Osnovi transportnih sredstava

7/29/2019 Osnovi transportnih sredstava

1/14

1

INTERNACIONALNI UNIVERZITET U TRAVNIKU

SAOBRAAJNI FAKULTET

TRAVNIK

SEMINARSKI RAD

Predmet: OSNOVI TRANSPORTNIH SISTEMA

Tema: PREDNOSTI I NEDOSTACI POJEDINIH

VIDOVA TRANSPORTA

Predmetni nastavnik: Student:

Prof.dr.Ibrahim Jusufrani Muharem iljak

Br.indexa: 33/10

Travnik,02.04.2012


2/14

2

SADRAJ

1.UVOD 3

2.ELEMENTI IZBORA TRANSPORTA 3

2.1. Ekonominost 3

2.2. Brzina 3

2.3. Bezbjednost 3

3.MODELI TRANSPORTA 4

3.1. Drumski teretni transport 4

3.2. eljezniki teretni transport 6

3.3. Vodeni teretni transport 7

3.4. Vazduni tertetni transport 9

3.5. Kombinovani transport 10

3.6. Cijevni transport 11

4.ZAKLJUAK 13

LITERATURA 14


3/14

3

1.UVOD

Prema obimu i vrsti transportnog zadatka i postojeim prevoznim putevima, svakom se vidutransporta moe nai opravdano podruje djelovanja. Nijedan od savremenih vidovatransporta nije idealan i nije opte primjenjljiv na svaki transportni zadatak, jer svaki vid

transporta pored pozitivnih osobina (konkurentske prednosti) ima i negativne osobine

(konkurentske nedostatke).

2.ELEMENTI IZBORA TRANSPORTA

Kod izbora transportnog lanca menadment kompanije ili pediter mora voditi rauna o tribitna elementa: ekonominosti, brzini i bezbjednosti. Kod svakog konkretnog transportnoglanca, a u zavisnosti od karakteristika robe, menadment kompanije ili pediter dati e

prioritet jednom od ova tri elementa ili kombinaciji istih.

To nije nita drugo nego primjena osobina svakog vida transporta na konkretan transportnilanac.

2.1. Ekonominost

Kod pojma ekonominosti trebapoi od naela ekonominosti, a to je da se sa to manjeutroenih sredstava postigne to povoljniji cilj.

Ekonominost u transportu ne znai uvijek najeftinija transportna usluga, jer ne znai uvijekda je cijena prevoza najbitniji element transporta. Ekonominost se mora kombinovati saostala dva elementa (brzinom i bezbjednosti).

2.2. Brzina

Brzina je veoma vaan element kod izbora najpovoljnijeg vida transporta u jednomtransportnom lancu. Brzina je po pravilu direktno proporcionalna sa cijenom transportne

usluge.

Ukoliko su pojedini vidovi transporta bri utoliko je cijena transportne usluge vea, i obrnutoukoliko su pojedini vidovi transporta sporiji utoliko je cijena transportne usluge manja.


4/14

4

2.3. Bezbjednost

Prilikom analize bezbjednosti potrebno je naglasiti da nema apsolutne bezbjednosti, nego

samo relativna bezbjednost. Bezbjednost vida transporta, transportnog sredstva i sigurnost

robe u transportu veoma je vaan element kod izbora vida transporta u jednom transportnom

lancu.

Na bezbjednost svakog vida transporta utiu tri elementa: ovjek, vozilo i put (infrastruktura).

3.MODELI TRANSPORTA

Za prevoz robe na raspolaganju stoji vie nosilaca transporta:

- drumski transport,- eljezniki transport,- vodeni transport,- vazduni transport,- cijevni transport i- kombinovani transport.

Po predmetima transporta rije je o teretnom transportu. Kompanije mogu koristiti jednu ilivie vrsta transportnih sredstava i vie sistema transporta. Sa tehnolokog aspekta moe bitilinijski i slobodan.

Sa prosotrnog stanovita odvijanja aktivnosti transporta, transport moe biti unutranji imeunarodni. Sa aspekta prostorne razdaljine moe biti lokalni i udaljeni.

Sa aspekta nosioca aktivnosti transporta, transport moe biti javni i sopstveni. Transport moebiti u organizaciji i realizaciji kompanije, organizaciji kompanije a realizaciji posrednika,

organizaciji i realizaciji posrednika.

Posrednici su obino pediterske kompanije, ije su aktivnosti transport, osiguranje,carinjenje, kontrola i druge aktivnosti.

3.1. Drumski teretni transport

Drumski prevoz predstavlja vrstu prevoza koji je prisutan i u najmanje razvijenoj zemlji

svijeta i najvie dostupan ma koliko odredite bilo nepristupano. Veoma je dostupan, kaoposljedica razvijene mree puteva. Ima prednosti na lokalnim razdaljinama (do 600 km ukonkurenciji je sa avio-prevozom).

Optimalan je za isporuku od vrata do vrata, za razliku od drugih vrsta prevoze koje semoraju dopunjavati drumskim prevozom u sluaju isporuke od vrata do vrata.


5/14

5

Drumski prevoznici su najfleksibilniji prema zahtjevima korisnika. Moe se rei da se radi obrzoj vrsti prevoza. Ova vrsta prevoza je najrizinija u pogledu spoljnih uticaja i mogunostikrae. Kapacitet drumskog prevoza ograniavaju kapacitet vozila, vrsta proizvoda, zakonskaregulativa.Cijene drumskog prevoza su prilino visoke.

U drumskom prevozu moe se prevoziti tovar i komadni proizvodi sa malim poiljkama do31,5kg i komadnim poiljkama do 2tone.

Za otpremu velikih koliina tereta u drumskom teretnom transportu se koriste teretna vozila.Prednosti teretnih vozila su njihova visoka fleksibilnost u odnosu na promjenjljive transportne

zadatke i njihova sposobnost prilagoavanja vremenu prijema.

Nedostaci drumskog teretnog transporta su: zavisnost od vremenskih uslova i saobraajnihsmetnji, ogranien obim transporta, kao i iskljuenje nekih opasnih tereta.

Prema podruju djelatnosti i obliku dozvole, razlikujemo javni (magistralni) transport na malei velike udaljenosti. Dok je za prvu vrstu dovoljna saobraajna dozvola, za drugu vrstu jepotrebna koncesija.

Javni transport tereta na velike udaljenosti na teritoriji pojedinih zemalja odvija se prema

posebnim uredbama o kamionskom saobraaju za transport robe na velike udaljenosti.

Tabela 1.

OBLIK TRANSPORTA OSNOVNE PREDNOSTI

DRUMSKI

- velika gustina saobraajne mree- prevoz od vrata do vrata- male, elastine transportne

jedinice

- niski terminalni trokovi- visoka ukupna elastinost- konkurentni ukupni trokovi kod

prevoza na kratkim i srednjim

udaljenostima

- dobra pouzdanost- komercijalna brzina prevoza- fleksibilnost i frekventnost- ekonominost, pouzdanost- male tete, brzina- bolje obezbjeenje robe pri

prevozu

- rad tokom cijele godine (malekoliine robe)


6/14

6

Nedostaci drumskog saobraaja:

- velika potronja goriva,- niska produktivnost rada,- niska efikasnost iskoritenja pogonske snage,- osjetljivost na vremenske neprilike.

Drumska prevozna sredstva se koriste najee: na kratkim rastojanjima, na veimrastojanjima samo za lako kvarljivu robu.

3.2. eljezniki teretni transport

eljezniki prevoz je jedan od nosilaca kontinentalnog prevoza. eljeznikim prevozom jemogue brzo prevesti razliite vrste proizvoda, razliite vrijednosti, velikih koliina, naprostorno disperzirane take svijeta kao odredita. Zahvaljujui mrei eljeznica iusavravanju eljeznikog transporta ova prednost vremenom dobija na veem znaaju.

eljeznicom se efikasno prevoze proizvodi u vrstom agregatnom stanju, pakovani ili rasutiproizvodi kao to je ugalj, pijesak, ljunak, kamen, tehnika roba, automobili i sl. eljeznicom

je mogue prevoziti i cisterne napunjene tenou i gasom, sa poveanom brigom zaouvanje prirodne okoline. U prevozu navedenih vrsta proizvoda konkuriu joj vodeni,drumski i cijevni prevoz, posebno to je cijena vodenog i cijevnog prevoza nia od cijeneeljeznikog prevoza.

Upotreba kontejnera revitalizirala je znaaj eljeznikog prevoza, eljeznikim prevozom jemogue prevoziti visoko vrijednosne poiljke iji je prevoz drumskim saobraajem veomarizian.

eljezniki prevoz je otporan na spoljne i uticaje administrativnog karaktera koji reguliukontigente u prevozu.

Tabela 2.


ELJEZNIKI

- velika transportna sposobnost- nezavisan je od klimatskih prilika- niski trokovi i na prevoznom putu- niski ukupni trokovi za prevoze na

srednja i velika odstojanja

- visok stepen bezbjednosti- pouzdan, ureen, taan i masovan prevoz- energetski tedljiv, ekoloki tolerantan- mogunost primjene automatizacije


7/14

7

Adekvatnom prevozu eljeznicom doprinose:

- pruge u dobrom stanju-signalizirane, povezane, odravane, obezbijeene,- vagoni, lokomotive i druga osnovna sredstva,- adekvatan vozni red.

Nedostaci za eljezniki saobraaj:

- neelastinost,- visoka cijena,- vea potronja goriva po jedinici prevoza u odnosu na vodeni saobraaj,- manja efikasnost kapaciteta u odnosu na vodeni saobraaj, a znatno vea u odnosu na

drumski

3.3. Vodeni teretni transport

Kod transporta brodovima treba razlikovati unutranju plovidbu od pomorske plovidbe.Unutranja plovidba se prvenstveno primjenjuje kod dopreme velikih koliina roba koje suosjetljive na transportne trokove, a po pravilu nije u pitanju brzo vozna roba.

Prednosti visoke sposobnosti za masovni prevoz i povoljni transportni trokovi nalaze senaspram nepovoljnosti zbog ograniene mree puteva i nepostojanja pristanita na odreditu,to poveava trokove rukovanja i pretovara.

Tabela 3.


VODENI

- najnii trokovi- najvea transportna sposobnost- velika (neograniena) propusna mo plovnih puteva- masovan prevoz, jeftinih roba na velike udaljenosti- mala brzina, veliki teret- dominira u internacionalnom prevozu- mali koeficijent odnosa vlastite teine i nosivosti

Nedostaci vodenog saobraaja:

- ogranienost rasporedom rijene mree,- mala brzina,- podlonost klimatskim uslovima.

Vodeni saobraaj se koristi za prevoz robe velikih specifinih teina za koje nije bitan rokisporuke.


8/14

8

Pomorski transport ima veliki znaaj u uvozu i izvozu roba koji obavljaju industrijska itrgovinska preduzea. Pomorski transport u svjetskim razmjerama se sastoji od veeg brojarazliitih dijelova trita od kojih e bitispomenuta samo dva najvanija.

Dok se kod slobodne plovidbe (tramperske plovidbe) radi o pogodnosti koje prua

specijalizovani transport velike mase tereta, kod linijske plovidbe se radi o utvrenimmarrutama koje se planski opsluuju.

Vrste plovila

Sva prevozna sredstva vodenog prevoza se nazivaju plovila. Razlikuju se po vrsti proizvoda

koje prevoze, kapacitetu, izgledu, obliku i vrsti voda po kojima su osposobljeni da saobraaju.

Za potrebe vodenog prevoza koriste se razliite vrste brodova:

- remorkeri,- brodovi za prevoz komadnih tereta,- brodovi za prevoz rasutih tereta,- tankeri,- kontejnerski brodovi,- fideri,- upliv-ispliv brodovi,- bare.

Remorkeri slue za pokretanje brodova u lokalnom saobraaju.

Brodovi za prevoz komadnih i rasutih proizvoda su motorni brodovi koji saobraaju naotvorenom moru, du obale i po lokalnim vodama.

Tankeri su brodovi velike duine koji slue za prevoz tenih proizvoda (materijal) naotvorenom moru i lokalnom prevozu.

Kontejnerski brodovi prevoze proizvode u kontejnerima na otvorenom moru.

Fider je namijenjen za prevoz kontejnera na malim razdaljinama. Manjeg je kapaciteta i

gabarita od tankera.

Upliv-ispliv brodovi su namijenjeni za prevoz manjih brodova iz kanalonog podruja ka moru(od lokalne do morske plovidbe).

Barie su nosai koji se koriste za povezivanje lokalnog vodenog podruja sa otvorenimmorem i opet nazad do lokalnog vodenog podruja. Izbor plovila je pod uticajem vrste

proizvoda, odredita, alternativnih ruta, cijene i kapaciteta prijevoznika.


9/14

9

3.4. Vazduni teretni transport

Vazduni transport je najefikasniji za prevoz tereta na udaljenosti veih od 600 km. Poredbrzine ovaj transport nudi sigurnost, bezbjednost, pouzdanost i tanost, to se reflektuje krozvisoku cijenu usluga. Urazvijenim zemljama vazduni prevoz je specijalizovan za:

- meukontinentalni i kontinentalni prevoz i- unutranji i meunarodni prevoz na kraim linijama.

Zbog velike investicije u avione, vazduni transport iskljuuje dileme kompanija da li dakoristi javni ili da ga bavi samostalno.

Tabela 4.


VAZDUNI

- najvea brzina prevoza- prevoz u nedostupne reone- visoka bezbjednost- smanjivanje drugi trokova logistike (zaliha i

skladitenja)- dobra frekventnost- sigurnosna roba- terminal-terminal (pretovar)

Avio transport:

- do 500 putnika- do 10t a vojni i od 100 do 200t.

Nedostaci vazdunog saobraaja:

- nizak koeficijent iskoritenja teine,- veliki gubitak energije,-

velika potronja goriva po jedinici prevezene usluge.Od svih transportnih metoda avion ima najkrae vrijeme transporta od stanice do stanice. Ovovremensko uee ipak ini samo 10% od ukupnog vremena za transport od mjesta isporukedo mjesta prijema. Ostalih 90% otpada na pripremu i odpremu, rukovanje i carinjenje. Teitevazdunog transporta ine relativno male poiljke kao i hitne poiljke ili poiljke koje imajuveliku vrijednost.

Vazduni transport je veoma pogodan za transport dragocijenih proizvoda u malimkoliinama, velikih vrijednosti, kratkotrajnih proizvoda i dokumentacije, ija je isporukaurgentna.


10/14

10

Vazduni transport proizvoda se moe obaviti iskljuivo teretnim vazdunim transportom,putnikim vazdunim transportom ili kombinacijom teretnog i putnikog vazdunogtransporta. Avio prevoznici nemaju terminale. U vazdunom transportu tu funkciju obavljajuobjekti od drutvenog znaaja, za ije usluge vazduni prevoznici plaaju nadoknade.

3.5. Kombinovani transport

Transport robe na velike udaljenosti se esto ne sprovodi samo sa jednim jedinimtransportnim sredstvom. Viestruko se kombinuje primjena sredstava drumskog, eljeznikog,vazdunog i vodenog transporta, da bi se iskoristila prednost razliitih nosilaca transporta utransportnom lancu.

Kao vrste kombinovanog transporta razlikujemo:

- kombinovani kontejnerski transport,-

Hucke-pack transport:- pokretna autostrada,- transport sedlastim prikolicama,

- transport izmjenjivim transportnim sudovima,

- Ro/Ro transport i

- Lashtransport.

Kod kombinovanog kontejnerskog transporta se roba u kontejnerima otprema sa vietransportnih sredstava. Na alost transportni sud se mora pretovariti sa jednog sredstva

transporta na drugo. Pri tome su mogua skoro sve kombinacije izmeu eljeznike, drumske,brodske i vazdune vonje.

Kod Hucke-pack transporta meusobno se povezuje drumski i eljezniki transport. Put odmjesta utovara do pretovarnog mjesta i od ciljne eljeznike stanice do primaoca obavlja se

pomou kamiona, a izmeu eljeznikih stanica doprimaoca obavlja se pomou kamiona, aizmeu eljeznikih stanica transport se obavlja eljeznicom.

Kod Ro/Ro transporta kopnena vozila se na dijelu ukupnog puta prevoze plovilima rijenog ilipomorskog transporta.

Lash-transport (kombinovani) je kombinacija izmeu unutranje i pomorske plovidbe. Ovdjepomorski brodovi, uz pomo dizalice ili po principu uplovi/isplovi, preuzimaju tovar sabrodova unutranje plovidbe.

Prednosti kombinovano transporta lee u mogunosti iskoritenje specifinih prednostitransportnih sredstava koja uestvuju u transportnom lancu.

Kao slabosti treba navesti da je ukupno vrijeme kombinovanog transporta tereta viestrukodue nego kod ukljuenja iskljuivo jednog nosioca transporta.


11/14

11

3.6. Cijevni transport

Cijevni prevoz je specifina vrsta transporta, jer se cijevima transportuju tenosti i proizvodi ugasovitom stanju. Transportno sredstvo za transport tenosti-nafte se naziva naftovod, agasova gasovod.

Tenosti i gasovi koji putuju kroz cjevovod ostaju netaknute od spoljnih uticaja, iste iouvane, pa ne ugroavaju prirodnu okolinu.

Kod cijevnog transporta transportni put, transportni sud i transportno sredstvo ine jednujedinicu. Za transport tereta se koristi zemljina tea ili odgovarajui stacionarni ureaji.

Cijevovod se koristi naroito za prenos vode, nafte, naftnih derivata i zemnog gasa.

Tabela 5.


CIJEVNI

- visoka pouzdanost- veliki kapacitet prevoza- visoka produktivnost- visoki stepen mehanizacije radova- visok stepen hermetinosti- neprekidnost toka- niski operativni trokovi- masovan transport tenih i gasovitih

energetskih sirovina

- brzina i sigurnost- mala potronja goriva- visok stepen zatite robe

Cijevni transport daje mogunost koritenja jednog te istog cjevovoda za razliite vrste robe.Sistemi cjevovoda su izriito sredstva masovnog transporta, a njihova primjena je opravdanakod kontinualnog transporta. Kapacitet rezultira iz presjeka cijevi i brzine transporta.

Zbog visokih fiksnih trokova cijevnog transporta i njegove niske prilagodljivosti, cjevovodeskoro iskljuivo grade i odravaju korisnici.

Cjevovodi omoguavaju prevoz proizvoda manje vrijednosti, velikih koliina, to sniavaukupne trokove transporta. Cjevovodi su fiksirana prevozna sredstva sa tano odreenomrutom prevoza, pa je brzina prevoza manja. Njime se mogu transportovati samo odreeni

proizvodi, tenosti i gasovi.

Tenost i gasovi se mogu prevoziti eljeznikim i vodenim prevozom. Ove vrste prevoza su

primarni konkurent cjevovodima.


12/14

12

Prevoz tenosti i gasova je mogue izvriti i drumskim prevozom. Prevezene koliine su ipakograniene, a ni prevoz nije bezbjedan kako po proizvode tako i po okolinu.

Za obavljanje prevoza cijevima neophodno je uspostavljanje infrastrukture, mree cjevovoda iprateih instalacija, koje iziskuju izuzetno velike investicije.

Zahtjeva kontinuelnu kontrolu protoka tenosti ili gasova iz sigurnosnih razloga. Teiobezbjeenju izvrenja zapoete usluge prevoza.


13/14

13

4.ZAKLJUAK

Izbor vida transporta zavisi od prirode roba, raspoloivosti prevoznika, cijene, brzine tranzita,sigurnosti roba, dravne regulative i bezbjednosti.

Tekoe nastaju kada elite da uzmete u obzir sve ove faktore istovremeno.


14/14

14

LITERATURA

1) Knjige, udbenici, skripte1.Prof.dr Ibrahim Jusufrani, Prof.dr Mirsad Kulovi:Logistika u saobraaju i

pedicija, Internacionalni Univerzitet u Travniku, Saobraajni fakultet, Travnik, 2012.

2) Ostali izvori-Internet

http://www.crnarupa.singidunum.ac.rs/Godina%202009%20-

%202010/FIM/Logistika%20-

%20prof.%20dr%20Du%C5%A1an%20Regodi%C4%87/T.%204.pdf

Documents

Osnovi transportnih sredstava