روز و تاریخعنوان18/8/98شنبه دیابت، رسانه و خانواده19/8/98یکشنبهدیابت، آموزش و خانواده

دوشنبهدیابت، تغذیه و خانواده20/8/98

دیابت، سازمان های مردم نهاد وخانواده

سه شنبه21/8/98

چهارشنبهدیابت، غربالگری و خانواده22/8/98

دیابت، مشارکت های محلی وخانواده

پنجشنبه23/8/98

24/8/98جمعه دیابت، فعالیت بدنی و خانواده

از خانواده خود محافظت کنید1398 آبان در سال 23مصادف با نوامبر 14شعار روز جهانی دیابت یعنی

(Protect Your Family»از خانواده خود محافظت کنید« )

Protect your family

برای مبارزه با این بیماری بیایید آن را بهتر بشناسیم.

دیابت چیست؟ مواد غذايي بعد از مصرف در بدن به صورت قند )گلوكز(•

درمي آيد و از اين قند براي توليد انرژي استفاده مي شود. اگر انسولين كم باشد و يا نتواند خوب كار كند، قند وارد سلول

نشده و سلول گرسنه مي ماند و در نتيجه كار بدن دچار اشكال مي شود، از طرفي قند خون باال رفته و قند خون باال مي تواند

مانند سم عمل كرده و به سلول ها و بافت هاي بدن آسيببرساند.

از علل بروز دیابت می توان به چاقی، کم تحرکی ،بعضی• ویروسها و اختالل در سیستم ایمنی بدن و برخی داروها

و ...اشاره نمود.عوامل خطر دیابت:

عوامل مختلفی موجب افزایش احتمال ابتال به دیابت می شوندکه مهم ترین این عوامل عبارتند از:

: اگر وزن تان باالست یا اندازه دور کمرتان زیاد است )چاقی • سانتی متر( ، احتمال ابتال به دیابت در90دور کمر بیشتر از

شما افزایش می یابد، زیرا چربی سبب اشکال در استفاده بدن از انسولین می شود و انسولین نمی تواند کارش را به خوبی

انجام دهد. تحرک به دو دلیل مانع ابتال به دیابت می شود،:کم تحرکی•

یکی آنکه سلولهای عضالنی بیشتر از سلولهای چربی قادر به پاسخگویی به انسولین هستند و از طرفی فعالیت موجب

سوخته شدن قند می شود.بنابراین باز هم قندخون کاهش مییابد.

هر چه سن باالتر می رود خطر ابتال به دیابت بیشتر می:سن• شود. چون هم لوزالمعده یا همان پانکراس پیر می شود و

انسولین را بخوبی دوران جوانی تولید نمی کند و هم سلولهای بدن به خوبی گذشته به انسولین پاسخ نمی دهند.

برخی نژادها در ابتال به دیابت مستعدتر از بقیه هستند.:نژاد• درصد افراد مبتال به دیابت نوع دو وزن90 :تغذیه نامناسب•

بیش از اندازه دارند و خوردن چربی زیاد، استفاده نکردن کافی از غذاهای دارای فیبر و خوردن زیاد غذاهای حاوی

کربوهیدرات ساده، همه موجب افزایش احتمال ابتال به دیابت می شود. بنابراین داشتن رژیم غذایی مناسب هم در زمینه پیشگیری و هم جلوگیری از پیشرفت دیابت به ویژه نوع دو

موثر است. این دو عامل معموال از عوامل:فشارخون و کلسترول باال•

خطر اصلی بیشتر بیماری ها هستند. این عوامل نه تنها به عروق قلبی شما صدمه می زنند بلکه مواردی مانند چاقی،

رژیم پرچربی و ورزش نکردن موجب افزایش احتمال بیماریقلبی، سکته و دیابت می شوند.

خانمی که در حاملگی های قبلی خود:سابقه دیابت حاملگی• مبتال به دیابت حاملگی شده، خطر ابتال به دیابت در او افزایش

می یابد. اگر در آخرین آزمایش قندی:اختالل در آزمایش های قبلی•

که از شما گرفته شده، به شما گفته شده که مبتال به اختالل تحمل گلوکز هستید و شما را به پیگیری تشویق کرده اند، باید

اقدامات پیشگیرانه را آغاز و با پزشک خود مشورت کنید.انواع دیابت کدامند؟

1ديابت نوع• در اين نوع بيماري، بدن نمي تواند انسولين توليد كند و يا بسيار كم توليد مي كند، به همين دليل در اين نوع ديابت،

حتما بايد انسولين تزريق شود تا نياز بدن تامين گردد. 2ديابت نوع •

دراين نوع بيماري، بدن به مقداركم انسولين توليد مي كند ويا بدن نمي تواند به طور كامل از انسولين توليد شده

دراغلب اين بيماران)مقاومت به انسولين(. استفاده كند نياز به مصرف قرص هاي پايين آورنده ي قندخون و در

تعدادي از آن ها نيز نياز به مصرف انسولين وجود دارد.ديابت بارداري •

دیابت بارداری به شرایطی گفته می شود که افزایش قند خون برای اولین بار، در طی دوران بارداری دیده شود.

درصد از بارداری ها بروز می کند.۴دیابت بارداری، تقریباً در انواع اختصاصی دیابت

به علت بیماریهای دیگرمثل اختالالت ژنتیکی، بیماری اگزوکرین پانکراس، آندوکرینوپاتی ها، مصرف برخی داروها، عفونت ها

یا اختالالت سیستم ایمنی ایجاد می شود.عوارض بيماري ديابت كدامند؟

عوارض دیررس.عوارض عصبي2.عوارض قلبي عروقي1

.مشكالت چشمي 4 .عوارض کلیوی3.مشكالت اندام تحتاني5

عوارض زود رسهيپوگليسمي )كاهش قند خون(•هیپرگلیسمی )افزایش قند خون(•

ميلي گرم در دسي ليتر و كمتر(70)كاهش قند خون به هیپوگلیسمی

علل هیپوگلیسمیمصرف زیاد انسولین یا قرص های پايين آورنده قند خون،•کم خوردن یا حذف یک وعدۀr غذي اصلي و يا ميان وعده •فعالیت بدني زیاد •

درمان هیپوگلیسمی )افت قند( بايد به وي چند حبه قند یا یکبیهوش نشده باشد اگر بیمار •

مادۀr غذایی شیرین بدهيد. ، بايد وی را در وضعیتي قرار دهید که بیهوش باشداگر بیمار•

راه تنفسی او باز باشد . در حالت بیهوشی هیچ مادۀr غذایی نباید از طریق دهان داده شود و بالفاصله او را به اورژانس

انتقال داده و يا از مركز اورژانس كمك بخواهيد.هیپرگلیسمی )افزایش قند خون(

تعریف:• ميلي گرم در دسي ليتر در قبل از130افزايش قند خون بيش از

ساعت بعد از غذاخوردن2 ميلي گرم، 180ناشتا و بيش از علل: •

مصرف ناکافی داروهای پایین آورندۀr قند خون ▫عدم رعایت رژیم غذایی مناسب▫عدم تحرک کافی▫

عوارض قلبي عروقي افزايش فشارخونافزايش احتمال سكته هاي قلبي و مغزي

عوارض عصبی

با كنترل مطلوب قند خون مي توان از بروز

مشكالت قلبي- عروقي پيشگيري كرد.

معموال نيمي از افراد ديابتي از اين عارضه رنج مي برند.•مورمورشدن، درد، بي حسي يا ضعف در دست و پاها• مشكالت گوارشي مانند احساس پري شكم، تهوع، استفراغ،•

اسهال و يبوستمشكالت ادراري•مشكالت جنسي مانند ناتوانی جنسي•سرگيجه و غش كردن• ازدست رفتن حس درد ) حتي در حمالت قلبي ممكن است•

دردی حس نشود(. افزايش يا كاهش تعريق•دوبینی و یا فلج یک طرف صورت •

عوارض کلیوی عدم کنترل مطلوب دیابت، احتمال آسیب به كليه ها افزایش•

می دهد. به طوری كه کلیه قادر به تصفيه كامل خون نبوده و مواد زايد•

در بدن تجمع پيدا مي كنند و در صورت عدم درمان مناسب، پيش مي روند و حتي ممكن است نيازنارساييكليه ها به سمت

ایجاد شود.پيوند کلیه و دياليزبه ميزان قند خون، فشارخون و ژنتيك در بروز اين عارضه موثر•

هستند. هرچه كنترل قند و فشار خون بهتر باشد، احتمال بروز اين•

عارضه كم تر مي شود. نشانه ها و عاليم اين عارضه خيلي دير خود را نشان مي دهند و•

گاه خيلي هم اختصاصي نيستند؛ مانند ورم کردن پاها و زیر چشم ها، به اختالل شدید خواب، کم اشتهايي، احساس ناراحتي

در معده و ضعف و اختالل تمركز.

مشکالت چشمی ديابت به عروق صدمه مي زند و عروق چشمي هم از اين قاعده•

مستثنی نيستند.آب سياه ) گلوکوم(•آب مرواريد )كدورت عدسي(• اختالالت عروقی شبکیه )رتینوپاتی(•خونریزی در شبکیه چشم •

کم بینایی و نابینایی•

چشمی معاینات

مراجعه در فواصل زمانی مناسب برای معاینه چشم ها• مراجعه به پزشک معالج در صورت تاری دید، دوبینی، کاهش•

بینایی، افتادگی پلک و دیگر مشکالت چشمی. حداقل سالي يك بار بايد معاينات كامل چشم در بيماران•

ديابتي انجام شود.خونریزی در شبکیه خطرناک است.•.نابینایی از عوارض عدم کنترل قند خون است•

مشکالت اندام تحتانی

مشكالت عروقی در پا •كاهش عصبی و حسی در پا •در معرص آسیب قرار گرفتن•تغییر شکل ظاهری پاها•خشك شدن و ترك خوردگي پوست پا •

بروز زخم ها •گانگرن•قطع اندام•

مشکالت دهان و دندان در دیابتی هاافراد ديابتي مستعد ابتال به بيماري دهان، دندان و لثه هستند. • وجود قند باال در بزاق بيماران ديابتي و اختالل در پاسخ هاي•

براي ابتال به عفونت هايرا سلول هاي دفاعي بدن، زمينه می کند.مختلف از جمله قارچي فراهم

توصيه هاي الزم در بهداشت دهان و دندان براي بيماران ديابتي

رعايت رژيم غذايي مناسب و مصرف وعده هاي اصلي و ميان•وعده ها طبق توصيه كارشناس تغذيه

شستشوي مستمر دهان و دندان ها و استفاده استاندارد از•مسواك و نخ دندان

آموختن مسواك زدن و نخ دندان كشيدن•عدم مصرف سيگار و ديگر دخانيات•مصرف آب كافي •مصرف دهان شويه ها به طور مرتب • مراجعه فوري به كارشناس دهان و دندان و يا دندانپزشك در•

صورت بروز هركدام از عاليم باال رعايت توصيه ها و انجام پيگيري هاي الزم دندانپزشكي تا•

بهبود كامل عارضه مراجعه به مركز دندانپزشكي و معاينه از نظر سالمتي دهان و•

)ساالنه دو بار(دندان مدیریت انواع بیماری دیابت بر چند محور استوار است:

اصالح روش زندگی •درمان های دارویی•

خودمراقبتی یکی از محورهای مهم کنترل و پیشگیری•از عوارض بیماری دیابت است.

ویزیت های تخصصی در بیماران دیابتیکلیه بیماران دیابتی تازه تشخیص داده شده )متخصص داخلی و

چشم پزشکی(کلی��ه بیم��اران دی��ابتی ی��ک ب��ار در س��ال ب��رای ارزی��ابی س��االنه

)ویزیت متخصص داخلی و چشم( در سه نوبت200کنترل نامناسب قند خون ) قند ناشتای باالی

) ویزیت متخصص داخلی(9 باالی HbA1Cمتوالی یا دیابت بارداری و بیمار دیابتی باردار ) ویزیت متخصص داخلی و

زنان()بیمار دیابتی مبتال به فشارخون باال) ویزیت متخصص داخلیبیم��ار دی��ابتی مبتال ب��ه چ��ربی خ��ون ب��االی مق��اوم ب��ه درم��ان

) ویزیت متخصص داخلی( سال از شروع دیابت گذش��ته باش��د ،10در صورتی که بیش از

دفع آلبومین در ادرار، دیالیز ، پیوند کلیه ، قط��ع ان��دام تحت��انی ناشی از دیابت ، ع��وارض عص�بی و فش�ار خ��ون ب��اال ، فواص�ل

است. ماه یک بار6معاینه چشم پزشکی فعالیت بدنی در بیماران دیابتی

انجام فعاليت بدني هر چند كم بهتر از عدم انجام آن است.•حتما از كفش و لباس مناسب استفاده شود.•حتما مقادير كافي آب و مايعات بدون قند نوشيده شود.•قند خون پيش و پس از ورزش اندازه گيري شود.• دقيقه در ابتدا و انتهاي هر جلسه ورزش به "گرم كردن"10-5•

و " سرد كردن" بدن اختصاص داده شود. ميلي گرم در دسي100اگر قند خون پیش از ورزش كمتر از •

ليتر بود، حتما يك واحد كربوهيدرات ميل شود. ميلي گرم در دسي ليتر بود250-300اگر قند خون بيش از •

نبايد ورزش كرد. حتما مواد قندي با خود داشته باشد كه در صورت افت قند•

خون مصرف شود.هيچ گاه در حال گرسنگي به ورزش پرداخته نشود.• پس از ورزش، پاها و بين انگشتان از نظر قرمزي و تاول•

بررسي شوند.اصول برنامه ورزشی

بار در هفته بايد ورزش كرد.5حداقل دفعات:• شدت ورزش بايد طوري باشد كه به راحتي بتوان شدت:•

صحبت كرد. دقيقه در هر جلسه شروع و5-10در افراد مبتدي بايد با زمان:•

بتدريج زمان را افزايش داد ورزشي بايد انتخاب شود كه براي انجام دهنده نوع ورزش:•

لذت بخش باشد. پیاده روی یکی از بهترین ورزش ها برای افراد دیابتی است. در صورت بروز عوارض در دیابت مخصوصاً

عوارض قلبی قبل از شروع ورزش باید با پزشک مشورتنمود.

نكات مهم در مراقبت از پاها در بيماران ديابتيدو عارضه مهم در پاهای دیابتی ها•

بی حسی و کرختی پا،▫عفونت و دیر بهبودیافتن زخم و جراحت های پا▫

در نتیجه حفظ بهداشت پای افراد مبتال به دیابت بسیار مهم•:است

هر روز پاهای خود را با آب ولرم و صابون بشویند و بین•.انگشتان خود را با حولۀr نرم خشک کنند

ناخن های پا را کوتاه نگه دارند و باید ناخن را به طور مستقیم• ناخن نباید از ته گرفته شود و . گرفته و کنار نا خن را نگیرند

درصورتی که دید بیمار مشکل داشته باشد، شخص دیگری ناخن.هایش را بگیرد

جوراب خود را روزانه عوض کرده و از جوراب نخی و ضخیم•استفاده کند.

در خانه از کفش راحتی و دمپایی استفاده کنند و برای• جلوگیری از جراحت های احتمالی پا، با پای برهنه در منزل راه

نروند. پاهای خود را روزانه از نظر وجود قرمزی، تورم، تغییر رنگ،•

زخم، ترک خوردگی و ترشح اطراف ناخن بررسی کنند، و برایاین منظور و مشاهدۀr کف پا می توانند از آینه استفاده نمایند.

•rاز نزدیک کردن پای خود به آتش، بخاری، شوفاژ و هر وسیلۀ گرمایی دیگر خودداری کنند.

داخل كفش قبل از پوشيدن چك شود.•هنگام ورزش از كفش مناسب استفاده شود.•

پوشيدن دمپايي بندي و يا كفش پشت باز مي تواند مشكل•آفرين باشد.

هميشه عصر و شب براي خريدن كفش اقدام شود. زيرا در اين• زمان پا در بزرگ ترين حالت خود است و فرد مي تواند كفش

مناسب پاي خود را خريداري كند. كفش جلو پهن انتخاب شود تا انگشتان فضاي كافي داشته•

باشند. كف كفش بايد كلفت و راحت باشد كه ضربه را از زمين به پا•

منتقل نكند. 3 تا 5/1پاشنه كفش نبايد خيلي كوتاه و يا بلند باشد. )پاشنه •

سانت مناسب است(.مهارت حل مشکل

)مثال ابتالي بيمWWار بWWه سWWرما خWWوردگي، اسWWهال و روزه��اي ناخوشي•استفراغ و ...(

هنگامي كه بيمار ناخوش است قند خون مي توان��د ب��اال ب��رود و ش��رايط بيم��ار را ب��دتر كن��د. در اين ش��رايط نباي��د، خودس��رانه، مصرف داروهاي تجويز شده كم و ي��ا قط��ع ش��ود، مگ��ر اين ك��ه

پزشك دستور بدهد. بار در روز اندازه گيري شود.4قند خون حداقل • مقدار زيادي آب، چاي كم رنگ و يا ساير نوش��يدني ه��اي ب��دون•

قند نوشيده شود. 15اگر بيمار در غذا خوردن معم��ولي مش��كل دارد، ه��ر س��اعت •

گ��رم45-50 س��اعت 3-4گرم كربوهيدرات مي��ل ش��ود و ي��ا ه��ر كربوهيدرات ميل شود.

مصرف داروي جديد حتم��ا ب��ه دس��تور پزش��ك انج��ام ش��ود. مثال• بعضي از شربت هاي ضد سرفه قند زيادي دارند . داروه��ا باي��د

مناسب افراد ديابتي انتخاب شوند.حتما بيمار توسط پزشك معاينه شود. بخصوص اگر:• روز طول كشيد.2ناخوشي بيش از • ساعت ادامه داشت.6اسهال و استفراغ بيش از • ميلي گ��رم در دس��ي300اگر دو بار قند خون هاي چك شده از •

كمتر بودند.70لیتر بیشتر و يا از گيجي و عدم تعادل در ايستادن وجود داشت.•

را به بيمار القا نمود و هر" مثبت انديشي" بايد قدرت پيشرفتي، حتي بسيار كوچك را به بيمار خاطر نشان كرد تا

انگيزه خودمراقبتي در وي تقويت شود.