کیفیت داده ها در سیستم های اطالعات سالمت کیفیت داده ها

مفاهیم داده، اطالعات، دانش و خرد ارزشی است که اغلب بیانگر یک اندازه گیری بالینی به همراه یک توص��یفگرداده:

ضربان در دقیقه.50مربوطه است، مانند ضربان قلب برابر با هنگامی که داده در بستری خاص قرار گیرد معنا پی��دا می کن��د و ب��ه آناطالعات:

ض��ربان در دقیق��ه در50اطالعات اطالق می گردد. مثال تعداد ضربان قلب برابر با رابطه با یک کودک، برای متخصص بالینی معنادار می شود.

اطالعاتی که در نتیجه ی پردازش شناختی و تص��دیق، س��اختمند و س��ازماندانش: تصریحی و تل!!ویحیدهی شود تبدیل ب��ه دانش می ش��ود. دانش ب��ه دو ص��ورت

وج��ود دارد. دانش تص��ریحی ی��ا عی��نی مانن��د راهنماه��ای م��دون ک��ه ب��ه س��ادگی در دسترس بوده و به آسانی قابل انتقال به دیگران است و دانش تلویحی )ضمنی( ی��ا ذهنی از طریق تجربه و دانایی شخص به دست می آی��د و نم��ایش و بی��ان آن اغلب

دشوار است. فرآیندی برون یابان�ه اس��ت ک�ه متش�کل از دانش در ی�ک چ�ارچوب اخالقی وخرد:

اصول اخالقی است. خرد به معنی دانس��تن "چ��ه وقت" و "چگون��ه" از دانش ب��رایمدیریت نیاز یا مشکل بیمار استفاده کردن است.

اس��تفاده از مف��اهیم داده، اطالع��ات، دانش و خ��رد طبق��ه بن��دی س��طوح مختل��ف اطالعاتیرایانش یا سیستم های خودک��ار را امک��ان پ��ذیر می کن��د. ی��ک سیس��تم

مانند سیستم اطالعات داروخانه، داده و اطالعات را گرفته و آن ها را پردازش می کند. یک سیستم پشتیبان تص��میم ک�امپیوتری از دانش و مجموع�ه ای از ق�وانین ب�ه منظور استفاده در جهت تفسیر داده ها و اطالعات و پیشنهاد نتایج ی��ا توص��یه ه��ای واقعی استفاده می کند. برنامه کاربردی مراقبت سالمت قادر به پیش��نهاد آزم��ایش های تشخیصی اضافی بر اساس الگوی غیر ط��بیعی نت��ایج آزم��ایش مانن��د اف��زایش سطح کراتینین است. ب�ا اس��تفاده از سیس�تم پش�تیبان تص�میم، ک�اربر در خص�وص اجرای توصیه ها یا پیشنهادها تصمیم گیری می کند. سیستم پشتیبان تص��میم متکی

به دانش و خرد کاربر است. سیستم های خبره الکترونیک یک گام فراتر رفت��ه و تص��میم برنام��ه ری��زی ش��ده در

سیستم کامپیوتری را بدون مداخله کاربر اجرا می کند.

کاربران داده های سیستم اطالعات سالمت

1

استفاده کنندگان از داده های با کیفیت در سیستم اطالعات سالمت عبارتند از:پزشکان، پرستاران و دیگر متخصصان مراقبت سالمتبیمه گران سالمتنمایندگان حقوقی و دادگاه هاسطوح مختلف وزارت بهداشتکمیته های تضمین کیفیت و کارکنان پزشکیمحققانموسسه های اعتبارسنجی مراقبت سالمت و نمایندگی های صدور مجوزدولت های مرکزی

پیامدهای داده های با کیفیت پائین ویجر به نقل از بنیار مارکل، پیامدهای زیر را به عن��وان اث��رات منفی ناش��ی از داده

های ناقص معرفی کرده است:اثرات بر کیفیت مراقبتمسائل مربوط به حریم خصوصی و سایر نگرانی های آزادی مدنیافزایش هزینه ها و ناکارایی هاایجاد خطرات مسئولیت.کاهش منافع حاصل از سرمایه گذاری در فن آوری اطالعات

پیامدهای اقتصادی ناشی از کیفیت پائین داده ها هاوگ و همکاران به نقل از اپلر و هلفرت هزینه های کیفیت داده ه��ا را ب��ه ص��ورت

طبقه بندی کرده اند. 1-4جدول

2

پیامد کیفیت پایین داده ها بر کیفیت خدمات مراقبت سالمت اولین و مهم ترین پیامد داده های بی کیفیت بروز خطاهای پزشکی است که ممکن

است منجر به مرگ بیمار یا آسیب های طوالنی مدت به سالمت بیماران شود. بعالوه کیفیت پایین داده ها می تواند مانع اس�تفاده از ه�وش کس�ب وک�ار در م�وردبهره برداری از مراقبت سالمت شده و منجر به ناکارآمدی در مدیریت منابع شود.

پیامد کیفیت ضعیف داده بر حریم خصوصی3

در محی��ط ه��ای ش��بکه ای، داده ه��ای بی کیفیت پیام��دهای خطرن��اکی ب��ر ح��ریم خصوصی بیمار دارد. یک خطای منفرد در یک مجموع��ه داده می توان��د ب��ه سراس��ر مجموعه داده ها، سیستم ها و انبارهای داده ای دیگر گسترش یابد. به عبارتی؛ ی��ک محیط شبکه ای با داده های تجمیع یافته الگ�وی "ح�ریم خصوص�ی از طری�ق حف�ظ گمنامی" که اغلب تنها راه حفاظت از حریم خصوصی موجود در دنیای ب�رون خطی

است را کاهش می دهد. پیامد کیفیت ضعیف داده بر تحقیقات

کیفیت داده ها میتواند تحت تاثیر عوامل زیر قرار گیرد:اطالعات مورد استفاده در مراقبت بالینی و مطالعه و تحقیق-1 مراحل گ��ردآوری: بررس��ی و پ��ردازش داده ه��ا: داده ه��ا دارای کیفیت قاب��ل-2

قبول از نظر یک کاربر ممکن است از نظر کاربر دیگر قابل قبول نباشد. افزونگی داده ها: عدم کنترل داده ها موجب تحمی��ل هزین��ه نگه��داری بیش��تر-3

برای به روز رسانی داده ها در پایگاه های داده می شود. به هر مشاهده یک بیمار داده بالینی اطالق می گردد. یک داده واحد را می ت��وان ب��ا

جزء زیر توصیف کرد:5یکی از بیمار مورد سوال-1 پ��ارامتر م��ورد مش��اهده )مانن��د ان��دازه کب��د، مق��دار قن��د ادرار، تاریخچ��ه تب-2

(Xروماتیسمی، اندازه قلب فیلم قفسه سینه با استفاده از اشعه زمان مشاهده-3 روش مورد استفاده برای مشاهده )مانند گزارش بیمار، دماسنج، نوار ادرار،-4

ابزار آزمایشگاهی(. زمان به طور ویژه ارزی�ابی و م�دیریت ک�امپیوتری داده ه�ا را تحت ت��اثیر ق�رار می

دهد.

مفاهیم کیفیت، کیفیت داده و ابعاد کیفیت دادهمفهوم کیفیت

کیفیت را " کلیه ویژگیهای یک موج�ودیت ک�ه بتوان�د نیازه�ای تل��ویحی و8402ایزو تصریحی را برآورده نماید" تعریف کرده است.

ابدالهاک کیفیت را به عنوان " درجه برتری چیزی" یا "صفت یا ویژگی که متعلق بهماهیت ضروری شی است" توصیف کرده است.

4

کیفیت را به عن��وان " درج��ه ای از ب��رآورده س��ازی الزام��ات مش��تریان9000ایزو کاالها یا خدمات توسط مجموعه ای از ویژگی های ذاتی" توصیف کرده است.

س��ه رویک��رد اص��لی ب��رای ارزی��ابی کیفیت وج��ود دارن��د ک��ه عب��ارت ان��د از: کیفیت ساختارها، کیفیت فرآین��دها و کیفیت نت��ایج. کیفیت س��اختار ب��رای م��راقبت س��المت منابع انسانی، فیزیکی و مالی موردنیاز را فراهم می نماید. کیفیت فرآیندها، بی��انگر کیفیت فعالیت های انجام شده توسط ارائه دهن��دگان م��راقبت اس��ت. کیفیت نت��ایج

اثرات مراقبت بیمار، یعنی تغییرات ایجاد شده در وضعیت بیمار را بیان می کند. این مفاهیم ب��رای ح��وزه سیس��تم ه��ای اطالع��ات س��المت ن��یز ک��اربرد دارد. کیفیت ساختارها بر قابلیت دسترسی منابع فنی و انسانی موردنیاز برای پردازش اطالعات داللت دارد. کیفیت فرآیندها بر کیفیت پردازش اطالعاتی ک�ه ب�رای برط��رف ک�ردن نیازهای کاربران ضروری است داللت دارد. کیفیت نتایج بیانگر م��یزان دس��تیابی ب��ه اهداف مدیریت اطالعات اس��ت. من��ابع ف��نی متش��کل از کیفیت وی��ژگی ه��ای داده، کیفیت اج��زای برنام��ه ک��اربردی ک��امپیوتری، کیفیت سیس��تم ه��ای پ��ردازش داده

فیزیکی و کیفیت معماری است. مفهوم کیفیت داده

رایج ت��رین توص��یف در م��ورد کیفیت داده ه��ا، تعری��ف ژوران از کیفیت داده تحت ب��ه14041عنوان " مناسب بودن برای استفاده" اس��ت. کیفیت داده توس��ط ای��زو

عن��وان "وی��ژگی ه��ایی از کیفیت داده ه��ا ک��ه داده ه��ا را ق��ادر ب��ه ب��رآورده نم��ودن نیازهای تصریحی می کند" توصیف شده است. س��ازمان اس��تانداردهای بین المللی داده را به عنوان نمایش قابل تفسیری از اطالعات به ش��یوه ای رس��می و مناس��ب برای برقراری ارتباط، تفسیر یا پردازش توصیف کرده است در حالی که اطالع��ات را به عنوان دانش مربوط به اشیایی از قبیل حقایق، وقایع، اشیا، فرآین��دها ی��ا ای��ده ها از جمله مفاهیمی ک��ه در ی��ک زمین��ه )بس��تر( خ��اص دارای مع�نی خاص��ی اس��ت،

توصیف کرده است. مدیران، اطالعات و داده ها را از یکدیگر متمایز کرده و اطالعات را به معن��ای داده

های پردازش شده توصیف می کنند. مدل های ارائه شده در مورد کیفیت داده ها: رسته ها و ابعاد مدل کیفیت داده ارائه شده توسط انجمن تحقیق م!!دیریت کیفیت داده

جامع ، انجمن تحقیق مدیریت کیفیت داده فراگیر ابعاد کیفیت داده ها1990از اوایل دهه

بعد توسعه داده و آن ها را در چه��ار رس��ته اص��لی کیفیت ذاتی، زمین��ه ای،16رابه این رسته ه��ا ب��ه هم��راه3-4بازنمایی و قابلیت دسترسی گنجانده است. در جدول

ابعاد مربوطه آورده شده است.5

. مدل کیفیت داده ارائه شده توسط انجمن تحقیق مدیریت کیفیت داده3-4جدول جامع

ابعاد مربوطهرسته کیفیت دادهصحت، اعتبار عمومی، باورپذیری، عینی بودنکیفیت ذاتی داده کیفیت زمینه ای

داده کامل بودن، داشتن ارزش افزوده، مربوط بودن، بهنگام

بودن، کافی بودن قابلیت بازنمایی

داده تفسیرپذیری، قابلیت درک، ثبات در نمایش، سهولت

عملیات، بیان مختصر )موجز( قابلیت دسترسی

دارهقابلیت دسترسی، امنیت

مدل مدیریت کیفیت داده ارائه شده توس!!ط انجمن م!!دیریت اطالع!!اتسالمت آمریکا

مدلی عمومی و سازگار ب�رایAHIMAمدل مدیریت کیفیت داده ارائه شده توسط هر مرکز مراقبت و برنامه کاربردی است. این مدل متش��کل از چه��ر ح��وزه اص��لی

ویژگی کیفیت داده است10شامل کاربرد، گردآوری، انبارسازی و تحلیل داده ها و که عبارت اند از: ص��حت، ق��ابلیت دسترس��ی، ج��امعیت، همس��انی، ت��ازگی، تعری��ف

شدگی، بلورینگی، دقت، مربوط بودن و بهنگام بودن.مفاهیم ویژگی ها و ابعاد کیفیت داده ها

صحت صحت داده ها به معنی وجود دقت و درس��تی و ب��ه عب��ارتی ع��اری ب��ودن از خط�ای

ISO/IECداده هاست. استاندارد صحت را به صورت " درجه برخ��ورداری25012 داده ها از مشخصه هایی که آن ها را ق��ادر ب��ه بی��ان ارزش واقعی مشخص��ه م��ورد

انتظار یک مفهوم یا واقعه در زمینه خاصی از استفاده" توصیف کرده است. دیویس و ابهاک بیان می کنند که بعد "ص��حت داده ه��ا"، متض��من بع��د "اعتب��ار داده

ها" است. اعتبار

اعتبار داده ها بر گردآوری داده ها بر اساس قوانین یا تع�اریف از قب��ل تع�یین ش�دهبرای آن داده داللت دارد.

6

دقتدقت داده ها، بیانگر کیفیت دقیق بودن داده هاست.

بودن کامل کامل بودن داده ها را به صورت "میزانی که داده هایISO/IEC 25012استاندارد

مربوط به یک موجودیت دارای ارزش هایی برای تمامی مشخصه های مورد انتظ�اردر یک زمینه خاصی از استفاده باشد" توصیف کرده است.

جامعیتجامعیت داده ها به مقدار داده هایی که باید گردآوری شود مربوط می شود.

پایایی پایایی داده ها داللت بر میزان گردآوری داده ها به صورت همسان با گذشت زم��ان

توسط سازمان های مختلف خواه به صورت دستی و یا الکترونیک دارد.همسانی

همس��انی داده ه��ا ب��ه پای��ایی و یکس��انی وق��ایعی ک��ه تک��رار ش��ده ان��د داللت دارد. همسانی داللت بر عاری از تناقض بودن داده ها و همچنین منسجم بودن داده ها ب��ا

یکدیگر دارد. قابل قیاس بودن

قابل قیاس بودن داده ها اشاره به میزان همسان بودن داده ه��ا بین س��ازمان ه��ا وفراهم کردن امکان مقایسه داده ها در طول زمان دارد.

انطباق مطابقت داده ها با استاندارد ها، قراردادها یا مقررات و قوانین مش��ابه مرب��وط ب��ه

کیفیت داده ها در زمینه خاصی از استفاده باشد، انطباق داده ها گفته می شود.اعتمادپذیری

به قابل قبول بودن داده ها از نظر کاربران اعتماد پذیری داده ها اطالق می گردد.اعتبار )سندیت(

اعتبار )سندیت( داده ها بیانگر آن است که داده ها، یک نویسنده مورد تایید دارد.بهنگام بودن

بهنگام بودن داده ها به داده هایی که تازه بوده و به موقع روزآمد شوند و در هنگامرخداد یا مشاهده و یا زمان خیلی نزدیک به آن ثبت شده باشند، اشاره دارد.

7

تازگیتازگی داده ها به معنای به روز بودن داده ها است.

قابلیت دسترسی قابلیت دسترسی، به میزان در دسترس بودن داده ها در زمینه خاص��ی از اس��تفاده

اطالق می گردد.بووی معتقد است که قابلیت دسترسی پیش نیاز کیفیت داده است.

قابلیت دستیابی قابلیت دستیابی داده ها بدین مفهوم است که داده ها دارای مشخصه هایی هس��تند

که بازیابی آن ها توسط کاربران مجاز را امکان پذیر می کند. تفسیر پذیری

تفسیرپذیری داده ها به سهولت درک کاربران از داده ها اشاره دارد.تعریف شدگی

تعریف شدگی داده ها بیانگر معنای خاص یک عنصر داده مراقبت سالمت است.بلورینگی

بلورینگی داده ها بدین معناست که هر یک از اقالم داده ای باید دارای مشخصه ه��او ارزش های توصیف شده در سطح درستی از جزئیات باشند.

مربوط بودن به معنی دار و مفید بودن داده ها برای فرآین��د ی��ا ک��اربردی ک��ه ب��رای آن گ��ردآوری

شده اند، مربوط بودن داده ها اطالق می گردد. یکپارچگی

داشتن دسترسی به داده یا اطالعات تفسیرپذیر و مربوط، مستلزم برخوردار بودناز بعد یکپارچگی داده ها است.

استاندارد بودن به ثبت یکسان و وجود قواعدی روشن در مورد اینکه چه داده هایی و چگونه ثبت و

ذخیره شوند، استاندارد بودن داده ها اطالق می گردد.محرمانگی

محافظت داده ها از افشای غیر مجاز را محرمانگی داده ها می نامند.

8

کارایی هنگامی داده ها بتوانند پردازش شده و سطح مورد انتظ��اری از عملک��رد را ف��راهم

کنند، از ویژگی کارایی برخوردار خواهد بود. باورپذیری

به میزان قابل پذیرش بودن داده ها در یک محیط خاص و تطابق داشتن ب��ا ق��وانین خاص به نحوی که داده ها صحیح بوده یا آیتم های مرب�وط ب�ه آن ص�حیح، واقعی ی�ا

موثق به نظر برسند باورپذیری اطالق می گردد. کاربرد پذیری

کاربرد پذیری داده ه��ا ب��ه ق��ابلیت دسترس��ی و درک س��اده داده ه��ا ب��رای ک��اربرانداللت دارد.

اعتبار عمومی به مورد اعتماد بودن یا وابسته بودن خیلی زی��اد داده ه��ا ب��ه منب��ع ی��ا محت��وی خ��ود،

اعتبار عمومی داده ها اطالق می شود.ارزش افزوده داشتن

به میزانی که داده ها بتوانند س��ودمند واق��ع ش��ده و در هنگ��ام اس��تفاده مزای��ایی راایجاد نمایند، ارزش افزود اطالق می گردد.

کافی بودن داده ها به مناسب بودن کمیت یا حجم داده های در دسترس )موجود(، کافی بودن داده ه��ا

گفته می شود.بیان مختصر )نمایش مختصر(

به بیان موجز )مختصر( داده ه��ا ب��دون زی��اده گ��ویی )بی��ان مختص��ر و در عین ح��ال کامل( داده ها اطالق می گردد. همچنین به معنای نمایش فشرده داده ه��ا ب��دون از دست دادن معنی اصلی داده ها است و به عب��ارتی ب��ه معن��ای نم��ایش خالص��ه ام��ا

کامل داده هاست.همسانی نمایش داده ها

میزان نمایش داده ها در قالب یکسان، نمایش همسانی یا همسانی نمایش داده هانامیده می شود.

عینی بودن9

به میزان بی طرفی )فقدان سوگیری( داده ها، عینی بودن داده ها گفته می شود.سهولت دستکاری

سادگی دست کاری و بکار بردن داده ها برای وظایف مختلف، سهولت دست کاری ) سهولت عملیات( خوانده می شود. همچنین به قابلیت اس��تفاده از داده ه��ا ب��رای

انجام وظایف مختلف سهولت عملیات اطالق می گردد.قالب نمایشی داده ها

قالب نمایشی داده ها به معنای " مجموعه ای از قواعد مربوط به ثبت داده" ب��وده و به عب��ارتی ارائ��ه ارزش داده ه�ا در ق��الب ه��ای خ�اص از طری��ق نماده�ای خ��اص است. مقدسی در مدل خود این بعد را متشکل از دو ویژگی اصلی زبان و خوان��ایی

داده ها عنوان کرده است.امنیت داده

امنیت داده ها بعدی از کیفیت داده ها اس��ت ک��ه ب��ه قاب��ل دس��ترس ب��ودن داده ه��افقط برای افراد یا بخش های مجاز با اعمال کنترل های مربوطه داللت دارد.

قابلیت ردیابی ق��ابلیت ردی��ابی داده ه��ا ب��ه ق��ابلیت داده ه��ا جهت ف��راهم س��اختن رد مم��یزی از

دسترسی به داده و هر گونه تغییر انجام شده در داده ها گفته می شود.قابل فهم بودن ) قابلیت درک(

قابل فهم بودن داده ها بدین معناست که داده ها می توانند توسط کاربران خواندهشده و تفسیر شوند.

سادگی درک به میزان واضح و فاقد ابه�ام ب�ودن و درک آس��ان داده ه��ا، س��ادگی درک گفت��ه می

شود.قابلیت انتقال

به برخوردار بودن داده ها از مشخصه هایی که آن ها را قادر به نصب، جایگزینی ی��ا انتقال از یک سیستم به سیستم دیگر با حفظ کیفیت موجود می کند، قابلیت انتقال

اطالق می گردد. قابلیت بازیابی

10

به برخوردار بودن داده ها از مشخصه هایی که حفظ و نگهداری سطح مشخصی از عملیات و کیفیت را حتی در هنگام خرابی سیستم امک��ان پ��ذیر می س��ازد، ق��ابلیت

بازیابی اطالق می گردد.سنجش کیفیت داده ها

ار آنجائی که کیفیت داده ها مفهوم ذه��نی اس��ت، ش��یوه برخ��ورد ب��ا ذه��نی ب��ودن وسنجش آن از دیرباز مورد بحث بوده است.

روشهای سنجش کیفیت داده : نسبت نتایج مطلوب به کل نت��ایج را می س��نجد.س��نجه ه��ای کیفیتنسبت ساده

داده شامل صحت، کامل بودن، همس��انی، بی��ان مختص��ر، مرب��وط ب��ودن و س��ادگیدست کاری را می توان از این نسبت ارزیابی کرد.

1فرمول: تعداد نتایج نامطلوب بر تعداد کل نتایج منهای : ب��رای ابع��ادی از کیفیت داده اس��تفاده می ش��ود ک��هعملیات حداقل یا حداکثر

مس��تلزم تجمی��ع ش��اخص ه��ا )متغیره��ا(ی متع��ددی از کیفیت داده اس��ت. ابع��اد باورپذیری، ک�افی ب��ودن داده ه��ا، بهنگ��ام ب��ودن و ق��ابلیت دسترس��ی از این طری��ق

ارزیابی می شوند. : برای م��وارد چن��د متغ��یره ی��ک ج��ایگزین ب��رای عملگ��رمیانگین وزن دهی شده

حداقل، می��انگین وزن دهی ش��ده متغیرهاس��ت. روش مناس��بی ب��رای ارزی��ابی بع��دباورپذیری می باشد.

ارزیابی ش��اخص ه��ای کیفیت داده در سیس��تم س��المت ب��ه یکی از روش ه��ای زی��رانجام می شود:

استاندارد طالیی-1وجود عنصر داده ای-2توافق عناصر داده ای-3توافق منبع داده ها-4مقایسه توزیع-5کنترل اعتبار-6بررسی گزارش فعالیت ها-7دیدگاه پاسخ دهندگان-8

انواع و علل خطاهای داده ها عدم موفقیت در برآورده کردن استانداردهای کیفیت، خطای داده نامیده می شود. خطاهای داده به دو دسته کلی سیستماتیک و تص�ادفی قاب�ل تقس�یم بن��دی هس�تند.

11

خطاهای سیستماتیک خطاهایی هستند که ناشی از نقص ی��ا اختالف در روی��ه ه��ا ی��اسیستم های عملیاتی استاندارد هستند.

علل کیفیت ضعیف داده های مراقبت سالمت بر حسب نوع علتخطاهای سیستماتیک

ابهام در تعریف داده هاابهام در دستورالعمل گردآوری دادهطراحی رابط کاربری ضعیفخطاهای برنامه نویسینقص در منبع داده هاقالب داده ای نامناسب در منبع داده هاناقص بودن یا فقدان دیکشنری داده هاعدم بکارگیری دیکشنری داده هاعدم بکارگیری دستورالعمل ها و پروتکل هاعدم کفایت بررسی داده هافقدان سیستمی برای اصالح خطاهای کشف شده در داده هافقدان کنترل بر انطباق دستورالعمل ها و تعاریف داده ها

خطاهای تصادفیناخوانا بودن دستخط مستندساز داده هاخطاهای تایپیفقدان انگیزه در کارکنانجابجایی مکرر کارکنان)خطاهای محاسباتی )غیر مرتبط با سیستم

انواع کنترل ها جهت تضمین کیفیت داده ها دیویس سه نوع کنترل اساسی را در مراحل گردآوری و ثبت داده ها مع�رفی ک�رده

است که عبارتند از: کنترل های پیشگیرانه، اکتشافی و اصالحی.کنترل های پیشگیرانه

این نوع کنترل ها با هدف تض��مین اجتن��اب از رخ��داد خطاه��ا از هم��ان ابت��دای ورود داده ها اجرا می شوند. به رویه ها، فرآیندها یا ساختارهای ط�راحی ش��ده ب�رای ب�ه حداقل رس��اندن خطاه��ا در نقط��ه گ��ردآوری داده ه��ا کن��ترل پیش��گیرانه اطالق می

گردد. کنترل های اکتشافی

12

این نوع از کنترل ها به هدف تضمین کش��ف خطاه��ای موج��ود در داده ه��ا ت��دوین و اجرا می شوند. در واقع این نوع کنترلها، رویه ها، فرآین��دها ی�ا س��اختارهایی هس��تند

که برای یافتن خطاها بعد از رخداد آن ها انجام می شوند. برای فهرست کردن فعالیت هم��هEHRگزارش خطا، قادر به بهره مندی از قابلیت

کاربران از طریق ایجاد رد ممیزی است. رد ممیزی نرم افزاری است که اطالع��اتمربوط به فعالیت کاربران در سیستم را ردیابی و ذخیره می کند.

طراحی و اجرای کنترل های اکتشافی متداول ترین، ساده ترین و هزین��ه-اث��ر بخشترین روش های نوع کنترل است.

کنترل های اصالحی کنترل های اصالحی به دنبال کنترل های اکتشافی انجام می شوند. این ن��وع کن��ترل ها به منظور تص�حیح و تث�بیت خط�ا بع�د از کش�ف خط�ا ت�دوین و اج�را می ش�وند. کنترل اصالحی رویه ها، فرآیند ها یا ساختارهایی هستند که برای اصالح خطاها بع��د

از کشف آن طراحی می شوند.

کالن داده ه!!ا در ح!!وزه س!!المت؛ مف!!اهیم، کاربرده!!ا،فرصت ها و چالش ها

مفهوم کالن داده ها مفهوم کالن داده ها در حوزه سالمت را ب��ه ص��ورت2015کمیسیون اروپا در سال زیر توصیف کرده است:

به اطالعات گردآوری شده زیستی، بالینی، محیطی و سبک زندگی دارای حجم زیاد و تنوع ب��اال در م��ورد اش��خاص ب��ه تنه��ایی ت��ا هم گ��روهی ه��ای ب��زرگ در ارتب��اط ب��ا وضعیت سالمت و تندرستی آن ها در یک یا چند نقطه زم��انی، کالن داده اطالق می

شود. در حوزه سالمت کالن داده عبارتست از "مجموعه داده های حجیم گ��ردآوری ش��ده به صورت روتین یا خودکار که به شکل الکترونیک اخذ و ذخیره سازی شده اند. این

13

داده ها به صورت چند منظ��وره قاب��ل اس��تفاده مج��دد ب��وده و متش��کل از تلفی��ق و اتصال پایگاه داده های موجود به منظور بهبود سالمت و عملک��رد سیس��تم س��المت

است".تاریخچه ی پیدایش مفهوم کالن داده ها

. داگ لنی تحلیل گ��ر ص��نعتی، مفه��وم کالن2010ظهور عصر کالن داده ها از سال داده را در رابطه با چالش مدیریت داده ها ابداع کرد و سه بع��د مهم را ب��رای کالن

داده ها مطرح ساخت که عبارت بودند از حجم، سرعت، تنوع.:5Vsابعاد کالن داده ها بر اساس

حجم: اندازه و مقدار داده هاسرعت: تولید و پردازش داده هاتنوع: انواع داده هاارزش: مطلوب بودن نتایج حاصل از پردازش داده هاصحت: اطمینان و اعتماد به داده ها و منابع آن

در برخی از مطالعات با افزودن ویژگی "تغییر پذیری" شش بعد تحت عنوان ش��شوی برای کالن داده ها مطرح شده است.

تغییر پذیری: ناهمسانی در داده های کالن داده هاابعاد مطرح شده در خصوص کالن داده ها

حجم کالن داده ها.1تنوع کالن داده ها.2سرعت رشد کالن داده ها.3صحت کالن داده ها.4تغییر پذیری کالن داده ها.5اعتبار کالن داده ها.6آسیب پذیری کالن داده ها: امنیت داده ها.7فرار بودن کالن داده ها: فرار بودن داده ها.8مصورسازی )دیداری سازی( کالن داده ها: روش نمایش داده ها.9ارزش کالن داده ها: نتیجه تحلیل بر روی کالن داده ها.10

منابع کالن داده هاداده های مربوط به وب و رسانه های اجتماعی.1داده های ایجاد شده از تجهیزات ماشین به ماشین.2داده های زیست سنجی.3داده های تولید شده توسط انسان.4

14

داده های ژنومیک.5

دالیل نیاز سازمان های مراقبت سالمت به کالن داده هاافزایش اثربخشی و کیفیت درمان.1فراهم کردن خدمات بیمار محور.2پیش بینی زودهنگام بیماری ها.3تدارک درمان مناسب برای بیمار.4

کاربردهای کالن داده ها در بخش سالمت تحلیل داده های گردآوری شده به وسیله حس گرهای تخصصی.1پایش خواب.2ردیابی تناسب اندام.3پیش بینی خلق.4پزشکی مبتنی بر شواهد.5پرونده الکترونیک سالمت.6کاربرد کالن داده در پزشکی از راه دور.7کاربرد کالن داده در یادگیری الکترونیک.8

سودمندی کالن داده ها در حوزه سالمتسودمندی کالن داده برای بیمار.1

از دیدگاه بیماران، تحلیل کالن داده ها از طریق فراهم کردن زندگی درست، م��راقبت درس��ت، ارائ��ه دهن��ده م��راقبت درس��ت، ن��وآوری درس��ت و ارزش درست می تواند ت�اثیر ب�ه س�زایی در نظ�ام م�راقبت س�المت داش�ته باش�د. زندگی درست به بیمار کمک می کن��د ت��ا زن��دگی س��الم و راحت ت��ری داش��ته

باشد. مراقبت درست باعث می شود بیمار در زمان درست روش درمانی درس��تی

را انتخاب کند تا ایمنی بیمار تضمین شود. ارائه دهنده مراقبت درست باید امکان رسیدن به حرفه ای گری و اثربخشی را ب��ه منظ��ور انتخ��اب روش درم��انی به��تر داش��ته باش��د. ن��وآوری درس��ت، شناسایی بیماری های جدی��د، روش ه��ای درم��انی جدی��د و رویکرده��ای جدی��د برای مراقبت سالمت را در پی خواهد داشت. ارزش درست منجر به تضمین

مراقبت هزینه- اثربخش و بهینه سازی منابع می شود. سودمندی کالن داده برای پزشک.2

15

سودمندی کالن داده برای محققان.3سودمندی کالن داده برای شرکت های دارویی.4سودمندی کالن داده ها برای ارائه دهندگان مراقبت.5

تحلیل کالن داده ها علم تحلیل، علمی است که داده های خام را با هدف به دست آوردن نتایج و تب��دیل

آن ها به اطالعات مورد بررسی قرار می دهد.

اجزای اصلی تحلیل کالن داده ها در مراقبت سالمت فرآیند های زیادی مانند استخراج، پاک سازی، ترکیب و تب��دیل و بارگ��ذاری داده ه��ا

جهت تجمیع داده ها در مرحله تحلیل داده ها انجام می شود. به طور معمول سه نوع تحلیل ممکن اس�ت ب�ر روی کالن داده ه�ا انج��ام ش��ود ک�ه

عبارت اند از:تحلیل های توصیفی : در پاسخ به این سوال که چه اتفاقی افتاده است؟تحلیل های پیشگویانه: در پاسخ ب��ه این س��وال ک��ه چ��ه چ��یزی اتف��اق خواه��د

افتاد؟تحلیل های تجویزی: در پاسخ به این سوال که چگونه می توان این اتف��اق ه��ا

را ایجاد کرد؟ ه�وش ب�الینی مجموع�ه ای از روش��های الکترونی��ک، فرآین�دها و اص�ول اس��تخراج و تبدیل داده های خام به بینش ب��الینی معن��ادار، کش��فیات جدی��د و دانش��ی اس��ت ک��ه کارایی بالینی بیشتر و تصمیم گیری های بهتر در بخش سالمت را تضمین می کن��د. منابع اصلی هوش ب��الینی متش��کل از من��ابع داخلی )پرون��ده الکترونی��ک س��المت( و

منابع خارجی می باشد. برخی از فرصت هایی که تحلی��ل کالن داده ه��ا در م��راقبت س��المت ایج��اد می کن��د

عبارت اند از:بهبود کیفیت مراقبت

کالن داده ها به روش های متعددی به بهبود کیفیت و کارایی سازمان های م��راقبتسالمت کمک می کنند که برخی از این روش ها عبارتند از:

خلق دانش جدید-1توزیع دانش-2تبدیل ابتکارات پزشکی فردی به طبابت بالینی-3توانمند سازی بیماران-4بهبود نظارت بر همه گیری شناسی-5

16

مدیریت سالمت جمعیتکاهش هزینه های مراقبت سالمت جهت کسب منافع مالی

ارتقای تحقیق و نوآوریارتقای پزشکی شخصی )پزشکی فرد محور(

جهانی سازی اطالعاتمراقبت بیمار محور

تقویت مراقبت پیشگیرانه و کشف زودهنگام بیماری هاحفظ کیفیت داده: ساختار و قابلیت دسترسی به داده

بهبود تصمیم گیریتحلیل روند سالمت

شناسایی و ردیابی بیمارانکشف تقلب و تخلف

کشف تهدید های سالمت

چالش های کالن داده ها در مراقبت سالمتاخذ داده هازیرساخت کالن داده هاتغییر نیروی کار انسانییکپارچه سازی و قابلیت تعاملمشکالت ساختار داده هاحفاظت حریم خصوصی بیمارانپذیرش کالن داده ها

موانع فرهنگی معمول ترین موانع پذیرش کالن داده ها هستند. ) نگرانی از کیفیت داده ها ) ناموثق بودن داده هاتحمیل هزینه های ناشی از استقرار معماری کالن داده ها)نیاز به دانش خبرگان )فقدان مهارت های مناسب)کشف دانش کاذب )نادرستنگرانی در خصوص امنیت داده هاچالش های استاندارد سازی داده هاچالش ذخیره سازی و انتقال داده هاچاش های مدیریتی کالن داده هاچالش های پیروی از مقررات

17

ابزارهای مدیریت کالن داده ابزارها و فنون زیادی ب��رای م��دیریت داده وج��ود دارد ک��ه عبارتن��د از ج��دول ب��زرگ گوگل، پایگاه داده ساده، پایگاه داده نه فقط اس کیو ال، سیس��تم م��دیریت جری��ان

داده، پایگاه داده ممکش و ولدمورت.رایانش )محاسبات( موازی

رایانش موازی اجرای وظایف را به صورت همزمان در دسته ای از ماشین ها یا ابر کامپیوترها امکان پذیر می کن��د. در س��ال ه��ای اخ��یر م��دل ه��ای محاس��بات م��وازی

کاهش توسط ش��رکت گوگ��ل ارائ��ه ش��ده اس��ت. اخ��یرا ن��یز–جدیدی مانند نگاشت بسته منبع باز نگاشت- کاهش که هدوپ نامیده می شود توسط بنی��اد آپ��اچی ب��رای مدیریت داده های توزیع شده ارائه شده اس��ت. فای�ل سیس��تمی ه�دوپ دسترس��ی داده ها به صورت همزمان به ماشین های خوشه بندی شده را امکان پذیر می کند. رایانش ابری مدل جدید از تسهیم منابع محاسباتی )پردازشی( قابل پیکربن��دی روی ش��بکه این��ترنت اس��ت ک��ه می توان��د در یکی از ق��الب ه��ای؛ زیرس��اخت ب��ه عن��وان خدمت، نرم افزار ب�ه عن��وان خ��دمت و بس��تر )ن��رم اف�زاری و س��خت اف��زاری( ب��ه

عنوان خدمت به کار گرفته شود. مدل های مختلفی از پیاده سازی رایانش ابری وجود دارد که عبارت اند از:

: در بستر شبکه خصوصی پیاده شده و توسط خود سازمان و یا یکابر خصوصی شرکت ثالث مدیریت می شود. ابر خصوصی مناسب کس��ب و کاره��ایی اس��ت ک��ه

نیازمند باالترین سطح کنترل و امنیت و حریم خصوصی هستند. : در بس�تر این�ترنت عم�ومی پی��اده س��ازی ش�ده و ب�رای عم�وم قاب�لابر عمومی

دسترس است. : ترکیبی از هر دو مدل رایانش فوق بوده و سازمان را قادر می سازدابر ترکیبی

بر حسب نیاز از منابع ابر خصوصی و عمومی استفاده نمایند. : به منظور فراهم کردن خدمات و منابع برای گروه خاصی از کاربرانابر گروهی

یا سازمان هایی که دارای رسالت، اهداف، ام��نیت و خ��ط مش��ی یکس��انی هس��تند،کاربرد دارد.

پایگاه داده نه فقط اس کیو ال روش های متفاوتی از ذخ��یره س��ازی و بازی��ابی داده ه��ا ارائ��هNoSQLپایگاه داده

ب��هNoSQLداده اس��ت. براس��اس تف��اوت در م��دل ه��ای داده ای، پایگ��اه داده ای چندین گروه تقسیم می شوند:

18

. این نوع پایگاه داده ها امکان ذخ��یره س��ازی داده ه��ا ب��دونمخازن کلید- مقدار هیچ گونه س��اختاری در ق��الب زوج م��رتب ه�ا )کلی��د-مق�دار( را ف��راهم ک�رده و ه�ر

مقداری می تواند به هر کلیدی تخصیص داده شود. . پایگاه داده های ستونی اساسا مجموعه داده ه��اپایگاه داده های ستون محور

را به صورت ستون های داده به جای ردیف های داده ذخیره می کنند. . پایگ��اه ه��ایی هس��تند ک��ه ب��رای ذخ��یره س��ازی وپایگاه داده های گراف محور

بازنم��ایی داده ه��ا از مف��اهیم گ��راف، یع��نی گ��ره ه��ا، ی��ال ه��ا و س��اختمان داده ه��ااستفاده می کنند.

.این نوع پایگاه داده ها برای ذخیره و بازی��ابی بهین��هپایگاه داده های سند محوری داده های نیمه ساختمند استفاده می شوند.

: پایگاهی است که از مفاهیم ش��ی گ��رایی مانن��د ارثپایگاه داده های شی گرا بری، چندریختی، انواع داده ه��ای ان��تزاعی و کپس��وله س��ازی داده ه��ا ب��رای ذخ��یره

سازی و نمایش داده ها استفاده می کند.

سیستم هدوپ هدوپ چارچوب نرم افزاری است که تحلیل داده های توزیع شده در مقیاس بزرگ

را امکان پذیر می کند. چارچوب اصلی هدوپ متشکل از ماژول های زیر است: : که حاوی کتابخانه ها و برنامه های کمکی موردنی��ازبسته عمومی هدوپ.1

سایر ماژول های هدوپ است. : فایل سیستمی توزیع شده ای استفایل سیستمی توزیع شده هدوپ.2

که داده های روی ماشین های مختلف را در قالب یک خوشه ذخ��یره ک��رده و پهنای باند خیلی باالیی را برای حرکت داده در سراسر آن خوشه ف��راهم می

کند. : یک بستر مدیریت منابع است که مس��ئول م��دیریت( هدوپYARNیارن ).3

منابع محاسباتی نودهای موجود در خوشه هاست تا منابع به نحو موثری برایزمان بندی وظایف کاربران موجود در خوشه ها استفاده شود.

: یک مدل برنامه نویس��ی اس��ت ک��ه ب��رای پ��ردازشنگاشت- کاهش هوپ.4داده های با حجم زیاد استفاده می شود.

اچ بیس )پایگاه داده هوپ( اچ بیس یک روش ذخیره سازی داده بر پایه ی پایگاه داده های کلید- مق��دار اس��ت. این سیستم پایگاه داده هدوپ است. اچ بیس هنگامی که نیاز به دسترسی تصادفی و بالدرنگ به داده های حجیم باشد، مورد استفاده قرار می گ��یرد. اچ بیس سیس��تم مدیریت منبع باز، نسخه بندی شده )تخصیص اسم ها و شماره های منحصر به ف��رد به نرم افزارهای کامپیوتری( و توزیع شده و مبتنی بر پایگاه داده جدید گوگل یع��نی

19

جدول بزرگ گوگل است. این سیستم به جای ردیف گرا بودن، س��تون گراس�ت ک�ه عملکرد عملیات با ارزشهای مشابه را در سراسر مجموعه داده های بزرگ تس��ریع

می کند. اچ بیس پایگاه داده توزیع شده، با تحم��ل پ��ذیری خط��ا و مقی��اس پ��ذیر اس��ت و ب��ر

با دسترسی خواندن/نوشتن تص��ادفی و بالدرن��گ ب��هHDFSاساس فایل سیستمی داده ها توسعه داده شده است.

زوکپیرزوکپیر داده های با حجم زیاد را نگهداری، پیکربندی و نام گذاری می کند.

اچ کاتالوگ )کاتالوگ هدوپ(اچ کاتالوگ فایل سیستمی توزیع شده هدوپ را مدریت می کند.

هایو هایو چارچوب انبار داده ایجاد شده در هدوپ است که در فیس بوک ایج��اد ش��ده و

استفاده می شود. SQLبرای پرس و جوی موردی در زبان پرس و جوی نوع پیگ

پیگ نیز برای پردازش داده ها طراحی شده است. الیه زیر ساخت پی��گ متش��کل از مترجم است که برنامه های پیگ التین را به توالی از برنامه های ک��اهش تب��دیل می کند. پیگ نرم افزار سمت مشتری جاواست که کاربران ب��ه ص��ورت محلی و ب��دون

هیچ تغییری در خوشه هدوپ آن را نصب می کنند. ماهوت

ماهوت کتابخانه ای برای یادگیری و داده کاوی است. ماهوت ب�ه چه�ار ج�زء اص�لی تقسیم می شود که عب��ارت ان��د از: پ��االیش گ��روهی، رس��ته بن��دی، خوش��ه بن��دی و

کاوش الگوهای پر تکرار موازی. اوزی

در سیستم هدوپ، هماهنگی، اجرا و مدیریت گردش کاری را اوزی انجام می دهد.

آورو آورو داده ها را سریال کرده، فراخوانی رویه ها از دوردست با انجام داده و داده ها

را از یک برنامه یا زبان به دیگری انتقال می دهد.چکوا

20

چکوا چ��ارچوبی ب��رای گ��ردآوری و تحلی��ل داده ه��ای مرب��وط ب��ه نگاش��ت ک��اهش وHDFS.است فلوم

فلوم به طور خاص برای تجمیع و انتق��ال حجم عظیمی از داده ه��ا ) داده ه��ای ثبتوقایع( به داخل یا خارج از هدوپ استفاده می شود.

کاربردهای هدوپجستجوپردازش اطالعات مربوط به عملیات انجام شدهتحلیل ویدئو و تصاویرانبارسازی داده هاسیستم های توصیه گر

محدودیت های هدوپایجاد کپی های متعدد از کالن داده هاچالش های مربوط به چارچوب( پشتیبانی محدود زبان پرس و جوی ساختمندSQL)فقدان مهارت های ضروریناکارآمدی اجرای هدوپ

(SAP-HANAاس ای پی هانا ) اس ای پی خود اکرونیمی برای سیستم ها، برنامه های کاربردی و محصوالت ب��وده و هانا نیز اختصاری به معنای مفهوم " برنام��ه تحلیلی ب��ا عملک��رد ب��اال" اس��ت. ی��ک

ایج��اد ش�دهSAPسیستم مدیریت پایگاه داده رابطه ای اس�ت ک�ه توس�ط ش��رکت -SAPاست و قبال یا ن��ام برنام��ه تحلیلی ب��ا عملک��رد ب��اال خوان��ده می ش��ده اس��ت.

HANAب��ه ط��ور اساس��ی از مفه��وم پ��ردازش بل��وک ه��ای داده ای ب��ا اس��تفاده از معماری و الگوریتم های موازی به منظور بهبود عملکرد و دستیابی به نتایج کارآم��د

و صحیح استفاده می کند.اسپارک

یکی از پروژه های بنیاد آپاچی اس��ت. سیس��تم ه�ای اس��پارک بس��ترهای محاس��باتی مقیاس پذیری را فراهم کرده و از مفهوم محاسبات درون حافظه ای اس��تفاده می

کند.

21

کسندرا کسندرا یک سیستم پایگاه داده توزی��ع ش��ده اس��ت. این پایگ��اه داده ب��ه عن��وان ی��ک پروژه مدل سازی شده سطح باالست که برای مدیریت کالن داده های توزیع ش��ده

در سراسر تعداد زیادی از سرورها تخصیص یافته است.

چالش های کیفیت کالن داده ها در حوزه سالمتبرخی از مشکالت کیفیت داده های مربوط به کالن داده ها عبارتند از:

: مشکل صحت داده ها در موارد متعددی ایجاد می شود کهالف( صحت داده هادر زیر به برخی از علت ها پرداخته شده است.

خطاهای ورود داده.1ثبت داه ها به اشتباه در پرونده بیمار دیگر.2مشکالت کپی پیست.3تخمین میزان های اشتباه.4

ب( فقدان اعتبار داده ها مشکل در اعتبار داده ها می تواند ناشی از محدودیت های کدهای صورتحس��اب ه��ا و فقدان استاندارد سازی داده ها به وجود آید. برخی از دالیل فقدان اعتبار داده ه��ا

عبارتند از:داده های گمشده یا ناموجود.1کامل تر بودن پرونده های بیماران ناخوش تر.2

کارشناسان معتقدند که پرونده بیماران ناخوش تر کامل تر از بیماران س��الم تر بوده و محتوی اطالعات خیلی بیش��تری دارد. این اختالف اطالع��اتی ب��رای محققانی که در پی دانستن اطالعات بیشتری در رابطه ب��ا اش��خاص س��الم و عادات سالمتی او هستند مشکل ایجاد می کند. این مش��کل می توان��د منج��ر به سوگیری انتخاب-خطا در انتخاب اشخاص شرکت کننده- در مطالعه علمی

شده و نتایج مطاله را نتوان به کل جامعه تعمیم داد. محدودیت اطالعات صورتحساب.3

کدهای تشخیصی مربوط به صورتحساب می توان��د خیلی کلی ب��وده و نتوان��دوضعیت دقیق بیمار را نشان دهد.

فقدان استانداردسازی داده ها.4از هم گسیختگی )پراکنده بودن( پرونده بیمار.5

ج( مشکالت نرم افزاری

22

متن روای��تی اغلب ش��امل اطالع��ات خیلی مهمی مانن��د دادهمتن روایتی. .1 های وضعیت بیمار، یادداشت های مربوط به استفاده دارو و خالصه م��راقبت

است که در جای دیگری ثبت نمی شود.نقایص نرم افزاری و برنامه نویسی.2

راهکارهای بهبود کیفیت کالن داده هاالف. ممیزی داده ها

ب. راهکارهای نیروی کاری و فنیاستفاده از منشی ها.1 خودکارسازی گردآوری و رود آن ب!!ه سیس!!تم پرون!!ده الکترونی!!ک.2

سالمتاستفاده از فنون پردازش زبان طبیعی.3استاندارد سازی بهروش ها و برنامه های آموزشی.4

نقش متخصصان مدیریت اطالعات سالمت در مدیریت کالن داده ها داده های ساختمند در هر س��ازمانی پای��دارترین س��رمایه آن س��ازمان اس��ت و بای��د

فردی مسئولیت تحلیل این داده ها را بر عهده گیرد. امروزه متخصصان مدیریت اطالعات سالمت بهترین جایگاه را برای تصدی مدیریت کالن داده ها دارند. متخصصان مراقبت سالمت بای�د ابزاره�ای تحلیلی را ش�ناخته و بکار گیرند تا بتوانند اس��تفاده به��تری از کالن داده ه��ا داش��ته و از نقش متخصص��ان

HIMبرای مدیریت سرمایه اطالعاتی سازمان استفاده به��تری کنن��د. ب��ه ط��ور کلی ، تبدیل داده های گردآوری شده از طریق پرون��ده الکترونی��کHIMنقش متخصصان

سالمت به اطالعات است. در کالن داده ها عبارتند از:HIMسایر نقش های متخصصان

متخصصان تحلیل داده این متخصصان در بررسی داده های خام، کشف الگوها و انجام توص��یه ه��ای

مربوط به اقدام اصالحی می توانند به مدیران ارشد تحلیل کمک کنند.مدیران ارشد تحلیل

این متخصصان سطح اجرایی تص��میم گ��یری ه��ای کس��ب و ک��ار را براس��استحلیل ها انجام داده و فعالیت سازمانی را هدایت می کنند.

مدیران حاکمیت داده/ اطالعات این م��دیران ب��ه دقت داده ه��ا را بررس��ی ک��رده، جری��ان داده در س��ازمان را

درک کرده و ارتباطات بین بخشی را مدیریت می کنند.23

مدیران داده تخصصی مبتنی بر فناوری اطالعات است و مدیران داده با مدیران ح��اکمیت داده و اطالعات به منظور تضمین یکپارچگی اطالعات در سطح پایگاه داده و

سیستم با یکدیگر همکاری می کنند.کالن داده: جدیدترین فرصت مراقبت سالمتتحلیل داده: جدیدترین چالش مراقبت سالمت

24