МОНГОЛ ХЭЛ 2008“Хасын цагаан” хэмээх холбоо үгийн утга, бүтцийг ажиглаад адил утга, бүтэцтэй үгийг

МОНГОЛ ХЭЛ

2008

40

Боловсролын Үнэлгээний Төв

ÕУÂÈЛБАÐ A

ÍЭГÄҮГЭЭÐ ÕЭСЭГ

ªвлийн øөнө

Тас хийм хүйтэн өвлийн шөнө тэнгэрийн од оч шиг гялалзаад, уулын нурууг бүрхсэн хунгар цасны хасын өнгө түүний гэрэлд гилтгэнэнэ. Хүйтэн жавар өмнөөс үлээгээд, голын мөс тас няс хагарна. Хөндий тал мэлцийн цэлийгээд, хааяа нэг уулын орой эрвийн сэрвийн үзэгдэнэ. Шинэтгэл сар шөнө дундын үед цухуйхад гэрийн нохой түүнийг ширтэн дэмий л хуцна. Хөдөөний айлын гадуур нэг ч сонингүй. ¯хэр хонü хааяа нэг хивж хэвтэнэ. Èйм нэг шөнийн гүнд холоос хэдэн морины туурай түжигнэн, хо¸р манааны хүн гэрийн гадаа ирж, морийг тушин оров.

Төдөлгүй эхнэр Ëхам босож, өрх татан, гал түлж, цай халаана. Харанхуй шөнийн дунд бор гэрийн тооноор утаа савсаж, улаан оч хаялах нü тэртээгээс үзэхэд үнэхээр сонирхолтой. Даруй үүрийн цолмон цэмцийн гарч ирэхэд хо¸р хар хүн мордон, адууны зүг давхив. (Д. Наöагäорæ)

1. Ýхийн сэдвийг олоорой.À. Хөдөөгийн тухай B. Öаг улирлын тухайC. Хүний амüдралын тухай D. Хөдөөгийн байгалийн тухай E. Шөнийн тэнгэрийн тухай

2. Ýхийн гол санааг олоорой.À. ªвлийн шөнө хэцүү болоод уйтгартай B. ªвлийн шөнө бүүдгэр болоод сайханC. ªвлийн шөнө тунгалаг болоод сонüхон D. ªвлийн шөнө харанхуй болоод гэрэлтэйE. ªвлийн шөнө аниргүй болоод амгалан

3. Ýх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?À. “Тас хийм хүйтэн ... гилтгэнэнэ” “Хүйтэн жавар ... сэрвийн үзэгдэнэ” “Шинэтгэл сар ... тушин оров” “Төдөлгүй эхнэр ... адууны зүг давхив” гэсэн 4 цогцолборB. “Тас хийм хүйтэн ... тушин оров” “Төдөлгүй эхнэр ... адууны зүг давхив” гэсэн 2 цогцолборC. “Тас хийм хүйтэн ... адууны зүг давхив” гэсэн 1 цогцолборD. “Тас хийм хүйтэн ... сэрвийн үзэгдэнэ” “Шинэтгэл сар ... тушин оров” “Төдөлгүй эхнэр ... адууны зүг давхив” гэсэн 3 цогцолборE. “Тас хийм хүйтэн ... гилтгэнэнэ” “Хүйтэн жавар ... сэрвийн үзэгдэнэ” “Шинэтгэл сар ... хивж хэвтэнэ” “Èйм нэг шөнийн ... тушин оров” “Төдөлгүй эхнэр ... адууны зүг давхив” гэсэн 5 цогцолбор

4. Ýхийн хэв маягийг тодорхойл.À. Хэрэг явдлыг цагийн дарааллаар цувуулан өгүүлсэн хүүрнэмж B. Хэрэг явдлын учир шалтгааныг тайлбарласан тайлбарламжC. Þмсын шинжийг зураглан тоочсон тоочимжD. Ойлголт ухагдахууныг үгүйсгэж баталсан эргэцүүлэмжE. Хэрэг явдлын мөн чанарыг учирлан өгүүлсэн учирламж

5. Дээрх эх найруулгын ямар төрөлд хамаарах вэ?À. Àлбан бичгийн B. Сонин нийтлэлийн C. Ýрдэм шинжилгээний D. Уран зохиолын E. ßрианы

6. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой. “Ãол сэдэвтэй, хэрэг явдал, þмс үзэгдлийн тухай төгс санааг илэрхийлсэн нийлмэл бүтцийг ............... гэнэ.”

À. Бүтээвэр B. ¯г C. Холбоо үг D. ªгүүлбэр E. Ýх

7. Дээрх эхийн “... тэнгэрийн од оч шиг гялалзаад ...” гэсэн хэсгийн дүрслэх ур маягийн учир þу вэ?À. ªвлийн шөнө тунгалаг учраас одыг очтой зүйрлэсэнB. ªвлийн шөнө уйтгартай учраас одыг очтой зүйрлэсэнC. ªвлийн шөнө нам гүм учраас одыг очтой зүйрлэсэнD. ªвлийн шөнө харанхуй учраас одыг очтой зүйрлэсэнE. ªвлийн шөнө цастай учраас одыг очтой зүйрлэсэн

8. Дээрх эхийн “... улаан оч хаялах нü тэртээгээс үзэхэд үнэхээр сонирхолтой” гэдэг нü хэний үнэлэмж илэрч байна вэ?

À. Çохиогчийн үнэлэмж B. Ýхнэр Ëхамын үнэлэмжC. Уншигчийн үнэлэмж D. Хо¸р хар хүний үнэлэмж E. Хо¸р манааны хүний үнэлэмж

Ìонгол õэлний õичээлийн äààлгàвàр - 2008

41

9. Дараах нийлмэл өгүүлбэрийн онцлон тодруулсан хэсэг нü ямар өгүүлбэр вэ?Шинэтгэл сар шөнө дундын үед цухуйхад гэрийн нохой түүнийг ширтэн дэмий л хуцна.

À. Байдал заасан байц гишүүн өгүүлбэр B. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэрC. Орны байц гишүүн өгүүлбэр D. Дүрийн байц гишүүн өгүүлбэр E. Çорилго заасан байц гишүүн өгүүлбэр

10. Дээрх (9-р) өгүүлбэрийн гурван бүрэлдэхүүнт цөм бүтцийг зөв тодорхойлсныг ол. À. Сар шөнө цухуйх B. Нохой түүнийг ширтэх C. Нохой ширтэн хуцах D. Шинэтгэл сар цухуйх E. Ãэрийн нохой хуцах

11. Ýхэд байгаа “Èйм нэг” гэсэн төлөөлөх утгат холбоос þуг төлөөлсөн бэ?À. Ãэрийн нохойг төлөөлсөн B. Шинэтгэл сарыг төлөөлсөнC. ªвлийн шөнийг төлөөлсөн D. Тэнгэрийн одыг төлөөлсөнE. Манааны хүнийг төлөөлсөн

12. Дараах холбоо үгсээс алü нü утгазүйжсэн холбоо үг вэ?À. ªвлийн шөнө B. Тэнгэрийн од C. Ãолын мөс D. Түүний гэрэл E. Хасын өнгө

13. Дараах өгүүлбэрийн “үëээгээä” гэсэн үгийг утгаар нü солин найруулбал алü үг хамгийн оновчтой байж болох вэ? Хүйтэн жавар өмнөөс үлээгээд, голын мөс тас няс хагарна.

À. Èлбээд B. Сэвэлзээд C. Сийгээд D. Тачигнаад E. Хөвөлзөөд

14. “Ãэрийн нохой түүнийг ширтэн дэмий л хуцна” гэсэн өгүүлбэрийн “гэрèéн” гэдэг нü өгүүлбэрт ямар гишүүн болсон бэ?

À. Çахын дэлгэрүүлэгч гишүүн, орны байцB. Дэд дэлгэрүүлэгч гишүүн, хамжсан тодотголC. Ãол дэлгэрүүлэгч гишүүн, шууд бус тусагдахуунD. Дэд дэлгэрүүлэгч гишүүн, үйлийн тодотголE. Ãол дэлгэрүүлэгч гишүүн, харüяалахын тодотгол

15. Дараах өгүүлбэрийг тонгоргон хувиргасан хувиргал алü нü вэ?Тас хийм хүйтэн өвлийн шөнө тэнгэрийн од оч шиг гялалзаад, уулын нурууг бүрхсэн хунгар цасны хасын өнгө түүний гэрэлд гилтгэнэнэ.

À. Тас няс хийм жавартай нэн хүйтэн өвлийн энэ шөнө дээд тэнгэрийн од оч дөл шиг гялалзаад, өндөр уулын нурууг нэлд нü бүрхсэн их хунгар цасны хасын өнгө түүний гэрэлд гилтгэнэнэ.B. Тэнгэрийн од гялалзаад, цасны өнгө гилтгэнэнэ.C. Тас хийм хүйтэн өвлийн шөнө тэнгэрийн од оч шиг гялалзаад, уулын нурууг бүрхсэн хунгар цасны хасын өнгө түүний гэрэлд гилтгэнэнэ. Öас цайвалзаж, салхи үлээгээд хүйтэн үнэхээр зориг мохоомоор.D. Уулын нурууг бүрхсэн хунгар цасны хасын өнгө гэрэлд нü гилтгэнэж, оч шиг гялалзсан одот тэнгэртэй өвлийн шөнийн тас хийм хүйтэн.E. ªвлийн шөнө өндөр газрын хүйтэн чөмөр царцмаар ч, оддын гэрэлд цайран гялтганах их цасан үнэхээр го¸мсог.

16. ¯гийн бүтцээр зөв задалсныг олоорой.À. Öэ-лий-∅-ээд B. Öэлий-∅-ээд C. Öэл-ий-∅-∅-ээдD. Öэл-ий-∅-ээд E. Öэл-ий-ээд

17. Дараах өгүүлбэрээс үйл явдлыг зэрэгцүүлэн холбох үүрэгтэй бүтээврийг олоорой. Хүйтэн жавар өмнөөс үлээгээд, голын мөс тас няс хагарна.

À. -өөс B. -ээд C. -ын D. -р E. -на18. Төсөөт үг орсон хэсгийг олоорой.

À. Ýрвийн сэрвийх B. Ширтэн хуцах C. ¯хэр хонü D. ªрх татах E. Хар хүн

19. Дараах өгүүлбэрт жинхэнэ нэрийн тийн ялгалын нөхцөлтэй үг хэд байна?Èйм нэг шөнийн гүнд холоос хэдэн морины туурай түжигнэн, хо¸р манааны хүн гэрийн гадаа ирж, морийг тушин оров.

À. 5 B. 6 C. 7 D. 8 E. 920. Дараах холбоо үгсийн бүгдэд нü тохирох шинжийг олоорой.

“Хунгар цас, хүйтэн жавар, хөндий тал, шинэтгэл сар, бор гэр, улаан оч”A. Хамжиж угсарсан нэрийн холбоо үг B. Найрч угсарсан нэрийн холбоо үгC. Дагуул үг нü бүгд өнгө заасан тэмдэг нэр D. Öөм үг нü бүгд орон заасан үгE. Бүгд зэрэгцэн холбогдсон

42


21. “Шөнө” гэдэг үгийн эсрэг утгат үг алü нü вэ?A. ªглөө B. Орой C. ªдөр D. ¯дэш E. Шөнө дөл

22. Тооны нэр шилжсэн утгаар орсон өгүүлбэрийг олж тэмдэглээрэй.A. Хөдөөний айлын гадуур нэг ч сонингүй B. ¯хэр хонü хааяа нэг хивж хэвтэнэC. Èйм нэг шөнийн гүнд холоос хэдэн морины туурай түжигнэн …D. Хо¸р манааны хүн гэрийн гадаа ирж … E. Хо¸р хар хүн мордон адууны зүг давхив

23. Дараах бүлэг үгсээс алü нü төрөл биш үг вэ?“¯злэг, үзэм, үзэмж, үзвэр, үзэл, үзмэр, үзэсгэлэн, үзэг, үзүүлэн”

A. ¯злэг, үзэмж B. ¯звэр, үзэл C. ¯зэмж, үзмэр D. ¯зэм, үзэг E. ¯зүүлэн, үзэсгэлэн

24. Дараах бүлэг үгсийн тухай ойлголтуудаас зөвийг олоорой.“Шоудах, гуялах, чадхийх, сэгсрэх, савах, зад авах, ïрограммдах”

A. Утга зохиолын хэл хөгжиж, хэлэлцэгч хүмүүсийн боловсрол дээшлэх тусам эдгээр этгээд үгсийн хэрэглээ ихэсдэгB. Утга зохиолын хэл хөгжиж, хэлэлцэгч хүмүүсийн боловсрол дээшлэх тусам эдгээр этгээд үгсийн хэрэглээ багасдагC. Утга зохиолын хэл хөгжиж, хэлэлцэгч хүмүүсийн боловсрол дээшлэх тусам эдгээр этгээд үгсийн хэрэглээ хэвийн болдогD. Утга зохиолын хэл хөгжиж, хэлэлцэгч хүмүүсийн боловсрол дээшлэх тусам эдгээр этгээд үгсийн хэрэглээ нэмэгддэгE. Утга зохиолын хэл хөгжиж, хэлэлцэгч хүмүүсийн боловсрол дээшлэх тусам эдгээр этгээд үгсийн хэрэглээ өөрчлөгддөггүй

25. “Хэвтэнэ” хэмээх үгийн язгуурыг зөв тодорхойлсныг олоорой.A. Èдэвхгүй дуурайх язгуур B. Èдэвхтэй нэр язгуур C. Èдэвхгүй дүрслэх язгуур D. Èдэвхтэй үйл язгуур E. Èдэвхтэй тэмдэг нэр язгуур

26. ¯гийн аймгаар зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. Тогло, барü, унт, сана, адуу B. Àжилчин, хүмүүж, эрдэмтэн, хүүхэлдэй, бичээч, ширээC. Дээр, дотор, цаана, дэргэд, урдуур, гадагш D. Баян, хатуу, аймхай, хурга, цооронхой, шударга E. Дөрвөлжин, дээшээ, дээвэр, дэлхий, давхи

27. “Àлдах” хэмээх үгийн салаа утгат үгсээс доорх тайлбарт тохирох хэсгийг олоорой.¯гийн тайлбар нü: ¯р ашиггүй ажил оролдох, дэмий цаг өнгөрүүлэх

A. Морио алдах B. Хэмжээ алдах C. Барüц алдах D. ¨с алдах E. Àжлаа алдах

28. “Хасын цагаан” хэмээх холбоо үгийн утга, бүтцийг ажиглаад адил утга, бүтэцтэй үгийг олоорой.A. Толгодын орой B. Тэнгисийн мандал C. Хуурын чавхдасD. Тэнгэрийн цэнхэр E. Ãалын дэргэд

29. Монгол хэлний цагаан толгой хэдэн эгшиг үсэгтэй вэ?A. 4 B. 7 C. 13 D. 9 E. 10

30. 4 үсэг, 3 авианаас бүтсэн үгийг олоорой.A. Найр B. Уран C. ¯зэм D. ¯нэг E. Утга

31. Дараах өгүүлбэрийн таслалыг хасвал өгүүлбэрт утга санааны өөрчлөлт гарах уу? Çөв хариултыг олоорой. “Төмөр, хүрз авав”

A. Утга санаа нü огт өөрчлөгдөхгүйB. Ãишүүдийн байр хувирахгүй учраас төдий л өөрчлөгдөхгүйC. Çөвхөн өгүүлэхүүний утга өөрчлөгдөнөD. ªгүүлбэрийн бүх гишүүд нü хэвээр байгаа учраас өөрчлөгдөхгүйE. Утга санаа нü огт өөр болно

32. ªнгөрсөн цагийн “-жээ” нөхцөл залгахад алü үг нü бусдаасаа өөр бичигдэх вэ?A. Çахü B. Харü C. Солü D. Тавü E. Àнü

33. Бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг олоорой.A. Бодлыг, өвөлийг, гэрлийг B. Àтрыг, болрыг, өдрийг C. Дэвтрийг, төлчинийг, жинчинийг D. Малчидыг, о¸долчидыг, төлчидийгE. ястаныг, төрөлхтнийг, үсчинийг


43

34. Дараах өгүүлбэрийг êрилл бичигт зөв хөрвүүлснийг олоорой. A. Àугаа хүчийн ихэтгэе гэвэл цэргээ асар Уудам сул жаргая гэвэл эеэ хичээ B. Àугаа хүчээ егүүтгэе гэвэл цэргээ асар Уудам сул жаргая гэвэл эеэ хичээ C. Àугаа хүчээ ихэтгэе гэвэл цэргийн асар Уудам сул жаргая гэвэл эеэ хичээ D. Àугаа хүчээ ихэтгэе гэвэл цэргээ асар Уудам сул жаргая гэвэл эеэ хичээ E. Àугаа хүчээ ихэтгэе гэвэл цэргээ асар Уудам сул жиргэе гэвэл эеэ хичээ35. Æинхэнэ нэр бүтээх дагавар авах үг алü нü вэ?

A. Нис B. ¯з C. Уна D. Шүт E. Ýмнэ36. Нэрийн тийн ялгалын нөхцөлөөр буруу хувилгасныг олоорой.

37. Монгол бичгээр төгсгөлтэй бичдэг үгийг олоорой.A. Ус B. Улс C. Баяс D. Бос E. Сонс

38. “Монголын Нууц Товчоон” зохиолд: Одтой тэнгэр орчиж, олон улс байлдаж Орондоо унтах завгүй, олзлон булаалдаж байв ... хэмээн шүлэглэсэн нü хэдий үеийн монголчуудын нийгмийн байдлыг дүрсэлсэн бэ?

A. Хүннүгийн үе B. Сянбигийн үе C. XIII зууны үеD. XV-XVI зууны үе E. XX зууны үе

39. Доорх зохиолуудын дарааллыг ажиглаад зөв зүй тогтлыг олоорой.A. “Монголын Нууц Товчоон”, Б. ßвуухулан “Би хаана төрөө вэ?”, “Убаши Хун тайжийн тууж”, Д. Ðавжаа “Èчиг, ичиг”B. “Монголын Нууц Товчоон”, Б. ßвуухулан “Би хаана төрөө вэ?”, Д. Ðавжаа “¯лэмжийн чанар”, Ч. Ëодойдамба “Тунгалаг тамир”C. Б. ßвуухулан “Би хаана төрөө вэ?”, Д. Ðавжаа “¯лэмжийн чанар”, Д. Нацагдорж “Хөдөө талын үзэсгэлэн”, Д. Намдаг “Öаг төрийн үймээн”D. Б. Ðинчен “¯үрийн туяа”, Ч. Ëодойдамба “Тунгалаг тамир”, Д. Намдаг “Öаг төрийн үймээн”, С. Удвал “Èх хувü заяа”E. Б. ßвуухулан “Мөнгөн хазаарын чимээ”, Д. Нацагдорж “Миний нутаг”, Б.Ëхагвасүрэн “Боржигоны бор тал”, Â. Èнжаннаши “Хөх судар”

40. Д.Нацагдоржийн зохиол бүтээлийн дүрслэлийн гол онцлог þу вэ?A. Утга санаа далд, уянгалаг дүрслэл B. Утга санаа далд, хүүрнэсэн дүрслэл C. Утга санаа яруу, уран хурц дүрслэл D. Утга санаа тодорхой, хүүрнэсэн дүрслэлE. Харилцаанд түшиглэсэн уран хурц дүрслэл

ÕÎ¨ÐÄУГААÐ ÕЭСЭГ

2.1. ªгүүлбэрийн цэгийн оронд утга тохирох үгсийг зөв харгалзуулан олж, хүлэг морины тухай нэгэн цогцолборыг бүтээгээрэй. (5 оноо)

A. ªлөн чоно ... 1. ÖохиулшгүйB. ªшөөтөн дайсан … 2. ÃүйцэшгүйC. Муу эзэнд … 3. ХүршгүйD. Мухар ташуураар … 4. БарüшгүйE. Хангайн салхинаас өөр þм … 5. Учиршгүй

2.2. Хэлц өгүүлбэрийг гол санаатай нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Ухнанд явсан хүү, ямаа ишиглэсэн хойно ирэх 1. Çүрхэнд орохB. ßмааны мах халуун дээрээ 2. Öагаа олоогүйC. Àйсан нохой арав хоног хуцах 3. Öаг тухайд нüD. Èшиг эврээ ургахаар, эхийгээ мөргөх 4. Þм бүхэн шалтгаантай E. Овоо босгоогүй бол шаазгай хаанаас суух вэ 5. Тусыг усаар

2.3. Дараах зэргэд өгүүлбэрүүдийг бүтээхэд тодруулсан үгс ямар утга, үүрэгтэй орсныг зөв тодорхойлж харгалзуулаарай. (5 оноо)

44


A. Тоонотой гэрт толгой холбож 1. Шинжийн утгат гишүүд зэрэгцсэн Тостой тогоонд хошуу холбох B. Àрвин малтай айргийн эзэн болтугай 2. ¯йлийн утгат гишүүд зэрэгцсэн Буман малтай бутангийн эзэн болтугай C. ¯г ил нü сайн 3. Орны утгат гишүүд зэрэгцсэн ¯нэг улаан нü сайн D. Оролдвол нэгийг бүтээнэ 4. Тоо хэмжээний утгат гишүүд зэрэгцсэн Уралдвал нэг нü түрүүлнэ E. Муу хүн сонжооч 5. Þмын утгат гишүүд зэрэгцсэн Мухар үхэр сэжээч

2.4. “Хув Нагваралын тууж” зохиол дахü захидлын далд утгыг тайлсан тайлбартай нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)

A. …Öавüдар морü чинэгтэй 1. ªөрөө уна гэсэн үгB. Бор морü чимэгтэй 2. ªдөр бүү яв гэсэн үгC. ªдөр балар 3. Бүү унт гэсэн үгD. Шөнө тодорхой 4. Шөнө яв гэсэн үгE. Èх хар, бага цавч … 5. Ýхдээ унуул гэсэн үг

ÕУÂÈЛБАÐ C


Øóвóóн сààрàл

Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нü холоос үзэхэд сонин. Хэдэн жижигхэн þм түүний дунд сүүмэлзэх нü яахин даруй танигдана.

Уудам газар дураар сэлгүүцэх хээр хөдөөгийн цэнгэл, хурдан морины ирэлзэн ирэх эр хүний бахдал, ойртон үзвэл хэдэн залуу морü тарлаж байна.

Сүрэнхүү саарал морины амыг арайхан тогтоож, овооны дэргэд буун, хөлсийг нü хусаад, тамхи татан байх бөгөөд ташаа нü тэвхийж, хавирганы яс нü зурайсан ялгуун саарал морü нü тогтож ядан, гоо сайхан дөрвөн хөлөөрөө ээлжлэн газар цавчилж, уран сайхан толгойгоо ийш тийш сэжих нü агаарт дэгдэж, үүлэнд умбан алдмаар, хо¸р чихээ солбилзуулан, хааяа нэг шилгээж, эзнийхээ сэтгэлийг баясгана.

Ýнэ үед удаа дараа хүрч ирсэн хүмүүс түүнийг гайхан магтах бөгөөд шувуун саарал гэж нэрийдэн, Сүрэнхүүгээс шалж, өдий төдий залуу тарган морины үнэ хаялцана.

Сүрэнхүү морины толгойг илбэж худалдахгүй гэнэ. Öугаар нэг зэрэг шувуун саарлын тухай яриа бололцоод, оройн шар наранд зүг зүг, гэр гэртээ хо¸р гурваараа нийлэлдэн, ярилцан, исгэрэлдэн одоцгооно.

(Д. Наöагäорæ)1. Ýхийн сэдвийг олоорой.

À. Малчин хүний тухай B. Морины наймааны тухайC. Ýр хүн, эрдэнэт хүлгийн тухай D. Çэрэглээт талын тухай E. Öэнхэр хөндийн тухай

2. Ýхийн гол санааг олоорой.À. Дэлгэр цагийн тааламжтай байдал B. Ýр хүний чимэг эмээлт хурдан хүлэгC. Àдуучин залуусын жавхаатай байдал D. Хөдөөний хүмүүсийн жаргалтай амüдрал E. Хөдөө нутгийн сайхан байгалийн өнгө төрх

3. Ýх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?À. “Хөндий талын зэрэглээ ... яахин даруй танигдана”, “Уудам газар ... морü тарлаж байна”, “Сүрэнхүү ... эзнийхээ сэтгэлийг баясгана”, “Ýнэ үед ... исгэрэлдэн одоцгооно” гэсэн 4 цогцолборB. “Хөндий талын зэрэглээ ... морü тарлаж байна”, “Сүрэнхүү саарал морины ... эзнийхээ сэтгэлийг баясгана”, “Ýнэ үед ... исгэрэлдэн одоцгооно” гэсэн 3 цогцолборC. “Хөндий талын зэрэглээ ... эзнийхээ сэтгэлийг баясгана”, “Ýнэ үед ... исгэрэлдэн одоцгооно” гэсэн 2 цогцолборD. “Хөндий талын зэрэглээ ... яахин даруй танигдана”, “Уудам газар ... эзнийхээ сэтгэлийг баясгана”, “Ýнэ үед ... исгэрэлдэн одоцгооно” гэсэн 3 цогцолборE. “Хөндий талын зэрэглээ ... морü тарлаж байна”, “Сүрэнхүү саарал морины ... исгэрэлдэн одоцгооно” гэсэн 2 цогцолбор


45

4. Дээрх эхэд “шувуун саарал”-ыг “... агаарт дэгдэж, үүлэнд умбан алдмаар...” хэмээн дүрсэлсний учир þу вэ?À. Салхинаас хурдан хүлгийг дүрсэлсэн B. Èжилгүй сайхан, эрэмгий хүлгийг дүрсэлсэнC. Давхиж байгаа хүлгийг дүрсэлсэн D. Уяа сойлго нü ханасан морийг дүрсэлсэнE. ªнгө зүснийх нü сайхныг дүрсэлсэн

5. Ýхийн хэв маягийг тодорхойл.À. ¯йл явдлыг цагийн дарааллаар өгүүлсэн хүүрнэмжB. ¯йл явдлыг зураглан тоочсон тоочимжC. Хэрэг явдлын мөн чанарыг тайлбарласан тайбарламжD. Þмсын шинж, үр дагаврыг учирлан илэрхийлсэн учирламж E. Хэрэг явдлыг эргэцүүлэн бясалгаж дүрсэлсэн эргэцүүлэмж

6. Дээрх эх найруулгын ямар төрөлд хамаарах вэ?À. Àлбан бичгийн B. ßрианы C. Уран зохиолынD. Сонин нийтлэлийн E. Ýрдэм шинжилгээний

7. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.“Ýхийг бүрдүүлэгч хамгийн их нэгжийг ........ гэнэ”

À. Мөчлөг B. Холбоо үг C. ªгүүлбэр D. Нийлмэл өгүүлбэр E. Öогцолбор

8. Дээрх эхийн “Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нü холоос үзэхэд сонин” гэдэгт хэний үнэлэмж илэрч байна вэ?

À. Сүрэнхүүгийн үнэлэмж илэрсэн B. Сүрэнхүү, уншигч хо¸рын үнэлэмж давхар илэрсэнC. Уншигчийн үнэлэмж илэрсэн D. Морü тарлагч залуусын үнэлэмж илэрсэнE. Çохиогчийн үнэлэмж илэрсэн

9. Дараах өгүүлбэрийн төгс өгүүлэхүүн алü нü вэ?Хэдэн жижигхэн þм түүний дунд сүүмэлзэх нü яахин даруй танигдана.

À. Þм B. Сүүмэлзэх нü C. ßахин даруй D. Түүний дунд E. Танигдана

10. ¯гийн бүтцээр зөв задалсныг олоорой.À. Æир - лз - ∅ - х B. Æирэлз - ∅ - ∅ - х C. Æи - рэлз - ∅ - ∅ - х D. Æир - лз - ∅ - ∅ - х E. Æирэл - з - ∅ - х

11. Дээрх эхийн “энэ үед” гэсэн холбоос þуг төлөөлсөн бэ?À. Орон байрыг B. ¯йлийн эзнийг C. Þмын шинжийг D. Öаг хугацааг E. Хэр хэмжээг

12. Дараах холбоо үгсээс алü нü утгазүйжсэн холбоо үг вэ?À. ¯нэ хаялц B. Ойртон үз C. Дураар сэлгүүц D. Дэргэд буу E. Хүрч ир

13. Дараах өгүүлбэрийн “сэëгүүöэх” гэсэн үгийг утгаар нü солин найруулбал алü үг хамгийн оновчтой тохирох вэ? Уудам газар дураар сэлгүүцэх хээр хөдөөгийн цэнгэл...

À. Öэнгэх B. Æаргах C. Тэнэх D. Çугаалах E. Ãүйх

14. Дараах өгүүлбэрийг дэлгэрүүлэн хувиргасныг олоорой.Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нü холоос үзэхэд сонин

À. ªндөр уулын хярд өнгийн будан татах нü алсаас харахад гайхмаарB. Холоос сонин үзэгдэх нü хөндий талын мяралзан жирэлзсэн зэрэглээ C. Саруулхан хөндий талын уяхан цагаан зэрэглээ нүдний үзүүрт мяралзан жирэлзэх нü зайдуу холоос үзэхэд сонинD. Çэрэглээ үзэхэд сонин E. Уудам талын наран ургаж мандах нü дэргэдээс харахад гайхалтай

15. Дараах өгүүлбэрийн онцлон тодруулсан хэсгийн бүтцийг тодорхойл.Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нü холоос үзэхэд сонин.

À.Тусагдахуун гишүүн өгүүлбэр B. Тодотгол гишүүн өгүүлбэр C. Байц гишүүн өгүүлбэр D. ªгүүлэгдэхүүн гишүүн өгүүлбэрE. ªгүүлэхүүн гишүүн өгүүлбэр

16. Дээрх (15-р) өгүүлбэрийн гурван бүрэлдэхүүнт цөм бүтцийг зөв тодорхойлсныг ол.À. Çэрэглээ мяралз B. Çэрэглээ жирэлз C. Çэрэглээ үз D. Çэрэглээ сонин E. Çэрэглээ хол

46


17. Ýхээс түүвэрлэсэн үгсийн зүйлчлэлийг ажиглаад утгын хамааралгүй үгийг олоорой.Ýр хүн, залуус, агаар, Сүрэнхүү, эзэн, хүмүүс

À. Çалуус B. Àгаар C. Ýзэн D. Сүрэнхүү E. Хүмүүс18. Дараах өгүүлбэрийн үйл явдлыг цагийн дарааллаар холбох үүрэгтэй бүтээврийг зөв бүлэглэснийг олоорой.

Сүрэнхүү саарал морины амыг арайхан тогтоож, овооны дэргэд буун, хөлсий нü хусаад, тамхи татан байх бөгөөд...

À. -ны, -ыг, -н B. -ж, -н, -аад C. -ны, -ж, -аад D. -нü, -аад, -н E. -ны, -н, -өөд

19. Дээрх эхэд байгаа дүрслэлүүдээс хүлэг морины галбир төрхийг дүрсэлсэн хэсгийг ол. A. Хурдан морины ирэлзэн ирэх эр хүний бахдал B. ßлгуун саарал морü C. Уран сайхан толгойгоо ийш тийш сэжнэD. Ташаа нü тэвхийж хавирганы яс нü зурайсан E. Хо¸р чихээ солбилзуулна

20. Дараах өгүүлбэрт жинхэнэ нэрийн тийн ялгалын нөхцөлтэй үг хэд байна вэ?Ташаа нü тэвхийж хавирганы яс нü зурайсан ялгуун саарал морü нü тогтож ядан, гоо сайхан дөрвөн хөлөөрөө ээлжлэн газар цавчилж, уран сайхан толгойгоо ийш тийш сэжнэ.

À. 5 B. 6 C. 7 D. 8 E. 921. ¯ндсэн утгаараа дараах тайлбарт тохирох үг алü нü вэ? Тайлбар нü:

Ýвэртэй амüтны бусдыг өрөөсөн эврийн үзүүрээр олих, толгойгоо займрахA. Öавчлах B. Дэгдэх C. Солбилзуулах D. Çурайх E. Сэжих

22. Дээрх эхээс авсан холбоо үгсийг ажиглаад адил бүтэц үүрэгтэй үгийг олоорой.Çэрэглээ мяралз, þм сүүмэлз, Сүрэнхүү буу, морü шилгээ, хүмүүс магт

A. Ташаа нü тэвхий Â. Àгаарт дэгд C. Тамхи татD. Хөлсий нü хус E. Тогтож яд

23. Бүгд үйлийн хам холбох “-н” нөхцөлтэй үг орсон хэсгийг олоорой.À. Мяралзан, сонин, хэдэн B. Ойртон, арайхан, буунC. Æижигхэн, шувуун, ирэлзэн D. Татан, ядан, ээлжлэн E. Дөрвөн, гайхан, тарган

24. “баяс” хэмээх үгийн төрөл утгат үг алü нü вэ? À. Баялаг B. Баян C. Баяр D. Баяж E. Бай

25. Дараах өгүүлбэрт “алах” гэсэн үгийг “төхөөрөх” хэмээн нэрлэсэн нü зөв үү? Çөв хариултыг ол.“Самбуу гуайнх өнөөдөр хонü төхөөрөх гэнэ”

A. Çэхэх, бэлтгэх гэсэн огт өөр утгыг илэрхийлсэн учир бурууB. Хатуу үг хэллэгийг ийнхүү эерүүлэн хэрэглэх ¸с бийС. ªгүүлбэрийн утга алдагдсан байнаD. Хонио бэлчээх гэсэн өөр санааг илэрхийлжээE. Төрөлх хэлний цэвэр байдлыг эвддэг этгээд үгийн нэг хэлбэр

26. ¯гийн аймгаар зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. Çэрэглээ, газар, бахдал, уран, яс, эзэн B. Магтах, гайхах, хүрэх, баясгах, халхC. Дээр, дотор, цаана, дүүрэн, урдуур, гадагшD. Æирэлзэх, үзэх, сэлгүүцэх, тарлах, цавчлах, дэгдэх E. Уудам, овоо, дэргэд, татах, сайхан, дараа

27. “Буух” гэдэг үгийн салаа утгат үгсээс доорх тайлбарт тохирох хэсгийг олоорой.¯гийн тайлбар нü: албаны хугацаа дуусган ажиллахыг болих

A. Мориноос буух B. Öалин буух C. Манаанаас буух D. Сүүдэр буух E. Шатаар буух

28. Дээрх эхэд байгаа “ялгуун саарал морü” хэмээх холбоо үгтэй утга, бүтцээрээ адил үгийг олоорой.A. Хүрэн халзан үнээ B. Àлаг цоохор алчуур C. Öагаан шар хүнD. Çөөлөн цэнхэр өнгө E. Миний хэнз хурга

29. Крилл монгол бичгийн цагаан толгой хэдэн туслах эгшигтэй вэ? A. 2 B. 4 C. 6 D. 7 E. 13

30. 6 үсэг, 5 авианаас бүтсэн үгийг олоорой.A. Хаалга B. Самбар C. Нарлаг D. Àагтай E. Харсан


47

31. Дараах харилцан ярианд цуваа цэг хэрэглэсэн нü зөв үү? Çөв хариултыг олоорой.“- Миний морü гэнээ. Би чинü мод унасан… гэтэл охин инээмсэглээд, - Ýэж танд морü явуулсан þм гэв”

A. ªгүүлбэрийн санаа алдагдсан байнаB. Ойлгомжгүй болсон байнаC. Уран зохиолын дүрийн сэтгэл хөдлөлийг илэрхийлсэн байнаD. Çөвхөн өгүүлбэрийн төгсгөлд л хэрэглэх ¸стойE. ¯үний оронд таслал байх ¸стой

32. “-цгаа” нөхцөл залгахад алü үг нü бусдаасаа өвөрмөц бичигдэх вэ?A. ßв B. Унш C. Хар D. Тар E. Àв

33. Бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг олоорой.A. Барüя, харая, бодú¸ B. ªгөе, үзüе, бичüе C. Уншúя, хэлüе, идüе D. Çурая, хадая, нэмэе E. ßвúя, тосú¸, босо¸

34. Дараах өгүүлбэрийг êрилл бичигт зөв хөрвүүлснийг олоорой. A. Èдэр явсан явдлыг шөнө шүүгтүн Èчгүүр гэмт явдлыг ятгаж орхигтун B. ªдөр явсан явдлыг шинэ шүүгтүн Èчгүүр гэмт явдлыг ятгаж орхигтун C. Èдэр явсан явдлыг шөнө шүүгтүн Èчгүүр хэмт явдлыг ятгаж орхигтун D. ªдөр явсан явдлыг шөнө шүүгтүн Èчгүүр хэмт явдлыг ялгаж орхигтун E. ªдөр явсан явдлыг шөнө шүүгтүн Èчгүүр гэмт явдлыг ятгаж орхигтун35. Монгол бичигт олон тооны дагавар авах үгийг олоорой.

A. Бичиг B. Çун C. Öэцэг D. Ном E. Уул36. Нэрийн тийн ялгалын нөхцөлөөр буруу хувилгасныг олоорой.

37. Монгол бичгээр урт эгшгийг богино эгшгээр тэмдэглэдэг үгийг олоорой.A. Хаалга B. ¯нээ C. Ноос D. Ýэж E. Èнээх

38. “Монголын Нууц Товчоон” зохиолд нэгэн хүний эрэмгий дайнч чанарыг: “... Шөвөг хатгах зайгүй, шөрөг төмөр өмсч Çүү шивэх завсаргүй, зүймэл хуяг өмсч ...” дайнд ордог хэмээн уран яруу шүлэглэсэн байдаг. Ýнэ дүр хэн бэ?

A. Хасар B. Чингис C. Отчигин D. Бэлгүтэй E. Бэгтэр39. Доорх зохиолуудын төрөл зүйлийг ажиглаад, зөв зүй тогтлыг олоорой.

A. “Ãурван зуун тайчуудыг дарсан домог”, “Оþун түлхүүр”, “Тотü шувууны сургаал”, Д.Ðавжаа “Öаасан шувууны үлгэр”B. “Ýр хо¸р загалын тууж”, “Оþун түлхүүр”, “Тотü шувууны сургаал”, Д.Ðавжаа “Öаасан шувууны үлгэр”C. “Ýр хо¸р загалын тууж”, “Оþун түлхүүр”, “Тотü шувууны сургаал”, Хуулüч Сандаг “Сайн муу бичээч нарын хэлсэн үг”D. “Ýр хо¸р загалын тууж”, “ªнчин хүүгийн цэцэлсэн шастир”, “Тотü шувууны сургаал”, Хуулüч Сандаг “Сайн муу бичээч нарын хэлсэн үг”E. “Чингисийн билиг”, “Оþун түлхүүр”, “Тотü шувууны сургаал”, Д.Ðавжаа “Öаасан шувууны үлгэр”

40. Б.ßвуухулангийн яруу найргийн гол онцлог þу вэ?A. Улс төрийн уянга B. Утга уянга C. Байгалийн уянга D. Сэтгэлзүйн уянга E. Ýлбэрэл хайрын уянга


2.1. ªгүүлбэрийн цэгийн оронд оновчтой үгийг харгалзуулж сайн морины шинжийг дүрсэлсэн нэгэн цогцолбор бүтээгээрэй. (5 оноо)

A. Хөөхөд ... 1. СайварB. Хөтлөхөд… 2. ДөмөнC. Унахад... 3. ХурданD. Уралдахад… 4. ОрооE. …сайхан адуу 5. Номхон

48


2.2. Хэлц өгүүлбэрийг гол санаатай нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Èх санасан газар есөн шөнө хоосон 1. Хэр хэмжээгээ мэдэхгүй B. Àаг идсэн илжиг адуу даган гүйх 2. Хоосон сүржигнэхC. Төрөөгүй хүүхдэд төмөр өлгий бэлдэх 3. Дуусахын даваан дээрD. ¯хэр алаад ахар сүүлэн дээр нü 4. ¯лдэгдэл нü дуусахгүйE. Èх өтөг гурван жил шатдаг 5. Хэтрүүлэн үнэлэх

2.3. Дараах үгсэд байгаа өгөх оршихын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг нягтлан зөв харгалзуул. (5 оноо)A. Бороонд нэвтэр 1. ¯йлийн цагийн утга B. Öээжиндээ эрдэмтэй 2. Нэг þм нөгөөд байх утгаC. Наранд гялалз 3. ¯йлийн зорилгын утгаD. Шуургатайд оч 4. Тухайн þманд өртөх утгаE. Àлбан тушаалд санаарх 5. ¯йлийн шалтгааны утга

2.4. Доорх зохиолуудад þуны тухай голлон өгүүлснийг зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Б.Ðинчен “Шүхэрч Бунияа” 1. Байгалиа хамгаалах тухайB. Ч.Ëодойдамба “Шаргачин” 2. Сэтгэлийн хатын тухай C. Д.Намдаг “¯рэгдсэнийг хүлээгч” 3. Хэл сурах нü чухал тухайD. Д.Маам “ªндөр Сүхээ гуай” 4. Хүн чанарын тухай E. С.Ýрдэнэ “Малын хөлийн тоос” 5. Àвüяас сонирхлын тухай

ÕУÂÈЛБАÐ D


Øóвóóн сààрàл ¯үрийн хаяа гэгээрэхэд, хөмсөг мэт сар далд ороогүй, дэргэдүүр намрын хяруу гялтганаж, тэртээ уулын

орой эрвийн сэрвийн үзэгдэнэ. Ãэтэл Сүрэнхүү гэрээс гарч, морио барüж эмээллэн мордоод, баруун зүг одов.ªглөөний нар гарахад, нэгэнт хэд хэдэн уул, голыг өнгөрчээ. Сүрэнхүү хөндлөн сууж, холхи газрыг зорин,

энэ үдэш нэг þманд яарна.Шувуун саарал нü хазаар даран, хоногийн газрыг өдөрт хүрэхээр тэмүүлэн хатирна. ßвах зам мэлцийм цэлгэр, сайхан намрын үес тул өвсний толгой найгана. ªмнө биеэр хэрэн давхих гөрөөс

уг ¸соор цэнгэлдээд, долгион мэт өнгөрнө. Шувуун саарал морü нü Сүрэнхүүгийн унаа, сүүмэлзэн сүүмэлзэн харагдах нü Сүнжидмаагийн нутаг.

Харü хошууны нутагт ороход урüд үзэгдээгүй уул ус бас ч сонин. ̄ үгээр түүгээр адуу мал зөндөөн бэлчээд, үе үе тохиолдох айлын зэл дээр бариатай гүүнүүд янцгааж, айраг найрын цаг мэдэгдэвч дайран орж зугаацах чөлөө хаана вэ?

(Д. Наöагäорæ)1. Ýхийн сэдвийг олоорой.

À. Малчин хүний тухай B. ªглөө нарны тухай C. Харü нутгийн тухайD. Хайр сэтгэлийн тухай E. Сэтгэл, зүтгэлийн тухай

2. Ýхийн гол санааг олоорой.À. Орох оронгүй, оочих аягагүй B. Нойрноос морио, чөмөгнөөс хутгааC. Ýр хүн зорüсондоо, эмээлт морü харайсандаа D. Хайр нü дотроо, хал нü гаднаа E. Ýр хүний жаргал, эзгүй хээр

3. Ýх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?À. “¯үрийн хаяа гэгээрэхэд ... баруун зүг одов”, “ªглөөний нар гарахад ... тэмүүлэн хатирна”, “ßвах зам ... Сүнжидмаагийн нутаг”, “Харü хошууны нутагт ... зугаацах чөлөө хаана вэ?” гэсэн 4 цогцолборB. “¯үрийн хаяа гэгээрэхэд ... баруун зүг одов”, “ªглөөний нар гарахад ... нэг þманд яарна”, “Шувуун саарал нü ... тэмүүлэн хатирна”, “ßвах зам ... Сүнжидмаагийн нутаг”, “Харü хошууны нутагт ... зугаацах чөлөө хаана вэ?” гэсэн 5 цогцолборC. “¯үрийн хаяа гэгээрэхэд ... зугаацах чөлөө хаана вэ?” гэсэн 1 цогцолборD. “¯үрийн хаяа гэгээрэхэд ... баруун зүг одов”, “ªглөөний нар гарахад ... Сүнжидмаагийн нутаг”, “Харü хошууны нутагт ... зугаацах чөлөө хаана вэ?” гэсэн 3 цогцолбор E. “¯үрийн хаяа гэгээрэхэд ... тэмүүлэн хатирна”, “ßвах зам ... зугаацах чөлөө хаана вэ?” гэсэн 2 цогцолбор


49

4. Дээрх эхэд сарыг “... хөмсөг мэт сар ...” хэмээн адилтгасны учир þу вэ?À. Мандаж буй сар байсан учир хөмсөгтэй адилтгасанB. ¯үлтэй тэнгэрийн сар байсан учир хөмсөгтэй адилтгасанC. Тэргэл сар байсан учир хөмсөгтэй адилтгасанD. Хавирган сар байсан учир хөмсөгтэй адилтгасанE. Шингэж амжаагүй сар байсан учир хөмсөгтэй адилтгасан

5. Ýхийн хэв маягийг тодорхойл.À. ¯йл явдлын шинжийг тоочсон тоочимж B. ¯йл явдлыг цагийн дарааллаар өгүүлсэн хүүрнэмжC. Хэрэг явдлын мөн чанарыг тайлбарласан тайбарламжD ¯р дагаврыг учирлан илэрхийлсэн учирламж E. Хэрэг явдлыг эргэцүүлэн бясалгаж дүрсэлсэн эргэцүүлэмж


7. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг нөхөөрэй.“Àливаа эхийн суурü буþу хуучин мэдээллийг агуулсан хэсгийг .... мэдээлэл гэнэ.”

À. Онцолбор B. Дэвсвэр C. Тодосгогч D. Тодотгол E. Ãол8. Дээрх эхийн “...дайран орж зугаацах чөлөө хаана вэ?” гэдэгт ямар баймж үнэлэмж илэрч байна вэ?

À. ¯йл явдлыг лавлан асуусан санаа B. ¯йл явдлын хэр хэмжээг үнэлсэн санааC. ¯йл явдлыг үгүйсгэсэн санаа D. ¯йл явдалд баярлан бахадсан санааE. ¯йл явдлыг тааварласан санаа

9. Дараах өгүүлбэрээс шууд тусагдахуун гишүүнийг олоорой.Ãэтэл Сүрэнхүү гэрээс гарч морио барüж эмээллэн мордоод баруун зүг одов.

À. Сүрэнхүү B. Ãэрээс C. Морио D. Çүг E. Мордоод10. ¯гийн бүтцээр зөв задалсныг олоорой.

À. Ãэг - ээ - рэх - д B. Ãэг - ээ - р - ∅ - ∅ - х - д C. Ãэ - гээ - рэ - хэд D. Ãэгээ - р - ∅ - ∅ - х - д E. Ãэгээр - ∅ - ∅ - х - д

11. Дээрх эхийн хэрэг явдал ямар цаг хугацаанд өрнөж байна вэ?À. ¯үрийн гэгээ - өглөөний нар B. ªглөөний нар - үд дунд C. ¯д дунд - үдшийн бүрий D. Оройн сэрүүн - шөнийн харанхуй E. ¯үрийн гэгээ - өдрийн нар

12. Дараах холбоо үгсээс алü нü хэлзүйжсэн холбоо үг вэ?À. Çэл дээр B. ¯үрийн хаяа С. Намрын хяруу D. Баруун зүг E. Шувуун саарал

13. Дараах өгүүлбэрийн “гэгээрэхэä” гэсэн үгийг утгаар нü солин найруулбал алü үг хамгийн ойр байж болох вэ? ¯үрийн хаяа гэгээрэхэд, хөмсөг мэт сар далд ороогүй, дэргэдүүр намрын хяруу гялтганаж, тэртээ уулын орой эрвийн сэрвийн үзэгдэнэ.

À. Мандахад B. Öайхад C. Шарлахад D. Тэмдэгрэхэд E. Хяраалахад

14. Дараах өгүүлбэрийг салаалан хувиргасныг олоорой.Шувуун саарал морü нü Сүрэнхүүгийн унаа, сүүмэлзэн сүүмэлзэн харагдах нü Сүнжидмаагийн нутаг.

À. Ташаа нü тэвхийж, хавирганы яс нü зурайсан шувуун саарал морü нü нүдэндээ галтай залуу эр Сүрэнхүүгийн унаа, тэртээ алсын униар дунд сүүмэлзэн сүүмэлзэн харагдах нü нүүрэндээ гэрэлтэй залуу хүүхэн Сүнжидмаагийн нутаг.B. Сүүмэлзэн сүүмэлзэн харагдах нü Сүнжидмаагийн нутаг, шувуун саарал морü нü Сүрэнхүүгийн унаа.C. Сүрэнхүүгийн унаа, Сүнжидмаагийн нутаг. D. Буган хул ажнай нü буянтай аавын минü унаа, будан дунд сүүмэлзэх нü буурал ээжийн минü нутаг.E. Шувуун саарал морü нü Сүрэнхүүгийн унаа, сүүмэлзэн сүүмэлзэн харагдах нü Сүнжидмаагийн нутаг. Холоос гүйдэлтэй саарал нü хоногийн газрыг товчлоход хо¸р сэтгэлийн дунд зулын гэрэл бадамлана.

15. Дараах өгүүлбэрийн онцлон тодруулсан хэсгийн бүтцийг тодорхойл.ªглөөний нар гарахад нэгэнт хэд хэдэн уул, голыг өнгөрчээ.

À. Дүрийн байц гишүүн өгүүлбэр B. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэр C. Шалтгааны байц гишүүн өгүүлбэр D. Орны байц гишүүн өгүүлбэрE. Байдал заасан байц гишүүн өгүүлбэр

50


16. Дээрх (15-р) өгүүлбэрийн хо¸р бүрэлдэхүүнт цөм бүтцийг зөв тодорхойлсныг ол.À. Уул, гол B. ªглөөний нар C. Нар гарах D. Хэд, хэдэн E. Ãолыг өнгөр

17. Ýхээс түүвэрлэсэн дараах үгсийн утгын зүйлчлэлд хамааралгүй үгийг олоорой.Сар, хяруу, нар, уул, гол, газар, зам, өвс, нутаг

À. Сар B. Нар C. Уул D. Ãол E. ªвс18. Дараах өгүүлбэрийн үйл явдлыг цагийн дарааллаар холбох үүрэгтэй бүтээврийг зөв бүлэглэснийг олоорой.

Ãэтэл Сүрэнхүү гэрээс гарч, морио барüж эмээллэн мордоод, баруун зүг одов.À. -л, -ч, -ж, -н B. -ч, -ж, -н, -оод C. -ээс, -ч, -ж, -оодD. -оо, -ж, -н, -оод E. -тэл, -ээс, -оо, -в

19. Ýхээс түүвэрлэсэн өгүүлбэрүүдээс “яаран òэмүүëэх” гэсэн санаа илэрхийлээгүй өгүүлбэрийг олоорой. A. Морио барüж эмээллэн мордоод, баруун зүг одов.B. Холхи газрыг зорин энэ үдэш нэг þманд яарна.C. ¯үгээр түүгээр адуу мал зөндөө бэлчинэ.D. Хоногийн газрыг өдөрт хүрэхээр тэмүүлэн хатирна.E. Дайран орж зугаацах чөлөө хаана вэ?

20. Дараах өгүүлбэрт жинхэнэ нэрийн тийн ялгалын нөхцөлтэй үг хэд байна вэ?Харü хошууны нутагт ороход урüд үзэгдээгүй уул ус бас ч сонин.

À. 5 B. 6 C. 7 D. 8 E. 921. Утгын алдаатай үүсгэсэн холбоо үгийг олоорой.

A. Хурганы арüс B. Тэмээний шир C. ¯хрийн шир D. ßмааны шир E. Àдууны шир

22. Дээрх эхээс авсан холбоо үгсийг ажиглаад адил бүтэц үүрэгтэй үгийг олоорой.Морио барü, морио эмээллэ, голыг өнгөр, газрыг зорü, хазаар дар

A. Хаяа гэгээр Â. Уулын орой C. ßвах зам,D. Мал бэлч E. Уул үз

23. Бүгд үйлийн хам холбох “-н” нөхцөлтэй үг орсон хэсгийг олоорой.À. Намрын, уулын, эрвийн B. Ýмээллэн, баруун, хэдэнC. Çорин, шувуун, даран D. Сүүмэлзэн, дайран, яаран E. Сонин, сайхан, найган

24. Доорх таван үгээс төрөл бишийг олж тэмдэглэ. À. Сурлага B. Суурин C. Сургуулü D. Сурамгай E. Сургагч

25. Дараах өгүүлбэрт харü үг хэрэглэснийг þу гэж үзэх вэ? Çөв хариултыг ол. “Èнтернэт гэдэг нü êомïüþтерийн хамгийн том сүлжээ þм”

A. Çарим тохиолдолд орчуулгагүй авч болноB. Çөвхөн ярианд л орчуулгагүй авч болноС. Харü үгийг монгол үгтэй холüж хэрэглэхгүйD. Монгол хэл мөхөх аþултай учир заавал орчуулах хэрэгтэйE. Олон улсын чанартай үгсийг орчуулгагүй хэрэглэж болно

26. ¯гийн аймгаар зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. Хаяа, хөмсөг, сар, далд, намар, хяруу B. Уул, орой, гэр, морü, барü, эмээлC. Çүг, хэд, гол, суу, холхи, нэг D. Хазаар, газар, өвс, толгой, гөрөөс, долгион E. ªглөө, адуу, дээр, дайр, хаана, цэлгэр

27. “Суух” гэдэг үгийн салаа утгат үгсээс доорх тайлбарт тохирох хэсгийг олоорой.¯гийн тайлбар нü: наалдах, тогтох, наалдан тогтох

A. Но¸н суух B. Утаа суух C. Тэрэг суух D. ßлаа суух E. Хуралд суух

28. Дээрх эхэд байгаа “мэëöèéм öэëгэр” хэмээх холбоо үгтэй бүтцээрээ адил загвартай үгийг олоорой.A. Шатаам халуун B. Уужим бодол C. Уудам тал D. Àажим аажмаар E. Дөхөм газар

29. Крилл монгол бичгийн цагаан толгойд авиа тэмдэглэдэггүй үсэг хэд байдаг вэ?A. 9 B. 7 C. 6 D. 4 E. 2

30. 3 үсэг, 2 авианаас бүтсэн үгийг олоорой.À. Хар B. Хай C. Хол D. Çэх E. Ãох

31. Дараах өгүүлбэрийн таслалыг хасвал санаа нü өөрчлөгдөх үү? Çөв хариултыг олоорой.“ªнөөдөр, танай өгсөн айргийг уусан”


51

A. Ãишүүдийн байр хэвээрээ тул өөрчлөгдөхгүй B. ªгүүлбэрийн санаа өөрчлөгдөхгүйC. Çөвхөн бүтэц нü өөрчлөгдөнө D. ªгүүлбэрийн санаа өөрчлөгдөнөE. ªгүүлэхүүний утга л өөрчлөгдөнө

32. ¯йл үг үүсгэх “-л” дагавар залгахад алü үг нü бусдаасаа өвөрмөц бичигдэх вэ?A. Тав B. Нэр C. Öоож D. Нутаг E. Сум

33. Бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг олоорой.A. Уншúя, хэлüе, идüе B. ªгөе, үзüе, бичüе C. Оло¸, харúя, мэдэе D. Çурая, хадая, нэмэе E. ßвúя, тосú¸, босо¸

34. Дараах өгүүлбэрийг êрилл бичигт зөв хөрвүүлснийг олоорой. A. Тийн хүний хамаг эрдмийн дотор Нигүүлсэхүй сэтгэл нэн эрдэм B. Тийн хүний хамаг эрдмийн дээр Нигүүлсэхүй сэтгэл нэн эрдэм C. Тойн хүний хамаг эрдмийн дотор Нийлсэхүй сэтгэл нэг эрдэм D. Тойн хүний хамаг эрдмийн дотор Нигүүлсэхүй сэтгэл нэн эрдэм E. Тойн хүний хамаг эрдмийн дотор Нийлсэхүй итгэл нэн эрдэм

35. Монгол бичигт үйлээс нэр үг бүтээх дагавар авах үгийг олоорой. A. Түл B. Хэл C. Нис D. Хүр E. Çал

36. Нэрийн тийн ялгалын нөхцөлөөр буруу хувилгасныг олоорой.

37. Монгол бичгээр богино эгшгийг уртаар тэмдэглэдэг үгийг олоорой.A. Дэл B. Хэл C. Ãол D. Бал E. Сөл

38. “Монголын Нууц Товчоон” зохиолд Чингис хааны “хавт” хэмээн өргөмжлөгдсөн дүүг: “... Ãóрван áóхаар çүòгүүëэв÷, гóëçаéхгүé хү÷òэé Ãóнæèн үхрèéг èäэв÷, öаäахгүé хоäооäòоé ...” гэхчлэн уран яруу шүлэглэсэн байдаг. Ýнэ дүр хэн бэ?

A. Боорчи B. Хасар C. Отчигин D. Бэлгүтэй E. Бэгтэр

39. Доорх зохиолуудын дарааллыг ажиглаад зөв зүй тогтлыг олоорой.A. “Чингисийн билиг”, “Оþун түлхүүр”, “Мандухай сэцэн хатны домог”, “Хурдан морины цол”B. Ö.Дамдинсүрэн “Чөтгөр”, Д.Нацагдорж “Ëамбугайн нулимс”, Ш.Сүрэнжав “Багш”, Ã. Сэр-Од “Дөмөн”C. Ч.Ëхамсүрэн “Хүрэн морü”, Ã.Сэр-Од “Дөмөн”, Ш.Сүрэнжав “Багш”, О.Дашбалбар “Àмüддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!”D. “Ýр хо¸р загалын тууж”, “ªнчин хүүгийн цэцэлсэн шастир”, Д.Ïүрэвдорж “Сэгс цагаан богд”, Ч.Ëхамсүрэн “Хүрэн морü”E. Ч.Ëхамсүрэн “Хүрэн морü”, Д.Ïүрэвдорж “Сэгс цагаан богд”, Ш.Сүрэнжав “Багш”, Ö.Ãайтав “Дамдины Сүхбаатар”

40. Д.Ïүрэвдоржийн найраглалуудын гол онцлог нü þу вэ?A. Уран хурц дүрслэл B. Бодрол бясалгалын аяс C. Ãүн ухаанч чанар D. Хүүрнэсэн тоочилтE. Утга далдалсан шинж


2.1. ªгүүлбэрийн цэгийн оронд оновчтой үгийг харгалзуулж хурдан морины шинжийг дүрсэлсэн нэгэн цогцолбор бүтээгээрэй. (5 оноо)

A. Çаамал зургаан хүзүүг… 1. СамбалзуулсанB. Төө сайхан чихийг ... 2. Сагсалзуулсан C. Туулай сайхан зоог… 3. Суналзуулсан D. Шашир сайхан дэлийг... 4. Хотолзуулсан E. Шанам сайхан сүүлийг… 5. Солбилзуулсан

52


2. 2. Хэлц өгүүлбэрийг гол санаатай нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Хүний þм хүрэнгийн махнаас заартай 1. Бүтээхээсээ бүрэлгэх нü B. Муу дархны нүүрс их 2. Долоон дордуулахC. Маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушги 3. Санаа дагахD. Нуухы нü авах гээд нүдий нü сохлох 4. Бусдынх чанаргүйE. Àйсан хүнд аргал хөдөлнө 5. Öаг хугацаа чухал

2. 3. Дараах үгсэд байгаа үйлдэхийн тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг нягтлан зөв харгалзуул. (5 оноо)A. Хөрөөгөөр хөрөөд 1. Хамтран дагалдах утга B. Торгоор эсгэ 2. ¯йлийн шалтгааны утгаC. Олзоор баяж 3. ¯йлийн цагийн утгаD. Хониноор яв 4. ¯йлийн бүтэх þмын утга E. Нарнаар бос 5. ¯йлдэх хэрэглүүрийн утга

2. 4. Доорх зохиолуудад þуны тухай голлон өгүүлснийг зөв харгалзуулан олоорой. (5 оноо)A. Д.Ðавжаа “¯лэмжийн чанар” 1. Төр, шашны тухайB. Ð.Хишигбат “Хос морин сайвар” 2. Ãовийн дотоод мөн чанарын тухайC. Д.Нацагдорж “Миний нутаг” 3. Хүний таван мэдрэхүйн тухайD. Б.ßвуухулан “Ãовü” 4. Монгол нутгийн тогтоцын тухайE. Б.Ëхагвасүрэн “Ãовü” 5. Ãовийн гадаад мөн чанарын тухай

ÕУÂÈЛБАÐ E


Õөäөө òàлын ¿çэсгэлэнÈйшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн, үүнийг гайхаж, түүнийг бодсоор явтал, олон морüтой хүмүүсийн дундуур

нэгэн сайхан саарал морины толгой тэмүүлэн, ам нü ангалзаж, хо¸р чих нü солбилзон үзэгдэхүй дор хэдий миний хо¸р нүдэн гэрэлтэн тусав. Нэгэн залуу хүүхэн жолоог дугтран зүтгүүлсээр гарч ирэхүй нü зэрлэг бугын адил өнгөтэй ба цог залü гэрэлтэн, жавхлантай нü түмэн баатар эрийн боловч зүрхийг чичрүүлэн догдлуулж, төв эрдэмт оþутны боловч хүслийг холбилзуулан татна. Öагаан саарал морины нуруун дээр ногоон гөлөмтэй боржгин янзын эмээлийг тохсон нü холхи газрын хүлгийн өнгө ялгаран үзэсгэлэн бүрдээд, түүний дээр залуу охин хормойг цэмцийтэл, гуяыг мөлчийлгөн ороогоод, хөндлөн суужээ. ¯звээс нас арван найм ес, шинэ сарны адил хурц тунгалаг гэрэлтэнэ. Урт хар гэзгийг гурваар даран унжуулж, улбар шар дурдан алчуураар толгойгоо ороон, өрөөсөн нүдний дээд тал дээр хэлтгий зангилан үзүүрийг унжуулсан нü залуу бүсгүйн дэгжин байдлыг үзүүлжээ. Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü зуны наран дор борлоод хо¸р хацарт нü эрүүлийн улаан туяа тусжээ. Харах нүдний хар цагаан нü хослоод, хотын залуу хүний дээр эелдгээр хөдлөх тутам миний нүд эрх үгүй дагалдан давхина.

(Д. Наöагäорæ)

1. Ýхийн сэдвийг олоорой.À. Малчин эмэгтэйн тухай B. Ãоо сайхны тухай C. Çалуу насны тухай D. Баяр наадмын тухай E. Сайхан морины тухай

2. Ýхийн гол санааг олоорой.À. Ýдээр биеэ чимэхээр, эрдмээр биеэ чим B. Нийлсэн хо¸р сэтгэл нü мянган лан алт шигC. Хүний сайныг ханилан байж мэднэ D. Сайхан бүсгүй гэрийн чимэг E. Ýрүүл биед саруул ухаан оршино

3. Ýх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?À. “Èйшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн ... хүслийг холбилзуулан татна”, “Öагаан саарал морины ... дэгжин байдлыг үзүүлжээ”, “Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü ... дагалдан давхина” гэсэн 3 цогцолборB. “Èйшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн ... дэгжин байдлыг үзүүлжээ”, “Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü ... дагалдан давхина” гэсэн 2 цогцолборC. “Èйшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн ... дагалдан давхина” гэсэн 1 цогцолборD. “Èйшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн ... гэрэлтэн тусав”, “Нэгэн залуу хүүхэн ... дэгжин байдлыг үзүүлжээ”, “Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü ... дагалдан давхина” гэсэн 3 цогцолборE. “Èйшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн ... хүслийг холбилзуулан татна”, “Öагаан саарал морины ... хурц тунгалаг гэрэлтэнэ”, “Урт хар гэзгийг ... дэгжин байдлыг үзүүлжээ”, “Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü ... дагалдан давхина” гэсэн 4 цогцолбор


53

4. Дээрх эхэд саарал морüтой бүсгүйг “... шинэ сарны адил хурц тунгалаг гэрэлтэнэ” хэмээн дүрсэлсний учир þу вэ?

À. Çалуу бүсгүй цог жавхаатай байсан учир B. Çалуу бүсгүй дугуй нүүртэй байсан учирC. Çалуу бүсгүй арван найм естэй байсан учир D. Çалуу бүсгүй сайхан морüтой явсан учирE. Çалуу бүсгүй онцгой сайхан байсан учир

5. Ýхийн хэв маягийг тодорхойл.À. ¯йл явдлын шинжийг тоочсон тоочимж B. ¯ндэслэл дэвшүүлж нотолж баталсан эргэцүүлэмжC. Хэрэг явдлыг хялбаршуулан тайлбарласан тайбарламжD. ¯р дагаврыг учирлан илэрхийлсэн учирламж E. ¯йл явдлыг урнаар өгүүлсэн хүүрнэмж


7. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг нөхөөрэй.“Àливаа эхийн хуучин мэдээллийг тодосгон өгүүлсэн шинэ мэдээллийг .... мэдээлэл гэнэ”

À. Дэлгэрүүлэгч B. Дэвсвэр C. Тодотгол D. Онцолбор E. Ãол

8. Дээрх эхийн “...миний нүд эрхгүй дагалдан давхина” гэдэгт ямар баймж үнэлэмж илэрч байна вэ?À. ¯йл байдалд дургүйцсэн санаа B. ¯йл байдлыг тааварлан лавласан санааC. ¯йл байдал сэтгэлд зохистойг илэрхийлсэн санаа D. ¯йл байдлыг дурсан дурдсан санааE. ¯йл байдалд эргэлзэх санаа

9. Дараах өгүүлбэрээс өгүүлэгдэхүүн гишүүнийг олоорой.Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü зуны наранд борлоод хо¸р хацарт нü эрүүлийн улаан туяа тусчээ.

À. Çөөлөн B. Öарай нü C. Хацарт нü D. Улаан E. Çуны

10. ¯гийн бүтцээр зөв задалсныг олоорой.À. ¯з-гд-∅-х-д B. ¯зэг-д-∅-х-д C. ¯зэгд-х-∅-д D. ¯-зэг-дэ-хэд E. ¯з-гд-∅-∅-х-д

11. Дээрх эхэд “ийшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн” хэмээн дүрсэлсэн нü ямар утга санаатай вэ?À. ¯йл байдлын эсрэг санаа B. Орон байрын эсрэг санааC. Öаг хугацааны эсрэг санаа D. Шинж тэмдгийн эсрэг санаа E. Þмс үзэгдлийн эсрэг санаа

12. Дараах холбоо үгсээс алü нü үгийн санжсан холбоо үг вэ?À. Çалуу хүүхэн B. Хар гэзэг С. Хо¸р нүд D. Хүмүүсийн дунд E. Öог залü

13. Дараах өгүүлбэрийн “арван найм ес” гэсэн үгийг утгаар нü солин найруулбал алü үг хамгийн ойр байж болох вэ? ¯звээс нас арван найм ес, шинэ сарны адил хурц тунгалаг гэрэлтэнэ.

À. Àрван найм B. Àрван найм орчим C. Àрван найм эргэм D. Хориод E. Àрван долоогоос арван найм

14. Дараах өгүүлбэрийг хураан хувиргасан хувиргалыг олоорой.Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü зуны наранд борлоод хо¸р хацарт нü эрүүлийн улаан туяа тусжээ.

À. Тос даасан хүрэн царайд нü олон оны нар салхины гэрэл сүүдэр нэвчин шингэсэн ч залуугийн цог залü хэвээр үлджээ.B. Ýрүүлийн улаан туяа хо¸р хацарт туссан нü цайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü зуны наранд борлосных.C. Öарай нü борлоод туяа тусжээ.D. Нар атаархаж, сар далдирам цайвар өнгөтэй торгон зөөлөн нүүр царай нü бороо хуртай тэгш сайхан зуны наранд тос даан борлоод хо¸р хацарт нü эрүүл саруулын улаан ягаан туяа тусжээ.E. Хо¸р хацарт нü эрүүлийн улаан туяа туссан нü цайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü зуны наранд борлосных.

15. Дараах өгүүлбэрийн онцлон тодруулсан хэсгийн бүтцийг тодорхойл.Харах нүдний хар цагаан нü хослоод, хотын залуу хүний дээр эелдгээр хөдлөх тутам дор миний нүдэн эрхгүй дагалдан давхина.

À. Дүрийн байц гишүүн өгүүлбэр B. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэр C. Шалтгааны байц гишүүн өгүүлбэр D. Орны байц гишүүн өгүүлбэрE. Байдал заасан байц гишүүн өгүүлбэр

54


16. Дээрх (15-р) өгүүлбэрийн гурван бүрэлдэхүүнт цөм бүтцийг зөв тодорхойлсныг ол.À. Нүд дага B. Нүд давхи C. Нүдний цагаан D. Нүд хосол E. Түүний нүд

17. Ýхээс түүвэрлэсэн дараах үгсийн утгын зүйлчлэлд хамааралгүй үгийг олоорой.Ширт, гөлөр, гайх, солбилз, бод, догдол, чичир

À. Бод B. Ãайх C. Догдол D. Солбилз E. Ширт18. Дараах өгүүлбэрийн үйл байдлыг зэрэгцүүлэн холбох үүрэгтэй бүтээврийг зөв бүлэглэснийг олоорой.

Урт хар гэзгийг гурваар даран унжуулж, улбар шар дурдан алчуураар толгойгоо ороон, өрөөсөн нүдний дээд тал дээр хэлтгий зангидан унжуулсан нü залуу бүсгүйн дэгжин байдлыг үзүүлжээ.

À. -ийг, -н B. -ж, -сан C. -ж, -н, D. -н, -нü E. -ыг, -жээ19. Ýхээс түүвэрлэсэн өгүүлбэрүүдээс “сайхныг бахдан бишрэх” санаа илэрхийлээгүй өгүүлбэрийг олоорой.

A. Нэгэн залуу хүүхэн жолоог дугтран зүтгүүлсээр гарч ирэв.B. Түмэн баатар эрийн боловч зүрхийг чичрүүлэн догдлуулж.C. Төв эрдэмт оþутны боловч хүслийг холбилзуулан татна.D. Шинэ сарны адил хурц тунгалаг гэрэлтэнэ.E. Çэрлэг бугын адил өнгөтэй ба цог залü гэрэлтэнэ.

20. Дараах өгүүлбэрт жинхэнэ нэрийн тийн ялгалын нөхцөлтэй үг хэд байна вэ?Öайвар өнгөтэй зөөлөн царай нü зуны наранд борлоод хо¸р хацарт нü эрүүлийн улаан туяа тусжээ.

À. 5 B. 6 C. 7 D. 8 E. 921. Дараах үгсээс утгаараа буруу холбогдсон үгийг ол.

A. Çүрхийг амраа B. Çүрхийг чичрүүл C. Çүрхийг догдлуул D. Çүрхийг өвтгө E. Çүрхийг хөдөл

22. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад холбогдох арга, бүтцээрээ бусдаасаа ялгаатай үгийг олоорой.A. Öагаан саарал морü Â. Хотын залуу хүн C. Улбар шар алчуур D. Урт хар гэзэг E. Хурц тунгалаг гэрэл

23. Бүгд үйлийн хам холбох “-н” нөхцөлтэй үг орсон хэсгийг олоорой.À. Олон, нэгэн, сайхан B. Хэдийн, нүдэн, гэрэлтэн C. Ãөлрөн, тэмүүлэн, солбилзон D. Дугтран, чичрүүлэн, нуруунE. Хөндлөн, даран, дурдан

24. Доорх таван үгээс төрөл бишийг олж тэмдэглэ. À. Æавхлан B. Æавхайсан C. Æавхаа D. Æавар E. Æавхгар

25. ªгүүлбэрт этгээд, бүдүүлэг үг хэрэглэснийг хэрхэн дүгнэж байна вэ? Çөв хариултыг олоорой. (утсаар)- Байна уу? Чууêа байна аа? ßачихав аа балай минü. Нөгөө хо¸р хулгайчаа түргэл гэж хэлээч цөмөөрөө шалавхан нийлээд хамчихúя. (Æ.Барамсаé)

A. Бүгд монгол хэлний үгийн сангийн үг байгаа учир зөв B. Утга зохиолын хэлний хэм хэмжээг зөрчдөг үгсС. Найз нөхдийн харилцаанд хэрэглэх нü зөвD. Уур уцаар сэтгэл хөдлөлөөс бүдүүлэг үгийг хэлж болноE. ªдөр тутмын харилцаанд хэрэглэгдэх ¸стой үгс

26. ¯гийн аймгаар зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. Хаяа, хөмсөг, сар, далд, намар, хяруу B. Уул, орой, гэр, морü, барü, эмээлC. Хазаар, газар, өвс, толгой, гөрөөс, долгион D. Çүг, хэд, гол, суу, холхи, нэгE. ªглөө, адуу, дээр, дайр, хаана, цэлгэр

27. “Ãарах” гэдэг үгийн салаа утгат үгсээс доорх тайлбарт тохирох хэсгийг олоорой.¯гийн тайлбар нü: гатлах, гэтлэх, нэвтрэх, туулах

A. Нөхөрт гарах B. Сонинд гарах C. Ууланд гарах D. Ãэдэс гарах E. Хил гарах

28. Дээрх эхэд байгаа “нарèéхан хóрóó” хэмээх холбоо үгтэй утга, бүтцээрээ адил үгийг олоорой.A. Ãанцхан ээж B. Тэрхэн үе C. Æижигхэн бие D. Ýзэгнэнхэн төрлөө E. Дээхэн тал

29. Монгол хэлний цагаан толгойд онцгой гийгүүлэгч үсэг хэд байдаг вэ?A. 9 B. 7 C. 6 D. 4 E. 2

30. Дараах өгүүлбэрийн таслалыг хасвал санаа нü өөрчлөгдөх үү? Çөв хариултыг олоорой.“ªнөөдөр, танай өгсөн айргийг уусан”

A. Ãишүүдийн байр хэвээрээ тул өөрчлөгдөхгүйB. ªгүүлбэрийн санаа өөрчлөгдөхгүй C. Çөвхөн бүтэц нü өөрчлөгдөнөD. ªгүүлэхүүний утга л өөрчлөгдөнө E. ªгүүлбэрийн санаа өөрчлөгдөнө


55

31. 3 үсэг, 2 авианаас бүтсэн үгийг олоорой.À. Хар B. Хай C. Хол D. Çэх E. Ãох

32. Бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг олоорой.A. Уншúя, хэлüе, идüе B. ªгөе, үзüе, бичüе C. Оло¸, харúя,мэдэе D. Çурая, хадая, нэмэе E. ßвúя, тосú¸, босо¸

33. ¯йл үг үүсгэх “-ë” дагавар залгахад алü үг нü бусдаасаа өвөрмөц бичигдэх вэ?A. Тав B. Бат C. Хар D. Нутаг E. Сум

34. Дараах өгүүлбэрийг êрилл бичигт зөв хөрвүүлснийг олоорой. A. Хаан хүний гучин таван эрдмийн дотор Хайрлах итгэл нэн эрдэм B. Хаан хүний гучин таван эрдмийн дотор Хайрлах сэтгэл нэн эрдэм C. Хаан хүний гучин таван эрдмийн доор Хайрлах сэтгэл нэн эрдэм D. Хаан хүний гучин таван эрдэнийн дотор Хайрлах сэтгэл нэг эрдэм E. Хаан хүний гучин таван эрдмийн дотор Хайлах сэтгэл нэг эрдэм35. Монгол бичгээр богино эгшгийг уртаар тэмдэглэдэг үгийг олоорой.

A. Дэл B. Хэл C. Ãол D. Бал E. Сөл36. Нэрийн тийн ялгалын нөхцөлөөр буруу хувилгасныг олоорой.

37. Монгол бичигт үйлээс нэр үг бүтээх дагавар авах үгийг олоорой. A. Түл B. Хэл C. Нис D. Хүр E. Çал

38. “Ãурван зуун тайчуудыг дарсан домог” зохиолд Чингис хаан өөрийн есөн өрлөгийн нэгийг: Намайг залуу байх цагт, найман шаргыг эрэх үед Наран ургах хирд, надтай уулзсанаас хойш Насад үнэнээр зүтгэсэн, Наху баяны хөвүүн ... хэмээн магтсан байдаг. Ýнэ хэний дүр вэ?

A. Мухулай B. Борохул C. Çэлмэ D. Çэв E. Боорчи39. Доорх зохиолуудын дарааллыг ажиглаад, зөв зүй тогтлыг олоорой.

A. “Мандухай сэцэн хатны домог”, “Оþун түлхүүр”, Ч.Ëхамсүрэн “Хүрэн морü”, Ч.Чимид “Би монгол хүн” B. Ö.Дамдинсүрэн “Чөтгөр”, Д.Нацагдорж “Од”, Ш.Сүрэнжав “Багш”, О.Дашбалбар “Àмüддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!”C. Д.Нацагдорж “Од”, Ã.Сэр-Од “Дөмөн”, Б.ßвуухулан “Мөнгөн хазаарын чимээ”, О.Дашбалбар “Àмüддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!”D. “Ýр хо¸р загалын тууж”, “ªнчин хүүгийн цэцэлсэн шастир”, Д.Ïүрэвдорж “Сэгс цагаан богд”, Ч.Ëхамсүрэн “Хүрэн морü”E. Öогт “Дуутын хадны шүлэг”, Д.Ïүрэвдорж “Сэгс цагаан богд”, Ш.Сүрэнжав “Багш”, Ö.Ãайтав “Дамдины Сүхбаатар”

40. Б.Ëхагвасүрэнгийн яруу найргийн гол онцлог нü þу вэ?A. Утга уянгын шинж B. ¯гийн өвөрмөц уран сонголт C. Улс төр, иргэний магтаал D. Хүүрнэсэн тоочилтE. Учирлан тайлбарласан шинж


2.1. ªгүүлбэрийн цэгийн оронд оновчтой үгийг харгалзуулж хурдан морины шинжийг дүрсэлсэн нэгэн цогцолбор бүтээгээрэй. (5 оноо)

A. Сунагар өргөн… 1. ДэлтэйB. Туулай сайхан ... 2. Сүүлтэй C. Тунамал сайхан… 3. Çоотой D. Тунсаг сайхан... 4. Биетэй E. Тухлаг бадриун… 5. Ташаатай

56


2. 2. Хэлц өгүүлбэрийг гол санаатай нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Хашин моринд газар хол 1. ªөрөө өөртөө зөвB. Саваагүй нохой саранд хуцах 2. Байгаа хэрээрээC. ßмааны айраг лонхондоо исгэлэн 3. Хийх þмгүйD. Ãайхахдаа дуулах 4. Сэтгэлээрээ ядрахE. Àдууныхаа хэрээр исгэрэх 5. Хоосон санаархах

2. 3. Дараах үгсэд байгаа гарахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг нягтлан зөв харгалзуул. (5 оноо)A. Багаасаа ухаар 1. Салах холдох утга B. Дээрээс эхэл 2. Бүхлийн хэсэг болох утга C. Талхнаас ид 3. ¯йлийн шалтгааны утга D. Уснаас гар 4. Ýхлэх цагийн утга E. Чамаас боллоо 5. ¯йлийн үүсэх орны утга

2. 4. Доорх зохиолуудад þуны тухай голлон өгүүлснийг зөв харгалзуулан олоорой. (5оноо)A. Ö.Дамдинсүрэн “Çугаацахаар мордсон нü” 1. Төрсний эцэст үхдэг тухай B. Б.ßвуухулан “Тэхийн зогсоол” 2. Дайны хор хөнөөлийн тухай C. Д.Ïүрэвдорж “Хар цас” 3. Байгалийн сайхны тухай D. Ч.Ëхамсүрэн “Хүрэн морü” 4. Ãоймон баатарын тухай E. Ö.Ãайтав “Дамдины Сүхбаатар” 5. Хүүхдийн дүрийн өсөлтийн тухай

ÕУÂÈЛБАÐ G


Аäóóны ìàнààнä

¯үрийн цагаан гэгээ тусмагц хөхөө шувуу урüханаар донгодох дуу уулын цуурай ба салхины аятай хослон өргөн талд дэлгэрэнгүйеэ хангинаж, яруухнаар дуурсмагц адуугаа манаж байсан залуу хүү Öогт агшин зуур дугхийсэн нойрноос сэрэн босож, тавтайхнаар эвшээн суниагаад, гарынхаа араар нүдээ арчин, дөрвөн зүгт хандвал энэ үе сайхан зуны тэргүүн сарын шинэд тул дэлхийн бодис ба цагийн улирал үнэхээр тааламжтай. Хөх тэнгэр тунгалагаар цэлмээд, хөвөн үүл хэсэг хэсгээр тунана. Дэргэдэх ургамал, цэцгэнд нимгэн цагаан хяруу гилтгэнээд, тэртээ ой модонд ногооны униар залгалдана. Урüхан салхи зөөлнөөр найгаад, ариун агаар цээж дүүрэн амüсгалуулна. Удалгүй дүгрэг том нар мандан гарч ирэхэд баруун ба хойд уулын орой ба энгэрээр гэрэл тусаад, өмнөх их талд туяа нийтлэн шарлав. ¯үнд Öогт хүү нэг зэрэг бахдаад, их л баясгалантай байдлаар гялбалзан, уурга тулж мордон, адууныхаа дэргэд хүрвэл, олон адуу нü нэгэнт ханаад, шилгээх нü шилгээж, хөрвөөх нü хөрвөөж, шарвах нü шарваж, зарим нü эвшээн, зарим нü янцгаан, зарим нü годгонон, энд тэнд хэвтэж, хол ойр зогсож, нааш цааш явж байна. Ýнтээ тэнтээ хажуугаар нü эргэлдэн шогшиж, хэдэнтээ хашхирмагц адуу бүгдээрээ хөдлөн хурав. (Д. Наöагäорæ)

1. Ýхийн сэдвийг олоорой.À. Àдуучин хүний ажил үйлсийн тухай B. Öаг улирлын өнгө аясын тухай C. Хүний амüдралын тухай D. Байгалийн сайхны тухай E. ªдөр солигдох тухай

2. Ýхийн гол санааг олоорой.À. Çуны өглөөний тааламжтай байдал B. Малчин хүний жаргалтай амüдралC. Àдуучин эрийн жавхаатай байдал D. Хөхөө шувууны яруухан дууE. Хөдөө талын ариун агаар

3. Ýх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?À. “¯үрийн цагаан гэгээ ... үнэхээр тааламжтай”, “Хөх тэнгэр тунгалагаар цэлмээд ... залгалдана”, “Урüхан салхи ... нийтлэн шарлав”, “¯үнд Öогт хүү ... хөдлөн хурав” гэсэн 4 цогцолборB. “¯үрийн цагаан гэгээ ... залгалдана”, “Урüхан салхи ... нийтлэн шарлав”, “¯үнд Öогт хүү .. хөдлөн хурав” гэсэн 3 цогцолборC. “¯үрийн цагаан гэгээ ... нийтлэн шарлав”, “¯үнд Öогт хүү ... хөдлөн хурав” гэсэн 2 цогцолбор D. “¯үрийн цагаан гэгээ ... хөдлөн хурав” гэсэн 1 цогцолборE. “¯үрийн цагаан гэгээ ... залгалдана”, “Урüхан салхи ... хөдлөн хурав” гэсэн 2 цогцолбор


57

4. Дээрх эх найруулгын ямар төрөлд хамаарах вэ?À. Àлбан бичгийн B. ßрианы C. Уран зохиолын D. Сонин нийтлэлийн E. Ýрдэм шинжилгээний

5. Ýхийн хэв маягийг тодорхойлÀ. Þмсын шинжийг зураглан тоочсон тоочимж B. Ойлголт ухагдахууныг үгүйсгэж баталсан эргэцүүлэмжC. Хэрэг явдлын учир шалтгааныг тайлбарласан тайлбарламжD. Хэрэг явдлыг цагийн дарааллаар цувуулан өгүүлсэн хүүрнэмж E. Хэрэг явдлын мөн чанарыг учирлан өгүүлсэн учирламж

6. Дээрх эхийн “... хөвөн үүл хэсэг хэсгээр тунана” гэсэн хэсгийн дүрслэх ур маягийн учир þу вэ?À. Тарж сарнисан нимгэн үүл байсан учир хөвөнтэй адилтгасанB. Нэлэнхүйд нü бүрхсэн бөөн үүл байсан учир хөвөнтэй адилтгасанC. Бөөн бөөн зузаан хар үүл байсан учир хөвөнтэй адилтгасанD. Суунагласан бүдэг цагаан үүл байсан учир хөвөнтэй адилтгасанE. Бөөн бөөн тунгалаг цагаан үүл байсан учир хөвөнтэй адилтгасан

7. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.“Ãол сэдэвтэй, тухайн нэг хэрэг явдлыг өгүүлсэн хэд хэдэн үйл явдал бүхий төгс санаат бүтцийг ........ гэнэ.”

À. ¯г B. Холбоо үг C. ªгүүлбэр D. Нийлмэл өгүүлбэр E. Öогцолбор

8. Дээрх эхийн “...энэ үе сайхан зуны тэргүүн сарын шинэд тул дэлхийн бодис ба цагийн улирал үнэхээр тааламжтай” гэдэгт хэний үнэлэмж илэрч байна вэ?

À. Öогт хүүгийн үнэлэмж илэрсэн B. Çохиогчийн үнэлэмж илэрсэнC. Уншигчийн үнэлэмж илэрсэн D. Çалуу хүүгийн үнэлэмж илэрсэнE. Уншигч, Öогт хүү хо¸рын үнэлэмж илэрсэн

9. Дараах өгүүлбэрийн онцлон тодруулсан хэсгийн бүтцийг тодорхойл.¯үрийн цагаан гэгээ тусмагц хөхөө шувуу урüханаар донгодох дуу уулын цуурай ба салхины аятай хослон өргөн талд дэлгэрэнгүйеэ хангинав.

À. Хамжсан тодотгол гишүүн өгүүлбэр B. ¯йлийн тодотгол гишүүн өгүүлбэр C. Харüяалахын тодотгол гишүүн өгүүлбэр D. Дүрийн байц гишүүн өгүүлбэрE. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэр

10. Дээрх (9-р) өгүүлбэрийн хо¸р бүрэлдэхүүнт цөм бүтцийг зөв тодорхойлсныг ол.À. Талд хангина B. Хослон хангина C. Урüханаар хангина D. Дуу хангина E. Дэлгэрэнгүйеэ хангина

11. Дээрх эхэд цаг хугацааны харüцааг хэрхэн илэрхийлсэн байна вэ?À. Шөнө дунд - үүрийн гэгээ B. ªглөөний нар - үдийн халуунC. ¯үрийн гэгээ - өглөөний нар D. ¯дшийн бүрий - үүрийн гэгээE. ªглөөний нар - үд дунд

12. Дараах холбоо үгсээс алü нü бүхэлзүйжсэн холбоо үг вэ?À. Донгодох дуу B. Хөх тэнгэр C. Öагаан гэгээD. Хөхөө шувуу E. Ногооны униар

13. Дараах өгүүлбэрийн “óрüхан” гэсэн үгийг утгаар нü солин найруулбал алü үг хамгийн оновчтой байж болох вэ?Урüхан салхи зөөлнөөр найгаад, ариун агаар цээж дүүрэн амüсгалуулна.

À. Халуун B. Хавсарга C. Æихүүн D. Улаан E. Намуун

14. Дараах өгүүлбэрийг салаалан хувиргасныг олоорой.Дэргэдэх ургамал, цэцгэнд нимгэн цагаан хяруу гилтгэнээд, тэртээ ой модонд ногооны униар залгалдана.

À. Хажуугийн өвс, жимсэнд үл мэдэг хяруу унасан нü гялтганаад, алсын өндөр уулсад будан хүдэн суунаглана.B. Тэртээ ой модонд ногооны униар залгалдаад, дэргэдэх ургамал, цэцгэнд нимгэн цагаан хяруу гилтгэнэнэ.C. Öагаан хяруу гилтгэнээд, ногооны униар залгалдана.D. Дөрөө шүргэм сагсайтал ургасан ургамал, цэцгэнд өглөөний нимгэн цагаан хяруу үзэсгэлэнтэйеэ гилтгэнээд, алсад цэнхэртэх тэртээ холын ой модонд хөх ногооны униар залгалдана.E. Дэргэдэх ургамал, цэцгэнд нимгэн цагаан хяруу гилтгэнээд, тэртээ ой модонд ногооны униар залгалдах нü ертөнцөд нэгэн шинэ өглөө айлчилж байгааг зарлана.

58


15. Дараах өгүүлбэрээс захын дэлгэрүүлэгч буþу орны байц гишүүнийг ол.Удалгүй дүгрэг том нар мандан гарч ирэхэд баруун ба хойд уулын орой ба энгэрээр гэрэл тусаад, өмнөх их талд туяа нийтлэн шарлав.

À. Удалгүй B. Ýнгэрээр C. Баруун D. Нар E. Дүгрэг

16. ¯гийн бүтцээр зөв задалсныг олоорой.À. Баяр - с - галан - тай B. Баян - с - га - лан - тай C. Баяр - с - га - лан - тай D. Баяс - гал - ан - тай E. Баяр - сга - лан - тай

17. Дараах өгүүлбэрээс үйл явдлыг зэрэгцүүлэн холбох үүрэгтэй бүтээврийг олоорой. Хөх тэнгэр тунгалагаар цэлмээд, хөвөн үүл хэсэг хэсгээр тунана.

À. -аар B. -ээр C. -ээд D. -на E. -р18. Ýхээс түүвэрлэсэн үгсийн зүйлчлэлийг ажиглаад утгын хамааралгүй үгийг ол шилгээх, хөрвөөх, шарвах,

хэвтэх, янцгаах, годгонох À. Хөрвөөх B. Ãодгонох C. Шилгээх D. ßнцгаах E. Шарвах

19. Бүгд үйлийн хам холбох “-н” нөхцөлтэй үг орсон хэсгийг олоорой.À. Öагаан, урüхан, яруухан B. Àрчин, сайхан, агшинC. Тэргүүн, дөрвөн, дэлхийн D. Нимгэн, мандан, нийтлэн E. Мордон, эвшээн, эргэлдэн

20. Дараах өгүүлбэрт нэрийн тийн ялгалын нөхцөлтэй үг хэд байна вэ?Удалгүй дүгрэг том нар мандан гарч ирэхэд баруун ба хойд уулын орой ба энгэрээр гэрэл тусаад, өмнөх их талд туяа нийтлэн шарлав.

À. 5 B. 6 C. 7 D. 8 E. 921. “Àгшин” гэдэг үгийн ойролцоо утгат үг алü нü вэ?

A. Мөч B. Хором C. Мөд D. Сая E. Àлдаг оног22. Дараах холбоо үгсийн бүгдэд нü тохирох шинжийг олоорой.

“¯үрийн гэгээ, зуны сар, дэлхийн бодис, цагийн улирал, ногооны униар”A. Хамжиж угсарсан нэрийн холбоо үг B. Найрч угсарсан нэрийн холбоо үгC. Дагуул үг нü бүгд цагийн нэр D. Öөм үг нü бүгд орон заасан үгE. Бүгд зэрэгцэн холбогдсон

23. ªнгө заасан тэмдэг нэр шилжсэн утгаар орсон өгүүлбэрийг олж тэмдэглээрэй.A. Нимгэн цагаан хяруу гилтгэнэнэ. B. ¯үрийн цагаан гэгээ тусна.C. Харц бүдрэх чулуугүй, Дуутын цагаан хөтөл. D. Öав цагаан, энгэсэг оо шиг цас.E. Нарны цагаан тоос сэрвээн дээр бударна.

24. Төрөл үгийг буруу бүтээсэн хэсгийг олоорой.À. Суудал, сууц B. Суултуур, суумал C. Суурин, суугчD. Суурü, суусар E. Суутгал,суурüшил

25. Дараах харилцан ярианд “оê” гэдэг харü үг хэрэглэсэн нü зөв үү? Çөв хариултыг олоорой.“- Найз аа, би чиний захисныг авчирсан. - Оê, баярлалаа”

A. Харü үг нü тухайн улсын нийгэмд гарсан томоохон өөрчлөлтийг дагаж нэвтэрдэг учраас зөвB. Хүмүүсийн хооронд илүү дотно харилцааг үүсгэдэг үгC. Èйм үг, яриаг илүү чимж өгдөг учраас зөвD. Харü үгийг хэрэглэхгүй байх нü боловсролгүйн шинжE. Төрөлх хэлний цэвэр байдлыг эвддэг этгээд үгийн нэг хэлбэр

26. ¯гийн аймгаар зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. Ãэгээ, хөхөө, дуу, урüхан, шувуу, тал B. Öагаан, өргөн, яруу, нимгэн, ариун, ихC. Дээр, дотор, цаана, дүүрэн, урдуур, гадагшD. Тусах, донгодох, хангинах, тэртээх, цэлмэхE. Дөрвөлжин, дээшээ, дээвэр, дэлхий, давхи

27. “Татах” гэдэг үгийн салаа утгат үгсээс доорх тайлбарт тохирох хэсгийг олоорой.¯гийн тайлбар нü: хурааж авах, хумих, эмхлэх, ойртуулах

A. Хэл татах B. Ханü татах C. ªвс татах D. Тамхи татах E. Манан татах

28. Дээрх эхэд байгаа “ариун агаар” хэмээх холбоо үгийн утга, бүтцийг ажиглаад адил үүрэгтэй үгийг олоорой.A. Тунгалаг мөрөн B. Шаргал тэмээ C. Түмэн агтD. Ýнх улирал E. Дээд тэнгэр


59

29. Монгол хэлний цагаан толгой хэдэн гийгүүлэгч үсэгтэй вэ? .A. 13 B. 9 C. 7 D. 35 E. 20

30. 5 үсэг, 4 авианаас бүтсэн үгийг олоорой.A. Хүлэг B. Хаана C. Хурга D. Öэрэг E. Номин

31. Дараах өгүүлбэрт байгаа хашилтыг хасвал өгүүлбэрт утга санааны өөрчлөлт гарах уу? Çөв хариултыг олоорой. “Èрэхгүй” ээжээ зүүдэлж байхад чинü сэрээчихсэн бол, их нүгэлтэй намайгаа уучлаарай. (Б.Лхагвасүрэн)

A. Утга санаа нü огт өөрчлөгдөхгүйB. ªгүүлбэрийн гишүүдийн байр хувирахгүй учраас төдий л өөрчлөгдөхгүйC. Тухайн үг шууд утгатай болох учир өөрчлөгдөнөD. ªгүүлбэрийн бүх гишүүд нü хэвээр байгаа учраас өөрчлөгдөхгүйE. Çөвхөн өгүүлбэрийн бүтэц өөрчлөгдөнө

32. ªгөх оршихын тийн ялгалын “-д” нөхцөл залгахад алü үг нü бусдаасаа өвөрмөц бичигдэх вэ?A. Сургуулü B. Ботü C. Ханü D. Хавü E. Шавü

33. Бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг олоорой.A. Àрлаас, бодлоос, гэрэлээс B. Àтраас, болороос, өдрөөс C. Хөтчөөс, аймгаас, домгоос D. Бөмбөрцгөөс, бүлгээс, чихэрээс E. ßстанаас, төрөлхтнөөс, үсчинээс

34. Дараах өгүүлбэрийг êрилл бичигт зөв хөрвүүлснийг олоорой. A. Олны доор үгээ бэхэл Ãанцаар суухад сэтгэлээ шинжил B. Улан доор үгээ бэхэл Ãанцаар суухад сэтгэлээ шинжил C. Олны дотор үгээ бэхэл Ãанцаар суухад сэтгэлээ шинжил D. Олны дотор үгээ бэхэл Ãанцаар суухад сэтгэлээ шинэчил E. Олны дотор үгээ бэхэл Ãанцаар санахад сэтгэлээ шинэчил35. Монгол бичигт тэмдэг нэр бүтээх дагавар авах үг алü нü вэ?

A. Тур B. Ýц C. Түл D. Хөр E. Туш36. Нэрийн тийн ялгалын нөхцөлөөр буруу хувилгасныг олоорой.

37. Монгол бичгээр урт эгшгийг “Ý - Ã - Ý” гэсэн нийлэмжээр тэмдэглэдэг үгийг олоорой.A. Æишээ B. Хуулü C. Хүүхэд D. Баатар E. Туулай

38. “Монголын Нууц Товчоон” зохиолд:“... Õºрсò äэëхèé хºрвºæ, хºв÷èн óëс хямраëäаæ Õºнæèëäºº óнòах çавгүé, хºнººëäºн òэмöэæ áаéв ...” хэмээн шүлэглэсэн нü хэдий үеийн монголчуудын нийгмийн байдлыг дүрсэлсэн бэ?

A. Хүннүгийн үе B. XIII зууны үе C. Сянбигийн үе D. XV зууны үе E. XI зууны үе

39. Доорх зохиолуудын дарааллыг ажиглаад, зөв зүй тогтлыг олоорой.A. “Монголын Нууц Товчоон”, “Оþун түлхүүр”, Д.Нацагдорж “Од”, Д.Нямаа “Шөнийн талд адуу янцгаана”B. “Монголын Нууц Товчоон”, “Чингисийн билиг”, Д.Нацагдорж “Од”, Д.Нямаа “Шөнийн талд адуу янцгаана”C. Д.Ðавжаа “¯лэмжийн чанар”, “Оþун түлхүүр”, Д.Нацагдорж “Од”, Д.Нямаа “Шөнийн талд адуу янцгаана”D. Д.Ðавжаа “¯лэмжийн чанар”, Б.ßвуухулан “Ãовü”, Д.Нацагдорж “Од”, Д.Нямаа “Шөнийн талд адуу янцгаана”E. Б.ßвуухулан “Ãовü”, Д.Нацагдорж “Од”, Д.Нямаа “Шөнийн талд адуу янцгаана”, Б.Ëхагвасүрэн “Буруу энгэртэй дээл”

40. С.Ýрдэнийн өгүүллэгүүдийн гол онцлог нü þу вэ?A. Байгалийн уран дүрслэл B. Нийгэм, цаг үеийн тухай уран дүрслэл C. Ýлбэрэл хайрын уран дүрслэл D. Дүрийн сэтгэлзүйн уран дүрслэлE. Хөдөө аж ахуйн тухай уран дүрслэл

60



2.1. ªгүүлбэрийн цэгийн оронд тохирох үгийг нөхөж морины явдлыг удаанаас түргэн рүү ахиулан дүрсэлсэн цогцолбор бүтээгээрэй. (5 оноо)

A. Àранзал зээрд мориороо ... 1. ДавхиуллааB. Тэгснээ … 2. ÀлхууллааC. Тэгээд ... 3. ШогшууллааD. Дараа нü ... 4. ÖогиуллааE. Сүүлд нü ... 5. Хатирууллаа

2.2. Хэлц өгүүлбэрийг гол санаатай нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Бяруу болоогүй байж бух болох 1. Öэглэх болоогүй B. Бушуу туулай борвиндоо баастай 2. Бүтэшгүй үйлC. Могой гурав тасравч гүрвэлийн чинээ 3. Хэрээсээ хэтрэхD. Нар баруун хойноос гарах 4. Найдваргүй болох E. Ýмээлээ гэдсэндээ авах 5. Түргэн түүхий

2.3. Дараах холбоо үг, өгүүлбэрийн найруулгын алдааг тодорхойлж зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Тавü гаруй иргэд 1. ¯г буруу сонгосон B. Намар оройн бороонд гөлөглөсөн навч 2. ¯г илүүдсэнC. Èлүү нэмэгдэх,хамтарч ярилцах 3. Тооны дагавар илүүдсэн D. Торомгор хар нүдийг нü саравчилсан хөмсөг 4. Учир зүйг зөрчсөнE. Нохойн хошуу гоо сайханд ашигтай 5. ßруу хэрэглүүр оновчгүй

2.4. Монгол нутгийн тухай шүлгүүдэд þуг онцлон дүрсэлснийг зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)A. Б.ßвуухулан “Би хаана төрөө вэ?” 1. Байгалийн эд баялгийн талаас нüB. Д.Нацагдорж “Миний нутаг” 2. Ãазарзүйн байрлалын талаас нü C. Ö.Дамдинсүрэн “Монгол нутаг” 3. Èргэн хүнийх нü талаасD. Б.Ëхагвасүрэн “Боржигоны бор тал” 4. Ýрхэлдэг аж ахуйн талаас нü E. Ï.Бадарч “Åсөн эрдэнийн орон” 5. Ýгэл гайхамшиг талаас нü


61

2008 оны Ìонгол õэлний õичээлийн äààлгàврын ò¿лõ¿¿р

Íэгä¿гээр õэсэг

Õóвилáàрóóä

№ A C D E G

1 Â С D Â Â2 С Â С D A3 D Â A A С4 A Â D Å С5 D A Â Å D6 Å С С С Å7 A A Â D Å8 A Å С С Â9 Â Å С Â A10 Â D D A D11 С D Å Â С12 Å A A Å D13 D D D Â Å14 Å С D С A15 D D Â С Â16 С С С A С17 Â Â Å D С18 A Â Â С D19 Å D С A Å20 A С A Â D21 С Å D Å Â22 Â A Å Â Â23 D D D С Å24 Â С Â D D25 D Â Å Â Å26 С D D С Â27 Å С Â Å С28 D D A С D29 С С Å D Å30 A A Â Å Â31 Å С D Â С32 A Â С A Â33 Â С A Â С34 D Å D Â С35 С Å Å С A36 Å A Â Å С37 A D С Å D38 С Â Â Å Â39 D Å Å С Å40 С Â A Â D

62


Õо¸рäóгààр õэсэг

№ A õóвилáàр С õóвилáàр D õóвилáàр Е õóвилáàр G õóвилáàр

2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.4a 2 2 3 1 4 5 4 5 3 4 5 3 5 4 4 3 2 3 3 3b 4 3 4 5 1 1 2 1 5 1 4 1 3 5 5 1 3 5 4 2с 5 1 5 2 5 2 5 2 4 5 2 4 1 1 2 2 5 1 2 4d 1 5 2 4 3 3 1 3 2 2 1 5 2 3 1 5 4 2 5 5å 3 4 1 3 2 4 3 4 1 3 3 2 4 2 3 4 1 4 1 1

Documents

МОНГОЛ ХЭЛ 2008“Хасын цагаан” хэмээх холбоо үгийн утга, бүтцийг ажиглаад адил утга, бүтэцтэй үгийг