen kurrizore

deri në sistemin qendror,

ku mbarojnë në strukturat përgjegjëse siç janë:

formacioni retukular, talamusi, sistemi limbik dhe korteksi cerebral.

DHIMBJA

Truri

Kordi spinal

Neurotransmetuesi i dhimbjes prodhuese

Neuroni senzorik

Tigan i nxehtë(Stimulues i dëmshëm)

Impulsi senzorikFig.:Transmetimi i dhimbjes


KARAKTERISTIKAT NDIJORE TË DHIMBJES

Dhimbja mund të jetë:

Sipërfaqësore (somatike) – i referohet eksitimit të receptorëve të

lëkurës dhe të mukozave (e qëndrueshme, e mprehtë, e fortë, rrahëse, e lokalizuar).

E thellë – vjen nga struktura të thella të trupit si muskujt, tendinat,

artikulacionet dhe ligamentet (ndjenjë, shtrëngimi, kafshimi, tërheqje ose prerje (therje).

Visherale – ndjehet që vjen nga organi vetë ose ndjehet që vjen nga

një pjesë e trupit më larg nga organi, nga efekti i mekanizmit të rrezatimit të dhimbjes.



Intensiteti i dhimbjes - tregon magnitudën, ose sasinë e

dhimbjes së përceptuar ku përshkruan ashpërsinë e dhimbjes: asgjë, e butë/e lehtë, e moderuar, e ashpër, e fortë dhe shumë e fortë.

Dhimbja përshkruhet me shkallë numerike prej 0 – 10. 0 është mungesa e dhimbjes dhe 10 është dhimbja shumë e fortë.

Përshkrues i qartë i shkallës së intenzitetit të dhimbjes

Nuk ka dhimbje

Dhimbje e butë

Dhimbje mesatare

Dhimbje e ashpër

Dhimbje e fortë

Dhimbje Shumë e fortë

0 – 10 Shkalla numerike për shqetësimin e dhimbjesDhimbje e

padurueshmeNuk ka dhimbje

Dhimbje e hidhur

2 1 0 5 4 3 8 7 6 10 9



Koha e paraqitjes – etiologjinë, fillimin, zgjatjen, kohën dhe intensitetin.

Lokalizimi - përcaktohet duke treguar i sëmuri vendin e dhimbjes.

Cilësia - si klienti e ndjen natyrën e dhimbjes shtrënguese, rënduese, djegëse, torturuese, kafshimi, apo dhimbje fantazëm.

Domethënja personale - përjetimi është individual .

Faktoret lehtësues ose keqësues - këtu përfshihen faktorët ambiental dhe aktivitetet ditore.

Sjelljet e pacientit si pasoje e dhimbjeve - disa qajnë, bërtasin, mallkojnë, vajtojnë, mbajnë vendin e dhimbjes, e mbrojnë apo imobilizojnë atë.


Instrumentet për vlerësimin e përceptimit të dhimbjes

Instrumentet e sajuara për matjen e dhimbjes nuk mund të jenë të saktë nëse pacienti nuk bashkëpunon si duhet.

Instrumenti:„ Shkalla e intensitetit të dhimbjes“,si më të njohurat janë:

Përshkrues i qartë i shkallës së intenzitetit të dhimbjes

Nuk ka dhimbje

Dhimbje e butë

Dhimbje mesatare

Dhimbje e ashpër

Dhimbje e fortë

Dhimbje Shumë e fortë

0 – 10 Shkalla numerike për shqetësimin e dhimbjesDhimbje e

padurueshmeNuk ka dhimbje

Dhimbje mesatare (e hidhur)

2 1 0 5 4 3 8 7 6 10 9

Nuk ka dhimbje

Dhimbje seriozee paqëndrueshme

10 cm Shkalla Analoge Vizuele


Shkalla e vlerësimit të dhimbjes sipas fëtyrës – Wong-Baker

0Jo

i thyer

1I thyer

pak

2I thyer pak më shumë

3I thyer

më shumë

4I thyer

i tërë shumë

5I thyer rëndë

I BUTË MESATARE E RËNDË

1 – 2 3 – 4 5 – 6 7 – 8 9 – 10

Instrumentet për vlerësimin e përceptimit të dhimbjes


KLASIFIKIMI I DHIMBJES

DHIMBJA

AkuteZgjat më pak se 3 muaj, dhe

afekton sistemin:

KronikeZgjat më shumë se 3 muaj,

dhe:pulmonar, kardiovaskular, gastrointestinal, endokrin, imunologjik dhe stresin.

ulë sistemit imunitar, nxit rritje të tumorit,depresion, paaftësi të ndryshme,pamundësia në aktivitetet ditorestresin


Tri shtyllat e menaxhimit të dhimbjes kronike

Med

ikam

ente

t

Vet

ë -

men

axh

imi

Ush

trim

et

fizi

ke

Edukimi i pacientit


PËRGJIGJET NDAJ DHIMBJES NDRYSHOJNË SIPAS MOSHËS

Të porsalindurit

Fëmijët e çerdheve dhe të kopshteve

Fëmijët e moshës shkollore

Adoleshenti

Të rriturit

Të moshuarit


PACIENTËT ME DHIMBJE(Përmbajtja me radhë)

Dhimbje

Dhimbje

Dhimbje

Dhimbje

Përjetime të mira

Nervoz

Morali

Rritja e muskujve

Forcimi i muskujve

Çlodhja e muskujve

Lëvizjet

Mendimet negative

Probleme me:

Familje

Shoqëri

Punë


VLERËSIMI INFERMIERIK I DHIMBJES

Infermieri/ja e shqyrton:

përshkrimin e dhimbjes nga ana e pacientit, observimin e kujdesshëm të pacientit (praninë/mospraninë e

shenjave), reagimin e pacientint ndaj strategjive të lehtësimit të

dhimbjes.

duke i sqaruar pacientit: nivelin e lehtësimit të dhimbjes që i nevoitet të sëmuarit,

përcaktimin e pritjeve dhe keqkuptimeve të pacientit për dhimbjen, kooperimin me pacinetin në lehtësimin e dhimbjes.


Dokumentimi i nivelit të dhimbjes, kompletohet sipas:

Shkallës së dhimbjes,

Nivelit të arritur të lehtësimit të dhimbjes.

Informacioni i marrë nga pacienti: Llojin, lokalizimin dhe intenzitetin e dhimbjes, Momentin kur ajo fillon dhe sa zgjat, Faktorët që duken provokues të dhimbjes, Masat lehtësuese, ose masat që pacienti ka marrë për ta lehtësuar. observimet e tij/saj.

Informacione të marra nga burimet tjera: Observimet e kryera nga të gjithë pjesëtarët e ekipit të kujdesit. Familja, farefisi dhe/ose të tjerë të afërm.


ROLI INFERMIERIK NË MENAXHIMIN E DHIMBJES

Administrim të terapisë farmakologjike/jo farmakologjike,

Vlerësimin e efektivitetit të terapisë,

Monitorimin e efekteve anësore,

Rol “avokati” nëse terapia nuk vepron,

Identifikimin e qëllimeve për menaxhimin dhe anksiozitetin në lidhje me dhimbjen,

Vendosjen e raportit pozitiv dhe mirëbesimit me pacientin.


Infermieria dhe Terapia farmakologjike

Bashkpunon ngushtë me pacientin, familjen, mjekun dhe profesionistët tjerë në planifikimin dhe aplikimin e terapisë.

Mirëmbanë analgjezinë,

Vlerëson dhe raporton efektivitetin e saj, apo për efektet anësore, si:

identifikimi i alergjive, historia e kaluar e pacientit,

statusi idhimbjes, etj.

Në shtëpi, familja e administron/monitoron efektet e terapisë.


Qasjet për shfrytëzimin e analgjetikëve

Analgjezia e balancuar – aplikimi i shumë analgjetikëve në të njejten kohë (opiumet, barnat anti-inflamatore jo steroide dhe anestetiket lokal).

Aplikimi i analgjezise sipas nevojes - kur pacienti ka dhimbje.

Qasja preventive –ipet në intervale të caktuara kohore.

Dozimi individual - dhe intervalet bazohen në kërkesat e pacientit.

Analgjezia e kontrolluar nga pacienti (Patient-controlled analgesia PCA) – aparatura (PCA pompa) e lejon pacientin të administroj analgjezinë mbrenda kufijve dozor të lejuar.


Dhimbjet si paralajmrim - sinjali

Shtimi i dhimbjeve ç’do ditë, d.m.th.:

të bëni pushim të vogël, të ndërrohet qëndrimi i trupit (ulur – ngritur –

shtrirë),punon ngadalë, një tempo të njejtë,

mirëpo mos u dorëzo, dhe mbas punës:


Dhimbjet si paralajmrim - sinjali

të bësh diçka kundër dhimbjeve (masazh, shtrirje, shetitje dhe aktivitete tjera)


Referencat:

• Tomja A., Pula A., Basha E. 2004. Bazat e Infermieristikës së Përgjithshme. Tiranë

• Ascroft B., Joensuu M., Kitinoja H., Kurki R., Latvasalo L., Pallaveshi L., Ylitalo-Ranta M. 1999. Individi, Mjedisi, Shëndeti dhe Kujdesjet Infermierore. Tiranë

• http://erlewinedesign.com • http://www.long-beach.med.va.gov/.../cpmp-5.htm • http://www.healthybodyball.com/triggerpoint.html • http://www.nyee.edu/guidetosurgeryeng.html• http://www.healthpsychology.net/Pain_Management.htm• http://www.spd.ch/schmerz/bilder/pdf

http://erlewinedesign.com/

http://www.long-beach.med.va.gov/.../cpmp-5.htm

http://www.healthybodyball.com/triggerpoint.html

http://www.nyee.edu/guidetosurgeryeng.html

http://www.healthpsychology.net/Pain_Management.htm

http://www.spd.ch/schmerz/bilder/pdf


JU FALEMINDERIT

Documents

MENAXHIMI I DHIMBJES