˜STRATEGJI PËR PËRFSHIRJE SOCIALE, MBROJTJE SOCIALE … · Ajo që tani pason para nesh është, me forca të përbashkëta të të gjithë faktorëve të zhvillimit – sektorit

1

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

СSTRATEGJI PËR PËRFSHIRJE SOCIALE,MBROJTJE SOCIALE DHE ULJE TËVARFËRISË NË KOMUNËN E STUDENIÇANITKorrik 2011

BotuesInstituti për të drejtat e njeriut “Lludvig Bolltcman“ – BIM-FV, Shkup

Bashkëpunimit austriak për zhvillim (ADC)

PërgatitjeIrena Najdov – konsultant lokal i BIM-FVPersoni për përkrahje nga Komuna e StudeniçanitMerita Halil, Koordinatore e Partner Grupit Lokal

ProjektTë drejtat e njeriut dhe përfshirja sociale në MaqedoniInstituti për të drejtat e njeriut “Lludvig Bolltcman” – BIM-FV, Shkuprr. “Velko Vllahoviq”“ nr. 1 А-1/4 1000 Shkuptel.: +389 (0)2 3216 956fax: +389 (0)2 3216 982

Skuadra për përkrahje në BIM-FV, ShkupPetranka Dellova Milladinova – menaxhere e projektitStojan Mishev – këshilltar për të drejtat e njeriutNinosllav Mlladenoviq – këshilltar për të drejtat e njeriutJagoda Iljov – asistent administrativ

Person për përkrahje nga Ministria për punë dhe politikë sociale e RMIrena Todoroska – udhëheqëse e Njësisë për përfshirje sociale

PërkthimBesnik Emini

Qëndrimet e shprehura këtu, si dhe ato të autorëve, jo gjithmonë e paraqesin qëndrimin zyrtar të Institutitpër të drejtat e njeriut “Lludvig Bolltcman” (BIM-FV) dhe të Bashkëpunimit austriak për zhvillim (ADC)

Gjatë përdorimit të të dhënave, ju lutemi të cekni burimin:STRATEGJI PËR PËRFSHIRJE SOCIALE, MBROJTJE SOCIALE DHE ULJE TË VARFËRISË NË KOMUNËN ESTUDENIÇANIT, korrik 2011

2

СSTRATEGJI PËR PËRFSHIRJE SOCIALE, MBROJTJE SOCIALE DHE

ULJE TË VARFËRISË NË KOMUNËN E STUDENIÇANIT

PËRMBAJTJA

Parathënie nga Kryetari i Komunës

Rezyme zbatuese

Pjesa hyrëse

Lista e shkurtesave

Definicione thelemore

Kreu 1 – Procesi i planifikimit strategjik dhe të aksionit

1.1 Qëllimi, rroli dhe detyrat

1.2 Parimet mbi të cilat është e vendosur strategjia

1.3 Qasja metodologjike e përpilimit të Dokumentit Strategjik

Kreu 2 – Vështrim i dokumenteve ekzistuese Strategjike

2.1 Strategjia e Zhvillimit Ekonomik Lokal (2010-2014)

2.2 Strategjia për zgjidhje afatgjate të problemit me papunësinë e gruas shqiptare (Shtator 2010)

3.1. Profili social i komunës

3.2.Janë identifikuar grupet e lëndueshme (nevojat dhe prioritetet)

3.3. PESTEL analiza

3.4. Fusha për zhvillim me prioritet

Kreu 4 – Plani aksional për zbatimin e dokumentit Strategjik

LISTA E PJESËMARRËSVE

Agjenda e punëtorisë për planifikim strategjik

Agjenda e punëtorisë për planifikim veprues

3

4

4

4

5

6

6

6

7

10

10

10

12

12

17

19

21

28

35

36

37

Kreu 3 – Vështrimi i Dokumenteve Strategjike për përfshirjen sociale, mbrojtjen sociale dhe zvogëlim të varfërisë në Komunën e Studeniçanit

3

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

PARATHËNIE NGA KRYETARI I KOMUNËS

Të nderuar,

Komuna e Studeniçanit, është komunë rurale e cila gjendet në Regjionin e Planit të Shkupit dhe ka pozitë qendrore në Shtet që i sjell përparësi të mëdha për zhvillim ekonomik dhe sociale.

Komuna bën përpjekje për ripërtëritje të plotë në drejtim të krijimit të komunës rurale moderne, me orientim Evropian, me mundësi të barabarta për të gjithë qytetarët dhe përfshirje të të gjitha kategorive të lëndueshme të qytetarëve në jetën ekonomike, sociale dhe kulturore të bashkësisë. Janë bërë hapat e parë për angazhim ekonomik të gruas shqiptare dhe për herë të parë është formuar Shoqata e Grave Shqiptare “Artizanati”.

Strategjia për zvogëlimin e varfërisë, përfshirjen sociale dhe mbrojtjen sociale në Komunën e Studeniçanit e cila është përgatitur në kuadër të projektit të përbashkët “Përfshirja sociale dhe të drejtat e njeriut në Maqedoni” të Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale dhe Institutit të të Drejtave të Njeriut “Ludvig Bolcman” (BIM-FV) Shkup, është me rëndësi të posaçme për Komunën e Studeniçanit: Nëpërmjet qasjes pjesëmarrëse, që mundëson realitet në detektimin e problemeve, janë përcaktuar grupet e lëndueshme të qytetarëve dhe problemet me të cilat ballafaqohen, por ende më e rëndësishme – janë përcaktuar drejtimet, masat dhe aktivitetet me realizimin e të cilave do të vije deri te zbutja dhe përmirësimi i gjendjes sociale në komunë.

E shfrytëzoj mundësinë t’i falënderohem ekipit të Institutit të të Drejtave të Njeriut “Ludvig Bolcman” në Shkup, i cili me profesionalizëm të madh në raportin e tij ndaj punës, u ballafaquan me të gjitha sfidat në rrugën e krijimit të këtij dokumenti strategjik. I falënderohem kolegut tim, kryetarit të Komunës së Çashkës, komunës sonë partnere, z. Goranço Panovski dhe ekipit të PGL për pjesëmarrje të vazhdueshme në të gjitha aktivitetet dhe shkëmbimit të përvojave me ne. Gjithashtu, do të doja të dërgoj falënderim drejt anëtarëve të Partner Grupit Lokal të Komunës së Studeniçanit me ndihmën e të cilëve u mundësua besueshmëri dhe qëndrueshmëri e përmbajtjes së këtij dokumenti strategjik.

Ajo që tani pason para nesh është, me forca të përbashkëta të të gjithë faktorëve të zhvillimit – sektorit publik, bashkësisë afariste dhe sektorit qytetar, t’i qasemi implementimit të drejtimeve të dhëna në këtë Strategji, e njëjta të gjallërohet dhe të jap fryte nëpërmjet mirëqenies së qytetarëve të komunës. Me këtë do ta arrijmë më të vështirën për t’u arritur – ndryshimin e mendimit të banorëve të komunës dhe pranimin e dallimeve, e manifestuar me respekt dhe bashkëjetesë të ndërsjellë për ndërtimin e ardhmërisë së përbashkët për ne dhe gjeneratat të cilat vijnë.

Me respekt,Fati IseniKryetar i Komunës së Studeniçanit

4



REZYMEJA ZBATUESE

Strategjia e uljes së varfërisë, përfshirjes sociale dhe mbrojtjes sociale e Komunës së Studeniçanit është përgatitur në kuadër të projektit të përbashkët “Përfshirja sociale dhe të drejtat e njeriut në Maqedoni” të Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale dhe Institutit të të Drejtave të Njeriut “Ludvig Bolcman” (BIM-FV Shkup).

Strategjia është përpiluar nga Irena Najdov – Litl, konsulente e angazhuar nga ana e Institutit “Lidvig Bolcman” (BIM-FV Shkup), me shfrytëzimin e metodës së pjesëmarrjes participative të Partner Grupit Lokal të Komunës së Studeniçanit.Kjo strategji fokusohet në tre fusha të zhvillimit:1. Zvogëlimi i varfërisë2. Përfshirja sociale e kategorive të lëndueshme në jetën ekonomike, sociale dhe kulturore të Komunës. 3. Mbrojtja sociale e të gjithë qytetarëve të Komunës.

Strategjia është e ndarë në 4 krerë

Pjesa hyrëse

Kreu 1 –Procesi i planifikimit strategjik dhe aksionalKreu 2 –Vështrim i dokumenteve ekzistuese strategjike në fusha relevanteKreu 3 –Vështrim i Dokumentit strategjik për përfshirje sociale, mbrojtje sociale dhe zvogëlim të varfërisë Kreu 4- Plani i aksionit për zbatim të Dokumentit strategjik

Anekse

Aneksi 1 –Lista e pjesëmarrësve në PGLAneksi 2 – Raport nga konstatimet me fokus grupet e mbajtura

Rezultate nga procesi i planifikimit pjesëmarrës të mbështetur në të drejtat e njeriut janë përfshirë në këtë Dokument Strategjik dhe paraqesin drejtime për zhvillim të qëndrueshëm social të Komunës së Studeniçanit për periudhën e viteve 2011-2015.

Njëkohësisht, kjo strategji ka për qëllim që me afat të mesëm t’i jap drejtimet e përgjithshme sipas të cilave Komuna duhet të lëvizë drejt realizimit të qëllimeve të saja Strategjike të lidhura me përfshirjen sociale, mbrojtjen sociale dhe zvogëlimin e varfërisë në komunë. Strategjia e përfshinë periudhën e viteve 2011-2015 dhe ofron mënyra për zgjidhje dhe tejkalim të problemeve më akute në fushën me të cilën ballafaqohet Komuna dhe qytetarët e saj, nëpërmjet realizimit të qëllimeve konkrete Strategjike.

Lista e shkurtimeve

Instituti i të Drejtave të Njeriut “Ludvig Bolcman” (BIM-FV Shkup)ESHS - Enti Shtetëror i StatistikësUE - Unioni EvropianIPARD - Instrumenti për Ndihmë Paraaderuese për Bujqësinë dhe Zhvillimin RuralNPK - Ndërmarrje Publike KomunaleGLA - Grupi Lokal i AksionitZHEL - Zhvillimi Ekonomik LokalPGL - Partner Grupi LokalBL - Bashkësia LokaleMPL - Ministria e Pushtetit LokalMASH – Ministria e Arsimit dhe ShkencësQZHM - Qëllimet Zhvillimore të MileniumitMPPS – Ministria e Punës dhe Politikës SocialeOJQ - Organizatë JoqeveritareMHK – Metoda e Hapur për KomunikimNJR - Njësia RajonalePESTEL analizë – PESTEL (Political Factors (faktorët politikë), Economic Factors (Faktorët Ekonomikë), Social Factors (Faktorët Shoqërorë), Technological Factors (Faktorët Teknologjikë), Environmental Factors (Faktorë të cilët kanë të bëjnë me mjedisin jetësorë), Legal Factors (faktorët juridikë).RM - Republika e MaqedonisëSVOT analizë – SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats) DHP – Drejtoria e të Hyrave PublikeUNDP - Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara

5

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

USAID – Agjencia për Zhvillim Ndërkombëtar e SHBA-veUSAID – MLGA –Projekt për Vetëqeverisjen Lokale i USAID-itFSSH - Fondi i Sigurimit ShëndetësorQPS - Qendra e Punëve Sociale

DEFINICIONE THEMELORE Duke e marrë parasysh se ky dokument strategjik i Komunës së Studeniçanit paraqet Strategji për zvogëlim të varfërisë, përfshirjes sociale dhe mbrojtjes sociale, në fillim japim vështrim të definicioneve të shprehjeve themelore relevante për këtë dokument strategjik.

Varfëria:

Mungesa ose realizimi/përmbushja e papërshtatshme e disa lirive dhe të drejtave themelore: anashkalimi i urisë, sëmundjeve, analfabetizmi, etj. Unioni Evropian e shfrytëzon definicionin vijues për varfërinë: “Njerëzit jetojnë në varfëri nëse të ardhurat dhe burimet e tyre janë aq jopërkatëse që i pengojnë të kenë standard jetësor të llogaritur si të pranueshëm në shoqërinë në të cilën jetojnë. Varfëria e tyre shihet nëpërmjet papunësisë, të ardhurave të ulëta, shtëpive të varfra dhe të papërshtatshme, mbrojtjes shëndetësore të papërshtatshme, si edhe pamundësisë për arsimim, kulturë, sport dhe zbavitje të përjetshme. Gjithashtu ata shpesh janë të margjinalizuar dhe të ç’kyçur nga aktivitetet ekonomike, sociale dhe kulturore ndërsa qasja e tyre deri te të drejtat themelore të njeriut është e kufizuar.”

Ç’kyçja sociale:

“Ç’kyçja sociale është proces në të cilin individë të caktuar janë hedhur në margjinat e shoqërisë dhe janë penguar në mënyrë të plotë të marrin pjesë në jetën shoqërore, si pasojë e varfërisë së tyre, mungesa e kompetencave themelore dhe mundësive për mësim afatgjatë ose si rezultat i shfaqjes së diskriminimit. Kjo i largon nga mundësia për punësim të vazhdueshëm, të ardhura, arsimim, mundësi për trajnim, si edhe nga çfarëdo lloj aktiviteti social dhe shoqëror. Më së shpeshti nuk kanë qasje deri te organet të cilat sjellin vendime. Kjo kontribuon të ndjehen të pafuqishëm dhe të paaftë ta ndërmarrin kontrollin mbi vendimet e tyre, të cilat ndikojnë ndaj jetës së tyre të përditshme”.

Inkluzioni/përfshirja sociale:

“Përfshirja sociale është proces i cili garanton se personave të cilët janë në rrezik nga varfëria dhe ç’kyçja sociale do t’u jepen mundësi dhe resurse, të cilat janë të domosdoshme për përfshirjen e tyre të plotë në jetën ekonomike, sociale dhe kulturore, si edhe standard normal jetese dhe mirëqenie në shoqërinë në të cilën jetojnë. Kjo do t’u mundësojë pjesëmarrje më të madhe në procesin e sjelljes së vendimeve të cilat pozitivisht do të ndikojnë ndaj jetëve të tyre, e gjithashtu edhe qasje deri te të drejtat e tyre themelore”.

Mbrojtja sociale:

”Mbrojtja sociale përfshinë jo vetëm normativa publike për siguri sociale, por edhe normativa private dhe jostaturore me qëllim të ngjashëm, siç janë shoqëritë me dobi të ndërsjellë dhe fondet profesionale të pensionit. Kontributet nga të gjitha llojet e normativave jostaturore, formale ose joformale, nuk janë të përcaktuara plotësisht me forcat e tregut.

6



KREU 1 – PROCESI I PLANIFIKIMIT STRATEGJIK DHE TË AKSIONIT1.1 Qëllimi, rroli dhe detyrat

Instituti i të Drejtave të Njeriut “Ludvig Bolcman”, Asociacioni Hulumtues Shkup (BIM-FV) në kuadër të projektit “Përfshirja sociale dhe të drejtat e njeriut në Maqedoni” ka për qëllim ta zbatojë qasjen e mbështetur në të drejtat e njeriut në procesin e planifikimit të autoriteteve nacionale dhe lokale të cilët punojnë në çështje të lidhura me përfshirjen sociale, mbrojtjen sociale dhe uljen e varfërisë, që kontribuon drejt qëllimit të përgjithshëm për ulje të varfërisë në Maqedoni, nëpërmjet përkrahjes së zbatimit të qasjes së mbështetur në të drejtat e njeriut në fushën e përfshirjes sociale, e në kuadër të procesit të qasjes ndaj UE, nëpërmjet punës së bartësve të të drejtave dhe bartësve të kompetencave. Në kuadër të projektit, Instituti i të Drejtave të Njeriut “Ludvig Bolcman” (BIM-FV Shkup) angazhoi 4 konsulentë të cilët do t’i përkrahin Partner Grupet Lokale në 8 komuna të përzgjedhura Berovë/Pehçevë, Studeniçan/Çashkë, Radovish/Konçe, Likovë dhe Negotinë për përpunimin e dokumenteve për varfërinë, përfshirjen sociale dhe mbrojtjen sociale, prioritetizimin dhe planifikimin strategjik dhe të aksionit.

Qëllimet kryesore të projektit janë:

• Të vlerësohen dhe përfshihen të dhënat e mbledhura nga Studimi për varfërinë dhe ç’kyçjen sociale në procesin e përpunimit të dokumenteve për varfërinë, mbrojtjen sociale dhe ç’kyçjen sociale, prioritetizimin dhe planifikimin strategjik dhe të aksionit.

• T’i përkrahin Partner Grupet Lokale në procesin e identifikimit të grupeve dhe personave të lëndueshëm, të cilët janë më të margjinalizuar dhe të cilët ballafaqohen me diskriminim të shumëfishtë.

• Të përkrahen Partner Grupet Lokale në përpjekjet e tyre në gjetjen e zgjidhjeve për integrim të grupeve të personave të lëndueshme dhe të varfra në procesin e planifikimit të zhvillimit lokal.

• Të kontribuojnë drejt prioritetizimit dhe drejt qëndrimeve të Partner Grupeve Lokale në sigurimin e përparimit drejt rezultateve të dëshiruara.

• Ta promovojnë dhe të mbeten të fokusuar në rezultatet e pritura nga aspekti i Projektit Instituti i të Drejtave të Njeriut – Asociacioni Hulumtues Shkup (BIM-FB) për ç’kyçje sociale dhe të drejta të njeriut në RM.

• Ta kenë parasysh dhe ta përfshijnë aspektin gjinor gjatë tërë procesit të konsultimeve, veçanërisht duke e pasur parasysh varfërinë dhe ç’kyçjen sociale të grave, si edhe përkushtimi i vëmendjes së posaçme raporteve të fuqisë dhe proceseve të sjelljes së vendimeve në nivel lokal.

• Ta kenë parasysh dhe ta përfshijnë aspektin e mbrojtjes së mjedisit jetësor gjatë tërë procesit të konsultimeve.

1.2 Parimet mbi të cilat është e vendosur strategjia

Gjatë përpunimit të Dokumentit Strategjik të Komunës së Studeniçanit u shfrytëzua qasja participative. Kjo qasje u mundësua nëpërmjet pjesëmarrjes së Partner Grupit Lokal në formulimin e fushave me prioritet të intervenimit në fushën e përfshirjes sociale, mbrojtjes sociale dhe zvogëlimit të varfërisë në Komunën e Studeniçanit, prioritetizimit të grupeve të personave të lëndueshëm dhe të varfër në komunë, qëllimeve strategjike dhe aktiviteteve. Nëpërmjet qasjes participative u sigurua pjesëmarrja e të gjithë faktorëve kyçë në përpunimin e Planit Strategjik. Njëkohësisht, qasja participative e planifikimit strategjik u forcua me qasjen vizionare dhe analitike. Zbatimi i suksesshëm i qasjes vizionare në përpilimin e Dokumentit Strategjik i referohet përvojës së anëtarëve të Partner Grupit Lokal, përkushtimit të tyre të thellë me gjendjet dhe problemet në Komunë. Megjithatë, gjatë përcaktimit të grupeve të lëndueshme, fushave me prioritet, qëllimeve strategjike dhe aktiviteteve, Partner Grupi Lokal mbante llogari edhe për gjendjen reale dhe mundësitë për zhvillim të komunës. Gjendja reale është shprehur nëpërmjet fakteve të treguara në të dhënat zyrtare statistikore, si edhe të dhëna dhe informata të tjera të njohura botërisht të fituara nga ana e faktorëve dhe anëtarëve të Partner Grupit Lokal.

Në procesin e planifikimit strategjik dhe përpilimit të Dokumetnit Strategjik të Komunës së Studeniçanit, faktorët (Partner Grupi Lokal, Ekipi i Projektit i BIM-FV, konsulentët lokalë dhe pjesëmarrësit e tjerë në procesin e formulimit të tij) i ka parasysh parimet vijuese:

• Cilësi. Cilësia gjatë procesit të vendosjes dhe rezultatet nga ajo• Përgjegjësi. Përgjegjësia e aktiviteteve të ndërmarra; vlerësimi dhe shpërblimi përkatës i punës, por edhe

përgjegjësia përkatëse për dështimet.• Ligjshmëri. Respektimi i ligjeve, pranimi i vendimeve nga ana e të gjithë qytetarëve të Komunës së Studeniçanit

si legjitime.• Qëndrueshmëri. Qëndrueshmëri ekonomike dhe qëndrueshmëri e mjedisit jetësor.• Profesionalizëm. Standarde të vendosura lartë në punën e faktorëve dhe qëndrueshmëri në zbatim.• Barazi. Barazi e të gjithë qytetarëve dhe bashkërive etnike në Komunën e Studeniçanit dhe respektimi i tyre i

ndërsjellë. • Përfshirje. Përfshirje aktive e grupeve të lëndueshme dhe/ose përfaqësuesve të tyre në të gjitha fazat e

7

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

përpilimit dhe zbatimit të Planit Strategjik.• Prioritet. Përcaktimi i Qëllimeve Strategjike dhe aktiviteteve mbi bazën e prioritetit të tyre kohor dhe vlerës.• Transparencë. Hapje për qasje dhe të drejtë për informim për procesin e përpunimit dhe zbatimit të Planit

Strategjik.• Partneritet. Zhvillim i vazhdueshëm dhe forcim i partneritetit me sektorin zyrtar, sektorin qytetar dhe komunat

tjera në RM dhe regjion.

Për shkak të zbatimit të suksesshëm të Planit Strategjik është e nevojshme që këto parime të jenë të respektuara edhe në fazën e realizimit zë tij. Së këndejmi, njëra nga pikat e dallueshme kyçe në raport me zbatimin e Planit Strategjik të Komunës së Studeniçanit do të jetë edhe zbatimi i këtyre parimeve.

Duke u nisur nga këto parime, Plani strategjik i Komunës së Studeniçanit ka për qëllim t’i përcaktojë drejtimet e përgjithshme të lëvizjes së komunës në fushën e zvogëlimit të varfërisë, përfshirjes sociale dhe mbrojtjes sociale në periudhën e ardhshme pesëvjeçare, duke i përcaktuar aktivitetet të cilat duhet të ndërmerren.

Përcaktimi i aktiviteteve është lënë në përzgjedhje të faktorëve, duke e marrë parasysh nevojën e përshtatjes së aktiviteteve me kontekstin politik dhe kufizimet financiare. Së këndejmi, struktura e Planit Strategjik të Komunës së Studeniçanit është mbështetur në tre nivele:• Niveli 1-përcaktimi i fushave me prioritet të intervenimit në Planin Strategjik, të cilat paraqesin qëllime të

përgjithshme.• Niveli 2-përcaktimi i Qëllimeve Strategjike të Komunës së Studeniçanit, në bazë të fushave të prioriteteve të

përcaktuara gjerësisht. Qëllimet strategjike paraqesin qëllime konkrete të përcaktuara në secilën nga fushat me prioritet. Për shkak të racionalizimit në realizimin e tyre, janë përcaktuar jo më shumë se tre deri në katër qëllime strategjike në kuadër të secilës nga fushat me prioritet.

• Niveli 3-përcaktimi i aktiviteteve kyçe të cilat duhet të ndërmerren për shkak të realizimit të secilit nga Qëllimet Strategjike të caktuara.

Arsyet për strukturën e këtillë të përcaktuar dhe përcaktimin e Planit Strategjik të Komunës së Studeniçanit janë vijueset:• Mundësimi i lirisë së zgjedhjes së mjeteve dhe aktiviteteve të cilat faktorët kyçë do t’i ndërmarrin për shkak të

realizimit të Qëllimeve Strategjike;• Përshtatja e aktiviteteve me buxhetin e komunës së Studeniçanit dhe mjetet tjera financiare në dispozicion për

realizimin e aktiviteteve;• Dinamika e proceseve të cilat ndikojnë në zhvillimin e Komunës së Studeniçanit, ndërsa të cilat do të mund të

sjellin deri te mospërputhja e Planit Strategjik me mjedisin e jashtëm.

Përcaktimit të fushave me prioritet të intervenimit i paraprinte analizë përkatëse e problemeve me fokus grupet e personave të lëndueshëm dhe të varfër të identifikuar në Komunën e Studeniçanit. Analiza e problemeve u bë nga ana e Partner Grupit Lokal. Së pari, nëpërmjet shfrytëzimit të metodës punë sindikale u identifikuan problemet me të cilat ballafaqohet Komuna e Studeniçanit dhe qytetarët e saj, veçanërisht grupet e lëndueshme të identifikuara paraprakisht.

Vetëm problemet strategjike, të shprehura nëpërmjet afatgjatësisë dhe ndjenjës së hidhur të tyre si të tillë, u morën parasysh. Në atë mënyrë Partner Grupi Lokal i përcaktoi fushat vijuese me prioritet për intervenim:

1. Zvogëlimi i varfërisë;2. Përfshirja sociale; dhe3. Mbrojtja sociale.

1.3 Qasja metodologjike e përpilimit të Dokumentit Strategjik

Plani strategjik i Komunës së Studeniçanit është përpiluar me zbatimin e konceptit të planifikimit lokal, të mbështetur mbi të drejtat e njeriut. Dokumenti strategjik është krijuar mbi parimin e respektimit të të drejtave të njeriut për zhvillim të qëndrueshëm të komunës, respektim të dallimeve dhe tejkalim të ç’kyçjes sociale dhe të diskriminimit.

Gjatë përgatitjes së Planit Strategjik për Komunën e Studeniçanit u shfrytëzua metodologjia e planifikimit pjesëmarrës. Procesi i planifikimit pjesëmarrës mund të përcaktohet si përfshirje e të gjitha palëve të interesuara, d.m.th. faktorët (individët, grupet, organizatat dhe institucionet) në vendosjen për të gjitha çështjet e lidhura me zhvillimin, me këtë rast zhvillimin lokal të komunës në fushën e përfshirjes sociale, mbrojtjes sociale dhe zvogëlimit të varfërisë.

8



Për zbatimin e qasjes pjesëmarrëse në planifikim duhet të plotësohen kushtet vijuese, të cilat në Komunën e Studeniçanit u përmbushën:

• përgatitje e kryetarit të komunës dhe e administratës lokale, si edhe e këshillit komunal, ta zbatojnë planifikimin pjesëmarrës;

• transparencë në punën e Komunës gjatë planifikimit;• paanshmëri në raportet mes kryetarit të komunës, administratës dhe faktorëve të tjerë të zhvillimit në Komunë;• zbatim në kohë i aktiviteteve për planifikim pjesëmarrës.

Gjatë zbatimit të procesit të planifikimit pjesëmarrës, në Komunën e Studeniçanit u zbatuan aktivitetet vijuese:

1. Identifikimi i të gjitha faktorëve të zhvillimit në Komunë, nëpërmjet kontakteve të drejtpërdrejta me autoritetet lokale, sektorin qytetar dhe sektorin e biznesit, zbatimin e hulumtimit dhe përgatitje të studimit për gjendjen me grupet e lëndueshme në komunë nga ana e BIM-FV në Shkup, takime formale dhe joformale me individë relevantë dhe përfaqësues të grupeve dhe organizatave;

2. Përfshirjes në kohë dhe të vazhdueshme të palëve të interesuara në proces, nëpërmjet formimit të Partner Grupit Lokal të përbërë nga përfaqësuesit e sektorit qytetar, zyrtar dhe publik në Komunë. Partner Grupi Lokal kaloi nëpër një cikël të trajnimeve në temat vijuese: Përfshirja sociale dhe të drejtat e njeriut, Prezantimi i Projektit, politikat antidiskriminuese të UE-s, Trajnim për Udhëheqje me cikël projekti, si edhe Prezantim të Studimit për varfërinë dhe ç’kyçjen sociale në Republikën e Maqedonisë, të gjitha të realizuara nga ana e ekipit të projektit të BIM-FM, Shkup.

3. Përfshirje aktive e palëve të interesuara në të gjitha fazat e planifikimit, nëpërmjet organizimit të punëtorive për përcaktim të prioriteteve për zhvillim të Komunës me Partner Grupin Lokal, intervista joformale me përfaqësuesit e institucioneve dhe organizatave relevante në Komunë, fokus-grupe me të varfrit dhe grupet e lëndueshme të qytetarëve;

4. Përfshirja e qytetarëve në procesin e planifikimit pjesëmarrës nëpërmjet organizimit të prezantimit publik të projekt propozimit të Dokumentit Strategjik, informimit nëpërmjet medieve publike dhe formave të tjera të përfshirjes së publikut.

Rezultatet e procesit të planifikimit pjesëmarrës të mbështetur mbi të drejtat e njeriut janë përfshirë në këtë Dokument Strategjik dhe paraqesin drejtime për zhvillim të qëndrueshëm të Komunës së Studeniçanit për periudhën e viteve 2011-2015.

Planifikimi strategjik si proces ka dy segmente. I pari ka të bëjë me njohjen e asaj që e dëshirojmë, ndërsa i dyti në rrugën deri te realizimi i planifikimit. Ky proces në vete përfshinë vendime të qarta për drejtimet pas të cilave do të lëvizim që t’i zbatojmë vendimet e sjella. Me procesin e decentralizimit, vendimet e sjella në nivel lokal fitojnë rol kyç në Komunë, sepse masat që ndërmerren në nivel nacional çdoherë nuk i shprehin në formë të plotë nevojat e bashkësisë lokale. Pa u nënçmuar nevoja për bashkëpunim dhe zhvillim regjional, planifikim strategjik në fushën e përfshirjes sociale, mbrojtjes sociale dhe zvogëlimit zë varfërisë, duhet të pranohet si masë fondamentale për planifikimin e zhvillimit të komunave.

Pa e marrë parasysh të lartpërmendurën, Dokumentet Nacionale Strategjike, si Strategjia Nacionale për zvogëlim të varfërisë dhe ç’kyçjes sociale 2010-2020, Strategjia nacionale për barazim të të drejtave të personave me invaliditet (e rishikuar) 2010-2018, Strategjia Nacionale për persona të moshuar 2010-2020, Indeksi i përfshirjes sociale në nivel lokal, janë kornizë në të cilën strategjitë lokale i përpunojnë nevojat specifike dhe problemet e popullsisë lokale.

Pikërisht për këtë është i nevojshëm ekzistimi i strategjisë lokale për përfshirje sociale, mbrojtje sociale dhe zvogëlim të varfërisë, e cila del nga rëndësia të identifikohen problemet kyçe me të cilat ballafaqohen banorët e Komunës së Studeniçanit.

Problemi i vazhdueshëm dhe serioz me papunësinë dhe pasigurinë sociale, kujdesin e papërshtatshëm për personat me nevoja të veçanta, të rinjtë dhe shqiptaret me edukim të ulët, bujqit me veprimtari të parregullt bujqësore, si edhe nevojat për forcim të kapaciteteve njerëzore nëpërmjet arsimimit të përmirësuar dhe përfshirjes sociale të grupeve të lëndueshme në shoqëri – janë problemet kryesore me të cilat ballafaqohet Komuna.

Njëkohësisht, kjo Strategji ka për qëllim në nivel afatmesëm t’i japë drejtimet e përgjithshme sipas së cilave Komuna duhet të lëvizë drejt realizimit të Qëllimeve të saja Strategjike të lidhura me përfshirjen sociale, mbrojtjen sociale dhe zvogëlimin e varfërisë në komunë. Strategjia e përfshinë periudhën 2011-2015 dhe ofron mundësi për zgjidhje dhe tejkalim të problemeve më aktuale nga fusha me të cilat ballafaqohet Komuna dhe qytetarët e saj, nëpërmjet realizimit të qëllimeve konkrete Strategjike.

9

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

1. Strategjia e përfshirjes sociale, mbrojtjes sociale dhe zvogëlimit të varfërisë në Komunën e Studeniçanit është përpunuar në pajtueshmëri me Strategjinë nacionale për zvogëlim të varfërisë dhe ç’kyçjes sociale në RM (2010-2020), si edhe në pajtueshmëri me Metodën e hapur të koordinimit (MHK) e cila parasheh forcim të kapaciteteve të pushtetit lokal në procesin e organizimit dhe lehtësimit të procesit të gjerë konstruktiv me organizatat qytetare, grupet e lëndueshme, të ç’kyçura sociale dhe të varfra të qytetarëve, sektorin afarist dhe të gjithë personat e tjerë të prekur.

Gjatë procesit të përpunimit të këtij dokumenti strategjik dhe përcaktimit të prioriteteve, qëllimeve dhe aktiviteteve strategjike Partner Grupit Lokal (PGL) mbante llogari për normat e rregullave vijuese1:

• Ligji i vetëqeverisjes lokale, Gazeta Zyrtare e RM, nr. 5/2002;• Ligji i financimit të njësive të vetëqeverisjes lokale i vitit 2002;• Ligji i organizimit territorial të njësive të vetëqeverisjes lokale, Gazeta Zyrtare e RM, nr. 55/2004; • Ligji i zhvillimit të barabartë regjional, Gazeta Zyrtare e RM, nr. 63/2007;• Deklarata për pjesëmarrje të autoriteteve lokale dhe regjionale në realizimin e Qëllimeve zhvillimore të

mijëvjeçarit (QZHM) e vitit 2006.

Njëkohësisht, gjatë konceptualizimit të këtij dokument strategjik PGL i morri parasysh edhe drejtimet kyçe të caktuara me dokumentet vijuese programore të Ministrisë së Pushtetit Lokal (MPL):

• Programi për zbatim të procesit të decentralizimit;• Programi nacional për implementim.

1 Gjithashtu u morën parasysh edhe të gjitha ligjet relevante nga fusha e arsimimit, punësimit, mbrojtjes sociale, shëndetësisë, stre-himit etj., të cilat rregullojnë çështje me interes dhe rëndësi të posaçme për grupet e lëndueshme, të ç’kyçura sociale dhe të varfra të qytetarëve.

10



Kreu 2 – Vështrim i dokumenteve ekzistuese Strategjike Komuna e Studeniçanit i ka përgatitur dokumentet vijuese strategjike

2.1 Strategjinë e Zhvillimit Ekonomik Lokal (2010-2014)

Kjo strategji është Dokument i Parë strategjik për zhvillimin ekonomik të Komunës. Është sjellë në dhjetor të vitit 2010.

Në prill të vitit 2010 Studeniçani hyri në fazën e dytë të decentralizimit, pas bllokadës pesëvjeçare të llogarisë dhe pamundësisë që të ndërmerren hapa seriozë drejt zhvillimit ekonomik lokal. Në pajtueshmëri me reformat në komunat dhe sjelljen e Ligjit të vetëqeverisjes lokale në vitin 2002, si edhe sipas rekomandimeve të Unionit Evropian (UE), kryetari i komunës së Studeniçanit, zotëri Fati Iseni, e ngriti iniciativën për përpilimin Strategjisë së parë për Zhvillim Ekonomik Lokal të komunës së Studeniçanit 2010-2014.

Për një afat shumë të shkurtër janë bërë hapa të mëdhenj për përfshirjen e Komunës në rrjedhat moderne nacionale dhe ndërkombëtare të drejtimit dhe udhëheqjes, si edhe futja e risive dhe ndryshimeve në sjelljen e qytetarëve. Vendosja e raporteve diplomatike me bashkësinë ndërkombëtare dhe sektorin e biznesit dhe mundësia për shfrytëzim të fondeve paraaderuese evropiane dhe programeve të hapura i intensifikojnë përpjekjet e komunës për zhvillim ekonomik dhe vendosin qëllime të larta të përgjegjësisë ndaj ardhmërisë personale. Strategjia i përcakton drejtimet e zhvillimit dhe paraqet bazë për zhvillim të qëndrueshëm afatgjatë të komunës me pjesëmarrje të ndërsjellë dhe përpjekje të të gjithë faktorëve të bashkësisë – vetëqeverisjes lokale, sektorit të biznesit dhe sektorit joqeveritar.

Strategjia e ZHEL-it të Komunës së Studeniçanit përmban edhe vlerësim të vlerave kulturore dhe rekomandime të cilat dalin nga vlerësimi, të përpiluara nga Agjencia e Zhvillimit Ndërkombëtar e SHBA-ve (USAID) – Projekt për vetëqeverisjen lokale. Vlerësimi është përcaktuar në Barrett Values Centre në bazë të të dhënave të fituara nëpërmjet zbatimit të anketës nga ana e Coach Era Group të qytetarëve të Regjionit të Planit të Shkupit ku bën pjesë edhe komuna e Studeniçanit.

Krahas fushave strategjike si infrastrukturë (transportuese, energjetike dhe komunale), urbanizëm dhe planifikim hapësinor, ekonomi, bujqësi, arsimim, kulturë dhe sport, Strategjia përmban edhe fushë strategjike –përfshirjen sociale të grupeve të margjinalizuara dhe barazi gjinore, të cilat, në kushte të mjedisit shumetnik dhe rural siç është komuna e Studeniçanit, u treguan me rëndësi të posaçme për zhvillim të vërtetë dhe real të komunës2.

2.2 Strategjia për zgjidhje afatgjate të problemit me papunësinë e gruas shqiptare (Shtator 2010)

Ky dokument i titulluar si “Strategjia për zgjidhjen afatgjate të problemit të papunësisë te gruaja shqiptare” mbështetet në analizën e rasteve të femrave shqiptare në komunat Studeniçan dhe Tearcë. Në bazë të analizës detale socio-ekonomike të dy komunave rurale, dokumenti ofron drejtime të mundshme dhe propozime konkrete për zhvillim ekonomik të komunave nëpërmjet angazhimit të grave shqiptare nga njëra anë dhe tejkalimit të dyshimit social të mjedisit rural nga ana tjetër, duke ofruar bazë për gjallërim dhe revitalizim të mjediseve rurale. Me përmbajtjen e saj dhe rekomandimet të cilat dalin nga ajo, ky dokument është i aplikueshëm në secilin mjedis me profil të këtillë apo të ngjashëm të përcaktuar.

I tërë procesi i zbatimit të hulumtimit dhe analizave me rekomandimet e bartura përfshiu disa hapa të intervenimit edhe atë:

1. Analiza e tregut të punës në Republikën e Maqedonisë;2. Analizë e gjendjes rrjedhëse ekonomiko – sociale në bazë të të dhënave statistikore të të dyja komunave;3. Analizë e anëve të forta dhe të dobëta, kërcënimeve dhe mundësive të komunave Studeniçan dhe Tearcë;4. Analizë sociale e grupeve të margjinalizuara në mjediset rurale;5. Analizë e mundësive për përfshirjen ekonomik të grave shqiptare; •Analizëeanëvetëforta,tëdobëta,kërcënimevedhemundësivetëgrupevesynuesetëgraveshqiptare nga komunat Studeniçan dhe Tearcë; •Analizëkrahasueseeformëssëregjistrimittësubjektitjuridik;6. Plani dinamik për realizimin e rekomandimeve të Strategjisë;

Hulumtimi tregoi se:1. Fushë (veprimtari) më e përshtatshme për punësim të gruas shqiptare është përpunimi i prodhimeve artizanale

me vlera etno-tradicionale;2. Forma më adekuate për regjistrimin e subjektit juridik është Shoqatë e Qytetarëve;

2 www.evrocentar.mk

11

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Analizat komplekse të zbatuara në “Strategjinë e zgjidhjes afatgjate të problemit të papunësisë te gruaja shqiptare” dhe rekomandimet dhe masat aktive për punësim të dala nga ato, paraqesin bazë për një seri të aktiviteteve afatgjata për tejkalim të stihisë dhe inercionit në qasjen dhe sjelljen ndaj kategorisë specifike të personave të papunë, respektivisht grave nga pakica etnike, të margjinalizuara në mjediset rurale dhe vendosja e themeleve për përfshirjen e tyre të plotë në familje dhe shoqëri.

Si përfundim mund të theksohet se kjo Strategji, me përpjekje të përbashkëta të të gjitha palëve të përfshira, ka potencial të ringjallet për të mirën dhe përfshirjen sociale të gruas shqiptare dhe të rrethit të saj të ngushtë dhe të gjerë3.

3 www.evrocentar.mk

12



Kreu 3 – Vështrimi i Dokumenteve Strategjike për përfshirjen sociale, mbrojtjen sociale dhe zvogëlim të varfërisë në Komunën e Studeniçanit3.1. Profili social i komunës

3.1.1. Gjendja socio – ekonomike në Komunë

Komuna e Studeniçanit e përfshinë pjesën jugore dhe jugperëndimore të luginës së Shkupit, si hapësirë e mëparshme e Komunës së Kisella Vodës. Në territorin e saj buron lumi Kadina. Hapësira e kësaj komune ka strukturë të ndryshme të relievit, sepse pjesa më e madhe e saj është kodrinore-malore, e vendosur mes maleve Goleshnica dhe Karaxhica, respektivisht i takon masivit malor të Jakupicës. Ajo përkufizohet me komunat: Sopishtë, Kisella Vodë, Zelenikovë, Çashkë, Makedonski Brod dhe Petrovec.

Territori i Komunës së Studeniçanit përshinë një hapësirë prej 274 km² dhe numërohet në mesin e komunave me madhësi të mesme në Republikë. Dendësia mesatare e popullimit arrin 62 banorë në një km², që në raport me karakterin kodrinor-malor të komunës është mesatare relativisht e mirë.

Në kuadër të komunës së Studeniçanit bëjnë pjesë 19 vendbanime, prej të cilave 18 janë të përhershme, ndërsa një fshat plotësisht është shpërngulur (Kalldireci). Vend qendror dhe seli e komunës është Studeniçani me 4.582 banorë. Vendbanime të tjera janë: Batinca, Draçevica, Koliçani i Poshtëm, Koliçani i Epërm, Uji i Kuq, Alldinca, Cvetova, Ellova, Maja e Zezë, Markova Sushica, Vërtekica, Malçishti, Umova, Pagarusha, Osinçani, Gaberi i Rafshtë dhe Morana. Prej tyre vendbanim më i madh është Studeniçani me 4.582 banorë.

Sipas të dhënave të Entit të Statistikës, (regjistrimi i vitit 2002) në territorin e komunës jetojnë gjithsej 17 246 banorë, prej të cilëve meshkuj janë 8910 ndërsa femra 8336. Në komunë ka 3570 amvisëri.

Nëse ndaj të dhënave të vitit 2002 shtohen edhe të dhënat e vitit 2007 dhe 2008 mund të thuhet se jo vetëm që Komuna e Studeniçanit disponon me popullsi të re, në Komunë kemi edhe rritje të vazhdueshme të popullsisë, prej nga shihet potenciali njerëzor në rritje i komunës4.

Burimi: Regjistrimi i popullsisë, amvisërive dhe banesave në Republikën e Maqedonisë, 2002, libri XIII, Enti Shtetëror i Statistikës

Në bazë të analizës së strukturës gjinore, mund të vërehet se popullsia mashkullore është më dominuese në kuadër të komunës. E njëjta mund të vërehet edhe nga të dhënat për vitet 2007 dhe 2008.

4. Të dhëna nga Strategjia e ZHEL-it 2010-2015

13

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Paraqitje grafike e popullsisë sipas gjinisë meshkuj-femra dhe grupeve pesëvjeçare të vitit 2008.

Burimi: Vlerësime të popullsisë më 30.06.2008 dhe 31.12.2008 sipas gjinisë, korrik 2009 NTES 3 – 2007., Enti Shtetëror i Statistikës

Struktura e Popullsisë sipas përkatësisë nacionale

Paraqitja grafike: Popullsia sipas deklarimit të përkatësisë nacionale

14



3.1.2. Tregu i punësStruktura e popullsisë sipas përgatitjes shkollore

Popullsia në Studeniçan në moshën nga 15 e më shumë vjet, sipas përgatitjes shkollore

Tabela – Struktura e popullsisë më e vjetër se 15 vite sipas aktivitetit ekonomik

Ekonomikisht aktivë Të punësuar 1.179 9,98%

Të papunësuar 2.321 19,64%

Gjithsejtë: 3.500 29,62%

Ekonomikisht joaktivë 8.319 70,38%

Tabela - Struktura e popullsisë më e vjetër se 15 vite sipas aktivitetit ekonomik - meshkuj

Ekonomikisht aktivë Të punësuar 1.113 18,26%

Të papunësuar 1.992 32,69%

Gjithsejtë: 3.705 50,59%


Tabela - Struktura e popullsisë më e vjetër se 15 vite sipas aktivitetit ekonomik – femra

Ekonomikisht aktivë Të punësuar 66 1,15%

Të papunësuar 329 5,75%

Gjithsejtë: 395 6,90%


Si plotësim i këtyre informatave janë konstatimet e Studimit për varfërinë dhe kyçjen sociale në RM: Probleme dhe nevoja lokale sociale5 sipas së cilës gjendja e punësimit është si vijon: Nga numri i përgjithshëm i amvisërive të anketuara në 48% të rasteve nuk ka asnjë të punësuar, prej të cilëve 46 amvisëri janë të nacionalitetit shqiptar dhe 5 Shkup, mars 2011

15

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

nga një amvisëri e nacionalitetit turk dhe boshnjak. Në 40% ka nga një anëtar të amvisërisë të punësuar, në 10% nga dy anëtarë (9 amvisëri të nacionaliteti shqiptar dhe 1 të nacionalitetit turk), ndërsa në 1% të amvisërive nga tre dhe nga katër anëtarë. E dhënë brengosëse është hendeku gjinor në raport me punësimin, në fakt në 49% të amvisërive personat e punësuar janë të gjinisë mashkullore, ndërsa vetëm në 7% janë persona të gjinisë femërore.

Person të gjinisë femërore si kokë e familjes ka vetëm në 1% të amvisërive. Pensionistë ka në 19% të amvisërive, prej të cilëve vetëm në 1% të amvisërive janë të gjinisë femërore. Në 87% të amvisërive ka nxënës, studentë ose fëmijë, prej të cilëve në 78% të amvisërive ka fëmijë të gjinisë mashkullore, ndërsa në 57% të gjinisë femërore. Në asnjërën prej amvisërive nuk ka punëdhënës. Në 3% të amvisërive ka persona të cilët janë punëtorë të ndërmarrjeve të falimentuara ose tepricë teknologjike, ndërsa në 2% ka anëtarë të cilët janë të paaftë për punë, gjatë kësaj në të dy rastet të gjitha personat janë të gjinisë femërore.

3.1.3 Nevoja themelore3.1.3.1 Qasja dhe lidhshmëria e Komunës

Vendbanimi i Studeniçanit me qytetin dhe vendet përreth është i lidhur nëpërmjet rrugës së asfaltuar, ndërsa rrjeti lokal i rrugëve është pjesërisht i asfaltuar. Të gjitha vendet janë në dispozicion përveç vendbanimeve Kalldirec dhe Umovë, të cilat janë të lidhura dobët sepse thuajse tërësisht janë të shpërngulur.

3.1.3.2 Ujësjellësi dhe kanalizimi

Në Komunë shumica e vendbanimeve kanë ujësjellës. Vetëm vendbanimet Uji i Kuq, Alldinci, Vërteknica, Gaberi i Rafshët, Markova Sushica, Mallçishti, Isinçani, Ellova dhe Maja e Zezë nuk kanë ujësjellës dhe shfrytëzojnë çezma të fshatit dhe bunarët e afërm. Kanalizim të pjesshëm ka vetëm f. Studeniçan6.

3.1.4 Strehimi

Në komunën e Studeniçanit pjesa më e madhe e banesave janë banesa për jetesë individuale, sepse bëhet fjalë kryesisht për amvisëri individuale të cilat më së shpeshti merren me veprimtari bujqësore.Për një pjesë të vendbanimeve të Komunës ekziston dokumentacion urbanistik. Dokumentacion urbanistik ekziston për Studeniçanin, Batincën, Moranën, Koliçanin e Poshtëm, Koliçanin e Epërm, si edhe akte të përgjithshme për Ujin

6 Strategjia e ZHEL-it të komunës së Studeniçanit, fq. 19-22

16



e Kuq dhe Alldincin7.

Paraqitje tabelore të llojit të vendbanimit, numrit dhe sipërfaqes së banesave, numrit të amvisërive individuale dhe sipërfaqes mesatare të banimit për anëtar të amvisërisë individuale në Studeniçan8

Gjithsejtë vendbanime 4349

Gjithsejtë banesa Numri 4347

Sipërfaqja(m²) 272748

Sipërfaqja e banesave të banuara me amvisëri individuale 222641

Numri i amvisërive individuale në banesa 3568

Numri i anëtarëve të amvisërive individuale 17236

Sipërfaqja mesatare sipas anëtarit të amvisërisë 12.92

Vendbanime të tjera 2

3.1.5 Arsimimi

Në territorin e Komunës së Studeniçanit ka 3 Shkolla Qendrore të arsimit fillor me njësi rajonale. Ata janë: • Shkolla Qendrore „NAIM FRASHËRI“ f. Studeniçan me shkollë Rajonale në f. Maranë• Shkolla Qendrore „ALIJA AVDOVIQ“ f. Batincë, me shkolla rajonale në: Maja e Zezë, f. Cvetovë, f. Elovë, f. Mallçishtë

dhe f. Draçevicë dhe• Shkolla qendrore „MUSTAFA KEMAL ATATURK “ f. Koliçan i Poshtëm me shkollat rajonale: f. Koliçan i Epërm, f.

Vërtekicë, f. Uji i Kuq.

Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikës trendi i nxënësve të regjistruar në shkollat fillore në periudhën e viteve 2005-2006 deri në 2008-2009 është në rënie të butë nga 3194 nxënës të regjistruar në vitin shkollor 2005-2006 deri në 3142 të regjistruar në vitin 2008-2009.Në drejtim të kuadrit mësimor në shkollat e territorit të Komunës i shprehur është përfaqësimi i dyfishtë i mësimdhënësve të gjinisë mashkullore. Në vitin shkollor 2008-2009 nga numri i përgjithshëm i mësimdhënësve 2007 kanë qenë meshkuj, ndërsa 96 femra.Në kuadër të Komunës nuk ekziston shkollë për arsim të mesëm, e as institucione arsimore për arsimim terciar.

3.1.6 Shëndetësia

Sektori shëndetësor në Komunën e Studeniçanit nuk është shumë i zhvilluar. Në fakt, përveç shëndetit themelor, në këtë territor nuk ekzistojnë objekte më të mëdha shëndetësore. Kjo, para së gjithash ka të bëjë me afërsinë e Studeniçanit me Shkupin.

Në Studeniçan punojnë tre organizata shëndetësore, një barnatore dhe një ordinancë shëndetësore. Në Batincë punojnë dy organizata private shëndetësore. Përveç organizatave të lartpërmendura shëndetësore të cilat ofrojnë mbrojtje primare shëndetësore, në territorin e Komunës nuk ekzistojnë institucione shëndetësore të mbrojtjes sekondare shëndetësore.

3.1.7 Mbrojtja Sociale në Komunë

Në kuadër të administratës komunale nuk ka njësi të posaçme për mbrojtje sociale, si dhe persona të punësuar të profilit të punëtorit social. Nuk është përpiluar plan strategjik ose program për mbrojtje sociale. Komuna ka përgatitur Strategji për zhvillim ekonomik lokal dhe Strategji për zgjidhje afatgjate të problemit me papunësinë e gruas shqiptare. Buxheti vjetor i komunës është 151.000.000 denarë, ndërsa përqindja e transferimeve sociale është minimale (të dhëna të sakta për shumë e saj nuk u dhanë në dispozicion). Në komunë nuk ka të zhvilluara forma të ndihmës së grupeve të lëndueshme sociale të popullsisë përveç për gratë shqiptare me të cilat janë filluar aktivitete për forcimin e tyre ekonomik9.

Qendra për punë sociale e cila është vendosur në Komunën e Kisella Vodës është kompetente vendore për banorët e Komunës së Studeniçanit. Krahas Kisella Vodës dhe Studeniçanit, Qendra është kompetente vendore edhe për komunat e Zelenikovës dhe Sopishtës. Disponon me dhjetë hapësira dhe dymbëdhjetë kompjuterë. Mes problemeve 7 Strategjia e ZHEL-it të komunës së Studeniçanit, fq. 19-228Burimi:Regjistrimi i popullsisë, amvisërive dhe banesave në RM, 2002, sipas organizimit territorial të RM-së të vitit 2004. Enti Shtetëror i Statistikës i Republikës së Maqedonisë9 www.evrocentar.mk

17

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

më të rëndësishme për funksionimin e Qendrës për punë sociale numërohet mungesa e automjeteve për qasje në teren dhe mungesa e pajisjeve teknike (telefonave).

Qendra për punë sociale ka bashkëpunim me komunën, por ajo është më tepër formale dhe realizohen bashkëpunime vetëm gjatë realizimit të punës në terren. Bashkëpunimi i Qendrës për punë sociale nga Komuna e Kisella Vodës me sektorin joqeveritar, organizatat fetare dhe sektorin privat vlerësohet si i dobët. Është e rëndësishme të shënohet lëshimi i praktikës për bashkëpunim me shkollat. Me institucionet shëndetësore bashkëpunohet vetëm në rastet kur nevojitet mendim profesional për shkak të realizimit të të drejtës për kujdes të personit tjetër.

Analiza e strukturës së shfrytëzuesve të ndihmës financiare nga mbrojtja sociale në territorin e komunës së Studeniçanit tregon se 1100 amvisëri janë shfrytëzuese të ndihmës sociale financiare, 140 familje shfrytëzojnë ndihmë të vazhdueshme financiare. Rreth 10 persona shfaqen si shfrytëzues të ndihmës së njëhershme financiare në vitin e fundit. Gjithashtu në muajin nëntor janë evidentuar 101 shfrytëzues të shtesës fëmijërore, 86 të shtesës së posaçme fëmijërore, 170 shfrytëzues të shtesës prindërore dhe 12 shfrytëzues të ndihmës së njëhershme.

E drejta për ndihmë financiare nga mbrojtja sociale më së shpeshti nuk realizohet për shkak të mosposedimit të dokumentacionit të plotë, si edhe konstatimit të paraqitjes së rrejshme të gjendjes nga ana e disa shfrytëzuesve gjatë kryerjes së njohjes dhe vlerësimit të gjendjes.

Për grupin më problematik të shfrytëzuesve për punë theksohet puna me shfrytëzuesit e ndihmës së përhershme financiare dhe ndihmës sociale financiare, para së gjithash për shkak të agresivitetit të tyre të tyre kur bëhet fjalë për përcaktimin e gjendjes së vërtetë të familjes e cila është shfrytëzuese, kur shfrytëzuesi ka shkuar jashtë vendit dhe të ngjashme.

3.1.8 Probleme ekonomike në Komunë

Në territorin e komunës së Studeniçanit në disa vende ka rrezik nga erozioni i tokës, ndërsa përveç deponisë së Drisllës e cila është bombë ekologjike, gjithashtu ka edhe deponi të egra të krijuara nga qytetarët e pandërgjegjshëm.

Nëpër sinorin e vendbanimeve Studeniçan dhe Moranë kalon i ashtuquajturi “Kanal i Zi”, i cili rrjedh nga Pintija dhe Draçeva, si kanal i cili së pari ka qenë i destinuar për ujërat atmosferike. Megjithatë, në të në mënyrë të egër janë bashkangjitur kanalizime të ujërave të zeza të cilat shpesh derdhen në tokën e punueshme bujqësore.

3.1.9 Gjendja me institucionet tjera në Komunë

Institucione sociale: Rrjeti i institucioneve sociale është në tërësi i pazhvilluar. Nuk ka asnjë kopsht fëmijëror, shtëpi për persona të moshuar ose ente tjera sociale.

Institucionet kulturore: Rrjeti i institucioneve kulturore aspak nuk është i zhvilluar. Nuk ka muze, teatër, kinema. Ka tre biblioteka të cilat funksionojnë në kuadër të shkollave.

Objektet sportive: Nuk ka sallë sportive të tipit të mbyllur. Në komunë ka disa fusha sportive të tipit të hapur.

Mediet: Nuk ka media të shtypura e as elektronike.

Organizatat qytetare: Funksionojnë dy organizata qytetare: Fondacioni “Evro Centar” dhe “Artizanati” – Shoqata e parë e grave Shqiptare.

Subjektet ekonomike: Në territorin e komunës së Studeniçanit degë ekzistuese ekonomike janë prodhimi dhe përpunimi i prodhimeve bujqësore dhe tregtia (kryesisht si ekonomi e zezë).

3.2.Janë identifikuar grupet e lëndueshme (nevojat dhe prioritetet)

1.Persona me nevoja të veçanta

Personat me nevoja të veçanta nuk janë të pranuar nga mjedisi dhe nuk u janë të siguruara kushte për përfshirjen e tyre sociale. Problemi me të cilin ballafaqohen personat me nevoja të veçanta është kujdesi i papërshtatshëm si edhe pamundësia të edukohen. Arsyeja qëndron në mbylljen e mjedisit dhe turpi mos të pranohet se ekziston person me nevoja të veçanta në një familje dhe mjedis. Për këtë arsye ata janë të ç’kyçur nga bashkësia ndërsa familjet në të cilat janë lindur fëmijë me nevoja dhe aftësi të veçanta ballafaqohen me rrezik që anëtarët e tjerë të familjes të anashkalohen si “bartës të sëmundjeve”.

Mënyra e përfshirjesËshtë e nevojshme të identifikohen këta persona, të përcaktohet niveli i invaliditetit, të zgjohet vetëdija publike e bashkësisë dhe familjes për pranim të personave me nevoja të veçanta, të ofrohen zgjidhje për to dhe familjet e tyre

18



dhe të krijohen kushte afatgjata në bashkësi për pranimin e tyre. Kjo kategori e personave ka nevojë t’u sigurohen kushte të volitshme që të funksionojnë më mirë në shoqëri, t’u sigurohen shërbime në pajtim me nevojat e tyre, t’u sigurohen kushte përkatëse për punë dhe të ardhura përkatëse financiare me të cilat do të kishin mundur t’i mbulojnë nevojat themelore ekzistenciale. Në ndihmë të veçantë do të jetë realizimi i sektorit për punë sociale në komunë, si edhe zhvillimi i formave të përkrahjes jashtëinstitucionale të fëmijëve me nevojave të veçanta.

2.Vajza të reja nga 13-15 vjet

Për shkak të besimeve të forta tradicionale të cilat mbisundojnë në bashkësi, vajzave të moshës 13-15 vjeçare, të cilat janë në hyrje të pubertetit, nuk u është lejuar ta mbarojnë arsimimin fillor nga frika se do ta humbin nderin dhe atë që llogaritet si vlerë tradicionale e gruas në bashkësi. Nëse vazhdojnë me arsimim ata janë të dënuara nga bashkësia dhe nuk mundet të themelojnë familje të tyre, sepse duke shkuar në shkollë vijnë në kontakt me persona të gjinisë mashkullore dhe janë të dënuara me pandershmëri dhe amoralitet. Pasojë e qëndrimit të këtillë është shkurtimi i të drejtës për arsimim (në pajtim me ligjin në RM, arsimimi i obligueshëm i mesëm), shkurtimi i të drejtës për zgjedhje, rrënimi i të drejtave të njeriut të femrës, ç’kyçja nga funksionimi i bashkësisë, si edhe pamundësia të punësohen për shkak të arsimimit jo të plotë. Familjet duhet t’i përkrahin në kryerjen e shkollimit, ndërsa bashkësia duhet t’i pranojë dhe të jetë e vetëdijshme për të drejtat dhe liritë e tyre.

Mënyra e përfshirjesQë t’u ndihmohet këtyre vajzave të reja është e nevojshme të ngrihet vetëdija publike e bashkësisë dhe familjes se me atë që edukohen ata do të kenë vetëm përfitime në të ardhmen, e se me atë që janë të arsimuar bëhen të papërshtatshëm për martesë dhe familje. Secila vajzë e re duhet të jetë e vetëdijshme për të drejtat dhe liritë e saja, ndërsa komuna duhet të zbatojë programe për avancim të gjendjes dhe përfshirjes më të gjerë social të gruas shqiptare, si edhe promovim dhe zbatim të programeve për punësimin e tyre me prioritet dhe/ose vetëpunësim.

3.Gratë shqiptare me edukim të ulët

Gruaja shqiptare është e detyruar ta pranojë rolin e amvises, është e mbyllur për informata dhe risi, ndërsa arsyeja për këtë është shkalla e ulët e edukimit dhe tradita e fuqishme. Për këtë arsye, ajo është e papunë, e me këtë edhe ekonomikisht e varur nga bashkëshorti.

Mënyra e përfshirjesNevojitet arsimim plotësues dhe rikualifikim, e me këtë do t’u ndihmohet me ndihmë të mënyrave alternative përforcimit të tyre ekonomik. Duhet të ngrihet vetëdija e familjes, ekonomikisht të përfshihet gruaja shqiptare në rrethin e familjes. Nevojitet përkrahje dhe zbatim i masave për trajnim, rikualifikim dhe kualifikim të shqiptareve të papunë me kualifikime të ulëta, programe për forcim ekonomik të grave, stimulim të sipërmarrëseve femra, si edhe mësimi i gjuhës maqedonase për gjindshmëri më të mirë në bashkësi.

4.Bujq të cilët nuk mund ta legalizojnë biznesin bujqësor

Ky grup i lëndueshëm ballafaqohet me problemin e raporteve të parregulluara pronësoro-juridike, e me vet këtë edhe ilegalisht funksionojnë. Nuk mund të regjistrohen si bujq, e me këtë u është shkurtuar mundësia t’i shfrytëzojnë subvencione e shtetit dhe fondet e UE-s, si edhe në të ardhmen ta realizojnë të drejtën e pensionit.

Mënyra e përfshirjesNevojitet informim për ndërmarrjet, regjistrim dhe ndihmë financiare. Legalizimi i tokës të cilën e posedojnë, si edhe ngritja e vetëdijes publike se me legalizimin e biznesit do të realizojnë më shumë të drejta dhe përfitime financiare. Nevojitet edhe hapja e qendrës afariste për zhvillim të agrarit. Qëllimi i qendrës afariste është t’u ndihmojë prodhuesve individualë bujqësorë, tregtarëve dhe subjekteve të tjera të sektorit bujqësor që më lehtë t’i zgjidhin problemet e përditshme. Nevojitet të promovohet bashkimi i prodhuesve të vegjël bujqësorë në kooperativa, me çka do të realizohet përmirësimi i cilësisë, kuantitetit dhe i asortimentit të prodhimtarisë bujqësore, si edhe plasim më i organizuar, çmim më i lartë dhe informim më i mirë për mundësitë e shfrytëzimit të subvencioneve dhe burimeve të tjera për financim.

5.Diskriminimi dhe dhuna ndaj gruas shqiptare

Diskriminimi i grave është dukuri e përgjithshme, megjithatë disa grupe janë më tepër të ekspozuara ndaj diskriminimit, si shqiptaret ose gratë e vendeve rurale. Arsyet për këtë janë besimet e fuqishme tradicionale, problemet psikologjike, mosedukimi, dallimi gjinor, kërcënimet, detyrimi ose privimi nga liria.

Mënyra e përfshirjesNevojitet përfshirja e grave në proceset e krijimit të politikave të cilat kanë të bëjnë me statusin e gruas në ekonomi, promovimin e të drejtave ekonomike të grave nëpërmjet trajnimeve, punëtorive për formim të arsimimit dhe ngritje të vetëdijes publike.

19

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

6. Alkoolistë të cilët nuk identifikohen për shkak të arsyeve religjioze

Kjo kategori e lëndueshme vështirë mund të identifikohet për shkak të arsyeve religjioze. Arsye më e shpeshtë për konsumimin e alkoolit janë problemet personale, gjendja e keqe ekonomike, personat e dobët në aspektin psikik.

Mënyra e përfshirjesNevojitet të ndryshohet vetëdija te këta persona për gjendjen e tyre si edhe të tejkalohet turpi të identifikohen si persona të varur nga alkooli. Të kërkojnë ndihmë nga persona profesionistë gjatë së cilave arsye kryesore është ndërtimi i motivimit për shërim të të varurve nga alkooli, mbajtja e abstenimit nga alkooli. Puna me popullatën e re dhe adoleshente nëpërmjet programeve edukative për veprimin e dëmshëm të shkaktuar nga keqpërdorimi i alkoolit.

3.3. PESTEL analiza3.3.1 Sqarimi i veglës për analizë PESTEL

PESTEL është vegël për analizë e cila fokusohet në 5 aspekte, respektivisht faktorë të ndikimit.

Emri i kësaj vegle për analizë vjen nga akronimi anglez PESTEL(Political Factors, Economic Factors, Social Factors, Technological Factors, Environmental Factors, Legal Factors (faktorë politikë, ekonomikë, shoqërore, të cilët kanë të bëjnë me mjedisin jetësorë dhe faktorët juridikë)

Faktorët politikë, kanë të bëjnë me atë si dhe deri në cilën shkallë qeveria kryen intervenime në ekonomi.Faktorët ekonomikë përfshijnë rritje ekonomike, shkallë interesi, dhe shkallë inflacioni. Këta faktorë kanë ndikim të madh në atë si punon ekonomia dhe si sillen vendime afariste.Faktorët socialë (shoqërorë) përfshijnë aspekte kulturore, si edhe vetëdije për shëndetin, shkallën e natalitetit, shkallën e plakjes, përfaqësimin e moshës së popullsisë, mundësitë për zhvillim të karrierës, si edhe faktorët të cilët kanë të bëjnë me mbrojtjen dhe sigurinë gjatë punës. Trendet shoqërore ndikojnë në kërkesën për prodhime dhe shërbime të kompanive, si edhe të mënyrës së punës së tyre.Faktorët teknologjikë, përfshijnë aspekte teknologjike si për shembull aktivitete të hulumtimit dhe zhvillimit, automatizim të prodhimit, përparim teknologjik. Ata e prekin minimumin e nivelit efektiv të produktivitetit, ndërsa kanë të bëjnë me vendimet për autorësinë (pasmarrëveshje). Ata gjithashtu mund t’i prekin shpenzimet e cilësisë, si edhe të çojnë (ose jo) drejt novacioneve teknologjike.Faktorët ekologjikë kanë të bëjnë me mjedisin jetësor, siç janë kushtet e motit, kushtet klimatike, ndryshimet klimatike të cilat posaçërisht mund të ndikojnë ndaj industrive të turizmit, punës së fermerëve dhe sigurimit. Rritja e vetëdijes për ndryshimet klimatike dhe ndikimi i tyre ndaj mënyrës së punës së kompanive, ndikon edhe ndaj krijimit të tregjeve të reja, por njëkohësisht edhe shuarjen e disa tregjeve ekzistuese.Faktorët legalë (juridikë) përfshijnë rregulla ligjore nga fusha e mosdiskriminimit, sjelljes antimonopoliste, mbrojtjes së konsumatorëve, marrëdhënieve të punës, shëndetësisë dhe mbrojtjes në punë. Këta faktorë mund të ndikojnë ndaj asaj si punojnë kompanitë, të ndikojnë ndaj shpenzimeve dhe kërkesës së tregut.

3.3.2 Rezultate nga PESTEL analiza e bërë ndaj personave tëkategorive të lëndueshme në Komunën e Studeniçanit

Pasi që u identifikuan grupet e ndjeshme filloi procesi i identifikimit të faktorëve të jashtëm të cilët kanë ndikim ndaj gjendjes së të njëjtave. Me shfrytëzimin e veglës për analizë PESTEL, u analizuan faktorët politikë, ekonomikë, shoqërorë, teknologjikë, ekologjikë dhe juridikë, të cilat kanë ndikim ndaj grupeve të lëndueshme të identifikuara.

Sipas PGL faktorët politikë kanë të bëjnë me ekzistimin ose mosekzistimin e vullnetit politik, si edhe mundësi reale për zbatimin e të njëjtës në fushën e hapjes së paraleleve të veçanta për fëmijët me nevoja të veçanta, punësime të reja në fushën e mbrojtjes sociale, si edhe sigurim të kujdesit përkatës shëndetësor me mjete ndihmëse përkatëse (me kushte të posaçme) dhe kuadër përkatës në shkollat. Edhe pse në përgjithësi ekziston mendimi se vullneti politik ekziston, mundësitë ekonomike për realizim janë të kufizuara.

Si faktor ekonomik i cili duhet të analizohet është mundësia që sektori privat të fillojë të punësojë persona me nevoja të veçanta, por para së gjithash këtu duhet të merren parasysh mundësitë reale për realizimin e kësaj, nëpërmjet analizës së kapaciteteve, të cilat do të jenë në mundësi të sigurojnë punësime të reja, me atë që këtu gërshetohen edhe faktorët shoqërorë, si ngritja e vetëdijes për pranim në marrëdhënie pune të personave me nevoja të veçanta.

Në grupin e faktorëve shoqërore të cilët ndikojnë ndaj gjendjes së grupeve të lëndueshme janë edhe niveli i hapjes dhe pranimit të të gjitha kategorive të grupeve të lëndueshme, vetëdija për nevojat e veçanta, vetëdija dhe pranimi i të drejtave të barabarta dhe mundësitë për të gjithë qytetarët në komunë. Këtu hyjnë edhe qëndrimet ndaj ndryshimeve të cilat do të çojnë drejt integrimit të grupeve të margjinalizuara, veçanërisht mendohet në

20



sensibilizimin e familjes dhe mjedisit për të drejtat e grave të reja të shkollohen, si edhe për të drejtat e pavarësisë dhe punës, si te të rinjtë, ashtu edhe te më të rriturit, të cilët do të ishin përfshirë në ndonjë formë të arsimimit joformal dhe mënyrës alternative të fitimit, nëpërmjet formimit të shoqatave qytetare të gruas së lëndueshme shqiptare.

Në raport me faktorët teknologjikë është se ekzistojnë mundësi teknologjike, duke e përfshirë edhe teknologjinë informatike, por sërish realiteti për sigurim të të njëjtës varet nga mundësitë ekonomike.

Sa i përket ndikimit ndaj gjendjes ekonomike në Komunë, edhe pse u dalluan ndikimet negative nga ndotja e deponisë për mbeturina Drislla dhe ndotjes nga deponitë e egra, si edhe problemi me erozionin e tokës dhe “kanalin e zi”, PGL nuk vërejti lidhje të drejtpërdrejtë me aktivitetet për integrim të kategorive të lëndueshme në jetë dhe punës së bashkësisë.

Sa u përket faktorëve juridikë relevantë për kategoritë e lëndueshme, përfundim është se ekziston kornizë juridike për sigurim të barazisë, dhe mosdiskriminimit të të gjitha kategorive të lëndueshme dhe të varfra, si edhe kornizë juridike për të drejtën e arsimimit dhe edhe më tepër obligim për arsimim të obligueshëm fillor dhe të mesëm. Qëndrimi i përgjithshëm i PGL-së është se edhe pa i marrë parasysh këta parakushte pozitive vetëdija shoqërore është në nivel të ulët të zhvillimit kur këta kategori të personave të lëndueshëm janë në pyetje.

3.3.3. Vështrim gjinor

Në pajtim me Planin nacional të barazisë gjinore 2007-2012 dhe Ligjit për mundësi të barabarta mes femrave dhe meshkujve10 theksohet nevoja e qasjes sistematike, nëpërmjet mekanizmave nacionalë gjinorë, në bashkëpunim të ngushtë me sistemin joformal të parandalimit dhe mbrojtjes (sektori joqeveritar) në nivel qendror dhe lokal, me qëllim:

1. Parandalimin nga diskriminimi i mbështetur në aspektin gjinor, dhuna dhe ç’kyçja sociale e popullatës femërore, veçanërisht i theksuar në bashkësitë rurale dhe bashkësitë më të vogla, si edhe mes grupeve etnike;

2. Mbrojtjen formale të të drejtave të grave nëpërmjet forcimit të kapaciteteve dhe koordinimit të institucioneve dhe shërbimeve, para së gjithash në nivel lokal.

3. Fokus më të madh ndaj aktiviteteve të drejtuara ndaj inkorporimit të konceptit gjinor në politikat e nivelit qendror dhe lokal nga aspekti i përfshirjes sociale nëpërmjet mekanizmave institucionalë gjinorë në bashkëpunim me sektorin joqeveritar.

4. Qasje në gjendjen: ruajtja e normave ligjore për mbledhje të të dhënave të ndara gjinore, por edhe bërja e analizave dhe qasja në gjendjen me ç’kyçjen sociale të grave;

5. Sjellja e Strategjisë për barazi gjinore me të cilën Qeveria do të tregojë vullnet dhe gatishmëri më të fuqishme politike, të punohet në mënyrë më të koordinuar dhe më gjithëpërfshirëse në avancimin e gjendjes së grave në të gjitha sferat e veprimit shoqëror, veçanërisht duke i marrë parasysh sfidat e veçanta me të cilat ballafaqohen gratë e përkatësive të ndryshme.

6. Njëri nga rekomandimet për dukje më të madhe të aktiviteteve të drejtuara nga promovimi i barazisë gjinore është riemërimi i Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale në Ministria e Punës, Politikës Sociale dhe Mundësive të Barabarta, sipas shembullit të shumë vendeve evropiane.

7. Njëra nga çështjet të cilave duhet t’u kushtohet vëmendje e veçantë në periudhën e ardhshme është edhe çështja e buxhetimit senzitiv gjinor, respektivisht përgatitja për përfshirje të barazisë gjinore në procesin e krijimit të politikave buxhetore dhe buxheteve.

Në këtë kuptim Strategjia nacionale për zvogëlim të varfërisë dhe përfshirjes sociale 2010-2020, si qëllim specifik strategjik e parasheh Avancimin e pozitës së gruas dhe zvogëlimin e shkallës së varfërisë dhe rrezikut nga ç’kyçja sociale.

Në raport me gjendjen konkrete në Komunën e Studeniçanit të dhënat vijuese janë relevante:Sipas të dhënave të Entit Statistikor (regjistrimi i vitit 2002) në territorin e Komunës jetojnë gjithsejtë 17 246 banorë, prej të cilëve 8910 meshkuj dhe 8336 femra.

Edhe pse popullsia mashkullore është më e shprehur në Komunë, të dhënat në raport me aftësitë për shkrim e lexim të popullsisë sipas gjinisë, tregojnë për shkallë dukshëm më të lartë të analfabetizmit te popullsia femërore.

10 Gazeta zyrtare e RM-së 66/2006

21

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Paraqitje tabelore e popullsisë në Studeniçan në moshë prej 10 deri në më shumë vjet, sipas gjinisë dhe aftësisë për shkrim e lexim

Gjithsejtë Meshkuj Femra

Të aftë për shkrim e lexim

Analfabetë Të aftë për shkrim e lexim

Analfabetë Të aftë për shkrim e lexim

Analfabetë

12711 938 6813 237 5898 701

ВNë raport me punësimin gjendja është si vijon:

• Mes meshkujve ekonomikisht aktivë në Komunë 3705, (50,59%) të punësuar janë 113 (18,26%), ndërsa të papunë 1992 (32,69%), ndërsa te femrat ky raport është vijues – vetëm 395 femra janë ekonomikisht aktive, që paraqet 6,90%, prej të cilave të punësuar janë 66 (1,15%) ndërsa të papunë janë 329 (5,75%).

• Në kuadër të administratës komunale ekzistojnë dy sektorë me shtatë seksione, por nuk ekziston për Sektori për Mundësi të Barabarta. Struktura e të punësuarve në Komunë është 13 meshkuj dhe 5 femra.

• Në komunë, nga viti 2009, funksionon Fondacioni Evro Centar, i cili punon në fushën e zhvillimit ekonomik lokal dhe rajonal, punësimit, shfrytëzimit zë fondeve të UE-s dhe përfshirjes sociale të grupeve të margjinalizuara dhe barazisë gjinore. Fondacioni Evro Centar përpiloi “Strategji për zgjidhje afatgjate zë problemit me papunësinë e gruas shqiptare – studim i rasteve në komunat Studeniçan dhe Tearcë” dhe e formoi shoqatën e parë të gruas shqiptare “Artizanati”.

• Në kuadër të Komunës punon Shoqata e Qytetare Artizanati e cila i bashkon gratë shqiptare të cilat prodhojnë punime dore. Ajo është shoqata e parë e femrave shqiptare në komunë.

Analiza e bërë gjatë përpilimit të Strategjisë për zgjidhje afatgjate të problemit me punësimin e gruas – shqiptare (2010), tregoi se politikat ekzistuese në RM nuk janë efikase dhe frytdhënëse te ky grup synues.

Partner grupi lokal e dalloi gjendjen me raportet gjinore në Komunë dhe si rezultat i kësaj doli se tre nga gjashtë grupet e identifikuara të lëndueshme në Komunë janë femra. Këta janë vajzat e reja nga 13-15 vjet, të cilave u është vështirësuar dhe shkurtuar mundësia të kryejnë arsimin fillor, pastaj femrat shqiptare të afta për punë por të papuna, për shkak të mosarsimimit, si edhe femra viktima të dhunës familjare.

3.4. Fusha për zhvillim me prioritet

Partner grupi lokal nëpër procesin e përgatitjes pjesëmarrëse të dokumentit strategjik me prioritet i përcaktoi fushat vijuese për zhvillim të Komunës së Studeniçanit në drejtim të zvogëlimit të varfërisë, përfshirjes sociale dhe mbrojtjes sociale:

3.4.1 . Fushë me prioritet – zvogëlimi i varfërisë

„Varfëria e vërtetë nuk është e paracaktuar nga Zoti “-thënie popullore„Varfëria është prind i revolucionit dhe kriminalitetit” Aristoteli

Varfëria është identifikuar si problem i madh në Komunë dhe pikërisht për këtë zgjidhja afatgjate e problemit të varfërisë është vendosur si qëllim strategjik numër një në fushën me prioritet – zvogëlimi i varfërisë.

3.4.1.1. Krijimi i kushteve për zgjidhje afatgjate të problemit me varfërinë në Komunën e Studeniçanit

Me qëllim të zgjidhjes së problemit me varfërinë në Komunë PGL-ja i vendosi veprimet vijuese strategjike:

-Ngritja e vetëdijes së bashkësisë për rëndësinë e arsimimit për rritje ekonomike. Këtu hyjnë aktivitete si për shembull, fushata publike, tribuna publike, përgatitje të afisheve, broshurave, pllakateve, posterëve, organizim të punëtorive dhe trajnimeve.

-Informimi i popullsisë për ekzistimin e mundësisë për vetëpunësimKëtu do të hynin aktivitete siç janë afishe të shtypura informuese, broshura, krijim të rrjetit për mbajtje të punëtorive dhe të ngjashme

-Legalizimi i bizneseve jolegaleKëtu janë përfshirë aktivitete për dalje në terren, informim të popullsisë për përparësitë gjatë legalizimit të bizneseve, si edhe shërbime për ndihmë gjatë legalizimit të të njëjtëve, rrjetëzim dhe bashkëpunim me ndërmarrje nga UE,

22



eksport të prodhimeve dhe tregti në nivel global.

-Përcaktimi i mënyrave për angazhim ekonomik të grupeve të margjinalizuaraKëtu nënkuptohet përkrahja dhe ndihma gjatë detektimit të mënyrave të mundshme për angazhim ekonomik të grupeve të ndjeshme të vërejtura në Komunë, siç janë gratë shqiptare dhe personat me nevoja të veçanta.

-Formimi i Këshillit në nivel të Komunës të të gjithë pjesëmarrësve në GLAKëtu nënkuptohet mbajtja e mbledhjeve të rregullta për përcaktim të problemeve dhe zgjidhjes së tyre

-Ngritja e vetëdijes së bashkësisë për mundësitë për pranim të grupeve të margjinalizuara në zhvillimin ekonomik të KomunësKëtu hyjnë aktivitete, siç janë zbatimi i fushatave për ngritje të vetëdijes publike të bashkësisë, tribuna publike dhe përgatitje të materialeve promovuese si afishe, broshura dhe posterë me përmbajtje relevante.

Si supozim për zbatimin e veprimeve të lartpërmendura shfaqet ekzistimi i vullnetit për ndryshime dhe pranim të risive nga njëra anë, ndërsa si rreziqe për zbatimin e aktiviteteve shfaqet rezistenca te popullsia për pranim të ndryshimeve për shkak të traditës së fuqishme, përgjigjes jo të mjaftueshme të qytetarëve, si edhe procedura e ndërlikuar juridike për zgjedhjen e raporteve të pazgjidhura pronësoro-juridike.

Si tregues për matjen e suksesit të qëllimit të vendosur strategjik janë përcaktuar:Numri i personave të kyçur në procesin arsimor, numri i bizneseve të legalizuara, numri i bizneseve të reja të hapura, të cilat punojnë me sukses më gjatë se 1 vit, numri i të punësuarve të rinj, është formuar edhe grupi funksional lokal i aksionit në Komunë, numri i personave ekonomikisht të angazhuar me nevoja të veçanta dhe gra.Si mjete për verifikim shfaqen raportet e Regjistrit Qendror, arkivi i komunës dhe Agjencia e Punësimeve, arkivat e shkollave fillore në Komunë, raportet vjetore të fakulteteve për studentët e regjistruar, raportet vjetore të Entit Shtetëror të Statistikës.

3.4.1.2. Promovimi i mënyrës së vetëqëndrueshme afatgjate tëangazhimit alternativ ekonomik të qytetarëve në komunën e Studeniçanit

Me qëllim të promovimit të mënyrës afatgjate të vetëqëndrueshme të angazhimit alternativ ekonomik të qytetarëve në Komunë dhe PGL i vendosi veprimet vijuese strategjike:

-Përpunimi i strategjisë për fushat alternative të angazhimit ekonomik të popullsisëKjo strategji do t’u referohet mundësive për angazhim alternativ ekonomik, si për shembull prodhimi dhe shitja e prodhimeve të dorës, angazhimi në kuadër të turizmit alternativ dhe të ngjashme.

-Zbatimi i fushatës publike për mundësitë për punësim alternativKëtu nënkuptohen aktivitete për ngritje të informimit të përgjithshëm të qytetarëve të Komunës së Studeniçanit për mënyrat alternative dhe mundësitë për punësim.

-Afrimi i burimeve të financimit të punësimit dhe vetëpunësimit të popullsisëKy veprim nënkupton nevojë për ekspertizë të jashtme profesionale për punësim dhe vetëpunësim të cilat i ofrojnë fondet nacionale dhe ndërkombëtare.

-Promovimi i bashkëpunimit mes sektorit afarist dhe personave me nevoja të veçantaKy aktivitet ka të bëjë me ngritjen e vetëdijes te sektori afarist për përgjegjësi shoqërore i cili nga njëra anë do t’i përfshinte personat me nevoja të veçanta në jetën ekonomike dhe sociale të bashkësisë ndërsa nga ana tjetër do t’i zvogëlojë shpenzimet e sektorit afarist.

Për zbatimin e veprimeve të lartpërmendura janë vërejtur rreziqet vijuese: Rezistenca e bashkësisë ndaj ndryshimeve, mosekzistimi i frymës sipërmarrëse, mosekzistimi i institucioneve mikrofinanciare në Komunë, mospranimi i personave me nevoja të veçanta nga rrethi, si edhe mundësia për keqpërdorimin e tyre.

Si tregues për matjen e suksesit të qëllimit të vendosur strategjik janë përcaktuar:Numri i bizneseve të porsahapura për angazhim alternativ ekonomik të cilat me sukses punojnë më gjatë se 1 vit, numri i personave të posapunësuar, është miratuar Strategjia për fushat alternative të angazhimit ekonomik, numri i personave me nevoja të veçanta ekonomikisht të angazhuar, numri i shfaqjeve publike të realizuara për promovim të mënyrave alternative të angazhimit ekonomik, numri i personave të cilët kanë marrë pjesë në punëtori për mikrofinancim dhe kanë shfrytëzuar kushte të volitshme financiare, shumë të mjeteve të ndara financiare.

Si mjete për verifikim shfaqen Raportet e Regjistrit Qendror, Arkivi i Komunës, Agjencia për Punësim dhe Raportet e Shoqatave Qytetare dhe DHP-ja.

23

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

3.4.1.3. Stimulimi për arsimim joformal dhe plotësues përpromovim të vetëpunësimit dhe përmirësimit të zhvillimit ekonomik

Me qëllim të stimulimit për arsimim joformal dhe plotësues për promovim të vetëfinancimit dhe përmirësimit të zhvillimit ekonomik në Komunë PGL i vendosi veprimet vijuese strategjike:

-Përpilimi i Analizës së tregut të punës Ky aktivitet nënkupton përpilimin e analizës detaje për nevojat e tregut të punës në komunë respektivisht ofertës dhe kërkesës së forcës punuese. Kjo analizë do të përpilohej me ndihmën e ekspertizës së jashtme profesionale.

-Përcaktimi i trajnimeve për arsimim plotësues dhe rikualifikim në pajtim me analizën e përpiluar të punësKy aktivitet është vazhdimi i të mëparshmit dhe do të mundësojë gjenerim të forcës punuese e cila do të absorbohet në mënyrë përkatëse nga ekonomia dhe komuna. Për zbatimin e saj nevojitet ekspertizë profesionale nga jashtë.

-Sigurimi i kushteve për zhvillim të trajnimeveKy aktivitet ka të bëjë me sigurimin e mjeteve materiale për zbatim të trajnimeve të nevojshme, e të cilat do të kishin përfshirë sigurim të hapësirave për mbajtje të trajnimeve, sigurim të trajnuesve, përgatitje të materialeve për trajnim dhe të ngjashme.

-Realizimi i trajnimeveKjo është faza e fundit për arritjen e këtij qëllimi strategjik. Përveç parakushteve të siguruara paraprakisht, në këtë fazë duhet të vendosen kriteret për zgjedhje të kandidatëve për ndjekje të trajnimeve, si edhe të bëhet përzgjedhja e tyre dhe në fund të zbatohen vet trajnimet.

Për shkak të ekzistimit të ekonomisë së zezë në Komunë, supozim për realizimin e aktiviteteve të lartpërmendura është të sigurohen informata të plota dhe të sigurta (reale) para fillimit të zbatimit të aktiviteteve.

Si tregues për matjen e suksesit të qëllimit të vendosur strategjik janë përcaktuar:Përpunimi dhe miratimi i analizës së tregut të punës. Numri i trajnimeve të përcaktuara, numri i programeve të zhvilluara për trajnim, numri i trajnimeve të mbajtura për arsimim plotësues, numri i personave të cilët kanë vizituar trajnime, numri i bizneseve të porsahapura të personave të cilët kanë vizituar trajnime për arsimim plotësues të cilët me sukses punojnë më gjatë se 1 vit dhe numri i personave të papunë.

Si mjete për verifikim shfaqen raportet e Regjistrit Qendror, Komuna dhe Agjencia e Punësimeve, Raporti i Komunës, i cili përmban orar të huazimit të hapësirave për trajnim, lista të pjesëmarrësve etj.

3.4.2. Përfshirja sociale e grupeve të lëndueshme të identifikuara3.4.2.1. Krijimi kushteve për përfshirje të të gjitha kategorive tëlëndueshme për funksionim të bashkësisë në komunën e Studeniçanit

Me qëllim të krijimit të kushteve për përfshirje të të gjitha kategorive të lëndueshme për funksionim në bashkësi në Komunë PGL i vendosi veprimet vijues strategjike:

-Hapja e Seksioni për mbrojtje sociale në Komunë dhe punësimi i punëtorit socialKy aktivitet do të varet në masë të madhe nga mundësitë financiare të vet Komunës.

-Zbatimi i fushatës publike për informim të të gjithë banorëve të Komunës për mundësitë e mbrojtjes socialeMe këtë aktivitet duhet të rritet niveli i informimit të përgjithshëm të popullsisë së përgjithshme për të gjitha mundësitë dhe të drejtat të cilat burojnë nga e drejta e mbrojtjes sociale.

-Afrimi i institucioneve pranë popullsisë nëpërmjet informimit të rregullt dhe shërbimeveKy aktivitet nënkupton informim të rregullt të popullsisë për risitë në fushën e përfshirjes sociale, të drejtat e të gjitha grupeve të qytetarëve, shërbimet të cilat i sigurojnë institucionet, projektet të cilat zbatohen dhe e mbulojnë fushën e përfshirjes sociale dhe të ngjashme

-Edukimi i të punësuarve në komunë për planifikimin strategjik në mbrojtjen sociale dhe përpunimin e planeve detale të aksionit, programe dhe projekte në pajtim me këtë strategjiKy aktivitet ka të bëjë me përpjekjet e vazhdueshme për zbatim të kësaj strategjie

Si rrezik i mundshëm për zbatimin e aktiviteteve shfaqet rezistenca ndaj ndryshimeve të cilat ekzistojnë te popullsia, dhe si supozim i rëndësishëm për zbatimin e të njëjtave shfaqet nevoja për sigurim të buxhetit të nevojshëm.

24



Si tregues për matjen e suksesit të qëllimit të vendosur strategjik janë përcaktuar:

Shkalla e buxhetit të komunës për mbrojtje sociale, numri i personave të cilët janë drejtuar në Njësinë për mbrojtje sociale, numri i vizitave të realizuara në teren nga ana e kompetentëve, numri i programeve të miratuara dhe projekteve për mbrojtje sociale dhe numri i projekteve të realizuara për mbrojtje sociale, numri i personave të trajnuar nga komuna.

Si mjete për verifikim shfaqen raportet e Komunës, marrëveshjet e lidhura për shërbime për udhëheqje të fushatave publike me subjektet juridike, raporte të subjekteve juridike (Shoqata të qytetarëve dhe Shtëpi Konsultuese) të cilat i kanë realizuar projektet në Komunë.

3.4.2.2. Përpjekje të përbashkëta të të gjithë faktorëve në komunën eStudeniçanit për kontribut dhe përkrahje të grupeve të lëndueshme

Me qëllim të përpjekjeve të të gjitha grupeve në komunën e Studeniçanit për kontribut dhe përkrahje të grupeve të lëndueshme në Komunë PGL i vendosi veprimet vijues strategjike:

-Formimin e fondit të përbashkët të formuar nga Komuna dhe sektori afarist për përkrahje të grupeve të margjinalizuara.Ky aktivitet del nga fakti se Komuna nuk ka buxhet të mjaftueshëm për formim të fondit të këtillë dhe duhet të sigurojë mjete nga jashtë, si për shembull nga sektori afarist.

-Formimi i Grupit lokal të aksionit për përfshirje socialeKy grup do të ishte i përbërë nga përfaqësuesit e tre sektorëve: sektori i afarist, sektori joqeveritar dhe përfaqësues të institucioneve publike. Qëllimi është të arrihet detektimi i përbashkët i problemeve ekzistuese në fushën e përfshirjes sociale të të gjithë faktorëve të zhvillimit të bashkësisë dhe të përcaktohen zgjidhje për tejkalimin e tyre, nëpërmjet përpjekjeve të përbashkëta për atë të cilën e marrin të rëndësishme.

Rreziqet të cilat ekzistojnë për zbatimin e aktiviteteve të lartpërmendura janë mosinteresimi i sektorit afarist në përfshirjen në projekte për përfshirje sociale, si edhe ekzistimi i turpit te popullsia për pranim të ndihmës.

Si tregues për matjen e suksesit të këtyre veprimeve strategjike janë: formimi i fondit për mbrojtje sociale, Aktvendim nga Këshilli i Komunës për formim të GLA, formimi dhe funksionimi i GLA për përfshirje sociale, numri i personave fizikë dhe juridikë, të cilët marrin pjesë në GLA, ndërsa si mjete për verifikim shfaqen Arkivi i Komunës, Raportet financiare të Komunës dhe procesverbalet e mbledhjeve të GLA, të cilat i mban përfaqësues nga Komuna.

3.4.2.3. Promovimi i respektit dhe pranimi i grupeve të lëndueshme nga ana e familjes dhe bashkësisë

Me qëllim të promovimit të respektit dhe pranimi i grupeve të lëndueshme nga ana e familjes dhe bashkësisë PGL i vendosi veprimet vijuese strategjike:

-Zbatimi i fushatës për ngritje të vetëdijes publike për pranim të personave me nevoja të veçantaKy aktivitet ka për qëllim të kontribuojë drejt identifikimit të personave me nevoja të veçanta dhe nevojat e tyre specifike dhe ta ngritë nivelin e përgjithshëm të informimit të qytetarëve për specifikat e kësaj kategorie të qytetarëve. Ky aktivitet do të përfshijë edhe mbajtje të më shumë tribunave publike me prindërit, shkollat, sektorin afarist, me qëllim të sensibilizimit të tyre për pranim të grupeve të margjinalizuara.

-Mbajtja e punëtorive edukative me familjet e personave me nevoja të veçantaKy aktivitet është paraparë me qëllim që t’u ndihmojë familjeve të personave me nevoja të veçanta t’i pranojnë këta persona dhe t’u ndihmojnë në procesin e mësimit dhe socializimit. Këto punëtori do të sigurojnë edhe informata për atë çfarë të drejta kanë personat me nevoja të veçanta, si edhe familjet e tyre dhe cilat janë hapat në të cilat mund t’i kërkojnë dhe t’i realizojnë këto të drejta, duke përfshirë edhe përkrahje financiare nga shteti, shtypja e materialeve promovuese.

Si supozim për realizimin e këtyre aktiviteteve është ekzistimi i vullnetit te qytetarët të informohen më shumë për specifikat e personave me nevoja të veçanta, me çka do të zvogëloheshin edhe rreziqet e tipit të mbylljes, turpit, frikës nga ndryshimet, ndikimi i tepërt i traditës dhe të ngjashme.

Si tregues për matjen e suksesit të qëllimit të vendosur strategjik janë përcaktuar: numri i pjesëmarrësve në tribunat publike dhe punëtoritë me të cilat e promovojnë përfshirjen sociale të kategorive të lëndueshme, numri i familjeve të cilat kanë mundësuar kujdes përkatës ndaj personave me nevoja dhe aftësi të veçanta, numri i shoqatave të formuara të personave nga grupet e lëndueshme dhe familjet e tyre, numri i anëtarëve në shoqatat, numri i materialeve të shtypura promovuese.

25

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Si mjete për verifikim shfaqen Raportet e Komunës, shoqatat e qytetarëve dhe Subjektet juridike të cilat do t’i zbatojnë aktivitetet, procesverbalet e mbledhjeve të GLA, të cilat i udhëheq përfaqësues i komunës.

3.4.3. Mbrojtja sociale/marrja e masave plotësues për mbrojtje sociale

Qëllimet dhe politikat në raport me mbrojtjen sociale llogariten si një nga prioritetet më të rëndësishme të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë. Një pjesë e këtyre masave është përfshirë në sistemin e mbrojtjes sociale me ç’rast janë të pranishme elemente të parandalimit, mbrojtjes jashtëinstitucionale dhe institucionale dhe llojet e ndihmës sociale nga mbrojtja sociale.

Në këtë kuptim thirremi në Strategjinë nacionale për zvogëlim të varfërisë (2010-2020) qëllimi specifik strategjik i së cilës në pjesën e mbrojtjes sociale është formimi i sistemit të mbrojtjes sociale të qytetarëve më të varfër, sigurimin e qasjeve ndaj formave jashtëinstitucionale dhe institucionale të mbrojtjes dhe forcim të kapaciteteve të sistemit të mbrojtjes sociale.

3.4.3.1. Krijimi i kushteve për stabilitet social dhe ekonomik për të gjithë qytetarët në Komunën e Studeniçanit

Me qëllim të Krijimit të kushteve për stabilitet social dhe ekonomik të gjithë qytetarët në Komunë PGL i vendosi veprimet vijuese strategjike:

-Ndarja e mjeteve nga buxheti i Komunës me qëllim të vendosjes në funksion të Sektorit të Mbrojtjes Sociale në Komunë

Është parashikuar edukimi i të punësuarve në komunë për format e mbrojtjes sociale të cilat mund të realizohen në nivel lokal, si edhe formimi i Sektorit për Mbrojtje Sociale në Komunë, roli i të cilit do të jetë dhënia e shërbimeve nga fusha e mbrojtjes sociale në kuadër të kompetencave ligjore dhe i cili do të jetë një lloj shërbimi social deri te i cili qytetarët do të kenë qasje të lehtë. Por me qëllim të operacionalizimit të sektorit të këtillë, nevojitet që Komuna të ndajë një pjesë të buxhetit të saj për nevojat e këtij Sektori.

-Promovimi i angazhimit ekonomik të kategorisë socialeKëtu nënkuptohen aktivitetet e promovimit të mundësisë personat të cilët bëjnë pjesë në kategorinë e më të varfërve dhe të rrezikuarve socialë të jenë pjesë e projekteve të cilat ofrojnë punësim për këto presona në kuadër të Komunës.

Si rreziqe të mundshme për realizimin e këtyre aktiviteteve shfaqen buxheti i pamjaftueshëm në dispozicion, si edhe mosbashkëpunimi me Njësinë Rajonale të Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale të Komunës së Kisella Vodës, e cila e mbulon edhe territorin e Komunës së Studeniçanit.

Si tregues për arritjen e këtij qëllimi strategjik janë përcaktuar në vijim: zvogëlimi i numrit të pranuesve të ndihmës sociale, shuma e mjeteve të ndara nga buxheti i Komunës për ndihmë sociale, numri i personave ekonomikisht të angazhuar nga kategoritë sociale, rritje e zbatimit të punëve publike, numri i kuadrove të rinj të trajnuar në Komunë.

Si mjete për verifikim paraqiten Raportet e Komunës, Regjistri Qendror dhe Drejtoria e të Hyrave Publike, Raportet (mujore dhe vjetore) për punë në Sektorin për Mbrojtje Sociale, Raporte të Agjencisë për punësime të përkohshme.

3.4.3.2. Kujdesi dhe informimi i qytetarëve të rrezikuar social dhe të margjinalizuar

Me qëllim të kujdesit dhe informimit të grupeve të rrezikuara sociale dhe të margjinalizuara në institucionet në Komunë PGL i vendosi veprimet vijuese strategjike:

- Vizita të rregullta të personave profesionistë në terren dhe informimi i rregullt Këtë aktivitet do ta zbatojnë personat e Sektorit për Mbrojtje Sociale në Komunë, si pjesë e detyrave të tyre të rregullta të punës. Përveç që do të kenë vazhdimisht informata të sakta dhe të azhurnuara për gjendjen në terren, ata në të njëjtën kohë do të vepronin si këshillëdhënës të qytetarëve nga fusha e të drejtave dhe mbrojtjes sociale.

-Forcimi i bashkëpunimit mes Komunës, pushteti qendror dhe sektorit joqeveritarMe forcimin e bashkëpunimit, mundësitë për përfshirjen aktive në projekte të interesit të përbashkët dhe interesit të mirë shoqëror të të gjithë atyre rriten, janë zhvilluar raporte partneriteti me sektorin afarist në ofrimin e shërbimeve lokale dhe sociale.

Si rreziqe të mundshme këtu paraqitet nga njëra anë mosinteresimi i NJR në Kisella Vodë për bashkëpunimin e këtillë, ndërsa nga ana tjetër mospasja e buxhetit të mjaftueshëm për zbatim të aktiviteteve të lartpërmendura.

26



Si tregues për arritjen e këtij qëllimi strategjik janë vendosur vijueset: numri i pranuesve të ndihmës sociale, numri i vizitave në terren nga ana e ekipeve profesionale, numri i personave të cilët kanë pranuar ndihmë dhe konsultime, numri i projekteve të realizuara për kujdes ndaj grupeve të qytetarëve të rrezikuar socialë dhe grupeve të margjinalizuara të qytetarëve, shuma e mjeteve nga buxheti i Komunës i ndarë për mbrojtje sociale, numri i kategorive sociale ekonomikisht të angazhuara.

Si Mjete për verifikim shfaqen Raportet e Komunës, Raportet e Njësisë rajonale të MPPS Kisella Vodë, raporte nga shoqata e qytetarëve, marrëveshje për bashkëpunim me subjekte relevante juridike, Arkivi i komunës për propozim projekte të përbashkëta të dorëzuara pranë organizatave ndërkombëtare dhe të ngjashme, informata të ueb faqeve të donatorëve për projektet e fituara, raporte nga agjencia për punësim, DHP.

3.5. Rezultate nga diskutimet e realizuara me grupet e fokusit në Komunë

Fokus grupet paraqesin pjesë vitale në procesin e përpunimit të dokumenteve për varfërinë dhe ç’kyçjen sociale. Ata e plotësojnë procesin e elaborimit të dokumenteve për ç’kyçje sociale dhe varfëri, prioritetizimin, planifikimin strategjik dhe të aksionit me atë që shtojnë vlerë plotësuese dhe emocione për atë që varfëria dhe ç’kyçja sociale paraqesin për kategoritë e lëndueshme. Nëpërmjet citimeve të drejtpërdrejta dhe përmbledhjes së pikave kryesore të diskutimit, rezultatet nga grupet e fokusit do të tregojnë pakë “jetë reale” në dokumentin strategjik. Metodologjia e grupeve të fokusit parasheh motivim dhe inkurajim të pjesëmarrësve të flasin hapur dhe pa frikë për të gjitha pyetjet relevante, për përvojat, shpresat dhe frikën e tyre.

Bujq të cilët nuk mund ta legalizojnë biznesin bujqësorKy grup i fokusit numëronte 7 pjesëmarrës. Ata janë bujq të cilët kultivojnë shalqi, dredhëza, duhan, speca dhe prodhime të tjera bujqësore. Ballafaqohen me probleme të llojit të ujësjellësit të keq, harxhime të larta për naftë, farëra, plehra. Në këtë komunë nuk ekziston pikë për blerje të prodhimeve bujqësore dhe për këtë arsye bujqit nuk mund t’i plasojnë prodhimet e tyre në treg. Janë të interesuar për subvencione për blegtori por nuk janë mjaftueshëm të informuar nga shteti cilat kushte nevojiten që t’i fitojnë këto subvencione.

Gjithashtu për shkak të gjendjes së vështirë materiale nuk kanë mekanikë për përpunimin e tokës dhe për këtë arsye kanë prodhim të ulët dhe cilësi më të dobët. U nevojitet organizim dhe informim për atë cila kulturë do të kultivohet në regjionin e tyre. Nëse ekziston kulturë standarde e cila do të kultivohej me këtë do të garantohej blerja dhe çmimi i prodhimeve. Për shkak të gjendjes së keqe ekonomike nuk mund të investojnë në bujqësi dhe blegtori, dhe me këtë të fillojnë me kultivimin e kulturave të reja, ndërsa mjedisi ka kushte të shkëlqyeshme për bujqësi dhe blegtori.

Si do ta kishin ndryshuar këtë gjendje, bujqit janë me qëndrim se duhet të krijohet pikë për blerje, dhe të fitojnë garanci se prodhimet do t’u blihen si edhe çmim i garantuar i blerjes. Njëkohësisht, nevojitet të zbatohet mbjellje dhe kultivim i planifikuar i kulturave bujqësore.

Për statusin e tyre social janë shprehur se janë të varfër dhe nuk kanë mjete t’i përmbushin nevojat themelore, Nuk mund të realizojnë të drejtë për pension për shkak se nuk janë të regjistruar si bujq. Për këtë arsye nuk mund t’i shkollojnë fëmijët, ndërsa sigurim shëndetësor sigurojnë si persona të papunë dhe atë të drejtë e realizojnë nëpërmjet entit për punësim.

Për shkak të gjendjes së vështirë materiale ballafaqohen me emigrim të madh të popullsisë nga komuna. Ndaj kësaj shtuan edhe se infrastruktura në Komunë është e keqe, ujësjellësi nuk i përmbush nevojat e popullsisë, ndërsa uji është me cilësi të keqe për shkak se rrjeti i ujësjellësit është i ndërtuar me gypa të asbestit. Deponia e Drislës është afër dhe gjithnjë e më shpesh ballafaqohen me erë të pakëndshme. Ata mendojnë se nevojitet dislokim i deponisë së Drisllës.

Puna e shërbimeve lokale deri tani i kënaq nevojat e tyre dhe nuk ekzistojnë dallime gjatë dhënies së shërbimeve të disponueshme pa dallim nëse je rast social, i papunë ose i hendikepuar por u nevojitet këshilltar për bujqësi në Komunën e tyre.

Kjo kategori e lëndueshme është e gatshme të bashkëpunojë dhe të jep kontributin e saj në aktivitetet për përfshirjen sociale, por njerëzit e humbin besimin në shtetin dhe me këtë zvogëlohet interesimi për pjesëmarrje. Vetë ligjet janë mjaftë konfuze dhe nevojiten shumë dokumente që të legalizohet biznesi bujqësorë, e me këtë të realizohet e drejta për subvencione nga shteti.

Nuk kanë informata dhe nuk i ndjekin ligjet ekzistuese për mbrojtje të personave të varfër më të lëndueshëm dhe llogarisin se nuk kanë të drejta të njëjta qytetare me popullsinë tjetër.

Në fund u rezymua se nevojitet të investohen para për zhvillim të bujqësisë, të hapen qendra për blerje të prodhimeve, vendosja e programit për avancim të bujqësisë dhe sjellja e programit për plasim më të mirë të prodhimeve bujqësore. Nevojitet organizim mes komunës dhe bujkut, në atë mënyrë janë të mundshme suksese më të mëdha dhe bashkëpunim më i mirë.

27

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Të reja, vajza nga 13-15 vjet, gra shqiptare me shkollim të ulët, gra shqiptare – viktima të diskriminimit dhe dhunësKy grup fokusi numëronte 7 pjesëmarrëse. Gratë shqiptare ballafaqohen me probleme të paragjykimeve të cilat e ndalojnë arsimimin. Tradita është mjaft e fuqishme dhe ajo imponon se vendi i gruas është në shtëpi dhe nuk i nevojitet arsimim. Gjeneratat më të vjetra të grave kanë pasur probleme edhe më të mëdha që të luftojnë për vendin e tyre në shoqëri, por ata probleme ende ekzistojnë edhe pse shpresojnë se me ardhjen e gjeneratave të reja intensiteti i edukimit patriarkal dobësohet. Problemet vijnë nga interpretimi i gabueshëm i religjionit, tradita e fuqishme, thashethemet nga ana e mjedisit.

Vajzat shqiptare herët lidhin kurorë me arsimim të pambaruar. Besojnë se në moshë më të vonshme nuk do të munden të martohen, ndërsa burrat të cilët do të martohen me grua të arsimuar gjykohen nga ana e prindërve dhe e rrethit prandaj më së shpeshti bile edhe gratë të cilat janë të arsimuara pasi që martohen e ndërpresin punën sepse burri nuk ua lejon këtë. Ka gra që edhe pse burrin e kanë të arsimuar dhe punon nuk i lejon të punojnë dhe lëvizja e tyre është e kufizuar, ndërsa e tërë kjo është për shkak të mosmiratimit të mjedisit gruaja të jetë e pavarur dhe të ketë jetë sociale. Mënyra e këtillë e jetës e bën gruan të kufizuar në kuptimet e saja “Vetë jeta është shkollë më e madhe nga vetë shkolla.

Daljet, shoqërimi, vizitat e manifestimeve kulturore ti hapin shikimet dhe bëhesh e vetëdijshme për shumë punë rreth vetes. “Gratë e shkurorëzuara kanë jetë të vështirë për shkak se nuk janë të pranuara nga rrethi dhe janë të dënuara nga ana e prindërve. Që ta realizojnë të drejtën e tyre të kujdesit dhe ndihmës shëndetësore gjithashtu hasin në një sërë problemesh. Vizita e gjinekologut është tabu temë dhe shpesh u është e lejuar grave të cilat janë tanimë të martuara, ndërsa vajzat të cilat do të kërkojnë ndihmë të caktuar mjekësore menjëherë u përflitet ndonjë diagnozë e rëndë mjekësore dhe me këtë dëmtohen dhe nuk munden që më vonë të martohen. Vizitat e mjekut duhet të bëhen në prani të prindërve, burrit ose anëtarëve të tjerë të familjes. Nuk kanë leje të merren me sport e as të vizitojnë manifestime kulturore. Gratë të cilat merren me profesione të estradës emërohen me fjalë të shëmtuara, ndërsa nëse burri është person i estradës kjo has në miratim dhe askush nuk i shton etiketime të papërshtatshme.

Gratë duhet ta fitojnë vendin e tyre të vërtetë në bashkësi, të mbahen tribuna me nënat të cilat do të munden të ndikojnë në mjedis të ndryshohet tradita. Me mbajtjen e tribunave të këtilla do të zgjohet vetëdija te më të vjetrit se nevojitet pavarësia e gruas, dhe se me atë që ajo është e edukuar dhe punon nuk e bënë jonormale.

Vizita në komunë nga ana e grave fillon këtë vit me fillimin e projektit për zvogëlim të papunësisë te gruaja shqiptare – çka mund të punojë gruaja pa e lëshuar shtëpinë. Në vet fillimin shkonte shumë vështirë që të detyrohen gratë të vijnë në komunë, por me mund ngadalë është arritur deri te një sukses dhe tani vizita është më e madhe.

Personat të cilët janë me hendikep janë të pranuar nga bashkësia, por për këtë nënat e tyre janë të gjykuara për shkak se rrethi mendon se ata kanë lindur fëmijë me hendikep, sepse kanë bërë diçka të keqe ose janë të pamoralshme. Më së shpeshti familjet në të cilat ka persona me pengesa në zhvillim, persona të hendikepuar ose ndonjë problem më të madh mjekësor i fshehin dhe për ta mundohen të flitet dhe të dihet sa të jetë e mundur më pak.Për shkak të aftësisë së dobët për shkrim e lexim gruaja nuk i njeh ligjet e as të drejtat e saja.Për shkak të gjendjes së këtillë të gruas, mendojnë se është e nevojshme Qeveria të krijojë dënime më të mëdha për mosrespektim të Ligjit për arsimim të detyrueshëm.

Në fund u rezymua se të gjitha problemet e gruas rrjedhin nga arsimimi i pamjaftueshëm, prandaj gratë përpiqen për ndryshimet vijuese – zbutja e traditës, zbatimi i Ligjit për arsimim të detyrueshëm dhe respektimi i tij si edhe për pavarësinë financiare të gruas shqiptare.

28



Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Ndr

itja

e ve

tëdi

jes

së b

ashk

ësis

ë pë

r rë

ndës

inë

e ed

ukim

it pë

r rrit

je e

kono

-m

ike

(trib

una

publ

ike,

afis

he, p

llaka

te,

punë

tori

etj.)

2011

-201

3Ej

up A

bazi

Num

ri i n

xënë

sve

të re

gjis

trua

r në

shk

ollë

të m

esm

e pë

rkun

dër

num

rit të

nxë

nësv

e që

kan

ë m

baru

ar s

hkol

lën

fillo

reN

umri

i stu

dent

ëve

të ri

nj të

re

gjis

trua

r për

kund

ër n

umrit

të

mat

uran

tëve

Ark

ivi i

Shk

olla

ve të

mes

me

në

kom

unën

e S

tude

niça

nit

Rapo

rtet

vje

tore

të F

akul

tete

ve d

he

Uni

vers

itete

ve k

u ja

në re

gjis

trua

r st

uden

tët

Rapo

rtet

të E

SHS

1.00

0.00

0,00

den

arë

Info

rmim

i për

pop

ulls

inë

për

mun

dësi

të p

ër v

etëp

unës

im (s

htyp

ja e

afi

shev

e, b

rosh

urav

e dh

e pu

nëto

rive)

2011

-201

2M

erita

Hal

il

Orh

an S

haba

ni

Num

ri i b

izne

seve

të le

galiz

uara

Rapo

rte

të R

egjis

trit

Qen

dror

të R

MRa

port

e të

Agj

enci

së p

ër p

unës

im80

0.00

0,00

den

arë

Lega

lizim

i i a

ktiv

itete

ve jo

lega

le n

ga të

gj

itha

fush

at e

eko

nom

isë

– pu

na n

ë te

rren

për

info

rmim

in d

he s

hërb

imet

(H

apja

e q

endr

ës in

form

ativ

e, s

htyp

ja

e m

ater

iale

ve in

form

ativ

e-ed

ukue

se,

shër

bim

e in

form

imi m

e dr

ejtim

e ve

prim

i)

2011

-201

3O

rhan

Sha

bani

-Num

ri i b

izne

seve

ekz

istu

ese

të

lega

lizua

ra-S

hum

a pr

ej 3

% n

ga ta

timi p

er-

sona

l i c

ili i

kthe

het K

omun

ës

Rapo

rte

të E

SHS

Ark

ivi i

Reg

jistr

it Q

endr

orRa

port

e ng

a D

rejto

ria e

të H

yrav

e Pu

blik

eRa

port

vje

tor i

Agj

enci

së p

ër

Punë

sim

2.44

0.00

0,00

den

arë

Kreu

4 –

Pla

ni i

aksi

onit

për

zba

tim

të D

okum

enti

t str

ateg

jik

Fush

at m

e pë

rpar

ësi

1.

Zvog

ëlim

i i v

arfë

risë

2.

Përf

shirj

a so

cial

e e

grup

eve

të lë

ndue

shm

e të

iden

tifiku

ara

3.

Mbr

ojtja

soc

iale

/ndë

rmar

rja e

mas

ave

plot

ësue

se p

ër m

broj

tje s

ocia

le

1. Z

vogë

limi i

var

fëri

së1.

1 Q

ëllim

i pri

orit

ar s

trat

egjik

– K

rijim

i i k

usht

eve

për z

gjid

hje

afat

gjat

e të

pro

blem

it m

e va

rfër

inë

në k

omun

ën e

Stu

deni

çani

t

29

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Përc

aktim

i i m

ënyr

ave

për a

ngaz

him

ek

onom

ik të

gru

peve

të m

argj

inal

izua

ra-g

ra s

hqip

tare

-per

sona

me

nevo

ja të

veç

anta

2011

Mer

ita H

alil

-Num

ri i g

rave

eko

nom

ikis

ht të

an

gazh

uara

-Num

ri i p

erso

nave

me

nevo

ja

të v

eçan

ta e

kono

mis

ht të

an-

gazh

uar

Rap

orte

të A

gjen

cisë

për

Pun

ësim

Rapo

rte

të K

omun

ës54

9.00

0,00

den

arë

Form

imi i

kës

hilli

m n

ë ni

vel t

ë ko

mun

ës

të të

gjit

hë p

jesë

mar

rësv

e në

zhv

illim

in

e G

LA (m

bled

hje

të rr

egul

lta p

ër p

ërca

k-tim

in e

pro

blem

eve

dhe

zgjid

hjen

e ty

re)

2012

Muh

amed

Ra

mad

ani

Akt

vend

im p

ër fo

rmim

in e

Kë

shill

it të

Gru

peve

Lok

ale

të

Aks

ioni

t

Ark

ivi k

omun

al, p

roce

sver

bal i

m

bled

hjes

së

mba

jtur t

ë Kë

shill

it ko

mun

al

61.0

00,0

0 de

narë

Ngr

itja

e ve

tëdi

jes

së b

ashk

ësis

ë pë

r m

undë

sitë

për

pra

nim

të g

rupe

ve të

m

argj

inal

izua

ra n

ë je

tën

ekon

omik

e të

ko

mun

ës

2011

-201

2Ej

up A

bazi

Mer

ita H

alil

Num

ri i p

erso

nave

me

nevo

ja

të v

eçan

ta e

kono

mik

isht

të

anga

zhua

r

Rapo

rte

të a

gjen

cisë

për

pun

ësim

549.

000,

00 d

enar

ë

30



Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Përp

ilim

i i s

trat

egjis

ë pë

r fus

ha a

ltern

ativ

e të

an

gazh

imit

ekon

omik

të p

opul

lsis

ë (p

unim

e do

re, t

uriz

ëm a

ltern

ativ

dhe

fush

a të

tjer

a të

ci

lat d

o t’i

për

cakt

ojë

hulu

mtim

i)

2011

-201

2M

erita

Hal

il O

rhan

Sha

bani

Akt

vend

imi i

kës

hilli

t për

m

iratim

in e

Str

ateg

jisë

Rapo

rte

të K

omun

ës61

0.00

0,00

den

arë

Zbat

imi i

fush

atës

pub

like

për m

undë

sitë

për

pu

nësi

m a

ltern

ativ

2012

-201

3M

erita

Hal

ilO

rhan

Sha

bani

Num

ri i p

jesë

mar

rjeve

dhe

pr

omov

imev

e pu

blik

eN

umri

i biz

nese

ve a

ltern

a-tiv

e të

regj

istr

uara

Rap

orte

të K

omun

ësRa

port

e të

sho

qata

ve të

qyt

etar

ëve

ose

shtë

pisë

kon

sule

nte

të c

ilat d

o t’i

re

aliz

ojnë

akt

ivite

tet

Rapo

rte

të R

egjis

trit

Qen

dror

Rapo

rte

të A

gjen

cisë

për

pun

ësim

915.

000,

00 d

enar

ë

Afr

imi i

bur

imev

e të

fina

ncim

it të

pun

ësim

it dh

e ve

tëpu

nësi

mit

të p

opul

lsis

ë20

12-2

013

Muh

amet

Kas

ami

Num

ri i p

unët

oriv

e të

m

bajtu

ra p

ër fi

nanc

im d

he

mik

rofin

anci

mN

umri

i per

sona

ve të

cilë

t i

kanë

shf

rytë

zuar

kus

htet

e

volit

shm

e fin

anci

are

Shum

a e

mje

teve

të n

dara

fin

anci

are

Rap

orte

të K

omun

ës

Rapo

rte

të D

HP

Rapo

rte

të A

gjen

cisë

për

pun

ësim

610.

000,

00 d

enar

ë

Prom

ovim

i për

bas

hkëp

unim

mes

sek

torit

af

aris

t dhe

per

sona

ve m

e ne

voja

të v

eçan

ta20

12-2

013

Ejup

Aba

ziN

umri

i per

sona

ve m

e ne

voja

të v

eçan

ta të

vet

ëpu-

nësu

ar n

ë se

ktor

in a

faris

t

Rapo

rte

të A

gjen

cisë

për

pun

ësim

305.

000,

00 d

enar

ë

1.2

Qël

limi p

rior

itar

str

ateg

jik –

Pro

mov

imi i

mën

yrës

afa

tgja

te të

vet

ëqën

drue

shm

e të

ang

azhi

mit

alte

rnat

iv e

kono

mik

të q

ytet

arëv

e të

Kom

unës

së

Stud

eniç

anit

.

31

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Përp

ilim

i i A

naliz

ës s

ë tr

egut

të p

unës

(p

ërsh

tatja

e k

ërke

save

për

forc

ë pu

ne n

ë ko

mun

ë m

e fu

shat

e e

duki

mit,

kua

lifiki

mit

dhe

rikua

lifiki

mit)

2012

Ejup

Aba

ziM

uham

et K

asam

iPë

rpili

mi i

Ana

lizës

A

ktve

ndim

e të

Kës

hilli

t për

A

naliz

ën e

mira

tuar

Proc

esve

rbal

i M

bled

hjes

së

mba

jtur

të K

ëshi

llit

610.

000,

00 d

enar

ë

Përc

aktim

i i tr

ajni

mev

e pë

r ars

imim

pl

otës

ues

në p

ajtim

me

anal

izën

e tr

egut

të

pun

ës

2012

Ejup

Aba

ziM

uham

et K

asam

iPr

ogra

me

të p

ërga

titur

a pë

r tra

jnim

dhe

mod

ulet

e

zhvi

lluar

a

Rapo

rt i

Kom

unës

, pro

cesv

erba

le

nga

taki

met

e m

bajtu

ra të

pun

ës

122.

000,

00 d

enar

ë

Sigu

rimi i

mje

teve

mat

eria

le p

ër tr

ajni

met

dh

e bu

rimet

nje

rëzo

re20

13O

rhan

Sha

bani

Iden

tifiki

mi i

hap

ësira

ve p

ër

traj

nim

Përz

gjed

hja

e tr

ajnu

esve

Ark

ivi i

Kom

unës

i ci

li pë

rmba

n in

form

ata

për:

--M

arrë

vesh

je të

lid

hura

për

shf

rytë

zim

zë

hapë

sira

ve

për t

rajn

im,

-Mar

rëve

shje

për

ang

azhi

m të

kon

-su

lent

ëve/

traj

nues

ve,

-Ora

ri i h

uazi

mit

të h

apës

irave

për

tr

ajni

m-R

apor

te të

sig

urue

sve

të tr

ajni

mev

e de

ri te

Kom

una

për t

rajn

imet

e

mba

jtura

122.

000,

00 d

enar

ë

Real

izim

i i tr

ajni

mev

e20

13-2

014

Mer

ita H

alil

Num

ri i t

rajn

imev

e të

m

bajtu

ra

Num

ri i p

erso

nave

të

cilë

t kan

ë m

arrë

pje

së n

ë tr

ajni

me

List

at e

pje

sëm

arrë

sve

Rapo

rte

nga

traj

nim

iRa

port

e ng

a sh

oqat

at e

qyt

etar

ëve;

Sh

tëpi

kon

sule

nte,

1.22

0.00

0,00

den

arë

1.3

Qël

limi p

rior

itar

str

ateg

jik –

Sti

mul

imi p

ër a

rsim

imi j

ofor

mal

dhe

plo

tësu

es p

ërpr

omov

im të

vet

ëpun

ësim

it d

he p

ërm

irës

imit

të z

hvill

imit

eko

nom

ik

32



Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Hap

ja s

ekto

rit p

ër m

broj

tje s

ocia

le

në k

omun

ë dh

e pu

nësi

mi i

pun

ëtor

it st

rate

gjik

2012

Ejup

Aba

ziA

kti i

sis

tem

atiz

imit

në K

omun

ëSh

kallë

për

katë

se n

ë bu

xhet

in e

Ko

mun

ësSe

ktor

funk

sion

al p

ër m

broj

tje

soci

ale

në K

omun

ë Pe

rson

a i p

unës

uar

Ark

ivi i

Kom

unës

, A

ktve

ndim

i Kë

shill

it pë

r hap

je të

nj

ësis

ë pë

r mbr

ojtje

soc

iale

366.

000,

00 d

enar

ë (k

omun

a)

Zbat

imi i

fush

atës

pub

like

për i

nfor

mim

të

të g

jithë

ban

orëv

e në

kom

unë

për

mun

dësi

të p

ër m

broj

tje s

ocia

le (s

htyp

ja

e m

ater

ialit

info

rmue

s)

2012

Ejup

Aba

ziN

umri

i ngj

arje

ve të

zba

tuar

a pë

r inf

orm

im të

qyt

etar

ëve

për

mun

dësi

të p

ër m

broj

tje s

ocia

leN

umri

i per

sona

ve të

cilë

t jan

ë dr

ejtu

ar d

eri t

e in

stitu

cion

et

Ark

ivi i

Kom

unës

M

arrë

vesh

je e

lidh

ur p

ër s

hërb

ime

të

fush

atav

e pu

blik

eRa

port

e ng

a sh

oqat

at e

qyt

etar

ëve;

Sh

tëpi

kon

sultu

ese

1.52

5.00

0,00

den

arë

–fon

de d

he k

omun

a

Afr

imi i

inst

ituci

onev

e pr

anë

popu

llsis

ë në

përm

jet i

nfor

mim

it të

rreg

ullt

dhe

shër

bim

eve

2012

Ejup

Aba

ziN

umri

i per

sona

ve të

cilë

t jan

ë dr

ejtu

ar d

eri t

e in

stitu

cion

et p

ër

ndih

më

Num

ri i v

izita

ve n

ë te

rren

ng

a pe

rson

at të

pun

ësua

r në

kom

unë

Rapo

rte

nga

puna

e K

omun

ës30

5.00

0,00

den

arë

–fo

nde

dhe

kom

una

Eduk

imi i

të p

unës

uarv

e në

kom

unë

për p

lani

fikim

in s

trat

egjik

në

mbr

ojtje

n so

cial

e, s

i edh

e pë

rpili

mi i

pro

gram

eve

aksi

onar

e, p

lane

ve d

he p

roje

ktev

e në

pa

jtim

me

stra

tegj

inë

e BI

M-it

2012

Ejup

Aba

ziN

umri

i kua

drov

e të

rinj

të

traj

nuar

Num

ri i p

lane

ve d

he p

roje

ktev

e të

aks

ioni

t të

përg

atitu

ra

Rapo

rte

kom

unal

e30

5.00

0,00

den

arë

2. P

ërfs

hirj

a so

cial

e e

grup

eve

të lë

ndue

shm

e të

iden

tifik

uara

2.1

Qël

limi p

rior

itar

str

ateg

jik –

Kri

jimi k

usht

eve

për p

ërfs

hirj

e të

të g

jitha

kat

egor

ive

të lë

ndue

shm

e pë

r fun

ksio

nim

në

bash

kësi

në e

kom

unës

së

Stud

eniç

anit

33

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Form

imi i

fond

it në

kom

unë

nga

sekt

ori a

faris

t për

për

krah

je të

gr

upev

e të

mar

gjin

aliz

uara

2012

Ejup

Aba

ziM

uham

et K

asam

iFo

rmim

i i F

ondi

t për

mbr

ojtje

so

cial

eA

ktve

ndim

i Kë

shill

it të

Kom

unës

pë

r for

mim

të fo

ndit

Ark

ivi i

kom

unës

Rapo

rte

finan

ciar

e të

Kom

unës

305.

000,

00 d

enar

ë –

kom

una

dhe

sekt

ori

afar

ist

Form

imi i

GLA

për

për

fshi

rje s

ocia

le20

12Ej

up A

bazi

Mer

ita H

alil

Am

eti

Akt

vend

im i

Kësh

illit

të K

omun

ës

për f

orm

im të

GLA

Form

imi i

GLA

-ve

funk

sion

ale

për

përf

shirj

e so

cial

e

Num

ri i p

eron

ave

fizik

ë dh

e ju

ridik

ë të

cilë

t mar

rin p

jesë

në

GLA

Ark

ivi i

kom

unës

Rapo

rte

nga

mbl

edhj

et e

GLA

30.5

00,0

0 de

narë

ko

mun

a

Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i pë

rgje

gjës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Zbat

imi i

fush

atës

për

ngr

itje

të

vetë

dije

s pu

blik

e pë

r pra

nim

të

pers

onav

e m

e ne

voja

të v

eçan

ta

(iden

tifiki

mi,

eduk

imi,

shty

pja

e m

a-te

rialit

edu

kativ

, trib

una

me

prin

dërit

, se

ktor

in a

faris

t)

2011

Ejup

Aba

ziN

umri

i trib

unav

e të

mba

jtura

Num

ri i p

rindë

rve

të p

rani

shëm

në

trib

unat

Num

ri i k

ompa

nive

të p

rani

shm

e në

trib

una

Rapo

rte

nga

Kom

una

Subj

ekte

jurid

ike

(sho

qata

të

qyte

tarë

ve; S

htëp

i kon

sultu

ese)

1.93

5.00

0,00

den

arë

Mba

jtja

e pu

nëto

rive

me

fam

iljet

e

pers

onav

e m

e ne

voja

të v

eçan

ta (s

i të

pun

ojnë

me

fëm

ijët,

cila

t mun

dësi

i k

anë

për p

ërkr

ahje

fina

ncia

re n

ga

shte

ti)Sh

typj

a e

afish

eve

dhe

bros

hura

ve

2011

Ejup

Aba

ziN

umri

i pun

ëtor

ive

të m

bajtu

raN

umri

i afis

heve

dhe

bro

shur

ave

të

shty

pura

Rapo

rte

të K

omun

ësRa

port

e të

kon

sule

ntëv

e të

an-

gazh

uar t

’i ud

hëhe

qin

punë

torit

ë të

do

rëzu

ara

deri

te K

omun

a

1.83

0.00

0,00

den

arë

2.2.

Qël

limi p

rior

itar

str

ateg

jik –

Për

pjek

je të

për

bash

këta

të të

gjit

hë fa

ktor

ëve

në k

omun

ën e

Stu

deni

çani

t për

kon

trib

ut d

he p

ërkr

ahje

të g

rupe

ve të

lënd

uesh

me

2.3

Qël

limi p

rior

itar

str

ateg

jik –

Pro

mov

imi i

resp

ekti

t dhe

pra

nim

i i g

rupe

ve të

lënd

uesh

me

nga

ana

e fa

milj

eve

dhe

bash

kësi

së

34



Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Funk

sion

imi i

Sek

torit

për

mbr

ojtje

so

cial

e në

kom

unë,

me

buxh

et v

etja

k.Ed

ukim

i i të

pun

ësua

rve

në k

omun

ë pë

r fo

rmat

e m

broj

tjes

soci

ale

të c

ilat d

o të

m

und

të re

aliz

ohen

në

nive

l lok

al

2012

Ejup

Aba

ziSh

kalla

e rr

itur n

ë bu

xhet

in e

Ko

mun

ës p

ër s

ekto

rin e

mbr

ojtje

s so

cial

eN

umri

i per

sona

ve të

cilë

t jan

ë dr

ejtu

ar n

ë Se

ktor

Num

ri i p

erso

nave

të c

ilët k

anë

fitua

r ndi

hmë

Shum

a e

mje

teve

të n

dara

N

umri

i kua

drov

e të

rinj

të tr

ajnu

ar

Rapo

rte

muj

ore

dhe

vjet

ore

të

Sekt

orit

për m

broj

tje s

ocia

le –

Ark

ivi

i Kom

unës

Ark

ivi i

Kom

unës

(të

dhën

a pë

r vë

llim

in d

he ll

ojin

e fo

rmav

e të

real

i-zu

ara

të A

rkiv

i i K

omun

ës (t

ë dh

ëna

për v

ëllim

in d

he ll

ojin

e fo

rmav

e të

re

aliz

uara

të m

broj

tjes

soci

ale

në

Kom

unë)

366.

000,

00 d

enar

ë –

në v

it ko

mun

a

Prom

ovim

i i a

ngaz

him

it ek

onom

ik të

ka

tego

rive

soci

ale

2012

-201

3Ej

up A

bazi

Num

ri i p

erso

nave

të a

ngaz

huar

ng

a ka

tego

ria s

ocia

le

Rapo

rte

të A

gjen

cisë

për

pun

ësim

e të

për

kohs

hme

610.

000,

00 d

enar

ë

3. M

broj

tja

soci

ale/

mar

rja

e m

asav

e pl

otës

uese

për

mbr

ojtj

e so

cial

e3.

1 Q

ëllim

i pri

orit

ar s

trat

egjik

– K

rijim

i i k

usht

eve

për s

tabi

litet

soc

ial d

he e

kono

mik

për

të g

jithë

qyt

etar

ët n

ë ko

mun

ën e

Stu

deni

çani

t

Vepr

ime

stra

tegj

ike

Kohë

zgja

tjaPe

rson

i për

gjeg

jës

Treg

ues

Mje

te p

ër v

erifi

kim

Buxh

eti

Vizi

tat e

rreg

ullta

të p

erso

nave

pro

fe-

sion

istë

në

terr

enIn

form

imi i

rreg

ullt

2012

-201

4Ej

up A

bazi

Num

ri i v

izita

ve të

real

izua

ra n

ë te

ren

Num

ri i p

erso

nave

të c

ilët k

anë

fitua

r ndi

hmë

dhe

kons

ultim

e

Rapo

rte

– A

rkiv

i i K

omun

ësRa

port

e –

NJR

Kis

ella

Vod

ë12

2.00

0,00

de

narë

Bash

këpu

nim

i për

forc

uar m

es k

omu-

nës,

push

tetit

qen

dror

dhe

sho

qata

ve

qyte

tare

dhe

rapo

rte

part

nerit

eti

të z

hvill

uara

me

sekt

orin

afa

rist n

ë of

rimin

e s

hërb

imev

e lo

kale

soc

iale

2012

-201

4Ej

up A

bazi

Num

ri i a

ktiv

itete

ve të

për

bash

këta

të

real

izua

ra m

e Ko

mun

ës, s

ho-

qatë

s së

qyt

etar

ëve

dhe

push

tetit

qe

ndro

rN

umri

i par

tner

itete

ve të

real

izua

ra

me

sekt

orin

afa

rist

Rapo

rte

të K

omun

ësU

eb fa

qet e

don

ator

ëve

Ark

ivi i

sho

qata

ve q

ytet

are

183.

000,

00

dena

rë-fo

nde

dhe

mje

te n

ga

kom

una

3.2

Qël

limi p

rior

itar

str

ateg

jik –

Për

kujd

esja

dhe

info

rmim

i i g

rupe

ve të

kër

cënu

ara

dhe

të m

argj

inal

izua

ra s

ocia

le n

ë in

stit

ucio

net

35

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

АneksiAneksi 1 – Lista e personave, të cilët kanë marrë pjesë nëPartner Grupin Lokal për përpunim të strategjisë:

Merita Halil Ameti Komuna e Studeniçanit

Orhan Shabani Komuna e Studeniçanit

Ejup Abazi Komuna e Studeniçanit

Danijella Petrusheva Andonova Fondacioni Evro Centar

Sllobodan Shalev Fondacioni Evro Centar

Makfiret Shabani Artizanati

Gilmane Osmani Musliu Artizanati

Sumeja Shabani Artizanati

Semra Ramadani Artizanati

36



Aneksi 2 – Agjenda e punëtorive

PUNËTORI PËR PLANIFIKIM STRATEGJIK

Përgatitja e strategjisë për përfshirje sociale, mbrojtje sociale dhe zvogëlim tëvarfërisë në nivel lokal

AGJENDA21-23 Mars 2011

Hotel “Drim” Strugë

21.03.2011, e hënë

19:00 Arritja e pjesëmarrësve në Hotel “Drim”, më së voni deri në orën 19:00 Vendosje në dhoma me dy shtretër, në pajtim me orarin e caktuar paraprakisht

20:00 – 20:30 Hapja zyrtare e punëtorisë “Salla e Kongreseve” Hotel “Drim”

• Fjalimpërshëndetës–PetrankaD.Miladinova,menaxhereprojektieBIM–FVShkup • Fjalimpërshëndetës–përfaqësuesiMPPS • Fjalimpërshëndetës–kryetarëtekomunavepartnere

20:30 – 21:30 Koktej/darkë

22.03.201, e martë

09:00 – 10:30 Hyrje në seminar Prezantimi, pritjet, vështrim i agjendës Analizë e shkurtër e dokumenteve ekzistuese të cilat kanë të bëjnë me sferën sociale të komunave Definicione të shprehjeve

10:30 – 11:00 Pauzë për kafe

11:00 – 12:30 Projektimi i filmit dokumentar edukativ për grupet e margjinalizuara Vështrim ndaj barazisë gjinore

12:30 – 14:00 Drekë

14:00 – 15:30 Identifikimi i grupeve të lëndueshme Përcaktimi i problemeve dhe nevojave

37

СSTR

ATEG

JI PË

R PËR

FSHI

RJE S

OCIA

LE, M

BROJ

TJE S

OCIA

LE D

HEUL

JE TË

VARF

ËRISË

NË K

OMUN

ËN E

STUD

ENIÇ

ANIT

PUNËTORI PËR PLANIFIKIM TË AKSIONIT

Përgatitja e strategjisë për përfshirje sociale, mbrojtje sociale dhe zvogëlim tëvarfërisë në nivel lokal

AGJENDA4-6 maj 2011,

Hoteli Molika, Pelister

04.05.2011, e mërkurë

17:00 Arritja dhe vendosja e pjesëmarrësve

05.05.2011, e enjte

09:00 – 10:30 Hyrje, pritjet, vështrim i skicë strategjisë dhe rezultateve të fokus grupeve


11:00 – 12:30 Përpunimi i qëllimeve strategjike

12:30 – 14:00 Drekë

14:00 – 15:30 Përcaktimi i aktiviteteve strategjike


16:00 – 17:30 Përcaktimi i bartësve kryesorë të aktiviteteve dhe obligimeve

20:30-21:30 Darkë

06.05.2011, e premte

09:00 – 10:30 Përcaktimi i indikatorëve


11:00 – 12:30 Mjete për verifikim dhe buxhet


13:00 – 14:30 Plan për monitorim të strategjisë Vlerësim dhe mbyllje e punëtorisë

14:30 – 16:00 Drekë

16:00 Shkuarje e pjesëmarrësve

Documents

˜STRATEGJI PËR PËRFSHIRJE SOCIALE, MBROJTJE SOCIALE … · Ajo që tani pason para nesh është, me forca të përbashkëta të të gjithë faktorëve të zhvillimit – sektorit