mikrobiologija parodontologija

8/19/2019 mikrobiologija parodontologija

1/67

MIKROBIOLOGIJA NA

PARODONTALNATA BOLEST


2/67

MIKROBIOLOGIJA NA PARODONTALNATA BOLEST

-Parodontopatiite se infekcii predizvikani od mikroorganizmisupra ili subgingivalno lokalizirani

-500 razli~ni vidovi na M.O. ja koloniziraat ustata

- edna individua / 150 razli~ni vidovi na M.O.

- zdrav, plitok g.sulkus: 103 M.O.- dlabok p.x. 108 M.O.

- kaj najgolem del od lu|eto ne se zabele`uva parodontalnadestrukcija


3/67

Ekolo{kata vrska pome}u bakteriite idoma}inot, naj~esto e benigna

povremeno:- se pojavuva nov vid na bakterii, ili

- postoe~kite prekumerno se razmnoùvaat, ili

- se zdobivaat so novi patogeni svojstva

Poremetuvawe nabenignata

ramnoteàta

Aktivnaparodontalnadestrukcija

Poremetenata ramnoteà, spontano iliso terapija se poprava


4/67

SLI^NOSTI NA PARODONTALNATA BOLEST

SO OSTANATITE INFEKTIVNI BOLESTI


5/67

Kaj nekoi infektivni bolesti

- Po navleguvaweto na pri~initelot, se pojavuvaatsimptomi na bolesta (borba pome|u doma}inot i

pri~initelot)

- Ishodot na borbata, naj~esto vo korist nadoma}inot


6/67

Kaj drugi infektivni bolesti

- Kolonizacijata na patogenite bakterii nepredizvikuva bolest, ili barem ne vedna{

- Pr:

• Neisseria meningitidis

• Hemophilus influenzae

• HIV


7/67

na sli~en na~in i kaj parodontalnata bolest

- Prisutni se bakterii za koi se smeta deka sepatogeni, no nema aktivna destrukcija na

parodontot

- Patogenite bakterii se potrebni no ne i

dovolni za da zapo~ne bolest


8/67

- infektivnite bolesti se predizvikani od eden ilinekolku mikroorganizmi

- I parodontopatiite se predizvikani od nekolkuparodontopatogeni mikroorganizmi, koideluvaat samostojno ili kombinirano

- Actinobacillus actinomycetemcomitans,Bacteroides forsythus, Campylobacter rectus,Eubacterium nodatum, Fusobacteriumnucleatum, Porphyromonas gingivalis,Prevotela intermedia, Treponema dentikola


9/67

!"#$%&'#%'()*+%,#

-./01'%$0%2*#%'()*+%,#

A. 342)0'#$4$04,5#

B. %'()*+%,#

C.342)0'#$4$04,5#

D. %'()*+%,#


10/67

Poradi seto toa

- Parodontopatiite se infektivni bolesti, sli~ni so bakteriskite infekcii vo

drugite delovi od organizmot i so nivmo`eme da se “borime” na sli~enna~in kako i so drugite infektivni

bolesti- antibiotici, fizi~ka eliminacija na pri~initelot i

poremetuvawe na ekolo{kata ramnote`a


11/67

Edinstveni karakteristiki na parodontalniteinfekcii

- najnevoobi~aeni infekcii prisutni kaj lu|eto- !roizleguva od nevoobi~aenata anatomska

karakteristika:

Mineraliziranta struktura na zabot, pominuvaj}i niz edna “obvivka” (oralnata

mukoza), delumno e izlo`ena nanadvore{nata sredina a delumno se nao|a vovnatre{nosta na svrznoto tkivo


12/67

Bakteriite mo`at da se povrzat za:

- Zabot- Povr{inata na gingivalniot epitel ili na epitelot

na p.x

- Svrznoto tkivo

- Ve}e postoe~kite bakterii

Za razlika od nadvore{nata povr{ina na pove}e delovi od teloto,povr{inite sloevi na zabot ne se “otfrlaat”

-Toa im ovozmo`uva na bakteriite postojano da bidat vo blizinana mekite

tkiva na parodontot(postojana potencijalna opasnost)


13/67

Parodontopatiite i kariesot verojatno se naj~estiinfektivni bolesti kaj ~ovekot

- Po~etokot na bolesta e po izvesen period od kolonizacijata na patogenite

- Etiolo{kite pri~initeli se ~lenovi na M.O na samiotdoma}in

- Izvorot na pri~initelot najverojatno e roditelot ili nekojadruga individua

- Lekuvaweto e slo`eno bidej}i e potreben: fizi~ki,

antimikroben i ekolo{ki pristap


14/67

Prisustvoto na zabot ja zgolemuva sloènosta na vrskatapome|u parazitot i doma}inot na nekolku na~ini:

! Bakteriite se vo vnatre{nosta na dentalniot biofilm,kade {to ne se kontrolirani od odbrambenitemehanizmi koi se prisutni vo tkivata

! Zabot ovozmoùva “zasolni{te” za bakteriite (dentinskite tubuli, puknatini na zabot ilidemineralizirani delovi od zabot), kade odbrambenitekletki nemoàt da pristignat


15/67

Kriteriumi za da eden soj na bakterii bideproglasen za patogen, !"#$%&:


16/67

!ikrobni kompleksi "#$%&'() *# "'%#+#(,#"',))(!"#$%#&'()* +, $,)* -($",,".*&(/-(0# +# &*,1**0 /*#2&,)

"*&(0#$,3,&(/*0,"(

+#$4&2*"&($,3,&(/*0,"(

5*",2,&0,5*0,.#&(

$"%*"#6# 5"(+,&2("*6#


17/67

!"#$%&'" #%!()*#+" povrzani soparodontopatii


18/67


19/67

!"#"$%&'%!"'%()&*

+*,#%%#("&*-+*

! "#$%&'($)#*+, *-+(./&0.1. (,2&3+*(.3,-$ 4,5*#*+*0#$ $4(,4&0.1, #.

A. Actinomycetemcomitans, P.Gingivalis * B. forsythus 6.6$4,5*#*+*0#* 7.(.4$#+$7.+$%,#*8*6($$(%.#*28*.

! 9. #*0 , 7$-+*%#.+ $5*:*).3,# 6$#-,#2&-0$ 1996 %$4*#. #. -$-+.#$6$+ #.-0,+-6.+. 7.($4$#+$3$;6. (.'$+#. %(&7..


20/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans

! Nepodvi`en, gram (-), saharoloiti~en i stap~estM.O, fakultativen anaerob

! Prv M.O koj se povrzuva so parodontalnatabolest

! !"#$ #"%&$'(&)' (*-F).


21/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans

! "#$%&'(o& B # )*+,#-&% .#/&'$*) 0% */&'0)'!"#$%$&'"(&) (*+))

! -#$%&'(%0' , ) C '1**& (%2%3#1* *-%4'+*4'+* -%+%#"-)$' !"#$%$&'.

! "#$%&'( B 5)*,')% (%,#-&% -# )*o6* 0%!$".#*/)-&)'* $'0$(01 -$ 2#$&)3)'* ')!$-) )*(*$%.%)&%(*&''.

! 7-&% &*/* # .%/*8*)% .#/* -#$%&'(%& B (%,#-&% -#

-$#&)90* 0% (*$%.%)&*3)' 3#5'' /*+ 3'4* )*-$+#"/' !$% 18 .$%)&) (60,9%) 0% -(%$#.:* -%'-('&*)'4' (%-&*$' %. 35 2%.')' (29%).


22/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-!"#$%"&'(")*

! "#$%&'($)#* *+,(-.&/-0- %$*1$2*(-23 4. Actinomycetemcomitans kaj +,-*+"."%*/"$0 )'10/"+/"2*%,3,/$*+/" +0."".

! 4. actinomycetemcomitans 3 $,5(*3#63,*(* 7-,* 7$63+,$ 5-)7-($8$#,-2#*,3 231** +$ -,#* $,5$25&+$ 9$(*1$#,-2#- *+10,+*%/* -,#-0/*.*4'&*


23/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-!"#$%&' (" )'&*+,(-'."

! "#$%&'(%) *# +(',-)*.(/# *# 0.0. 1&2#% 3# 4) 5&3)-#%+& 6)%('( 7',5(:

• /"#$%&' #%' ." 01%+,2*)""$ #%+%('0"-'."$" '%34$"(%#%$ )% *4("$" 5*3+'(": #38)9(*(, (*+#9(*(,:#$%)'(&.(*(, $#$& ( "#$%&'( $&( /# &:)9:)3,+##%#*%(:(&%4$#%# ')9(4%)*.(/#.

• /"#$%&' #%' 1' ("2"+*)""$ %67&"27,('$, 2,8"('02'(" 6%2"9'(%$: -),$&%&$4(*, 8)1&%#$4(6*( (*8(:(%&'(,(1,*&4,5')4(+*( 5'&%)(*(, FC - +'9,+#6$( 5'&%)(*(.

• /"#$%&' #%' 1' *('5$*)""$ $#')"$" (" 6%2"9'(%$:.(%&%&$4(*(, $&-#7)*#9#, "#$%&'( *# $&4$)*#%# ')4&'5.(/#,4%(1,-#%&'( *# (*"-#1#%&'*(%) 1)3(/#%&'(.

• /"#$%&' #%' 43&,:*)""$ &,1,(,&"-'." (" $#')"$" ("6%2"9'(%$: (*8(:(%&'( *# "(:'&:-#4%*#%# 5'&-(")'#.(/#,(*8(:(%&'(%) *# $&4$)*#%# "&'1#.(/#.


24/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-!"#$%&'!

! "#$%&%'# $()#$( *+ ,. actinomycetemcomitans,-(.*# !"#$%&%!!' (! $)&'$*+&'$ ,*$',&,/0%12 -&./%&&, $,0'%!1$*2*!%+& !.3%-+&.!'$%&4!*& & $,0'%!1$*2*!%+& 5$(&,2*&

! "#$032$+4%'o -% -.252$+ .+362 /%(3,)#-'(6*2$+7&( $(-#1( *($#+ *+ -+'20+8(7+ $#0#1 #) 1 7!0 /# (*9%18(7+'+.

! "#$%&%'# $()#$( *+ A. actinomyctemcomitans(:++' -/#-#;*#-' )+ -% /#$032$++' -# *%1#.12'(/#$( *+ 05%(+3 ',&5$+ ,3*!6$+ &-&/%3+$,'&+


25/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-

!"#$%&'!()(&%*+ ,!-+")(+

. #/0%1&$ (!)"/$/"#+*, !*0/$/"#+*,2&"$/% *& "/#"!*&$& %!#/%3'+4&5&"$!%+/'+* + &$6!-+*+

. 7. actinomycetemcomitans 4& 3/0/5%),&#,/4&$& 8&*#& -& "/(/*+-&'+4& #/ “+* ,+,/” 3%/+-,/0#$,/ *& !"#$%&'!()(&%!* 2&"$/%,

!"#$%&'!($)$% ('!"#*+$&($%), "/4 !0+%!"$*/ $/"#+9!* -& S. sanguis +Actinomyces viscosus


26/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-!"#$%&%$'()

1. !"#$%&%$'() !"# $%&$&'(&$) *# +! ,(!-),.#-(/,)0&1!2!)/,

-"&(&3!)!)/ 4#4& !

-"#40&1#+!)/ 4#5 6&./4&)

*%+ " ",)+ %, '&-+&".((&" a+ (/0".)#1+2" )+!%$+!)(&" %,0-+30")( 3"4+)(/3( )+ ,%3+5()%&

- +! ,(!-),.# 7 42/)4!)/ %0/4, "/8#(!9"! 4&! $/$2!6(! (# "/8#(!9"!)/ 4&! *&./*,.##) *& )"$-%/+

! 6-%.-+3(-+)+ $!"&%7)+ '3-&


27/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-!"#$%$&'("

! "# $%#&'(#)**% &*+),-*"#%. /*0),#12./'2**%:

- #3%.)(.'+#3# (IL - 14, IL - 15)

- %'&,) 3.+),%#1#)*6+# -*+%,)(TNF),

!"#$%"&"

%$"

'(

)%*+,(&"

)$#%")&-#- "&.*-/-!"0- "%$'%(&-#- 1('$12!"0-


28/67

Actinobacillus actinomycetemcomitans-!"#$%& '" (')(*(+(," '" -.'

! "# $%&$'$(# &)*+,#-.#,# %#/+0$*+(1+%2-0)#(%$,) 0)2-+3$,$


29/67

Porphyromonas gingivalis

! Gram(-), anaeroben M.O, nepodvi`en i!"#$%#&'$'~ %( , !"#$%&'" ()!*"-"#

$"$%

#"

$&'($%

)('*+%,'

! Sozdava crno pigmentirani kolonii


30/67

Porphyromonas gingivalis!"#$%"&'(")*

- !"# 37-63% $% &"'()*+(+) ,$ !"#, ( )!"-"!+)-(,+(.*$ /+$ $%&'( )% )$%&*+,- ,(.(/%&('(& *- 0-1(2+,-3%&(

- 4(56*-*&%* 0(!-$$-1"*(2"0 !"#7$(*6/*6/*-&-

.-$(4(*&(.-&68-

69%*%$-2606$-*-&-

8+,%*62*-.-$(4(*&(.-&68-

- 2*".(+)3*$ &$4(,$! &-$')*+ 4$,561(*1(4"3*+" 0(!-$73$-" ,(.(42-1('6&%

6

.$(9$%)6,*6&%, $+!$3!54$ &3(+!(+) &"-$%$*+"3*( 8)6$4(


31/67

Porphyromonas gingivalis- !"#$%&'! &()!*+$*!,&'!

- !"# $%&$&'(&$) *# !"#$%&%! +# ,#+-!.(! )/!0# !/-1)/! (# *&"#2!(&) ! '! &()%*& &+)!(&,! )-+&).

- 3. gingivalis 1 $%&$&'1( +# .-!/%$/!0&,! 1-Actinomyces naeslundii (Actinomyces viscosus),Streptococcus gordonii, S. mitis &Streptococcus salivarius

- 2!"-/$+-1"! (# 3. Gingivalis +#%&.(40# 3-+$/-)-"- 3-)%(4)!5$ +# /-1)/!)1 0& 4$(#)#%,#+(!(#.

- %&0,+40#51)& 6& &$)0#,40# $&: 6&78%&&"$,3%-"$!(&"$, #$7!/94"&+&+&"$, &9&3-3-9&1!#!%&'&"$


32/67

Porphyromonas gingivalis- !"#$%"" (2&"'(, )*+,#" " #(+")

- .* /*+,#"&, !"#$%"" !" #$%' %' ()"*(+*",' -./'0+,.*, 1*. $"%&)*+$' !..!).2.-'3" ,' +,4)'/'*.$,+5+*.(+,+:

- (IL-1), IL-6, IL-8, (TNF),

- #,012+,&*34( (56,7"84( #*+,21+( 1 (ICAM-1),

- 8(921+(%4( #*$"+4( (56,7"84( #*+,21+( 1(VCAM-1), "

- : " ; 9,+,2&"4".


33/67

Porphyromonas gingivalis- !"#$%&' (")'&*+,(-'."

(!"#$#$!"%&'&(")-

*+)$,$-%"+)

-!"#$#%" &'()()*+'" ' ,)(('*"-.#$ "#

,/)'!.)0+(.)() "# "%*)1*- &'()*'"' '

2%3)*'"'.


34/67

Porphyromonas gingivalis- !"#$%&'(" )'&*+,(-'." (/&%$,"0')

! "#$%&'(& )(&*+,-. )(&/,#0. 1, !"#$%"&

'()$%*+"$%, .2./.-. ,"&-"'*"&" 3&. 1&+.-*4##/ 85% &% )(&/,&2./.+3#/##3/.4-&1/ -# 5. Gingivalis.

".4-#/# #3/.4-&1/ )(,%.04.3*4#:

- %,6(#%#7.$# -# )(&/,.-./, 4& ,31/(#7,2*2#(-.&/ 8#/(.31;

- #3/.4.(#9, -# 8,/#2&)(&/,.-#0./, (MMPs);

- 1/.8*2#7.$# -# #)&)/&/.+3#/# 32,/&+-# 18(/ .- -#(*:*4#9, -# PMN ;*-37...


35/67

Bacteroides forsythus (Tannerellaforsythensis)

! Gram(-), anaeroben, vretenest! Vo subgingivalniot plak ~esto se sretnuva

zaedno so F.nukleatum


36/67

Bacteroides forsythus (Tannerellaforsythensis)-!"#$%"&'(")*

- !"# "!$%&'% ()*'%+'%,")*-*'$*,"$%%

- !"# ")./)"!$*)'%" ,")*-*'$*,"$%%

- !"# ,*0$")%$. ,"1%.'$%

- '*, % !"# "-*2.01.'$%$. (,*&)3"'*0$

0* )"'%$. /*)4% '" ,")*-*'$*,"$%%)- !"# ,"1%.'$% !*% 0. %2% 5%2.

,67"+%


37/67

Bacteroides forsythus (Tannerellaforsythensis)-!"#$%&' (" )'&*+,(-'."

- !"#$%&'(%

(!"#$%&'# !"# ()*'#&+,+-##)

- )%#*#+*$"%,% (.# ()*#"((&.#'.#*(,'#&+ /#0"10,($ 2(!"1#-*+2%*((& IL-6 # TNF-3)

- $#(,#2(-( # +'-#4 $,#5+' '( &"#!$#'1&($+ *),%5%*((& *1 0()&+"#$)(&(*#"%,+'6#7()

- #4( $!1$10'1$& 2( !"+2#-*#)('#*#$*('


38/67

Podatoci koi uka`uvaat deka parodontopatogenite seetiolo{ki agens na parodontalnata bolest

Povrzanost:

Aa Pg Bf

lokalizirana juvenilna i adolescentna

+ - -

Pomalku zastapen kaj zdrav parodont + + +

Pozastapen vo aktivnite lezii + + +

kaj pacienti kaj koi napreduva parodontalnatabolest + + +

pogolema zaguba na alveolarnata koska i naata~mentot parodontalnite apscesi

- -

+ -

+ +


39/67


Eliminacija:

Aa Pg Bf

Otstranuvaweto na ovoj M.O doveduva do uspe{naterapija

+ + +

Rekurentnite lezii go sodr`at + + +


40/67


Odgovor na doma}inot:

Aa Pg Bf

Zgolemeno nivo na antitela vo serum i plunka kajpacienti so lokalizirana juvenilnaparodontopatija

+ - -

Zgolemeno nivo na lokalni antitela kaj pacienti solokalizirana juvenilna parodontopatija

+ - -

Zgolemeno nivo na antitela vo serum i plunka kajpacienti so !"#$%&! parodontopatija

+ + +

Zgolemeno nivo na lokalni antitela kaj pacienti so!"#$%&! parodontopatija

+ + +


41/67


Faktori na virulencija: Aa Pg Bf !eukotoksin + - -

kolagenaza + + +

endotoksin + + +

faktor na inhibicija na fibroblastite + + -

faktor na indukcija na resorpcija na koska + + -

indukcija na sozdavawe na citokini od

makrofagite ili od dr.odbrambeni kletki

+ + +

modifikacija na funkcijata na neutrofilite + - -

"a pottiknuva apoptozata

- ? - +


42/67


istraùvawa na ìvotni: Aa Pg Bf

Bolesta so inokulacija e predizvikana kaj staorci igluvci i ku~iwa

+ + +

Imunizacija na ìvotni doveduva do namaluvawe nabolesta

+ - -


43/67

Faktori koi vlijaat vrz sostavot nasubgingivalnite biofilmovi


44/67

Faktori koi vlijaat vrz sostavot nasubgingivalnite biofilmovi:

1. Sostojbata na parodontot

2. Lokalnata sredina

3. Prenesuvaweto na M.O. od individua na

individua


45/67

Sostojbata na parodontot(Porphyromonas gingivalis , Bacteroides forsythus,Treponema denticola)


46/67

Lokalna sredina: dlabo~ina na p.x.

- So zgolemuvawe na dlabo~inata na xebot sezgolemuva brojot na:( crven kompleks)

Porphyromonas gingivalis ,

Bacteroides forsythus,

Fusobacterium nucleatum,

Treponema denticola


47/67

Prenesuvawe na M.O. od individua na

individua

- parodontopatogenite soevi na M.O. se tipi~ni zalu|eto i retko se sretnuvaat vo okolinata

- izvor:potrebno e prenesuvawe na M.O. odustata na edna individua vo ustata na drugaindividua:

-“vertikalno

“prenesuvawe

- “horizontalno“ prenesuvawe


48/67

Prenesuvawe na M.O. od individua naindividua

1. “ vertikalno “ prenesuvawe:Actinobacillus actinomycetemcomitans i Porphyromonas

gingivalis- Pronajdeni kaj ~lenovi od edno semejstvo (deca i roditeli)

2. “ horizontalno “ prenesuvawe

Actinobacillus actinomycetemcomitans i Porphyromonasgingivalis

- Preneseni od eden sopru`nik na drug

Dobivawe na novi soevi na M.O vo tekot na celiot `ivot, {to mo`e da go menuva tekot na bolesta


49/67

PREDUSLOVI ZA ZAPO^NUVAWE I PROGRESIJA NA

PARODONTALNATA BOLEST


50/67


51/67

Virulentnost na parodontnalnite patogeni

! Razli~na virulentnost na M.O, no i razli~navirulentnost na razli~ni klonski tipovi na eden soj namikroorganizami

- Primer so razli~ni klonski tipovi na Porphyromonasgingivalis (I, II,III, IV, V)

! Parodontopatogenite, za da ja iska`at svojata

virulentnost

• mora da se najdat na soodvetno mesto (pr. vo apikalniotdel od xebot ili na epitelot na mekiot sid)

• da bidat vo dovolen broj na toa mesto


52/67

Soodvetna lokalna sredina

- Ako progresijata na P-P e relativno retkapojava, toga{ rezidentnite M.O se kompatibilni

so doma}inot

- Interakciite pome|u M.O vo plakot(lokalnata

sredina) imaat ogromno zna~ewe za po~etokot irazvojot na parodontopatijata


53/67


Interakciite mo`at da bidat:• [tetni (me{ani infekcii)

• Polezni

Kompatibilnite M.O

- gi naseluvaat mestata koi bi bile naseleni odparodontopatogenite

- se natprevaruvaat so parodontopatogenite za mestata navrzuvawe

- gi uni{tuvaat faktorite na virulencija naparodontopatogenite


54/67


! Pr. za interakcija pome|u Actinobacillusactinomycetemcomitans i S.sanguis, S. uberis iActinomyces viscosus ( polezna reakcija za doma}inot)

! S.sanguis, S. uberis i Actinomyces viscosus gonamaluvaat prisustvoto na Actinobacillusactinomycetemcomitans

! Bakteriite “ dobrodeteli “, proizveduvaat

H2O2 koj direktno ili so pomo{ na doma}inovataperoksidaza go inhibiraat A. Actinomycetemcomitans

(".# $%&'()*+,)# -#./*%'&0'1 )


55/67


! Temperaturata! Koncentracijata na Fe, Mg i Ca

! Nesoodvetno rabno zatvorawe

Zna~itelno vlijae vrz prisustvoto ,

razmno`uvaweto i iska`uvawe virulentnosta naparodontopatogenite


56/67

^uvstvitelnost na doma}inot

! Defekti vo brojot i funkcijata napolimorfonuklearite

! HIV-infekcija

! Dijabet

! Pu{ewe


57/67

Mehanizmi na patogenost nabakteriite


58/67


59/67


60/67


61/67


62/67

sprotivstavuvawe na mehanizmite na odbranata nadoma}inot(na nespecifi~nata za{tita)


63/67

sprotivstavuvawe na mehanizmite na odbranata nadoma}inot(na specifi~nata za{tita)


64/67


65/67


66/67


67/67

!"#"$" %" $"&- '#(')'*+,+ %"')-+ .*"/"0"

!"# $% &"$'()*'#'% +* Socransky, ,* -*%-%+ $". +* /*0'%1## /#-% 21"3)*$%+ ,*2*1"-"+'"2*'"3%+#?

4'" $% '"* 5#01"/+# 0"52)%0$#? !"# "-+#6 $% 1*+# 0")"+#,*'"1# * 0"#$%0(+-*1+#? !"# 5#01"/+# 0"52)%0$# $%2"61,(6**' $" 3#+3#6"1*3#.*?

!"# "- '1#'% 2*1"-"+'"2*'"3%+# A.Actinomycetemcomitans, P. Gingivalis # B.forsythus , $% *+*%1"/# * 0"#7*0()'*'#6+# *+*%1"/#?

Documents

mikrobiologija parodontologija