Embed Size (px)
Citation preview
1
Na osnovu članova 5 i 8 Zakona o regionalnom razvoju („Službeni list CG“, br. 20/11 i 26/11) i člana 40, stav 1, tačka 3 Statuta Opštine Budva ("Službeni list CG - Opštinski propisi", br. 19/10) Skupština opštine Budva, na sjednici održanoj 30.juna, 02., 03., 04. i 07. jula 2014. godine donijela je
ODLUKU
O DONOŠENJU STRATEŠKOG PLANA RAZVOJA OPŠTINE BUDVA
za period 2014 – 2018. godine
Član 1 Donosi se Strateški plan razvoja Opštine Budva za period 2014 – 2018. godine. Član 2 Strateški plan razvoja Opštine Budva za period 2014 – 2018. godine, objavljuje se na internet adresi www.budva.me . Član 3 Ova Odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore - Opštinski propisi". Broj: 0101-299/1 Budva, 07. jul 2014. godine
SKUPŠTINA OPŠTINE BUDVA PREDSJEDNIK, Boro Lazović, s.r.
OPŠTINABUDVA
STRATEŠKIPLANRAZVOJAOPŠTINEBUDVAzaperiod2014 –2018.godine
‐PREDLO PLANA‐G
Januar,2014.godine
UVODU želji da pažljivo planira korišćenje raspoloživih resursa i stvori adekvatne ekonomske,socijalne, kulturne pretpostavke za razvoj Opštine, a u skladu sa Strategijom regionalnograzvoja Crne Gore 2010‐2014. i Zakonom o regionalnom razvoju (Službeni list Crne Gore br.20/2011),kaoiPravilnikomometodologijizaizraduStrateškogplanarazvojajedinicelokalnesamouprave, lokalna samouprava opštine Budva pokrenula je proces izrade Strateškog planarazvoja.Prihvatajući strateško planiranje kao osnovni razvojnimehanizam, izradom Strateškog planarazvoja2014‐2018.godine,lokalnaupravanastojidastvoriuslovezabržilokalniodrživirazvoj.Strateški plan razvoja opštine Budva za period 2014‐2018. godine je dokument kojim će seodreditipravciiprioritetirazvojaopštineunarednomplanskomperiodu.Uprkosekonomskojkrizi,nastojisedasepronađualternativniizvorisredstavazadaljaulaganjau izgradnju turističkih kapaciteta visoke kategorije , obezbijeđenju tehničke infrastrukture ipratećih sadržaja (javnih službi, usluga i dr.), da se zaštiti životna sredina i poveća kvalitetživljenjastanovništva.Osnovnirazlozizastrateškoplaniranjeproizilazeprijesvega izčinjenicedasviprojektiubilokojoj oblasti lokalnog razvoja zahtijevaju sinhronizovanu i koordinisanuplansku aktivnostnarazličitim nivoima kako lokalne uprave, tako i države. Drugi razlog je potreba jačanjaadministrativnih kapaciteta za apsorpciju fondova za svih pet komponenti IPA podrške, ukontekstu pristupa evropskim fondovima. Takođe, kroz adekvatno strateško planiranje nalokalnom nivou, i institucije sistema (Partnerski savjet za regionalni razvoj, resorna
predmetomministarstva i druge institucije), potrebe razvoja na lokalnom nivou postajurazmatranjauodređivanjuprioritetaipodrškenanacionalnomnivou.Priprema ovog strateškog dokumenta zasnovana je na participativnom pristupu, prije svegakrozformiranjekonsultativnegrupečijisučlanovipredstavnicirazličitihsegmenatadruštva,tekrozjavnuraspravukojaslijedi,akojaćenajširojjavnosti,građanimainjihovimudruženjima,teprivredi,omogućitidadajusvojdoprinosplaniranjurazvojaopštineBudva.Semštodoprinosistvaranju socijalne kohezije, participativno strateško planiranje takođe pomaže lakšesprovođenje i bolje ostvarenje ciljeva strateških projekata. U tom smislu, lokalna uprava jenastojala da maksimalno valorizuje doprinos svih članova društva, dosljedno primjenjujućiosnoveparticipativnogplaniranja.Predloženimstrateškimpravcimarazvojaprethodilajesveobuhvatnaanalizapostojećegstanjakojajeukazalanasveslabostiiograničenjaudosadašnjemrazvoju,aliidalaoptimističnijuslikumogućnostiipotencijalakojimaraspolažeopštinaBudvakrozSWOTanalizu.UpripremiStrateškogplana,uzetisuuobzirbrojnifaktorikojipodstičurazvojnetežnje,aliionikoji ih usporavaju ili u potpunosti onemogućavaju. U uslovima krize čiji se efekti još uvijekosjećajuiuočekivanjudatakvostanjepotraje,lokalnaupravaBudvejesvjesnadasu,uoštrijojkonkurencji, investitori postali još izbirljiviji, te da će samo one sredine koje imaju povoljnoposlovnookruženje,jednostavneprocedureiefikasnuadministraciju,sposobnuikvalifikovanuradnusnagu,bitiumogućnostidasetakmiče.
U toku izrade Strateškog plana razvoja korišćeni su zvanični podaci nadležnih institucija,stručnapomoćsaradnikaMinistarstvaekonomije,razmjenjivana iskustva ikoordinisanradsa
inesuimalimogućnostda
2
opštinamauokruženju.Takođe,tokomjavnerasprave,građaniOpštdajusvojdirektandoprinosfinalizacijidokumenta.
Konsultativnagrupaimetodološki p
Članovi konsultativne i radne grupe koji su aktivno učestvovali u pripremi Strateškog planarazvoja 4
pristu
opštineBudve201 ‐2018.godine,su:
- i održivi razvoj,Danijela Marotić, sekretar Sekretarijata za prostorno planiranje
- koordinatoropštinskeKonsultatitvnegrupe;
- mrMihailoĐurović,sekretarSekretarijatazaprivreduifinansije,član
;- mbijent,član;
TanjaKažanegra,sekretarSekretarijatazalokalnusamoupravu,članastrukturuia
- ;NikolaDivanović,sekretarSekretarijatazagradskuinfr
- RajkaŠpadijer,sekretarSekretarijatazadruštvenedjelatnosti,član
- ŽeljkoRacanović,direktorInformacionogcentra,član;
- an;mrJelenaRađenović,direktorTurističkeorganizacijeBudva,član;
- DragoljubMarković,dipl.prostorniplanerJP“MorskodobroCrneGore”,čl
- ,član;MiloradIvanović,dipl.ing.geodezije(JP“Regionalnivodovod”),član;
- StevanVučetić,tehničkidirektor(JP“Vodovodikanalizacija”Budva)
član;- udva,član;
RadovanBauk,ing.pejzažnearhitekture(KSJP“Budva”),ijeB
- lan;LjubomirKnežević,tehničkidirektorElekrodistribuc
č-
ZoranŠpadijer,direktorJZU“Domzdravlja”Budva,
- drSrđanPopović,direktorJUsmš“DaniloKiš”,član;
- MerinSmailagić,direktorJU“GradTeatar”,član;
n;-
MarijanaMartinović,službenikJU“Muzeji,galerijeBudva”,čla
- VuleTomašević,izvršnidirektorHG“Budvanskarivijera”,član;
- n;SavoMartinović,NVO“Nezavisnagrađanskainicijativa”,član;
ranjeiodrživirazvoj,čla- razvoj,član;
SanjaMarinović,službenikSekretarijatazaprostornoplani
- AnđaPopović,službenikSekretarijatazaprostornoplaniranjeiodrživi
- BrankaRadović,službenikSekretarijatazainvesticije,član;
ije,član;- iodrživirazvoj,član;
VasilijeMilanović,službenikSekretarijatazaprivreduifinansstora
- AnaSamardžić,službenikSekretarijatazaplaniranjepro
- MilojkaKovačevićslužbenikSekretarijatazainvesticije,član;
- JelenaBaštrica,šefKabinetaPredsjednikaOpštine,član;MilomirVlačić,saobraćajniinspektor,Komunalnapolicija,član;
- SlavkoOroz,glavnikomunalniinspektor,Komunalnapolicija,član.
lajeIzradaPlanaobuhvati‐Analizupostojećegstanja,
:
‐IzraduSWOTanalize,‐Definisanjestrateškogcilja(vizije)opštineBudva,teprioritetaimjerazanjegovoostvarenje,‐Definisanjeirazraduprojektnihidejaiprojekata,čijomrealizacijomćebitiostvarenazacrtanavizijaOpštine.
3
SADRŽAJ
UVOD ..........................................................................................................................................................................2
I ANALIZAPOSTOJEĆEGSTANJA ..............................................................................................................6
1. SO NOVNIPODACI ................................................................................................................................................. 61.1. Geografskipoložajitopografskekarakteristike ..................................................................................61.2. Saobraćajnipoložaj ..........................................................................................................................................71.3 . Klima ......................................................................................................................................................................7
2.1.4. Kvalitetizaštitaživotnesredine‐biodiverzitet ..................................................................................7
.STANOVNIŠTVO.................................................................................................................................................... 92.1 .Demografskitrend‐Stanovništvoimrežanaselja..............................................................................9
3.2.2.Ostaledomografskekarakteristike........................................................................................................12
ZAPOSLENOSTINEZAPOSLENOST.............................................................................................................133.1.Ekonomskiaktivnostanovništvo............................................................................................................133.2.Zaposlenost ......................................................................................................................................................143.3 .Nezaposlenost.................................................................................................................................................16
4.3.4.Zarade.................................................................................................................................................................18
OBRAZOVNISISTEM..........................................................................................................................................184.1.Obrazovneinstitucije ....................................................................................................................................18
4.2.Formalnoobrazovanjestanovništva .....................................................................................................22
5.4.3.Vaspitanjeiobrazovanjedjecesaposebnimobrazovnimpotrebama ....................................23ZDRAVSTVOISOCIJALNIRAD ......................................................................................................................235.1 .Zdravstvo ...........................................................................................................................................................23
6.5.2.Socijalnazaštita...............................................................................................................................................24
DRUŠTVENEDJELATNOSTI............................................................................................................................25.........256.1.Kulturnadobraikulturnisadržaji................................................................................................
6.2.Sport,fizičkakulturairekreacijadjece,omladineiodraslih ......................................................296.3.Glavnekulturneisportskemanifestacijekojesusedogodileposlednjihgodinau
vi7.
Bud ...............................................................................................................................................................................30EKONOMSKOPROIZVODNISISTEM ...........................................................................................................30
7.1. Industrija..........................................................................................................................................................317.2.Energetskipotencijal ..................................................................................................................................317.3.Usluge................................................................................................................................................................327.4.Stambeno‐komunalnaoblast..................................................................................................................327.5.AnalizabrojaistruktureposlovnihsubjekatauopštiniBudva .................................................347.6.Turizam .............................................................................................................................................................35
7.7.Poljoprivredairibarstvo ............................................................................................................................40
8.7.8.Šumarstvo.........................................................................................................................................................41SAOBRAĆAJIKOMUNIKACIJEIICT............................................................................................................428.1.Saobraćajitehničkainfrastruktura ......................................................................................................428.2 . Elektro‐energetskisistem.......................................................................................................................45
9.8.3.Telekomunikacionainfrastruktura........................................................................................................46
ŽIVOTNASREDINA............................................................................................................................................479.1.Upravljanjeotpadom(čvrstimotpadomiotpadnevode) .............................................................489.2.Fekalnakanalizacionamreža.....................................................................................................................509.3.Vodovodnamreža...........................................................................................................................................50.4.Sanitarnakontrolakvalitetamoraivazduha......................................................................................52.5.Prirodnabaština,upravljanjeresursimaiočuvanje ........................................................................53
4
99
10. ADMINISTRATIVNIKAPACITETI ........................................................................................................... .…5510.1. Javneinstitucije .......................................................................................................................................5510.2. Strukturalokalnesamouprave .........................................................................................................5610.3.BudžetOpštineBudva ..........................................................................................................................5810.4. Prostorno‐planskaistrateškadokumentaopštineBudva....................................................59
IISWOTANALIZA........................................................................................................................................... 61
IIISTRATEŠKICILJRAZVOJAOPŠTINEBUDVA(VIZIJA) ................................................................... 65
IVPRIORITETIIMJERE ................................................................................................................................. 65
VMONITORING ..............................................................................................................................................142
VIFINANSIRANJE............................................................................................................................................142
VIIKONSULTATIVNIPROCES......................................................................................................................143
VIII IZVJEŠTAJOEXANTEEVALUACIJI ..................................................................................................143
IX ANNEX........................................................................................................................................................148
Annex1Demografskakretanja ........................................................................................................................ 148Annex2Socijalnazaštita..................................................................................................................................... 150Annex3Kulturnadobraikulturnisadržaji................................................................................................. 152Annex4Ekonomskipokazatelji ....................................................................................................................... 154Annex5Elektroenergetskisistem ................................................................................................................. 158
PAnnex6SaobraćajikomunikacijeICT .......................................................................................................... 158Annex7 rirodnabaština,upravljanjeresursimaiočuvanje.............................................................. 159Annex8 Aministrativnikapaciteti.................................................................................................................. 161Annex9 Civilnisektor.......................................................................................................................................... 164
5
I ANALIZAPOSTOJEĆEGSTANJA
1. OSNOVNIPODACI
1.1. Geografskipoložajitopografskekarakteristike
BudvajejedanodnajstarijihgradovanaJadranskommoruitooko2500godina.
Nalaziseujužnom,primorskomdijeluCrneGore,smještenaizmeđu42°10'‐42°20'sjevernegeografske širine i 18° 49' ‐ 19° 00' istočne geografske dužine. Budvanska rivijera zahvata
zadoBuljarice.središnjidioCrnogorskogprimorja,tj.prostorodJa
Proteže se u pravcu sjeverozapad‐jugoistok, udužiniodoko27kmipromjenljiveširinekojasekrećeod3,5do9km.Uskipriobalnipojas imaupozadini planinski vijenac lovćenskog masiva savisinamaiznad1.000metara.Sasjeverozapadasegraniči kotorskom, sa sjeveroistoka i istokacetinjskomisajugoistokabarskomopštinom.
S obzirom da pripada primorskom region imasvatipičnaobilježjamediteranskogprostora.Osim izvanrednih prirodnih uslova za razvojturizma, pomorske privrede i nekih granapoljoprivrede, za sada ne raspolaže drugimprirodnim resursima. Ovaj region se ugeomorfološkomsmislupoklapasadefinisanomiizdvojenom oblašću Primorja, koja obuhvatapodručjaopštineHercegNovi,Kotor,Tivat,Budva,BariUlcinj,ukupnepovršineod1.591km2.Teritorija opštineBudva se proteže od uvale Jaz (na sjeverozapadu) doBuljaričkog polja (najugoistoku),imaobaludugu38kmizauzimapovršinuod122km2.
NezaobilazandiouBudvijesvakakoostrvoSv.NikolailiŠkolj,kakoganazivajumještani,dužineoko2km,akojejesaobalompovezanopješčanimsprudom‐tunja;kojijeuvrijemeosjekeduboksvegapolametara.Nenaseljeno je,obraslomakijomizimzelenimdrvećem.Predstavljaprirodnirezervat bogat pticama i sitnom divljači. Na njemu su nekoliko plaža i idealno je utočište zasavršenodmor.
akteristika, na teritoriji opštine Budva razlikujemo tri vertikalneU pogledu morfoloških karzone:‐Obalnipojasdo100mnv;‐Primorskuflišnuz onuod100do500 mnv‐Lovćenskuprečagu,obronkeipovršiLovćena(tzv.„Planina“),od500do1400mnv.Obalni pojas je razuđen i u njemu se javljaju klifovi, zalivi, žala i prevlake (od kojih jenajatraktivnija prevlaka Sv. Stefan). Pored nje, opštinu Budva odlikuju i uređene atraktivneplažemeđukojimase ističu:Buljarica,Petrovac,Bečići,Petrovac, Jaz,Slovenskaplaža,Mogren,
6
Miločeridr.Budvanskeplaže a apokv litetupijeskasp dajuunajvišekategorije.Prostirusena38kmrazvčeneobalesamnogouvala,zaklona,peščanihplaža,rtovaimanjihostrvaca.Primorska flišna zona, pogodna je za izgradnju, poljoprivredu i saobraćaj. Ispresjecana jebrojnim rječicama i potocima. Budvansko polje gotovo je potpuno izgrađeno, dok potencijaliBuljaričkogiMrčevapolja(Jaz)jošnisuiskorišćeni.„Planina“jeodvojenaodprethodnihzonastrmimodsjecimavisokiminekolikostotinametara.Sa površi visine 600‐ 700 mnv izdižu se slijedeći vrhovi: Čainski vrh(1.326 m), Goli vrh(1.087m),Ilijinobrdo(841m),Šuman(791m),Dražimir(722m)iKopac(720m).UovojzoninalaziseidioNacionalnogparka„Lovćen“.
1.2. aobraćajnipoloža
Položaj opštine u regionu Primorja je izuzetno povoljan i determinisan kao najznačajnija
S j
turističkadestinacijanaovomdijelu Jadrana.U tomsmislunajznačajnija jeulogasaobraćajnihpravacaiveza,kojisudobrorazvijeni,aliihtrebaunaprijediti.PostojećommrežomsaobraćajnihkomunikacijanateritorijiopštineBudvasvakakodominiraju„Jadranskamagistrala“, kojaBudvupovezuje sa gradovimauBokokotorskom zalivu, odnosnoistočno sa Barom i Ulcinjom. Takođe se izdvaja saobraćajnica ka zaleđu: Budva‐ Cetinje‐Podgorica.OdizuzetnogznačajazaBudvusuirelativnomaloudaljeniaerodromiuTivtu–22kmiPodgorici–65km.Željezničkisaobraćajnijerazvijennaovompodručju,alijezaturizamPrimorjaznačajnaprugaBeograd‐Podgorica‐Bar, udaljena oko 40 km od Budve. Pomorski saobraćaj je slabo razvijen,mada predstavlja značajan turistički potencijal i alternativno rješenje preopterećenimdrumskimkomunikacijama. PrekopristaništauBudviiPetrovcuovopodručjejepovezanosasvim važnijim lukama na našoj obali. Zbog povoljnog geografskog položaja Budva je sveinteresantnijapoklonicimajahtingturizma.Savremenoopremljenamarinamožedaprimipreko1000brodovaidapružisveusluge(gorivo,voda,hrana…)savremenimmototuristima.Od izuzetnog značaja zaBudvu je i relativnomala udaljenost lukeBar sa trajektnim linijamaBar‐BariiBar‐Ankona.
1.3. Klima
Područje opštineBudva odlikuje semediteranskomklimom sablagim, ali kišovitim zimama idugim suvim ljetima. Budva ima cca 2.300 sunčanih sati godišnje, što je svrstava u sam vrhturističkihmetropolanaMediteranu.Temperaturamorasekrećeod11,7Cufebruaru,do24,7Cuavgustumjesecu.Uperioduodmajadooktobramore imaprosječnutemperaturuoko18C,što znači da kupališna sezona traje skoro 6 mjeseci. Od vjetrova najčešći su: bura (sjevernivjetar,kojiduvasakontinentaimožedostićibrzinuod12do15m/s),jugoiliširoko(duvasamoraidonosikišuilioblačnovrijeme),maestral(duvatokomljetnjihmjeseci,osvježavatopleljetnjedaneipogodanjezajedrenje).
1.4. Kvalitetizaštita životnesredine‐biodiverzitet
Budvansko područje je dio Crnogorskog primorja, koje je specifično po svom biološkom,
7
geografskomipejsažnomdiverzitetu.
Odukupnogbrojazaštićenih„rijetkih,prorijeđenih,endemičnihiugroženihbiljnihiživotinjskihvrsta“nateritorijiCrneGore(ukupnojezaštićeno57biljnihvrsta,314životinjskihvrsta,kaoi
nekipredstavniciizfamilijeorhidejaislijepihmiševa),jedanznačajandionalazisein teritorijiopštineBudva(oko1/4brojavrstafloreifaune).Biljni i životinjski svijet ovog područja, uslovljen je, u prvom redu klimom, veoma je bogat iraznovrstan, ali nema specifičnosti koje bi ga izdvajale od susjednih primorskih krajeva. Upogleduvegetacijebudvanskoprimorjepripadaprovincijimediteranskihšuma imakije (niski
a
priobalni pojas, srednje pobrđe i južne strane primorskog masiva) s jedne, i provincijimediteranskihpolupustinja(djelovivisokihstjenovitihterena)sdrugestrane.Zaštitaiuređenjepredjelavršisekrozutvrđivanjezona,saodgovarajućimrežimomzaštite,gdje
s n sseštiteo novneprirod evrijedno ti,atimeipejzaž ,biljneiživotinjskevrste,kaoisviostaliprirodniresursi.Posebnu ambijentalnu vrijednost atraktivnog vegetacionog dekora Budvanske rivijere činezasadimaslina,odiskonaautohtonevoćarskekulture.Uproteklomperioduuočenajenegativnapojava sječe maslina, koja je uslovljena gradnjom i urbanizacijom na budvanskom primorju,zbogčegaje,nasvimnivoimarazradeprostorno‐planskedokumentacije,potrebnoakcenatdatinazaštitipreostalogmaslinarskogfonda.Faunabudvanskogpodručjapripadamediteranskojsub‐zoni.Odraznovrsnedivljačinajčešćesesrijećedivljasvinja,zec, lisica,kunica,šakal, jazavaci lasica,doksevukovirijetkopojavljuju. Iptičji svijet je veoma bogat, predstavljen uglavnom: jarebicama, golubovima, prepelicama,patkama,šljukama,grlicama,fugama,slavujima,ševama,lastavicamaidrugimselicama.Orlovai
i m e kdrugih pt ca grabljivica je sve anj . Ovaj živi svijet de orativno upotpunjuje šaroliki svijetleptiraiamfibija.Ranije je budvansko primorje bilo poznato po svojim lovnim terenima, relativno bogatimraznom divljači. Međutim, u posljednjih nekoliko decenija, migracijom domicilnog seoskogstanovništva u grad, kao i neplanskim uništavanjem plemenite divljači, fauna je priličnosiromašila.Živisvijetpriobalnogmorabudvanskogprimorja jetakođeraznovrstan,štomožeaposlužikaodobraosnovazarazvojsportsko‐ribolovnogturizma.od
8
2. STANOVNIŠTVO
2. .Demografskitrend Stanovništvoimrežanaselja1 ‐
U nastavku je tabelarno prikaz osnovnih demografskih podataka. Na osnovu prikazanogočiglednojedaopštinaBudvaimapozitivnidemografskitrend.
Tabela1:OsnovnidemografskipodaciPopisaiz2003.i2011.god.
Budva 2003 2011Brojstanovnika 15909 19218
Gustinanaseljenosti 130 157,5Muško
stanovništvo48% 48%Polna
strukturastanovništva
(%)Žensko
stanovništvo52% 52%
Brojdomaćinstava 5218 6982Brojčlanovadomaćinstava
(prosjek)3% 2,8%
Prosječnastarostdomaćinstava
37,5 36,5
Prirodnipriraštaj 104 112Stopaprirodnog
priraštaja6.5 5,83
Stopanataliteta 13.8 12,2Stopamortaliteta 7.3 6,3
Vitalniindexna100stanovnika
1.9
1.9
Izvor:MonstatDemografskakretanjaubudvanskojopštinisuvrlospecifična.
KretanjastanovništavauCrnojGori i uopštiniBudvabilasudostasličnado1971.god.Visokprirodni priraštaj doprinjeo je laganom rastu broja stanovnika, iako je emigracija bila dostaizražena.Uperiodu1971.–1981.brojstanovnikaseznatnopovećao,zbogvisokogprirodnogpriraštaja imigracionih kretanja stanovništva iz drugih dijelova Crne Gore (u prvom redu izSjevernogregiona),aliiizdrugihpodručja.
PoraststanovništvauopštiniBudva,naročitojeostvarenuperioduizmeđu1991‐2011.godine.Takođe se, u datom periodu, povećao i broj domaćinstava na području opštine Budva, i togotovodvaputa(preciznije1,8),sa3.777na6.982.
Takođe,uperiodu2003‐2011.g.uopštiniBudva indeksrastabrojadomaćinstava imao jenižuvrijednostuodnosunaprethodniperiod,aliznatnovećuvrijednostodrastabrojastanovnika.Indexbrojastanovnikau2003.i2011.godinenijemogućeizračunatizbogkorišćenjarazličitemetodologijeprilikomPopisastanovništvau2003.i2011.godini.
9
Tabela2:Kretanjestanovništvapopopisima
Godine 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2003. 2011.Budva 3.8 22 4.3 46 4.8 43 6 .106 8 .632 11 7.71 15 9.90 1 9.218
CrnaGora 377.718 419.873 471.894 52 49.60 58 04.31 61 55.03 62 50.14 62 90.02Prosjek% 1 1 1 1,2 1,5 1,9 2,6 3,10
Izvor:Monstat
Ta :Kre ćinst popbela3 tanjebrojadoma avapo isimaGodine 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2003. 2011.Budva 1 096 1 282 1 501 1 854 27 63 3 777 5 218 6 982
CrnaGora 83 963 92152 10 9656 12 1191 142 926 16 4327 18 7051 19 54.19Prosjek% 1,3 1,4 1,4 1,5 2 2,3 2,9 3,6
Izvor:Monstat
Tabela4:Kretanjebrojastanovnikaidomaćinstavauperiodu1991‐2003.god.Brojstanovnika Brojdomaćinstava
1991 2003 Indeks91/03 1991 2003 Indeks91/03
Budva
11.717 15.909 135.7 3.777 5218 138.1
Izvor:Monstat
Tabela5:Brojstanovnikaidomaćinstavauperiodu2003‐2011.god.1Brojstanovnika Brojdomaćinstava
2003 2011 2003 2011
Budva
15.909 19.2 81 5.218 6.982
Izvor:Monstat
Tendencija kretanja broja stanovnika i domaćinstava u Budvi po popisima prikazana je nasledećimgraficima:
Grafici1i2:KretanjebrojastanovnikapoPopisimauBudviikretanjebrojadomaćinstava
Prosječnaveličinadomaćinstavau2011.godinikadaiznosi2,8članapodomaćinstvujemanjaodprosjekazaCrnuGoru‐3,2člana/domaćinstvu.
10
1 ZbogkorišćenjarazličitemetodologijeprilikomPopisastanovništvau2003.i2011.godini,nijemogućedatidetaljnijeanalizezakretanjebrojastanovnika/domaćinstavauovomperiodu.
Kao u još dvijema primorskim opštinama s pozitivnim demografskim bilansom (Tivat i Bar),ovaj porast je rezultat, prije svega prirodnih i mehaničkih kretanja tj. migracionog kretanjastanovništvaizdrugihdjelovaCrneGore,aliiizdrugihpodručja.
Svakako, opština Budva sa svojim prirodnim i stvorenim vrijednostima, predstavlja prirodnoprosperitetnopodručjeikaotakvabilajemeđunajprivlačnijimazadoseljavanje.UnastavkujedattabelarniprikazunutrašnjihmigracionihtokovauopštiniBudva.
Tabela6:UnutrašnjimigracionitokoviuopštiniBudva,CrnaGora2010.god.
Doseljeni Odseljeni Migrac saldoi ionBudva 325 121 2 04
CrnaGora 3822 3822 0Izvor:Monstat
Teritorijalni raspored stanovništva ukazuje na značajnu koncentraciju u gradskom području,gdje živi 83,2% stanovništva Opštine. Ovakav teritorijalni raspored može predstavljatiograničavajućifaktorrazvoja,pogotovoakosuupitanjumigracijenarelacijiselo–grad,uslijedčega najčešće nastaje veliki pritisak na gradsku infrastrukturu, dok sela ostaju napuštena.Migracije iz seoskogpodručjaugrad, tzv. ruralnemigracije sa sjevernog regionau centralni isredišnji dio Opštine, a prije svega u samom gradu, Budvi, zabilježene su od 60‐tih godina.StepenurbanizacijeuopštiniBudvauperioduod1948.do2003.godine,postojanorastei2003.godinejeiznosio85,4%.U2011.godiniistiseneznatnosmanjujeiiznosi83,2%,dokuCrnojGoriistiiznosi64,4%.
Tabela7:PromjenebrojastanovnikaistopeurbanizacijeuopštiniBudva,popopisima
Godinepopisa
1948.g. 1953.g.
1961.g. 1971.g.
1981.g. 1991.g. 2003.g. 2011.g.
Brojstanovnika
3.825 4.364 4.834 6.106 8.632 1 1.717 15.909 19.218
Stanovništvougradovima 1.056 1.444 1.936 3.576 6.080 9.737 13.585 15.995
Stopaurbanizacije 27,6% 33,1% 40,0% 58,6% 70,4% 83,1% 85,4% 83,2%
Izvor:Monstat
Tabela8:Stanovništvoprematipunaselja‐brojistruktura,Popis2011.
Stanovništvo Strukturastanovništvaprematipunaselja(%)
Stanovništvo U kupno gradsko ostalo gr adsko ostaloCrnaGora 6 20.029 3 92.020 228.009 63.23 36.77Budva 19.218 15.995 3.223 83.23 16.77
Izvor:Monstat
Gustina naseljenosti na teritoriji opštine Budva iznosi 157,5 stanovnika po 1 km2, štoukazujenaprosječnurelativ
11
novisoku„antropopresiju“naprostor.
Gustina mreže naselja: Teritorija opštine Budva obuhvata naselja koja su neposrednopovezanazajedničkimpotrebamaiinteresimalokalnogstanovništva,sasjedištemuBudvi,ito:
Budva iPetrovacnamoru,područja,naselja i sela‐Androvici,Bečići,Blizikuće,Boreti,Brajići,Brda, Buljarica, Viti Do, Vojnići, Vrba, Vrijesno, Golubovići, Gornji Pobori, Grabovica, Gruda,Dabkovići, Divanovici, Donji Pobori,Drobnići, Duletići, Đenaši, Đurovići, Žukovica, Ivanovici,Ilino Brdo, Jaz, Kaluđerac, Katun, Kamenovo, Košljun, Krapina, Kuljače,Krstac, Lazi, Lapčići,Mažici, Markovici, Medigovići, Novoselje, Perazića Do,Podbabac,Podlastva(Poljica), Podličak,Podostrog, Pržno,Prijevor, Prijevorac, Rafailovici, Rijeka Reževici,Rustovo, Seoce, Sveti Stefan,
i Svinjišta,Stanišici,Tudorovići,ČamiDo,Čelobrdo,Česminovo Čučuci.
Granice Opštine prema susjednim opštinama i prestonici Cetinje određene su granicamakatastarskihopština.2
OdprethodnonavedenihnaseljauOpštini,4naseljabilježenajvećiporaststanovništva:Budva(13.278 stanovnika), Bečići (891 stanovnik), Petrovac (1.400 stanovnika), Sveti Stefan (364stanovnika).MeđunjimaprednjačiopštinskicentarBudvasa13.278stanovnika.
Kada je riječ o broju privremeno prisutnih stanovnika u opštini Budva, on je, u toku godineizuzetnopromjenljiv.Ovdjespadaju,kaonajbrojniji:turisti,sezonskaradnasnagauturističkoji
jpratećimdjelatnostimaisezonskostanovništvousvimvidovimasmješta a.
Osjetan je broj ljudi u prolazu ili sa kraćim zadržavanjem, kao što su putnici u prolazu krozbudvanskuopštinu,posjetiociznamenitosti iprirodnihatraktivnosti,kaoi izletnici iznajbližihgradskihnaselja.Dnevnemigracijesu,kaoposebanobliksvakodnevneprostornepokretljivostistanovništva,najsnažnijeobilježjevezaimeđuodnosazaleđaiobalnogpodručjasaBudvomkaoglavnimsredištem.
2.2.Ostaledomografskekarakteristike
Stanje razvijenosti demografskih struktura prati se kroz tri tipa pokazatelja i to: starosnukustrukturustanovništvaiobrazovnustrukturustanovništva.strukturustanovništva,ekonoms
Starosnastrukturastanovništva
Starosnastrukturastanovništvaimaveomavažnuuloguurazvojujedinicelokalnesamouprave,saaspektaaktivnogstanovništvakojepredstavljaosnovzarazvojprivrede.
Tabela9:StarosnastrukturastanovništvauBudvi,poPopisima2003.i2011.
0‐19 20‐39 40‐59 60iviše nepoznato2003. 4.324 4.685 4489 2.267 144% 27,2 29,4 28,2 14,25 0,9
2011. 4.715 6.074 5.458 2.964 7% 24,53 31,6 28,4 15,42 0,04
Izvor:MonstatStarosna struktura stanovništva u Budvi prema poslednja dva popisa prikazana grafički naslijedećinačin:
Grafici3i 4:StarosnastrukturauBudvi,Popis2003iPopis2011
2 Izvor:StatutopštineBudva
12
Tabela10:Prosječnastaroststanovništva,Popis2011.
Ukupno Muškostanovništvo
Ženskostanovništvo
Gr oadsk Ostalo
36.5 35.4 37.5 36.5 36.7Izvor:Monstat
Polnastrukturastanovništva
Upogledupolnestrukturestanovništva(poPopisu2011.godine),uopštiniBudva,neznatnosubrojniježeneuodnosunamuškarce(52%:48%).
Zastupljenost žena idaljedominirauukupnombroju stanovnika, takodaBudvapopopisnimrezultatima iz juna2011.god. ima770ženavišenegomuškaraca i toza4%.Ovajpodatakovećoj zastupljenosti žena u odnosu na muškarce u ukupnoj populaciji dominira i na nivoudržave.
Tabela11:Strukturastanovništvapopolu,Popis2011.god.
Ukupno Ženskostanovništvo
% Muškostanovništvo
%
19.218 9.994 52,0 9.224 48,0Izvor:Monstat
3. ZAPOSLENOSTINEZAPOSLENOST3.1.Ekonomskiaktivnostanovništvo
Ekonomskiaktivnostanovništvoobuhvatasveosobeobapola,kojeobezbjeđujuponuduradaza proizvodnju roba i usluga. Znači, osobe se smatraju ekonomski aktivnim ako i samo akodoprinoseilisuraspoložividadoprinoseproizvodnjirobaiusluga.
Aktivnost stanovništva se prema međunardnoj praksi (EUROSTAT) posmatra u okvirupopulacijeod15do65godinastarosti.
U Crnoj Gori sva djeca su obavezna da pohađaju osnovnu školu do navršene 15‐te godinestarosti,takodajeminimalnastarosnagranicaaktivnogstanovništvauCrnojGori15godina.
Zamaksimalnustarosnugranicunepostojemeđunarodnauputstvauodređivanjutegranice inekezemljeodređujusamegornjustarosnugranicuekonomskiaktivnogstanovništva.UCrnoj
13
Gori gornja granica ekonomski aktivnog stanovništva definisana je starosnom granicom zaodlazakustarosnupenziju,tj.65godinastarosti.
Populacionekategorije,premakriterijumuekonomskeaktivnostinapodručjuopštineBudvasu2011. godine bile zastupljene u sljedećem odnosu: 45,74% aktivnih lica, djeca do 15 godinastarosti18,5%i35,0%neaktivnihlica.
Tabela12:StanovništvopremaekonomskojaktivnostiuBudvi,Popis2011
Ukupnostanovništvo
Djecado15godinastarosti
Aktivnostanovništvo
Neaktivnostanovništvo
Ostali
2011. 19.218 3.553 8.791 6.823 51
Izvor:Monstat
Tabela13:AktivnostanovništvopremazaposlenostiuBudvi,Popis2003.i2011.
Aktivnostanovništvo
Zaposleni %
2003. 7.379 5.468 46,38
2011. 8.791 7.630 45,74
Izvor:Monstat
3.2.Zaposlenost
Ekonomsku strukturu stanovništva čine radno sposobna lica, izdržavano stanovništvo, lica saličnimprihodomilicanaradu/boravkuuinostranstvu.Ukupanbrojzaposlenihlicajenakraju2010. godine iznosio je 10.587 (u odnosu na 10.660 na kraju 2009.godine i 8.951 na kraju2008.god.).Naime,nakonekonomskogbumaiz2008,aposebno2009,došlo jedostagnacije iopadanjabrojazaposlenihu2010,dabiseponovnirastuspostaviotokom2011.godine,kadajebroj zaposlenih iznosio11.022. Broj zaposlenih u 2012.god. iznosi 11.516 to je 4,48% vise uodnosuna2011.god.
Prethodno pomenuto ukazuje na značajne pozitivne efekte sistemskih mjera podrškepreduzetništvuipovećanjebrojaregistrovanihprivrednihdruštavaipreduzetnikau2011.god.
NajvećastopazaposlenostijeuBudvi49%,HercegNovomiPodgorici42%,dokjenajmanjauRožajama16%,PlavuiAndrijevici19%.3
3 Odnosi se na zapošljavanje nezaposlenih lica iz svih opština Crne Gore
14
Tabela14:ZaposlenipremapolupogodinamauOpštiniBudva
Ukupnozaposleni‐odtogažene
Budva
(godišnjiprosjek)
%ženauukupnombroju
zaposlenih
2006 93 80 / /2007 8323 4074 49
2008 89 15 42 38 47,8
2009 10660 5571 52,3
2010 10587 6998 66.12011
11022 5176 47,0
2012 11516
Izvor:Monstat
Podaci zaposlenosti po sektorima djelatnosti u opštini Budva, prema rezultatima Popisa iz2 kazujuda ,odukupnogbrojaz aposlen licastarosti15ivišegodina)ak 630:011.god.u aposlenih(z a
‐ „uslugesmještajaiishrane 23,6%;ojiiznosi7
“jezaposlenousektoru
‐usektoru„trgovinanavelikoimalo“jezaposleno19%;‐usektoru„državnaupravaiodbrana;obaveznosocijalnoosiguranje“ jezaposleno7,6%.
vlja većina zaposlenih uU prethodno navedenim sektorima djelatnosti svoje zanimanje obaopštiniBudva.
imanjuukazujunaslijedeće:ogstanovništva;
Podaciostrukturizaposlenihpremazan‐Zanimanjauuslugamaitrgoviniobavljasvega29,8%zaposlenStručnisaradniciitehničaričine15%;Služ zaadministrativneposlovečine13,2%zaposlenih.‐‐
benici
Tabela15:ZaposlenostanovništvopremagrupizanimanjauopštiniBudva,Popis2011.
Ukupno
Vojnazanimanja
Rukovodioci(direktori),
funkcioneriizakonodavci
Stručnjaciiumjetnici
Stručnisaradnicii
tehničari
Službeniciza
administrativne
poslove
Zanimanjauuslugama
itrgovini
Zanimanjaupoljoprivredi,
šumarstvuiribarstvu
Zanatskai
srodnazanimanja
Rukovodiocipostrojenjima
imašinam
a,monterii
vozači
Jednostavnazanimanja
Bezodgovora
7630 4 897 927 1142 1003 2276 46 458 370 475 32
Izvor:Monstat
15
Tabela16:Neaktivnostanovništvopremarazlo ivnosti,Po 11guneakt pis20
C rnaGora B udvaNeaktivnostanovništvo 268288 6823
Domaćiceiostalineaktivni 1 15540 2475
Penzioneriilicasaprihodimaodimovine
99823 2902
Studentiiučenici 52925 1446Nezaposleni 56839 1161
Izvor:Monstat
3.3.NezaposlenostStopanezaposlenostiuopštiniBudvasesmanjivalauperioduod2006.do2008.godine,dabiista rasla u periodu nakon 2008.god. Kada je riječ o strukturi nezaposlenih u proteklomperiodu, važno je naglasiti da se ona mijenjala u korist dugoročno nezaposlenih, a što je
knegativantrendidijelomrezultatmigracija valifikovanihljudiizBudve.
Smanjena privredna aktivnost uslovljena globalnom ekonomskom krizom, negativni efektitranzicije,neadekvatniizastarjeliškolskiprogrami,takođesuuslovilisuporastnezaposlenostiiozbiljnestrukturneproblemenatržišturada.
Uciljuzapošljavanja,Zavodzazapošljavanjeredovnorealizujeprogrameobukenezaposlenih.
Tabela17:Brojnezaposlenihlica,brojzapslenihibrojoglašenihradnihmjestauopštiniBudva,zaperiodod2006.do2011.godine
Godina
Bro jneza enihposl
BrojZaposlenih4
Zapošljavanjestranaca5
BrojO SRM6
2006. 647 3.537 ‐ 7.1012007. 448 3.520 ‐ 8.1752008. 394 2 .908 ‐ 7.1702009. 598 1.085 4.579 8.6342010. 641 569 3.909 6.4132011. 705 1.416 5.551 8.295
Izvor:ZavodzazapošljavanjeCrneGore
Stopanezaposlenosti, nakonnešto većeg broja nezaposlenih u 2006. godini od647, pokazujekontinuum. Prema podacima Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, u 2011. godini ukupan brojnezaposlenih koji aktivno traže posao je u opštini Budva iznosio 705 lica, što predstavljapovećanjenezaposlenostiuodnosuna2010.godinu,kadajetajbrojiznosio641,i2009.godinukadajeuopštiniBudvabilosvega598nezaposlenih.Najmanjibrojnezaposlenihzabilježenjeu2007. i 2008. godini, odnosnouperiodukoji karakteriše stabilnijamakroekonomskapolitika,snažan rast investicija, naročito u oblasti građevinarstva, turizma i saobraćaja, kao i rastu
vihopš4Odnosisenazapošljavanjenezaposlenihlicaizs tinaCrneGore5 vanje stranaca. Za period 2006 – 2008. važila je Uredba o radnom
16
Broj izdatih dozvola za rad i zapošljaangažovanjunerezidentrnihfizičkihlica 6OSRM–OglašenaSlobodnaRadnaMjesta
bankarskog sektora i poboljšanju javnih finansija.Dolaskom svjetskih kompanija i investitoraobrazovnporaslajepotražnjazarandomsnagom,prijesvegavisoko imkadrom.
Indeks promjena broja nezaposlenih u 2010/2009 je 7,20 %, dok je indeks promjena u2011/2010je9,98%,tj.u2011.god.brojnezaposlenihjevećiza10%.
Generalnoposmatrajući,svjetskaglobalnakriza,padinvesticija,inflacija,blagarecesija,uslovilisuigubitakradnihmjesta,padzaposlenostiipovećanjenezaposlenostiuCrnojGori.Ipak,uticajekonomskekrizeipadprivredneaktivnosti,asatimuveziipadzaposlenosti,uopštiniBudva,znatno je manje izražen, nego u ostalim opštinama.Razlog za ovakvo stanje treba tražiti učinjenicidapodručjeopštineBudva,saogromnimbogatstvomprirodnihvrijednostiistvorenihpotencijala,predstavljaiudanašnjemtrenutkusnažanskupmotivazainteresirazvojturizmatj.velikirezervoarzabudućiturističkirazvoj.
Grafik5:Kretanjenezaposlenihzaperiodod2006.do20011.godine
Uprkos postojanju visoke stope zaposlenosti, u opštini Budva je kao problem evidentiranastruktur n e n a sna eusklađ nostpo udeitr žnje,akojaseispoljava eusljedećimoblicima:
na tržištu postoji tražnja za radnom snagom određenog profila ( turizam,građevinarstvo…), ali obrazovni sistem ne produkuje dovoljan broj takvih profila,prvenstvenozbognezainteresovanostiučenikadaseobrazujupoovimprofilima;
na tržištu rada postoji ponuda određenih profila, ali ne postoji dovoljna tražnja zaila.radnomsnagomtihprof
Sa druge strane naglašen je sezonski karakter tržišta rada. U strategiji razvoja Budvenajznačajnijuuloguimaju:turizam,trgovina,građevinarstvoukojimajejakonaglašensezonskikarakterzapošljavanja,aštoprodukujenatržišteradačitavnizposljedica:
-
17
tokom trajanja sezone postoji velika tražnja za radnom snagom odnosno postoji jakoizraženapotrebazasezonskimzapošljavanjem;
- izvan sezone tražnja za radnom snagom, odnosno zapošljavanjem, opada što ima zaposljedicu izraženu sezonsku nezaposlenost odnosno nedovoljnu iskorišćenost radnesnage.
- postojevelikerazlikeutražnjizaradnomsnagomuodnosunapolnustrukturu:turizam,ugostiteljstvoitrgovinavišezapošljavajuženskuradnusnagukojajemanjemobilna,agrađevinarstvoipoljoprivredamuškuradnusnagu.
3.4.Zarade
Ukoliko seposmatrakretanje iznosaplatauposlednjih8 godina, zapaža se konstantan trendrastado2009.godine,kadazaradapadaiiznosi451EUR(neto), dabiu2010.godiniponovozabilježenprimjetanrast.U2011.godininetoplatauBudvijeiznosila483EUR,0,82%manjauodnosunaiznoszaradeu2010.godini.U2012.godiniiznosi469,tj.za2,9%manjauodnosunaiznoszaradeu2011.god.
Tabela18:Prosječnezaradebezporezaidoprinosa(neto)uerima,uopštiniBudva
GODINAPROSJEČNE
ZARADE(BRUTO),GODIŠN OSJEKJIPR
PROSJEČNEZARADEBEZPOREZAI RINOSADOP(NETO),G JEK,OD.PROS
BR.ZAPOSLENIH,GO JIDIŠNPR KOSJE
2005. 348 227 79122006. 466 301 93082007. 536 361 83232008. 642 439 89512009. 626 451 106602010. 726 487 105872011.2012.
720699
483469
1102211516
Izvor:ZavodzazapošljavanjeCrneGore
4. OBRAZOVNISISTEM
4.1.Obrazovneinstitucije
Uokvirujavno‐socijalneinfrastruktureBudva,veomavažnuuloguzauzimaobrazovanje.Nakonekonomske krize, a koja je prije 5 godina gotovo ugušila građevinski biznis, Budva se danassuočava sa novim investicija u privredu, a što je ujedno povećalo potrebe za adekvatnimkvalifikovanimstručnimkadromiradnomsnagom.Okrenutostrastuirazvojumalihisrednjihpreduzeća, kao i veliki priliv investicija, otvorili su pitanje raspoloživosti kvalifikovane radnesnage.Svevišesenamećepotrebazakvalitetnimiadekvatnimobrazovanjemkojećedapratipotrebe grada. Neuskalađenost ponude i potražnje je najviše izražena u oblasti turizma,ugostiteljstva, uslužnih djelatnosti, kulture i slično. Ukazuje se potreba za menadžmentommarinaijahti,bezbjednosti,sigurnostinamoru,menadžmentuuagencijskomposlovanju,kaoiudijeluturizmakojiseodnosinasportirekreaciju,uugostiteljstvuzakuvarima,konobarima.Takođe,nedostajuznanjaizoblastikulturnogmenadžmenta,uključujućimarketingipromociju.U Opštini postoje ustanove koje se bave predškolskim, osnovnim, srednjim i visokimobrazovanjem.
4.1.1. PredškolskoobrazovanjeNateritorijiopštineBudvaegzistirajujavnapredškolskaustanovu„LjubicaJovanović‐Maše“,saodeljenjimauBudvi,SvetomStefanuiPetrovcu.
18
Tp
abela19:Brojpredkolskihustanova,vaspitnihjedinicaigrupa,brojdjece,prosjecanbrojdjeceovaspitnojjediniciigrupiuoptiniBudva,2012/2013.g.
Opština
Brojpredskolškihustanova
Brojdjeceu
predkolškimustanovama
Brojvaspitnihjedinica
Prosjecanbrojdjecepo
vaspitnojje idinic
Brojvaspitnihgrupa
Prosječanbrojdjece
povaspitnojgrupi
1 807 4 201,8 3 0 26,9Javnepredkolskeustanove
2 53 2 26,5 5 10,6
Izvor:MonstatJPU “Ljubica V. Jovanović‐Maše” ima 93 zaposlena, od toga su na neodređeno vrijemezaposlena52radnika,anaodređeno adnikavrijemesuzaposleni41radnik.Odtogbroja,33rnemarješenostambenopitanje,a60radnikaimariješenostambenopitanje.7Problemisakojimasesusrećuvrtić:Kadajerječounutrašnjimispoljašnjimprostorno‐tehničkimuslovimauvaspitnimjedinicama,usvečetrivaspitnejediniceprisutnisuodređeniproblemikojiseodnosenarekonstrukcijuiodržavanjeobjekata.
4.1.2.OsnovnoobrazovanjeUopštiniBudvapostoječetriosnovneškole:JU„StefanMitrovLjubiša“iJU„Drugaosnovnaškola“uBudvi;JU„MirkoSrzentić“uPetrovcuiJUŠkolazaosnovnomuzičkoobrazovanjeuBudvi.
Tabela20:Odeljenja,učeniciinastavniciuosnovnimskolama
‐pocetakskolske2012/13.godine‐
Učenici Nastavnici
OdjeljenjaUkupno U čenice Učenici
Brojučenikapoodeljenjima Ukupno Ž kiens Muški
Br.Ucenikaponas kutavni
19,580 2.200 1.063 1.137 27,5 113 96 17
Izvor:Monstat
19
7 JPU“LjubicaV.Jovanović‐Maše”,podacidatinadan15.06.2012.godine
Uslovizaodvijanjenastavnogprocesauosnovnimškolama
JUOŠ„StefanMitrovLjubi
Ukupan broj zaposlenih u JUOŠ „StefanMitrov Ljubiša“ u Budvi je 79 osoba, od toga 60nastavnogkadrai19nen tavnogkadra.Nerješenostambenopitanjeima54zaposlenih.
ša“8
as
JUOŠ„MirkoSrzentić”9
UkupanbrojzaposlenihuJUOŠ„MirkoSrzentić“Petrovacje22osobe.Nastavnoosobljestalnozaposlenobroji9,dokvannastavnoosobljestalnozaposleno6osoba.Riješenostambenopitanjeima13,aneriješeno2zaposlena.
Problemisakojimasesusrećeškole:Nivoopremljenostiškolejenazavidnomnivou.Problempredstavlja podloga fiskulturne sale , a koja je veoma loša i potrebno jemijenjati, kao i kroviznadbibliotekeikompjuterskeučionice.
JU„Drugaosnovnaškola“
UkupanbrojzaposlenihuJU„Drugaosnovnaškola“je63osobe,brojnastavnogosobljabroji44, a vannastavnog 16 osoba, dok je pripravnika 3. Riješeno stambeno pitanje ima 22 , aneriješeno41osoba.
10
Problemisakojimasesusrećeškola:Kadajeriječonivouopremljenostiškole,školaposjedujemodernu fiskulturnu salu, ali ista nema svu potrebnu opremu.Takođe, potrebno je i daljeaktivnije raditi na obezbijeđenju adekvatne opreme i namještaja u školi,uzimajući u obzirrastućibrojaučenikauškoli.PotrebnojeistaćidaOsnovneškoleimajuzadovoljavajućekapacitetevezanezaljudskeresurse.rojlicakojapohađajuosnovneškolenateritorijiopštineBudvajeizgodineugodinusveveći,kvalitetnastaveiuspjehsvebolji.Ba
4.1.3. Školazamuzičkoobrazovanje
Tabela21:Šk muzičko azovanje‐bro enikaporazredim 2010/11.godinaolazaosnovno obr juč auRAZRED DJE CIČA DJEV ICEOJČ UKUPNO
PR .IPREMNIR 12 28 40IRAZRED 23 49 72IIRAZRED 20 37 57IIIRAZRED 12 24 36IVRAZRED 12 15 27VRAZRED 8 11 19VIRAZRED 10 12 22
IREFORMISANI 16 21 37
J e
9 J dine 8
20
UOŠ„StefanMitrovLjubiša“,podacidatinadan18.04.2012.godinUOŠ„MirkoSrzentić’“Petrovac,podacidatinadan20.04.2012.go
10 JU„Drugaosnovnaškola“,podacidatinadan25.04.2012.godine
II REFORMISANI 11 11 22IIIREFORMISANI 7 10 17UKUPANBROJ 131 218 349
Škola za muzičko obrazovanje traje 6 godina.Ukupan broj zaposlenih u školi za osnovnomuzičkoobrazovanjeje24.Nastavnoosobljebroji21osobu,avannastavno3osobe.Nerješenostambenopitanjeima4zaposlena.
Problemisakojimasesusrećeškola: Škola zaosnovnomuzičkoobrazovanje je smještenauneuslovnom prostoru od 220 m2 , u suterenu OŠ „S.M.Ljubiša“, i ima područno odjeljenje uPetrovcu.
4.1.4 SrednjeobrazovanjeUokvirusrednjoškolskogobrazovanja,postojivelikaraznovrsnostobrazovnihprofila.
Tabela22:UčenicisrednjeskoleuopštiniBudva,porazredimaipolu
‐početakskolske2012/2013.godine‐
Irazred IIrazred IIIrazred IVrazredUkupno
svega919 204 251 249 215
ucenice467 107 116 140 104
ucenici 452 97 135 109 111
Izvor:Monstat
Problemisakojimasesusrećeškola:SMŠ„DaniloKiš“nemaškolskodvorište,nisaluzafizičkovaspitanje.
4.1.5.VisokoobrazovanjeU Opštini postoji visoko obrazovanje „Akademija znanja“ doo Budva, odeljenje Pravnogakulteta iz Podgorice, Fakultet za biznis i turizam‐privatni fakultet, Fakultet za saobraćaj iomunikacije.FakultetzapomorstvoizKotoraodsjekzaupravljanjepreseljenjenaCetinje.fkTabela23:Studentipremaprebivalištuivrstiškole,2011/2012
Ukupno UniverzitetCrneGore
UniverzitetMediteran
UDG Ostalevisokoškolskeustanove
CG 2 1.760 1 8.072 1.392 1.0 54 1 .251Budva 563 405 49 9 100
Izvo :Monstat
U cilju podsticanja obrazovanja, Opština Budva svake godine iz budžetskih sredstavaopredjeljujenovčanasredstvazadodjelustipendijainovčanihnagradatalentovanimučenicimaistudentimaPremavažećemPravilniku,pravonastipendijumogudaostvare:
r
21
ethodnu godinuStudenti fakulteta i akademija umjetnosti koji su u toku školovanja prstudijazavršiliuredovnomrokusaprosječnomocjenomnajmanje8,00
StudentiIgodinestudijakojisunosiocidiplome»Luča«usrednjojškoli.Na imestipendija inagradaOpštinaBudva jeuperiodukojiobuhvata triposljednjestudijskegodineisplatila294stipendije.Zastudijsku2010/11.godinu,ukupnojeodobreno96stipendija,dokjeustudijskoj2012/13godiniodobrenoje57stipendija,svega40,6%manjeuodnosuna2010/11.god.
4.2.Formalnoobrazovanjestanovništva
PremapodacimaPopisaiz2011.godine,napodručjuopštineBudvaje92(0,5%)licastarijihod10godinakojisunepismeni,aštojedalekoispoddržavnogprosjeka.Uodnosuna2003.godinu,nepismenoststanovništvaOpštinejesmanjenasa1%naispod1%,štosvrstavaopštinuBudva,zajednosaopštinamaHerceg‐Novi,Kotor,Tivat,Nikšić,Cetinje,uopštinesanajmanjomstopomnepismenostiuCrnojGori.Kada se sadašnja nepismenost posmatra kroz polnu strukturu stanovništva starijeg od 10godina, u opštini Budva je veći procenat nepismenih osoba ženskog pola, nego nepismenihosobamuškog pola. Stopa nepismenih osoba ženskog pola iznosi 0,9%, a stopa nepismenihosobamuškogpola0,2%.Tabela24:Stanovništvostaro10ivišegodinapremapismenostiuBudvi,Popis2011
Ukupnostanovništvo
Starosti10ivišegodina
Nepismeni Stopanepismenih
CrnaGora
5 42.649 8 .149 1,5%
Budva 16.755 92 0,5%Izvor:Monstat
Tabela25:Stanovništvostaro10ivišegodinapremapismenostiipoluuBudvi,Popis2011
Pol
UkupnostanovništvoSt iarosti10vi šegodina
Nepismeni
Stopanepismenih
muško 265.859 1.559 0,6%CrnaGora žensko 2 76.790 6.590 2,4%
muško 7.941 16 0,2%Budva
žensko 8.814 76 0,9%
22
Izvor:Monstat
Naosnovupodatakaiz2011.godine,0,93%stanovnikaopštineBudvajebezškole;3,3%jesanepotpunomosnovnomškolomi12,6%onihsazavršenomosnovnomškolom,štoznačidajenapodručju opštine radno nekompetentno 16,83 % stanovništava starijeg od 15 godina. Upoređenju sa državnim prosjekom, gdje je na osnovu uporednih podataka utvrđeno da ima30,4% radno nekompetentnog stanovništva, u opštini Budva je samo donekle bolja situacija.StanovništvoopštineBudva sa srednjimobrazovanjem (57,6%) jepotencijalnakojempočivabudući ekonomski razvoj. Uz to stanovništvo sa višim i visokim obrazovanjem koje živi na
teritorijiopštineBudva(25,1%)jeveomavažanresurs,štoznačidajesvakičetvrtiBudvaninjevisokoobrazovan,akojidalekopremašujedržavniprosjek(17,2%).
Tabela26:Stanovništvostaro15ivišegodinapremanajvišezavršenojškoli,Popis2011
Osnovna
škola
Visoko
obrazov
anje
prema
starom
sistem
u
obrazov
anja
Visoko
obrazov
anje
prema
novom
sistem
u
obrazov
anja
Ukupno
Bez
odgovora
Bez
škole
Nepotpuna
osnovnaškola
Osnovnaškola
Srednjaškola
Višaškolaiprvi
stepen
fakulteta
Visoka
škola,
fakultet/
kd
ijPostdiplomske
magistarske
studije
Doktorat
Osnovne
akadem
ske
studije
Osnovne
primjenjene
Postdiplo
mske
specijalisti
Postdiplo
mske
CG 501.278
2.536
11.324
36.783
104.415
260.277
26.170 49.469 3.000 964 2.756 1.343
1.528 713
BD 15.665
77 145 520 1.972 9.032 1.379 2.151 141 34 111 32 35 36
Izvor:Monstat
4.3.Va t iobrazovanjedjecesaposebnimobrazovnimpotrebama
Polazeći od osnovne pretpostavke da je obrazovanje pravo svakog pojedinca, kao i odpretpostavke da je za svako dijete najprihvatljivije da raste i obrazuje se u svojoj prirodnojsredini, sa ostalom djecom, a ne izolovano od njih, Opština Budva čini napore na stvaranjuuslovakojiobezbjeđuju jednakudostupnostkvalitetnogobrazovanjazasvudjecu,alinaročitoonu djecu i mlade koji su zbog socijalne deprivacije, mentalnih sposobnosti, invaliditeta ili
spi anje
bolestimarginalizovani,diskriminisaniiliizolovani.
U tomsmislu,auskladusaodredbamaZakonaovaspitanju iobrazovanjudjecesaposebnimobrazovnim potrebama, Pravilnika o načinu, uslovima i postupku za usmjeravanje djece saposebnim obrazovnim potrebama izvršni organ Opština Budva je formirao je 2006. godineKomisiju za usmjeravanje djece sa posebnim potrebama, koja preporučuje najoptimalnijerješenjezavaspitanjeiobrazovanjedjetetasaposebnimobrazovnimpotrebama.Uperioduod2008. do 2011. godine, došlo je do povećanja zahtjeva za usmjeravanje djece sa posebnimobrazovnimpotrebamauopštiniBudva,sa4na17zahtjeva.
Uciljuvećepodrškedjeciiomladinisaposebnimobrazovnimpotrebamainjihovimroditeljima,auskladusaStrategijominkluzivnogobrazovanjauCrnojGori,potrebnojeosnovatiDnevnicentarzadjecuiomladinusasmetnjamaurazvoju,kojibislužiokaoservisilislužbarehabilitacijeipodrškezadjecusaumjerenimiteškimrazvojnimsmetnjamanalokalnomnivou,nabazidnevnogboravka.
5.ZDRAVSTVOISOCIJALNIRAD
5.1.Zdravstvo
Primarnoturističkicentar,Budvajedanasgradsaoko20.000stanovnika.Udijeluzdravstvene “
23
zaštite građanaposebnomjestopripadaJZUDomuzdravlja„Budva Budva.
Pored Odjeljenja za opštu praksu i Stomatologije, ustanovljene su i posebne specijalističkeslužbe: Pedijatrija, Ginekologija, Medicina rada, Interna medicina, Mikrobiologija, Biohemija,
Dijagnostika, Neuropsihijatrija, Epidemiologija i Ambulanta za hemodijalizu terminalnihoštećenjabubrega.Uciljuzadovoljenjazdravstvenihpotrebastanovništvaokolnihmjesta,usastavuDomazdravljafunkcionišu Ambulanta opšte medicine u Petrovcu „Doktor Vojislav Franičević”, AmbulantaopštemedicineuPržnomiAmbulantaopštemedicineuRafailovićima.Uspostavljenajeiveomafunkcionalnasaradnjasaregionalnimspecijalističkimzdravstvenimcentrima,uprvomredusaSpecijalnom bolnicom „Vaso Ćuković” u Risnu, Opštombolnicomu Kotoru, OpštombolnicomCetinje. Dva puta mjesečno u ovoj zdrastvenoj ustanovi zasijeda Ljekarska komisija, te jeregulisanoipitanjenekihvažnihadministrativnihaspekataliječenjagrađanaovogregiona.Dom zdravlja predstavlja i tehnološki kvalitetno prilagođen sistem pružanja zdravstvenihuslugakojiseperiodičnomožeodnositinaveomabrojnupopulacionugrupu.Upornoseradinausavršavanjutehnologijekojasekoristiuciljuzaštitezdravljagrađana.Službazamikrobiologijuje opremljena sa savremenim aparatima za izolaciju osnovnih mikrobioloških uzročnika nanivou primarne zdravstvene zaštite, takođe osim uobičajene dijagnostike, bakteriološkihuzroka,briseva,piokulture,parazitskeanalizekaoidiovirusološkihanaliza.Sanitarnipregledisu značajan dio rada tokom cijele godine a posebno u toku ljetnjih mjeseci. Biohemijsko‐hematološkalaboratorijaraspolažesasavremenimaparatima:automatskibrojačzakrvneslike‐DREWD3iautomatskibiohemijskianalajzer‐COBASINTEGRA400PLUS.Prije pet godina otvorena je Ambulanta za hemodijalizu, važan segment Doma zdravlja, sastručnim i obučenimosobljemkoje radi na aparatima INTEGRA –HOSPITALproizvedenimuItaliji.Ambulantasačetiriaparataradiusmjenama.CentralniobjekatDomazdravljasmještenjeusamomjezgruBudve.Površinaukupnogprostorakojim, zajedno sa ambulantnim i ostalim područnim zdravstvenim stanicama, raspolaže Domzdravlja, iznosi 4.500 m. JZU Dom zdravlja “Budva” pruža zdravstvene usluge za cca 25.000osiguranika.Ovajbrojstanovnikasevišenegodvostrukouvećavatokomturističkesezone.PopodacimaTurističkeorganizacijeBudvaza2010.godinunašuOpštinu jeposjetilocca560.000turista, pa kada ovaj broj saberemo sa brojem stanovnika i podijelimo na dvanaest mjeseci,dolazimo do cifre cca 60.000 stanovnikamjesečno Opštine Budva, pri tom ne računajući cca30%siveekonomije‐neprijavljenihturista,vlasnikavikendkućaistanovakojiboraveuBudviudanevikenda,državnihivjerskihpraznika,kaoiradnikakojiboraveiradetokomgrađevinskesezone.Imajućisveovouvidu,većdužinizgodinajeprisutnapotrebaotvaranjastacionarazagrađaneBudve u dijelu ginekološko‐akušerske i interno‐ kardiološke medicine. Ovaj vid sekundarnezdravstvene zaštite bi se mogao realizovati kroz oblik javno‐privatnog partnerstva, kao i uz
c k j vpomoć valorizacije “pla a starog Doma zdravlja” i stare Apoteke, o i su u vlasništ u DržaveCrneGoresapravomkorištenjaJZUDomzdravlja“Budva”.
udviPored državne službe zdravstvene zaštite u B postoji 16 ‐ 18 privatnih ordinacija(specijalističkihistomatoloških)ioko10apoteka.Premapodacima Instituta za javno zdravlje CrneGore, u opštiniBudva ima 83 zdravstvenihradni togasvega26suljekari.kaisaradnika,od
5.2.Socijalnazaštita
24
Opštinainaseljamorajuimatiustanovezasocijalnuidječijuzaštitu.ZasocijalnuzaštitubrineJavnaustanovaCentarzasocijalniradzaopštineKotor,TivatiBudva–SlužbaBudva.UCentruzasocijalniradBudve,moguseostvaritirazličitapravaizsocijalne,dječjeiporodičnezaštite.PravonasocijalnuidječijuzaštituimajudržavljaniCrneGore,saprebivalištem,odnosno
boraviš mna rit rijiCG,kao ilicako aposjedujuličnukar zastrance,izdatuuCG,kaoilicasastatusomraseljenihlica.Prateći jedan od strateških ciljeva u oblasti socijalne zaštite opština Budva radi naeinstitucionalizaciji usluga dječije i socijalne zaštite, kroz aktivnosti na otvaranju Dnevnihentarazaosobesateškoćamaurazvoju.
te te o j tu
dcTabela27:Brojukupnihosiguranikapokategorijamaosiguranja,2011.
Pezioneri Poljoprivrednici Ostali
nosiociosiguranja
Č ilanov nosiociosiguranja
čl anovi nosiociosiguranja
č ilanov
Ukupno 9 9.665 32 9.06 2 9.36 4 49 4 1.85 1.169Budva 2.522 56 16 9 69 8
Izvor:StatističkigodišnjakCrneGore,Monstat
Tabela28:Dječijidodaci2009. 2006. 2007. 2008. 2009. 2010. 2011.2012.
Brojnosilacaprava
77 74 68 72 77 7684
Brojdjece 128 123 107 112 118 114126Izvor:StatističkigodišnjakCrneGore,Monstat
Pružanjenovčanepomoćilicimaiporodicamakojasuusljedteškematerijalnesituacijeustanjusocijalnepotrebeseobezbjeđujepružanjemjednokratneistalnenovčanepomoći.Ostvarivanjeovihprava je regulisanoPravilnikomobližimuslovimazaostvarivanjepravana jednokratnunovčanupomoćinovčanupomoć,iz2007.godine.odaci koji se odnose na odobrene jednokratne novčane pomoći za za 2009. 2010. i 2011.odinu,akojesufinansiraneizbudžetaOpštineBudva,prikazanisuuTabeli3,uAnnexu.PgIzoblastisocijalnezaštiteidentifikovanisuslijedećiproblemi:n a i ‐ epostojanjeadekvatnogprostora z staralica,kakozajedničkihprostorija,tako površinazarekreaciju(uređenihpješačkihstazabezarhitektonskihprepreka,stazazaboćanje…);‐ neophodno je obezbjedite Dom i stanove za stara lica, koji bi bili locirani disperzno ustambenimzonama,ublizinilokalnihcentarainapovršinamamješovitenamjene.
6. DRUŠTVENEDJELATNOSTI
6.1.Kulturno‐istorijskonasljeđeikulturnisadržaji
Budva je stara 2,500 godina, i smatra se jednim od najstarijih naselja na Jadranu. Kulturnabaština opštineBudva predstavlja značajan potencijal turističke ponude koji do sada nije biodovoljno iskorišćen. Područje Budve, među crnogorskim opštinama, jedno od najbogatijihnepokretnim kulturnim dobrima. Područje Budve je najbogatije sakralnim objektima ispomenicima kulture koje, pored Starog grada Budve i Sv. Stefana, sačinjava oko dvadesetmanastira i crkava sa izuzetnom riznicom srednjovjekovnog fresko‐slikarstva. Na ovompodručjusuzastupljeneistareruralneaglomeracije,grobljanskecrkveidrugispomenici.
25
NateritorijiopštineBudvaevidentiranisukodUpravezazaštitukulturnihdobaraCrneGoreip osljedeći lokaliteti u podmorju: Luka Budva (amforište), Slovenska laža (brodol m‐ostaci
srednjovjekovnogbroda),Katič(amforište)iPetrovac(brodolom‐iznepoznatogperioda).Takođe, po odredbama Zakona o zaštiti spomenika kulture i Odluke o zaštiti sela u opštiniBudva,podzaštitukaospomenicikulturestavljenasusljedećasela:Bečići,Podbabac,Dapkovići,Kuljače, Podličak, Čelobrdo, Đenaši, Vrba, Tudorovići, Blizikuće, Drobnići, Reževići, Krstac,Gornji iDonjiKatuč,Žukovica,Novoselje,Kaluđerac,Popovići,Đurovići,Podostrog,Markovići,
ži DStanišići, Ma ći, Lapčići, Brda, Boreti, prijevor, Seoca, Ivanovići, Rafailovići, ivanovići iVrijesno.Stari grad Budva, kao jedinstvena arhitektonsko‐urbanistička cjelina, predstavljanajreprezentativniji dio kulturnog nasljeđa na teritoriji opštine Budva. Stari grad BudvaosnovalisuIliriu4‐5.vijekuprijenoveere.Današnjigabaritiizgledbedemapotičeizsrednjegvijekaanajvećiuticajnanjega su imaliMlečani tokomsvojeviševjekovnevladavine.Gradskatvrđava, današnja citadela, kao dio fortifikacionog sistema, takođe potiče iz srednjeg vijeka.Podignutajenaantičkimtemeljima,avremenomjedogradnjomizmijenjennjenprvobitnioblik.UokviruStaroggradaBudvapostoječetiricrkve,ito:SantaMarijainPuntaiz9.vijeka;sv.SaveOsvećenogiz12.vijeka;sv.IvanaKrstiteljaiz7.vijeka;isv.Trojiceiz19.vijeka.Crkvasv.Nikole
dnalazisenaistoimenomostrvuispredBudve,azaovucrkvuseneznavrijemegra nje,stimdajeizvjesnodajepostojalau16.vijeku.Od ostalih objekata sakralne arhitekture u neposrednoj blizini Budve nalaze se: manastirPodostrog, sa crkvom Uspenja Bogorodice iz 15. vijeka; manastir Stanjevići, sa crkvom sv.Trojice iz 18. vijeka, i manastir Podlastva iz 15. vijeka, sa crkvom posvećenoj rođenjuBogorodice.MeđufortifikacijamabudvanskogpodručjaznačajnisusrednjovjekovnoutvrđenjeĐurđevaciz15.vijeka(iznadBudve,ubliziniselaPobori),kaoiKosmačiz19.vijeka(naspramselaBrajići).Sveti Stefan, grad na stjenovitom poluostrvu, nekad centar Paštrovića, danas predstavljaeksluzivnoturističkonaselje.Prviputsekaoutvrđenjepominjesredinom15.vijeka.Naseljesevremenom uvećavalo i postajalo gradić, trgovački i politički centar Paštrovića. Na SvetomStefanu se nalaze četri crkve: crkva sv. Stefana Prvomučenika(XV vijek), crkva posvećenaRođenjuBogorodice‐XVIvijek(crkvasv.AleksandarNevski),crkvasv.Preobraženja(XVIIvijek)icrkvaposvećenaPrenosumoštijusv.Stefana(XIXvijek).UneposrednojbliziniSvetogStefananalazese:manastirPraskavicasadvijecrkveodkojih jejedna posvećena sv.Nikoli(iz XV vijeka), a druga sv. Trojici i manastri Duljevo sa crkvomposvećenomsv.Stefanu.Petrovacsaokolinomtakođeimaznačajnukulturnubaštinu.Nastaojeurimskodoba,izkogasusačuvanadvakasnoantičkarimskamozaikaiz4.vijekaunaseljuMirište.U16.vijekuMlečanisu
m ou Petrovcu sagradili tvrđavu Kastio. Naselje se počelo formirati kraje 18. i p četkom 19.vijeka,idanaspredstavljaatraktivnoturističkomjesto.U neposrednoj blizini Petrovca nalaze se: crkva sv. Nedjelje (na vrhu kamenite hridi ispredPetrovca) i crkva sv.Tome (u selu Žukovici iznadPetrovca),manastirReževići sadvije crkveposvećene Uspenju Bogorodice iz 13. veka i Sv. Trojice iz 18. vijeka (na mjestu stare crkveposvećenesv.Stefanu),manastirGradišteiz13.vijeka,satricrkveposvećenesv.Nikoli(glavna),sv.SaviiUspenjuBogorodice(vanmanastirskogkompleksa).
UTabeli4,uAnnexu3,prikazanisuregistrovanispomenicikulturenaprostoruopštineBudvakojisusaposebnimrežimomzaštite.
26
6.1.1.KljučniproblemikultureKultura je jedan od činilaca turističke privrede i to onog dijela koji počiva na kulturnimvrijednostima ili dobrima kao motivima turističkih putovanja.Kulturni potencijali opštine suveliki, ali su zbog nedostataka planiranja i nedostaci u oblasti menadžmenta i marketinškeobradeveliki.Brojni elementi kulture opštine Budva, kao što su materijalna i duhovna kultura, institucije,manifestacije,značajansupotencijalzarazvojkulturno‐turističkeprivrede.Ipak,opštinaBudvajoš uvjek nema dovoljno razvijen kulturni turizam, jer resursi kulture nisu pretvoreni uosmišljenekulturno‐turističkeproizvode,ijošuvjekčinesamopotencijalenakojimajemoguće
trazvijati. Nedostaju dobre inicijative i projekti kulturnog urizma, uz kvalitetan marketing isinergijusvihrelevantnihaktera.Materijalno inematerijalnonaslijeđe različitih istorijskih epoha,etničkih ivjerskihzajednica,predstavljajuznačajnuprednostupogledurazvojakulturnogturizmaBudve.Međutim,jedanodključnih problema kulturnog naslijeđa, predstavlja degradacija određenih kulturno‐istorijskihobjekata,tejestoganužnosprovođenjemjerazaštite.Problempredstavlja inedostatak putokaza, informativnihtabli(pojedinakulturnadobranisuni označena) i često nejasnom signalizacijom. Mnogi lokaliteti su slabo infrastrukturnoopremljeni,pojedinizapušteni,što ih istečininepristupačnimzaposjetioce.Nedostajupratećisadržajikojimase“oživljavaju”kulturnadobra.Zanemarenmarketingu institucijamakultureprouzrokujenedostatakatraktivnihvišejezičnihbrošura, zanimljivih i originalnih suvenira i bolje korišćenje interneta za promociju i prodajuprograma‐proizvodainstitucija.
6.1.2.NarušavanjeidegradacijaStaroggradaiostalihzaštićenihspomenikaPored kvalitetnije valorizacije nepokretnih kulturnih dobra na teritoriji opštine Budva, treba
a iposvetiti veću pažnju zaštiti istih od propadanja i devastacije, kao i signaliz cij , koja bipodrazumijevalaioznakedajedobrozakonomzaštićeno.Neodgovarajući tretman kulturnih dobara i njihova devastacija može dovesti do gubljenjastatusa kulturnog dobra, što bi nanijelo trajnu štetu ugledu našeg grada i njegovoj kulturnojponudi.NateritorijiopštineBudva,postojijedanbrojkulturno‐istorijskihspomenikakojisenenalazenaspiskukulturnihdobara,alisvojimznačajemtozaslužuju.UStaromgradu,napotezuizmeđu Citadele i crkve Sv. Ivana nalaze se ostaci trobrodne ranohrišćanske bazilike, čije sevrijeme nastanka vezuje za kraj V i početak VI vijeka. Prilikom istraživanja na podu bazilikeotkriven je mozaik koji se čuva u prostorijama JU Muzeji i galerije Budve. Sprovođenjemsistematskog istraživanjana samomobjektu, kao i konzervatorsko‐restauratorskihpostupakanamozaiku i njegovim smještanjem in situBudva značajno bi se unaprijedila svoju kulturnuponudu.Starigrad,kaourbanacjelina,Zakonomjezaštićeno,štopodrazumijevaposebantretmankako
i v
27
enterijera, tako i eksterijera, i tone samounutargradskihzidinaveć iunj ho ojneposrednoblizini,kojajedefinisanakaokontaktzona.Međutim, danas je to primjer narušenog kulturnog dobra. Naime, došlo je do prekrajanjastambenog prostora, odnosno izvršene su arhitektonske intervencije koje nisu u duhuprimorske arhitekture. Naime, posljednjih godina svjedoci smo određenih intervencija nabedemima,kaoiobjektimaunutargrada,neprimjerenihineuniformnihreklamakojezauzimajuprostor uskih, tipično mediteranskih uličica i trgova, zamjene karakteristične drvenarije saškurama PVC ili eloksiranom bravarijom, terasa koje su prekrivenih raznim suncobranima itendamakakounutar, tako i izvangradaodkojihsenevidezidine, štoutičenaambijentalne
vrijednostiovogkulturnogdobra.Takođe,urušen je integritetkulturnogdobraobziromda jemanjenjem stanovništva i mijenjanjem funkcije grada u primarnom ugostiteljstvu, ugroženasnjegovaurbanafunkcija.U skladu snavedenim,neophodno jedonošenjeplanskogdokumentakakobi se zaštitio Starigradoddaljedevastacije i povratio izgledmediteranskoggrada.Takođe, određenimmjeramatrebalobipodsticatiotvaranjegalerija,umjetničkihradionica,zanatskihradnji(naročitostarihzanata),suvenirnicasaautohtonimproizvodima,kakobibudvanskiStarigradodimidžašopingi kafić centra, poprimio izgled kulturnog centra,što s obzirom na kulturno‐istorijski značajzavrijeđuje.UStaromgradusenalazezgradeMuzeja,Modernegalerije,kaoirodnakućaStefanaM.Ljubiše,učijemprizemljujesmještenLjubišinspomendom,anaostalatrisprataArhivskiodsjekBudva,ičuvarisukulturnogznamenjaStaroggrada.U okviru zaštite posebnu pažnju treba posvetitimanastirskim i drugim sakralnim objektima,prije svega zaštićenim objektima i zonama, kao što su Staro jezgro‐Petrovačka riva , utvrda
bLastva, arheološko nalazište Mirište u Petrovcu , Stari mlin na o ali u Reževićima, i mlin zamaslineuStaromgraduuBudvi.Danas je Petrovac, uprkos, istorijskim, kulturnim, estetskim, arhitektonskim, devastiran
p stamizgradnjomstambeno‐poslovnihkom leksai benihzgrada,akojinarušavajuidentitetiduhmjesta.Značaj kontinuiteta i duga tradicija urbane kulture mediteranskog podneblja treba da budeočuvana na ovompodručju i “prenesena“ kroz buduće planove. Planskim dokumentom trebaposebnu pažnju posvetiti očuvanju ambijentalnih karakteristika priobalnog niza objekata injihovog neposrednog zaleđa između ulice II i ulice Nika Anđusa. Ovaj segment planskogobuhvatazaslužujeposebnupažnju i smjernicekojimabi segarantovalausklađenostbudućihintervencijauprostorusaopšteprihvaćenimnačelimaprimjeneautohtonihmaterijalainačelaoblikovanja.
6.1.3.InstitucijekultureSOBudvaje23.avgustadonijelaOdlukuoosnivanjuJUMuzejiigalerijeBudvaiOdlukuo
). osnivanjunarodnebibliotekaJUBibliotekaBudve(„SlužbenilistCG–opštinskipropisi“25/13
Uokvirutekućeproblematikekojaobuhvataoblastkultureikulturnadobra,bitnojenaglasitinepostojanjescenskogprostorazaizvođenjepripredbi,manifestacija,predstavakojeorganizujeJU„Gradteatar“Budva,kaoinepostojanjeadekvatnetribinezagledaoce.
Kao problem treba istaći i proizvodnju umjetničkih programa u kontekstu razvijanja fiksnogscenskogprostora,poredpostojanjascenanaotvorenom(improvizovanih)ucijelojOpštini,s
k e o aobziromna značaj ojiostvaruj ukreiranju imidžaBudve, izmeđuostal gkaograd teatra ikulturnihzbivanja.Poseban problem predstavlja i nepostojanje adekvatnog prostora za biblioteku u Budvi.BibliotečkadjelatnostuBudviimatradicijuduguvišeod150godina.Bibliotekadanasraspolažefondomod preko 80.000 bibliotečkih jedinica, što je čini jednomod najbogatijih biblioteka uCrnojGori.UsastavBibliotekeulaziipodručnoodjeljenjeuPetrovcukojejesmještenouzgradi
28
Spomendoma»Crvenakomuna«. Godine2010.,nakoniseljenaizzgrade»Zeta filma«,GrdskabibliotekajesmještenauzgradiAkademijeznanja.Takođe, u smislu upotpunjavanja i unaprjeđenja uloge JUMuzeji i galerije Budve u društvu,neophodno je obezbijediti tehničke i naučne preduslove kako bi se postigli očekivani
muzeološki standardi.Tusemislinaadekvatanprostorza smještaj, čuvanje i stručnuobradudeponovanih muzejskih predmeta, kao i osavremenjivanje i po muzeološkim standardimaopremanje izlagačkog prostora (vitrine, postamenti i dr.). Takođe, s obzirom na brojneizloženogarheološkogmaterijala(utokujestručnaobrada)iskučenogizlagačkogprostorazaistorijsko‐etnografsku zbirku, valjalo bi prići rješavanju prostornog problema. Pritom je ,potrebnonaglasitidaarhivskoodeljenjeuBudvikojejeusastavuDržavnogarhivaCrneGore,posjeduje 321 DM(dužni metar) građe koja se odnosi na ovaj grad, a prilikom posljednjevalorizacije8njihovihfondovadobilojestatuskulturnogdobra.
6.2.Sport,fizičkakulturairekreacijadjece,omladineiodraslih
Budvanskopodručje,zahvaljujućiizuzetnimprirodnimvrijednostimaobaleimora,pružavelikemogućnosti za odvijanje sportskih aktivnosti, koje predstavljaju sastavni dio društvene iprostornematrice.Sportskiobjekti senalazekakousklopunaselja tako iuokviru turističkihkompleksa, gdje uglavnom predstavljaju prateće sadržaje. Među njima se mogu izdvojiti:otvorenibazenisamorskomvodomuBudvi,boćarskiterenuBudviistadionzafudbalnaplažiuBečićima,Budvi,Petrovcu,inaJazu.JavnapreduzećauoblastisportairekreaciječijijeosnivačOpština Budva su: JP „Mediteranski sportski centar“ (sa sportskom dvoranom koja jenamijenjena za sve sportove na parketu i može da primi 1.600 gledalaca) i JP „Sportsko‐rekreativnicentar“(vaterpolobazensasvimpratećimsadržajimaikapacitetomzaprijemoko1000 gledalaca). Shodno Zakonu o unaprijeenju poslovnog ambijenta i Zakona o privrednimruštvima izvršena je reorganizacija navedenih javnih preduzeća u deoničarska društva sadograničenomodgovornošću.NateritorijiopštineBudvapostoje idrugiznačajnipotencijalizarazvojspotra i rekreacije,uzprivlačenje javnih i privatnih ulaganja u otvorene i zatvorene sportske sadržaje. Naime,odplaniraninih sportsko‐rekreativnih sadržaja, na području Prijevora se predviđa izgradnja golfterenaiakva‐parka,anapodručjuselaMažićiwellnescentar.NaosnovubrojastanovnikaBudvajepobrojuregistrovanihklubovanajsportskijigradnesamouCrnojGoriveć iuširemregionu.NaosnovuevidencijedobijeneodUpravezamlade isportCrneGore,nateritorijiopštineBudvaegzistira88sportskihklubovaraznihsportskihdisciplina.NaosnovuevidencijeoukupnombrojuregistrovanihklubovauCrnojGorimožemozaključiti,da na teritoriji naše opštine svoje spo j k
grtske aktivnosti realizu e 1/5 sportskih lubova od
ukupno brojaregistrovanihsportskihklubovauCrnojGori.Osnovni problemi sporta u Budvi: Nepostojanje dovoljnog broja otvorenih i zatvorenihbazena za vaterpolo, plivanje i druge sportove u vodi; nepostojanje uređene trim staze,;zapuštenostineodržavanjestadionaiotvorenihpoligonazamalesportove.Situacijajesličnaiuprigradskimnaseljima,gdjejepotrebnosaniratipojedinasportskaigrališta.Sportskadvoranaiotvorenistadioninemajurampezakorisnikeinvalidskihkolica.Novesportsko‐rekreativnepovršinepotrebnojeizgraditiunaseljuPotkošljunu,Rozino,kaoiuzgradnjustambenihzona.Sveosnovneisrednješkoletrebadaraspolažusportskimobjektima,kako bi privukli omladinu da se bavi sportskim aktivnostima i da bi poboljšali zdravstvenostanje djece i mladih.Stambene zone moraju uključivati dječija i sportska igrališta zasvakodnevne potrebe rekreacije stanovništva. Pri tome potrebno je voditi računa da dječijaigralištabudulocirananeposrednouzzgradeukojimadjecaborave.
29
6.3Glavne kulturne i sportske manifestacije koje su se dogodile poslednjih godina uBudvi
BrojnostponudemanifestacionihdešavanjauBudvičiniznačajanturističkipotencijal.Pojedinekulturne i sportske manifestacije integrisane su u turističku ponudu, i organizuju za širupubliku.BrojnostponudemanifestacionihdešavanjauBudvičiniznačajanturističkipotencijal.Pojedinekulturne i sportske manifestacije integrisane su u turističku ponudu, i organizuju za širupubliku.Kulturne i sportske manifestacije u opštini Budva, a koje umnogome doprinosestvaranju imidža Budve kao „ turističke metropole“ su : Festival „Grad Teatar“( a koji seodigravauBudvi,ukontinuitetu,tokom27godinaizakojislobodnomožemorećidaulaziuparnajboljih smotri kulture koje se dešavaju u regionu), „Novogodišnji koncert ozbiljnemuzike“,„Budvansko ljeto“, „Međunarodni prvomajski karneval“, „Rođendan TOB‐a“, „Petrovačka noć“,„Daniširuna“,„DočekNovegodine“naotvorenomidr.
7. EKONOMSKOPROIZVODNISISTEMOpštinaBudvasemožesmatrati jedinicom lokalnesamoupravesa iznadprosjecnim,odnosnonajvećim,nivoomrazvijenosti(362.40%)uodnosunaprosjekuCrnojGori,naosnovuindeksarazvijenostizaCrnuGoru2010‐2014.god.BudućnostBudve,podrazumjevaodrživuprivredu,uoblastiturizma,poljoprivrede,pomorstva,trgovine, građevinarstva, servisa, saobraćaja, usluga. U Budvi su razvijeni: turizam iugostiteljstvo, malo i srednje preduzetništvo, a manji proizvodni kapaciteti su uglavnomsmješteniuservisnimimješovitimzonama.Budvaje,posebnouposlovnomsvijetu,prepoznatakaogradsajamskihmanifestacija.Godišnjesena Jadranskomsajmuorganzuje15 izložbikojeokupljajuvelikibrojposlovnihljudi izoblastiturizma,građevinarstva,prehrambeneindustrije,industrijenamještaja,poslovnihusluga.JadranskisajamjepunopravničlanGlobalneAsocijacijesajamske Industrije UFI, sa sjedištemu Prizu.Član je i Asocijacije sajmova centralne Evrope iosnivačEASE(AsocijacijesajmovajugoistočneEvrope). Sadrugestrane,polazećiodznačaja iuloge koju Jadranski sajam ima u promovisanju poslovnog ambijenta Opštine, neophodno jepreduzeti aktivnosti na izgradnji savremenog multifunkcionalno centra, s obzirom da su,postojeća lokacija i stanje Jadranskog sajma, neadekvatni. Razvoj privatnog preduzetništva imalih preduzeća ima sve veću ulogu u privrednom razvoj Budve, posebno u domenuzapošljavanja,rastadruštvenogproizvodaikorišćenjarazvojnihpotencijalaprostora.Međutim,nivo razvijenosti privatnog preduzetništva je još uvijek znatno ispod realnih mogućnosti ipotrebastanovništvaiprivrede.Vodećiznačajuformiranjudruštvenogproizvodainarodnogdohotkanaplanskompodručjuudosadašnjem periodu imao je privatni sektor privređivanja i preduzetništvo (radnje ipreduzeća/privredna društva).Značaj nastanka novih privatnih preduzeća je u stvaranjuefikasne privredne strukture, koja treba da obezbijedi uslove za normalno poslovanje. Sastanovištaprostornogplaniranja,značajovogprocesajevišeznačan–odpovećanjaefikasnostikorišæenja svih resursa, uvođenja mješovitih namjena, promjena u lokacionim zahtjevima,prostornojorganizaciji (inanivoukompleksa),douticajana regionalnustrukturuekonomije,
30
promjene obima i strukture zaposlenosti,rast potreba za kadrom specifičnih znanja (npr.menadžerskim,komercijalnim,marketinškim,informatičkimidr.)itd.Premapodacimaiz2011.godine,uBudvipostoji6.964pravnihsubjekata,kojisuorganizovanikaoutabelikojaslijedi:
Tabe jekata, la29:Strukturaregistrovanihpravnihsub P 2011.opisOb ijalikorganizac Ukupno
Društvosao ošću‐DOOgraničenomodgovorn 924
Ostalioblici 109Društvenopreduzeće 4
Jednočlano ruštvoakcionarskod 1Javnopreduzeće 4
Stambenazadruga 1
Koma štvonditnodru 2
Akcionarskodruštvo 19Ustanova 45
Dru ijaštvenaorganizac 3
Ortačkodruštvo 29Jednočla ičenomnodruštvosaogran
odgovornošću1.975
Udruženjegrađana 7
Omladinska,stude učeničkazadrugantskai 3Banka 1
Pred niciuzet 3.666
NVO 171Ukupno 6.964
Izvor:Monstat
7.1. rija
Opština Budva nije važnije područje za industriju Crne Gore. Jedan od osnovnih ograničenja,definisanih Prostornim planom Crne Gore jeste da čitava zona mora da bude zatvorena zaindustrijske funkcije. Tačnije ,treba zabraniti lociranje kamenoloma i deponija otpada naobroncima planina i drugim eksponiranim mjestima. Proizvodnja hleba i peciva, acetilena i
je.Mali proizvodni pogoni i servisi, stovarišta i trgovined
Indust
kiseonika su jedini pogoni koji postonalazese,uglavnom,upolju,ubliziniJa ranskemagistraleiServisnojzoniJaza.Eksploatacijamineralnihsirovina
na su nalazišta korisnih minerala: kamen (lokalitet Brajići),Na području opštine registrovabentonita,mangana,ciglarskezemlje,rožnacaikvarcnihpjeskovaibiolita(uBuljarici).Tehničko‐građevinskimaterijalOvamineralnasirovinauCrnojGoripraktično imaneograničenpotencijal,dok jeproizvodnjatehničko‐građevinskogkamenajošuvjekskromnihrazmjeraivršiseu13kamenoloma,odčega
lnase7aktivnihkamenolomanalaziuPrimorju.UležištuBrajićikodBudvedolomitisuminerasirovina,asvadrugaležištaizgrađenasuodkrečnjaka.Bentonit Najznačajnije koncentracije bentonita otkrivene su u primorskom dijelu Crne Gore iznadPetrovcanamoru,doksunedovoljnoistraženepojavekonstatovaneuBrajićimaiznadBudveiuokoliniBara.
31
7.2.Energetskipotencijal
Ministarstvo za zaštitu životne sredine, kopna i mora Republike Italije uradilo je studiju„Procjena potencijala obnovljivih izvora energije” u kojoj je zaključeno da Crna Gora ima
značajan potencijal za korišćenje energije vjetra na pojedinim djelovima svoje teritorije.Kao značajni energetski potencijal naglašava se potencijal vjetra u području brda u zaleđuPetrovca(ovopodručjesenalaziubliziniglavnihsaobraćajnicaimrežeod220kV)Poredolakšica,zaizgradnjuobjekatasapredvidjenimsolarnimkolektorima,kojesuugradjeneu Odluku o naknadi za komunalno opremanje gradevinskog zemljišta sl list Opštine Budva18/2011 potrebno je planirati primjene mera energetske efikasnosti kroz projektezamjene svjetiljki na uličnoj rasvjeti, ugradnju solarnih kolektora na objektoma u vlasništvu
i zOpštine ili Javnih preduzeća , zamjenu spljn h vrata i pro ora koja su loš termoizolator,popravkefasadaikrovova,usmisluboljetermoizolacije,naistim....Takođe, potrebno je razmišljati i aktivnosti usmjeravati na zamjeni postojećeg grijanjageotermalnimgrijanjem,naodređenim lokacijama i terenimana kojima jemoguće sprovestidatumetodu.
7.3.Usluge
Utradicionalnimgradskimnaseljima,kaoštosuBudvaiPetrovac,razvojuslužnihdjelatnostisečesto odražava po inerciji prateći porast stalnih stanovnika i turista, i može se ocjeniti kaozadovoljavajuće.Međutim, u središnjem dijelu Opštine, prije svega u zaleđu, ne postoje javnisadržaji,kakozapotrebestalnihstanovnikatakoiturista.
7.3.1.TrgovinaOsim postojećih trgovinskih centara i objekata u Budvi, Petrovcu, na cjeloj teritoriji Opštine
uočen je nedostatak istih, stoga je potrebno ravnomjernije rasporediti trgovinske centreodgovarajuće veličine, i na drugim lokacijama na kojima postoji potreba, i to: u Bečićima,SvetomStefan,Buljarici,određenimseoskimpodručjima, itd., izradomplanskedokumentacije,biznis stimulacijama i/ili useljenjem državnih i lokalnih organa ili službi npr. u predmetnojoblasti.
7.3.2. ZanatstvoimalaprivredaNajvišeproblemauvezisazanatstvomimalomprivredommanifestujeseutzv.špicusezone.Nateritoriji opštine Budva, a prije svega u gradu, postoji potreba za razvoj ovog sektora, zaizgradnjom novih zanatskih centara, i za oživljavanje tradicionalnih zanata u starom jezgrugrada.
7.4.Stambeno‐komunalnaoblast
Ovajsektorjeodvelikogznačaja,sobziromdaseadekvatnomizgradnjomidobrimodržavanjemkomunalnih sistema u stambenim naseljima direktno doprinosi kvalitetu životne sredine iturističkeponude.
Sadrugestrane,prisutnajeprekomjernaizgrađenostindividualnihstambenihobjekata,aprijesvega vikend stanova, u odnosu na druge sadržaje, posebno u samom gradskom tkivu, inajatrativnijim lokacijama ispod Jadranskemagistrale.Na intezivnu izgradnjustanovanaročitosu uticale prostorne, urbanističke i komunalne povoljnosti. Premapopisu iz 2011. godine, nateritoriji opštine Budva popisano je 23.805 stanova.Takođe, prema rezultatima popisa iz2011.god., u Budvi je zabilježen najveći porast gradnje između dva poslednja popisa i iznosi82,9%..PorastbrojastanovauBudviznatnonadmašujeporastbrojadomaćinstava(poPopisuiz2011.godineopštinaBudvaima6.982domaćinstava).
32
Razvoj pojedinih turističkih zona na teritoriji opštine Budva,uz neophodan nivo standardastanovništva,povećanjebroja stanovnika ibrojadomaćinstavauproteklomperiodu,doveo jedo povećanja broja stanova, naročito u centralnom i središnjem dijelu Budve. Već duži nizgodinanaprostoruBudvedominira jedanoblik izgradnje,koji jenastaospontano, zajednosa
d “ o ć i o „tzv. „ omaćom radin š u u turizmu. Na me, gotov da nema čistih“ stambenih naselja uturizmu,usmislunjihovestambenefunkcije.Riječ je, prije svega o novoizgrađenim objektima koji imaju više funkcija: stambenu (uosnovnom značenju), turističku (smještajni kapaciteti domaćinstva), zanatsko‐uslužnu(izgradnjaposlovnih,javnihiprivrednihobjekata)iobjektikomunalneinfrastrukture.Skokoviti porast značaja grada kao turističkog središta, praćen je njegovim brzim fizičkimširenjem.Gustoizgrađenapovršinagradanesamodajeznatnovećaprije20godina,većjetoijedannovitipfizičkestrukture.GustoizgrađenapovršinaBudveumnogostručilajekakosvojupovršinu, tako i smještajnekapacitete ibrojgostiju,doksusedjelatnosti, takođepromijenile.Brojstanovaznatnojeporastaoinadrugimlokalitetimauokviruopštine.Čestovelikirastnebiva i stvarni razvoj Budve, već se na određenim lokalitetima može okarakterisati kaonekontrolisani.Doprijenekolikogodina,bilajeprisutnaineregulisanaindividualnastambena
izgradnja,gdjenijepoštovanaurbanističkaregulacija,itonaročitonaloakcijama usredišnjemicentralnomdijeluBudveiBečići.Iz razloga što je ovako veliki broj objekata opterećivao postojeće komunalne sisteme u timnaseljima,utokunekolikoposlednjihgodinaOpštinaBudvajeuložilavelikafinansijskasredstvauizgradnjuvodovoda,kanalizacionihsistemaielektro‐instalacije.Jedanbrojobjekataovevrsteje evidentiran kroz usvojene planove detaljne razrade, a drugi broj istih će biti regulisanusvajanjemZakonaolegalizacijineformalnihobjekata.Kao posljedica dejstva većeg broja činilaca, plansko‐urbanistička i pejzažna zapuštenost idevastiranostživotnesredinejevelika.Velikimdijelom,ovojeposljedicaupravotzv.neplanske(divlje,nekontrolisane,nelegalneitd.)izgradnjeuproteklomperiodu.Pojedinastambenanaseljasu devastirana uništavanjem zelenih površina i „prisvajanje“ javnog prostora nezakonitimograđivanjem od strane stanara iz prizemlja ili vlasnika ugostiteljskih objekata; nerijetki suprimjeridasejavneizelenepovršineunišavajudeponovanjemotpada.Evidentno jedarješavanjeovogpitanjanijemogućnobezrigoroznijeprostorno‐urbanističke iekološke(envajronmentalne)politike.Polazećiodnaprednavedenog,Sekretarijatzagradskuinfrastrukturuikaoresornoodeljenjeuopštini Bu b a ip e g komunalno
dva preduzelo je rojne aktivnosti na izr di i pr r mi prijedlo a propisa iz‐stambeneoblasti:A) intenzivno se radi na implementaciji Zakona o stanovanju i održavanju
stambenih zgrada (Sl.list CG, br.4/2011). Ovaj zakon integriše niz odredbi izoblastikulturestanovanajakaoiposebandiokojiseticesocijalnogstanovanjauskladusapreporukamaEU.
B) Naistutemu,utokusuaktivnostinaobilježavanjunazivaulicaibrojevazgradakaoikonstituisanjemskupštinastanar.UpripremizaSkupštinskuprocedurujeiodlukaouređenjufasadanateritorijiopstineBudva.
C) Radi se naNacrtu izmjena i dopunaOdluke o komunalnom redu a sve u ciljupodizanjakvalitetastanovanja.ProjekatZelenigradskikvartjeuzavršnojfazi ipredstavljačeprviovakavscenariouokruzenju.
33
7.5.AnalizabrojaistruktureposlovnihsubjekatauopštiniBudva
BrojposlovnihsubjekatauopštiniBudvauIIkvartalu2012.god.jeiznosio2.590,štopredstavljaporastod8,73%uodnosunaIkvartal2012.god.iporastod12,9%uodnosuna2011.god.
Tabela30:UkupanbrojprivrednihsubjekatauopštiniBudva
2009. 2010. 2011.2012.2012.IkvartalIIkvartal
Budva 2.096 2.058 2.2942.3822.590CrnaGora 20.294 19.398 21.12721.31523.788
Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat,AnalizabrojaistruktureposlovnihsubjekatauCrnojGori
7.5.1.StrukturaposlovnihsubjekatauopštiniBudvaBroj poslovnih subjekata u Crnoj Gori u drugom kvartalu 2012.god. je iznosio 23.788,[topredstavljaporastod11,6%uodnosunaprvikvartal2012.god.,iporastod12,6%uodnosuna broj poslovnih subjekata na kraju 2011.godine. Pritom, najveći broj poslovnih subjekta uCrnoj Gori, u drugom kvartalu 2012.godine je zabilježen u Podgorici i iznosi 8.029, dok jenajmanjeuSavniku,19poslovnihsubjekata.
7.5.2.PreduzećapoklasiipoveličiniBrojmalihpreduzećapovećaoseuprvomkvartalu2012.godini,inaneštojevišemnivounego2009.godine,zasvega23,80%,dok jeblagipadzabilježenuklasivelikihsrednjihpreduzeća,naimesmanjenjeod3preduzećauodnosuna2009.godinu.Nasuprottome,rastsadvanapetelikihpreduzećauBudvi,uIkvartalu2012.god.predstavljaporastod1,5putaštojeujednoiajvećiprocentualniporastmeđuvelikimpreduzećima.vn
Tabela31:PodjelaposlovnihsubjekatapoklasiipoveličiniMALA SREDNJA VELIKA
2009. 2010. 2011.2012Ikvart
2009. 2010. 2011.2012.Ikvart
2009. 2010. 2011.+2012.Ikvart
2.076 2.042 2.2752.570 18 14 1415 2 4 55
Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat,AnalizabrojaistruktureposlovnihsubjekatauCrnojGori
34
Tabela32:Podjelaposlovnihsubjekataposektorima(2009‐2012.god./drugikvartal/)
Budva 2009 od..g 2010 od..g 2011.god.2012.god.IIkvartal
Poljoprivreda,šumarstvoiribarstvo 4 4 812Vađenjerudaikamena 4 3 11P rerađivačkaindustrija 2 2 9099
Snadbije mva energijonjeelektričnom 85 84 11Snadbijevanjevodom 1 1 11
Građevinarstvo 275 268 326371Trgo vkavin praanavelikoinamalo,po
motornihvozilaimotocikala618 603 670723
Saobraćajiskladištenje 4 30 4 29 94106Uslugepružanjasmještajaihrane 162 160 450506In formisanjeikomunikacije 5 4 3137
Finansijskeidjelatnostiosiguranja 4 34 4 27 88Poslovanjenekretninama 3 3 204233
Stručne,naučneitehničkedjelatnosti 2 2 199232Administrat djelatnostiivneiuslužne 4 4 129161
Državn osig.auprava,odbranaisocijalno 67 64 33
Obrazovanje 0 0 24Z dravstvoisocijalnazaštita 0 0 45
U mjetničke,zabavneirekreativnedjelat. / / 2832Ostaleuslužnedjelatnosti / / 4553
Djelatnostdomaćinstvakaoposlodavca / / 00Djelatnostieksteritorijalnihorganizacija / / 00
UKUPNO 2.096 2.058 2.2942.590Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat,AnalizabrojaistruktureposlovnihsubjekatauCrnojGori
UIIkvartalu2012.god.najzastupljenijiSektordjelatnostiuBudvisu:„trgovinanavelikoimalo“što od 723 poslovnih subjekata ili 27% , „usluge pružanja smještaja i hrane“, što čini 506poslovnih subjekata ili 19% i „građevinarstvo“ 14% ukupnog broja poslovnih subjekata .ajvećesmanjenjebrojaposlovnihsubjekatau2011.godiniiIIkvartalu2012.god.uodnosunaN
2010.godinu,sebilježikodsektora„finansijskeidjelatnostiosiguranja“.PosmatrajućibrojistrukturuposlovnihsubjekatananivouCrneGore,udrugomkvartalu2012.godine broj poslovnih subjekata iz sektora „Trgovina na veliko i malo“ u ukupnom brojuposlovnih subjekata učestvovao je sa 40,5%. “Usluge pružanja smještaja i hrane“ sa 10,8%,
s t u n„Građevinarstvo“sa8,9%.Najvećakoncentracijaposlovnih ubjeka abilježise pravo aovimsektorimaiuglavnomsveopštineprateovajtrend.Upoređujući sa podacima iz prvog kvrtala 2012.godine, bilježi se najveći rast u sektoru„Trgovina na veliko i malo“ od 938 novih poslovnih subjekata ili 10, 8 dok u odnosu na2011.godinutajporastiznosi8,4%.
35
7.6.Turizam
Razvojem obalnog područja oslonjenim na prirodne potencijale i značajnim unaprijeđenjemsaobraćajnih veza sa kointinentalnim dijelom, Budva je postala dominantan turistički grad.Osnovneprivrednedjelatnostinapodručjuopštinesuturizamiugostiteljstvo.TurizamjeglavnistubrazvojaprivredeCrneGore,asamimtimiBudvačijiprirodni,klimatski,kulturno‐istorijski
iostaliuslovidajudobruosnovuzaizraženirazvojturizma.SektorturizmapredstavljanajjačugranuprivrednedjelatnostiuBudvi,tj.fundamentalnu,ekonomskuosnovuzarazvojBudve,dokostale djelatnosti kao što su: ugostiteljstvo (djelatnost u kojoj dominira privatni sektor),trgovina na malo, sajmovi npr. Jadranski sajam, takođe imaju značajno mjesto u dohotku, upružanjuneophodnihservisa,preduslova ikadrovazakompleksni razvojopštine, stanovnika,turista i drugih posjetilaca. Ugostiteljstvo je u Budvi poodavno predmet privatnog interesa iposlovanja.Smještajni i ugostiteljski sadržaji Budvanske rivijere predstavljaju veći dio turističke ponude,doksuostalisegmentiponude:rekreativni,ruralni,zabavni,kulturni,sportski,zdravstveniidr.nedovoljno razvijeni ili neafirmisani, bez dovoljno raznovrsnosti i bez potrebnog standarda.Rasapoloživi prirodni i stvoreni potencijali opštine Budva ukazuju na neuporedivo većemogućnosti turističkograzvoja,poduslovomdasetipotencijaliorganizuju ioperacionalizuju,kaobrojnijiiraznovrsnijimotivipouzorunasvjetsketurisičketrendoveistandarde.Polazeći od kulturne imaterijalne vrijednosti seoskog područja, brojnih potencijala za razvojruralnogturizmauopštiniBudva,auciljuizradetemeljnogdokumentanakomećesezasnivatirazvojruralnogpodručjaBudveunarednih5godina,uopštiniBudva,jepokrenutainicijativuzaizraduStrategijerazvojaruralnogturizmaubudvanskimselima,zajedno odstraneTurističkaorganizacija opštine Budva i Mjesne zajednica Sveti Stefan. Strategija ima za cilj da objasniosnovnepojmove,obraditurističkeproizvode,uputinapostojećemogućnostiiograničenjainaosnovu njih predloži odgovarajuće akcije u smislu razvoja ruralnog područja.Cilj strategijerazvojaruralnogturizmaubudvanskimselimajestedaafirmišebudvanskozaleđetedarazvijeturističkuponuduubudvanskimselima injihovojokolini i istovremeno idruge, sa turizmomuskopovezanedjelatnosti.IzradaStrategijepodrazumijevajošdvapratećadokumenta:KonceptstandardizacijeiuporednuanalizutrendovarazvojaruralnogturizmauzemljamaEvropeiPlanaktivnostisprovođenjaStrategijerazvojaruralnogturizmaubudvanskimselimauperioduod2013.do2015.godine.Strategijaipratećidokumentisutrenutnouradnojfazi,kojajepredatana mišljenje TOB‐u i Mjesnoj zajednici, a zatražena su i mišljenja i komentari od straneMinistarstvaodrživograzvojaiturizmakaoiMinistarstvapoljoprivrede.TuristidanasdolazeuBudvu zbog njenih plaža i kupališta, kulturne i prirodne baštine, kulturno‐zabavnih sadržaja.Ipak, raspoloživi turistički potencijali u Opštini u najvećoj mjeri nisu iskorišteni. U fokusuponudejeljetnjiiplažniturizam.Sadrugestrane,turističkasezonajeograničenanaperiododmajadooktobramjeseca.
Kaobitnaograničenjaturističkeponude,uproteklomperiodu,uOpštiniBudva,zabilježenisui:‐ pretjerana koncentracija turističkih struktura, koja je suprotna zahtjevima kvaliteta i željeturistazakomforomiuživanjemupejzažuikontaktusaprirodom,atakođejeilimitiranauskimzaleđemikapacitetompostojećihuređenihplaža;‐razvojturizmaobuhvatiojeizgradnjubrojnihnovihkapacitetauhotelskomsmeštaju.Dokje
spanzijeuizgradnjistambenihovajciljbiorealizovansamoumanjemdijelu,došlojedobitneekeobjekatazaiznajmljivanj ilizaodmoruprivatnomsektoru;
‐nedovoljnorazvijenaturističko‐rekreativnaponudauprostoru;‐ nedovoljno razvijena turistička infrastruktura (regulisanje otpadnih voda i evakuacija
o
36
komunalnog tpada,iputnainfrastruktura,jerjeJadranskamagistralanapojedinimdionicamapretvorenauprimarnunaseljskusaobraćajnicuuzizražennedostatakparkinga).‐ specifični resursimora i potencijali priobalnog područja nisu valorizovani na pravi način inijesudovoljnoiskorišćenesvemogućnostizarazvoj(nedovoljnosuiskorišćeniuslovizarazvojlučkogprometa,pomorskogbrodarstva,pomorskaobalskaplovidbajezapostavljenaisvedena
na izletničke ‐ turističke rute;nautički turizam, sadosad izgrađenimkapacitetima zaprijem i sklanjanje plovila, u zaostajanju je u poređenju sa ostalim djelovima jadranskog primorja,
morskoribarstvojeustalnomzaostajanju,iakozanjegovrazvojpostojeznačajnemogućnosti.Opština Budva radi na rješavanju prethodno navedenih problema, a prije svega u oblastisaobraćajne i komunalne infrastrukture (započeta je i realizacija projekta tretmana otpadnihvoda,urađenjeidejniProjekatobilaznice...),kaoinaproduženjutrajanjasezone(na150do160dana efektivne sezone godišnje), poboljšanjem postojeće ponude i prilagođavanjem istesavremenim zahtjevima tražnje i strukturnim promjenama u njoj. Riječ je, prije svega, onaporima i aktivnostima usmjereni na unapređenju postojećih vidova odmarališno‐rekreativnog, sportsko‐rekreativnog, nautičkog, poslovno‐kongresnog, etnološkog i seoskogturizma, sa značajnim povećanjem trajanja turističke sezone. Jedan od način, za poboljšanjepostojeće turističke ponude, svakako predstavlja prekogranična saradnje(sa zemljama uregionuišire).Upetogodišnjemperiodukojijeprednama,opštinaBudvaplaniradaaplicirazafondove sa partnerima, naročito iz Hrvatske, Srbije, Bosne i Hercegovine i Albanije i to ufunkcijiunapređenjaturističkeponude.
7.6.1. TurističkismještajU smještajnoj ponudi opštine Budva se u 2011. nalazilo nešto više od 58.000 kreveta. Urazdobljuod2001.ukupnikapacitetisuporasliza2,5putaštojeuglavnomrezultatproliferacije
t 10privatnog smješ aja koji se u posljednjih godina povećao za gotovo 10 puta i u jednomtrenutkučakpremašio50.000kreveta.• Veći problem od njegovog učešća (oko 70% učešća u ukupnim kapacitetima) predstavljarelativnološakvalitativnastrukturaprivatnogsmještajakojadiktiraslabeperformansecijenaizauzetosti;•Suprotnostpredstavljahotelskismještaj,kojiseuposljednjihnekolikogodinasodstupanjimakreće oko 20%, ali sa kontinuiranim pozitivnim pomacima u kvalitetu. Veći dio procesarestrukturiranjahotelskihkapacitetadogodioseuperioduod2001.do2007.g.,aod2007.naovamoriječjetekodaljojkonsolidaciji;• Ukupan proces je doveo do toga da se u posljednje dvije godine broj hotelskih kapacitetastabilizovao na oko 12.000 kreveta. Više od 50% ukupnih kapaciteta opštine Budva je uategoriji 4 i 5 * što govori u prilog relativno konkurentnom stanju hotelske ponude opštineudva.kB
37
Tabela33:StrukturasmještajauBudvi,avgust2011.
Brojposlovnih
jedinica bjekata)(oBrojsoba Ukupnoležaji
BUDVA 88 2 4.749 58.052Objektikolektivnog
smještaja88 6.780 16.758
Hoteli 71 4 .987 1 11.80Apartman‐hoteli 3 201 580
Pansioni 6 183 436Turističkanaselja 1 950 2.473
Radničkoodmaralište
Dječjeiomladinskoodmaralište11
3 114 678
Kampovi
4 345 790
Individualniturističkismještaj
17.969 41.294
Privatnesobe 1 5.881 3 6.791Apartmani 254 698
Privatnesobe/kuće 1.834 3.805
Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat
iU svim hotelima izvršena je nova kategorizacija, kao i u turističkim naseljima, pansionimavilama,dokseodmaralištajošuvijekvodepostarojkategorizaciji.Hoteliisličnismještajnikapacitetiobičnoostvarujunajvišiprihodpogostuipodanu,najdužusezonuistvarajunajvišeposlovapoležaju,štonamećepotrebuzaizgradnjomkvalitetnog,visokoprofitnoghotelskogsektora.UOpštiniBudva,idaljepostojivelikapotrebadasestvorehotelski kapaciteti potpunijeg sadržaja. Pritom, sportske, zdravstvene, porodične i zabavneponude kao prateći sadržaji turizma, neizostavne su u savremenom turizmu, naročito akoekstremnokratkuljetnjusezonutrebaprodužitinezavisnoodvremenazakupanje,iponuditiitrajnoobezbijeditiusveukupnomsmisluvisokokvalitetniodmor.Odukupnogbrojahotela,3(tri)hotela:Hotel„Splendid“,Malihotel„Miločer“iMalihotel„VilaMontenegro‐SvetiStefan“,suhotelisa5zvijezdica;25hotelaposjeduju4zvijezdice;34hotelaimaju3zvijezdice,sa2zvijezdiceje13hotela,dok3hotelaimaju1zvijezdicu.Grad‐hotel„SvetiStefan“senalaziufazirekonstrukcije.
7.6.2.TurističkiprometTačnost turističkog prometa vezana je za tačnost o turističkom smještaju. Opština Budva jedostigla posjetu od 637.578 gostiju (oko 50.941 domaćih i oko 586.637 stranih) i 3.924.523noćenja (oko 271.777 domaćih i oko 3.652.746 stranih) u 2011. godini (prema podacimaMonstata),štopredstavljapovećanjeod13,46%brojagostijuuodnosunaturističkiprometu2010.godini,ilipak44,06%uodnosunaturističkiprometu2007.godini.U2007.godinibilojeukupno442.575gostiju (od toga33.466domaćih i 409.109 stranih) i ostvareno je2.990.529
11 Starakategorizacija
38
noćenja (od toga 198.890 domaćih i 2.791.639 stranih).
39
Tabela34:TurističkiprometuopštiniBudva
Godina Posjetioci Noćenja
Ukupno D omaći Strani Ukupno Domaći Strani
2007. 442575 33466 409109 2990529 198890 27916392008. 516417 37088 479329 3291938 187855 31040832009. 531835 45315 486520 3258649 241882 30167672010. 561961 54978 506983 3438875 294700 31441752011. 637578 50941 586637 3924523 271777 3652746
Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat
Boljemkorišćenju turističkih kapaciteta bitno smeta veći broj faktora, a naročito: nedovoljnorazvijena tzv. vanpansionska ponuda, kao i nedovoljno razvijena tehnička infrastruktura,naprijesistemizatretmanotpadnihvoda,čijajerealizacijazapočela.
Tabela35:UčešćeopštineBudvauukupnomturističkomprometuuCrnojGori
zaperiodjanuar‐decembar2011.god. Budva Ostaleopštine Ukupno(%)
Brojdolazaka 637578 1373454 46%Brojostvarenih
noćenja3924523 8775171 45%
Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat
7.7 Poljopr vreda riba stvo
Na prostoru Budve sem poljoprivrede i ribarstva nema drugih aktivnosti iz primarnihdjelatnosti.Ciljeviuovojoblastisurelativnoskromni:daseočuvaonoštopostoji,saciljemdasedjelimičnozadovoljepotrebelokalnogstanovništva.
. i i r
7.7.1.Poljoprivredaz u oBudvaimai razitopogodne klimatske sloveikvalitetnotlozabavljenjep ljoprivredom,kojesu
uprošlostibilivrlorazvijeninateritorijidanašnjeBudve.Pogodnosti mediteranskog podneblja za proizvodnju maslina, smokvi, agruma, raznovrsnogpovræa, cvijeća i drugih tržišno atraktivnih poljoprivrednih kultura je jedan od osnovnihrazvojnihpotencijalaprije svega ruralnog zaleđa.Međutim,poslijednjih 5 godina, u ovoj oblastidesile su se krupne promjene koje su morale imati odraza na njen ukupan razvoj. Strukturapoljoprivredneproizvodnjejeizmijenjenaposvimoblastima.Poljoprivredaipovršinekojeonazauzimasestalnosmanjujusadvostrukimuticajem:zemljišteseponovopretvaraušumeimakijenavišimpredjelima,azamenjujugagrađevinskiobjektina
i predjelima u zaleđu i uz obalu mora, odnosno poljoprivredno zemlj šte može da pređe ugrađevinsko,samoakojeobuhvaćenourbanističkimplanomsadetaljnomrazradom.
40
Shodno rezultatima Popisa poljoprivrede iz 2010. godine, ukupno raspoloživo zemljišteobuhvata550,4ha,dokpoljoprivredno116ha.Pažnju privlače podaci da je u periodu od 2005. do 2009. godine zabilježeno smanjenjeobradivih zemljišta za svega 5 ha. Međutim, naspram intenzivnog širenja građevinskogpodručja,ovakvupozitivnuocjenutrebaprihvatitikaopreliminarnu.Sadrugestrane,nedostaje
adekvatna informatička osnova za upravljanje zemljištem na teritoriji opštine Budva, koja bikorišćenjapomogla u otklanjanju dilema u vezi sa kvantitativnim odnosima u načinu
poljoprivrednogzemljišta.Pregledukupnogkorišćenjazemljištapokategorijamau2010.godine,datjeuanexu.
7.7.2.RibarstvoRibolov,uzgojribeiškoljkiuopštiniBudvanemavećiprivredniznačaj.Nedovoljnojerazvijeno,iako postoje potencijali za njegov razvoj. Stjenovito dno bogato je biljnim i životinjskimsvijetom.Obraslojezelenim,mrkimicrvenimalgamaučijemspletužividostavrstaribakojetutragajuzahranom:cipal,ušata,pirka ,špar,sapa.Uzkamensedrže:zubatac,brancin(kojinenapuštaobalnepredjeleitokomzime),škarpina,orada,arbunsarag.Ujatimapopovršini:iglice,
r o blokardeigof.Osimovihnavedenihunašemmo uživiprek 300vrstaipodvrstari a.Čestesuihobotnice,sipe,lignjeijastog.Odškoljkitusu:dagnje,kameniceiprstaci.Snabdijevanje morskom ribom je poboljšano, ali ne kao rezultat unapređivanja ribarstva napretpostavkama osnivanja manjih ribarskih organizacija, već je plod intenzivne aktivnostiprivatnih ribara.Ovuaktivnostbi trebalo razvijatiu skladusamogućnostima,prije svegakaokomplementarnuaktivnostturizmu,aprijesvegakrozosnivanjemanjihribarskihorganizacija.RibolovuBudvi jeorganizovanvišekaosportsko‐rekreativna,aneprivrednadjelatnost. Većdugi niz godina, u Budvi postoji klub za sportski ribolov „Delfin“. Takođe, raznimmanifestacijama,ajednajeodnjihiSvjetskoprvenstvouribolovuštapomizbarke2010godine,nastojisedoprinjetirazvojunekadavažnegraneribarstva,naovompodručju.Takođe,uopštiniBudva,uperiodupostsezone,seodržavajednaodnajznačajnijihmanifestacija,DaniŠiruna‐tradicionalnapučkafeštaodribeivina,akojomsezvaničnozaokružujeprogrammanifestacijauljetnjojsezoni.
7.8.Šumarstvo
Šume, šumsko zemljište takođe predstavljaju važan ekonomski potencijal kao i potencijal zarekreaciju. Na teritoriji opštine Budva, posljednjih godina uočeno je: pogoršanje strukturešumskog fonda u svim njegovim elementima, povećan je broj šumskih požara, nedozvoljenasječadrvećaipropratnaoštećenja,anepostojioperativnikapacitetgazdovanjašumama.
U datoj situaciji , prioritet ima novo pošumljavanje obešumljenih površina, kao i sanacijapretjerano iskorišćenih i/ili degradiranih površina („šuma sa razgrađenom strukturom“), tezemljišta koja su ugrožena erozijom i plavljenjem, kao i površina u okolini gradskih naselja,izradomiimplementacijomplanovazagazdovanješumama.
Tabela36:PovršinaistrukturašumaPovršinaprivrednihšuma
Strukturašuma(m3)Površinašumskogzemljišta Ha %
Drvnazapremin
a(m3) lišćari
(m3)% četinari
(m3)%
2.043,00 919,00 31,03 100.500,00 15.475,00 15,40 85.025,00 84,60Izvor:UpravazašumeCrneGore
41
8.SAOBRAĆAJIKOMUNIKACIJEIICT
8.1.Saobraćajitehničkainfrastruktura
MrežasaobraćajnicaU javnom prevozu, Budva je glavni centar područja (drumski i plovni saobraćaj i veza sativatskimipodgoričkimaerodromom).NateritorijiopštineBudvaukrštajuseputevidržavnogiregionalnog značaja. Najznačajnija saobraćajnica ranga magistralnog puta, koja prolazi krozBudvu,zapravojeJadranskiput,nakojigravitirajusvanaseljazapadnoodBudvepremaKotoru,inaistokupremaBaru.SakontinentalnimdijelomCrneGore,BudvajepovezanamagistralnimputemdoCetinjaidalje.
a a j 0 g iOpštinajedobropovezanasa erodromim :Tivatski eudaljenoko2 km,aPod or čkioko50kmodBudve,dokjeaerodromĆilipikodDubrovnika,udaljenoko70km.Poslijednjih godina opština Budva je napravila niz značajnih aktivnosti u rješavanjunagomilanih saobraćajnih problema. Nagli razvoj grada i izgradnja velikog broja objekata nacijeloj teritoriji Opštine, pratio je i izrazito veliki stepen motorizacije. Odgovarajuća politikaOpštine i adekvatna izgradnja pojedinih elemenata saobraćajne infrastrukture, doprinjeli suznačajnompovećanjunivoasaobraćajneuslugeikapacitetapojedinihsao raćajnica.b
Tabela37:Ukupnostanjeputne ateritorijiopštineinfrastrukturen Budva12Magistralniputevi 64,56kmBulevar udviuB 1,60km
BulevaruBečićima 1,84km 68,0km
Gradskesaobraćajnice 3 5,50kmUlice 3 4,9km
Bule mavarporedJadranskogsaj 0,6kmNek eviate putgorisaniilokalni 8 0,11km
Putevi‐asvaltnapodloga 58,71kmB etonskapodloga 8,30km
Tucanikpodloga 13,10kmUkupnadužinasaobracajnica 183,61km
NajvažnijagradskasaobraćajnicauBudvikojanijeobuhvaćenamrežomdržavnihputevajetzv.interna obilaznica, odnosnoulicaKanjošaMacedonovića, Žrtava fašizma i dioTopliškogputa.Cijelom dužinom od oko 3,4 km izuzetno je opterećena i funkcionalno ugrožena sa velikimbrojemukrštanjaiparkiranimvozilima.Poredprikupljanjalokalnogsaobraćajaizbočnihulica,čestoslužiizatranzitteškihvozila.NajznačajnijepoprečnevezeizmeđuJadranskogputaiobilaznice,svakakosuuliceMainskiputi
v d n e e i
FilipaKovačevića.Bule aro PoštedoTrgaSu capov zuj JadranskiputiStar grad udužini0,6kmsarazdjelnimostrvom(2+2saobraćajne trake).Kategorizacija puteva na terito
riji opštine Budva su putevi: magistralni put, gradske
saobraćajniceI iIIranga.Sistemstacioniranogsaobraćaja:UBudvipostojeznačajnikapacitetizaparkjiranje,alitonijedovoljno zbog izuzetno velikih zahtjeva u toku turističke sezone.Naime , broj vozila koja sekreću (ili miruju u kolonama) u potrazi za parking mjestom, u velikoj mjeri ugrožavajunormalnofunkcionisanjedinamičkogsaobraćaja.
42
12 Sekretarijatzagradskuinfrastrukturuiambijent‐podacidatinadan21.02.2012.god.
Poreddrastičnorazličitihpotrebauvrijeme turističkesezone i zimskogperioda,korjeniovogproblema su, između ostalog, u upornom izbjegavanju graditelja objekata da saobraćajnepotrebe za korisnike objekata zadovoljavaju na svojoj parceli. Procjenjuje se da je unajatraktivnijim zonama grada potrebno duplo više parkingmjesta od registrovanog broja upostojećem stanju. Naravno, sigurno je da u ovom trenutku ne postoje prostorni uslovi zatakvimpovećanjemkapaciteta, pa sedrugim sredstvima i adekvatnomorganizacijom sistemaparkiranjamogupostićizadovoljavajućirezultati.Posebno izdvojeniparkingprostori, koji suuokviru sistemanaplateparkiranja i imaju slične
ostojtarifske uslove, a p e i parking prostori u slobodnom režimu parkiranja, kao i podužnouličnoparkiranjenakolovozuiparkiranjepoduglom.U svim navedenim zonama u gradu veliki je nedostatak parkinga i garaža.Postojeći ukupnikapaciteti za parkiranje u zoni Starog grada su apsolutno nedovoljni u pojedinim periodimaana, pa se formiraju kolone vozila ispred parking prostora, što dovodi do potpune blokadeddinamičkogsaobraćaja.KadajePetrovacupitanju,stacionarnisaobraćaj jeorganizovannanekolikozasebnihparkingprostoranedovoljnogkapaciteta,avećinaparkiranjauPetrovcuobavljakaoulična.Sobzioromna ovu činjenicu , kao i geometriju ulične mrežće, postoje uslovi za organizovanje režimajednosmjernogkretanjananekimsaobraćajnicama.Na tajnačinbi se stvoriliuuslovizabolju
vorganizaciju mirujućeg saobraćaja na tim potezima, a istovremeno se može očeki ati većaprotočnostsaobraćajauširojzoni.Uticaj parkiranja je nedvosmisleno značajan na ukupno stanje saobraćajnog sistema.Neregularnoparkiranjeonemogućavanormalnofunkcionisanjesaobraćajaismanjujenormalnuprotočnost koje bi postojale u takvim saobraćajnicama.Pored toga, nedostatak kapaciteta zastacioniranjevozila,pasuvozačiangažovaniuotežanomčakibeznadežnomtraženjuslobodnogmjestazaparkiranje.U tom kontekstu, potrebno je preispitati mogućnost izgradnje javnih garaža, a prije svegapodzemnih javnih garaža(razmišljati o lociranju istih na ulazima naselja, sa obavezom da seorganizujeadekvatanlokalniprevozpograduiokolinikaoštosulinijskitaksiiliminiautobusi,isl.Takođe,utokujepripremaStrategijeuređenjaiupravljanjaparkingprostorom,kojaćetretiratipitanjaizoveoblastiiponuditibazuzanjihovodugoročnorješavanje.UklanjanjefizickihpreprekasasvihjavnihpovrsinanateritorijiopstinebicepredmetposebnogdijelauodluciokomunalnomreduasprovodicesekrozaktivnostiKomunalnePolicijeOpstineBudva.Pješački saobraćaj: Sistem pješačkih komunikacija se sastoji od trotoara uz postojeće inovoplanirane objekte, popločanih velikih površina ispred većih objekata poslovnih ilistambeno‐poslovnih sadržaja, kolsko pješačkih saobračajnica i rive sa koje je ukinut kolski
j saobraćaj. Na pojedinim lokaci ama potrebno je izgraditi nove prilaze, a postojećerekonstruisatiiprilagodiditizapotrebekorisnikainvalidskihkolica.Pješački saobraćaj je oblast koja nije adekvatno pratila planiranje i izgradnju saobraćajnihkoridora.Posebno je važna uzajamna povezanost i međusobni uticaji sa stacionarnimsaobraćajem,kao i sa razvojemnaselja inovihvišespratnihobjekata.Ovajnivodokumentacije
o
43
treba da sadrži rješenja i prijedloge n vih pješačkih koridora i denivelisanih prelaza dužJadranskemagistralenakojimanepostojiadekvatnasaobraćajnainfrastruktura.U toku turističke sezonenaBudvanskoj rivijeri se višestrukouvećavabrojposjetilaca, koji suznačajno prisutni kao učesnici u saobraćaju na uličnoj mreži.Pored motorizovanih kretanja,
pješačkekomunikacijesuprisutneudnevniminoćnimperiodimadana.NadijeluJadranskgputakuBudvi(bulevar)suevidentiraniizrazitojakipješačkitokovi,kadaseformiraju olonepješaka
napravcimaodzaleđagradaprematurističkimiugostiteljskimsadržajimanaobali.Pored toga, naselja duž obale su presiječena Jadranskom magistralom na dva izdvojenadijela.Sviovipješačkitokoviseukrštajusamotorizovanimsaobraćajnimtokovimadužglavnogpravca, osim na dijelovima mreže na kojima su fizičke karakteristike terena obezbijedileizgradnju izdvojenihpješačkihkoridora(uzonimostova).Potrebno jekonstatovatidakonfliktivozilaipjkešakautičunapovećanjestepenaugroženostipješakakaoučesnikausaobraćaju,štonaročitoznačajnoukolikoseuzmeuobzirnedovoljnaobavještenostučesnikausaobraćajunapješačka kretanja u pojedinim zonama. U pojedinim ulicama trotoari su potpuno zauzetiparkiranim vozilima, pa su pješaci prinuđeni da se kreću kolovozom, i to bez postojanjaalternativnogrješenja.Istovremenosuzabilježeničestislučajevidasetakvimsaobraćajnicamavozila kreću velikim brzinama, što predstavlja problem i van turističke sezone zbog složenesituacije u zonama okolnih stambenih sadržaja. Ovakvo stanje čestih konfliktnih situacija sapješacima na potezu Jadranskog puta‐Bulevara, može se prevazići primjenom sistematskihmjera u oblasti denivelisanih ukrštanja ili adaptibilnim upravljanjem saobraćaja, na onimlokacijama gdje su najizraženiji pješački tokovi.Adaptibilno upravljanje saobraćajem bizahtijevalo organizaciju i planiranje upravljačkog centra, izmjenu hardverske opreme iodgovarajućeljudskeresurseuzobjedinjavanjesistemafunkcionisanjasaobraćajnogsistema.Sadrugestrane,rješenjasumogućakrozizgradnjupasarela,pričemutrebatakveprelazeobogatitisa dopunskim sadržajima u okviru dodatnog korisnog prostora, a kako bi pješacima bilasaobraćajnica,kakobiseuticalonakorišćenjeovihprostora.
i ranskuSistem javnogprevozaputnika:L nije javnog autobuskog saobraćaja vezane su za Jad magistralu.Budvaposjedujeautobuskiterminalodnosnoautobuskustanicu.Međugradski autobuski saobraćaj se odvija preko autobuskestanice “Mercur“), kao i brojnebarke, brodovi, koji p dovezuju plaže u ključne punktove už čitave rivijere u oba pravca samorskestrane.Željeznički saobraćaj nije razvijen na području opštine, ali je za turizam Primorja značajnaprugaBeograd‐Podgorica‐Bar,kojajeudaljenaoko40kmodBudve.PomorskisaobraćajnapodručjuOpštinejeslaborazvijen,madapredstavljaznačajanturističkipotencijal ialternativnorješenjepreopterećenimdrumskimkomunikacijama.Značajnomjestozarazvojprivrede inaBudvanskompodručju,zauzimablizinaLukeBar i trajektna linijaBar‐Bari i Bar‐Ankona. Budva, zbog izgrađene marine i operativno osposobljenih djelova obale,postepenodobijanautički stacionarno‐ izletničkikarakter (kraćakrstarenja i kopneni izleti izmarine...)
eMarina Budvajesmještenanasredišnjem dijelucrnogorskogprimorjauBudvi,neposr dnouzStarigradBudva.Marinaseprostirena62.000m2odčega4.000m2nasuvom.Marina raspolaže sa 330 komercijalnih vezova u moru, koji su podijeljeni u 17 sekcija,označenihslovimaabecede.Svesekcijeraspolažupriključcimazavoduistruju(18A,32A,64A).Poredvezova,marinapruža
siranjemanjihi niz drugih usluga, i to: obezbjeđenjemarine, video nadzor, održavanje i serviplovila,Uciljup
pomoćnamoru,catering.oboljšanjaregulacijeibezbijednostisaobraćajaopštinaBudvajeizradila:
jijeurađen1999.godine,05.i2008.godine.
“ElaboratregulisanjasaobraćajanateritorijiopštineBudva“koazbognaglograzvojastepenamotorizacijeponovojeurađen20
“PlanrazvojasaobraćajanateritorijiopštineBudva“,2010.god.
44
“AnalizupješačkihtokovadužJadranskogputanateritorijiopštineBudvasapredlogomlokacija denivelisanih pješačkih prelaza“ , koji je dao osnovne smijernice razvojasaobraćajnog sistema, kako kroz hitne mjere, tako i preko primjene predloženihdugoročnih tehničko‐regulativnih i saobraćajno –građevinskih mjera.Mnoge planiraneintervencije su već realizovane na pojedinim dijelovima ulične mreže ili su radovi utoku.U domenu nedovršenih kapitalnih objekata preostala je svakako izgradnjaobilaznice,kaoiizgradnjapiješačkestazepremaplažiJaz.
a osnovu izrađenih elaborata u Opštini su rađeni određeni projekti za izgradnju navedenihulevaraiulica.Nb
8.2. Elektro‐energetskisistem13
8.2.1. PrenosnisistemPodručje opštine Budva se napaja iz TS 110/35 kV “Budva (Markovići)” instalisane snage(40+63) MVA. Trafostanica “Markovići” se napaja sa prenosne mreže 110kV dalekovodima“Podgorica‐Budva”, “Podgorica‐ Cetinje‐ Budva”, “Bar‐ Budva” i “Tivat‐Budva”. Stubovi sučeličnorešetkasti,aužadAl/Če3x150mm2 .Postojećamreža110kVzadovoljavaunormalnimuslovima.
8.2.2. DistributivnisistemTS 110/35kV “Markovići” je napojna za TS 35/10 kV, i to: TS 35/10 kV, 2x8MVA “Lazi”, TS35/10 kV, 2x8MVA “Dubovica”,TS 35/10 kV, (8+8) MVA „Miločer“, TS 35/10 kV, 2x8MVA“Bečići”,TS35/10kV(4+8)MVA“Buljarica”iTS35/6kV,2x1,6MVA„CSBudva“.Najvećavršnasnaga u 2011.godini umreži EDBudva bila je umjesecu avgustu, u špicu turističke sezone iiznosila je57,5MW.Takođeiuranijimgodinama2008.,2009. i2010.zbog intezivne izgradnjenaovompodručjudošlo jedonaglogporastavršne snagekoja seuovimgodinamakretalaurasponuod48‐55MWi toušpicevimaturističkesezoneumjesecimajul‐avgust.Porastsnagepratiojeiporastpreuzeteelektričneenergije2008.g.‐187.036MWh,2009‐187.687MWh,2010‐188.972MWhi2011‐199.156MWh.Ukupnigubiciel.energijeuelektrodistributivnojmrežiEDBudvasubili2008.‐13,44%,2009.‐11,54%,2010.‐10,93%I2011.10,89%.SobziromdanaužemgradskompodručjuBudvetrafostanice35/10kVLazii35/10kVDubovicaimajuvršnusnaguskorojednakuinstalisanojsnazi(uljetnjemperiodu)neophodnojeizgraditiTS35/10kV,(2x12,5)MVARozinokakobioveTSbilerasterećeneizadovoljenepotrebeusnazii energiji za budude potrošače. Takođe je, neophodno izgraditi novu TS 35/10kV, 2x8MVA
n eć“Petrovac” a lokacijikoja jev određenaublizinistadionaFK„Petrovac“ jer jepostojećaTS35/10kVBuljaricastarapreko40godinainalazisevanglavnoggradskogpodručjaPetrovca.Ukoliko se realizuje izgradnja TS 400/110/35kV Lastva Grbaljska i poveže 110kV (ili 35kV)vodovimapremamrežiEDBudvanaponskeprilikenaovompodručjubiseznatnostabilizovaleipovećalasigurnostnapajanjasvihpotrošača.Izgradnjom35kVkablovskihvodovakojimasenapajajuTS35/10kVBečići,TS35/10kVLaziiTS35/10kVDubovicadošlojedopovećanjastrujazemljospojau35kVmrežiiznaddozvoljenihčimeseograničavaoptimalnoupravljanjemrežom35kVizahtijevauzemljenjeneutralnetačkeusistemu.Takođe,iu10kVmrežizbogpolaganjanovih10kVkablovaiizgradnjevelikogbrojaTS 10/0.4kV, te njihovog povezivanja umrežu u obliku prstena, povećane struje zemljospojaograničavajuoptimalnouklopnostanjeu10kVmreži.Trase35kVi10kVvazdušnihikablovskih
45
13 FunkcionalnacjelinaDistribucija,ElektrodistribucijaBudva‐podacidatinadan24.04.2012.god.
vk
odovačestosuugroženegradnjom,ali iplaniranjem, te treba insistiratinazaštitipostojedihoridora.
Tabela38:Pregledbroja (EPCG‐FCDistribucija)iinstalisanihsnagaudistributivnojmrežiBrojtrafo skimnivoimastanicaponapon
N oaponskiniv
Brojtrafostanica Insta VA)lisanasnaga(M
110/35kV 1 103= 40)(63+35/10kV 6 75,2035/0.4kV 1 0,2510/0.4kV 185 163,50
Dužin mniadistributivnemrežeponaponski voima
Naponskinivo
Dužinaelekrodistributivnemreže‐kablo (km)vske
Dužinaelektrodistributivnemreže‐v ne(km)azduš
35kV 13,5 35,6010kV 125,40 38,200.4kV 375 110,20
Brojpotrošačaponaponskimn oimaivNaponskinivo BrojpotrošačauEDBudva
35kV 110kV 430.4kV 27880
Izvor:FunkcionalnacjelinaDistribucija,ElektrodistribucijaBudva‐podacidatinadan20.03.2012.god
8.3.Telekomunikacionainfrastruktura
FiksnatelekomunikacijaOrganizacijatelekomunikacionemrežejetakvadafiksnetelekomunikacijecijelogpodručja,kojepripadaju „Crnogorskom Telekomu“, organizaciono pripadaju glavnoj telefonskoj centraliBudva,kojajeusastavumrežnegrupeCetinje.UBudvijeinstalisansavremenidigitalnikomutacioničvornakojisu,pomoćuoptičkihkablovaiodgovarajućih sistema prenosa povezani udaljeni pretplatnički stepeni, koji su locirani ugradskom jezgru ili u naseljima na području opštine Budva. Izgrađenost TT kanalizacije jesolidnaudijeluBudva‐Bečići.
Tabela39:Fiksnetelef nijeuopštiniBudvonskeli a
Telekom M ‐tel U kupno10.635 944 11.579
Izvor:AgencijazatelekomunikacijuCrneGore
CrnogorskiTelekomnateritorijiopštineBudvaimaufunkciji9RSS‐ova:BDAXE/RSS,BDRSSrovac, BD RSSLastva Grbaljska, BD RSS Prijevor, BD RSS Rozino, BD RSS Bečići, BD RSS Pet
Pržno,BDRSSVeljiVinogradi,BDRSSLapčići.enetracijafiksnetelefonijeuopštiniBudvaiznosi56.23%,apenetracijafiksnogirokopojasnogpristupa(ADSL)iznosi21.46%.
46
Pš
MrežaprenospodatakaiinternetPremapodacimaAgencijezaelektronskekomunikacijeipoštanskudjelatnost,kapacitetidigitalnihkomutacionihčvorovabrojeinstaliranih13568PSTNi768ISDN,aaktivnih10321PSTNi459ISDNpriključaka.Ufunkcijisu9ADSLčvorova(Budva,VeljiVinogradi,Petrovac,Pržno,LastvaGrbaljska,Prijevor,Rozino,Lapčići,Bečići)sa4114ADSLpriključaka.Tabela40:Internetkorisnicipoopštinama
ADSLkorisniciT‐com WiMAXkorisniciM:Tel2008. 2009. 2010. 2 .008 20 .09 2 .010
2.759 3.232 4.137 156 10 912
Izvor:AgencijazatelekomunikacijuCrneGore
Tabela41:Pregledinfras operatoraiservisauopštin trukturnih iBudva
Rb. Operator Servisi1. CrnogorskiTelekom Uslugenafiksnojloakciji(telefonija,pristup
Internetu(adsl),distribucijaTViradioprograma(iptv),Fiksnibežičnipristupinternetu(WiFi),moblneusluge
2. Telenor Mobilneusluge,Fiksnibežičnipristupinternetu(WiFi)
3. Mtel Mobilneusluge,Fiksnibežičnipristupinternetu(WiMax)
4. BBM D istribucijaTViradioprograma(MMDS)5. TotalT egroVMonten D istribucijaTViradioprograma(DTH)6. Radiodifuznicentar Zemaljskaradiodifuzija7. MNNews Fiksnibežičnipristupinternetu(WiFi)8. Cabling DistribucijaTViradioprogramaiInternet
(DigitalniKDS)Izvor:Agencijazaelektronskekomunikacijeipoštanskudjelatnost‐podacidatinadan
30.04.2012.godTVkablovskidistribucionisistemPostojećiTVkablovskidistribucionisistemizgrađenjeugradskomjezgruBudve.Sastojiseodprijemne satelitske stanice instalirane u zgradi „Zeta filma“, primarne linije postavljene dužglavnegradskesaobraćajnicesvedoRTZavala,idistribucionemrežekojajeurađenakompletnosamouStaromgraduidjelimičnodonekihdrugihobjekata.Radio‐relejnevezeNaovompodručjupostojeslijedećeradio‐relejneveze:Budva‐(Ogorelinepasivnirepetitor)‐LovćeniBudva‐Spas.
47
9. ŽIVOTNASREDINA
Životna sredina u proteklom periodu u opštini Budva je, naroèito narušena promjenama uurbanističkom zakonodavstvu, loša primjena tj. implementacija planova, nedostatak planske
dokumentacije, neuvažavanjem posebnih kriterijuma za zaštitu životne sredine u planiranju,neplanskimkorišćenjemprostora i zauzimanjemgrađevinskogzemljišta.Namnogimmjestimagradilosebezneophodnetehničkeinfrastrukture,štojestvoriloekološko‐prostornuštetu(zbogispuštanja neprečišćenih otpadnih voda, nekontrolisanog deponovanjem čvrstog komunalnogotpadaitd.).
Osnovniproblemidegradacijezaštiteživotnesredine:•NaBudvanskompodručjupostojistalanivisokseizmičkirizik;•Degradacijazemljišta,kaorezultatuticajadjelovanjaprirodnihiantropogenihfaktora(bujičneerozije,uticajsaobraćaja,aktivnostikamenolomaitd.),odnosno,kaorezultatintenzivnogičestonekontrolisanog pretvaranja prostora u građevinsko zemljište; naporedo s tim, zemljište useoskompodručjunedovoljnosekoristizapoljoprivredu;• U pojedinim naseljima velika je sezonska antropopresija prostora, potencirana uskošćuprimorskog pojasa i njegovom relativno lošom komunikacijskom povezanošću sa zaleđem.U
đivanjepojedinim djelovima Budvanskog područja, prisutno je pomunuto masovno tzv. ”zazo obale”;•Odlaganje otpada, svih njegovih vrsta, na ukupnoj teritoriji Crne Gore odnosno svim njenim
novništvoituriste,gradovimajeneriješeno,uključujućiiopštinuBudva•Povremenazagađenostvoda,vazduhaisl.,akojanijeopasnazalokalnostasobziromdaseraderedovneanalizeurelevantniminstitucijama;•Povremenazagađenostvazduha,odsaobraćaja,grijanja,kamenolomaitd;•Visokajeopasnostirizikodšumskihpožara,naročitouturističkojsezoni;Preko aja,• mjernabukauglavnojturističkojsezoni,odsaobrać muzikeiznoćnihlokala,razglasa
sačamacaidr.;i• Trajni problem nepovoljnog dejstva podzemnih voda i zaslanjivanja u poljima uvala Jaz iBuljarica.
9.1.Upravljanjeotpadom(čvrstimotpadomiotpadnevode)
Upravljanjeotpadomjeposlijesaobraćaja,najkrupnijiinfrastrukturnisistem.Ipak, postojeći sistem upravljanja otpadom ne ispunjava osnovne zahtjeve integralnog iodrživog upravljanja komunalnim otpadom. Na teritoriji opštine Budva ne postoji nijedanbioprečišćivač za fekalnu kanalizaciju. Naime, Opština Budva je pristupila komleksnomrješavanju problematike otpadnih voda, putem postupka DBFO (projektovanje‐izgradnja‐finansiranje–upravljanje). Usvojeni su kriterijumi prečišćavanja prema direktivama Evropskeunijezapostrojenjakapacitetavećihod100.000ekv.stan.izaosjetljivevodoprijemnike.Nakonsprovedenetenderskeprocedure,zanajpovoljnijuponudu,popropisanimtenderskimuslovimajeodabranaponudaponuđačaWTE‐Njemačkasakojimjepotpisaniugovor.OvimugovoromNaručilac‐opštinaBudva jedodijelilaekskluzivnaprava Izvođaču,kompanijiWTEdapreuzme
e , mprojektovanj ,izgradnju finansiranjeiupravljanjepostrojenje zazbrinjavanjeotpadnihvodaikanalizacijeuključujućiipumpnestanicenateritorijiOpštineBudva.Projekat će obuhvatiti izgradnju Glavnog postrojenja za prečišćavanje,dva postrojenja uBuljarici iRezevicima,Novepumpnestanice,Potisnecjevovode ikanalizacionemrezeudužini
48
od oko 30 km,Morskih ispusta,Sanaciju gravitacionih cjevovoda i Novogradnja kucnihpriključakauduziniodoko11km.Kapacitet tretmanaotpadnihvodacebitinamijenjenza215.000stanovnika,štogovoriotomeda ce se i sa ovog aspekta odgovoriti porastu broja turista i stanovnika na teritoriji OpstineBudva.
Kadajerječolokacijizadeponiju,ista jošuvjeknijeodređena,čimeseovajproblemdodatnokomplikuje.OpštinaBudvajeprijepargodinaodlagalaotpadnaneuređenojdeponijiSinjarevokojajebilazajedničko odlagalište za opštine Kotor, Tivat i Budva. Deponija Sinjarevo je zatvorena pootvaranju privremene regionalne sanitarne deponije Lovanja. Lovanja je bila prva donekleuređenadeponijauCrnojGoriidjelimičnojepodiglastandardodlaganjaotpadazatriopštine,aliproblemnijeriješenpremastandardimakojisezahtijevajuurazvijenimzemljama‐opštinenisuuredileselektivnoodlaganjekućnogotpada,nepostojeuređenisabirnicentrizareciklažniotpad,nitideponijezamedicinskiiopasniotpaditd.Uzto,kapacitetLovanjejeiscrpljen,pajepitanjebudućegodlaganjaotpadaostalootvoreno.Nekadašnjaneuređenaodlagališta,Grabovaci Sinjarevo, se više ne koriste, ali nisu sanirana pa je njihov negativni uticaj na bliže i šireokruženje izvjestan iako mjerenja nisu nikada vršena. U skladu sa Zakonom, upravljanjeotpadomuređujeseLokalnimplanomupravljanjaotpadom, koji OpštinaBudvanijedonijela.Potrebnojeformiratitrajnudeponijuizanjuodreditilokacijuuskladusavažećimstandardimai praksom Evropske unije. Objektivne smetnje su morfologija terena koja onemogućujepovezivanje većeg broja punktova, kao i osjetljivost sistema na seizmičke uslove. Jedan odpredlogakojivodikarješavanjuovoggorućegproblema,trebatražitiuizgradnjimeđuopštinsketj.Reginalnedeponije“Možura”,izmeđuBaraiUlcinja,zapotrebeopština:Kotor,TivatiBudva.
d a rNamjerajedasena eponijiizgr diipost ojenjezareciklažu,kakobiseprodužioživotnivijekdeponije.Definisanje okacije reciklažnog d se očekuje Prostorno urbanističkim planom čija jeizradautoku.Upravljanje komunalnim čvrstim otpadom na području Crnogorskog primorja ostvaruje sepreko javnihkomunalnihopštinskihpreduzeća,koja suodgovornazaprikupljanje iodlaganječvrstogotpada.NabazipodatakaMasterplanakoličinaodloženogotpadagodišnjejeukupno32000 tona za Bar i Ulcinj 11.000 t/god, Kotor, Tivat i Budva 13.200 t/god,HercegNovi 7.800
a o
l vorišta
t/god.UBudvijezabilježenozn tn povećanjeudnevnojprodukcijiotpadazavrijemeljetnihmjeseciukojimajeprisutanprilivturista.Lokalna preduzeća su ovlaštena da organizuju prikupljanje i odlaganje otpada po upustvimarepubličkihorgana.Načinsakupljanjaiodlaganjaotpadavršisetakodaseulicečisteručnoilimehaničkim čistačima ‐ metenjem, a otpad iz zgrada se sakuplja kamionima sa presom ilikamionima za podizanje kontejnera. Ovakoprikupljeni otpad se odlažena površinu zemlje, aobuhvatauličniotpad,otpadsakupljenizstambenihzgrada,komercijalnihustanovaiindustrija,farmaceutskih, medicinskih, kao i opasni otpad, a dosad se sakupljao i procesni otpad izobjekata industrijskeproizvodnje.Uposljednjevrijemepočinjesevršitiseseparacijaopasnogotpada,sakupljaseposebnoupotrebljenomotornoulje,stariakumulatori.U gradove na Crnogorskom primorju se postepeno uvodi i reciklaža, otpad se razdvaja namjestunastankanapapir,staklo,plastikuiostaliotpad.Medicinskiiindustrijskiotpadseodlažezajednosadrugimkategorijamaotpada.Dosadanijepostojalaseparacijeotpadapremastepenuopasnosti i potrebi za posebnim rukovanjem otpada, ali se Zakonom o upravljanju otpadom(„Sl.listCG”,br.64/11)postepenouvodiupraksu.Neophodnojesaniratismetljištakojanisusaniranauprethodnomperiodu,odkojihnekavišenisuni aktivna. Takođe je potrebnopratiti njihovuticaj na okolinu kroz osmatranje kvalitetapodzemnih voda na koje ova smetljišta mogu imati uticaja. To su smetljišta: Kruče (Ulcinj),Volujica (Bar), padina iznad Petrovca (Budva), Lovanja ‐ staro odlagalište, Trešnjički mlini(Kotor),Grabovac(Tivat),Duganja(HercegNovi).
49
9.2Fekalnakanalizacionamreža
Broj korisnika kanalizacione mreže na teritoriji opštine Budva iznosi 20.700. Udio korisnikakanalizacione mreže u broju korisnika vodovodne mreže iznosi oko 90%. Broj korisnikakanalizacionemreženagradskompodručju jeoko90%odukupnogbrojakorisnika,odnosno18.630korisnika,anaostalimpodručjimaoko10%odukupnogbrojakorisnika,odnosnooko2.070korisnika.Dužinakanaliz dčegasuoko57,5kmgrav
acionemreženateritorijiopštineBudva iznosioko60km,o
Crpnesitacionicjevovodi,aoko2,5potisnicjevovodi.tanice:NateritorijiopštineBudvaukupnopostoji11crpnihstanica
2crpnestaniceuBudvi(CSSajmišteiCSStarigrad)pumpajuotpadnevodeuCSBudva‐Zeps, kapaciteta 250 l/s, koja dalje pumpa otpadne vode u kominutorsku stanicu, aodakleotpadnevodeodlazeupodmorskiispustnaZavali;
2crpnestaniceuBečićima(CSRafailovićiiCSPTT)pumpajuotpadnevodeuCSBelvi‐Bečići,kapaciteta110l/s ,kojadaljepumpaukominutorskustanicu,adalje, takođeupodmorskiispustnaZavali;
UnaseljuKamenovo,Pržno,MiločeriSvetiStefan,postoje2crpnestanice(CSKamenovou piCSPržno)kojepumpajuotpadnevode CSSvetiStefan,ka aciteta60l/s,akojaiste
pumpaupodmorskiispustSvetiStefan. upljene otpadneU naselju Petrovac postoji CS Petrovac, kapaciteta 120 l/s, koja prik
vodepumpaupodmorskiispustuPetrovcu. NaseljeBuljaricanemaCS,negoseotpadnevodecrpeizseptičkihjama.
Važnojenaglasitidasukapaciteticrpnihstanica,predhodnonavedeni,maksimalnevrijednostikojecrpnestanicemogudazadovolje,adajerealnaprosječnapotrošnjadalekomanja.Količinaotpadnihvodakojeseutrošeuopštinisuokvirno3.100.000m3nagodišnjemnivou,odčegaoko1.800.000m3utrošedomaćinstva(oko58%),aoko1.300.000m3utrošepravnalica(oko42%).Takođe, u ljetnjem periodu voda koja se troši iz vodovodne mreže ne ide kompletno ukanalizacionumrežu,negodioodlazi iuatmosferskukanalizaciju,dokseuzimskomperiodu,jedandioatmosferskihvodaulivaufekalnukanalizaciju,pa jeteškopreciznoutvrditikoličinuutrošenihotpadnihvoda.Izgradnjakanalizacionogsistemanačitavojteritorijinašeopštineizvodise‐izrađujeprekofirmeWTE.Pritom,kanalizacionisistemuReževićimaćebitiizrađenkaoposebnacjelinasasistemomzaprečišćavanjezbodgdostavelikeudaljenostiodPetrovcaiBudveisamekonfiguracijeterena.Što se tiče PerazićaDola biće izgrađena kanalizacionamreža za naselje i hotel i preko crpnestanice spojeno sa kanalizacijom u Petrovcu gdje se sve prebacuje u sistem za prečišćavanjeotpadnihvodauBuljarici.Takođe,predviđasekompletnaizgradnjazačitavonaselje„Buljarica“iprekopumpnestanicesesveodvodiusistemzaprečišćavanjeotpadnihvoda„Buljarica“kojećebitiizrađenoodmahizatunelasadesnestranepremaBaru.
50
9.3Vodovodnamreža
KoličinevodekojesetrošezapotrebeopštineBudvaiznoseprosječno270l/s.Ovajpodataksenemožesmatratimjerodavnim,jerpotrošnjavodeuopštiniBudvavarirauzavisnostipotreba(turističkasezona) iodkoličinapadavina.Potrošnjavodeuzimskomperiodu iznosioko140‐190l/s,opetuzavisnostiodkoličinapadavinakojedoprinosevećojsopstvenojproizvodnjiiodpotreba stanovništva. Sopstvena proizvodnja je tada na nivou od oko 110‐160 l/s, dok senabavkavodeizRegionalnogvodovodarealizujenamjesečnomnivouionauzimskomperiodu
prosječnoiznosioko30 l/s.Uljetnjemperiodu,kadajeaktuelnai turističkasezona,potrošnjavode iznosioko360 l/s,odčega jesopstvenaproizvodnja,kojaopetvarira izgorenavedenihrazloga,nanivouoko160l/s,dokseizRegionalnogvodovodazahvataoko150‐200l/s.Podacio vodosnabdijevanju nisu podaci o kapacitetu vodosnabdijevanja, nego isključivo podaci opotrošnjivodetokomčitavegodine.Kapacitetvodosnabdijevanjajedostaveći.Dužinavodovodnemrežena teritorijiopštineBudva iznosioko300km,odčegasuoko55kmcjevovodiprofilavećegod150mm,a245kmcjevovodimanjegprofilaod150mm.Postoji21.780korisnikavodovodnemreže,odčegasu19.950domaćinstva,a1.830pravnalica.Brojpriključakanavodovodnumrežu jedostamanji, jerpostojeobjektikojisupriključeninamrežu, a koji su podjeljeni na više korisnika. Broj korisnika vodovodne mreže na gradskompodručju je oko 90% od ukupnog broja stanovništva, odnosno oko 19.600 korisnika, a nastalimpodručjimaoko10%odukupnogbrojakorisnika,odnosno2.180korisnika.PokrivenostpštineBudvavodovodnommrežompokriterijumubrojadomaćinstavaiznosioko93%.ooTabela42:Infrastrukturnikapacitetizavodovodikanalizaciju‐BudvaVodosnabdjevanjenateritorijiopštineB udvaSopstveniizvorikapacitetQ(l/s) 150RegionalnivodovodkapacitetQ(l/s) 80
Podacinisuokapacitetuvećopotrošnji
DrugiizvorikapacitetQ(l/s) 0 Dužinavodovodnemreže(km) 300 Priključcinavodovodnumrežu Brojpriključakanagradskompodručju 19.600Ukupanbrojpriključaka 21.780
Pokrivenost‐brojdomaćinstava 93%Priključcinakanalizacionumrežu Brojpriključakanagradskompodručju 18.630Brojpriključakanavodovodnumrežu 20.700Pokrivenost‐brojdomaćinstava 90%
Okvirnipodaci
Dužinafekalnekanalizacionemreže Gravitacionicjevovod(km) 57,5 Potisnicjevovod(km) 2,5 CrpnestanicebrojikapacitetQ(l/s) 11 640l/sKoličineotpadnihvodadomaćinstava(m3)
1,800,000
Količineotpadnihvodaindustrije(m3) 1,300,000 Količine otpadnih voda ukupno(m3)‐ukupno
3,100,000
InstalisanikapacitetipumpiQ(l/s) 640 Uređajizaprečišćavanjeotpadnihvoda nema Atmosferska kanalizaciona mrežadužinagravitacionihcjevovoda(km)
nemapodataka
Izvor:JP„Vodovodikanalizacije“pod .04.2012.god.acidatinadan30
Ukupnadužinadistributivnevodovodnemrežeiznosi309.675m.tarostcjevovoda:manjeod20godina(209.672m);20‐30godina(33.698m);30‐40godina33.520m);40‐50godina(1.985m)ivišeod50godina(30.800m).
51
S(
9.3.1VodoizvorištaUnastavkujedattabelaniprikazbrojavodoizvorištainjihovkapacitetpremapodacimaiz2011
Tabela43:Brojvodoizvorištainjihovkapacitet(2011.god.)
Vo tedoizvoriš Min. ostizdašn Max ost.izdašnReževići 29l/s 150l/sBuljarica 15l/s 45l/sPodgor 40l/s 230l/sPiratac 2l/s 25l/sLoznica 1,5l/s 25l/sČelobrdo 0l/s 80l/s
Izgradnjom Regionalnog vodovoda riješen je problem vodosnabdjevanja,umnogome suotklonjene s sve teškoće i sva ograničenja u snabdjevanju vodom naselja i proizvodnihkapacitetakojitroševodukvalitetavodezapiće,uljetnjemperiodu..
9.4.Sanitarnakontrolakvalitetamoraivazduha
Vazduh je zadovoljavajućeg kvaliteta, osim u glavnoj turističkoj sezoni.Postoje antropogenifaktori ugrpožavanja vazduha nad prirodom. Najznačajniji izvor zagađivanja vazduha jestesaobraćaj,posebnouslučajevimakadamagistralniputeviprolazekroznaseljenamjesta,aovajproblem je posebno naglašen u Budvi. Naročito tokom ljetnje turističke sezone, dolazi dopojačane emisije gasova iz vozila, i do velikih koncentracija štetnih materija, posebnougljenmonoksida(CO),azotnihoksida(NO),iolova(Pb).
9.4.1. VazduhVazduh se zagađuje i od grijanja u domaćinstvima, poslovnim objektima i industrijskimpogonima, što ima naglašen sezonski karakter. Osnovne zagađujuće materije koje nastajuspaljivanjem goriva su sumpordioksid (SO2), ćađ i ugljovodonici (C‐H), kao i čvrste (lebdeće)čestice. Monitoring vazduha treba da sadrži više segmenata: imisija, emisija i saobraćajnoispitivanjeusezoniivansezone.
9.4.2. MoreČistomorejeosnovniuslovodržanjairazvojaturizmauBudvi.Morejenajznačajnijaprirodnaosobenostkojapresudnoutičenesamonaklimatske,biogeografske,hidrološkeidrugeprirodnekarakteristike,već inaprivredni, turistički isaobraćajnirazvojopštineBudva.Ukupnadužina
lmorske obale na teritoriji opštine Budve iznosi 36 km.Morska oba a znatno je razuđena sanekolikoprirodnihplaža.Iako je kanalizaciona mreža veoma izgrađena, zbog nepostojanja sistema za prečišćavanjeotpadnih voda, kao i zbog pojedinih prirodnih karakteristika (postojanje većeg broja manjihprirodnih izvorakoji imajuveomapromjenljivvodnirežim,podložnoststalnih tokovavelikim
52
sezonskim oscilacijama i česte bujice, postojanje podzemnih voda u pojedinim područjima),vodeniresursisupovremenozagađeni.More je izloženo zagađenju fekalnim i otpadnim vodama. Kanalisane otpadne vode, beztretmana,ispuštajuseumorekroztripodmorskaispusta,kodBudve,SvetogStefanaiPetrovca.Tokom glavne turističke sezone, neadekvatno čišćenje grada, nedovoljna komunalna higijena,nemarnoponašanjeturistaisl.izazivajudodatnozagađivanjeprivremenihistalnihvodotokovaimora.
JP za upravljanje Morskim dobrom od 1996. godine prati kvalitet morske vode za kupanje irekraciju na javnim kupalištima. Na svim lokalitetima, shodno Uredbi o klasifikaciji voda,analizirajusemikrobiološkiparametriifizičko‐hemijskiparametrimorskevode.
9.5.Prirodnabaština,upravljanjeresursimaiočuvanje
SpomeniciprirodeizaštićenapodručjaprirodeZaštita i ureðenje predjela vrši se kroz utvrðivanje zona, sa odgovarajuæim režimom zaštite,gdje se štiteosnovneprirodnevrijednosti, a time ipejzaž, biljne i životinjskevrste, kao i sviostaliprirodniresursi.Međutim, intezivan razvoj turizma i izgradnja čitavih turističkih i stambenih kompleksa kojipremašuju dozvoljene gabarite i koje ne prati adekvatna infrastrukturna i komunalnaopremljenost, utiče na devastaciju zaštićenih prirodnih dobra i resursa kao što su: parkovi‐zelenilo, more, plaže (u kategoriji spomenika prirode nalaze se plaže: Jaz, Slovenska plaža,Bečići,Pržno,MiločeriSv.Stefan)iosjetljiviekosistemi.Područjeprirodnihposebnosti potrebno je zaštititi odmogućenelegalne gradnje i tretirati ihkaozasebnepredioneelemente(“biotope”).Potrebnojetakođe,primjenjivatizakonskeobavezei druge preporuke u pogledu primjene instrumenta „procjena uticaja na životnu sredinu“,naročitouslučajuvećih turističkih, stambenih idrugihkompleksa,kao i zakrupniju tehničkuinfrastrukturu.Uskladusnavedenoim,Odlukeo izradiplanskihdokumenata,shodnozakonskimodredbama,pratiidonošenjeOdlukeoStrateškojprocjeniuticajanaživotnusredinu.
9.5.1. ZelenepovršineikomunalniobjektiUbiogeografskomiekološkompogledu,naprostoruCrneGorepostoji10pejzažnihtipovai21pejzažnajedinica,aprostoropštineBudvaobuhvatadvijejedinice,tj.obalnopodručjesrednjegijužnogJadranaiplaninskimasivLovćena.UpravljanjeobalnimpodručjemjepovjerenoJavnompreduzećuzaupravljanjemorskimdobromCrneGore.Dio zaštićenog Nacionalnog parka „Lovćen“, nalazi se na teritoriji opštine Budva (570ha, odukupne površine Parka od 6.400ha; od površine zaštitne zone od 8.530ha, na područjubudvanskeopštinenalazise2.090ha).JP„NacionalniparkoviCrneGore“odgovornojezazaštitui upravljanje, pripremu i implementaciju programa zaštite, kontrolu korišćenja prirodnihresursa,utvrđivanjeunutrašnjihpravilaipromociju,uskladusarelevantnimzakonimaiaktima.Parkovi‐UBudvi,uneposrednojblizinikontaktzone“Starigrad”nalaziseznačajnainajvećazelenapovršina,uokvirucentralnoggradskogtkiva.Iakouživazaštituneophodnojeistaćidaseovajprostorneodržavaadekvatno.Uostalimdjelovimagradapostojipotrebazaozelenjivanjemiuređenjempovršina.Ubrzanaurbanizacijaiizgradnjastambenihiposlovnihobjekataucentralnomgradskomjezgru,doveli su do redukcije ukupnih zelenih površina u gradu. Parkovi i druge naseljske zelenepovršine nisu najbolje uređene, a naroèito su ugrožene tokom turističkog ''špica''. Samodjelimièan izuzetak od ovoga čine: pojedina šetališta duž obale mora; Ostrvo Sv. Nikola;Miločerskipark,dobronjegovanimaslinjacinaprostoruReževića;ipojedinešumskekultureuširempodručjugradaBudve,prijesvegauzaleđuOpštine.PosebanprioritetubudućnostitrebadaimazaštitaostrvaKatići,kompleksResovogbrdakodPetrovca, kao i zaštita reprezentativnih i monumentalnih stabala masline i drugogmediteranskogdrveća.
53
9.5.2. Prisustvozagađenihpodručja‐šumskipožari:frekvencijaišteteNapodručjuopštineBudvauproteklomperiodudošlo jedonizapožara,koji seumanjem ilivećemobimuponavljajuizgodineugodinu,tedevastacija,štozaposlijedicuimaneadekvatnuvizuelnusliku,aposebnonarušenekosistem,mediteranskognaselja,turističkeopštineBudva.Datepovršinesenisunaadekvatannačintretiraleusmisluuklanjanjaičišćenjadijelavegetacijekojajeizgorjela,apogotovonaplanuobnavljanjaistihpovršinaodgovarajućimrastinjem.Službazazaštitujeprimjerjedneodslužbiusmisludobrepažnjeizaštiteodšumskihpožara,elementarnih nepogoda. Međutim, navedeni problem, zahtjeva preduzimanje određenihaktivnosti, definisanje smjernica i principa od strane nadležnih organa lokalne uprave:SekretarijatazainvesticijeiSekretarijatazagradskuinfrastrukturuiambijent.
9.5.3. Zaštitaprostoraucjeliniuslučajuelementarnihnepogoda14PodručjeopštineBudvasasvojimstanovništvom,materijalnimidrugimdobrima,prirodnimistvorenim,postojećim i zabudućnostplaniranim fizičkimstruzkturama, izloženo jeopasnostiodzemljotresa,poplava,atmosferskihnepogoda(olujnihvjetrova),suša,odronjavanjaiklizanjazemljišta,požara,ekspolzija,saobraćajnihnezgoda,isl.Kompleksnaproblematikazaštiteodelementarnihnepogoda inesrećavećihrazmjeraukazalajenapotrebuodgovarajućegkorišćenja iorganizacijeprostora idatakrozplaniranunamjenuzemljišta.Analizom privrednih, geografskih i drugih karakteristika, stepena dostignuteurbanizacije, ekonomske razvijenosti, položaja u odnosu na saobraćajnice i važne objekte,određenjestepenugroženostiipovredljivostipodručjaopštineBudvaipovredljivostiuodnosuna širu teritoriju, kao i planirani oblici zaštite i način njihovog sprovođenja.Područje opštineBudva, kao cjedinstavena cjelina mora da postigne određeni stepen autonomnosti inezavisnosti, u odnosu na šire područje u pogledu elementarnih potreba stanovništva iproizvodnje.Topodrazumjevapostizanje ravnomjernosti razvoja i ravnomjernosti razmještajastanovništva i naselja odnosno objekata neophodnih za život i rad u vanrednim
t nuslovima.Objekti od neposrednog značaja su infrastrukturna mreža, objek i za s abdijevanjevodomienergijomiinformacionisistemi.Za postizanje veće autonomnosti(naročito u uslovima njegove izolacije zbog eventualnogprekida veza sa širom teritorijom) prevashodni značaj treba dati mreži saobraćajnica imogućnosti odvijanjaintegralnog saobraćaja.Poseban akcenat je dat problemu paralelnesaobraćajnice,sobziromnaizuzetnopovredljivuJadranskumagistralu.Zaštitaprostorno‐fizičkihstruktura,kaoštosuobjektiod istorijskog ikulturnogznačajamorase obezbijediti blagovremenom pripremom i zaštitom investiciono‐tehničke i druge
a k e k r rdokument cije na osnovu oje bi se mogl izvesti rekonstru cije i restau acije po ušenih ioštećenihobjekata.Pravilnim planiranjem i usmjeravanjem razvoja zelenila, uvlačenjem zelenih pojasevapovezanih koridorima sa centralnim zonama i sa zonama šumskog zelenila, dobijaju sesaobraćajniceuvanrednimuslovima,zaevakuacijuikretanjeoperativnihjedinica.Poredovoga,zelenikoridori saniskimzelenilomznačajansuelementpreventivneprotivpožarnebrane.Oni
asu istovremeno i zaštitne zone za sprečavanje određenih v zdušnih strujanja.Ovdje trebaobratitipažnjunapravilanrasporedhidrantskemreže(protivpožarnihidranti).Pored opštih zahtjeva vodosnabdijevanja (izgradnja, uređenje i održavanje objekata i zahvat,obrada, skladištenje, raspodjela i transport vode do potrošača) za slučaj većih nesreća kojemogudadovedudonestašicevode,trebapredvidjetirasporedneophodnihkoličinavodeivozni
54
14 Izvor:http://www.budva.me/,IzmjeneidopunePPOB
park autocistjerni , što bi obezbijedilo autonomnost područja u smislu vodosnabdijevanja, aporedtoganužnojeirješavanjeproblemaotpadnihvoda.Takođejeneophodnospriječitidaljezagađenje vodnihmasa i obezbijeditimogućnostdekomponovanja kanalizacionogpodsistemana višemanji
ah cjelina sa posebnim izlivima kao imogućnost dekontaminacije otpadnih voda
putemodlež vanjauvećimrezervoarima.Seizmikatla‐Najvećeograničenjeovogprostorajeizraženaseizmičkaaktivnost.Utomsmisluorganizaciji prostora Opštine, a posebno izgradnji infrastrukturnih i drugih objekata trebaposvetitiposebnupažnju,uključujućiizradeposebnihstudijamikroseizmičkerejonizacijezasveznačajneobjekte.Takođe,potrebnojekonstantnopraćenjeiispitivanjeseizmičkihaktivnostinapodručjučitaveopštine.Nedostatakvode ‐Karstni prostori su tradicionalno bezvodni , jer iako se izlučuju relativnovisoke količine vodenog taloga, on brzo ponire kroz porozno tlo, pa je stoga teško zahvatatipotrebnekoličinevode.Sadrugestrane,razvijenreljefuzrokujeformiranjebujičnihtokovakojipredstavljajuopasnostzaobjekteinfra‐isuprastrukture,teodroneipojavuklizišta.
10. ADMINISTRATIVNIKAPACITETI
10.1. Javneinstitucije
Na području opštine Budve lokalna samouprava ostvaruje se u Opštini Budva. Na ovompodručju fukcionišu i opštinske javne službe, kao i organi državne uprave i javne državneslužbe.Organidržavneupraveijavneslužbečijijeosnivačdržavasu:Ministarstvounutrašnjihposlova‐Filijala zaunutrašnjeupravneposlove;Upravapolicije–Područna jedinicaBudva;Područniorgan za prekršaje; Zavod za zapošljavanje, kancelarija u Budvi; Poreska uprava; Uprava zanekretnine;CentarzasocijalniraduBudvi;TržišnainspekcijaPJBudva;SanitarnainspekcijaPJBudva; Državni arhiv; Fond zdravstva; JU Dom zdravlja Budva; Hitna služba Budva; Javnopreduzeće za upravljanje morskim dobrom Crne gore; JP „Regionalni vodovod“; Pošta CrneGore; OŠ „S.M.Ljubiša“,OŠ „M.Srzentić“,Drugaosnovnaškola,Osnovnamuzičkaškola,SMŠ„DaniloKiš“ičetirijediniceJPU„Lj.J.Maše“.
55
Međusektorskasaradnjaiodnosiorganalokalnesamo‐upraveidržavnihorganaijavnihslužbičijijeosnivačdržavaOrganilokalnesamoupraveostvarujusaradnjusajavnimslužbamaidrugimpravnimlicimačijije osnivač država. Državni organi i javne službe čiji je osnivač država na zahtjev opštinskihorgana dostavljaju izvještaje o ostvarivanju planova i programa svoje djelatnosti na teritorijiopštineBudva.Odnosi između organa lokalne samouprave i državnih organa zasnivaju se nameđusobnoj saradnji i nadzoru državnih organa nad zakonitošću rada organa lokalne samo‐uprave.Organilokalneupravesuuredovnojkomunikacijisapredstavnicimadržavnihorganauvezi sa aktivnostima na pripremi zakona i podzakonskih akata čija je sadržina posebno odinteresa razvoj lokalne samouprave, kao i u vezi sa dobijanjemmišljenja od državnih organauprave u vezi sa primjenom zakona i podzakonskih akata koji su od neposrednog uticaja narazvoj opštine i rad organa lokane samouprave i organa lokalne uprave. Međusektorskasaradnjaizmeđuorganalokalneupraveidržavnihorganaupraveinjenihjavnihslužbiposebnodolazidoizražajaufunkcionisanjukoordinacionogtijelazapripremuljetnjeturističkesezone,kao i u funkcionisanju radnih tijela čiji je predmet djelovanja kvalitet komunalne usluge iodržavanje komunalne infrastrukture, zatim unaprijeđenje ljudskih prava; socijalna davanja ipomoći,idr.
Saradnja saorganimadržavneuprave injenih službiodnosi se inakvalitetnoobezbjeđivanjesvihelemenataprimarneinfrastruktureiusluga.Takođe,obezbijeđenjeuspješaninteraktivanodnos u oblastima funkcionisanja i organizacije institucija obrazovanja, zdravstva, socijalnezaštite,organalokalneuprave,kultureimedija.Uspostavljena je koordinacija sa drugim opštinama, a prije svega susjednim opštinama popitanju unaprijeđenja administrativnih kapaciteta (uvođenje geografskog informacionogsistema – GIS, i dr.), saradnje u cilju unaprijeđenja kapaciteta ljudskih resursa, a radi se i na
uprojektimakojićeobezbjeditizakonskipredviđeneplanove,programeiizvještaje,sa štedomujavnojrasvjetiusektorskomdijeluenergetskeefikasnosti.Međuopštinska saradnja ogleda se i u planiranju i upravljanju zajedničkim razvojnimprojektima,utvrđivanjuopštinskihnadležnosti iposlovaodopšteginteresakojisupogodnizazajedničko obavljanje, kao i u rešavaju zajedničkih ekonomskih i društvenih problema.Stvaranje zajedničke ponude opštine Budva sa drugim opštinama, a prije svega susjednimopštinama,zaposloveodopšteginteresa,isprovođenjerazvojnihprojekata,prepoznatisukaoprioritetni. Cilj je takođe jačanje veza između gradskih i seoskih sredina unutar područjameđuopštinske saradnje i sprovođenje zajedničkih/partnerskih projekata privatnog i javnogsektora, kao i jačanje saradnje i uspostavljanja novih partnerstva u vezi sa pozivima zakandidovanjeprojekatafinansiranihizsredstavaEUfondova(ovdjesetakođemisliinajačanjeljudskih resursa zapripremu i sprovođenjeprojekatau okviru IPA fondovaEU),UNDP‐a i/ilidrugihmeđunarodnihorganizacija,Svjetskebanke,idr.Saradnju i sa civilnim sektorom prepoznajemo kao ključnu u realizaciji principaparticipativnosti i zajedničkog liderstva tj. aktivnog angažovanja i lokalne uprave i građana,pojedinačnoikrozudruženjauciljustvaranjasinergijesnageipotencijalakojepostojenaobijestraneistvaranjamoderneservisnoorjentisanelokalnesamouprave.KapacitetizapripremanjeisprovođenjeprojekatakojefinansiraEvropskaunijasuograničeni.Postojiprostorzaznačajnounaprijeđenjekapacitetauveziupravljanjaprojektinimciklusom,teproceduramasprovođenjapredmetnihprojekata.Jedna od najvažnijih istraživačkih i programskih podrška ostvarivanju planskih koncepcija,programaiprojekata,nanivouopštiniBudvatrebadabudeformiranjeGIS‐a.Osnovucjelogsistematrebadačinijedinstvenarelacionabazapodataka,ukojojćebitisačuvanisviatributioodređenojprostornojcjelini,kaoisvaplanskadokumentacija(planovi,programiiprojektikojisuosvojeniiliserade).
10.2. Strukturalokalnesamouprave
U skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi uspostavljena je funkcionalna struktura lokalnesamouprave Opštine Budva, koju predstavljaju Skupština opštine i predsjednik Opštine.akonodavnuvlastnalokalnomnivoučinilokalniparlament,SkupštinaopštineBudvaZ
56
Grafik6:OrganizacijaSkupštineopštineBudva
Izvršna vlast u Opštini je oličena u predsjedniku Opštine, koga bira većina poslanika uopštinskoj skupštini. Predsjednik predstavlja izvršnu vlast u opštini; takođe, predsjednikimenujedvapotpredsjednikaiGlavnogadministratorauzsaglasnostSkupštine.
Dakle, organi lokalne samouprave su Skupština opštine i predsjednikOpštine.Organi lokalneupravesu:sekretarijatzaprivreduifinansije,sekretarijatzagradskuinfrastrukturuiambijent,sekretarijat za investicije, sekretarijat za društvene djelatnosti, sekretarijat za lokalnusamoupravu, sekretarijat za zaštitu imovine, sekretarijat za prostorno planiranje i održivirazvoj.Stručneslužbesu:Kabinetpredsjednikaopštine,Službaglavnogadministratora,Službamenadžera i Kancelarija za borbu protiv korupcije. Posebne službe i centri su: Komunalnapolicija, Služba zaštite, Informacioni centar, Služba za javne nabavke i Služba za naplatunaknadezakomunalnoopremanjegradskoggrađevinskogzemljišta.Javne službe čiji je osnivač Opština su: JU „Muzeji i galerije Budva“, Narodna biblioteka JU„Biblioteka Budve“, JU „Grad teatar“, JP Parking servis, JP Mediteran reklame, JP Sportskorekreativni centar Budva, JP Mediteranski sportski centar Budva, JP Pogrebne usluge, JPVodovod i kanalizacija, Komunalno stambeno javno preduzeće, Akademija znanja doo, BudvaholdingdooiTurističkaorganizacijaopštineBudva.LokalnijavniemiterjeRTVBudva.
U2010.godini15uopštinskojadministracijijebilozaposleno373ljudi,dokje457zaposlenoujavnimpreduzeæima,dokjeu2011brojzaposlenih325,aujavnimpreduzećima423.U2012.godini uopštinskojadministracijijebilozaposleno342ljudi,dokje306zaposlenoujavnimpreduzećima.Posmatrajućipodatkezaposlednjihpetgodina,vidiseuzlaznitrendštosebrojazaposlenihtiče.Velikibrojzaposlenihuopštinskojupravi i javnimpreduzećimapredstavlja jedanodozbiljnihproblema sa kojima se Opština Budva suočava u procesu optimizacije broja zaposlenih.Zaposleni u lokalnoj samoupravi su obučeni za obavljanje izvornih i povjerenih poslova, uskladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi, a na podizanju nivoa znanja i kompetencijakontinuiranoseradi.U saradnji sa, uglavnomUpravomzakadroveCrneGore i ZajednicomopštinaCrneGore teusaradnjisaresornimministarstvimaCrneGore,kancelarijomipredstavnicimaEvropskeunijeimeđunarodnihorganizacijakojedjelujunateritorijiCrneGore.Takođe,Opštinajeuskladusasvojimfinansisjkimmogućnostimaotvorenazaponude
57
15Izvor:MinistarstvofinansijaCrneGore,Brojzaposlenihujedinicamalokalnesamouprave‐Izvještaj
profesionalnihservisa/agencijazapružanjeuslugeunaprijeđenjaznanja,kompetencijaiprofesionalnirazvojzaposlenih.Programobuka i finansijskasredstvazarealizaciju istihćeserazvijati u skladu sa odredbama Zakona o državnim službenicima i Zakona o lokalnojsamoupraviipodzakonskimaktima.
10.3.BudžetOpštineBudva
U posmatranom petogodišnjem periodu, od 2005‐2013.god., Opština Budva je ostvarilabudžetskasredstvauukupnomiznosuod357.734.892,40euraodčegakrozoperativnibudžetcca49,50%tihsredstava,akrozkapitalnibudžetcca50,50%ukupnihfinansijskihsredstava.Izkapitalnog budžeta najcešce su finansirani infrastrukturni projekti u domenu putneinfrastrukture i sl.Vrijednostkapitalnogbudžetaoscilirala je izgodineugodinu, ido trenutkaizbijanja svjetske finansijske krize, kapitalni budžet je bio u porastu. U tabeli 44 dat je iznosoperativnogikapitalnogbudžetazaperiod2005‐2013.godine.
Tabela44:Izvršenjebudž dva(200etaOpštineBu 5‐2013.god.)Godina Op eterativnibudž K tapitalnibudže U kupnibudžet2005. 9.797.630,45 7.842.015,82 17.639.646,272006. 13.063.310,68 13.222.700,15 26.286.010,832007. 15.994.143,42 22..233.844,56 38.227.987,982008. 18.974.520,93 44.993.153,60 63.967.674,532009. 16.261.865,63 2 8.397.388,14 44.659.253,772010. 19.616.966,30 2 9.035.352,72 48.652.319,022011. 28.825.000,00 5.445.000,00 34.270.000,002012. 28.523.000,00 9.419.000,00 37.942.000,002013. 29.452.300,00 16.637.700,00 46.090.000,00
UKUPNO 180.508.737,41 177.226.154,99 357.734.892,40Izvor:OpštinaBudva,Sekretarijatzaprivreduifinansije
Kao što je definisano Ustavom Crne Gore svaka jedinica lokalne samouprave kreira prilive usvombudžetunabazisopstvenihizvoraiizvoraodstranedržavnogbudžeta.U sopstvene izvore ubrajaju se sopstveni prihodi, zajednicki porezi i doprinosi koje uvodidržava, sredstva iz egalizacionog fonda, uslovne dotacije iz budžeta države i ostali prihodibudžeta lokalnih samouprava.Ostvareni lokalni prihodi budžetaOpštine Budva u 2007.godiniiznosili su 43.567.200€, da bi 2008. godine dostigli vrijednost od 64.089.540,77€, što je za47,11%većavrijednost.U2009.godiniostvareniprihodisu30,29%manji,dabiu2010.godinidostigli iznos u vrijednosti od 48.666.978,22 eura. U 2011.god. ostvareni prihodi su znatnomanjiuodnosunaprotekliperiod i iznose34.282.859,20EUR,dabi u2012.godinidošlodoblagograstaiistiiznose37.942.000,00.Odlukomobudžetuza2013.godinuutvrđujuseprimciiizdaciu iznosuod 46.090.000,00EUR.Naosnovuprethodnonavedenog,zaključujemodase idanas još uvjek aktuelna globalna ekonomska i finansijska kriza negativno odražava, i naekonomskirazvojopštineBudva,aprijesvegaudijelubudžetskiprihodovanihsredstava.Privredneaktivnosti,investicionaulaganja,akojasuobilježila2007.godinu,gubenaintezitetu,investicije se sporije odvijaju u odnosu na planiranu dinamiku, sa izraženijim negativnimefektimanaobim,dinamikuprilivaistrukturub džetskihprihodaOpštine.u
58
Tabela45:Pregledstruktureprihodabudžeta,zaperiod2008‐2012.god.
Naziv 2008. 2009. 2010. 2011. 2012.
Zajedničkiprihodi
5.891.262,50 2.813.849,30 2.439.121,18 3.063.000,00 2.928.000
Lokalniprihodi
48.848.356,80 36.599.475,71 46.209.666,72 30.077.000,00 35.009.000
Sredstvaprenesenaizprethodnegodine
5.339.201,47
121.866,24
18.190,32
12.859,20
5.000,00
Transferi
25.720,00 30.000,00
Pozajmiceikrediti
3.985.000 5.142.252,84 1.100.000,00
Ukupno
64.089.540,77 44.677.444,09 48.666.978,22 34.282.859,20 37.942.000
Izvor:OpštinaBudva,Sekretarijatzaprivreduifinansije
10.4. Prostorno‐planska strateška dokumentaopštineBu ai dv
Dosadašnja planska praksa je dostigla visok nivo formulacije i sitematizacije opštih ciljevaplaniranjairazvoja.Analizombrojnihopštihisektorskihciljevaplaniranjairazvojauosnovisetežilokadonošenjuplana čijom će se implementacijom omogućiti kvalitetan život svih korisnika prostora, a
udugoročno da se željeni i dostignuti kvalitet života održi, a po mogućstv i unaprijedi beznegativnihposljedicanaprostorucijelini.I pored niza problema sa kojima se Opština susreće, a koje su umnogome posljedica globalnekrize,uopštiniBudvaradisenastvaranjupretpostavki,aprijesvegaudokumentacionojosnovi,za realizaciju niza projekata od vitalnog infrastrukturnog značaja. Važeći planski dokument jePPOBudvaiIzmjeneidopunePPOBudva.TakođejevažećiGUPBudva‐BečičiiGUPKamenovo‐Buljarica.ProstorniplanopštineBudvajedonijet2007.g.aIzmjeneidopunePPOBudvaumartu2009.g.OvajplanskidokumentjedaookvirzaopštiprostornirazvojOpštinedo2020.g.ProstorniplanopštineBudvaćeserealizovati izradomplanskihdokumenatanižegreda. Iako jerađen sa projekcijom razvoja do 2020.godine, u skladu sa novim zakonom, PPO će seprimjenjivatisamododonošenjaProstorno‐urbanističkogplanaOpštine.SkupštinaopštineBudva je2005.godineusvojilaGeneralniurbanističkiplanpriobalnogpojasaOpštinezasektorKamenovo‐Buljarica,apotom2007.godineizasektorBudva‐Bečići.Površinapokrivena GUP‐ovima je 4.011 ha. Osnovne postavke GUP‐ova se ogledaju i u strateškihopredeljenjimasvihplanskihdokumenataOpštine,atosupovećanjekvalitetaživota,unapređenjeturizmaizaštitaprepoznatljivogpejzaža.
o
59
DonošenjemProst rnogplanaopštineBudva,Generalniplanovisu prestalidavažeudijelovimagdjenisuusklađenisaovimPlanomupogledunamjeneprostoraikoncepcijeuređenjaprostora.Takođe, u skladu sa novim Zakonom o prostornom planiranju Opština je pristupila izradiProstorno–urbanističkogplana,čijisuosnovniopšticiljeviupravo,jačanjeprostorno‐razvojnestrukture,povećanjevrijednostiprostoraiživotnesredine,teintegracijaunacionalneievropske
razvojneplanove.Posebniciljeviprostornograzvoja,akojitrebadabuduinkorporiraniuplanskidokument,podrazumjevaju:povećatikvalitetživljenjaiuravnotežitirazvojsvihpodručja,razvojprilagoditiznačajuprostora,racionalnokoristiti izaštititinacionalnadobra,uvažavatiobilježja iosobenosti područja u planiranju razvoja, osigurati efikasnost sistema prostornog uređenja,razvijati infrastruktu. Saglasno rješenjima koja se usvoje u novom Prostorno– urbanističkomplanuopštineBudva, trebapristupitiusaglašavanju i izradinovih lokalnihplanskihdokumenatakaoštosu:izradadetaljnihurbanističkihplanova,urbanističkihprojekatailok.studijalokacija.
Tabela46:Postojećaprostorno‐planskaistrateškadokumentauopštiniBudva‐Presjekstanjanadan19.06.2013.godine
Lokalniplanskidokumenti
Lokalnastrateškadokumenta
Prostorno‐
urbanistič.
plan(PUP)
Detaljniurbanist.
plan(DUP)
Urbanistički
projekat(UP)
Lokalnastudija
lokacije(LSL)
Strateškiplan
razvojaopštine
Više‐godišnji
investicioniplan
Ostalelokalne
strategijerazvoja
Ne 20 10 33 Ne Ne LEAP
Pozitivnim se može okarakterisati trenutni rad na izradi novih urbanističkim razvojnimplanovima,čijesedonošenjeplanirautokuovegodinesarokomprimjeneod10godina.Uprocesu ažuriranjapostojeće i donošenjanoveplanskedokumentacijeneophodno je još jačeraditi na razvoju kapaciteta posebno na lokalnom nivou i formiranju institucija koje mogudoprinjetirazvojukapaciteta,iosiguratiadekvatnoučešćejavnosti.Udaljemperiodupotrebno je izraditi i usvojiti Strateški plan razvoja opštine.Takođe, u ciljupodrškeizrade,koordinacijeiimplementiranjastrateškihplanovananivouopštine,potrebnojekadrovskiznatnoojačatisektorstrateškogisektorskogplaniranja.Poredovogosnovnogstrateškogdokumenta,postojipotrebazaizradomstrateškihdokumenatapoput: Strategije razvoja turizma opštine, Strategije ruralnog razvoja opštine, kao i Planaupravljanjaprirodnimdobrima,kao ipotrebaza izradom jedinstvenog informacionog sistemaOpštine(zasnovanognaGIS‐uIdrugimsrodnimtehnologijama),kao“živog”,otvorenogsistema,koji bi integrisao sve prostorno‐planske podatke, a prije svega prostorne podatke o svimzemljišnim jedinicama i usvojenim razvojnim dokumentima,podaci o namjeni površina iplaniraniminfrastrukturnimsistemimaizplanovanižegreda iprojekata...Značaj izradeGIS‐azaOpštinu je velika, s obzirom da bi na osnovumogućnosti GIS sistema, izrada nove prostorno‐planskedokumentacijebibilamnogo jednostavnija ibrža, jerbi se faza traženja ipronalaženjapodatakaoprostorusmanjilanazanemarljivvremenskiperiod.
60
IISWOTANALIZA
61
PREDNOSTI SLABOSTI‐Povoljnigeografskipoložaj;‐Raspoloživiprirodniresursi(obnovljiviineobnovljivi);‐Povoljniklimatskiuslovi;‐Obnovljiviizvorienergije(voda,Sunce,vjetar)‐Kulturno‐istorijskonaslijeđe;‐Ustanovekulture;‐Dugabibliotečkadjelatnost‐Raznovrsnisportsko‐rekreativnisadržaji;
‐Nedovoljnaineracionalnaiskorišćenostprirodnihresursa;‐Nedovoljnaispitanostpojedinihresursa;‐Nedovoljnavalorizacijakulturnihdobara;‐Nepostojanjeadekvatnebiblioteke,pozorišta,bioskopa.‐Neadekvatna opremljenost postojećihsportskihobjekata
‐Porastbrojastanovnika;‐Zadovoljavajućastarosnaiobrazovnastrukturastanovništva;‐Blizinaobrazovnihinstitucija;‐Povoljniuslovizaradiživot;‐Povoljnemogućnostizapošljavanjauturizmu
‐Izraženaunutrašnjamigracionakretanja;‐Rastućibrojstanovnikanepratiadekvatnadruštvenaitehničkainfrastruktura‐Neusklađenostponudeitražnjenatržišturadnesnage;‐Smanjenbrojradnihmjestavansezone;‐Neujednačenapolnastruktura
Demografija,rad,socijalnostaranjeiostaledruštvedjelatnosti
‐Povoljniuslovizapredškolsko,osnovnoisrednjeobrazovanjeipostojanjeUniverziteta‐Blizinaobrazovnihcentarauneposrednomokruženju;‐Kvalitetnapreventivnazaštitastanovništva;‐Zadovoljavajućastrukturamedicinskogosoblja
‐Nedovoljnostipendiranjeučenikaistudenata,posebnoodstraneprivrednihsubjekata;‐Izraženiproblemikododržavanjaobjekata(EtnografskiiAreheološkiMuzej...);‐Nedovoljnestimulacijezazadržavanjevisoko‐obrazovnihstanovnika;‐Nepostojanjesekundarnognivoazdravstvenezaštite‐stacionarailibolnicaArhitektonske barijere za kretanje licasainvaliditetom
Ekonomskirazvoj
‐Povoljniuslovizaživljenjeibavljenjebiznisom;‐Porastbrojaturističkihkapaciteta‐hotelavisokekategorije;‐Velikibrojmalihisrednjihpreduzeća;‐Postojanjestimulativnih
‐Nepotpunoststrateškogpristupaurazvojuturizma;‐Izraženasezonalnost;‐Znatanudiosivogtržišta;‐NeadekvatnalokacijaistanjeJadranskogsajma;‐Nedovoljnaiskorišćenostzaleđazarazvojpoljoprivredeiturizma;
62
opštinskihpropisazainvestitore;
‐Nedovoljnaimplementacijaprivatno‐javnogpartnerstva;‐Nedovoljnorazvijenaturističkainfrastruktura.
Saobraćajnaijavnainfrastruktura
‐Razvojnautičkogturizma–Marina‐BlizinaaerodromauTivtu;‐Kvalitettransportnihusluga;‐Dobrainfrastrukturazasnabdijevanjevodomugradskomiširempodručju;‐Razvijenatelekomunikacionainfrastruktura
‐Visokafrekvencijasaobraćajatokomljetnjesezone;‐Neadekvatnasaobraćajnaitehničkainfrastruktura(otpadnevode,čvrstotpad,putnainfrastruktura,parking,električnaenergija);‐Nedovoljnaizrađenostsaobraćajne,vodovodneinfrastruktureururalnomiplaninskompodručju;‐PostojećestanjesaobraćajnesignalizacijenateritorijiopštineBudva;‐NepostojanjetransportnogmodelaopštineBudva,kaoplanerskogdokumenta;‐Nepostojanjeregulisanihpješačkihtokova‐VelikibrojneuređenihpristupnihputevanaJadranskimagistralniputM‐2;‐Neuređenostjavnoggradskogprevozaputnika(linijski,slobodni‐taxiprevoz);
Životnasredina
‐Atraktivnostpodručja‐prirodneikulturnevrijednosti;‐Očuvanaprirodnaokolina;‐Raznovrsnostbiodiverziteta
‐Stihijskodjelovanjeudomenuzaštiteživotnesredine‐Nedostatakinstitucijazazaštituživotnesredinenalokalnomnivou‐Neracionalnokorišćenjeprirodnihresursa;‐Neadekvatnoplaniranjeiupravljanjeprostorom(nedostatakintegralnogpristupa);‐Neadekvatnoupravljanjeotpadomiotpadnimvodama;‐Nepostojanjesistemazaprečišćavanjeotpadnihvoda‐Nizakstepensvijestioživotnojsrediniizaštitispomenikakulture;‐Neriješenopitanjeodlaganjasmeća‐Nedovoljnauređenostzaštitnihzona;
Administrativnikapaciteti
‐Postojanjeiizradaplanskihdokumenata;‐Povoljaninstitucionalanosnovzapodrškurazvoja;‐Povoljneinicijativezarješavanjeregionalnihinacionalnihprojekata;‐Relativnodobriadministrativnikapaciteti‐Zadovoljavajućipolitičkidijalogi
‐NedostatakdugoročnihStrategijaupojedinimoblastima‐Nedjelotvoranradinspekcija‐Nedostatakprostorno‐urbanističkogplana‐ProblemvelikogbrojazaposlenihuopštiniBudva;‐Nedostatakpouzdan statističkihebazepodatakaiistraživanja;‐ Nepostojanje geografskog
radnasnaganapripremiisprovođenjuProjekatafinansiranihsredstavaEUfondova;
informacionogsistema(GIS‐a)‐Problemnelegalnegradnje;‐ Problem velikog broja zaposlenih ujavnimsektorima/institucijama.
63
MOGUĆNOSTI PRIJETNJE‐Valorizacijaprirodnihpotencijalazaorganizovanjerekreativnihispotskihsadržaja;‐PovećanjeobrazovnihprogramauBudvi;
‐NedostatakfinansijskihsredstavazarealizacijuProjekataizgradnjedruštvenihcentara;‐Nedostatakkvalitetnihkadrova;‐Nedostatakkulturnihsadržajauzimskomperiodu;‐Dolazakinvestitorakojifavorizujuiskustvoiekspertskaznanjaizinostranstvazaraduvišimivisokimmenadžerskimiupravljačkimstrukturamaturističkihpreduzećaiostalihpreduzećakojaotvaraju.
‐Povećanjeponuderadnesnagerazličitihstručnihprofila;‐Mogućnostobezbjeđenjanedostajućihprofilaizneposrednogokruženja;‐Intencijazarješavanjekrupnihinfrastrukturnihproblemanameđuopštinskomiregionalnomnivou‐RavnomjeranrazvojOpštineusvimoblastimapousvojenomkonceptu‐Prekvalifikacijaradnesnage;‐ObukeoEUprogramima;‐Prilivradnesnageizokruženja.
‐Rastućamigracijastanovništva,naročitomladihiobrazovnih;‐Nedovoljnasvijestopotrebiobrazovanjaiusavršavanjavještina;
Demografija,rad,socijalnostaranjeiostaledruštvedjelatnosti
‐Povoljnakvalifikacionastrukturanezaposlenih;‐Ulaganjeucjeloživotnoobrazovanje;‐Stimulisanjespecijalizacijauzdravstvu;
‐Nezainteresovanostzaulaganjeucjeloživotnoobrazovanje;‐Nezainteresovanostgrađanazaredovnezdravstvenekontrole;
Ekonomskirazvoj
‐Adekvatnavalorizacijaposebnokrozobogaćivanjeturističkeponude‐Obogaćivanjeipromocijaraznovrsneturističkeponudeposebnonautičkiturizam,kulturni,izletnički,ekoturizam;‐Privatno‐javnopartnerstvo;‐Većiprilivstranihdirektnihinvesticija;‐Rastućameđunarodnatražnjazanovimdestinacijama;
‐Smanjenjebrojaturista;‐Konkurencijanovihturističkihdestinacijaizokruženja;‐Nedovoljniizvorieksternogfinansiranja;‐Padinvesticionihaktivnosti;‐Padvrijednostinekretnina;‐Sivaekonomija;‐Nekontrolisanagradnja;‐Pretvaranjepoljoprivrednogugrađevinskozemljište;
64
‐Produžetaktrajanjaturističkesezone;‐Stvaranjeuslovazaživljenjeibavljenjebiznisomnaruralnompodručju;‐FondoviVladeCrneGoreiEvropskeUnijezarazvojpoljoprivredeururalnimpodručjima‐EUIPAfonodovi;‐Povezivanjeseoskogimorskogturizma;‐Mogućnostprivlačenjainvestitorazbogafirmativnihpropisa.‐Adekvatnavalorizacijaprirodnihresursa;‐Formiranjezonaposebnenamjene
Saobraćajnaijavnainfrastruktura
‐Intencijazarješavanjekrupnihinfrastrukturnihproblemanameđuopštinskomiregionalnom;‐Saobraćajnikoridori(Jadransko‐Jonskamagistrala,Autoputpremakontinentu,prilazniputevi...)
‐EventualnoširenjepostojećemarineuBudvibimoglodovestidouništenjaSlovenskeplaže;‐KonkurencijadrugihlukauMediteranu;‐Neadekvatnainfrastrukturnaikomunalnaopremljenostutičenadevastacijuprirodnihresursaobalnogpodručja
Životnasredina
‐Realizacijaprojektaupravljanjaotpadomsaizgradnjomreciklažnogdvorišta‐Obnovljiviizvorienergije(Sunceivjetar)‐Povećanjesvijestigrađanaozaštitiživotnesredine.
‐Elementarnenepogode(poplave,požari,zemljotresi...)‐Pritiscinapoljoprivrednozemljište;‐Pritiscinazaštićenapodručja;‐Svioblicizagađivanjaživotnesredine;‐Narušavanjeprirodneravnotežeiživotnesredine‐Devastacijaprostorakrozneplanskuinelegalnugradnju;‐Visokiekološkizahtjeviodstranestranihinvestitoraipotencijalnihtržišta;‐Neodrživotrošenjeprirodnihresursa;‐Zagađenjemora‐Smanjenjeplažnogprostorakojiimastatuszaštićenogprostora;‐Negativniuticajiklimatskihpromjena,trusnopodručjeipožari;‐Ugroženostživotnesredine.
Administrativnikapaciteti
‐DržavniiEUfondovi;‐Prekograničnasaradnja;‐Privatno‐javnopartnerstvo
‐MogućeneusklađenostiizmeđupolitikarazvojaOpštineidržave;‐Nesprovođenjedonešenihstrateških
planova;‐SloženeprocedurezapristupdržavnimiEUfondovima;‐Povećanazaduženostlokaneuprave
IIISTRATEŠKICILJRAZVOJAOPŠTINEBUDVA(VIZIJA)
Godine 2018. Budva je moderna, razvijena , lokalna zajednica, primamljiva turističkadestinacijauregionu sabogatimkulturno‐istorijskimnaslijeđem iprirodnimresursima,koja pruža kvalitetne uslove za život i rad svim svojim stanovnicima‐građanima iudruženjima,izadovoljavaraznovrsnainteresovanjaposjetilaca.
IVPRIORITETIIMJERE
65
Prioritet1 RazvojkomunalneiputneinfrastruktureMjera1.1 UnapređenjekomunalneinfrastruktureProjekat1: RazvojisanacijapostojećevodovodnemrežeProjekat2: Kanalizacionikolektorsacrpnomstanicom„LungoMare“Projekat3: VodosnabdjevanjeBlizikućaiTudorovićaProjekat4: IzgradnjavodovodnogikanalizacionogsistemazahvataLSL„Spas“Projekat5: IzgradnjavodovodnogikanalizacionogsistemaKomoševineProjekat6: IzgradnjapotrebnihkolektorafekalnekanalizacijeProjekat7: RazvojGIS‐a(geografskoginformacionogsistema)vodovodnemrežeProjekat8: VodosnabdjevanjegornjezonenaseljaLaziProjekat9: VodosnabdjevanjenaseljaMarkovićisarekonstrukcijomizvorišta“Piratac”Projekat10: VodosnabdjevanjeBuljariceProjekat11: IzgradnjalaboratorijezahemijskiimikrobiološkipregledvodeProjekat12: UređenjeatmosferskihkanalanateritorijiopštineProjekat13: IzgradnjareciklažnogdvorištaProjekat14: Izgradnja kablovskog voda 35kV »TS 400/110/35kV Lastva‐TS 35/10kV
Dubovica«Projekat15: Izgradnja110kVDV–UklapanjeuDV110kV»TS400/110/35kVLastva”‐TS
35/10kVMarkovići”Projekat16: IzgradnjaTS110/35/10kV,2x20(40)MVA»SKOČIĐEVOJKA«Projekat17: IzgradnjaTS110/10kV,2x20(40)MVA»DUBOVICA«Projekat18: IzgradnjaTS10/0,4kV,2x630kVA(kom20)Projekat19: Izgradnja10kVkablovskihvodova(dužina40)Projekat20: Pokrivanjegradabežičniminternetom(Wi‐FiSignal)Projekat21: ZelenigradskikvartMjera1.2 RazvojiunapređenjesistemasaobraćajaProjekat22: JavnegaražeProjekat23: PješačkidenivelisaniprelaziProjekat24: ProširenjemostauRafailovićima
66
Projekat25: Izgradnja bulevara izmedju Budve i Bečića sa galerijom i raskrsnice zaCetinje
Projekat26: IzgradnjaobilaznesaobraćajniceMarkovići‐LastvaGrbaljskaPrioritet2 RazvojlokalneekonomijeipreduzetnistvaMjera2.1 PoboljšanjeposlovnogambijentaProjekat27: IzradalokalneplanskedokumentacijeProjekat28: Rekonstrukcija dijela prizemlja zgrade Opštine i opremanje građanskog
biroaiskupštinskesaleuBudviProjekat29: PostavljanjeelektronskihinfopunktovaPrioritet3 RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.1 Izgradnja i održavanje turističke infrastrukture (put, eko‐selo,hotel,
biciklističkestaze)Projekat30: IzgradnjairekonstrukcijašetalištauBudviProjekat31: Izgradnjagolf‐terenanabrdu“Spas“Projekat32: Izgradnjaekoodmorišta
Mjera3.2 Unapređ jeturističkeponudeen
Projekat33: Razvoj i implementacija tematskog turističkog proizvoda u pograničnojregiji
Mjera3.3 UnapređenjepromocijeBudvekaoturističkedestinacijeProjekat34: BRENDBUDVA:Razvojarhitekture,komunikacioneikreativnestrategijeMjera3.4 RazvojturizmaururalnimpodručjimaProjekat35: StalnagodišnjaedukacijalokalnogstanovništvaProjekat36: LokalniedukacionicentarzarazvojruralnogturizmaProjekat37: Označavanjeselaisprovođenjestandardizacijeruralnihsaobraćajnih
oznakaProjekat38: Besplatnewirelessinternetzoneubudvanskimselimaiokolnim
vidikovcimaIizradaodgovarajućihQRvodičaProjekat39: Etnografskapostavkanaotvorenom–„Stariseoskiživot“‐„Oldrurallife“sa
QRvodičemuseluKuljačeProjekat40: UređenjevidikovacaururalnompodručjuBudve(naputuizmeđusela
VrijesnoiselaRustovo)Projekat41: WebsajtruralnogturizmaBudveProjekat42: Pravilnikonačinimaizgradnjeirekonstrukcijeobjekatauselima‐
PriručnikzainvestitoreProjekat43: PriručnikzabavljenjeruralnimturizomProjekat44: IgralištazadjecuipiknikzoneProjekat45: Podrškastvaranjurobnemarke„DomaćeizBudve“Projekat46: Seoskiturističkiinfocentri(punktovi)uselima
Prioritet4 Valorizacija prirodnih resursa i kulturnih dobara i zaštita životnesredine
Mjera4.1 Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštine
Projekat47: Označavanjekulturno‐istorijskihspomenikauStaromgradu
Projekat48: NoviStariGradovi:promocijakulturnogturizmakrozintegrisanainovativnarješenjaipovezivanjekultura
Projekat49: RevitalizacijaiadaptacijabedemaStaroggradaBudve
Projekat50: UređenjearheološkogparkaMirište
Projekat51: Obnovaiprezentacijaranohrišćanskogmozaika
Projekat52: Obnovaiprezentacijarimskogmozaika
Projekat53: Signalizacijakulturnihdobara
Projekat54:RješavanjestatusakućeČekrdekovićainjenostavljanjeufunkcijubudvanskekulture
Projekat55: Opremanjemuzejskihprostora
Projekat56: UspostavljenjeradionicezaizradusuvenirauJUMuzejiigalerijeBudve,idobijanjeautentičnogbudvanskogsuvenira
Projejkat57: Sanacijazgrada/objekatakojekoristiJUMuzejiigalerijeBudve
Projekat58: VraćanjeuvlasništvoOpštineobjekta“Citadela”injenostavljanjeufunkcijubudvanskekulture
Prioritet5 UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.1 Razvojljudskihresursaitržištaradaiusaglašavanjetražnjeiponude
natržišturadaProjekat59: Projekat osposobljavanja zaposlenih u organima lokalne prave i lokalne u
samoupraveuopštiniBudvainjenimjavnimpreduzećimaProjekat60: Regionalna i međudržavna saradnja i EU fondovi za prekvalifikacije/
dokvalifikacije/osposobljavanje građanasaprebivalištemuopštiniBudva(kakozasektorlokalneidržavneuprave/ijavnihpreduzećačijisuosnivači,tako i za sektor privrede: turizam, hotelijerstvo, ugostiteljstvo, nautika,zanatstvo,itd.)
Projekat61: RazvojprojekatausaradnjisaUpravomzakadroveCrneGore,Zavodomzazapošljavanje Crne Gore, Penzinim fodovima isl. u cilju razvoja ljudskihresursausvakomdoburadneaktivnosti
Mjera5.2 Razvojadministrativnihkapaciteta‐razvojE‐upraveProjekat62: UvođenjeE– okalneuprave/iliE–Opš ineBudvasasvimpodsegmentimal t
–GrađanskibiroProjekat63: Umrežavanje lokalnih idržavnih javnihslužbina teritorijiopštineBudva i
šire, u nacionalnu jedinstvenu e‐upravu, u cilju razmjene i objedinjavanjaregistra podataka, a u funkciji efikasne, na jednom mjestu, uslugekorisnicima
Mjera5.3 Stvoriti uslove za sportske, kulturne i obrazovne aktivnostistanovništvaigostiju
Projekat64: RekonstrukcijabazenauBudviProjekat65: UspostavljanjeOmladinskogcentraProjekat66: IzgradnjaPozorištaProjekat67: OpremanjebioskopaProjekat68: AdaptacijaprostorazanarodnubibliotekuJUBibliotekaBudveProjekat69: IzgradnjavrtićaProjekat70: IzgradnjamuzičkeškoleiliadaptacijapostojećegprostoraMjera5.4 Očuvanjeiunapređenjejavnogzdravljaisocijalnezaštite
Projekat71: Izgradnjadomazasmještajstarihiiznemoglihlica
Projekat72: ObezbjedjenjeprostorijezalicasainvaliditetomProjekat73: Izgradnjastanovazalicaustanjusocijalnepotrebe
67
Mjera5.5 StvaranjeuslovazaunapređenjeljudskihidječijihpravauBudvi
Projekat74: JU“Dnevnicentarzadjecuiomladinusasmetnjamaiteškoćamaurazvoju”
68
PROJEKTICiljOpštinejedaurealizacijisvihprojekatauključiporedvlastitihbudžetskihsredstavai sredstva međunarodnih donatora, te osloniti se na partnerstvo, znanje i stručnostcivilnog sektora u cilju stvaranja sinergije znanja i potencijala na korist društvenezajednice.
Slijedipregledpredloženihprojekatasavišeinformacijaorealizacijisvakogodnjih,uključujući:kratakopisprojekta,predloženeaktivnosti,očekivanerezultateiindikatore,partnereiokvirnibudžet,ukolikojemogućenapravitiprocjenu.ZapojedineprojekteutrenutkuizradeStrateškogplananisupoznatisvidetalji.Ovoseposebnoodnosinaneophodnabudžetskasredstva,kao ipojedine indikatore. Neophodna sredstva u okviru pojedinih projekata zahtijevaju da seprethodno uradi glavni projekat, dok neki indikatori nisu kvatifikovani, iako su definisani.Prilikomdaljerazradeprojekata,svinedostajućielementibiće efinisaniunaprijed.
69
d
Projekat1: mrežeRazvojisanacijapostojećevodovodnePrioritet re1:RazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐ sistemavodosnabdjevanjana
anjenjagubitakavode.Pripremaprojektaracionalizacijeiunaprijeđenja
‐ platformiimplementacijeSCADAsistemakaoism
‐ e
Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacije
‐ Pravljenjespecifikacijepotrebnemjerneoprem
jerneopreme‐
Nabavkaiugradnjapotrebnem
‐ InstalacijaopremeisoftverazaSCADAsistemeZamjenadotrajalogcjevovoda
‐ AnalizagubitakanakondetekcijeiotklanjanjekvarovaOpisprojekta:Izradaprojektaracionalizacijeiunapređenjasistemavodosnabdjevanja,nabavkaiugradnjaopremeizamjenad ciljusmanjenjagubitakavodeotrajalogcjevovodauOčekivanirezultati:
- bucijevode- Smanjenigubicivode
Smanjenitroškovidistrikvalitetvode- Poboljšan
Ciljnegrupe:
‐ ‐ Lokalnasamouprava
StanovniciBudve‐ Privrednicinateritorijiopštine
Indikatori:Smanjenjegubitakaidobijanjanovihkoličinavodedoprinosiracionalnijemiskorišćavanjuvodnihresursa,asamimtimiočuvanjuživotnesredine.Novekoličinevodestvoritipreduslovezarazvojnovihmalihisrednjihpreduzećairazvojturizma,atoedstavljarazvojnitrendnašeopštine.
ćeprPotencijalnipartneri:
Ministarstvoturizmaiodrživograzvoja
Lokalnasamouprava čajudakonkurišemozasredstvaEU PartneriizsusjenihdržavausluRizici:‐Nedostatakadekvatnedokumentacije‐OgraničenabudžetskasredstvaMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradova ornogorgana
odstranenadz
Periodimplementacije:24‐48mjeseca
Budžet:500.000€(Opštinailidonator)
Projekat2: com„LungoMare“KanalizacionikolektorsacrpnomstaniPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivno tis :
a
1. Raspisivanjetenderaiod2. Izvođenjeradovainadzor3. Tehničkiprijemobjekata
birizvođačaradova
Opisprojekta:
IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmdužine200m'ipotisnogcjevovodaØ110mmdužine300m'sacrpnomstanicomuprojektovanojstazi„LungoMare“.Očekivanirezultati:
- alizacijuvećpostojećihzagađivačainovihobjekataPriključcinakanCiljnegrupe:
OpštinaBudva- alizacije(“Vodovodikanalizacija”Budva)-
PreduzećezaduženozaodržavanjekanIndikatori:
Novipriključcinafekalnukanalizaciju- nogpodručjaSv.Stefan-
NezagađenostpriobalPotencijalnipartneri:
Lokalnasamouprava- lučajudonacijaizfondovaEU)-
Evropskakomisija(usRizici:
- Nedostataksredstava
Monitoringievaluacija:- Praćenjeizvođenj enadzornogorgana
aradovaodstran
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:90.000€(OPŠTINAiliDONATORI)
Projekat3: ćaVodosnabdjevanjeBlizikućaiTudoroviPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1 trukture.1:UnapređenjekomunalneinfrasAktivnosti:
1.Izradatehničkedokumentacije2.Raspisivanjetenderaiodabirizvođačaradova3.Izvođenjeradovainadzor4.Tehničkiprijemobjekata
Opisprojekta:
Izgradnja potisnog cjevovoda Ø 150 mm dužine 2.700 m' i distributivnog gravitacionogcjevovoda Ø 150 mm dužine 1.500 m' sa rezervoarom od 1000 m³ i crpnih stanica zanaselja Blizikuće, Tudurovići i okolna naselja. Novi priključak na regionalni vodovod zanovimrezervoarskimprostorom.
70
Očekivanirezultati:Omogućenavalorizacijapredmetnogpodručja
- vanostnovihinvestitorazaulaganje-
VećazainteresoCiljnegrupe:
- - OpštinaBudva
Investitori- kolnogpodručjaStanovnicipredmetnogzahvataio
Indikatori:Povećaniprihodiodprodajevode
- stitorazaizgradnjuplaniranihobjekata-
ZainteresovanostinvePotencijalnipartneri:
Lokalnasamouprava- distribucijuvode(“Vodovodikanalizacija”Budva)-
PreduzećezaduženozaRizici:
- Nedostataksredstava
Monitoringievaluacija:- Praćenjeizvođenj enadzornogorgana
aradovaodstran
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:900.000€OPŠTINAiliDONATORIiliINVESTITORI
Projekat4: sistemazahvataLSL„Spas“Izgradnjavodovodnogikanalizacionog
Prioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktu
Mjera1.1:Unapređenjekomunalneinfrastrukture
Aktivnosti:1.Izradatehničkedokumentacije2.Raspisivanjetenderaiodabirizvođačaradova3.Izvođenjeradovainadzor4.Tehničkiprijemobjekata
Opisprojekta:IzgradnjapotrebnihobjekatapoLSL„Spas“:CijevovodiDN110(2054m'),DN160(2337m'),DN200(946m'),DN250(46m'),
²)i65m').
DN315(3192m'),DN600(450m'),rezervoari„Prijevor2“(1000m²),„Spas2“(5000mprekidnihkomora(50m²)i2hidro‐stanice(75l/s),kanalizacionecijeviDN200(617PotrebnojeuraditiidistributivnecijevovodeDN200zanaseljaPrijevor,Seoce,JaziSvinjišteudužiniodoko2000m'.Očekivanirezultati:
- keOmogućenavalorizacijapredmetnogpodručjazasportsko‐rekreativneiturističsadržaje,prijesvegazaizradugolfterena(prioritet3,mjera2.1,projekat6)
- MogućnostizgradnjevodovodnemrežeunaseljuKomoševinakojasevezujezapredmetnisistemzahvata“Spas”
- njaIzgrađenirezervoar“Prijevor2”pružamogućnostgravitacionogsnabdjevavodomvisočijihzonaiplaniranihrezervoarapooboduBudve
- VećazainteresovanostnovihinvestitorazaulaganjeupodručjebrdaSpas(Komoševina,Prijevor,Seoce,zahvatLSL“Spas”)
71
Ciljnegrupe:Budva
- ihsadržaja- Opština
- Investitorisportsko‐rekreativnihobjekataiturističkTuristi
- kolnogpodručjaStanovnicipredmetnogzahvataioIndikatori:
prodajevode- - Povećaniprihodiod
- ZainteresovanostinvestitorazaizgradnjuplaniranihturističkihsadržajaPrihodiodturizma
- Većibrojzaposlenihnaizradiiodržavanju,kakoinfrastrukturetakoiturističkihobjekata
Potencijalnipartneri:
- kanalizacija”Budva)- Lokalnasamouprava
Preduzećezaduženozadistribucijuvode(“Vodovodi- Evropskakomisija(uslučajudonacijaizfondovaEU)
Rizici:- Nedostataksredstava(slabanaplatakomunalijaodinvestitorauturističkei
sportskesadržajenapredmetnojlokaciji)- Eventualniimovinsko‐pravnisporovi(infrastrukturniobjektiucrtaniinaprivatnoj
zemlji)Monitoringievaluacija:
- Praćenjeizvođenj enadzornogorganaaradovaodstran
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:5.200.000€
OPŠTINAiliDONATORIiliINVESTITORIKORISNICIISTEINFRASTRUKTURE
72
Projekat5: sistemaKomoševineIzgradnjavodovodnogikanalizacionogPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1 trukture.1:UnapređenjekomunalneinfrasAktivnosti:
1.Izradatehničkedokumentacije2.Raspisivanjetenderaiodabirizvođačaradova3.Izvođenjeradovainadzor4.Tehničkiprijemobjekata
Opisprojekta:Izgradnjarezervoarazapremine1000m³ipotrebnihgravitacionihcijevovodasahidro‐stanicom.TakođeiizgradnjapredviđenihkanalizacionihkolektoraDN250udužiniodoko200m'.Očekivanirezultati:
- ističkeOmogućenavalorizacijapredmetnogpodručjazasportsko‐rekreativneitursadržaje
- vanostnovihinvestitorazaulaganjeupredmetnopodručjeVećazainteresoCiljnegrupe:
Budva- ihsadržaja- Opština
- Investitorisportsko‐rekreativnihobjekataiturističkTuristi
- Stanovnicipredmetnogzahvataiokolnogpodručja
Indikatori:prodajevode
- - Povećaniprihodiod
- ZainteresovanostinvestitorazaizgradnjuplaniranihturističkihsadržajaPrihodiodturizma
- Većibrojzaposlenihnaizradiiodržavanju,kakoinfrastrukturetakoiturističkihobjekata
Potencijalnipartneri:
- kanalizacija”Budva)- Lokalnasamouprava
Preduzećezaduženozadistribucijuvode(“Vodovodi- Evropskakomisija(uslučajudonacijaizfondovaEU)
Rizici:- omunalijaodinvestitorauturističkeiNedostataksredstava(slabanaplatak
- sportskesadržajenapredmetnojlokaciji)Eventualniimovinsko‐pravnisporovi
- NedostatakinfrastrukturenazahvatuLSL“Spas”(nakojuseovajsistemnadovezuje)
Monitoringievaluacija:- Praćenje đenj enadzornogorgana
aradovaodstranizvo
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:460.000€OPŠTINAiliDONATORIiliINVESTITORIKORISNICIISTEINFRASTRUKTURE
73
Projekat6: kanalizacijeIzgradnjapotrebnihkolektorafekalnePrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:
1. Raspisivanjetenderaiod2. Izvođenjeradovainadzor
birizvođačaradovaa
3. TehničkiprijemobjekataOpisprojekta:IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmdužine400m'zanaseljaPrijevoriSeoce.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmudužiniod200m'unaseljuLazi,kodmanastira.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmudužiniod200m'unaseljuKomoševina.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmudužiniod1000m'ikanalizacionogkrakaØ300mmudužiniod1500m'unaseljuMarkovići.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmudužiniod200m'unaseljuVrijesno.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmdužine800m'zanaseljaBlizikućeiTudurovići.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmdužine450m'naseljeDrobnići.IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmudužiniod500m'unaseljuPrijevorac(Petrovac).IzgradnjakanalizacionogkrakaØ250mmudužiniod180m'unaseljuRafailovići(zakućeporedpotoka).IzgradnjakanalizacionogsistemazanaseljePerazićaDo.IzgradnjakanalizacionihkolektorauReževićima.Izgradn a.jakanalizacionihkrakovaunovimurbanizovanimzonamOčekivanirezultati:
- Priključcinakanalizacijuvećpostojećihinovihobjekata
Ciljnegrupe:OpštinaBudva
- Preduzećezaduženozaodržavanjekanalizacije(“Vodovodikanalizacija”Budva)-
Indikatori:Većanaplatatroškovaodržavanjakanalizacije
- kanakanalizacionumrežu-
PovećanbrojpriključaPotencijalnipartneri:
Lokalnasamouprava- lučajudonacijaizfondovaEU)-
Evropskakomisija(usRizici:
- Nedostataksredstava- Neadekvatnaplanskadokumentacija
Monitoringievaluacija:- Praćenje đenj enadzornogorgana
aradovaodstranizvo
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:900.000€OPŠTINAiliDONATORI
Projekat7:RazvojGIS‐a(geografskoginformacionogsistema)vodovodnemrežePrioritet1:RazvojkomunalneiputneinfrastruktureMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:
1.Pripremaprojektaunapredjenjapostojecegkatas2.Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacije3.Pravljenjespecifikacijepotrebnemjerneopreme4.Nabavkaiugradnjapotrebnemjerneopreme5.Zamjenadotrajalogcjevovoda
travodovodnihinstalacija
6.AnalizagubitakanakondetekcijeiotklanjanjekvarovaOpisprojekta:Optimizacijaprocesavodosnabdevanjakrozsmanjenjegubitakauvodovodnomsistemu,smanjenjetroškovaproizvodnjevode,boljekorišćenjevodnihresursa,modernizacijairacionalizacijaOčekivanirezultati:
Smanjenigubicivodeidistribucijevode
- - Smanjenitroškov
Ciljnegrupe:‐ Lokalnasamouprava‐ StanovniciBudve‐ Privrednicinateritorijiopštine
Indikatori:Smanjenjegubitakaidobijanjanovihkoličinavodedoprinosiracionalnijemiskorišćavanjuvodnihresursa,asamimtimiočuvanjuživotnesredine.Novekoličinevodećestvoritipreduslovezarazvojnovihmalihisrednjihpreduzećairazvojturizma,atopredstavljarazvojnitrendnažeopštine.Potencijalnipartneri:
iodrživograz vojaMinistarstvoturizma
AgencijazazaštituživotnesredineLokalnasamouprava
PartneriizsusjenihdržavauslučajudakonkurišemozasredstvaEU
74
Rizici:‐Nedostatakadekvatnedokumentacije‐Ograničenabudžetskasredstva‐Te ihizvorainformacijaškoćeuprikupljanjutehničkedokumentacijezbogbrojnMonitoringievaluacija:
Prać jera aodstranenadzornogorganadovenjeizvođen
Periodim cije:24mjesecaplementaBudžet:100.000€OPSTINAiliDONATORI
Projekat8: aziVodosnabdjevanjegornjezonenaseljaLPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:U napređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:
1. Raspisivanjetenderaioda irizvođačab2. Izvođenjeradovainadzor 3. Tehničkiprijemobjekata 4. Razdvajanjevodovodnemreženadvijezone
Opisprojekta:
IzgradnjapotisnogcijevovodaDN110mm,dvijehidrostaniceifizičkorazdvajanjevodovod v).nemreženavišuinižuzonu(višazonapreko50mnOčekivanirezultati:
- KvalitetnovodosnabdjevanjevišihzonanaseljaLazi
Ciljnegrupe:- OpštinaBudva- Investitori- područjaStanovnicipredmetnog
Indikatori:- Povećaniprihodiodprodajevode- stitorazaizgradnjuobjekataZainteresovanostinve
Potencijalnipartneri:- Lokalnasamouprava- kanalizacija”Budva)Preduzećezaduženozadistribucijuvode(“Vodovodi- lučajudonacijaizfondovaEU)Evropskakomisija(us
Rizici:- Nedostataksredstava
Monitoringievaluacija:- Praćenjeizvođenj enadzornogorganaaradovaodstran
Periodi plementacije 24‐48mjesecam :Budžet:520.000€OPŠTINAiliDONATORI
75
Projekat9: rekonstrukcijomizvorištaVodosnabdjevanjenaseljaMarkovićisa“Piratac”
Prioritet1:Razvojkomunalneiputneinfrastrukture
Mjera1.1:U ukturenapređenjekomunalneinfrastrAktivnosti:
1. Izradatehničkedokumentaa
cije birizvođačaradova2. Raspisivanjetenderaiod
3. Izvođenjeradovainadzor4. Tehničkiprijemobjekata
Opisprojekta:
Ispitivanjeirekonstrukcijaizvorišta„Piratac“,izgradnjacjevovodaØ150mmdužine300m'irezervo isatretmanomvode.araod500m³zanaseljeMarkovićOčekivanirezultati:
UrednovodosnabdjevanjeMarkovića- evodezavisočijezonenaseljaLazi-
DodatnekoličinCiljnegrupe:
- - OpštinaBudva
Investitori- kolnogpodručjaStanovnicipredmetnogzahvataio
Indikatori:Povećaniprihodiodprodajevode
- eljemarkovićeigornjuzonunaseljaLazi-
TretiranavodazanasPotencijalnipartneri:
- kanalizacija”Budva)- Lokalnasamouprava
Preduzećezaduženozadistribucijuvode(“Vodovodi- lučajudonacijaizfondovaEU)Evropskakomisija(us
Rizici:- Nedostataksredstava- Eventualniimovinsko‐pravnisporovi
Monitoringievaluacija:- Praćenje enj enadzornogorgana
aradovaodstranizvođ
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:180.000€OPŠTINAiliDONATORI
76
Projekat ijaBuljarice10:VodosnabdjevanjeifekalnakanalizacPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:
1. Ucrtavanjeinfrstruktureuplasnkimdokument ima2. Izradatehničkedokumenta cije3. Raspisivanjetenderaiod birizvođačaradovaa4. Izvođenjeradovainadzor 5. Tehničkiprijemobjekata
Opisprojekta: UBuljaricijedjelimičnoizgrađenavodovodna,paikanalizacionamreža.ZanoveinvesticijepotrebnasudodatnaulaganjauViKmrežu:Izradakolektorafekalnekanalizacijedocrpnestanicekojaćefekalijedapumpadobudućegpostrojenjazaprečišćavanje.
IzgradnjapriključkanaregionalnivodovodsapriključnimcjevovodomØ150mmdužine
150m'irezervoaromod1000m³zanaseljeGolubovići(Buljarica)
IzgradnjacjevovodaØ90mmdužine450m'zanaseljeGolubovići,Dubovica(Buljarica)
IzgradnjapriključkanapostojećivodovodØ110mmdužine300m'sacrpnomstanicomzanaseljeĐurovići(Buljarica)Očekivanirezultati:
- Omogućenavalorizacijapredmetnogpodručja- vanostinvestitorazaulaganjeuturističkeobjekteVećazaintereso
Ciljnegrupe:- OpštinaBudva- InvestitoriTuristi- kolnogpodručjaStanovnicipredmetnogzahvataio
Indikatori:- Povećaniprihodiodprodajevode- Zainteresovanostinvestitorazaizgradnjuturističkihsadržaja- otokovaodfekalija(zbogprelivapostojećihseptičkihjama)Manjazagađenostvod
Potencijalnipartneri:- Lokalnasamouprava- kanalizacija”Budva)Preduzećezaduženozadistribucijuvode(“Vodovodi- lučajudonacijaizfondovaEU)Evropskakomisija(us
Rizici:- Nedostataksredstava- Eventualniimovinsko‐pravnisporovi
Monitoringievaluacija:- Praćenje enj enadzornogorganaizvođ aradovaodstran
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:700.000€OPŠTINAiliDONATORIiliINVESTITORIKORISNICIISTEINFRASTRUKTURE
Projekat krobiološkipregledvode11:IzgradnjalaboratorijezahemijskiimiPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:Unapređenjekomunalneinfrastrukture
1. : Aktivnosti Izgradnja objekta- a izradu i projekta za izgradnju objekta ( idejni, glavniTenderska procedura z
projekat)- Izradaidejnogprojekta- dozvolePrikupljanjesaglasostizadobijanjegrađevinske- Izradaglavnogprojektaobjektazalaboratoriju- Dobijanjegrađevnskedoz olev- njiobjektaTenderskaprocedurazaizborizvođačaradovanaizgrad2. Opremanjelaboratorije- Izradaspecifikacijezapotrebnuopremuzalaboratoriju- p aTenderska rocedura za nabavku opreme za laboratoriju i obuka z rukovanje
istom- Opremanje laboratorije potrebnim namještajem, aparatima, posuđem, reagensima
ipotrebnomITopremom
77
Opisprojekta:
IzgradnjaobjektazasmještajlaboratorijezafizičkohemijskuimikrobiološkuanalizuvodenalokacijiTehničkogsektoraJP''Vodovod''Budva‐Dubovica,opremanjelaboratorijepotr ITopremomebnimaparatima,namještajemiOčekivanirezultati:- Laboratorijazaispitivanjevode- lagovremenadostavarezultataanalizevodeimogućnostpravovremenogreagovanjaB
Ciljnegrupe:
- tinaStanovniciBudveisusjednihopš- icinateritorijiopštinePrivredn- Turisti
Indikatori:Izgrdnjomiopremanjemlaboratorijeomogućavasekontinuiranopraćenjekvalitetavodeipravovremenoreagovanjeuslučajudavodanijezahtjevanogkvaliteta.Pravovremenimiučestalimanalizamamožeseuočitigdjejecjevovodlošegkvalitetakakobisevršilerekonstrukcijeitimesmanjiligubicinamreži.Potencijalnipartneri:
- održivograzvojaMinistarstvoturizmai- Ministarstvozdravlja- MorskoDobro- Lokalnasamouprava- Partneriizsusjenihdržavauslučajudakonkurišemozasredstva
Rizici:‐Neshvatanjemenadžmentaopštineivodovodaoznačajuzaštiteljudskogzdravljaiočuvanjaživotnesredine‐Ograničenabudžetskasredstva
- Monitoringievaluacija:
- Praćenje đenj enadzornogorganaizvo aradovaodstranPeriodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:500.000€0PSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat12 orijiopštine:UređenjeatmosferskihkanalanateritPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:
1. pribavljanjeneophodnedokume ntacije2. izvodjenjegrađevinskihradova
Opisprojekta:IzgradićeseiureditiatmosferskikanalinateritorijicijeleOpstineBudvaitopofazama,odnajvecihkasitnijim
78
Očekivanirezultati:‐nesmetanodliv.Atm.vodaumore‐svodjenjepoplavanaminimumCiljnegrupe:‐Stanovništvocijeleopstine‐TurističkaprivredaIndikatori:‐IZVJESTAJKOM.POLICIJE,KOMUNALNIHSLUŽBIISLUŽBEZAŠTITEISPAŠAVANJA
Potencijalnipartneri:‐lokalnasamouprava‐Ministarstvoturizma‐drugeopstine‐PrekogranicnipartneriRizici:‐Neadekvatnaprocjenaatm.tokova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:
‐ ođen a anenadzornogorganaPraćenjeizv jer dovaodstrPeriodim cije:24‐48mjesecaplementaBudžet:5.000.000€OPSTINA/IPAPROJEKAT/DONATORI
Projekat13:Izgradnjareciklažnogdvorišta
Prioritet 1:Razvojkomunalneiputneinfrastrukture
Mjera1.1:Unapređenjekomunalneinfrastrukture
Aktivnosti:‐Izradaidejnogrješenja‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvodjačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐Izgradnjareciklažnogdvorišta.‐LokacijućedefinisatiPUPOčekivanirezultati:‐Smanjenjekoličinečvrstogotpadakojiseodlaženadeponiju‐ZaštitaživotnesredinaCiljnegrupe:‐StanovniciBudve‐PrivrednicinateritorijiOpštineBudva‐Turisti
79
Indikatori:‐Zaštitaživotnesredine‐SmanjenjekoličinečvrstogotpadakojiseodlaženadeponijuPotencijalnipartneri:‐KSJPBudva‐Ministarstvoturizmaiodrživograzvoja‐EvropskifondoviRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:‐PraćenjeizvođenjeradovaodstranenadzornogorganaPeriodimplementacije:6‐24mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
80
Projekat14:Izgradnjakablovskogvoda35kV»TS400/110/35kVLastva‐TS35/10kVDubovica«Prioritet1:RazvojkomunalneiputneinfrastruktureMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐Pripremaprojektaiobezbjeđenjekoridoraitrase‐Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacijeiodobrenjazagrađenje‐Sprovođenjetenderskeprocedureiizbornajpovoljnijegponuđača‐Izgradnjaobjekta(polaganje35kVkablovskogvoda)Opisprojekta:Izgradnja35kVkablovskogvodakojombisestvorilepretpostavkezakvalitetnonapajanjeTS35/10kVDubovicaiTS35/10kVRozinoizizuzetno»jakog«energetskogčvorištakaoštojeTS400/110/35kVLastvaOčekivanirezultati:‐StabilnostlokalnogelektroenergetskogsistemanapodručjuBudva‐Smanjenjegubitakaudistributivnojmreži‐Poboljšanjenaponskihprilikaikvalitetaisporukeel.energijeCiljnegrupe:‐StanovnicipodručjaBudve‐Lokalnasamouprava‐PrivredniciposebnoturističkagranaprivredeIndikatori:‐Smanjenjebrojaispadanadistributivnojmreži‐KvalitetnaponskihprilikasapozitivnimefektimanaduživijektrajanjaelektrouređajaPotencijalnipartneri:‐EPCGADNikšić‐OpštinaBudva‐MinistarstvosaobraćajaRizici:‐Problemobezbjeđenjaadekvatnogkoridora
‐Nedostataksredstavaiprobijanjeplaniranogtermina
Monitoringievaluacija:PraćenjeizvođenjeradovanaizgradnjiTSodstranetimazaimplementacijuprojektaPeriodimplementacije:‐Dokraja2015.g.Budžet:cca1.200.000€‐EPCGADNikšić(50%)‐OpštinaBudva(50%)
81
Projekat15 10kV»TS400/110/35kVLastva‐:Izgradnja110kVDV–UklapanjeuDV1TS35/10kVMarkovići«Prioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐Pripremaprojektaiobezbjeđenjekoridoraitrase‐Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacijeiodobrenjazagrađenje‐Sprovođenjetenderskeprocedureiizbornajpovoljnijegponuđača‐Izgradnjadvostrukog110kVDVdijelomtrasepostojedegDV35kV»Lazi‐Dubovica«Opisprojekta:Izgradnjadvostrukog110kVvodaomogudilabiuklapanjebududeTS110/10kVDubovicauDV110kV»Markovidi‐Tivat«.Očekivanirezultati:‐StabilnostlokalnogelektroenergetskogsistemanapodručjuBudva‐Smanjenjegubitakaudistributivnojmreži‐Poboljšanjenaponskihprilikaikvalitetaisporukeel.energijeCiljnegrupe:‐StanovnicipodručjaBudve‐Lokalnasamouprava‐PrivredniciposebnoturističkagranaprivredeIndikatori:‐Smanjenjebrojaispadanadistributivnojmreži‐KvalitetnaponskihprilikasapozitivnimefektimanaduživijektrajanjaelektrouređajaPotencijalnipartneri:‐EPCGADNikšić‐OpštinaBudvaRizici:‐ProblemzadržavanjakoridorapostojedegDV35kVzbognjegoveugroženostiizgradnjomobjekata‐NedostataksredstavaiprobijanjeplaniranogterminaMonitoringievaluacija:‐PraćenjeizvođenjeradovanaizgradnjiTSodstranetimazaimplementacijuprojektaPeriodimplementacije:‐Dokraja2017.g.Budžet:cca500.000€‐EPCGADNikšić(50%)
‐OpštinaBudva(50%)Projekat16 VA»SKOČIĐEVOJKA«:IzgradnjaTS110/35/10kV,2x20(40)M
Prioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐Pripremaprojektaiobezbjeđenjelokacije‐Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacijeiodobrenjazagrađenje‐Sprovođenjetenderskeprocedureiizbornajpovoljnijegponuđača‐Izgradnjaobjektasauklapanjemu110kVi10kVmrežuOpisprojekta:IzgradnjaTS110/10kVupodručjuReževidakojombisestvorilepretpostavkezapriključenjenaelektroenergetskumrežučitavognizanovoplaniranihturističkihkapacitetavisokekategorijeuzpreuzimanjeipostojedihpotrošača.Očekivanirezultati:‐StabilnostlokalnogelektroenergetskogsistemanapodručjuReževida‐Smanjenjegubitakaudistributivnojmreži‐Poboljšanjenaponskihprilikaikvalitetaisporukeel.energijeCiljnegrupe:‐StanovnicipodručjaodSv.StefanadoPetrovca‐Lokalnasamouprava‐PrivredniciposebnoturističkagranaprivredeIndikatori:‐Smanjenjebrojaispadanadistributivnojmreži‐KvalitetnaponskihprilikasapozitivnimefektimanaduživijektrajanjaelektrouređajaPotencijalnipartneri:‐EPCGADNikšić‐OpštinaBudvaRizici:‐Problemobezbjeđenjaadekvatnelokacije‐ProbijanjeplaniranogterminaulaskaTSnadistributivnumrežuMonitoringievaluacija:‐PraćenjeizvođenjeradovanaizgradnjiTSodstranetimazaimplementacijuprojektaPeriodimplementacije:‐Dokraja2017.g.Budžet:3.200.000€‐EPCGADNikšić(50%)‐OpštinaBudva(50%)
82
Projekat17 »DUBOVICA«:IzgradnjaTS110/10kV,2x20(40)MVA
Prioritet re1:RazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐Pripremaprojekta(lokacijapostojedeTS35/10kVDubovica)‐Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacijeiodobrenjazagrađenje
‐Sprovođenjetenderskeprocedureiizbornajpovoljnijegponuđača‐Izgradnjaobjektasauklapanjemu110kVi10kVmrežu
Opisprojekta:IzgradnjomTS110/10kVuužemgradskompodručjustvorilebisepretpostavkezapriključenjenaelektroenergetskumrežučitavognizaturističkihkapacitetavisokekategorijeuzpreuzimanjeipostojedihpotrošača.DoterminaizgradnjeoveTSočekujemomaksimalnoopterećenjesvetriTSsaužeggradskogpodručja(Lazi,RozinoiDubovica)Očekivanirezultati:‐StabilnostlokalnogelektroenergetskogsistemanapodručjuBudve‐Smanjenjegubitakaudistributivnojmreži‐Poboljšanjenaponskihprilikaikvalitetaisporukeel.energijeCiljnegrupe:‐StanovnicipodručjaBudve‐Lokalnasamouprava‐PrivredniciposebnoturističkagranaprivredeIndikatori:‐Smanjenjebrojaispadanadistributivnojmreži‐KvalitetnaponskihprilikasapozitivnimefektimanaduživijektrajanjaelektrouređajaPotencijalnipartneri:‐EPCGADNikšić‐OpštinaBudvaRizici:‐Smanjengodišniprirastsnageuodnosunaprethodniperiod‐ProbijanjeplaniranogterminaulaskaTSnadistributivnumrežuMonitoringievaluacija:‐PraćenjeizvođenjeradovanaizgradnjiTSodstranetimazaimplementacijuprojekta
Periodimplementacije:‐Dokraja2017.g.Budžet:3.200.000€‐EPCGADNikšić(50%)‐OpštinaBudva(50%)
Projekat1 m20)8:IzgradnjaTS10/0,4kV,2x630kVA(ko
Prioritet1 re:RazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:
nje‐Pripremaprojekta
jazagrađeponuđača
‐Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacijeiodobren‐Sprovođenjetenderskeprocedureiizbornajpovoljnijeg‐Izgradnjaobjektasauklapanjemu10kVi0,4kVmrežuOpisprojekta:IzgradnjomTS10/10kVnapodručjuBudvetrebastvoritipretpostavkezapriključenjenaelektroenergetskumrežučitavognizaturističkihkapacitetavisokekategorijeuzpreuzimanjeipostojedihpotrošača.Ovavrstatrafostanicatrebanapravinačindaizvršidistribucijuplaniranevelikesnagesavedihnaponskihnivoananaponskinivo10kV.
83
Očekivanirezultati:‐StabilnostlokalnogelektroenergetskogsistemanapodručjuB‐Smanjenjegubitakaudistributivnojmreži
aikvalitetaisporukeel.energije
udve
‐PoboljšanjenaponskihprilikCiljnegrupe:‐StanovnicipodručjaBudve‐Lokalnasamouprava‐PrivredniciposebnoturističkagranaprivredeIndikatori:‐Smanjenjebrojaispadanadistributivnojmreži
ihprilikasapozitivnimefektimanaduživijektrajanjaelektrouređaja‐KvalitetnaponskPotencijalnipar‐EPCGADNikšić
tneri:
‐OpštinaBudvaRizici:‐Problemisaobezbjeđenjemlokacija(cca50m2posvakojTS)
dnje‐ProbijanjeplaniranihterminaulaskaTSnadistributivnumrežuilošadinamikaizgraMonitoringievaluacija:
radovanaizgradnjiTSodstranetimazaimplementacijuprojektaPraćenjeizvođenjaPeriodimplementacije:‐Dokraja2017.g.Budžet:1.200.000€‐EPCGADNikšić(50%)‐OpštinaBudva(50%)
Projekat19 žina40):Izgradnja10kVkablovskihvodova(duPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐Pripremaprojekata‐Prikupljanjepotrebnetehničkedokumentacijeiodobrenjazagrađenje‐Sprovođenjetenderskeprocedureiizbornajpovoljnijegponuđača‐IzgradnjaobjektasapriključenjemnanapojneTSiuklapanjemupostojedu10kVmrežuOpisprojekta:IzgradnjomTS10/0,4kVnapodručjuBudvetrebaizvršitiinjihovokvalitetnopovezivanjenanapojneTSX/10kVzaštojeneophodnaizgradnjakablovske10kVmrežeznačajnedužine.Očekivanirezultati:‐StabilnostlokalnogelektroenergetskogsistemanapodručjuBudve‐Smanjenjegubitakaudistributivnojmreži‐Poboljšanjenaponskihprilikaikvalitetaisporukeel.energijeCiljnegrupe:‐StanovnicipodručjaBudve‐Lokalnasamouprava‐PrivredniciposebnoturističkagranaprivredeIndikatori:‐Smanjenjebrojaispadanadistributivnojmreži‐Kvalitetnaponskihprilikasapozitivnimefektimanaduživijektrajanjaelektrouređaja
84
Potencijalnipartneri:‐EPCGADNikšić‐OpštinaBudvaRizici:‐Problemisaobezbjeđenjemtrasa(trebaplaniratitraseuzlokalnesaobradajnice)‐ProbijanjeplaniranihterminailošadinamikaizgradnjeMonitoringievaluacija:PraćenjeizvođenjeradovanaizgradnjiTSodstranetimazaimplementacijuprojektaPeriodimplementacije:‐Dokraja2017.g.Budžet:2.500.000€‐EPCGADNikšić(50%)‐OpštinaBudva(50%)
Projekat20 (Wi‐FiSignal):PokrivanjegradabežičniminternetomPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1.1:UnapređenjekomunalneinfrastruktureAktivnosti:‐Izradaidejnogprojekta‐Raspisivanjetenderaiodabirizvodjačaradova‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:PokrivanjeteritorijegradaBudvebežičniminternetomnabazipartnerstva,pričemubiinternetbioupotpunostibesplatanilibibiobesplatanprvihnekolikogodinaakasnijebisenaplaćivao.Očekivanirezultati:‐Omogućavanjegrađanimaiostalimstalanpristupinternetu,anatajnačinboljuinformisanostikomunikaciju.Ciljnegrupe:‐StanovniciBudve‐PrivrednicinateritorijiopštineBudva‐TuristiIndikatori:‐PorastbrojakorisnikainternetaPotencijalnipartneri:‐Ministarstvozainformacionodruštvo‐Operatorimobilneifiksnetelefonijeiinterneta‐EvropskifondoviRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradov rnogorganaaodstranenadzoPeriodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:
85
OPŠTINAiliIPAPROJEKATiliiliPARTNERIiliDONATORIProjekat21:ZELENIGRADSKIKVARTPrioritet1: reRazvojkomunalneiputneinfrastruktuMjera1 nalneinfrastrukture.1:UnapređenjekomuAktivnosti:
1.anketastanovnistva2.pribavljanjeneophodnedokumentacije3.izvođenjegrađevinskihidr.radova
Opisprojekta:Gradski kvart “kodBIP‐a” tj. naselje izmedjubulevara i zaobilaznice,izmeđumagistralnogputaKotor‐Jadranskiput‐BariuliceKanjošaMacedonović,odnosnopovršinecca25000m2,bice transformisanoupotpunoenergetski efikasan i ambijentalnouređendiograda.Bicesproveden niz aktivnosti kao sto su: uredjenje fasada, postavljanje solarnih panela,hortikulturalnouljepšavanje,dekorativna iluminacija,uređenjeparkingprostora,posebnaograda inama,podzemnikontejneri,igralištezadjecuitd.najavnimpovrsOčekivanirezultati:‐uštedaenergije‐ambijentalnouređenje‐vecikvalitetživota irazvojirekonstrukcijugradskihkvartova‐formiranjematricezaodrživ‐ ijentljepšiikomfornijiambCiljnegrupe:
‐ lokalnostanovništvo‐ turisti‐ lokalnasamouprava
Indikatori:‐feedbackstanovnikakvarta‐feedbackstanovnikadrugihkvartova‐izvjestajinadležnihslužbiiinstitucijaPotencijalnipartneri:‐Lokalnasamouprava
‐ Ministarstvoturizma‐ Prekogranicnipartneri
‐EUinstitucijeRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine‐nedovoljnazainteresovanostgrađana‐losaprezentacijabenefita‐pojavanovihefikasnijihtehnologijaMonitoringievaluacija:‐implementacijaprojek m ezultataiPR,unadležnostisuSekretarijatazata, onitoringrgradskuinfrastrukturuia ij škuprojektantaiNVO.mb ent,uzpodrPeriodimplementacije:24‐48mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
86
Projekat22:JavnegaražePrioritet1 :RazvojkomunalneiputneinfrastruktureM eđenjesistemasaobraćajajera1.2:RazvojiunaprAktivnosti:‐Izradaidejnogprojekta‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvođačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Rješavanjeimovinskihodnosa‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐Javnegaraže‐Lokacija:Budva(Rozino,Slovenskaplaža),Bečići,PetrovacOčekivanirezultati:‐Obezbjeđenjevećegbrojaparkingmjesta
Ciljnegrupe:‐StanovniciBudve‐TuristiIndikatori:‐Regulisanjemirujućegsaobraćaja
Potencijalnipartneri:‐Evropskifondovi‐PartnerstvoRizici:‐NedostatakfinansijskihsredstavaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradov zornogorganaaodstranenadPeriodimplementacije:12‐48mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
87
Projekat23:PješačkidenivelisaniprelaziPrioritet1: eRazvojkomunalneiputneinfrastruktur
Mjera1.2:Razvojiunapređenjesistemasaobraćaja
Aktivnosti:‐Izradaidejnogprojekta‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvođačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Rješavanjeimovinskihodnosa‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐Praćenjeizvođenjaradova
Opisprojekta:‐Pješačkidenivelisaniprelazi‐Lokacija:Rafailovići2x,Ivanovići2x,Budva4xOčekivanirezultati:‐Obezbjeđenjebezbjednogpješačkogsaobraćaja
Ciljnegrupe:‐StanovniciBudve‐TuristiIndikatori:‐Boljapješačkakomunikacija
Potencijalnipartneri:‐Evropskifondovi
Rizici:‐Nedostatakfinansijskihsredstava
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradova zornogorganaodstranenadPeriodimplementacije:12‐48mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat24:ProširenjemostauRafailovićima
Prioritet1 :Razvojkomunalneiputneinfrastrukture
Mjera1.2:Razvojiunapređenjesistemasaobraćaja
Aktivnosti:‐Izradaidejnogprojekta‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvođačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Rješavanjeimovinskihodnosa‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐ProširenjemostauRafailovićima‐Lokacija:RafailovićiOčekivanirezultati:‐ObezbjeđenjekontinuitetaupropusnostisaobraćajaodKamenovapremaBečićimaCiljnegrupe:‐StanovniciBudve‐PutnicikojisuutranzituJadranskommagistralom‐TuristiIndikatori:‐Boljasobraćajnakomunikacija
88
Potencijalnipartneri:‐Ministarstvopomorstvaisaobraćajarazvoja‐EvropskifondoviRizici:‐NedostatakfinansijskihsredstavaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradova zornogorganaodstranenadPeriodimplementacije:12‐36mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat2 čićasagalerijomiraskrsnicezaCetinje5:IzgradnjabulevaraizmedjuBudveiBe
Prioritet e1:RazvojkomunalneiputneinfrastrukturMjera1.2:Razvojiunapređenjesistemasaobraćaja
Aktivnosti:‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvodjačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Rješavanjeimovinskihodnosa‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐IzgradnjabulevaraizmedjuBudveiBečićasagalerijomiraskrsnicezaCetinje‐Lokacija:izmedjuBudveiBečićaOčekivanirezultati:‐Smanjenjesaobraćajnegužvenaulazutj.naizlazuizBudve
Ciljnegrupe:‐StanovniciBudve‐PutnicikojisuutranzituJadranskommagistralom‐TuristiIndikatori:‐BoljasobraćajnakomunikacijaPotencijalnipartneri:‐Ministarstvopomorstvaisaobraćajarazvoja‐EvropskifondoviRizici:‐NedostatakfinansijskihsredstavaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado zornogorganavaodstranenadPeriodimplementacije:12‐36mjesecaBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
89
Projekat2 rkovići‐LastvaGrbaljska6:IzgradnjaobilaznicesaobraćajniceMa
Prioritet1:RazvojkomunalneiputneinfrastruktureMjera1.2:RazvojiunapređenjesistemasaobraćajaAktivnosti:‐Izradaidejnogrješenja‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvodjačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta‐Rješavanjeimovinskihodnosa‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Izvodjenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐IzgradnjaobilazniesaobraćajniceMarkovići‐LastvaGrbaljska.‐Lokacija:Markovići,prekobrdaToplišdoLastveGrbaljskeOčekivanirezultati:‐EfikasnijasaobraćajnakomunikacijacentralnogdijelaCrneGoresaopštinamanaseverozapadnimdijeluprimorja‐SmanjenjesaobraćajnegužveucentruBudve
Ciljnegrupe:‐StanovniciCrneGoreiregiona‐PrivredniciCrneGoreiregiona‐TuristiIndikatori:‐BoljasobraćajnakomunikacijaPotencijalnipartneri:‐Ministarstvopomorstvaisaobraćajarazvoja‐Evropskifondovi‐ZainteresovanipartneriizSvijetaRizici:‐Neuspješanodabirprtnera‐ProblemiupostupkuizuzimanjazemljištaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado zornogorganavaodstranenadPeriodimplementacije:12‐36mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
90
Projekat27:IzradalokalneplanskedokumentacijePrioritet2 zetništva:RazvojlokalneekonomijeipreduMjere2.1:PoboljšanjeposlovnogambijentaAktivnosti:DonošenjeodlukeopristupanjuizradiLokalnihstudijalokacijeRaspisivanjetenderaiodabirizvođača/obrađivačaIzradaNacrtaPlana
JavnaraspravaIzradaPrijedlogaPlanaUsvajanjePlana
Opisprojekta:Uproteklomperioduurađenisuidonešenisledećiprostorno‐planskidokumenti:‐ProstorniplanopštineBudva,usvojen2007.godine‐IzmjeneidopuneProstornogplanaOpštinenaperiodod15godina,usvojen2009.godine;‐Većibrojstudijalokacijaikonkretnihprojekataupojedinimoblastima.Takođe,urađenisuodređenirazvojnidokumentiirazvojniprogramikakozaOpštinu,takoizapojedineoblasti.UsvojenjeLEAP,petogodišnjidokument,akojiidentifikujeekološkeproblemeilinedostatke,kreiraciljeveimjerezanjihovootklanjanjeiliunapređujeistvaranovemogućnostivođenjapolitike,zaštiteiunapređenjaživotnesredineunašojzajednici.UtokujeizradaProstorno‐urbanističkogplanasaglasnoZakonuouređenjuprostoraiizgradnjiobjekata(„SlužbenilistCG“,broj51/08“i„SlužbenilistCG“,broj34/11).KonačanciljizradePUP‐ajedasedefinišukapacitetikojisuopravdaniiodrživi,kojićedoprinjetijačanjuprostornorazvojnestrukture,unapređenjukvalitetaturističkeinfrastrukture,stvaranjuuslovazaotvaranjenovihradnihmjesta,povećanjuvrijednostiprostoraiživotnesredine,uzzaštitukulturneiprirodnebaštine,tezaštituobalnogpodručjaizaštitumorakaoglavnihresursazarazvojiunapređenjeturističkeprivrede.SaglasnorješenjimakojaseusvojeunovomProstorno–urbanističkomplanutrebapristupitiusaglašavanjuiizradinovihlokalnihprostorno–urbanističkihplanovakaoštosu:izradadetaljnihplanova,studijalokacija,urbanističkihprojekataidr.Ovajprojekat,prijesvega,podrazumijevastvaranjepretpostavkizaprivodjenjeprostoranamjenivažećimprostornoplanskimdokumentimaiizradomlokalnihplanskihdokumenatanižegreda.Očekivanirezultati:‐Izrađeniiusvojenipredloženiplanskidokumenti,štojepreduslovzapoboljšanjeiunapređenjeposlovnogambijenta,gradnjuobjekata,privlačenjeinvestitora,komunalnoopremanjezemljišta.Ciljnegrupe:SvigrađaniOpštine,privredniciibudućiinvestitori.Indikatori:OdlukaoodabiruobrađivačaIzrađeneIusvojenilokalniplanskidokumentiBrojkomentaranajavnimraspravamaPotencijalnipartneri:‐Sekretarijatzaprostornoplaniranjeiodrživirazvoj‐Ministarstvoodrživograzvojaiturizma‐MeđunarodnidonatoriRizici:Nedostatakpotrebnihinformacijauciljuizradeštokvalitetnijihplanskihdokumenata.NemogućnostpronalaženjafinansijerazaizraduplanskihdokumenataMonitoringievaluacijaSekretarijatomzaplaniran živirazvojOpštineBudvavršićemonitoringijeprostoraiodrevalacijuprojekta.Periodimplementacije:2014‐2018.god.
91
Budžet:Strukturafinansiranjaprojekta–OpštinaBudva,Ministarstvoodrživograzvojaiturizma,idrugidonatoriNapomena:NakonpristupanjaizradelokalnihstudijalokacijeutvrdićesetačnavrijednostsvakoplanapojedinačnoZavisnoodplanazavisiučešćeOpštineBudvauukupnomiznosuprojekta
Projekat28:RekonstrukcijadijelaprizemljazgradeOpštineiopremanjegrađanskogbiroaiskupštinskesaleuBudvi
Prioritet2 uzetništva:RazvojlokalneekonomijeipredMjera2.1:Poboljšanjeposlovnogambijenta
Aktivnosti:‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐RekonstrukcijadijelaprizemljazgradeOpštineiopremanjegradjanskogbiroaiskupštinskesaleuBudvi‐Lokacija:Budva,Očekivanirezultati:‐Unapređenjekvalitetaradalokalnesamoupraveikontaktasagradjanima,kaounapređenjeradaSkupštineopštineCiljnegrupe:‐KorisniciuslugaOpštineBudva‐PrivrednisubjektiIndikatori:‐Efikasnijeisavremenijepružanjeuslugagrađanimaiprivredi,kaoiefikasnijiisavremenijiradSkupštinePotencijalnipartneri:‐Evropskifondovi
Rizici:‐Nedostatakfinansijskihsredstava
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado enadzornogorganavaodstranPeriodi ije:6mjesecimplementac
Budžet:900.000,00€OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat2 9:PostavljanjeelektronskihinfopunktovaPrioritet2 uzetništva:RazvojlokalneekonomijeipredMjera2.1:Poboljšanjeposlovnogambijenta
92
Aktivnosti:‐Izradaidejnogprojekta‐Raspisivanjetenderaiodabirizvođačaradova‐Izvođenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:PokrivanjeteritorijeopštineBudveelektronskiminfopunktovimakojibislužilizainformisanjeprvenstvenoturistaaiostalihorazniminformacijamakojisudostupniutommomentunadatominfopunktu(udaljenosthotela,restorana,razmihkulturnihdobara,taxiprevoza,informacijeogradskomsaobraćajuisl.).Infopunktbi,utomslučaju,biointeraktivnamapagrada.Očekivanirezultati:‐Boljainformisanostturistaigrađana‐Poboljšavanjeturističkeponudegrada‐UključivanjevelikogbrojaprivrednikauprojekatCiljnegrupe:‐StanovniciBudve‐TuristiIndikatori:‐Porastturista‐PovećanjeobimaposlaturističkimiostalimprivrednicimaopštinePotencijalnipartneri:‐Ministarstvozainformacionodruštvo‐Operatorimobilneifiksnetelefonijeiinterneta‐TurističkiprivredniciopštineBudva‐OstaliprovredniciopštineBudva‐Privredniciizostalihopština‐EvropskifondoviRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradov rnogorganaaodstranenadzoPeriodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:OPŠTINAiliIPAPROJEKATiliiliPARTNERIiliDONATORI
93
Projekat30 šetalištauBudvi:IzgradnjairekonstrukcijaPrioritet3:Razvojiunapređenjeturizma
Mjera3.1: žavanjeturističkeinfrastruktureIzgradnjaiodr
Aktivnosti:‐Izradaidejnogrješenja‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvođačaradova‐Izradaglavnogprojekta‐Revizijaglavnogprojekta
‐Raspisivanjetenderazaodabirnadzornogorgana‐Rješavanjeimovinskihodnosa‐Izvodjenjeradovauskladusaprojektom‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐IzgradnjairekonstrukcijašetalištauBudvi‐Lokacija:Budva,odStaroggradadohotelaZEPSOčekivanirezultati:‐UnapređenjepješačkogsaobraćajaiunapređenjeturističkeponudeuBudve
Ciljnegrupe:‐StanovniciBudve‐Turisti
Indikatori:‐Boljapješačkakomunikacija
Potencijalnipartneri:‐Evropskifondovi
Rizici:‐NedostatakfinansijskihsredstavaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradov zornogorganaaodstranenadPeriodimplementacije:12‐36mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
94
Projekat31 u“Spas”:IzgradnjaGolfterenanabrdPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.1:IzgradnjaiodržavanjeturističkeinfrastruktureAktivnosti:
at(idejnorješenje,glavniitd.),iraspisanjetenderiotomslijedesu:
UrađenatehničkadokumentacijezaProjekivnostikojepsaprojektom
odabranizvodjačradova.Akt‐Izvođenjeradovauskladu‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:
jiseiz3faze:nasa18rupaipratećimsadržajimnapovršiniodoko500.000m2
IzgradnjaprojektasastoreIfaza‐izgradnjagolfte
IIfaza‐izgradnjahotelaIIIfaza‐izgradnjavilaUizgradnjipomenutogbićeprimjenjenaogromnatehnologijauciljuproizvodnjekakoelektričneenergijezahlađenjeigrijanjepomenutogcomplexa,snadbijevanjevodomisakupljanjaotpada.Naime,ispodpovršinanamijenjenihzaizgradnjugolfterenabićeprovučenecijevikojećeslužitizagrijanjeihlađenjekomplexa,anaosnovukorišćenjaprirodnihfizičkihsvojstavazemljištanaodređenojdubini.Takođe,ispodpovršinezemljebićesagrađenivelikirezervoari(kolektori)zasakupljanjekišniceipovršinskihvodakojećesepopotrebikoristitizazalivanjegolfterenaiupotrebutehničkevodezakompletankomplex.
95
Najednomdijeluakouslovidozvoleproizvodićeseorganskahranakojaćebitinamijenjenazsnadbijevanjeiupotrebuuokvirukompleksa(hotela).
a
Golfćeseigratinezavisnoodgodišnjegdobaiplaniranojekorišćenjegolfterena11mjesecigodišnje,ajedanmjesecneophodanjezaodržavanjeistog.Izgradnjomjednogovakvogkomplexa,krozprivatno‐javnopartnerstvo,opštinaBudvadobija
takoiuturističkojponudi.mnogo,kakouimidžuOčekivanirezultati:‐Izgrađengolfteren
zvojsportskogirekreativnogturizma‐PoboljšaniuslovizaraCiljnegrupe:
latežnigosticiBudveisusjednihopština
‐visokop‐Stanovni‐Turisti‐SportistiIndikatori:‐izgrađengolfterensa18rupaipratećimsadržajimaupovršiniodoko500.000m2
Potencijalnipartneri:ja‐Ministarstvoturizmaiodrživograzvo
‐OpštinaBudva‐R.E.Bd.o.oKotor(privatniinvestitor)Rizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova
MonitoringievaluacijaPraćenjeizvođenjeradov ornogorgana
:aodstranenadz
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:OPSTINA,PRIVATNIINVESTITOR,IPAPROJEKATiliDONATORIProjekat32:Izgradnjaekoodmorišta
Prioritet3:Razvojiunapređenjeturizma
Mjera3.1:Izgradnjaiodržavanjeturističkeinfrastrukture
Aktivnosti:
tiuOpštini‐Izgradnjaekoodmorišta‐Promotivneaktivnosti‐povećanjeekološkesvijes‐OrganizovanjeEkološkogsajmauopštiniBudviOpisprojekta:Zaštita životnesredine jeafirmisanapolitikauEvropskojUniji.VećinazakonaEvropskeUnijeozaštiti životne sredine postavljaju minimalne uslove koje ostavljaju zemljama članicama ipotencijalnim članicama EvropskeUnije da ih realizuju. Zato, Vlade u želji da predstave novuoblast zaštite životne sredine često pokušavaju da utiču i promovišu razvoj politika EU.Uprosjeku, 80% od onoga što postaje nacionalno zakonodavstvo životne sredine u državamačlanicamaEUpotičesanivoaEU.EvropskaUnijajeuspostavilanizobaveznihidiskrecioniprocedurakakobiseanaliziraouticajnaživotnusredinu.DirektivuEvropskeunije(85/337/EEC)oprocijeneuticajanaživotnusredinu,pratipotpisivanje
ArhuskeKonvencije,odstraneEU.Konačno,nacionalnevladepotencijalnihčlanicamorajuupotpunostiprimjenjivatiipoštovatipostojećiZakonEvropskeUnije,kakobipostalepunopravnečlaniceEU.Dakle,zaštitaživotnesredineuvjeksedešavanadržavnomnivou.ZaštitaprirodnesredinejejedanodnajvažnijihoblastisaradnjeizmeđučlanicaEvropskeUnije,godinama.UposlednjihnekolikogodinaCrnaGorajepreduzelaznačajnekorakedaunaprijedisvojuokolinuismanjizagađenje.CrnaGoratežidapostignestandardeEUuzaštitiživotnesredineiostvariznačajannapredakureformisanjusvojepolitikeiinstitucionalnogokvira,nakraju.Zaštitaživotnesredinejepostalavažanzadatakujugoistočnomregionu(SEE).CrnaGorajevećaktivnauoblastipolitikezaštiteživotnesredinesavažnimdirektivamapoputoneoprocjeniuticaja,inapristupinformacijamaoživotnojsredinikojemoguostvaritinjihovi
naGoraje,takođe,potipsalairatifikovaleArhuskukonvencijuiuspostaviliArhuskegrađani.Crcentre(dvaArhuscentrauCrnojGori).Aktivnost:Kaovećinazemaljauregionu,neadekvatnoupravljanjedomaćim,industrijskimiopasnimotpadom,jeključniekološkiproblemuCrnojGori,štopredstavljaznačajanrizikzazdravljeljudi,uzrokujućizagađenjevodeivazduha,kaoidegradiranjeinačeslikovitogseoskogkrajolika.Tokomproteklečetridecenije,brojstanovnikajenagloporastaouprimorskimoblastimaiujužnimoblastimaCrneGore.Oveoblastisuizloženeprimorskimolujama,suši,zagađenjuvazduha,kaoipovećanjuotpada.Domaćestanovništvoigradskainfrastrukturaimajurazličituosjetljivostnadeponije.Prikupljanjeotpadajerelativnodobroorganizovanouurbanimsredinama,zarazlikuodseoskogpodručja.Zajedničkiproblemivezanizaprikupljanjeodnosesenaneadekvatnoodlaganjeotpada.ZbogsvevećegbrojaturistakojiposjećujujužniregionCrneGore,odlaganjeotpadapostajeglavniproblem.Takođe,nizaknivoekološkesvijestigrađanastvarabrojnailegalnasmetlištarazličitihobimatj.veličina,uglavnomnaobalamarijeka,obalnompodručju,uurbanimiseoskimpodručjima.InapodručjuopštineBudvaevidentanjesvevećibrojilegalnihsmetlišta.Njihprimjećujuturisti,tokomnjihovomzadržavanjatj.pauze,igrađanidužglavneulice,zavrijemeputovanja,ilipauzeumjestodagledajupanoramusaglavnogputa,imajućipritompredivanpoglednaJadranskuobalu.PoštoovajproblemjeveomavažanizaCrnuGoruiopštinuBudva,ovajprojekatimazaciljdaserješipitanjenelegalnihdeponijaprijesvega,dužglavnogputa,stvaranjemekološkihodmorištazagrađaneituristekojiposjećujuovopodručje.IdejaProjektajedaserazvijenizekološkihodmorištakojićeprijesvegazamjenitipostojećailegalnasmetlišta(prvoćeseočistititerenapotomćeserazvijatiinfrastruktura),potom,istićeimatiekološkeprednosti(pristupćebitipotpunoekološki,svimaterijalizaklupe,znaci,mapeiostaloćebitinapravljenoodekološkogmaterijala,takođećeimatielektonskuoznakuzaparking
ije,„P“,kojaćeraditinaprincipusolarneenergije;semaforkojićeraditinaprincipusolarneenergmapepostojećihulica,itd.),Opštinaćenabazisvojihprioriteta,odreditiposebnomjesto‐azaekološkoodmorišteuzsvupotrebnuinfrastrukturu.Ekološkaodmorištatrebadabuduveličinetj.površinezaminimum4automobilauistovrijeme,doteveličinekojaćeodgovaratiOpštini(tojenaOpštinidaodlučikrozizraduuranističkihplanova.Takođe,ekološkisajtmorabitinamjestogdjećekorisniciimatilijeppanoramskipoglednaJadranskomore.Bližistandardiiuslovi,kojaekoodmorištamorajujudazadovoljavaju,uključujućiiarhitektonskimodelekološkihodmorišta(auskladusaposebnomanalizomtj.opisommjestanakomesemogu
96
razvitiodmorišta)ćepredstavitiopštinaBudva.
Očekivanirezultati:UnapređenjeipromocijazaštiteživotnesredineuopštinamaBudva.
Ciljnegrupe:Budve‐StanovniciCrneGorei
‐Turisti‐TurističkeorganizacijeIndikatori:
ikulturnognaslijeđaCrneGoreiBudve‐Većaposjećenostturista‐Boljavalorizacijaprirodnog‐RazvijenaekološkasvijestPotencijalnipartneri:
ga
‐JUopštineBudva(JKPBudva,JPPerkiniturizmorstva,
servis...)‐Ministarstvoodrživograzvoja‐Ministarstvosaobraćajaipom‐TurističkaorganizacijaBudvaRizici:
ova‐KašnjenjasaizradomisprovođenjemUrbanističkihplanMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradov nadzornogorgana
aodstrane
Periodi ije:24mjesecamplementac
Budžet:80.000euraOPSTINABUDVAiliDONATORIProjekat33 atskogturističkogproizvodaupograničnojregiji:Razvojiimplementacijatem
Prioritet3:Razvojiunapređenjeturizma
Mjera3.1:UnapređenjeturističkeponudeAktivnosti:1.VođenjeProjektaipromocija‐1.1Koordinacijaprojekta,nadzorikontrolaprojekta;1.2Upravljačkiodbor;1.3Promocijaprojekta2.Istraživanje‐2.1Stvaranjebaz podatakavezaHrvatskeiCrneGore;2.2Analizasličniheturističkihproizvodausvijetu;2.3 traživanjetržišta;Is3.Razvojturističkogproizvoda‐3.1Planturističkogproizvoda;3.2Nabavaiinstaliranjeop provoreme;3.3Ugovaranjei đenjegrađevinskihradova;3.4Ugovaranjesturističkimsubjektima4.Centarpromovi nja‐4.1Osnivanjepromotivnihcentara;4.2Promocijakulturno‐turistički sa hproizvodaiuslugau ograničnojregijip5.Implementacija‐5.1‐dnevniturističkiproizvod;5.2Zasebnidogađaji;5.3Analiza/zaključak
Opisprojekta:
Glavnicilj
GlavniciljprojektajepoboljšanjekvaliteteživotauprekograničnompodručjuizmeđuHrvatskeiCrneGore.Turizamjejedanodmogućihgeneratoraopštinskograzvoja.PograničnopodručjeHrvatskeiCrneGoreimaslaborazvijenuindustriju,asdrugestranebogatukulturnubaštinuivelikiturističkipotencijal.Obijezemljesuusvojimstrateškimdokumentimaprepoznaletaj
97
potencijaliidentificiralegakaotemeljrazvojaregije.Sdrugestrane,istraživanjekulturnebaštinetenjezinazaštitazahtjevaznačajnafinancijskasredstva.Sobziromnagorespomenutuslaburazvijenostopštinauregiji,nitihrvatskeniticrnogorskepograničneregijenemajutafinancijskasredstva.Stogaje,logičanzaključakdaćeserealizacijomovogprojektakojiosiguravakvalitetneuvjetezarazvojturizmaipromovišenoviturističkiproizvodgeneriratinoviipopunitipostojećiturističkikapaciteti(smještajni,ugostiteljski,popratni‐suveniri,muzeji,itd.).Popunjeniturističkikapacitetiistvorennovitrenduponudi(kulturniturizam)rezultiraćejačanjemregionalneekonomije,kaoipoboljšanjemkvaliteteživotaupograničnojregiji.
Specifičniciljevi
(1)Stvoritiprepoznatljiviturističkiproizvodtemeljennaprirodnimikulturnimbogatstvimaprogramskogpodručjaiponovnouspostavitidruštvenevezeuprekograničnompodručju
(2)Promovisatikulturneiprirodnadobraprogramskogpodručja
Implementacijaspecifičnihciljevaćedovestidoostvarivanjageneralnogcilja.Trenutnaturističkaponudaistrategijarazvojaturizmauregijibazirasenatradicionalnomsustavuukojempojedinačniopštinskisubjektiformirajuturističkuponudu.Primjertogasuturističkeagencijeihotelskekućekojezastupajusamojednoturističkomjestoinudeponudusmještajauzpojedinačneizleterazgledavanjaprirodnihznamenitostiuokolini.Sdrugestrane,svjetskitrendjepovezivanjesvihturističkihsubjekatauregijiiformiranjeforuma/udruženjadestinacije(hoteli,gradovi,turističkiuredi,muzeji,atrakcije,itd.)kojitadazajedničkiformirajuturističkiproizvodtegauzzajedničkupromocijuirealizuju.Takoformiraniturističkiproizvodisudalekoatraktivnijijersusustavnokoncipiraniinajčešćetematskiorijentiraniteostvarujučetvorostrukiefekt‐(i)razvojopštinskedjelatnosti(dolazakturista),(ii)zaštitakulturneiprirodnebaštine,(iii)promocijakulturneiprirodnebaštinei(iv)povezivanjenarodaistručnjaka.
NamjeraovogprojektajekoncipiratijedinstveniturističkiproizvodnatemeljukulturneiprirodnebaštinepograničnogpodručjaRHiCGsposebnimnaglaskomnaistorijuikulturukojapovezujeovadvanaroda.Forumdestinacijebićesastavljenodspomenutihorganizacijaiinstitucijaizobijezemljetećesezajedničkiraditi,razmjenjivatiirazvijatiideje,iskustvoiznanje.Posebandoprinosovakvogpristuparazvojuturističkogproizvodajeutomeštoseumjestokonkurentskeborbeujedinjujusnageterazvijasaradnja.Tanovamreža(forumdestinacije)usociološkomsmisluponovopovezujeovadvanarodakrozzajedničkiinteres,atojezaštitaprirodnogikulturnogblagaterazvojgospodarstva.Samomrealizacijomprojekta,krozrazneizleteikulturno‐umjetničkadogađanjavršisepromocijakulturnogiprirodnogblagapograničnogpodručja.
Očekivanirezultati:‐Uspješnosprovedenprojekat;‐Promotivnimaterijal;‐Stvorenabazapodatakakulturnihznamenitosti,turističkihikulturnihkapacitetauregijiteanalizaturističkihtrendovausvijetu;‐Razvijenturističkiproizvod;‐Osnovanipromotivnicentri;‐StvorenianaliziranturističkiproizvodCiljnegrupe:Novinarispecijaliziranizaturizamidjelatniciturističkihagencijauregiji,Europiisvijetu
98
Indikatori:‐Poboljšankvalitetturizmaupograničnojregiji‐Kvalitetnaturističkaponudaupograničnojregiji‐Jačistandardiživotaupograničnojregiji
Potencijalnipartneri:‐TurističkazajednicaSton‐TurističkaorganizacijaBudva‐ZajednicaCrnogoracaPGŽ,Rijeka‐Županijadubrovačko‐neretvanska
Rizici:‐Nedostatakfinansijskihsredstava
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradov nadzornogorganaaodstranePeriodimplementacije:24mjeseca
Budžet:526.411,50EUR(Budvaukupno:219.568,00odčegaje85%EUsredstava)Projekat3 eikreativnestrategije4:BRENDBUDVA:Razvojarhitekture,komunikacionPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaM ređenjepromocijeBudvekaoturističkedestinacijejera3.3:UnapAktivnosti:
nje‐Projektova ;‐Istraživanje;
;‐Edukacija;‐Konstitucija‐Promocija;‐Produkcija.
Opisprojekta:
Uspostavljanje inoviranog projekta pozicioniranja turizma Budve, zasnovanog na koncepturobnemarkeibrendiranjadestinacija,dabise,zahvaljujućidoprinosusvihsubjektaprojekta,
proširiloikvalitetnijezadovoljilotržišteitakoobezbediobenefitzaBudvuisvenjih.Očekivanirezultati:
ističkograzvojaopštineBudvakaoiostvarenjanjenemisije,postavljajučkograzvojaBrendaBudva:
Ufunkcijiodrživogtursesledećistrateškiciljevituristi1.Produženjesezone2.Rastturističkepotrošnje3.Povećanjekvalitetausluga4.Povećanjeprepoznatljivostinaturističkomtržištu5.Podizanjevrijednostibrenda6.OsnaživanjeodnosaisaradnjesapartnerimaisvimučesnicimauturističkojponudiBrendaBudvauciljuodgovornogikvalitetnogzadovoljavanjapotrebaposjetilacaCiljnegrupe:
- štine- Turisti
TurističkaprivredaOp- Lokalnostanovništvo
99
Indikatori:Nije lako mjeriti vrijednost onoga što je nematerijalne prirode ‐ kao što je sam brend. UslučajuBrendaBudvaprojektomsepostavljajuindikatoripraćenjakretanja,međukojimasunpr.brojposjeta,brojnoćenja,penetracijanaodređenaturističkatržišta,udioucrnogorskompa imediteranskom turizmu (share), struktura gostiju, nivo eksploatacije kapaciteta koji susastavnidioBrenda, itd.Međunajvažnijepokazateljeuspjeha robnemarke spadaju reakcijekorisnika (kupaca, turista, partnera) i njihovo ponašanje, repetitivnost, intencionalnost,
aboravka,razlozidolaska..dužinPotencija‐TOB
lnipartneri:
‐Opština Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Među najvažnije pokazatelje uspjeha robne marke spadaju reakcije korisnika (kupaca,turista,partnera) injihovoponašanje, repetitivnost, intencionalnost,dužinaboravka, razlozidolaska...Periodimplementacije:
U periodu od 2013‐2015 godine biće finalizovan i jasno uobličen brend Budva: FULL.feel,vizueln ni i vrste komunikacija sa tržištem. Vremenski period eksploatisanja
.i identiten, nači
rezultataovogprojektanijeograničenBudžet:cca200.000€TOBiliIPAPROJEKATiliDONATORI
100
Projekat35 kalnogstanovništva:StalnagodišnjaedukacijaloPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjer aururalnimpodručjimaa3.3:RazvojturizmAktivnosti:
- - odnosismedijima
odnosisnovinarima
-
,- informacijezamedije,
presskonferencije,
- - okruglistolovi,TViradioprogram,
uključenihuprojekat,- vnihmaterijala(flajeri,brošure,informatoriisl.)
edukacijaosobaizradapromoti
- webkampanje
Opisprojekta:Dabi se upoznali sa pojmom ruralnog turizma, značajem i načinu razvoja ruralnog turizmaodnosnopojedinačnih ruralnih turističkih prozivoda imogućnostimakoje ruralni turizamudanašnjevrijemepruža,lokalnistanovnicimorajubitiobavještavaniiupućivaninaopcijekojeim stojena raspolaganju.Oni trebajubiti obaviješteninakojinačinda seprijave, kodkoga,kako da registruju svoju djelatnost, kako mogu da predstave odnosno reklamiraju vlastitiruralniproizvodislično.Očekivanirezultati:
- Povećanjesvijestioznačajururalnogturizmaimogućnostimazanjegovrazvoj,kaoipreduzimanjeakcijausmislukonkretnihmjerakojećedovestidorazvojaruralnogturizma
Ciljnegrupe:iciBudve
- icinateritorijiopštine- Stanovn
Privredn- TuristiIndikatori:
Razvojruralnogpodručja- RazvojturističkogproizvodaBudvekrozrazvojturističkeponudeururalnompodručju
Bud
-
vePotencijalnipartneri:
iodrž- - ivograzvojaMinistarstvoturizma
- MinistarstvopoljoprivredeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihapodručjairuralnogturizm
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultatakampa adležnihlokalnihinstitucija
njeodstranen
Periodimplementacije:1‐60mjeseciBudžet:50.000€OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat3 arazvojruralnogturizma6:LokalniedukacionicentarzPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3 mpodručjima.3:RazvojturizmaururalniAktivnosti:
- - Odabiripripremaprostora
- Angaživanjeiobukaslužbenika
- Pripremagodišnjihplanovarada
- Pripremaipopunjavanjeformulara
- Objašnjenjavanjezakonskeregulativeilokalnihodluka
- UpoznavanjesamogućnostimadobijanjalokalnihidržavnihpovoljnihgrantovaUpoznavanjesamogućnostimadobijanjalokalnihidržavnihpovoljnihgrantova
- dvasasličnimsubjektimauPovezivanjegrađanaiprivrednikasateritorijeopštineBuzemljiiinostranstvu
- SaradnjaLECsasličnimsubjektimauzemljiiinostranstvuOpisprojekta:
U cilju razvoja svih aktivnosti vezanih za ruralni turizam treba da otvori ili pomogne uotvaranjulokalnogedukacionogcentrakojiimazaciljasistenicijugrađanimailiprivrednicimakoji žele da se bave ruralnim turizmom. Lokalni edukacioni centar treba ima za cilj dakontinuiranoradinapomenutimaktivnostimaipomažegrađanimaiprivrednicimaurazvojuvlastitihruralnihturističkihkapaciteta.Očekivanirezultati:
- Povećanjeznanjaonačinimazasprovođenjeirazvojdjelatnostikojepotpadajupodoblastruralnogturizmaiomogućavanjelakogpristupapotrebniminformacijamazasprovođenjetihaktivnosti
101
Ciljnegrupe:iciBudve
- icinateritorijiopštine- Stanovn
Privredn- TuristiIndikatori:Uprvojgodini,uprvatrimjeseca,organizovanradLokalnogedukacionogcentra,usvojenplanrad aiorganizovanepromotivneaktivnosti
Potencijalnipartneri:iodrž
- - ivograzvojaMinistarstvoturizma
- MinistarstvopoljoprivredeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihapodručjairuralnogturizm
Rizici:‐OgraničenabudžetskasredstvaMonitoringievaluacija:PraćenjerezultataradaL nadležnihlokalnihinstitucijaEC‐aodstrane
Period tacije:1‐60mjeseciimplemen
Budžet:50.000€
OPŠTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
102
Projekat3 Označavanjeselaisprovođenjestandardizacijeruralnihsaobraćajnih7:oznakaPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:Vizuelnastandardizacijaruralnihsaobraćajnihoznaka
m1. Selo
okojesebavipoljoprivredo okojesebavistočarstvom
2. Seoskodomaćinstv
domaćinstv
3. Seosko
4. Crkvailimanastir
kultureilispomenploča5. Muzej
6. Spomenik7. Maslinjak8. Vinograd
9. Pčelinjak
10. Restoran
rište
11. Odmo
12. Vidikovac
13. Izvor
14. Organskabašta
15. Hikingstaza
kastaza
16. Biciklistič
17. Prostorzakampovanje18. arking19. tarizanati(posebneoznakezasvakiodstarihzanata)islično
PS
Opisprojekta:Preduslovdabiturististeklisaznanjeopostojanjuovogdijelabudvanskeopštineimogućnostidajeposjete,kaoiosnovnuinformacijuosadržajimakojiutomdijelupostoje,jestedaseselaoznačenapravinačinnamagistralnimiseoskimputevima.Usklopuoveaktivnostipodrazumijevaseosmišljavanjeibrendiranjesaobraćajnihturističkihtabli različitih namjena koje bi se postavljale u prvoj fazi u selima obrađenim Strategijomrazvojaapotomiusvimbudvanskimselima.Očekivanirezultati:
- VećaposjećenostruralnogpodručjaBudveipovećanjeznanjakodlokalnogstanovništvaiposjetilacaoresursimakojimaruralnopodručjeraspolaže
Ciljnegrupe:Turisti
- braćajimagistralnimputevimakojiprolazeprekoteritorijeopštine-
Prolaznicikojisao
- Budva
- tineStanovniciBudvePrivrednicinateritorijiopš
- DomaćiistraniinvestitoriIndikatori:Uprvojgodini,uprvatrimjeseca,organizovanradLokalnogedukacionogcentra,usvojenlanradaiorganizovanepromotivneaktivnostipPotencijalnipartneri:
iodrž- - ivograzvojaMinistarstvoturizma
- MinistarstvopoljoprivredeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihapodručjairuralnogturizm
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucijane nadležnihlo
Periodimplementacije:1‐12mjeseciBudžet:12.000€OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat3 zoneubudvanskimselimaiokolnim8:BesplatnewirelessinternetvidikovcimaiizradaodgovarajućihQRvodičaPrioritet3:Razvojiunapređenjeturizmajera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaM
Aktivnosti:
- OznačavanjeprioritetnihselaPostavljanjeuređajazabesplatanbežičniinternet
- IzradaodgovarajućihQRvodičakojimaće sepredstaviti svekulturneznamenitosti ikulturneatrakcijeuselima
-
103
Opisprojekta:
Projekat uspostavljanja besplatnih wireless zona u prvoj godini bi podrazumijevaouspostavljanje besplatnih wireless interent zona u dva sela od pet koja su obrađenastrategijomruranogturizma:KuljačeiČelobrdoidvamanastira:DuljevoiRustovo.Besplatne internetzonebi trebalouvesti inanajmanje3uređenavidikovcadabiposjetiociimali razlog da se na njima zadržavaju, gdje mogu ponijeti svoje računare i surfovati pointernet iz njihovih različitih potreba. Projekat podrazumijeva konstantno proširivanjeodnosno povećavanjebrojaselaividikovacakojisuobuhvaćenibesplatnimwirelesszonama.Očekivanirezultati:
- Mogućnostdalokalnostanovništvoiposjetiocibesplatnokoristeinternet,posebnouzonigdjeinačenemogunadruginačinobezbijeditinjegovofunkcionisanje,tepoboljšanjeturističkeponudeuselimaiobezbjeđivanjesvihuslovazaboravakkojiinačepostojeupriobalnomdijeluopštineBudva.
- Edukacijalokalnogstanovništaiposjetilacaiupoznavanjesakulturnomiprirodnomđabaštinombudvanskogzale
Ciljnegrup
-
e:- ouselimaLokalnostanovištv
- TuristiStanovniciBudvePrivrednicinateritorijiopš- tine
- DomaćiistraniinvestitoriIndikatori:Uprvojgodini,uprvihšestmjeseciobezbijeditiinternetu2‐3selaiizraditiodgovarajućeQRvodiče internetzonenajmanje20budvanskihselaiuperioduod5godinauvestibesplatne
Potencijalnipartneri:drživograzvoja
- cionodruštvoitelekomunikacije- Ministarstvoturizmaio
a- e
Ministarstvozainform
- Ministarstvoprosvjet
- MinistarstvokultureLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihapodručjairuralnogturizm
Rizici:‐OgraničenabudžetskasredstvaMonitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucijane nadležnihlo
Period tacije:1‐60mjeseciimplemen
Budžet:80.000€OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat3 vorenom–„Stariseoskiživot“‐„OldRural9:EtnografskapostavkanaotLife“saQRvodičemuseluKuljačePrioritet3:Razvojiunapređenjeturizma
Mjera3.3:Razvojturizmaururalnimpodručjima
104
Aktivnosti:Angažovanjestručnjakazaetnografijukojićeosmislitiisadržajpostavke
- -
Angažovanje arhitekte koji će zajedno sa dizajnerima uraditi vizuelni identitetpostavkeuprostoru
- Označavanjesvakogpredmetatekstualnona5različitihjezikaipostavljanjeQRvodičasamogućnošćuzaobjašnjenjananeograničenombrojujezika
- Nabavka30do50autentičnihpredmetakarakterističnihzapodručjepaštrovskihselah na kreativno osmišljenim postoljima (kombinacija kovanog gvožđa ii postaviti i
drveta).- Održavanje
Opisprojekta:
Napostojećem,većuređenomtrguuseluKuljačeorganizovatiotvaranjeetnografskepostavkekoji bi predstavljala izvanrednu turističku atrakciju, nudeći turistimamogućnost da doživeprošlostovihprostoraupoznavanjemsapredmetimaizpokućstva,ipredmetimakorišćenimuživotuiradulokalnogstanovništvavjekovimaunazad.Očekivanirezultati:
- Upoznavanjelokalnogstanovništvaaposebnoturistasaetnografskimnasljeđemovogpodručja
Ciljnegrup
-
e:- ouselimaLokalnostanovištv
Turisti- StanovniciBudveIndikatori:- Bolj ralnompodručjuBudveaiorganizovanijaturističkaponudauruPotencijalnipartneri:
drživograzvoja- cionodruštvoitelekomunikacije- Ministarstvoturizmaio
a- e
Ministarstvozainform
- Ministarstvoprosvjet
- MinistarstvokultureLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihpodručjairuralnogturizma
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenj odstra kalnihinstitucija
ne nadležnihloerezultata
Periodimplementacije:6‐12mjeseciBudžet:20.000€OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat4 lnompodručjuBudve(naputuizmeđusela0:UređenjevidikovacaururaVrijesnoiselaRustovo)Prioritet3:Razvojiunapređenjeturizma
Mjera3.3:Razvojturizmaururalnimpodručjima
105
Aktivnosti:
- cijeIzradapotrebneplanskedo
-
kumenta- Izradaprojektauređanjavidikovaca
- Vađenjepotrebnihdozvola
radoviiuređenjeprostoravidikovaca- splatneinternetzonenavidikovcima
GrađevinskiUvođenjebe
- OdržavanjeOpisprojekta:
Nakon detaljno sprovedene analize budvanskih sela terenu, utvrđeno je da se u ovoj iled os
eć jgodinimožeizvestiuređenje3vidikovacaitonasledećimlokacijama:
1. Bačvice (na seoskom putu između Kamenova i sela Vojnići). Vidikovac je nastao,nasipanjemzemljištaprilikomizgradnjeseoskogputaizauzimapovršinuodoko200‐250m2.SaovogvidikovcasepostojilijeppogledpremaBečićima,BudviiostrvuSvetiNikolasajednestraneiPržnusadrugestrane.Ovimputempostojimarkiranapješačka
staza, pa bi ovaj vidikovac bio vrlo povoljan kao prva stanica za odmor, a bio bizanimljivizaturistekojikolimaobilazeokolnasela.
2. Manastir Duljevo – Vidikovac se nalazi neposredno ispod manastira Duljevo, naproširenjunastalonasipanjemzemljišta.Površinejeoko300‐350m2sapogledomnaobližnjaselaKuljače iKažanegre,zatimnaokolnabrda,crkvuSvetogĐorđa iSvetogSpasa,kaoinaBečiće,BudvuiostrvoSvetiNikola.
3. Čelobrdo – jedan od najljepših vidikovaca na budvanskoj rivijeri i šire. Nalazi se nasamoj ivici brda, iznadmanastira Praskvica i na kraju Jegorovogputa koji se spuštapremamanastiru. U sklopu vidikovca se nalazi spomen česma herojima II Svetskograta iz sela Čelobrdo. Pogled se pruža prema kompletnom Budvanskom zalivu.Površinejeoko1000m2.
Očekivanirezultati:
- Uređenjeprostoranakomejemogućkratkotrajanilivišečasovniboravakuprirodisaabrdapogledomnamoreiokoln
Ciljnegrup
-
e:- ouselimaLokalnostanovištv
Turisti- StanovniciBudveIndikatori:- BoljaiorganizovanijaturističkaponudaururalnompodručjuBudve
Potencijalnipartneri:iodrživograzvoja
- - Ministarstvoturizma
- MinistarstvozainformacionodruštvoitelekomunikacijeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihpodručjairuralnogturizma
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucija
ne nadležnihlo
Periodimplementacije:6‐12mjeseci
106
Budžet:60.000€
OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
107
Projekat4 udve1:WebsajtruralnogturizmaBPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:
- video, tekstualnih i drugih vizelnih materijala i njegovo
Prikupljanje foto,
- organizovanjeiobradaProgramiranjesajta
- Konstantnoažuriranje
Opisprojekta:
Uskladusasavremenimtrendovimarazvojaruralnogturizmakakouregionu,takoiuEvropiturističke destinacije su ostvarile velike uspjehe i koristi upotrebom interneta kao sistemaoglašavanja. Internet sajt mora biti osmišljen tako da bude funkcionalan i praktičan zaupotrebu.Osnovnasvrhaovog sajta jepružanjebesplatnog reklamiranjavlasnicimaseoskihdomaćinstava, ugostiteljskih i smještajnih objekata. Internet sajt mora da sadrži sledećeinformacijeodnosnokategorije:Seoskadomaćinstva, restoraniururalnompodručju, ruralnihoteli,aktivnostikojimaseturistimogubavitiuslobodnovrijeme,kulturniisakralniobjektikojistojenaraspolaganju,mapesatačnimlokacijamasvihselaidomaćinstava,gastronomija,korisnipodacizaturiste,informacijeofestivalimaiturističkimdogađajimauselima,postupakregistracijeseoskihdomaćinstava,kataloziipublikacijavezanezaruralniturizamislično.Očekivanirezultati:
- Boljainformisanostlokalnogstanovništva,privrednikaiinvestitoraomogućnostimazarazvojruralnogturizma,reklamanjihovihkapacitetaiobavještavanjeturistaomogućnostimazadolazakiboravakiruralnopodručjeBudvekaoiaktivnostimakoje
likomboravkamogudaupražnjavajupriCiljnegrup
-
e:- ouselimaLokalnostanovištv
Turisti- StanovniciBudveIndikatori:
OrganizovanaiozbiljnapromocijaruralnogpodručjaBudveinjegoveturistič- Upo tkomuoblastiruralnogturizma- keponude
znavanjelokalnogstanovništvasanapre
Potencijalnipartneri:iodrživograzvoja
- - Ministarstvoturizma
- MinistarstvozainformacionodruštvoitelekomunikacijeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihpodručjairuralnogturizma
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenj odstra kalnihinstitucija
ne nadležnihloerezultata
Period tacije:6‐12mjeseciimplemenBudžet:17.000€
OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
108
Projekat4 irekonstrukcijeobjekatauselimaiPriručnik2:PravilnikonačinuizgradnjezainvestitorePrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:
- UsvajanjePravilnikaonačinuizgradnjeirekonstrukcijeobjekatauselima- Izrada Priručnika za investitore i arhitekte koji će obraditi sve moguće varijante
učnjaka–dizajniizgradnjeirekonstrukcijeobjekatauselimauzangažovanjetimastrpripremazaštampu
- Štampa1200komadananašemidvastranajezika(ruskiiengleski)Opisprojekta:
OpštinaBudva iSekretarijatomzaurbanizam, trebadadoneseOdluku‐Pravilnikkojimćesedefinisati način izgradnje novih objekata, kao i rekonstrukcije postojećih u ruralnom dijeluBudvekaobisespriječiladaljadevastacijaruralnogpodručja.
idijelapredviđenogbijenta.
Ovimdokumentommorajubitiobuhvaćenisvi segmentiurbanizovanogzaurban ičneruralnearhitektureiseoskogamOvaodl evinskeaktivnostiuselima:
izacijuuciljuzaštiteautent
‐ ukasemoraodnostinasledećegrađ
ta‐ ta
ObnovapostojećihobjekaRekonstrukcijapostojećihobjeka
‐ Izgradnjanovihobjekata‐ Očuvanjeiuređenjeseoskezone
Utomsmislupotrebnojenapravitipreduslovezaizradupriručnikazainvestitoreiarhitektekoji se bave izgradnjomnovih ili rekonstrukcijompostojećih objekata u ruralnompodručjuBudveda bi oni (otkud goddadolaze) bili u prilici da se upoznaju sa izgledom, značajem ivrijednošćutradicionalneruralnearhitektureovogpodručjaotkudgoddadolaze.Ovakavpriručnikbimoraodasadržisveneophodnepodatkekojisetičugradnjeururalnimpodručjima, a koji su obuhvaćeni već donešenomOdlukom o izgradnji u selima. Kao što jepraksaubrojimevropskimzemljama,potrebnojeuvesti„Obavezankurszainvestitore“kojibitrajao od 1 do 2 dana. Pohađanje ovog kursa bio bi preduslov za pokretanje postupkadobijanjegrađevinskedozvoleururalnompodručjuBudve.Nakursubiobučenipredavačiizoblasti ambijentalne arhitekture predstavili usvojena pravila projektovanja i gradnje, kao iobaveznematerijalezagradnju,oblik,pozicioniranjeispratnostobjekata.Projektizabudućeobjekteuovimoblastimamoralibiupotpunostiispunjavatisvepreduslove
anavedeneupriručniku, revizijuprojektabisprovodilaodabranakomisijakojabinakontogaupućivalainvestitoraudaljuprocedurudobijanjadozvole.Investitorima se mora naglasiti, da bez obzira što su vlasnici zemljišne parcele na kojojplanirajugradnju,nisuvlasniciambijentaukomesenalazeiuskladusatimmorajupoštovatiodređenapravilagradnjeuciljuzajedničkogočuvanjaprirodeiruralneambijentalnesredine.Ovojejedininačinzastvaranjekvalitetnihpreduslovazarazvojruralnogturizma,jersemorastatinaputnesamo,divljojineplanskojizgradnjikojaupotpunostiremetiprirodniambijentistvarapogrešnuslikuuočima turista,već ineambijentalnoj izgradnjikojanijeusaglasjusaruralnimpodručjemBudve.Očekivanirezultati:
- Boljainformisanostlokalnogstanovništva,privrednikaiinvestitoraomogućnostimazarazvojruralnogturizma,reklamanjihovihkapacitetaiobavještavanjeturistaomogućnostimazadolazakiboravakiruralnopodručjeBudvekaoiaktivnostimakojemogudaupražnjavajuprilikomboravka
Ciljnegrupe:ori
- ouselima- Investit
- LokalnostanovištvTuristi
- StanovniciBudveIndikatori:
- - rukcijuobjekatauselimaUtvrđivanjepreciznihpravilazaizgradnjuirekonst
- ZaštitatradicionalnearhitektureiambijentaOzbiljannastuppremapotencijalniminvestitorima
- Pov ruralnompodručjuBudveećanjevrijednostiobjekataizemljištauPotencijalnipartneri:
- - Ministarstvoturizmaiodrživograzvoja
Lokalnasamouprava- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnih
područjairuralnogturizmaRizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenj odstra kalnihinstitucija
ne nadležnihloerezultata
Periodimplementacije:6‐12mjeseciBudžet:28.000€OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat4 rizom3:PriručnikzabavljenjeruralnimtuPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:
- Prikupljanje iobradasvihzakonskihidrugihakatakojiseodnosenaoblastruralnogturizma
- omodgovarajućih temaodznačajaunutarAngažovanjeautorakoji ćesebavitiobradruralnogturizma
- ŠtampanjepriručnikainjegovadistribucijaOpisprojekta:
Jedan od najvećih problema za razvoj ruralnog turizmauBudvi jeste taj što zainteresovanisubjekti teško dolaze do valjanih informacija na ovu temu. Potrebno je, zbog toga, što prijeizraditiPriručnikzabavljenjeruralnimturizmomnateritorijiopštineBudvakojićeoslonjenna – postojeće crnogorsko zakonodavstvo, podzakonske akte i opštinske odluke – objasnitipotencijalnom djelatniku u oblasti ruralnog turizma na jednom mjestu sve uslove koje jepotrebno ispunitidabi sepočeobaviti ruralnim turizmom,kao ikoje su svemogućnosti zapodsticajipodršku.Očekivanirezultati:
- Boljainformisanostlokalnogstanovništva,privrednikaiinvestitoraomogućnostimazarazvojruralnogturizma
- Većeangažovanjelokalnogstanovništvaiprivrednikausmisluotpočinjanjabavljenjaruralnimturizmom
109
Ciljnegrupe:novištvo
- i- uselimaLokalnosta
- LokalniprivrednicInvestitori
- StanovniciBudveIndikatori:- Preciznoilakokorišćenjeisaznavanjemogućnostiuokvirururalnogturizma
Potencijalnipartneri:iodrž
- - ivograzvojaMinistarstvoturizma
- MinistarstvopoljoprivredeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihpodručjairuralnogturizma
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucijane nadležnihlo
Period tacije:6‐12mjeseciimplemen
Budžet:32.000€
OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat44:IgralištazadjecuipiknikzonePrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:
- Određivanjelok
-
acije- tacijePrikupljanjepotrebneplanskedokumen
- raIzradaprojektaGrađevinskiUvođenjebe
- Održavanje
radoviiuređenjeprosto- splatneinternetmreže
Opisprojekta:
Projekat podrazimijeva pravljenje dječijeg igrališta i piknik zone na jednoj od opštinskihparcelauselima.PoznatojedagradBudvaudeficitusazelenimpovršinamaiparkovima,takodabi bilo veoma interesantnokako za turiste, tako i za lokalno stanovništvopružanjeovogdodatnogsadržajaujednomodselakojasenalazenanekolikokilometararazdaljine.Parkbi trebaodabudenaatraktivnoj lokacijiuzelenomokruženjuukomepostojiprirodna
g treba ahladovina.Mobilijarii rališniinventar napr vitinajvećimdijelomoddrvetakakobiseštoboljeprilagodiookruženju.Piknik prostor mora sadržati klupe, stolove i jasno označen dio na kome je mogućerganizovatiroštilj.Usklopuparkaipiknikzonepotrebnojepostavitidovoljanbrojkorpizatpatke.oo
110
111
Očekivanirezultati:Kvalitetnijiizdravijiživotlokalnogstanovništaposebnodjece
- Prostorzaanimacijudjeceiprilikadaseupoznajusaprirodom-
Ciljnegrupe:
iciBudve stanovištvouselima
- StanovnLokalno
Turisti--Indikatori:- Djelovanjekazaštitiživotnesredine
Potencijalnipartneri:
- - Ministarstvoturizmaiodrživograzvoja
Lokalnasamouprava- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnih
apodručjairuralnogturizmRizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucijanenadležnihlo
Period acije:12‐24mjesecaimplement
Budžet:120.000€
OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat4 omaćeizBudve“5:Podrškastvaranjurobnemarke„DPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:
- IstraživanjetržištaiuporednaanalizaUspostavljanjepravilazadodjelurobnemarke
- Vizuelni identitet i dizajn robne marke sa knjigom standard (načina njene grafičkeprimjene)
-
Opisprojekta:
U cilju stimulisanja domaće proizvodnje u saradnji odjeljenjem koje vodi razvoj ruralnogturizma treba kreirati tržišni brend – marku za sve proizvode proizvedene u ruralnimpodručjima Budve koji imaju tržišnu namjenu. Ime brenda može biti „Domaće iz Budve“,„ZdravoizBudve“ili„PrirodnoizBudve“,asvakiproizvodkojizadovoljipropisanestandardekvalitetamoćićedadobijemarkicusaovimnazivomkojaćemuosiguravatiiolakšavatitržišniplasman.Markicamorabitiosmišljenauskladusausvojenimvizuelnimidentitetomruralnogturizma Budve i biti dodjeljivana isključivo proizvodima koji su proizvedeni u skladu saočuvanjemživotnesredine,korišćenjemprirodnihprerađevinaiorganskimputem.Očekivanirezultati:
- PromocijaBudvekaozasebnogdijelacrnogorskeobalebogatekulturnimnasljeđemitradicijom
- Zaštitupoljoprivrednihproizvodaiostalihautohtonihnamirnicaproizvedenihnaselu
- Podsticanjerazvojaruralnogturiz
-
ma- nogstanovništvaPovećanjeradnesnageiživotnogstandardalokal
Podsticanjedomaćeproizvodnjezaproizvodaibudžetskogdeficita- Smanjenjeuvo
Ciljnegrupe:
- vouselima- StanovniciBudve
stanovišt- privreda
LokalnoLokalna
- TuristiIndikatori:- Djelovanjekarazvojururalnogpodručja
Potencijalnipartneri:iodrž
- - ivograzvojaMinistarstvoturizma
- MinistarstvopoljoprivredeLokalnasamouprava
- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnihpodručjairuralnogturizma
Rizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucijanenadležnihlo
Period tacije:12‐24mjesecaimplemen
Budžet:30.000€
OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
112
Projekat4 ovi)uselima6:Seoskiturističkiinfocentri(punktPrioritet3:RazvojiunapređenjeturizmaMjera3.3:RazvojturizmaururalnimpodručjimaAktivnosti:
- Određivanjelok
-
acija- umentacijeIzradaplanskedok
- IzradaprojektaIzradainfo‐punkta
- - Pripremalokacije
Postavljanjeinfopunkta- Redovneaktivnostiinfopunkta
Opisprojekta:
Sa predviđanjem porasta broja turista u ruralnom području Budve, mora se osmisliti iodgovarajućainformacionapodrškaturistima.Projekatpodrazumijevapravljenjedrvenekućiceu4‐5selaukojojbiTurističkaorganizacijaBudve imalasvogpredstavnikakojibigostimabesplatnonudioreklamnebrošure, časopise,razglednice,mapeiostaleneophodneinformacije.Ukućicibibiozapošljenjedansezonskiradnikkojigovoriminimumengleskijezik.Gostibiusklopuindividualniharanžmanailiorganizovanihturasvraćaliu infopunktoveidobijalisve
željeneinformacijeieventualnupomoć. sklopu info kućice nalazila bi se bicikla (oko 10) koja bi bila u bojama zaštitnog znakauralnogturizmaBudve,idavalasegostimanabesplatnokorišćenjezaobilazakokolnihsela.UrOčekivanirezultati:
- Boljaposjećenostselaiinformisanostturistaosvimruralnimturističkimkapacitetimadvanskomzaleđuiboljaposjećenostobjektimaodinteresazaturisteubu
Ciljnegrupe:
- - Turisti
StanovniciBudveLokalnostanovišt
-
- vouselima
LokalnaprivredaIndikatori:- Djelovanjekarazvojururalnogpodručja
Potencijalnipartneri:
- - Ministarstvoturizmaiodrživograzvoja
Lokalnasamouprava- Nevladineorganizacijeizzemljeiinostranstvakojesebaverazvojemruralnih
apodručjairuralnogturizmRizici:‐Ograničenabudžetskasredstva
Monitoringievaluacija:Praćenjerezultataodstra kalnihinstitucijanenadležnihlo
Period tacije:12‐24mjesecaimplemen
Budžet:38.000€
OPŠTINA,TURISTIČKAORGANIZACIJAOPŠTINEBUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat47:Označavanjekulturno‐istorijskihspomenikauStaromgraduPrioritet4: obaraizaštitaživotnesredineValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdMjera4.1:Zaštitaiočuvanjekulturno‐istorijskebaštine
Aktivnosti:
-
OdlukaooznačavanjuspomenikakultureuStaromgradu
- - IzradaprojektazaoznačavanjespomenikauStaromgradu
njespomenikakultureuStaromgradu- kultureuStaromgradu
Izradatabli‐stubovazaoznačava
- Postavljanjetabli‐stubovazaoznačavanjespomenikaIzradaodgovarajućegQRvodiča
- OdržavanjeQRvodičaiodgovarajućeginterentsajta
113
Opisprojekta:
ProjekatoznačavanjaspomenikakultureuStaromgradupodrazumijevaoznačavanjenajmanje45objekata različitogkaraktera i veličineodznačaja zakulturno‐istorijskonasljeđeBudve. SobziromdajeBudvajedanodnajstarijihgradovanaJadranu,onakrozovajprojekatustvarinanajboljinačindaskrenepažnjuna tučinjenicuali inabogatonasljeđekoje je tokomvjekovastvarano kroz kasnije istorijske periode. Označavanje spomenika kulture u Starom gradu seprekooznakana licumjesta,QRvodiča,WI zone Starog grada i odgovarajućeg interent sajtaTurističkeorganizacijeopštineBudva,pretvarauvišedimenzionalniprojekatkoji informacijeturistima o kulturnom‐nasljeđu Budve pruža kako na licu mjesta, tako i bilo gdje u svijetuputem interenta. Ovo je izuzetno moderan projekat koji u potpunosti odgovara Budvi i na
jenanajboljimogućinačinjepredstavljauočimaposjetilaca.Projekatdozvoljavapredstavljangotovoneograničenombrojujezika.PrekoQRkodovasemogupredstavitiiostalisadržajiturističkeponudeBudveiokoline,kaoisvedrugeaktivnostilokalnezajedniceodznačaja.Sveatrakcijesupredstavljenesažetimstručnimtekstovimakojeobjašnjavajuukratkimcrtamaokakvomseobjekturadi,onjegovomznačajuivremenunastanka.Projekat ovog tipapodrazumijevada sepoprvi putnaovakavnaèinpredstavljaneki graduregion.Ovajprojekatjeodznačajaizalokalnostanovništvousmisluedukacijeovrijednostikulturnih
aistih.spomenikaiočuvanj
Očekivanirezultati:
‐ZaštitaivalorizacijakulturnogdobraodizuzetnogznačajaiafirmacijaStaroggradakaosredištakultureijednogodnajstarijihgradovanaJadranu.
Ciljnegr‐Stanovn‐Turisti
upe:iciBudve
Indikatori:‐Uređenooznačavanjespomenikakulture‐Uređenispomenicikulture‐PovećanjebrojaostvarenihposjetapojedinimspomenicimauStaromgraduiboljainformisanostonjimaPotencijalnipartneri:
ijaopštineBudvaTurističkaorganizac
MuzejgradaBudve
Rizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenj radov dzornogorgana
aodstranenaeizvođenje
Periodimplementacije:2‐12mjeseciBudžet:55.000€OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
114
115
Projekat48:NoviStariGradovi:promocijakulturnogturizmakrozintegrisanainovativnarješenjaipovezivanjekultur
Prioritet4: životnesredineValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:IANALIZA:Ekstenzivnaanalizaisveobuhvatnasektirskastudijasapreporukamazarevitalizaciju,valorizacijuidjelotvornoiodrživoupravljanje;
IIPLANUPRAVLJANJA:IzradaplanaupravljanjaStarimgradomnaosnovusprovedenihanalizaistudijaiuskladusanajboljimmeđunarodnimpraksama;
IIIPROIZVODI/SERVISI:Uspostavljanjeservisa,odnosnoproizvodakojićeomogućitiadaptacijusti;Staroggradazamoderneupotrebeipunuvalorizaciju,uzočuvanjenjegovekulturnevrijedno
IVJEDINSTVENIPREKOGRANIČNITURISTIČKIPROIZVOD:uspostavljanjeodrživesaradnjeimrežeStarihgradovaizregionaodBudvedoKorčule(uključujućiKotor,HercegNovi,Dubrovnik,Ston)injihovopredstavljanjekaojedinstveneturističkeproizvode.
Opisprojekta:Opšticiljoveakcijejedasedoprineseukupnomekonomskomidruštvenomrazvojuprekograničnogregionapovećavajućisvojturističkipotencijal.Specifičniciljjedasepoboljšakvalitetprekograničnogturističkogproizvodakrozunapređenjepostojećihistvaranje
oda.novihistvaranjenovihprepoznatljivihkulturnoturističkihproizv
gradaKorčule/opštineBudva‐Zajedničkiradnaoplemenjivanju
‐Menadžmentplan‐UNESCOLISTA
‐KorčulanaUNESCOlisti‐pomoćBudvi
zajedničkaponuda‐Turističkiproizvod‐
Očekivanirezultati:
‐IzradamenadžmentplanaupravljanjazaStarigradBudva‐AtraktivnostStaroggradapovećanauvođenjemsavremenihrješenja‐Starigradoviupograničnomregionupovezannazajedničkiturističkiproizvod
Ciljnegrupe:‐LokalnasamoupravauBudviiKorčuli
GradskiMuzejuKorčuliiKulturniCentar;Muzeji,Galerijei‐Lokalnekulturneinstitucije(BibliotekaBudve)
gihOpština
‐Predstavnicidru‐LokalneTurističkeorganizacije
ti‐Civilnodruštvo‐NacionalneiRegionalnevlas‐Civilnodruštvo;‐DržavneiRegionalnevlasti‐МinistarstvoturizmaiMinistarstvokulture,‐Institutzazaštituspomenikakultureрепр:Institutzazaštituspomenikakulture,‐NacionalnakomisijazaUNESCO(CG)iDubrovnik‐Neretvanskikanton:Odeljenjezaturizam,moreibiznis,iOdeljenjezaObrazovanje,kulturuisport;
‐Biznissektor(hrvatskaPrivrednakomoraiobrt(KancelarijauDubrovnikuzaDubrovačko‐Neretvanskikanton):
dvi;ednikauKorčuli
‐UdruženjepreduzetnikauBu‐Udruženjesamostalnihprivr‐Inter.novinariiorganizacijeIndikatori:
stinacijekrozunaprijeđenjepostojećihistvaranjeizvoda.
‐Poboljšankvalitetprekograničneturističkedenovihkulturnihprepoznatljivihturističkihpro‐BrojostvarenihposjetaStaromgraduBudvePotencijalnipartneri:
anizacijaopštineBudva‐Turističkaorg
‐GradKorčula
Rizici:‐OgraničenabudžetskasredstvaOpštine;‐SvipartnerinaprojektutrebadabuduposvećeniovomProjektu,itrebadaodrževisokstepensaradnje.PostojirizikdabieventualniparticipativnipristupProjektuudaljiozajedniceodosnovnogcilja;‐NepostojefizičkiiliekološkirizicikojibispriječilidaovajProjekatpostignerezultate.Naprotiv,
eja,Ovajestvujuu
održivostiživotnesredinejedanodključnihpitanzanakojimasetemeljiprojekltnaidprojekatseočekujedaćepoboljšatibudućesposobnostljudinalokalnomnivoudaučprogramimaidaapsorbujusredstvakojadolazenaprednemogućnostikojenudiEU.Monitoringievaluacija:
Praćenje adzornogorganaizvođenjeradovaodstranenPeriodi 24mjesecamplementacije:Budžet:440,798.91EUR
15%OPSTINA;85%DONATORI
Projekat49:RevitalizacijaiadaptacijabedemaStaroggradaPrioritet4: životnesredineValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:IČišćenjebedema;
nakapija;nabedeme;
IIPostavljanjerasvjeteizamje
IIIDefinisanjeulazaipristupaVFormiranjevodičkeslužbe;MarketingplanipromocijaIV
116
Opisprojekta
Danas gotovo da ne postoji ozbiljna i ambiciozna država koja u svojim razvojnimstrategijama ne preferira razvoj turizma kao planetarnog fenomena i razvojnog sektora, aposebno kulturnog turizma.Prepoznajući značaj razvoja kulturnog turizma, valorizaciju iočuvanje Starog grada Budve kao kulturnog jezgra, Opština Buva i Turistička organizacijaopštine Budva realizovaće „ Projekat revitalizacije i adaptacije bedema Starog grada Budve“.BedemistaroggradaBudvetrenutnosuuveomazapuštenomine‐reprezentativnomstanjuucijelojsvojojdužiniod„Citadele“padokule„BrijegodBudve„.Kapijenepostojenasvimulazima,korozirale su i nemaju nikakvu funkciju, na višemijesta postojemanje deponije smeća dok jerasvjetapotpunouništena.Nanekolikomijestaukišnimmjesecimanabedemimasekupivelikakoličinavodejersuodvodizačepljeniiliihnema.Takođe,bedemisuobraslisitnimrastinjem,anavišemijesta ispisani sugrafitinakamenu i fasadama.Navedeno jekonstatovanoobilaskomslužbenikaTurističkeorganizacijeopštineBudva02.04.2012.godine.RealizacijomovogprojektaTuristička organizacija opštine Budva poboljšaće kvalitet turističkog proizvoda, a to ćepodrazumijevati gazdovanje i valorizaciju kulturno istorijske vrijednosti bedema Starog gradaBudve , kao i komercijalizaciju istih kroz organizaciju vodičke službe preko koje ćemo ih naadekvatanna
:
činprezentovatituristima.
Ciljprojekta jevalorizacijanasljeđaufunkcijikulturnogturizma,unaprijeđenjemautentičnogiprepoznatljivogidentitetaBudvekrozafirmacijuizaštituvrijednostiispecifičnostibudvanskogtaroggrada.S
Očekivanirezultati:‐Zaštitaivalorizacijakulturnogdobraodizuzetnogznačaja.
Ciljnegrupe:
iciBudve‐Stanovn‐Turisti Indikatori:‐UređenibedemiuStaromgradu
Staromgradu‐BrojostvarenihposjetapojedinimspomenicimauPotencijalnipartneri:TurističkaorganizacijaopštineBudva
Rizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:
Praćenjeizvođenjeradov adzornogorganaaodstranen
Periodimplementacije:24mjeseca
Budžet:
OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
117
P :UređenjearheološkogparkaMirišterojekat50Priorite4 životnesredine:Valorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštita
Mjera4.1Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštine
Aktivnosti:radovagorgana
‐Raspisivanjetenderazaodabirizvođačabirnadzornoaprojektom
‐Raspisivanjetenderazaoda‐Izvođenjeradovauskladus‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐Uredjenjearheološkogpark
teaMirište.
‐Lokacija:Petrovac,MirišOčekivanirezultati:‐Novaturističkaponuda‐KulturnoobrazovnaponudaCiljnegrup‐Stanovn
e:iciCrneGoreiregiona
‐TuristiIndikatori:‐Boljasobraćajnakomunikacija
Potencijalnipartn‐Ministarstvokultu
erire:
‐EvropskifondoviRizici:‐NeuspješanodabirizvođačaradovaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado gorgana
vaodstranenadzorno
Periodimplementacije:12‐24mjeseca
Budžet:300.000,00€OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
118
Projekat51:ObnovaiprezentacijaranohrišćanskogmozaikaPrioritet4: aživotnesredineValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitMjera4.1:Zaštita,očuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:
aprojektom‐Izradaidejnogprojekta‐Izvođenjeradovauskladus‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:Namozaikupodignutnomsapodaranohrišćanskebazilike(VIvijek)tokomsistematskihistraživanjaprovedenihuStaromgraduposlijezemljotresa1979.nepohodnojesprovesti
itu.konzervatorsko‐restauratorskeradoveipotomgasmjestitiinsOčekivanirezultati:
jakulturnogdobraodizuzetnogznačaja.‐ZaštitaivalorizaciCiljnegr‐Stanovn‐Turisti
upe:iciBudve
Indikatori:‐obnovljenranohrišćanskimozaik
Potencijalnip‐Opština
artneri:
‐IPAprojekatRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradov ornogorgana
aodstranenadz
Periodimplementacije:24‐48mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat52:ObnovaiprezentacijarimskogmozaikaPrioritet životnesredine4:ValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:
aprojektom‐Idejniprojekatpostoji‐Izvođenjeradovauskladus‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:Ispodnivoapodarecepcijehotela„Avala“nalazeseostacivećerimskestambenezgradeVillaUrbanasadjelovimahipokaustaifragmentimapodnogmozaika,kojijevećnekolikogodinasmještenuimprovizovanomdepouJUMuzejiigalerijeBudva.Projektaobuhvatakonzervatorsko‐restauratorskemjerekojetrebapreduzetikaoiprilagođavanjemozaikaprezetaciji(uzgradiMuzeja).
119
Očekivanirezultati:‐Zaštitaivalorizacijakulturnogdobraodizuzetnogznačaja.
Ciljnegr‐Stanovn
upe:iciBudve
‐TuristiIndikatori:‐obnovljenranohrišćanskimozaik
Potencijalnip‐Opština
artneri:
‐IPAprojekatRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradov ornogorgana
aodstranenadz
Periodimplementacije:24‐48mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
120
Projekat53:SignalizacijakulturnihdobaraPrioritet4: životnesredineValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:
aprojektom‐Izradaidejnogprojekta‐Izvođenjeradovauskladus‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:SignalizacijaiobilježavanjenepokretnihkulturnihdobaranateritorijiopštineBudvavažanje
da.segmentuzaštitiistihiupotpunjavanjuturističkeponudegraOčekivanirezultati:‐jednoobraznoisistematičnomarkiranjekulturnihdobara.
Ciljnegr‐Stanovn
upe:iciBudve
‐TuristiIndikatori:‐Nepostojanjeadekvatneiuniformnesignalizacijekulturnihdobarabitanjenedostataku
jponudiBudve.turističkoPotencijalnip‐Opština
artneri:
‐IPAprojekatRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradovaodstranenadzornogorgana
Periodimplementacije:12‐24mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat54:RješavanjestatusakućeČekrdekovićainjenostavljanjeufunkcijubudvanskekulturePrioritet4: životnesredineValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:
kovićaacijeprostorauskladusanjegovomkulturnomfunkcijom
‐RješavanjestatusakućeČekrde‐Izradaprojektasanacijeiadapt‐OpremanjeiuređenjeprostoraOpisprojekta:‐KućaČekrdekovićaseuregistruUpravezanekretninejošuvijekvodinaKulturno‐informativnicentarBudva,tebiodgovarajućaslužbalokalneupravetrebalariješitinjenimovinsko‐pravnistatusidodijelitijenakorišćenjeustanovamakulture.Projektomadaptacijeiuređenjaprostorapredvidjetigalerijsko‐izlagačkiprostor,prostorzadeponovanjematerijala,itd.(Napomena:
godineradioarh.SlobodanBoboMitrović)postojiprojekatenterijerakojije1988.Očekivanirezultati:‐Zaštitaivalorizacijaku
žajilturnogdobra
‐NovikulturnisadrCiljnegr‐Stanovn
upe:iciBudve
‐TuristiIndikatori:‐KućuČekrdekovićauStaromgradu70‐ihgodinaXXvijekaotkupiojeKulturno‐informativnicentarBudvazapotreberazvojaiširenjekulturnihustanovauBudvi.Otada,osimusporadičnimslučajevima,nijedošlodorealizacijeoveideje.Kakoevidentnopostojinedostatakprostorazaobavljanjemuzejskedjelatnosti,ovajprostorbisemogaoiskoristitizastalnupostavku
kojabrojivišeod400radova(prevashodnozavičajnihumjetnika).umjetničkezbirkePotencijalnipartneri:‐LokalnaupravaRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado zornogorgana
vaodstranenad
Periodimplementacije:24‐48mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
121
Projekat55:OpremanjemuzejskihprostoraPrioritet životnesredine4:ValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:‐Izradaprojektaopremanja
‐Odabirizvođačarad‐Realizacijaprojekta
ova
Opisprojekta:‐Projekatsezasnivanaizradiprojektaopremanjaprostorakojislužezačuvanje,obraduiizlaganjemuzejskogmaterijalaidokumentacije,auskladusavažećimPravilnikomozaštiti
ealizacijuistog.muzejskogmaterijalaimuzejskedokumentacijeirOčekivanirezultati:‐Zaštitapokretnihinepokretnihkulturnihdobara
Ciljnegrup‐Stanovn
e:iciBudve
‐TuristiIndikatori:‐Čuvanjeiizlaganjemuzejskogmaterijalapodrazumijevaodređenemikroklimatskeisvjetlosneusloveuprostorijamaodređenimzatunamjenu,aliiposebnevitrine,kutijeidruguopremu
aozaštitimuzejskogmaterijalaidokumentacije.premastandardimPotencijal‐Lokalnau
nipartprava
neri:
‐DonatoriRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado dzornogorgana
vaodstranena
Periodimplementacije:0‐12mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat56 dve,i:UspostavljenjeradionicezaizradusuvenirauJUMuzejiigalerijeBudobijanjeautentičnogbudvanskogsuveniraPrioritet životnesredine4:ValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštita,očuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:
Ustanoviprojektom
‐Formiranjemarketingslužbeuskladusaunkciju
‐Opremanjeprostorau‐Stavljanjeradioniceuf‐OtvaranjesuvenirniceOpisprojekta:‐ProjekatobuhvataformiranjeiopremanjeradionicezaizradusuveniraodglineistaklauokviruJUMuzejiigalerijeBudveinjenostavljanjeuupotrebu.SuveniribibiliizrađivanikaoreplikearheološkihpredmetakojisečuvajuuUstanovi.Osimovaga,uokviruradionicebilibiorganizovanirazniprogramikojibipodrazumijevaliučešćelokalnogstanovništva.
122
Očekivanirezultati:‐DoprinosdefinisanjukulturnogidentitetaBudvekrozdobijanjekvalitetnog,autentičnogbudvanskogsuveniraStvaranjenovogkulturno‐turističkogproizvodaDoprinospovećanjuprihodaJUMuzejiigalerijeBudve‐‐Ciljnegrupe:‐Turisti‐StanovniciBudveIndikatori:‐Preplavljenosttržištanetipičnimineestetskimsuvenirimalošegkvalitetaisumnjivogporijeklainepostojanjeautentičnogsuvenira,zakojirealnopostojevelikemogućnostiobziromnabrojiraznovrsnostarheološkogmaterijalasaovogpodručja.RadionicamožefunkcionisatiuokviruJU
postojikvalitetanstručnikadarzaobavljanjeovihposlova.MuzejiBudvejerPotencijalnipartneri:
vaivreda
‐Lokalnaupra
prat
‐Turistička‐IPAprojek‐DonatoriRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine‐NerazumijevanjelokalneupraveiprivredeopotrebikvalitetneprezentacijekrozautohtonisuvenirMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradov adzornogorgana
aodstranen
Periodimplementacije:12mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
123
Projekat57:Sanacijazgrada/objekatakojekoristiJUMuzejiigalerijeBudvePrioritet4 životnesredine:ValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštita,očuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:
cijeova
‐Izradaprojektasana‐Odabirizvođačarad‐RealizacijaprojektaOpisprojekta:‐Naobjektima/zgradamakojekoristiJUMuzejiigalerijeBudve,naročitoonikojisenalazeuStaromgradu(Muzej,Spomendom,Modernagalerija,zgradakodcrkvesv.Ivana)neophodnojeizvestisanacioneradovekakobisespriječiloprodiranjeatmosferskihpadavina,preduzetiradove
iškura,kojisuufazipropadanja.naadekvatnojizolacijiizamijenitiprozorskeokvireOčekivanirezultati:‐Zaštitapokretnihinepokretnihkulturnihdobara
Ciljnegrupe:‐StanovniciBudve
‐Turisti
Indikatori:‐Većdužiperiodučestalisuproblemisaprodiranjemkišeuzgrade/objektekojekoristiJUMuzejigalerijeBudve,posebnouobjekteuStaromgradu(Muzej,Spomendom,Modernagalerija,
sv.Ivana).Problemjeuizolacijialiidotrajalojdrvenarijikojutrebazamijeniti.zgradakodcrkvePotencijal‐Lokalnau
nipartprava
neri:
‐DonatoriRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado dzornogorgana
vaodstranena
Periodimplementacije:0‐12mjeseciBudžet:PSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIO
Projekat58 funkciju:VraćanjeuvlasništvoOpštineobjekta“Citadela”injenostavljanjeubudvanskekulturePrioritet4 životnesredine:ValorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaMjera4.1:Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštineAktivnosti:‐SprovođenjepostupkazavraćanjeCitadeleuposjedOpštine‐DonošenjeodlukedaseobjekatCitadeleustupinakorišćenjeustanovamakultureuBudvi
taadaptacijeprostorauskladusanjegovomfunkcijom(arheološkimuzej,irnica,galerijskiprostoritd.)
‐Izradaidejnogprojekotvorenascena,suven‐OpremanjeprostoraOpisprojekta:‐CitadelajenajreprezentativnijiobjekatuStaromgraduinužnojedalokalnaupravaiznađenačindapovrativlasništvonadnjom.Obziromnakulturno‐istorijskiznačaj,položajimulti‐funkcionalnostoptimalnavalorizacijaobjektapostiglabisekroztransformisanjeprostorazapotrebekulture.Zadatakautoraidejnogprojektabiobidaštoboljeiskoristiprednostiprostoraiorganizujeistizaštovišekulturnihdjelatnosti(arheološkimuzej,galerijskiprostor,otvorenascena,suvenirnicaitd.).Naovajnačinbiarheološkazbirkamoglabitiprezentovanapostandardima,obziromdabrojizloženihmuzejskihpredmetaprevazilaziprostorukomesusmješteni(uznapomenudapostojiodređenibrojpredmetakojijeuobradi),dokbiusadašnjojzgradimuzejabilaizloženaetnografskazbirka,štojeibilaprvobotnanamjenatogprostora.Takođe,ponovobizaživjelaotvorenascenanaCitadeli.Stogabiprojekatuključivaoineophodnoopremanjeprostora,prijesvegapomuzeološkimstandardima,aliizaostaleaktivnosti.Očekivanirezultati:
,odizzišta.
‐Zaštitaivalorizacijakulturnogdobra,pokretnoginepokretnog‐Adekvatnaprezentacijaarheološkihnalazasabudvanskihnala‐Proširenjekulturnihaktivnosti(otvorenascena,suvenirnica)
uzetnogznačaja.
Ciljnegrupe:
124
‐StanovniciBudve‐TuristiIndikatori:‐PotpunaiadekvatnavalorizacijaprostoraCitadelabilabikroznjenoustupanjenakorišćenjeustanovamakulture.Ovimbiseriješioproblemsmještajaarheološkezbirke(preko2000muzejskihpredmeta)injeneadekvatneprezentacijeuskladusazahtjevimaitrendovimasavremenemuzeologije,kaoiponovnofunkcionisanjenajatraktivnijeotvorenesceneza
programe.muzičko‐scenskePotencijalnipartneri‐Lokalnauprava
:
‐MinistarstvokultureRizici:
sredstvaopštine‐Ograničenabudžetska
Monitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjeradova zornogorganaodstranenadPeriodimplementacije:24‐48mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
125
Projekat5 uorganimalokalneupraveilokalne9:Projekatosposobljavanjazaposlenihsamouprave uzećimauOpštiniBudvainjenimjavnimpredPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.1:RazvojljudskihresursaitržištaradaiusaglašavanjetražnjeiponudenatržišturadaAktivnosti:
taka‐Prepoznavanjenivoakvalifikacija,stručnostiisposobnosti
inisanjeključnihnedostagramaosposobljavanja
‐Izradaprojektaosposobljavanjaidef‐Odabiriangažovanjesprovodiocapro‐RealizacijaprojektaosposobljavanjaOpisprojekta:Projekatosposobljavanjabitrebalodaobuhvatidvijekategorijezaposlenih:pripravnikeislužbenikeinamještenikezaposleneuOpštiniBudva.Uslučajupripravnika,neophodnojedonijetiplanosposobljavanjazačijućeimplementacijubitizadužensvakistarješinaorganaodnosnomentorkojegonovlasti.Ciljjeosposobitipripravnikazaradulokalnojupraviiupoznatigasanadležnostimaifunkcijamalokalnesamoupravepraktičnoinormativnokrozpropise.Uslučajuzaposlenihslužbenikainamještenikaprojekatosposobljavanjapodrazumjevaidentifikacijuaktuelnihpotencijalainedostataka,definisanjeplana,vrsteidinamikeobuke,izborizvođačaobuke,uspostavljanjesaradnjesaistim,organizacijuobukaitreningakojićeuticatinapodizanjenivoaznanjaikompetencijazaposlenihkadrovauciljupodizanjakvalitetapružanjauslugaulokalnojsamoupraviipodizanjakapacitetazaovladavanjemnovimprincipimaradainormativnimidrugimzahtjevimauprocesupridruženjaCrneGoreEvropskojuniji.Takođe,ključniciljjeirazvijanjepotrebnihvještineisposobnostikodzaposlenihdefinisanimuPravilnicimaounutrašnjojsistematizacijiiorganizacijiorganalokalnesamupraveilokalneuprave.Česteizmjeneuzakonskojregulativi,nastaleuciljusistemskihriješavanjaproblemailiuciljuregulisanjanovihpodručjaaktivnostiiliizmjenaidopunauradu
postojećih,auciljustvaranjaefikasnogiefektivnogslužbenika/namještenikaneophodnojepodićikapacitetistognanačinštoćeputemprocesaedukacijeiosposobljavanjastećipotrebnevještine,znanjaiiskustvauinterakcijisapredavačimaikolegamaizdrugihopština,aštobitrebalodaproizvedestandardkapacitetakojislužbenici/namještenicitrebadaimajuuOpštinamauCrnojGori.Očekivanirezultati:
- slenihzaradujedinicilokalnePodizanjenivoakapacitetaikompetencijazapo
nika;samouprave
- PovećanjabrojariješenihpredmetakorisSmanjenjebrojaukinutihprvostepenihrješenja;Ciljnegrupe:‐ZaposlenislužbeniciinamješteniciipripravniciIndikatori:‐Postizanjevećegstepenastručnostiiefikasnostizaposlenihuobavljanjuradnihzadataka;
ka;avezapremaklijentima/korisnicimausluga;
‐Povećanjebrojariješenihpredmetakorisni‐Blagovremenoikvalitetnoizvršavanjeradnihob‐Zadovoljnigrađaniiostalikorisniciusluga
ostepenihrješenja.‐SmanjenjebrojaukinutihprvPotencijalnipartneri:‐ZajednicaopštinaCrneGore‐UpravazakadroveCrneGore
cijeidonatori;‐EU,UNDP,ostalemeđunarodneorganizaRizici:‐OgraničenabudžetskasredstvaOpštine;‐Nepostojanjeponudepružaocauslugaobukeiosposobljavanja(agencije,strukovnaudruženja,idr.)zazaposleneujavnojupravi;Monitoringievaluacija‐Praćen
:jeprogramaodorganaučijojjenadležnostradsazaposlenimauOpštini.
Periodimplementacije:jednagodinaBudžet:OpštinaBudvaipotencijalnipartner–EUgrantovi;IPAfondoviidrugidonatoripoprogramimaEvropskeunijenaputupridruživanjaCrneGore,fodoviUNDP‐aidrugihmeđunarodnihorganizacijaidonatora.
126
Projekat60:RegionalnaimeđudržavnasaradnjaiEUfondovizaprekvalifikacije/dokvalifikacije/osposobljavanjegrađanasaprebivalištemuopštiniBudva(kakozasektorloka ačijisuosnivači,takoizasektorlneidržavneuprave/ijavnihpreduzećprivrede:t tika,zanatstvo,itd.)urizam,hotelijerstvo,ugostiteljstvo,nauPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.1:RazvojljudskihresursaitržištaradaiusaglašavanjetražnjeiponudenatržišturadaAktivnosti:‐Analizanivoakvalifikacija,stručnostiisposobnostiiutvrđi
bljavanjemvanjeograničenjaipotreba
‐Izborsektoraukomepostojipotrebazaosposo/dokvalifikacijom/prekvalifikacijom
tanalizagramaosposobljavanja
‐Izradaprojektaosposobljavanjaiswo‐Odabiriangažovanjesprovodiocapro‐Realizacijaprojektaosposobljavanja
127
Opisprojekta:Projekatosposobljavanjabitrebalodabudeusmjerennasektoreukojimajepotrebazaobukomkadrova najviše izražena. Uzevši u obzir geografski položaj Budve i privrednu orijentacijuusmjerenuna turizam iugostiteljskudjelatnost,neophodno jeprioritetnoanaliziratipotrebe iograničenja kada je u pitanju ova privredna grana, a koja su vezana za ljudske kapacitete.Evidentanjenedostatakkadrovaurazličitimsektorimaturističkedjelatnosti,dokistovremenoimamohiperprodukcijukadrovauovojoblasti, tj. profila zakojimanije izražena tražnja, te jeneophodnosprovestirazličiteprogrameprekvalifikacijeidokvalifikacijepotencijalnihkadrova,posebno nezaposlenih prema evidenciji Zavoda za zapošljavanje i osatlih posrednika uzapošljavanju,azatimizaposlenihulokalnimidržavnimorganimaupraveinjenihjavnihslužbi,te privredi i definisati programe praktičnog i teorijskog usavršavanja potrebnih profila odtehničkepodrškedomenadžerskihprofila.Ciljna grupa je stanovništvo sa prebivalištemuBudvi, kakobi se istovremenou privredi više
anesmanjiobrojnezaposlenih.angažovalolokalnostanovništvo,asadrugestrOčekivanirezultati:‐Povećanjestručnostiiefikasnostizaposlenih;‐Smanjenjestopenezaposlenosti;‐Optimizacijabrojaradnikaujavnomsektoru;
roškovauprivredipo‐Odvikavanjeodprakse“uvoza”sezonskeradnesnageisnižavanjetistom;
omsaponudom.‐UsaglašavanjetražnjezakvalifikacionomstrukturCiljnegrupe:‐NezaposleniizaposlenisaprebivalištemuBudviIndikatori:‐Stručnijaradnasnagaspremnadaodgovorisvimposlovnimzahtjevima;
etencijaiiusaglašavanjesapotrebamazakvalifikacijamazaposlenihi‐Povećanjenivoakompnezaposlenih;‐Mobilnaradnasnaga;
;‐Smanjenjestopenezaposlenosti;‐Povećanjebrojazaposlenihmeđulokalnimstanovništvom‐Smanjenbrojstranacaradnoangažovanihprekosezone;Potencijalnipartneri:‐EUFondovi,UNDPidrugemeđunarodneorganzacijeidonatori;‐Strukovnaudruženjaizzemljeiinostranstva;‐Organidržavneupravetipa:Ministarstvoodrživograzvojaiturizma,Ministarstvounutrašnjih
rističkoudruženje;poslova,Ministarstvozainformacionodruštvoitehnologiju,CrnogorskotuRizici:‐OgraničenabudžetskasredstvaOpštineiostalihorganadržavneuprave;
ovnaudruženja,idr.)zazaposlene‐Nepostojanjeponudepružaocauslugaobuke(agencije,strukujavnojupravi;‐Nezainteresovanostinemotivisanostlokalnogstanovništva;Monitoringievaluacija:Praćenjeprogramaodst zapošljavanje,UpravezakadroveCrneGoreiOpštineBudva.
raneZavodaza
Periodimplementacije:jednagodinaBudžet:Opštinaipotencijalnipartner‐EUgrantovi;IPAprojektiidrugidonatoripoprogramima
EvropskeunijenaputupridruživanjaCrneGore,UNDP‐a,idrugemeđunarodneorganizacijeionatori:organ/idržavneuprave.dProjekat61:RazvojprojekatausaradnjisaUpravomzakadroveCrneGore,Zavodomzazapošljava uciljurazvojaljudskihresursaunjeCrneGore,Penzionimfodovimaisl.svakomdoburadneaktivnostiPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.1:RazvojljudskihresursaitržištaradaiusaglašavanjetražnjeiponudenatržišturadaAktivnosti:
e;programaprekvalifikacija/dokvalifikacija;;
‐Analizapotrebazasprovođenjemprogramaobukposebnozaposlenihilinezaposlenihlicapreko55godinaživota
tanaliza;gramaosposobljavanja;
‐Izradaprojektaosposobljavanjaiswo‐Odabiriangažovanjesprovodiocapro‐Realizacijaprojektaosposobljavanja.Opisprojekta:Projekatrazvojaljudskihresursausvakomživotnomdobuidoburadneaktivnostipodrazumjevakontinuiranopraćenjeianalizuradnogučinka,motivacije,zaradeiapstinencijekaoključnihparametarazautvrđivanjezadovoljstvaizaposlenihiposlodavaca.Utompravcutrebastvoritipreduslovedaseštoprofesionalnijeobavljajuposloviuzredovnaobnavljanjaiunaprijeđenjaznanjakrozorganizacijurazličitihobukazasavladavanjenaprednihvještinakakvesujezičke,računarskeidr.doorganizacijepsihološkihradionica,radionicaradnemotivacije,radionicateam‐buildingadosprovođenjaprogramadrugevrsteobukezakojimaseistaklapotrebashodnonalazimaizahtjevimasatržišta.Projekatpodrškezaposlenimakojiulazeuposlijednjuradnoaktivnudekadupredpenzijujeposebnoznačajankakozapojedinceiposlodavcetakoizadruštvoucijelini.Angažovanjepenzionerauzskraćenoradnovrijemeilifleksibilnoradnovrijemejetakodjeposebansegmentobradeprojektomidoprinosiboljemprihvatanjuulaskautrećufazuživota,stvaranjedrugačijihnavikaiobaveza,asadrugestranesmanjujetroškoveposlodavcuipreduslovjerazvojadruštvasocijalnopravednogidruštvenobogatog.Očekivanirezultati:
aposlenih;Povećanjestručnostiiefikasnostizaposlenih;
tinencijiz‐Doprinosvećojradnojmotivacijiimanjojaps‐Stvaranjeboljihmeđuljudskihodnosakodposlodavca;‐Snižavanjetroškovaposlovanjaposlodavca;
penzionere;‐StvaranjetolerantnijegdruštvenogokruženjazaCiljnegrupe:‐Zaposleni,zaposlenipredpenzijomipenzioneriIndikatori:
a sa profesionalnim odnosomprema poslu, zdrav poslovni ambijent i‐ Stručnija radna snagdobrimeđuljudskiodnosi;‐Zadovoljnizaposleni;‐Boljiradniučinakposlodavca;
128
Potencijalnipartneri:‐ZavodzazapošljavanjeCrneGore;
šljavanju;osiguranje;
‐Drugipružaociuslugaprizapoidsko‐Fondzapenzijskoiinval
‐UpravazakadroveCrneGore;avneuprave;vi,UNDPidrugemeđunarodneorganzacijeidonatori;
‐Organidrž‐EUFondo‐Privreda.Rizici:‐OgraničenabudžetskasredstvaOpštineiostalihorganadržavneuprave;
cije,strukovnaudruženja,idr.)zazaposlene‐Nepostojanjeponudepružaocauslugaobuke(agenujavnojupravi;‐Nezainteresovanostinemotivisanostciljnegrupe;Monitoringievaluacija:‐Praćenjeprogramaods azapošljavanje,Fondzapenzijskoiinvalidskoosiguran
traneZavodazje,Upravezakadrove,OpštineBudvaiUdruženjapenzionera.
Periodimplementacije:jednagodinaBudžet:Opštinaipotencijalnipartner–EUgrantovi;IPAprojektiidrugidonatoriporogramimaEvropskeunijenaputupridruživanjaCrneGore,UNDP‐a,idrugemeđunarodnerganizacijeidonatora.po
129
Projek /iliE–OpštineBudvasasvimat62:UvođenjeE–lokalneupravepodsegmentima–Građanskibiro
Prioritet5:UnaprijeđenjeradalokalneupraveMjera5.2:Razvojadministrativnihkapaciteta–razvojE–upraveAktivnosti:
- UvođenjeGrađanskogbiroailie–documetmanagementsystem‐a;- uvođenjee‐mail,smsiostalihsistemaobavještenjaklijenata;- uvođenjeweb,wapiostalihportalazaindividualanpristupklijenatazaprovjerustanja
predmetauOpštiniijavnimslužbamačijijeOpštinaosnivačiinformisanjeiprezentacijupodatakauveziradaorganalokanesamoupraveilokalneuprave;
- njepostojećih;uvođenjee–modulausvimorganimalokalneupraveiunaprijeđe - uvođenjee–geografskoginformacionogsistema;- uvođenjee‐prostornogplanaiostaleplanskedokumentacije;- uvođenje24časa–servisazapostupanje;
ostikoji istinudizapružanjee‐usluga- uvođenjeelektronskogpotpisaiostalihpogodnodstraneorganalokanesamoupraveilokalneuprave;
uvođenjeonlinebankarskihservisazaplaćanje;Opisprojekta:‐Projekate–lokaneupraveobuhvata5segmentaimplementacije:1.infrastrukturnisegmentobuhvatarenoviranjeiadaptacijuprostoraprizemljaglavnezgradeopštineBudvazapotrebepružanjauslugagrađanimabaziranenagorenavedenimprincipimauokvirumodernokoncipiranogvizuelnogidentitetafrontoffice‐a,kaoirenoviranjeiadaptacijuprostoravelikesaleOpštineuciljustvaranjamultifunkcionalnesalezasjedniceskupštineopštinebaziranenaelektronskomglasanjuisavremenojaudiovizuelnojkonferencijskojopremi
130
saposebnimpogodnostimazaprevodioceinovinare;kaoizapotrebevjenčanja,seminara,predavanja,sastanakaostalihtipovaivelikihkonferencijazanovinare;2.segmentopremanjaprostorakancelarijskimnamještajemobuhvatanabavkuadekvatnogifunkcionalnogkancelarijskognamještajapremazahtjevimaizpredhodnogsegmenta;3.segmentimplementiranjesoftvera,hardveraiuslugeobuketrebadaustanovikonceptmodernee‐upraveopštineBudvapofazama,odfazeuvođenjaGrađanskogbiroa–elektronskepisarnice,teomogućitiadekvatnoumrežavanjesaostalimorganimalokalnesamoupraveilokaneupravekojićečinitifunkcionalnucijelinue‐upraveopštineBudva.Pažljivaanalizapotrebaidefinicijapotrebazasavremenommrežnomikomunikacionominfrastrukturaomiračunskomopremomzajednosaprogramomelektronsnkekomunikacijedokumentimashodnozahtjevimaorganizacijeiradaorganalokalnesamoupraveilokalneupravejebazičnapretpostavkarealizacijaovogsegmenta.Obukazakorišćenjeprogramskihaplikacijairadnaračunarimajesastavnidiopotrebnihaktivnostiuovomsegmentu.4.Segmentdefinisanjapravnogokviraćebitiregulisankrozaktopostupkuuspostavljanjaregistraupravnihprocedura.5.SegmentsistematizacijeradnihmjestauSekretarijatuzalokalnusamoupravu,aondapofazamaiuostalimorganimalokalnesamoupraveilokalneupravepredvidijećeradnamjestazaslužbenike,namještenikeiodgovornalicakojićeraditinaimplementacijiaktivnostiuovomprojektu.ProgramiosposobljavanjaiobukećeseorganizovatiusaradnjisaUpravomzakadroveCrneGore.6.Modularnouvođenjenadogradnjegrađanskogbiroa.Očekivanirezultati:Korisnicimajenausluzibrzaiefikasnalokalnae‐uprava,najednommjestu;‐Jednostavnijeprocedureikraćevrijemepotrebnozarješavanjepozahtjevima;
barijera)skraćenjemvremenazapostupanje‐Unaprijeđenjebiznisambijenta(smanjenjebiznispozahtjevimaisniženjemtroškovapoistom;
nivou;lokalnihorganauprave,vrsteibroj;
‐Većibrojriješenihpredmetanagodišnjemnivougana;
‐Umrežavanjeregistarapodatakana‐Višinivotransparantnostiuraduor‐Unaprijeđenjemjeraantikorupcije;Ciljnegrupe:‐Građani,privredniciipreduzetnici(pravnaifizičkalica);Indikatori:
njepo‐E‐upravaOpštineBudva,bezredovaičekanjastranaka,sakraćimrokovimazarješavazahtjevima,najednommjestu;
ijasakorisnicimaputeme‐mail‐ailiSMS‐a,wap,webiostalim‐Transparentnainterakcportalima;‐Brojriješenihzahtijeva;‐Prosiječnovrijemeriješavanjazahtijeva;
htijevaobiđeijednomjestoosim‐NepostojanjepotrebedakorisnikzariješavanjesvogzašalteraE–Pisarnice;
kihservisa;povjerenjaulokalnuupravu;
‐Ostvareninivouključivanjaonlinebankars‐Zadovoljnigrađaniistrankeivisokstepen‐Boljiradniučinakjavneupraveucijelini;Potencijalnipartneri:‐Ministarstvozainformacionodruštvoitehnologiju;‐Operatorimobilneifiksnetelefonijeiinterneta;‐Državnaupravainjenajavnapreduzećailokalnejavneslužbe;
‐bankarskisektor;‐EUFondovi,UNDPidrugemeđunarodneorganzacijeidonatori;
Rizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradovaiusluga;
ganalokalneuprave;ežavanjaodorganalokalneuprave;
‐Nezaintersovanostipasivnostor‐Neprepoznavanjeznačajae–umr‐Ograničenabudžetskasredstva;MonitoringievaluacijaPraćenje
:izvođenjeradovaodstranenosiocaprojekta;
Periodimplementacije:12‐36mjesecaBudžet:Opštinaipotencijalnipartner–EUgrantovi;IPAprojektiidrugidonatoripoprogramimaEvropskeunijenaputupridruživanjaCrneGore,UNDP‐a,idrugemeđunarodneorganizacijeidonatori.Projekat63:UmrežavanjelokalnihidržavnihjavnihpreduzećanateritorijiopštineBudvaišire ciljurazmjeneiobjedinjavanjaregistra,unacionalnujedinstvenue‐upravu,upodataka, ,uslugekorisnicamaaufunkcijiefikasne,najednommjestuPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.2:Razvojadministrativnihkapaciteta–razvojE–upraveAktivnosti:
dova‐Izradaidejnogprojekta
irizvodjačarasaprojektom
‐Raspisivanjetenderaiodab‐Izvodjenjeradovauskladu‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:Povezivanjejavnihpreduzeća(lokalnihirepubličkih)ujedinstveninformatičkisistemuciljurazmjeneiobjedinjavanjapodataka.Natajnačinbiseubrzalarazmjenapodatakaizmeđupomenutihsubjekataagrađaniiostaliposjetiocibinabržinačinriješilisvojezahtjevejerbiih
ato.moglepredavatinajednommjestukojebiseodredilizOčekivanirezultati:‐Efikasnijeibržerješavanjeproblemagrađ
tetaznanjazaposlenihanaBudve
‐UnapređenjekvaliCiljnegrupe:
iciBudveiciopštineBudva
‐Stanovn‐Privredn‐TuristiIndikatori:‐VećibrojriješenihproblemagrađanaBudve
oslenihulokalnimijavnimpreduzećima‐PovećanjekvalitetauslugeradnikazapPotencijalnipartneri:
rneta‐Ministarstvozainformacionodruštvo
fiksnetelefonijeiinteopštinskairepublička)
‐Operatorimobilnei‐Javnapreduzeća(‐Evropskifondovi
131
Rizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradova ornogorgana
odstranenadz
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:OPŠTINAiliIPAPROJEKATiliiliPARTNERIiliDONATORI
Projekat64:RekonstrukcijabazenauBudvi
Prioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostiju
Aktivnosti:‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvođačaradova‐Izradaglavnogprojekta
gorgana‐Revizijaglavnogprojekta
birnadzornoaprojektom
‐Raspisivanjetenderazaodaovauskladus‐Izvođenjerad
‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:‐RekonstrukcijabazenauBudvi(zamenakrovnek
onstrukcijeiugradnjasolarnihkolrktora)
‐Lokacija:Budva,SlovenskaplažaOčekivanirezultati:‐Unapredjenjekvalitetaiobjekta
Ciljnegrupe:iiciBudve
‐Sportist‐Stanovn‐TuristiIndikatori:‐Ekonomičnijiradbazena,bezbjednostkorisnikaobjekta
Potencijalnipartneri:‐EvropskifondoviRizici:‐Nedostatakfinansijskihsredstava
Monitoringievaluacija:‐Praćen ado zornogorgana
vaodstranenadjeizvođenjer
Periodimplementacije:12‐24mjesecaBudžet:350.000,00€OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
132
Projekat65:UspostavljanjeOmladinskogcentraPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostiju
Aktivnosti:‐Obezbjeđivanjeprostora‐Opremanjeprostora‐Angažovanjeslužbenikazasprovođenjeomladinskograda‐IzradagodišnjegplanaradaOmladinskogcentraŠtampanjebrošure,organizovanjetribineradinformisanjajavnostiOpisprojekta:
UspostavljanjeOmladinskogcentrauokvirukogaćemladimoćidaseinformišu,edukujuiadeOpštineBudva:aktivnoučestvujuurealizacijiLokalnogplanaaktivnostizaml
‐daseafirmišukaokreatori‐dasvojimaktivnostimaafir
irealizatorikulturnihprograma;mišulokalnukulturuitradiciju,kaoilokalneprostoreza
različitekulturnenamjeneOčekivanirezultati:obezbijeđeniopremljenprostor,angažovanslužbenikobučenzaradsamladima,donijetgodišnjiplanrada,informisanajavnostCiljnegrupe:mladi‐populacijauzrasta15‐29godinastarostiIndikatori:‐za6mjeseciobezbijeđeniopremljenprostor(namještaj,audioivideotehnika:pojačalo,
ter,DVD,CDplejer,videoprojektor)enzaradsamladimaipisanjeprojekata
mikseta,mikrofon,televizor,kompju‐za3mjesecaangažovanslužbenikidodatnoobuč‐za3mjesecaurađenprogramrada
olor,A5),1javnatribinabrošure,1500komada(kPotencijalnipartneri:UpravazamladeisportRizici:
OpštineBudva‐OgraničenabudžetskasredstvaMonitoringievaluacija:‐izvješt
ajislužbenikazamlade
Periodimplementacije:12mjeseciBudžet:100000€(opština,donatori,sponzori)
133
134
Projekat66:IzgradnjaPozorištaPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostijuAktivnosti:
dova‐Izradaidejnogprojekta
irizvođačaraaprojektom
‐Raspisivanjetenderaiodabovauskladus‐Izvođenjerad
‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:
a...mjesto....itdIzgradnjapopozorist
Očekivanirezultati:IzgradnjaPozorištauBudvi,umnogomećedoprnjetirazvojuBudve,prijesvegasocio‐
ine.ekonomskomikulturnomrazvojuOpštCiljnegrup‐Stanovn
e:iciBudveisusjednihopština
‐TuristiIndikatori:
v‐bogatijiikvalitetnijikulturniživotuBud‐porastbrojakulturnihdešavanjauBudvi
okomčitavegodine
i
‐većibrojposjetilacatPotencijalnipartner‐Ministarstvonauke
i:
Rizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:
izvođenjeradov rnogorganaaodstranenadzoPraćenje
Periodimplementacije:24‐48mjesecaBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORIProjekat67:Opremanjebioskopa
Prioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostiju
Aktivnosti:‐Izradaidejnogprojekta‐Raspisivanjetenderaiodabirprojektantazaizraduglavnogprojektaiodabirizvodjačaradova
‐Izradaglavnogprojekta
gorgana‐Revizijaglavnogprojekta
abirnadzornosaprojektom
‐Raspisivanjetenderazaod‐Izvođenjeradovauskladu
dova‐PraćenjeizvođenjaraOpisprojekta:‐Opremanjebioskopa‐Budva‐TQPlazaOčekivanirezultati:‐PuštanjeuradbioskopauBudviCiljnegrup‐Stanovn
e:iciBudveisusjednihopština
‐TuristiIndikatori:
ltulturnihdešavanjauBudvi‐PovećanjekuPotencijalnipa‐Partnerstvo
rtneri:
Rizici:‐NedostatakfinansijskihsredstavaMonitoringievaluacija:‐Praćenjeizvođenjerado zornogorgana
vaodstranenad
Periodimplementacije:12‐24mjeseca
Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
135
Projekat68:AdaptacijaprostorazaNarodnubibliotekuJUBibliotekaBudve
‐AdaptacijaprostorazaobavljanjeposlovaJUNarodnebibliotekeBibliotekaBudveuBudviipodručnogodjeljenjauPetrovcu
Prioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništaigostiju
Aktivnosti:‐Adaptacijaprostorazaradbiblioteke‐Opremanje(namještajioprema)
,
Opisprojekta:
a”uBudviiadaptacijaIspratazgradeAdaptacijaprizemljazgrade“AkademijaznjanjJUSpomendom“CrvenaKomuna”uPetrovcuOčekivanirezultati:
‐Obezbjeđivanjeadekvatnogprostorazaobavljanjebibliotečkedjelatnosti
Ciljnegrupe:
čenici,studentiiostalolokalnostanovništo‐Djeca,u‐Turisti
Indikatori:
‐Adaptacijomprostorainabavkomopremećeseomogućitiobezbjedjivanjeadekvatnihuslovazaobavljanjebibliotečkedjelatnostiuskladusapostojećomzakonskomregulativom,
Potencijalnipartneri:
kalnasamouprava,‐Ministarstvokultureilo‐NVOizoblastikultureRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine
Monitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjeradov odstranenadzornogorganaaadaptacije
Periodimplementacije:12mjeseciBudžet:
OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
136
Projekat69:IzgradnjaVrtićaPrioritet5:UnaprijeđenjeradalokalnesamoupraveMjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostijuAktivnosti:
osti,koadova
UrađenjeglavniProjekat.Slijedećeaktivnirizvodjačaraprojektom
jejepotrebnopreduzetisu:‐Raspisivanjetenderaiodab
us‐Izvođenjeradovausklad‐Praćenjeizvođenjaradova
dova‐Izradaidejnogprojekta
irizvođačaraaprojektom
‐Raspisivanjetenderaiodab‐Izvođenjeradovauskladus‐PraćenjeizvođenjaradovaOpisprojekta:Kapacitetikvalitetobjektadječjihvrtića,narocitovrtićauBudvi(CentralniiNovivrtić)sukrajnjesupstandardni,jerjeuistimasmještenodalekovišedjece,negoštopostojećikapacitetdozvoljava.Detaljnimurbanističkimplanaom“DubovicaI”planiranajeizgradnjanovogdječjegvrtićauBudvi,unaseljuDubovica,čijombiserealizacijomrasteretilipostojećivrtićiugradu,iomogućilakvalitetnijaiobuhvatnijaorganizacijapredškolskezaštitedjece.Planiranvrtićimakapacitetzaprijemismještaj220djece(120djeceuzrastaod3do6godinai100djeceujaslicama).Očekivanirezultati:‐Izgrađenvrtić
ihustanovauoblastipredškolskogstaranja‐povećanjekapacitetadržavnCiljnegrupe:
skoguzrasta‐djecapredškolIndikatori:‐izgrađenvrtić
Potencijalniparstvoprsektor
tneri:osvjeteisporta‐Ministar
‐Privatni‐OpštinaRizici:‐Neuspješanodabirizvođačaradova‐OgraničenabudžetskasredstvaopštineMonitoringievaluacija:PraćenjeizvođenjeradovaodstranenadzornogorganaPeriodimplementacije:Budžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
137
Projekat70 japostojećegprostora:IzgradnjamuzičkeškoleiliadaptaciPrioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.3:Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostiju
Aktivnosti:ijapostojećegprostoratacije,
‐Izgradnjamuzičkeškoleiliadaptacdnedokumenihradova,
‐pribavljanjeneopho‐izvođenjegradjevinsk‐opremanjeprostoraOpisprojekta:
- IzgradnjailiadaptacijapostojećegprostorazapotrebemuzičkeškoleOčekivanirezultati:‐Izgradnjomiliadaptacijomprostorazapotrebemuzičkeškoleinabavkomopremećese
jeadekvatnihuslovazapohadjanjemuzičkenastave,omogućitiobezbjedjivanCiljnegrupe:‐djecaškolskoguzrastaIndikatori:
aptiranaškola‐izgrađenailiadPotencijalnipartneri:‐privatnisektor‐MinistarstvoprosvjeteRizici:
- NeuspješanodabirizvođačaradovaMonitoringievaluacija:
- PraćenjeizvođenjaradovaodstranenadzornogorganaPeriodimplementacije:Budžet:PŠTINABUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORIO
138
Projekat71 nemoglihlica:Izgradnjadomazasmještajstarihiiz
Prioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.4:Očuvanjeiunapređenjejavnogzdravljaisocijalnezaštite
Aktivnosti:lica,ostaliinventar)
‐Izgradnjaobjekta‐domazasmještajstarihiiznemoglih‐Opremanje(namještaj,medicinskiaparatiipomagalai‐Obezbjedjenjepotrebnogstručnogipomoćnogosoblja
Opisprojekta:‐izgradnjaobjektazasmještajstarihiiznemoglihlica,opremanjeobjektapotrebnim
taromnamještajem,medicinskimaparatimaipomagalima,iostalimpotrebniminvenOčekivanirezultati:
aživotastarihiiznemoglihlicaunavedenomobjektu‐UnaprijeđenjeuslovCiljnegrupe:‐Staraiiznemoglalica
Indikatori:‐Izgradnjomobjektaćeseomogućitiobezbjedjivanjesmeštaja,ishrane,njegeiliječenjastarihiiznemoglihlicaPotencijalnipartneri:‐Ministarstvoradaisocijlanogstaranjailokalnasamouprava,‐NVOizoblastisocilanogstaranjaRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine
Monitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjarado odstranenadzornogorganavaadaptacije
Periodimplementacije:48mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat72 invaliditetom:Obezbjeđenjeprostorijezaosobeza
Prioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.4:Očuvanjeiunapređenjejavnogzdravljaisocijalnezaštite
Aktivnosti:‐obezbjeđenjeprostorijezaosobezainvaliditetom,‐Opremanje(namještajiostaliinventar)Opisprojekta:‐obezbjeđenjeprostorijezaosobezainvaliditetom,opremanjeobjektapotrebnimnamještajemiostalimpotrebniminventaromOčekivanirezultati:‐Unaprijeđenjeiorganizovanjemeđusobihkontakatalicasainvaliditetomunavedenomobjekturadiostvarivanjazajedničkoginteresapoboljšanjauslovaživotaoveciljnegrupe
Ciljnegrupe:‐Licasainvaliditetom
Indikatori:‐ObezbjeđenjeprostorijećeseobezbjeditimogućnostokupljanjalicasainvaliditetomradiostvarivanjanjihovihzajedničkoginteresaPotencijalnipartneri:‐Ministarstvoradaisocijlanogstaranjailokalnasamouprava,‐NVOizoblastisocilanogstaranjaRizici:‐Ograničenabudžetskasredstvaopštine
Monitoringievaluacija:Praćenjeizvođenjarado odstranenadzornogorganavaadaptacije
Periodimplementacije:48mjeseciBudžet:OPSTINAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
139
Projekat73 ijalnepotrebe:IzgradnjastanovazalicaustanjusocPrioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.4:Očuvanjeiunapredjenjejavnogzdravljaisocijalnezaštite
Aktivnosti:socijaln‐izgradnjastanovazalicaustanju epotrebe,
‐pribavljanjeneophodnedokumentacije,‐izvođenjegradjevinskihradova‐oprem anjeprostoraOpisprojekta:
- izgradnjastanovazasmještajlicaustanjusocijalnepotrebeO‐čekivanirezultati:UnapredjenjeipoboljšanjeuslovaživotalicaustanjusocijalnepotrebeC‐iljnegrupe:LicaustanjusocijalnepotrebeIndikatori:
licaustanjusocijalnepotrebe‐IzgradnjomstanovaćeseomogućitiobezbjeđivanjesmještajaPotencijalnipartneri:‐Ministarstvoradaisocijalnogstar‐NVOiz
anjailokalnasamouprava,oblastisocijalnogstaranja
Rizici:- Neuspješanodabirizvođačaradova
Monitoringievaluacija:- Praćenjeizvođenjaradovaodstranenadzornogorgana
Periodimplementacije:Budžet:OPŠTINABUDVAiliIPAPROJEKATiliDONATORI
Projekat74 usasmetnjamaiteškoćamau:JU“Dnevnicentarzadjecuiomladinrazvoju”Prioritet5:Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
Mjera5.5:StvaranjeuslovazaunapređenjeljudskihidječijihpravauBudviAktivnosti:‐Obezbjeđivanjeprostora
sasmetnjamaurazvojui‐Opremanje(namještaj,oprema)‐OdabiridoedukacijakadrakojićeraditisadjecomiomladinomuključivanjeedukovanogkadrauradsadjecomiomladinomOpisprojekta:
Obezbjeđenjeprostorazadnevnicentar,opremanje,angažovanjeidoedukacijastručnogkadra
Očekivanirezultati:
radsadjecomsasmetnjamaurazvoju‐Opremljenprostornovomsavremenomopremomza‐4stručnjakaobučenazaradsadjecomiomladinom
140
‐30djecekoristiuslugestručnjaka(psihologa,defektologa,radnogterapeutaifizioterapeuta),4sata5putanedjeljnoCiljnegrupe:
‐DjecaiomladinasasmetnjamaiteškoćamaurazvojunateritorijiopštineBudva
Indikatori:
‐za4mjesecaobezbijeđenprostor‐za4mjesecanabavljenapotrebnaoprema‐zamjesecdanaformiranidodatnoobučenstručnitimzaradsadjecomiomladinomsasmetnjamaiteškoćamaurazvojuPotencijalnipartneri:
urazvoju(NVO“Zvončići”)‐Udruženjeroditeljadjecesasmetnjama‐Centarzasocijalnirad‐MinistarstvoradaisocijalnogstaranjaRizici:
stvaOpštineBudva‐Ograničenabudžetskasred‐DeficitpotrebnihkadrovaMonitoringievaluacija:
Stručnjacićeuradititestiranjedjeceiomladineiprocjenitipostignuterezultate(jednomgodišnje.
Periodi cije:12mjesecimplementa
Budžet:100.000€
°%OpštinaBudva+NVO“Zvončići”20000€)a)(80%IPACBCFond+20
b)OpštinaBudva,UNICEF
141
VMONITORING
Za praćenje ostvarenja Strateškog plana razvoja, lokalna uprava će uspostaviti mehanizam informacija za svaki projekatmonitoringa koji će biti zasnovan na prikupljanju relevantnih
pojedinačno,itoudijelu:‐indikatoraprocesa(fazaukojojsenalazirealizacijaprojekta),
‐finansijskihindikatora(opredijeljeniirealizovanibudžet, zaprojektečijarealizacijajeutoku),‐fizičkihindikatora,kojićeobuhvatitiprikupljanjepodatakaoučincimairezultatima.Od članova konsultativne grupe biće formiran tročlani tim zadužen za monitoring koji ćepravovremeno prikupljati podatke o realizaciji projekata i postignutim efektima. Prijerealizacijebilokogprojekta,projektnidokumentćebitidetaljnorazrađensaciljemutvrđivanja
neophodnih budžetskih sredstava i indikatora koji su trenutno uglavnom definisani, iako nekvantifikovani.Za prikupljanje podataka biće zaduženi rukovodioci projekata, u saradnji sa partnerima kojiučestvuju u sprovođenju pojedinačnih projekata. Rukovodioci projekata će o učincima,rezultatima, procesnim i finansijskim indikatorima izvještavati tim za monitoring, koji ćepripremati izvještaj za koordinatora konsultativne grupe, koji će objedinjavati podatake zapotrebesastanakakonsultativnegrupeilokalnogParlamenta.U skladu sa Pravilnikom o metodologiji za izradu strateškog plana razvoja jedinice lokalnesamouprave,koordinatorkonsultativnegrupećepriprematiizvještajosprovođenjuStrateškoglana razvoja i dostavljati ga Ministarstvu ekonomije, zaključno sa 30. xxxxx za prethodnuodinu.pg
VIFINANSIRANJEOčekivanoostvarenjebudžetaopštineBudvau2013.godiniiznosićeoko46.090.000,00milionaR 1 i a a EU ,odčegase 6.637.700,00mil onaEURodnosinak pit lnibudžet.U 2013.godini,opština
Budvakoristićemogućnostprivremenogfinansiranja,itonajdužezarazdobljeodtrimjeseca16.Za finansiranje razvoja, opština Budva će nastojati da maksimalno iskoristi mogućnostifinansiranja projekata uzpodršku resornihministarstava, kao i uzpodrškudonatora. S timuvezi nastaviće se sa jačanjem administrativnih kapaciteta kako bi bila u mogućnosti dalagovremeno osmisli i aplicira za fondove donatora, uključujući EU, kao i da ispuni sve
d abpotrebne uslovezafinansiranjeprojekataiz rž vnogbudžeta.Posebna pažnja biće posvećena saradnji sa privatnim sektorom i mogućnosti realizacijeprojekatakrozjavnoprivatnopartnerstvo.
16 ShodnoZakonuofinansiranjulokalnesamouprave,privremenofinansiranjemožesevršitinajvišedoiznosakojiodgovara1/12(jednojdvanaestini)ostvarenihrashodauprethodnojfiskalnojgodini.
142
VIIKONSULTATIVNIPROCES
PripremiiizradiStrateškogplanarazvojaopštineBudvapristupiloseuseptembru2011.godine,prvenstvenozbogčinjenicedanedostataktakvogdokumentamožebitivrloozbiljnakočnicazadalji razvoj Opštine. U cilju izrade Strateškog plana razvoja opštine Predsjednik je formiraoKonsultativnugrupuiRadnitimizsvihstrukturaOpštine(lokalnauprava,javneustanoveijavnapreduzeća,državneinstitucije)RadnagrupajeuradilaNacrtStrateškogplanarazvojaopštinei
ađen , te gasa istim upoznala Konsultativnu grupu koja je ocijenila da je isti kvalitetno odrproslijedilaPredsjednikunausvajanje.TokomizradeNacrtaplanaostvarenajepunasaradnjasaresornimMinistarstvom.Posebnasaradnjaostvarenajesadržavniminstitucijamakojesuosnovanenapodručju
ogtimajebioucjelostijavanitransparentan.opštine.RadOpštinskekonsultativnegrupeiRadn
I OEXANTEEVALUACIJIVIII ZVJEŠTAJ
8.1. Predgovor
Strateški plan razvoja opštine Budva, pored uvoda i priloga, sadrži osam poglavlja: analizupostojećeg stanja; SWOT analizu; strateški cilj razvoja (viziju); prioritete i mjere; projekte;monitoring i finansiranje i konsultativni proces, uključujući ovo, VIII poglavlje ‐ ex anteevaluaciju. Navedena struktura Strateškog plana razvoja opštine Budva je u skladu sa
lokalnesamouprave.Pravilnikomometodologijizaizradustrateškogplanarazvojajednice
8.2.ProcesizradeStrateškogplanarazvojaiex‐anteevaluacije
Na osnovu člana 8 Zakona o regionalnom razvoju (“Službeni list Crne Gore”, broj 20/11),opština Budva je u obavezi da izradi i usvoji Strateški plan razvoja opštine Budva za period2014‐2018.godineshodnoPravilnikuometodologijizaizraduStrateškogplanarazvojajedinicelokalnesamouprave(SlužbenilistCrneGore,br.37/11);(udaljemtekstu:Pravilnik).
Shodno tome, za izradu Strateškog plana razvoja opštine Budva imenovana je opštinskakonsultativna grupa (u daljem tekstu: OKG), od strane predsjednika Opštine, sa 27 članova,RješenjemoformiranjuOKGzaizraduStrateškogplanarazvojaopštineBudva,br001‐2063/1od12.septembra2011.godinekadajeutvrđenkoordinatorOKGi26članova.
ZadatakexanteevaluatoraseogledaoupraćenjuradaOKGisukcesivnomdavanjukomentaraisugestija na dostavljeni materijal, te se na taj način proces ex‐ante evaluacije odvijao fazno,tačnijeparalelnosakoracimakojesurealizovalatijelauOpštinizaduženazaizraduStrateškogplanarazvoja.
- Opštinska konsultativna grupa održala je 4 sastanka, pri čemu se uži Radni tim OKGsastajao više puta u cilju razmatranja faznih mišljenja evaluatora, kao i predloga imišljenjasvihčlanovaOKG,posmatračaidrugihzainteresovanihstrana.
- Usvajanje Strateškog plana razvoja od strane Opštinske konsultativne grupe vršilo sefazno,popoglavljima,nakonusaglašavanjasaevaluatorom.
143
- KonačantekstNacrtaStrateškogplanarazvoja,Opštinskakonsultativnagrupausvojila d e s oje na sjednici održanoj 26.03.2013. go in i i ti je predl ženpredsjednikuOpštinena
utvrđivanjeistavljanjenaJavnuraspravu.- Javna rasprava trajala je od 21. juna do 05. jula 2013. godine, nakon čega je većina
predlogauvrštena,kakobisefinalizovaoPredlogStrateškogplanarazvojaidostavioexante evaluatoru u cilju pripreme Izvještaja o ex ante evaluaciji, a potom isti uputioMinistarstvuekonomijenadavanjesaglasnostinapredmetnidokument.
8.3. Procesexanteevaluacije
ExanteevaluacijasesprovodilaparalelnosaizradomStrateškogplanarazvojaopštineBudva,na osnovu čega su komentari i sugestije koji su dostavljani od strane ex ante evaluatoraznačajnimdijelomprihvaćeniodstraneOKG.
UnastavkujedatpregledpojedinačnihpoglavljaStrateškogplanarazvojauzpratećamišljenjaexanteevaluatora.
Analizapostojećegstanja
U skladu saPravilnikom,analizapostojećeg stanja razvojaopštine seodnosinaprocjenu iopistrenutne situacije odnosno položajaopštine i kvantifikovanja postojeće situacije. Analiza sesprovodinaosnovu raspoloživih statističkihpodataka,kao inaosnovu rezulatakonsultativnogprocesaizmeđuaktera.
AnalizapostojećegstanjaopštineBudvapredstavljaosnovzadaljuizradudokumenta.Uspješnojeprikazanatrenutnasocio‐ekonomskasituacijaopštineiuvidutabelarnihigrafičkihprikazajasnojeprikazanatendencijakretanjaključnhindikatoraOpštinezaperiodod5do7godina,uzadekvatnu analizu i poređenje sa nacionalnim nivoom. Na taj način je postignuto uspješnosaledavanje prednosti i nedostataka stanja u opštini, dok je evaluacijom utvrđeno da jestruktura analize postojećeg stanja usklađena sa strukturom koja je data u Pravilniku ometodo Strateškogplanarazvojajedinicelokalnesamouprave.logijizaizradu
SWOTanaliza
UskladusaPravilnikom,SWOTanalizajeosnovnikorakurazvojuStrateškogplanai osnovazarazvojdugoročnestrategijerazvoja,zasnovananainformacijamasadržanimuanalizipostojećegstanjaidrugimprogramskimdokumentima.
SWOT analiza opštine Budva, daje jasan prikaz prednosti, slabosti, mogućnosti i prijetnji zaopštinu Budva koji su prikazani u analizi postojećeg stanja. U tabelarnom prikazu su jasnoobrađeneglavneoblastipričemusunaglašeniinterniieksternifaktoriuticaja.Tačnije, istajezasnovananaobjektivnojirealnojprocjeniprikupljenihpodataka/informacija,anenaosnovupojedinačnihmišljenja ilistavovačlanovakonsultativnegrupe,tenaosnovutogapokazuještasemožepostići, i šta sumogućnostii rizici s kojima se suočavaOpština.Shodno tome, SWOTanaliza ijizaizraduStrateškogplanarazvoja.jeuskladusaPravilnikomometodolog
Strateškiciljrazvoja,prioritetiimjere
144
UskladusaPravilnikom,strateškiciljpredstavljakonzistentanikratakopisciljevarazvoja,jasnoizraženihimjerljivih,kojisuvremesnkipovezanisaperiodomtrajanjaStrateškogplana.Prilikomodređivanja dugoročnog (strateškog) cilja određuju se prioritetne oblasti u kojima je potrebnaintervencija, pri čemu svaki prioritet treba da bude predstavljen kroz nizmjera da bi se istiostvarili.
Strateški cilj razvoja opštine Budva predstavlja integralni dio prioriteta koji su prepoznati uopštini, te je uspješno uspostavljena veza između vizije, prioriteta i mjera, što ukazuje nameđuzavisnost između navedenih komponenti. Definisani prioriteti razvoja opštine uStrateškomplanurazvojaopštineBudvaproizilazeizciljevai sadržerazraduikonkretizacijuciljeva.Takođe,definisanemjere za razvojopštine, kao intervencije i aktivnostiuodređenomsektoru/oblasti,uStrateškomplanuproizilazeizprioritetaiciljeva,tenatajnačinpredstavljajuokvirzapripremuiizradukonkretnihrazvojnihprojekata.
Vizija, prioriteti, kao i mjere su mjerljivi, ostvarivi, jasno formulisani, s određenim rokomostvarenja, međusobno usklađeni, sveobuhvatni, društveno prihvatljivi i prihvatljivi sastanovištazaštiteživotnesredine,usaglašenisaprioritetimaStrategijeregionalnograzvojaCrneGore 2010‐2014 i drugim relevantnim opštinskim i državnim strateškim dokumentima. Kaotakvi, isti u potpunosti zadovoljavaju kriterijume date u Pravilniku o metodologiji za izraduStrateškogplanarazvojajedinicelokalnesamouprave.
Projekti
U skladu saPravilnikom, spisakprojekatakoji će se realizovatipredstavlja “projektnu liniju“.Uokvirulinijeprojekatapostojeprojektisarazličitimnivoomzrelostiizasvakiodnjihbitrebalodabudepotencijalnihresursazanjihovuprimjenu.
Strateški plan razvoja Opštine Budva sadrži 74 razvojnih projekata u okviru 5 prepoznatihprioriteta. Na osnovu opisa projekata kroz dosadašnje i predstojeće aktivnosti, pregledapotencijalnihpartnera, indikativnogbudžetai izvorafinansiranja,sumiranesusveinformacijekojesu sagledavanjezrelostiprojekata.odznačajaza
Monitoring
U skladu sa Pravilnikom, ciljmonitoringa je „da uspostavi efikasnu implementaciju Strateškogplanaiupotreberesursa,pomoćuindikatoradefinisanihnaodgovarajućemnivou“.Monitoringse
pod azasnivanadvaključnaelementa:sistemuinformacijaiprikupljanju atak .
Stim u vezi, predviđeno je formiranje tročlanog tima koji će na osnovu utvrđenih indikatoraredovnoizvještavatijavnostiMinistarstvoekonomijeorealizacijiprojekata.Sobziromdaopsiprojekatasadržesveindikatoreneophodnezasisteminformacijakaoprvielementnakojemsezasnivamonitornig,dokjedrugielementkojijeusmjerennaprikupljanjepodatakadefinisanupoglavljukojiseodnosinamonitoringuStrateškomplanurazvojaopštineBudva,potvrđenojeda iuovomdijelupostojiusklađenosti sakriterijumimadatimuPravilnikuometodologiji zaizraduS narazvojajedinicelokalnesamouprave.trateškogpla
145
Finansiranje
Struktura i model finansiranja su dati za skoro svaki projekat. Za oko 46% projekata odukupnogbrojanijesunavedenaukupnopotrebnasredstvazarealizaciju istih,dok jezaostale
dat indikativni iznos. Izvori finansiranja su, u većini slučajeva, budžet opštine, donator iliinvestitor, uključujući potencijalna bespovratna sredstva iz fondova Evropske unije saodređenimkofinansiranjem.
8.4. Analizausklađenosti
8.4.1.InternausklađenostInternausklađenostseogledaupostizanjupovezanostiimeđuzavisnostipojedinačnihpoglavljaobrađenih u Strateškom planu razvoja. Na osnovu prethodne analize i opisa pojedinačnihkomponenti,exanteevaluacijomutvrđenojedajepostignutainternausklađenostdokumenta.Svaka komponenta Strateškog plana razvoja opštine Budva proizilazi iz prethodne, te seintegrišeurealnoostvarivuvizijurazvojaOpštine.
8.4.2.EksternausklađenostEksternausklađenostpodrazumjevausklađenostStrateškogplanarazvojasadrugimrelevantimstrateškim dokumentima na lokalnim i nacionalnom nivou, sa akcentom na usklađenost saStrategijomregionalnograzvojaCrneGorezaperiod2010‐2014.godine.Uciljuocjeneeksterneusklađenosti u nastavku je dat pregled prioriteta i mjera koji se odnose na StrategijuregionalnograzvojaiStrateškiplanrazvojaOpštineBudva.
UsklađenostprioritetaimjeraStrategijeregionalnograzvojaCrneGore2010–2014.iStrateškogplanarazvojaopštineBudva2014–2018.
STRATEGIJAREGIONALNOGRAZVOJACRNEGORE2010‐2014.
STRATEŠKIPLANRAZVOJAOPŠTINEBUDVA2014‐2018.
P1 Razvoj judskihpotencijalal P5 Unaprijeđenjeradalokalnesamouprave
MJERE
1.1. Usaglašavanjetražnjeiponude
radnesnageiunapreñenjemjerazapošljavanja
1.2. Usklañivanjasistemaobrazovanjasapotrebamatržištarada
1.3. Promovisanjedruštveneinkl uzije
1.4. Ulaganjeiizgradnjasistemadoživotnogobrazovanja
1.5. JačanjekapacitetalokalnihsamoupravazastrateškoplaniranjeikorišćenjeEUfondovaidrugihraspoloživihizvorafinansiranja
MJERE
5.1. Razvojljudskihresursaitržišta
radaiusaglašavanjetražnjeiponudenatržišturada
5.2. Razvojadministrativnihkap aciteta‐razvojE‐uprave
5.3. Stvoritiuslovezasportske,kulturneiobrazovneaktivnostistanovništvaigostiju
5.4. Očuvanjeiunapređenjejavnog zdravljaisocijalnezaštite
5.5. StvaranjeuslovazaunapređenjeljudskihidječijihpravauBudvi
P2Valorizacijaprivrednih,kulturnihiprirodnihresursanaodrživnačin P3 Razvojiunapređenjeturizma
146
MJERE
3.1. Izgradnjaiodržavanjeturističkeinfrastrukture(put,eko‐selo,hotel,biciklističkestaze)
3.2. Unapređenjeturističkeponude 3.3. UnapređenjepromocijeBudvekao
turističkedestinacije3.4. Razvojturizmaururalnim
područjima
P4Valorizacijaprirodnihresursaikulturnihdobaraizaštitaživotnesredine
MJERE
2.1.Stvaranjekvalitetneidiverzifikovaneturističkeponude(nautički,sportski,vjerskiturizamisl.)
2.2.Stvaranjepotrebneturističkeipratećeinfrastrukture
2.3.Promocijaregionalnihklasteraradijačanjaturističkogpotencijala
2.4.Održivirazvojpoljoprivredeukoristturizmairazvojmarikulture
2.5.Razvojprerađivačkeindustrijenaodrživinačin
2.6.Valorizacija,zaštitairazvojkulturneiprirodnebaštine
MJERE
4.1.Zaštitaiočuvanjeivalorizacijakulturno‐istorijskebaštine
P3 Razvojkomunalne,javneiputneinfrastrukture
P1 Razvojkomunalneiputneinfrastrukture
MJERE
3.1.Poboljšanjefunkcionisanjakomunalneinfrastrukture,prijesvegavodosnabdjevanjaikanalizacije,satretmanomotpadnihvoda
3.2.Upravljanjeotpadom
3.3.Razvojiunapreñenjesistemasaobraćaja(drumskog,željezničkog,vazdušnog,pomorskog)
3.4.Većistepenturističkebezbjednostiibezbjednostiusaobraćaju
MJERE
1.1. Unapređenjekomunalne
infrastrukture1.2. Razvojiunapređenjesistema
saobraćaja
P4 Jačanjekonkuretnostirazvojempreduzetništva
P2 Razvojlokalneekonomijeipreduzetnistva
MJERE
4.1.Podsticanjepreduzetništvaisamozapošljavanja
4.2.Unapređenjeposlovneinfrastrukture(biznisinkubatora,privrednihiturističkihzona)
4.3.Jačanjeobrazovanjauskladusapotrebamaprivatnogsektorauciljuusklañivanjaponudeitražnjezaradnomsnagom
4.4.PromovisanjeikorišćenjenovihICT‐
MJERE
2.1.Poboljšanjeposlovnogambijenta
147
NaosnovutabelarnogprikazamožesezaključitidaprioritetiStrateškogplanarazvojaopštineBudva uglavnom korespondiraju sa prioritetima Primorskog regiona prema Strategijiregionalnog razvoja Crne Gore, 2010‐2014. godine, što znači da je ostvaren i ovaj segmenteksterneusklađenosti.
8.5. Zaključak
Prethodnomanalizom,utvrđenajeinternaieksternausklađenostStrateškogplanarazvojakojaje u ovom dokumentu ostvarena na zadovoljavajućem nivou. Pored toga, utvrđeno je daStrateškiplanrazvoja,definisanimprioritetimaipredloženimprojektimaimaznačajanuticajnasocijalna i ekonomska pitanja Opštine. Na osnovu SWOT analize, koja je direktan proizvodanalizepostojećegstanja,prikazanesuprednosti,nedostaci,mogućnostiiprijetnjeOpštine,pričemujecilj,krozdefinisaneprioriteteipredloženeprojekte,smanjitiprepoznatenedostatke,teakcenatstavitinamogućnostiinatajnačinuticatinapovećanjenivoarazvijenostiOpštine.
Strateškiplanrazvoja,izrađenodstraneOKGimaspecifičnunamjenu,drugimriječima,resursikojimaopštinaraspolaže,akojijojnijesuditrektnodostupni,obuhvaćenisuStrateškimplanomrazvoja,uciljuostvarivanjastrateškogciljaopštinedefinisanomuStrateškomplanurazvoju.
Sumirano,StrateškiplanrazvojaopštineBudvazaperiod2014‐2018.predstavljadobruosnovuza odgovore na izazove sa kojima se suočava Opština, kako bi se unaprijedila razvojnakomponenta.
IX ANNEX
Annex1DemografskakretanjaTabela1:Uporednipregledstanovništvaistanova‐kretanjeponaseljima
STANOVNIŠTVO STANOVIBUDVAgradsko
19.21815.995
ostalo 3.223 Bečići(g) 895 1470Blizikuće 5 28Boreti 333 827BrajićiI 17 19BrajićiII 8 34BrajićiIII 7 13BrajićiIVBrda
2
103
Budva(g) 13.338 14101BuljaricaI 108 93BuljaricaII 97 136Čelobrdo 7 19Čučuke 4Đenaši 1 2Drobnići 33 43IlinoBrdo 2 3KaluđeracI 1
KaluđeracII
279 421
KatunReževići 42 109Krstac 10 24
148
Kuljače 23 6KuljčeDapkovići 15 49
Lapčići 62 40Markovići 60 85
MarkovićiDuletići 3 10NovoseljeI 1 7NovoseljeII 1 5
PetrovacnaMoru 1.398 2563Pobori 28 50
PoboriGornji 1 23Podbabac 7PodostrogI 511 692PodostrogII 177 114PrijevorI 206 313PrijevorII 507 280PržnoI 31 33PržnoII 314 674
Rađenovići 4 4RijekaReževići 30 56
Stanišići 73 90SvetiStefan(g) 364 680
Tudorovići 5 35
VitiDo 212 618
Žukovica 8 11
Izvor:MONSTAT2011.god.
Lokalniplanakcijezamlade
Budva jedrugacrnogorskaopštinakoja imagradskupolitikuzamlade ikoja jenaovajnačinpočelaprimjenuNacionalnogplanaakcijezamladekogajeVladaCrneGoreusvojilauoktobru2006. godine. Ova strategija polazi od činjenice da su mladi u vrijeme ekonomske krizenajranjivija grupa u društvu, kao i da su neprocjenjiv resurs (izvor, bogatstvo) za razvoj,posebnoudruštvimakojaubrzanostare.Nova strategija jemeđusektorska ibavi seključnimpolitikama zamlade koje već postoje u oblasti obrazovanja, zapošljavanja, socijalne inkluzije,zdravlja i sporta, kreativnosti, volonterizma i učešća mladih u životu društva. Ova strategijainsistiranaznačajuomladinskogradaidefinišenačinezaboljesprovođenjeomladinskepolitikenalokalnomnivou.DokumentjeusvojilaSkupštinaOpštineBudvaumartu2010.godine.Dabirealizacija Akcionog plana bila kvalitetna ona pored dobrog Akcionog plana podrazumijeva istvaranjeposebnihmehanizamazaosiguravanjenjegoveimplementacije.Mehanizmirealizacijepodrazumevaju posebna resursna ulaganja, kako institucionalna, finansijska, tako i ljudska, aprijesvegatogaodgovornopreuzimanjeobavezalokalnesamoupravezaaktivnu,kontinuiranuipartnerskubriguomladima.
149
Annex2Socijalnazaštita
Tabela2:Korisniciioblicisocijalnezaštite
2010
2011
Malolj.korisn.Ukupno
Punolj.korisn.Ukupno
Oblicisocijalnezaštite,brojslučaj
Mjeresocijal.Zaštite,brojslučaj.
Uslugesocijal.rada
MaloljetkorisniciUkupno
Punolj.korisniciUkupno
Oblicisocijal.zaštite,brojslučaj.
Mjeresocijal.zaštite,brojslučaj.
Uslugesocijal.rada
CrnaGora
25213
28331
22580
4712
15457 23639 28128 21709 3421 15844
Kotor‐Tivat‐Budva
819 1410 1047 334 848 801 1403 1633 280 818
Izvor:StatističkigodišnjakCrneGore
Tabela3:Evidencijaojednokratnimnovčanimpomoćima(2009.‐2011.god.)
Godina
Ukupanbrojpodnijetihzahtjeva
Ukupnoodobreniiznosizajednokratnepomoći,€
2009. 50 17.580
2010. 34 12.375
2011. 32 7260
UKUPNO 116 37.215
Polazeći od osnovne pretpostavke da je obrazovanje pravo svakog pojedinca, kao i odpretpostavke da je za svako dijete najprihvatljivije da raste i obrazuje se u svojoj prirodnojsredini, sa ostalom djecom, a ne izolovano od njih, Opština Budva čini napore na stvaranjuuslovakojiobezbjeđuju jednakudostupnostkvalitetnogobrazovanjazasvudjecu,alinaročitoonu djecu i mlade koji su zbog socijalne deprivacije, mentalnih sposobnosti, invaliditeta ilibolestimarginalizovani,diskriminisaniiliizolovani.U tomsmislu,auskladusaodredbamaZakonaovaspitanju iobrazovanjudjecesaposebnimobrazovnimpotrebama,Pravilnikaokriterijumimazaodređivanjeoblikaistepenanedostatkasmetnje, odnosno poremećaja djece imladih sa posebnim potrebama i načinu uključivanja uobrazovne programe izvršni organ Opština Budva je formirao je 2006. godine Komisiju zausmjeravanje djece sa posebnim potrebama, koja preporučuje najoptimalnije rješenje zavaspitanje i obrazovanje djeteta sa posebnim obrazovnimpotrebama. U periodu od 2008. do2013. godine, došlo je dopovećanja zahtjeva za usmjeravanjedjece saposebnimobrazovnimpotrebamauopštiniBudva, apremapodacimasakojimaraspolažeKomisijazausmjeravanjedjecesaposebnimobrazovnimpotrebma,ukupno je20(dvadesetoro)djecesa teškimi težimsmetnjamaurazvojui11(jedanaestoro)djecesalakšimiumjerenimsmetnjamaurazvoju.Uciljuvećepodrškedjeciiomladinisaposebnimobrazovnimpotrebamainjihovimroditeljima,auskladusaStrategijominkluzivnogobrazovanjauCrnojGori,zasjednicuSkupštineOpštineBudvakoja je zakazanaza26.12.2013. godinepripremljen jePredlogOdlukeoosnivanju JU„Dnevni centar za djecu i omladinu sa smetnjama i teškoćama u razvoju”, koji bi služio kaoservisilislužbarehabilitacijeipodrškezadjecusaumjerenimiteškimrazvojnimsmetnjamanalokalnomnivou,nabazidnevnogboravka.
150
PomoćstarimlicimauBudviuokviruprojekta„NjegastarihlicauBudvi“
Projekat„Njegastarihlica“jezapočeouOpštiniBudva2006.godine,apokrenutjenainicijativuZavodazazapošljavanjeCrneGore,koji jeprepoznaomogućnostdasekrozosposobljavanje izapošljavanje nezaposlenih lica sa evidencije, ujedno rješavaju i krupna socijalna pitanjaposebnih kategorija ugroženog stanovništva ‐ starih lica. Riječ je zapravo o modelu kućnepomoćistarimlicima,kojaseprvenstvenoogledaufizičkomzbrinjavanjuisocijalno‐psihološkojpodršcistarimlicima,asveuciljupodizanjakvalitetaživotaustarosti.Uslugekojesepružajustarim licima su: neki od vidova pomoći u kući, pomoć pri odlasku kod ljekara, razgovor ilikupovina,pomoćpriličnojhigijeni,šetnji,rekreacijiilidrugevrstepomoći.Posaonjegestarihlicajeorganizovankaolokalnijavnirad,odnosnoprojekat„NjegastarihlicauBudvi“.BudžetomOpštineBudvaza2013.godinuzaovaj javniradsupredviđenasredstvaod25.000,00 €. Obaveze Opštine su da koordinira i prati realizaciju Projekta; obezbjeđuje izsopstvenih sredstava, sredstva za plate i druge naknade za radno angažovane četirigerontodomaćice(trigerontodomaćiceuBudviijednauPetrovcu)ivršiposloveradiuspješnerealizacijeovogProjekta.PodaciizEvaluacijeprojektaodstranestarihlica‐korisnikaukazalisudajepomoćkojudobijajuuokviruProjekta„Njegastarihlica“unaprijedilanjihovživot,itokakookorješavanjapraktičnihproblemasvakodnevnogživota,takoiokozadovoljavanjanjihovesocijalneipsihološkepotrebezanjegovanjemipodrškom.SobziromdaCrnaGoraspadauuevropskezemljesavisokimindeksomstarenja,odnosnobrojstarihlicasepovećavakakouCrnojGoritakoiunašemgradu,bilobineophodnodaovajvidkućne pomoći preraste u trajan vid pružanja pomoći starim licima. Za osobe starije od 60godina kojih je oko 15% od ukupnog broja stanovništva, potrebna je izgradnja stacionara(doma). Izgradnjadoma, kao i rješavanje stambenihpotreba starihosoba zavisi od stambenepolitike.Budva,gradsavelikimprilivomstanovništva,trebarazmišljati ioprostoruzadnevniboravaksocijalnougroženihlica.PružanjepomoćiuokviruKancelarijezaprevencijubolestizavisnostiimladeUciljukvalitetnijegiuspješnijegrješavanjaproblemanarkomanije,bolestizavisnostiirizičnihponašanja u Opštini Budva, a u skladu sa obavezama koje proizlaze iz Akcionog plana zaprevenciju narkomanije kod djece i omladine u Crnoj Gori Vlade Crne Gore, kao i na osnovupreporuka Nacionalnog savjeta za prevenciju narkomanije Crne Gore, u Opštini Budvaformirana je 08.12.2010. godine Kancelarija za prevenciju i suzbijanje narkomanije priSekretarijatu za upravu i društvene djelatnosti, a sada je promjenila naziv u Kancelariju zaprevencijubolestizavisnostiimladeuokviruSekretarijatazadruštvenedjelatnosti.Jedinice lokalnesamouprave imaju izuzetnuvažnostuprogramuprevencijebolestizavisnosti.Programi prevencije bolesti zavisnosti ostvaruju se prvenstveno na nivou lokalnih zajednica,kao multidisciplinarne aktivnosti u kojima sudjeluju različiti sektori: školstvo, zdravstvo,socijalneinstitucije,nevladinsektorimediji.Jednaodprvihaktivnosti,nakonformiranjaKancelarijezaprevencijubolestizavisnostiimladejeizradabrošure,„Informatorazaroditeljeidjecuoprevencijinarkomanije“čimejesimboličnoobilježen12.avgust„Međunarodnidanmladih“,auciljuunapređenjadruštveneodgovornostiikapaciteta prema bolesti zavisnosti i rizičnih ponašanja djece i mladih. Ovaj informator jepromovisan u lokalnim medijima i distribuiran svim školama. Radi uspostavljnja tješnjesaradnje i partnerskih odnosa sa relevantnim činiocima potpisani su Protokoli o saradnji saOsnovnimškolama,Srednjomškolom,MUP‐om,JZUDomzdravlja„Budva“,Centromzasocijalnirad.UciljuštoboljeginformisanjajavnostiiupoznavanjasaradomKancelarijezaprevencijuisuzbijanjenarkomanije,sveaktivnostiKancelarijeseobjavljujunasajtuOpštineBudva,kaoinalokalnimjavnimservisima.UokvirusvojihaktivnostiKancelarijajeuključenauimplementacijuLokalnog plana akciije za mlade Opštine Budva. Vezano za oblastu unapređenja zdravlja
151
sprovedenesubrojneradioniceipredavanjanatemubolestizavisnosti,narkomanija,pušenje,alkoholizam.Naovajnačinprogramimaprevencijejeobuhvaćenopreko1500učenika.U toku 2013. godine održana su broja predavanja i radionce kojima su obuhvaćeni učeniciosnovnihškolauBudviiosnovneškoleuPetrovcu,teučeniciSMŠ„DaniloKiš“uBudviitodeset
predavanjanatemu„Nehvala,neželimdaprobam“itripredavanjanatemu„Alkoholizamkodommladih“.Takođe je, u prostorijama Akademije znanja u saradnji sa Liberalnom partij
održanatribina„Narkomanijakodnasiusvijetu“.Edukovanojeukupno860učenika.narodnidansporta,25Takođeje,uciljupromovisanjazdravihstilovaživotaobilježenMedju
majausaradnjisapredstavnicimaOsnovneškole„StefanMitrovLjubiša“.Tomprilikomsuodržaniturniriukošarci,odbojciimalomfudbalu.UspješnojeizvršenaimplementacijaLokalnogplanaakcijezamladeopštineBudva,a kojase
v e l dodnose na oblast zdravlja, obrazo anja, učešć m adih u životu ruštva, ljudskih prava,slobodnogvremenaikulture.Niz akMeđuna l
tivnosti u ovom periodu zaokružene se aktivnostima povodom obilježavanjarodnogdanatolerancije16.novembra,akojesesastojeiztridije a:
- organizovanje radionoce na temu “Tolerancija i diskriminacija” sa učenicima JU SMŠ“DaniloKiš”,
- uskopuprojektaACES“Jaiostali–otkrijmorazličitostiunamaiokonas”;predvidjenojedaučeniciJUSMŠ“DaniloKiš”zajednosagostima,srednjoškolcimaizPtuja,20.11.pogradudijeleletkekojipromovišutolerancijuipoštovanjerazličitostii
- raspisanjekonkurszaizbornajboljefotografijenatemu"Tolerancija"kojićetrajatiod.16. novembra do 9 decembra ove godine kada se obilježava Medjunarodni dan
tolerancije.Nagrade će biti uručene 10. decembra, na proslavi Dana ljudskih prava, a autori tri najboljefotografijećebitinagrađenijednimfotoaparatomidvajednodnevnaizleta
droš
Organizovana je i ankete pod nazivom “Istraživanje upotrebe duvana, alkohola i gemeđumladimaBudve”,kojajeobuhvatila150učenikasrednješkolei180učenikaosnovnih kola.U narednom periodu Kancelarija će nastaviti sa sprovođenjem preventivnih programa,održavanjemkontinuiranihedukacijauosnovnimisrednjimškolama.
Annex3Kulturnadobraikulturnisadržaji
Tabela4:Evidentiranakulturnadobra
R.br. Naziv Lokacija Kategorija Vrsta1. StarigradBudva I urbanacjelina2. CrkvaSantaMarijainPunta Starigrad II sakralnaarhitektura3. CrkvaSv.IvanaKrstitelja Starigrad II sakralnaarhitektura4. CrkvaSv.SaveOsvećenog Starigrad II sakralnaarhitektura5. CrkvaSv.Trojice Starigrad II sakralnaarhitektura
6. ManastirGradište Buljarica II sakralnaarhitektura7. ManastirDuljevo Kuljače II sakralnaarhitektura8. ManastirPodlastva LastvaGrbalj. II sakralnaarhitektura9. ManastirPodostrog Maine II sakralnaarhitektura10. ManastirPraskvica Paštrovići II sakralnaarhitektura11. ManastirReževići Reževići II sakralnaarhitektura12. ManastirStanjevići Pobori II sakralnaarhitektura13. Ostacivileurbana‐blizina
hotela“Avala“iprostorsaprezentir.antičkimgrobnicama
Budva II arheološkilokalitet
14. Ostacivilerustikasmozaikom Mirište,Petrovac II profanaarhitektura15. SvetiStefan SvetiStefan II urbanacjelina16. TvrđavaĐurđevac Pobori II fortifikacionaarhitek.17. Bedemisabastionima Starigrad II fortifikacionaarhitek.18. CrkvaSv.Dimitrija Brajići III sakralnaarhitektura19. CrkvaSv.Krsta Novoselje III sakralnaarhitektura20. CrkvaSv.Nikole ostrvoSv.Nikola III sakralnaarhitektura21. CrkvaSv.Petra Mažići III sakralnaarhitektura
152
22. CrkvaSv.Tome Petrovac III sakralnaarhitektura23. Drobnipijesak Reževići III istorijskomjesto24. MostnaVelikojvodi Budva III profanaarhitektura25. Ostacikastelailazareta Petrovac III profanaarhitektura26. Prostorizmeđuhotela“Avala”i
gradskihbedemaBudva III arheološkilokalitet
27. TvrđavaKosmač Brajići III fortifikacionaarhitek.I
zvor:UpravazazaštitukulturnihdobaraCrneGore,2012.god.
NarušavanjeStaroggradaiostalihzaštićenihspomenika
Citadelasakompleksomzidina/bedemaokoStaroggrada.Citadela ili gradska tvrđava, sagrađena je na najuzvišenijemmjestu u gradu i sjedinjuje se sbedemimakojiokružujuStarigrad.NatommjestunalazioseakropoljhelenističkeBudveizV–IV vijekaprijenoveere.Ovajobjekat, sa tragovima zidova izXIII/XIV vijeka,dobaMlečana iAustrijskeuprave,kojojnajvećimdijelomdugujedanašnjiizgled,prviputseupisanimizvorimapominje1425.godine.Imalajeskladištazamuniciju,bunareistambenedjelove.UnjojsenalazeostacicrkveposvećeneSv.Mariji,koja jesrušenazavrijemeaustrijskevladavine.Zbognjenogznačaja, monumentalnosti te multifunkcionalnosti posebno bi trebalo razmotriti promjenustrukturevlasništaCitadele, izprivatnogudržavno/opštinskovlasništvo,čimebi tajvrijedankulturno‐istorijski spomenik vratio u "državne ruke".Time se, takođe pruža mogućnost daustanove kulture dobiju neophodno prostorno proširenje u Starom gradu (npr. adekvatnomjestozaarheološkimuzejiotvorenateatarskascena).VillaUr ana
Prostor između hotela „Avala“ i bedema zakonom je zaštićen (II kategorija) kao arheološkomjesto. Naime, ispod nivoa recepcije hotela „Avala“ nalaze se ostaci veće rimske stambenezgrade Villa Urbana sa djelovima hipokausta i fragmentima podnogmozaika, a pretpostavkaarheologa je da se ostaci vile nalaze i na ovom prostoru. Osim ovim istraživanjima, posebnupažnjutrebaposvetitiostacimapodnogmozaika,kojijevećnekolikogodinasmještenudepouJU „Muzeji, galerija i biblioteka“ i čeka na konzervatorsko‐ restauratorske mjere, kako bi sezaštitiooddaljegpropadanja,potomrekonstruisaoibioprezentovanjavnosti.
b
VillaRustica–ostacisamozaicimaJošjednoarheološkomjestopodposebnimrežimomzaštite(IIkategorija)kometrebaposvetitipunu pažnju je lokalitet Mirišta. Na toj lokaciji 1902. godine otkriveni su ostaci jednekasnoantičkevileVillaRusticae(IVvijek)sapolihromnimmozaikomnakomesupredstavljenirazličitigeometrijski ivegetabilnimotivi.Neophodnojenastavitisasistematskimarheološkimraživanjima,jerpremaprocjenamastručnjakaradiseoizuzetnoznačajnomlokalitetu,čijibilaziupotpunilislikuoistorijskomrazvojuovogpodručja.
istnaZnameniteličnostiBudveiPaštovićaKulturno‐istorijskonasljeđejednogkrajačinei istaknutipojedinci,aBudvaje iutomaspektuizuzetanprimjer.Vjerovatnonajvećaistorijskaličnostovogkraja,čijiznačajprevazilaziigraniceCrneGore,jeStefanMitrovLjubiša(XIX),književnikipolitičar.Alisaovogpodručjasu:NikodimReževićki(XV)ikonopisac,Kanjoš Macedonović(XV)istorijska ličnost, Nikola iz Maina(XV) prvibiskupModruškebiskupije,MarinBečić(XV‐XVI)pripadakruguistaknutihlatinista,književnikaiprofesora univerziteta koji su živjeli I stvarali krajem XV i početkom XVI vijeka), StefanŠtiljanović(višeputajebiranzaknezapaštrovskog),TudorVuković(slikarizXVIvijeka),StefanPaštrović(jeromonah),donKrstoIvanović(XVII),gradskiučitelj,kanonik,pjesnik,pisac libreta,kanonik crkve Sv. Marka u Veneciji i jedini stranac sahranjen u crkvi Sv. Mojsije u Veneciji;Antun Bečić (XVII‐XVIII vijek)generalni vikar u Budvi; Tomo Medin(XIIIvijek)pustolov iknjiževnikXVIII); Stefan Zanović(XVIII) pustolov,pjesnik filozof evropskog formata; Rade
153
Andrović((XVIII)legendarni paštrovski junak ;arhimandrit Danilo Kažanegra(XVIII);AntunKojović(XVIIIvijek)kanonikivikarstareBudvanskebiskupije,bavioseknjiževnošću,autorjetridestak pjesama i dvije drame, koje su, u vrijeme poklada i karnevala, izvođene u njegovoj
(režiji;arhimandritDimitrije Perazić (XVIII vijek);Visarion Ljubiša XIX), crnogorskimitropolit,prvipredsjednikCrvenogkrstaCrneGore;MarkoMedin(XIX),poznatibiznismen,graditelj;JokoDavidović(XIX) vlasnik preduzeća za preradu duvana;jedan od najbogatijih i najuticajnijihPaštovića koji su otišli na radu Turskoj;Jovo LukinGregović(XIX) senator i guverner državeNevada; Dionisije Miković(XIX)arhimandrit, istoričar i pisac , pokretač i izdavač “Srpskogmagazina”ikalendara“Boka”,prvihknjiževnihčasopisauBoki,pisacbrojnihprilogaizistorijebudvanskog kraja;autor više monografskih priloga o znamenitim ličnostima itd.;KiriloMitrović(XIX)episkopBoko‐kotorsko‐dubrovačkeeparhije,sasjedištemuKotoru;DušanGregović((druga polovina XIX i prva polovina XX vijeka)prvi sekretarMinistarstva inostranihposlova; dva puta je bio crnogorski konzul u Skadru,zatim otpravnik poslova u Carigradu iministarinostranihposlovaCrneGore1911‐1912.godine;MarkoGregović(drugapolovinaXIXiprvapolovinaXXvijeka)prviakademskiobrazovanislikaruCrnojGori,čijasamostalnaizložbanaCetinju1896.godinepredstavljapočetak izložbenedjelatnostiuCrnojGori ;LukaPavlovićnajvećifarmerusvijetupozasadimanarandži;AnastasiŠpiroBocarić(drugapolovinaXIXiprvapolovinaXXvijeka),akademskiobrazovanislikari,BogobojRucovićjedanodvelikana
zo i i a X v o psrpske po r šne scene s kraja XIX početk X ijeka;Sav Vuković uspješan rivrednik,predsjednikOpštine,učesnikTrinaestojulskogustanka;VukicaMitrovićŠunja(XX)istaknutisindikalni i partijski rukovodilac između dva svjetska rata,proglašena za narodnogheroja;;StefanMitrović(XX)pisac,objaviojeknjigepoezijePjesmaičovjekiSnijegimore;DušanMiković(XX)evropski stručnjak u oblasti kulinarstva;Nikola Srzentić(XX) osnivač PravnogfakultetauPodgoriciinjegovredovniprofesor;StevanLuketić(XX)jedanodnajvećihhrvatskihicrnogorskihvajaraudrugojpoloviniXXvijeka;RadoslavAnđus(XX)biolog,redovni
s e e ,član Srpske akademijenauka i umjetnosti, dopisni članCrnogor ke akad mij nauka redovniprofesoruniverziteta,objaviojeokotridesetnaučnihistručnihradovaizoblasti
termofiziologije, bioenergetike i neuroendokrinologije,podnio je više od stotinu naučnihsaopštenjanaskupovimauzemljiiinostranstvu.No, svakakosanavođenjemovih ličnostine iscrpljuje se spisakpojedinacakoji sukroz razneepohesvojimdruštvenimangađžovanjemiličnimkvalitetimadalipečatbudvanskomkraju,aliišire,izaslužujuposebnupažnjustrukeinauke.
Annex4Ekonomskipokazatelji
Tabela5:Pokazateljiuspješnostiposlovanjau2010.godini,uCrnojGori
Djelatnosti Stopabrutodobiti
RentabilnostSredstava
RentabilnostKapitala
Dobitak/gubitakucjelokupnomprihodu
StopaReproduktivnesposobnosti
Prihodiizposlovanja
Finansijskiprihodi
Vanredniprhodi
% % % % % % % %
Vađenjerudeikamena
‐26,96 ‐15,32 ‐321,19 ‐20,24 ‐8,60 85.3 0.5 202.1
Prerađivačkaindustrija
12,5 4,46 7,47 11,01 8,28 122.8 22.5 86.4
Građevinarstvo
4,49 1,90 4,40 3,24 4,95 107.4 13.3 448.4
Trgovinanavelikoimalopopravka
10,07 2,39 4,89 2,43 4,28 113.0 8.9 2085.0
154
Hoteliirestorani
‐4,30 ‐0,56 ‐0,87 ‐4,19 0,93 100.7 15.4 81.8
Saobraćaj,skladištenjeiveze
8,38 2,18 3,11 7,66 5,51 107.5 56.9 4129.5
Poslovisnekretninama,iznajmljivanjeposlovneusluge
‐5,98 ‐1,99 ‐4,08 ‐5,07 ‐0,77 128.0 36.5 1.6
Obrazovanje 6,78 3,52 8,13 4,00 5,99 105.8 159.2 ‐
Zdravstvoisocijalnirad
‐3,47 ‐0,07 ‐0,07 ‐3,22 0,06 107.3 0.9 75.7
Ostalekomunalne,društveneiličneusluge
4,11 2,23 4,79 3,12 9,28 107.9 6.4 10.9
Ukupno 6,60 1,35 1,94 3,55 3,33 112.5 20.5 118.0
Izvor:Zavodzastatistiku,Monstat
Turizam
Kupališni turizam je glavni motiv za dolazak turista, uz zahtjeve za podizanjem standarda iraznovrsnostiponude.Glavniresursovogvidaturizmajemorskaobala,uprvomredumorske
plaže, od čijeg kapaciteta i vrijednosti unajvjećojmjeri zavisi kapacitetmaritimneponude.Uobalnompojasuopštinepostojioko35plaža.SaporastombrojaturistanapodručjuopštineBudva,počinjedaseosjećanedostatakprostoraplaža.Prirodneplaže ikupalištasudanasuskogrlozapostojećekapacitete,aštoćese idaljedešavatisobziromnaporastbrojakorisnikaovogpodručja.Ranijenajpopularnijeplažeusamomgradu(Slovenskaplaža,Mogren,gradskaplažauPetrovcu,Lučice, itd.) postaju sve opterećenije, što se, odražava na stanje kvaliteta obalnog mora isanitacijuplaža.Pretjeranakoncentracijafizičkihstrukturaiturističkihaktivnosti,naročitotokomglavnesezoneu pojedinim djelovima Budvanskog područja, a prije svega u uskom obalnom i priobalnompojasu i na plažama, izaziva tzv. “zagušenje prostora” i ima veći niz posljedica (snižavanjekvaliteta usluga i ekološko‐ prostorne štete). Uz to, na tranzitnim saobraćajnicama kojeopslužuju te plaže česte su velike gužve, pa i svojevrstan “haos” (na pr. nedozvoljeno velikiprometuzplaže,zatrpanostparkiranimvozilimaisl.).Nedostajeodgovarajućezakonodavstvoo
ooobalnom prostoru i k rdiniranost između postojećih institucija za sektorsko ili integralnoupravljanjeobalnimpodručjemnalokalnomidržavnomnivou.Sportsko‐ rekreativni turizam, s obzirom na potencijale, nije dovoljno razvijen. Mogućnostiposebnonisuiskorišćeneuljetnjojpripremisportistailjetnjojrekreacijivezanojzasportovenavodi, kao i za kopnene spotove tokom cijele godine. Sve ovo iziskuje značajno kompletiranjeotvorenih i zatvorenih sportskih objekata. U toku su aktivnosti, nakon donošenja Lokalne
nstudije lokacije „Spas“ na izgradnji golf terena a predmetnoj lokaciji, i to u skladu sastandardimakojivažezaprofesionalneterene,saoko150haipratećominfrastrukturom.Manifestacioni turizam podrazumjeva održavanje niz tradicionalnih sajamskih manifestacija(prvenstveno u okviru Jadranskog sajma u Budvi: turistička berza, ekologija, ishrana,hotelijerstvo i ugostiteljstvo, građevinarstvo, automobili, nautički sajam i dr.), kulturnih
e j
155
manifestacija(„GradT atar“koji objedinjujebro nelikovne,muzičkeipozorišnemanifestacijeitd.)isportskihmanifestacija.Tranzitni turizam je uslovljen pogodnostima za nautički turizam kao i funkcionisanjemdrumskog saobraćaja Jadranskom magistralom, koja se pruža duž budvanske rivijere prema
BokiKotorskojiBaru,kaoikopnenomdijeluCrneGore,Srbijiitd.Nautičkiturizamkaoposebanvidtranzitnogturizma,sobziromnapotencijalprirodnihiantopogenihvrijednostiBudvanskerivijere,imarastućupotražnjuiekonomskeefekte.Budva,zbogizgrađenemarineioperativnoosposobljenihdjelovaobale, postepenodobijanautički stacionarno‐ izletnički karakter (kraćakrstarenjaikopneniizletiizmarineprilikomzadržavanjauokvirudužihtranzitnihkrstarenja).Poslovni ikongresniturizamkaoznačajansegmentturizma,pratećirazvojprivredeopštine.Sobzirom na to da razvoj opštine Budva, posebno u pogledu trgovine, turizma, usluga isaobraćaja, privlači sve više poslovnih ljudi, potrebno ih je na odgovarajući način uključiti uturističku ponudu.Seoski turizam nije u dovoljnoj mjeri razvijen, iako postoje dobri uslovi uselima na obali i brdsko‐ planinskom zaleđu. Eko turizam ima izuzetne potencijale krozorganizovanjebrojnihizletaukombinacijisakvalitetnimsmještajem.Kampovisutakođeveomatraženiobliktuizmasavećomperspektivom,alizasadanedovoljnorazvijennaBudvanskojrivijeri.Kampovisenalazeuzonamapredviđenimzatajvidturizma,uJazu i Buljarici, ali ne ispunjavaju neophodne standarde tj. ne obezbijedjuju osnovneinfrastrukturneuslugezakamperekoji iznajmljujumjestozaprivremenoparkiranjemobilnih
pprikolica i karavana i koji mogu podići šatore. Postojeće auto kampove ne rate adekvatnisanitarniobjekti,prodavnice,kaonisadržajizarekreacijuizabavu.Osnovna privredna grana Budve biće i dalje ODRŽIVI TURIZAM (seoski‐ porodični, eko,sportsko‐rekreativni,zabavni,visoki,naučni,kongresni,nautički...),kojiobuhvataobrazovanjeiobuku,razvojiorganizacijuturizma,turističkeagencije,preduzeća,manjeugostiteljskeobjekte,te podrazumjeva pravilno usklađen, postupno kreiran turistički razvoj baziran na(tradicionalnim)vrijednostimaovogpodručja.Kulturniturizampostajesveznačajnijisegmentnatržištuturističkeponude,isveopštitrendjepretvaranjekultureuturističkiproizvod.Kulturniturizamsebaziranainteresuzaobjektimaisadržajima kulturnog karaktera, odnosno na interesu za materijalnom (kulturno‐ istorijskispomenici, muzeji, galerije) i nematerijalnom kulturnom baštinom (kulturne priredbe imanifestacije).Prednostovogvida turizma je štonije sezonskogkaraktera,kaonpr.kupališniturizam.StogatrebaiskoristitispecifičnostiBudve,bogatokulturno‐istorijskonasljeđe,kojesuoblikovale razne civilizacije, činjenicuda je upravo ova regija u prošlosti bila granica izmeđuIstoka i Zapada, te vjekovima dug međukonfesionalni sklad, i kroz adekvatnu zaštitu ivalorizacijuovognasljeđa,napravitiprestižanturističkiproizvod.
Turističkaorganizacijaiturističkeagencije
Na području opštine Budva nosioci promocije i propagande turizma opštine su Turističkaorganizacija Budva. Glavne aktivnosti Turističke organizacije Budva su usmjerene naunapređenje turističkeponudeuopštiniBudva, iprivlačenje turistakakouglavnoj turističkojsezoni,takoivannje,kaoinapodizanjekvalitatasveukupnogživotauBudvi,realizacijomnizaprojekata, aktivnosti i festivala tokom čitave godine. U opštini Budva je registrovano 65turističkihagencija.
Tabela6:Osnovnipodaciopoljoprivrednomzemljištuinjegovojstrukturikorišćenjapoopštinama
Ukupnoraspoloživozemljište
PoljoprivrednoZemljište
Korišćeneokućniceilibašte
Korišćeneoranice
Vinogradi Voćnjaci Rasadnici VišegodišnjeLivadeipašnjaci
Ha
N ha N ha N ha N ha N ha N ha N Ha N
550,4 203 116 165 6,5 97 1,4 17 0,4 2 14,2 44 93,5 108
Izvor:Popispoljoprivrede2010.god.
Zaposlenost
156
Tabela7:ZaposlenostanovništvopremasektorudjelatnostiuopštiniBudva,Popis2011
157
Poljoprivreda,šumarstvoiribarstvoVađenjerudaikamenaPrerađivačkaindustrijaSnabdijevanjeelektričnomenergijom,gasom,paromiklimatizacijaSnabdijevanjevodom;upravljanjeotpadnimvodama,kontrolisanjaeprocesa;uklanjanjeotpadaisličneaktivnostiGrađevinarstvoTrgovinanavelikoimalo;popravkamotornihvozilaimotocikalaSaobraćajiskladištenjeUslugesmještajaiishraneInformisanjeikomunikacijeFinansijskedjelatnostiidjelatnostiosiguranjaPoslovanjenekretninamaStručne,naučneitehničkedjelatnostiAdministrativneipomoćneuslužnedjelatnostiDržavnaupravaiodbrana;obaveznosocijalnoosiguranjeObrazovanjeZdravstvenaisocijalnazaštitaUmjetničkezabavneirekreativnedjelatnostiOstaleuslužnedjelatnostiDjelatnostdomaćinstvakaoposlodavca;djelatnostdomaćinstvakojaproizvoderobuiuslugezasopstvenepotrebeDjelatnosteksteritorijalnihorganizacijaitijelaBezpodataka
2910202
45
26252614533611801134145128358417
586349197316236
10659
Annex5Elektroenergetskisistem
Izvor:FunkcionalnacjelinaDistribucija,ElektrodistribucijaBudva‐podacidatinadan20.03.2012.god
Annex6SaobraćajikomunikacijeICT
Analizirajućistvoreneiprirodnepotencijaleovogpodručja,kaoštosupjeskoviteplaže,toploimirnomorepogodnozakupanjeirekreaciju,idealnaklimasapunosunčanihdanautokuljeta,ekskluzivnihoteli,jasnajeorjentacijanaturizamipratećesadržaje,izčegarezultiranajvećibrojzaposlenih u sektoru turističke privrede, premda posljednjih godina raste broj zaposlenih usektoruneprivrednihdjelatnosti.Najvažnijesaobraćajnicesuujednoisaobraćajnicedržavnogranga:E65‐JadranskimagistralniputM2Tivat‐Budva‐PetrovaciE80‐magistralniputPetrovac‐Bar.Ovakvasituacijanepovoljnoutičena značajnomješanje tranzitnih, izvorno‐ciljnih i lokalnih tokova, što zaposlijedicu imastvaranje izrazitih zagušenja namreži u zonama ciljnog kretanja stanovništva. Od postojećihsaobrać oteritorij
158
ajnica ranga državnih puteva, a koje su ujedno i ok snica saobraćajnog sistema naiOpštine,mogusenavesti:
- M‐2 Jadranska magistrala, koja predstavlja okosnicu saobraćajnog sistema. Osnovnaširina saobraćajnice je 7,7m. U gradskom jezgru Budve njena širina iznosi 14,5m sarazdjelnim ostrvom (2+2saobraćajne trake). Bulevar u Budvi u dužini od 1,6 km ibulevar u Bečićima u dužini od 1,84 km sa razdjelnim ostrvom (2+2 saobraćajnetrake).IzgradnjombulevarakrozBudvu iBečiće značajno su seumanjila zagušenjanaovom dijelu mreže, ali se usljed toga povećao pritisak na dijelu saobraćajnice u zoniZavale;naizlazuizBudvepremaplažiJaz,kaoiuzonimostapremaRafailovićima,štodirektno ugrožava bezbjednost saobraćaja. Ukupna dužina Jadranske magistrale M‐2
koja prolazi kroz opštinu Budva, od Lastve Grbaljske do Petrovca je 23,7 km. Naposmatranojdioniciima175pristupnihputeva.
- M‐2.3magistralniputBudva‐Cetinje,odZavaledoStanišića,njegovadužina jeoko7,3km.Širinaputaje7,7m,advijedionicesuproširenesatrakomzasporavozila.Najveći
sanekolikousponisudo7%.Pokarakteristikamaovajputjeurelativnodobromstanju,
- krivinasaradijusimamanjimodminimalnodozvoljenihzaovajrangsaobraćajnice.M‐2,4,dužine7,0km,sapravcempružanjaPetrovac‐Ulcinj‐granicaAlbanije;
- Stari „Kotorski put“ od Jaza do Budve, preko Topliša, pored Jadranske magistralepredstavlja alternativnu vezu Budve sa Tivtom i Kotorom i osnovne je širine 6,0 m.Međutim,geometrijskekarakteristikeovogputasunezadovoljavajuće,usljedpostojanjahorizontalnihkrivinaminimalnihradijusaipodužnihnagibaod12%.
Tabela8:PregledinfrastrukturnihoperatoraiservisauopštiniBudva
Rednibr. Operator Servisi1. CrnogorskiTelekom Uslugenafiksnojloakciji(telefonija,pristup
Internetu(adsl),distribucijaTViradioprograma(iptv),Fiksnibežičnipristupinternetu(WiFi),moblneusluge
2. Telenor Mobilneusluge,Fiksnibežičnipristupinternetu(WiFi)3. Mtel Mobilneusluge,Fiksnibežičnipristup
internetu(WiMax)4. BBM DistribucijaTViradioprograma(MMDS)5. TotalTVMontenegro DistribucijaTViradioprograma(DTH)6. Radiodifuznicentar Zemaljskaradiodifuzija7. MNNews Fiksnibežičnipristupinternetu(WiFi)
8. Cabling DistribucijaTViradioprograKDS)
maiInternet(Digitalni
Izvor:AgencijazatelekomunikacijuCrneGore
Annex7Prirodnabaština,upravljanjeresursimaiočuvanje
Komunalniobjekti
Zelenepijace‐PostojećezelenepijaceuBudviiPetrovcunisuadekvatnoopremljene.ZelenapijaceuCentrugrada,nezadovoljavaupotpunostisvesanitarno‐higijenskeuslove.Ovapijacajepokrivenaiusklopujetržnogcentra.Groblja:uopštiniBudviimavećibrojgrobalja,uglavnomstarih,uBudvi,Petrovcu(2),Žukovici,Reževićima, Novoselju, Tudorovićima, Vrbi(2), Blizikućama, Kaluđercu, Rustovu, Bečićima,Boretima, Budvanskom polju, Pod Mainama, Prijevoru, Podostrogu, Lastvi(4), Brajićima iPoborima.Grobljasuograđenakamenomiligvozdenomogradom, ičestoseuokvirugrobljanalazimalacrkvailikapela.UsamomgraduBudvi izdvajajuse MainskogrobljegkodCrkveSvetePetkesaproširenjemigradskogrobljeunaselju„Gospoština“.Nakon prestanka korišćenja postojećih grobalja, u skladu sa raspoloživim kapacitetom treba
čitounaseljimazaleđa tražedodatnoizvršitinjihovukonzervaciju.Svapostojećagroblja ,narouređivanje.
159
UBudvifunkcionišeJavnopreduzeće„Pogrebneusluge“.SlužbazaštiteuopštiniBudvavršiposlovekojiseodnose, izmeđuostalog,naposlovezaštitekoji obuhvataju skup mjera i radnji koji se preduzimaju u cilju otkrivanja i sprečavanjaopasnosti od prirodnih nepogoda, požara, tehničko‐tehnoloških nesreća, hemijskih, bioloških,
nuklearnih i radioloških kontaminacija, kao i spašavanja građana i materijalnih dobarautrošenihnjihovimdjelovanjem.Takođe,pojačanjevatrogasninadzorkojisetičeposebnihoblikakorišćenjaprirode(lov,šetnjeisl.),budućidasuoveaktivnostiznatnoporasleposljednjihgodina.Javneplaže‐Budvanskaopštinaima21pristupačnuplažuioko10plažakojesussaotežanimpristupomilikojesunepristupačne.Od38kmdužinebudvanskogobalnogpojasa,skoro17km
alu potpada na ob pogodnu za ku anje, ukupne površine 358000m2 i prosječne širine od 25metara.
ropisi (za plaže kojeU korišćenju plaža primjenjuju se odgovarajući higijensko‐sanitarni ppredstavljajukomunalneobjekte)UpravljanjeplažamanalaziseunadležnostiJP„MorskodobroCrneGore“.Zaštićenaprirodnadobra
NateritorijiopštineBudvanalaziseveæibrojzaštiæenihprirodnihdobara(objekataprirode):• U okviru kategorije rezervati prirodnog predjela, zaštićene su plaže Jaz (površine 4 ha),
e ) p i vetiStefan(4Mogr n(2ha ,Slovenska laža(4ha),Bečići(5ha),Pržno(2ha),Miločer(1ha) Sha);
o a l• U kviru kategorije spomenika prirode, zaštiæeno je drvo m s ine (Olea europeaL./Eam.Oleaceae/)starapreko2000godina.nalokalitetuPićanovina,useluIvanovići;• Od ukupnog broja zaštićenih ’’rijetkih, prorijeđenih, endemičnih i ugroženih biljnih iživotinjskihvrsta’’nateritorijiCrneGore(ukupnojezaštiæeno57biljnihvrsta,314životinjskih
k zf
vrsta, aoinekipredstavnicii familijeorhidejaislijepihmiševa),jedanznačajandionalaziseinateritorijiopštineBudva(oko1/4brojavrstaflorei aune);•DiozaštićenogNacionalnogparka ’’Lovćen’’nalazisenateritorijiopštineBudva(570ha,od
ukupne površine Parka od 6400 ha; od površine zaštitne zone od 8530 ha, na područjubudvanskeopštinenalazise2090ha);i
e ai
• Nakon određenog vremenskog zastoja, u toku j postup k tokom kojeg će prvi put bitistavljenepodzaštitupojedinegljive,kaoinekiposebnielementibiodiverz teta.d još uvijek nezaštićenihO biljnih vrsta, odnosno njihovih staništa, u zoni morskog dobra,prioritetimazaštitasljedećihvrsta:Calycotome infestaGuss• .,rijetkabiljkauprimorskoj zoniu vegetaciji gariga, registrovanana
lokalitetimauokoliniBudveiPetrovca;•EryngiummaritimumL.,ugroženavrstakojeimananeurbanizovanimdijelovimabuljaričkeidvanskeplaže,kaoi dširenjabu napojedinimdrugimlokalitetima,ičijiarealjesvemanjiuslje
onincanusturističkihaktivnosti;•Leontond L.,rijetkabiljkauPrimorju,kojajetipiènabašzaokolinuBudve;NarcissustazettaL.,rijetkaidekor olinitrovca;
• ativnabiljka,kojasenalaziunajužempriobaljuiuok
salicifolium ;iPe
Brou.&Wild.,rijetkavrstauBuljaricama,čijijelokalitetugroženiBudve.
•Polygonum•PutoriacalabricaL.D.C.,evidentirananamalombrojulokalitetaizmeđuBara
posebne š ropisati za pojedina ve ili manjar jvažn j
Pored toga, režime kori ćenja prostora treba p ćastaništa,odkojihsuzaočuvanjebiodiverzitetaip edjelana i asljedeća:• Zajednica drvenaste mlječike i drvenastog pelina (Euphorbia dendroides i Arthemisiaarborenses) kao i zajednice iz sveze Centaureo‐Campanulion, obrastaju morske klifove na
160
kamenitim obalama u okolini Petrovca i Budve, gdje zbog nepristupačnosti nisu izloženeantropogenomuticaju;•Tvrdolisnažbunastavegetacija,makija,kojajeveomaugroženaodantropogenihfaktora(naprimjer, požara, nekontrolisane sječe, nekontrolisanog sakupljanja ljekovitih i aromatičnihbiljaka itd.) i uglavnom već degradirana i nalazi se u stadijumu garige ili kamenitihmediteranskih kamenjara; ova stalno zelena vegetacija najrasprostranjenija je na primorskimstranama okrenutimmoru, najviše izmeđuPetrovca i Bara, na ostrvu Sv. Nikola i na drugim,manjimlokalitetima;
•Prediopseudomakije,kojisenastavljanaprediomakije,do300‐400mnm;i• Sastojine lovora (Laurus nobilis), koje se nalaze na padinama primorskih planina, afragmentiranodužobaleodBudvedoPetrovca;podintezivnimjeantropogenimuticajemzbogberbelovorazapotrebefarmaceutskeiprehrambreneindustrije.
Annex8 AministrativnikapacitetiLokalnaupravaiorgan lokalneuprave
U prethodnom periodu Opština Budva je preduzela brojne aktivnosti na planu pripreme irealizacijeznačajnihinvesticionihprojekata;unaprđenjapružanjasvihvrstaopštinskihusluga;osposobljavanja javnih službi da pruže kvalitetne usluge; povećanja transparentnosti rada iodgovornostiorgana lokalneuprave injenih javnihslužbi;podsticanjauključivanjagrađanau
šenjao u m;
i
procesdono dl kanalokalnomnivou; jačanja saradnjesanevladinimsektoro jačanjakapacitetalokalnihslužbenikainamještenika;idr.Medutim, i dalje je neophodno poboljšanje rada lokalne samouprave posebno u oblasti:efikasnosti naplate sopstvenih prihoda i smanjenja budžetskog deficita; kontrole finansijskogposlovanja; saradnje izmedu lokalnih predstavnika i građana; transparentnosti rada;standardizacijerada;optimizacijebrojazaposlenihuorganimalokalnesamoupraveiorganimalokaneupravetenjenimjavnimslužbama;zatimudijelupovećanjanivoanjihovihkompetencijai osposobljavanja istih da kvalitetno servisiraju nove razvojne pravce lokalne samouprave
ibazirane na procesima zahtjevima pridruženja Crne Gore Evropskoj uniji ili pristeklih izprivrednihzahtjevazasmanjenjebarijerazarazvojposlovnogambijenta.
aTakođe, postoji prostor za unaprijeđenje administrativnih kapacitet Opštine za privlačenjeinvesticijaprivatnogsektoraizajedničkoučestvovanjenaprincipuprivatnojavnogpartnerstva.S toga, u narednom periodu potrebno je poboljšati: sposobnost lokalne samouprave dapromoviše i planira lokalni ekonomski razvoj; takođe, sposobnost da promoviše razvojneprojekteuciljuprivlačenjainvesticija;međuopštinskuiprekograničnusaradnjuizmedujedinicalokalne samouprave; nivo kvalitata pružanja usluga od organa lokane uprave i njenih javnihslužbi.Posebnopotrebno jepojednostaviti ipojeftinitiadministrativneprocedure i intenzivnoraditinasmanjenjubiznisbarijera.Uloga lokalnesamoupraveustvaranjukvalitetnogposlovnogambijenta ivišegnivoakvalitetaživljenjanapodručjuopštineizuzetnojevažna.Radnapoboljšanjuodgovornosti i transparentnosti javneuprave, takođe, jedan jeodključnihizazovanalokalnomnivou.Saradnjusacivilnimsektorom,drugimstrukovnim/profesionalnim
161
udruženjima, građanima, državnom upravom, zajednicom opština i ostalim zainteresovanimsubjektimaizbiznisacijenimoshodnoznačajnom.UOpštiniBudvasuutokuaktivnostinatransformacijilokalneupraveuciljustvaranjanapredneelektronske opštinske uprave bazirane na efikasnom i efektivnom pružanju usluge, apodržanomsavremenimmrežnimi infrstrukturtnimkomunikacijamairačunarskomiostalomback up opremom, a koja će biti umrežena sa elektronskim servsima njenih javnih službi ielektonskimsevisimaorganadržavneuprave injenih javnihslužbi. Elektronskaupravaćeserazvijati fazno. Prvi korak je uvođenje Građanskog biroa, tj. elektronske komunikacijedokumenata (electronic document management system) sa korisničkim portalom i smssistemom, koji će se razvijati kroz širenje e‐ usluga u opštinskim organima uprave i njenimjavnimpreduzećimasameđusobnimumrežavanjem.Ciljevisu:optimizacijakapacitetaljudskihresursa, kako u smislu broja angažovanih službenika i namještenika, tako i u smislufunkcionalne organizacije organa lokalne uprave; unaprijeđenje antikoruptivnih mjera ikapaciteta; stvaranje atraktivnog ambijenta za ulaganje u investicije koje su označene kaoodrživi projekti budućeg razvoja opštine Budva; saradnja shodno sa nadležnim institucijamakojesebavekvalitetomljudskihresusrsakojisenudeuprivrediizainteresovanimpartenrima,s obzirom da je i u ovom dijelu nedovoljnost kompetencija konstatovana kao ključi problemrazvoja preduzetništva i privrede; stvaranje višeg nivoa kvaliteta života. Posebna pažnjaposvetiće se zapošljavanju osoba sa invaliditetom u skladu sa zakonskim propisima iuključivanjuistihusveoblastidjelovanjaopštinskihorgananaosnovimaravnopravnosti.Mjere
162
ipodsticajizasprovođenjenavedenogpredviđenesuuokvirurekonstrukcijeprizemljaglavnezgrade u kojoj su smještene službene prostorije Opštine i prilagođavanje istog za osobe sainvaliditetom kroz projekat Građanski biro, zatim kroz poštovanje zakonskih propisa istimulaciju projekata koji će ovim osobama učiniti pristupačnim javne službe čiji je Opštinaosnivač; državne orggane uprave; javne površine, plaže; bazene, isl. Edukativni programi organizacijiOpštine,apodržaniodstranecivilnogsektoraimeđunarodnihorganizacija,ćebitiodrškanavedenom.op
nastavkujedatšematskiprikazorganizacijeizvršnevlastiuBudvi:U
Predsjednik opštine
Glavni Administrator Potpredsjednik opštine
Organi lokalne samouprave Kabinet Predsjednika
Menadžer Opštine
Služba Menadžera
Služba Glavnog Administratora
Sekretarijati Službe
Lokalna samouprava
Društvene djelatnosti
Privredu i finansije
Prostorno planiranje i održivi razvoj
Investicije
Gradska infrastruktura i ambijent
Zaštita imovine
Informacioni centar
Komunalna policija
Služba za unutrašnju reviziju
Služba zaštite
Služba za javne nabavke
Služba za naplatu naknade za komunalno opremanje gradskog
građevinskog zemljišta
Annex9 Civilnisektor
Odgovornostitransparentnostlokalnesamouprave
NakondobijanjazelenogsvijetlazapočetakpregovorasaEvropskomunijom,predCrnomGoromsenalazeveomasloženizadaci,atosuusklađivanjedomaćihpropisasabrojnimpropisimaEvropskeunije(EU),zatimprimjenanovihzakonakojatrebadabudeufunkcijiunutrašnjereformeirazvojazemlje,inakrajuefikasnostnjihoveprimjeneupraksi. Lokalnasamoupravakojaposjedujeodgovarajućekapacitetezadonošenjeisprovođenjepraktičnihpolitika,kojajeefikasna,ažurnaiostvarujeneposredankontaktsagrađanimaicivilnimsektorom,daje značajan doprinos izgradnji zajednice na načelima demokratije i decentralizacije vlasti. Onaupravopredstavljaključnognosiocaevropskihintegracijainezamjenljivijefaktoruspješnostiovogprocesa.S obzirom na činjenicu da se oko 75% zakonodavstva EU primenjuje direktno na nivou lokalne
r e e samoup ave,Opštinamorabitispr mnadapratinove tokov reformiidaim seprilagođava,kakobispremnodočekalaprimjenunovihpropisa.Rad na poboljšanju odgovornosti i transparentnosti javne uprave, takođe, jedan je od ključnihizazovanalokalnomnivou.Ustav Crne Gore, u članu 22 garantuje pravo na lokalnu samoupravu, a članom 113 utvrđuje da„Pravonalokalnusamoupravuobuhvatapravograđanaiorganalokalnesamoupravedauređujuiupravljajuodređenim javnim idrugimposlovima,naosnovusopstveneodgovornosti iu interesulokalnogstanovništva.”Zakonolokalnojsamoupravi,članom1,naistinačinkaoiustavnaodredbačlana113definišepravonalokalnusamoupravu.CrnaGorajeratifikovalaZakonomopotvrđivanjuu2008.godiniEvropskupovelje o lokalnoj samoupravi iz 1985. godine koju su članice Evropske unije potpisale upravoimajućiuvidudajeciljSavjetaEvropevećejedinstvosvojihčlanicauočuvanjuiostvarenjuidealaiprincipakojipredstavljajunjihovozajedničkonasleđe;kaoi imajućiuvidudajejedanodmetodakojimseovajciljmožeostvaritipostizanjesporazumanaadministrativnomplanu;iimajućiuviduda su lokalne vlasti jedna od glavnih osnova svakog demokratskog sistema; a pravo građana daučestvujuuobavljanju javnihposlova, jedanoddemokratskihprincipa,zajedničkisvimdržavamačlanicamaSavjetaEvrope;akojesenajneposrednijemožeostvaritinalokalnomnivou;auvjerenedaupravolokalnevlastisastvarnimodgovornostimamoguobezbijeditiupravukojajeiefikasnaibliska građanima; i svjesne da je očuvanje i jačanje lokalne samouprave u različitim evropskimzemljama daje značajan doprinos izgradnji Evrope zasnovane na načelima demokratije idecentralizacijivlasti.Lokalnasamoupravapredstavljadinamičansistemkojijeuslovljenpojavama,uslovima,tradicijom.Posmatranauovomkontekstulokalnasamoupravapokazujeisvojuvitalnostkojazavisiodnjenesposobnosti da u vršenju svojih poslova ispolji inicijativnost i efikasnost za rješavanje potreba i
ointeresa svojih građana i da obezbijedi transparentnost i odgovornost za rad rgana ali i svakogpojedincaulokalnojsamoupravi.Dobro uređena i razvijena lokalna samouprava za svakog je građanina izvor sigurnosti iinstitucionalnioslonacustvaranjuuslovazarješavanjenjegovihpotrebaiinteresa.
nDa bi se razvijala, lokalna samoupravamora poslovati odgovorno i transparent o prema svojimgrađanimaisvimdrugimsubjektimaudruštvu.Cilj Opštine Budva je stvaranje zajedničkog liderstva tj. aktivno angažovanje i lokalne uprave i
nage
164
građana,pojedinačnoikrozudruženjauciljustvaranja sinergijes ipotencijalakojepostojenaobijestraneistvaranjamodernesrevisnoorjentisanelokalnesamouprave.Poštujući odredbe Zаkona o potvrđivаnju Dodаtnog protokolа uz Evropsku povelju o lokаlnojsаmouprаvioprаvuučešćаuposlovimаlokаlnihvlаstiiz2010,godineiodredbeModelaZajednice
OpštineCrneGoreinajboljihpraksimeđucrnogorskimopštiinamapremaizvještajuNVOCentarzarazvojnevladinihorganizacija izPodgorice,OpštinaBudva jeusvojilanaskupštinskojsjedniciu Ikvartalu2012.godinepotpunoinoviranuOdlukuoučešću lokalnogstanovništvauvršenju javnih
a u poslov ,aprimjena jeotpočela01.09.2012.godine.Odluk jepotpuno inoviraniakt uodnosunasličniiz2005.godine.Ovom Odlukom je bitno unaprijeđen koncept javnosti i transparantnosti modela učestvovanjagrađama, civilnog društva, ostalih udruženja sve do zaintersovanih pravnih subjekata, sa jasnodefinisanim rokovima i obavezama za postupanje opštinskih organa, kojom se uređuju oblici,mehanizmi, subjekti, postupci, rokovi i načini učešća lokalnog stanovništva u vršenju javnih
s a s poslova, adržin izvještaja o uspješno ti postupka i druga pitanja od značaja za građanskuparticipacijuuvršenjujavnihposlova.Shodno svi akti od zajedničkog intersa koji se predmet razmatranja i usvajanja na sjednicamaSkupštine opštine prolaze kroz slijedeće faze: 1. prethodna konsultacija (poziv svimzainteresovanim subjektima (građani, pravna lica, organi uprave Opštine, javne službe čiji jeosnivačOpština,mjesnezajednice,državniorganiislužbe,mediji,nevladineorganizacije,strukovnekomoreiudruženja,Savjetzarazvojizaštitulokalnesamoupraveidrugisubjekti)dadostavesvojeprijedloge, ideje i mišljenja radi izrade Nacrta akta; 2. izrada Nacrta akta; 3. javna rasprava(program javne rasprave koji uključuje mehanizme informisanja i konsultovanja, tipa: presskonferencija, stručna javna rasprava, javna rasprava po mjesnim zajednicama radi približavanjaakta svim zainteresovanim subjektima od građana, preko civilnog sektora zajedno sa NVO,
udruženja, lokalnih i državnih organa uprave do pravnih lica, ili ostale mehanizme); 4. izradaPrelogaakta;5.razmatanjeiusvajanjenasjedniciSkupštineOpštine.Poziv na prethodnu konusltaciju i program javne rasprave se upućuje svim zaintersovanimsubjektima, sa svim parametrima o ponuđenoj vrsti uključivanja zaintersovane javnosti premaobaveznoobjavljenomprogramu na oglasnoj tabliOpštine,webprezentacijiwww.budva.me, i uinformativnimblokovimaRadioBudvaiTVBudva.Izvještajiizsvihfazausvajanjaakataodzajedničkogintersasusastavnidioakatakojisupredmetrazmatranjaiusvajanjanaskupštinskimzasjedanjimaiurokuod3danaodizradesepostavljajunawebadresiOpštineBudva.UOpštiniBudvakaoposebnaorganizacionajedinicapostojiInformacionicentar,kojiusaradnjisasvimopštinskimorganimabrinedanawebadresiOpštinewww.budva.mebududostupnipodaciovrstamainformacijauposijeduOpštine,tedaseažurnosevršiobjavasvihvrstapozivaiizvještaja,a takođe, instalirana je i on line aplikacija – Pitajte Opštinu (pri čemu svakisekretar/načelinik/direktor ima svoju rubriku) http://www.budva.me/mne/pitajte‐opstinu iobavezudaurokuod7danaodgovorinapostavljenopitanjezaintersovanejavnosti.OpštinaBudvajepostiglaznačajanprogresu2012.i2013.godini,naime,kadajeriječorazvojuiunaprijeđenju transparentne i servisno orjentisane moderne lokalne samouprave u odnosu naocijenu koju je dobila u oktobru 2011. godine okviru projekta POTEZ (Projekat OdgovorneTransparentneiEfikasneZajednice)‐Transparentnostidobroupravljanjenalokanomnivoukojije realizovao NVO Centar za demokratsku tranziciju uz podršku Inicijative za reformu lokalnesamouprave i Instituta za otvoreno društvo ‐ Budimpešta. Projekat je osmišljen sa ciljem dadoprinese transparentnosti, odgovornosti i efikasnosti lokalne samouprave u Crnoj Gori, krozocjenjivanje rada opština i pružanje analitičkih podataka organima lokalne uprave i lokalnesamouprave, državnim organima i organizacijama civilnog društva. Opština Budva je tada, tj. u2011.godinizabilježilapomaksa13mjestaujulu2011.godine,na8mjestouoktobru2011.godineidobilaocijenudjelimičnotransparentneOpštine,dokjeuoktobru2013.godinedošlana6mjesto.iljOpštineBudvajedaovakouspostavljenubazudaljeunaprijedjujeuvođenjemalatkie–servisaiovihkorisničkiplatformi.Cn
165
Nevladineorganizacijeimjesnezajednice
UOpštini Budva je izmjenomOdluke o organizaciji i načinu rada organa lokalne upraveOpštineBudva iz jula 2011. godine, a koja predviđa obavezu svih opštinskih organa da sarađuju sa
anevladinimorganizacijama,poprviputstvorenaadministrativno–organizacionupretpostavkuz normiranusaradnjukaopretpostavkuzanjenodaljeunaprijeđenje.Organizacije civilnog društva predstavljaju način ispoljavanja volje građana s ciljem aktivnog islobodnoguključivanjauraznesferedruštvenogdjelovanja.Pravograđananaučešćeuupravljanjunalokalnomnivounijepravokojegrađanimadarujenjihova
a olokalnasamoupr va,većjeon njihovoizvornopravoipredstavljajedanodprincipademokratijekojijezajedničkizasvezemlječlaniceSavjetaEvrope.Odgovornost za participaciju građana podjednako snose i lokalna samouprava i sami građani.
dLokalnevlastipreuzimajuimorajupreuzetivo ećuuloguupromovisanjuučešćagrađanaujavnomživotu.CDT je analizirao transparentnost nevladinih organizacija na nivou Crne Gore u 2010. godini naosnovu četiri osnovna kriterijuma: i to postojanjewebsite‐a, ažuriranostwebiste‐a, objavljivanjegodišnjegizvještajanawebsite‐uipostojanjastatutaorganizacijenawebiste‐u.Analizom su došli do sljedećih rezultata, a to je da među NVO‐ima koje dobijaju sredstva izdržavnogbudžeta,tek13%njihuopštepostojinainternetu,tesemožecijenitiianaliziratinjihovatransparentnost,atek1%NVOimajunasvomwebsajtupostavljagodišnjiizvještajosvomradu.Nalokalnom nivou istraživanje je pokazalo još slabije rezultate. Naime, samo oko 10% nevladinih
e, samo 4,5% nevladinihorganizacija koje dobijaju budžetska sredstva koja imaju web sajtovorganizacijaimaiažuriranesajtove.OvirezultatisemogupreklopitiinastanjeNVOsektorauOpštiniBudva.Prema IzvještajuMinistrstva unutrašnjih poslova na 31.12.2011. godine registrovana je bila 171nevladininaorganizacija.
Na23.05.2012.godinebilojeregistrovano176NVO.Do13.08.2013.godineNVOsubileobaveznes n v tdaseu kladusaZakonomo evladinimorganizacijamausklades ojstatu idrugaakta.Dokraja
2012.godinetojeuradilosamo14NVO.U maju 2013. godine prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova evidentiranim na webadresiistoguOpštiniBudvaregistrovanojebilo14NVOizoblastizaštiteživotnesredine;15NVOizoblastiinstitucionalnogivaninstitucionalnogobrazovanja;33NVOizoblastikulture;23NVOizoblasti razvoja civilnogdruštva i volonterizma;12NVO iz oblasti zaštite i promovisanja ljdskih imanjinskihprava;16NVOizoblasti trgovineI turizma;8NVOizoblastidruštvenebrigeodjeci imaldima;13NVOizoblastistručnepomoći;8NVOizoblastisocijalneizdrastvenezaštite;11NVOizoblastisporta;5NVOizoblastiumjetnostii20NVOizostalihoblasti.Desetaknjihkontinuiranoiskazujuinteresovanjezasaradnjusaopštinskimorganimailikandidujuprogramekojiafirmišuipomažutransformacijuorganalokalneupraveislužbiusavremenecentreusluga građanima; afirmišuprograme i doprinose borbi protiv korupcije; doprinose obrazovanjugrađanauoblasti demokratizacijedruštva iliuoblastievropskih ievroatlanskih integracijaCrneGore;doprinoseočuvanjuiunaprijeđenjuživotnesredineipomažuurješavanjuproblemauoblastizaštite prava lica sa invaliditetom i doprinose poboljšanju kvaliteta života građana posebnomarginalizvanihidiskriminisanihgrupa.Jedanodnajznačajnijih izazovasakojimsesuočavanevladin sektoruBudvi jenjegovasuštinskaintegracijaulokalnuzajednicuukojojdjelujeinjenerazvojnepotrebeiprocese.Saradnja između lokalne uprave i civilnog sektora dosad se uglavnom svodila na participaciju,putemnekogodpostojećihmehanizamaneposrednogučešća građana kao što su javne rasprave,građanskainicijativa,itd.
166
Najvišiobimsaradnje,ukomejedosadaučestvovao47NVO,saOpštinomBudvadesioseuformiučešćanajavnomkonkursuzadodjelusredstavanevladinimorganizacijamakojijeu2011.godiniOpštinaraspisalazadodjelu100.000EUR.Odlukomoraspodjelisredstavanevladinimorganizacijamaza2011.godinuizaprila2011.godinebilojepredviđenofinansiranjaprojekataza47nevladineorganizacije(NVO).
U2012.godini javnikonkursnijeraspisan izrazlogabudžetskihmjeraštednje,a tada jepo,prviput, urađen Izvještaj o trošenju sredstava nevladinih organizacija koje su u 2011. godini dobilebudžetskasredstvazarealizacijukandidovanihprojekata,kojijeusvojennazasijedanjuSkupštineopštineBudvauIIIkvartalu2011.godineiobjavljennawebstraniOpštine.U2013.godiniBudžetomjeplanirano70.000EURzaprojekteiprogramenevladinihorganizacija.a dva javna konkursa, raspisana u junu i avgustu, Komisija za raspodijelu sredstava NVO jeN
podržala25projekataNVO(odkandidovanih42),kojisuupotpunostiisplaćani.DodjelasredstavasprovodiseuskladusaOdlukomokriterijumima,načinuipostupkuraspodjelesredstavanevladinimorganizacijamakojajeusvojenanazasijedanjuSkupštineopštineuIkvartalu2012. godine. Ovo je potpuno inovirani akt u odnosu na slični iz 2004. godine, urađen shodnoModelu Zajednice Opštine Crne Gore, poštujući Zаkon o potvrđivаnju Dodаtnog protokolа uzEvropskupoveljuolokаlnojsаmouprаvioprаvuučešćаuposlovimаlokаlnihvlаstiiz2010.godine.Najavnojraspravipovodomdonošenjaisteučestvovalesu47organizacijecivilnogdruštva.Odlukuprati:Procedura izborapredstavnikaNVOusastavKomisijezaraspodijelusredstavaNVOprema
rkojoj po prvi put u Opštini Budva u Komisiji za aspodijelu sredstava za nevladine organizacijebirajuse2predstavnikaiznevladinogsektoranaJavnompozivu.Posebna očekivanja u smislu davanja preporuka o pravcima buduće saradnje između Opštine ijavnih službi čiji je osnivač, su odOdluke o savjetu za saradnju lokalne samouprave i nevladinihorganizacijainevladinogsektora.
Budva vOpština je, uo ompravcu,u sekretarijatu za lokalnu samoupravu skoncentrisala i referatposvećenraduisaradnjisacivilnimsektorom.Opština Budva je, u pravcu unaprijeđenja principa participativnosti u vršenju javnih poslovarealizovalaiorganizacionupretpostavkuusmisluformiranjaSekretarijatazalokalnusamoupravu,ukomejesistematizovanakancelarijaposvećenaraduisaradnjisacivilnimsektorom.OpštinaBudvaje udecembru2012.godineuciljuobezbjeđivanjaosnovnihuslovaisredstavazaradNVO,uciljustvaranjapretpostavkizaodrživi razvojNVO, otvorilaradniprostoruprizemljuzgrade opštine za Mjesne zajednice i nevladine organizacije sa namjenom da omogućipredstavnicima NVO i MZ sa sjedištem u Budvi da obavljaju svoje administrativno – tehničke
n š n d rposlove, i ternet komunikaciju i tampanje na ustupljenom raču aru. Ra ni prosto raspolažeračunarom,štampačemiinternetkonekcijomikoristisebeznadoknade.U 2013. godini sekretarijat za lokalnu samoupravu realizuje javnim pozivom nevladinimorganizacijamaopštinskubazuaktuelnihe‐mailadresaNVOsasjedištemuBudvikojućekoristitiuciljuinformisanjaikonsultovanjacivilnogsektoraprilikomizradeizajedničkogkreiranjaakataodzajedničkoginteresa,teradiprezentiranjaaktivnihNevladinihorganizacijaistvaranjaprostoradaiste povećaju nivo transparentnosti svog rada, u smislu objave svojih izvještaja o poslovanju,trenutnihaktivnosti,realizovanihprojekata,isl.Modernakomunikacionaalatka–googlegrupajacanjepartnerstva@googlegroups.comkaosredstvodirektne,urokuodmah,besplatnemrežezaobostranurazmjenuinformacijaikomunikacijuNVOiOpštineproizišlajeizMemorandumaosaradnjisaOpštineBudvaiNVOGreen.me(Ozeleni.me),izuna 2013. godine u vezi realizacije projekta ove NVO “Jačanje saradnje organizacija civilnogruštvailokalnihvlasti”.jd
167
Potencijal u stimulisanju saradnje civilnog sektora sa opštinskim organima ostvaruje se i uodredbama koje daju pravu Predsjedniku opštine da najavi oblasti koje smatra prioritenim za
irazvojloklanesamoupraveukojimaćeopred jelitivećiiznossredstavanevladinimorganizacijamazakandidaturuprojekata.Memorandumi o saradnji civilnog sektora i opštinskih organa uprave i javnih preduzeća čiji jeosnivačOpštinauoblastimaukojimaopštinskiorganiijavneslužbeostvarjuvećsvojudijelatnostucilju uparivanja znanja i potencijala sa obije strane i stvaranja sinergetskog višegnivoa kvalitetaprojekata i efekataovihdjelatnosti i institut “otvorenestolice”uSkupštiniopštine, takodje,dajupotencijalzadaljirazvojpoprethodnonavedenomcilju.Shodno Odluci omjesnim zajednicama iz 2006. godine u Opštini Budva je postojalo 14mjesnihzajednica koje su trebale da se samoorganizuju do jula 2007. godine. Na 31.12.2011. godine uopštini Budva su postojale i radile, osnovane u skladu sa navedenom odlukom, slijedećemjesnezajednice:MZStariGrad(osnovana:12.04.2011.godine),MZBrajići(osnovana:08.12.2009.godine),MZ Markovići (osnovana: 22.03.2010. godine), MZ Bečići (osnovana: 18.10.2010. godine), MZReževići(osnovana:24.12.2008.godine)iMZBuljarica(osnovana:12.12.2011.godine).Utoku2012.godineuopštiniBudvasuosnovanejošdvijemjesnezajednice,ito:MZGornjiPobori(4.07.2012.godine)iMZSvinjišta(05.09.2012.godine).Sekretarijatzalokalnusamoupravujenasastancimasanekadašnjim predstavnicima mjesnih zajednica koje se nijesu samoorganizovale do jula 2007.godine, a koji su se održani u oktobu 2011. godine, upoznao iste sa propisima koji regulišu radmjesnihzajednica.
Takođe,prisutnipredstavnicimjesnihzajednicaupoznatisaorganizacionomšemomOpštineBudvaod jula 2011. godine koja predviđa da fokus komunikacije i saradnje Opštine sa mjesnim
a a i azajednicama bude u sekretarij tu za lokalnu s moupravu u cilju promov sanja i stimulisanj građanskogsamoorganizovanjanapredmetnomosnovu.Sekretarijat je shodno uradio modele za sve akte koji prate osnivanje mjesnih zajednica i
o š iorganizaciono u 2013. godini u Aktu unutra noj organ zaciji i sistematizaciji predvidio radnomjestoučijemjeopisuovasaradnja.U 2013. godini su inovirani akti koji tretiraju transvere budžetskih sredstava prema mjesnim
n uzajed icama su usklađeni sa Uputstvom o rad trezora Opštine Budva koji se primjenjuje od01.01.2013.godine.Dalji razvoj ima potencijal u izmjeni Zakonske regulative koja tretira rad mjesnih zajednica, teokalnihpropisaiulaganjeuadministrativno–tehničkeuslovezaradmjesnihzajednicainjihovihredstavnika.lp Broj: 0101-299/2 Budva, 07. jul 2014. godine
SKUPŠTINA OPŠTINE BUDVA PREDSJEDNIK, Boro Lazović, s.r.
168
