پژوهشی-فصلنامه علمی

نو در جغرافیای انسانی های نگرش

9911سال دوازدهم، شماره دوم، بهار

گذاری خارجی: مطالعه موردی امات ناشی از حق توسعه بر سرمایهالتز

(دولت جمهوری اسلامی ایران IPC) قراردادهای نفتی

سیدماکان صداقت ، واحد تهران جنوب، گروه حقوق بین الملل عمومی، دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی

ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی

1حسین شریفی طرازکوهی ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، استاد حقوق بین الملل

احمد شمس ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، المللدانشیار حقوق بین

سعید منصوری ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، خصوصی استادیار حقوق

42/30/8031تاریخ پذیرش: 03/30/8031 تاریخ دریافت:

چکیده

همانطوریکه منشور ملل متحد در اهدافش منشور ملل متحد است.صلح و امنیت بین المللی یکی از مهمترین اهداف نگارندگان

بر همین اساس ، ها به مذاکره و حل و فصل اختلافات از طرق صلح آمیز است تلاش منشور حاضر ترغیب دولت، متذکر شده است

زمند برقراری صلح و ترغیب توان فهمید ابتدایی ترین مرحله برای دستیابی به توسعه همه جانبه ملل در قرن جدید نیا میاست که

دولتها به حل و فصل اختلافات است. اگر بخواهیم کشورمان را به الگویی امن با ریسک پایین سرمایه گذاری برای کشورهای

نظام اداری و اقتصادی و اجرای درست قوانین عاملی برای ارزیابی ، فاکتورهایی همچون نوع حکومت، خارجی تبدیل نماییم

شود و زمانی که سرمایه خارجی وارد شود خود بخود تولید کار و اشتغال و میجهت انجام سرمایه گذاری کشورهای خارجی

احترام و رعایت حقوق بشر ، اقتصادی و اجتماعی را نیز با خود همراه خواهد داشت. رابطه بین اجرا های افزایش رفاه و دیگر مولفه

گیرد این است که میبر توسعه برقرار شود است. بحثی که در اینجا صورت است و تعاملی که باید بین این مقوله و بحث حق

اجرای سیاستهای توسعه ای نوعاً منجر به بهبود وضعیت حقوق بشر و پایبندی دولتها به رعایت حقوق شهروندانشان خواهد شد. باید

ق بشر و حقوق خصوصی افراد جامعه محقق به این نکته توجه نمود که توسعه اقتصادی و تجارت آزاد جز در سایه رعایت حقو

نخواهد شد و این یکی از مهمترین ابزارهای سنجش میزان ریسک پذیری در سرمایه گذاری خارجی دولتها است.

حقوق ، حقوق بین الملل اقتصادی، حقوق بین الملل، حقوق بشر، توسعه پایدار، واژگان کلیدی: حق بر توسعه

سیاستگذاری عمومی.، سرمایه گذاری خارجی

hsharifit@yahoo.com)نویسنده مسئول( -8

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 69

همدقم يعامتجا-یداصتقا هعسوت و دشر هب تلم کی يبای تسد لماوع نیرتمهم زا يللملا نیب و يلخاد تینما و حلص رد یداصتقا و يعامتجا یاه هصرع رد ار ناشتامادقا دنناوتب هک دنتسه دمآراک اهتلود ينامز ساسا نیا رب .تسا

سرتسد رد ار ناشا هعسوت یاه همانرب ققحت یارب مزلا یاهلقادح اب یراتخاس رد لقالا ای رظن همه زا نما یراتخاس هكنیا ای و دش دهاوخ وربور تسكش اب ای اه تلود يعامتجا-یداصتقا هعسوت همانرب تروص نیا ریغ رد ،دنشاب هتشاد یوس زا هدش تفایرد يكینكت و يلام یاه کمک هک درادن دوجو يكش .دوب دهاوخ نییاپ رایسب نآ ققحت نازیم ،يیاقیرفآ یاهروشک زا یرایسب رد هبناج همه تابث داجیا رد ينایاش ریثات يللملا نیب تاسسوم ای يتعنص یاهروشک رد بونج و يتعنص لامش بطق نیب یراكمه نیا رد يبوخ هب هک هچنآ اما ،تسا هتشاد نیتلا یاكیرمآ و يیایسآ

زا يساسا یدرد و تسا يتعنص یاهروشک عفن هب نانچمه یراجت یاهدادرارق هک تسا نآ دوش يم هدید هعسوت لاح نیب و يلم یراذگتسایس مدع ،یداصتقا و يسایس داسف ،رقف نوچمه يلماوع .دنک يمن اود هعسوت لاح رد یاهتلود و يسایس و تلود ره نادنورهش هیلعرب هتفای نامزاس ضیعبت ،هدوسرف و يمیدق ينوناق و يقوقح راتخاس ،يللملا رد ،دشاب يم هعسوت لاح رد یاهروشک هعسوت فقوت لماوع زا همه ،يعامتجا-یداصتقا هعسوت ثحب ندرک يتینما هیامرس بذج لابند هب یروشک رگا و تسا قوف عناوم نیمه ندش فرطرب دنمزاین يجراخ یاه هیامرس بذج عقاو رشب قوقح هب هژیو هجوت قیرط زا زج هعسوت و دیامن شلات رکذلا قوف یاهروتکاف دوبهب رد دیاب اًاعطق تسا يجراخ .ددرگ يمن لصاح نآ زا يشان تامازتلا و یاه شلاچ و دنتسه وربور يگنهرف و يعامتجا ،یداصتقا یدج تلاكشم اب هعسوت لاح رد یاهروشک يلک روطب

هدومن رت هدیچیپ ار يتعنص یروشک هب ندش لیدبت و یداصتقا هعسوت هب يبای تسد یارب اهتلود نیا شلات ،يسایس رد يجراخ ناسر کمک یاهنامزاس رگید و يجراخ یاهتلود ،يناهج کناب هک يلام تانیمضت رلاد اهدرایلیم .تسا

،یداصتقا یاهراتخاس رییغت رد اهتلود نیا قوفت مدع هب رجنم دنا هدومن ذخا اهتلود نیا زا هتشذگ ههد جنپ يط نیا رب يیازس هب ریثات نامدرم يگدنز کبس دوبهب و رییغت اهنیا همه رانک رد و تسا هدش ناشا يسایس و يعامتجا یوس زا هعسوت لاح رد یاهتلود هب هدش لیمحت یداصتقا یاهلدم یرایسب تسا حضاو هک هچنآ .تسا هتشاد عوضوم

زا تفر نورب یارب يقیقد و عماج لح هار یداصتقا یاهلدم نیا و تسا هدش داجیا IMF لوپ يللملا نیب قودنص رد و یراكیب یلااب نازیم ،یداصتقا دوکر ،رقف لطاب رود رد اهتلم رتشیب ،هجیتن رد .دنهد يمن هئارا یا هعسوت تلاكشم رد رفن نویلیم 111 دودح هک دهد يم ناشن يناهج کناب شرازگ .دنا هداتفا ریگ يعامتجا تنوشخ اهنیا همه رانک ود زا رتمک یدمآرد اب ناهج رد رفن درایلیم 1.۳ زا شیب ،دننک يم رمع نارذگ زور رد رلاد کی زا رتمک دمآرد اب ناهج زا يناهج رقف هک دنهد يم ناشن يللملا نیب یاه شرازگ .((Rabie, 2016:10 دنتسه يگدنز هب لوغشم زور رد رلاد .تسا هدش رتشیب 111۳ لاس رد يناهج داصتقا گرزب دوکر زا سپ رد اما داد میمعت راجنه کی تروصب يناهج هعماج لک هب ار نآ دیاب للملا نیب قوقح رد یرما ره ندرک هنیداهن یارب ،اهشلاچ تلود ره هک لیلد نیا هب دسر يم رظن هب نكممریغ یرما يللملا نیب راتخاس و لدم کی هئارا هعسوت دروم داجیا رما نیمه ،دراد ار دوخ هب صتخم يگنهرف و يعامتجا ،یداصتقا ،يسایس راتخاس نینچمه و تلاكشم یوس رد اما .دهد يم ناشن للملا نیب قوقح رد دوجوم یاه هزوح رگید اب ار هعسوت لابق رد توافتم اًلاماک یدركیور

79 ...رب هعسوت قح زا يشان تامازتلا

یاهروشک همه هک تسا نآ دیمهف ناوت يم للملا نیب قوقح رد داصتقا و هعسوت یزاس يناهج دنور زا هک هچنآ رگید زارف اب اهنآ رد ندش ينیشام هب يتنس یزرواشک زا راذگ و دنراد رییغت یوس هب ور فعض و تدش اب هعسوت لاح رد هب صتخم تلاكشم و اهشلاچ هعسوت دنور رد اهروشک نیا تسا نكمم نیاربانب ،دراد همادا لاح ره هب يیاهدورف و سپ دنتسه ،تسا هعسوت انامه هک كرتشم فده کی لابند هب اهنآ همه نوچ تیاهن رد اما ،دنشاب هتشاد ار دوخ .دنراد ناشنامدرم يگدنز و يگنهرف و يعامتجا تارییغت ،نامز ،راک هب تبسن يهباشم اًاتبسن یاهشرگن اهنآ همه اًاتدعاق يناهج میمعت ناكما میرگنب نآ هب دعبُب نیا زا رگا میتسه راجنه کی ناونع هب هعسوت يناهج میمعت لابند هب رگا سپ نیاتشرتلاو يناهج لدم ،لاثمروطب .دوش يم هدرمش زین مزلا هكلب دیآ يم دوجو هب ناكما نیا اهنت هن و دراد دوجو نآ داینب زا دیاب هعسوت هب يبای تسد یارب تسا دقتعم هک (اكیرمآ لینِی هاگشناد يلعف داتسا يیاكیرمآ سانش هعماج) .((Romaniuk & Marlin, 2016: 4-5 درک راذگ ينطو ناهج یوس هب تلم-تلود و يندم قوقح يللملا نیب قاثیم همدقم رد هكیروطنامه تسا هبناج همه یا هعسوت ،دحتم للم نامزاس رظندم هعسوت

يئاهر دازآ ناسنا بولطم لامک رشب قوقح يناهج هیملاعا قبط رب هكنیا هب ناعذا اب" هک تسا هدومن هراشا يسایس زا نینچمه و يسایس و يندم قوقح زا سک ره عتمت طیارش هک دوش يم لصاح يتروص رد رقف و سرت زا هتفای

4 خروم 1۳0/04 همانعطق حیرص صن هب هجوت اب نینچمه ؛"دوش داجیا وا يگنهرف و يعامتجا-یداصتقا قوقح دحتم للم نامزاس روشنم يلصا فده دراد يم نایب هک "هعسوت قح هیملاعا" هب فورعم يمومع عمجم 9130 ربماسد ققحت اب تسا يگنهرف و يعامتجا ،یداصتقا تیهام یاراد هک يناهج لئاسم لح و يللملا نیب تینما و حلص ظفح هعسوت هک رما نیا نتخانش تیمسر هب اب" هک تسا هدمآ هیملاعا نیا رد نینچمه .ددرگ يم رسیم يللملا نیب یراكمه رب دارفا همه و مدرم لک هافر موادم دوبهب نآ فده هک تسا يسایس و يگنهرف ،يعامتجا ،یداصتقا ریگارف دنیارف نیا 0 هدام رد ."تسا نآ زا يشان یایازم هنلاداع عیزوت رد و هعسوت رد نانآ ينعم اب و هنادازآ ،هنلااعف تکراشم یانبم لومش و هریاد ،هعسوت و تسا نتفرگ لباقریغ و تسا یرشب قوقح زا هعسوت قح هک تسا هدش دیکات همانعطق روطب هک يیاه هدند خرچ دننامه اه هزوح نیا يمامت هک دراد تسایس و گنهرف ،عامتجا ،داصتقا هزوح رد یا هدرتسگ هک دیمهف ناوت يم 1۳0/04 همانعطق تحارص هب هجوت اب .دنیامن يم ققحم ار هعسوت دنیآرف ،دننک يم راک مه اب مظنم ثحب هب رگا و دش دهاوخن ققحم يگنهرف و يعامتجا ،يسایس هبناج همه هعسوت هیاس رد زج یداصتقا هعسوت .دوب دهاوخن دوش يم هدهاشم نیچ قلخ یروهمج رد زورما هک هچنآ زج یا هجیتن دوش هتسیرگن یدعبُب کت هعسوت

و وئام زا سپ نارود زا هک اجنآ زا اما تسا يناهج هعماج رد فرح بحاص و یداصتقا تردق اب یروشک نیچ زکرمت هدمع و دوش يم زاغآ نیچ هعسوت ثحب (زورما نیچ رامعم) گنپوئایژ گند ندمآ راک یور اب صوصخب رد هدرتسگ یداصتقا هعسوت داجیا و وئام نارود زا هدروخن تسد شیبام و مک يسایس یاضف یرادهگن رب نیچ تلود رد ار داصتقا و دنک يم راذگ تسا روما سار رد یژولوئدیا دوب دقتعم هک وئام یژتارتسا زا عقاو رد و دشاب يم نیچ تقباطم یراد هیامرس داصتقا اب ،یداصتقا رظنم زا هک تسا زورما نیچ ،تسایس نیا هجیتن ،دهد يم رارق روما سار يسایس و یداصتقا یاه هاگدید و یاه هفلوم هب هجوت اب هک تسا تسینومک نانچمه يسایس رظن زا يلو دنک يم .(Joshua, 2017: 84-85) دیآ يم باسح هب يناماسبان و راكشآ ضراعت کی نیچ رد قافتا نیا مسیسکرام

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 89

هتسناد هعسوت ققحت یارب يللملا نیب و يلم طیارش ققحت هیلوا لوئسم ار اهتلود هعسوت قح هیملاعا 9 هدام 0 دنب هتشاد كرتشم یراكمه رگیدكی اب هعسوت ققحت یارب ات تسا هدومن توعد اهروشک زا هدام نیمه 9 دنب رد و تسا هیملاعا نیا 5 هدام رد .دوب دهاوخ رشب قوقح هب مارتحا و تیاعر دنور رب كرتشم یراكمه نیا میقتسم ریثات و دنشاب

.دنا هدومن توعد نآ تیاعر هب ار اهتلود و هدش دای هعسوت يلصا یاهروتکاف زا يكی ناونع هب رشب قوقح اًاتحارص هب و دننک دوبان ار هبناج همه ضیعبت دنهاوخب رگا اهتلود هک تسا نیا هدمآ 1 هدام 0 دنب یاهتنا رد هک يبلاج هتكن یدییات مه زاب هتكن نیا و دنرادن مه یاتسار رد و نوزوم يعامتجا-یداصتقا تاحلاصا زج يهار دنبای تسد هعسوت اهتلود زا هیملاعا نیا هدام نیرخآ رد .درگن يمن یدعبُب کت یرما ار هعسوت دحتم للم نامزاس لقالا هک تسا رما نیا رب

.دنیامن دنیآرف نیا عورش یارب يلم حطس رد یراذگتسایس و یراذگنوناق هب مادقا هک هدش هتساوخ 4030 رد هک "اهتلود فیاظو و یداصتقا قوقح روشنم" هب فورعم 01۳9 همانعطق رد يمومع عمجم رگید یوس زا همدقم رد ،(دراد ۳030 تراجت و هعسوت هرابرد دحتم للم سنارفنک 54 همانعطق رد هشیر روشنم نیا) دومن بوصم هعسوت هک دومن ددجم دیکات عوضوم نیا هب دیاب و روشنم نیا فادها هب يبای تسد یارب هک تسا هدمآ روشنم نیا

لابند هب هک دیامن يم ملاعا شفادها "ت" دنب رد و .دش دهاوخن ققحم اهتلود نیب يللملا نیب یراكمه تیوقت رد زج داجیا هب طوبرم همدقم ت دنب رد ؛"دنتسه هعسوت لاح رد یاهروشک یداصتقا هعسوت هار رد يلصا عناوم رب هبلغ" عوضوم نیا شریذپ اب يللملا نیب یداصتقا طباور بیغرت و داجیا" هک دیامن يم هراشا يعامتجا و یداصتقا ربارب مظن ار دوخ هب صوصخم یاهزاین روشک ره اتسار نیا رد و تسا توافتم یرما هعسوت لاح رد روشک ره رد هعسوت هک روشک ره یاهتلود دوخ اب هعسوت هیلوا تیلوئسم تیاهن رد هک تسا هدش هراشا روشنم نیا همدقم یاهتنا رد ."دراد نیا 5 هدام .دشاب يم هعسوت فادها هب لماک يبایتسد یارب يمهم لماع يللملا نیب رثوم و كرتشم یراكمه اما تسا اهتلود همه هک دراد يم ملاعا و دوش يم هعسوت یارب هیامرس بذج و یراذگ هیامرس ثحب دراو يلمع روطب روشنم

یاه حرط يلام نیمات یاتسار رد ،دنراد هدهع رب ار يساسا یاهلااک دیلوت هفیظو هک يیاهنامزاس تیوضع هب دنراد قح یاهروشک هعسوت دنور عیرست یاتسار رد هصاخ ،للملا نیب داصتقا يجیردت دشر دوبهب یارب و ناشفادها و یا هعسوت تسد زا عنام هک يمادقا ره ماجنا زا هدش هتساوخ اهتلود همه زا هدام نیا رد ساسا نیمه رب .دنیآرد ،هعسوت لاح رد هک دراد تیمها تهج نآ زا روشنم نیا 0 هدام .دنیامن بانتجا ددرگ يسایس و یداصتقا ریبادت نیا هب يبای يیاسانش ناشنامدرم يگنهرف و يعامتجا ،یداصتقا تیعضو دوبهب و هعسوت هیلوا لوئسم ار اهتلود همه ،شناگدنراگن .دنا هدومن هعسوت ققحت یارب مزلا فادها و اهشور باختنا هب فظوم ار اهتلود عوضوم نیا ققحت یارب و تسا هدومن هک تسا هدش ملاعا رضاح روشنم ۳ هدام ۳ دنب فلا هرصبت رد اًاقافتا هک تسا روکذم فادها و دراوم يمامت هب هجوت اب هدارا لامعا و میظنت هب مادقا تسا هدش هراشا نادب روشنم نیا رد هک یدنور و فادها ققحت یارب دراد قح تلود ره و فادها یاتسار رد و نوناق اب قبطنم شا يلخاد تیحلاص بلاق رد يجراخ یراذگ هیامرس هب تبسن يتیمکاح هیامرس یارب يحیجرت تلایهست صاصتخا رب ينبم اهتلود یور رب یرابجا چیه ساسا نیا رب ،دیامن ناشیاهتیولوا .درادن دوجو يجراخ راذگ و هعسوت" ۳999 مهم رایسب همانعطق لاس نامه ربماتپس 90 رد ،"اهتلود تادهعت و یداصتقا قوقح روشنم" زا سپ دوش يم ملاعا تحارص هب نآ مود فارگاراپ رد هک دسر يم يمومع عمجم بیوصت هب "يللملا نیب یداصتقا یراكمه

19 ...رب هعسوت قح زا يشان تامازتلا

یارب للم نامزاس مود ههد یژتارتسا رب همانعطق نیا رد نینچمه .تسا يناهج یداصتقا نیون مظن داجیا لابند هب هک :زا دنترابع هک تسا هدش هراشا هعسوت لاح رد یاهروشک هعسوت یارب يیاه هیاپ رب دنس نیا رد .دراد دیکات هعسوت (ب ؛دهد يم ار ناشا یداصتقا ناوت تیوقت و شرتسگ ناكما هعسوت لاح رد یاهتلود هب هک ،للملا نیب تراجت (فلا رد یاهروشک عقاو رد ،يللملا نیب يلوپ تاحلاصا و هعسوت لاح رد یاهروشک يلام هعسوت یارب يعقاو عبانم لاقتنا

يللملا نیب هصرع رد اهتلود يلام نیمات رما و دنتسه يمئاد يلام عبانم نیمات دنمزاین هعسوت ققحت یارب هعسوت لاح هعسوت لاح رد و هتفای هعسوت یاهروشک ،یژولونكت و ملع (ج ؛دریذپ تروص دنم هدعاق و دحتم تروصب دناوت يم نیب یژولونكت کناب کی داجیا یارب مزلا ریبادت و تامادقا و دنیامن زاغآ ار يتادوارم یژولونكت و ملع هصرع رد دیاب یژولونكت و شناد لاقتنا رد هتفای هعسوت یاهروشک شقن هب ۳999 همانعطق زا شخب نیا رد .دنیامن داجیا يللملا هب رجنم هک امیل فورعم هیملاعا هب شخب نیا رد ،ندش يتعنص (د ؛دنیامن افیا دنناوت يم هک يمهم شقن و هدش هراشا یاه همانرب هئارا لابند هب روکذم نامزاس .دیامن يم هراشا ،دحتم للم يتعنص هعسوت نامزاس نامه ای UNIDO سیسات شش لوح ناریا رد UNIDO همانرب اًاقافتا هک ،دشاب يم ناشندش يتعنص یاتسار رد اهروشک هب راد تدم و تدم نایم و راک و بسک طیحم دوبهب ؛يلحم عیانص و کچوک عیانص تیوقت قیرط زا یا هقطنم هعسوت ؛ندش يناهج ،شخب طیحم اب طبترم لئاسم و ؛یژرنا اب طبترم لئاسم ؛یزرواشک هب هتسباو عیانص ندرک نردم ؛يصوصخ شخب هعسوت .تسا هدش راوتسا يیاوه و بآ لئاسم و تسیز یانبمرب و تسا دحتم للم نامزاس يمومع عمجم يعرف نکر UNCTAD دحتم للم هعسوت و تراجت سنارفنک و للملا نیب تراجت هصرعرد دوخ تامیمصترد داتكنآ .تسا هدش انب 4930 لاس رد عمجم نیا ((XIX-1995 همانعطق یراكمه ،یربارب لصا و هدومن ظاحل يسایس تیمکاحرب هولاع ار یداصتقا تیمکاح موهفم یداصتقا هعسوت رد داتكنآ .تسا هدادرارق دیکأت دروم ار هعسوت لاحرد یاهروشک عفن هب لباقتم يگتسباو و فاصنارب ينتبم يللملا نیب تدعاسم و اهررض نازیم شهاک ،ناهج هتفاین هعسوت یاهروشک زا تیامح بوچراچرد يللملا نیب تراجت یدازآ يپ ثحابم یزاس هچراپكی یارب دحتم للم نامزاس یزکرم روحم داتكنآ .دشاب يم هریغ و اهنآ یداصتقا هعسوت یارب رد هعسوت و یراذگ هیامرس ،يكیژولونكت ،يلام یاه هزوح اب طبترم تاعوضوم و هعسوت و تراجت هب طوبرم قیرطزا UNCTAD دحتم للم هعسوت و تراجت سنارفنک .دشاب يم هتفای هعسوت رتمک و هعسوت لاحرد یاهروشک لدابت و اه تلود نیب تروشم یارب هنیمز داجیا لابند هب تاعلاطا یروآ عمج و اه هیور لیلحت و هیزجت ،وجتسج یاهروشک یاهزاین عفر یارب رگید یاه نامزاس اب داتكنآ .تسا هعسوت لماوع یزاس هچراپكی فده اب تایبرجت يفلتخم یاه تیلاعف هعسوت لاحرد یاهروشک رد هعسوت دنیارف لیهست یاتساررد داتكنآ .دراد یراكمه هعسوت لاحرد .تسا یراجت يیاراک عوضوم هب هجوت اهنآ زا يكی هک تسا هداد ماجنا ار

هیملاعا هب هجوت اب .دومن داجیا يللملا نیب هعسوت نایرج رد ار ينیون دنور اًلامع 011۳ لاس رد هرازه هیملاعا رودص هب تسیاب يم يبآ عبانم هب يسرتسد مدع و تیمورحم ،يگنسرگ ،رقف و دیامن دشر دیاب يناهج دمآرد 501۳ لاس ات لقادح هب يسرتسد ؛دشاب دوهشم يیلااب نازیم هب دیاب ناکدوک و ناردام ریم و گرم خرن شهاک ؛دبای شهاک فصن دننک يم يگدنز اهرهش فارطا رد هک ينیشن هغاز نویلیم 110 زا شیب يگدنز و ؛دشاب هدش يناهج دیاب زین تلایصحت دوبهب ار اهروشک يهدب تیعضو و دنهد شیازفا ار يللملا نیب یاهكمک نازیم ات دندومن قفاوت اهتلود .دبای دوبهب

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 14

هتفای هعسوت رتمک و ریقف یاهروشک هعسوت رب ار ناشزکرمت هدمع و دنیامن مهارف یرتهب یراجت راتخاس ،دنشخب هب رجنم ،رهاظ هب لقادح هدش هئارا فادها هک تسا نآ هجیتن .((Langford & Others, 2013: 1 دنیامن فوطعم دشر هلئسم هب فرص زکرمت مدع و رقف شهاک انامه هک هعسوت فادها ققحت یارب یدیدج يناهج عامجا داجیا هرازه هیملاعا رد هدش حرطم فادها مامت مییوگب هكنیا هتبلا .تسا هدش رجنم ،دشاب يم داصتقا یزاسدازآ و یداصتقا ظاحل اب اهتلود لاح ره رد اما دشاب يسانشراک ریغ و تسردان دیاش تسا هدش ققحم 501۳ لاس رد یدایز نازیم ات رد و دنروآ تسدب صقان دنچ ره ار يتاقوفت رکذلا قوف فادها هنیمز رد 501۳ لاس ات دنتسناوت دوجوم طیارش مامت .دیدرگ 191۳ دنس هب فورعم رادیاپ هعسوت همانرب ندش هتشاگن هب رجنم عوضوم نیمه تیاهن تانایرج 501۳ لاس رد هک تسا هدمآ ،يجراخ یراذگ هیامرس و هعسوت تیعضو هرابرد داتكنآ 901۳ شرازگ رد زونه شیازفا نیا مغر هب هک تسا هدش هجاوم یدصرد 19 شیازفا اب ،ناهج رد يجراخ میقتسم یراذگ هیامرس ناهج رد يجراخ میقتسم یراذگ هیامرس مقر .تسا هدوب رتمک دصرد 10 یدلایم 011۳ لاس رد نآ حطس هب تبسن نیرتلااب ،111۳-311۳ لاس رد ناهج يلام و یداصتقا نارحب زاغآ زا سپ ،تسا هدش غلاب رلاد درایلیم رازه 90.0 هب

و ماغدا یاه یراذگ هیامرس عاونا ار شیازفا نیرتشیب .تسا هدش ققحم 501۳ لاس رد يجراخ یراذگ هیامرس حطس رلاد درایلیم 0۳0 هب و دنا هتشاد شیازفا دصرد 15 هب کیدزن هک دنا هدرک بسک ( (Mergers & Acquisitions کلمت رلاد درایلیم 990 نازیم هب لاس نیا رد زین (دلیفنیرگ) دیدج یراذگ هیامرس یاه هژورپ شزرا .دنا هدیسر لاس نیا رد و دوش يم ماجنا هدروخن تسد و دیدج یاه هزوح رد هک تسا اه یراذگ هیامرس زا يعون یراذگ هیامرس نیا) تسا هدوب رد نیا .(دننک يم دصقم روشک رد دیدج یداصتقا دحاو ثادحا هب مادقا راب نیتسخن یارب ردام یاه تکرش نآ رد هک تسا یدصرد 10-50 شهاک ،901۳ لاس رد ناهج يجراخ یراذگ هیامرس زا داتكنآ ينیب شیپ هک تسا يلاح تامادقا ،اهروشک يخرب رد لااک تارداص دنکُک دشر ،لک یاضاقت موادم فعض ،ناهج داصتقا يگدننكش ار نآ لیلاد نیا ينیب شیپ .تسا هدرک ناونع يتیلمدنچ یاهتکرش دوس ندش مک و يتایلام رارف زا یریگولج صوصخ رد يتسایس يجراخ میقتسم یراذگ هیامرس ،يناهج دشر رد راظتنا دروم شیازفا هب خساپ رد 001۳ و 101۳ یاهلاس رد هک تسا رد ناریا رد يجراخ یراذگ هیامرس .((UNCTAD Report, 2015, 7 دور رتارف درایلیم رازه 1.0 زا اًاددجم ناهج رد ریذپ هیامرس نیرتگرزب ناونع هب هیکرت رد 501۳ لاس رد هكیروطب ؛تسا هدوب مک رایسب ،هقطنم یاهروشک اب هسیاقم هیامرس عون زا رتشیب هک دش غلاب رلاد درایلیم 00 دودح هب شیازفا دصرد 99 اب يجراخ هیامرس بذج ،ایسآ برغ رد لاح رد یاهروشک نیب رد هیامرس هدننکدراو نیمجنپ هبتر رد ار هیکرت ،بیترت نیا هب و هدوب کلمت و ماغدا یراذگ رد يجراخ میقتسم هیامرس بذج و و دومن بذج رلاد درایلیم 00 زین يبرع هدحتم تاراما .داد رارق ایسآ هعسوت تابیترت یلااب یاهتیفرظ زا ناریا یریگ هرهب مدع دسر يم رظن هب .دنام يقاب رلاد درایلیم 1 دودح رد یدوعس ناتسبرع رد (دلیفنیرگ) دیدج یاهیراذگ هیامرس نییاپ رایسب حطس و ((M&A کلمت و ماغدا یاهشور و تامدخ یراپس نورب .((Ibid, 9 تسا هتشاد يمهم شقن ناریا يجراخ یراذگ هیامرس موادم شهاک :زا دنترابع دنراد يیوگخساپ هب زاین هنیمز نیا رد هک يتلااوس نیرتمهم لااب تاضورفم هب هجوت اب یراذگ هیامرس لامعا دنیآرف رب (رشب قوقح) ندش يناهج دنیآرف رد هعسوت قح یراتخاس و یراجنه تامازلا

؟تسا هدیسر روهظ هصنم هب هنوگچ و هدوب هچ يجراخ یراذگ هیامرس قوقح نیمضت و يجراخ

94 ...رب هعسوت قح زا يشان تامازتلا

؟تسیچ اهنآ زا تفر نورب لح هار و ناریا رد هعسوت قح هب يبایتسد يللملا نیب و يلم يقوقح عناوم دننامه ناوت يم هنوگچ هكنیا و يعامتجا و یداصتقا هعسوت زا يصخشم كرد داجیا قیقحت نیا ماجنا زا فده اًاصوصخ ناهج یاهروشک زا یرایسب رد .دومن يجراخ هیامرس يمئاد بذج هب مادقا هتفای هعسوت یاهروشک رد اهروشک نیا هعسوت نییاپ تعرس لقالا ای اهروشک نیا يگتفاین هعسوت لماوع زا يكی هعسوت لاح رد یاهروشک نامه تسرد صیصخت مدع و يجراخ یراذگ هیامرس نازیم ندوب نییاپ انامه هتفای هعسوت یاهروشک اب هسیاقم

يسررب دروم عناوم نیا ات هک دش دهاوخ شلات هلاسر نیا شراگن رد ساسا نیمه رب .دشاب يم دوجوم یاه لقادح یدانسا هعلاطم زا .ددرگ هئارا عناوم نیا ندرب نایم زا ای یریگ شیپ یارب نكمم یاهراكهار ناكملا يتح و دنریگ رارق ،اه هداد یروآ عمج :زا دنترابع هدافتسا دروم عبانم .تسا هدش هدافتسا قیقحت شور ناونع هب یا هناخباتک شور و هب یرادرب شیف زا و لاتیجید یاه هناخباتک رد هنیمز نیا رد دوجوم تاقیقحت و تلااقم ،بتک زا هدافتسا ،اهشرازگ .تسا هدش هدافتسا هعلاطم رازبا ناونع نردم یناهج دنیآرف رد هعسوت رد و تسا روشک ره يعامتجا-یداصتقا هدنیآ اب بسانتم يجنسزاین و قیقد یزیر همانرب دنمزاین هعسوت هب يبایتسد فادها دربشیپ یارب يللملا نیب ای يلم حطس رد هیامرس بذج یارب روشک ره ناوت يلصا یاهروتکاف زا يكی هار نیا هتخانش عوضوم نیا رب رثوم لماوع زا يكی ناونع هب رشب قوقح تیاعر هار نیا رد و دشاب يم روشک نآ یا هعسوت دشر هب روشک هعسوت و یداصتقا دشر رانک رد راچان هب دنوش يم یداصتقا هعسوت هصرع دراو هک يیاهتلود .دوش يم حطس زا اهنآ یاهزاین دبای يم شیازفا هعماج دارفا دمآرد حطس هچ ره .دنسر يم زین يعامتجا و يگنهرف ،يسایس يعامتجا ،يسایس لماوع نیا ریثات ات دش دهاوخ شلات ساسا نیمه رب .دبای يم یدیدج داعبا و جراخ هیلوا یاهزاین رگید مهم ثحابم زا يكی نینچمه .دریگ رارق يسررب و هعلاطم دروم روشک ره یداصتقا هعسوت و دشر رب يگنهرف و .میبای تسد زین عوضوم نیا زا يحیحص كرد هب دش دهاوخ شلات هک تسا یداصتقا هعسوت ندوب يناهج ای یا هقطنم مک رگید يخرب رد و گنر رپ اهتلود يضعب رد يعامتجا و یداصتقا هعسوت یاه همانرب هب هجوت هک ناریا فلاخ رب یرایسب و یدوعس ناتسبرع ،تاراما ،هیکرت ،روپاگنس ،لیزرب نوچمه هعسوت لاح رد یاهروشک رد ،تسا هدوب غورف هک تسا نیا دوش يم هدید هک هچنآ ،دنا هدومن یا هعسوت یاه همانرب یارجا و يحارط هب مادقا یدج روطب هک رگید و تسا هدش هتفرگ یدج اهتلود همه یوس زا و هدوب گنر رپ رایسب شداعبا همه رد هعسوت هلئسم هب اهتلود هجوت ناوت يمن روطنیمه .تسا هتفرگ رارق رگید هعسوت لاح رد یاهروشک هدافتسا دروم اهروشک نیا قفوم هعسوت لدم هنیمز نیا رد ار لاعف يللملا نیب یاهداهن رگید و يناهج تراجت نامزاس ،يناهج کناب ،دحتم للم نامزاس شقن يتایلمع یاتسار رد اهتلود هب يقوقح یاهراک و زاس و يلمع یاه همانرب هئارا اب روکذم یاهنامزاس .تفرگ هدیدان زا نیب نیا رد .دنا هدومن افیا فلتخم للم يعامتجا و یداصتقا هافر شیازفا رد يیازس هب شقن هعسوت همانرب ندرک یارب يیوزاب و یرازبا اًلامع و دنا هدوب يمهم رایسب يناهج تلاوحت زاس هنیمز هک يللملا نیب یاهنامزاس يخرب شقن

يللملا نیب هافر دوبهب و يجراخ یراذگ هیامرس هنیمز رد للملا نیب قوقح یراذگتسایس یاتسار رد يناهج هعماج هک (0 هرامش هشقن) يللملا نیب تیفافش نامزاس ای Standard and Poor’s نوچمه يیاهنامزاس ،میوش لفاغ ،دنا هدوب نیوكت رب رثوم ،اهتلود هیور و روکذم يللملا نیب یاهنامزاس یاهتیلاعف عیمج .دنراد يمهم شقن رما نیا رد رایسب

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 24

هدش يجراخ یاه هیامرس بذج قیرط زا هعسوت يناهج یوگلا بیغرت یارب يللملا نیب يفرع و موظنم یاهتسایس .تسب رییغت رب ينبم للم تساوخ رب مشچ دیابن هتبلا و تسا داسف برخم یاه دمایپ .دننابیرگ هب تسد نآ اب شیب و مک ناهج یاهروشک هیلک هک دنتسه يیاه هدیدپ بلقت و داسف زور هجوت ثعاب ،يشخب رثا شهاک و اهروشک یداصتقا دشر شهاک ،عبانم فلاتا هلمج زا ،ماع عفانم اب نآ داضت و ءِوس لكشم اب شیپ اهنرق زا اهتلود و اهتموكح .تسا هدش فلتخم عماوج رد داسف و بلقت هدیدپ تیمها هب نوزفا هدش هدیدپ نیا هب یددعتم تاراشا زین يناتساب نوتم رد و دنا هدوب ور هبور اهتصرف و عبانم زا يتلود نارازگراک هدافتسا و تیعقوم زا يتلود نارازگراک و نابصنم بحاص يصخش ةدافتسا ءِوس نارگن هشیمه اهتموكح دهد يم ناشن هک تسا 0يللملا نیب يسرباسح يلاع تاسسوم ،تیفافش يناهج نامزاس هلمج زا يناهج یاهنامزاس .دنا هدوب دوخ يلغش زایتما

رد بلقت و داسف هب هجوت نمض ...و يناهج کناب ،يسرباسح يلاع تاسس وم دننام یا هقطنم تاسسوم ریاس زین و و دنا هدرک مادقا وضع یاهنامزاس و اهروشک رد اًاصوصخ بلقت و داسف زا یریگولج یارب يیاه دومنهر هئارا هب ،ناهج دروم هدننک یریگشیپ لماوع ناونع هب ،يیوگخساپ و تیلوئسم ،تقادص ،یرادم شزرا گنهرف یاقترا هب هجوت اهنآ رد هک دراد هجوت نآ رب ،هدش هئارا لدم ساسارب ،داسف و ينامزاس گنهرف لباقتم ریثات هب هجوت .تسا هتفرگ رارق هجوت تاریثات و یزیرگ ماهبا و يیارگ درف ،نییاپ تردق هلصاف هلمج زا هدتسفاه رظن دروم داعبا اب یوق ينامزاس گنهرف رد يعنام و داسف راهم ثعاب دناوت يم ،تیفافش تیمکاحو ضیعبت زا یریگولج ،يهاوخ تلادع زورب رد داعبا نیا اب -ار هیبنت و زیمآ رهق یاهدروخرب هب زاین و دوش هعماج يگدنلاب و دشر و قنور هب رجنم اًاتیاهن و نآ ندش ریگارف .(Transparency International, 2019, 32) دهد شهاک یدایز دح ات -نآ بولطمان ضراوع هب هجوت

1 International Organization of Supreme Audit Institutions (INTOSAI)

94 ...رب هعسوت قح زا يشان تامازتلا

و للم نامزاس يناسنا تینما همانرب ثحب هب هجوت اب دتفا يم هعسوت لاح رد یاهروشک یارب نیب نیا رد هک يقافتا یارب اهتلود رگید یراذگ هیامرس لیسناتپ زا دیاب هعسوت لاح رد یاهروشک للم نامزاس 191۳ رادیاپ هعسوت همانرب مظنم یاه همانرب نتشاد و تدمدنلب قیقد یزیر همانرب هیاس رد زج مهم نیا هتبلا .دنیامن هدافتسا یا هعسوت فادها مدع مغریلع هعسوت لاح رد یاهروشک زا یرایسب زورما .دش دهاوخن ققحم يلخاد یاه شنت شهاک و هعسوت رادروخرب يجراخ هیامرس بذج یارب يفاک ناوت زا يللملا نیب یاه میرحت دوجو مدع و جراخ ناهج اب یریگرد رازاب یوس هب يجراخ هیامرس بذج یارب نودم و مظنم یاهتسایس اهتلود نیا هک تسا لیلد نآ هب اهنت نیا ،دنتسین نلااعف هلمج زا و مدرم هماع و نویسایس نیب يقیمع فاكش اًاتدمع اهروشک هنوگنیا رد نینچمه و دنرادن يلخاد نتفرلااب و يجراخ یاه هیامرس دامتعا شهاک ثعاب رما نیمه .((Piros and Pinto, 2013, 622 دراد دوجو یداصتقا رد هدش هراشا نامرآ 00 .تسا هدش هعسوت لاح رد یاهروشک زا یرایسب رد يجراخ میقتسم یراذگ هیامرس کسیر لغش ،هافر و لماک تملاس ،يگنسرگ ،رقف یدوبان لماش هک 90 و 10 ،1 ،9 ،۳ ،0 یاهنامرآ هصاخ 191۳ هعسوت دنس رب رظان میقتسم روطب ،دشاب يم دنمناوت یاهداهن و تلادع ،حلص و اه یرباربان شهاک ،یداصتقا دشر و هنادنمتفارش .دنشاب يم هعسوت قح تیعمج نیرتشیب .دیامن افیا يناهج هعسوت رد یا هدمع شقن ایسآ قرش هصاخ و ایسآ هراق هک دراد راظتنا يناهج کناب

نیدنچ و دشاب يم اراد ار ناهج طسوتم هقبط هدننک فرصم تیعمج مراهچ کی و ،دراد دوجو هراق نیا رد ناهج تاحلاصا اًابیرقت هراق نیا یاهروشک همه رد .تسا تیمها زئاح ناشدوجو يسایس یایفارغج رظن زا هک تلود Shaboo and تسا دصرد 9 ناشریخا لاس 1۳ نیگنایم دشر خرن و تسا ماجنا لاح رد يعامتجا و یداصتقا

Others, 2014, 28-29)). و يجراخ میقتسم یراذگ هیامرس شیازفا ،یا هعسوت و يشیازفا یاه همانرب نیا همه هجیتن تیباذج هک درک شومارف دیابن هتبلا ،تسا هدش يجراخ میقتسم یاه هیامرس بذج یارب یزکرم هب ایسآ قرش لیدبت

رتمک تیباذج .تسا هتشاد ار شدوخ هاگیاج هراومه روپاگنس و لیزرب ،نیچ رد يجراخ میقتسم یراذگ هیامرس و یداصتقا یاهراتخاس :هلمج زا يفلتخم لیلاد هب يجراخ میقتسم یاه هیامرس بذج یارب يیایسآ یاهروشک رگید دوجو مدع ؛یداصتقا هعسوت و رادیاپ هعسوت عماج یاهتسایس نادقف ؛دمآراکان و يمیدق راک نیناوق ؛فیعض يعامتجا ندناسر ماجنا هب و زاغآ یارب هک ينامز و اه هنیزه و ؛داسف ؛ينامزاس تاحلاصا نادقف ؛دمآراک یداصتقا هژیو قطانم رب لكشم هب هژورپ کی ينامزاس و یدادرارق رظن زا اهراب راک ندیسر هجیتن هب ات اًاتدمع هک دوش يم فرص اه هژورپ دیرخ اب طابترا رد اهتلایا و اهناتسا ،یزکرم تلود نایم يگچراپكی و يگنهامه مدع هلئسم نیا لیلد هدمع ،دروخ يم صخاش .تسا هدش هراشا يناهج کناب يناگرزاب صخاش رد تاكن نیمه .دشاب يم تسیز طیحم یزاسکاپ و نیمز رثوم ينارمكح ،اهتخاسریز هب نتشاد يسرتسد رد یدج عناوم اب ایسآ قرش بونج یاهتکرش هک دهد يم ناشن روکذم .((Ibid دنراد اهدادرارق یارجا و اهتایلام تخادرپ ،فطعنم راک نیناوق ،دمآراک و "رشب قوقح" ماغدا هب لیام ناتسلگنا و دئوس ،ژورن ،ناملآ ،كرامناد ،ایلارتسا دننام هتفای هعسوت یاهروشک زا یرایسب .دوب دهاوخ رثوم هعسوت رب قح دربشیپ و جیورت رد رشب قوقح ثحب هکارچ دنتسه هعسوت هب طوبرم یاه همانرب رد اهنآ هب و يیاسانش هعسوت رب قح یاتسار رد ار هعسوت یاهتیفرظ ناوت يم هنوگچ هک تسا نیا دوش يم حرطم هک يثحب نیب يتح ای يلم یاهتسایس رد تسا نكمم روشک ره یارب هعسوت يعقاو یاهتیفرظ و هعسوت هلئسم .تفای تسد

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 44

يبایتسد هرابرد UNDP دحتم للم هعسوت همانرب رد هک هچنآ دننامه ،دوش هدناجنگ يسایس فده کی ناونع هب يللملا UNDP "تسا يناسنا یاه یدنمناوت رد یراذگ هیامرس یانعم هب يناسنا هعسوت" هک هدمآ يگدنز بولطم تیفیک هب

Report, 1993, 3)). يناسنا هعسوت شرازگ هک تسا لیلد نیمه هب اًاقیقد UNDP هب ار يناسنا هعسوت ،9330 لاس رد UNDP تسا هتسناد یداصتقا دشر ار فده نیا ققحت يلصا رازبا و تسا هدومن يیاسانش يلصا فده ناونع

Report, 1996, 1)). نیب یاهتسایس ارجا و تخاس رما رد رایسب للملا نیب قوقح هصرع رد یزاس تیفرظ ثحب نیا رد یزاس تیفرظ و اهتیفرظ هب هجوت اب رگا هعسوت ثحب ساسا نیمه رب و دراد شقن هعسوت اب طبترم يللملا قیرط نیا زا و دنیامن يم تفرشیپ دنراد ار هعسوت هب زاین نیرتشیب هک يیاه هصرع نامه اًاقیقد دریگب تروص هنیمز قوقح شقن زا نیب نیا رد دیابن .دندرگ يم يیاسانش رتهب دنتسه شیپ زا شیب هجوت دنمزاین هک يعامتجا یاه هورگ لفاغ یا هعسوت یاهتسایس یارجا و شنادنورهش يعامتجا و یداصتقا تیعضو دوبهب رد تلود بیغرت رد للملا نیب هب رجنم هكلب دش دهاوخ رشب قوقح تیعضو دوبهب هب رجنم اهنت هن روشک ره رد هعسوت تیفرظ رب زکرمت .دنام .دش دهاوخ زین هعماج نآ رد هعسوت رب قح ترسد یارجا و ادیپ داعبا مامت هب هجوت یدنمزاین هعسوت ثحب هب نتخادرپ هک تفرگ هجیتن هنوگنیا ناوت يم قوف بلاطم رد قیقدت اب نامه هک ثحب نیا نورد رتتسم یایاوز زا يكی هب يلو درک تبحص هعسوت زا ناوت يمن هكیروطنامه تسا نآ ناهنپ

يجراخ یراذگ هیامرس .تسا اهتلود نورد رد داسف شهاک و تیفافش هصرع رد یراذگنوناق و يمومع یراذگتسایس هب راذگ هیامرس .تسا رتدمآراک و رتلااب رایسب تسا وگخساپ تلود و تسا مک داسف هک يیاج رد هعسوت تیاهن رد و هک دنک يم یراذگ هیامرس يیاج رد ،تشگ دهاوخ زاب شا هیامرس دوس و لصا دشاب نمطم هک دوش يم دراو یروشک ار شروشک عیانص مامت هاگان هب هبشكی و يسانشراک ریغ یاهتسایس ملاعا اب روشک نآ رد مکاح تلود دشاب نمطم لیلد نیمه هب تسا نییاپ یریذپ رطخ و یراذگ هیامرس تینما لابند هب راذگ هیامرس اًاعطق و دیامن يمن ملاعا يلم هرمن و دصرد 0.4 دودح صلاخان دیلوت دشر اب يبرع هدحتم تاراما روشک هنایمرواخ هقطنم رد اًلاثم هک تسا

ناهج لک رد يجراخ هیامرس بذج یارب اهروشک نیرت نما و نیرتباذج زا يكی 501۳ لاس رد 110 زا 99 تیفافش رد یا هدمع شقن ایسآ قرش هصاخ و ایسآ هراق هک دراد راظتنا يناهج کناب ،رگید یا هنومن رد .تسا هدوب هقطنم و هقبط هدننک فرصم تیعمج مراهچ کی و ،دراد دوجو هراق نیا رد ناهج تیعمج نیرتشیب .دیامن افیا يناهج هعسوت همه رد .تسا تیمها زئاح ناشدوجو يسایس یایفارغج رظن زا هک تلود نیدنچ و دشاب يم اراد ار ناهج طسوتم ناشریخا لاس 1۳ نیگنایم دشر خرن و تسا ماجنا لاح رد يعامتجا و یداصتقا تاحلاصا اًابیرقت هراق نیا یاهروشک .((Shaboo and Others, 2014, 28-29 تسا دصرد 9 یارب یزکرم هب ایسآ قرش لیدبت و يجراخ یراذگ هیامرس شیازفا ،یا هعسوت و يشیازفا یاه همانرب نیا همه هجیتن

و نیچ رد يجراخ یراذگ هیامرس تیباذج هک درک شومارف دیابن هتبلا ،تسا هدش يجراخ یاه هیامرس بذج یاه هیامرس بذج یارب يیایسآ یاهروشک رگید رتمک تیباذج .تسا هتشاد ار شدوخ هاگیاج هراومه روپاگنس نادقف ؛دمآراکان و يمیدق راک نیناوق ؛فیعض يعامتجا و یداصتقا یاهراتخاس :هلمج زا يفلتخم لیلاد هب يجراخ تاحلاصا نادقف ؛دمآراک یداصتقا هژیو قطانم دوجو مدع ؛یداصتقا هعسوت و رادیاپ هعسوت عماج یاهتسایس هجیتن هب ات اًاتدمع هک دوش يم فرص اه هژورپ ندناسر ماجنا هب و زاغآ یارب هک ينامز و اه هنیزه و ؛داسف ؛ينامزاس

54 ...رب هعسوت قح زا يشان تامازتلا

يگنهامه مدع هلئسم نیا لیلد هدمع ،دروخ يم رب لكشم هب هژورپ کی ينامزاس و یدادرارق رظن زا اهراب راک ندیسر نیمه .دشاب يم تسیز طیحم یزاسکاپ و نیمز دیرخ اب طابترا رد اهتلایا و اهناتسا ،یزکرم تلود نایم يگچراپكی و قرش بونج یاهتکرش هک دهد يم ناشن روکذم صخاش .تسا هدش هراشا يناهج کناب يناگرزاب صخاش رد تاكن اهتایلام تخادرپ ،فطعنم راک نیناوق ،دمآراک و رثوم ينارمكح ،اهتخاسریز هب نتشاد يسرتسد رد یدج عناوم اب ایسآ .(Shaboo and Others, 2014, 28-29) دنراد ،اهدادرارق یارجا و هعسوت دنیآرف رب نآ ریثات و ناریا یملاسا یروهمج تلود دیدج یتفن یاهدادرارق یاه هژورپ لیمكت یارب يجراخ هیامرس بذج دنمزاین هعسوت هب راذگ رد و تسا هعسوت لاح رد یروشک ناریا ،دوش يم لصاح تفن شورف قیرط زا روشک جراخم يلک روطب و ينارمع هجدوب هدمع هک يیاجنآ زا و تسا ينارمع هتبلا ،تسا هدوب زاگ و تفن نیدایم هعسوت و راذگ هیامرس بذج لابند هب لاعف روطب هراومه يملاسا یروهمج تلود يجنس زاین و تسرد یزیر همانرب اب تلود ردقچ گنج زا سپ یاهلاس رد هک مییامن يبایزرا هک تسا نیا مهم هتكن زا هتسناوت ،ناریا زاگ و تفن يمیدق و هدوسرف راتخاس هعسوت تمس هب نیناوق يهد تهج و فده رب ينتبم عیب یاهدادرارق سنج زا ،يتفن یاهدادرارق قباس لدم .دیامن هدافتسا نكمم لكش نیرتهب هب هدش دراو یاه هیامرس يناهج نییاپ تمیق هب هجوت اب ،دندرگیم بوسحم تمدخ دیرخ اب یدادرارق يعون هب هک اهدادرارق نیا .دندوب لباقتم صوصخ هب ،نیدایم هعسوت رد روشک یارب ار يبسانم تصرف ،ناریا تفن يلم تکرش يلخاد عبانم دوبمک و تفن زین يتلاكشم اب اهدادرارق نیا اما .(Motaghi & Others, 2019, p.16) دندرک مهارف يبونج سراپ كرتشم نادیم همحزلا قح تخادرپ يگتسباو ،دادرارق هرود ندوب تدم هاتوک هب ناوت يم تلاكشم نیا هلمج زا هک دندوب هارمه هراشا دادرارق نیا نییاپ فاطعنا و ناراكنامیپ دركلمع رب امرفراک فیعض تراظن ،یا هیامرس یاه هنیزه هب راكنامیپ .درک دودحم طقف يعمج لقع :دادرارق دافم زا يیاهشخب ندنام هنامرحم :زا دنترابع IPC دادرارق رب دراو تاداقنا نیرتمهم یاهدادرارق ندراذگ رایتخا رد زا دیابن دنتسه تیفافش يعدم تفن ترازو ينونک ناریدم رگا و هدوبن تفن ترازو هب يتدم زا دعب و دنناد يم دودحم یا هدع ار دادرارق نیا تایئزج هنافساتم .دنشاب هتشاد يیابا روکذم یاهداهن هب يتفن تیعقاو يلاح رد ،دوش يم تسرد تلاكشم هک دنهد يم هدعو مدرم هب و دننک يم يیامنور نآ زا تفن ترازو نلاوئسم

هک ينتم اب هتفرگ رارق تلود بیوصت دروم هک يتفن دیدج یاهدادرارق يسراف نتم رگید فرط زا .تسا یرگید زیچ تلع هچ هب اذل .تسا لمات لباق هک دراد یدایز یاه ضقانت تسا نآ يسیلگنا هخسن و هدش هداد يجراخ یاهتکرش هب هزاجا يتیریدم و یداصتقا ،يتفن نارظنبحاص و ناسانشراک ،ناسدنهم و تسا هدش يقلت هنامرحم يتفن یاهدادرارق یدنب تیولوا مدع .دنیامن نییبت ،داقعنا زا لبق ار يتفن یاهدادرارق یاه يتساک دنناوتب ارآ براضت اب هک دنرادن نارهت سنارفنک رد هدش هضرع یاه هژورپ دادعت یلااب مجح و روکذم یاه هژورپ نیب یدنب تیولوا مدع :اه هژورپ رازگرب و ناحارط رظندم يلصا فادها زا يكی ،(لباقتم عیب) ناریا يتفن یاهدادرارق يلبق لدم دننامه دهد يم ناشن یاه دنب تریاغم .تسا هدوب IPC لدم زا هدافتسا اب يجراخ یاهروشک اب نتسب دادرارق اًافرص شیامه نیا ناگدننک تحارص هب تفن يشورف ماخ ،يتمواقم داصتقا يلک یاه تسایس رد :يتمواقم داصتقا يلک یاه تسایس 50 و 40 ،90 نیدایم زا یدایز دادعت ،IPC فده یاه هژورپ تسیل رد .تسا هدش هداد شزرا هریجنز هعسوت هب روتسد و هدش عنم

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 64

1.0 دودح روشک رد تفن يشیلااپ تیفرظ نونکا مه .دش دهاوخ تفن دیلوت شیازفا بجوم هک دنراد رارق يتفن تفن دیلوت شیازفا طیارش نیا .دشاب يم هكشب نویلیم 4 دودح تفن دیلوت تیفرظ هک يلاح رد ،دشاب يم هكشب نویلیم و دراد دوجو روشک لخاد رد تفن تعنص تلاكشم لح ناكما .تسا يتمواقم داصتقا يلک یاه تسایس اب ریاغم هب هک دشاب نیا يجراخ یاهدادرارق هنیزه رگا .درک هدافتسا يجراخ هیامرس و یروانف زا ،هنیزه نیرتمک اب ناوت يم رود هب و روشک ررض هب اهدادرارق نیا تدم زارد رد ،دوشن يگدیسر تفن تعنص رد لاعف ناناوج و يلخاد یاهورین هرهب IPC رد هكنیا هب رظن :44 لصا يلک یاه تسایس یارجا نوناق اب تریاغم .تسا يتمواقم داصتقا یاه تسایس زا نیا یراذگاو هکارچ ؛دراد دوجو ينوناق يماهبا ،دوش يم راذگاو يجراخ و يلخاد يصوصخ شخب هب زین یرادرب تمدخ دیرخ زین هزوح نیا رد ،تیكلام ظفح طرش هب ناوت يم اما دراد ينوناق عنم يصوصخ شخب هب اه تیلاعف یارب اهتیلاعف نیا تیریدم و تیكلام ،یراذگ هیامرس ظفح هب طورشم تمدخ دیرخ نیا .دریگ تروص تلود طسوت .دنک يم نكمم ریغ ار طرش نیا ققحت ،يتفن یاهدادرارق دیدج یوگلا صوصخ رد تلود تایه هبوصم .تسا تلود نیا و دشاب يم تیریدم كرتشم هتیمک اب دادرارق لوط رد حرط تایلمع هیلک رب تراظن هک دنک يم حیرصت دنب نیا 44 لصا یارجا نوناق فلاخ هک دنک يم ذاختا ار دادرارق بوچراچ رد يقوقح و يلام ،ينف يیاهن تامیمصت هتیمک يساسا نوناق 44 لصا .دشاب يصوصخ شخب رایتخا رد دیابن زاگ و تفن تسدلااب يساسا نوناق ساسا رب و دشاب يم دروم نیا رد هک تسا يصوصخ شخب یارب تصرف داجیا قیرط زا تباقر و يمدرم تکراشم شیازفا ققحت رب ينبم 44 لصا دشاب هناگیب یاهروشک و اه تکرش اب داد رارق دقع تمس هب رتشیب لیامت و دوش هیكت يجراخ هیامرس هب رگا قح لامعا هک دنک يم هراشا هدام نیا :تفن نوناق حلاصا ۳ هدام اب تریاغم .تفر دهاوخ لاوس ریز يساسا نوناق

هبوصم هكیلاحرد .دشاب يم تفن ترازو ی هدهع رب يملاسا تموكح زا يگدنیامن هب يتفن عبانم ی هیلک رب يتیمکاح تسد زا .دراد هراشا يیاهن تامیمصت ذاختا و دادرارق لوط رد تیریدم كرتشم هتیمک تراظن عوضوم هب تلود تایه هک دنوش يم بجوم ،دوخ رانک رد يناریا يتفن سیسات دیدج یاهتکرش نتفریذپ اب :تفن يلم تکرش یاهورین نتفر :Rasad Ayar دهدب تسد زا ار دوخ صصختم و هبرجت اب یاهورین زا یا هظحلام لباق شخب تفن يلم تکرش

1394)). یشهوژپ و یملع یاهدرواتسد و یریگ هجیتن تسا اهضرف شیپ و بناوج يخرب ندوب مهارف دنمزاین يجراخ یاه هیامرس بذج هک تسا نآ حرطم هلئسم نیرتمهم ناوتیمن يتسدلااب ای نلاک یاهتسایس داجیا هب هجوت نودب و يعامتجا و يسایس یاهتخاسریز ندوب مهارف نودب هک دهاوخن فرصم دوخ حیحص یاج رد عبانم نیا اًاعطق دشاب هتشاد دوجو ناكما نیا رگا و دومن يجراخ هیامرس بذج هیامرس بذج یارب يمهم لماع يسایس و یرادا راتخاس و يعامتجا عاضوا زا حیحص كرد نتشاد نینچمه .دش نیب یاه میرحت دوجو مدع و جراخ ناهج اب یریگرد مدع مغریلع هعسوت لاح رد یاهروشک زا یرایسب زورما .تسا یاهتسایس اهتلود نیا هک تسا لیلد نآ هب اهنت نیا ،دنتسین رادروخرب يجراخ هیامرس بذج یارب يفاک ناوت زا يللملا اهروشک هنوگنیا رد نینچمه و دنرادن يلخاد رازاب یوس هب يجراخ هیامرس بذج و هعسوت یاتسار رد نودم و مظنم شهاک ثعاب رما نیمه .دراد دوجو یداصتقا نلااعف هلمج زا و مدرم هماع و نویسایس نیب يقیمع فاكش اًاتدمع هدش هعسوت لاح رد یاهروشک زا یرایسب رد يجراخ یراذگ هیامرس کسیر نتفرلااب و يجراخ یاه هیامرس دامتعا

74 ...رب هعسوت قح زا يشان تامازتلا

هک يیاهتلود .تسا هعسوت هب يبایتسد و تیفافش لماوع زا یروشک ره رد داسف شهاک و رشب قوقح تیاعر .تسا و يگنهرف ،يسایس دشر هب ،روشک هعسوت و یداصتقا دشر رانک رد راچان هب دنوش يم یداصتقا هعسوت هصرع دراو هیلوا یاهزاین حطس زا اهنآ یاهزاین دبای يم شیازفا هعماج دارفا دمآرد حطس هچ ره .دنبای تسد دیاب زین يعامتجا

.دبای يم یدیدج داعبا و جراخ رما نیا .دنک داجیا ریذپ یراذگ هیامرس یاضف کی تلود هک تفای دهاوخ همادا تیقفوم اب يتروص رد یداصتقا دشر يلحم یاه تسایس طسوت دناوت يم يلم حطس رد بسانم یاه تسایس .تسا تلود حوطس ی همه رد يتامادقا مزلتسم رد دنک راوشد ار ،دیدج یاه هاگنب سیسأت دناوت يم فلتخم حوطس رد دح زا شیب تاررقم .دوش يثنخ یا هقطنم و یاه تلود تاماقم رگا .دشاب هدنرادزاب لماع دناوت يم هیامرس هب يسرتسد مدع نازیم نامه هب نیمز ندوبن سرتسد عفن نازاس يصوصخ ،دشاب هتشادن یراذگ هیامرس یارب یا هزیگنا هک دنراذگب راشف رد دح زا شیب ار اه هاگنب ،يلحم ،دشاب هدش هیبعت دیاب دنک هئارا حوطس ی همه رد يلوبق لباق یاه هزیگنا هک يلاردف راتخاس کی .تشاد دهاوخن یدایز ،تسا نییاپ حوطس نانکراک یاه ينیرفآ لكشم زا یریگولج ناشفده هک يیاه تسایس .تسا یراوشد راک هتبلا نیا

و يلحم تاماقم و دنهدب زکرم هب دح زا شیب تردق تسا نكمم اریز ،دنوشب نیرفآ لكشم دنناوت يم ناشدوخ راک و بسک بسانم یاضف داجیا رد يساسا لماع کی اما .دنرادزاب هناعدبم دشر یاهربهار زا هدافتسا زا ار یا هقطنم و يسایس تابث نآ و تسا راوشد هداد یور هتشذگ ی ههد يط هچنآ هب هجوت اب نآ لیصحت هک یزیچ دراد دوجو ات هتفرگ يیارگ يلم زا اه شبنج عاونا یارب یزیخ لصاح ی هنیمز ،يعیسو رقف و میظع یرباربان .تسا يعامتجا یارب یدیدهت هكلب ،دنتسه ی هدنیآ یداصتقا دشر یارب یدیدهت طقف هن اه نآ زا يخرب هک هدروآ مهارف يیارگ ماوع

و دوب دهاوخ راوشد هدش داجیا تعرس نیا هب هک یرباربان نیا ندرک سوكعم .دنوش يم بوسحم زین يناهج حلص .دبلط يم یدایز نامز اًلاامتحا

Refrences Books and Reports: Ackerman, Susan, Anti-Corruption Policy Can International Actors Play a Constructive Role?,

(Durham: Carolina Academic Press, 2013). Begic, Taida, Applicable Law in International Investment Disputes, (Utrecht: Eleven International

Publishing, 2005). Bjorklund, Andrea, Yearbook on International Investment Law & Policy 2014-2015, (London:

Oxford University Press, 2016). Diebold, Nicolas, Non-Discrimination in International Trade in Services, 'Likeness' in WTO

GATS, (London: Cambridge University Press, 2010). Elliott, Jennifer, An Introduction to Sustainable Development, (New York: Routledge, 2013). Heywood, Paul, Routledge Handbook of Political Corruption, (New York: Routledge, 2015). Iqbal, Khurshid, The Right to Development in International Law, The Case of Pakistan, (New

York: Routledge, 2010). Joshua, John, Chinas Economic Growth Towards Sustainable Economic Development and Social

Justice, (New York: Palgrave Macmillan, 2017). Klugman, Jeni, Human Development Report 2009, Overcoming barriers: Human mobility and

development, (New York: UNDP Publication, 2009). Langford, Malcolm, and Sumner, Andy, The Millennium Development Goals and Human Rights,

Past, Present and Future, (London: Cambridge University Press, 2013). Lee, Eun, World Trade Regulation International Trade under the WTO Mechanism, (Berlin:

Springer, 2012).

1199 راهب ،مود هرامش ،مهدزاود لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 84

Liao, Jessica, Developmental States and Business Activism East Asia’s Trade Dispute Settlement, (New York: Palgrave Macmillan, 2016).

Piros, Christopher and Pinto, Jerald, Economics for Investment Decision Makers, Micro, Macro, and International Economics, (New Jersey: Wiley & Sons, 2013).

Rabie, Mohamed, A Theory of Sustainable Sociocultural and Economic Development, (New York: Palgrave Macmillan, 2016).

Razeq, Zarlasht, UNDP’s Engagement with the Private Sector, 1994–2011, (New York: Palgrave Macmillan, 2014).

Romaniuk, Nicholas and Marlin, Marguerite, Development and the Politics of Human Rights, (New York: CRC Press, 2016).

Sampath, Padmashree, and Oyeyinka, Banji, Sustainable Industrialization in Africa, Toward a New Development Agenda, (New York: Palgrave Macmillan, 2016).

Siddique, M and Ghosh, R, Corruption, Good Governance and Economic Development, Contemporary Analysis and Case Studies, (London: World Scientific Publishing, 2015).

Sornarajah, M, The International Law on Foreign Investment, 3rd edition, (London: Cambridge University Press, 2010).

Transparency International, Global Corruption Report 2013, Corruption and the Education, (Abingdon: Routledge, 2013).

Transparency international, Corruption Perception Index 2018, (Berlin: EY, 2019). United Nations, Industrial Development for the 21st Century, Sustainable Development

Perspectives, (New York: United Nations, 2007). Articles: Amador, Rodolfo and Starbird, Andrew, The Evaluation of International Agribusiness Investment

Locations Using Multidimensional Scaling, Agribusiness, Vol. 5, No. 2, (1989). Buthe, Tim and Milner, Helen, The Politics of Foreign Direct Investment into Developing Countries:

Increasing FDI through International Trade Agreements, American Journal of Political Science, Vol. 52, No. 4, (2008).

Karikari, John and Brempong, Kwabena, Telecommunications Investment in Africa: Implications of US Reform of the International Settlement Rate System, Telecommunications Investment in Africa Published by Blackwell Publishing, (2006).

Kurtz, Jurgen, Charting the Future of the Twin Pillars of International Economic Law, Jerusalem Review of Legal Studies, Vol. 9, No. 1 (2014).

Kustepeli, Yesim and others, Transportation Infrastructure Investment, Growth and International Trade in Turkey, Applied Economics, Vol. 44, (2012).

Motaghi, Afshin; Ghorbani Sepehr, Arash and Soltan Mohamadi, Zahra, Exploring the Role of Local Governments in Sustainable Urban Development, Quarterly of New Attitude in Human Geography, Vol. 4, No. 44, (2019).

Vadi, Valentina and Gruszczynski, Lukasz, Standards of Review Ininternational Investment Lawandarbitration: Multilevelgovernance and The Commonweal, Journal of International Economic Law, Vol. 16, No. 3, (2013).

Zhao, Xu and Liu, Jing-Xue, The Research of Analysis of Business Intelligence Oriented to Enterprises’ Investment Plans, Proceedings of the Seventh International Conference on Machine Learning and Cybernetics, Kunming, (2008).