Nje Udhezues Praktik Mbi Partneritetin

8/9/2019 Nje Udhezues Praktik Mbi Partneritetin

1/70


2/70

Praktika Qytetare Ballkanike [#

R R J E T IBALLKANIK PRZ H V I L L I M I NE SHOQRISC I V I L E

Praktika Qytetare Ballkanike #2

N bashkpunim me

Nj udhzues praktik mbi partneritetin

Partnership in Action - Strengthening Balkan Civil Society Development Network

This project is funded by the European Union

Partneriteti n veprim - Rrjeti ballkanik pr zhvillimin e shoqris civile

Ky projekt sht i fnancuar nga Bashkimi Evropian


3/70

Nj udhzues praktik mbi partneritetin2

Rrjeti Ballkanik pr Zhvillimin e Shoqris Civile dhe ECAS

T gjitha t drejtat jan t rezervuara. Asnj pjes nga publikimi nuk mund triprodhohet pa lejen e Rrjetit Ballkanik pr Zhvillimin e Shoqris Civile

Kopje t publikimit mund t porositen me an t posts ose me e-mail.

Rrjeti Ballkanik pr Zhvillimin e Shoqris Civile (BCSDN)Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar (QMBN) SekretariatiDrejtor ekzekutiv i QMBN: Sasho KlekovskiKoordinator i BCSDN: Tanja Haner AdemiAdresa: Nikola Parapunov p.n. .p. 55, 1060 Shkup, MaqedoniE-mail: [email protected]

Botues: Qendra Maqedonase pr Bashkpunim NdrkombtarAutor: Floriana Nappini, ECAS, BelgjikRedaktor: Tanja Haner Ademi, QMBN, MaqedoniPrkthyer n shqip: Diakonia Agapes, ShqipriDizenjimi dhe aqosja: Koma, Shkup, MaqedoniShtypur nga Borograka, Shkup, MaqedoniBotuar n Maqedoni, Shtator 2006

Ky dokument sht botuar me ndihmn nanciare t Bashkimit Evropian.Prmbajtja e dokumentit sht prgjegjsi e BCSDN dhe ECAS dhe nuk refektonqndrimet e Bashkimit Evropian.

CIP - Katalogizacija vo publikacijaNacionalna i univerzitetska biblioteka Sv. KlimentOhridski,Skopje

341.171.072.3 (4-672EU)(035)005.56 (035)

NAPPINI, FlorianaPraktik udhzue partneriteti / Floriana Nappini. - Shkup:

Qendra Maqedonase pr Bashkpunim Ndrkombtar, 2006. 72str.; 24 cm. - (Praktika Qytetare Ballkanike; 2)

Bibliografija: str. 72

ISBN 9989-102-33-3

a) Evropska unija - Principi na partnerstvo - Prira~nicib) Partnerstvo - Prira~nici

COBISS.MK-ID 67175690


4/70


FalnderimeKy botim bazohet mbi krkimet lidhur me aspektet teorike tpartneritetit si dhe prvojn praktike t vnies n zbatim tpartneritetit. Gjithashtu ky udhzues bazohet pjesrisht mbiprogramet e trajnimit rreth partneritetit dhe ormimit t rrjeteve tcilat u zhvilluan n Feketic (Serbi) dhe Tiran (Shqipri) prkatsishtn 26-28 Prill dhe 17-19 Maj, 2006. Praktikat m t mira nga vendetqinje me BE-n, t prshira n kt udhzues jan sjell nga

pjesmarrsit n kto trajnime. Autorja dshiron t alnderojkolegt e ECAS Cecilia Liljegren, Tony Venables dhe Inna Petrenko sidhe partnert maqedonas pr sugjerimet dhe komentet e tyre gjatprgatitjes s ktij udhzuesi.

Falnderime edhe pr trajnuesit e trajnimeve t sipr prmendura(Marjan Huc nga CNVOS Qendra pr shrbime inormacioni,bashkpunim dhe zhvillimin e OJQ-ve n Slloveni dhe Tomas FindraCVNO Qendra Edukimit pr Organizatat jo Qeveritare - Sllovaki) tcilt siguruan inormacionin lidhur me prmbajtjen dhe rezultatete trajnimeve.


5/70



6/70


PRMBAJTJAHYRJE 71. Partneriteti n BE 11

1.1 Ndrtimi dhe Partneriteti i ri i Fondeve t Strukturuara 142. TIPET DHE LLOJET E PARTNERITETIT 16

2.1. Partneriteti Strategjik 172.1.1 Autoriteti Menaxhues 172.1.2 Komitetet Monitoruese 17

2.1.3 Si unksionon? 182.1.4 Si ormohet partneriteti n kt nivel dhe cilt

organizma marrin pjes n t? 202.1.5 Sa dgjohet Shoqria Civile n kt procesi? 232.1.6 Prtimet q sjell Partneriteti 24

Eektshmria 24Ligjshmria, transparenca dhe dinamizmi 25Kapaciteti institucional 26

2.1.7 Rreziqet dhe pikat e dobta 272.1.8 Kshilla pr ngritjen dhe menaxhimin e

partneriteteve strategjike t suksesshme 28Pjesmarrja aktive 28Inormacioni 29Avokatsia 29Ndrtimi i rrjeteve dhe koalicioneve 30Sigurimi i mbshtetjes dhe ngritja e ondeve 31

2.1.9 Shembuj t partneritetit Strategjik nga

vende qinje t BE-s 32Rast studimor nga Serbia: Sunny Settlement n Novi Sad 32

Rast studimor nga Serbia: Vojvodina n okus 332.2. Partneriteti n projekt 342.2.1. Organet drejtuese t Partneritetit n Projekt 352.2.2 Prtimet q sjell Partneriteti 352.2.3 Rreziqet dhe pikat e dobta 362.2.4 Kshilla pr ngritjen dhe menaxhimin e partneriteteve

t suksesshme n projekt 36


7/70


Prbrja e partneritetit 37Hartimi dhe menaxhimi i projektit 37Komunikimi eektiv 38Ndrtimi i rrjeteve 38

2.2.5 Shembuj t partneritetit n projekte nga vende qinje

t BE-s 39

Shqipri: Projekti Fuqizimi i Kshillit t Prindrvet zons s Knets 39

Maqedoni: Vera Kulturore n Kievo 40Mali i Zi: Projekti rinor n Podgoric 40

3. PAKTE TERRITORIALE: NJ SHEMBULL PRAKTIK I PARTNERITETIT 423.1. hembuj t pakteve territoriale si praktikat m t mira 45

3.1.1.Pakti territorial: Alto Belice Corleonese Itali 453.1.2. Pakti territorial i Punsimit: Saint Herblain Franc 47

3.2. Kshilla pr paktet territoriale 493.2.1. Mnyra e integruar 49

3.2.2. Prshirja eektive e nj sr aktorsh duke prshiredhe ata pran shtresave t ulta t shoqris lokale 50

3.2.3. Udhhegje e ort 503.2.4. Bashk-nancimi 513.2.5. Plane, tabela kohore dhe aate t qarta pr prdorimin

e ondeve dhe zbatimin e aktiviteteve 51

ANEKS: LIST E SHKURTR E RRJETEVE T SHOQRIS CIVILE 52

SHRBIMI EVROPIAN I VEPRIMIT T QYTETARVE (ECAS) 62

RRJETI BALLKANIK PR ZHVILLIMIN E SHOQRIS CIVILE (BCSDN) 64

QENDRA MAQEDONASE PR BASHKPUNIM NDRKOMBTAR (QMBN) 67Bibliograa 68


8/70


Hyrje

Fjala Partneritet lidhet me iden e prshirjes s nj srorganizmash, entitetesh t ndryshme si partner t cilt punojn sbashku (n vend q t vn n dukje ndryshimet) pr t realizuarnj projekt, arritur nj objektiv ose qllim t caktuar. Nse aplikohetn ushn e zhvillimit social-ekonomik, Partneriteti bart iden sebashkpunimi mes organizmash ose institucioneve t ndryshme ose

aktorve t ndryshm territorial mund t sjell rezultate shumt mira dhe mund t rris cilsin e politikave t zbatuara, dukeprshpejtuar dhe prmirsuar n kt mnyr zhvillimin territorialdhe social-ekonomik.

Pra n pamje t par partneriteti duket t jet dika shum pozitive.Brenda t gjitha mundsive, partneriteti mund t sjell prtimedhe t jet shum i rytshm. Ai mund t ndihmoj n kaprcimine ndryshimeve mes departamenteve t ndryshme t qeveris pr

shembull, ose mes sektorve t ndryshm t shoqris. Ai mundt prmirsoj dhnien e shrbimeve dhe cilsin e strategjive tzhvillimit. Ai mund rris atsit tek partnert nse secili prej tyredo t mund t prtoj nga ekspertiza, njohurit dhe burimet (edheato nanciare) q partneri tjetr sjell n partneritet. Gjithashtupartneriteti sht i lidhur me iden e demokracis me pjesmarrjedhe do t thot barazi mes partnerve.

Partneriteti ndikon nrritjen e demokratiziligjshmris dheprgjegjshmris spartnerve dhe t ve

proceseve.


9/70


Ndrkoh me gjith idet rymzuese q refekton, praktika epartneritetit sht shum komplekse dhe me rezultate zbatimi tshumllojshme.

Partneriteti sht nj koncept prshirs i cili mund t ket nj srkuptimesh t interpretuara n mnyr t ndryshme nga njerz t

ndryshm, kuptime t cilat mund t prcaktohen dhe zbatohen nmnyra t larmishme. Nj model m teorik i partneritetit i hartuarnga Pratt, e prshkruan partneritetin si nj spektr marrdhnieshdhe marrveshjesh i cili shtrihet nga konkurrenca tek bashkpunimiduke prshir koordinimin dhe bashk-zhvillimin1.Brenda ktij kuadri ekzistojn mundsi t paundme partneriteti. Llojii ktyre partneriteteve do t varet nga numri i elementeve t tilla silloji dhe qllimet e partnerve t prshir, konteksti i partneritetit,prmbajtja e tij, tradita dhe kultura lidhur me partneritetin etj.Ndaj, n vend t vlerave, partneriteti prmban edhe nj sr

tensionesh t cilat mund t strukturohen n mnyra t ndryshmedhe t japin rezultate t ndryshme. Ashtu si theksohet edhe ngaBalloch dhe Taylor, nuk mund t ket nj model t veant prpartneritete t suksesshme. Prkundrazi, do partneritet do t gjejbalancn e tij mes elementve, marrdhnieve dhe tensioneve qai prshin (p.sh. feksibiliteti q nevojitet pr t qen krijues dheprgjegjshmria e nevojshme e institucioneve publike t prshira nproces, udhheqja, ekspertiza dhe pjesmarrja e gjer, konsensusi iprgjithshm, interesa t paprputhshme dhe shumllojshmria).

N kt kuadr, ky udhzues nuk mund t ket pr qllim t sjellnj model t unikuar pr partneritetin, as ndonj prkuzim prt. N vend t ksaj, ky udhzues ka pr qllim t krkoj dhe nt njjtn koh t strukturoj n nj mjet t dobishm, nivelet,ormat dhe llojet e ndryshme t partneritetit, pr t sjell nj pamjet prgjithshme t asaj se ar mund t jet partneriteti dhe se simund dhe duhet t prdoret ose prmirsohet ai. Pr tia arriturksaj ky udhzues bazohet n nj sr burimesh q nga krkimetakademike e deri tek praktika t zbatuara t partneritetit.

Ndrkoh q kndvshtrimi kryesor i ktij udhzuesi do t jetpartneriteti brenda BE-s si dhe n Fondet e Strukturuara t BE-s(FS), shumica e argumentimit dhe shembujve praktik t prezantuarjan t aplikueshme n nj sr vendesh t zonave t tjera edhe

1 Pratt et al (1998) in Balloch, S. Taylor, M. Partnership Working: Policy andPractice The Policy Press, 2001


10/70


brenda kontekstit t BE-s por edhe konteksteve kombtare,rajonale dhe lokale. N akt, ka ngjashmri t veant mes Fondevet Strukturuara dhe Ndihms prpara Antarsimit (IPA) dheinstrumentin e politiks s re t Fqinjsis (ENPI). Struktura e ktyreinstrumenteve t reja (dhe veanrisht dimensioni i tyre ndr-kutar) sa vjen e po gjen zbatim duke shrbyer si nj model pr

strukturn aktuale t Fondeve t Strukturuara.Pr shembull, Komisioni nuk sht m thjesht duke dhn onde prqllime t paracaktuara. Ai sht tashm duke br prpjekje qkto onde t paracaktuara t prdoren n mnyr t arsyeshmenga autoritetet e duhura. Kjo do t thot q ondet e siguruara ngaBE-ja do t duhet t prdoren pr t zbatuar politika aktive przhvillim. Pr shembull, tashm Komisioni krkon bashk-nancimnga autoritete t caktuara. Kjo bhet me qllim rritjen e prgjegjsisdhe t prpjekjeve t autoriteteve kundrejt prdorimit me ekasitetdhe eenc t ktyre ondeve (ashtu si shihet edhe nga prvoja

me Fondet e Strukturuara).

Nj element tjetr ngjashmrie ka t bj me programimin shum-vjear, i cili ashtu si n rastin e Fondeve t Strukturuara deri mtani, do t karakterizoj veprimet e jashtme t BE-s. ky programimshum-vjear do t detyroj autoritetet t mendojn pr strategjite tyre t zhvillimit duke par prtej gjetjes oportuniste t ondeve,kundrejt prdorimit t ktyre ondeve: si do t prdoren kto onden koh, si do t ndikojn ato ekonomin dhe komunitetin lokal

etj.

Duke lluar nga periudha e ardhshme e programimit (2007-2013),parimi i partneritetit t BE-s (pr t cilin do t fasim m gjatn paragrat e mposhtm), do t aplikohet n Instrumentin eFqinjsis s Re. Komisioni do t krkoj krijimin e partneritetevet cilat prshijn edhe praqsues t organizmave e organizatavet ndryshme t vendit n zhvillimin e planikimit dhe strategjis.Ndaj, Komisioni po kontribuon n krijimin e proceseve demokratikeduke siguruar n t njjtn koh q projektet q po zbatohen do

t jen t dobishme si pr BE-n si e tr ashtu dhe pr nj vend tveant.

T gjith kta element jan t dallueshm qart n propozimin eKomisionit pr Rregulloren duke br parashikime t prgjithshmepr Instrumentin e Fqinjsis Evropiane dhe Partneritetit [COM(2004)628 Final] ku neni 4 thot:


11/70


. n partneritet mes Komisionit dhe prtuesve do orohet asistenc,

programimi i ksaj asistence do t prshij, aty ku do t jet e mundur,autoritetet qendrore, rajonale dhe lokale, shoqrin civile, partnertekonomik dhe social; asistenca do t bashk-nancohet me qllim q t promovohet zotrimi

dhe t rritet eekti i ndikimit t saj.

Kto parime aplikohen gjithashtu n kontekstin e politiks kohezive t BE-sdhe refektojn natyrn e dysht t ktij instrumenti (politika e jashtmedhe kohezioni ekonomik dhe social) n rastet kur ka nancime ndr-kutaredhe ndr-rajonale mes vendesh partnere dhe Vendesh Antare.

Prundimisht, sht e udhs q t themi se prvojat dhe shembujtm t mir, lidhur e partneritetin, t marra nga vite t tra zbatimit FS n Vendet Antare (t rejat dhe t vjetrat) mund t jen vrtett rndsishme pr t gjith vendet qinje t mbuluara nga politika

t caktuara t BE-s.

Ndaj, duke u nisur nga prcaktimi q jepet pr parimin e partneritetitn nivelin e BE-s, ky udhzues do t mundohet t eksploroj konceptedhe idet q ka n brendsi si dhe disa nga ormat dhe strukturat qmund t marr. Praktika e partneritetit sht gjithashtu e prshirn kt udhzues n ormn e shembujve praktik t marra nga njsr vendesh t ndryshme (duke nisur nga vende t vjetra Antaret BE-s dhe vende qinje me BE-n).


12/70


1. PARTNERITETI N BE

N kontekstin e BE-s, parimi i partneritetit u b i njohur llimishtn vitin 1988 si nj nga katr parimet themelore q drejtonin Fondete Strukturuara (FS) parimet e tjera ishin Plotsimi, Programimidhe Prqendrimi. Q prej asaj kohe, ky parim u zhvillua duke unisur llimisht si nj prkuzim i ngusht, ku prshiheshin vetm

Komisioni dhe Vendet Antare dhe m pas n nj partneritet mt gjer q prshinte nivelet e ndrmjetme t qeveris (q ishinRajonet), m pas partnert social dhe prundimisht ashtu siprcaktohet edhe nga Komisioni, autoritete t tjera kompetente.

Prkuzimi i parimit t partneritetit i prshir n Rregulloren eKshillit t vitit 1999 (1260/1999) sht ai q prdoret edhe sot prperiudhn e programimit.Neni 8 i Rregullores s vitit 1999 thot pr partneritetin:

1. Veprimet e komunitetit do t plotsojn ose kontribuojn n veprimetkombtare korresponduese. Ato do t hartohen n konsultim t ngusht, mposht i prmendur si partneritet, mes Komisionit dhe Vendit Antar, sbashku me autoritetet dhe organizmat e caktuara nga Vendi Antar brenda

kuadrit t rregullave t tij kombtare dhe praktikave aktuale, si m posht:

autoritetet rajonale dhe lokale dhe autoritete t tjera publikekompetente,partnert ekonomik dhe social,do organizm tjetr kompetent brenda ktij kuadri.

Partneriteti do t bhet n prputhje t plot me pushtetet prkatseinstitucionale, legale dhe nanciare t secilit partner ashtu si prcaktohet

n nn-paragran e par.

Pr t hartuar partneritetin me pjesmarrje t gjer nga shum praqsuesnga niveli kombtar, rajonal, lokal ose t ndonj niveli tjetr, Vendi Antardo t krijoj nj shoqri t gjer dhe eektive t gjith organizmave t duhur,

sipas rregullave dhe praktikave kombtare, duke marr parasysh nevojn pr

N kontekstin e ondprogrameve dheprojekteve t BE-s, parim synon t arrij

bashkpunimin m tngusht t mundur nsecilin Vend Antarmes Komisionit dheautoriteteve t tjera rndsishme n nivekombtar, rajonal dhlokal prmes azave ndryshme t Fondev

t Strukturuara q nprgatitja e deri tekzbatimi (duke prshmonitorimin dhevlersimin).


13/70


promovim t barazis mes burrave dhe grave dhe zhvillimin e qndrueshmprmes integrimit t krkesave t mbrojtjes dhe prmirsimit t mjedisit.

T gjitha palt e caktuara, t quajtura m posht partnert, do t jenpartner n krkim t s njjtit qllim.

2. Partneriteti do t mbuloj prgatitjen, nancimin, monitorimin dhe

vlersimin e asistencs. Vendet Antare do t sigurojn krijimin e shoqris s partnerve t duhur n aza t ndryshme t programimit, duke pasurparasysh aatet kohore t secils az.

3. Pr zbatim t parimit t subvencionimit, zbatimi i asistencs do t jetnj prgjegjsi e Vendit Antar, n nivelin e prshtatshm territorial sipasmarrveshjeve q cilat jan specike pr secilin Vend Antar dhe pa asnjparagjykim t pushteteve n Komision, sidomos pr zbatimin e buxhetit tprgjithshm t Komuniteteve Evropiane.

Ka vetm pak koh q kan nisur diskutime pr t utur OJQ-t n

prcaktimin e parimit t partneritetit. N akt, pr her t parKomisioni, i prmend OJQ-t dhe organizatat e tjera t shoqriscivile si partner aktiv n Fondet e Strukturuara n propoziminpr Rregulloren e Fondeve t Strukturuara pr periudhn tjetr tprogramimit [Komisioni (2004) 492 botim i undit].

Ashtu si pritej nga shum, kur u paraqit propozimi, neni qprcaktonte parimin e ri t partneritetit n rregullat e propozuarau hodh posht n Kshill. Pr at, Parlamenti Evropian, mbajtiqndrim t ort n mbshtetje t shoqris civile dhe sugjerimi

i OJF-ve u mbajt n tekstin nal t Rregullores edhe pse, nse nakt krahasohet me propozimin origjinal t br nga Komisioni,prcaktimi i undit sht thjeshtuar disi nga Kshilli.

Neni i ri 11 i Rregullores s Kshillit 1083/2006 (i botuar m 11 korrik2006) e prcakton partneritetin si m posht:

1. Objektivat e Fondeve do t ndiqen n kuadrin e nj bashkpunimi tngusht. (m posht i quajtur partneritet), mes Komisionit dhe secilit prejVendeve Antare. Secili Vend Antar do t organizoj, aty ku sht e mundur

dhe n prputhje me rregullat dhe praktikat kombtare, nj partneritet meautoritetet dhe organizmat si m posht:

(a) autoritetet kompetente rajonale, lokale, urbane dhe t tjera;(b) partnert ekonomik dhe social;(c) me do organizm tjetr t prshtatshm q praqson shoqrin civile,

partner mjedisor, organizata jo-qeveritare dhe organizma q janprgjegjs pr promovimin e barazis mes meshkujve dhe emrave.


14/70


Secili nga Vendet Antare do t caktoj partnert m t prshtatshm n nivelkombtar, rajonal dhe lokal dhe n ushat ekonomike, sociale, mjedisore oseusha t tjera (m posht t quajtur partner), n prputhje me rregullatdhe praktikat kombtare, duke pasur parasysh nevojn pr t promovuarbarazin mes meshkujve dhe emrave dhe zhvillimin e qndrueshm prmes

ndrthurjes s mbrojtjes s mjedisit dhe krkesave t prmirsimit.

2. Partneriteti do t bhet n prputhje t plot me pushtetin prkatsinstitucional, ligjor dhe nanciar t kategoris s secilit partner si

prcaktohet n paragran 1.Partneriteti do t mbuloj prgatitjen, zbatimin, monitorimin dhe vlersimine programeve operacionale. Vendet Antare do t prshijn aty ku shte nevojshme, secilin prej partnerve dhe n veanti, rajonet, n aza t

ndryshme t programimit brenda kohs s caktuar pr seciln az.

3. do vit Komisioni do t konsultohet me organizatat q praqsojn partnert ekonomik dhe social n nivelin evropian rreth ndihms ngaFondet.

Nga pikpamja e organizatave t shoqris civile, ky nen i ri 11,sht vetm nj hap i vogl n drejtimin e duhur. Nga ana tjetr, aipraqson nj njohje zyrtare q institucionet e BE-s i bjn rolitt rndsishm t luajtur nga shoqria civile, rol i cili nuk mund tanashkalohet m nga Vendet Antare. Nga ana tjetr, prcaktimi iri i parimit t partneritetit do ti lr Vendet Antare vetm me njudhzim t prcipt rreth asaj se duhet t bjn me t.

Ashtu si vihet re n Rregulloren e cituar m lart, parimi i partneritetit

sht i lidhur ngushtsisht me parimin e subvencionimit i cilikushtzon q vendimet duhet t merren nga niveli m kompetentqeveriss. Nga kndvshtrimi i organizatave t shoqris civile,parimi i subvencionimit mund t ket nj rol t paqart. Nga anatjetr, mund t prdoret pr nj partneritet m t gjer duke prshirktu OJQ-t dhe gjith aktort e tjer t rndsishm territorial.Por gjithashtu u krijon shum mundsi lvizjeje Vendeve Antareme vetm pak udhheqje nga BE-ja. Prandaj n praktik, parimii partneritetit n nivel kombtar aplikohet n mnyra shum tndryshme n Evrop.

Secili prej Vendeve Antare e zbaton partneritetin sipas tradits stij t bashkpunimit mes autoriteteve publike dhe organizmave ttjer, shkalls s tij t decentralizimit dhe sjelljes s urave lidhseqeveritare kundrejt prshirjes s aktorve t tjer n proceset ehartimin t politikave dhe t vendim-marrjes. Ndaj n praktik,

N praktik, parimi partneritetit n nive

kombtar aplikohet mnyra t ndryshmeEvrop.


15/70


Vendet Antare shpesh kan qllim pr ta ndihmuar ose penguarpartneritetin duke siguruar ose vn n dispozicion nj prcaktim mt gjer/m t ngusht, duke vendosur disa rregulla pr t drejtuar/monitoruar komitete dhe duke vendosur mekanizma mbshtets tprshirjes s partnerve.

1.1. Ndrtimi dhe Partneriteti i ri i Fondevet Strukturuara

Reorma e Fondeve t Strukturuara e cila po zhvillohet n ditt e sotmedhe e cila do t aplikohet n periudhn e ardhshme t programimit(2007-2013), do t ndikoj n unksionimin e partneritetit n nivelet ndryshme. Pr t kuptuar si mund t ndodh kjo, duhet t shohimndrtimin e ri t FS dhe elementt q ndikojn dhe karakterizojnreormn.

Nj koncept i par dhe i rndsishm i cili i ka dhn orm FS-ss re sht e ashtu-quajtura strategjia e Lisbons. Kjo strategji (emiratuar n mars 2000 nga krert e shteteve dhe Qeverive t BE-s)konsiston n nj model pr arritjen deri n vitin 2010 t nj ekonomieevropiane t bazuar n njohurit, e cila do t jet e suksesshme dhekonkurruese. Nga njra an, strategjia e Lisbons, ka mbetur thjeshtnj koncept i paqart i cili, q nga koha kur u shkrua e deri msot, sht ende larg nga vnia n jet. Nga ana tjetr, KomisioniEvropian ka ndrhyr pr zbatimin e strategjis duke e rishikuar

dhe riorganizuar strategjin nga ana teorike dhe praktike. Nga anateorike, Komisioni i ka dhn nj orm dhe prcaktim t ri strategjis(prmes, pr shembull raportit t tij aat-mesm raporti Kok).Nga pikpamja praktike Komisioni ka riorganizuar politikn e tijt Kohezionit rreth vet strategjis s Lisbons. Ndaj, investimet eBE-s mes politiks s Kohezionit do t prqendrohen n nj numrt kuzuar prparsish q refektojn drejtprsdrejti Lisbonn.Ktu, aktivitetet K&ZH (pra krkim dhe zhvillim) q jan baza prndryshim dhe arritje ekonomike, duket se tojn shum terren.

Pr shembull, prqendrimi tek strategjia e Lisbons ka inkurajuarrritjen e Iniciativave t Komunitetit dhe aktiviteteve nxitse. Ktonisma dhe veprime kan praqsuar deri m sot pikn kryesorehyrse pr organizatat e shoqris civile n Fondet e Strukturuara.Nga ana tjetr kjo rritje paraqet nj lloj ngritjeje pr vetprogramet. Por do t thot gjithashtu q ato praktikisht zhduken

Ky riorganizim ipolitiks s Kohezionit

rreth strategjis sLisbons ka sjell nj

sr ndryshimesh t cilat

mund t ndikojn nakt n unksionimin eparimit t partneritetit

dhe mund t rrisinvshtirsin e prshirjes

s shoqris civile nonde.


16/70


are dhe m pas e kan n dor Vendet Antare pr ti prshirose jo n programet kombtare dhe rajonale. Pr organizatn eshoqris civile kjo do t thot m pak mundsi pr tu prshirn partneritet n nivelin operacional (lidhur me aktin se sa nismadhe veprimtari nxitse t Komunitetit do t zbatohen prmes FS). Nt njjtn koh, kjo mund t ndikoj pjesmarrjen n programimin

dhe menaxhimin e ondeve (pra komitetet monitoruese) meqenseekziston rreziku q aktivitetet ku zakonisht sht partnere shoqriacivile t paksohen, krahasuar me prioritetet dhe objektivat e reja thartuara lidhur me strategjin e Lisbons2.

Nj aspekt tjetr shum i rndsishm sht decentralizimi nrritje i FS. Ashtu si do ta shohim t prmendur edhe n paragratq shpjegojn partneritetin strategjik, Komisioni Evropian kathjeshtsuar procedurn pr programimin e FS dhe ka ulurprshirjen e tij n prcaktimin e programeve dhe veprimeve q

duhet t zbatohen prmes FS. Kjo mos prshirje e Komisionit mundta transormoj at gradualisht thjesht n nj auditor t projektevet mdha, t krijoj nj mangsi n qeverisjen prej shum-niveleshdhe n prshirjen e shoqris civile n menaxhimin e FS.

2 Nj analiz krahasuese t objektivave dhe prioriteteve t periudhs s vjetr(2000-2006) dhe periudhs s re (2007-2013) t programimit mund t gjendetn Kapitullin 3 t Udhzuesit t Fondeve t Bashkimit Evropian t botuarnga ECAS Fondet e Strukturuara, Fondet e Kohezionit dhe ndihma paraAntarsimit.


17/70


2. TIPAT DHE LLOJET E PARTNERITETIT

Ndrkoh q prcaktimi i dhn deri tani duket t tregoj se parimii partneritetit aplikohet vetm n vendim-marrjen politike nBE dhe/ose n nivelin kombtar (q mund t quhet partneritetistrategjik), zbatimi dit pas dite i Fondeve t BE-s prdorvazhdimisht parimin e partneritetit. N ditt e sotme, pothuajse tgjitha projektet evropiane krkojn nj partneritet t shtrir ndr-sektorial dhe shpesh edhe ndrkombtar. Kur aplikohet pr onde

nga BE, nj nga krkesat m t rndsishme dhe shpesh nj ngaelementt e suksesit ose dshtimit t nj projekti sht prbrja epartneritetit q menaxhon projektin.

Organizatat e shoqris civile sigurisht jan t prshira m aktivishtn llojin e dyt t partneritetit (partneriteti operacional/i projektit)ndrkoh q n tipin e par ato po lutojn ende pr t tuar njohjenq meritojn. Dy llojet ose nivelet e partneritetit kan element tnjjt por edhe ndryshime t theksuara.

Secili nga dy llojet e partneritetit mund t marr orma shum tndryshme. Duke nisur nga llojet e ndryshme t konsultimit deri tektryezat e rrumbullakta dhe orumet, partneriteti mund t zbatohetn praktik n mnyra shum t ndryshme. Shum shpesh, ormaq merr partneriteti varet nga niveli gjeograk i zbatimit t tij. Prshembull, n nivelin e BE-s, partneriteti mund t marr ormn ekonsultimit (me grupe m t gjera interesi) ose tryeza bisedimeshmes Vendeve Antare dhe Komisionit. N nivel kombtar, partneritetigjithashtu mund t jet n ormn e konsultimit dhe bisedimit. N

nivel lokal, shpesh partneriteti merr ormn e orumeve dhe tryezavet rrumbullakta por gjithashtu m tepr merr ormn e struktursoperacionale t partneritetit t projektit.

N paragrat e mposhtm analizohen shkurtimisht llojet epartneritetit dhe diskutohen disa nga ormat dhe strukturat q aimund t marr.

Prandaj, mund tprovohet se parimi i

partneritetit n nivelinpolitik sht relektuar

dhe kthyer n njpraktik t prditshme t

zbatimit t projekteve.


18/70


2.1.Partneriteti StrategjikKy lloj partneriteti refekton ngushtsisht parimin e partneritetitashtu si sht i prcaktuar n Rregulloren e Kshillit. Ndaj, kypartneritet prshin disa organizma dhe institucione duke lluar qnga Komisioni Evropian deri tek autoritetet kombtare, rajonale dhe

lokale q punojn s bashku, n nivele t ndryshme dhe me ndryshimethelbsore nga njri Vend Antar, n tjetrin pr t prcaktuarkontekstin m t gjer t zbatimit t Fondeve t Strukturuara.Praktikisht ky partneritet, prshin bisedime dhe diskutime mesniveleve t ndryshme t qeveris: Komisioni dhe Vendet Antarerreth nj tryeze bisedimesh s bashku me autoritetet rajonale, lokaledhe autoritete t tjera q ata kan prshir n konsultimet e tyrekombtare. Rezultatet e ktij partneriteti dhe konsultimi kombtarm pas sillen n tryezn e bisedimit me Komisionin.

Lidhur me institucionet dhe aktort t cilt ormojn partneriteten kt nivel, mund t dallojm aktort e prshir n bisedime (tcilt sapo i prmendm) dhe organizmat e prshira n menaxhimindhe zhvillimin operacional t partneritetit. Kto organizma, praAutoriteti Menaxhues dhe Komitetet Monitoruese luajn nj rolt rndsishm n kohn kur jan vendosur udhzuesit strategjik,prioritetet dhe objektivat. Ata krijojn edhe nj lidhje mes dyniveleve t partneritetit.

2.1.1. Autoriteti Menaxhues

AM sht nj organizm publik ose privat n nivel kombtar, rajonalose lokal i cili sht caktuar nga Vendet Antare pr t menaxhuarFondet e Strukturuara. Prgjegjsit e tij prshijn monitorimin,vlersimin, duke siguruar kshtu zbatimin e duhur nanciar.

2.1.2. Komitetet Monitoruese

Kto jan t ngritura nga secili nga Vendet Antare n marrveshjeme Autoritetin Menaxhues. Ato prbhen nga praqsues tRajoneve, Vendeve Antare dhe organizmave t tjer prgjegjs sidhe nga Komisioni me rolin e vzhguesit. Ato mbikqyrin zbatimin,rregullojn strategjin kur sht e nevojshme, marrin n konsideratdhe aprovojn kriteret pr przgjedhjen e veprimeve t bashk-nancuara dhe vlersojn rezultatet dhe arritjet e zbatimit.

N kt nivel politik,partneriteti shtthelbsor pr tprcaktuar udhzimpolitike dhe ekonomprioritetet dhe objekstrategjike dhegjithashtu prcaktoninstrumentet inanci

dhe operacional.


19/70


Prbrja e ktyre dy organizmave prcaktohet nga Vendet Antare.N njrn an autoritetet publike lokale dhe aktor t tjer trndsishm territorial po lutojn pr t pasur nj rol m t madhn bisedimet mes Komisionit dhe Vendeve Antare. Nga ana tjetr,jan organizatat e shoqris civile t cilat po prpiqen pr t tuarvende n Komitetet Monitoruese. Prania e shoqris civile n kto

komitete sht prgjithsisht shum e pakt megjithse ndryshonshum nga nj Vend Antar n tjetrin, nga nj program n tjetrin.

2.1.3. Si unksionon?

Pjesa q vjen m posht do t shpreh n mnyr t prmbledhurhapat kryesor t zhvillimit t Fondeve t Strukturuara n kt nivelt partneritetit. N kt mnyr do t jet e mundur t shihet se siunksionon partneriteti gjat secils az. Kshtu do t jet e mundurt shikohet edhe se cilt dhe deri n ciln shkall organizmat/institucionet/organizatat jan t prshira n proces.

Duhet pranuar se n kohn e shkrimit, konteksti i bisedimeve tFondeve t Strukturuara sht shum i vshtir. Kjo vshtirsi vjennga akti se meqense periudha aktuale e programimit (2000-2006)po mbaron dhe ndrkoh rregullat pr FS jan ende n uqi, po ikushtohet rndsi periudhs s re t programimit (2007-2013) sbashku me t gjitha ndryshimet q do t sjell n t gjitha azat ebisedimeve dhe zbatimit t FS. Paragrat e mposhtm do t japin

nj shpjegim t ktyre azave.

Hapi 1 Kuadri i plot politik

Prgjithsisht, bisedimet pr FS llojn nga Komisioni i cili prgatitnj dokument t politiks. Pr periudhn 2007-2013 Komisioni nxoriRaportin e Tret t Kohezionit n mars 2004. Ky raport prmbantenj vlersim t kohezionit ekonomik dhe social prmes BE-s dheprezantoi kuadrin e politiks dhe instrumenteve t nevojshm prperiudhn e re t programimit t FS. Ky raport u diskutua n nivelin

e BE-s n institucionet e saj (Komisioni, Kshilli, Parlamenti si dheKomiteti Ekonomik dhe Social si dhe Komiteti i Rajoneve). Organizmadhe institucione t tjera q duhet dhe q n akt marrin pjes shpeshn kto raunde konsultimesh/bisedimesh (edhe pse n shkall tndryshme) jan qeverit rajonale, partnert ekonomik dhe socialdhe shoqria civile.


20/70


Hapi 2 Vendosja e rregullave t ardhshme

Bazuar n rezultatet e hapave t mparshm, Komisioni harton njpropozim pr rregullat e FS. Pr periudhn e programimit 2007-2013Komisioni nxori n 14 korrik 2004, Komisioni nxori nj propozimpr nj Rregullore t Prgjithshme t FS (COM-2004/492) si dhekatr rregulla specike (q jan 2004/493 (Fondi Social Evropian),

2004/494 (Fondi i Kohezionit), 2004/495 (Fondi i Zhvillimit RajonalEvropian), 2004/496 (bashkpunimi ndr-kutar), 2004/490 (FondiBujqsor Evropian pr Zhvillimin Rural). Prpara se t bhen ligj,rregullat diskutohen dhe miratohen nga t tria institucionet e BE-s prmes procedurs me plqim pr Rregulloren e Prgjithshmedhe me procedurn me bashk-vendosje pr rregullat lidhur meondet specike3. Kto rregulla do t prcaktojn mnyrn se si dot menaxhohen dhe zbatohen FS. Pr shembull, propozimi origjinali br nga Komisioni Evropian prshinte (ashtu si u theksua m

sipr), OJQ-t si partner n zhvillimin, monitorimin dhe vlersimine ndrhyrjeve t strukturuara. Nse kjo nuk do t ishte thjeshtuarn nivelin e Kshillit, do t kishte qen nj ndryshim i rndsishmn mnyrn se si ondet programohen dhe zbatohen n shkallkombtare.

Pr t ndihmuar procesin e ormsimin e ndrhyrjeve t FS prperiudhn e programimit 2007-2013, n korrik 2005 Komisioni nxorigjithashtu Udhzuesin Strategjik t Komunitetit (COM-2005/299).Udhzuesi prmban prioritetet dhe objektivat q duhet t ndiqen

gjersisht nga t gjith Vendet Antare kur prdorin ondet.

Hapi 3 Niveli kombtar

Pr periudhn 2000-2006, Vendet Antare prgatitn si drat,bazuar n kuadrin e politiks s aprovuar n nivelin e BE-s, nj

3 Procedura me bashk-vendosje bazohet n parimin e barazis mes ParlamentitEvropian dhe Kshillit. Kjo do t thot q asnj nga kto institucione nuk mundt aprovoj nj ligj pa plqimin e tjetrit. Nse t dy institucionet nuk biendakord pr nj pjes ligji ajo paraqitet prpara nj komiteti pajtimi, i prbr

prej nj numri t barabart praqsuesish nga Kshilli dhe Parlamenti. Nmomentin kur ky komitet ka arritur marrveshje, teksti drgohet srish nParlament dhe n Kshill me qllim q t kthehet n ligj.

Procedura me plqim do t thot se Kshilli duhet t marr plqimin eParlamentit Evropian prpara se t merren vendime shum t rndsishme.Parlamenti jep mendimin e tij rreth ligjit t propozuar por nuk mund tpropozoj amendamente: duhet ose ta pranoj ose ta reuzoj at. Pranimi(plqimi) krkon nj shumic absolute votash.


21/70


Plan Zhvillimi Kombtar i cili prcaktonte se si duheshin harxhuarFS (lidhur me programet, objektivat dhe qllimet specike). Kuru diskutua dhe u miratua me Komisionin, ky plan mori emrinKuadri Mbshtets i Komunitetit (CSF) ose Dokument i VeantProgramimi (DVP)4. Pas CSF ose DVP, Vendet Antare prgatitn sidrate dokumente t tjer si p.sh. Programet Operacionale. Kto

Programe mbuluan nj rajon ose tem t caktuar dhe sipas ksajato prcaktuan qllime, prioritete, masa dhe instrumente specikpr programet q synonin t zbatonin. Detajet e ProgrameveOperacionale u vendosn m pas n nj dokument tjetr t quajturPlotsues i Programimit (i cili pr shembull, identikonte AutoritetetMenaxhuese).

Pr periudhn tjetr t programimit, Vendet Antare kan hartuarsi drat nj Kuadr Reerues t Strategjis Kombtare mbi bazat eUdhzimit Strategjik pr Komunitetin. Planet e Zhvillimit Kombtar

nuk jan m me detyrim, megjithat, Programet Operacionale srishduhet t miratohen me Komisionin Evropian. Ndrsa Plotsuesit eProgramimit nuk krkohen m.

-N thelb, aza e programimit pr periudhn 2007-2013 shtthjeshtsuar. Komisioni Evropian po zvoglon rolin e tij nmenaxhimin e FS duke i dhn liri Vendeve Antare q t prcaktojnprdorimin e FS.

2.1.4. Si ormohet partneriteti n kt nivel dhe ciltorganizma marrin pjes n t?

Nj dokument diskutimi i publikuar s undmi nga KomisioniEvropian (DG Regio) analizoi realizimin e parimeve t partneritetitn 14 Vende Antare gjat periudhs s programimit 2000-20065.Dokumenti u bazua n dokumente t brendshm dhe vlersime tKomisionit (n pjesn m t madhe t rasteve t prgatitur ngaocert e do zone gjeograke) dhe n pyetsort e plotsuar ngaKomisionet t njohura zyrtarisht si partner67.

4 Ky dokument zakonisht prdoret pr vende m t vogla.5 Partneriteti n periudhn e programimit 2000-2006 Analiza e realizmit

t principeve t partneritetit Dokument pr diskutim DG Regio KomisioniEvropian, Nntor 2005

6 Si vihet re n dokument, duhet t theksohet q prmbajtja e dokumentit nukka qn subjekt i ndonj verikimi t pavarur.

7 tet partnert t zgjedhur zyrtarisht nga Komisioni pr Konsultime (CEEP(Centre europen des entreprises participation publique et des entreprises


22/70


Tabela e mposhtme jep prmbledhjen e prshirjes s aktorve nFS pr periudhn e programimit 2000 - 2006:

FazaAktort

Roli i partnerve

Programimi Plani i Zhvillimit/Kuadri Mbshtets i

Komunitetit (KMK)

Komisioni (KOM), VendetAntare

Konsultativ

Dokumenti i Progra-mimit t Veant(DPV)

Kombtar, rajonal, nivele tndryshme autoritetesh - tcaktuara nga Vendet Antare(VA)

Konsultativ

Programi Operacio-nal (PO)

KOM , Vendet Antare Konsultativ

Programi Plotsues(PP)

Vendet Antare ose Auto-riteti Menaxhues (AM), KomitetiMonitorues (KM), partnert.

Rol Konsultativ, osevepron nprmjetAM ose KM

Menaxhimi/Realizimi

Vendet Antare, kombtare,rajonale, niveli lokal i auto-

riteteve, organizata publikeose private t caktuara ngaVendet Antare.

Rol Konsultativ, osevepron nprmjet

AM

Monitorimi Vendet Antare, kombtare,rajonale, niveli lokal i auto-riteteve, organizata publikeose private t caktuara ngaVendet Antare. Aktor t ciltoperojn nprmjet Komitetevet Monitorimit.

Pjesmarrje n KMpor - n varsi tvendit kan uqi tndryshme pr ligjin.Nga rol konsultativ,n rolin me t dre-jtn pr t votuar.

Vlersimi Pre-Vlersimi VA or AM, KM, partnert Rol Konsultativ, osevepron nprmjetAM ose KM

Vlersimiaat-mesm

Vlersues i pavarur nn drejti-min e AM, n bashkpunim meKOM dhe VA.

Rol Konsultativ, osevepron nprmjetAM ose KM

Post-vlersimi Vlersues i pavarur nn drejti-min e KOM, n bashkpunimme VA dhe AM.

Rol Konsultativ, osevepron nprmjetAM

N lidhje me mekanizmat aktual t partneritetit, dokumenti nxjerrn pah disa pika interesante.

d'intrt conomique gnral) -CES (Condration Europenne des Syndicats)-COPA-COGECA (Comit des Organisations Proessionnelles Agricoles del'Union Europenne - Condration Gnrale des Coopratives Agricoles delUnion Europenne) -EUROCHAMBRES (Association o European Chamberso Commerce and Industry) -EUROPECHE (Association des OrganisationsNationales dEntreprises de Pche de lU.E) -UEAPME (Union Europenne delArtisanat et des petites et moyennes entreprises) -UNICE (Union o Industrialand Employer's Conederations o Europe) -European Womens Lobby)


23/70


S pari, n terma t prgjithshm, partnert zgjidhen nga autoritetimenaxhues i cili n baz t nj numri elementesh (kompetencaspecike, kontributi i mundshm pr programin por shpesh i lidhurme bashkime politike dhe uqi politike/ekonomike) vendos prbalancat midis tyre. N kt kontekst, dokumenti prmend aktinse vetm n 4 vende nga t 14 Vendet Antare t kontrolluara

ekzistojn procedurat e paracaktuara dhe baza legjislative nzgjedhjen e partnereve.

S dyti, duke iu reeruar periudhs s programimit, dokumentiraporton se n m shum se gjysmn e Vendeve Antare, partnertkan marr pjes n krijimin e treguesve, objektivave, zhvillimin ekritereve t projekteve dhe zgjedhjen e projekteve. Gjithashtu n mshum se gjysmn e Vendeve Antare, partnert kan marr pjesn zhvillimin e programit plotsues.

S treti, partnert social-ekonomik nuk duket q t jen prshirn realizimin e prditshm t FS me prjashtim t pak rasteve kurato kan pasur nj rol konsultativ.

S katrti, n lidhje me Komitetet e Monitorimit, dokumenti vrense pjesmarrja prshin kryesisht sindikata dhe organizata tpundhnsve dhe se kjo varet gjithashtu nga tipi i ondeve. Rolii partnerve n kto komitete shpesh sht i lidhur me ndarjen einormacionit me publikun, megjithat n pjesn m t madhe t

rasteve ato kan t drejt pjesmarrjeje dhe votimi si antart etjer.

Nj struktur institucionale koordinimi me kompetenca tmbivendosura mund t krijoj vshtirsi n realizimin e partneritetitsi dhe t largoj dshirn e partnerve pr t qen pjes e saj. N tnjjtn kohe, pr shembull pjesmarrja n Komitetet e Monitorimitmund t jet dekurajuese si rezultat i detyrimeve administrativedhe kohore dhe atsive (p.sh. bisedime shum t gjata dhe teprteknike gjat takimeve).

Pasi kemi prshkruar se si realizohen n praktik procedurat epartneritetit n kt nivel, sht e rndsishme tani t vlersojmse si dhe sa larg sht e at q t prshihet shoqria civile n ktproces.

Prshirja e grupevekundr varris dhe

organizatave ngasektort e bamirsisdhe t vullnetarve sipartner n Komitetet

e Monitorimit sht ikuizuar.


24/70


2.1.5. Sa dgjohet Shoqria Civile n kt procesi?

Dy botime t botuara s undmi prmbajn nj inormacion tprshtatshm dhe t reskt. Manuali pr Fondet e Strukturuarat Bashkimit Evropian botuar nga EAPN (European Anti PovertyNetwork Rrjeti Evropian kundr Varris, 2006) prshin pamje

t shkurtra se si unksionon partneriteti n kt nivel pr nj grupt qndrueshm t Vendeve Antare t vjetra ose t reja. Njraport i botuar nga ECAS n 2004 (Iluzioni i prshirjes), ekzaminoirealizimin e partneritetit pr ndihmn e dhn para Antarsimitdhe negociatat e para pr periudhn 2007-2013 n Evropn Qendroredhe Lindore pr Vendet Antare t reja.Ajo ar sht marr nga kto krkime sht dika e shumllojsh-me.

Pr sa i prket hapave t par dhe t dyt, konsultimi n kuadrin

m t gjer t strategjis t FS ka qen shum i kuzuar. Si nraportin e Kohezionit dhe Udhzuesin, Komisioni duket q kaprshir nj numr t kuzuar organizatash jasht rrjetit tadministrats publike8. Si sht theksuar dhe nga Brian Harvey nraportin e ECAS, Komisioni duket q t ket dshtuar n arritjen estandardeve minimale pr konsultime duke ditur q programimi iFondeve t Strukturuara pr periudhn 2007-2013, nuk ka ndonjevidenc q t tregoj se shoqria civile n nivelet e BE-s t jetkonsultuar. Komisioni nuk iu prgjigj n koh krkess pr t pasur

dokumentacionin prkats dhe nuk u b asnj plan konsultimi. Kjomunges aktuale e konsultimit me shoqrin civile ishte gjithashtuevidente kur Komisioni organizoi Forumin e Kohezionit n maj 2004,ku OJQ-t nuk u tuan dhe duhet q t negocionin pranimin rastpas rasti.

N lidhje me nivelin kombtar t konsultimit, duket q vetm pakqeveri kan realizuar principet e partneritetit prve interpretimitt kuzuar t qeverive qendrore rajonale, autoritetet lokale partnert social (t cilt mund t prshijn organizata t

pundhnsve dhe sindikata).

Megjithat mund t identikohen disa praktika shum t mira. Prshembull, n Mbretrin e Bashkuar shoqria civile sht e prshirn hartimin dhe planikimin e FS dhe merr asistenc teknike pr t

8 Q jan tet partnert zyrtar t prmendur.

Konsultimi me shoqcivile n prgjithsin programimin dherealizimin e FS shtshum i varr.


25/70


mbshtetur aktivitetet e saj n ush. Nj shembull tjetr i mir vjennga Republika eke kur organizatat e shoqris civile n pjesn mt madhe t rasteve jan pranuar si partnere dhe u prshin nprgatitjen e dratit t kuadrit t Strategjis Kombtare dhe PlanitKombtar t Zhvillimit pr periudhn 2007-2013. Pr periudhn 2004 2006, NGO-t eke u prshin n grupe pune t cilat prgatitn

ondet si dhe m pas u prshin n Komitet e Monitorimit. OJQ-t nvende t ndryshme gjithashtu kan pasur mundsi q t sigurojnvende n Komitetet e Monitorimit (pr shembull Sllovenia, Sllovakiadhe Hungaria). Nga ana tjetr evidenca n lidhje me pjesmarrjene organizatave t shoqris n kt nivel partneriteti sht shume ragmentuar dhe jo koherente. Megjithse ka shembuj pozitiv,prshirja e Shoqris Civile n FS si partner t plot sht shumzhgnjyese. Asnj qeveri nuk duket q t ket nj plan konsultimiapo nj strategji t qart. Shpesh koha e lejuar pr konsultimeishte shume e shkurtr. Kur konsultimi realizohej, shpesh diskutohej

pr nj shtje t caktuar dhe n lidhje me planin e prgjithshmose ishte nj ormalitet pa prmbajtje ose pa pasur si qllimpr t dgjuar amendamentet q propozoheshin. N disa rastedokumentacioni sht ndryshuar n momentet e undit duke moslejuar n kt mnyr konsultime t mtejshme 9..

Por prse duhet q qeverit (n nivele t ndryshme) t shqetsohenpr t prmirsuar cilsin e partneritetit dhe t prshijn shoqrincivile n realizimin e tij? Nprmjet paragrave t mposhtm do

t prpiqemi ti japim nj prgjigje ksaj pyetje duke analizuarprtimet dhe pikat e dobta t partneritetit.

2.1.6. Prtimet q sjell partneriteti

Prtimet e ktij tipi partneriteti jan t shumllojshme. Nakt, kto prtime nuk jan automatike por varen nga nj numraktorsh. N qot se partneriteti sht i suksesshm ather do tkrijohen shum element pozitiv. Por, nse partneriteti nuk sht isuksesshm ather nuk do t kemi asnj element pozitiv t krijuar.

Eektshmria

Partneriteti shpesh merr parasysh eektet pozitive t eektshmrist programeve dhe n veanti prgatitjen dhe zhvillimin e tyre si

9 Pr m shum shembuj t suksesshm ose jo, reerojuni Manualit t EAPN mbiManaxhimin e Fondeve t reja t Strukturuara dhe raportit t ECAS t prmen-dur m lart.

Partneriteti sht njkoncept shum i mir,i cili ka nevoj pr tu

prmirsuar n lidhje me

realizimin e tij.


26/70


dhe zgjedhjen e projekteve. N kt ush partneriteti duket q rritmarrjen e vendimeve t prshtatshme dhe n koh, atsin prt thithur onde, prdorimin me ekasitet t burimeve dhe pranimii aktorve t prshir n programe (kjo sepse ndihmon pr tidentikuar nevojat reale lokale).

Ligjshmria, transparenca dhe dinamizmiGjithmon sht argumentuar akti se partneriteti rrit cilsin evendimeve dhe vendim-marrjes. Pr shembull partneriteti prpiqetq t prmirsoj koordinimin prmes kujve organizativ dukeprshir dhe prjashtimin e mbivendosjes s prpjekjeve. Partneritetin kt nivel uqizon ndryshimet dhe stimulon msimin prtejkujve organizativ. N akt mund t argumentohet q partneritetisht nj rrug e tipit nga posht lart, e cila kur zvendsonvendim-marrjen n distanc dhe nga lart- posht me vendime dhezgjidhje t krijuara dhe zotruara nga komuniteti lokal, mund tshmang amullin institucionale duke u prshtatur me ndryshimindhe feksibilitetin.

Nj komponent tjetr shum i rndsishm sht infuenca q mundt ket pjesmarrja e shoqris civile n zhvillimin e strategjivedhe realizimin e ondeve. N und t undit ondet do t arrijn mlehtsisht tek ato grupe t shoqris t cilt kan nevoj pr to.

Gjithashtu, pjesmarrja e shoqris civile (veanrisht n zgjedhjen

e projekteve dhe monitorimin) mund t siguroj nj prdorimm t mir t ondeve dhe t reduktoj rastet e keqprdorimitdhe vjedhjes. Nj shembull shum i mir n kt ush gjendet nRrjetin CEE Bank Watch, raport i Miqt e Toks Evrop. 10. Nj skandalkorrupsioni n Sllovaki pr keqprdorimin e ondeve t periudhsprpara antarsimit n BE bri q nj grup praqsuesish t OJQ-ve t mblidheshin s bashku pr t krijuar nj mbikqyrs kombtart OJQ-ve. Grupi propozoi masa t reja legale pr t parandaluarkeqprdorimin, korrupsionin dhe konfiktin e interesave nmenaxhimin e ondeve t cilat pranoheshin dhe realizoheshinnga qeveria Sllovake dhe u bn t detyrueshme pr autoritetetmenaxhuese.

10 CEE Bankwatch Network, Miqt e Toks Evrop Syri Publik n Fondet e BE-s Prshirja e Shoqris Civile n Fondet e Strukturuara, Kohezionit dhe zhvil-limit rural Prill 2005

Partneriteti rritligjshmrin dhetransparencn e venmarrjes por gjithashedhe ndikim n cilse analizs, planiikimdhe zgjedhjes sprioriteteve.

Vmendja e shoqris

civile n shtjet socmund t shmangokusin e teprt prinrastrukturn dheprojekte t vshtira du prpjekur pr t pobjektivat sociale nprogramet e saj.


27/70


Kapaciteti institucional

S undmi, nj pik shum e rndsishme por shum e diskutueshmesht ndikimi i partneritetit n zhvillimin e kapaciteteve institucio-nale. Natyrisht q zhvillimi i partneriteteve lokale dhe transerimi ipraktikave t mira n ambiente t ndryshme institucionale mund t

ket nj ndikim pozitiv. Megjithat, mbetet prsri nj pik shume diskutueshme nse partneriteti ka ndikime t rndsishme nreormat institucionale veanrisht n lidhje me nxitjen e procesevet decentralizimit n Vendet Antare. Kjo sht nj pyetje shumdelikate. Nga njra an procesi i decentralizimit n shum VendeAntare t BE-s (Franc, Itali, Angli, Greqi, Portugali, Suedi etj)sht rezultat i shum aktorve si orcat centriugale t prodhuaranga enomene t tilla si globalizimi, t cilat kan ngritur njnumr pyetjesh (p.sh. nevoja pr ristrukturimin industrial, rritja eprjashtimit social etj) dhe kan rezultuar q adresohen m mir

nga politika me baz territoriale. Gjithashtu, nj aktor i cili duhet tmerret n konsiderat sht ndryshimi i vlersimit t prqasjeve ngaposht-lart t konsideruara si nj prgjigje m e mir e politikavepublike (ndryshimet industriale, punsimi etj) meqense besohetq ato jan m feksibl, t okusuara, strategjike dhe t integruara.Sigurisht, decentralizimi nuk sigurohet nga ekzistenca ose krijimi ipartneriteteve. Gjithsesi, proceset e decentralizimit uqizohen dhenxiten nga proceset e partneritetit. Pr shembull, n disa rasteprincipet e partneritetit n nivelet e BE-s kan detyruar Vendet

Antare pr t krijojn nj lidhje rajonale t qeveris. N Vendet tjera Antare, Principet e Partneritetit kan gjetur nj aplikimm t thjesht meqense jan t shtrira n struktura institucionaleekzistuese (p.sh n Gjermani). Shembuj t tjer jan Polonia ku kabisedime t reja n lidhje me nj decentralizim m t gjere ose Italiaku procesi i decentralizimit t vitit 1970 ka rilluar dhe sht uqizuarq n llimet e viteve 90.

Prundimisht, sht me vend t argumentohet se t dy procesete kan prorcuar njri-tjetrin me partneritet duke stimuluar

prshirjen e radhve t ndryshme qeveritare dhe aktorve t tjerterritorial n proceset e vendim-marrjes dhe n t njjtn kohduke stimuluar procese t ndryshme decentralizimi dhe zhvillimi tpolitikave sociale dhe rajonale, duke i dhn orm, struktur dheprmbajtje partneritetit strategjik.


28/70


2.1.7. Rreziqet dhe pikat e dobta

Duke prshkruar t gjitha prtimet e partneritetit n nivel strategjik,sht e rndsishme t vlersojm pikat e dobta dhe rreziqet emundshme. Edhe njher, jala e mundshme prdoret edhe psedihet q pikat e dobta dhe rreziku ekziston, kjo nuk do t thot

q partneriteti gjithmon ecn gabim ose q pengesat jan kaq tmdha sa nuk ia vlen q t kalosh npr t gjitha shqetsimet pr tkrijuar partneritete. Nga ana tjetr duke nxjerr n pah problemetdhe rreziqet sigurohet nj baz pr ti parandaluar ato dhe pr tprmirsuar cilsin e partneritetit.

Probleme t mundshme t partneritetit q jan t lidhura mestrukturat kryesore, p.sh. orumet e organeve t ndryshme, tcilat praqsojn ose nivele t ndryshme qeveritare, ose nraste t caktuara grupe t interesave t ndryshme bashkohen sbashku pr t diskutuar dhe pr t marr vendime t integruarat prbashkta. Kshtu q ekzistojn rreziqe q jan t lidhura mekrijimin e procedurave t paundme duke krijuar m shum kaossesa marrveshje praktike.

Gjithashtu ekzistojn dhe rreziqe t mbi-praqsimit t interesavet uqishme (pr shembull partnere t uqishm ekonomik) n dmt aktorve m t varr. Ka vshtirsi potenciale n dialogun mevendim-marrjen dhe n veanti me Vendet Antare dhe gjithashtu

dhe Komisionin. Pr shembull, si mund t sigurohet q nj vendimi marr n nj tryez t rrumbullakt kombtare vazhdohet ngaVendet Antare n tryezn e rrumbullakt t Komisionit? uditrisht,vet Komisioni nuk sht shpeshher shum i hapur pr dialog ashtusi mund t duket dhe sht i prirur (pr shum arsye politike porgjithashtu dhe praktike) t privilegjoj organizata dhe institucionet mdha si partner.

Deri diku, nj partneritet i eektshm sht dika q krkoneksperienc, atsi dhe kompetenca t cilat tohen gjat kohs.

Kshtu q, nse sht e vrtet q maturia e partneritetit (nkuptimin e krijimit t marrdhnieve t bazuara n besueshmrindhe respektin reciprok) dhe kapaciteti i partneritetit (n termatpr t pasur atsit e nevojshme pr t qen partner) jan trndsishme pr t pasur nj unksionim t shndetshm tpartneritetit. Kjo gj arrihet me koh. Kjo sht e vrtet gjithashtu


29/70


edhe pr prcaktimin e qart t roleve t aktorve, t cilt jan tprshir dhe t procedurave dhe cilsis s strukturave qeverisse.

Megjithat kjo nuk do t thot q koha dhe prpjekjet q shpenzohenpr t krijuar dhe prmirsuar partneritetet nuk jan shpenzuar siduhet. Prkundrazi, meqense proceset e partneritetit jan procese

t tipit msoj duke br, sht me vler pr t msuar nga gabimetdhe sukseset dhe t prpiqesh prsri. N t njjtn koh, ngakndvshtrimi i organizatave me nj rol t vogl n partneritetetstrategjike sht e vleshme q t krijosh mundsi q zrat e tyre tdgjohen dhe t prpiqesh pr nj partneritet gjithprshirs. Kjosht ajo q ECAS s bashku me organizata t tjera jan duke bren nivelet e BE-s dhe natyrisht q ky lloj aktiviteti lobimi do t jetshum i dobishm n nivele lokale dhe kombtare n mnyr qt sigurohen q t gjith aktort dhe interesat e tyre jan marr nkonsiderat.

2.1.8. Kshilla pr krijimin dhe menaxhimin e

partneriteteve strategjike t suksesshme

Shpjegimet e dhna m sipr n lidhje me partneritetin n nivelstrategjik, kan dhn nj prshkrim jo vetm t unksionimit ttij por gjithashtu edhe t metat dhe pikat e dobta. Organizatat eshoqris civile duhet t prpiqen t prmirsojn kt unksionimdhe t bjn q t dgjohen zrat e tyre q n mnyr graduale t

bhen partner t plot n mnyr q kontributi dhe roli i tyre tvlersohen.

Ky paragra prmbledh shkurtimisht nj numr kshillash praktikashpr OJQ-t t cilat dshirojn q t jen pjes e puns s avokatsis(si n nivelin e BE-s por edhe n nivel kombtar/rajonal) q tbhen m t njohura dhe t marrin at rol q u takon n vendosjendhe zhvillimin e strategjive brenda FS.

Pjesmarrja aktiveOrganizatat e shoqris civile duhet q t marrin pjes aktivishtkur prshihen n elementt politik dhe operacional t ktijniveli partneriteti Pr shembull, shoqria civile duhet t lutojq t ket m shum vende n Komitetet Monitoruese. Nj rol maktiv n kt ush do t thot pr shembull t krijosh kontakteme antar aktiv t komiteteve t monitorimit duke krijuar

Organizatat e shoqriscivile duhet t

prshihen n diskutimetgjat hartimit t

strategjis kombtaredhe t asaj t BE-s.


30/70


lidhje dhe duke br q zrat e tyre t dgjohen tek ata t ciltvendosin prbrjen e ktyre komiteteve (autoritetet kombtare dherajonale, autoritetet menaxhuese etj) gjithmon krkoni q tmerrni raportet e komiteteve sillini n vmendjen e autoriteteveprkatse nse ka munges transparence dhe nse keni reuzimemund t konsultoheni

Inormacioni

- Organizatat e shoqris civile gjithmon duhet t sigurohen q atokan dokumentacionin m t prshtatshm dhe m t prditsuar sam shpejt q t jet e mundur n kt proces (p.sh. drate t Kuadritt Strategjis Kombtare, dokumente t BE-s si Udhzues Strategjiki Komunitetit ose dokumente politik si Raporti i Kohezionit). Pr ktorganizatat t cilat jan t interesuara duhet q t mbajn kontakteme organizata t tjera (pr shembull n nj nivel m t gjeregjeograk) dhe t krijojn rrjete pr shkmbimin e inormacionit,

ideve dhe dokumenteve. Ato duhet gjithashtu t identikojn burimete prbashkta t inormacionit (p.sh. aqe interneti por n t njjtnkoh duhet q t ken dhe Ocer t cilt t jen prgjegjs prmarrdhniet me jasht etj). Megjithat edhe nse kto dokumentet prshtatshm lexohen kjo nuk sht e mjatueshme. Organizatatduhet q t bjn analiza dhe vlersime kritike (t paanshme) tdokumenteve apo politikave. N praktik, aktivitetet inormuesegjithashtu prshijn krkime dhe pjesmarrje aktive n debate dukebotuar dokumente t ndryshm q nga komunikatat pr shtyp deritek dokumentet pr politikat dhe analizat. Kto aktivitete krkuesemund t jen shum t rndsishme dhe mund t mbshtesin dheaktivitete t tjera kryesore si sht avokatsia por gjithashtu dhekrijimi i rrjeteve.

Avokatsia

- N baz t inormacionit t mbledhur, organizatat duhet q trealizoj aktivitete avokatsie s bashku dhe do t jet m mirnse bashkpunojn me organizata t tjera ose prdorin t njjtinrrjet q prdorin pr ndarje inormacioni. Organizatat kombtare

jan aktort ky n kt aktivitet. Nga njra an ato duhet q tmbshtesin por n t njjtn koh duhet t tojn njohuri ngaorganizata t niveleve t ndryshme t BE-s dhe rrjetet pr tzhvilluar marrdhniet e tyre me Institucionet e BE-s. Nga anatjetr ato duhet q t punojn s bashku n nivel kombtar pr tushtruar presion tek institucionet kombtare, rajonale dhe lokalepr ti prshir ato gjat azs s zhvillimit t strategjis.


31/70


Cili duhet t jet qllimi i ksaj pune pr avokatsin? Nga pikpamjapraktike, aktivitetet e lobimit dhe avokatsis duhet q t synojninkurajimin e institucioneve t cilat jan prgjegjse pr zhvillimine strategjive t organizojn konsultime t ndryshme me ndikim sam t gjer. Prbrja e partnerve t prshir nuk duhet q t jeti vetmi okus i aktiviteteve t lobimit n kt ush. N mnyr q

konsultimet t jen eektive, institucionet duhet q t realizojn njplan realizimi i cili duhet t prshij:

Hartiminenjplanikonsultimimeqllimedheafatekohoretqarta Hartimine strategjiveefektivetkomunikimit(p.shreklamimi

aqeve t internetit ku mund t gjenden dokumente, komunikatashtypi etj) Kohn e mjaftueshme q organizatat pjesmarrse t

prvetsojn dokumentacionin dhe t bjn komente dhe t

japin rekomandime Rezultatetekonsultimitduhetqtorganizohennraportedhe

t jepen dhe pr publikun.

Ndrtimi i rrjeteve dhe koalicioneve

- Nga argumentet e prdorur n paragrat e msiprm, ndrtimii rrjeteve sht nj aktivitet shum i rndsishm. Shum shpeshinstitucione n nivele t ndryshme (BE, kombtar, rajonal dhe lokal)deklarojn se t qenit nj shoqri civile shum e copzuar dhe e

praqsuar nga organizata t vogla dhe shum t vogla t cilatpraqsojn interesa t ragmentizuara, ato nuk kan burimet emjatueshme pr tu konsultuar me to. Ky argument nuk duhet qt lejohet m si nj shajsim pr vendime me dyer t mbyllura.Rrjetet, me koordinime dhe bashkpunime detyruese, jan mjeti meektiv pr t arritur nj qndrim kritik n mnyr q institucionett dgjojn dhe t marrin n konsiderat at ka dgjojn.

Ndrtimi i rrjeteve sht nj aktivitet kryesor i cili sht lidhurngushtsisht me aktivitetet t tjera t rndsishme dhe mund trris punn e organizats. Rrjetet e themeluara ose t lira (p.sh atot bazuara vetm n kontakte) mund t jen shum t dobishmpr ndarjen e inormacionit, duke siguruar q organizata sht ndijeni t zhvillimeve t undit. Aktivitetet e rrjetit t organizatavet shoqris civile duhet q t vazhdojn n dy mnyra. RrjetiElektronik sht shum eektiv, shum i lir dhe kursen koh n


32/70


lidhjen me organizatat t cilat punojn n t njjtn ush. Ky tiprrjeti i siguron organizatave dhe njerzve t cilt jan larg nga njri-tjetri t bashkojn prpjekjet, t punojn s bashku dhe t ndajnidet dhe eksperiencat. Megjithat, rrjetet elektronike nuk mundetdhe nuk duhet q t zvendsojn kontaktet tradicionale ball prball. Komunikimi direkt dhe kontaktet ball pr ball jan shum

t rndsishme. N mnyr q rrjetet elektronike t jen eektivduhet q t shoqrohen me takime dhe kontakte t drejtprdrejta.Kshtu q organizatat duhet q t ln disa onde t paprcaktuarapr aktivitete rrjeti. N buxhetin e prgjithshm duhet t prshihetedhe nj z buxheti, q t mbuloj kostot e drgimit t antarve tstat kryesor n takime e konerenca por gjithashtu dhe n takimet cilat mund t sigurojn kontakte t reja t rndsishme prorganizatn.

Aneksi I jep nj list t rrjeteve t shoqris civile t cilat punojn n

nivelin e BE-s. Organizatat t cilat paraqesin interes pr ju mund tkontaktohen pr inormacione t mtejshme n lidhje me aktivitetetdhe antarsin. S undmi, Aneksi prshin disa shembuj taktiviteteve n rrjet n vendet qinj t BE-s.

Sigurimi i mbshtetjes dhe ngritja e ondeve

- Pr organizatat q t jen n gjendje q t realizojn t gjithaaktivitetet e prmendura, atyre do tu duhet mbshtetje e madhepr t qen n gjendje q t mbajn gjall t gjith ngarkesn e

puns (shpesh her dokumentet n kt nivel jan shum teknikose shum t gjat) por gjithashtu organizatave u duhet q t gjejnburimet pr t mbuluar kostot e pjesmarrjes. Kshtu q n kuadrt aktiviteteve t avokatsis t prmendura m sipr, organizatatduhet q t nxisin realizimin e skemave nanciare specike prti lejuar ato q t marrin pjes si partner t plot. Nj shembullshum i mir i skemave t tilla nanciare jan Ndihmat FinanciareGlobale. Kjo lloj ndihme nanciare sht nj instrument feksiblpr t siguruar mbshtetje pr organizatat e shoqris civile. Kysistem u adoptua n Republikn eke gjat periudhs2000 2006 gjat realizimit t ndihms prpara antarsimit dhe

u provua q ishte nj mjet shum i suksesshm dhe i dha mundsinshoqris civile q t merrte pjes aktivisht.

Organizatat e shoqcivile duhet t jen tplotsojn kriteret p

t prituar asistencteknike.


33/70


2.1.9. Shembuj t partneritetit strategjiknga vendet qinje t BE-s

Ky sesion prmbledh dy eksperienca t partneriteteve strategjiket realizuara n Serbi.

Rast Studimor nga Serbia: Sunny Settlement n Novi SadSunny Settlement n Novi Sad strehon nj komunitet Rom merreth 62 amilje. Kushtet e jetess s ktyre amiljeve jan t varra(papunsi, vendbanime t pa legalizuara, shrbime t kuzuaran lidhje me lehtsirat publike, urnizimit me uj, transporti prti sjell mijt n shkolln m t art). Pr t lluar dhe pr tudhn zgjidhje ktyre problemeve nj OJQ lokale (EHO OrganizataHumanitare Ekumenike) organizoi nj seri orumesh n lidhje mePerspektivat n Sunny Settlement. Qllimi i orumit ishte

t zgjidhte problemet baz t ktij vendbanimi n lidhje meshtjet legale dhe inrastrukturn bazt prmirsonte komunikimin midis banorve t ktij vendbanimidhe institucioneve publike.

Kshtu q Forumi prshiu 12 banor t ktij vendbanimi (t zgjedhurn mnyr demokratike brenda komunitetit) praqsues t sektoritt OJQ-ve lokale, praqsues t institucioneve lokale dhe medianlokale.

Forumi u mblodh 15 her. Nj numr i objektivave t rndsishmeu arrit. N t njjtn koh, kjo prvoj u prball me vshtirsi tndryshme t cilat nga njra an reduktuan mundsin pr t pasurrezultate pozitive, por nga ana tjetr ato praqsuan msime tmsuara t cilat do t merren n konsiderat kur t realizohenaktivitete t tilla n t ardhmen.

Produkte dhe rezultate pozitiveForumi krijoi bashkpunim midis OJQ-ve dhe sektorit publik prt prekur problemet e zhvillimit lokal

Forumi ndihmoi pr t ndrtuar kapacitete n lidhje meavokatsin dhe lobimin dhe njohurin procedurale t OJQ-ve tprshira t cilat m pas u vun n dispozicion t OJQ-ve t tjeralokale


34/70


Rriti ndrgjegjsimin e institucioneve lokale n lidhje meprgjegjsin q ato kan pr t zgjidhur problemet lokale tzhvillimitU ndrtuan 5 burime publike dhe 20 tualete publike dhe shumbanor ndrtuan ambiente sanitare n shtpit e tyreShtpive iu prcaktuan adresa

Aspektet negative dhe msimet e msuaraPuna n Forum nxori n pah mungesn e kompetencs dheburimeve njerzore t sekretariatit t qytetit pr shtjet eshndetit dhe ato sociale. Kjo do t thoshte pjesmarrje dheangazhim i ult n aktivitetet e Forumit.Ngurtsi dhe burokraci e lart e ktyre institucioneveProcesi u pengua nga ndryshimet politike n qeveriVshtirsi midis institucioneve lokale dhe OJQ-ve ( kryesisht nlidhje me besimin e tyre)

Investimi pr ndrtimin e kapaciteteve lokale t cilat morn pjesn orum ishte i pamjatueshm. Si pasoj e ksaj komunikimidhe sistemi i raportimit nuk ishin zhvilluar mir dhe kjo do tthoshte q komuniteti lokal n vendbanim nuk ishte i inormuarrreth aktiviteteve t Forumit.OJQ-t e prshira (veanrisht EHO) nuk kishin atsi dhe njohuriprocedurale t mjatueshme dhe nuk kishin antar sta meeksperienc q punonte n Forum.Nuk kishte ndonj person kontakti t veant q t kujdesej

pr marrdhniet midis institucioneve pjesmarrse dheorganizats.

M n und, organizatat pjesmarrse ndjen se ishte e nevojshmepr tu lidhur me organizata t tjera Rome n nj az m t hershmedhe zhvillimi i atsive dhe njohurive, bashkpunimi n rrjet meorganizata t tjera (edhe jasht) ishte shum i rndsishm. Nraportin e rastit studimor EHO thekson q praktika t mira n tnjjtn ush jan shum t rndsishme por aktualisht ato mungojnn rajon.

Rast studimor nga Serbia: Vojvodina n okus

Qllimi kryesor i ktij projekti ishte pjesmarrja cilsore dhe sasioree qytetarve n jetn lokale publike. Ishin 4 bashki t prshiran mnyr t drejtprdrejt (Bac, Bela Crka, Indjija, Subotica);


35/70


gjithsesi synohej shprndarja e njohurive dhe atsive t arrituradhe njohurive proceduriale n nj rajon m t gjer.

Projekti prshinte nj numr aktivitetesh duke lluar q ngatrajnimet deri tek vizitat studimore pr t ndar eksperiencn. Njaspekt i rndsishm i cili kontribuoi n suksesin e eksperiencs

ishte mbshtetja dhe kshilla e dhn nga partnert ndrkombtar(Holandezt, Polakt dhe partner t tjer t Evrops Qendrore)t cilt kishin nj eksperienc t gjer n lidhje me organizimine pjesmarrjes qytetare dhe mjetet qeveritare lokale dhe kishinkualikimin (veanrisht partnert e Evrops Lindore) pr sa iprket tranzicionit nga nj sistem i mbyllur n nj sistem t hapurdemokratik.

Gjat realizimit t tij, projekti hasi vshtirsi t cilat u adresuan nmnyr t suksesshme. Pr shembull, pr shkak t numrit t lart

t partnerve, kishte vshtirsi n llim pr sa i prket ndarjes sroleve dhe prgjegjsive. U deshn disa muaj derisa t qartsoheshinkto pika. Pr t br kt (si dhe pr t lehtsuar zhvillimin eaktiviteteve) grupi vendosi nj sistem komunikimi eektiv megjithsekjo ishte e vshtir n llim pr shkak t mnyrave t ndryshme tmenaxhimit p.sh. sektori i OJQ-ve prdorte postn elektronikepr t komunikuar por ky nuk ishte rasti pr institucionet lokale,partnert holandez prpiqeshin t planikonin aktivitetet shumkoh m par se homologt lokal.

2.2.Partneriteti n Projekt

Ky lloj partneriteti karakterizon nivelin operativ. Kshtu q,megjithse ato kan objektivat e tyre specike pr t realizuar ktoobjektiva jan vendosur n nj kontekst m t gjer prioritetesh tcilat jan vendosur nga partneriteti n nivel strategjik.

Nj aspekt tjetr i ktij partneriteti sht akti q shpesh ato krijohenpr tiu prgjigjur thirrjeve specike pr projekte rajonale/BE dhe

kjo sht arsyeja prse ato adresojn nj projekt specik.N t njjtn koh duhet q t kihet parasysh q ka shum mnyra tcilat jan feksibl pr t krijuar partneritete pr shembull nprmjetdialogut me donator t ndryshm. Pr shembull, nj projekt i cilinancohet nga nj Fondacion mund t krkoj mnyra t ndryshmefeksibilitetit pr t krijuar partneritete.

Partneritetet n niveloperacional krijohen

pr t realizuarprojekte speciike

brenda prioriteteve tvendosura.


36/70


2.2.1. Organet Drejtuese t Partneritetit t Projektit

Organet drejtuese t ktij tipi Partneriteti jan: Komiteti Drejtuesdhe Ekipi i projektit. Disa her mund t jet edhe ndonj komitetteknik pr projektet duke prshir shtje m shkencore ku kshilla eekspertit sht e nevojshme pr zhvillimin dhe realizimin e projektit.

Komiteti Drejtues sht organi strategjik dhe politik i projektit.Ky komitet udhheq zhvillimin e projektit. Shpesh her sht iprbr nga praqsuesit m t lart t partnerve t cilat jan tprshir n projekt. N terma t prgjithshme, Komiteti Drejtues kaunksione t rndsishme si:

Vendosjen e strategjis s prgjithshme t projektit (p.sh sigurimii ideve t reja por gjithashtu edhe investigimi i mundsive dhekontakteve t reja)T mbaj kontakte, p.sh midis donatorve dhe Komitetit t

MonitorimitT monitorojn aktivitet e realizuara dhe t japin kshilla,reagime, opinione dhe t drejtoj

sht e rndsishme t theksojm, se sado mir t mund t prgatitetnj projekt propozim, kur ai t jet aprovuar dhe t jen prcaktuarondet, ky projekt nuk do t ndjek patjetr rrugn e paracaktuar.Kshtu q roli i Komitetit Drejtues sht thelbsor pasi ndihmonekipin e projektit q t ndjek rrugt e objektivave t projektit dhejep kshilla nse dika shkon gabim.

Ekipi i projektit sht nj organ i rndsishm n kt tip Partneriteti.sht organi q n mnyr kolektive sht prgjegjse prrealizimin e t gjith aktiviteteve t parashikuara. sht i prbrnga gurat kryesore t secils organizat partnere q punon praktivitete specike ose pr detyra pr t cilat sht prgjegjseorganizata.

2.2.2. Prtimet q sjell partneriteti

Prse Komisioni i jep kaq shum rndsi Partneritetit n kt nivel?Prse nuk ia rezervon ondet vetm n organizate duke i krkuarasaj q t kryej punn?

S pari, partneritetet ndr-sektoriale dhe ndrkombtar mund q tarrijn lehtsish objektiva t cilat jan n interes pr nivelin e BE-s

Nj partneritetndr-sektorial dhendrkombtar ivrtet sjell s bashk

njohuri t ndryshmeeksperienca e t cilanse organizohet nmnyr koherentebrenda partneritetitdhe projektit, mundprodhoj projekte mcilsi t lart, rezulta

t shklqyera t ciltpraqsojn ndrysht rndsishme dhe vleshme.


37/70


dhe si t tilla prtimi nuk sht vetm pr nj komunitet t caktuarpor pr m shum komunitete n t gjith BE-n. Pr m shum,eksperienca e tuar mund t shrbej si model dhe t prsritet sinj praktik e mir (ose mund t shmangen praktikat e kqija).

2.2.3. Rreziqet dhe pikat e dobta

Gjithsesi nj projekt partneriteti mund t ec shum keq nse njnumr elementesh dhe aktorsh nuk realizohen. Duke marr nkonsiderat projektet e nancuara nga BE-ja, ka shpeshher njtendenc pr t krijuar partneritete ad-hoc rreth tendervespecik pr t krijuar dhe projekte specike ad-hoc. N ktrast nj numr aktorsh mund t bj q t dshtoj projekti.Veanrisht jan t rndsishm aspektet n lidhje me angazhimindhe motivimin e partnerve t prshir si dhe sta i cili punonpr projektin. Nse nj partneritet krijohet thjesht me prqasje tngusht dhe oportuniste dhe vetm pr t tuar onde t BE-s,ky partneritet mund sjell dshtimin e projektit. Gjithashtu edhense nuk sht zgjedhur partneri ose sta i duhur me atsit dhekompetencat e krkuara, natyrisht q projekti do t dshtoj ose tpaktn do t kaloj npr vshtirsi t shumta. Kto probleme shpeshjan t lidhura me nivelin e ult t kapaciteteve dhe kompetencavet organizats partnere. Atsit menaxhuese dhe organizuesejan shum t rndsishme n kt kontekst.

T gjith kto aspekte negativ mund t ndikojn n zhvillimin eprojektit madje edhe kur projekt propozimi sht shkruar shummir. Kjo ndodh sepse disa her organizatat prshijn ekspert thuaj pr t prgatitur aplikimet por m pas organizatat lihen vetmpr t menaxhuar projektin. Ky aspekt duhet q t shmanget dukeu siguruar q antar t stat t cilt jan t prshir n partneritet,t cilt do t realizojn projektin nse ai tohet, ose ta prgatisinvet projektin ose duhet q ta ndjekin nga ar dhe t kontribuojnn punn e ekspertit gjat shkrimit t tij.

2.2.4. Kshilla pr ngritjen dhe menaxhimin epartneriteteve t suksesshme n projekt

Kur krijohen partneritete duhet pasur parasysh si krijohet partneriteti,si zgjidhen partnert etj.

N projektet e BE-s dhejo t BE-s, partneriteti,struktura prbrse e tijdhe unksionimi, shtprcaktuesi m i mir i

suksesit.


38/70


ar mund t bhet pr t reduktuar rrezikun n minimum dhet sigurohemi q partneriteti (dhe projekti) sht i suksesshm?Organizatat t cilat synojn t krijojn partneritete gjat aplikimevepr projekte ose propozojn nj projekt tek nj ondacion duhet qt sigurohen q disa kushte jan marr n konsiderat. Disa hapapraktik pr tu marr n konsiderat gjat realizimit t partneritetit

jan:

Prbrja e partneritetit

Zgjedhja me kujdes e partnerve sht elsi i suksesit. Partnertn partneritet duhet q t ken atsit dhe njohurit e krkuara(atsit gjuhsore nuk duhet q t nnvlersohen).

Partneri Drejtues duhet t ket atsi menaxhuese eektive.Partneriteti duhet q t jet ndr-sektorial. Duke pasur parasysh dheqllimin e projektit, partneriteti duhet q t jet ndrkombtar. sht

shum e rndsishme pr t pasur parasysh q partneriteti duhetq t prshij aktor t ndryshm me kualikime dhe ekspertiza tndryshme (dhe n rastin e projekteve t ndryshme evropiane, vendet ndryshme) duke sjell eksperienca t ndryshme, kompetenca dheatsi pr partneritetin. Partneriteti duhet q t jet i orientuar drejtrezultateve.

Hartimi dhe menaxhimi i projektit

Projekti duhet q t prpilohet me kontributin e t gjith partnerve

t cilat do t jen m von t prshir n realizimin e projektit.Nga njra an, drejtuesi i projektit duhet q t jet prgjegjs prrealizimin e prgjithshm t projektit dhe duhet q t sigurohetq do aktivitet sht realizuar brenda aateve kohore dhe qrezultatet e pritshme arrihen. Nga ana tjetr, mund t jet nj idee mir nse do partner sht prgjegjs pr ndjekjen n detaje tnj aktiviteti t projektit. N kt mnyr, ngarkesa e puns do tndahet ndrmjet partnerve dhe n t njjtn koh dhe zotrimii projektit nga partnert do t rritet dhe mund t ndikoj dhe nrezultatet e projektit.

Q kjo strategji t jet eektive, detyrat, rolet dhe prgjegjsitduhet q t qartsohen dhe prcaktohen brenda partneritetit. dopartner duhet q t jet prgjegjs pr detyra t cilat refektojn mshum ekspertizn e tij.


39/70


Gjithashtu, drejtuesi i projektit duhet q t garantoj krijimin enj sistemi t brendshm monitorimi. N rastin e projekteve tnancuara nga BE-ja ky sistem krkohet. Pr shembull, shpeshpr projektet t cilat jan nancuar nga BE-ja, ekzistojn orma tmonitorimit t cilat plotsohen rregullisht nga partnert. Pr projektet cilat nuk nancohen nga BE-ja do t ishte e kshillueshme q

drejtuesi i projektit t ndjek kt rrug dhe t prezantoj mjete ttilla si ormat e monitorimit, lista e detyrimeve dhe aatet kohore.

Komunikimi Eektiv

Nj sistem i qart dhe i vazhdueshm komunikimi duhet q tkrijohet. Komunikimi eektiv brenda partneritetit sht shum irndsishm pr t pasur nj projekt t suksesshm.Kjo mund t arrihet duke prdorur nj sr instrumentesh:Nj aqe interneti e krijuar vetm pr projektin do t jen nj

element shum i rndsishm. Kjo aqe interneti mund t prshijdhe nj hapsir e cila mund t jet aktive dhe partnert mund tshkmbejn idet dhe inormacionin.

Kur planikohen aktivitet e projektit, partneriteti duhet q tplanikoj t gjitha rastet e takimeve dhe shkmbimit t ideve nlidhje me projektin. Kjo do t thot q prve takimit llestar, doaktivitet duhet t ndiqet nga shkmbime inormacionesh ndrmjetpartnerve (jo vetm nprmjet posts elektronike pr aspektetoperative t aktiviteteve por gjithashtu edhe video konerencat pr

t prshtatur strategjit dhe drejtimin pr secilin aktivitet) dhe tndiqet nga takime ball pr ball me t gjith partnert. Kshtu qgjat prgatitjes s projekt-propozimit duhet q t rezervohen ondet konsiderueshme pr kt aspekt t rndsishm t projektit.

Ndrtimi i Rrjeteve

Rndsia e aktiviteteve pr rrjetin sht theksuar n paragrat emsiprm n lidhje me partneritetin strategjik. Pr t prjashtuarprsritjen, duhet q t theksohet q aktivitetet e rrjetit n kt

nivel partneriteti mund t ndihmojn organizatat pr t gjeturpartner. M nj rrjet kontaktesh eektiv, organizatat mund tgjejn lehtsisht partner t cilt jan t motivuar dhe ku mund tmbshteten.


40/70


Megjithse disa nga kto pika mund t duken mendime praktike,ndoshta mund t jet shum e habitshme kur zbulon se n praktikato mund t vendosin suksesin ose dshtimin e projektit.

2.2.5. Shembuj t partneritetit n projekte nga vendeqinje t BE-s

Kjo pjes me pak jal prmbledh eksperienca t disa projektevenga vendet qinje t BE-s. Kto shembuj jan shum interesantdhe tregojn se si disa aspekte t bashkpunimit, t diskutuara msipr mundet me t vrtet t prcaktojn suksesin ose dshtimin eprojektit. do shembull prpiqet t analizoj njkohsisht praktikatpozitive dhe negative brenda projektit t prezantuar. Shpesh, njprojekt (qot edhe m i suksesshmi) mund t paraqes vshtirsidhe aspekte nga t cilat mund t msohet n t ardhmen.

Shqipria: Projekti Fuqizimi i Kshillit t Prindrve t zonss Knets

Ky projekt okusohet n shtje q prmbajn t drejtat e njeriut,t drejtat e mijve, parandalimin e trakimit, ndrgjegjsimine prdoruesve t drogs dhe alkoolit, analabetizmin dhebashkpunimin prindr-shkoll. Ai prshin tre aktivitete kryesore:kurse trainimi, ndjekjen e vazhdimsis s trajnimeve me takime thapura dhe s undi aktivitete shkollore.

Baza e bashkpunimit t projektit prshinte tre partner kryesor:Qendrn pr Zhvillimin e Shoqris Civile (CSDC), Korpusi i Paqesdhe Jeta e Re (nj organizat e re vendase). Projekti ishte i mirstrukturuar dhe shprndarja e prgjegjsive dhe detyrave ishteshum e qart. CSDC dhe Korpusi i Paqes ishin hartues t projektitdhe prgjegjs pr zbatimin e kurseve t trajnimit. Jeta e Re ishteprgjegjse pr przgjedhjen e pjesmarrsve n trajnim nga kshillii prindrve dhe m pas organizimin e diskutimeve t hapura me njkomunitet m t gjer. S undmi, Kshilli i Prindrve (pjesmarrs

n trajnime) ishte prgjegjs pr organizimin e aktiviteteve mestudentt (p.sh. konkurse artistike mbi temat e diskutuara gjattrajnimeve).

Nj raport n lidhje me kt projekt nnvizon se problemet llestarebrenda bashkpunimit jan t lidhura me komunikimin e dobt. Prshembull Jeta e Re ishte ngushtsisht e lidhur me nj organizat


41/70


tjetr t madhe. Megjithat kjo nuk ishte e qart pr partnert etjer. Kshtu, organizata tjetr nuk ishte plotsisht e ndrgjegjsuarmbi projektin i cili prundimisht u ngadalsua dhe aktivitetet uvonuan. Megjithat, partnert ia arritn t sqarojn kto shtjegjat azs s hershme t zbatimit t projektit dhe megjithse iuduhej t ri-organizonin aktivitetet (dhe reduktojn takimet e hapura

nga dy n nj mbas do trajnimi), ata ishin n gjendje t zbatoninprojektin n koh.

Maqedoni: Vera Kulturore n Kievo

Kievo sht nj qytet n Maqedonin perndimore ku jetojn sbashku grupe t ndryshme etnike (p.sh. Shqiptar, Maqedonas,Rom dhe Turq). Qyteti po shkon drejt nj prkeqsimi t rndindustrial i cili ka krijuar n at zon papunsi dhe rrjedhimishttensione sociale.

Organizata lokale sht prpjekur t organizoj nj evenimentkulturor (p.sh nj ver kulturore) duke sjell s bashku aktort ndryshm vendas q nga OJQ-t, biznese vendase e deri tekinstitucionet dhe antar t qeveris. Megjithse, organizimi i ktijevenimenti u ndesh me nj numr vshtirsish q radhiten ngapamjatueshmria e njohurive e deri tek komunikimet dhe atsite zgjidhjes s problemeve t cilat n trsi prcaktuan dshtimine iniciativs. Organizatat jo Qeveritare t prshira e kishin tpamundur t komunikonin n mnyr eektive ndrmjet njra-

tjetrs dhe t punonin s bashku. Gjithashtu, mungesa e interesitnga autoritetet lokale publike dhe mos prgjigjja nga sektori ibiznesit vonoi organizimin e Vers Kulturore Kievo 2004.

Mali i Zi: Projekti Rinor n Podgoric

Podgorica (si edhe i gjith Mali i Zi) karakterizohet nga njshumllojshmri etnike, sociale, etare dhe kulturore. Pr tavorizuar integrimin dhe bashkjetesn paqsore t njerzve meormime kulturore kaq t ndryshm n t njjtin rajon, qendra pr

Edukim Qytetar hartoi nj projekt pr t rinjt e qytetit q t msonin,t kuptonin, t respektonin dhe t jetonin n paqe me grupet endryshme. Qllimi kryesor i projektit ishte t bashkonte t rinj meormime t ndryshme kulturore pr t diskutuar dhe olur me njri-tjetrin pr t krijuar kanale t reja komunikimi, pr t shkmbyereksperienca dhe pr t msuar nga njri-tjetri. Partner t tjer n


42/70


kt projekt ishin edhe shkollat lokale (t ngarkuarapr zgjedhjene pjesmarrsve dhe mbshtetjen e metodave joormale t msimit)si dhe institucionet lokale (t ngarkuarapr t mirpritur studenttq vijn pr vizit).

Megjithat, partneriteti ishte prgjithsisht i dobt. Shkollat nuk u

angazhuan n projekt aq shum sa ishte planikuar n llim. Kjonnkuptoi mungesn e reklamimit t iniciativs dhe nj przgjedhjem t vshtir t studentve. Fillimisht OJQ-t kishin vshtirsibashkpunimi me autoritetet vendore publike. Kto vshtirsi janshenj e nj problemi m t madh t mungess s bashkpunimitmidis dy sektorve. Ky problem u kaprcye nprmjet kontaktevepersonale dhe lidhjeve t vendosura q m par.

Pavarsisht nga kto probleme, projekti ishte shum i suksesshmdhe reagimi nga pjesmarrsit ishte shum pozitiv. Grupi i puns i

projektit tashm po mendon pr vnien n zbatim t projektit n njshkall m t gjer. Si sht treguar edhe n raportin e prshtypjeve,grupi i puns i projektit sht i mir inormuar pr problemetq ndeshn tek ky nivel i vogl prandaj ata do ti kushtojn mshum vmendje prbrjes t partneritetit dhe do partner duhet tprshihet plotsisht n projekt.


43/70


3. PAKTE TERRITORIALE: NJ SHEMBULLPRAKTIK I PARTNERITETIT

Paktet territoriale jan nj ilustrim shum interesant i Partneritetit.Nj analiz e shkurtr e pakteve territoriale sht prshir n ktdokument pasi ajo mund t jap ide dhe kshilla t vleshme sesi mund t krijohet nj partneritet i suksesshm. Tashm, sht erndsishme t prmendim se paktet territoriale jan nj rast shum

i veant. Ato praqsojn nj shembull bashkpunimi q i prek tdyja nivelet e prshkruara m sipr (p.sh. strategjik dhe operativ).N shum raste (veanrisht pr paktet e hershme eksperimentale)partnert e prshir n paktet territoriale nuk i prgjigjeshinthjesht thirrjeve pr projekte t gatshme. N kundrshtim mekt, ato prdornin mnyrat nga posht-lart, t cilat prshininprcaktimin e prioriteteve dhe strategjive. Kshtu q, partneritetetn baz t ktyre pakteve nuk ishin thjesht operativ por n pjesnm t madhe t rasteve kontribuonin n prcaktimin e strategjive

t zhvillimit.

Paktet territoriale kishin n thelb nj dimension lokal. Megjithat,ato prpiloheshin n nivel kombtar ose Evropian (bazuar nt dhnat dhe analizat e aktorve lokal). N akt, ata zakonishtndahen n pakte kombtare apo Evropiane n prputhje me niveline prshirjes dhe burimit kryesor t bashk-nancimit.

Ideja kryesore e pakteve territoriale konsiston n prpjekjen prt avorizuar zhvillimin ekonomik nprmjet ndrhyrjeve t cilat

mund t stimulojn, me nxits nanciar, aktort vendas publikdhe privat pr t punuar s bashku n krijimin e projekteve tintegruara t zhvillimit lokal. Qllimi i ktij bashkpunimi duhet tjet prodhimi i t mirave t prbashkta i cili duhet t tregoj dhet knaq nevojat specike t ekonomis lokale n t ciln ajo shtkrijuar. T tilla t mira t prbashkta mund t jen shrbime

Praktikat pozitive dhenegative t nxjerranga eksperiencat e

pakteve t mparshmemund t prdoren si

kritere pr mnyrn sesi partneriteti mund,

duhet ose nuk duhet tprdoret.


44/70


(p.sh trajnime, organizimi i shitjeve, shkmbime teknologjike, etj)ose t mira publike ekzistuese (si inrastruktura).

Nga njra an, autoritetet publike nuk kan inormacionin enevojshm pr t ndrhyr n mnyr eektive n ekonomit vendase(pr shembull si pasoj e copzimit t brendshm t kompetencave

dhe prgjegjsive). Nga ana tjetr, aktort privat shpesh nuk kanburime t mjatueshme ose edhe motivimin (sidomos n zonate varra ose ekonomikisht t pazhvilluara), pr t investuar ninovacionet e duhura apo aktivitetet e reja t cilat shoqrohen menj risk t lart (risk i cili rritet kur mundsia e sigurimit t miravepublike si shrbimet dhe inrastruktura jan t ulta).

Politika e strategjis nnvizon aktin se paktet kan nevoj t krijojnnj ur midis ktyre dy elementve. Paktet mund t koordinojninteresat publike dhe private nprmjet bashkpunimit dhe

shkmbimit t eksperiencs. Rrjedhimisht kjo do t sjell edhe mshum aktivitete zhvillimi eektive.

Eksperienca e pakteve territoriale ka treguar shum pika trndsishme n lidhje me dinamikn e partneritetit n projektet dhestrategjit e zhvillimit. Si sht prmendur, paktet kan pasur njshtrirje lokale t qndrueshme. Megjithat, paktet m t suksesshmejan ato n t cilat niveli i lart i qeverisjes politike/ekonomike(rajonet, qeverit kombtare dhe institucionet e BE-s) kan qen

trsisht t prshir. Proesor Trigilia argumenton se niveli lokal,i ln t punoj i vetm mund t mos jet n gjendje (pr shkak tkuzimeve ekonomike dhe sociale) t zhvilloj dhe zbatoj plotsishtstrategji t suksesshme zhvillimi. Q kto t punojn n mnyreektive sht thelbsore prania e niveleve t larta t qeverisjes qdo t ishte motivuesja dhe oruesja e mundsive si dhe praniae aktorve t monitorimit dhe vlersimit. Sidoqot, mobilizimidhe prshirja e drejtprdrejt e aktorve lokal n nj model ngaposht-lart sht thelbsore pr paktin.

Paktet territoriale jan kritikuar n t kaluarn pasi (shtargumentuar), ato nuk arritn rezultatet e pritshme. Megjithat,vlera e pakteve nuk sht gjithmon e matshme n terma tmirllt ekonomik (p.sh. numri i vendeve t puns t krijuara,sasia e investimeve t tjera t stimuluara). N vlersimin e paktevesht e rndsishme gjithashtu marrja n konsiderat e rezultatevem pak t prekshme t tilla si shkalla e integrimit n aktivitete t

Paktet territoriale jant bazuara n idense objektivat lokale t

zhvillimit nuk mundarrihen pa mobilizimdhe prgjegjshmrinaktorve vendas.


45/70


ndryshme; orcimi i kapaciteteve institucionale i administratslokale, ndryshimi i mnyrs s trajtimit dhe qndrimi i aktorvelokal ndaj zhvillimit n kontekstin e tyre lokal (n terma tprgjegjshmris m t madhe dhe prgjegjsis e drejtprdrejt tveprimeve t ndrmarra dhe aktiviteteve t realizuara).

Studime empirike tregojn se ka nj numr t rndsishm paktesht cilat kan rezultate shum t mira (njkohsisht t prekshme dhet paprekshme) dhe orojn praktika shum t mira pr tu ndjekur.Nj studim i ndrmarr nga Ministria Italiane e Ekonomis n njnumr t pakteve territoriale (19 nga nj total prej 60), nnvizon disapika interesante. Studimi tregon rezultate t ndryshme pr pakte tndryshme dhe prpiqet t analizoj shkaqet e ktyre ndryshimeve.

T ashtuquajturat paktet territoriale Evropiane (p.sh ato qnancohen nga BE-ja nprmjet Fondeve t Strukturuara kryesisht

ESF) unksionojn m mir se ato kombtare. Brenda paktevekombtare gjenerata e par e pakteve arriti rezultate shum m tmira se ato q u zbatuan m von (gjenerata e dyt).

Kto ndryshime shpjegohen nga nj numr elementsh.

S pari, paktet Europiane kishin procedura (pr shembull prshpenzimet) dhe aate prundimtare t qarta. Gjat zbatimitt pakteve kombtare legjislacioni ndryshonte disa her dheprgjegjsit e autoriteteve kombtare spostohen m tepr se njher nga nj departament n tjetrin.

sht interesant akti se shkalla e zhvillimit ekonomik t vendit nukprbnte ndonj problem meqense pakte shum t suksesshmejan zbatuar n rajone t varra dhe me shum probleme sociale(pr shembull zona me prqendrime t mdha t krimit dhe atje kugrupe maoze kan nj sundim t madh n kontekstin lokal).

Studimi arriti n konkluzionin q aspekti kryesor pr suksesin e

paktit ishte partneriteti q krijoi paktin. Paktet Evropiane dhe atot gjenerats s par u karakterizuan nga nj mobilizim m i madhi shoqris vendase, gj e cila pati nj ndikim t rndsishm nhartimin dhe cilsin e strategjive dhe projekteve, n aktin qkrijuan nj ndjenj t ort pronsie lokale q ndikoi pozitivishtrezultatet e projektit.


46/70


3.1. Shembujt t pakteve territoriale sipraktikat m t mira

3.1.1. Pakti Territorial: Alto Belice Corleonese Itali

Alto Belice Corleonese sht zon n veri-perndim t Sicilis (pranPalermos) e njohur si nj nga qendrat e grupeve kryesore t krimitt organizuar (maa). Territori i tij prshin rreth 20 qytete merreth 120,000 banor. N mes t viteve 90 zona karakterizohej ngaprapambetje serioze ekonomike dhe rreziqe sociale (nivel i ult i tardhurave, papunsi e lart, etj). Gjat ksaj periudhe, kryetart ebashkive t qyteteve organizuan nj numr takimesh dhe krijuan njgrup rrjeti ndrmjet administratave. N kt kuadr ata vendosnt nisnin nj pakt territorial n kt zon. Prgatitja e paktit dhevendimeve q lidheshin me masat dhe aktivitetet q duheshin

zbatuar u morn brenda Asambles Institucionale dhe Socialet paktit. Kjo Asamble prshinte nj shumllojshmri t aktorveq llonin q nga autoritetet lokale deri tek aktort ekonomikdhe social. Asambleja bashkrisht vendoste mbi ndrhyrjet qdo t prshiheshin n pakt (duke lluar q nga ndrhyrjet ninrastrukturn e re deri tek shrbimet lokale dhe investimet private).N vitin 1997, kur procedura pr nancimet kombtare ishte gatit llonte, pakti u przgjodh t bhej nj nga paktet territorialeEvropiane direkt e bashk-nancuar nga BE-ja. N vitin 1998 paktiu aprovua dhe u krijua nj partneritet pr menaxhimin e paktit. Ky

partneritet prshinte praqsues nga institucionet, organizatadhe kompani q kishin kontribuar n prgatit

Documents

Nje Udhezues Praktik Mbi Partneritetin