Nr 7/8 (81) - lipiec - sierpień 2015

szkolenia imprezy zewnętrzne prawo

e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie

Zachęcamy do zamieszczania w e-Biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-Biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres:

[email protected] lub tel. 22/729 66 34 w. 132

www.cdr.gov.pl

Rola innowacji w okresie programowania 2014-2020

w UE (cz. I) Jadwiga Nowakowska, CDR/O Kraków

Artykuł przedstawia najważniejsze informacje dotyczące roli

innowacji w obecnej perspektywie finansowej, zarówno na

poziomie UE jak i w Polsce. Wskazuje na nowe podejście do

innowacji. W sposób syntetyczny prezentuje Inicjatywę

Wspólnotową Unia Innowacji i program

Horyzont 2020, w ramach którego są

wspierane projekty dotyczące badań

z zakresu rolnictwa i leśnictwa. Stanowi

kontekst dla tematu „Innowacyjność

w PROW 2014 2020”, o czym będzie

w kolejnym opracowaniu.

CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

05-840 Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel. 22 729 66 34 do 38

Lipiec/sierpień 2015

PRODUKCJA ROLNA

DOBRE PRAKTYKI

EKONOMIKA ROLNICTWA

ROW

http://www.cdr.gov.pl

2

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR Brwinów

II Ogólnopolskie Seminarium dla Komisarzy i Organizatorów targów, wystaw i imprez promocyjnych z ośrodków doradztwa rolniczego

11-13 sierpnia

Janina Dąbrowska [email protected]

tel.: 22/729 66 34 wew. 106

CDR O/Kraków

„Myślenie projektowe jako podstawa tworzenia projektów” oraz szkolenie „Jak prawidłowo napisać projekt” /szkolenie internetowe/

1 lipca-31 sierpnia

Karolina Boba tel. 12 424 05 21

[email protected]

X Warsztaty Metodyki Doradztwa dla Kierowników Działów Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw

26-28 sierpnia

Jolanta Brudnik [email protected]

tel. 12 424 05 24

szkolenia CDR

Konferencje, szkolenia, warsztaty

organizowane przez CDR

3 szkolenia CDR

XV edycji konkursu Sposób na Sukces

Uroczystość wręczenia nagród laureatom

i wyróżnionym w XV edycji konkursu Sposób na

Sukces

11 czerwca 2015 roku w Pałacu Prezydenckim odbyła się Gala

finałowa XV edycji konkursu Sposób na Sukces

organizowanego przez Centrum Doradztwa Rolniczego

w Brwinowie. Spośród 62 zgłoszonych przedsięwzięć jury

konkursu wybrało 12, które nagrodzono w czterech kategoriach: rodzinnej, zespołowej, inicjatyw

na rzecz rozwoju społeczności lokalnych i przedsięwzięć zrealizowanych przez kobiety.

Przyznano także 3 wyróżnienia za wkład w poprawę jakości życia na wsi. Laureaci i wyróżnieniw

konkursie otrzymali listy gratulacyjne i albumy od Prezydenta oraz dyplomy Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi, statuetki i nagrody rzeczowe w postaci tabletów, ufundowane przez Ministra

Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego, które wręczyła Zofia Szalczyk, Podsekretarz Stanu

w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Bernard Mucha, Dyrektor Centrum Doradztwa

Rolniczego w Brwinowie.

W kategorii rodzinnej nagrodzono 5 przedsięwzięć, z czego 4 obejmowały budowę lub

rozbudowę obiektów infrastruktury turystycznej, były to: Kompleks rekreacyjny „Sielsko na

Wygodzie", Pensjonat „Uroczysko Zaborek”, Villa Greta oraz Bell P.P.H.U. Pałac i Folwark

Galiny. W tej kategorii nagrodzono także firmę rodzinną „Cukiernia Jarzyna s.c.” za rozszerzenie

działalności o produkcję ręcznie wykonanej wysokiej jakości galanterii czekoladowej. Historia

działalności tej wielopokoleniowej firmy sięga roku 1976 i od samego początku właściciele

zwracają bardzo dużą uwagę na jakość wytwarzanych produktów. W dużym stopniu wpływają na

edukację zawodową i wzrost zatrudnienia, szczególnie wśród młodzieży – organizują praktyki

i staże dla najzdolniejszych przyszłych cukierników. W kategorii zespołowej nagrodzone zostały

m.in. dwie spółdzielnie socjalne: Spółdzielnia Socjalna „Pracujmy Razem” oraz Spółdzielnia

Socjalna „SPIŻARNIA KUJAWSKA”, które w znaczący sposób wpływają na zmniejszenie

bezrobocia oraz na wzrost aktywności społecznej mieszkańców terenów wiejskich. W tej samej

kategorii nagrodę otrzymali również m.in. Iławskie Stowarzyszenie Producentów Gęsi

za utworzenie Grupy Producentów Rolnych Marpol Sp. z o.o. w celu promocji polskiej gęsiny

i tradycyjnych wyrobów z gęsi, "Tax" s.c. za organizację Jeździeckich Mistrzostw Kaszubów

Amatorów w Skokach przez przeszkody połączonych z piknikiem rodzinnym promującym

turystykę sportową i działalność artystyczną mieszkańców gminy oraz firma "ECO-PROGRES

Sp. z o.o. za budowę biogazowni w gospodarstwie rolnym w celu produkcji i wykorzystania

energii odnawialnej w oparciu o surowce lokalne. W tej edycji przyznano także nagrodę

w kategorii „Przedsięwzięcia zrealizowane przez kobiety”. Laureatka Pani Emilia Rychwalska

została doceniona w konkursie za utworzenie firmy P.P.H.U. LIWMA ART. zajmującej się

4 szkolenia CDR


produkcją pamiątek, upominków i zaproszeń okolicznościowych. Jej działalność ukazuje, że silna

kobieta zakładając firmę może osiągnąć sukces na obszarach wiejskich.

W imieniu Prezydenta gości przywitał Dariusz Młotkiewicz, Zastępca Szefa Kancelarii

Prezydenta. W swojej wypowiedzi podkreślił, że laureaci budują nowe miejsca pracy i wyzwalają

energię która w dalszym ciągu drzemie na obszarach wiejskich. Dodał także, że należą się im za

to wyrazy szacunku i podziękowania. Zofia Szalczyk w swoim wystąpieniu podkreśliła ogromna

rolę liderów społeczności wiejskiej i Lokalnych Grup Działania w promowaniu inicjatyw,

aktywizujących mieszkańców wsi i promujących wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Pani

Zofia Szalczyk, Pogratulowała uczestnikom konkursu charyzmy i odwagi oraz podkreśliła, że „Nie

jest łatwo zgłosić się do konkursu i poddać swego rodzaju ocenie i rywalizacji”. W imieniu

laureatów organizatorom podziękowała Joanna Gawryszewska, Prezes Fundacji na Rzecz

Wspierania Rozwoju Kreatywności oraz Rozwoju Twórczości Dzieci, Młodzieży i Dorosłych

Kreolia - Kraina Kreatywności - miejsca przyjaznego rozwojowi lokalnych talentów artystycznych.

Przedsięwzięcie polegające na utworzeniu Centrum Kreatywności „Kreolia” zostało nagrodzone

w kategorii inicjatyw na rzecz rozwoju społeczności lokalnych. Po oficjalnym wręczeniu nagród

i wyróżnień uhonorowano także laureatów voucherami pobytowymi, które ufundowali laureaci

z poprzednich edycji konkursu „Sposób na Sukces”. Przedstawiciele samorządów lokalnych

i Ośrodków Doradztwa Rolniczego wręczyli także laureatom ze swoich regionów odznaczenia

i pamiątkowe dyplomy. Uroczystość finałową uświetnił występ Zespołu Pieśni i Tańca Ludowego

„Pruszkowiacy”, w którego składzie tańczą i śpiewają dzieci oraz młodzież.

Konkurs Sposób na Sukces już od 15 lat organizowany jest przez Centrum Doradztwa

Rolniczego w Brwinowie. Objęty jest honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej Bronisława Komorowskiego oraz patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka

Sawickiego. W konkursie corocznie nagradzane są najlepsze działania kreujące

przedsiębiorczość na obszarach wiejskich. Ideą konkursu jest szeroko rozumiana promocja

przedsięwzięć wpływających na rozwój przedsiębiorczość i aktywności społecznej na obszarach

wiejskich, dzięki którym powstają nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich. Laureaci

i wyróżnieni w konkursie poprzez realizację swoich przedsięwzięć dają znakomity przykład

efektywnego wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, w tym przede wszystkim środków

finansowych Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Wsparcie finansowe ze

środków PROW 2007-2013 dało im możliwość utworzenia lub rozwoju swojej działalności.

Współorganizatorami i partnerami XV edycji konkursu są:

Kancelaria Prezydenta RP,

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,

Bank Gospodarki Żywnościowej S.A.

5 szkolenia CDR


Stowarzyszenie Sposób na Sukces,

Towarzystwo Inicjatyw Społecznych Nowy Świat;

Agrobroker – Ubezpieczenia i Doradztwo,

Stowarzyszenie AgroBiznesKlub,

Telewizja Polska S.A. Program 1 – Redakcja Audycji Rolnych,

Portal Gospodarz.pl – Twój Portal Rolniczy,

Miesięcznik Farmer i portal www.farmer.pl,

Miesięcznik Nowe Życie Gospodarcze,

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie,

Warszawski Bank Spółdzielczy,

Warszawski Rolno-Spożywczy Rynek Hurtowy Bronisze S.A.

Patronat medialny:

Telewizja Polska S.A. Program 1 – Redakcja Audycji Rolnych,

Dwutygodnik Agro Serwis,

Miesięcznik Farmer i portal www.farmer.pl,

Portal Gospodarz.pl – Twój Portal Rolniczy,

Miesięcznik Nowe Życie Gospodarcze,

Centrum Doradztwa Rolniczego dziękuje organizatorom stoisk promocyjnych:

Fabryce Cukierków „Pszczółka” z Lublina,

Cukierni Jarzyna z Brwinowa,

Firmie Produkcja Wędlin Wiejskich Piotr Brożyna,

Iławskiemu Stowarzyszeniu Producentów Gęsi – Grupie Producentów Rolnych „Marpol”,

Firmie Galeria Pieczywa Zbigniew Paczuski,

Tłoczni soków „Rembowscy”,

Spółdzielni Producentów Drobiu „Eko-Gril”,

ZPOiW „Polska Róża”,

6

Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia,

warsztaty organizowane przez WODR

Lip

iec

/sie

rpie

ń 2

01

5

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

www.dodr.pl

miejsce/kontakt

18-19 lipca XVII Gala Izerska

DODR we Wrocławiu, PZD Lwówek Śląski [email protected]

tel. 75 782 21 36

2 sierpnia Kiermasz Ekologiczny

DODR we Wrocławiu, PZD Lubań [email protected]

tel. 75 722 34 61

15 sierpnia IX Festiwal Sera

DODR we Wrocławiu,PZD Wałbrzych [email protected]

tel. 74 842 62 72

22 sierpnia Konkurs wojewódzki „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”

DODR we Wrocławiu, Dział PWGDiA [email protected]

tel. 71 339 80 21

22-23 sierpnia Jarmark Tkaczy Śląskich

DODR we Wrocławiu, PZD Kamienna Góra [email protected]

tel. 75 744 78 52

29 sierpnia Święto Mleka

DODR we Wrocławiu, PZD Kamienna Góra [email protected]

tel. 75 744 78 52

sierpień Wielka Feta Agroturystyczna

DODR we Wrocławiu, PZD Kłodzko [email protected]

tel. 74 867 38 01

sierpień/wrzesień II Dolnośląska Kukurydza w Labiryncie

DODR we Wrocławiu , Odział w Kobierzycach, Dział SPRSJiD

[email protected] tel. 71 339 80 21

sierpień Dni Karpia we Wrocławiu

DODR we Wrocławiu, Dział PWGDiA [email protected]

tel. 71 339 80 21

imprezy zewnętrzne

7



Lip

iec

/sie

rpie

ń 2

01

5

Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

www.wodr.konskowola.pl

organizator/kontakt

4-5 lipca XXIX Wystawa Zwierząt Hodowlanych, Maszyn i Urządzeń Rolniczych

LODR w Końskowoli, ZDR w Zamościu zs. w Sitnie

tel. 84 611 25 25, fax. 84 611 25 25 [email protected],

www.wodr.konskowola.pl

Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach

www.lodr-bratoszewice.pl organizator/kontakt

29-30 sierpnia XXIV Promocyjno-Handlowa Wystawa Rolnicza ROL–SZANSA

ŁODR w Bratoszewicach, Oddział w Piotrkowie Trybunalskim, Zespół Doradztwa Rolniczego i Metodyki

519 301 082, [email protected]

Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie

www.modr.mazowsze.pl

miejsce/kontakt

sierpień Biogazowa Kukurydza

MODR w Warszawie, Oddział Ostrołęka, tel. 29 760 03 69,

[email protected]

sierpień Dni Kukurydzy

MODR w Warszawie, Oddział Ostrołęka, TZD w Ostrowi Maz tel. 29 746 20 12,

[email protected]

sierpień XXIII Dzień Papryki

MODR w Warszawie, Oddział Radom, TZD w Przysusze tel. 48 675 25 95,

[email protected]

sierpień XI Święto Papryki

MODR w Warszawie, Oddział Radom, TZD w Przysusze

tel. 48 675 25 95, 48 671 00 10, [email protected]

sierpień Ogólnopolskie Targi Papryki

MODR w Warszawie, Oddział Radom, TZD w Radomiu

tel. 48 365 69 52, tel. 48 618 00 87, [email protected]

imprezy zewnętrzne

8



Lip

iec

/sie

rpie

ń 2

01

5

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach www.modr.pl

organizator/kontakt

4-5 lipca Turniej wsi

MODR w Karniowicach tel.18 331 00 09

25-26 lipca XXXVI Dni Gorczańskie

MODR w Karniowicach, TZDR w Limanowej tel.18 332 30 82

25 lipca – 2 sierpnia Tydzień Kultury Beskidzkiej w Makowie Podhalańskim

MODR w Karniowicach tel. 33 877 13 41

lipiec V I Amatorski konkurs zręczności powożenia zaprzęgami parokonnymi

MODR w Karniowicach tel.12 657 02 15, tel. 12 657 02 25

lipiec Święto Owocobrania z Jarmarkiem Cysterskim


9 sierpnia Między dawnymi a nowymi czasy

MODR w Karniowicach, TZDR Sucha Besk. 606 516 188, [email protected]

15 sierpnia Dożynki gminne


sierpień Festiwal Śliwki, Miodu i Sera

MODR w Karniowicach, TZDR w Limanowej tel.18 330 02 10, tel. 18 333 30 05

15 sierpnia Dni Gminy Budzów, Dożynki Gminne, wystawa

MODR w Karniowicach tel. 33 874 01 35, [email protected]

30 sierpnia Dożynki Konkurs wieńców dożynkowych

MODR w Karniowicach tel.18 331 70 02

imprezy zewnętrzne

9



Lip

iec

/sie

rpie

ń 2

01

5

Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie

www.oodr.pl

organizator/kontakt

lipiec Akcja letniego wypoczynku pn. Podaruj mi lato – Piknik na Florydzie

OODR w Łosiowie, Dział Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki

tel.77 412 53 27 wew.259, [email protected]

Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie

www.odr.pl

miejsce/kontakt

18-19 lipca Targi AgroEkoTurystyczne w Augustowie

PODR w Szepietowie, Sekcja Ekologii i Ochrony Środowiska

tel. 86 275 89 19, [email protected]

sierpień –wrzesień Wojewódzki Konkurs Orki

PODR w Szepietowie, Dział Systemów Produkcji Rolnej


Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

www.kpodr.pl organizator/kontakt

4-5 lipca XXXVIII Międzynarodowe Targi Rolno-Przemysłowe AGRO-TECH

K-PODR w Minikowie tel. 52 386 72 23, 25 , fax. 52 386 72 27

[email protected], www.agro-tech-minikowo.pl

4-5 lipca XVI Regionalna Kujawsko-Pomorska Wystawa Zwierząt Hodowlanych

K-PODR w Minikowie tel. 52 386 72 00, 14, fax. 52 386 72 27,

[email protected], www.kpodr.pl

9 sierpnia Kujawsko-Pomorskie Miodowe Lato

K-PODR w Minikowie, Oddział w Zarzeczewie tel. 54 255 06 00, fax. 54 255 06 01, [email protected], www.kpodr.pl

imprezy zewnętrzne

10



Lip

iec

/sie

rpie

ń 2

01

5

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie

www.sodr.pl

organizator/kontakt

lipiec-sierpień Konkurs: Najlepsze gospodarstwo agroturystyczne

ŚODR w Częstochowie tel. 34 37 70 117

[email protected], www.czwa.odr.net.pl

lipiec-sierpień Konkurs Najlepszy Bukiet Ziół

ŚODR w Częstochowie tel. 34 362 72 54,

[email protected]

sierpień Wystawa: Upowszechnianie Metod Produkcji Rolniczej Przyjaznych dla Środowiska

ŚODR w Częstochowie, PZDR w Myszkowie tel. 34 313 71 60 ,[email protected]

sierpień Wystawa Kwiatów

ŚODR w Częstochowie, PZDR w Wodzisławiu Śl. tel. 32 456 17 06,

PZDR.Wodzisł[email protected]

sierpień/wrzesień Dzień Ziół, Dzień Kartofla

ŚODR w Częstochowie, Oddział w Mikołowie tel. 32 3250150, [email protected]

sierpień/wrzesień Konkurs Wiedzy BHP w rolnictwie

ŚODR w Częstochowie, PZDR w Myszkowie tel. 34 313 71 60, [email protected]

sierpień/wrzesień Konkurs: Najlepszy Producent Rolny i Zakład Przetwórstwa Rolno-Spożywczego

ŚODR w Częstochowie tel. 34 37 70 117, [email protected],

www.czwa.odr.net.pl

sierpień/wrzesień Konkurs: AGROLIGA ’2015, Konkurs: Sposób na sukces, Konkurs: Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów, Konkurs Estetyczne Zagospodarowanie Zagrody

ŚODR w Częstochowie tel. 34 37 70 117, [email protected]

www.czwa.odr.net.pl

sierpień/wrzesień Konkurs Orki

ŚODR w Częstochowie, PZDR w Tarnowskich Górach


sierpień/wrzesień Transgraniczny Jarmark Ekologiczny

ŚODR w Częstochowie, PZDR w Cieszynie tel. 33 85208 94, [email protected]

imprezy zewnętrzne

11



Lip

iec

/sie

rpie

ń 2

01

5

Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie

www.w-modr.pl organizator/kontakt

lipiec-wrzesień Konkurs fotograficzny "Najciekawszy obiekt przyrody"

W-MODR w Olsztynie, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw

tel. 87 520 30 31 w. 27, 697 632 452 [email protected]

Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach

www.zodr.pl

organizator/kontakt

sierpień/wrzesień XXVIII Barzkowickie Targi Rolne Agro Pomerania 2015

ZODR w Barzkowicach tel. 91 561 37 00 do 02, [email protected]

sierpień/wrzesień Konkurs młodego hodowcy, Zawody jeździeckie w skokach przez przeszkody, Konkurs Agro-Eko-Turystyczny "Zielone Lato", Zachodniopomorska Wystawa Koni Hodowlanych, XXVIII Barzkowickie Targi Rolne Agro Pomerania 2015,


sierpień/wrzesień Pokaz zwierząt hodowlanych, Hodowca Roku 2014 Bydła Mlecznego, Wystawa bydła mlecznego, Wystawa bydła mięsnego, Wystawa ptaków hodowlanych i ozdobnych oraz królików,


sierpień/wrzesień Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów

ZODR w Barzkowicach tel. 91 479 40 59, [email protected]

imprezy zewnętrzne

12



imprezy zewnętrzne

13 EKONOMIKA ROLNICTWA

Z dniem 1 stycznia 2016 roku w Polsce zaczną obowiązywać przepisy ustawy z dnia 9

kwietnia 2015 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz

niektórych innych ustaw regulującej opodatkowanie sprzedaży bezpośredniej.

Ustawa wprowadza zmiany do pięciu ustaw, tj.:

ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych

przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;

ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej.

ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych;

ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa;

Istota wprowadzanych zmian podlega na zaliczeniu przychodów z realizowanej przez

rolników tzw. sprzedaży bezpośredniej do przychodów z innych źródeł w rozumieniu ustawy

o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz na wprowadzeniu możliwości

ich opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przy zastosowaniu stawki

w wysokości 2% przychodów, jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali z tej

działalności przychody nieprzekraczające 150 000 euro rocznie.

Zastosowanie powyższych uregulowań jest możliwe w przypadku osiągania przychodów ze

sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych

i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, z wyjątkiem

przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych

działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym na

podstawie odrębnych przepisów, jeżeli:

1. sprzedaż nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych, jednostek organizacyjnych

nieposiadających osobowości prawnej lub na rzecz osób fizycznych na potrzeby prowadzonej

przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej;

2. przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy

zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów

o podobnym charakterze;

3. sprzedaż następuje wyłącznie:

a) w miejscach, w których produkty te zostały wytworzone,

b) na targowiskach, przez które rozumie się wszelkie miejsca przeznaczone do prowadzenia

handlu, z wyjątkiem sprzedaży dokonywanej w budynkach lub w ich częściach;

4. prowadzona jest ewidencja sprzedaży.

Ponadto w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej w art. 3, który zwalnia

z obowiązku rejestrowania działalności gospodarczej i stosowania zapisów ustawy,

Nowe przepisy regulujące sprzedaż

bezpośrednią

Autor: Klaudia Kieljan; CDR O/Kraków


uwzględniono działalność rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa powyżej.

Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. wprowadza nowe uregulowania prawne w zakresie

opodatkowania sprzedaży bezpośredniej. W trakcie notyfikacji w Komisji Europejskiej

i opracowywania są obecnie również krajowe rozporządzenia dotyczące uwarunkowań

sanitarnych przy sprzedaży bezpośredniej.

Produkty roślinne

Obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie

dostaw bezpośrednich środków spożywczych dotyczy zakresu działalności i wymagań

higienicznych przy prowadzeniu dostaw bezpośrednich małych ilości surowców (produktów

produkcji pierwotnej), pochodzących wyłącznie z własnych upraw lub hodowli, nie stanowiących

działów specjalnych produkcji rolnej (zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby, jagody oraz kiszona

i suszona forma tych produktów). Projekt nowego rozporządzenia Ministra Zdrowia

w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych przewiduje możliwość sprzedaży w

ramach dostaw bezpośrednich również produktów przetworzonych, takich jak np.: marynaty

warzywne, kiszone środki spożywcze, dżemy, soki, zupy, surówki, pieczywo, olej… Zapisy te

jednak uznano za wykraczające poza zakres pojęcia surowców użytego na gruncie

rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.

w sprawie higieny środków spożywczych i prace nad projektem zostały wstrzymane.

Ministerstwo Zdrowia opracowało i przedstawiło do konsultacji społecznych projekt pt.

„Wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej przy produkcji żywności

niezwierzęcego pochodzenia w warunkach domowych z wykorzystaniem surowców

roślinnych z własnych upraw”. Uwagi do Wytycznych można było zgłaszać do dnia

3 czerwca br.. Spełnienie Wytycznych ma umożliwić legalną sprzedaż z możliwością

skorzystania z zapisów nowej ustawy regulującej opodatkowanie sprzedaży bezpośredniej

przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych. Wytyczne nie stanowią jednak twardego

prawa, a mogą być jedynie wskazówką i materiałem pomocniczym we wdrażaniu zasad higieny

i bezpieczeństwa żywności.

Produkty zwierzęce nieprzetworzone

Obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Rolnictwa I Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia

2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia

zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej dotyczy zakresu działalności

i wymagań weterynaryjnych przy sprzedaży wyłącznie produktów własnych, takich jak: tuszki

drobiu, zajęczaków, zwierzęta łowne, produkty rybołówstwa, żywe ślimaki lądowe, mleko surowe

lub surowa śmietana, jaja konsumpcyjne, produkty pszczele nieprzetworzone… Projekt

nowego rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymagań

weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do

sprzedaży bezpośredniej m.in. poszerza katalog produktów o: mleko zsiadłe, siarę, masło,

twaróg, skórowane tusze grubej zwierzyny łownej, patroszone tusze drobnej zwierzyny łownej,

podroby drobiu, zajęczaków i zwierząt łownych, mrożone tusze w przypadku drobiu, zajęczaków

i zwierząt łownych; wprowadza również możliwość sprzedaży niektórych produktów z urządzeń

dystrybucyjnych do sprzedaży żywności. Projekt jest aktualnie w procesie notyfikacji w Komisji

Nowe przepisy regulujące sprzedaż bezpośrednią


Europejskiej.

Produkty zwierzęce przetworzone

Obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 czerwca

2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej

i ograniczonej MOL określa zakres działalności i wymagania weterynaryjne, jakie powinny być

spełnione przy prowadzeniu działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej, jeżeli zakład

prowadzi: rozbiór świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego,

drobiowego lub zajęczaków, zwierząt łownych, dzikich fermowych, produkcję mięsa mielonego,

surowych wyrobów mięsnych, produkcję produktów mięsnych, w tym gotowych posiłków

(potraw) wyprodukowanych z mięsa, produkcję obrobionych lub przetworzonych produktów

rybołówstwa, produkcję produktów mlecznych.. Projekt nowego rozporządzenia Ministra

Rolnictwa i Rozwoju Wsi ws. szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej,

lokalnej i ograniczonej m.in. poszerza katalog produktów – wprowadza możliwości produkcji:

produktów jajecznych wytworzonych w wyniku obróbki lub dalszego przetwarzania jaj

ugotowanych w skorupach,

produktów mlecznych wyprodukowanych z siary (dotychczas była możliwa jedynie

produkcja produktów mlecznych);

gotowych posiłków (potraw) wyprodukowanych z produktów pochodzenia zwierzęcego

(dotychczas taka możliwość istniała tylko dla gotowych posiłków (potraw)

wyprodukowanych z mięsa.

Projekt przewiduje poszerzenie obszaru, na którym może być prowadzona działalność MOL

o duże miasta zlokalizowane na terenie województw sąsiadujących z województwem, na terenie

którego prowadzona jest produkcja. Projekt jest na etapie notyfikacyjnym w Komisji Europejskiej.

Wszystkie powyższe projekty nowych rozporządzeń wprowadzają możliwość poszerzenia

obszaru sprzedaży, jeżeli sprzedaż jest dokonywana podczas imprez okolicznościowych,

(wystawy, festyny, targi, kiermasze) organizowanych w celu promocji tych produktów.

Obowiązujące przepisy prawne w zakresie sprzedaży bezpośredniej, jak również

projektowanie rozporządzenia są dostępne na wortalu edukacyjnym CDR

www.produktyregionalne.edu.pl w zakładce sprzedaż bezpośrednia.

Klaudia Kieljan CDR O/Kraków

Nowe przepisy regulujące sprzedaż bezpośrednią

16

Streszczenie

Materiał przedstawia najważniejsze informacje dotyczące roli innowacji w obecnej

perspektywie finansowej, zarówno na poziomie UE jak i w Polsce. Wskazuje na nowe podejście

do innowacji. W sposób syntetyczny prezentuje Inicjatywę Wspólnotową Unia Innowacji

i program Horyzont 2020, w ramach którego są wspierane projekty dotyczące badań z zakresu

rolnictwa i leśnictwa. Stanowi kontekst dla tematu „Innowacyjność w PROW 2014 2020”, o czym

będzie w kolejnym opracowaniu.

Innowacji w okresie programowania 2014-2020 w UE

Analizując dokumenty strategiczne (Strategia Europa 2020), programowe (inicjatywy

przewodnie) czy prawne w UE widać dużą determinację w poszukiwaniu szybkiej ścieżki

rozwoju. Uważa się, że najlepszą drogą przyspieszenia rozwoju są innowacje.

Nowe podejście do innowacji

Warto podkreślić, że w KE zmieniono podejście do innowacji. Do niedawna proces tworzenia

i wdrażania innowacji był postrzegany jako proces liniowy: praca naukowa – wdrożenie. Obecnie

innowacje postrzega się jako rezultat współpracy w ramach działalności społecznej

i gospodarczej. Uważa się, że proces innowacji obejmuje wiele różnych powiązań, co

pozwala na wyciągnięcie wniosku, że innowacje to nie tylko praca w laboratoriach, ale także

praca w sieciach, w ramach których współpracują przedstawiciele różnych środowisk.

W kontekście innowacji wiodącym projektem realizowanym w ramach strategii Europa 2020

jest inicjatywa flagowa Unia Innowacji.

Nadrzędnym celem projektu jest:

1. likwidacja barier hamujących rozwój innowacyjności oraz przeszkód we wprowadzaniu

na jednolity rynek UE nowych produktów i usług;

2. wzrost finansowania innowacji;

3. poprawa współpracy pomiędzy nauką i praktyką gospodarczą;

4. przyspieszenie regulacji prawnych w obszarze innowacji…

Najważniejsze działania Unii innowacji na lata 2010-2020:

- wzrost inwestycji na badania i rozwój do 3% PKB UE szczególnie w takich

dziedzinach jak: zmiany klimatu, efektywność energetyczna, bezpieczeństwo żywnościowe,

zdrowie oraz starzenie się społeczeństwa. (W przekonaniu Komisji Europejskiej przyczyni się to

do powstania 3,7 mln miejsc pracy oraz zwiększenia rocznego PKB o blisko 800 mld EUR do

2025 r.);

- stworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni badawczej, której celem będzie

swobodny przepływ pracowników naukowych, technologii, innowacji oraz innowacyjnych

pomysłów (tzw. piąta swoboda); stymulowanie rozwoju innowacji za pomocą rynku zamówień

Rola innowacji w okresie programowania

2014-2020 w UE (cz. I)

Autor: Jadwiga Nowakowska, CDR/O Kraków

ROW

17

przed komercyjnych i zamówień publicznych na nowatorskie produkty i usługi;

- rozpowszechnianie działalności Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT),

- tworzenie europejskich partnerstw innowacyjnych,

- aktualizacja i uproszczenie norm prawnych dotyczących własności intelektualnej w UE;

szczególną wagę Komisja Europejska przywiązuje do zmniejszenia kosztów patentowania

w UE dla MSP, które ponadto potrzebują wsparcia w zakresie efektywnej ochrony praw

własności intelektualnej i przemysłowej,

- wprowadzenie oraz stosowanie narzędzi monitoringu i pomiaru innowacyjności, m.in.

tablicy wyników badań innowacyjności,

Tablica wyników innowacyjności za 2014 r. opiera się na 25 wskaźnikach z zakresu badań

naukowych i innowacji w 27 państwach członkowskich UE. Wskaźniki podzielone są na trzy

główne kategorie:

„czynniki dające możliwości”, tj. podstawowe elementy umożliwiające zaistnienie innowacji

(zasoby ludzkie, środki finansowe oraz atrakcyjne systemy badawczo-naukowe);

„działania przedsiębiorstw” – ukazujące stopień innowacyjności europejskich firm

(inwestycje, powiązania i przedsiębiorczość, aktywa intelektualne); oraz

„wyniki” – ilustrujące, w jaki sposób innowacyjność przekłada się na korzyści dla

gospodarki (innowatorzy, skutki ekonomiczne).

Co w ramach Unii Innowacji zrobiono?

Wdrożono unijną tablicę wyników innowacyjności w poszczególnych państwach;

Tworzone są sojusze na rzecz wiedzy (służą zbliżaniu i współpracy przedsiębiorstw

i placówek edukacyjnych, tworzenie sojuszy na rzecz wiedzy stanie się celem nowego programu

"Erazmus dla wszystkich"):

Rozpoczęto stosowanie systemu międzynarodowego rankingu szkół wyższych.

Europejski Instytut Innowacji i Technologii opracował reguły przyznawania znaku jakości

EIT programom studiów magisterskich i doktoranckich, za osiągnięcie Instytutu uważa się

stworzenie zintegrowanych partnerstw - wspólnot wiedzy i innowacji (WW i I) (np.

dotyczących zrównoważonej energii, czy społeczeństwa informacyjno- komunikacyjnego).

Wzrosło finansowanie badań naukowych oraz

innowacji, głównie dzięki programowi

Horyzont 2020.

Po wielu latach starań osiągnięto

porozumienie w sprawie jednolitego patentu

(europatent).

Uruchomiono pierwsze partnerstwa innowacji

w tym Europejskie Partnerstwo Innowacyjne

na rzecz Wydajnego i Zrównoważonego

Rolnictwa.

Ważną rolę we wspieraniu innowacji na poziomie UE spełnia program Horyzont 2020.

(Nazwę dla tego programu wymyśliły: Polka i Czeszka w ramach ogłoszonego konkursu).

Program Horyzont 2020 jest instrumentem finansowym wdrażania inicjatywy Unia

ROW

Rola innowacji ...

18

Innowacji w ramach strategii Europa 2020. Jest to narzędzie rozwoju Europejskiej Przestrzeni

Badawczej. Horyzont 2020 skupia w jednym programie wszystkie unijne środki finansowania

badań naukowych i innowacji. Zakładany budżet stanowi około 77,03 mld euro, w tym ponad 4

mld na badania w rolnictwie i leśnictwie.

Beneficjentami programu są:

Naukowcy indywidualni na każdym etapie kariery naukowej;

Zespoły naukowe i badawcze;

Podmioty/jednostki naukowe i badawcze;

Instytucje sektora nauki i przemysłu;

Podmioty prywatne i publiczne;

Przedsiębiorstwa każdego typu (mikro, małe, średnie, duże);

Inne podmioty posiadające osobowość prawną.

H2020 posiada uproszczoną strukturę, uproszczony model finansowy – KE refunduje do

100% kosztów bezpośrednich, a w przypadku projektów innowacyjnych – do 70% kosztów

kwalifikowalnych (ale w przypadku podmiotów prawnych o charakterze niezarobkowym do 100%)

i 25% wydatków pośrednich, co ułatwia przygotowanie kalkulacji projektu i jego rozliczenie;

obowiązuje kwalifikowalność podatku VAT – jeśli dana instytucja nie może go odzyskać; czas od

złożenia wniosku do przyznania dotacji skrócono z 12 do 8 miesięcy.

Obowiązuje dwustopniowa procedura oceny wniosków przez ekspertów KE (naukowcy/

podmioty aplikujące w pierwszym etapie będą przygotowywać tylko skrócony opis projektu, a po

pozytywnej ocenie przez ekspertów KE i zakwalifikowaniu się do dalszego etapu – będzie trzeba

przygotować pełny wielostronicowy opis). Dbać będzie się o zachowanie równowagi w liczbie

finansowanych projektów (przyznanych grantów) dla małych i dużych projektów. Program

podzielony jest na trzy filary:

Doskonałość w nauce,

Wiodąca rola w przemyśle,

Wyzwania społeczne.

Ten podział ma ułatwić ubiegającym się o środki poszukiwanie i wybór konkursu,

adekwatnego do dziedziny nauki, w której się specjalizują. W każdym z filarów i podlegających

im rozdziałów można znaleźć konkretne ogłoszenia o konkursach.

W ramach filara 1 finansowane będą:

granty dla najlepszych naukowców i ich zespołów przyznawane przez Europejską Radę

ds. Badań Naukowych,

międzynarodowe badania, które doskonalą istniejące technologie lub prowadzą do

powstania nowych,

stypendia indywidualne Marii Skłodowskiej-Curie;

oraz infrastruktura badawcza.

Filar 2 wspierał będzie:

badania z obszarów ważnych dla gospodarki: technologie informacyjno-komunikacyjne,

mikro- i nanoelektronika, fotonika, nanotechnologie, biotechnologia, zaawansowane

ROW

Rola innowacji ...

19

materiały i zaawansowane technologie produkcji i przetwarzania, technologie kosmiczne;

dostęp do instrumentów finansowania ryzyka na styku badań i wdrożeń (Access to Risk

Finance);

rozwój innowacji w małych i średnich przedsiębiorstwach (Innovation in SMEs).

W ramach filara 3 wspierane będą wyzwania społeczne:

zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan;

bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz

i wód śródlądowych oraz biogospodarka;

bezpieczna, czysta i efektywna energia;

inteligentny, zielony i zintegrowany transport;

działania dotyczące klimatu, środowiska, efektywnej gospodarki zasobami

i surowcami;

Europa w zmieniającym się świecie – innowacyjne, otwarte społeczeństwa; bezpieczne

społeczeństwa – ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli.

Co w Polsce?

W badaniach obrazujących innowacyjność krajów UE Polska zajmuje niską pozycję.

Poziom Sumarycznego Wskaźnika Innowacyjności (Sumary Innovation Index – SII) dla

Polski jest niższy niż przeciętna dla wszystkich państw Unii Europejskiej.

W opublikowanym w 2013 r. rankingu Innovation Union Scoreboard (IUS) Polska zajęła 4-te

miejsce od końca. W ostatniej edycji IUS Polska po dwuletnim utrzymaniu się w grupie

umiarkowanych innowatorów, spadła w rankingu do grupy najsłabszej (modest innovators).

Ta słaba ocena wynika m.in. z bardzo niskich wartości wskaźników dotyczących poziomu

zaangażowania przedsiębiorstw (zwłaszcza MSP) w działalność innowacyjną oraz współpracy

w zakresie działalności innowacyjnej. Stosunkowo dobrze ocenione zostały jedynie zasoby

ludzkie.

ROW

Rola innowacji ...

20

Będzie lepiej?

Jest opracowana Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska

2020”, której celem głównym jest „Wysoce konkurencyjna gospodarka (innowacyjna i efektywna)

oparta na wiedzy i współpracy”.

Strategia w szczególności zakłada:

dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej

gospodarki, efektywne kształcenie, lepsze wykorzystania zasobów naturalnych i surowców oraz

wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki.

Główną osią strategii są innowacyjność i efektywność wykorzystania zasobów takich jak

wiedza, praca, kapitał, surowce i zasoby naturalne.

Strategia jest spójna z unijną strategię Europa 2020 oraz Inicjatywą Unia Innowacji.

Koordynatorem realizacji strategii i odpowiedzialnym za jej wdrożenie będzie minister

gospodarki. W jej realizacji będą brały udział wszystkie instytucje rządowe i samorządowe,

których ona dotyczy.

Strategia będzie wdrażana poprzez szczegółowe programy, zwłaszcza przez Program

Rozwoju Przedsiębiorstw, PO Inteligentny Rozwój, PO Polska Wschodnia, RPO.

Działania innowacyjne wspiera także Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020.

Warto też wspomnieć o inteligentnych specjalizacjach.

Inteligentna specjalizacja oznacza identyfikowanie wyjątkowych cech i potencjałów

rozwojowych danego kraju/regionu, a następnie ukierunkowanie wsparcia na wskazane

obszary, w których wsparcie może przynieść największą wartość dodaną.

Należy podkreślić, że opracowanie strategii inteligentnych specjalizacji jest wymogiem

prawnym dla wszystkich programów operacyjnych, które będą realizowały priorytety związane z

badaniami i rozwojem oraz innowacjami.

W Polsce Inteligentne specjalizacje na szczeblu kraju są załącznikiem do Programu

Rozwoju Przedsiębiorstw. Natomiast strategie wyznaczające Inteligentne specjalizacje zostały

opracowane przez samorządy województw i dotyczą poszczególnych regionów.

Jak z powyższego wynika innowacje w obecnym okresie programowania w UE

odgrywają ogromną rolę.

Podsumowanie

1. Innowacje w obecnym okresie programowania UE, są podstawą realizacji

najważniejszych celów strategicznych, strategii Europa 2020: Inteligentnego zrównoważonego

rozwoju, włączenia społecznego (ang. social inculsion), wzrostu zatrudnienia, czy podnoszenia

kwalifikacji.

2. Zgodnie z nowym podejściem do innowacji, innowacje to nie tylko praca w laboratoriach

ale także praca w sieciach, w ramach których współpracują przedstawiciele różnych środowisk.

3. Na poziomie UE specjalnymi instrumentami, które służą wdrażaniu innowacji w ramach

strategii Europa 2020 są: Inicjatywę wspólnotową Unia Innowacji oraz program Horyzont 2020.

4. W Polsce jest opracowana Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki

„Dynamiczna Polska 2020”, która będzie wdrażana poprzez szczegółowe programy, zwłaszcza

przez Program Rozwoju Przedsiębiorstw.

Opracowanie: Jadwiga Nowakowska, CDR O/Kraków (Kraków; czerwiec 2015 r.)

ROW

Rola innowacji ...

21

Druga część opracowania poświęcona będzie „Innowacyjności w PROW 2014 2020”

Literatura:

1. Komunikat Komisji Europa 2020 KOM (2010) 2020 wersja ostateczna

2. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO

KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW „Horyzont 2020” - program

ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji

3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia

w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie

Rady (WE) nr 73/2009 – zazielenienie (art. 43 – 47);

4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013

w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające

rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr

1290/2005 i (WE) nr 485/2008 – sankcje za zazielenienie (art. 77 ust. 6),

5. ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 639/2014

6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju

Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005

7. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020.

8. Edmund Giejbowicz SAEPR/FAPA artykuł: Innowacyjność kluczem do sprostania nowym wyzwaniom

WPR

9. Przegląd Obszarów wiejskich UE nr.16 PL/2013

ROW

Rola innowacji ...

22

Wszystkie projekty współpracy powinny przyczyniać się do osiągnięcia celów określonych

i zapisanych w strategiach rozwoju, wykorzystując doświadczenia partnerów z innych krajów.

LGD-y mogą zatem korzystać z już gotowych i stosowanych w innych miejscach rozwiązań oraz

przewidywać ich adaptowanie bądź wypracowywać nowe rozwiązania. Ważną zasadą, którą

powinniśmy się kierować przy realizacji projektów współpracy, wykorzystujących doświadczenia

innych, jest zasada, która brzmi „nie kopiować tylko kapować”. Oznacza ona tyle, co „rozumieć

idee, umiejętnie wykorzystywać ciekawe rozwiązania oraz w przemyślany sposób przystosować

je do naszych warunków”. Umiejętne wykorzystanie wiedzy i poprawa rozpowszechniania

dobrych praktyk to jedno z podstawowych zadań sieci obszarów wiejskich, zarówno na poziomie

krajowym, jak i europejskim, które zyskało na znaczeniu w trakcie przygotowywania się

Lokalnych Grup Działania do nowego okresu programowania 2014-2020.

Zebrana (nabyta) wiedza wynikająca z poznanych i przeanalizowanych dobrych praktyk - to

skarbnica z której możemy, a właściwie powinniśmy korzystać, realizując projekty współpracy.

Nowoczesne, innowacyjne podejście w realizacji projektów przedkłada się na zwiększenie

zasięgu i szerokie oddziaływanie wypracowanych efektów.

Takim przykładem może być niemiecki projekt: „Nowoczesny spacer po lesie” (Entdecke den

Wald). Jest to aplikacja na telefon komórkowy i tablet stworzona przez Federalne Ministerstwo

Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumenta. Pomysł na aplikację zrodził się kiedy zorientowano

się, że ludzie podczas spacerów po lesie chętniej sięgają po swój telefon niż po papierową

wersję mini podręcznika. Jako że w lesie często nie mamy zasięgu telefonii komórkowej,

założono, że aplikacja musi działać bez dostępu do Internetu. Aplikacja daje miłośnikom przyrody

możliwość zdobycia wiedzy na temat niemieckich lasów. Celem aplikacji, który kryje się za

zabawnym sposobem kontaktu z lokalną fauna i florą, jest podniesienie świadomości i wiedzy w

zakresie leśnictwa. Ponadto, zawiera ona interesujące, zabawne dodatki takie jak na przykład

narzędzie do pomiaru wysokości drzewa. Link umożliwiający pobranie aplikacji zamieszono na

stronie internetowej ministerstwa, a samo narzędzie jest regularnie aktualizowane. Wartość

dodana aplikacji polega na tym, że rozwija ona świadomość na temat zrównoważonego

wykorzystania lasów i pozwala na lepsze zrozumienie roli lasów w krajobrazie wiejskim. Aplikacja

cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. Warto podkreślić, że nie jest ona jedynym

narzędziem do przekazywania informacji o lesie, ani nie zastępuje innych form. Drukowana jest

również forma papierowa. Program jest jednak przydatnym i nowoczesnym sposobem na

poszerzanie zasięgu odbiorców dzięki dopasowanym i intuicyjnym rozwiązaniom

komunikacyjnym, dlatego też został oceniony jako jedno z najlepszych rozwiązań tego typu w

Niemczech. Wprawdzie jest to projekt działania zrealizowanego przez ministerstwo, to jednak

Przykłady działań zagranicznych instytucji

wspierających LGD inspiracją do

kreatywnych operacji i projektów współpracy

w latach 2014-2020

Autor: Przemysław Lecyk, CDR/O Poznań

ROW

23

może to być inspiracja dla projektu współpracy miedzy LGD.

Kolejnym projektem umożliwiającym szersze propagowanie zwiększające zasięg działań

realizowanych przez KSOW we współpracy z LGD jest maltański projekt: „Spojrzenie

na…” (MAD-Daqqa t‘Ghajn). Projekt polegał na przeprowadzeniu kampanii informacyjnej

w telewizji, w ramach której, w najpopularniejszej stacji telewizyjnej na Malcie, wyemitowano

dwadzieścia odcinków programu promujących wybrane projekty z zakresu rozwoju obszarów

wiejskich wspierane w ramach PROW. Projekt zrealizowano, ponieważ maltańska KSOW

zauważyła, że brakuje wiedzy wśród społeczeństwa na temat WPR i wpływu finansowanego

przez nią rozwoju obszarów wiejskich na wzrost maltańskiej gospodarki. Stwierdzono,

że telewizja będzie idealnym narzędziem, aby rozpowszechniać i promować osiągnięcia oraz

korzyści wynikające z maltańskiego PROW. Wybór tej formy przekazywania informacji był

oczywisty, biorąc pod uwagę wielkość kraju, koszt innych narzędzi medialnych, jak również

przewidywane oddziaływanie. KSOW zidentyfikowała kluczową grupę docelowych odbiorców,

która obejmowała potencjalnych beneficjentów, tj.: rolnicy, i przedsiębiorcy z obszarów wiejskich,

jak również młodych ludzi, organizacje non-profit i opinie publiczną. Kampania opierała się na

wywiadach z wykonawcami projektów, w których widoczne były korzyści z otrzymanego

wsparcia. Dzięki współpracy z tym bogatym medium komunikacyjnym, KSOW była w stanie

wyjaśnić, w jaki sposób wykorzystywane są fundusze na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, kto

z nich korzysta i dlaczego wspierane są takie, a nie inne projekty. Projekt otrzymał wiele

pozytywnych opinii. Wartością dodaną tej kampanii było to, że można było przekazać te

informacje bezpośrednio do domu, wielu obywatelom.

Trzecim projektem wspierającym innowacyjne podejście do realizacji programów w ramach

funduszy UE jest projekt portugalskiego KSOW. Projekt „Mapowanie potencjału innowacyjnego

na obszarach wiejskich” (RUR@L INOV - Inovation in Ruaral Areas). Projekt koordynowany jest

przez Uniwersytet z Trasos-Montes e Alto Douro (UTAD) i rozwijany w partnerstwie

z portugalskim Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, a finansowany przez

KSOW. Na podstawie zrealizowanych projektów program pomaga w zidentyfikowaniu

innowacyjnych procesów, a także w stworzeniu profilów innowacyjnych organizacji i podmiotów

oraz pobudza do innowacji inne podmioty na obszarach wiejskich w Portugalii. Celami projektu

są:

- stworzenie elastycznych ram analitycznych umożliwiających identyfikację i pomiar małych

i nie technologicznych innowacji, w tym produktów, procesów i innowacji społecznych,

- opracowanie charakterystyki procesów innowacyjnych i stworzenie profili innowatorów

z obszarów wiejskich,

- identyfikacja kluczowych czynników wspierających lub ograniczających innowacje oraz

- opracowanie wskaźników do oceny innowacji i ich efektów, zarówno wewnątrz, jak i poza

innowacyjnymi organizacjami.

W projekcie połączono metody jakościowe z ilościowymi. Pomiędzy sierpniem 2012 r.,

a lutym 2013 r. opracowano ankietę, którą wykorzystano do zbadania 120 organizacji uznanych

za innowacyjne. Skorzystano również z metody grup fokusowych, warsztatów i studiów

przypadku. W projekcie wykorzystuje się podejście interdyscyplinarne, dzięki czemu możliwe jest

objęcie nim szerokiego zakresu innowacyjnych interesariuszy i zrozumienie ich wizji i oczekiwań.

Badania pokazały dużą dynamikę w zakresie innowacji i dążenie do internacjonalizacji wśród

ROW

Przykłady działań zagranicznych instytucji wspierających LGD

24

portugalskich przedsiębiorców z obszarów wiejskich. Projekt pokazuje również jak duże

znaczenie dla konkurencyjności i zrównoważenia portugalskich obszarów wiejskich mają

innowacje na małą skalę, które charakteryzują się niską intensywnością technologiczną

i tworzone są przez mikro- i małe przedsiębiorstwa oraz inne organizacje. Kluczową cechą

podejścia innowacyjnego takich badanych podmiotów jest to, że są one kierowane przez dobrze

wykształconych ludzi, którzy charakteryzują się dużą zdolnością wynajdywania okazji

(wyszukiwania niszy). Potrafią łączyć różne rodzaje wiedzy oraz doceniać lokalne zasoby:

kulturalne, środowiskowe. Program pokazał, skalę niewykorzystanego potencjału innowacyjnego

na obszarach wiejskich w Portugalii. Na przedstawionych przykładach widać, że o poziomie

innowacyjności projektu nie decyduje przyjęta dla wszystkich ogólna skala innowacyjności, która

ściśle określa jaki projekt jest innowacyjny i w jakim stopniu. Decydują o tym idea projektu, teren,

czyli otoczenie, w którym realizowany jest projekt. W jednym przypadku telewizyjna kampania

informacyjna o efektach realizowanych projektów będzie innowacyjna, ponieważ do tej pory tego

się tak nie robiło na danym obszarze. Gdzie indziej nie będzie to żadna innowacja, ponieważ

narzędzie to jest od dawna znane i stosowane. To czy realizujemy projekty w sposób

innowacyjny, czy też konwencjonalny, ma znaczenie jeśli chcemy wykorzystać możliwości

wsparcia ze źródeł wspierających projekty innowacyjne, a na takie stawia UE w kolejnym okresie

programowania. Najważniejszym jednak jest to, by projekty realizowane przez LGD, KSOW czy

ministerstwa zaspokajały zapotrzebowanie lub odpowiadały na problemy występujące na

obszarze, w którym działa dana organizacja, ułatwiały uzyskanie informacji dla potencjalnych

beneficjentów oferowanych programów, a przede wszystkim nie zniechęcały i nie utrudniały ich

pozyskania. Bardzo ważnym czynnikiem inspirującym do realizacji kreatywnych operacji

i projektów jest szeroko pojęty termin „zmiana/y”. Zmiana myślenia w podejściu projektowym,

zmiana w podejściu realizacji projektu. Umiejętność korzystania z istniejących metod, sposobów

i rodzajów projektów to bardzo duża sztuka, a tworzenie nowych rozwiązań w zakresie regionu,

kraju, państwa czy świata to innowacja.

Bibliografia:

1. European Network for Rural Development (ENRD magazine – 2013/2014)

2. www.rural.fi

3. www.europa.eu

ROW

Przykłady działań zagranicznych instytucji wspierających LGD

http://www.rural.fi

http://www.europa.eu

25 PRODUKCJA ROLNA

Podstawy agrotechniki

w produkcji ekologicznej (cz. II)

Autor: Barbara Sazońska; CDR/O Radom

Agrotechnika – jest to ogół zabiegów stosowanych przy uprawie roli i roślin w celu

uzyskania obfitych plonów wysokiej jakości. Do zabiegów agrotechnicznych należą:

uprawa roli

nawożenie

siew i sadzenie,

nawadnianie

pielęgnowanie,

ochrona roślin, zbiór i przechowywanie ziemiopłodów.

W części I. zostały omówione zagadnienia dotyczące uprawy roli i nawożenia. Kolejnymi

ważnym zabiegami agrotechnicznymi w produkcji ekologicznej są siew i sadzenie, nawadnianie,

pielęgnowanie roślin oraz ich ochrona.

SIEW I SADZENIE

Pora siewu

Właściwy termin siewu ma bardzo duży wpływ na wielkość plonu, porę dojrzewania a także

przezimowania roślin ozimych. W doświadczeniach IUNG-u stwierdzono, że jęczmień ozimy

wymarza łatwiej gdy jest wysiany zbyt wcześnie (za silnie się rozrasta), jak i zbyt późno (nie ma

czasu na dostateczne rozkrzewienie się i ukorzenienie przed zimą).W pewnym stopniu

można osłabić ujemne skutki opóźnionego siewu przez zwiększenie ilości wysiewu nasion.

Wyznaczenie najkorzystniejszej pory siewu zależy od wymagań danej rośliny, przyrodniczego

charakteru rejonu, warunków klimatycznych, rodzaju gleby oraz położenia pola. Jednak głównymi

czynnikami siedliska, które należy uwzględnić przy podjęciu tej decyzji są: wilgotność gleby

i temperatura. Ważny też jest czas pojawienia się szkodników i chorób na poszczególnych

roślinach uprawnych. Należy wziąć pod uwagę możliwość przesunięcia terminu siewu, jeżeli w

ten sposób rośliny mogą uniknąć większego porażenia.

Opóźnienie siewów jesiennych zmusza nasiona do kiełkowania, na ogół w dobrych

warunkach wilgotności gleby, ale w niższych temperaturach. Średnia temperatura dobowa,

a zwłaszcza w nocy, jest coraz niższa, natomiast wilgotność gleby zwiększa się wskutek

osłabienia parowania. Kiełkowanie przebiega wówczas wolniej, przedłuża się, a okres rozwoju

przezimowania ulega skróceniu. Późny wysiew skraca zatem okres wegetacji, w wyniku czego

obniża się plon i pogarsza jego jakość. Najwcześniej należy siać rzepak, a następnie rzepik,

wykę, jęczmień, żyto i pszenicę.

Siewy wiosenne zależą przede wszystkim od wilgotności gleby i temperatury. Układ tych

czynników jest na ogół odwrotny niż w jesieni. W związku z tym siewy należy rozpocząć jak

najwcześniej, aby rośliny mogły wykorzystać jeszcze zapasy wody pozimowej. Najwcześniej

należy siać te rośliny, które wymagają dużo wody, a jednocześnie dobrze znoszą przymrozki,

a więc: pszenicę jarą i owies, marchew, bobik, groch, wykę jarą, a potem jęczmień jary

26 PRODUKCJA ROLNA

i koniczyny, buraki itp. Pszenica jara jest szczególnie wrażliwa na termin siewu i nawet niewielkie

jej opóźnienie powoduje wyraźną obniżkę plonu.

Głębokość siewu

Głębokość przykrycia nasion zależy przede wszystkim od ich wielkości, zapotrzebowania na

wodę w czasie pęcznienia, tlenu w okresie uruchamiania zapasów i wzrostu światła podczas

kiełkowania, wielkości kiełka i jego zdolności wzrostowej oraz sposobu kiełkowania i wschodów.

Podczas wczesnowiosennych siewów zbyt głębokie umieszczanie nasion opóźnia wschody,

ponieważ górna warstwa gleby nagrzewa się szybciej niż głębsze. Zbóż nie należy siać za płytko

ani za głęboko. W pierwszym wypadku narażamy węzeł krzewienia rośliny na przemarznięcie,

natomiast w drugim, zwłaszcza u żyta, na niedostateczne jego rozkrzewienie się.

Gęstość siewu

Ustalenie właściwej ilości wysiewu jest dość skomplikowane i dlatego wciąż dyskusyjne,

wpływa bowiem w bardzo istotny sposób na wielkość plonów. Gęstość siewu zależy od

właściwości danego gatunku i odmiany, warunków klimatycznych, żyzności i kultury gleby, terminu

i sposobu siewu, wielkości samego nasienia, wartości użytkowej nasion, dobrego przygotowania

pola pod siew, intensywności nawożenia. Na przykład len na włókno siejemy znacznie gęściej niż

na nasiona. Ustalając gęstość siewu trzeba wziąć pod uwagę możliwość wylegania roślin jako

następstwa siewu zbyt gęstego lub rzadkiego. Pierwszy wypadek jest pospolity u tych roślin, które

krzewią się wcześnie, jak np. żyto i owies. Natomiast drugi – u rzepaku, który tworzy wiele

bocznych pędów w górnej części rośliny, co z kolei nadmiernie obciąża ją, sprzyjając wyleganiu.

Sadzenie

Technika sadzenia zależy od tego, czy sadzi się bulwy ziemniaka, korzenie okopowych czy

też rozsadę. Sadzenie wysadków buraków, marchwi czy cykorii, przeznaczonych na produkcję

nasion, trzeba rozpocząć od ich przebrania. Zbyt długie korzenie należy przyciąć, aby nie zwijały

się podczas sadzenia. Sadzi się je w kwadrat w miejscach przecięcia się linii znacznika.

NAWADNIANIE

Istotnym czynnikiem wpływającym na wielkość plonów jest suma opadów w okresie wegetacji

z uwzględnieniem rodzaju gleby. Za optymalne opady przyjęto takie, w przedziale których

nastąpiły najwyższe plony poszczególnych gatunków rolniczych. Średnio dla Polski na glebach

lekkich opady optymalne dla owsa wynoszą 200-250mmm , dla żyta 250-300 mm, dla pszenicy

ozimej i jarej oraz jęczmienia ozimego300-350 mm, a dla jęczmienia jarego ponad 350 mm.

Dla motylkowatych wieloletnich (koniczyny czerwonej i lucerny) opady te powinny wynosić dla

wszystkich gleb powyżej 400 mm, dla bobiku 350-400 mm.

W nawadnianiu chodzi o takie zastosowanie wielkości i dodatkowych dawek wody w pewnych

okresach rozwojowych, aby uzupełnić krzywą przebiegu opadów i dostosować do faktycznego

zapotrzebowania danej rośliny na wodę. Największe przyrosty plonów uzyskuje się nawadniając

roślinę w fazach krytycznych. Dla roślin zbożowych jest to okres od początku strzelania w źdźbło

do dojrzałości woskowej przeważnie jest to okres od 2 dekady maja do I dekady lipca.

Zapotrzebowanie zbóż na wodę jest najmniejsze na początku wegetacji i wzrasta w miarę rozwoju

roślin. Okres największej wrażliwości na suszę obejmuje fazy: krzewienia, strzelania w źdźbło

i kłoszenia. Deficyt wody w poszczególnych fazach rozwojowych zbóż wywołuje różne skutki.

W fazie kiełkowania następuje przerzedzenie wschodów. W fazie krzewienia zahamowanie

Podstawy agrotechniki w produkcji ekologicznej

27 PRODUKCJA ROLNA

W fazie strzelania w źdźbło następuje zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej, przyrostów

organów wegetatywnych oraz plonu słomy i ziarna. W fazie kłoszenia i kwitnienia następuje słabe

wykształcenia kłosa, zmniejszenie ilości ziarna w kłosie, oraz plonu ziarna. Do nawadniania zbóż

przystępujemy gdy dolna granica uwilgotnienia wynosi na glebach lekkich 60%, a na średnich

70% polowej pojemności wodnej. Przeciętne okresy deszczowania pszenicy ozimej rozpoczynają

się w II dekadzie maja, natomiast pszenicy jarej i jęczmienia jarego w III dekadzie maja i kończą

się w I dekadzie lipca.

OCHRONA I PIELĘGNOWANIE ROŚLIN

Rozróżnia się 3 metody zwalczania chorób i szkodników: agrotechniczne, hodowlane

i biologiczne. W produkcji ekologicznej nie dopuszcza się stosowania chemicznych środków

ochrony roślin.

Metody agrotechniczne

Są to metody dawno znane, lecz często zaniedbywane. Należą do nich takie czynności jak:

staranne doczyszczenie materiału siewnego, usuwanie chorych roślin z plantacji, niszczenie

resztek pożniwnych, izolacja przestrzenna upraw, rejonizacja gatunków i odmian roślin

uprawnych, wymijanie głównych okresów zagrożenia plantacji przez przyśpieszenie lub

opóźnienie siewów, specjalne zmianowanie.

Metody hodowlane

Odmiany odporne, bądź tylko mniej podatne, czy bardziej tolerancyjne (łatwiej znoszące

chorobę) mogą w znacznym stopniu zmniejszyć straty ponoszone przez produkcję roślinną. Nie

ma odmian odpornych na wszystkie najgroźniejsze choroby czy szkodniki, jak rdze zbożowe,

mączniaki, wirozy, mątwiki. Przy rosnących wymaganiach rolnictwa co do plenności i wartości

gospodarczej odmian, hodowla odpornościowa ma utrudnione zadanie. Trudności hodowlane

zwiększa również załamywanie się odporności na skutek powstawania bardziej agresywnych ras

patogenów. Metody biologiczne

Polegają na:

stwarzaniu korzystnych warunków bytowania ptakom owadożernym i drapieżnym,

niektórym ssakom mięsożernym i pasożytniczym owadom;

wprowadzeniu na teren występowania szkodników wrogów wyhodowanych masowo

w warunkach sztucznych (introdukcja) np. kruszynka zmiennego przeciwko owocówkom,;

stosowanie biopreparatów (np. bakterii) wywołujących choroby szkodników.

Efekty stosowania biopreparatów nie są natychmiastowe.

Preparat z Bacillus thuringiensis użyty do opryskiwania roślin zaatakowanych przez gąsienice,

daje szybkie efekty, ponieważ oprócz żywych bakterii zawiera jeszcze trujące kryształy

wytwarzane przez komórki bakterii.

Ważne też jest zadbanie o wzmocnienie tzw. Oprócz środowiska i maksymalną obronność

roślin uprawnych związanych z dobrą agrotechniką.

Działalność ta będzie polegała na: powstrzymywaniu procesów erozyjnych (w warstwie

próchnicznej rozmnażają się promieniowce, które w dużej części hamują rozwój patogenów),

oszczędzaniu źródeł wody i budowie, zbiorników wodnych, zakładaniu i wzbogacaniu gatunkowym

zadrzewień, zakładaniu poletek z roślinami miododajnymi.

Podstawy agrotechniki w produkcji ekologicznej

28 PRODUKCJA ROLNA

Zanieczyszczenia żywności - źródła

i wpływ na jakość produktu

Autor: Barbara Sałata, CDR/O Radom

Zanieczyszczenie żywności to każdy występujący w niej czynnik (chemiczny, fizyczny lub

mikrobiologiczny), który może spowodować, że staje się ona niebezpieczna dla zdrowia lub życia

konsumenta. Zanieczyszczenia żywności to substancje lub organizmy, które są obecne w

żywności wskutek zanieczyszczenia środowiska, w następstwie procesu produkcyjnego lub

nieprawidłowości w obrocie. Producent żywności powinien stworzyć takie warunki w procesie jej

wytwarzania, aby wyeliminować lub zredukować zagrożenia do bezpiecznego poziomu,

uniemożliwić zwiększenie jego poziomu i zapobiec zanieczyszczeniu wtórnemu. Bezpieczna

żywność to taka, której spożycie nie spowoduje uszczerbku na zdrowiu konsumenta. Do

zanieczyszczeń żywności może dojść podczas jej wytwarzania, pakowania, transportu,

przechowywania a także przygotowania do spożycia.

Do najczęstszych źródeł zanieczyszczeń żywności zaliczamy:

Środowisko – woda, gleba, powietrze

Pozostałości z działalności rolniczej– nawozy, środki ochrony roślin

Pozostałości z działalności hodowlanej– pasze, leki

Pozostałości procesu technologicznego

Opakowania.

Żywność podczas wielu etapów prowadzących do tego by trafić ostatecznie na stół

konsumenta narażona jest na działanie różnych czynników: chemicznych, fizycznych

biologicznych.

Zagrożenie chemiczne

Zagrożenia chemiczne to wszystkie substancje chemiczne, które wprowadzone do

organizmu człowieka mogą wywoływać stany zatrucia chemicznego. Źródłem zagrożeń

chemicznych są np. wszystkie surowce podstawowe i pomocnicze, materiały opakowaniowe,

maszyny i urządzenia. Są określane, jako krytyczne wyróżniki jakości i bezpieczeństwa

żywności. Można je sklasyfikować następująco:

naturalnie występujące w surowcach (np. solanina w ziemniakach, amygdalina w gorzkich

migdałach).

technologiczne: mykotoksyny, heterocykliczne aminy (HCA), środki używane do

dezynsekcji i deratyzacji, oleje, smary, antybiotyki, hormony wzrostu, substancje

antybakteryjne, leki weterynaryjne,

środowiskowe jako metale ciężkie (arsen, ołów, rtęć, nikiel, cynk), pestycydy, azotany,

nawozy i pierwiastki promieniotwórcze, WWA, dioksyny i polichlorowane bifenyle.

W produkcji podstawowej najwięcej metali ciężkich dostarcza żywność pochodzenia

roślinnego. Warzywa ze względu na stały kontakt z glebą w znacznym stopniu kumulują metale

ciężkie.

29 PRODUKCJA ROLNA

Azotany (III) i azotany (V) obecne są również w żywności, szczególnie pochodzenia

roślinnego, głównie ze względu na stosowanie nawozów mineralnych, ich obecności w wodach

powierzchniowych zanieczyszczonych ściekami komunalnymi i przemysłowymi, odchodami

zwierzęcymi oraz opadami atmosferycznymi.

Sałata w znacznym stopniu magazynuje azotany (V)

Zawartość azotanów (V) w warzywach jest zmienna i zależy od intensywności nawożenia,

właściwości gleby, warunków klimatycznych, gatunku rośliny, czasu wegetacji oraz stopnia

dojrzałości w czasie zbioru.

W produkcji roślinnej źródłem zagrożenia mogą być zabiegi agrotechniczne związane

z pielęgnacją roślin i zbiorem plonów oraz późniejszym ich przechowywaniem i przygotowaniem

do sprzedaży. Niektóre zagrożenia mogą być wyeliminowane, jeśli będą przestrzegane

wymagania dobrej praktyki rolniczej i higieniczne. Zmniejszeniu ryzyka konsumentów,

związanego ze stosowaniem nawozów i pestycydów służą badania monitoringowe ich

pozostałości. Bardzo istotny wpływ na ograniczenie pozostałości stosowanych środków ochrony

roślin będzie obowiązek wprowadzenia od 1 stycznia 2014 r. stosowania integrowanej ochrony

roślin według zasad zawartych w załączniku III do dy-rektywy 2009/128/EWG. Zasady te

obejmują m.in.:

zapobieganie występowaniu organizmów szkodliwych lub minimalizowanie ich

negatywnego wpływu na rośliny uprawne,

monitorowanie organizmów szkodliwych,

umiejętność podejmowania decyzji na podstawie danych z monitoringu,

przedkładanie metod niechemicznych nad metody chemiczne,

celowe stosowanie pestycydów,

ograniczanie stosowania pestycydów do niezbędnego minimum,

Zanieczyszczenia żywności

30 PRODUKCJA ROLNA

stosowanie strategii przeciwdziałających rozwojowi odporności organizmów na dany

preparat.

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) są jednymi z najbardziej

rakotwórczych substancji identyfikowanych w żywności. Głównymi przedstawicielami tej grupy

związków są: benzo[a]piren, benzo[a]antracen, naftalen oraz chryzen. WWA przedostają się do

żywności dwiema drogami: z zanieczyszczonego środowiska oraz w wyniku procesów

przetwórczych, takich jak suszenie zbóż, prażenie kawy oraz wysokotemperaturowa obróbka

technologiczna (pieczenie, prażenie, wędzenie – głównie produktów zwierzęcych). Do żywności

pochodzenia roślinnego przenikają z powietrza, gleby i wody. WWA występujące

w atmosferyczne w fazie gazowej oraz zaadsorbowane na

powierzchni pyłów osiadają na roślinach, rozpuszczając się w

warstwie woskowej pokrywającej ich powierzchnię.

Surowce roślinne narażone są na zanieczyszczenia

chemiczne poprzez opady atmosferyczne. Większość zagrożeń

chemicznych wykrywanych w żywności należy do grupy skażeń

trudnych lub wręcz niemożliwych do uniknięcia z uwagi na

powszechność ich występowania w środowisku naturalnym,

trwałość oraz zdolność do kumulowania się w ogniwach

łańcucha żywnościowego.

Skażenie substancjami chemicznymi może prowadzić do długotrwałych chorób. Różne

pierwiastki i związki chemiczne, nie będące istotnymi składnikami żywności, a znajdujące się w

niej w sposób przypadkowy, mogą w znacznym stopniu wpływać na jakość zdrowotną żywności,

powodując albo natychmiastowe objawy chorobowe, albo też zmiany w funkcjonowaniu

organizmu, dające się stwierdzić dopiero po pewnym czasie. Obecność niektórych związków

może dawać skutki nawet w następnych pokoleniach; ich wpływ na organizm ludzki może się

także objawiać w postaci chorób nowotworowych.

Zagrożenia fizyczne

Zagrożenia fizyczne to wszystkie substancje obce i materiały, które normalnie nie występują

w żywności, a które mogą spowodować fizyczne uszkodzenie ciała człowieka. Ich źródła to:

surowce: piasek, kamyki, kości, ości, pestki, skórki;

opakowania: elementy drewniane z palet, plastik, szkło, kawałki metalu, sznurki;

elementy maszyn i urządzeń,

człowiek: biżuteria, guziki, włosy, paznokcie, wynikające z zaniedbań pracowników;

pomieszczenia do składowania i przechowywania surowców: szkło okienne, elementy lamp

oświetleniowych, elementy drewniane, kamienie itp.

Zagrożenie mikrobiologiczne

Zagrożenia mikrobiologiczne stanowią zagrożenia wywołane mikroorganizmami

patogennymi, takimi jak: grzyby, pierwotniaki, wirusy, bakterie oraz organizmy bakteriopodobne.

Źródłem zagrożeń może być sam człowiek, w wyniku niezachowania zasad higieny żywności

w łańcuchu żywnościowym, obecność szkodników: ptaków, gryzoni, owadów, jak również mogą

pochodzić z surowców użytych do produkcji żywności. Zagrożenia mikrobiologiczne mogą

wpływać ma zdrowie i życie człowieka w sposób bezpośredni lub pośredni. Wpływ bezpośredni

polega na infekcji tkanek wywołanej przez drobnoustroje (bakterie, wirusy, pleśnie).


31 PRODUKCJA ROLNA

Pośrednie oddziaływanie natomiast sprowadza się do wytwarzania przez mikroorganizmy toksyn,

które powodują zatrucia pokarmowe.

Na poziomie produkcji surowców w gospodarstwie wpływ na mikroflorę surowców roślinnych

ma gleba, która jest zbiorowiskiem wszystkich grup mikroorganizmów reprezentowanych przez

tlenowce i beztlenowce oraz formy wegetatywne i przetrwalnikowe. Największe zanieczyszczenie

gleby występuje w warstwie powierzchniowej. Dominującymi są tu bakterie z rodzajów Bacillus,

Clostridium, Pseudomonas, Proteus i in., a także drożdże, pleśnie i promieniowce. Wśród

drobnoustrojów mogących zanieczyszczać surowce roślinne mogą występować również formy

patogenne z rodzaju Listeria, Clostridium i Yersina. Oprócz gleby, surowce roślinne narażone są

na zanieczyszczenia mikrobiologiczne poprzez przenoszone w powietrzu cząsteczki kurzu i pyłu

oraz opady atmosferyczne. W czasie wegetacji roślin źródłem zanieczyszczeń mikroorganizmami

są owady i ptaki, natomiast podczas zbioru i przetwarzania – człowiek. Drobnoustroje

zanieczyszczające surowiec roślinny znajdują się zwykle na jego powierzchni, wnikając w głąb

tkanek w przypadku uszkodzeń powstałych w czasie zbioru, transportu i przechowywania.

W przypadku surowców owocowych i warzywnych duży problem stanowi obecność pleśni

powodujących zgniliznę.

Surowcem podatnym na zakażenia mikrobiologiczne jest ziarno zbóż. Źródłami zakażeń w

warunkach polowych są: gleba, kurz, woda, nawozy organiczne oraz zwierzęta. Ilość i rodzaj

mikroorganizmów występujących na ziarnach zależą od miejsca uprawy, warunków

klimatycznych oraz rodzaju zboża. Ziarno zbóż najczęściej zakażają bakterie należące do

rodzajów: Pseudomonas, Micrococcus, Lactobacillus i Bacillus. Grzyby te mogą rozwijać się w

trakcie przechowywania ziarna w szczególności w warunkach podwyższonej wilgotności ziarna,

w czasie magazynowania.

Znaczący problem w przechowalnictwie zbóż stanowią szkodniki magazynowe: głównie

roztocza i owady. Wynikiem ich działalności, poza stratami magazynowymi, jest

zanieczyszczanie ziarna wydalinami, wydzielinami i martwymi osobnikami. Mogą one również

stanowić źródło zakażenia mikrobiologicznego ziarna.

Mikotoksyny są grupą związków, które stanowią produkty przemiany materii pleśni,

szczególnie z rodzaju Aspergillus, Penicillium i Fusarium. Grzyby te mogą się rozwijać, jako

saprofity na żywności pochodzenia roślinnego w trakcie przechowywania lub jako patogeny na

roślinach uprawnych.

Maksymalny poziom zanieczyszczeń żywności mikotoksynami reguluje Rozporządzenie

Komisji (WE) nr 1881 z dnia 19.12.2006 z późniejszymi zmianami (1126/2007 oraz 105/2010).

W polskich warunkach klimatycznych szczególne znaczenie ma występowanie ochratoksyny

A oraz patuliny.


32 PRODUKCJA ROLNA

Ochratoksyna A jest produkowana w warunkach naturalnych przez grzyby

z gatunku Aspergillus ochraceus, Peniccilium verrucosum, Penicillium cycopium oraz Penicillium

cycopium, który może się rozwijać również w warunkach chłodniczych. Grzyby te występują

powszechnie na przechowywanym ziarnie zbóż, orzeszkach ziemnych, warzywach i suszonych

owocach oraz ziarnach kawy.

Patulina jest mikotoksyną wytwarzaną przez pleśnie Penicillium (claviforme, expansum,

patulum), Aspergillus (clavatus, terreus), Byssochlamys (fulva, Nicea) oraz Paecilomyces variotii.

Obecność patuliny stwierdza się przede wszystkim w jabłkach i produktach otrzymanych z jabłek.

Ponadto może występować w innych owocach, takich jak: gruszki, banany, ananasy,

brzoskwinie, morele, nektarynki, wiśnie i czarna porzeczka. Pleśnie wytwarzające patulinę

rozwijają się przede wszystkim na uszkodzonych częściach owoców.

Zanieczyszczenia mikrobiologiczne powodują:

zatrucia pokarmowe

wirusowe (np. rotawirusy, WZW typu A)

bakteryjne (np. Salmonella)

choroby odzwierzęce

wywołane bakteriami- gruźlica bydła,

bruceloza, wąglik, różyca

wywołane wirusami- pryszczyca

wywołane prionami choroba neurologiczna tzw. szalonych krów (gąbczasta encefalopatia,

BSE)

choroby pasożytnicze

tasiemczyce

motylica

włośnica

sarkosporidioza

Występujące w żywności patogeny mogą powodować silną biegunkę lub wyniszczające

infekcje, takie jak zapalenie opon mózgowych.

Psucie żywności (zmiana smaku, zapachu, tekstury, procesy gnilne)

Z powyższej analizy wynika, że na jakość żywności wpływa wiele powiązanych ze sobą

czynników. W przeszłości żywność była stosunkowo mało przetwarzana i w większości

spożywana w stanie naturalnym. Stosowane były tradycyjne metody jej przygotowania

i konserwacji jak: gotowanie, pieczenie, suszenie, wędzenie czy kiszenie. Obecne stosowane

technologie umożliwiają coraz większy stopień przetworzenia żywności w celu poprawienia

właściwości odżywczych produktów, możliwości długiego przechowywania, a przede wszystkim

walorów handlowych. Spadek jakości żywności spowodował również wysoki poziom degradacji

środowiska naturalnego. Niebezpieczeństwo spożywania zanieczyszczonej żywności istnieje

i niestety istnieć będzie - pewne ryzyko jest nieuniknione, czy to ze strony nieuczciwych

producentów, czy to wynikające z błędów technologicznych. Konsumenci aby uniknąć tych

zagrożeń powinni podejmować świadome decyzje, nabywając produkty ze sprawdzonego

źródła, aby to co jemy było nie tylko smaczne, ale przede wszystkim zdrowe i bezpieczne.


33 PRODUKCJA ROLNA

Ograniczenie ucieczki biogenów

z gospodarstw z produkcją zwierzęcą

Autor: Justyna Fila; CDR/O Radom

Temat: Emisja amoniaku powoduje szereg niekorzystnych konsekwencji m.in. eutrofizację

i zakwaszenie ekosystemów naturalnych oraz niszczenie fasad budynków i korozję budowli.

W protokole gӧteborskim z 1999 roku amoniak (NH3) został uznany za istotne zanieczyszczenie

powietrza. Światowa emisja amoniaku w 2008 wynosiła 65,4 mln t/rok. Wg GUS w Polsce w 2012

emisja amoniaku wynosiła 262 tys t N w tym z rolnictwa 257 tys t N. Prognozy na 2100 są

alarmujące i przewidują 100% wzrost emisji amoniaku (132 mln t/rok).

Głównym źródłem emisji amoniaku jest rolnictwo (ok. 98%). Emisja amoniaku z nawozów

naturalnych zachodzi w następstwie mikrobiologicznego rozkładu zawartych w nich związków

azotu. Mocznik znajdujący się w moczu zwierząt pod wpływem enzymu ureazy szybko

przekształca się w amoniak.

Do strat amoniaku z odchodów zwierząt gospodarskich dochodzi

w pomieszczeniach inwentarskich

z miejsc składowania nawozów naturalnych

podczas ich aplikacji na użytkach rolnych

z kału i moczu zwierząt wypasanych na pastwisku.

Bussink [1996] podaje, że straty amoniaku z odchodów zwierząt pozostawionych na pastwisku

wynoszą przeciętnie 3,1% zawartego w nich azotu przy poziomie nawożenia mineralnego rzędu

250 kg N/ha.

Wielkość emisji amoniaku z budynków inwentarskich zależy od chowu zwierząt oraz od

rodzaju inwentarza. Największe straty amoniaku są w chlewniach i kurnikach i dochodzą do 25%

ilości azotu wydalonego z odchodami.

Na straty amoniaku w pomieszczeniach dla zwierząt wpływa:

powierzchnia na której zalegają odchody (im większa powierzchnia tym większa emisja),

temperatura nawozów (im większa temperatura tym większa emisja)

pH nawozów (mniejsza emisja przy niskim pH)

prędkość przepływu powietrza nad powierzchnią nawozów (im większa prędkość tym

większa emisja)

Emisję amoniaku z pomieszczeń inwentarskich można ograniczyć poprzez zmianę zasad

żywienia zwierząt (obniżenie poziomu białka ogólnego w mieszankach, stosowanie dodatków

paszowych, poprawę strawności i higieny pasz). W żywieniu przeżuwaczy zaleca się zmniejszenie

dawek skarmianych zielonek na rzecz pasz objętościowych o mniejszej zawartości białka

tj. kiszonka z kukurydzy, siano itp. a także spasanie runi łąkowej w późniejszej fazie wzrostu.

W żywieniu trzody chlewnej i drobiu zaleca się żywienie fazowe (sukcesywne zmniejszanie

zawartości protein i fosforanów w diecie zwierząt odpowiednio do ich wzrostu). Stratom amoniaku

można także przeciwdziałać poprzez poprawę mikroklimatu w budynkach (zastosowanie promieni

UV, ozonowanie powietrza, wentylacja mechaniczna z recyrkulacją²) czy poprawę jakości ściółki

(ogrzewanie podłogowe lub w przypadku kurników bateryjnych podsuszanie pomiotu na

taśmociągach nawozowych przy pomocy wentylacji). Najbardziej widoczne efekty w zmniejszaniu

34 PRODUKCJA ROLNA

emisji amoniaku z budynków inwentarskich uzyskuje się poprzez dodawanie do ściółki preparatów

chemicznych, mineralnych lub mikrobiologicznych. Duże zainteresowanie wzbudzają pewne odmiany

zeolitów, węgla brunatnego, preparaty torfowe i saponiny. Dobrzański (2000) podaje, że węgiel

brunatny dodany do ściółki w brojlerniach i kurnikach posiadał właściwości gazo- i wodochłonne oraz

obniżał zawartość bakterii i grzybów w ściółce. Ponadto zaobserwowano poprawę stanu zdrowotnego

ptaków i lepsze wyniki produkcyjne. Natomiast preparaty saponinowe mają uniwersalne działanie.

Są nieszkodliwe dla zwierząt i środowiska, można je dodawać do paszy i wody lub na powierzchnię

ściółki. Liczne badania wykazują, że efektem podawania z paszą preparatów zawierających saponiny,

jest kilkakrotne obniżenie stężenia amoniaku w ściółce i w powietrzu oraz poprawa stanu zdrowia

zwierząt gospodarskich i ich wyników produkcyjnych.

Podczas przechowywania nawozów naturalnych obornik i gnojowica są źródłem największych

strat amoniaku. Obornik po usunięciu z budynku inwentarskiego powinien być przechowywany

w gnojowni ze ścianami bocznymi,

kanałami odprowadzającymi odcieki

i zbiornikiem do ich gromadzenia.

Można ograniczyć emisję amoniaku

podczas składowania obornika

poprzez jego etapowe układanie i

ugniatanie na pryzmie, przykrywanie

pryzmy, zwiększenie wysokości

pryzmy (zaleca się układanie

pryzmy obornika na płycie na

wysokość 2 m), utrzymywanie

temperatury w pryzmie mniejszej niż

50 stopni Celsjusza. Obornik można

także przerobić na kompost.

Kompostowanie jest naturalnym

procesem rozkładu materii organicznej Fot. 1 Aeratorowanie kompostu

przy udziale mikroorganizmów i dostępie tlenu, co w efekcie daje wartościowy nawóz o bardzo

wysokiej zawartości próchnicy. Do kompostowania w dużych gospodarstwach można użyć aeratora

(fot. 1). Kompostowanie ma wiele zalet m.in. spadek objętości pryzmy nawet o 70%, zmniejszenie

masy o połowę w porównaniu z wyjściową masą obornika (koszty transportu na pole maleją). Ponadto

z kompostu znacznie ograniczona jest emisja amoniaku. Jest on także odporny na wymywanie

składników mineralnych dzięki czemu może być przechowywany przez długi czas bezpośrednio na

gruncie (po długim składowaniu zwykłego obornika gleba w tym miejscu jest skażona wiele lat).

Gnojowica jest zwykle przechowywana w betonowych lub metalowych zbiornikach.

Aby zmniejszyć emisję amoniaku podczas jej przechowywania wykorzystuje się zadaszenia

zbiorników, ruchome pokrywy wykonane z plastikowych powłok, wytworzony samoistnie na

powierzchni gnojowicy kożuch, sztuczne warstwy ochronne (np. słoma, torf, olej) naniesione na

powierzchnię gnojowicy w zbiorniku. Sommer i Hutchings [1995] podają, że emisja amoniaku ze

zbiorników gnojowicy wyposażonych w zadaszenia (stałe bądź pływające folie) jest o ponad 80%

mniejsza niż ze zbiorników otwartych.

Duże straty azotu zachodzą także podczas aplikacji nawozów. Najwyższe straty amoniaku (ok.

49% N ogółem) zanotowano podczas aplikacji gnojowicy za pomocą wozu asenizacyjnego

z płytką rozbryzgową. Mniejsze straty NH3 zachodzą podczas rozlewania gnojowicy za pomocą

Ograniczenie ucieczki biogenów z gospodarstw z produkcją zwierzęcą

35 PRODUKCJA ROLNA

przystawek z wężami wleczonymi (fot. 2). Sposób

ten pozwala na pracę ze znaczną szerokością

roboczą, przy jednocześnie dużym zmniejszeniu

strat amoniaku i emisji odorów oraz umożliwia

aplikację nawozu bezpośrednio u podstawy rośliny.

Najlepszym sposobem natomiast jest bezpośrednie

wprowadzanie gnojowicy do gleby za pomocą

doglebowych aplikatorów. Straty amoniaku podczas

takiej aplikacji mogą być mniejsze nawet o 90% w

stosunku do strat zachodzących przy rozlewaniu

gnojowicy z użyciem płytek rozbryzgowych.

Gnojowica powinna być przykryta lub wymieszana

z glebą nie później niż następnego dnia po jej aplikacji (im szybciej tym straty mniejsze). Oczywiście

bez względu na sposób aplikacji gnojowicę należy rozprowadzać równomiernie po całej powierzchni

pola. Gnojowicę można wykorzystać do produkcji biogazu, co wzbudza coraz większe zainteresowanie

w Polsce.

W przypadku stosowania obornika emisję amoniaku skutecznie można ograniczyć poprzez jak

najszybsze przyoranie go po wywiezieniu na pole. Poza omówionymi metodami emisję amoniaku

podczas aplikacji nawozów naturalnych można ograniczyć poprzez dobór odpowiedniego terminu

aplikacji (najlepiej stosować nawozy w okresie chłodnym, bezwietrznym i wilgotnym), rozcieńczenie

gnojowicy wodą (może zmniejszyć straty NH3 od 44% do 91%), stosowanie odseparowanej frakcji

płynnej gnojowicy, która łatwiej przenika do gleby.

Pamiętajmy, że działalność rolnicza ma duży wpływ na stan środowiska naturalnego. Dzięki

opisanym metodom możemy przyczynić się do jego poprawy, a tym samym poprawić wyniki

produkcyjne zwierząt i zmniejszyć uciążliwość odorową.

Literatura:

1. J. Igras, M. Pastuszak Udział polskiego rolnictwa w emisji związków azotu i fosforu do Bałtyku. IUNG- PIB

Puławy 2009

2. Nasza Rola Nr 30/2010 - http://www.piagro.pl/artykuly-rolnicze/produkcja-roslinna/nawozy-i-srodki-ochrony-roslin/wykorzystanie-plynnych-nawozow-naturalnych-w-poglownym-nawozeniu-zboz.html

3. A. Wójcik UWM Olsztyn- http://www.portalhodowcy.pl/hodowca-drobiu/42-numer-6-7-2008/58-mozliwosci-ograniczania-emisji-amoniaku-z-pomieszczen-inwentarskich

4. Z. Zbytek, Ł. Łowiński, W. Woźniak. Techniki aplikacji gnojowicy cz. 1. Technika rolnicza ogrodnicza leśna 5/2008, cz. 2. nr 6/2008 oraz cz. 3. nr 3/2009

5. Z. Zbytek, Ł. Łowiński. Techniki aplikacji gnojowicy 6. S. Pietrzak Bilansowanie składników nawozowych i gospodarowanie nawozami naturalnymi a ochrona jakości wody, CDR O/Radom 2013

6. S. Pietrzak. Priorytetowe środki zaradcze w zakresie ograniczania strat azotu i fosforu z rolnictwa w aspekcie ochrony jakości wody. ITP 2012

7. D.W Bussink. Ammonia volatilization from intensively managed dairy pastures. 1996. Thesis Landbouwuniversiteit Wageningen, CIP-DATA., Den Haag: Koninklijke Bibliotheek s. 177

9. S.G Sommer, N. Hutchings. 1995. Techniques and strategies for the reduction of ammonia emission from agriculture. Water, Air and Soil Pollution 85 s 237-248

Ograniczenie ucieczki biogenów z gospodarstw z produkcją zwierzęcą

http://www.piagro.pl/artykuly-rolnicze/produkcja-roslinna/nawozy-i-srodki-ochrony-roslin/wykorzystanie-plynnych-nawozow-naturalnych-w-poglownym-nawozeniu-zboz.html

http://www.piagro.pl/artykuly-rolnicze/produkcja-roslinna/nawozy-i-srodki-ochrony-roslin/wykorzystanie-plynnych-nawozow-naturalnych-w-poglownym-nawozeniu-zboz.html

http://www.portalhodowcy.pl/hodowca-drobiu/42-numer-6-7-2008/58-mozliwosci-ograniczania-emisji-amoniaku-z-pomieszczen-inwentarskich

http://www.portalhodowcy.pl/hodowca-drobiu/42-numer-6-7-2008/58-mozliwosci-ograniczania-emisji-amoniaku-z-pomieszczen-inwentarskich

36 prawo

Pozycja Treść

908

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 czerwca 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu

przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program

rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na

lata 2007–2013.

Dz. U. z 2015 Nr 908

902



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Przywracanie

potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk

żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych”

objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013.

Dz. U. z 2015 Nr 902

896



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Różnicowanie

w kierunku działalności nierolniczej” objętego Programem Rozwoju

Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013.

Dz. U. z 2015 Nr 896

895



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu

młodym rolnikom” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na

lata 2007–2013 .

Dz. U. z 2015 Nr 895

894



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja

gospodarstw rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na

lata 2007–2013 .

Dz. U. z 2015 Nr 894

Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane

z rolnictwem i obszarami wiejskimi

37 prawo

Pozycja Treść

892

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach

upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.

Dz. U. z 2015 Nr 892

890



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odtwarzanie

potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz

wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych” objętego Programem

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 .

Dz. U. z 2015 Nr 890

886


w sprawie szczegółowego zakresu zadań realizowanych przez Agencję

Rynku Rolnego związanych z wdrożeniem na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej programu „Owoce i warzywa w szkole"

Dz. U. z 2015 Nr 886

883


w sprawie wskazania instytutu realizującego programy zbierania danych

niezbędnych do realizacji wspólnej polityki rybołówstwa Unii Europejskiej.

Dz. U. z 2015 Nr 883

877

Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 maja 2015 r.

w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi w sprawie nadania statutu Agencji Restrukturyzacji

i Modernizacji Rolnictwa.

Dz. U. z 2015 Nr 877

869


zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań

weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia owiec, kóz

i koniowatych oraz komórek jajowych i zarodków owiec, kóz, koniowatych

i świń.

Dz. U. z 2015 Nr 869



38 prawo

Pozycja Treść

865


w sprawie szczegółowych sposobów postępowania przy zwalczaniu

i zapobieganiu rozprzestrzeniania się organizmu Xylella fastidiosa (Well

i Raju).

Dz. U. z 2015 Nr 865

864



przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej w ramach osi

priorytetowej 5 – Pomoc techniczna, zawartej w programie operacyjnym

„Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów

rybackich 2007–2013”.

Dz. U. z 2015 Nr 864

851


w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy

finansowej w ramach poddziałania „Wsparcie przygotowawcze” objętego

Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 .

Dz. U. z 2015 Nr 851

850

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 maja 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie

jakości handlowej miodu.

Dz. U. z 2015 Nr 850

838

Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o izbach rolniczych oraz

niektórych innych ustaw.

Dz. U. z 2015 Nr 838

832



przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania

„Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” objętego Programem Rozwoju


Dz. U. z 2015 Nr 832



39 prawo

Pozycja Treść

830



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Poprawianie

i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem

rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów” objętego Programem Rozwoju


Dz. U. z 2015 Nr 830

829


zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań dotyczących sprawności

technicznej sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin .

Dz. U. z 2015 Nr 829

828


zmieniające rozporządzenie w sprawie potwierdzania sprawności technicznej

sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin.

Dz. U. z 2015 Nr 828

805



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Zwiększanie wartości

dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej” objętego Programem Rozwoju

Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 .

Dz. U. z 2015 Nr 805

804



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Poprawianie

i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem

rolnictwa i leśnictwa przez gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi”

objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 .

Dz. U. z 2015 Nr 804



40 prawo

Pozycja Treść

801



przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków

objętych osią priorytetową 4 – Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od

rybactwa, zawartą w programie operacyjnym „Zrównoważony rozwój sektora

rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007–2013”.

Dz. U. z 2015 Nr 801

799


w sprawie ogólnych odstępstw od warunków produkcji ekologicznej.

Dz. U. z 2015 Nr 799

798


zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie

jakości handlowej soków i nektarów owocowych .

Dz. U. z 2015 Nr 798

795


w sprawie laboratoriów urzędowych i referencyjnych oraz zakresu analiz

wykonywanych przez te laboratoria .

Dz. U. z 2015 Nr 795

781

Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2015 r.

w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi w sprawie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt

akwakultury.

Dz. U. z 2015 Nr 781

772


zmieniające rozporządzenie w sprawie działań, w ramach których wnioski

o przyznanie pomocy lub o płatność mogą być składane za pomocą

formularza umieszczonego na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji

i Modernizacji Rolnictwa, wymagań, jakie powinien spełniać ten formularz,

oraz warunków i trybu składania wniosków za pomocą tego formularza

Dz. U. z 2015 Nr 772



41 prawo

Pozycja Treść

771


zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań

weterynaryjnych w handlu bydłem i świniami.

Dz. U. z 2015 Nr 771

765



przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-

środowiskowo-klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów

Wiejskich na lata 2014–2020.

Dz. U. z 2015 Nr 765

754


w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń.

Dz. U. z 2015 Nr 754



42 DOBRE PRAKTYKI

Zdrowy wypoczynek w zgodzie z naturą

Autor: Anna Czyżowicz, ZODR

Gospodarstwo jest malowniczo położone

w pobliżu wsi Oparzno w powiecie świdwińskim,

w sercu Pomorza Zachodniego, pomiędzy doliną

rzeki Regi a malowniczym jeziorem Oparzno.

Nastawione jest na uprawy ekologiczne,

co zostało potwierdzone odpowiednim

certyfikatem.

Jego właścicieli poznałam przy realizacji

przez nich programu rolno środowiskowego -

pakietu rolnictwo ekologiczne. Oboje okazali się

miłośnikami natury i zwolennikami zdrowej

wysokiej jakości żywności. Gospodyni

propagowała żywienie z wykorzystaniem

produktów z własnego gospodarstwa, wyrobów

i przetworów z własnych ekologicznych

surowców zrobionych w oparciu o stare przepisy

oraz tradycyjne metody, a także swoje wypieki .

W gospodarstwie zawsze ważne miejsce

zajmowały zwierzęta, które nie tylko cieszą oko

(konie, kózki miniaturki) ale również kury

wykorzystywane do produkcji jaj ekologicznych.

Ponieważ dochody z gospodarstwa

ekologicznego nie były wystarczające, jego

właściciele – osoby otwarte i towarzyskie –

szukali nowego pomysłu, rozwiązania na

dodatkowe źródło dochodu. Tym bardziej,

że dorosłe dzieci opuściły duży rodzinny dom,

który stał się bardzo pusty. Tak też zrodził się

pomysł zajęcia się działalnością agroturystyczną.

Początkowy zamysł był taki aby pod tę

działalność zagospodarować poddasze domu

i w sezonie turystycznym zapewnić gościom noclegi z wyżywieniem. Oboje wspólnie

podejmowali bieżące decyzje co do realizacji projektu i kierowali wykonywanymi pracami.

Wspólnie rozstrzygali konflikty powstałe w wyniku realizacji i wspierali się w ich rozwiązywaniu.

Obecnie gospodarstwo świadczy usługi agroturystyczne przez cały rok dostosowując się do

potrzeb rynku: – pakiety okolicznościowe (świąteczne, noworoczne, integracyjne, uroczystości

rodzinne itp.). Na własnej stronie internetowej którą utworzono przy pomocy profesjonalnej firmy,

popularyzują również inne formy rekreacji występujące w okolicy: możliwości wędkowania,

Anna Czyżowicz, ukończyła Akademię Rolniczą

w Szczecinie, w Zachodniopomorskim Ośrodku

Doradztwa Rolniczego od dwunastu lat ma

stanowisko starszego doradcy. Uważa, że jej pracę

porównać można z profesją doświadczonego

życiowo lekarza rodzinnego, który musi pomóc

w każdej trudnej sprawie, związanej nie tylko

z samym zdrowiem. Cieszy ją, gdy trud włożony

przez rolników lub przedsiębiorców w dany projekt,

ich oraz jej zaangażowanie kończy się pomyślnym

rezultatem. Dla takich chwil, jej zdaniem, chce się

pracować. Przez wiele lat zajmowała się czynnie

hodowlą koni, dzisiaj więcej podróżuje po świecie.

43 DOBRE PRAKTYKI

grzybobrania.

Sukcesem inwestycji była realizacja projektu w całości, rozpoczęcie działalności i utrzymanie

się na trudnym i ciągle rozwijającym się rynku usług turystycznych. Głównymi trudnościami we

wdrożeniu projektu oraz rozwoju gospodarstwa były i są bariery biurokratyczne (tzn. uzyskanie

różnego rodzaju pozwoleń, zaświadczeń, itp.) jak i uzyskanie kredytu na sfinansowanie pomysłu.

Problemem było również dotarcie do szerszego grona klientów oraz ich pozyskanie. Uzyskano to

poprzez promocję gospodarstwa na własnej stronie internetowej a także na innych portalach

o podobnym profilu (np.www.superturystyka.pl, www.spanie.pl, www.goscinnawies.pl) oraz

włączenie do zakresu usług dodatkowych pakietów tematycznych.

Przedsięwzięcie realizowane było w ramach PROW 2007-2013 Oś 3: Jakość życia na

obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. Różnicowanie w kierunku działalności

nierolniczej (Działanie 311). Jej celem był wzrost dochodu z działalności pozarolniczej poprzez

adaptację poddasza na pomieszczenia do prowadzenia działalności agroturystycznej

i wyposażenie pomieszczeń przeznaczonych na tę działalność. W ramach realizacji projektu

wykonano adaptację poddasza na pomieszczenia do agroturystyki oraz wyposażenie

pomieszczeń, w tym pięciu pokoi (17 miejsc noclegowych), wraz z dwoma łazienkami, jadalni,

aneksu kuchennego i pokoju

gościnnego oraz zapewniono sprzęt

do utrzymania czystości.

Ze względu na położenie

gospodarstwa(bardzo oddalone od

wsi , głównego wodociągu i

kanalizacji a także większe zużycie

wody w związku z działalnością

agroturystyczną , w ramach

inwestycji wykonano również:

zewnętrzną infrastrukturę wodno-

kanalizacyjną, w tym budowę

oczyszczalni przydomowej oraz

modernizację studni z hydroforem.

Dzięki temu zrealizowany projekt

ma również wpływ na ochronę

środowiska . Fot. Stół czeka na gości...

Przy realizacji projektu zaangażowani byli właściciele, rodzina, doradca z Terenowego

Zespołu Doradców w Świdwinie (pomoc przy wypełnianiu wniosku o dofinansowanie i pomoc

przy rozliczeniu wniosku o płatność) oraz firmy wykonujące prace kosztorysowe. W realizacji

inicjatywy uczestniczyły firmy remontowo-budowlane oraz firmy handlowo-usługowe (dostawcy

zamówionego towaru). Całość projektu wykonana była systemem zadań zleconych, zwłaszcza

prace objęte kosztorysem i podlegające rozliczeniu w celu uzyskania dotacji. Nie wszystko szło

gładko. Zdarzały się „potknięcia” w prawidłowym wykonaniu prac przez firmy budowlane i prace

już zakończone wykonywać trzeba było ponownie np. remont pomieszczeń na piętrze oraz

malowanie sufitów pomieszczeń na parterze zalanych przez niewłaściwie zamontowany odpływ


44 DOBRE PRAKTYKI

z naczynia wyrównawczego. Jednakże zaplanowany cel osiągnięty został w całości.

Całkowita wartość inwestycji wyniosła 203 000 PLN. Źródłami finansowania były: własny

kapitał oraz kredyt i dotacja unijna. Wysokość dofinansowania: 92 000 PLN. Dofinansowanie

w ramach programu „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”.

Zrealizowanie projektu pozwoliło na świadczenie usługi agroturystycznej, noclegów wraz

z wyżywieniem, ponadto stworzyło dodatkową możliwość sprzedaży produktów z własnego

gospodarstwa ekologicznego (w postaci przetworzonej bądź nie) oraz wykorzystania zwierząt

(koni) do rekreacyjnej jazdy konnej i przejażdżek bryczką po okolicy.

Przeprowadzona inwestycja znacząco wpłynęła na podniesienie atrakcyjności turystycznej

terenu na którym została wykonana jednak w niewielkim stopniu oddziałała na rozwój społeczno-

gospodarczy miejscowości, gminy. Turyści przebywający w gospodarstwie zostawiają pieniądze

na terenie w którym przebywają, kupując różnego rodzaju usługi bądź produkty.

Działanie p. Balickich ma szansę rozwoju i wpisze się na stałe w ofertę turystyczną regionu

z dwóch powodów. Po pierwsze – biorąc pod uwagę rozszerzanie przez właścicieli oferty

świadczonych usług a tym samym dostosowywanie się do potrzeb rynku (pakiety

okolicznościowe - sylwester, pakiety świąteczne, integracyjne itp.) w okresie nie tylko sezonu

turystycznego lecz całego roku: po

drugie – oraz z uwagi na planowaną

modernizację budynku

gospodarczego przeznaczoną

wielofunkcyjną salę wykorzystywaną

do uroczystości z udziałem większej

liczby osób (wesela, chrzciny, itp.

uroczystości rodzinne) należałoby

sądzić iż działanie to ma szansę

rozwoju i wpisze się na stałe w ofertę

turystyczną regionu.

Rozszerzając zakres swoich

usług realizatorzy projektu wychodzą

naprzeciw oczekiwaniom swoich

potencjalnych klientów.

Fot. Wyposażenie pokoju

Przed wdrożeniem kolejnej usługi właściciele gospodarstwa przeprowadzają rozeznanie

„rynku” poprzez rozmowy z klientami i osobami prowadzącymi podobny rodzaj

działalności .Projekt ten może być realizowany na każdym terenie dostosowując go do lokalnych

potrzeb i zasobów jakie posiadają inne podmioty na danym terenie.

Realizacja tego przedsięwzięcia, jak i mu podobnych, wymaga od pomysłodawców

odpowiednich predyspozycji i cech osobowych, m. in. konsekwencji, wytrwałości, odporności na

stres. Nieodzowna jest również choćby podstawowa wiedza na temat wykonywanych robót, by

uniknąć błędów i niespodzianek pojawiających się w trakcie realizacji. Prowadzenie działalności

agroturystycznej ogranicza prywatność właścicieli gospodarstwa, dlatego warto wcześniej

postawić sobie kilka pytań. Na przykład czy lubię ludzi, czy nie przeszkadzają mi obce osoby


45 DOBRE PRAKTYKI

w moim własnym domu? Czy potrafię być w pełnej gotowości do dyspozycji klienta by

z zadowoleniem świadczyć te usługi. Państwo Baliccy odpowiedzieli na te pytania twierdząco.

(Zdjęcia: archiwum prywatne)

Adres: Krystyna Balicka, Gospodarstwo Agroturystyczne A L B I N I A

Oparzno 39 , 78-300 Świdwin, woj.: zachodniopomorskie, www.albinia.pl


Documents

Nr 7/8 (81) - lipiec - sierpień 2015