ส�รบญ

6

39

74

10

57

91

บทท 1 คว�มหม�ยของระบบนเวศ

บทท 3 ประเภทของระบบนเวศ

- ระบบนเวศในนำา (Aquatic ecosystem) - ระบบนเวศบนบก (Terrestrial ecosystem)

บทท 5 ก�รถ�ยทอดพลงง�นและก�รหมนเวยนส�รในระบบนเวศ

- การถายทอดพลงงานในสงมชวต- การหมนเวยนสารในระบบนเวศ

บทท 2 คว�มหม�ยและประเภทของไบโอม

- ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes)- ไบโอมในนำา (Aquatic biomes)

บทท 4 คว�มสมพนธในระบบนเวศ

- ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพ- ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ

บทท 6 ก�รเปลยนแปลงแทนทของระบบนเวศ

- การเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม- การเปลยนแปลงแทนทแบบทตยภม

page01_Intensive ��������� �.����.indd 4 21/12/60 14:48

129

164

204

243

95

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 1

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 2

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 3

แนวขอสอบและเฉลยแนวขอสอบอย�งละเอยด

ชดท 4

บทท 7 มนษยกบทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม

- ประเภทของทรพยากรธรรมชาต- ปรากฏการณเรอนกระจก- ภาวะโลกรอน- การทำาลายโอโซนในชนบรรยากาศ- หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต- ชนดพนธตางถนทสงผลกระทบตอระบบนเวศ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 5 21/12/60 14:48

6

บทท

คว�มหม�ยของระบบนเวศ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 6 21/12/60 14:48

1ความหมายของระบบนเวศ

7

โดยปกตแลวคณสมบตของสงมชวตจะมทงหมด 7 ขอ โดย 1 ใน 7 ขอนนคอ สงมชวตมการจดระบบ (Level of Organization) จากหนวยทเลกทสดไปหาหนวยทใหญทสด ซงหนวยทเลกทสดคอ เซลล (Cell)

■ หลายๆ เซลลรวมกนเปนเนอเยอ (Tissue) ■ หลายๆ เนอเยอรวมกนเปนอวยวะ (Organ) ■ หลายๆ อวยวะรวมกนเปนระบบอวยวะ (Organ system) เชน ระบบยอยอาหาร ระบบ

ขบถาย ระบบหมนเวยนโลหต ■ หลายๆ ระบบรวมกนกจะเกดเปนสงมชวต (Organism) ขน 1 ชวต ■ สงมชวตชนดเดยวกนมาอยรวมกนกจะเกดเปนประชากร (Population) ■ เมอหลายๆ ประชากรทตางชนดกนมาอยรวมกน จะเรยกวา กลมสงมชวต (Community) ■ ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตกบสภาพแวดลอมทกลมสงมชวตเหลานนอาศยอย

เรยกวา ระบบนเวศ (Ecosystem) ■ เมอหลายๆ ระบบนเวศทคลายกนมารวมกนจะกลายเปนไบโอม (Biomes) ■ หลายๆ ระบบนเวศมารวมกนจะเหมอนหรอตางกนกได จะกลายเปนโลกของสงมชวต หรอ

ไบโอสเฟยร (Biosphere) สงมชวต

(Organism)ระบบอวยวะ (Organ system)

อวยวะ (Organ)

เนอเยอ (Tissue)

เซลล (Cell)

เซลลออรแกนเนลล (Cell Organelles)

โมเลกล(Molecule)

อะตอม (Atom)

ไบโอม (Biomes)

ระบบนเวศ(Ecosystem)

กลมสงมชวต(Community)

ประชากร (Population)

ไบโอสเฟยร (Biosphere)

คว�มหม�ยของระบบนเวศ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 7 21/12/60 14:48

8

ประชากรชาง

ระบบนเวศ

สงมชวต

กลมสงมชวต

page01_Intensive ��������� �.����.indd 8 21/12/60 14:48

1ความหมายของระบบนเวศ

9

จากภาพ ชาง 1 ตว เรยกวา สงมชวต (Organism) ชางหลายตวมารวมกนจะเรยกวา ประชากรชาง (Population) ถาในปาแหงหนงมประชากรชาง + ประชากรเสอ + ประชากรกวาง จะเรยกวา กลมสงมชวต (Community) ซงปาถอวาเปนแหลงทอยอาศย (Habitat) โดยประชากรแตละกลมกมปฏสมพนธระหวางกน (Interspecific interaction) และตางกมบทบาทหนาททางนเวศวทยา (Ecological niche) ทตางกน เชน เสอมบทบาทเปนผลา ในขณะทกวางมบทบาทเปนเหยอ

หากกลมสงมชวตรวมกบสภาพแวดลอมทไมมชวต (ปจจยทางกายภาพ) เชน ดน หน แมน�า และอากาศ จะกลายเปนระบบนเวศ (Ecosystem) ซงหากมลกษณะทคลายกนมารวมกนกจะกลายเปน ไบโอม (Biomes)

สาระนาร

ประชากร (Population) หมายถง สงมชวตสปชสเดยวกนอยรวมกนในเวลาใดเวลาหนง ณ สถานทใดๆ เชน ในป พ.ศ. 2542 มชาง 15 ตว อาศยอยในบรเวณ ปาเขาใหญ

กล มสงมชวต (Community) หมายถง ในแหลงทอย อาศย (Habitat) เดยวกนนน มสงมชวตมากกวาหนงชนดอาศยอยรวมกนเปนกลม มปฏสมพนธ ระหวางสปชส (Interspecific interaction) ซงประชากรแตละกลมกมบทบาทหนาททางชวภาพ (Niche) ทตางกน

ระบบนเวศ (Ecosystem) หมายถง ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตกบ สภาพแวดลอมทางกายภาพทกลมสงมชวตเหลานอาศยอย

บทบาทหนาททางนเวศวทยา (Ecological niche) คอ การใชปจจยตางๆ ทมอยในธรรมชาต ไมวาจะเปนทางดานกายภาพ หรอชวภาพ เชน อาหารทกน ความเขมแสง และความชนทตองการ

page01_Intensive ��������� �.����.indd 9 21/12/60 14:48

10

บทท

คว�มหม�ยและประเภทของไบโอม

page01_Intensive ��������� �.����.indd 10 21/12/60 14:48

2ความหมายและประเภทของไบโอม

11

ไบโอม (Biomes) หรอชวนเวศ หมายถง ระบบนเวศใดกตามทมองคประกอบของปจจย ทางกายภาพ (สงทไมมชวต เชน อณหภม และความชน) และปจจยทางชวภาพ (สงทมชวต เชน พชและสตว) ทคลายคลงกนกระจายอยในเขตภมศาสตรตางๆ กน มการกระจายทางภมศาสตรเปนบรเวณกวาง และมลกษณะเฉพาะของตวเอง จงท�าใหมประชาคมพชและสตวทเปนเอกลกษณของตนเองดวย เชน ไบโอมทะเลทรายพบไดททวปอเมรกาเหนอ ยโรป และเอเชย นอกจากนพบวา สงมชวตทอาศย อยในไบโอมตางๆ ตองมการปรบตวใหเขากบปจจยทางกายภาพในแตละเขตภมศาสตรนนดวย นกนเวศวทยาแบงไบโอมในธรรมชาตออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes) และไบโอมในน�า (Aquatic biomes)

สาระนาร

เครองวดปรมาณน�าฝนแบบถวยตวง (Rain gauge) เปนเครองวดปรมาณน�าฝนทมหลกการวาปรมาณน�าฝนทตกลงมาสพนดน ถาน�าฝนไมซมลงดน หรอระเหยไปในอากาศ ปรมาณน�าฝนจะขงบนพนดน สงตามจ�านวนทวดได จากถงหรอถ วยรองรบ ดงนนปรมาณน�าฝนจงวดเปน ความสงของน�าทรองรบอย ในถงหรอ ถวยวดฝน นยมวดเปนหนวยมลลเมตร

page01_Intensive ��������� �.����.indd 11 21/12/60 14:48

12

เสนทรอปกออฟแคนเซอร(Tropic of Cancer)

ละตจดท30 องศาเหนอ

(30 �N)

ละตจดท30 องศาใต

(30 �S)

เสนศนยสตร (Equator)

เสนทรอปกออฟแคปรคอรน(Tropic of Capricorn)

ปาดบชน (Tropical forest) สะวนนา (Savanna) ทะเลทราย (Desert) ขวโลกและภเขาน�าแขงสง

(Polar and High-mountain ice) ทงหญา (Chaparral)

ทะเลสาบ (Lakes) แมน�า (Rivers) แหลงน�ากรอย (Estuaries) เขตน�าขนน�าลง (Intertidal zone)

แนวปะการง (Coral reefs) มวลน�าในมหาสมทร (Oceanic pelagic) เขตพนมหาสมทร (Abyssal zone)

ทงหญาเขตอบอน (Temperate grassland) ปาผลดใบเขตอบอน (Temperate deciduous forest) ปาสน (Coniferous forest) อารกตกทนดราและอลไพนทนดรา

(Arctic tundra and Alpine tundra)

ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes)

ละตจดท 30 องศาเหนอ(30 �N)

เสนศนยสตร (Equator)

ละตจดท 30 องศาใต(30 �S)

ไหลทวป

ไบโอมในน�า (Aquatic biomes)

page01_Intensive ��������� �.����.indd 12 21/12/60 14:48

2ความหมายและประเภทของไบโอม

13

สาระนาร

ไบโอมทไมพบในประเทศไทย ไดแก ไบโอมทงหญาเขตอบอน (Temperate grassland) ไบโอมทะเลทราย (Desert) และไบโอมทนดรา (Tundra)

ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes) ใชเกณฑปรมาณน�าฝนและอณหภมเปนตวก�าหนด ไบโอมบนบกทมอยในโลกแบงออกไดเปนหลายไบโอม แตไบโอมบนบกส�าคญทจะกลาวถง ไดแก ไบโอมปาดบชน ไบโอมปาผลดใบในเขตอบอน ไบโอมทงหญาเขตอบอน ไบโอมสะวนนา ไบโอมปาสน ไบโอมทะเลทราย และไบโอมทนดรา

ส�าหรบไบโอมบนบกนนมการแบงออกเปนแบบตางๆ ตามชนดของประชาคมพช (Plantcommunity) โดยดจากลกษณะโครงสรางของพชพรรณในแตละบรเวณเปนหลก ปจจยส�าคญทท�าใหไบโอมแตละแบบแตกตางกน คอ ภมอากาศ (Climate) โดยเฉพาะอณหภมเฉลยและปรมาณน�าฝนเฉลยตอป ลกษณะภมประเทศ (Topography) และลกษณะของดนในบรเวณนน

ไบโอมป�ดบชน (Tropical rainforest biome)

ไบโอมบนบก (Terrestrial biomes)

page01_Intensive ��������� �.����.indd 13 21/12/60 14:48

14

สาระนาร

ในความเปนจรงแลวปาในเขตรอนชนแบงยอยออกไดหลายประเภท เชน ปาดงดบแลง (Dry evergreen forest) ปาดงดบเขา (Hill evergreen forest) ปาเมฆคลม (Cloud forest) ปาเบญจพรรณ (Mixed deciduous forest) และ ปาชายเลน (Mangrove forest) แตทมชอเสยงและเปนทรจกอยางโดดเดน คอ ปาฝนเขตรอน (Tropical rainforest) หรอปาดบชน

ในไบโอมปาดบชน หรอปาฝนเขตรอน (Tropical rainforest) น ทงความชนและอณหภมไมมผลตอการเจรญเตบโตของพช โดยดนในปาดบชนมกจะไมมชนของฮวมส (Humus) หนาๆ เหมอนดนในเขตอบอน เนองจากเศษกงไมใบไมทรวงลงสพนจะถกยอยสลายอยางรวดเรว และสารอาหารสวนใหญจะไปสะสมอยในรปมวลชวภาพของตนไมทมอยอยางมากมายและหลากหลาย จงท�าใหเปนปาทมความอดมสมบรณสงมาก การตดตนไมในปาดบชนเพอท�าเกษตรกรรมจงท�าใหดนเสยความอดมสมบรณไดอยางรวดเรว ไมสามารถเพาะปลกตอไปได

การแพรกระจาย (Distribution)

ไบโอมปาดบชน พบไดในบรเวณใกลเขตเสนศนยสตรของโลกในทวปอเมรกากลาง ทวปอเมรกาใต ทวปแอฟรกา ทวปเอเชยตอนใต และบรเวณบางสวนของหมเกาะแปซฟก ในประเทศไทยพบในพนทฝนตกชก ปรมาณน�าฝนมาก โดยจะพบทภาคใตตอนลางและบางพนทในภาคตะวนออก เชน จนทบร และตราด

ปรมาณน�าฝน (Precipitation)

ในปาดบชน มฝนตกตลอดป ปรมาณน�าฝนคอนขางคงท เฉลย 200–400 เซนตเมตรตอป

อณหภม (Temperature)

ภมอากาศรอนและชน มการแปรผนตามฤดกาลเลกนอย อณหภมเฉลย 25–29 องศาเซลเซยส

พชทพบ (Plants)

ตนไมในปาดบชนมกจะมใบกวางและปลายใบแหลม ซงสนนษฐานวาชวยใหน�าไหลลงจากใบได

page01_Intensive ��������� �.����.indd 14 21/12/60 14:48

2ความหมายและประเภทของไบโอม

15

งายขน พชในปาดบชนจะขนกนอยอยางหนาแนน จงตองอาศยสตวเปนหลกในการผสมเกสรและการ แพรกระจายของเมลด

พชทพบในปาดบชนนนมล�าตนทเจรญเตบโตไดสงและต�าลดหลนกนไป ท�าใหพชในปาดบชนมการแกงแยงแสงกนเปนอยางมาก แตละชนความสงจะมความหลากหลายทางชวภาพแตกตางกน เนองจากปรมาณฝนหรอแสงแดดทไดรบแตกตางกน นอกจากนยงสามารถพบพชขนาดเลกทขนอยตามตนไมใหญ (Epiphyte) เชน สบปะรดสและกลวยไม และยงสามารถพบไมพมมหนาม และพชอวบน�าไดทวไป

พชเดนทพบ : พนธไมวงศยาง ตะเคยน ไมเถาจ�าพวกหวาย เฟรน กลวยไม

สตว (Animals)

การทปาดบชนมความอบอนและชมชน ท�าใหปาชนดนพบพชและสตวหลากหลายนบพนสปชส เนองจากปามความอดมสมบรณมาก เมอเปรยบเทยบกนพบวามความหลากหลายของสปชสสงมชวตสงกวาไบโอมบนบกอนๆ นอกจากนยงมสงมชวตอยอกกวา 5-30 ลานชนดทไมสามารถระบประเภทได เชน พวก แมลง แมงมม และสตวขาขออนๆ ซงสตวสวนใหญในปาดบชนมกจะมการด�ารงชวตทตองเกยวของอยกบ เรอนยอดของตนไม ทงในแงทเปนแหลงอาหารและแหลงทอยอาศยของมน

สตวเดนทพบ : สมเสรจ แรด กระจงควาย กระจงเลก เกงหมอ แมวปาหวแบน

ผลกระทบทเกยวของกบมนษย (Human impact)

มนษยมการใชประโยชนจากปาดบชนมาเปนเวลานาน ในปจจบนมการเพมขนของประชากรอยางรวดเรว เกดการท�าเกษตรกรรม ซงการพฒนาอยางรวดเรวน ท�าใหพนทบางแหงของปาดบชนถกท�าลายไป ซงมสาเหตหลกๆ มาจาก

■ การเพมจ�านวนของประชากรอยางรวดเรว และความจ�าเปนในการตอบสนองดานปจจยส ของมนษย ท�าใหเกดความตองการไมเปนจ�านวนมาก เพอกจกรรมตางๆ เปนทอยอาศย ของชมชน อตสาหกรรม สาธารณปโภค เชน ถนนขนสดอย หรอการสรางเขอนกกเกบน�า

■ การบกรกแผวถางพนทปาเพอใชเปนพนทเกษตรกรรมเพมมากขน เชน ท�าสวนยางพารา และปาลมน�ามน การบกรกพนทปาชายเลนเพอท�านากงกลาด�า นอกจากนยงมการซอทดน จ�านวนมากทเพงถอนสภาพปาจากเกษตรกร ซงท�าใหเกดการขยายพนทท�ากนในปาสงวน ตอไปอก

■ การสงเสรมการทองเทยว หรอการสนองนโยบายสงเสรมการทองเทยวดวยการสรางรสอรต เปนสาเหตหนงทท�าใหมการบกรกพนทปา สงผลใหเกดความเสอมโทรม และสญเสยความ สมดลของระบบนเวศปาไมจากปรมาณนกทองเทยวและขยะมลฝอยทนกทองเทยวทงไว

page01_Intensive ��������� �.����.indd 15 21/12/60 14:48

16

■ การลกลอบตดไม เนองจากการปองกนรกษาปาไมยงไมเขมแขงและเดดขาด รวมทงม ขอจ�ากดในเรองงบประมาณด�าเนนการแกหนวยงานปาไม

■ การเกดไฟปา ซงเกดขนทงโดยความตงใจและไมตงใจ

ไบโอมป�ผลดใบเขตอบอน (Temperate deciduous forest biome)

ลกษณะเดนของไบโอมปาผลดใบเขตอบอน คอ ม 4 ฤดกาลทเดนชด ไดแก ฤดรอน ฤดใบไมรวง ฤดหนาว และฤดใบไมผล โดยตนไมจะทงใบในฤดใบไมรวง และผลใบใหมในฤดใบไมผลเปนประจ�าทกป ดนในปาผลดใบเขตอบอนคอนขางอดมสมบรณ เนองจากกระบวนการยอยสลายเกดขนไดชา ในขณะทมใบไมรวงหลนลงสดนเปนจ�านวนมากในแตละป

การแพรกระจาย (Distribution)

พบกระจายทวไปในแถบละตจดกลาง ซงมปรมาณความชนเพยงพอทตนไมใหญจะเจรญเตบโตได

ปรมาณน�าฝน (Precipitation)

มปรมาณน�าฝนเฉลย 100 เซนตเมตรตอป

อณหภม (Temperature)

มอากาศคอนขางเยน อณหภมในฤดหนาวเฉลยประมาณ 0 องศาเซลเซยส สวนในฤดรอนภมอากาศรอนและชน มอณหภมสงสดประมาณ 35 องศาเซลเซยส

page01_Intensive ��������� �.����.indd 16 21/12/60 14:48

2ความหมายและประเภทของไบโอม

17

พช (Plants)

พชดอกทเปนไมลมลกของปาผลดใบเขตอบอนมกจะรบแยงกนออกดอก กอนทตนไมใหญจะผลใบเตมตนแลวบดบงแสงอาทตยทจะสองผานลงมายงพนลางของปา และเนองจากเรอนยอดของตนไมในปาผลดใบเขตอบอนไมหนาแนนเหมอนกบในปาเขตรอนชน พนดนจงมกมไมเลกๆ ปกคลมผวดนอยมาก

พชเดนในซกโลกเหนอสวนมากจะเปนไมผลดใบ ซงจะทงใบกอนถงฤดหนาว และจะเรมผลใบอกครงหลงจากฤดหนาวผานพนไปแลว เนองจากในฤดหนาวอณหภมต�าลง การสงเคราะหดวยแสงในพชจงเกดไดลดลง และน�าในดนยงจบตวกนเปนน�าแขง ท�าใหรากพชดดน�ามาใชไดยากขนอกดวย สวนปาผลดใบเขตอบอนในออสเตรเลยจะพบตนยคาลปตสมากมาย

ความหลากหลายของตนไมในปาผลดใบเขตอบอนจะมนอยกวาในปาเขตรอนชน หลายๆ บรเวณอาจจะมตนไมชนดเดนเปนตนไมเฉพาะจนสใดจนสหนงเทานน เชน ในอเมรกากอาจพบเฉพาะตนโอก (Oak) ฮกกอร (Hickory) และเมเปล (Maple) เปนไมเดน

พชเดนทพบ : ยคาลปตส เมเปล โอก

สตว (Animals)

สตวในปาผลดใบเขตอบอนมกจะมการปรบตวใหสอดคลองกบลกษณะของภมอากาศทเปลยนแปลงไมแนนอนอยเสมอๆ เชน สตวเลยงลกดวยนมหลายชนดมการจ�าศลตลอดฤดหนาว นกหลายชนด จะมการอพยพไปหากนในททอบอนกวา แมลงอาจมการพกการเจรญเตบโต โดยหยดการพฒนาอยในรปของดกแดเปนระยะเวลานานๆ สวนสตวเลอยคลานเปนสตวทตองการแสงแดดและอณหภมท คอนขางสง จงไมคอยพบหลากหลายในไบโอมนเหมอนทพบในปาเขตรอนชน

สตวเดนทพบ : กวางเอลก สนขจงจอก

ผลกระทบทเกยวของกบมนษย (Human impact)

ปาผลดใบเขตอบอนในทกทวป มมนษยตงถนฐานอยอาศยเปนจ�านวนมาก มการตดไมเพอท�า บานเรอน เฟอรนเจอร และกระดาษ นอกจากนพนดนในบรเวณปาชนดนยงมความอดมสมบรณเหมาะส�าหรบการเพาะปลก ท�าใหเกษตรกรตดไมมากขนเพอใชประโยชนเปนพนทเพาะปลกในการเกษตร ถงแมวาจะไดรบพชผลทมคณภาพมากมาย แตการกระท�าเชนนเปนสาเหตทท�าใหปาถกท�าลาย และ ยงมการพฒนาเมองของมนษยมากขน กยงท�าใหปานถกท�าลายมากขนไปดวย

page01_Intensive ��������� �.����.indd 17 21/12/60 14:48

18

สาระนาร

ในใบไมของพชจะมสารสอย 3 ชนด คอ คลอโรฟลล (สเขยว) แคโรทน(สแดงหรอสสม) และแซนโทฟลล (สเหลองหรอสน�าตาล) หากสารใดมปรมาณมากกวา ใบพชกจะปรากฏใหเหนสของสารชนดนน

ในฤดหนาว ชวงเวลากลางวนจะสนกวากลางคน พชจะไดรบแสงในปรมาณทนอยลง อณหภมต�าลง มปรมาณน�าลดลง พชจงปรบตวตอบสนองดวยการสรางคลอโรฟลลนอยลง ในขณะเดยวกนคลอโรฟลลทมอยจะสลายตวตลอดเวลาพชจงเรมมการผลดใบเพอปองกนการสญเสยน�าและอาหารทสะสมไวในชวงฤดรอน ใบไมจงเปลยนสจากสเขยวเปนสเหลอง สสม หรอสแดง จนในทสดเปลยนเปนสน�าตาลและรวงลงสพนดน

ใบไมทผลดใบรวงลงจากตน

ไบโอมป�สน (Coniferous forest biome)

page01_Intensive ��������� �.����.indd 18 21/12/60 14:48

2ความหมายและประเภทของไบโอม

19

บรเวณพนททอยเหนอปาและทงหญาเขตอบอนขนไป จะพบไบโอมทเปนปาสน (Coniferous forest) ซงในชอภาษารสเซยจะเรยกวา ปาไทกา (Taiga) หรออกชอหนงคอ ปาบอเรยล (Boreal forest) ดนในปาสนไมอดมสมบรณนก เนองจากอากาศทหนาวเยนท�าใหการยอยสลายกงไมใบไมทรวงหลนทบถมกนอยเกดขนไดชามาก อนทรยสารจงสะสมกนอยมากในชนของเศษซากพชบนดน และชนของ ใบเขมททบถมกนอยยงท�าใหดนมสภาพเปนกรดดวย

การแพรกระจาย (Distribution)

ทงปาสน (Coniferous forest) ปาไทกา (Taiga) และปาบอเรยล (Boreal) เปนปาประเภทเดยวกน มตนไมขนเขยวชอมตลอดป พบไดทางตอนใตของแคนาดา ทางตอนเหนอของทวปอเมรกาเหนอ ทวปเอเชย และยโรป ในเขตละตจดตงแต 45–67 องศาเหนอ

ปรมาณน�าฝน (Precipitation)

ปรมาณน�าฝนเฉลย 30–70 เซนตเมตรตอป และมความแหงแลงเปนระยะ ยกเวนปาสนบรเวณชายฝงของมหาสมทรแปซฟกตะวนตกเฉยงเหนอในอเมรกาทเปนปาฝนเขตรอน ซงอาจจะมปรมาณ น�าฝนมากกวา 300 เซนตเมตรตอป

อณหภม (Temperature)

ลกษณะของภมอากาศมฤดหนาวคอนขางยาวนาน อากาศเยนและแหง อากาศจะรอนในฤดรอน บางพนทของปาสนในไซบเรยจะมอณหภมประมาณ -50 องศาเซลเซยส ในฤดหนาว ไปจนถงเกน 20 องศาเซลเซยส ในฤดรอน

พช (Plants)

ตนไมในปาสนสวนใหญจะไมผลดใบ มลกษณะเปนตนสนทมใบรปรางเรยวยาวเหมอนเขม ซงลกษณะใบแบบนจะคอนขางแขงและมอายยนอยได 3–5 ป กอนทจะรวงหลนและมใบใหมขนมาแทน

พชทพบ ไดแก พชจ�าพวกสน (Conifer) เชน ไพน (Pine) เฟอ (Fir) สพรซ (Spruce) และเฮมลอค (Hemlock) ความหลากหลายของพชพวกไมพมและสมนไพรของปานมนอยกวาในปาผลดใบเขตอบอน และมลกษณะทคลายคลงกบปาเขตรอนชนในเรองของพชคลมดนทมกจะไมหนาแนน เนองจากมเรอนยอด ทหนาแนนอยตลอด จงท�าใหแสงสองลงมาถงพนดนไดนอย

พชเดนทพบ : ไมตนพวกสน เชน สนสองใบ สนสามใบ พชจ�าพวกสน เชน ไพน (Pine) เฟอ (Fir) สพรซ (Spruce) และเฮมลอค (Hemlock) รวมทงพชลมลกจ�าพวกบลเบอรร

page01_Intensive ��������� �.����.indd 19 21/12/60 14:48

20

รปทรงแบบกรวยคว�าหรอพระมดของตนสน

สตว (Animals)

สตวจ�าพวกงและสตวสะเทนน�าสะเทนบกพบไดนอยมากในปาสน สวนแมลงมกจะมประชากรเพมขนมากแลวลดลงเปนวงจรเชนนอยเสมอ แตแมลงหลายชนดกเพมมากจนถอไดวาเกดการระบาดขนไดในชวงทอากาศอบอน สวนสตวเลยงลกดวยนมทอาศยอยในไบโอมน เชน หมสน�าตาล (Brown bear) แมวปา (Lynx) กวางมส (Moose) บเวอร (Beaver) เสอโครงไซบเรย (Siberian tiger) และกระรอก(Squirrel) ซงมกจะมขนหนาส�าหรบตอสกบอากาศทหนาวเยน นกหลายชนดมการอพยพออกไปจากปาสน สวนสงมชวตสปชสอนๆ จะอาศยอยตลอดป

สตวเดนทพบ : กวางมส และนกฮกเทาใหญ

ผลกระทบทเกยวของกบมนษย (Human impact)

ถงแมวามนษยจะไมไดมการตงรกรากอาศยอยมาก แตมนษยเองกมผลกระทบอยางมากตอปาสน โดยพบวามการตดไมท�าลายปาอยในระดบสง เปนสาเหตของการท�าลายทอยอาศยของสตว เนองจากตนสนเปนทอยอาศยของสตวหลายชนด ตงแตกระรอกไปจนถงนกหวขวาน เมอตนไมถกตดลง บางครงสตวกถกฆาตาย และสตวอกมากมายตองถกบงคบใหออกไปหาทอยอาศยใหม ซงอาจถกนกฮกจบกนเปนอาหาร

นอกจากนการตดไมยงสงผลตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพราะตนไมชวยผลตกาซออกซเจนใหกบบรรยากาศ และลดปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศ เมอตดไมท�าลายปาจะสงผลใหกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศมากขน ซงกาซคารบอนไดออกไซดนจะสะสมมากขน กลายเปนกาซเรอนกระจก กอใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทวโลกดวย

สาระนาร

พชจ�าพวกสนจะมออวลและละอองเรณตดบนกงหรอแผนใบ ซงจะอยรวมกนทปลายกง เรยกวา โคน (Cone) แยกเปนโคนเพศผและโคนเพศเมย สนหลายชนดมรปทรงแบบกรวยคว�า หรอพระมด เพอชวยใหหมะไหลจากเรอนยอดของมนลงสพนดนไดงาย ปองกนการสะสมทมากเกนไปของหมะ และปองกนกงแตกหก

page01_Intensive ��������� �.����.indd 20 21/12/60 14:48