Osnovi racunara-SPR 2009

11

OSNOVI RAOSNOVI RAČUNARSTVAČUNARSTVA- laboratorijske vježbe -- laboratorijske vježbe -

Literatura: Scott Mueller, Literatura: Scott Mueller, Nadogradnja i popravka PC-jaNadogradnja i popravka PC-ja

22

Tipovi računaraTipovi računara- Mainframe (više procesora)- Mainframe (više procesora)

- Workstation (RISC prosecori i - Workstation (RISC prosecori i Intel XEON, ITANIUM)Intel XEON, ITANIUM)

- PC - PC

O ostalim računarima, osim PCO ostalim računarima, osim PC

Najpoznatiji proizvodjači ovih računara su:Najpoznatiji proizvodjači ovih računara su: - Cray (proizvodjač superkompijutera)- Cray (proizvodjač superkompijutera) - IBM (sa serijim procesora S- IBM (sa serijim procesora S/440)/440) - SUN (sa serijom procesora ULTRA SPARC)- SUN (sa serijom procesora ULTRA SPARC) - Silicon Graphic (procesori MIPS R10000)- Silicon Graphic (procesori MIPS R10000) - Digital (Alpha 21164, proizvodnja ugašena)- Digital (Alpha 21164, proizvodnja ugašena) - NEC, HP, DEL, FUJITCU, ...- NEC, HP, DEL, FUJITCU, ...

33

Istorija računaraIstorija računara

- 1946 predstavljen ENIAC, elektronska mašina za računanje- 1946 predstavljen ENIAC, elektronska mašina za računanje - 1952 UNIVAC I, prvi komercijalni računar- 1952 UNIVAC I, prvi komercijalni računar - 1964 Seymour CRAY, konstruisao super-računar 6600, koji - 1964 Seymour CRAY, konstruisao super-računar 6600, koji

je obavljao do 3 miliona instrukcija u sekundije obavljao do 3 miliona instrukcija u sekundi - 1971 pojavio se mikroprocesor Intel 4004- 1971 pojavio se mikroprocesor Intel 4004 - 1972 pojavio se mikroprocesor Intel 8008- 1972 pojavio se mikroprocesor Intel 8008 - 1976 predstavljen Apple I, disketna jedinica od 5 ¼- 1976 predstavljen Apple I, disketna jedinica od 5 ¼’’’’ - 1977 predstavljeni Apple II i Commodor- 1977 predstavljeni Apple II i Commodor - 1978 Digital Equipment napravio VAX 11- 1978 Digital Equipment napravio VAX 11/780/780 koji je mogao koji je mogao

adresirati 4,3 GB virtuelne memorije adresirati 4,3 GB virtuelne memorije - 1979 Motorola predstavila mikroprocesor 68000- 1979 Motorola predstavila mikroprocesor 68000 - 1980 Seagate Technology napravio prvi disk za mikrorač.- 1980 Seagate Technology napravio prvi disk za mikrorač. - 1981 IBM predstavio PC, Sony predstavio disketu od 3 ¼- 1981 IBM predstavio PC, Sony predstavio disketu od 3 ¼’’’’ - 1984 Apple predstavio Macintosh, prvi računar sa mišem i- 1984 Apple predstavio Macintosh, prvi računar sa mišem i

grafičkim korisničkim interfejsomgrafičkim korisničkim interfejsom - 1984 IBM proizveo PC-AT, zasnovan na Intel 80286 čipu- 1984 IBM proizveo PC-AT, zasnovan na Intel 80286 čipu - 1985 Proizveden CD-ROM- 1985 Proizveden CD-ROM - 1986 Intel predstavio čip 80386- 1986 Intel predstavio čip 80386 - 1989 Intel predstavio čip 80486, imao više od 1M tranzistora- 1989 Intel predstavio čip 80486, imao više od 1M tranzistora - 1990 Rodjen World Wide Web (WWW)- 1990 Rodjen World Wide Web (WWW)

44

1. 1. PC spoljaPC spolja

- Kućište- Kućište- Monitor- Monitor- Tastatura- Tastatura- Miš- Miš

Kućišta (tipovi)Kućišta (tipovi)- Tower (mini, midi, big)- Tower (mini, midi, big)- Desktop (slim, normal)- Desktop (slim, normal)- Notebook- Notebook

Monitori: CRT i TFT-LCDMonitori: CRT i TFT-LCDVeličine: Veličine: 17’’, 19’’, 21’’, 24’’17’’, 19’’, 21’’, 24’’

TastaturTastature: QWERTY, QWERTZe: QWERTY, QWERTZ

MiMiševiševi: : Dva ili više tastera, optički, bežični,Dva ili više tastera, optički, bežični, sa skrol točkićemsa skrol točkićem

55

2. PC iznutra2. PC iznutra

- Napajanje (snaga, naponi, konektori)- Napajanje (snaga, naponi, konektori)- Osnovna ploča (BIOS, procesor, memorija, - Osnovna ploča (BIOS, procesor, memorija,

slotovi)slotovi)- HDD, FDD, CD-ROM, DVD, kontrolreri- HDD, FDD, CD-ROM, DVD, kontrolreri- Grafička kartica (rezolucija, memorija)- Grafička kartica (rezolucija, memorija)- Portovi (serijski, paralelni, game)- Portovi (serijski, paralelni, game)- USB port- USB port- Mrežna kartica ili modem- Mrežna kartica ili modem

3. Uredjaji za smještanje podataka3. Uredjaji za smještanje podataka

- HDD (vrste,kapacitet, brzina)- HDD (vrste,kapacitet, brzina)- FDD (tipovi diskete, kapacitet), ZIP drajv- FDD (tipovi diskete, kapacitet), ZIP drajv- HDD, FDD, CD-ROM, DVD, kontrolreri- HDD, FDD, CD-ROM, DVD, kontrolreri- CD-R, CD-RW, DVD-R, DVD+R, DVD-RW- CD-R, CD-RW, DVD-R, DVD+R, DVD-RW DVD+RW, MO diskoviDVD+RW, MO diskovi- trake: magnetne i DAT - trake: magnetne i DAT

66

4. Ostali uredjaji4. Ostali uredjaji- Multimedija: CD, DVD, SB, zvučnici, FM, TV,- Multimedija: CD, DVD, SB, zvučnici, FM, TV, Digitalni fotoaparati, CCD kamereDigitalni fotoaparati, CCD kamere- Modemi - Modemi

5. Izlazni uredjaji5. Izlazni uredjaji- Printeri (laserski, ink jet, matrični)- Printeri (laserski, ink jet, matrični)- Ploteri- Ploteri

6. Instalacija OS (DOS, Windows XP)6. Instalacija OS (DOS, Windows XP)- Setup- Setup- Fdisk, format- Fdisk, format- Sistemska disketa (za WIN 98 i Me)- Sistemska disketa (za WIN 98 i Me)- Testiranje- Testiranje- Virusi- Virusi- Spyware - Spyware

77

PC raPC računar – prednja stranačunar – prednja strana

- Prekidači i indikatori- Prekidači i indikatori- Floppy, CD, DVD- Floppy, CD, DVD- Paneli- Paneli

PC raPC računar – zadnja stranačunar – zadnja strana

- Napajanje- Napajanje- Konektori- Konektori * Strujni* Strujni * Video* Video * Tastatura* Tastatura * Mi* Mišš * Serijski* Serijski * Paralelni* Paralelni * Mre* Mrežnižni * Modem* Modem * SB* SB

88

CD ili CD ili DVD reDVD rezačzač

CD ili CD ili DVD reDVD rezačzač

FloppyFloppy

ResetReset

ON/OFFON/OFF

Frront panelFrront panel

Signalne lampiceSignalne lampice

99

NapajanjeNapajanje

PS/2 PS/2

Paralelni portParalelni port

GrafiGrafička karticačka kartica

USBUSB

Serijski portSerijski port

Zvučna karticaZvučna karticasa Game portomsa Game portom Mrežna karticaMrežna kartica

FM karticaFM kartica

1010

NapajanjeNapajanje

DDRAMDDRAM

North bridgeNorth bridge

Grafička karticaGrafička kartica

TV/FM karticaTV/FM kartica

HDDHDD

ProcesorProcesor

PCI PCI sabirnicasabirnica

1111

OSNOVI RAOSNOVI RAČUNARSTVAČUNARSTVA-laboratorijske vježbe –laboratorijske vježbe –

II II ččasas

1212

PC iznutraPC iznutra

1.1.NapajanjeNapajanje -snaga: 400W,-snaga: 400W, 500W, 650W 500W, 650W -naponi 3,3V, 5V, 12V-naponi 3,3V, 5V, 12V -konektori: 20-to pinski za napajanje matične ploče,-konektori: 20-to pinski za napajanje matične ploče,

2244-to pinski za napajanje matične ploče-to pinski za napajanje matične ploče 4-ro pinski za napajanje HDD i optičkih uredjaja4-ro pinski za napajanje HDD i optičkih uredjaja za napajanje FDD i dodatni konektor za napajanjeza napajanje FDD i dodatni konektor za napajanje procesoraprocesora..

1313

Matična pločaASUS 865PEza pentium IVsa 478 pinova

Napajanje ploče20 pinski konektor

Dodatno napajanjeprocesora

Ležište procesora

1414

Matična ploča saprocesorskim ležištem LGA 775 za Core2Duo proc.


Ležište procesora

Matična ploča saprocesorskim ležištem LGA 1366 za CORE i7 proc.

Ležište procesoraLGA 1366


1616

Matična pločaASUS za procesorAthlon XP

Ležište procesora754


Ležište procesora940 ili 939


Matična pločaASUS za AMD procesorSocket AM2

1818

Generacije Intelovih procesoraGeneracije Intelovih procesora

Karakteristike Intel 4004

PerformancePerformance RegsRegs D-BusD-Bus ClockClock TransistorsTransistors MemoryMemory PinsPins

.006 MIPS.006 MIPS 4-bits4-bits 4-bits4-bits .108 Mhz.108 Mhz 2,3002,300 2Kb-ROM2Kb-ROM4Kb-RAM4Kb-RAM 16-DIP16-DIP

I-SetI-Set RegsRegs A-BusA-Bus PowerPower DensityDensity DieDie CycleCycle

45 cmds45 cmds 1616 12-bits12-bits -15v/30mW-15v/30mW 1010m-pMOSm-pMOS 12mm²12mm² 11-2211-22ss

1971 – 4004, ima 2.300 tr, koštao 200$,

1919

1972 – 8008 (8-bitni),



.06 MIPS.06 MIPS 8-bits8-bits 8-bits8-bits .2-.8 Mhz.2-.8 Mhz 3,5003,500 16KB16KB 18-DIP18-DIP


48 cmds48 cmds 77 14-bits14-bits -9,5v/30mW-9,5v/30mW 1010m-pMOSm-pMOS ?? 12-3012-30ss

2020



.29 MIPS.29 MIPS 8/16-8/16-bitsbits 8-bits8-bits 2-3 Mhz2-3 Mhz 4,5004,500 64KB64KB 40-DIP40-DIP


78 cmds78 cmds 1010 16-bits16-bits ±5,12v/1.5W±5,12v/1.5W 66m-pMOSm-pMOS ?? 22ss

Licencirali su ga: AMD, TI, NS, NEC, Mitsubishi, Siemens.

Intel 8080/8080A - 1974/76

2121



0.37 MIPS0.37 MIPS 8/16-bits8/16-bits 8-bits8-bits 3-6 MHz3-6 MHz 6,5006,500 64KB64KB 40-DIP40-DIP


80 cmds80 cmds 1010 16-bits16-bits 5v/1.5W5v/1.5W 33m nMOSm nMOS ?? 1.31.3ss

Intel 8085 - 1976

2222

1978 izdat 8086 (16-bitni) i 1980 izdat 8088 (8-bitni)

Karakteristike Karakteristike Intel 8086Intel 8086

Performance Regs D-Bus Clock Transistors Memory Pins

.5 MIPS 16-bits 8/16-bits 5-10 Mhz 29,000 1MB 40-DIP

I-Set Regs A-Bus Power Density Die Cycle

95/300 cmds 14 20-bits 5v/2.5W 3m-nHMOS 33mm² <½s

CPU-Bus Bus-Tech PC-Bus I/O-Bus Coproc

5-10MHz ISA 2-3MB/s 2-10Mb/s 8087-1980

2323

1982 – 80286 (16-bita)sa 134.000 tr. 6-20 MHz, Može adresirati

16MB RAM memorije. Ugradjen sistem virtuelne memorije

2424

1985 – 80386 (32-bitni) 275.000 tr. 16-33MHz Obradjivao je >5 M instrukcija u sekundi

(MIPS)

2525

Intel 80486SX-25 Processor

The 80486 processor was released by Intel on April 10th The 80486 processor was released by Intel on April 10th 1989. It contains the equivalent of about 1.2 million 1989. It contains the equivalent of about 1.2 million transistors. At the time of release the fastest version ran transistors. At the time of release the fastest version ran at 25MHz and achieved up to 20MIPs.at 25MHz and achieved up to 20MIPs.Later versions, such as the DX/2 and DX/4 versions Later versions, such as the DX/2 and DX/4 versions achieved internal clock rates of up to 100 MHz.achieved internal clock rates of up to 100 MHz.

2626

1993 Pentium 3,3M tr., do 90 MIPSA (64 bitni data bus). Radio je na 66,90,100MHz, a Pentium MMX na 150, 200, 266MHz.Proizvodni proces 800 nm i 600 nm. Veličina L1 cache 16 KB, a L2 cache je lociran na matičnoj ploči (motherboard).

2727

1997 Pentium II, 7,5M tr

Frekvencije na kojima je radio PII od 233 MHz do 450 MHz. Izradjivao se u 0,25 mikronskom postupku

2828

2000 Pentium III2000 Pentium III

2929

Pentium IIIPentium III

Startovao je sa 450 i 500 MHz do 1.33 GHz. Izradjivan je u 0,25, zatim 0,18 i na kraju 0.13 mikronskom procesu. Sa njim je su uvedene 70 novih instrukcija. Prvi primjerci su imali 9,5 M tranzistora, da bi na kraju proizvodnje imao 28 miliona tranzistora. 512 kB L2 chacha.Noviji primjerci procesora PIII su se pravili za Socket 370.

3030

Pentium 4/1300 MHz: November 2000

P IV 478P IV 423

Pentium IV od 55 M tr. do 200M tr. koliko ima PIV EE, koji pored 512 kB L2 cacha posjeduje i 2 MB L3 cacha.

P IV sa Prescott jezgrom je počeo sa frekvencijom od 3.4Ghz. Prescott ima 100M tranzistora na 109mm2. Ima 16KB L1 cacha i 1MB L2 cacha.

3131

Intel Itanium - 64 bitni procesor

3232

Intel CORE 2 DUO – LGA775

Dosadašnji Core 2 Duo procesori iz E6000 serije proizvodili su se inicijalno sa 4 MB L2 keš i oni imaju površinu jezgra od 143 mm2, a broje oko 291 milion tranzistora. Sa druge strane, AMD Athlon 64 X2 sa 2x 512k L2 keša ima 154 miliona tranzistora i površinu jezgra od 183 mm2. AMD koristi 90nm proizvodni proces, a Intel 65nm. Najnoviji Intelovi procesori izradjeni su u 45nm i 32nm proizvodnom procesu, a AMD u 45nm proizvodnom procesu.

3333

AMD Athlon X2 – 939 ili 940AMD Phenom II – 940pin4 jezgra, 45nm, 3,2GHzima oko 758M tranzistora

3434

Intel CORE i7 ima 1366 pinova i zavisno od količine L3 keša ima više od 730M tranzistora i radi samo sa DDR3 memorijom i izrađuje se u 45nm tehnologiji.

Intel CORE i5 ima 1156 pinova i namijenjen je manje zahtjevnim korisnicima

3535


III III ččasas

3636

Matična pločaASUS 865PEza pentium IVsa 478 pinova

LeLežištžišta a za memorijuza memoriju

AGP slotAGP slot

PCI slotoviPCI slotovi

Baterija za napajanjeBaterija za napajanjeCMOS RAM-aCMOS RAM-a

3737

SlotoviSlotovi

ISAISA8 bita (XT)8 bita (XT)

16/32 bita (AT)16/32 bita (AT)

radi na 8,33 MHz uz radi na 8,33 MHz uz moksimalni protok podataka moksimalni protok podataka od 16,67 MB/secod 16,67 MB/sec

PCPCII ( (Peripheral Compomponent InterconectPeripheral Compomponent Interconect))32/64 bita, radi na 66MHz i prenosi 8 bajta odjednom32/64 bita, radi na 66MHz i prenosi 8 bajta odjednomMaksimalna bryina prenosa podataka je 528 MB/secMaksimalna bryina prenosa podataka je 528 MB/sec

AGP (AGP (Accelerated Graphic PortAccelerated Graphic Port))32 bita, radi na 66MHz i prenosi 4 bajta odjednom32 bita, radi na 66MHz i prenosi 4 bajta odjednomMaksimalna brzina prenosa podataka je 266 MB/secMaksimalna brzina prenosa podataka je 266 MB/sec

Kasnije su predstavljeni Kasnije su predstavljeni AGP 2X, AGP 4X i AGP 8X AGP 2X, AGP 4X i AGP 8X tako datako da AGP 8X AGP 8X ima maksimalnu brzinu prenosa podatakaima maksimalnu brzinu prenosa podataka 2,1 GB/s 2,1 GB/s

3838

PCPCII EXPRES je novi standard EXPRES je novi standardMaksimalna brzina prenosa podataka je Maksimalna brzina prenosa podataka je 500 MB/sec500 MB/sec kod kodPCI EXPRES 1X slotova koji se koriste za PCI EXPRES 1X slotova koji se koriste za kartice kojima kartice kojima nije potreban veliki protok podataka (npr. modem)nije potreban veliki protok podataka (npr. modem)

Za grafičke kartice se upotrebljava Za grafičke kartice se upotrebljava PCI EXPRES 16XPCI EXPRES 16X koji koji omogućava 16 puta veću brzinu protoka tj. maksimalan protokomogućava 16 puta veću brzinu protoka tj. maksimalan protokpodataka je podataka je 8 GB/sec8 GB/sec..

3939

MemorijeMemorije

Hijerarhija memorije

REGISTRIREGISTRI

CHACHECHACHE

RAMRAM

MAGNETNI DISKMAGNETNI DISK

Tipično vrijeme pristupa Tipični kapacitet

0,5 ns0,5 ns

1 ns1 ns

8 ns8 ns

10 ms10 ms

< 1< 1 kBkB

1 1 MBMB

128 – 1024 MB128 – 1024 MB

20 – 250 GB20 – 250 GB

KeKeš memorijaš memorija

L1 keš se nalazi u samom jezgru procesora i radi na brzini procesora. Na P IV procesoru nalazi se 32 kB L1 keša i to 16kB za instrukcije i 16 kB za podatke.

4040

L2 keš se nalazi na procesoru ali odvojen od jezgra procesora i radi na polovini brzine procesora. Na P IV procesoru nalazi se 512 kB L2 keša a procesori CORE 2 DUO do 4 MB L2 keša.

RAM memorija

RAM – Random Access Memory, je nepostojana što znači da se po gašenju računara njen sadržaj se briše.Memorijski čipovi se nalaze na kartici koja se naziva MODUL.

SIMMDIMM memorijski moduliRIMM

4141

SIMM ( 4,25’’ x 1’’, 72 pinski konektor

DIMM ( 5,4’’ x 1’’, 168 piski konektor

RIMM (vrlo sličan DIMM-u)

Tipovi RAM memorije

SRAM – statički RAM. Ne treba osvježavanje kao kod

DRAM-a i zato je puno brži. Koristi se za CACHE memoriju.

DRAM – Dinamički RAM

EDO RAM – Unaprijedjeni dinamički RAM – SIMM moduli

4242

SDRAM – Sinhroni Dinamički RAM radi na 100 ili 133 MHzBroj pinova: 168

DDRAM – Double Data RAM, radi na 266, 333, 400 i 533 MHzBroj pinova: 184

RDRAM – Ovdje se upotrebljava specijalna brza magistrala koja se naziva RAMBUS

KANAL.

DDRAM 2 – Double Data RAM, radi na 666, 800 i 1066 MHzBroj pinova: 240

4343


IV IV ččasas

4444

Hard disc

Za povezivanje HDD sa matičnom pločom koristi se SCSI interfejs koji je osmišljen 1986 godine koji je u upotrebe i danas ali se koristi najčešće u serverima gdje se traži veliki protok podataka i velika brzina rotacije diska. Brzina rotacije SCSI diskova danas je 15.000 obrtaja/min.

Drugi interfejs je IDE koji je osmišljen 1988 godine i koristi se u PC računarima u raznim varijacijama. Brzina rotacije IDE diskova je najčešće 7.200 o/min. mada postoje diskovi koji se vrte i 10.000 o/min. Diskovi čija je brzina 5.400 o/min koriste se kod laptopova zbog niže potrošnje.

Uobičajeni kapaciteti HDD-a su od 120 GB do 2 TB

4545

WD i Compaq su razvili prvi IDE uredjaj sa ATA interfejsom

IDE kabal koji spaja HDD sa matičnom pločom je 40 pinski

SATA kabal

4646

HDDSCSI

IDE (Integrated Drive Electronics)

ATA 66

HDD ATA 133

SATA (Serial ATA 150)

Na jedan IDE kanal mogu se priključiti maksimalno 2 HDD-a,od kojih jedan mora biti MASTER a drugi SLAVE. Odredjivanjekoji je disk primarni a koji sekundarni vrši se DŽAMPERIMA.

4747

ATA 1 – (1988-94)

ATA 5 – 1999 Ultra ATA/66

ATA 2 - 1996

ATA 3 - 1997

ATA 4 – 1998 Ultra ATA/33

Brzina prenosa

16,67 MB/s

33,33 MB/s

66,67 MB/s

ATA 133 – 2001 Ultra DMA6 133 MB/s

Vrste ATA interfejsa

SATA - 2002 150 MB/s

ATA 100– 2000 100 MB/s

SATA II - 2005 300 MB/s

4848

PIO režim određuje kojom se brzinom podaci prenose prema disku i od njega

PIO 3

PIO 0

PIO 1

PIO 2

600 ns

240 ns

180 ns

383 ns

PIO 4 120 ns

Vrijeme ciklusa

4949

Kontrolna elektronika diska

5050

Unutrašnjost diska

5151

Unutrašnjost diska

5252

Disk sa 3 magnetne ploče

5353

Magnetna glava za čitanje podataka sa diska

5454

Poredjenje veličina magnetne glave sa malim šafcigerom

5555

Disk sa 2 magnetne ploče

5656Zaustavno područje glave diska kad je računar ugašen

5757Izgled diska sa donje strane

5858Izgled diska sa gornje strane

5959Oznake na HDD-u

6060Djelovi HDD-a

6161

Važan parametar za disk je njegov kapacitet.

Za disk Maxtor 80 GB SATA imamo još sljedeće podatke

Model ID: Maxtor 6Y080M0Serijski broj: Y2DHLF4EParametri: 158816 cilindara, 16 glava, 63 sektora

po traci, 512 bajtova po sektoruLBA sektori 160086528(logical block adresses)

Buffer 8 MBMaksimalni PIOtransfer mod PIO 4Aktivni UDMATransfer mod UDMA 6 (ATA 133)Buffer-to-hostProtok podataka 150 MB/s

6262


6363

Grafička kartica

MDA – monohromatski video adapter Hercules – grafička kartica

CGA – grafički adapter u bojiEGA – unaprijedjeni grafički adapterVEGA – video grafička matricaSVGA – super video graphic array

Standard SVGA propisuje rezoluciju do 1280x1024 u 16.777.216 boja (24 bita)

Ležiste na matičnoj ploči na koje se priključuje grafička kiartica je AGP port, a ranije su se koristili PCI slotovi a novi standard je PCI-E koji je u masovnoj upotrebi od 2008 godine i istisnuo je AGP.

6464

Djelovi grafičke kartice

VIDEO BIOS – sadrži osnovne instrukcije koje čine interfejs izmedju hardvera grafičke kartice i softvera koji se izvršava na njoj.

VIDEO PROCESOR – jako komplikovane konstrukcije i ima > 900 M tranzistora. Glavni proizvodjači grafičkih čipova su firme AMD-ATI i nVidia.

VIDEO RAM – koristi se posebna vrsta RAM memorije VRAM(video ram), SGRAM(sinhroni grafički RAM)Vrijeme pristupa je jako malo ~ 1,5 ns.Količina RAM memorije na savremenim grafičkimkarticama ide do 1GB.Savremene video memorije na grafičkim karticamaprevazilaze brzinu od 1,5 GHz.

6565

DAC – Digitalno analogni konvertor – brzina RAMDAC-aje iznad 1 GHz.

PRIKLJUČAK SABIRNICEAGP(AGP1x, AGP2x, AGP4x, AGP8x)

PCI

AGP1x – 66 MHz a brzina prenosa 256 MB/sec.

Proizvodni proces u kojem se prave grafički čipovi (GPU)je 65 ili 55 nm polako se prelazi na 45 ili 40 nm postupak.

6666ATI grafička kartica sa DVI priključkom za monitor

6767DVI (digitalni priključak

D-SUB ( analogni priključak)

6868

nVidia grafička kartica sa dva DVI izlaza

6969

Grafička kartica gledana sa “donje” strane

7070

Mrežna kartica

Uobičajeno je da mrežna kartica podržava brzinu10/100 Mb/s. Da li će raditi kao 10 Mb ili 100 Mb zavisi od ostalih uredjaja u mreži (UTP kablovi, UTP konektori, habovi, svičevi,...)

Najnovija vrsta mrežnih kartica podržava brzinu 1Gb/s.

Sve češće se mrežni priključci integrišu na matičnu ploču.

7171Mrežne kartice RJ-45

7272

Bežične mrežne kartice

Rade po standardu 802.11 a/b/g i najnovijem n standardu.

Najzastupljeniji su standardi b i g.802.11a omogućava maksimalni prenos 54 Mb/s radi na 5 GHz

802.11b omogućava maksimalni prenos 11 Mb/s radi na 2,4 GHz

802.11g omogućava maksimalni prenos 54 Mb/s radi na 2,4 GHz

7373

Wireless mrežna karica sa antenom

7474

Modem

Postoje externi i interni modemi.Na Internet se spajaju korišćenjem telefonskog kabla.Prvi modemi su imali brzinu prenosa podataka 300b/s, a odavno je dosegnut limit od 56 kb/s.

Interni modem sa RJ11

7575

Externi modem

Pored modema koristi se ISDN za spajanje na InternetKoji ima 2 kanala i maksimalnu brzinu prenosa 128 kb/s.

Još novija tehnologija je DSL (ADSL) koja nudi puno veće brzine i koja je već nekoliko godina zastupljena na tržištu Crne Gore.

7676


7777

CD

Prečnik je 12 cm, debljina 1,2mm i pravi se od polikarbonata. Otvor u sredino je prečnika 15mm i u sebi sadrži aluminijski sloj

7878

Udubljenja na CD-u su duboka 0,12 µm, a široka 0,6 µm.Dužina udubljenja i polja su od 0,9 do 3,3 µm.Razmaci izmedju zavoja su široki 1,6 µm. Staza počinje izUnutrašnjosti CD-a i završava se na oko 5 mm od ivice.Spirala je dugačka skoro 3 milje tj oko 5 km.

Jamica

Polje

7979

Brzina prenosa podataka

Početna brzina je bila 150 kB/s i danas je znamo kao 1xCD uredjaj označen sa 40x ima 40 puta veću brzinu prenosa podataka i ona iznosi 6000 kB/s.Kod CD-ova se koristi laser talasne dužine 0,78 µm.

Kapacitet CD medijuma je 700 MB.Postoje medijumi koji se mogu narezati samo jednom CD-Ri medijumi koji se mogu narezivati više puta CD-RW.

8080

DVD

Kod DVD-a se koristi crveni laser talasne dužine 0,65 µm.Spirala je uže nego kod CD-a(1,6 µm) i iznosi 0,74 µm.Jamice su takodje manje i veličine su 0,4 µm.Prelaz jamica polje i obratno je 1Odsustvo prelaza je 0

Kod DVD-a postoje dva standarda “+” i “-” , a uz to imakao i kod CD-a medijumi koji se mogu samo jednom narezati i označavaju se slovom R i medijumi koji se Mogu narezivati više puta RW

8181

8282

Postoje:DVD-ROM, DVD-R, DVD-RW, DVD+R, DVD+RW.

Takodje postoje:

DVD 1 strani 1 slojni kapaciteta 4,7 GB



DVD 2 strani 2 slojni kapaciteta 17 GB

Blu-ray standard je takodje prisutan na tržištu.

8383

Zvučna katrica

Klasična daje stereo zvuk (2+1) i u današnje vrijeme seNajčešće integrišu na matičnu ploču. Postoje još 5+1, 6+1 i 7+1 zvučne kartice. Najpoynatiji proizvodjač Zvučnih kartica je CREATIVE LABS.

TV i FM katrica

Služe za prijem TV i FM signala i njegovu reprodukciju.Uz pomoć softvera moguće je snimanje TV i FM materijala na HDD.

8484

Projektori

Postoje LCD i DLP tehnologije u izradi projektora.

Odlike: snaga lampe 1000 do 2000 Lumena.

Kontrast: od 400:1 za LCD pa sve do 2000:1 za DLP.

Dijagonala slike: do 8 metara.

Udaljenost od platna: do 12 metara.

Rezolucija: od 800x600 do 1600x1200.

8585

Digitalni foto aparati

Glavni kriterijum po kome se gleda kvalitet digitalnogfotoaparata je rezolucija CCD čipa koji se koristi u njemu.

Trenutno se na tržištu nalaze fotoaparati sa minimalmno5 M pixela. Uobičajeno je da imaju CCD elemente sa više od 10 M pixela.

Druga vazna karakteristika je optički zum i on se kreće u opsegu od 3x do 18x. Postoje i aparati bez optičkog zuma.

Documents

Osnovi racunara-SPR 2009