ปญหาการละเมดลขสทธงานภาพยนตร: ศกษากรณการใชเทคโนโลยททนสมย ดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร

Problems of Copyright Infringement in Cinematographic Works: The

Study of the Use of Modern Technology to Capture Image and Sound Signal in Cinema

ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณการใชเทคโนโลยททนสมย ดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร

Problems of Copyright Infringement in Cinematographic Works: The Study of the Use

of Modern Technology to Capture Image and Sound Signal in Cinema

พเชฐ คมพะเนยด

การคนควาอสระเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ ปการศกษา 2556

© 2557 พเชฐ คมพะเนยด

สงวนลขสทธ

พเชฐ คมพะเนยด. ปรญญานตศาสตรมหาบณทต, กนยายน 2557, บณทตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ. ปญหาการละเมดลขสทธงานภาพยนตร: ศกษากรณการใชเทคโนโลยททนสมยดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร (91 หนา) อาจารยทปรกษา: ดร.วรรณวภา พวศร

บทคดยอ

การละเมดลขสทธภาพยนตรนบเปนปญหาทกอใหเกดผลกระทบในดานอตสาหกรรมภาพยนตรของประเทศไทย ภาพยนตรทถกละเมดลขสทธนนสวนใหญก าลงฉายอยในโรงภาพยนตร จงเปนเหตใหผกระท าความผดมกจะเขาไปลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยมไดรบอนญาต โดยการน าเทคโนโลยททนสมยใหม ๆ เขามาใชในการกระท าความผด เชน เทคโนโลยทเปนอปกรณในการดกสญญาณภาพและเสยง นอกจากนผกระท าความผดยงพยายามหลกเลยงกฎหมายโดยการอางขอยกเวนการละเมดลขสทธขนเปนขอตอสเพอมใหตนตองรบผด จากการศกษาถงการใหความคมครองเจาของลขสทธงานภาพยนตรเมอมการลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรในตางประเทศ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา พบวากฎหมายสหรฐอเมรกามแนวคดในการออกกฎหมายทมบทบญญตเฉพาะส าหรบความผดทเกดจากการลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยมไดรบอนญาตขน ซงมหลกการทส าคญ คอ ประเทศสหรฐอเมรกาก าหนดใหการใชอปกรณบนทกภาพและเสยงในโรงภาพยนตรเปนความรบผดอยางเครงครดแตส าหรบประเทศไทยงานภาพยนตรไดรบความคมครองตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ซงตามพระราชบญญตฉบบนไดใหการคมครองเปนกรณทวไปผกระท าความผดจงมกจะหลกเลยงกฎหมายโดยการอางขอยกเวนการละเมดลขสทธ ดงนนผเขยนจงมความเหนวาควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 โดยบญญตเพมเตมใหกฎหมายลขสทธมบทลงโทษแกผกระท าความผด โดยมใจความวา “ผใดใชเทคโนโลยในการบนทกภาพยนตรไมวาจะดวยวธใดในโรงภาพยนตรโดยมชอบ ใหถอวาเปนความผดตามพระราชบญญตน” หากมการลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยมไดรบอนญาตใหถอวามความผดจงตองน ากฎหมายฉบบนมาบงคบใชและจะตองก าหนดลกษณะความผดใหชดเจนและมบทลงโทษทเหมาะสม อกทงมใหน าเรองขอยกเวนการละเมดลขสทธมาเปนขอตอสวาการกระท าของตนไมเปนการละเมดลขสทธ ค ำส ำคญ: แพรเสยงแพรภำพ, ลขสทธ, ภำพยนตร

Kumpanied, P. LL.M., September 2014, Graduate School, Bangkok University. Problems of Copyright Infringement in Cinematographic Works: The Study of the Use of Modern Technology to Capture Image and Sound Signal in Cinema (91 pp.) Advisor: Wanwipar Puasiri, Ph.D.

ABSTRACT

The issue of copyright infringement, particularly to the cinematographic work, has been a major concern and problem for the film industry in Thailand. With the growing sophistication of technology, it has led the offender to bootlegging movies in cinema without the consent-for instance, the use of audio and visual recorders. Nonetheless, the exception of copyright infringement is always asserted by the offender so as to avoid the liability.

From the study on the protection of copyrighted cinematographic that being unauthorized recorded in foreign countries-such as the United States of America, it was founded that there is a specific section stipulating the prohibition on the use of audio and visual recording equipment in the cinema as well as strict offence upon such action. As applied to Thailand, cinematographic is specifically protected by the copyright Act B.E. 2537,however, it should be further stipulated the punishment provision as follows; “Any person who commits unauthorized film recording by any means shall be deemed liable under this Act” Therefore, it is of importance to amend the Copyright Act B.E. 2537 by stipulating that the unauthorized film recording in the theatre shall be subjected to strict liability thereby providing the explicit terms and conditions as well as the appropriate punishment provision. It should be further specified that the exception of copyright infringement could not be used to avoid the liability.

Keywords: Video Broadcasting, Copyright, Movie

ฉ

กตตกรรมประกาศ

สารนพนธฉบบนส าเรจเรยบรอยดวยความเมตตาอนเคราะหจาก ดร.วรรณวภา พวศร และ อาจารยไพบลย อมรภญโญเกยรต ทดแลสารนพนธฉบบนและตรวจความเรยบรอยของสารนพนธฉบบนใหมความสมบรณมากยงขน และคณาจารยทกทานทงทไดเอยนามและไมไดเอยนามในสารนพนธฉบบนผทประสทธประสาทวชาความรทางดานวชานตศาสตรอนเปนวทยาทานอยางยงตอผเขยน

ในประการส าคญ ผวจยขอกราบขอบพระคณ คณแมภรมย คมพะเนยด และคณพอคนง คมพะเนยด ทคอยอบรมสงสอน สนบสนน เอาใจใส คอยใหก าลง ความหวงใย ใหค าปรกษาผวจยในยามทผวจยมปญหามาโดยตลอด และทานทงสองยงไดสอบถามถงความคบหนาของการท าสารนพนธของผวจยอยางสม าเสมอจนงานวจยฉบบนส าเรจ ขอกราบขอบพระคณอยางสง

ประการสดทายขอกราบขอบพระคณบคคลทมสวนเกยวของในการท าสารนพนธฉบบน กรณหากมขอบกพรองเกยวของกบสารนพนธฉบบนในประการใด ผวจยขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

พเชฐ คมพะเนยด

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ง บทคดยอภาษาองกฤษ จ กตตกรรมประกาศ ฉ สารบญภาพ ฎ บทท 1 บทน า 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 6 1.3 ขอบเขตของการวจย 6 1.4 สมมตฐานของการศกษา 6 1.5 วธการด าเนนการศกษาวจย 7 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบในการศกษาวจย 7 บทท 2 แนวความคดและทฤษฎเกยวกบกฎหมายลขสทธและปญหาของการละเมดลขสทธ งานภาพยนตร 2.1 แนวความคดและความส าคญของการคมครองลขสทธ 8 2.1.1 ประวตและความเปนมาของกฎหมายลขสทธ 8 2.1.2 ประวตกฎหมายลขสทธในประเทศไทย 11 2.1.3 แนวความคดในการใหความคมครองลขสทธ 13

2.2 สาระส าคญของกฎหมายลขสทธ 14 2.2.1 งานอนมลขสทธ 14 2.2.2 เจาของลขสทธ 16 2.2.2.1 สทธขางเคยงของงานภาพยนตร 17 2.2.3 สทธของเจาของลขสทธ 19 2.2.4 การกระท าอนเปนการละเมดลขสทธ 20 2.2.5 ขอยกเวนการละเมดลขสทธ 23 2.3 ววฒนาการของการฉายภาพยนตร 24 2.3.1 ความเปนมาของการฉายภาพยนตร 24 2.3.2 การฉายภาพยนตรระบบฟลม 26

2.3.3 การฉายภาพยนตรระบบดจตอล 27 2.4 การละเมดลขสทธงานภาพยนตรในประเทศไทย 30 2.4.1 ความหมายของลขสทธ 30 2.4.2 การละเมดลขสทธงานภาพยนตรในรปแบบตางๆ 31 2.5 หลกเกณฑการคมครองการละเมดลขสทธงานภาพยนตร 35 2.5.1 การคมครองตามกฎหมายไทย 35

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 2 (ตอ) แนวความคดและทฤษฎเกยวกบกฎหมายลขสทธและปญหาของการละเมดลขสทธ งานภาพยนตร 2.5.1.1 พระราชบญญตลขสทธ 36 2.5.1.2 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 40 2.5.1.3 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเฉพาะเรองการละเมด 41 2.5.1.4 พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร 42 2.5.2 การคมครองตามกฎหมายระหวางประเทศ 43 2.5.2.1 อนสญญาเบอรน (Berne convention) 43 1) งานอนมลขสทธ 46 2) การไดมาซงลขสทธงานภาพยนตร 47 3) อายแหงการคมครองลขสทธภาพยนตร 48 4) สทธของผสรางสรรคงานภาพยนตร 48 5) การละเมดลขสทธงานภาพยนตร 49 6) ขอยกเวนการละเมดลขสทธงานภาพยนตร 49 2.5.2.2 ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา 49 (Agreement on trade Related Aspects of Intellectual Property Rights TRIPS Agreement) 1) งานอนมลขสทธ 50 2) การไดมาซงลขสทธงานภาพยนตร 50 3) อายแหงการคมครองลขสทธภาพยนตร 51 4) การละเมดลขสทธงานภาพยนตร 51 5) ขอยกเวนการละเมดลขสทธงานภาพยนตร 51 บทท 3 กฎหมายสหรฐอเมรกาและกฎหมายไทยในความคมครองทางมาตรการทางเทคโนโลย 3.1 การคมครองตามกฎหมายสหรฐอเมรกา 53 3.1.1 สทธเจาของลขสทธ 54 3.1.2 ความผดฐานละเมดลขสทธ 57 3.1.3 อายการคมครอง 58 3.1.4 ขอยกเวนของการละเมดลขสทธของกฎหมายสหรฐอเมรกา 58 3.2 กฎหมายสหรฐอเมรกา (Digital Millennium Copyright Act) ใหความคมครอง 59 โดยมาตรการทางเทคโนโลย (TPM) 3.2.1 ทมาและหลกทวไปของความคมครองมาตรการเทคโนโลย (TPM) ใน 59 Digital Millennium Copyright Act

ฌ

สารบญ (ตอ) หนา

บทท 3 (ตอ) กฎหมายสหรฐอเมรกาและกฎหมายไทยในความคมครองทางมาตรการทาง เทคโนโลย 3.2.2 ความคมครองในการเขาถงโดยมาตรการทางเทคโนโลย (TPM) ของ 62 กฎหมายสหรฐอเมรกา Digital Millennium Copyright Act 3.3 ความคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยของประเทศไทย 65 3.4 แนวค าพพากษา 71 3.4.1 คด Sony Corp of America V. universal City Studios.inc 71 3.4.2 คด Field V.Google,inc 71 3.4.3 คด อวตารสามมต 71 บทท 4 วเคราะหเปรยบเทยบความรบผดในการละเมดลขสทธของผกระท าความผด

งานภาพยนตรตามกฎหมายไทยและกฎหมายสหรฐอเมรกา 4.1 หลกการตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 73 4.1.1 ความรบผดตามกฎหมายลขสทธของประเทศไทยในปจจบนและการ 73 อางขอยกเวนการละเมดลขสทธ 4.1.2 กรณปญหาวามผกระท าความผดหลายคนแอบถายภาพยนตรและ 77 อางขอยกเวนการละเมดลขสทธ 4.2 วเคราะหการละเมดลขสทธความผดในการละเมดลขสทธงานภาพยนตรโดยการดง 79 สญญาณภาพยนตรจากโรงภาพยนตร บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ 5.1 บทสรป 84 5.2 ขอเสนอแนะ 86 บรรณานกรม 88 ประวตผเขยน 91 เอกสารขอตกลงวาดวยการอนญาตใหใชสทธในรายงานการคนควาอสระ

ญ

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 2.1: เครอง Christie cp4230 DLp 29

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

ณ ปจจบน อปกรณทางเทคโนโลยไดมอทธพลตอการด ารงชวตของบคคลทวไป ซงจะเหนไดจากรปแบบของการใชชวตประจ าวนตาง ๆ โดยปกตแลวบคคลทวไปจะน าเทคโนโลยดงกลาวมาใชโดยผานทางระบบคอมพวเตอรซงเปนกลไกในการควบคมการท างาน และอกสงหนงทก าลงมอทธพลซงสงนนบคคลทวไปจะใชควบคกบคอมพวเตอรกคอ “อนเทอรเนต” (Internet) เปนสงทมความส าคญมากยงขนทกขณะเพราะอนเทอรเนตเปนศนยกลางคอมพวเตอรทมขนาดใหญและมระบบควบคม อกทงยงเปนสงเชอมตอและมการพฒนาอยางมาก ในปจจบนบคคลทวไปสามารถตดตอสอสารถงกนไดและการสอสารโดยผานระบบเครอขายอนเทอรเนตสามารถสอสารไดหลายรปแบบ เชน ขอความภาพเคลอนไหว หรอเสยง อกทงยงแลกเปลยนขอมล และเผยแพรขาวสารภายในเวลาไมกวนาท กสามารถสงถงทกมมโลกได ไมเพยงแตอนเทอรเนตเทานนทจะชวยในการสอสาร แตอนเทอรเนตยงมบรการชวยในการคนควาหาขอมลไดอยางรวดเรว เนองจากระบบไดมการการพฒนาและมความทนสมยมากขน สาเหตเนองมาจากคนสวนใหญเรมหนมาใชระบบอนเทอรเนตในการสอสารและเรมมการสงขอมลผานทางอนเทอรเนตกนมากยงขน1ในยคตอมาระบบอนเทอรเนตไดถกพฒนาควบคไปกบเทคโนโลยโดยไดรบแรงผลกดนจากแนวความคดของบคคลใดบคคลหนงทตองการใหมการแลกเปลยนขอมลโดยไมมสงใดมาจ ากดและการควบคมโดยองคกรตาง ๆ ของรฐไมเขมงวดมากนกจง ท าใหมการแชรไฟลโดยการน าเสนอขอความภาพยนตร รปภาพ เสยง หรอวดโอบนอนเทอรเนตจงเปนสงทกระท าไดไมล าบากและใชงบการใชจายคอนขางนอย ดงนนปจจบนมนษยจงใชระบบอนเทอรเนตเปนเครองชวยใหมนษยทกคนสามารถเผยแพรขอมลตาง ๆ ทตนเองตองการจะเปดเผยตอบคคลทวไปไดอยางรวดเรวและท าไดโดยงาย โดยใชโปรแกรมแชรไฟลระบบการแชรไฟล คอ การแลกเปลยนไฟล เชน ภาพยนตร รปภาพ เสยง เปนตน โดยการผานระบบอนเทอรเนต เชน Luckywire เปนโปรแกรมทมการแชรไฟลดวยระบบ P2P ดวยความเรวและเปนระบบทมการแบงปนและมการดาวโหลดไฟลเปนจ านวนมาก สวนระบบ Bearshare เปนอกโปรแกรมทสามารถใชแชรไฟลไดอยางสะดวกและรวดเรวและเปน

โปรแกรมทมคนทวไปใชมากและเกดการแฮกเกอรขโมยขอมลกนไดโดยงาย และโปรแกรม Bittorrent เปนการท างานของโปรแกรม Bittorrent นน ผใชงานสามารถดาวนโหลดและอพโหลดไดในเวลาเดยวกน และการท างานของโปรแกรม Bittorrent จะแบงไฟลออกเปนชนสวนยอย ๆ อกทงยงสามารถสรางไฟลส ารองอกอนหนง ทเรยกวา Torrent ขนมา ไฟล Torrent จะไมใชไฟลทเปนไฟลดงเดมแตเปนไฟลทสามารถเกบขอมลและสวนของรายละเอยดตาง ๆ ของไฟลไวเพยงเทานนเชน รายชอไฟลดงเดมขอมลชนสวนของไฟลดงเดม เปนตน Torrent เปนตวไฟลทใชเชอมโยงไปยงไฟลดงเดมซงเกบไวในเครองคอมพวเตอรของผใชงานในระบบเพยงเทานน ดงนน

1 พณณเดชน ศรฉตรเพชร, ควำมรบผดของผใชบรกำรออนไลทบนอนเทอรเนต: ศกษำกรณกำรเปดใหจ ำหนำยสนคำละเมดลขสทธ (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณทต สาขากฎหมายทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ, 2554), 1.

2

server จงไมตองท างานหนกเพอแบงปนไฟลตาง ๆ ไปใหผใชงานอน ๆ จดเดนของ Torrent อกประการหนงคอ ไฟลยอย ๆ จะถกกระจายออกไปใหผดาวนโหลดซงในแตละคนจะไดรบชนสวนไฟลไปและสามารถสงตอใหกบผดาวนโหลดไฟลดวยกนเองได โดยไมตองเสยเวลาในการรอเพอทจะดาวนโหลดไฟลทงหมดใหเสรจ การดาวนโหลดแบบ P2P ในระบบดงเดม การรบสงไฟลระหวางผใชดวยกนนจะม Tracker เปนตวเชอม ซงระบบ Tracker มหนาท ในการจดการระบบการสอสารระหวางผใชกนเอง2เทานนและโปรแกรม Bittorrent ยงถกน าใชเปนเครองมอทใชละเมดทรพยสนทางปญญาโดยเฉพาะอยางยงเรอง ทางลขสทธ

ในปจจบน ทางแวดวงของภาพยนตรไดมการปรบปรงวธการฉายภาพยนตรใหมประสทธภาพมากยงขน ในอดต วงการภาพยนตรไดท าการใชฟลมเซลลลอยดซงเปนระบบการทใชในการบนทกภาพ อาทเชน ภาพชดของภาพนง เกดจากการเปลยนแปลงสวนประกอบของภาพ ซงแตละเฟรมจะใชเวลาในฉายซ าอยทความเรว 24 เฟรมตอวนาท สงนนจะท าใหบคคลทวไปสามารถมองเหนเปนภาพเคลอนไหวเหมอนกบภาพเคลอนไหวในวดโอ สงนนเรยกวาการเหนภาพตดตา (Persistence of Vision) ฟลมภาพยนตรมหลากหลายขนาด แตขนาดของฟลมทนยมใชม 2 ขนาดคอ หนงฟลมภาพยนตร ขนาด 35 มลลเมตร ฟลมดงกลาวใชในธรกจของโรงภาพยนตร เพอท าการฉายหนง และสองคอขนาด 16 มลลเมตร ฟลมขนาดนจะ ถกน ามาใชทางการศกษา เนองจากใชงบประมาณในการผลตต ากวาฟลมภาพยนตร ขนาด 35 มลลเมตร ซงฟลมเหลานจะใชเปนสอในการเกบบนทกภาพและฉายภาพยนตร การทสมยกอนไดใชฟลมในการถายภาพยนตรกเนองจากในสมยนนภาพยนตรเพงจะเรมมการสรางขนและยงไมมเทคโนโลยททนสมยบคคลสมยนนจงใชฟลมทถายภาพนน มาท าเปนภาพยนตรโดยการถายรปในอรยาบถของตวละครแลวคอยมาท าใหภาพนนมการเคลอนไหวกจะท าใหเกดภาพยนตรขน3

อยางไรกตาม ณ.ปจจบนไดท าการปรบปรงของระบบการถายท าภาพยนตรมากขนและในยคสมยปจจบนกมระบบเทคโนโลยทมการแกไขมากขนจงท าใหการการถายท าภาพยนตรสมยนสวนใหญจะถายท าโดยการใชกลองดจตอล เชน เรอง Star Wars: Episode II, The Attack of the Clones ของผก ากบ จอรจ ลคส ใชเลนสระดบไฮ-เอนดของ Panavision เปนการถายท าดวยกลองดจตอล Sony HDW-F900 HDCAM อกทง ตวกลองยงสามารถจดเกบภาพ 30 เฟรมตอวนาท ซงแตกตางจากกลองฟลมทวไปโดยสามารถบนทกภาพไดเพยงแค 24 เฟรมตอวนาท ในปจจบนความละเอยดของภาพถายดวยกลองดจตอลมความละเอยดของภาพ 4,096 x 2,160 Pixel หรอ 4K ถอวามคณภาพทใกลเคยงกบระบบฟลมมาก ในอดตวงการภาพยนตรไดมการทดลอง การถายท าภาพยนตร โดยการใชกลองแบบดจตอล โดยคณลกษณะเฉพาะของกลองดจตอล คอ ไมตองใชฟลมในการถายท าเพราะราคาฟลมในสมยกอนคอนขางมราคาสง สงนนท าใหลดตนทนในการผลต อกทง

2 วชาการดอท.คอม, BITTORRENT เทคโนโลยกำวล ำทมำพรอมกบกำรละเมดลขสทธ [Online], ธนวาคม 2551. แหลงทมา http://www.vcharkarn.com/varticle/35071. 3Thai film foundation [Online], 15 มนาคม 2557. แหลงทมาhttp://www.thaifilm.com/forumDetail.asp?topicID=4434&page=3&keyword=.

3

กลองดจตอล ยงมความยดหยนในการถายท าและสามารถถายท าหลาย ๆ ครงได คณลกษณะเฉพาะดงกลาวจงท าใหผก ากบภาพยนตรสวนใหญเลอกใชการถายท าภาพยนตรมากขน

อยางไรกตาม ในดานการจดจ าหนายสงนนรวมไปถงการฉายภาพยนตรภายในโรงภาพยนตร ในสมยกอนการถายท าภาพยนตรดวยฟลมนนตองแปลงเปนดจตอลเพอท าการตดตอกอน เพราะในระบบดจตอลสามารถท าใหภาพยนตรมความสมจรงและภาพของภาพยนตรจะมความคมชดมากขนเมอท าการตดตอเสรจแลว หลงจากขนตอนดงกลาว ทางผฉายภาพยนตรตองยายไฟลมาเปนฟลมอกครง เนองจากโรงภาพยนตรสวนใหญยงฉายภาพยนตรดวยระบบฟลมเพราะยงไมสามารถผลตอปกรณทมความทนสมยทจะรองรบโดยการฉายในระบบดจตอลได และการแปลงทกครง กจะท าใหคณภาพของภาพยนตรดอยลง สาเหตมาจากการตดตอภาพยนตรหลายครงและท าใหคณภาพของฟลมภาพยนตรนนลดคณภาพลงไปจงท าใหคณภาพในการฉายภาพยนตรออกมาไดไมดเทาทควรไม แตในทางกลบกนการถายภาพยนตรดวยระบบดจตอล ผลลพธของการถายท าแตละครงจะท าการจดเกบในรปแบบของไฟล ซงสะดวกตอขนตอนการผลตหรอตดตอไดโดยไมตองแปลงไฟล

ภาพยนตรไทยเรองแรกทถายท าดวยระบบดจตอล กคอ เรองปกษาวาย เนองจากภาพยนตร เรองนตองใชกราฟฟกเขาชวยเพราะ ตวเอกในละครเรองน ตองท าการแปลงกายและยงตองมความสามารถในการบนอกดวย รวมถงภาพความคมชด และรายละเอยดของภาพในสวนของภาพยนตร ยงเปนสงจ าเปนมาก การถายท าโดยการน ากลองดจตอล ลกษณะเฉพาะของกลองดงกลาวคอ สามารถปรบแตงภาพไดงายกวาการถายท าดวยกลองฟลม การถายท าดวยระบบดจตอลทงสองเรองไดท าการเปลยนมาถายดวยกลองดจตอลแทนกลองฟลม สาเหตสวนหนงมาจากตองการเกบขอมลเปนแบบไฟลและสามารเกบอยใน Hard Disk ได ซงการเกบขอมลนนไมมสงทแตกตางไปจากระบบคอมพวเตอร ของภาพยนตรทเคยอยในรปแบบของแผนฟลม ซงสงนนจะถกเปลยนแปลงไปเปนรปแบบของไฟลทจดเกบอยใน Hard Disk เพราะการถายท าดวยกลองทเปนรปแบบดจตอลเมอถายท าเสรจแลวกจะน าไฟลดงกลาวมาเกบใน Hard Disk ไดเลยและยงเพมความสะดวกสบายในการเกบภาพยนตรลงในแผนฟลมเมอตองการน าไปฉายในโรงภาพยนตรในทตาง ๆ ทางผจดท าจะท าการน าขอมลไปจดเกบในอปกรณเรยกวา Storage หรออาจจะท าการสงผานในระบบการยงดาวเทยม หรอระบบอนเทอรเนต และท าการฉายผานเครอง Digital Projector ทเปนเครอง Server ส าหรบเกบขอมลภาพยนตร ดงนนจงเปนชองวางใหกบผทกระท าความผด โดยทผกระท าความผดจะท าการลกลอบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรตาง ๆ และท าไปเผยแพรโดยการในรปแบบ DVD และน าไปจดจ าหนาย จงท าใหไดมผลประโยชน เนองจากในปจจบนมเทคโนโลยททนสมยตาง ๆ และ สามารถกระท าละเมดลขสทธไดมากขน เชน การใชอปกรณทสามารถดงสญญาณจากโรงภาพยนตรทก าลงฉายอยในโรงภาพยนตร ท าใหเจาของทไดท าการจดลขสทธแบบถกตองตามกฎหมายไดรบผลกระทบท าใหเสยหายและสญรายไดจากบคคลทจะมารบชมภาพยนตร4

นอกจากนสอเทคโนโลยมการพฒนาไปอยางมาก ดงนน การท าซ า ดดแปลง เผยแพร ในตวงานจงมรปแบบทแตกตางไปจากเดมซงกฎหมายลขสทธในปจจบนยงไมสามารถครอบคลมถงการกระท าความผดดงกลาวและหลงจากมอนเทอรเนตเขามาเปนสวนหนงในชวตประจ าวนท าใหเกดการ

4รตตกาล, เทคโนโลยดจตอล [Online], 15 มนาคม 2557. แหลงทมาhttps://sites.google.com/site/ruttikankat/thekhnoloyi/thekhnoloyi-dicitxl.

4

เปลยนในการตดตอสอสารและการสงขอมลจากดงเดมมาเปนแบบแบบอเลคทรอนกส ท าใหกฎหมายลขสทธแบบเดมไมสามารถครอบคลมได เนองจากในปจจบนผจดท าภาพยนตรไดนยมใชกลองดจตอล ท าใหการฉายภาพยนตรภายในโรงภาพยนตร จ าเปนตองใชเครอง High Frame Rate (สามมต) เพอความคมชดของภาพ อกทงการถายภาพยนตรยงสามารถเกบไฟลไวภายในเครอง High Frame Rate (สามมต) ได โดยระบบของเครองจดเกบเปนตวไฟลและน ามาฉายเปนภาพยนตรหลาย ๆ ครงได อกทงเครองดงกลาวยงลดตนทนในการผลตภาพยนตรไดมากกวาการใชฟลมอกดวยสาเหตทผผลตภาพยนตรไมนยมใชฟลมเนองมาจากภาพและสจะไมสดและจะมเสนขนมาบนจอภาพยนตรเมอผผลตหนงใชกลองทมระบบดจตอลในการจดเกบไฟลดงกลาวจะจดเกบโดยแผน DVD หรอบนทกในฮารดดสกหรอสงผานทางสญญาณดาวเทยมหรอผานทางระบบเชอมตออนเทอรเนตกไดกจะสามารถลดงบประมาณในการจดเกบหนงไดเมอถายท าเสรจกจะสงหนงไปยงโรงภาพยนตรและทางโรงภาพยนตรจะเผยแพรภาพยนตรโดยการปลอยสญญาณโดยใชระบบอเลกทรอนกสในระหวางการฉายภาพยนตรมการ Connect กนระหวาง ตว Server หรอ Box โดยการสงผานจะเปนสญญาณภาพและเสยงโดยจะสงเปน Wireless หรอจะสงผานดาวเทยมทตงไวกไดแลวกมผกระท าความผดเขามารบชมภาพยนตรแลวไดน าอปกรณเทคโนโลยททนสมยตาง ๆ มาดกสญญาณดงกลาวแลวน ามาประมวลผลแลวน าผลงานชนนนออกขายเปนการละเมดลขสทธซงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ของประเทศไทยยงไมสามารถครอบคลมถงการกระท าดงกลาวได

ในสหรฐอเมรกาไดมการวจยเกยวกบรายละเอยดของการฉายภาพยนตรและการใชอปกรณเทคโนโลยททนสมยดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตรโดยการกระท าความผดไดเกดจากน าเครองเทคโนโลยทสามารถดกสญญาณภาพและเสยงเขาไปในโรงภาพยนตรและเปดเครองดกสญญาณภาพและเสยงขณะทภาพยนตรก าลงฉายในรปแบบของระบบดจตอลซงการฉายภาพยนตรนนไดกระท าการฉายโดยการปลอยสญญาณภาพและเสยงภาพยนตรออกมาจากเครองคอมพวเตอรในรปแบบของคลนสญญาณและสงไปยงจอภาพยนตรของแตละโรงภาพยนตรแตสญญาณภาพยนตรนนกใสรหสไวแตเครองเทคโนโลยทดกสญญาณนนสามารถดกสญญาณดงกลาวไดแลวสามารถสงออกไปนอกภาพยนตรไดเลย จากนนจงพบวามการพฒนาอปกรณหลากหลายประเภททสามารถน ามากระท าความผดอนกอใหเกดการละเมดลขสทธไดโดยการละเมดลขสทธทเกดขนนนเปนผลมาจากผกระท าความผดทสามารถใชอปกรณเครองมอหรอซอฟตแวรทกประเภททสามารถหลกเลยงการปองกน โดยใชเครองมอและอปกรณเทคโนโลยทงหลายเขาถงขอมลแมจะไมไดท าการคดลอก แกไข หรอสงตอขอมลนน กถอวาเปนความผดแลวตามกฎหมายสหรฐอเมรกา ดงนน การใชเครองมอและอปกรณดงกลาวถอวาเปนความผดตามกฎหมายในสหรฐอเมรกา ดงนน ในประเทศสหรฐอเมรกาจงมบทบญญตกฎหมายมบทลงโทษแกผกระท าความผดทน าอปกรณเทคโนโลยดงกลาวเขาถงงานอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาต

ส าหรบประเทศไทยในปจจบนมเพยงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เพยงฉบบเดยวทใชบงคบแกผกระท าความผดทละเมดลขสทธของบคคลอน ลขสทธ หมายถง สทธแตเพยงผเดยวทจะกระท าการใด ๆ เกยวกบงานทผสรางสรรคไดท าขน โดยการแสดงออกทางความคดตามประเภทงานลขสทธตาง ๆ ลขสทธถอวาเปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนงซงมคณคาทางเศรษฐกจและลขสทธยงเปนทรพยสนประเภททสามารถ ซอ ขาย หรอโอนสทธกนได ดงนงานอนมลขสทธทไดรบการ

5

คมครองมทงหมด 9 ประเภทคอ 1) วรรณกรรม เชน หนงสอ จลสาร สงพมพ ค าปราศรย โปรแกรมคอมพวเตอร ฯลฯ 2) นาฏกรรม เชน ทาร า ทาเตน ฯลฯ 3) ศลปกรรม เชน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ ภาพถาย ศลปประยกต ฯลฯ 4) ดนตรกรรม เชน ท านอง ท านองและเนอรอง ฯลฯ 5) โสตทศนวสด เชน วซด ดวด ทมภาพหรอมทงภาพและเสยง 6) ภาพยนตร หมายความวา วสดทมการบนทกภาพ หรอภาพและเสยงซงสามารถน ามาฉายใหเหนเปนภาพทเคลอนไหวไดอยางตอเนอง แตไมรวมถงวดทศน 7) สงบนทกเสยง เชน เทป ซด 8) งานแพรเสยงแพรภาพ และ 9) งานอนอนเปนงานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ

ในปจจบนปญหาของการละเมดลขสทธภาพยนตรนบเปนปญหาใหญทเกดขนเรอย ๆ สงเหลานกอใหเกดผลกระทบในดานสงคม เศรษฐกจ และความสมพนธระหวางประเทศในดานการคาและการลงทน ซงกอใหเกดความเสยหายเปนจ านวนมหาศาลตอประเทศไทย เพราะภาพยนตรในประเทศไทยก าลงมการพฒนามากขนเนองจากตองสรางภาพยนตรใหมคณภาพเทาเทยมหรอใกลเคยงกบตางประเทศเพอใหเปนทยอมรบของบคคลทวโลกเพราะวงการภาพยนตรถามการพฒนาทดแลวกสามารถสรางรายไดและชอเสยงใหแกประเทศไดจงท าใหผผลตภาพยนตรสวนใหญตองใชงบประมาณอยางมากในการสรางภาพยนตรเพอจะท าใหภาพยนตรมความสมจรงและมประสทธภาพเปนทยอมรบของบคคลทวโลก หากเกดมการละเมดลขสทธภาพยนตรมากขนและไมสามารหาทางแกไขปญหาดงกลาวได อาจจะท าใหวงการภาพยนตรไทยนนไมสามารถทจะพฒนาไดและวงการภาพยนตรนนกจะไมมการพฒนาใหดขนใหเทยบเทากบภาพยนตรของตางประเทศ สาเหตหนงของการคกคามทเปนไปอยางรวดเรว คอ ไดกระท าโดยการน าอปกรณเทคโนโลยททนสมยใหม ๆ เขามาใชมากมาย ไมวาจะใชอปกรณเทคโนโลยตาง ๆ ทสามารถดงสญญาณจากโรงภาพยนตรเพอมาบนทกหรอท าซ าตองานอนมลขสทธได

ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองท าการเรยนรขอกฎหมายลขสทธทใชอยในปจจบนส าหรบกรณการละเมดลขสทธภาพยนตรในโรงภาพยนตรนนใหมความชดเจนมากขนไมวาจะเปนการแอบถายในโรงภาพยนตรหรอการดงสญญาณในโรงภาพยนตรนนวามการคมครองและปองกนการละเมดลขสทธดงกลาวไดมประสทธภาพและประสทธผลหรอไม มความจ าเปนหรอไมทประเทศไทยจะตองมการเพมเตมขอกฎหมายหรอแกไขบทบญญตของกฎหมายทเกยวของ ทงนเพอใหปญหาการละเมดลขสทธดงกลาวไมเกดขนภายในประเทศไทย

สารนพนธฉบบนจะมงเนนเกยวกบงานภาพยนตรอนมลขสทธทถกละเมดลขสทธโดยการลกลอบดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร เพราะการสรางภาพยนตรในสมยนมกมการลงทนมากในการผลตภาพยนตรและภาพยนตรก าลงมการพฒนามากขนเพราะมระบบการถายท าทสมจรงมากขนและไดอรรถรสในการรบชมจงท าใหมบคคลสวนใหญสนใจทจะรบชมภาพยนตรมากขนจงท าใหเกดปญหาการบนทกภาพยนตรภายในโรงภาพยนตรโดยมชอบและปญหาดงกลาวมกเกดขนเปนจ านวนมากโดยประการส าคญ ของการลกลอบแอบถายภาพยนตรหรอการดงสญญาณจากโรงภาพยนตรมกจะใชอปกรณหรอเทคโนโลยสมยใหมท าการละเมดลขสทธงานภาพยนตรโดยมชอบ ตลอดจนการน าภาพยนตรทไดบนทกไวไปท าซ า ดดแปลง ผลต จ าหนาย หรอเผยแพรตอสาธารณชนทางสอตางๆกระท าไดโดยงายและใชในเวลาเพยงไมกวนาท ซงสงนนอาจกอใหเกดความเสยหายตอผประกอบธรกจเกยวกบภาพยนตรอยางมาก ดงนนกลไกของรฐ ทมอยในปจจบนไมสามารถทจะ

6

ด าเนนคดแกผกระท าความผดไดอยางทนถวงท เนองจาก รฐจะตองท าการใหผทไดรบความเสยหายมาท าการฟองรอง รฐถงจะยอมด าเนนคดตามกฎหมาย สงนนจงบงชไดชดเจนวา รฐไมสามารถทจะควบคม หรอปองกนและปราบปรามการกระท าใหมประสทธภาพเนองจากผกระท ามพฤตกรรมหลกเลยงกฎหมายถงเรองความรบผดในการละเมดลขสทธ 1.2 วตถประสงคของกำรวจย

1) เพอศกษาวเคราะหชองวางในการคมครองลขสทธงานภาพยนตรตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

2) เพอศกษาแนวทางการคมครองเจาของลขสทธภาพยนตรในกรณการดงสญญาณในโรงภาพยนตรตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

3) เพอศกษาแนวทางการคมครองเจาของลขสทธในงานภาพยนตรในกรณการดงสญญาณในโรงภาพยนตรตามกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกาวามการคมครองแกเจาของลขสทธเพยงใด และมมาตรการในการบงคบใชกฎหมายอยางไรแกผกระท าความผด

4) เพอเปรยบเทยบกฎหมายการละเมดลขสทธของประเทศไทยและกฎหมายการละเมดลขสทธของประเทศสหรฐอเมรกา

5) เพอศกษาถงปญหาทเกดขนในปจจบนเกยวกบการดงสญญาณในโรงภาพยนตรทงในประเทศไทยและประเทศสหรฐอเมรกา

1.3 ขอบเขตของกำรวจย

งานวจยเรองนตองการจะศกษาถงเรองความรบผดในการละเมดลขสทธภาพยนตรโดยการใชอปกรณทมระบบเทคโนโลยททนสมยสามารถดงสญญาณไฟลภาพและเสยงภาพยนตร ตามแนวของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ของไทย เพอใหทราบถงแนวทางการปองกนและการปรบใชกฎหมายกบกรณปญหาทเกดขน โดยจะศกษาวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกาและค าพพากษาของศาลเปนหลก เนองจากเปนประเทศทมความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยและทางกฎหมายประกอบกบแนวทางของประเทศอนควบคกนไป 1.4 สมมตฐำนของกำรศกษำ

กฎหมายลขสทธของไทย ในปจจบนมขอจ ากดบางประการและยงไมสามารถควบคมงานภาพยนตรอนมลขสทธทสรางขนเพราะกฎหมายลขสทธไทยไมมขอก าหนดลงโทษแกผกระท าความผดจากปญหาการลกลอบดงสญญาณจากโรงภาพยนตรไดอยางเพยงพอและเหมาะสมเทาทควร จงควรมความจ าเปนอยางยงทประเทศไทยจะตองทบทวนและหาแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาวและปรบปรงกฎหมายลขสทธใหสอดคลองกบปญหาใหมๆ ทเกดขนจากความกาวหนาทางเทคโนโลยและอนเทอรเนตทเกดขนในปจจบน

7

1.5 วธกำรด ำเนนกำรศกษำวจย การด าเนนการวจยของสารนพนธฉบบนใชวธการวจยเอกสาร (Documentary Research)

โดยท าการศกษา คนควา รวบรวม และวเคราะหขอมลทางดานเอกสารทเกยวของซงเกดจากการคนควา มาจากหนงสอ วารสาร บทความ เอกสารเผยแพรของหนวยงานราชการหรอหนวยงานเอกชนตาง ๆ วทยานพนธ ขอมลทางอนเทอรเนตกฎหมายตางประเทศตลอดจนค าพพากษาของศาล เชน หองสมดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ หองสมดคณะนตศาสตรมหาวทยาลยจฬาลงกรณ เปนตน 1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบในกำรศกษำวจย

1) เพอท าใหทราบถงชองวางของกฎหมายลขสทธในการคมครองลขสทธภาพยนตรตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

2) เพอท าใหทราบถงแนวทางการคมครองเจาของลขสทธงานภาพยนตรในกรณทมการละเมดลขสทธในโรงภาพยนตรโดยมชอบตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 วามขอบเขตในการใหความคมครองแกเจาของลขสทธเพยงใด

3) เพอท าใหทราบถงแนวทางการคมครองเจาของลขสทธในงานภาพยนตรในกรณการละเมดลขสทธในโรงภาพยนตรตามกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกาวามขอบเขตในการใหความคมครองแกเจาของลขสทธเพยงใด และมมาตรการในการบงคบใชกฎหมายอยางไร

4) เพอท าใหทราบถงการเปรยบเทยบกฎหมายการละเมดลขสทธของประเทศไทยและกฎหมายการละเมดลขสทธของประเทศสหรฐอเมรกาวามบทลงโทษทแตกตางกนอยางไร เพอท าใหทราบถงสภาพปญหาทเกดขนในปจจบนเกยวกบการละเมดลขสทธภาพยนตรวามการละเมดลขสทธโดยการใชเทคโนโลยกระท าละเมดลขสทธภาพยนตร

บทท 2 แนวความคดและทฤษฎเกยวกบกฎหมายลขสทธและ

ปญหาของการละเมดลขสทธงานภาพยนตร ในปจจบนภาพยนตรไดมการพฒนาการฉายภาพยนตรใหมความทนสมยมากขนโดยใชระบบ

ดจตอลเปนการถายท าภาพยนตรและเกบไฟลภาพยนตรไวในคอมพวเตอรแทนการเกบภาพยนตรดวยแผนฟลมซงการเกบดวยดจตอลจะท าการแลกเปลยนขอมลดวยระบบคอมพวเตอรผานระบบการสอสารขนาดใหญทเรยกวา อนเทอรเนต และเปนทแนนอนวาความกาวหนาทางเทคโนโลยการแลกเปลยนไฟลขอมลทงหลายทเกดขนนไดสงผลกระทบตอการใหความคมครองทางดานลขสทธแกผสรางงานภาพยนตร ดงนน ในบทนผเขยนจะศกษาถง แนวความคดและความส าคญของการคมครองลขสทธความหมายของลขสทธตลอดจนศกษาถงปญหาของการละเมดลขสทธงานภาพยนตร

ในบทนไดแบงการน าเสนอเนอหาออกเปน 5 หวขอประกอบดวย (1) แนวความคดและความส าคญของการคมครองลขสทธ (2) สาระส าคญของกฎหมายลขสทธ (3) ววฒนาการของการฉายภาพยนตร (4) การละเมดลขสทธงานภาพยนตรในประเทศไทย (5) หลกเกณฑการคมครองการละเมดลขสทธงานภาพยนตรตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ 2.1 แนวความคดและความส าคญของการคมครองลขสทธ

ศกษาถงแนวความคดและความส าคญของการคมครองลขสทธ โดยจะกลาวถงประวตความเปนมาของกฎหมายลขสทธ ประวตกฎหมายลขสทธในประเทศไทย ตลอดจนแนวความคดในการใหความคมครองลขสทธ

2.1.1 ประวตและความเปนมาของกฎหมายลขสทธ ในสวนนจะไดกลาวถงความเปนมาของกฎหมายลขสทธ คอ ประวตศาสตรกฎหมายลขสทธ

ในตางประเทศ โดยศกษาเกยวกบประวตของกฎหมายลขสทธโดยกลาวถงการก าเนดของกฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก

เปนการยากทจะกลาววา ณ เวลาใดเปนจดเรมตนแหงประวตของกฎหมายลขสทธอยางแนนอน แตกคาดการณไดวาเกดขนในสมยฟนฟศลปวทยา เรมตงแตครสตศตวรรษท 12 เปนตนมา นกปราชญและเชอพระวงศในยโรปพากนสนใจในวรรณคดกรซและลาตนความเจรญดานการศกษาของชาวยโรปในสมยนเปนไปอยางกวางขวาง และความกาวหนาทางวทยาการตาง ๆ ทบนทกอยในหนงสอไดถกก าจดลง เนองจากเอกสารตาง ๆ ไมสามารถท าส าเนาออกมาไดอยางมประสทธภาพ

ตอมาในป ค.ศ. 1476 William Caxton ไดน าการพมพเขามาใชโดยการน าผลงานทเขยนดวยมอน าไปท าการพมพท าใหระบบการพมพนไดเผยแพรในประเทศองกฤษ และเกดความเจรญรงเรองทางดานการพมพหนงสอและตอมาไดท าการรวมกลมผประกอบกจการในดานหนงสอขน เรยกวา Stationers เปนผลใหตอมา Queen Marry I มพระบรมราชานญาตให Stationer’s Company เปนผมสทธในการพมพหนงสอแตเพยงผเดยว จงท าใหหนงสอทจะน าออกขายจะตองน ามาจดทะเบยนกบบรษท Stationer’s Company เพอทจะแสดงสทธของตนวาเปนเจาของลขสทธในงานหนงสอนนการกระท าในครงนมวตถประสงคในการคมครองและปองกนการกระท าการละเมด

9

ลขสทธ1จนกระทงในป ค.ศ. 1710 ไดมการประกาศใช The Statute of Anne ซงเปนกฎหมายลขสทธฉบบแรกทใหความคมครองแกผสรางสรรค2

หลงจากทม “กฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก” กมปญหาเนองจากบรรดาพอคาในประเทศองกฤษยงคงด าเนนธรกจผกขาดการพมพหนงสอทผเขยนตายไปนานแลวไดอยางสะดวกเพราะศาลองกฤษชวงศตวรรษท 18 ไมเหนดวยกบกฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลกเพราะงานจะหมดลขสทธหลงการตพมพไป 14 ป และมองวามสงทเรยกวา “ทรพยสนทางวรรณกรรม” อยในระบบกฎหมายจารตประเพณของประเทศองกฤษอยแลว ซงนสงผลใหศาลปฏบตราวกบวาสทธในการพมพหนงสอเปนทรพยสนทคงทนถาวรและละเมดไมไดเฉกเชนทรพยสนอน ๆ

ตอมาราชอาณาจกรองกฤษรวมเปนหนงเดยวกบราชอาณาจกรสกอตแลนดและกลายเปน สหราชอาณาจกร “เกรทบรเตน” ในป 1707 ภายใต Acts of Union ซงมเงอนไขของการรวมประเทศคอ ทงสองราชอาณาจกรจะมกษตรยรวมกน แตทงสภาและศาลของสกอตแลนดกยงสามารถด าเนนการไดอยางเปนเอกเทศอย นนหมายความวาสงทผดกฎหมายในองกฤษ กอาจเปนสงทถกกฎหมายในสกอตแลนดกไดเพราะทงสองพนทมทงระบบนตบญญตและตลาการคนละชดกน กลาวในศพทเทคนคกคอมนมลกษณะพหนยมเชงกฎหมาย (Legal Pluralism) ด ารงอยในเกรทบรเตน

บรรดาพอคาหนงสอจากองกฤษนนมองวาพวกบรรดาพอคาหนงสอในเมองของสกอตแลนดเปนบคคลทชอบละเมดลขสทธหนงสอของบรรดาพอคาจากองกฤษแลวพวกพอคาหนงสอประเภทนเปน “ไพเรต” ทตพมพหนงสอซ าโดยไมไดรบอนญาตจากส านกพมพในองกฤษทซอตนฉบบมาจากนกเขยนหนงสอหรอผทมลขสทธในงานหนงสอท าใหส านกพมพในองกฤษซอสทธในการผกขาดการพมพซ ามา จงท าใหพอคาองกฤษมการฟองรองเอาผดกบพอคาชาวสกอตแลนดตลอดมา เพราะพอคาชาวสกอตแลนดชอบน าหนงสอทมลขสทธไปท าซ าบอยครง และท าใหพอคาองกฤษตองฟองรองอยบอยครงและไดรบชยชนะอยางตอเนอง จงท าใหบรรดาพอคาหนงสอจากองกฤษมกจะใชสทธทจะท าการอางวาตนถกละเมดลขสทธ “ทรพยสนทางวรรณกรรม” โดยพวก “พอคาหนงสอเถอน” ในศาลองกฤษดจะสรางความมนใจใหบรรดาพอคาเหลาน จนท าใหพวกเขาพยายามขามมาด าเนนคดกบเหลาพอคาหนงสอในประเทศสกอตแลนดทพมพหนงสอจากฝงองกฤษโดยไมไดรบอนญาตมาอยางยาวนานอยแลวกอนรวมประเทศ

อยางไรกดเมอคด “ละเมดทรพยสนทางวรรณกรรม” ขนไปถงชนศาลในสกอตแลนด บรรดาผพพากษาของสกอตแลนดกจะเหนดวยเกอบทงหมดวาสงทเรยกวา “ทรพยสนทางวรรณกรรม” ทพอคาหนงสอจากองกฤษอางวาตนถอครองอยตามระบบกฎหมายจารตประเพณนน ไมเคยมอยในกฎหมายจารตประเพณของสกอตแลนด กคอแมวาสกอตแลนดจะใชกฎหมายจารตประเพณขององกฤษ แตสกอตแลนดกมกฎหมายจารตประเพณคนละประเภทกบองกฤษ จารตประเพณทางกฎหมายของสกอตแลนดมรากฐานอยบนกฎหมายโรมนอยางเขมขน และกฎหมายโรมนกเปนระบบกฎหมายทไมยอมรบการด ารงอยของทรพยสนทจบตองไมไดอยางชดเจนแมวาบรรดาผพพากษาองกฤษในตอนกลางศตวรรษท 18 สทธอนเปนนามธรรมเหนองานเขยนอนน าไปสสทธในการพมพซ า

1 นาสรา แจมใส, กฎหมายลขสทธ [Online], 29 กนยายน 2557. แหลงทมาhttps://www.gotoknow.org/posts/348983. 2 ไชยยศ เหมะรชตะ, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: นตบรรณการ, 2528), 4-5.

10

อนเรยกวา “ทรพยสนทางวรรณกรรม” นนเปนเรองปกตธรรมดาในระดบสามญส านกทไมวาคดจะไปอยในศาลชนไหนกคงจะชนะคด แตทางดานบรรดาผพพากษาจากสกอตแลนดนมการกลาวอางวามทรพยสนบางประเภททจบตองไมไดอยเปนสงทผดกบสามญส านกของการท าซ า และผพพากษาสกอตแลนดเหนวาการม “ทรพยสนทางวรรณกรรม” หมายถงการมสทธในการผกขาดการพมพหนงสออยางไมมวนสนสด การด ารงอยของสทธแบบนเปนอปสรรคตอการเรยนรของบคคลอนและอาจจะท าใหการเรยนรไมไดรบการพฒนาอยางเตมทเนองจากเจาของลขสทธมสทธคมครองงานตนเองมากเกนไปและความพายแพอยางตอเนองในศาลสกอตแลนดดจะท าใหพวกพอคาหนงสอองกฤษไมกลาไปอาง “ทรพยสนทางวรรณกรรม” ทสกอตแลนดอก

ดงนน แมความพายแพในสกอตแลนดจะท าใหพอคาองกฤษไมพอใจในค าตดสนของศาลในสกอตแลนดแตตลาดหนงสอใน สกอตแลนดเปนแหลงขายหนงสอเลก ๆ เทานนและความพายแพในศาลสกอตแลนดไมไดท าใหโครงสรางธรกจของพอคาหนงสอจากองกฤษเสยหายมากมายแตพอคาหนงสอจากองกฤษไมสามารถระงบการผลตหนงสอทผดกฎหมายจากชาวสกอตแลนดไดจงท าใหเกดความเสยหาย “หนงสอเถอน” แตทพวกเขาท าไดคอท าใหหนงสอเหลานไมมทยนในทองตลาดในประเทศองกฤษโดยไลฟองบรรดาผน าหนงสอจากสกอตแลนดเขามาขายบนฐานของการอาง “ทรพยสนทางวรรณกรรม” อยางไรกดตามกฎหมายจารตประเพณมปญหาในทางกฎหมายทเกดขนกคอการอางแบบนขดกบ “กฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก” เพราะในนนมการระบชดเจนวาสทธในการผกขาดการพมพหนงสอนนมวนหมดอายตามกฎหมายลขสทธ แตทางพอคาหนงสอยงฟองอกโดยอาง “ทรพยสนทางวรรณกรรม” ทด ารงอยแมลขสทธหมดอายไปแลว โดยทวไปศาลจะมองวา “ทรพยสนทางวรรณกรรม” ยงถอวาด ารงอย ดงนนผทพมพงานอนหมดลขสทธไปแลวกยงถอวาท าผดกฎหมายอยนเปนสงทเกดขนอยางตอเนองชวงกลางศตวรรษท 18 ในองกฤษ เพราะพอคาหนงสอองกฤษยงคงคดวาตนเองไดรบการคมครองจากกฎหมายจารตประเพณอยจงท าใหเกดการฟองรองอยอยางเดม3

อยางไรกด พอคาหนงสอจากสกอตแลนดคนหนงกไดเปลยนแปลงทกอยาง หลงจากไดยนขอตอสคดจนถงขนใหสภาตความเจตจ านงของกฎหมายพอคาหนงสอจากสกอตแลนดผนมนามวา Alexander Donaldson เขาเปนพอคาหนงสอผกวางขวางทสกอตแลนดทตพมพหนงสอสารพดรปแบบขายรวมทงการตพมพหนงสอทมการตพมพในองกฤษซ าดวย จนธรกจใหญโตในสกอตแลนด และกขยบขยายธรกจขายหนงสอเขามาในองกฤษ เพอขยายการขายงานหนงสอทหมดลขสทธไปแลวในราคาทถกกวาทพวกพอคาหนงสอในองกฤษอน ๆ ซงเขากมองวาเขาไมไดท าผดกฎหมายใด ๆ เพราะกฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลกกประกาศชดเจนวาสทธผกขาดหมดไป และ ท าใหเขา Donaldson โดนฟองฐานพมพและขายหนงสอรวมบทกว The Seasons ของ James Thompson ทพอคาหนงสอฝงองกฤษอางวาตนถอสทธผกขาดการพมพอย (บทกวนฮตชวงตนศตวรรษท 18 โดยตพมพจนจบในป 1730 สวนตว Thompson ตายในป 1748 ดงนนหากจะคดค านวณแลว บทกวนจะหมดลขสทธอยางชาทสดกคอป 1758 หรอหมดลขสทธมาเปนสบปแลวตอนท Donaldson โดนฟอง) นคอจดเรมตนของคด Donaldson v Beckett ในป 1774 ทจะพลกการวนจฉยกฎหมาย

3 ประวตศาสตรลขสทธ(23): ขาขนและขาลงของหนงสอเถอน [Online], 23 กนยายน 2557. แหลงทมา http://vvoicetv.com/2014/09/24/.

11

ลขสทธ หากจะกลาวสนๆ แลว ทางพอคาหนงสอลอนดอนทเปน “เจาของ” สทธในการพมพ The Seasons กไดไปรองเรยนกบศาลแลวและศาลกไดออกหมายศาลให Donaldson ระงบการขาย The Seasons ซงนเปนกระบวนการปราบปรามหนงสอเถอนมาตรฐานของพอคาหนงสอจากองกฤษในศตวรรษท 18 อยางไรกด Donaldson มองวาศาลไมมสทธจะออกหมายศาลแบบนเพราะกฎหมายลขสทธฉบบแรกททางสภาออกกบอกชดเจนวางานชนนหมดลขสทธไปแลวใครจะพมพกไดไมผดกฎหมาย Donaldson เคยเขยนแสดงความไมพอใจกบการใชอ านาจของศาลอนขดกบกฎหมายของสภาไวในขอเขยนทางการเมองของเขากอนทคดความจะเรมดวยซ าวานเปนเหตให Donaldson เอาเรองไปรองเรยนกบสภาขนนางทสมยนนท าหนาทเปนศาลสงดวยเพอใหทางสภาชใหชดวาขอก าหนดของ “กฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก” ททางสภาออกมานนมสถานะอยางไรกนแนและการหมดอายลขสทธมอยจรงหรอไมในระบบกฎหมายองกฤษผลคอทางผพพากษาของสภานนกลงความเหนดวยเสยงสวนใหญวา “กฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก” นนมผลในการลบลางสทธทางการพมพใด ๆ ทมมากอนมนทงหมด กลาวคอไมวาจะมหรอไมม “ทรพยสนทางวรรณกรรม” ในกฎหมายจารตประเพณ ภายหลงจาก “กฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก” กใหถอเอาขอก าหนดของกฎหมายฉบบนเปนหลก ในกรณนคอสภาตดสนวา “การหมดลขสทธ” มอยจรง ขออาง “ทรพยสนทางวรรณกรรม” ของพอคาหนงสอองกฤษทงหลายทเคยใชมาหลายสบปตลอดศตวรรษท 18 นนใชไมไดไมมกฎหมายรองรบ และ “ไพเรต” อยาง Donaldson กไมไดท าอะไรผดกฎหมายเพราะเขาแคตพมพและขายงานทหมดลขสทธแลว ซงนเปนจดเรมตนของสงททกวนนเรยกวา “คลงทรพยสนทางปญญาสาธารณะ” หรอ Public Domain ซงความหมายของมนคอพนทเสมอนทรวมงานทงหมดในโลกทไมไดถกก ากบใหมการผกขาดการผลตซ าดวยกฎหมายลขสทธอกตอไป4

ในเวลาตอมากฎหมาย The Statute of Anne เปนกฎหมายลขสทธฉบบแรกทไดเปนทยอมรบของแตละประเทศได และประเทศอเมรกาเปนประเทศแรก ๆ ทประกาศใชตอมาในป ค.ศ. 1793 ประเทศฝรงเศสกไดตรากฎหมายลขสทธขน สงผลใหทกประเทศ ทใชกฎหมายลขสทธน าไปเปนแบบอยางในการตรากฎหมายลขสทธเชนกน5

ตอมาการตดตอสอสารของแตละประเทศเรมมความสะดวกมากขนเพราะลขสทธของแตละประเทศไดรบการยอมรบมากขน โดยการคมครองลขสทธของแตละประเทศอยภายใตสนธสญญาทวภาคแตถงอยางไรกฎหมายลขสทธของแตละประเทศกมความแตกตางกนจงความเหนใหจดกฎหมายลขสทธระหวางประเทศใหเปนทศทางเดยวภายในป ค.ศ. 18586

2.1.2 ประวตกฎหมายลขสทธในประเทศไทย ในสวนนจะไดกลาวถงประวตของกฎหมายลขสทธไทย เพอแสดงใหเหนวาสงทถอวาเปน

กฎหมายลขสทธของประเทศไทย ไดพฒนามาเปนล าดบอยางไร

4 อธป จตตฤกษ, ประวตศาสตรลขสทธ (9): ก าเนดคลงทรพยสนทางปญญาสาธารณะ [Online], 9 มนาคม 2557 ก. แหลงทมา http://prachatai.com/journal/2014/03/52180. 5 อธป จตตฤกษ, ประวตศาสตรลขสทธ (7): ปรศนาเจตนารมณของ "กฎหมายลขสทธฉบบแรกของโลก [Online], 22 กมภาพนธ 2557 ข. แหลงทมา http://www.prachatai.com/journal/2014/02/51908. 6 ไชยยศ เหมะรชตะ, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2545 ก), 8-10.

12

ประวตความเปนมาของกฎหมายลขสทธในประเทศไทยเรมตนมาจาก “ประกาศหอพระสมดวชรญาณ ร.ศ. 111 (พ.ศ. 2435)” ในรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โดยมเหตมาจากการทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว สมเดจพระเจาลกยาเธอ พระเจาลกยาเธอ และพระเจาลกเธอ ในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงรวมกนสราง “หอสมดวชรญาณ” ขนในพทธศกราช 2424 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดทรงตงคณะกรรมการบรหารหอพระสมดขนแหงหนงซงเรยกวา “กรรมสมปาทกสภา” เมอตงหอพระสมดได 8 ป ไดมการหามไมใหน าหนงสอใน"หอสมดวชรญาณ"ออกไปท าซ าและตพมพเพอหาผลประโยชนจากการตพมพนน ถาบคคลใดตองการจะน าหนงสอใน “หอสมดวชรญาณ” ไปท าซ าหรอท าการตพมพตองไดรบอนญาตจาก “หอสมดวชรญาณ” เสยกอนถงจะไมเปนการละเมดลขสทธของ “หอสมดวชรญาณ”7

ตอมาในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ประเทศไทยไดเขาเปนภาคและใหสตยาบนตออนสญญาเบอรน ค.ศ.1886 ซงลงนามกน ณ กรงเบอรลนในป ค.ศ.1914 ซงเปนอนสญญาวาดวยการคมครองงานอนมลขสทธของตางประเทศทมหลกเกณฑส าคญบางประการ เชน หลกปฏบตอยางคนชาต จงท าใหประเทศตองปรบปรงกฎหมายวาดวยลขสทธใหใกลเคยงอนสญญาดงกลาวดวยการปรบปรงแกไข จนกระทงป พ.ศ. 2474 กแลวเสรจ และมการประกาศใช“พระราชบญญตคมครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474” พระราชบญญตนใชบงคบมาเปนระยะเวลา 47 ป8

ตอมาในป พ.ศ. 2521 ไดมประกาศใชพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2521 แทนพระราชบญญตคมครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474 อนเปนกฎหมายทประเทศไทยใชคมครองงานลขสทธตลอดจนงานศลปกรรมและใชมานานจนลาสมยกบยคปจจบนจนไมสามารถน ามาบงคบใชไดในปจจบน และในปตอ ๆ มาประเทศไทยกมการพฒนาทางดานตางเรอยมาจนไดมการตราพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ซงถอวาเปนกฎหมายสทธบตรฉบบแรกของประเทศไทยทมการก าหนดหลกเกณฑของการใหสทธบตรตลอดจนใหความคมครองสทธบตรทางดานการประดษฐและการออกแบบผลตภณฑ แตเมอเกดความเปลยนแปลงอยางรวดเรวทางดานศลปวทยาการเศรษฐกจการพาณชยไมวาในประเทศและในระดบระหวางประเทศกฎหมายอนเกยวกบการคมครองทรพยสนทางปญญาทใชอยไมสามารถสนองความตองการเพอการคมครองสทธในการสรางสรรคหรอคดคนประดษฐในรปแบบใหม ๆ ซงกฎหมายแตละเรองไมไดก าหนดไว จงไดเรมมการตรากฎหมายฉบบใหม ๆ เพอใชแทนกฎหมายอนเกยวกบทรพยสนทางปญญาฉบบตาง ๆ โดยไดมการประกาศใชพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 แทนพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ.2474 หลงจากนนในป พ.ศ.2535 ไดมการตราพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 เพอแกไขเพมเตมรายละเอยดหลกเกณฑของการคมครองบางประการทก าหนดไวในพระราชบญญต

7 ธชชย ศภพลศร, กฎหมายลขสทธพรอมดวยพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537, พมพครงท 3 (ม.ป.ท.:/ ม.ป.พ., 2537), 4. 8 วชรพงษ พรสกลศกด, การละเมดลขสทธของการใหบรการรานอนเตอรเนต (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาลยกรงเทพ, 2553), 9-10.

13

สทธบตร พ.ศ. 2522 จนกระทงลาสดในป พ.ศ. 2537 ไดมการตราพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ใชแทนพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 25219

2.1.3 แนวความคดในการใหความคมครองลขสทธ การคมครองลขสทธไดพฒนามาจนเปนระบบลขสทธในทกวนนและเปนทยอมรบกนโดย

นานาประเทศทวโลกทมปรชญาทางสงคม เศรษฐกจ หรอการเมอง ทแตกตางกนไป โดยมแนวคด เหตผลของการคมครองลขสทธ และระบบการคมครองลขสทธ ดงน

1) แนวคด เหตผลของการคมครองลขสทธและระบบการใหความคมครองลขสทธ การใหความคมครองสทธทางลขสทธ (Copyright) มประวตและทมาของการพฒนาการให

ความคมครองมาเปนหลกสทธตาง ๆ เหลานเกดจากความคดของมนษยทไดคดสรางสรรคผลงานออกมาเปนรปธรรม การแสดงออกมาเปนวตถ สอจนตนาการ และสอถงวฒนธรรมประเพณ โดยมลกษณะของการสรางสรรคทมงสอมาในเรองของความสนทรยภาพ (Aesthetic) เปนสงทสวยงามใหความสนทรทางดานจตใจ เมอมการสรางสรรคงานดวยความยากล าบากขนมา กกอใหเกดการหวงกนผลงานของตนเอง ซงเปนลกษณะพเศษของงานอนมลขสทธในปจจบน สาเหตทส าคญของการหวงกนกเพอประโยชนทางเศรษฐกจ ซงมความคดในการแสวงหาผลประโยชนอนเปนการตอบแทนงานทไดสรางสรรคขน ซงจากแนวความคดดงกลาวขางตนกอใหเกดปรชญาแหงหลกกฎหมายธรรมชาต สรางทฤษฎในการใหความคมครองสทธ

1.1) ทฤษฎเสรนยม ซงแนวความคดตามทฤษฎนนกกฎหมายทรพยสนทางปญญาไดใหแนวคดในเชงเสรนยมนไว อนเกดขนจากความนกคดในการสรางสรรคของมวลมนษยชาตเกดจากความคดรเรมของเหลาบรรพบรษ ซงเกดจากผลผลตทางความคดทตกผลกทางความคดและสรางสรรคงาน ไมนาจะเกดขนเปนเอกเทศ นกกฎหมายจงมความเหนในแนวคดนวา เปนผลผลตทเกดจากความคดรเรมของสงคม ใหถอวาเปนทรพยสนของมวลมนษยชาต เมอมการคดและสรางสรรคขนมา ทรพยสนเหลานนควรตกเปนสมบตสาธารณะประโยชนโดยเสร เพอเปนกระแสแหงการขบเคลอนกอใหเกดความคดสรางสรรคในการพฒนาทางศลปวฒนธรรม

1.2) ทฤษฎคมครองปองกน เปนแนวคดทเกดขนจากความคดในการสรางสรรคงานในทรพยสนทางปญญาเมอกอใหเกดงานการแสดงออกมาซงความคดแลวถอเปนสทธประเภทหนงอนอาจถอไดวาเปนวตถแหงสทธเปนทรพยสนทไมมรปรางและสทธดงกลาวกเปนทรพยและเมอเปนทรพย เจาของสทธควรไดรบความคมครอง เชนเดยวกบสทธทางแพงโดยทวไปจากแนวความคดของนกกฎหมายกอใหเกดทฤษฎของนกกฎหมายทรพยสนทางปญญาและแนวความคดและทฤษฎดงกลาวตอมาไดถกพฒนาใหเปนไปอยางมระบบ มการใหความคมครองและวางกรอบดวยการก าหนดกรอบแหงสทธอนไดแก ลขสทธ สทธบตร และเครองหมายการคาแยกแยะจดก าเนด และจดเกาะเกยวอนจะก าหนดไดวา สทธประเภทใดเกดขนกอนกน ไมอาจพสจนไดชดเจน จากววฒนาการในแนวคดในการใหความคมครองในเรองสทธตาง ๆ ไดมการพฒนาจนกอใหเกดการรวบรวมเอาสทธตาง ๆ ขางตนมารวบรวมจดเปนหมวดหมเขาดวยกน เพอความสะดวกในการก าหนดและวางนโยบายทสอดคลองกน พรอมทงก าหนดสทธในงานทงสามประเภทน เรยกวา เปนทรพยสนทางปญญา

9 ไชยยศ เหมะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8 (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2553), 24-25.

14

(Intellectual Property) หมายถง สทธตามกฎหมายอนเกยวกบงานสรางสรรคอนเกดจากการใชความคดและสตปญญาของมนษยซงเดมสทธในเบองตนซงสทธหลกไดแก ลขสทธ สทธบตร และเครองหมายการคา เมอมการจดระบบใหเปนสทธในทรพยสนทางปญญากมการจ าแนกสทธออกมาอกเปนสาขาแหงสทธออกเปน 2 สาขา

(1.2.1) ทรพยสนทางอตสาหกรรม (Industrial Property) หมายถง ผลงานอนเกดจากการสรางสรรคเกยวกบการผลตหรอการจาหนายผลตภณฑ ซงไดแก สทธในสทธบตรและเครองหมายการคา

(1.2.2) ทรพยสนทางวรรณกรรมและศลปกรรม (Literary and Artistic Property) หมายถงผลงานอนเกดจากความคดสรางสรรคของมนษย อนเกยวกบการแสดงออกซงความคด(Expression of Idea) เปนงานทเกดขนจากความสนทรยภาพ (Aesthetic) อนเปนงานทมงตอบสนองเกดผลทางดานจตใจและการเรยนรของมนษย สรางสงอนสวยงามทงดานภายนอกและภายในจตใจ อนเปนการสอโดยการใชสอใหผอนไดรบร อนไดแก สทธทางลขสทธ (Copyright) และนอกจากนสทธในงานอนมลขสทธยงแบงแยกออกเปน 2 ลกษณะ คอลขสทธ (Copyright) และสทธขางเคยง (Neighboring Rights) 2.2 สาระส าคญของกฎหมายลขสทธ

ส าหรบหวขอน ผเขยนจะศกษาสาระส าคญของกฎหมายลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 โดยจะขออธบายถงประเภทของงานอนมลขสทธ เจาของลขสทธ สทธของเจาของสทธ การกระท าอนเปนการละเมดลขสทธ ขอยกเวนการละเมดลขสทธ และการด าเนนคดละเมดลขสทธ

2.2.1 งานอนมลขสทธ ก) ตองเปนงานสรางสรรค พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 6 วรรคแรก บญญตวา “งานอนมลขสทธตาม

พระราชบญญต นไดแก งานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรอ งานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะของผสรางสรรค”10 และมาตรา 4 ใหความหมายของค าวา“ผสรางสรรค” หมายความวา “ผท าหรอผกอใหเกดงานสรางสรรคอยางใดอยางหนงทเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน”11

ความคดรเรม (Originality) ในเรองลขสทธ หมายถง ความเชอมโยงอนเกดขนระหวางความนกคดของผสรางสรรคกบงานซงเกดมาจากฝมอของบคคลนนซงท าหรอกอใหเกดผลงานใด ๆ ขนโดยฝมอของตนโดยใชความพยายามในการท าไมวาความพยายามนนจะนอยหรอมากไมวาจะเปนการใช แรงงาน ทกษะ ฝมอ และไมเปนการลอกเลยนแบบงานบคคลอนผลงานทท ามากจะเปนของผสรางสรรคบางอยางแมเพยงใชความพยายามเพยงเลกนอยหรอแกไขผลงานเพยงเลกนอยแตเปนการแกไขผลงานทสะสมกนมานานหลายป กถอวาเปนงานอนมลขสทธกได

10 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537. 11 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

15

แตปญหาทพบบอย ๆ ในปจจบน เปนการแกไขหนงสอจากตนฉบบเดมโดยไมไดมการเพมเตมเนอหาเขาไปใหมเพยงแตแกไขเพมเตมดดแปลงเนอหาเกาเพยงเลกนอยเทานน กตองขนอยกบวางานชนนนจะเรยกไดวาเปนผลงานชนใหมหรอไมเพยงแตแกไขเพยงเลกนอยดดแปลงเพยงเลกนอยกไมถอวาเปนการกอใหเกดผลงานชนใหมไดแตถาจะเปนงานชนใหมและเกดจากความคดรเรมของตนเองกจะเปนดงตอไปน เมอนกศกษาวชาศลปะหลายคนตางคนตางวาดภาพวดขนมาพรอมกนแตนกศกษาแตละคนกตางมลขสทธในงานภาพทตนวาด แมวางานของทกคนตางคลายกน คอเปนภาพของวดกตาม เพราะตางกใชความรความสามารถอตสาหะของตนเองการวาดภาพวาจะใหเปนลกษณะและรายละเอยดเชนใด12

สาระส าคญของงานสรางสรรคทจะไดรบลขสทธตองเปนงานทท าหรอกอใหเกดขนดวยความคดของตนเองไมเปนงานทเกดจากการลอกเลยนแบบหรอการดดแปลงตวงานอนแตขอบเขตของความคดสรางสรรคนนตองเกดจากความพยายามทจะสรางผลงานนนขนมาดวยตนเองเกดจากการใชความสามารถทางดานแรงงานทกษะและฝมอมากนอยแคไหนถงจะถอวาเปนงานอนมลขสทธกตองอยกบวาผลงานนนสวนใหญเกดจากความสามารถของเราทใชความคดความสามารถในการสรางผลงานชนนนขนมาและกตองอยกบขอเทจจรงเปนกรณตาง ๆ ไป

ข) ตองเปนงานทมรปรางปรากฏ องคประกอบอนส าคญทจะไดรบการคมครองตามกฎหมายลขสทธคอจะตองเปนงานทม

รปรางปรากฏหรอตองมการแสดงออกมาใหปรากฏซงงานตามทผสรางสรรคไดคดไวและตองท าใหปรากฏในรปแบบอยางใดอยางหนง ดงตอไปน หนงสอหรอภาพยนตรถาเราเพยงแตคดทจะท าการเขยนหรอสรางภาพยนตรขนมาแตยงไมไดลงมอท ากไมอาจเปนวตถแหงลขสทธไดเพราะเปนเพยงแคความคดเพราะยงไมไดมการสรางสรรคผลงานใหขนมามรปรางขนถาจะท าใหเปนงานอนมลขสทธกตองเขยนออกมาเปนหนงสอหรอท าใหภาพยนตรนนมลขสทธไดตองมการด าเนนการถายท าแลวมผลงานเผยแพรออกสสาธารณะถงจะมลขสทธในผลงานทเขยนหรอภาพยนตรนนถามคนมาคดลอกผลงานของตนทมรปรางทเปนหนงสอหรอภาพยนตรทมการถายท าแลวกจะเปนการละเมดลขสทธของตนได แตหากเพยงแคเราคดแลวมคนมาทราบถงความคดของเราไมวาดวยวธใด ๆ แลวไปท าเรองขนใหมโดยยดโครงเรองเดมจากเราเชนนนกไมเปนการละเมดลขสทธ ดงนนโดยทวไปเรยกลกษณะของการพจารณาในเรองนวา “การแบงแยกระหวางความคดและการแสดงออก” โดยถอเปนหลกการพนฐานในกฎหมายลขสทธ ดงนน โดยหลกทวไปแลวงานใดๆทไดมการสรางสรรคขนจะไดรบความคมครองกตอเมอไดแสดงออกมาในรปแบบทเหมาะสม ตามลกษณะงานแตละประเภท13

แมกฎหมายลขสทธของประเทศไทย จะไมไดก าหนดสาระส าคญดงกลาว ส าหรบงานทจะไดรบลขสทธไวโดยตรง แตเมอพจารณาพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 วรรคแรก ตอนทาย ซงบญญตวา “ไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด”และมาตรา 6 วรรคสอง ซงบญญตวา “การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอขนตอนกรรมวธหรอระบบ หรอ

12 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 4 (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2545 ข), 31. 13 เรองเดยวกน, 34.

16

วธใชหรอท างาน หรอแนวความคด หลกการคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตร หรอคณตศาสตร” จะเหนไดวากฎหมายลขสทธไดก าหนดไวไมใหความคมครอง ความคด หรอแนวความคดใดๆไว

ค) ตองเปนงานทกฎหมายก าหนด องคประกอบของงานทจะไดรบความคมครองลขสทธ นอกจากจะตองเปนงานทสรางสรรค

และมรปรางปรากฏแลว งานสรางสรรคนนจะตองเปนงานทกฎหมายลขสทธก าหนดวาจะใหความคมครองดวย ตามทพระราชบญญตลขสทธมาตรา 6 ไดก าหนดไวเปนงานประเภทใหญๆ แบงได 8 ประเภท ดงตอไปน คอ ตองเปนงานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ14 ยกตวอยางเชน งานภาพยนตร

งานภาพยนตร (Cinematographic Works) ตามพระราชบญญต พ.ศ. 2537 มาตรา 4 ไดก าหนดนยามของ “ภาพยนตร หมายความวา

โสตทศนวสดอนประกอบดวยล าดบของภาพ ซงสามารถน าออกฉายไดอยางตอเนองไดอยางภาพยนตรหรอสามารถบนทกลงบนวสดอน เพอน าออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตร และใหความหมายรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวยถาม”15โดยการก าหนดใหล าดบของภาพนนสามารถน าออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตรหรอสามารถบนทกลงบนวสดอนใดเพอน าออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตร ดวยเหตน ภาพนงจากล าดบภาพใดภาพหนง อนเปนสวนหนงของภาพยนตรน ามาผานกรรมวธเปนภาพในลกษณะภาพถาย ยอมไมถอวาเปนภาพยนตร กฎหมายลขสทธยงก าหนดใหงานภาพยนตรมความหมายรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวยเชนเดยวกบงานโสตทศนวสด ดงนนภาพยนตรเปนงานสรางสรรคทเปนงานโสตทศนวสดอนประกอบดวยล าดบของภาพและเสยง เชน ภาพยนตรเสยงในฟลม หรอไมมเสยงกได เชน ภาพยนตรแปดมลลเมตรหรอสบหกมลลเมตรซงตองมการพากย และมการบนทกภาพยนตรลงในวสดและสามารถใชวสดนนน าออกฉายภาพยนตรได เชน การบนทกลงฟลมในขนาดตาง ๆ และบนทกลงในวดโอเทป แลวท าการฉายภาพยนตรออกสสาธารณชน16

2.2.2 เจาของลขสทธ ในปจจบนภาพยนตรไดถกพฒนามากยงขนและเปนทนยมของคนในปจจบนและภาพยนตร

เปนธรกจทตองใชเงนเปนจ านวนมากเพอลงทนในการผลตภาพยนตรหนงเรองและมอตราเสยงในการลงทนคอนขางสงแตถาภาพยนตรเรองนนท าผลงานออกมาดและประสบความส าเรจกจะมผลตอบแทนทดเนองจากบคคลกจะตดตามรบชมภาพยนตรมากแลวกมผลตอบแทนทางดานชอเสยงดวย ดงนน การสรางภาพยนตรตองเกดจากการใชความรความสามารถและความช านาญและตองมประสบการณและตองเกดจากความรวมมอรวมใจของแตละฝายซงจะเปนกลไกส าคญทจะท าใหภาพยนตรประสบความส าเรจ เมอภาพยนตรไทยไดรบความนยมและมความเจรญกาวหนาท าใหการผลตภาพยนตรแตละเรองกตองใชจ านวนบคคลมาก และมหนาทตาง ๆ ในการผลตภาพยนตรใหมประสทธภาพ ดงนน ทมงานผสรางภาพยนตรประกอบไปดวย ผอ านวยการสรางภาพยนตร ผก ากบ

14 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537. 15 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 16 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, พมพครงท 2, 56.

17

การแสดง ผจดการกองถาย ผชวยก ากบการแสดง ผชวยก ากบการแสดงผชวยฝายศลปะ ฝายเสอผา ชางแตงหนา ชางท าผม ผก ากบภาพยนตร ชางไฟชางเสยง ผก ากบความตอเนอง ผบนทกภาพนง การแสดงตวประกอบ ผตดตอ ผประพนธเพลงและดนตรประกอบ ซงบคคลเหลานเปนบคคลทท าหนาทแตกกนออกไปและหนาทของแตละคนจะท าใหเกดผลงานตองรวมกนท าออกมากจะเกดเปนผลงานภาพยนตรหนงชนใหบคคลทวไปไดรบชม ดงนนจงกลาวไดวางานภาพยนตรเปนผลงานชนใหญทตองมการรวมตวของบคคลดงกลาวทไดกลาวมาขางตนมารวมงานกนจนเกดผลงานภาพยนตรและบคคลทมารวมงานกนนนตองมความรความสามารถความช านาญในการท างานในสาขานน ๆ ทตนเองไดรบผดชอบ และตองท างานภาพยนตรนนใหเกดความสมบรณในทก ๆ ดานผท างานภาพยนตรนอกจากจะมความรความสามารถแลวยงตองมความสามารถพเศษอก คอ ตองมความรความเขาใจเกยวกบศลปะทางดานภาพยนตร โดยมความเขาใจทางดานการสอสารทออกมาในรปแบบของงานภาพยนตร และมความเขาใจในกระบวรการสรางภาพยนตรและกระบวนการตาง ๆ ในการผลตงานภาพยนตร17

ผสรางสรรคงานภาพยนตร คอ บคคลทสรางภาพยนตรหรอเปนผก ากบภาพยนตรทเปนบคคลทสรางสรรคงานภาพยนตรขนมาโดยการเขยนบทละครและใหตวละครทผก ากบภาพยนตรเลอกมาตามความเหมาะสมของตวละครของแตละตวละครใหมบทบาทในการแสดงภาพยนตรและมหนาทก ากบการแสดงรวมถงขนตอนการสรางภาพยนตร โดยผก ากบภาพยนตรมหนาทสรางจนตนาการจากบทภาพยนตรเพอใหนกแสดงแตละคนเขาใจถงบทบาทของตวละครเพอใหผลงานภาพยนตรออกมามคณภาพ แลวเปนผถายทอดความคดทางดานศลปะออกมาตามแบบทตนเองตองการ และเปนคนสงฝายอน ๆ ในกองถาย อยางเชน ฝายผก ากบภาพ ผก ากบการแสดงฝายเทคนค นกแสดง ออกมาอยในรปแบบงานทตนเองตองการบนแผนฟลมหรอในระบบดจตอล ดงนน ผก ากบภาพยนตรจงมหนาทควบคมงานเกอบทกอยางในกองถายรวมทงงานทเกยวของกบภาพและเสยง การด าเนนเรอง มมกลอง และบทสนทนา สเปเชยลเอฟเฟกต ทจะสอใหผชมไดรบรในทก ๆแงมมทเขาตองการจะเผยแพรออกมา 18ดงนนลขสทธในงานภาพยนตรจงเปนของผก ากบงานภาพยนตรเพราะผก ากบงานภาพยนตรเปนผสรางสรรคงานภาพยนตรขนมาโดยใชความคดของตนเองและโดยใชความรความสามารถและความช านาญทางดานการผลตภาพยนตรและสรางภาพยนตรมาโดยไมไดลอกเลยนแบบภาพยนตรมาจากบคคลอนลขสทธภาพยนตรเรองนจงตกแกผก ากบงานภาพยนตรแตถาผลงานภาพยนตรไดสรางขนจากบรษทภาพยนตรเจาของภาพยนตรกจะตกแกบรษทภาพยนตรทไดวาจางใหมการสรางภาพยนตรขน

2.2.2.1 สทธขางเคยงของงานภาพยนตร สทธนกแสดง ตามพระราชบญญตลขสทธ มาตรา 4 “นกแสดง หมายความวา ผ

แสดง นกดนตร นกรอง นกเตน นกร า และผซงแสดงทาทาง รอง กลาว พากย แสดงตามบทหรอใน

17ณทพงษ วยะรนดร, การคมครองลขสทธงานภาพยนตร: ปญหาและแนวทางแกไข (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศรปทม, 2550), 28-29. 18 ผก ากบภาพยนตร [Online], 19 มนาคม 2557. แหลงทมา http://princezip.blogspot.com /2012/06/blog-post_07.html.

18

ลกษณะอนใด”19 คอ บคคลทไดรบคดเลอกจากผก ากบงานภาพยนตรใหมาแสดงตามบทละครทผก ากบภาพยนตรไดเขยนเอาไวและใหแสดงบทบาทสออารมณออกมาในรปแบบทผก ากบภาพยนตรตองการและนกแสดงกมหนาทถายทอดงานภาพยนตรนนออกมาใหสาธารณะชนรบชม ดงนน สทธนกแสดงจงมสทธดงตอไปน มาตรา 44 นกแสดงยอมมสทธแตผเดยวในการกระท าอนเกยวกบการแสดงของตน ดงตอไปน (1) แพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนซงการแสดง เวนแตจะเปนการแพรเสยงแพรภาพหรอเผยแพรตอสาธารณชนจากสงบนทกการแสดงทมการบนทกไวแลว (2) บนทกการแสดงทยงไมมการบนทกไวแลว (3) ท าซ าซงสงบนทกการแสดงทมผบนทกไวโดยไมไดรบอนญาตจากนกแสดงหรอสงบนทกการแสดงทไดรบอนญาตเพอวตถประสงคอน หรอสงบนทกการแสดงทเขาขอยกเวนการละเมดลขสทธของนกแสดงตามมาตรา 5320

ดงนนสทธนกแสดงตามมาตรา 44 คอ สทธในการแสดงของตนทยงไมไดถกบนทก ตวอยาง เชน การแสดงคอนเสรตสด ดงนน นกแสดงจะมสทธแตเพยงผเดยวในการแสดงของตน ดงตอไปน มสทธทจะแพรเสยงแพรภาพ นกแสดงจะมสทธแตเพยงผเดยวในการน าการแสดงทยง ไมไดบนทกไวออกเผยแพรตอสาธารณชน โดยทางวทยกระจายเสยง ทางโทรทศน หรอทางสออนๆ ทมลกษณะคลายกน ดงนน หากมผประสงคจะเผยแพรการแสดงดงกลาวไมวาทงหมดหรอบางสวนทางโทรทศน เชน ถายทอดการแสดงละครเวท หรอถายทอดการแสดงคอนเสรต เปนตน ตองไดรบอนญาตจากนกแสดงกอน มฉะนนถอเปนการละเมดสทธของนกแสดงและมสทธเผยแพรตอสาธารณชนหากมผใดประสงคจะน าการแสดงใหปรากฏตอสาธารณชนโดยการแสดงหรอโดยวธอนใด เชน การจดใหคนเขาชมการแสดงคอนเสรต เปนตน ตองไดรบอนญาตจากนกแสดงกอนหรอไดมการซอบตรคอนเสรตนนเสยกอนแตบตรนนตองเปนบตรคอนเสรตททางผจดหรอนกแสดงจดจ าหนายโดยถกตองถงจะมสทธเขาชมคอนเสรตไดนกแสดงยงมสทธบนทกการแสดงไดแตเพยงผเดยวในการบนทกการแสดงของตน หากมผประสงคจะบนทกการแสดงดงกลาวไมวาทงหมดหรอบางสวนในรปแบบใด ๆ กตาม เชน น ากลองโทรศพทมอถอมาถายเกบไว เทป ซด วซด และดวด เปนตน ตองไดรบอนญาตจากนกแสดงกอน

มาตรา 45 ผใดน าสงบนทกเสยงการแสดงซงไดน าออกเผยแพรเพอวตถประสงคทางการคาแลว หรอน าส าเนาของงานนนไปแพรเสยงหรอเผยแพรตอสาธารณชนโดยตรง ใหผนนจายคาตอบแทนทเปนธรรมแกนกแสดง ในกรณทตกลงคาตอบแทนไมได ใหอธบดเปนผมค าสงก าหนดคาตอบแทน ทงน โดยใหค านงถงอตราคาตอบแทนปกตในธรกจประเภทนน

ค าสงของอธบดตามวรรคหนงคกรณอาจอทธรณตอคณะกรรมการไดภายในเกาสบวน นบแตวนทไดรบหนงสอแจงค าสงของอธบด ค าวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด21

19 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537. 20 มาตรา 44 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537. 21 มาตรา 45 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537.

19

ดงนนนกแสดงจะมสทธไดรบคาตอบแทนจากผทน าตนฉบบหรอส าเนาสงบนทกเสยงการแสดง (เทป หรอซดทบนทกเสยงการแสดง) ไปใชเพอวตถประสงคทางการคาทงน ไมรวมถงการน าสงบนทกการแสดงทมภาพการแสดงปรากฏอยดวย คอ งานโสตทศนวสด (วซด ดวด) ออกเผยแพรตอสาธารณชนโดยตรงดวย22

ดงนนสรปไดวา นกแสดงมสทธคมครองทนทนบแตมการแสดงเกดขนโดยไมตองจดทะเบยนเพอขอรบความคมครองตามกฎหมายและไมมสทธในผลงานภาพยนตรทตนเองแสดงเพราะนกแสดงไมไดถอวาเปนการสรางสรรคงานภาพยนตรขนมาโดยใชความคดความสามารถของตนเองนกแสดงมหนาทแคเลนตามบททเขาสรางขนแตเนองจากนกแสดงมบทบาทส าคญในการเผยแพรงานอนมลขสทธในทางกฎหมายลขสทธ สทธของนกแสดงตามปกตจงถอวาเปนสทธขางเคยง (Neighboring Rights) ของงานอนมลขสทธเทานน ดงนน นกแสดงจงมสทธทจะเรยกคาตอบแทนตามความเปนธรรมไดเนองจากทตนเองไดรบใหเลนภาพยนตร และสามารถหามการบนทกเทปการแสดงของตนได แตเนองจากการถายท าภาพยนตรตองมการบนทกการแสดงของนกแสดงเพอทจะเผยแพรงานภาพยนตรออกสสาธารณะชน เชนน นกแสดงกตองรบทราบโดยปรยายแลววางานนตองมการเผยแพรสสาธารณะชนไดโดยตนเองไมมสทธทจะหามไมใหมการถายท าไดเพราะนกแสดงไดรบผลตอบแทนเปนตวเงนแลวเมอสรางภาพยนตรเสรจสนภาพยนตรทเกดขนกตองถอวามลขสทธตกเปนของผก ากบภาพยนตรเพยงคนเดยวแตถาผก ากบภาพยนตรไดน าภาพยนตรไปเสนองานแกบรษทภาพยนตรลขสทธในงานภาพยนตรเรองนนหรอไดรบการวาจางจากบรษทภาพยนตรลขสทธภาพยนตรเรองนนกจะตกเปนของบรษทงานภาพยนตรนน

2.2.3 สทธของเจาของลขสทธ เมอบคคลใดไดมาซงลขสทธแลว บคคลนนยอมมสทธตาง ๆ ตามทกฎหมายก าหนดไวทงน

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดก าหนดขอบเขตแหงสทธทางเศรษฐกจใหแกเจาของลขสทธตาม มาตรา 15 ซงบญญตไววา “ภายใตบงคบมาตรา 9 มาตรา 10 และมาตรา 14 เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน

1) ท าซ าหรอดดแปลง 2) เผยแพรตอสาธารณชน 3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด

ภาพยนตร และสงบนทกเสยง 4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน 5) อนญาตใหผอนใชสทธดงกลาวขางตน โดยจะก าหนดเงอนไขอยางใดอยาง

หนงหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะก าหนดในลกษณะทเปนการจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได

22 วเนตร ผาจนทา, เรองสทธนกแสดง [Online], 19 มนาคม 2557. แหลงทมา http://

www.fpmconsultant.com/htm/advocate_dtl.php?id=438.

20

การพจารณาเงอนไขตามวรรคหนง (5) จะเปนการก าจดการแขงขนโดยไมเปนธรรมหรอไม ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง”23 เจาของสทธในงานสรางสรรคตาง ๆเมอพจารณาถงลกษณะวธการของการใชสทธแลว สามารถแยกไดเปนสองประการ กลาวคอ

1) สทธในการกระท าตองานโดยตรง เปนสทธของเจาของสทธทจะกระท าตองานโดยตรง ไดแกสทธทบญญตไวในมาตรา 15 วรรคหนง (1) (2) และ (3) โดยกฎหมายไดก าหนดใหเจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวทจะสามารถท าซ าและดดแปลงผลงานของตนเองได และมสทธทจะเผยแพรผลงานของตนตอสาธารณะชนไดในงานทกประเภททมลขสทธของตนและสามารถใหเชาตนฉบบหรอท าส าเนางานบางประเภทอนมลขสทธซงนอกจากเจาของลขสทธจะมสทธแตเพยงผเดยวแลว เจาของลขสทธยงมสทธในลกษณะการหวงกนเพอปองกนมใหบคคลอนมาท าซ าดดแปลง เผยแพรตอสาธารณชน โดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธหากบคคลใดกระท าการโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธน ยอมเปนการกระท าในทางแงลบตอเจาของลขสทธ ซงกฎหมายลขสทธของทกประเทศไดก าหนดใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ24

2) สทธอนเกยวกบประโยชนจากงานอนมลขสทธ เปนสทธแตผเดยวของเจาของลขสทธซงเกยวกบประโยชนจากงานสรางสรรคอนมลขสทธ อนไดแก สทธตามทมาตรา 15 วรรคแรก (4) (5) บญญตไวโดยก าหนดใหเจาของลขสทธมสทธใหประโยชนอนเกดจากลขสทธใหผอนใชสทธตามมาตรา 15 วรรคหนง (1) (2) หรอ (3) ดงทกลาวมา เชน สวนใหญเจาของลขสทธจะไดรบผลตอบแทนและท าใหผทไดรบอนญาตใหใชสทธสามารถกระท าการใด ๆ ตามทตกลงไดโดยไมเปนการละเมดลขสทธ แตการอนญาตใหใชสทธนนจะตองไมมเงอนไขใดอนมลกษณะทเปนการก าจดคแขงโดยไมเปนธรรม25

ดงนน การละเมดลขสทธจากการท าซ าโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธจงถอวาเปนการละเมดตอสทธของเจาของงานอนมลขสทธเรมเหนชดขนเมอโลกกาวเขาสยคอนเตอรเนท เพราะเทคโนโลยมความเจรญกาวหนามากยงขนซงหลกกฎหมายของประเทศตาง ๆ กก าหนดใหเจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการท าซ างานอนมลขสทธของตนเองการพฒนาทรวดเรวในปจจบนจงกอใหเกดปญหาในการท าซ ามากและงายยงขนสวนสทธในการดดแปลงงานอนมลขสทธกเปนสทธอกประเภทหนงทผสรางสรรคมอยควบคกบสทธในการท าซ างานอนมลขสทธเสมอส าหรบสทธในการเผยแพรตอสาธารณชนซงงานอนมลขสทธนนหมายความถงสทธของเจาลขสทธในการท าใหงานอนมลขสทธของตนปรากฏตอสาธารณะชนดวยวธการอยางหนงอยางใด

2.2.4 การกระท าอนเปนการละเมดลขสทธ การละเมดลขสทธอาจแบงไดเปน 2 ประเภท ดงน 1) การละเมดลขสทธโดยตรง (Primary Infringement) ตามพระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ.2537 มาตรา 27-3026 ไดแก การละเมดลขสทธแกงานทวไป การละเมดลขสทธงานโสตทศนวสด ภาพยนตรและสงบนทกเสยง การละเมดลขสทธแกงานแพรเสยงแพรภาพ การละเมดลขสทธแกโปรแกรมคอมพวเตอร

23 มาตรา 15 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 24 ไชยยศ เหมาะรชตะ, กฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 87-88. 25 เรองเดยวกน. 26 มาตรา 27-30 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

21

การละเมดลขสทธโดยตรง คอการกระท าอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธ ตามมาตรา 15 โดย ไมไดรบอนญาตเชน

1) ท าซ าหรอดดแปลง 2) เผยแพรตอสารณชน 3) การใหเชาตนฉบบหรอส าเนาโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสง

บนทกเสยง ความหมายของการท าซ า ดดแปลงและเผยแพรตอสารณชนมบญญตไวในมาตรา 4 วรรค 13 วรรค 14 และวรรค 15

มาตรา 27 ไดบญญตการกระท าทเปนการละเมดลขสทธโดยตรงในงานทวไป นอกจากกฎหมายลขสทธยงไดบญญตใหมการละเมดลขสทธโดยตรงโดยเฉพาะเจาะจงแกงาน โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง ตามมาตรา 28 งานแพรภาพตามมาตรา 29 และโปรแกรมคอมพวเตอร ตามมาตรา 30

ขอแตกตางทส าคญอกประการหนงของการละเมดลขสทธโดยตรงและการละเมดลขสทธโดยออม คอการละเมดโดยตรง เมอผกระท าความผดกระท าการอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธตามมาตรา 27-30 แลวใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ แตการละเมดลขสทธขนรอง กฎหมายไดก าหนดภาระการพสจนไวใหแกโจทกวา ตองสบใหศาลเหนวาจ าเลยรหรอควรรวางานดงกลาวเปนงานละเมดลขสทธของผอนแลวท าใหเจาของลขสทธเกดความเดอดรอน จ าเลยกตองรบผด

การทจะวนจฉยวาการกระท าใดเปนการละเมดลขสทธโดยตรงหรอไม จ าเปนตองท าความเขาใจสทธแตผเดยวของเจาของลขสทธตามมาตรา 15 ดงตอไปน

ท าซ าหรอดดแปลง ท าซ า มลกษณะส าคญ 2 ประการ คอ 1) มการลอกเลยนงานลขสทธ (Copying) โดยคดลอกไมวาโดยวธใด ๆ เลยนแบบ ท า

ส าเนา ท าแมพมพ บนทกเสยง บนทกภาพจากตนฉบบ หรอส าเนา 2) มการลอกเลยนในสวนสาระส าคญ (Substantiality) หมายถงสวนของงานท

ลอกเลยนแบบเปนสาระส าคญของงาน แมวาสวนทลอกเลยนจะไมใชสวนใหญหรอทงหมดของงานหรออาจแคบางสวน หรออาจกลาวไดวาปรมาณทลอกเลยนไมไดเปนเครองชขาดวาเปนการท าซ าหรอดดแปลงเสมอไป แตตองพจารณาในเนอหาทถกลอกเลยนแบบวาเปนสาระส าคญของงานหรอไม (Quality not Quantity) ตวอยางการลอกเลยนในสวนอนเปนสาระส าคญ

ค าพพากษาศาลฎกาท 2750/2537 จ าเลยท าซ าค าและบทนยามในพจนานกรม ของโจทกในลกษณะลอกมาทกตวอกษรประมาณ 14000 ค าและดดแปลงโดยสลบทบทนยามบางเปลยนตวอยางใหมหรอตดออกบาง เพมเตมหรอตดขอความในบทนยามของโจทกออกบางประมาณ 19000 ค า ท าซ าหรอดดแปลงภาพประกอบบทนยาม 130 ภาพลอกเลยนแบบการจดท ารปเลมและการพมพขอความทปกนอก หรอ ปกใน ถอวาเปนการท าซ าหรอ ดดแปลงในสวนสาระส าคญ

นอกจากนการลอกเลยนในแนวคด (Idea) โดยมไดลอกเลยนสงทเปนการแสดงออกซงความคด (Expression of Idea) ดงทไดอธบายไวแลวในหวขอการแสดงออกซงความคด ยอมไมเปนการละเมดลขสทธ

22

ดดแปลง หมายถง ท าซ าโดยเปลยนรปใหมปรบปรง แกไขเพมเตม หรอจ าลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระส าคญโดยไมมลกษณะเปนการจดท างานขนใหม ทงนไมวาทงหมดหรอบางสวน ดดแปลงงานวรรณกรรม เชน แปลวรรณกรรม เปลยนรป วรรณกรรม (เปลยนจากบทประพนธเปนภาพยนตร) หรอรวบรวมวรรณกรรมโดยคดเลอกและจดล าดบใหม เปนตน

(2) เผยแพรตอสารณชน หมายถง การท าใหปรากฏดวยวธตาง ๆ ตอสารณชนโดยการแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การท าใหปรากฏดวยเสยงหรอภาพ การกอสราง การจ าหนาย เชน การขบรองเพลงทมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตหรอการเปดเพลงทมลขสทธจากเครองบนทกเสยงใหพนกงานในบรษทฟงกเปนการเผยแพรตอสาธารณชนเชนกนปญหามขอพจารณาวาความหมายของค าวาสาธรณชนมขอบเขตเพยงใด ศาลองกฤษไดเคยวางหลกไววาการเปดเพลงจากเครองเลนจานเสยงใหคนงานกวา 600 คนถอวาเปนการเผยแพรตอสารณชนแลว

(3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรโสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยงสทธในขอนเปนการขยายความคมครองใหแกผสรางภาพยนตร สงบนทกเสยง และงานโสตทศนวสดมากกวาเจาของลขสทธดงกลาวตามกฎหมายเดม หรออาจกลาวอกนยหนงวาเปนขอยกเวนหลกการสญสนไปซงสทธ (Exhaustion of Right) การใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานตามมาตรา 15(3) นเปนการใหเชางานทซอมาโดยถกตองและเปนการละเมดลขสทธขนตน แตการใหเชาตามมาตรา 31(1) เปนการใหเชางานทท า ขนโดยละเมดลขสทธและเปนการละเมดลขสทธขนรอง ซงหากพจารณาตามหลก Exhaustion of Rights แลว ผใดซองานลขสทธมาโดยถกตอง เจาของลขสทธยอมหมดสทธควบคมการใชประโยชนจากงานดงกลาวแตกฎหมายมาตรานกลบใหสทธแกเจาของงานสทธมากขนและยกเวนหลกทวไป โดยใหสามารถควบคมการใหเชาในงาน 4 ประเภทดงกลาวได ฉะนน ค าพพากษาศาลฎกา 954/2536 ทวนจฉยวาคดไมไดความวามวนเทปของกลางถกท าซ าหรอดดแปลง แมจ าเลยจะมมวนเทปของกลางใหเชา โดยไมไดรบอนญาต จากเจาของลขสทธจ าเลยกไมมความผด ตาม พ.ร.บ. ลขสทธ 2521 มาตรา 27 ค าพพากษาฎกานเปนการวนจฉยตามกฎหมายเดม ซงไมอาจถอเปนหลกไดอกตอไปขอใหสงเกตวาสทธใหเชาตามมาตรา 15(3) น ระบไวเฉพาะงาน 4 ประเภทนเทานน ฉะนนหากงานทใหเชาเปนหนงสอทมลขสทธถกตอง ผใหเชากไมมความผดตามมาตราน อยางไรกตามหากหนงสอดงกลาวเปนหนงสอทท าขนโดยละเมดลขสทธแลว การใหเชาหนงสอดงกลาวอาจมความผดซงเปนการละเมดลขสทธขนรองตามมาตรา 31(1) ได

(4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน เชนเจาของจตรกรรมอนญาตใหสถาบนศลปกรรมน าภาพเขยนของตนออกแสดงใหประชาชนโดยเกบคาเขาชม แตคาเขาชมครงหนงตองมอบใหองคการสาธารณกศล ดงนเปนการใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกองคการสาธารณกศล

(5) อนญาตใหผอนน างานอนมลขสทธไปท าซ าหรอดดแปลง เผยแพรตอสาถารณชน หรอใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตรและสงบนทกเสยง โดยจะก าหนดเงอนไขอยางใดหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะก าหนดในลกษณะทจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได27

27 ญาภารตน สงโต, การละเมดลขสทธและการยกเวนการละเมดลขสทธ [Online], 19 มนาคม 2557.แหลงทมา http://www.l3nr.org/posts/436006.

23

2) การละเมดลขสทธโดยการกระท าตองานโดยทางออมก าหนดหลกเกณฑตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 31 “ผใดรอยแลวหรอมเหตอนควรรวางานใดไดท าขนโดยละเมด ลขสทธของผอน กระท าอยางใดอยางหนงแกงานนนเพอหาก าไร ใหถอวาผนนกระท าการ ละเมดลขสทธ ถาไดกระท าดงตอไปน (1) ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ หรอ เสนอใหเชาซอ (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) แจกจายในลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของลขสทธ (4) น าหรอสงเขามาในราชอาณาจกร”

คอ การกระท าทางการคา หรอการกระท าทมสวนสนบสนนใหเกดการละเมดลขสทธดงกลาวขางตนโดยผกระท ารอยแลว วางานใดไดท าขนโดยละเมดลขสทธของผอนแตกยงกระท าเพอหาก าไรจากงานนน ไดแก การขาย มไวเพอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ เสนอใหเชาซอ เผยแพรตอสาธารณชน แจกจายในลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายตอเจาของลขสทธและน าหรอสงเขามาในราชอาณาจกร28

2.2.5 ขอยกเวนการละเมดลขสทธ ขอยกเวนการละเมดสทธ มาตรา 32 -มาตรา 43 คอ การกระท าใด ๆ ตามทกฎหมายบญญต

ไวใหสทธนนเปนสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ แตหากเขาขอยกเวนยอมไมถอวาการกระท าดงกลาวเปนการละเมดลขสทธ เชน การวจย หรอศกษางานประเภทตาง ๆ หรอโปรแกรมคอมพวเตอรอนมใชกระท าเพอหาผลก าไร29ขอยกเวนการละเมดสทธเปนความพยายามสรางความสมดลแหงผลประโยชนระหวางเจาของลขสทธและผใชงานลขสทธ โดยใหบคคลอนสามารถใชงานลขสทธไดตามความเหมาะสมโดยไมเปนการละเมดสทธ เปนการจ ากดสทธแตผเดยวของเจาของลขสทธลงภายใตเงอนไขบางประการ เงอนไขทส าคญทสด ไดรบการบญญตไวในมาตรา 32 วรรคแรก ดงน

1) การกระท าตองไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธ

2) การกระท านนไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร

ขอยกเวนทวไป มบญญตไวในมาตรา 32 วรรคสอง ทบญญตใหการกระท าบางอยางเปนขอยกเวน การละเมดลขสทธ ตงแตขอยกเวน (1)- (8) เชน (1) วจยหรอศกษางาน อนมใชการกระท าเพอหาก าไรนอกจากขอยกเวนทวไปในมาตรา 32 วรรคสองแลว ยงมขอยกเวนเฉพาะซงมบญญตไวในมาตรา 33 กรณคดลอกโดยมการอางอง เปนการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ยงมขอยกเวนอน ๆ เชน ขอยกเวนส าหรบการกระท าของบรรณารกษหองสมดตามมาตรา 34 ขอยกเวนส าหรบโปรแกรมคอมพวเตอรตามมาตรา 35 ขอยกเวนส าหรบการแสดงงานนาฏกรรมหรอดนตรกรรมตามมาตรา 36 ขอยกเวนส าหรบงานศลปกรรมตามมาตรา 37,39, 40 ขอยกเวนส าหรบงานสถาปตยกรรมตามมาตรา 38, 41 ขอยกเวนส าหรบงานลขสทธตาง ๆ ใน

28 วชรพงษ พรสกลศกด, การละเมดลขสทธของการใหการใหบรการราน, 23. 29 เรองเดยวกน.

24

ภาพยนตร ตามมาตรา 42 คองานภาพยนตรใดทหมดอายการคมครองแลวกจะถกสรางเผยแพรโดยบคคลอนไดไมเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรเรองนนและขอยกเวนเพอประโยชนในการปฏบตราชการตามมาตรา 43

ตวอยางขอยกเวนตามมาตรา 42 หากผวจยหรอศกษาไดน างานภาพยนตรทไมมลขสทธเพราะหมดอายการคมครองแลวมาเผยแพรตอสาธารณชนกไมเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรเรองนน เพราะภาพยนตรไมไดรบการคมครองลขสทธอกจนท าใหบคคลอนหาผลประโยชนจากภาพยนตรเรองนนได แตไมท าใหผวจยหรอศกษาดงกลาวไดลขสทธในงานภาพยนตรนนเพราะผเผยแพรจะไดลขสทธในงานภาพยนตรกเฉพาะแตกรณทไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธตามมาตรา 11 เทานน30 2.3 ววฒนาการของการฉายภาพยนตร

2.3.1 ความเปนมาของการฉายภาพยนตร ภาพยนตร คอ เปนการบนทกภาพยนตรดวยฟลมแลวน าออกฉายในลกษณะทแสดงใหเหน

ภาพเคลอนไหว ภาพทปรากฏบนฟลมภาพยนตรหลงจากผานกระบวนการถายท าแลวเปนเพยงภาพนงจ านวนมากทมอรยาบถหรอแสดงอาการเคลอนไหวเปลยนแปลงไปทละนอยตอเนองกน เปนชวง ๆ ตามเรองราวทไดรบการถายท าและตดตอมา31 ซงอาจเปนเรองราวหรอเหตการณทเกดขนจรงหรอเปนการแสดงใหเหมอนจรง หรออาจเปนการแสดงและสรางภาพจากจนตนาการของผสรางกได ซงไดถกบนทก หรอกระท าการดวยวธใด ๆ ใหปรากฏรปหรอเสยงหรอทงรปและเสยง เปนเรองหรอเหตการณ หรอขอความอนจะถายทอดรปหรอเสยงหรอทงรปและเสยงไดดวยเครองฉายภาพยนตรหรอเครองอยางอนท านองเดยวกนและหมายความตลอดถงฟลมซงไดถกถาย อด หรอท าดวยวธการใด ๆ ใหปรากฏสเพออดลงในฟลมเปนสาขาทสรางสรรคผลงานทางศลปะในรปของภาพเคลอนไหว และเปนสวนหนงของอตสาหกรรมบนเทง

ภาพยนตรไดสรางขนโดย โทมส แอลวา เอดสน (Thomas Alva Adison) และผรวมงานของเขาชอ วลเลยง เคนเนด คดสน (Willian Kenady Dickson) เมอ พ.ศ. 2432 ตรงกบสมยรชกาลท 5 เรยกชอวา “คเนโตสโคป” (Kinetoscope) มลกษณะเปนตสงประมาณ 4 ฟต มกเรยกชอวา “ถ ามอง” มลกษณะการดผานชองเลก ๆ ดไดทละคน ภายในมฟลมภาพยนตรซงถายดวยกลองคเนโตกราฟ (Kenetograph) ทเอดสนเปนคนประดษฐขนเอง ฟลมยาวประมาณ 50 ฟต วางพาดไปมาเคลอนทเปนวงรอบ ผานชองทมแวนขยายกบหลอดไฟฟาดวยความเรว 45 ภาพตอวนาท ตอมาลดลงเหลอ 16 ภาพตอวนาท และตอมาไดมการพฒนาโดยมพนองตระกลลลแอร (Lumiere)ไดพฒนาภาพยนตรใหสามารถฉายขนจอใหญและดไดพรอมกนหลายคน เรยกเครองฉายภาพยนตรนวา “ซเนมาโตกราฟ” (Cinimatograph) เกดขนเมอวนท 28 ธนวาคม พ.ศ.2438 และตอมาภาพยนตรทถกฉายบนจอขนาดใหญ ไดพฒนาสมบรณขนในอเมรกาในป พ.ศ.2438 โดยความรวมมอระหวาง โทมส

30 ญาภารตน สงโต, การละเมดลขสทธและการยกเวนการละเมดลขสทธ [Online], 19 มนาคม 2557.แหลงทมา http://www.l3nr.org/posts/436006. 31 ระบบการฉาย [Online], 2 ตลาคม 2557. แหลงทมา http://www.edu.nu.ac.th/wbi/355201 /p77-6.html.

25

อาแมท (Thomas Armat) ซฟราน ซส เจนกนส (C.Francis Jenkins) และเอดสน เรยกเครองฉายภาพยนตรชนดนวา ไบโอกราฟ (Bioghraph) ในเวลาตอมา หลงจากนนภาพยนตรไดแพรหลายไปในประเทศตาง ๆ ทวโลก และท าใหเกดอตสาหกรรมการผลตจ าหนายและบรการฉายภาพยนตรขนาดใหญหลายแหง32

ประวตความเปนมาของภาพยนตรไทยเรองแรกถายท าในเมองไทยคอ เรอง นางสาวสวรรณ ผสรางคอ บรษทภาพยนตร ยนเวอรซล ภาพยนตรไทยเรองนใชนกแสดงทงหมดเปนคนไทยไดสรางขนเมอ พ.ศ. 2470 และภาพยนตรเรอง โชคสองชน เปนภาพยนตรขนาด 35 มลลเมตร ขาว-ด า ไมมเสยง ไดรบการยอมรบใหเปนภาพยนตรประเภทเรองแสดงเพอการคาและเปนเรองแรกทสรางโดยคนไทยและชวงทภาพยนตรไทยรงเรองมากทสดป พ.ศ. 2490 ถอวาเปนยคทภาพยนตรไทยเฟองฟและตอมาในป พ.ศ. 2492 ประเทศไทยไดเรมมการสรางภาพยนตรมากมาย เชน “สภาพบรษเสอไทย” จดท าการสรางโดย แท ประกาศวฒสาร และมจ.ศกรวรรณดศ ดศกล ขนาดของฟลมภาพยนตรเปนขนาด 16 มลลเมตร และมผลท าใหวงการภาพยนตรในสมยนนมความคกคกกนมาก33 ตอมาไดมโรงถายภาพยนตรเสยงหนมานภาพยนตรเปดด าเนนการสรางใหมการถายภาพยนตรในสมยกอนและในป พ.ศ. 2497 ภาพยนตร “สนต-วณา”ของหนมานภาพยนตรไดรบรางวลการถายภาพการออกแบบฉาก จากการประกวดภาพยนตรจากเอเชยนบเปนภาพยนตรเรองแรกของไทยทไดรบรางวลการประกวดระหวางชาต34และเนองจากภาพยนตรไทยไดเรมมการพฒนามากขนเรอย ๆ จนมาถง ป พ.ศ. 2544-2549 ภาพยนตรเรองแรกทมการลงทนมากทสด คอ เรอง “สรโยทย” เปนภาพยนตรทไดรบการยอมรบจากบคคลภายในประเทศมากมายเนองจากการสรางภาพยนตรเรองมการลงทนมากไมวาจะเปนเรองเครองแตงกายและฉากตาง ๆ กไดลงทนสรางขนเพอใหภาพยนตรเรองนมความสวยงามและเกดความสมจรงมากขนจนเปนทยอมรบของบคคลทวไป35 และภาพยนตรไทยในปจจบนมการเผยแพรหรอถายภาพยนตรมอย 4 ทางคอ ฉายตามโรงภาพยนตร ภาพยนตรกลางแปลง และภาพยนตรเร ซงกระบวนการถายท ายงเปนการใชระบบฟลมในการถายท าภาพยนตร และยงสามารถฉายภาพยนตรอกวธคอถายทอดลงแผน vcd, dvd

ตอมาใชชวงทศวรรษท 10 และทศวรรษท 20 การเผยแพรเสยงและแพรภาพเรมจากสงสญญาณเสยงและตอมา 30-40 ปถดมา การแพรเสยงแพรภาพเปนการสงสญญาณโดยวธไรสาย(Wireless) โดยมอปกรณเปลยนสญญาณเปนเสยงและภาพสผฟง ตอมาในกลางศตวรรษ ไดมการพฒนาเทคโนโลยเปน 2 รปแบบ

1) การแพรเสยงแพรภาพแบบไรสาย (Wireless)

32 จดเรมตนของภาพยนตร [Online], 19 มนาคม 2557. แหลงทมา http://aca.kku.ac.th/isanfilm/ ?page_id=57. 33 ประวตภาพยนตรไทย [Online], 2 ตลาคม 2557. แหลงทมา http://prthai.com/ articledetail.asp?kid=80. 34 ววฒนาการภาพยนตรไทย [Online], 8 กนยายน 2553. แหลงทมา http://www.slideshare.net /soldat00/ss-5152261. 35 ณทพงษ วยะรนดร, การคมครองลขสทธงานภาพยนตร: ปญหาและแนวทางแกไข, 13-14.

26

การสงสญญาณผานดาวเทยม เปนการสงคลนสญญาณ แพรเสยงแพรภาพไปยงผรบ โดยการสงสญญาณดงกลาวดาวเทยมจะเปนตวรบสญญาณกอน เมอไดรบสญญาณแลวกจะสงกลบมายงสถานพนดน

2) การแพรเสยงแพรภาพโดยใชสาย (Wireline) การสงโดยใชวธการกระจายสญญาณโดยระบบเคเบล มววฒนาการควบคไปกบการแพรเสยงแพรภาพผานดาวเทยมในการกระจายสญญาณวทยโทรทศนไปตามสายเคเบลอยบนหลกของอนสญญากรงเบอรนทไดบญญตไวดงน

Cable Origination (Article 11 Bis(1)(ii)) คอการแพรเสยงและแพรภาพมลกษณะมากกวาทจะเปนการถายทอดสดเทานน เชน การผลตรายการเอง ผลตโสดวสด รายการวดโอ ภาพยนตร คลนไมโครเวฟ หรอสญญาณอนเทอรเนต36

2.3.2 การฉายภาพยนตรระบบฟลม ภาพยนตรฟลม กคอ วสดเซลลลอยด (Celluloid) ทน ากระบวนการทางเคม-แสงมาใชใน

การบนทกภาพเปนภาพชดของภาพนงและเกดการเปลยนแปลงสวนประกอบของภาพแตละเฟรมทละนอย เมอน ามาฉายซ าทความเรว 24 เฟรมตอวนาท จะท าใหเหนเปนภาพเคลอนไหวได เหมอนกบการเหนภาพเคลอนไหวในวดโอ ซงเกดจากการเหนภาพตดตา (Persistence of Vision)

ฟลมภาพยนตรมมากมายหลายขนาดแตทนยมใชกนมากม 2 ขนาดคอขนาด 35 มลลเมตร นยมใชในธรกจโรงภาพยนตรและขนาด 16 มลลเมตร มกถกน ามาใชในวงการศกษาเพราะมตนทนในการผลตต ากวาฟลมภาพยนตรขนาด 35 มลลเมตร แตในปจจบนการผลตภาพยนตรไดมการน าเทคโนโลยเขามาเกยวของในการถายท าภาพยนตรใหมคณภาพมากขนเพอท าใหภาพยนตรมความพฒนาทางดานภาพและเสยงของภาพยนตรใหมากขนและเปนทตองการของผรบชมและเพอใหผรบชมไดมความเพลดเพลนกบการรบชมภาพยนตรเรองนนจงท าใหเกดการท าภาพยนตรในรปแบบทเปนระบบสามมตกจะท าใหการถายท ามขนตอนเหนอกวาเดมมากเนองจากตองใชกลองดจตอลในการถายท าและเกบขอมลไวในระบบคอมพวเตอรเพอท าการถายท าใหมคณภาพมากขนเพราะวาถาเราเกบขอมลภาพยนตรไวในรปแบบฟลมเหมอนเดมกจะไมสามารถถายถอดใหออกมาในรปแบบระบบสามมตไดและในปจจบนผสรางภาพยนตรเรมสรางภาพยนตรในรปแบบภาพยนตรสามมตมากขนเพราะเปนการสรางทไดรบความนยมจากผรบชมมากขนกวาเดมและการเกบในรปแบบระบบฟลมกมคาใชจายมากจงท าใหผสรางภาพยนตรหนมาเกบขอมลในรปแบบระบบคอมพวเตอรมากขนในปจจบนแตสมยกอนรปแบบของฟลมกจะมดงตอไปน ประเภทของฟลมแบงออกเปน 2 ประเภท

1) ฟลมเนกาทฟ (Negative Film) เปนฟลมทมเยอไวแสงเปนตรงกนขามกบความเปนจรง ตองน าไปอดขยายตาม กระบวนการอกทหนงจงจะไดภาพทตรงความเปนจรงและฟลมเนกาทฟสามารถถายออน (Under Exposure) หรอถายแก (Over Exposure) ไดมากกวาฟลมรเวอรซล นน

36 ภาณวฒน รงศรทอง, ปญหาการละเมดลขสทธโดยการใชเทคโนโลยเกบและพกขอมลบนอนเตอรเนต(การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาลยกรงเทพ, 2552), 1-2.

27

คอความผดพลาดในการจดแสงหรอใหแสงในฟลมเนกาทฟอาจผดพลาดไดบาง ยงใหภาพทใชไดอย แตฟลมรเวอรซล ตองใหแสงทถกตองจรง ๆ ภาพจงจะมสสนสวยงาม37

2) ฟลมรเวอรซล (Reversal Film) เปนฟลมทมเยอไวแสง ทงเนกาตฟและโฟสตฟรวมกน หลงจากน าไปลาง ตามกระบวนการจะไดภาพออกมามลกษณะทถกตองตามความเปนจรง เชน สไลด ฟลมสตรฟ เปนตนและเนองจากมฐานฟลมทหนามาก ถาเราตองการเพยงฉบบเดยวคอเรองเดยวทไดจากการถายจากฟลมตนฉบบไมตองการพมพเปนฉบบเผยแพร กสามารถน าฟลมตนฉบบมาตดตอภาพใหเปนเรองไดเพยงแตตองระมดระวงเรองความสะอาดหรอรอยขดขวนไวเปนพเศษ ฟลมรเวอรซลมกจะใชผลตภาพยนตรการศกษาเปนสวนมาก สวนฟลมเนกาทฟมกจะใชในวงการภาพยนตรบนเทงเปนสวนใหญ อยางไรกตามฟลมรเวอรซลกสามารถน าไปพมพเปนฟลมส าหรบเผยแพรไดมาก ๆ เหมอนกน38

2.3.3 การฉายภาพยนตรระบบดจตอล39 การสอสารขอมลเชงดจตอล (Digital Data Communications)40 หมายถงกระบวนการถาย

โอนหรอและเปลยนขอมลกนระหวางผสงและผรบ โดยผานชองทางการสอสาร เชน อปกรณอเลกทรอนกสหรอคอมพวเตอรเปนตวกลางในการสงขอมล เพอใหผสงและผรบเกดความเขาใจตรงกน วธการสงนจะแปลงขอมลเปนสญญาณดจตอลแลวจงสงไปยงผรบและเมอถงปลายทางหรอผรบกจะตองมการแปลงสญญาณนนกลบมาอยในรปแบบทคนทวไปสามารถเขาใจได สวนประกอบของการสอสารขอมล ไดแก

1) ตวสงขอมล 2) ชองทางการสงสญญาณ 3) ตวรบขอมล 4) การสอสารขอมลในระดบเครอขาย ปจจบนโรงภาพยนตรไดมการน าเทคโนโลยสามมตเขามาใชในธรกจโรงภาพยนตรซงกอน

หนานสวนใหญจะเหนภาพยนตรสามมตไดจากการตนแอนนเมชนจากหลายคายของฮอลวดในปจจบนไมไดมแคภาพยนตรแอนนเมชนเพยงอยางเดยวทนยมน ามาผลตเปนภาพยนตรสามมตยงมภาพยนตร Action ผประกอบการโรงภาพยนตรเครอเมเจอรซนเพลกซไดปรบการบรหารโรงภาพยนตรในเรองของเทคโนโลยการฉายอยตลอดเวลาเพอรองรบความนยมในการชมภาพยนตรสามมตทมากขน ทงน ดวยความเปน Digital Cinema ท าใหภาพสามมตนนมความคมชดสมจรงและมสสนสดใสเหนอกวาการฉายภาพยนตรสามมตในระบบฟลมธรรมดาอยางเหนไดชดเนองจากใน

37 ฟลม [Online], 19 มนาคม 2557. แหลงทมา http://www.nangdee.com/webboard/ viewtopic.php?t=73. 38 บานจอมยทธ, ประวตการถายภาพ [Online], 21 มนาคม 2557. แหลงทมา http://www.baanjomyut.com/library_2/extension-4/general_knowledge_ about_the_ shooting/ 18.html. 39 กมลพรรณ จารวาระกล, การสอสารขอมลเชงดจตอล (การคนควาอสระ วศวกรรมศาสตร บณทตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร, 2555), 17-19. 40 เรองเดยวกน.

28

ปจจบนการผลตภาพยนตรไดเปลยนจากระบบฟลมมาเปนระบบ Digital41 มากขนท าใหความนยมในการถายท าดวยระบบสามมตมมากยงขนและท าใหผประกอบธรกจโรงภาพยนตรตองปรบตวโดยน าเทคโนโลยการฉายแบบใหมเพอรองรบกบเทคโนโลยทผสรางภาพยนตรผลตขนและเพอรองรบกบความตองการในการชมภาพยนตรสามมตของกลมเปาหมายทมมากขนท าใหการเตบโตของธรกจภาพยนตรสามมตมการเตบโตทกาวกระโดดและเปนธรกจทมมลคามหาศาลทกคายโรงภาพยนตรตางใหความส าคญกบการหาเทคโนโลยใหม ๆ เพอเขามาท าตลาดโดยมงสรางความแปลกใหมและบรการทดรวมถงท าการสงเสรมการขายตาง ๆ เชน การโฆษณา การประชาสมพนธและการสงเสรมการขายในรปแบบตาง ๆ เปนตน การใชสอทหลากหลายทกชองทางโทรทศนวทยหนงสอพมพนตยสารอนเทอรเนต เปนตนภาพยนตรไทยเรองแรกทใชกลองดจตอลถายท า คอ เรอง ปกษาวาย เนองจากภาพยนตรตองใชกลองทสามารถเอามาใชท าสเปเชยลเอฟเฟกต หรอเทคนคคอมพวเตอรกราฟก ซงระบบฟลมทเมองไทยใชในปจจบนยงท าไมไดการถายท าในรปแบบดจตอลฟอรแมทนนจะท าใหภาพทเกดขนในภาพยนตรและโรงภาพยนตรทมเครองฉายดจตอล จะท าใหภาพทออกมามความคมชดมากขนกวาระดบปกตกลองตวนเปนกลองตวแรกในเมองไทยงบประมาณในการท างานหนงเรองนจงสงกวาปกตแตถอวาเราตองลงทนมากกวาปกตของการท าหนงเรองหนงในขนตนเนองจากอารเอสจงถอเปนเจาแรกทน าเอามาทดลองใชในเมองไทยเพอทดลองใชในระยะยาว ซงถาหากอารเอสแปลงระบบเปนดจตอลทงหมด นนกหมายความวายคฟลมของภาพยนตรจะเรมหมดไปหนงดจตอลของอาร เอสทมมากอนหนาอยางโครงการ Tele Movie เปนแคโครงการเลกทใชคณภาพความชดระดบโทรทศนการท างานกบเทคโนโลยทนสมย ถอวายงเปนของใหมส าหรบเมองไทย อารเอสไดน าเขากลองแบบดจตอลไฮเดฟเนชน (High Definition) ของ Panasonic รน AJ-HDC2FE ซงใหรายละเอยดความชดสงมากซงการถายทออกมาเปนระบบดจตอลทงหมดท าใหขนตอนการตดตอประหยดลดตนทน เรองของฟลมในการถายท าเปนจ านวนมากการท างานสามารถน าไปท าสเปเชยลเอฟเฟกตตาง ๆ ดวยคอมพวเตอรกราฟกไดโดยตรงซงวธเกาจะตองเปลยนฟลมสงสเครองคอม ฯ อกทอดถาหากถายท าหนงเรองนดวยฟลมพรอมกบคาท าเบองหลงจะตองใชเงนไมต ากวา 80-100 ลานบาท แตภาพยนตรเรองนกลบใชเงนอยราวประมาณ 30 ลานบาท ซงถอวาเปนคาใชจายทลดไดราว 40-70 เปอรเซนตทเดยว “ปกษาวาย” เปนภาพยนตรทมแนวความคดในการน าเอาสตวในวรรณคดของไทย ลกษณะครงคนครงนก มความนากลว แขงแรง ซงจ าเปนจะตองบนได เคลอนไหวอยางรวดเรว ซงเปนความจ าเปนทจะตองใชขนตอนการท า ละทนในชวง Post-Production จ านวนมาก เพอทจะใหภาพยนตรออกมามความเหมอนจรง ซงภาพของปกษาวายในภาพยนตรนนมเกอบ 50 เปอรเซนตของเรอง และสรางขนจากคอมพวเตอรทงหมด ซงหนงดจตอลทถายท ากนในระบบนในตางประเทศทเรารจกกนไดแก Finding Nemo, Spy Kids, Star Wars Episode II42

ดงนน การถายท าเรอง ปกษาวาย จงมความพฒนามากขนเนองจากระบบการถายท าไดเปลยนไปจากเดมเนองจากการถายท าไดมการใชกลองดจตอลในการถายท าและตองใสเอฟเฟกตมาก

41 ณรงคศกด ศรทานนท, อปสรรคส าหรบลขสทธในยคดจตอล [Online], 20 เมษายน 2550. แหลงทมา http://www.oknation.net/blog/print.php?id=27042. 42 หากหนงกกลายเปนดจตอล ปกษาวาย หนงดจตอลเรองแรกของไทย [Online], 22 มนาคม 2557. แหลงทมา http://www.positioningmag.com/content/.

29

เพอทจะท าใหเกดความสมจรงและเกดอรรถรสในการรบชมมากขนจงท าใหภาพยนตรเรองปกษาวาย มความสมจรงและเปนทชนชอบของบคคลทวไปและเนองจากตวละครตองมการบนจงท าใหการถายท าดวยกลองดจตอลนนสามารถท าใหการบนของตวละครนนเกดความสมจรงมากขนกวาการถายท าดวยระบบฟลมแบบเดมการถายท าภาพยนตรเรองปกษาวายจงเปนเรองทท าใหวงการภาพยนตรของไทยมความพฒนามากขน เพราะในปจจบนตางประเทศกไดมการพฒนาการถายท ามากจงมความจ าเปนทภาพยนตรไทยกควรมการพฒนาใหใกลเคยงกบตางประเทศและการถายท าดวยระบบดจตอลยงสามารถชวยลดตนทนการผลตภาพยนตรไทยไดเปนจ านวนมากจงท าใหเกดผลประโยชนแกผผลตมากขนและจะท าใหภาพยนตรไทยไดมการพฒนาตอไป เมอการถายท าภาพยนตรไดถายท าดวยระบบดจตอลแลวซงเปนการใชกลองดจตอลทมความทนสมยในการถายท าการเกบขอมลจงถกบนทกไวในระบบคอมพวเตอร ดงนนการถายท าในโรงภาพยนตรกตองมการพฒนามากยงขนดวยจงท าใหโรงภาพยนตรตองมเครองฉายภาพยนตรระบบดจตอล ระบบดจตอลไดมการพฒนาระบบเสยงภาพยนตรใหมความคมชดกอน ตอมาเมอภาพยนตรไดอรรถรสในเรองของระบบเสยงดจตอลมาพกใหญแลว กมาถงระบบภาพดจตอล ซงเปนเรองทพฒนาไดยากกวาปญหาไมไดอยทการถายท า เพราะปจจบนภาพยนตรสวนใหญกถายท าดวยระบบดจตอล ซงหมายความวา ภาพยนตรเรองนนแทนทจะถายลงบนฟลม กจะเปลยนมาเปนไฟลขอมลและบรรจอยใน Hard Disk แทน การท างานไมไดแตกตางไปจากระบบคอมพวเตอร สมยกอนเครองถายดวยดจตอลยงไมไดมการพฒนามากนกจงท าใหคณภาพของภาพและเสยงไมมคณภาพแลวไมเทยบเทากบการถายท าภาพยนตรบนแผนฟลมแตในปจจบนนเทคโนโลยมการพฒนามากขนจงท าใหภาพและเสยงของภาพยนตรมการพฒนามากขนและมคณภาพเทยบเทากบฟลมภาพยนตร เครองฉายภาพยนตรทไดรบการนยมการฉายในโรงภาพยนตรกเปนเครองฉายทมความคลายคลงกบโปรเจคเตอรทน าเสนองานใน ออฟฟศหรอหองประชม แตเครองฉายภาพยนตรกใชระบบเดยวกนแตคณภาพในตวเครองมความเหนอชนมากกวาและมความสวางของภาพยนตรมากกวา เชน เครอง Christie Cp4230 DLp

ภาพท 2.1 เครอง christie Cp4230 DLp

30

ทมา: CP4230DLP. (ม.ป.ป). สบคนจาก http://www.projector-manual.com/christie-cp4230- dlp-x3-projector.html ปจจบนภาพยนตรสวนใหญไดกลายเปนระบบดจตอลจงท าใหประเทศไทยมการพฒนาดานภาพยนตรมากขนเทยบเทากบตางประเทศแมระบบดจตอลจะมขอดหลายอยางในการใชแตเนองจากระบบนยงตองมการพฒนามากขนจงอาจจะท าใหภาพยนตรถกลกลอบจากบคคลอนไดโดยงายกวาปกต43 2.4 การละเมดลขสทธงานภาพยนตรในประเทศไทย

2.4.1 ความหมายของลขสทธ ลขสทธ เปนทรพยสนประเภทหนงดงเชนสทธอน ๆ ในทรพยสนทางปญญา ซงมการ

คมครองผลประโยชนทางเศรษฐกจของผสรางสรรคงาน ตามบทบญญตแหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4 ไดใหนยามของ “ลขสทธ” หมายความวา “สทธแตเพยงผเดยวทจะกระท าการใด ๆ ตามพระราชบญญตนเกยวกบงานทผสรางสรรคไดท าขน” ดวยเหตน ลขสทธมความหมายถงสทธแตเพยงผเดยว ของผสรางสรรคงานทจะกระท าการใด ๆ อนเกยวกบงานสรางสรรคตามทกฎหมายลขสทธไดก าหนดไว44 ทงนผสรางสรรคงานจะไดคมครองตามบทบญญตแหงกฎหมายลขสทธและยงมสทธทจะปองกนไมใหบคคลอนน าผลงานของตนเองออกไปหาผลประโยชนโดยไมชอบ ดงนน เจาของผลงานสรางสรรคจงมสทธคมครองผลงานของตนเองภายใตกฎหมายลขสทธได เพราะเจาของงานลขสทธนนไดใชประสทธภาพโดยทเขาไดใชปญญาก าลงแรงทกษะและความอตสาหะตลอดจนระยะเวลาในการสรางสรรคงานในรปแบบตาง ๆ ขนมา45ซงหลกเกณฑเบองตนท

จะถอวางานนนเปนงานสรางสรรคใด ๆ และควรไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธนนกฎหมายลขสทธของแตละประเทศไดก าหนดใหงานทมความคดรเรมสรางสรรคและมการแสดงออกมาเปนรปรางปรากฏตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ผสรางสรรคคอบคคลทคดทจะสรางงานอนมลขสทธ ถาหากมบคคลอนน าผลงานนนไปรวบรวมเขาดวยกนตองค านงถงระดบความคดรเรมของผสรางสรรคผลงานดวยเชนกน ความคดรเรม ในเรองลขสทธน หมายถง การทมบคคลคดจะสรางผลงานทเกดจากการคดรเรมสรางสรรคและตองการน าผลงานนนออกสทางสาธารณะไมวาจะเปนการแสดงออกทางความคดถางานสรางสรรคไมมความพยายามมากพอหรอไมไดใชทกษะหรอฝมอมากพองานนนอาจไมเปนลขสทธกได การแสดงออกทางความคดอนทจะเปนลขสทธคอตองเปนงานทมรปรางปรากฏตองเปนงานสรางสรรคทมลขสทธและจะตองเปนผลงานทไดแสดงออกมาใหปรากฏเปนรปรางทสามารถจบตองไดและตองมงเนนคมครองงานทแสดงออกทปรากฏรปรางและจะตองเปนงานทกฎหมายลขสทธไดก าหนดไววาจะใหเปนงานคมครองดวยซงงานทไดรบการคมครองตองอยในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ แตถามไดเปนไปตามงานทกฎหมายก าหนดนจะไมเปนการคมครองตามกฎหมายลขสทธของไทยแตนอกจากนงานทไดรบการคมครองงานอนมลขสทธ มดงตอไปน วรรณกรรม ศลปกรรม นาฎกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ และ งานอนอนเปนงานวรรณคดแผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลป โดยงาน

43 เรองเดยวกน, 33. 44 วชรพงษ พรสกลศกด, การละเมดลขสทธของการใหการใหบรการรานอนเทอรเนต, 6. 45 ไชยยศ เหมาะรชตะ, กฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 49.

31

ทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายเหลานจะตองเปนงานสรางสรรค และไมไดงานทท าซ ามาจากบคคลอน46

2.4.2 การละเมดลขสทธงานภาพยนตรในรปแบบตาง ๆ การกระท าทเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรม 2 ลกษณะ คอ 1) การละเมดลขสทธขนตน (Primary Infringement) เปนการละเมดลขสทธโดยตรงตองาน

สรางสรรคอนมลขสทธน กฎหมายลขสทธไดบญญตถงลกษณะของการกระท าตามประเภทของงานไวตงแตมาตรา 27 ถงมาตรา 30 47

การละเมดลขสทธขนตนในงานทวไป ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 27 บญญตวา “การกระท าอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตาม มาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระท า ดงตอไปน

(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน”48

มาตรา 27 มงคมครองลขสทธในงานพนฐานอนไดแก งานวรรณกรรมซงรวมถงงานนพนธทกอยาง กฎหมายไดก าหนดไว ดงน ตองมการกระท าโดยการท าซ าและดดแปลง โดยท าซ า หมายความรวมถง คดลอกไมวาดวยวธใด ๆ เลยนแบบ ท าส าเนา ท าแมพมพ บนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกเสยงและบนทกจากตนฉบบ จากส าเนา หรอจากการโฆษณาในสวนอนเปนสาระส าคญ ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน และ ดดแปลง คอ การท าซ าโดยการเปลยนรปใหมปรบปรงแกไขเพมเตม หรอจ าลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระส าคญโดยไมมลกษณะเปนการจดท างานขนใหมทงนไมวาทงหมดหรอบางสวนและมการเผยแพรตอสาธารณชนถอวาเปนการละเมดลขสทธในงานอนมลขสทธนอกเหนอจากการจ าหนายซงถอวาเปนการกระท าละเมดในงานทกประเภทแลว ยงรวมถง การแสดง บรรยาย การสวด การบรรเลง การกอสราง โดยพจารณาจากลกษณะของงานสรางสรรคทก าหนดไวตามมาตราน อนไดแก งานวรรณกรรม งานนาฏกรรม งานดนตรกรรม และงานศลปกรรม

การละเมดลขสทธงานประเภทงานโสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 28 บญญตวา “การกระท าอยางใดอยางหนงแกโสตทศนวสด ภาพยนตร หรอสงบนทกเสยง อนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตาม มาตรา 15 (5) ทงน ไมวาในสวนทเปนเสยงและหรอภาพ ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธทไดกระท า ดงตอไปน

(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานดงกลาว”49

46 ศรญญ หาญณรงค, ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไดรบการคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยในยคเทคโนโลยสารสนเทศ:ศกษาเฉพาะกรณหนงสออเลกทรอนค (การคนควาอสระ นตศาสตรบณทต สาขากฎหมายทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ, 2552), 7-8. 47 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 91. 48 มาตรา 27 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ 2537.

32

มาตรา 28 ไดแยกการกระท าอนเปนการละเมดลขสทธในงานประเภทโสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยงจากงานสรางสรรคประเภทอน ๆ เนองจากลกษณะของงานทงสามประเภททกลาวมามรปแบบเฉพาะไดแก การท าซ าหรอดดแปลง การเผยแพรตอสาธารณชนหรอการใหเชาตนฉบบ หรอส าเนางานโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธซงการใหเชาเปนการเพมการกระท าทเปนการละเมดลขสทธอกทางโดยลกษณะเปนงานทมการท าใหปรากฏออกมาในรปแบบเสยงหรอภาพ หรอทงเสยงและภาพ50ดงนนการท าซ าตามมาตราน จงหมายถงวา การคดลอกไมวาจะท าดวยวธการบนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกทงเสยงและบนทกภาพ จากตนฉบบ จากส าเนาหรอจากโฆษณา ในสวนอนเปนสาระส าคญ หรอการท ารปภาพใดรปภาพหนงจากบางสวนของภาพยนตรโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธในภาพยนตรนน ยอมถอวาเปนการละเมดลขสทธ

การละเมดลขสทธแกงานแพรเสยงแพรภาพ ตามพระราชบญญต มาตรา 29 บญญตวา “การกระท าอยางใดอยางหนงแกงานแพรเสยง แพรภาพอนม ลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตาม มาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท าดงตอไปน (1) จดท าโสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง หรองานแพรเสยงแพรภาพ ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน (2) แพรเสยงแพรภาพซ า ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน (3) จดใหประชาชนฟงและหรอชมงานแพรเสยงแพรภาพ โดยเรยก เกบเงนหรอผลประโยชนอยางอนในทางการคา”51 การแพรเสยงแพรภาพตามมาตรานเปนการกระท าโดยการแพรเสยงแพรภาพซ าโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธโดยการหาผลประโยชนจากผลงานนนซงตนเองไมไดเปนเจาของผลงานนนการกระท าดงกลาวเปนการท าใหเจาของผลงานนนไดรบความเสย ดงนน งานแพรเสยงแพรภาพเปนงานซงมลกษณะพเศษแตกตางจากงานประเภทอน ๆ อนไดรบความคมครองลขสทธแตเนอหาของการแพรเสยงแพรภาพทสงมาในอากาศหรอผานทางวสดซงเปนสอของสญญาณ และเนอหาของการแพรเสยงแพรภาพทสงมาเปนสญญาณนอาจ ไดแก งานโสตทศนวสด งานภาพยนตร งานนาฏกรรม งานดนตรกรรม งานสงบนทกเสยงหรอการแสดงสด เปนตน52

การละเมดลขสทธแกโปรแกรมคอมพวเตอร ตามพระราชบญญตลขสทธ มาตรา 30 บญญตวา “การกระท าอยางใดอยางหนงแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนม ลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตาม มาตรา 15(5)ใหถอวาเปนการ ละเมดลขสทธ ถาไดกระท าดงตอไปน (1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานดงกลาว”53

49 มาตรา 28 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 50 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 95. 51 มาตรา 29 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 52 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 98. 53 มาตรา 30 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

33

การท าละเมดลขสทธงานโปรแกรมคอมพวเตอร หมายความวา การท าซ าหรอดดแปลงชดค าสงทน าไปใชกบเครองคอมพวเตอร เพอใหเครองคอมพวเตอรท างานเพอกอใหเกดผลประโยชนแกตนเอง ทงน ไมวาจะเปนการท าซ าหรอดดแปลงภาษาโปรแกรมคอมพวเตอรในลกษณะใด ๆ ไมวาจะเปนการน า (Code) หรอ ภาษาทสรางเวบไซตนนมาท าการซ าหรอดดแปลงใหคลายกบ (Code) หรอภาษาทใชท าเวบไซตมาท าอกเวบไซตหนงขนมาซงเปนเวบไซตปลอบเนองจากน า (Code) หรอมาภาษาทสรางเวบไซตตวเดยวกนมาเวบไซตกจะมความคลายคลงกนและการกระท าไดเผยแพรตอสาธารณชนดวย ดงนน กฎหมายจงตองก าหนดในสวนของการกระท าใด ๆ แกโปรแกรมคอมพวเตอรไวเปนการเฉพาะเนองจาก การก าหนดความหมายในการท าซ าหรอดดแปลงโปรแกรมคอมพวเตอร อนท าใหตองมบทบญญตตางหากในกรณทเกยวกบการละเมดลขสทธโปรแกรมคอมพวเตอรไวในมาตราน โดยการกระท าอยางใดอยางหนงแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธท าใหการกระท าดงกลาวเปนการท าละเมดลขสทธตามทกฎหมายนก าหนดไว54 ตวอยางของค าพพากษาทเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรโดยวธการท าซ าและน าออกเผยแพรตอสาธารณชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 5395/254655 โจทกเปนผไดรบอนญาตใหใชสทธจากเจาของลขสทธภาพยนตรเรอง TIANDI ซงเปนการ

อนญาตใหโจทกแตผเดยวหรอโดยเดดขาด ในการฉายภาพยนตรเรองดงกลาวในประเทศไทยรวมทงการน าไปผลตเปนโฮมวดโอในประเภทวดโอซดและดจตอลเวอรแซทไทลดสก ออกใหเชาและขายดวยตลอดระยะเวลา 60 เดอน อนเปนลขสทธบางสวนในงานภาพยนตร การทจ าเลยทงสองน าภาพและเสยงของภาพยนตรเรองTIANDI ไปผลตเปนแผนวดโอซดออกจ าหนายแกประชาชนในประเทศไทยโดยไมไดรบอนญาตจากโจทกในระหวางอายสญญาอนญาตใหใชสทธโดยเดดขาด จงเปนการละเมดลขสทธทโจทกมสทธใชแตผเดยวในประเทศไทย โจทกจงเปนผเสยหาย มอ านาจฟอง

ค าพพากษาศาลฎกาท 7873/254956 เจตนารมณของกฎหมายในการรองทกขกเพอใหพนกงานเจาหนาทไดทราบวามการกระท า

ความผดเกดขนและประสงคจะใหมการน าผกระท าความผดมาลงโทษ เมอขอเทจจรงฟงไดวา ร. ผรบมอบอ านาจชวงจากผเสยหายไดรองทกขตอเจาพนกงานต ารวจ และตอมาไดน าเจาพนกงานต ารวจคนรานทเกดเหตและจบจ าเลยสงพนกงานสอบสวน จากนน ร. จงไดรองทกขอกครง โดยการรองทกขครงหลงมขอความระบถงตวผกระท าผดและลกษณะของความผดชดเจนถอไดวาคดนมการรองทกขโดยชอบและท าใหการสอบสวนในเวลาตอมาชอบดวยกฎหมาย

โจทกบรรยายฟองวา จ าเลยละเมดลขสทธในงานสรางสรรคประเภทดนตรกรรม สงบนทกเสยง และโสตทศนวสดของผเสยหายโดยน าเอางานซงมลขสทธตามฟองไปบรรจในเครองอานขอมล แลวแปลงสญญาณดจตอลเปนสญญาภาพและเสยง แพรภาพ เนอรอง และท านองทาง

54 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 100. 55 ค าพพากษาศาลฎกาท 5395/2546 ระหวาง บรษทโรส วดโอ จ ากด โจทก และ บรษทเซเวน มเดย เอนเตอรเทรนเมนต จ ากด จ าเลย. 56 ค าพพากษาศาลฎกาท 7873/2549 ระหวาง พนกงานอยการจงหวดล าปาง โจทก และ นายสนทร บญประเสรฐ จ าเลย.

34

จอมอนเตอร และแพรเสยงทางล าโพงส าหรบลกคา ขอใหลงโทษตาม พ.ร.บ.ลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 27, 28, 29 และ 69 แสดงวาโจทกประสงคจะใหลงโทษจ าเลยในการกระท าความผดเกยวกบการท าซ าซงงานดนตรกรรม โสตทศนวสด หรอสงบนทกเสยง ซงไมใชเรองการกระท าผดเกยวกบการแพรงานดงกลาวตอสาธารณชน เพราะงานทถกบรรจในเครองอานขอมลนนเปนงานทถกท าซ าขนใหม หรอกลาวอกนยหนงเปนงานทไดท าขนโดยละเมดลขสทธของผอน การเผยแพรงานทบรรจไวในเครองคอมพวเตอรดงกลาวตอสาธารณชนจงไมใชความผดตาม พ.ร.บ.ลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 69 วรรคสอง ประกอบมาตรา 27 (2), 28 (2) และไมอาจถอไดวาโจทกมความประสงคทจะขอใหลงโทษจ าเลยในเรองการเผยแพรงานซงไดท าขนโดยละเมดลขสทธของผอนเพอหาก าไรดวยการเผยแพรตอสาธารณชน อนจะเปนความผดตาม พ.ร.บ.ลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 70 วรรคสอง ประกอบมาตรา 31 (3) ดวย เพราะโจทกไมไดอางบทกฎหมายมาตรานไวในค าฟองแตอยางใด

ค าพพากษาศาลฎกาท 302/255057 พ.ร.บ.ลขสทธฯ “มาตรา 4 ใหความหมายค าวา “เผยแพรตอสาธารณชน” ไววา ท าให

ปรากฏตอสาธารณชนโดยการแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลงการท าใหปรากฏดวยเสยงและหรอภาพ การกอสราง การจ าหนายหรอโดยวธอนใดซงงานทไดจดท าขน” เมอปรากฏตามค าฟองโจทกวา โจทกไดบรรยายการกระท าของจ าเลยแลววา จ าเลยน าแผนวซดซงเปนงานสงบนทกเสยงและโสตทศนวสดทบนทกขอมลงานดนตรกรรมเพลง “เทพธดาผาซน” และ “โบวรกสด า”ซงท าขนโดยละเมดลขสทธ 2 แผน เขาประกอบไวในตเพลงวซดคาราโอเกะ ซงมเครองอานขอมลท าการแปลงสญญาณดจตอลออกเปนสญญาณภาพและเสยงผานออกทางจอภาพและล าโพง ปรากฏเนอรองและท านองออกเผยแพรตอสาธารณชนในรานอาหารของจ าเลยเพอใหบรการลกคาผเขามาใชบรการฟงเพลงและขบรองเพลง อนเปนการกระท าเพอแสวงหาก าไรในทางการคาโดยไมไดรบอนญาตจากผเสยหาย เหนไดวาค าบรรยายฟองดงกลาวไดบรรยายถงการกระท าทอางวาจ าเลยไดกระท าความผดขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญเกยวกบการกระท าของจ าเลยตามความหมายของค าวา “เผยแพรตอสาธารณชน”โดยท าใหปรากฏตอสาธารณชนดวยเสยงและภาพแลวซงในค าฟองใชถอยค าวา “ท าการแปลงสญญาณดจตอลออกเปนสญญาณภาพและเสยงผานออกทางจอภาพและล าโพง ปรากฏเนอรองและท านอง” สวนค าวา “เพอ”ใหบรการลกคาผเขามาใชบรการฟงเพลงและขบรองเพลงในฟอง กเปนการบรรยายวาการเปดเพลงดงกลาวเพอใหสาธารณชนฟงอนเปนการครบองคประกอบความผดแลว การบรรยายฟองของโจทกจงชอบดวย พ.ร.บ. จดตงศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศฯ มาตรา 26 ประกอบดวย ป.ว.อ. มาตรา 158 (5)

2) การละเมดลขสทธขนรอง (Secondary Infringement) หมายถงการกระท าทสบเนองมาจากการละเมดลขสทธขนตนและมลกษณะเปนการสงเสรมใหงานทละเมดลขสทธมการแพรหลายออกไป หรอกลาวอกอยาง คอ เปนการละเมดลขสทธขนรอง ดงนนกฎหมายจงก าหนดใหการกระท าเหลานเปนการละเมดลขสทธดวย เพอจะใหเปนกลไกตดชองทางการน างานทละเมดลขสทธออกแพรหลายตอไป ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 “มาตรา 31 บญญตวา ผใดรอย

57 ค าพพากษาศาลฎกาท 302/2550 ระหวาง พนกงานอยการจงหวดนครราชสมา โจทก และ นายอ านวย ปตตงทานง จ าเลย.

35

แลวหรอมเหตอนควรรวางานใดไดท าขนโดยละเมด ลขสทธของผอน กระท าอยางใดอยางหนงแกงานนนเพอหาก าไร ใหถอวาผนนกระท าการ ละเมดลขสทธ ถาไดกระท าดงตอไปน (1) ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ หรอ เสนอใหเชาซอ (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) แจกจายในลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของลขสทธ (4) น าหรอสงเขามาในราชอาณาจกร” การละเมดลขสทธขนรองนมองคประกอบสองสวนคอ ผกระท าจะตองรหรอมเหตอนควรรวางานนนท าขนโดยละเมดลขสทธของผอนและตองประสงคจะหาก าไรจากการขายใหเชา ใหเชาซอ แจกจาย หรอน าเขามาในราชอาณาจกร ตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทไดวนจฉยเกยวกบกรณการละเมดลขสทธงานภาพยนตรขนรอง58 ไดแก

ค าพพากษาศาลฎกาท 267/254759 บรษท น. ไดรบอนญาตใหใชสทธแตผเดยวจากบรษท ร. ผซงไดรบอนญาตใหใชสทธทก

อยางทวโลกจากเจาของลขสทธจงมสทธในภาพยนตรพพาทแตผเดยวในประเทศไทย เมอจ าเลยกระท าละเมดโดยน าเอาแถบบนทกภาพและเสยงภาพยนตรหรอวดโอเทปของภาพยนตรพพาท ออกใหเชาหรอเสนอใหเชาแกบคคลทวไปจงเปนการละเมดลขสทธในงานสรางสรรคภาพยนตรพพาทซงบรษท น. มสทธใชแตเพยงผเดยวในประเทศไทย บรษท น. จงเปนผเสยหายมอ านาจรองทกขตอพนกงานสอบสวนใหด าเนนคดแกจ าเลยในความผดฐานละเมดลขสทธได

กลาวไดวาการละเมดลขสทธงานภาพยนตรในรปแบบตาง ๆ ทเกดขนยงอยในกรอบของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 3537 เมอมการกระท าความผดอนเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรเกดขนผกระท าความผดตองไดรบโทษทางอาญาตามทกฎหมายไดบญญตไว โดยบคคลผทเกยวของทกฝายจะตองมมาตรการบงคบทางกฎหมายอยางจรงจงเพอน าตวผกระท าความผดมาลงโทษและมใหเปนเยยงอยางแกบคคลอนตอไป 2.5 หลกเกณฑการคมครองการละเมดลขสทธงานภาพยนตร

2.5.1 การคมครองตามกฎหมายไทย งานภาพยนตรเปนผลงานอยางหนงทกฎหมายลขสทธมงใหความคมครอง เพราะการ

สรางสรรคงานภาพยนตรนนนบวาเปนรายไดอนส าคญของประเทศ แตอยางไรกตามในปจจบนมการละเมดลขสทธงานภาพยนตรเปนจ านวนมาก เพราะในปจจบนโรงภาพยนตรไดใชระบบดจตอลเปนสวนใหญแลวและอปกรณการถายท าภาพยนตรมความพฒนามากขนจงท าใหภาพยนตรในปจจบนมการเจรญเตบโตทางดานอตสาหกรรมภาพยนตรมากขน และเนองจากภาพยนตรมการพฒนามากขน

58 วชรพงษ พรสกลศกด, การละเมดลขสทธของการใหการใหบรการรานอนเทอรเนต, 23. 59 ค าพพากษาศาลฎกาท 267/2547 ระหวาง พนกงานอยการจงหวดราชบร โจทก และ บญทศน วงศวฒนากจ จ าเลย.

36

กมการกระท าละเมดงานภาพยนตรไปดวยวธตาง ๆ โดยเฉพาะการใชเทคโนโลยททนสมยดงสญญาณจากโรงภาพยนตรซงเปนวธการทสามารถกระท าไดโดยงายและท าใหมการเผยแพรออกไปสสาธารณะไดอยางรวดเรวท าใหผสรางสรรคงานภาพยนตรนนไดรบความเสยหายและท าใหขาดแรงจงใจในการสรางงานภาพยนตรจนท าใหงานภาพยนตรไทยในประเทศพฒนาไมไดอยางเตมทตอไปนจะศกษาถงแนวทางการบงคบใชทเกยวกบการใหความคมครองงานภาพยนตรกรณทมการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร

2.5.1.1 พระราชบญญตลขสทธ งานภาพยนตรทจะไดรบความคมครองตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ตอง

มองคประกอบดงตอไปน 1) ตองเปนการแสดงออกซงความคด (Expression of Idea) ตามพระราชบญญต

ลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 6 วรรคสอง บญญตวา “ การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอขนตอน กรรมวธหรอระบบ หรอวธใชหรอท างาน หรอแนวความคด หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตร หรอคณตศาสตร”60 เปนสงทกฎหมายลขสทธใหความคมครองคอการแสดงออกซงความคด (Expression of idea)ในรปแบบใดรปแบบหนงทสามารถสอสารไปยงผอนได ดงนนการแสดงออกทางดานความคดในงานภาพยนตรจงตองมการน าความคดเหลานนทตนไดคดขนมาสรางสรรคและเสนอตอผอนโดยบนทกลงในวสดใด ๆ กไดและกเปนเรองราวขนมใชเปนเพยงสงทคดอยในใจเทานน

2) ตองเปนการสรางสรรคดวยตวเอง ตองเกดจากการใชความรความสามารถของตนเองมากพอสมควรแกสภาพของการสรางสรรคงานนน และมไดลอกเลยนมาจากงานของบคคลอน การสรางสรรคงานจากสงทเชอมโดยตรงระหวางความคดของผสรางสรรคกบผลงานทเกดขนจากมอของเขา ซงมองคประกอบทส าคญ 2 ประการคอ

ประการแรก คอ งานนนตองเปนงานทมทมาหรอตนก าเนดจากผสรางสรรค โดยผสรางสรรคไดสรางงานดวยตวเอง ไมไดลอกเลยนมาจากงานของบคคลอน

ประการทสอง คอ ผสรางสรรคตองใชความรความสามารถของตนสรางสรรคงานนน แมวางานนนจะมทมาจากงานอนใดกตาม อาจจะพจารณาจากทกษะของงาน และความคดรเรมสรางสรรคในการสรางงานชนนน ๆ61

3) เปนงานทกฎหมายรบรอง ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 6 บญญตวา “งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงานสรางสรรค ประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรคไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด”62 ดงนประเภทงานทไดรบความคมครองตามกฎหมายน ถามบคคลสรางผลงานขนมาใหมในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ

60 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 61 สรปกฎหมายลขสทธ [Online], 29 เมษายน 2555. แหลงทมา http://vrlawsixx.exteen.com /20120429/entry. 62 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

37

งานนนยอมไดรบความคมครองเชนเดยวกน รวมถงงานภาพยนตรเปนงานแขนงหนงทไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน ทงนดวยเหตผลและความจ าเปนทตองปรบปรงกฎหมายใหทนยคสมยและรกษาผลประโยชนใหกบผสรางสรรคงานภาพยนตร63 ความหมายของงานภาพยนตร

ภาพยนตร หมายความวา โสตทศนวสดอนประกอบดวยล าดบของภาพ ซงสามารถน าออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตรหรอสามารถบนทกลงบนวสดอน เพอน าออก ฉายตอเนองไดอยางภาพยนตร และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวย ถาม

โสตทศนวสด หมายความวา งานอนประกอบดวยล าดบของภาพโดยบนทก ลงในวสดไมวาจะมลกษณะอยางใด อนสามารถทจะน ามาเลนซ าไดอก โดยใชเครองมอ ทจ าเปนส าหรบการใชวสดนน และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบงานนนดวย ถาม

ลกษณะส าคญประการหนงของงานภาพยนตร สามารถน าออกฉายตอเนองอยางภาพยนตร สงทถอเปนภาพยนตรไดแก ภาพยนตรทฉายตามโรงภาพยนตร รายการ โทรทศน หรอสารคด เปนตน สวนโสตทศนวสด ไดแกภาพสไลดทน าภาพเหลานนมาน าเสนอฉายตอกน แตภาพทไดจะไมตอเนองเหมอนภาพยนตร ดงนนอยางไรกตาม เมอภาพยนตรเปนโสตทศนวสดประเภทหนง งานบางอยางอาจไดรบความคมครองทงในประเภทโสตทศนวสดและภาพยนตร เชน วดโอเทป ถาภาพยนตรมเสยง เสยงนนจดเปนงานภาพยนตร กลาวโดยสรป ค าจ ากดความของงานภาพยนตร คอ งานอนประกอบดวยการล าดบภาพและเสยงอยางตอเนองปรากฏใหเหนเปนภาพเคลอนไหวโดยมการบนทกงานนนลงในวสดอยางใดอยางหนงทสามารถน ามาเลนซ าไดอก64

ผทรงสทธในงานภาพยนตร ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 8 ไดบญญตใหผสรางสรรคเปนผมลขสทธใน

งานทตนไดสรางสรรคขน ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองพจารณาวางานภาพยนตรนนเปนของบคคลใดเปนของผสรางสรรคผลงานทจะเปนเจาของลขสทธและเปนผทรงสทธอยางแทจรงและในการสรางภาพยนตรแตละเรองจะตองมบคคลทเขามารวมสรางสรรคหลายฝายดวยกนไมวาจะเปนผอ านวยการสราง เจาของบทประพทธเดม นกแสดง ผเขยนบทภาพยนตร ผก ากบการแสดง เปนตน ส าหรบพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 มไดก าหนดวาบคคลใดเปนผสรางสรรคงานภาพยนตรและยงไมมค าวนจฉยของศาลส าหรบประเดนดงกลาวแตอยางใด แตมความเหนวางานภาพยนตรนนเปนงานทเกดจากการสรางสรรครวมกนหลายฝายบคคลทเปนผสรางสรรครวมทกคนยอมเปนเจาของลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 8 อนไดแก ผเขยนบทภาพยนตร ผก ากบ คนตดตอภาพ เปนตน เนองจากบคคลเหลานเปนผมสวนรวมในการสรางสรรคภาพยนตรแตผอ านวยการสรางเจาของบทประพนธเดม และนกแสดงไมใชบคคลทเกยวของในการล าดบภาพและเสยง หรอการน าเสนอสงทถกบนทกในรปของภาพเคลอนไหวและเสยงประกอบ จงไมใชผสรางสรรครวมไมเปน

63 อรพรรณ พนสพฒนา, การคมครองลขสทธ [Online], 2 ตลาคม 2557. แหลงทมา http://elib.coj.go.th/Article/intellectual9.htm. 64 ณทพงษ วยะรนดร, การคมครองลขสทธงานภาพยนตร: ปญหาและแนวทางแกไข, 27.

38

เจาของลขสทธในงานภาพยนตรดงกลาว65ซงกฎหมายลขสทธของไทยไมไดก าหนดใหผก ากบการแสดงภาพยนตรเปนเจาของลขสทธเหมอนกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา

การคมครองลขสทธงานภาพยนตร พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 15 บญญตวา “ภายใตบงคบ มาตรา 9 มาตรา

10 มาตรา 14 เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน (1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง (4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน (5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะก าหนด เงอนไขอยางใดหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะก าหนดในลกษณะทเปนการจ ากด การแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได

การพจารณาวาเงอนไขตามวรรคหนง (5) จะเปนการจ ากดการแขงขน โดยไมเปนธรรมหรอไม ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง”66

ดงนน สทธแตผเดยวของเจาของลขสทธงานภาพยนตรมดงตอไปน 1) สทธในการท าซ าหรอดดแปลง พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 “มาตรา 4 นยามค าวา “ท าซ า” หมายความรวมถง

คดลอกไมวาโดยวธใด ๆ เลยนแบบ ท าส าเนา ท าแมพมพ บนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกเสยงและภาพ จากตนฉบบ จากส าเนา หรอจากการโฆษณาในสวนอนเปนสาระส าคญ ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน ส าหรบในสวนทเกยวกบโปรแกรมคอมพวเตอรใหหมายความถง คดลอกหรอท าส าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรจากสอบนทกใด ไมวาดวยวธใด ๆ ในสวนอนเปนสาระส าคญ โดยไมมลกษณะเปนการจดท างานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน”67 ดงนน การท าซ าจงมลกษณะดงตอไปน ตองเปนการลอกเลยนผลงานทมลขสทธของบคคลอนโดยการคดลอกดวยวธตาง ๆ ตามทพระราชบญญตลขสทธก าหนดไวและการลอกเลยนลขสทธนนตองเปนการลอกเลยนผลงานอนมลขสทธเฉพาะสวนทเปนส าคญของงาน ดงเชน การน าภาพยนตรของบคคลมาท าซ าโดยการบนทกภาพยนตรลงบนแผนดวดเพอน าออกจ าหนาย เปนตน การกระท าดงกลาวเปนการละเมดลขสทธของเจาของงานภาพยนตร การท าซ าตองานภาพยนตรเจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการท าซ างานนน68

65 สาธน อนพยคฆ, ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณปญหาการแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตร (การคนควาอสระ นตศาสตรบณทต สาขากฎหมายธรกจ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2555), 63. 66 มาตรา 15 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 67 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 68 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 5, (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2548), 90.

39

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 “มาตรา 4 นยามค าวา “ดดแปลง” หมายความวา ท าซ าโดยเปลยนรปใหม ปรบปรงแกไขเพมเตม หรอจ าลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระส าคญโดยไมมลกษณะเปนการจดท างานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน”69 ดงนน การดดแปลงหมายถง การเปลยนรปของงานโดยไมไดเปลยนเนอหาของงานจากเดมมาก เชน การน างานภาพยนตรออกฉายแกสาธารณชนแลวมาเพมตอนทถกตดออกไปเพอใหเพมอรรถรสในการรบชมมากขน หรอ น าตวละครเอกในเรองใดเรองหนงทมลกษณะเดนเฉพาะเอาไปใชในงานภาพยนตรอนกเขาขายการดดแปลงงานภาพยนตรแลว

2) สทธในการเผยแพรตอสาธารณชน พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 “มาตรา 4 นยามค าวา “เผยแพรตอสาธารณชน”

หมายความวา ท าใหปรากฏตอสาธารณชน โดยการแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การท าใหปรากฏดวยเสยงและ หรอภาพ การกอสราง การจ าหนาย หรอโดยวธอนใดซงงานทไดจดท าขน”70 ดงนน การเผยแพรตอสาธารณชนในงานภาพยนตรตองท าใหปรากฏดวยเสยงและภาพหรอทงเสยงและภาพ โดยเจาของลขสทธตองการทจะแสดงงานออกมาใหบคคลทวไปไดรบชมในผลงานของตนเอง เชน เครองเลนวดโอเทป เครองฉายภาพยนตร เปนตน71

3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดมการก าหนดเพมเตมในการใหเจาของลขสทธมสทธแตผเดยวในการใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง เมอเจาของลขสทธไดจ าหนายงานอนมลขสทธของตนดงนนสทธความเปนเจาของลขสทธในตวงานหรอส าเนางานทถกจ าหนายไปนน ยอมหมดสนไปแตถาบคคลทซองานอนมลขสทธไปโดยถกตองตามกฎหมายแลวกยอมมสทธในผลงานนนถาหากบคคลทซองานลขสทธไปกยอมมสทธทจะขายผลงานนนตอใหแกบคคลอนไดไมเปนการละเมดลขสทธของเจาของงานภาพยนตรแตถาบคคลทซองานอนมลขสทธไปแลวและหาผลประโยชนจากอกบคคลหนงโดยการน าสนคาทมลขสทธนนออกใหเชาโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธยอมถอวาเปนการละเมดลขสทธ ตาม มาตรา 28 (3) ก าหนดวาหากบคคลใดน าตนฉบบหรอส าเนางานโสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง ออกใหเชาโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ยอมเปนการละเมดลขสทธ72

4) สทธในการใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน เจาของลขสทธงานภาพยนตรไดก าหนดใหผใชงานอนมลขสทธนนยกประโยชนแกผอน เชน

เจาของงานภาพยนตรอนญาตใหบคคลอนน างานภาพยนตรของตวเองออกฉายเพอใหประชาชนไดรบชมโดยเกบคาเขาชมงานภาพยนตรแตรายไดอกครงหนงตองมอบใหสาธารณชน ดงนนเปนการใหประโยชนแกองคการสาธารณกศล ยกตวอยางดงตอไปน

69 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 70 เรองเดยวกน. 71 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 5, 100. 72 ไชยยศ เหมาะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8, 97-98.

40

ค าพพากษาฎกาท 267/2547 บรษท น. ไดรบอนญาตใหใชสทธแตผเดยวจากบรษท ร. ผซง ไดรบอนญาตใหใชสทธทกอยางทวโลกจากเจาของลขสทธจงมสทธในภาพยนตรทพพาทแตผเดยวใน ประเทศไทย เมอจ าเลยกระท าละเมดโดยน าเอาแถบบนทกภาพและเสยงภาพยนตรหรอวดโอเทปของ ภาพยนตรพพาทออกใหเชาหรอเสนอใหเชาแกบคคลทวไปจงเปนการละเมดลขสทธในงานสรางสรรค ภาพยนตรพพาทซงบรษท น. มสทธใชแตเพยงผเดยวในประเทศไทย บรษท น. จงเปนผเสยหายมอ านาจรองทกขตอพนกงานสอบสวนใหด าเนนคดแกจ าเลยในความผดฐานละเมดลขสทธได73 สรปจากแนวทางการวนจฉยของศาลฎกา สรปไดวา ผไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ใหไดรบสทธในการท าซ า ดดแปลง เผยแพรตอสาธารณชนซงงานอนมลขสทธนนแตผเดยวหรอโดย เดดขาด (Exclusive Rights) หากมผการะท าละเมดตองานอนมลขสทธในสวนทตนมสทธอยนนกสามารถท จะเปนผเสยหายในคดความผดทางอาญาตามพระราชบญญตลขสทธได

5) สทธในการอนญาตใหผอนใชสทธแตตาม (1) (2) หรอ(3) เจาของลขสทธจะอนญาตใหบคคลอนใชสทธในการท าซ าดดแปลงผลงานอนมลขสทธของตนเองและเผยแพรตอสาธารณชนหรอใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานนนไดตองไดรบอนญาตจากเจาของสทธเสยกอนและการอนญาตของเจาของสทธตองเปนไปตามเงอนไขทก าหนด แตตองไมเปนเงอนไขทเปนการจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรม บคคลอนทไดรบสทธในงานทเจาของอนญาตใหใชสทธนนบคคลนนจะตองจายคาตอบแทนใหแกเจาของลขสทธและบคคลนนกจะมสทธทจะท าซ าดดแปลง เผยแพรและอนญาตใหเชาตนฉบบไดโดยไมผดกฎหมาย ดงน สญญาอนญาตใหใชสทธมทงประเภททเปนสญญาอนญาตใหใชสทธโดยเดดขาด (Exclusive license) หรอสญญาอนญาตใหใชสทธโดยไมเดดขาด (Non Exclusive license) และ สญญาอนญาตใหใชสทธแตผเดยว (Sole license) โดยเจาของลขสทธเปนผทอนญาตจะก าหนดเงอนไขอยางใดอยางหนงดวยหรอไมกได ดงน เจาของลขสทธงานภาพยนตรมสทธทจะโอนงานของตวเองใหบคคลอนท าหรอพฒนาตอไปไดโดยก าหนดเงอนไขตาง ๆ ตามทเหมาะสมและเงอนไขทเจาของลขสทธงานภาพยนตรก าหนดตองไมเปนการจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรม74

2.5.1.2 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา บทกฎหมายทเกยวของในการคมครองเจาของลขสทธงานภาพยนตรและเปนบทลงโทษ

ผกระท าละเมดลขสทธงานภาพยนตรรวมถงการจบกมผกระท าความผดแตทงนไมสามารถจะจบผกระท าความผดไดทนทวงทเนองจากขนตอนการตรวจสอบของโรงภาพยนตรและการจบกมของพนกงานต ารวจ และขนตอนการสบหาพยานหลกฐาน เนองจากในปจจบนการกระท าความผดมการใชเทคโนโลยททนสมยในการลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรทมประสทธภาพสงมากขนและมรปแบบทยากตอการตรวจสอบท าใหยากแกการจบกมและด าเนนคด ส าหรบการลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรนเปนเพยงวธหนงในการท าซ างานภาพยนตรอนมลขสทธเทานน อกทงยงเปนตนตอทน าไปสการท าซ าโดยวธการอนอก ดงนน พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทเปนกฎหมาย

73 ค าพพากษาศาลฎกาท 267/2547 ระหวาง พนกงานอยการจงหวดราชบร โจทก และ นาย บญทศน วงศวฒนากจ จ าเลย. 74 สาธน อนพยคฆ, ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณปญหาการแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตร, 69-70.

41

ในการคมครองงานอนมลขสทธอยแลวแตบทลงโทษยงไมเพยงพอส าหรบการกระท าดงกลาวจงตองใชกฎหมายอาญามาบงคบใชตงแตการด าเนนการจบกมผกระท าความผดและบทลงโทษผกระท าความผดภายใตประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตราดงตอไปน75

การคมครองงานภาพยนตรภายใตกฎหมายวธพจารณาความอาญา “มาตรา 77 หมายจบ ใหใชได ทวราชอาณาจกร การจดการตาม หมายจบ นนจะจดการ

ตาม เอกสาร หรอ หลกฐาน อยางหนงอยางใด ดงตอไปน กได (1) ส าเนาหมาย อนรบรองวา ถกตองแลว (2) โทรเลข แจงวา ไดออกหมายแลว (3) ส าเนาหมาย ทสงทางโทรสาร สออเลกทรอนกส หรอ สอเทคโนโลยสารสนเทศ ประเภทอน ทงน ตามหลกเกณฑ และ วธการทก าหนดใน ขอบงคบ ของประธานศาลฎกา การจดการ ตาม (2) และ (3) ใหสง หมาย หรอ ส าเนา อนรบรองแลว ไปยง เจาพนกงาน ผจดการตามหมาย โดยพลน”76

“มาตรา 123 ผเสยหายอาจรองทกขตอพนกงานสอบสวนได ค ารองทกขนนตองปรากฏชอ และทอยของผรองทกขลกษณะ แหงความผดพฤตการณตาง ๆ ทความผดนนไดกระท าลง ความ เสยหายทไดรบและชอหรอรปพรรณของผกระท าเทาทจะบอกได ค ารองทกขนจะท าเปนหนงสอหรอรองดวยปากกได ถาเปน หนงสอตองมวน เดอน ป และลายมอชอของผรองทกข ถารอง ดวยปากใหพนกงานสอบสวนบนทกไว ลงวน เดอน ป และลงลาย มอชอผบนทกกบผรองทกขในบนทกนน”77

ดงทกลาวมาเจาของลขสทธงานภาพยนตรจะเปนผเสยหายโดยตรงจากผกระท าความผดจะตองด าเนนการรองทกขตอพนกงานสอบสวนเสยกอนแลวจงใหเจาหนาทต ารวจจบกมและด าเนนคดกบผกระท าความผดถาหากเจาของลขสทธไมไดรองทกขตอพนกงานสอบสวนกอนเจาหนาทต ารวจกไมมสทธจบเวนแตจะเปนความผดซงหนาและมหลกฐานทชดเจน ดงนประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาจงเปนบททคมครองเจาของลขสทธในดานทจะจบกมและด าเนนคดแกผกระท าความผดตองานภาพยนตรของตนเอง

2.5.1.3 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเฉพาะเรองการละเมด เจาของลขสทธงานภาพยนตรไดรบความเสยหายจากการกระท าโดยผดกฎหมาย ม

สทธเรยกคาเสยหายตามกฎหมายไทยได กตอเมอเจาของลขสทธนนสามารถพสจนไดวา ไดรบความเสยหายและมหลกฐานเพยงพอทจะพสจนและด าเนนการตามขนตอนกระบวนการพจารณาของศาล สวนใหญสทธของเจาของลขสทธทจะสามารถเรยกคาเสยหายเนองจากการกระท าละเมด จะครอบคลมถงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420

การคมครองเจาของงานภาพยนตร

75 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา,ผลการพจารณาประเดนของคณะรฐมนตรประกอบรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ.....,6-7. 76 มาตรา 77 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2551. 77 มาตรา 123 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ.2551.

42

“มาตรา 420 บญญตวา ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด แกอนามยกด แกเสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมด จ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน”78 ดงน การฟองรองคดแพงเรยกคาเสยหายในการละเมดลขสทธ จะตองฟองภายใน 3 ปนบแตวนทผเสยหายรถงการละเมด และรตวผกระท าความผดแตจะตองฟองไมเกน 10 ป นบแตวนทละเมดเมอเจาของภาพยนตรไดทราบถงการกระท าความผดซงการกระท าความผดดงกลาวนนตองเปนการกระท าทท าใหเจาของภาพยนตรเสยสทธในงานภาพยนตร คอ ผกระท าความผดไดน าภาพยนตรไปท าซ าและดดแปลงงานภาพยนตรออกมาในรปแบบของวซดหรอดวดและน าออกขายสสาธารณชนการกระท าดงกลาวจงเปนการเผยแพรผลงานอนมลขสทธใหบคคลภายนอกรบชมโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธจงกอใหเกดตอเจาของลขสทธงานภาพยนตรและเจาของภาพยนตรสามารถด าเนนการใหเจาหนาทต ารวจจบกมและด าเนนการฟองคดกบผกระท าละเมดลขสทธงานภาพยนตรโดยทนทเพอเปนการปกปองสทธในงานภาพยนตรของตนเองและเรยกรองคาเสยหายตามทเจาของลขสทธไดรบความเสยหายจากการกระท าละเมดลขสทธงานภาพยนตรจากผกระท าความผด

2.5.1.4 พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 เนองจากในปจจบนการถายท าภาพยนตรไดมการววฒนาการเปลยนไปจากเดมมาก

โดยการถายภาพยนตรกระท าโดยการใชกลองดจตอลถายท าภาพยนตรและเกบขอมลในรปแบบดจตอลในระบบคอมพวเตอรและในการท างานกมอนเทอรเนตเปนตวเชอมตอในการถายท าภาพยนตรในโรงภาพยนตร อนเทอรเนตเปนกลมเครอขายคอมพวเตอร ทวโลกทเราสามารถเขาสเครอขายดงกลาวไดผานทางเครอขายคอมพวเตอรและเครอขายอนเทอรเนตท าใหผใชคอมพวเตอรทวไปสามารถคนหาและใชฐานขอมลตาง ๆ ทอยในคอมพวเตอรอน ๆ ได ดงนนเมอภาพยนตรก าลงฉายภาพยนตรดวยระบบสามมตในโรงภาพยนตรการท างานของเครองฉายภาพยนตรใชระบบคอมพวเตอรเปนตวฉายโดยการฉายภาพยนตรจะมลกษณะในการปลอยเปนสญญาณภาพและเสยงออกมาแลวจะมเครองรบสญญาณอยทนาจอภาพยนตรและเครองฉายภาพยนตรนนกจะใสรหสไมใหบคคลทวไปเขาถงขอมลในตวงานภาพยนตร79

การคมครองงานภาพยนตร มาตรา 5 “ผใดเขาถงโดยมชอบซงระบบคอมพวเตอรทมมาตรการปองกนการเขาถง

โดยเฉพาะและมาตรการนน มไดมไวส าหรบตน ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ”80ผกระท าความผดตองมการกระท าโดยการเขาถงระบบคอมพวเตอรหรอขอมลคอมพวเตอรโดยไมชอบดวยกฎหมายและเปนการเขาถงคอมพวเตอรโดยตองมเจตนาประสงคตอผลหรอเลงเหนผลวาการกระท าของตนเปนการเขาถงซงระบบคอมพวเตอรของบคคลอน หรอเขาถงโครงสรางการท างานของระบบคอมพวเตอร ไมวาจะเปนการเขาถงระบบคอมพวเตอรโดยการใชแปนพมพ หรอการเขาถงโดยการใชอปกรณเทคโนโลยทไรสาย เพอทจะเขาถง

78 มาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พ.ศ. 2535. 79 นนทน อนทนนท, การคมครองลขสทธในยคเทคโนโลยสารสนเทศ [Online], 29 กนยายน 2557 ก.แหลงทมา http://people.su.se/~nain4031/copyrightIT.htm. 80 มาตรา 5 แหงพระราชบญญตคอมพวเตอร พ.ศ. 2550.

43

ตวงานภาพยนตรนนและการเขาถงตวงานนนตองเปนการเขาทผดกฎหมายและกอใหเกดความเสยหายแกตวงานนน81

มาตรา 8 “ผใดกระท าดวยประการใดโดยมชอบดวยวธการทางอเลกทรอนกสเพอดกรบไวซงขอมลคอมพวเตอรของผอนทอยระหวางการสงในระบบคอมพวเตอรและขอมลคอมพวเตอรนนมไดมไวเพอประโยชนสาธารณะหรอเพอใหบคคลทวไปใชประโยชนไดตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ”82 ผกระท าความผดโดยการเขาถงขอมลคอมพวเตอรหรอภาพยนตรทใชระบบการถายท าดวยระบบดจตอลการขโมยขอมลดวยวธการการดกขอมลทมการสงผานระหวางเครองคอมพวเตอร 2 เครองหรอในระบบเครอขาย ในการกระท าโดยใชอปกรณเทคโนโลยททนสมยดกจบรบสญญาณคลนทสงผานระบบ Wireless การดกรบสญญาณทอยในรปแบบสญญาณอเลกทรอนกสหรอขอความ เสยง แสง ภาพ ผกระท าความผดตองมเจตนาประสงคตอผลหรอเลงเหนผลในการดกรบไวซงขอมลคอมพวเตอรของบคคลอน และขอมลนนเปนขอมลทก าลงถกสงในระบบคอมพวเตอรและขอมลนนทถกดกรบนนไมใชขอมลทมไวเพอประโยชนสาธารณะหรอเพอใหบคคลทวไปใชประโยชน83

ดงนนทงสองมาตรานเปนการคมครองงานภาพยนตรไมใหผกระท าความผดเขาถงขอมลภาพยนตรไดโดยงายและเปนการลงโทษผกระท าความผดโดยใชเทคโนโลยเขาถงขอมลของเจาของลขสทธภาพยนตรโดยมชอบ

2.5.2 การคมครองตามกฎหมายระหวางประเทศ โดยหลกแลวกฎหมายลขสทธยอมมผลบงคบใชเปนการภายในของแตละประเทศ แตอยางไร

กตามเพอใหแนวทางในการบงคบใชกฎหมายลขสทธของแตละประเทศเปนไปในแนวทางเดยวกน จงเกดขอตกลงระหวางประเทศขนมาเพอใชบงคบแกประเทศทเปนสมาชกทจะตองอนวตกฎหมายภายในประเทศของตนใหเปนไปตามขอตกลงระหวางประเทศทตนไดใหการรบรองอนสญญาระหวางประเทศทเกยวของกบการใหความคมครองลขสทธงานภาพยนตร มดงน

2.5.2.1 อนสญญากรงเบอรน (Berne Convention) อนสญญานไดกอตงขน ณ กรงเบอรน ประเทศสวสเซอรแลนด เมอวนท 9 กนยายน ค.ศ.

1886 เปนสนธสญญาพหภาค กลาวคอมหลายประเทศทเขารวมเปนสมาชก โดยเปนสนธสญญาทมเนอหาในการใหความคมครองลขสทธระหวางประเทศ มวตถประสงคเพอใหความคมครองงานอนมลขสทธของประเทศหนงภายในอาณาเขตของประเทศภาคสมาชกแหงอนสญญากรงเบอรน กลาวคออนสญญากรงเบอรนมงทจะใหความคมครองแกงานอนมลขสทธของตางประเทศเทานน สวนงานอนมลขสทธของประเทศทเปนแหลงก าเนดงานยอมไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธของประเทศ

81 ไพบลย อมรภญโญเกยรต, ค าอธบายพระราชบญญตคอมพวเตอร พ.ศ.2550, (กรงเทพฯ: เอชเอน กรป, 2553), 35. 82 มาตรา 8 แหงพระราชบญญตคอมพวเตอร พ.ศ. 2550. 83 ไพบลย อมรภญโญเกยรต, ค าอธบายพระราชบญญตคอมพวเตอร พ.ศ.2550, 49.

44

นน ไมใชไดรบความคมครองจากอนสญญากรงเบอรน84ดวยความคดพนฐานและจดมงหมายประการส าคญของสนธสญญากรงเบอรนท าใหสนธสญญากรงเบอรมหลกการพนฐานทส าคญ ดงน หลกการปฏบตเยยงคนชาต (principle of national) ไดแกหลกปฏบตของประเทศสมาชกสนธสญญากรงเบอรน ซงประเทศภาคสมาชกชอบใหความคมครองตามกฎหมายลขสทธแกเจาของลขสทธทกสญชาต หากงานสรางสรรคชนนนถกสรางขนในประเทศภาคสมาชก สนธสญญากรงเบอรน โดยความคมครองตามกฎหมายลขสทธนตองมมาตรฐานระดบเดยวกบทคมครองเจาของลขสทธชาตตนเอง และ หลกการคมครองโดยอตโนมตและปราศจากแบบพธ ไดแก หลกปฏบตของประเทศภาคสมาชกสนธสญญากรงเบอรนทวา เจาของลขสทธยอมไดรบความคมครองลขสทธไดโดยอตโนมต หากงานสรางสรรคชนนนถกสรางขนไมวาในรปแบบใดโดยเจาของลขสทธไมจ าเปนตองไปจดทะเบยนลขสทธหรอการฝากส าเนางานอนมลขสทธตอหนวยงานใด ๆ ของรฐ รวมทงเจาของลขสทธชอบไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธโดยปราศจากเงอนไขและปราศจากคาใชจาย และ หลกการคมครองโดยอสระ (Principle of Independent of Protection) ไดแก การทประเทศภาคสมาชกพงใหความคมครองงานลขสทธแกประเทศภาคสมาชกอน ๆ โดยการใหความคมครองนไมตองพจารณาวา งานอนมลขสทธของประเทศภาคสมาชกอน ๆ จะไดรบความคมครองโดยสมบรณจากประเทศทเกดงานหรอไม หรออาจกลาวอกนยหนงไดวางานอนมลขสทธของประเทศภาคหนงอาจไดรบความคมครองตามกฎหมายของประเทศภาคอนไดแมวางานชนดงกลาวอาจไมไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธในประเทศทเกดงานมากอนกไดและขอสดทายหลกมาตรฐานขนต า (Minimum Standards) คอพนธะกรณของประเทศสมาชกสนธสญญากรงเบอรนทก ๆ ประเทศ ในฐานะทประเทศสมาชกทกประเทศชอบตองออกกฎหมายลขสทธภายในประเทศของตน ภายใตหลกการทวา ขอตกลงและหลกการตาง ๆ ตามสนธสญญากรงเบอรนถอเปนมาตรฐานขนต าซงประเทศภาคสมาชกตองยอมรบผกพนและตองออกกฎหมายลขสทธภายในประเทศของตนโดยกฎหมายลขสทธของประเทศภาคสมาชกตองใหความคมครองไมนอยกวามาตรฐานทสนธสญญากรงเบอรนก าหนดไวแตในขณะเดยวกนประเทศภาคสมาชกอาจบญญตกฎหมายลขสทธของตนและใหความคมครองสงกวาสนธสญญากรงเบอรนกได85

อนสญญากรงเบอรนมทงหมด 8 ฉบบ ดงน 1) อนสญญากรงเบอรนเพอความคมครองวรรณกรรมและศลปกรรม ค.ศ. 1886 (Berne

Convention for the Protection of Literary and Artistic Works, 1886) อนสญญานเปนอนสญญาฉบบแรก โดยมวตถประสงคในการใหความคมครองลขสทธของผสรางสรรคในงานตาง ๆ ของประเทศภาคสมาชก โดยจดระบบกฎหมายภายในของประเทศสมาชกใหเปนไปในแนวทางเดยวกนแตขอยกเวนของสงทจะไดรบความคมครอง คอ ขาวสารประจ าวนหรอขอเทจจรงรฐธรรมนญ

84 วฒนานวต แจมแจง และ เยาวรตนนะ กหลาบเพชรทอง, “การใหความคมครองงานอนมลขสทธของสหรฐอเมรกาตามกฎหมายไทย ศกษากรณทไดเขาเปนภาคในอนสญญาเบอรน”,วารสารอยการ14, 166(มนาคม 2557), 75. 85 กฎหมายลขสทธ - สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม [Online], 29 กนยายน 2557. แหลงทมา http://www.s-i-asia.com/th/wp- content/themes/ standard _black _cmspro/img/ intellectual _vietnam_copyrights-th.pdf.

45

หรอกฎหมายค าพพากษาค าสงค าตดสนและสญลกษณของชาตหรอเครองหมายเจาของลขสทธในงานตาง ๆ ทไดรบความคมครองในสทธแตผเดยวดงตอไปน ท าซ าหรอดดแปลง เผยแพรตอสาธารณชน แพรภาพแพรเสยง แจกจายงานทท าซ าโดยการขาย แจก ใหยม ใหผลประโยชนทไดรบแกผอนการกระท าตองานอนมลขสทธไมถอวาเปนการละเมดลขสทธ วจย ตชม วจารณ เอางานนนมาใชเพอผลประโยชนของตนเอง ท าซ าดดแปลงเพอการสอนการกระท าทไมถอวาเปนการละเมดลขสทธคอการกระท าทท าแลวไมแสวงหาผลก าไร86 นบแตป ค.ศ. 1886 เรอยมาจนถงปจจบน ทามกลางสภาวะการเปลยนแปลงดานเทคโนโลยของโลก สนธสญญากรงเบอรนกไดถกปรบปรงแกไขอกหลาย ๆ ครง เพอความเหมาะสมและรองรบสทธในงานสรางสรรคใหม เชน งานภาพยนตร งานสงบนทกเสยง ฯลฯ ท าใหสนธสญญากรงเบอรนมความทนสมยตอสภาพความเปลยนแปลงของโลก ซงจากการศกษาอาจสรปการเปลยนแปลงของสนธสญญากรงเบอรนในแตละครงได ดงน 2) อนสญญากรงเบอรน ฉบบเพมเตม ณ กรงปารส ค.ศ. 1896 (Paris Additional Actan Interpretative Declaration, 1896) อนสญญานมขนเพอเปนการแกไขเพมเตมอนสญญากรงเบอรนเพอความคมครองวรรณกรรมและศลปกรรม ค.ศ. 1886 ไดก าหนดสทธในการแปลขน โดยใหสทธในการแปลเปนของผสรางสรรคตลอดระยะเวลาแหงการคมครองลขสทธ แตผสรางสรรคจะไมท าการแปลเปนภาษาอนภายในก าหนดสบป87 ดงกลาวดวยการแกไขสนธสญญากรงเบอรนกระท าท นครปารส ประเทศฝรงเศส โดยการแกไขครงนทประชมไดวางหลกความคมครองลขสทธแกผสรางสรรค ท าใหผสรางสรรคมสทธเพยงแตผเดยว (Exclusive Right) และวางขอก าหนดใหประเทศสมาชกตองมระบบการจดการกฎหมายลขสทธภายในประเทศของตนอยางสอดคลองกน 3) อนสญญากรงเบอรน ฉบบแกไข ณ กรงเบอรลน ค.ศ. 1908 (Berlin Act, 1908) เปนอนสญญาทแกไขเปลยนแปลงอนสญญากรงเบอรน ฉบบเพมเตม ณ กรงปารส ค.ศ. 1896 โดยเปนการปรบแกเรองการยกเลกระบบจดทะเบยนลขสทธ ขยายประเภทของงานทไดรบความคมครอง88 ไดแก การแสดงละคร การแปล การดดแปลง และก าหนดอายการคมครองใหม โดยคมครองตลอดชวตของผสรางสรรคและนบตอไปอกหาสบปนบแตผสรางสรรคถงแกความตายเพอใหผลงานทสรางสรรคขนมาโดยการใชความรความสามารถความพยายามในการสรางผลงานแตละชนออกมาตองใชความวรยะอตสาหะอยางมากในผลงานจงท าใหผลงานแตละชนควรไดรบความคมครองเปนระยะเวลานาน

4) อนสญญากรงเบอรน ฉบบพธสารเพมเตม ณ กรงเบอรน ค.ศ. 1914 (Berne Additional Protocol, 1914) อนสญญาฉบบนมวตถประสงคในการจ ากดความคมครองตามอนสญญาส าหรบผสรางสรรคของประเทศสมาชกเพราะเนองจากประเทศสมาชกมอายการคมครองงานลขสทธทไมเทากนบางครงอาจไดรบผลเสยหายจากการคมครองงานอนมลขสทธทไมเทากนเนองจากเจาของผลงานไดสรางผลงานภายในประเทศกมอายการคมครองตลอดชวตแตเมอน าผลงานชนไป

86 ดวงดาว เฮงมก, การคมครองลขสทธตามอนสญญาBerneและขอตกลง Trips [Online], 25 มนาคม 2557. แหลงทมา http://www.l3nr.org/posts/430740. 87 สาธน อนพยคฆ, ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณปญหาการแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตร, 6-7. 88 เรองเดยวกน.

46

ภายในประเทศสมาชกภาคไมไดรบความคมครองเหมอนภายในประเทศของตนเองอาจท าใหเกดความเสยหายแกเจาของผลงานอนมลขสทธไดซงเปนการมไดใหความคมครองทตรงกนแกงานของผสรางสรรคของประเทศภาคสมาชกอนและยนยอมใหมการน าหลกถอยทถอยปฏบตตอกนมาปรบใช 5) อนสญญากรงเบอรน ฉบบแกไข ณ กรงโรม ค.ศ.1928 (The Rome Act, 1928)อนสญญาฉบบนไดเพมการคมครองงานของผสรางสรรคทน าออกโฆษณาทางวทยกระจายเสยงและในสวนทเกยวกบการออกกฎหมายภายในของประเทศภาคสมาชกในการใหสทธเฉพาะของผสรางสรรคทจะอนญาตใหมการโฆษณาทางวทยตลอดจนการก าหนดเงอนไขเพอความคมครองทดกวาของงานภาพยนตร89การออกการคมครองตามอนสญญานเพอใหแตละประเทศมความคมครองแกผสรางสรรคผลงานทางดานวทยกระจายเสยงและภาพยนตรเนองจากเมอเขาเปนภาคแลวอาจเกดการละเมดลขสทธวทยกระจายเสยงและภาพยนตรไดโดยงายและกฎหมายของแตละประเทศอาจคมครองผสรางสรรคทางดานนไมไดเพราะกฎหมายไมมบทลงโทษทางดานน อนสญญานจงก าหนดใหแตละประเทศใชแนวทางเดยวกน 6) อนสญญากรงเบอรน ฉบบแกไข ณ กรงบรสเซลล ค.ศ. 1948 (Brussels Act, 1948)อนสญญาฉบบนไดก าหนดใหอายการคมครองลขสทธเปนไปตามประเภทของงานซงอาจจะสนกวาอายการคมครองทวไป คอหาสบปหลงจากผสรางสรรคถงแกความตายกไดนอกจากนยงมการเพมหลกการใหผสรางสรรคงานนาฏกรรมและดนตรกรรมมสทธทจะอนญาตใหบคคลใดน างานของตนออกแสดงตอสาธารณชนเพอประโยชนสาธารณะได90 7) อนสญญากรงเบอรน ฉบบแกไข ณ กรงสตอกโฮลม ค.ศ. 1967 (Stockholm Act, 1967)อนสญญาฉบบนไดขยายขอบเขตของธรรมสทธของผสรางสรรคกลาวคอผสรางสรรคจะไดรบความคมครองใหไดรบสทธพเศษในการอนญาตใหท าซ าในงานของตนในลกษณะตาง ๆ โดยเรมมระบบการออกใบอนญาตท าซ าขน โดยการท าซ ากระท าไดกตอเมอขอรบไดรบอนญาตจากเจาหนาทผมอ านาจตามกฎหมาย91 8) อนสญญากรงเบอรน ฉบบแกไข ณ กรงปารส ค.ศ.1971 (Paris Act,1971)อนสญญาฉบบนเปนการแกไขขอบกพรองของบทบญญตในอนสญญาเบอรน ฉบบแกไข ณ กรงสตอกโฮลม ค.ศ. 1967 และมบทบญญตทเกยวของกบการคมครองลขสทธงานภาพยนตรโดยเนอหาสาระของอนสญญาฉบบนเปนการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม อนมผลใหประเทศภาคสมาชกตองปฏบตตาม ซงมสาระส าคญ ดงน

1) งานอนมลขสทธ ในสวนทเกยวกบการใหความคมครองงานอนมลขสทธ ขอ 2(1) วางหลกวา “งานวรรณกรรม

และศลปกรรม” หมายความรวมถงการท าขนทกชนดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร และ

89 เรองเดยวกน. 90 แนวทางความคมครองงานผาไหมและอตสาหกรรมสงทอตามมาตรฐานหลกเกณฑระหวางประเทศ[Online], 23 มนาคม 2557. แหลงทมา http://www.research- system.siam.edu/images/ researchin /Copyright_in_Thai_Silk_Works__A_Case_Study_of_about_Thai_Silk_Works_in_Surin_Province/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%977.pdf. 91 เรองเดยวกน.

47

แผนกศลปะ จะแสดงออกมาโดยวธหรอรปรางอยางใดกตามเชน หนงสอ จลสาร และงานเขยนอน ๆ ปาฐกถา เทศนา หรองานอน ๆ อนมลกษณะเชนเดยวกน หรอนาฏกรรม หรอนาฏดนตรกรรม หรอแบบฟอนร า และการเลนแสดงใหคนดโดยวธใบ เพลงดนตรมค ารองหรอไมม ภาพยนตรและภาพทท าขนโดยวธคลายคลงกบการท าภาพยนตร การวาดเขยน การเขยนระบายส สถาปตยกรรม งานประตมากรรม การแกะ การพมพหน รปถาย และรปทท าขนโดยวธคลายคลงกบการถายรป งานศลปประยกต รปประกอบเรอง แผนทภมประเทศแผนผง ภาพราง และงานรปทรงสามมตอนเกยวเนองกบภมศาสตร ภมประเทศ สถาปตยกรรมหรอวทยาศาสตรดงจะเหนไดวางานทไดรบความคมครองใหมลขสทธนนมอยดวยกนหลายประเภทซงงานภาพยนตรกเปนงานแขนงหนงทไดรบความคมครองตามอนสญญาฉบบน

2) การไดมาซงลขสทธงานภาพยนตร ตาม “มาตรา 3 วางหลกวา

(1) การคมครองงานอนมลขสทธ มงคมครองผสรางสรรคงานในกรณดงตอไปน ก. ผสรางสรรคงานทมสญชาตของประเทศทเปนภาคแหงอนสญญา ไมวาจะไดม

การโฆษณางานนนหรอไม ข. ผสรางสรรคงานทมไดมสญชาตของประเทศทเปนภาคแหงอนสญญา แตไดมการ

โฆษณางานครงแรกในประเทศใดประเทศหนงทเปนภาคแหงอนสญญา หรอไดมการโฆษณางานเปนครงแรกในประเทศทมไดเปนภาคแหงอนสญญาพรอมกนกบประเทศทเปนภาคแหงอนสญญากจะไดรบความคมครองไปในเวลาเดยวกน

(2) ผสรางสรรคงานทมไดมสญชาตของประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาแตมถนทอยอนเปนแหลงส าคญในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญา

(3) งานทโฆษณาแลว หมายความถง การโฆษณางานดวยความยนยอมของผสรางสรรค รวมทงการท าส าเนางานนน ๆ ออกจ าหนายเพอตอบสนองความตองการสาธารณะสวนกรณงานนาฏกรรม-ดนตรกรรม งานภาพยนตร หรอคนตรกรรม งานบรรยายในทสาธารณะ งานแพรภาพแพรเสยง นทรรศการศลปะ และสถาปตยกรรมไมถอเปนการโฆษณาดวยตนเองโดยตรง

(4) งานทจะไดรบความคมครองกรณทมการโฆษณางานพรอมกนในหลายประเทศคองานทไดมการโฆษณาตงแตสองประเทศหรอมากกวานนภายในสามสบวนนบแตวนทมการโฆษณาครงแรกการไดมาซงลขสทธงานภาพยนตรมบทบญญตเพมเตม”

ตามมาตรา 4 ดงน92 “มาตรา 4 วางหลกวา ส าหรบงานภาพยนตรทมเงอนไขเพมเตมจากมาตรา 3 ในกรณของ

งานภาพยนตรคอ ผสรางสรรคงานภาพยนตรมส านกงานใหญหรอมสถานทอยอนเปนแหลงส าคญในประเทศของรฐทเปนภาคอนสญญาฉบบนกลาวโดยสรปไดวา เงอนไขการไดมาซงลขสทธของผสรางสรรคในงานทวไปภายใตอนสญญาเบอรน มจดเกาะเกยวทส าคญ คอ สญชาตของผสรางสรรค และการโฆษณางานครงแรก สวนการไดมาซงลขสทธงานภาพยนตรนนมบทบญญตทเพมเตมขนมาเพอใหมการคมครองเปนทกวางขวางขนโดยไดรบความคมครองทนททสรางสรรคงานภาพยนตรขน

92 Article 3 of Berne Convention.

48

โดยไมจ าตองมการโฆษณางานนนกอน และแมผสรางสรรคจะมไดมสญชาตของรฐภาคตามอนสญญาเบอรน หากมส านกงานใหญหรอมสถานทอยอนเปนแหลงส าคญในประเทศของรฐทเปนภาคอนสญญาเบอรนนเขากยอมไดรบความคมครองเชนเดยวกน”93

3) อายแหงการคมครองลขสทธงานภาพยนตร ตามบทบญญต “มาตรา 7 วางหลกวา

(1) อายแหงการคมครองงานทว ๆ ไปนนใหมตลอดอายของผสรางสรรคและตอไปอก50 ปนบจากเวลาทผสรางสรรคถงแกความตาย

(2) ส าหรบงานภาพยนตร รฐภาคจะตองบญญตอายแหงการคมครองลขสทธใหมก าหนดไมนอยกวา 50 ปนบจากวนทมการโฆษณางานตอสาธารณชนโดยไดรบความยนยอมจากผสรางสรรค หรอหากไมมการโฆษณางานนนกใหมก าหนดอายแหงการคมครอง 50 ปนบจากวนทไดมการสรางสรรคงานขนจะเหนไดวาอายแหงการคมครองลขสทธงานภาพยนตรตามอนสญญาเบอรนไดก าหนดไวเปนการเฉพาะโดยแยกออกจากระยะการคมครองงานอนมลขสทธประเภทอน โดยในกรณทมการโฆษณางานภาพยนตรนนใหอายการคมครองลขสทธมระยะเวลาไมนอยกวา 50 ปนบแตวนทไดโฆษณางานนน แตถามไดมการโฆษณางานภาพยนตร ระยะเวลาในการเรมคมครองงานอนมลขสทธใหเรมนบตงแตวนทมการสรางสรรคงานนนขนตอไปอก 50 ป”94

4) สทธของผสรางสรรคงานภาพยนตร ตามบทบญญต “มาตรา 14 วางหลกวา

(1) สทธของผสรางสรรคงานวรรณกรรมและศลปกรรม มดงตอไปน (ก) ส าหรบงานภาพยนตรมอ านาจในการดดแปลง ท าซ า และจ าหนายงานทได

ดดแปลง หรอท าซ าซงงานนน (ข) ใหมการน าออกแสดงตอสาธารณชนหรอการตดตอสอสารทางวทยซงงานทไดม

การดดแปลง หรอท าซ าซงงานนน (2) การดดแปลงงานภาพยนตรทมทมาจากงานวรรณกรรมและศลปกรรม เจาของ

บทประพนธเดมยงคงเปนเจาของลขสทธงานวรรณกรรมนนอย จงเปนเจาของลขสทธในเรองราวทปรากฏในภาพยนตรนนดวย แตทงนตองไมเปนทเสอมเสยสทธของผสรางสรรคงานภาพยนตรนนขน”95

นอกจากนใน “มาตรา 14 ทว วางหลกตอไปอกวา (1) ถาไมเปนการเสอมเสยตอลขสทธในงานทดดแปลงหรอท าซ า งานภาพยนตรยอมไดรบ

ความคมครองเชนเดยวกบงานตนฉบบ โดยมสทธเหมอนกบผสรางสรรคงานตนฉบบ รวมทงสทธตามมาตรากอน

(2) (ก) กรรมสทธในลขสทธของงานภาพยนตรเปนไปตามกฎหมายภายในของประเทศทผสรางสรรคไดเรยกรองขอใหมความคมครอง

93 Article 4 of Berne Convention. 94 Article 7 of Berne Convention. 95 Article 14 of Berne Convention.

49

(ข) อยางไรกตาม ประเทศสมาชกของสหภาพซงกฎหมายภายในของประเทศของตนก าหนดวา เจาของลขสทธในงานภาพยนตรใหหมายความรวมถงบคคลตางๆทไดรวมกนสรางสรรคงานนนขน เวนแตจะมเงอนไขก าหนดไวเปนอยางอนในเรองของการท าซ า การจ าหนายการน าแสดงออกตอสาธารณชน การสอสารตอสาธารณชนทางวทย การแพรภาพแพรเสยง หรอวธการอนใดในการสอสารตอสาธารณชน การท าค าพากยหรอการเขยนค าพากยลงในงานภาพยนตรนน

(ค) เวนแตกฎหมายภายในจะก าหนดไวเปนอยางอน บทบญญตของ (2)(ข) ขางตนมใหใชบงคบกบผสรางสรรคโครงเรอง บทสนทนา และงานดนตรกรรมทท าขนเพอการท างานภาพยนตร หรอผอ านวยการสรางภาพยนตร อยางไรกตามในประเทศสมาชกของสหภาพซงมไดก าหนดบทบญญตใหใช (2)(ข) ขางตนบงคบกบผอ านวยการสรางในการสรางภาพยนตร ใหแจงใหผอ านวยการใหญทราบ โดยค าประกาศเปนลายลกษณอกษร และใหผอ านวยการใหญแจงใหประเทศสมาชกอนของสหภาพทราบโดยทนท”96

5) การละเมดลขสทธงานภาพยนตร ตามอนสญญาเบอรน “มาตรา 14 วางหลกไวในเรองสทธแตผเดยวของเจาของลขสทธงาน

ภาพยนตร โดยมสทธในการท าซ า ดดแปลง และจ าหนายงานทไดท าซ า ดดแปลงนนดงนนการกระท าทเปนการละเมดลขสทธกคอการน างานอนมลขสทธของบคคลอนไปใชโดยการท าซ า ดดแปลง หรอจ าหนายงานนน ไมวาจะกระท าดวยวธใด ๆ ถอวาเปนการกระท าละเมดลขสทธทงสน”

6) ขอยกเวนการละเมดลขสทธงานภาพยนตร ตามอนสญญาเบอรน “มาตรา 9(2) วางหลกเกยวกบขอยกเวนของการละเมดลขสทธในกรณ

ทวไปไววาใหกฎหมายภายในของประเทศสมาชกสหภาพเบอรนอนญาตใหมการท าซ างานอนมลขสทธไดในบางกรณ โดยการท าซ านนจะตองไมเปนการขดแยงกบการแสวงหาประโยชนของเจาของงานตามปกต และไมเปนทเสอมเสยแกประโยชนอนชอบดวยกฎหมายของผสรางสรรคเกนสมควร”97

ดงจะเหนไดวาหลกขอยกเวนของการละเมดลขสทธมขนเพอสรางดลระหวางเจาของลขสทธและสงคม เปนการใชสทธทเปนธรรมเพอใหเกดแรงจงใจการสรางสรรคงานใหม ๆ ขนในสงคมโดยการใชสทธทเปนธรรม คอการกระท าทไมไปกระทบสทธของเจาของลขสทธมากเกนไปทงนเจาของลขสทธยงคงมสทธแตผเดยวในการท าซ า ดดแปลง หรอจ าหนายงานของตนอยเพยงแตบคคลอนอาจใชสทธเหลานไดหากเปนการกระท าทสจรต ไมไดแสวงหาก าไร เปนตนนอกจากหลกการตามอนสญญาเบอรนแลว ผเขยนขอยกตวอยางความตกลงระหวางประเทศทส าคญอกกรณหนง คอ ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights หรอ TRIPs Agreement)

2.5.2.2 ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (Agreement on Trade - Related Aspects of Intellectual Property Rights หรอ TRIPs Agreement )

ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights หรอ TRIPs Agreement ) เปนความ

96 Article 14bis of Berne Convention. 97 Article 9(2) of Berne Convention.

50

ตกลงทสรปผลในรอบอรกวย มวตถประสงคเพอก าหนดกฎเกณฑระหวางประเทศส าหรบการคมครองทรพยสนทางปญญา โดยก าหนดระดบของการคมครองขนพนฐาน ซงรฐบาลของประเทศสมาชก WTO จะตองใหความคมครองตอทรพยสนทางปญญา โดยค านงถงความสมดลระหวางผลประโยชนทเกดกบสงคมทงในระยะยาวและระยะสน ความตกลง TRIPs ไดน าหลกการและพนธกรณภายใตองคการทรพยสนทางปญญาโลกซงมมากอนทจะมการกอตง WTO และมความตกลงระหวางประเทศทส าคญ 2 แบบ ไดแก อนสญญากรงปารส ซงก าหนดหลกการเกยวกบสทธบตร แบบอตสาหกรรม และอนสญญากรงเบอรน ซงก าหนดหลกการเรองละเมดลขสทธมาเปนหลกการพนฐานของการ

คมครองทรพยสนทางปญญาและไดมการเพมเตมหลกการส าคญและระดบของความคมครองทสงขนในเรองตาง ๆ ประเภทของทรพยสนทางปญญาทอยภายใตขอบเขตของความตกลง TRIPs ไดแก ลขสทธและสทธทเกยวเนอง(Copyright and Related Right) เครองหมายการคา สงบงชทางภมศาสตร สทธบตร และความลบทางการคา เปนตน

1)งานอนมลขสทธ ในสวนของงานอนมลขสทธทขอตกลง TRIPs ไดใหความคมครองนน ในสวนของงาน

ภาพยนตรไดตามความสมพนธของอนสญญาเบอรน ทประเทศสมาชกแตละประเทศจะตองปฏบตตามอนสญญาเบอรน ซงงานภาพยนตรนนเปนสวนหนงของงานอนมลขสทธทอนสญญาเบอรนใหความคมครอง โดยมาตรา 9 วางหลกวา ประเทศสมาชกจะตองปฏบตตามมาตรา 1-21 ของอนสญญาเบอรน และภาคผนวก ยกเวนมาตรา 6 ทว ซงเปนเรองของธรรมสทธ (Moral Rights) หรอสทธของผสรางสรรคงานทไดรบความคมครองตามอนสญญาเบอรน 1971 ปรากฏอยใน ขอ 2(1) วางหลกวา “งานวรรณกรรมและศลปกรรม”98 หมายความรวมถงการท าขนทกชนดในแผนกวรรณคดแผนกวทยาศาสตร และแผนกศลปะ อนมลกษณะเชนเดยวกน หรอนาฏกรรมหรอนาฏดนตรกรรม หรอแบบฟอนร า และการเลนแสดงใหคนดโดยวธใบ เพลงดนตรมค ารองหรอไมม ภาพยนตรและภาพทท าขนโดยวธคลายคลงกบการท าภาพยนตร ถาการกระท าดงกลาวท าขนมาและเกดมความคลายกบงานทกลาวมาขางตนกถอวาเปนการละเมดลขสทธงานนน

ดงนนงานภาพยนตรจงเปนงานทไดรบความคมครองตามขอตกลง TRIPs แตอยางไรกตามมไดมค านยามความหมายของค าวางานภาพยนตรไววามความหมายวาอยางไร แตไดใหความคมครองสทธในการใหเชางานภาพยนตรและเจาของสทธมสทธทจะอนญาตหรอหามมใหเชางานอนมลขสทธของตนเองกได

2) การไดมาซงลขสทธงานภาพยนตร ขอตกลง TRIPs ขอ 399 ก าหนดใหประเทศภาคสมาชก WTO ตองใหความคมครองทางดาน

ทรพยสนทางปญญาแกคนชาตภาคสมาชกประเทศอนๆเชนเดยวกบทใหความคมครองแกคนชาตของตนเอง ซงเรยกวาหลกปฏบตเยยงคนชาตและสนธสญญาวาดวยทรพยสนทางปญญาและความผกพนตามหลกปฏบตเยยงคนชาต คอ หลกทเนนถงการไมปฏบตตอผลตภณฑน าเขาจากตางประเทศใหดอยไปกวาผลตภณฑภายในประเทศของตน แตการไดมาซงสทธในภาพยนตรตองอยภายใต GATT

98 สาธน อนพยคฆ, ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณปญหาการแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตร, 15. 99 Article 3 of Agreement on Trade- Related Aspects of Intellectual Property Rights.

51

ในขอ 3 วรรค 4 “บรรดาผลตภณฑของอาณาเขตของภาคคสญญาใดซงน าเขามาในอาณาเขตของภาคคสญญาอนใดจะไดรบการปฏบตซงไมดอยไปกวา การปฏบตทไดใหแกผลตภณฑทเหมอนกน [liked Products] ซงมแหลงก าเนดภายในชาตในเรองทงปวงทเกยวกบกฎหมาย ขอบงคบ และขอก าหนด ซงกระทบตอการขาย ภายใน การเสนอขาย การซอ การขนสงการจดจ าหนาย หรอการใช บทบญญตของวรรคนจะไมหามการใชบงคบคาภาระในการขนสงทแตกตางกนซงตงอยบนพนฐานโดยเฉพาะของการด าเนนงานทางเศรษฐกจของวธการขนสงและมใชบนพนฐานของสญชาตของผลตภณฑ” ไดมการเนนไปถงเรองการบงคบใชกฎหมายภายในตาง ๆ ทกรปแบบทจะตองไมดอยไปกวา หรอ จะตองเทาเทยมกน รวมไปในสวนทเกยวกบสทธของนกแสดง ผบนทกเสยง และองคกรแพรเสยงแพรภาพจะจ ากดเฉพาะสทธทไดก าหนดไวใน TRIPs เทานน กลาวคอหากประเทศภาคสมาชกใดไดใหสทธแกบคคลตาง ๆ เหลานโดยมใชสทธทขอตกลง TRIPs ก าหนดไว ประเทศภาคสมาชกนนกไมจ าตองใหความคมครองแกประเทศภาคสมาชกอนดวย

3) อายแหงการคมครองลขสทธงานภาพยนตร อายแหงการคมครองลขสทธตามขอตกลง (Agreement on Trade - Related Aspects

of Intellectual Property Rights หรอ TRIPs Agreement ) โดยพจารณาตามประเภทของงานทไดรบความคมครอง ดงน อายแหงการคมครองทวไป ขอตกลงทวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา TRIPs Agreement ก าหนดมาตรฐานขนต าของการคมครองทรพยสนทางปญญาส าหรบงานอนมลขสทธนอกเหนอจากงานงานภาพถายและศลปประยกต เมอค านวณการคมครองบนพนฐานนอกจากชวตของบคคลธรรมดา อายการคมครองตองไมนอยกวา 50 ปนบจากวนสนสดของปปฏทนของการจดพมพทไดรบอนญาต หากไมมการจดพมพดงกลาวใหเรมนบตงแตการสรางงาน กใหนบ 50 ปนบจากวนทสนสดของปปฏทนปทสรางงานนน100

4) การละเมดลขสทธงานภาพยนตร ขอตกลง (Agreement on Trade - Related Aspects of Intellectual Property

Rights หรอ TRIPs Agreement ) มไดก าหนดทเปนการละเมดลขสทธ แตในงานภาพยนตรขอตกลง TRIPs Agreement มาตรา 11101 ไดใหสทธแกเจาของลขสทธงานภาพยนตรในการน าเอางานภาพยนตรของตนเองออกใหเชาได ดงนนผใดน างานภาพยนตรของบคคลอนเผยแพรตอสาธารณชนโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของงานภาพยนตรกอน การกระท านนจงเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรทบคคลอนเปนเจาของ

5) ขอยกเวนการละเมดลขสทธงานภาพยนตร การก าหนดขอยกเวนการละเมดลขสทธนนตามขอตกลง TRIPs Agreement ไดก าหนดไวเปนภาพกวางเปนกรณทวไป โดยมไดมขอก าหนดทเปนการเฉพาะส าหรบลขสทธงานภาพยนตร ตามมาตรา 13102 ตามขอตกลง TRIPs Agreement ซงวางหลกวา “ประเทศภาคสมาชกสามารถก าหนด

100 สาธน อนพยคฆ, ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณปญหาการแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตร, 17. 101 Article 11 of Agreement on Trade- Related Aspects of Intellectual Property Rights. 102 Article 13 of Agreement on Trade- Related Aspects of Intellectual Property Rights.

52

ขอบเขตของขอจ ากดหรอขอยกเวนสทธแตเพยงผเดยวไดในกรณเฉพาะซงไมขดกบการใชประโยชนของงานตามปกตและไมกระทบสทธของเจาของลขสทธมากเกนสมควร” ดงนนขอก าหนดขอยกเวนของการละเมดลขสทธประเทศสมาชกสามารถกระท าได เพอใหเกดความสมดลของเจาของลขสทธซงมสทธแตผเดยวในการทจะกระท าการตองานของตนไมวาจะเปนการท าซ าหรอดดแปลงงานนนตอไป

บทท 3 กฎหมายสหรฐอเมรกาและกฎหมายไทยในความคมครองทางเทคโนโลย

3.1 การคมครองตามกฎหมายสหรฐอเมรกา

ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศทมการคดคนและพฒนาเทคโนโลยใหม ๆ อยางสมาเสมอ และมการพฒนากฎหมายลขสทธอยางตอเนองและใหมการคมครองงานอนมลขสทธทไดสรางขนโดยครอบคลมไปถงสทธตาง ๆ ของทรพยสนทางปญญาโดยกฎหมายลขสทธของประเทศอเมรกาไดมกฎหมายพนฐานในการคมครองทรพยสนทางปญญา ไดแก รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา1 (The Constitution of the United States of America) ซงใหอานาจรฐสภา (Congress) มงเนนพฒนาและผลกดนใหวทยาศาสตรศลปะทเปนประโยชน (Useful Arts) ใหมความกาวหนามากยงขน โดยใหความเปนสทธแตเพยงผเดยว (Exclusive Right) ทงเกยวกบงานเขยนตาง ๆ (Writings) และงานคนพบ (Discoveries) ใหแกผประดษฐ (Inventors)และผประพนธ (Authors) ภายในเวลาจากด ดงนน กฎหมายทางอเมรกาจงไดกาหนดเกยวกบลขสทธออกมาใหกบเจาของททาการประดษฐสรางสรรคผลงานโดยใชความคดของผผลตผลงานนนซงผผลตจะมสทธแตเพยงผเดยวในผลงานนน2

จากความเหนของศาลสหรฐอเมรกาไดตความและสรปเงอนไขรายละเอยดในการไดมาซงลขสทธไวทง 2 ประการ

ประการแรก เปนหลกความคดของผสรางสรรคของประเทศสหรฐอเมรกาแตเดมไดยดทฤษฎ “Sweat of the Brow” หรอ “Skill, Labor and Judgment Principle” ในการกาหนดเงอนไขการไดมาซงลขสทธโดยทฤษฏดงกลาวมสาระสาคญ คอ หากผสรางงานไดลงทนเพอสรางผลงานขนแมวางานทสรางขนมานนจะไมมคณภาพและไดใชความคดสรางสรรคไมเพยงพอตอผลงานทสรางขน รฐเองกยงใหความคมครองในผลงานนนอยเพอเปนการตอบแทนการลงทนทมการสรางสรรคผลงานนนขนมาตอมาหลกดงกลาวไดถกยกเลกไปเพราะปจจบนไดมการพฒนางานทรพยสนทางปญญาเกดขนมากมาย ดงนน กวาจะเปนงานทรพยสนทางปญญาไดนนจะตองเกดจากแนวความคดรเรมสรางสรรคและเกดจากความคดของตวเองทเกดจากประสบการณและศกษาหาความรอยางรอบคอบเพอทจะสรางผลงานนน โดยไดตความและระบเงอนไขของหลกความคดของผสรางสรรคไวเสยใหมวางานทจะไดรบการคมครองลขสทธนนตองมเงอนไขและองคประกอบของหลกความคดของผสรางสรรคนนจะตองเปนผลงานทเกดขนโดยปราศจากการคดลอก งานดงกลาวยงจะตองมปรมาณของความคดสรางสรรคในงานอยางเพยงพอ คอ งานนนจะตองเกดจากความคดของผผลตผลงานนน

1 สรพล คงลาภ, เรองนารของกฎหมายลขสทธ [Online], 23 มกราคม 2547. แหลงทมา http:// elib.coj.go.th/Article/05-0007-01.pdf. 2 นนทน อนทนนท, ประเดนดานทรพยสนทางปญญาในความตกลงการคาเสร: บทวเคราะหผลกระทบบางประการตอประเทศไทย [Online], 29 กนยายน 2557 ข. แหลงทมา http://people.su.se/~nain4031 /FTAthai.htm.

54

เปนสวนใหญและจะตองเปนผลงานทไมมการลอกเลยนแบบเปนสวนใหญผลงานนนจงจะเปนผลงานทเกดจากความคดสรางสรรค3

ประการทสอง เปนสวนของการบนทก (Fixation) นนศาลสหรฐอเมรกาไดใหความหมายวา กรณทจะเขาเงอนไขนตองเปนการบนทกการสรางสรรคผลงานลงไปในสอทางภาพหรอการจดเกบบนทกขอมลแบบจบตองไดจะตองเปนของบคคลผซงถอวาเปนเจาของลขสทธในผลงานชนนนและผลงานชนนนจะตกเปนของบคคลนนโดยอตโนมตการเปนเจาของลขสทธจะใหสทธแกเจาของในลกษณะเอกสทธเฉพาะบคคลสาหรบการใชผลงานดงกลาวดวยวธการทเฉพาะเจาะจงบางอยาง สาหรบผลงานทมสทธไดรบการคมครองลขสทธนนมหลายประเภท เชน ตวอยางของการบนทกภาพตามเงอนไขดงกลาวนอาจเปนการบนทกลงในแผนเสยง กระดาษ วดโอเทป แผนฟลม ภาพยนตร เปนตน สหรฐอเมรกาไดวางหลกวา “การบนทกลงไปนนไมจาตองใชชวงระยะเวลานาน การปอนขอมลอนงานซงมลขสทธของโจทกลงไปในหนวยความจาของคอมพวเตอรกเพยงพอแลวทจะถอไดมการบนทกเกดขน”4

3.1.1 สทธเจาของลขสทธ ประเทศสหรฐอเมรกาไดดาเนนการทางกฎหมายเกยวกบลขสทธ ซงกฎหมายนไดบญญตไว

เกยวกบการคมครองผลงานใหแกผททาการสรางสรรคผลงานเกยวกบ ทางดานภาพยนตร ทางดานสงบนทกเสยง หรอ ทางดานศลปกรรม งานวาดภาพ หรอกลมทเกยวกบทางดานนาฏกรรม ดนตรกรรม วรรณกรรม เปนตน ซงสงเหลานยงรวมถง การคมครองเกยวกบ สทธทางนกแสดง และองคกรททาการเผยแพรภาพและเสยงซงเปนสทธขางเคยงดวย ใน The Copyright Act of 1976 ไดมการบญญตเกยวกบสทธของเจาของลขสทธซงตองเปนสทธแตเพยงผเดยว มาตรา 106 โดยเจาของลขสทธมสทธทจะใหผอนกระทาในผลงานตวเองหรอไมใหกระทาในผลงานตวเองแตเพยงผเดยวดงตอไปน

1) ทาซา ในรปของสาเนา หรอโสตทศนวสด (Phonorecords) สทธทสาคญทสดของเจาของลขสทธ คอ การทนาผลงานของตนเอง กลบมาทาอกครงหรออนญาตใหบคคลอนมาทาซาในผลงานททาการจดลขสทธของตนเองอาทเชน การไปรานเชาซด และนาซดนนมาคดลอกซาเพอนาไปจาหนายการกระทาดงกลาวถอวาเปนการละเมดลขสทธผลประโยชนและเกดความเสยหายเปนอยางมาก ดงนน เจาของงานกยอมมสทธแตเพยงผเดยวทสามารถจะทาซางานของตนเองไดแตเพยงผเดยวและสามารถอนญาตใหผอนทาซากไดแตเจาของผลงานตองใหอนญาตเสยกอน5

3 Gotoknow, Originality [Online], 16 February 2009. Available from http:// www.gotoknow.org/posts/64047. 4 พณณเดชน ศรฉตรเพชร, ความรบผดของผใชบรการออนไลนบนอนเทอรเนต: ศกษากรณการเปดใหจ าหนายสนคาละเมดลขสทธ (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต สาขาทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ, 2554), 68-69. 5 ภาณวฒน รงศรทอง, ปญหาการละเมดลขสทธโดยการใชเทคโนโลยเกบและพกขอมล(Caching) บนอนเทอรเนต: ศกษากรณโปรแกรมคนหา (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต สาขาทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาลยกรงเทพ, 2552), 42.

55

2) สทธในการทางานประเภท Derivative อนมพนฐานเกยวเนองจากงานอนมลขสทธ The Copyright Act of 1998 มาตรา 101 ไดกาหนดวา เปนงานทมพนฐานมาจากสวนหนงหรอมากกวาสวนหนงของงานเดม กคอเอางานของบคคลอนมาเปลยนแปลงหรอดดแปลงงานเดมเสยใหม เชน งานดดแปลงทางดานภาพยนตรหรอเสยงบนทกรวมทงภาพเคลอนไหวตาง ๆ อกทงยงรวมไปถงผลงานการแปล การเรยบเรยงเนอเพลง เปนตน ซงการกระทาเหลานถอเปนการกระทาททาการละเมดลขสทธ ซงผไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธเทานนทจะไดกระทาการดดแปลงผลงานดงกลาวได ดงนนผดดแปลงงานหรอทางานดงกลาวขนกจะไดรบสทธแตเพยงเฉพาะในงานประเภท Derivative ทตนไดทาขนเทานน

3) สทธในการแจกจายสาเนางานหรอสอบนทกงานทสรางสรรคขนตอสาธารณชนโดยการขาย การเชา การเชาซอ หรอใหยม

สทธแตผเดยวของเจาของลขสทธกรณไมวาจะโดยวธการขาย การเชา การเชาซอหรอการใหยม ซงสาเนางานหรอสงบนทกงานทตนไดสรางขนตอสาธารณชน ยอมสงผลประโยชนใหเจาของลขสทธไดประโยชนในทางเศรษฐกจ มรายไดหรอกาไรจากงานของตน ซงเมอเจาของลขสทธไดทาการขายงานอนมลขสทธของตนออกไป สทธในการจาหนายชนงานของตนกจะหมดไป สงผลใหเจาของชนงานคนใหมมสทธในการขายหรอใหเชางานนน เชน ถาบคคลใดไดหนงสอเลมหนงมาซงเปนงานวรรณกรรมทมลขสทธแลว หลงจากนนบคคลนนกขายหนงสอเลมนนไป โดยทการกระทานนไมกระทบตอสทธแตผเดยวในการจาหนายของเจาของลขสทธแตอยางใด ซงกรณนเรยกวา The First Sale Doctrine ซงมคดตวอยางทนาสนใจของสหรฐอเมรกาเกยวกบการละเมดลขสทธ คอ คด Playboy Enter.Inc.,V.Ferna,893 F.Supp.1552 (M.D.Fla.1993) ขอเทจจรง คอ รปภาพของ Playboy Enterprises ซงเปนโจทกในคดนไดถกจาเลยไปเปลยนใหอยในรปของสออเลกทรอนกสและทาการจาหนายและเปดเผยแกสาธารณะโดยทาการดาวนโหลดไปยงกระดานขาวอเลกทรอนกสโดยทเจาของอเลกทรอนกสไมรและไมไดอนญาตเพอใหสมาชกของจาเลยนางานทเปนรปภาพนนไปใชประโยชนตอไป ซงตดสนไดวา ลกคาของจาเลยไดละเมดลขสทธแตเพยงผเดยวในการจาหนายของโจทก จาเลยในฐานะทเปนผจดการระบบ จงมหนาทในการดแลและตรวจสอบวางานอนมลขสทธจะไมถกแสดงและดาวนโหลดโดยลกคาในระบบของตน

สทธแตผเดยวของเจาของลขสทธกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาไดใหความคมครองแกงานทผสรางสรรคทาขน ไดแก งานวรรณกรรม งานนาฏกรรม งานดนตรกรรม งานภาพวาด งานภาพยนตร งานสงบนทกเสยง เปนตน รวมไปถงสทธนกแสดง สทธขององคกรแพรเสยงแพรภาพซงเปนสทธขางเคยงดวย6 ใน The Copyright Act of 1998 ไดบญญตสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธเทานนไวใน มาตรา 106 โดยเจาของสทธมสทธแตผเดยวในอนทจะทาการหรออนญาตใหผอนกระทาการหรอหามมใหผอนกระทาการตอสทธอยางใดอยางหนง ดงตอไปน สทธของเจาของงานในงานแพรเสยงแพรภาพสทธทสาคญทสดของเจาของลขสทธ คอ สทธในการทาซางานเจาของลขสทธเทานนทมสทธดงกลาวหรออนญาตใหผอนทาซางานของตนโดยการนางานแพรเสยงแพรภาพนนไปทาซาอกครงหนงจากเดม เชน หากเรานางานอนมลขสทธทเจาของลขสทธกาลงแพร

6 อรศรา ศนสนยวทยกล, ปญหากฎหมายเกยวกบเทคโนโลย Bit Torrent (วทยานพนธ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยจฬาลงกรณ 2550), 74.

56

เสยงแพรภาพอยมาทาซาโดยไมมการขออนญาตจากเจาของลขสทธ กเปนการละเมดลขสทธและเจาของลขสทธกไดรบความเสยหายนนแลว แตอยางไรกตามในกรณนไดมคาพพากษาคด Sony Corporation of America v. Universal City Studios, 464 us.417 (1984) สหรฐอเมรกาไดตดสนวาการทาซางานบนทกเทปโทรทศนทเปนการใชงานโดยสวนตว ไมไดทาเพอการคา ไมถอเปนความผด7

4) สทธในการแสดงงานตอสาธารณะ( Public performance Right) ใน The Copyright Act of 1976 “มาตรา 101 ไดใหคานยาม “Perform”หมายถง การออกเสยง การแสดง การเลน การเตน หรอการกระทาตองานไมวาจะโดยทางตรงหรอโดยการใชเครองมอ หรอกระบวนการใด ๆ ในกรณของภาพเคลอนไหวหรองานโสตทศนวสด ทเปนการนาภาพมาทาใหเปนลาดบตอเนองกน”

สวนคาวา การแสดงตอสาธารณะ The Copyright Act of 1976 “มาตรา 101 ไดใหคานยามของคาวา “To Perform of Display a Work Publicly” หมายถง การแสดงในททเปดเผยตอสาธารณะ หรอในททมบคคลภายนอก และการแสดงทถกสงออกและสอสาร หรอการแสดงงานในททมลกษณะเฉพาะเจาะจงโดยผานอปกรณใดๆหรอกระบวนการใดๆ โดยทผทไดรบการสอสารนนอาจรบสอสารไดแมวาจะอยในสถานทเดยวกนหรออยคนละสถานทกน”

5) สทธในการเปดเผยงานตอสาธารณชน ใน The Copyright Act of 1976 มาตรา “101 ไดใหคานยามของคาวา “Display” หมายถง การแสดงสาเนางาน ไมวาจะโดยทางตรง หรอโดยฟลม สไลดภาพโทรทศน หรอโดยใชอปกรณหรอกระบวนการอน ๆ หรอในกรณภาพเคลอนไหว หรองานโสตทศนวสด ซงแสดงเปนภาพ ๆ ไมมการตอเนองกน”8

6) การกระทาหรอการเผยแพรตอสาธารณะซงเปนผลงานมลขสทธในกรณทบนทกเสยงโดยการสงสญญาณเสยงดวยระบบดจตอล

หลกการสาคญในกฎหมายสหรฐอเมรกาเกยวกบการคมครองลขสทธ คอ การคมครองโปรแกรมระบบคอมพวเตอรซงไดทาการกาหนดไวในบทบญญตดวยนยามมาตรา 101 แหงกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา ซงบญญตวา โปรแกรมคอมพวเตอรไดแก ชดของขอความหรอคาสงซงนาไปใชในระบบเครองคอมพวเตอรไมวาโดยตรงหรอโดยออมเพอใหเกดผลอนมประสทธภาพ9 หลกสาคญประการหนงในกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา คอ คมครองการแสดงออกซงความคดไมไดคมครองสงทเปนความคด (Idea) กระบวนการ กรรมวธ ระบบวธการทางาน แนวคด หลกการทสาคญอกอนหนง คอ แยกความเปนเจาของวตถทมงานลขสทธอยกบความเปนเจาของลขสทธออกจากกน ดงนน การโอนวตถทมงานลขสทธอยไมใชการโอนลขสทธ วธการโอนลขสทธนนจะสมบรณตอเมอทาเปนหนงสอลงลายมอชอ โดยลงลายมอชอของผโอนและผรบโอนซงถอวาเปนแบบแหงนตกรรม หากไมทาตามแบบยอมตกเปนโมฆะ และกาหนดระยะเวลาในการโอนใหใชสทธในสญญาดวย

7 เรองเดยวกน. 8 ภาณวฒน รงศรทอง, ปญหาการละเมดลขสทธโดยการใชเทคโนโลยเกบและพกขอมล(Caching) บนอนเทอรเนต: ศกษากรณโปรแกรมคนหา, 44-45. 9 ไชยยศ เหมาะรตตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 8 (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2553), 62.

57

3.1.2 ความผดฐานละเมดลขสทธ สทธของเจาของลขสทธตามกฎหมายไดบญญตเพอคมครองและเพอปกปองผลประโยชนของ

เจาของงานอนมลขสทธดงกลาวทจะหวงกนไมใหผใดนางานของตนไปกระทาการละเมดตอกฎหมายซงสทธตาง ๆ เหลานเปนสทธแตเพยงผเดยวทเจาของลขสทธมสทธทจะกระทาได ซงการกระทาใด ๆทกฎหมายใหเปนสทธของเจาของลขสทธและมผใดไปละเมดขนการกระทานนกเปนการละเมดตอกฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรกาไดทาการแบงกฎหมายลขสทธของการละเมดลขสทธไว 2 ประเภท คอการละเมดลขสทธแบบโดยตรง และการละเมดลขสทธแบบโดยออม

การละเมดลขสทธโดยตรง (Direct Infringement) ใน The Copyright Act of 1976 มาตรา 501 ไดกาหนดเรองการละเมดลขสทธโดยแทไว

วา “บคคลใดละเมดสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธตามทปรากฏในมาตรา 106 ถงมาตรา 122 หรอของผสรางสรรคตามทปรากฏในมาตรา 106 A(a) หรอเปนผนาเขาซงสาเนางานลขสทธหรอสงบนทกเขามาในสหรฐอเมรกาอนเปนการละเมดตามมาตรา 602 ใหถอวาเปนผละเมดลขสทธ หรอสทธของผสรางสรรคแลวแตกรณ”10 กรณการละเมดโดยตรงเนองมาจากการใชงานระบบอนเทอรเนต คอ การทผใชงานเทคโนโลยในระบบอนเทอรเนตไดเขาไปทาซา (Copy) งานอนมลขสทธหรอทาการดาวนโหลดหรออพโหลดงานอนมลขสทธ โดยปราศจากการอนญาตจากเจาของลขสทธ กถอไดวาบคคลดงกลาวไดกระทาการละเมดลขสทธโดยแทแลว

เมอหลกกฎหมายการละเมดลขสทธโดยตรงไมอาจครอบคลมถงกรณทเกดขนไดเพราะการละเมดทมความสลบซบซอนมากขนเพราะขนตอนการทาละเมดเกดจากใชระบบคอมพวเตอรและเทคโนโลยเขามาใชในการกระทาความผดแตอยางไรกตามไดมกฎหมายทกาหนดขอบเขตความรบผดชอบของผใหบรการออนไลนเอาไวและเมอเปนไปตามกรณทกฎหมายกาหนดผใหบรการออนไลนกตองรบผด ตาม The Digital Millennium Copyright Act (DMCA) ดวยเมอเกดการกระทาละเมดลขสทธตอผลงานของบคคลอน ความผดฐานละเมดลขสทธ (18 u.s.c. 2319) ถอเปนความผดอาญาอกฉกรรจโดยมองคประกอบของความผด11 ดงน

องคประกอบขอท 1 หมายความวา ผเสยหายตองมลขสทธในงานนนและตองมการจดทะเบยนดวยแมการคมครองลขสทธจะเกดขนเมอมการสรางสรรคแตการนาคดละเมดลขสทธมาฟองจะตองปรากฏวามการจดทะเบยนแลว

องคประกอบขอท 2 หมายความวา การละเมดลขสทธทเปนความผดอาญาอกฉกรรจเฉพาะการทาซา หรอแจกจาย รวมไปถงวธการทางอเลกทรอนกส การพสจนวามการละเมดลขสทธหรอไมจะใชการเปรยบเทยบความเหมอนกนในสาระสาคญระหวางทแทจรงกบงานทตองสงสย

10 Copyright [Online], 9 April 2014. Available from http:// www.copyright.gov/ title17/92chap5.html#501. 11 ภาณวฒน รงศรทอง, ปญหาการละเมดลขสทธโดยการใชเทคโนโลยเกบและพกขอมล(Caching) บนอนเทอรเนต: ศกษากรณโปรแกรมคนหา, 46.

58

องคประกอบขอท 3 เปนองคประกอบทางจตใจ ซงรฐสภาและคาตดสนของศาลไมไดใหคาจากดความของคาวาเจตนาไวจงเปนเรองทตองพจารณาจากขอเทจจรงแตละกรณไป12

3.1.3 อายการคมครอง งานสรางสรรคมอายการคมครองตลอดชวตผสรางสรรคบวกดวย 70 ป นบแตวนทผ

สรางสรรคถงแกความตาย ถามผรวมสรางสรรคหลายคนระยะเวลา 70 ป นบแตผสรางสรรครวมคนสดทายถงแกความตาย กรณทเปนงานทเกดจากการจาง หรอผสรางสรรคใชนามแฝงหรอไมปรากฏชอผสรางสรรค ยกเวนเจาของผสรางสรรคผลงานดงกลาวจะทาการปรากฏตวในทะเบยนของสานกงานลขสทธ และจะไดการคมครอง 95 ป นบแตโฆษณา หรอ 120 ป นบตงแตมการสรางสรรคผลงานดงกลาวและแลวแตวาชวงระยะเวลาใดจะสนกวากน

3.1.4 ขอยกเวนของการละเมดลขสทธของกฎหมายสหรฐอเมรกา หลกการขายครงแรก (First Sale Doctrine) เปนหลกกฎหมายเฉพาะของอเมรกาเปนหลกท

จากดสทธของผเปนเจาของลขสทธในการควบคมงานอนมลขสทธของตนหลงจากทมการขายครงแรกไปแลวทาใหผซอสนคานนคนแรกมอสระทจะทาการใด ๆ กบงานนนกไดไมวาจะเปนการใหยมเอาออกขายตอไปหรอทาลายงานนนกไดจากการศกษาพบวาหลกการขายครงแรกน ถอเปนขอยกเวนสทธของเจาของลขสทธประเภทหนงซงกาหนดไวสาหรบการจาหนายสทธทกาหนดขนเพอวตถประสงคเพยงครงเดยว พจารณาไดจาก U.S.C มาตรา 106 ประกอบกบมาตรา 109(a) ดงน13

มาตรา 106 กาหนดวา “เจาของลขสทธภายใตมาตรานมสทธทจะอนญาตใหกระทาการ ดงตอไปน จดจาหนายสาเนา หรอแถบบนทกเสยงของงานอนมลขสทธตอสาธารณชนโดยการขาย หรอการโอนสทธของเจาของ หรอโดยการเชาซอหรอการยม”14

มาตรา 109(a) “ขอยกเวนของหลกในมาตรา 106(3) คอการอนญาตใหเจาของลขสทธมสทธเดดขาดในการจดจาหนาย สาเนาหรอแถบบนทกเสยง ถาเจาของสาเนางานหรอแถบบนทกเสยงชนนนไดทางานโดยถกตองตามกฎหมาย”15

โดยหลกน เจาของลขสทธมขอจากดทจะจาหนายสาเนางานเฉพาะการขายหรอการโอนครงแรกเทานน เชน หนงสอทรวบรวมงานซงมลขสทธหลาย ๆ ประเภทเขาไวดวยกนไดถกขายโดยเจาของลขสทธหรอภายใตอานาจของเจาของลขสทธและสาเนาหนงสอททาขนนอาจถกทาสาเนาอกครงโดยไมไดรบการอนญาตจากเจาของลขสทธเทากบขอยกเวนนไดอนญาตใหผซอขายหนงสอทเขาซอมาจากรานขายหนงสอไดและไมตองมความจาเปนทจะไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ แตอยางไรกตามผขายไมมสทธทจะอนญาตใหทาซาหนงสอหรอสรางบทภาพยนตรทนามาจากเนอเรอง

12 พณณเดชน ศรฉตรเพชร, ความรบผดของผใชบรการออนไลนบนอนเทอรเนต: ศกษากรณการเปดใหจ าหนายสนคาละเมดลขสทธ, 73. 13 จฬชฎางค สวสดยากร, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ: สานกพมพนตธรรม, 2545), 44-45. 14 Copyright [Online], 9 April 2014. Available from http://www.copyright.gov/ title17/ 92chap1.html.. 15 Ibid.

59

ของหนงสอนนได สาหรบงานมลตมเดยซงถอเปนงานอนมเจาของลขสทธประเภทหนงกนาจะนาหลกการขายครงแรกมาใชไดดวย โดยถาเจาของลขสทธอนญาตใหบางคนคดลอกงานของเขาแลว เชนใหดาวนโหลดไดกจะทาใหผคดลอกนนสามารถนางานนนไปขาย จาหนายหรอใหเชา ไดโดยถกตองตามกฎหมาย เพอจะไมใหเกดลกษณะเชนน เจาของลขสทธตองกาหนดหามมใหมการทาสาเนาหรอคดลอกงานอนมลขสทธของตนไวในสญญาอนญาตใหใชสทธ

หลกการใชงานลขสทธโดยชอบธรรม หรอหลก Fair Use มาตรา 107 ของกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา ค.ศ. 1976 เปนหลกกฎหมายทเปนการจากดสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธ ซงสาธารณชนสามารถใชประโยชนจากงานอนมลขสทธไดโดยไมตองไดรบความยนยอมจากเจาของลขสทธกอนซงแนวทางการพจารณาวาการกระทาเชนใดเปนการใชงานลขสทธโดยชอบธรรมนนมขอเทจจรงทใชประกอบการพจารณาดงน

1) วตถประสงคและการใชงานทมลขสทธ ทงนรวมถงการพจารณาวาดวยการใชงานทมลขสทธและมวตถประสงคทางพาณชยหรอเพอการศกษาและททาการแสวงหากาไรหรอไม

2) ลกษณะของงานอนมลขสทธงานลขสทธจะตองใหความรและสงคมสามารถนาไปประยกตใชไดและกอเกดการพฒนาสบเนองตอไป

3) จานวนและความสาคญของสวนของงานจะตองถกนามาใชเพอใหเกดการ เปรยบเทยบกบงานอนมลขสทธทงหมด

4) มการเกดผลกระทบตอการใชงานในตลาดของงานอนมลขสทธหรอคณคาของงานอนมลขสทธ ซงสงนเปนการพจารณาวาไดกอใหเกดผลประโยชนของเจาของลขสทธหรอกอเกดความเสยหายหรอเกดการลดนอยลงหรอไม หากเจาของลขสทธไดรบผลกระทบกไมถอวาเปนการใชงานลขสทธโดยชอบธรรม16 3.2 กฎหมายสหรฐอเมรกา (Digital Millennium Copyright Act) ใหความคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลย Technological Protection Measures (TPM)

3.2.1 ทมาและหลกทวไปของความคมครองมาตรการเทคโนโลยTechnological Protection Measures (TPM) ใน Digital Millennium Copyright Act

องคกรทรพยสนทางปญญาโลก ไดจดทาความตกลงเรยกวา “สนธสญญาลขสทธ” วางกฎเกณฑการละเมดทรพยสนทางปญญาผานสออนเทอรเนตทสาคญสนธสญญาฉบบนจะกาหนดใหรฐปองกนการใชอปกรณเขารหสเพอหลกเลยงการเขาถงขอมลหรองานของผสรางสรรคไดและสามารถทาใหเจาของขอมลสามารถใชมาตรการทางเทคโนโลยนเพอจากดการเขาถงขอมลในอนเทอรเนตไดอยางมประสทธภาพเปนการปองกนไมใหงานลขสทธของตนถกละเมดลขสทธไดโดยงาย17หลงจากเขาเปนภาคสหรฐไดตรากฎหมาย (Digital Millennium Copyright Act of

16 Legal information Institute [Online], 9 April 2014. Available from http:// www.law. cornell.edu/uscode/text/17/107. 17 กฤตภาส ตงสมบรณ, ผลกระทบของการคมครองมาตรการทางเทคโนโลยตอการใชงานอนมลขสทธโดยชอบธรรม (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต สาขาทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาลยกรงเทพ, 2552), 74-76.

60

1998) โดยมหลกการทเขมงวดกวาหลกการในสนธสญญากฎหมายสหรฐหามมใหใชอปกรณเครองมอหรอซอฟตแวรทกประเภท ทสามารถหลบเลยงการปองกน การใชเครองมอและอปกรณดงกลาวถอวาเปนการกระทาทผดกฎหมายแมวาจะยงไมเขาขายเปนการละเมดลขสทธกตาม กลาวคอ เพยงแคเราหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลยเพอเขาไปดงานไมไดทาการคดลอก แกไข หรอสงตองานใด ๆ กถอวาเปนความผดแลว ซงสาระสาคญในกฎหมายนแตกตางจากบทบญญตของสนธสญญาลขสทธทหามการใชอปกรณหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลยนเฉพาะในกรณทการกระทาเปนการละเมดลขสทธเทานน ดวยเหตนสหรฐจงไดเพมเตมกฎหมายลขสทธของตนเมอป 1998 (Digital Millennium Copyright Act) โดยเพมเตมบทบญญตทเครงครดเพอคมครองมาตรการทางเทคโนโลยเพอใชควบคมการเขาถง (Access Control) งานอนมลขสทธการคมครองเทคโนโลยในลกษณะนเกดจากการทาซางานอนมลขสทธซงเกดขนไดโดยงายและสามารถแพรกระจายไดอยางรวดเรวโดยการใชอนเทอรเนตในปจจบน18 โดยตองการใหกฎหมาย (Digital Millennium Copyright Act) นสอดคลองกบหลกการในความตกลงระหวางประเทศ ซงกฎหมายการใหความคมครองงานอนมลขสทธทเปนดจตอลกาหนดประเดนสาคญออกเปน 5 บท ดงตอไปน

บทท 1 เรอง “WIPO Copyright and Performances and Phonograms Treaties Implementation Act 1998”

บทท 2 เรอง “Online Copyright Infringement Liability Limitation Act” ซงเปนบทกาหนดขอจากดความรบผดของคนกลางออนไลน (Online Service Providers) จากการดาเนนกจกรรมบางอยางของผอนทเกยวของกบละเมดลขสทธโดยผานผใหบรการออนไลนนน

บทท 3 เรอง “Computer Maintenance Competition Assurance Act” ซงกาหนดขอยกเวนสาหรบการทาสาเนาโปรแกรมคอมพวเตอรทมวตถประสงคเพอบารงรกษาหรอซอมแซมคอมพวเตอร

บทท 4 ขอบญญตอนๆ (Miscellaneous Provisions) ไดแก โครงสรางการดาเนนงานของสานกงานลขสทธ (Copyright Office) การศกษาทางไกล ขอยกเวนการละเมดลขสทธสาหรบบรรณารกษหองสมด และสาหรบการบนทกชวคราว (Ephemeral Recording)และการทา Webcasting ในสงบนทกเสยง (Sound Recording) บนอนเทอรเนต รวมทงการนาความตกลงตอรองรวมมาใชสาหรบการโอนสทธในงานภาพยนตร

บทท 5 เรอง “Vessel Hull Design Protection Act” ซงกาหนดรปแบบใหมของการคมครองการออกแบบเรอ

กฎหมายฉบบนบญญตขนเพอใหสอดคลองกบสนธสญญาลขสทธของ WIPO Copyright Treaty และเพมเตมขอกาหนดอกสองเรอง คอ มาตรการของเจาของลขสทธทใชเทคโนโลยเพอการปกปองงานของเขา และการจดงานสารสนเทศของขอมลลขสทธ ขอกาหนดในสนธสญญาลขสทธของ WIPO สมาชกแตละประเทศตองใหทาการปกปองผลงานงานสรางสรรคทคดคนภายในประเทศของ

18 ศรณญญ หาญณรงค, ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไดรบการคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยในยคเทคโนโลยสารสนเทศ: ศกษาเฉพาะกรณหนงสออเลคทรอนกส (การคนควาอสระ นตศาสตรมหาบณฑต สาขาทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ บณทตวทยาลย มหาลยกรงเทพ, 2552), 35.

61

ตนและจาเปนตองใหความคมครองงานสรางสรรคทเกดขนโดยคนชาตทเปนสมาชกอน ๆ ไมใหนอยกวางานทสรางสรรคขนภายในประเทศของตนซงเปนไปตามหลกปฏบตสากล ตอมา สหรฐอเมรกาไดทาการเพมเตมกฎหมายใหความการคมครองผลงานอนเปนลขสทธทเปนดจตอลใหเกดการสอดคลองและใหมขอกาหนดลงในสนธสญญาลขสทธของ WIPO นอกจากนนยงเพมคาจากดความในมาตรา 101 ของกฎหมายลขสทธใหขยายความคมครองไปถงงานสรางสรรคตามทไดรบความคมครองภายใตสนธสญญาลขสทธของ WIPO ดวย ในเรองการใหความคมครองงานของสมาชกอนตามอายของการคมครองของแตละประเทศสมาชกจะกาหนดใหความคมครองลขสทธทเปนดจตอล ไดกาหนดไวในมาตรา 102 ใหแกไขกฎหมายลขสทธเดมมาตรา 104A ใหสอดคลองกบสนธสญญาลขสทธของ WIPO19 ตามกฎหมายใหความคมครองงานอนมลขสทธทเปนดจตอล สหรฐอเมรกาจะใหความคมครองงานอนมลขสทธของประเทศอน ๆ ทยงอยในอายความคมครอง แมวางานนนจะหมดอายความคมครองกลายเปนสาธารณสมบต (Public Domain) ในสหรฐอเมรกาแลวกตามและสนธสญญาลขสทธของ WIPO มขอกาหนดในทานองเดยวกนใหประเทศสมาชกมหนาทตองขดขวางการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยทใชเพอปกปองงานอนมลขสทธและขดขวางการแทรกแซงการบรหารขอมลสทธ ทงนเพอใหเปนการเชอมตอทางเทคนคกบสทธแตผเดยวของเจาของลขสทธ

สาหรบมาตรการในการตอตานการหลกเลยงเทคโนโลยกาหนดใหสมาชกจะตองจดใหมกฎหมายอยางเพยงพอและมประสทธภาพในการปกปองความเสยหายเพอทจะทาการเรยกรองซงเปนการกระทาอนเปนการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยทไดใชโดยเจาของลขสทธภายใตสนธสญญานหรออนสญญากรงเบรนกฎหมายใหความคมครองงานอนมลขสทธดจตอลโดยกาหนดใหเจาของงานอนมลขสทธมสทธทจะปกปองงานของตนดวยการฟองรองและสามารถกระทาอนเปนการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลย ซงเปนมาตรการขดขวางการเขาถงงานอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาต และมาตรการอยางหนงทขดขวางการทาซาโดยไมไดรบอนญาตในงานอนมลขสทธของตนและกฎหมายใหความคมครองงานซงมลขสทธทเปนดจตอล ไดกลาวถง ความเปนเอกภาพของขอมลบรหารจดการสทธ ไวในมาตรา 12 ภาระผกพนเกยวกบสทธสารสนเทศเพอการจดการ Obligations Concerning Rights Management Information ของสนธสญญาลขสทธของ WIPO Copyright Treaty กาหนดใหสมาชกตองใหความคมครองแกขอมลจดการสทธโดยจะตองมกฎหมายในการบงคบใชหมความเพยงพอและจะตองรบรถงใหสทธของเจาของลขสทธทจะสามารถกดกนในเรอง (1) การแกไขหรอเปลยนแปลงขอมลใด ๆ ทอยในรปอเลกทรอนกสโดยปราศจากอานาจ (2) การจาหนาย การนาเขาเพอจาหนาย การกระจายเสยงหรอการเผยแพรตอสาธารณชนโดยปราศจากอานาจในงานหรอสาเนาของงานซงมขอมลทไดถกแกไขหรอเปลยนแปลงโดยปราศจากอานาจและมาตรา 1202 กฎหมายใหความคมครองงานอนมลขสทธทเปนดจตอลไดกาหนดบทบญญตทานองเดยวกนนเชนกน โดยกาหนดใหขอมลบรหารจดการงานลขสทธ (Copyright Management Information-CMI) ไดรบความคมครองเพอใหเจาของลขสทธไดประโยชนจากงานสรางสรรคนนไดมากทสดเทาทจะเปนไปได

19 พณณเดชน ศรฉตรเพชร, ความรบผดของผใชบรการออนไลนบนอนเทอรเนต: ศกษากรณการเปดใหจ าหนายสนคาละเมดลขสทธ, 6-78.

62

ซงมลกษณะเปน (Moral Right) เรยกวา ธรรมสทธ มาตรานมขอบเขตทกวางกวากรรมสทธทวไป เพราะ ครอบคลมไปถงเจาของลขสทธทมไดเปนผสรางสรรคเองดวย20

3.2.2 ความคมครองในการเขาถงโดยมาตรการทางเทคโนโลย Technological Protection Measures (TPM) ของ กฎหมายสหรฐอเมรกา Digital Millennium Copyright Act

Digital Millennium Copyright Act of 1998 กฎหมายฉบบนมวตถประสงคเพออนวตรการตามพธสารขององคการทรพยสนทางปญญาโลก 2 ฉบบ คอ สนธสญญาลขสทธ ป 2539 และสนธสญญาการแสดงและสงบนทกเสยง ป 2539 และความตกลง FTA ซง FTA กาหนดใหการทาลายเทคโนโลยทใชปองกนงานลขสทธดงกลาวเปนความผด นอกจากน FTA ยงกาหนดใหการผลต นาเขา จาหนาย หรอ ลกลอบนาเขาซง อปกรณใด ๆ ทใชเพอการทาลายมาตรการทางเทคโนโลยเปนความผดดวยการคมครองเทคโนโลยในลกษณะนเกดมาจากความเฟองฟของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารรวมทงอนเตอรเนทซงเปนปจจยสาคญททาใหการทาซางานอนมลขสทธเกดขนไดงายและสามารถแพรกระจายไดอยางรวดเรวทางอนเตอรเนทโดยคณภาพของงานลขสทธทถกทาซาขนในรปดจตอลมไดเสยไปแตอยางใด21 ดวยเหตนสหรฐจงไดแกไขกฎหมายเพอเพมบทบญญตทเครงครดเพอทาการคมครองมาตรการทางเทคโนโลยและจะไดทาการควบคมและเขาถง (Access Control) และการทาซา (Copy Control) งานอนมลขสทธดงกลาวไดนาบทบญญตทมมาตรฐานเดยวกนน ไปกาหนดไวในความตกลงระหวางประเทศ FTA ดวย22 สาระสาคญประการหนงของกฎหมาย DMCA คอ การปกปองเทคโนโลยและระบบบรหารลขสทธ (Technological Protection and Copyright Management Systems) กลาวคอ มาตรการตอตานหลกเลยงนาเทคโนโลยมาใชเพอควบคมงานอนมลขสทธและทาการคมครองขอมลบรหารการจดการสทธ23 ตาม ขอ 1124 และขอ 1225 ของสนธสญญา WIPO Copyright Treaty เปนขอตกลงระหวางประเทศสมาชกทจดทาขนโดยสมาชกองคการทรพยสนทางปญญาโลกไดขยายขอบเขตความคมครองของลขสทธจากความตกลงระหวางประเทศทมอยกอนทงนเพอใหการคมครองของกฎหมายลขสทธมความเพยงพอและเหมาะสมกบ

20 เรองเดยวกน. 21 การเจรจาความตกลงเขตการคาเสรไทยกบสหภาพยโรปในประเดนทรพยสนทางปญญา [Online], 29 กนยายน 2557. แหลงทมา http://www.thaifta.com/trade/study/theu_book3_ch3.pdf. 22 เศรษฐกจระหวางประเทศ [Online], 2 ตลาคม 2557. แหลงทมา http://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=165&filename=index. 23 ศรณญญ หาญณรงค, ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไดรบการคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยในยคเทคโนโลยสารสนเทศ: ศกษาเฉพาะกรณหนงสออเลคทรอนกส, 36-37. 24 ประเทศภาคสมาชกจะตองมมาตรการปกปองทางกฎหมายทเพยงพอและมการเยยวยาทางกฎหมายทมประสทธภาพเพอจดการกบการหลกเลยงมาตรการเทคโนโลยทมประสทธภาพทใชโดยผสรางสรรคในการใชสทธภายใตสนธสญญานหรอภายใตอนสญญากรงเบรน. 25 ประเทศภาคสมาชกจกตองมมาตรการเยยวยาทางกฎหมายทเพยงพอและมประสทธภาพเพอตอสกบบคคลใดทงทรวากระทาการดงตอไปนโดยร หรอในกรณมาตรการเยยวยาทางแพงมเหตอนควรรวาการกระทานน ๆจะนาไปส (Induce) กอใหเกด (Enable) ทาใหเกด (Facilitate) หรอปดบง (Conceal) การละเมดสทธใดภายใตสนธสญญานหรออนสญญากรงเบรน.

63

ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศ(Information Technology) โดยมสาระดงตอไปน สทธในการใหเชา (Right of Rental) ผคดคนโปรแกรมคอมพวเตอร ภาพยนตร และสงบนทกเสยง จะไดรบ

สทธแตเพยงผเดยวในการใหเชางานหรอสาเนาของงานยกเวนในกรณท 1) ตวโปรแกรมคอมพวเตอรไมไดเปนสวนสาคญของสงทใหเชา 2) การใหเชาภาพยนตรสงผลใหเกดการผลตซา (Copy) อยางมากมายจนทาใหเกด

ความเสยหายตอสทธในการทาซา (Reproduction) แตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธและ 3) ประเทศทใชระบบเรยกเกบคาตอบแทนทเปนธรรมจากการใหเชา มาตรา 7 และ

มาตรา 8 ในกฎหมาย WIPO Copyright Treaty เปนสทธในการเผยแพรตอสาธารณะ (Right of Communication To The Public) ผสรางสรรคผลงานจะมไดสทธในการเผยแพรผลงานตอสาธารณชนและผลงานทบคคลทวไปใหสามารถเขาถงไดโดยงาย ดงนนผสรางสรรคผลงานดงกลาวจงมสทธแตเพยงผเดยว และการคมครองมาตรการทางเทคโนโลย (Obligations Concerning Technological Measures) ประเทศสมาชกตองจดใหมการปองกนทางกฎหมายอยางเพยงพอ และการเยยวยาทางกฎหมายทมประสทธภาพ มาตรการทางเทคโนโลยทมประสทธภาพ ซงผสรางสรรคสามารถนามาใชและอางสทธของตนเหนอผลงานนนไดภายใตอนสญญากรงเบรน และเพอจากดการกระทาของบคคลทเขามาดผลงานทมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธหรอกฎหมายไมอนญาตใหกระทา (มาตรา 11 ใน WIPO Copyright Treaty) อนง เปนทสงเกตวา WIPO Copyright Treaty ไมไดรบคาจากดความของมาตรการทางเทคโนโลยไว รวมทงไมไดมการปองกนทางกฎหมายอยางเพยงพอและการเยยวยาทางกฎหมายทมประสทธภาพ ดงนนจงเปดชองใหประเทศภาคสามารถกาหนดขอบเขตของความคมครองและวธการเยยวยา ตามสมควร และการคมครองขอมลบรหารสทธ (Obligations Concerning Right Management Information) มาตรา 12 ใน WIPO Copyright Treaty ประเทศสมาชกทาการจดใหมการแกไขใหทางกฎหมายทเพยงพอตอการกระทาใด ๆ ทผกระทาการทรหรอมเหตอนเกดจากสงทควรรวาเปนการชกพา กอใหเกด หรอปกปดการละเมดสทธตามทระบไวภายใตความตกลงนหรออนสญญากรงเบรน ดงน 1) การถอดถอนขอความหรอแกไขขอมลบรหารสทธโดยไมไดรบอนญาตกอนและ 2) การกระจาย นาเขาเพอจาหนาย เผยแพรภาพและเสยงหรอเผยตอบคคลทวไปงานหรอสาเนาของงานโดยทไดรบรวาขอมลหรอการบรหารสทธของงานดงกลาวไดถกลบหรอเปลยนแปลงโดยทไมไดรบอนญาตกอน อนง “ขอมลบรหารสทธ” หมายถง ขอมลซงบงบอกตวงาน ผสรางสรรคงาน เจาของสทธในงาน หรอขอมลเกยวกบเวลาและเงอนไขการใชงาน และตวเลขหรอรหสทสอถงขอมลดงกลาว ซงตดอยกบตวชนงานหรอปรากฏเมอมการเผยแพรสบคคลทวไป26

ดงน WIPO Copyright Treaty เปนความตกลงทมวตถประสงคเพอคมครองงานอนมลขสทธในยคเศรษฐกจสารสนเทศซงเทคโนโลยทเกดการพฒนาอยางตอเนองไมวาจะเปนอนเทอรเนตความเรวสง เทคโนโลยในการแบงปนไฟลขอมล (File-Sharing Technology) และอปกรณดจตอลตาง ๆ ซงอาจเออตอหรอถกนาไปใชเพอการละเมดลขสทธในวงกวางนอกจากน ควบคไปกบการพฒนาทางเทคโนโลยดงกลาว ยงมการพฒนามาตรการเทคโนโลย (Technological Measures) หรอ

26 สนธสญญาและความตกลงระหวางประเทศทเกยวของกบการคมครองลขสทธในยคเทคโนโลยดจทล [Online], 2 ตลาคม 2557. แหลงทมา http://digi.library.tu.ac.th/thesis/la/1441/09CHAPTER_3.pdf.

64

มาตรการปองกนเทคโนโลยทใชคมครองการละเมดลขสทธทางอนเทอรเนตหรอเครองมอดจตอล เชน การใสรหสแผนดวด หรอซอฟตแวรคอมพวเตอร เพอใหสามารถใชกบเครองเลน ระบบปฏบตการ(Operating System) หรอซอฟตแวรทกาหนดไวโดยเฉพาะเทานน(Encryption) หรอเทคโนโลย Digital Watermark ซงเปนเทคโนโลยทใชเพอตรวจสอบยนยนความเปนเจาของงาน โดยการใสขอมลดจตอลซงยากตอการลบออกเขาไปในเสยง หรอรปภาพซงเมอมการทาซาเสยงหรอรปภาพดงกลาว ขอมลดจตอลดงกลาวจะปรากฏขนในสาเนาดวย ทาใหเจาของลขสทธสามารถตรวจสอบยนยนไดวามการละเมดลขสทธหรอไมและมาตรการการทางเทคโนโลย คอ มาตรการทนามาใชเพอมใหกระทาการรบกวน แกไข หรอเปลยนแปลงเทคโนโลยทนามาใชควบคมการเขาถง หรอการทาซา โดยกฎหมาย DMCA ไดถอวาการกระทาดงตอไปนเปนการตองหามตามกฎหมาย คอ

1) การกระทาทเปนการหลกเลยงเทคโนโลยเพอปองกนการเขาถงงานอนมลขสทธ 2) การจดจาหนายโอนซงเครองหรอการใหบรการเพอทาการหลกเลยงการเขาถงการ

ใชเทคโนโลยทซงจะทาการปองกนการเขาถงงานอนมลขสทธ 3) การจาหนายหรอจายโอนซงเครองมอใด ๆ หรอการใหบรการใด ๆ เพอหลกเลยง

การใชเทคโนโลยทใชและเพอปองกนการทาซางานอนมลขสทธ ปญหาสาคญเกดขนจากการใชความคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยกคอ

มาตรการนไมเพยงแตจะปองกนการละเมดลขสทธทจะเกดขนเทานน แตปองกนมใหผอนใชงานอนมลขสทธเขาถงหรอใชประโยชนงานนนดวยและความคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยนยงอาจถกนาไปใชเพอคมครองขอมลตาง ๆ ทไมไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธหรองานอนมลขสทธทหมดอายการคมครองไดอกดวย27 ตวอยางเชน แผนซดภาพยนตร Hobbit ไดถกสรางขนโดยมโปรแกรมทหามมใหมการทาซาและยงกาหนดใหเลนแผนซดดงกลาวไดกบเฉพาะเครองเลนซดปกตเทานน แตจะนาไปเลนกบซดของเครองคอมพวเตอรสวนบคคลไมได ดงนนผทซอซดภาพยนตรดงกลาวมาโดยชอบดวยกฎหมายจงไมสามารถทาซาสาเนาซดภาพยนตรดงกลาวเพอใชประโยชนสวนตวได แมวาการทาซานนจะเปนการใชประโยชนจากงานอนมลขสทธโดยชอบธรรมกตามมาตรการเหลานอาจนาไปใชโดยไมชอบเพอขยายอานาจผกขาดเจาของลขสทธจนเกนสมควรได ในปจจบนบรษทอตสาหกรรมภาพยนตรทใช มาตรการทางเทคโนโลยดงกลาวโดยใสรหสสนคาของแตละภมภาคใหแตกตางกน เชน สนคาทวางจาหนายในภมภาคหนงจะสามารถใชไดเฉพาะในพนททกาหนดไว ดงนนถาหากผซอแผนดวดภาพยนตรโดยถกตองตามกฎหมายโดยไดซอมาจากนอกภมภาคจะไมสามารถนาภาพยนตรนไปใชเลนกบเครองเลนภาพยนตรไดเนองจากรหสทใสไวกบแผนภาพยนตรไดตงไวใหมการเปดหรอใสรหสไวกบภมภาคเฉพาะตามทกาหนดไวเทานนเพอเปนการปองกนมาตรการทางเทคโนโลยไมใหนาสนคาทมราคาถกกวาจากตางประเทศเขามาจาหนายแขงขนกบบรษทภายในประเทศ เพราะบางประเทศมตนทนการผลตทตากวาอาจจะทาใหราคาขายไมเทากนถาเราไมใสรหสไวเฉพาะภมภาคกอาจทาใหผผลตเสยเปรยบผบรโภคไดเนองจากผบรโภคสามารถเลอกซอแผนภาพยนตรไดทวโลกทมราคาถกกวาและถกตองตามกฎหมายทางอนเตอรเนต

27 เรองเดยวกน.

65

3.3 ความคมครองทางเทคโนโลยโดยก าหนดมาตรการในประเทศไทย ปจจบนประเทศไทยยงไมมการดาเนนคดความทเกยวของกบการละเมดทรพยสนทางปญญา

ภายใตพระราชบญญตการกระทาผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 เนองจากพระราชบญญตดงกลาวยงไมครอบคลมถงการละเมดทรพยสนทางปญญาบนเครอขายบนอนเทอรเนตซงในปจจบนมการละเมดลขสทธภาพยนตรบนเวบไซตมากมายและเปนการทาซาเผยแพรงาน ไดแก การดาวนโหลด อพโหลดโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธซงปจจบนการละเมดทรพยสนทางปญญาบนเครอขายอนเทอรเนตมแนวโนมมากขนเพราะเครอขายอนเทอรเนตมการขยายตวอยางรวดเรว จงทาใหเกดการละเมดบนเครอขายอนเทอรเนตไดงายและมวธดงตอไปน การขายสนคาละเมดทรพยสนทางปญญาผานเวบไซตสนคาละเมดลขสทธ เชน แผนซดแพลง แผนภาพยนตร เปนตน28 และเกดจากการทาซาและเผยแพรงานอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตซงสามารถทาไดอยางรวดเรวผานทางชองทางตางๆเชน เวบ Bit Torrent คอการแชรไฟลในรปแบบตางๆ ซงรปแบบการกระทาความผด29 ดงกลาว กฎหมายลขสทธยงไมสามารถเอาผดแกการกระทาความผดไดโดยตรงแตมการเสนอรางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท...) พ.ศ. .... ขนมาเพอดาเนนการเอาผดแกการกระทาดงกลาว ซงรางพระราชบญญตลขสทธนไดใหคานยามของคาวา ขอมลการบรหารสทธและมาตรการทางเทคโนโลย และการหลบเลยงมาตรการเทคโนโลยมใจความสาคญดงตอไปน

มาตรา 3 ใหเพมบทนยามคาวา “ขอมลการบรหารสทธ” “มาตรการทางเทคโนโลย”และ “การหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลย” ระหวางบทนยามคาวา “การโฆษณา” และ “พนกงานเจาหนาท” ในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

“ขอมลการบรหารสทธ” หมายความวา ขอมลทบงชถงผสรางสรรค งานสรางสรรค นกแสดง การแสดง เจาของลขสทธ หรอระยะเวลาและเงอนไขการใชงานอนมลขสทธ ตลอดจนเลขหรอรหสแทนขอมลดงกลาว โดยขอมลเชนวานตดอยหรอปรากฏเกยวของกบงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดง”

“มาตรการทางเทคโนโลย” หมายความวา เทคโนโลยทออกแบบมาเพอปองกนการทาซาหรอควบคมการเขาถงงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดง โดยเทคโนโลยเชนวานไดนามาใชกบงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดงนนอยางมประสทธภาพ"

“การหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลย” หมายความวา การกระทาดวยประการใดๆททาใหมาตรการทางเทคโนโลยไมเกดผล"30

บทนยามดงกลาวเปนการอธบายความหมายถงการกระทาความผดทเกดขนในปจจบนเพอใหมการคมครองใหเปนไปตามยคสมยในปจจบน เพราะการกระทาความผดสมยนไดเกดขนโดยการกระทาความผดโดยการใชเทคโนโลยในการหลบเลยงมาตรการเทคโนโลยหรอการทาซาขอมลการบรหารสทธในระบบคอมพวเตอรมากขน เชน การละเมดลขสทธโดยการเขาถงขอมลทมลขสทธใน

28 จกรกฤษณ ควรพจน, ลขสทธยคเทคโนโลยดจทลมาตรการทางเทคโนโลยและทางเลอกส าหรบประเทศไทย, (กรงเทพฯ: ม.ป.พ., 2550), 13-16. 29 BitTorrent กบปญหาการละเมดลขสทธบนเครอขายอนเทอรเนต [Online], 4 มนาคม 2557. แหลงทมา http://prezi.com/gzfag1l79--z/bittorrent-internet/. 30 มาตรา 3 รางพระราชบญญตลขสทธ(ฉบบท...) พ.ศ. ....

66

รปแบบตาง ๆ บนอนเทอรเนต เชน งานวรรณกรรม งานดนตรกรรม เปนตน เพราะการกระทาดงกลาวสามารถเขาถงขอมลและทาการละเมดลขสทธไดโดยงายโดยการเขาไปทาซาหรอดดแปลงขอมลและสามารถนาออกเผยแพรขอมลนนสสาธารณชนไดโดยงาย

ตอมากรมทรพยสนทางปญญาพยายามวางแผนเพอทจะสรางมาตรการในการคมครองดจตอลใหมความยงยนเนองจากเทคโนโลยมการพฒนาไปอยางมากโดยกรมทรพยสนทางปญญาไดกาหนดใหมการการลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอดานลขสทธทเกยวกบอตสาหกรรมซอฟตแวรและดจตอลเพอสงเสรมและสนบสนนความร ความเขาใจ และความตระหนกใหบคคลทวไปในการพฒนางานดานทรพยสนทางปญญาทเกยวของกบการคมครองลขสทธทางดานอตสาหกรรมซอฟตแวรและดจตอลอยางมประสทธภาพซงในตางประเทศนนจะมมาตรการในการลงโทษผกระทาความผดผานเครอขายอนเทอรเนต ไดแก Notice and Take Down Approach ซงเปนบทบญญตอยใน "Digital Millennium Copyright Act of 1998" ของสหรฐอเมรกาโดยในประเทศไทยไดใชพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 นาไปพจารณาเกยวกบการคมครองมาตรการเทคโนโลยของประเทศไทยซงมสาระสาคญดงตอไปน มาตรการทางเทคโนโลย (TPM) คอ กาหนดใหผทหลกเลยงหรอทาลายมาตรการทางเทคโนโลยทใชในการปองกนการทาซาหรอการควบคมการเขาถงงานลขสทธ เชน การปลดลอคภาพยนตร หรอการอพโหลดภาพยนตรโดยไมไดรบอนญาตและขอจากดความรบผดชอบของผใหบรการทางอนเทอรเนต (Limitation on ISP's Liability) กาหนดให ISP ทไมใชผควบคม รเรม หรอสงการใหมการละเมดลขสทธบนเครองคอมพวเตอรของตน และไดดาเนนการตามทกฎหมายกาหนดแลว ไมตองรบผดฐานผสนบสนนหรอผละเมดลขสทธ31เพราะรางพระราชบญญตลขสทธ(ฉบบท….) พ.ศ….. ไดกาหนดไวแลววาถาการกระทาความผดทไมไดเกดจากผใหบรการอนเทอรเนตและเจาของลขสทธกสงใหเจาของเวบไซตหรอผใหบรการอนเทอรเนตนาขอมลทละเมดลขสทธออกจากเวบไซตนนแลวและผใหบรการอนเทอรเนตกปฏบตตามกไมตองรบผดตามรางพระราชบญญตลขสทธ(ฉบบท….) พ.ศ….. มาตรา 32/3 “ในกรณทมหลกฐานอนควรเชอไดวามการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ เจาของลขสทธอาจยนคารองตอศาลเพอมคาสงใหผใหบรการระงบการละเมดลขสทธนน”

เพอประโยชนแหงมาตราน ผใหบรการ หมายความวา 1) ผใหบรการแกบคคลอนในการเขาสอนเทอรเนต หรอใหสามารถตดตอถงกนโดยประการ

อน โดยผานทางระบบคอมพวเตอร ทงน ไมวาจะเปนการใหบรการในนามของตนเองหรอในนามหรอเพอประโยชนของบคคลอน 2) ผใหบรการเกบรกษาขอมลคอมพวเตอรเพอประโยชนของบคคลอน คารองตามวรรคหนง ตองมรายละเอยดโดยชดแจงซงขอมล หลกฐานและคาขอบงคบดงตอไปน (2.1) ชอและทอยของผใหบรการ (2.2) งานอนมลขสทธทอางวาถกละเมดลขสทธ (2.3) งานทอางวาไดทาขนโดยละเมดลขสทธ

31 ปจฉมา ธนสนต, E-commerce แผนคมครอง ดจตอลคอนเทนต และทรพยสนทางปญญาในอนาคต [Online], 2556, แหลงทมา http://www.ecommerce-magazine.com/issue/176/August-2013-SpecialReport-DIP.

67

(2.4) กระบวนการสบทราบ วนและเวลาทพบการกระทา และการกระทาหรอพฤตการณ ตลอดทงหลกฐานเกยวกบการละเมดลขสทธ (2.5) ความเสยหายทอาจเกดขนจากการกระทาทอางวาเปนการละเมดลขสทธ (2.6) คาขอบงคบใหผใหบรการนางานททาขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ หรอระงบการละเมดลขสทธดวยวธอนใด

เมอศาลไดรบคารองตามวรรคหนง ใหศาลทาการไตสวน หากศาลเหนวาคารองมรายละเอยดครบถวนตามวรรคสาม และมเหตจาเปนทศาลเหนสมควรจะมคาสงอนญาตตามคารองนนใหศาลมคาสงใหผใหบรการระงบการกระทาทอางวาเปนการละเมดลขสทธหรอนางานทอางวาไดทาขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอรของผใหบรการตามระยะเวลาทศาลกาหนดโดยคาสงศาลใหบงคบผใหบรการไดทนท แลวแจงคาสงนนใหผใหบรการทราบโดยไมชกชาในกรณเชนน ใหเจาของลขสทธดาเนนคดตอผกระทาละเมดลขสทธภายในระยะเวลาทศาลมคาสงใหระงบการกระทาทอางวาเปนการละเมดลขสทธหรอนางานทอางวาไดทาขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอร

ในกรณทผใหบรการมใชผควบคม รเรม หรอสงการใหมการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ และผใหบรการนนไดดาเนนการตามคาสงศาลตามวรรคสแลวผใหบรการไมตองรบผดเกยวกบการกระทาทอางวาเปนการละเมดลขสทธทเกดขนกอนศาลมคาสงและหลงจากคาสงศาลเปนอนสนผลแลว

ผใหบรการไมตองรบผดตอความเสยหายใด ๆ ทเกดขนจากการดาเนนการตามคาสงศาลตามวรรคส”32

เมอมการกระทาความผดเกดขนบนเวบไซตผดแลเวบไซตหรอผใหบรการตองมความรบผดกตอเมอผใหบรการเปนผกระทาความผดเสยเองโดยการนาผลงานทมลขสทธไมวาจะเปนผลงานภาพยนตรทกาลงฉายอยในโรงภาพยนตรแลวนามาลงบนเวบไซตเพอใหคนทใชบรการมาอพโหลดหรอดาวโหลดไปการกระทาอยางนกถอวาเปนความผดของผใหบรการอนเทอรเนตแลว แตถาการกระทาความผดนนไมไดเกดขนจากผใหบรการแตเกดจากผใชบรการละเมดลขสทธเสยเองผใหบรการไมตองรบผดกตอเมอเจาของลขสทธไดมาแจงวาเวบไซตของผใหบรการมผลงานทละเมดลขสทธและใหนาผลงานนนออกจากระบบคอมพวเตอรหรอบนเวบไซตถาผใหบรการปฏบตตามโดยการนาผลงานนนออกจากระบบคอมพวเตอรหรอเวบไซตผใหบรการไมตองรบผดตามมาตราน ยกตวอยางคดทมการละเมดลขสทธบนเวบไซตดงตอไปน33

โจทกทงหาไดกลาวหาวาจาเลยทงสองรวมกนกระทาละเมดลขสทธงานวรรณกรรม ศลปกรรม โดยการทาซาและดดแปลงและนาเผยแพรตอสาธารณชนบนเวบไซต www.Yengo.com และ www.Thaihotnew.com เพอประโยชนทางการคาของจาเลยทงสองและจาเลยทงสองยงทาเพอเสนอใหบรการพนทโฆษณาในรปแบบแผนปายโฆษณา โดยจาเลยทงสองจะนางานลขสทธของโจทกทงหาอนไดแก งานวรรณกรรม งานภาพถาย และงานรวบรวมของโจทกทงหามาเผยแพรบนเวบไซต Thaihotnew.com ซงมการเชอมตอกบเวบไซต Yengo.com เพอใชในการดงดดใหมผคน

32 มาตรา 32/3 รางพระราชบญญตลขสทธ(ฉบบท...) พ.ศ. .... 33 ผใหบรการอนเตอรเนตในไทย [Online], 3 กรกฎาคม 2555. แหลงทมา

http://julalukmarlaithaisong.blogspot.com/.

68

จานวนมากเขามารบชมบนเวบไซตและการดดแปลงงานขาวของจาเลยทงสองกระทาเพอดงดดใหคนทวไปเขาไปอานงานนนซงการกระทาดงกลาวทาใหจาเลยไดรบคาบรการจากการโฆษณาจากผประกอบการทวไปรวมถงปรมาณการเขาเวบไซตจงมผลทาใหคาโฆษณาและคณคาของเวบไซตมคณภาพสงขน

ซงการกระทาความผดดงกลาวน ถามกฎหมายรางพระราชบญญตลขสทธควบคมอยกจะเปนสงทดเพราะรางพระราชบญญตลขสทธเปนรางพระราชบญญตทสรางขนเพอคมครองการละเมดลขสทธบนเวบไซตไดดกวาพระราชบญญตลขสทธในปจจบน ซงถาการกระทาความผดดงกลาวนเกดขนภายใตรางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท….) พ.ศ…… ยงสามารถเอาผดแกเจาของเวบไซตหรอผใหบรการไดดวย เพราะผใหบรการอาจจะรถงการกระทาความผดดงกลาวไดและพระราชบญญตลขสทธ ไดกาหนดใหการยกเวนมาตรการทางเทคโนโลยเปนการกระทาทตองหาม แตการยกเวนมาตรการทางเทคโนโลยตามรางพระราชบญญตลขสทธดงกลาวจากดเพยงการยกเวนมาตรการทางเทคโนโลยทควบคมการเขาถง (Access control) เทานนแตมไดหามการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยทควบคมการทาซา (Copy control) กฎหมายในลกษณะเชนนจงเปนไปตามแนวทางเดยวกบกฎหมายของสหรฐรางพระราชบญญตลขสทธซงรางพระราชบญญตลขสทธไดมการกาหนดการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยใหมความผดดงตอไปน ตามรางพระราชบญญตลขสทธมาตรา 53/2 “ผใดรแลววางานหรอสาเนางานอนมลขสทธนนไดมการลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธ ใหถอวาผนนกระทาการละเมดขอมลการบรหารสทธดวยถาไดกระทาการอยางใดอยางหนงแกงานนนดงตอไปน

1) นาหรอสงเขามาในราชอาณาจกรเพอจาหนาย 2) เผยแพรตอสาธารณชน”34

ตามมาตราน ถาผกระทาความผดดงกลาวไดกระทาโดยการลบหรอเปลยนแปลงขอมลทสาคญของขอมลการบรหารสทธและทาการเผยแพรโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธกถอวามความผดและเปนการละเมดลขสทธดวยและรางพระราชบญญตลขสทธไดกาหนดหามมใหหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยโดยมใจความตามมาตรา 53/4 “การหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลยหรอการใหบรการเพอกอใหเกดการหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลย โดยรอยแลววาการกระทานนอาจจงใจหรอกอใหเกดการละเมดลขสทธหรอสทธนกแสดง ใหถอวาเปนการละเมดมาตรการทางเทคโนโลย”35 ซงถามการหลบเลยงมาตรการเทคโนโลยดงกลาวเพอเขาไปทาการละเมดลขสทธในเวบไซตโดยตงใจหรอรอยแลววาการกระทาดงกลาวสามารถเขาถงงานอนมลขสทธไดโดยการเขาถงนนไมวาจะกระทาโดยการถอดรหสหรอแกไขรหสทเจาของลขสทธใสไวเพอไมใหบคคลทวไปสามารถเขาถงไดแตผกระทาความผดกใชความสามารถโดยการปลดลอครหสแลวเขาไปอพโหลดหรอดาวนโหลดผลงานนนออกมาไดกถอวาเปนการละเมดลขสทธแลวตามมาตรานซงทควบคมการเขาถงผรางพระราชบญญตลขสทธ(ฉบบท...) พ.ศ. ....ไดพยายามกาหนดขอยกเวนของการหลกเลยงมาตรการทาง

34 มาตรา 53/2 รางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท...) พ.ศ. .... 35 มาตรา 53/4 รางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท...) พ.ศ. ....

69

เทคโนโลยเพอเปดโอกาสใหบคคลทเกยวของสามารถเขาถงงานอนมลขสทธไดโดยไมเปนการละเมดโดยรางพระราชบญญตลขสทธไดกาหนดขอยกเวนไวดงตอไปน

“มาตรา 53/3 หามมใหมการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยทใชควบคมการเขาถงงานอนมลขสทธ หรอสทธของนกแสดงการหลกเลยงแกมาตรการทางเทคโนโลยทใชควบคมการเขาถงงานอนมลขสทธ หรอสทธของนกแสดงตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควรมใหถอวาเปนความผด

ภายใตบทบญญตในวรรคหนง การกระทาอยางหนงอยางใดเพอหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลย มใหถอวาเปนการกระทาละเมด ถาไดกระทาดงตอไปน

(1) การกระทาเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคลอนในครอบครวหรอญาตสนท

(2) ตชม วจารณ หรอแนะนาผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนนจาหนาย หรอนาเขาเพอการจาหนายสงทใชแสดงขอมลการบรหารสทธโดยรอยแลววาไดมการลบ หรอแกไขเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธโดยผไมมอานาจ

(3) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน

(4) การทาใหปรากฏโดยผสอนเพอประโยชนในการสอนของตนอนมใชการกระทาเพอหากาไร

(5) การนางานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ (6) การทาวศวกรรมยอนกลบโดยสจรตซงโปรแกรมคอมพวเตอรทไดมาโดยชอบดวย

กฎหมายเพอวตถประสงคเฉพาะใหสามารถใชรวมกบโปรแกรมคอมพวเตอรอนทไดสรางสรรคขนมาโดยอสระตางหากได

(7) การกระทาโดยสจรต โดยผวจยซงไดรบสาเนางานอนมลขสทธหรอสทธของนกแสดงมาโดยชอบดวยกฎหมาย และไดใชความพยายามโดยสจรตในการขออนญาตเพอการวจยดงกลาวแลว โดยการวจยนนมวตถประสงคเฉพาะทจาเปนเพอชและวเคราะหขอบกพรองและจดออนของเทคโนโลยการเขาสญญาณและถอดสญญาณขอมล

(8) การใสชนสวนหรอสวนประกอบในมาตรการทางเทคโนโลย เพอวตถประสงคเฉพาะในการปองกนผเยาวในการเขาถงขอมลอนเทอรเนตทไมเหมาะสม

(9) การกระทาโดยสจรตซงเจาของคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร หรอเครอขายคอมพวเตอร อนญาต เพอวตถประสงคเฉพาะในการทดสอบ สบคน หรอแกไข เพอใหคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร หรอเครอขายคอมพวเตอรนน มความปลอดภย

(10) การกระทาเพอวตถประสงคเฉพาะในการระบและยบยงการรวบรวมหรอกระจายขอมลความลบของบคคลทไดใหไวในการใชอนเทอรเนต ทงนการกระทาดงกลาวตองไมกระทบตอการเขาถงงานใด ๆ โดยบคคลอน

70

(11) การกระทาโดยชอบดวยกฎหมายโดยเจาหนาทของรฐ พนกงาน เจาหนาทหรอคสญญาเพอวตถประสงคในการบงคบใชกฎหมาย การอนจาเปนในการปองกนประเทศและรกษาความมนคงแหงชาต หรอเพอวตถประสงคอนทคลายคลงกนของทางราชการ

(12) การเขาถงงานอนมลขสทธหรอสทธของนกแสดงทไมสามารถเขาถงไดดวยวธอน โดยหองสมด หอจดหมายเหต หรอสถาบนการศกษาทไมม

(13) การกระทาแกมาตรการทางเทคโนโลยโดยประการอนตามทไดกาหนดในพระราชกฤษฎกา”36 การบญญตขอยกเวนตามอนมาตรา (1) ถง (5) ไดคาดหมายวาผรางนาจะตองการใหผใชงานอนมลขสทธนนสามารถยกขอเวนทานองเดยวกนกบขอยกเวนของการละเมดลขสทธขนมาเพอใหยกเวนความรบผดในการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยนนการกาหนดขอยกเวน เชนน ยอมทาใหบคคลทกคนสามารถหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยไดเพราะการหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยนนแทบทกกรณยอมเปนไปเพอประโยชนของตนเองทงสน การกาหนดขอยกเวนเชนนจงทาใหเจาของสาเนางานอนมลขสทธซงไดสาเนางานมาโดยชอบดวยกฎหมายสามารถหลกเลยงมาตรการทางเทคโนโลยไดและการกาหนดขอยกเวนตามอนมาตรา (6) ถง (12) ซงไดนาขอยกเวนของกฎหมาย DMCA มาบญญตไวในรางพระราชบญญตลขสทธ เชนน แมจะเปนการลดอานาจผกขาดของเจาของลขสทธลงและชวยเสรมใหบคคลบางกลมสามารถเขาถงงานอนมลขสทธไดแตเนองจากประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศไทยมกฎหมายทแตกตางกนถาหากพจารณาจากกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกาจะเหนไดวามขอยกเวนเกยวกบการใชงานอนมลขสทธโดยชอบธรรม (Fair Use) ทกวาง แมกฎหมาย DMCA จะไมมขอยกเวนโดยชดแจงวาการหลกเลยงมาตรการทเกยวกบงานควบคมทางเทคโนโลยทมมาตรการเขาถงแกงานอนมลขสทธโดยชอบนนจะไมถอวาเปนขอยกเวนของมาตรการทางเทคโนโลยกตาม37ดงนนกฎหมายในประเทศไทยควรจะมการเพมบทบญญตใหแกผเปนเจาของลขสทธ ซงจะเปนการคมครองมาตรการทางเทคโนโลย เพอประโยชนของเจาของลขสทธแตเพยงผเดยว ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 15 แตจะใหการคมครองเฉพาะกรณทมาตรการทางเทคโนโลยดงกลาวถกนามาใชเพอคมครองงานอนมลขสทธและการใชวธในการหลบหลกเทคโนโลยทนามาใชเพอคมครองงานอนมลขสทธจะเปนความผดกตอเมอเขาขายเปนการละเมดลขสทธ หากเหตแหงการหลกเลยงเทคโนโลยทนามาใชเพอคมครองลขสทธนนเขาขอยกเวนทกฎหมายกาหนดตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 32 ถง 43 การใชวธการหลบหลกเทคโนโลยดงกลาวกไมถอวาเปนความผด

36 มาตรา 53/3 รางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท...) พ.ศ. .... 37 ศรณญญ หาญณรงค, ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไดรบการคมครองโดยมาตรการทางเทคโนโลยในยคเทคโนโลยสารสนเทศ: ศกษาเฉพาะกรณหนงสออเลคทรอนกส, 43.

71

3.4 แนวค าพพากษา 3.4.1 คด Sony Corp of America V. universal City Studios.inc38 คดนเปนคดระหวางบรษท Sony Corp of America กบบรษท Universal City

Studios.inc บรษท Sony ไดผลตมวนวดโอทชอวา Betamax ออกมาจาหนายแกประชาชนโดยทวไป แตปรากฏวามผซอใชมวนเทปวดโอดงกลาวบนทกภายนตรทแพรภาพทางเคเบลทวชอง ตาง ๆ เพอนาออกจาหนาย บรษทภาพยนตร universal City Studios.inc จงฟองบรษท Sony วาละเมดลขสทธในงานของบรษทดงกลาว ซงศาลไดตดสนวา บรษท Sony ไมมความผดฐานละเมดลขสทธ เนองจากการผลตเทปเปนเครองมอทใชในการบนทกภาพและเสยงการทผใชบรการจะนาไปใชเพอวตถประสงคใดนน มไดอยในความควบคมของบรษท Sony แตอยางใด ดงนนบรษท Sony จงไมมความผดฐานละเมดลขสทธจะเหนไดวาศาลมองวามวนเทปวดโอของจาเลยมไดมไวใชสาหรบการละเมดงานลขสทธของโจทกโดยเฉพาะ การใชงานมวนเทปวดโอนนเปนการใชทถกตองตามกฎหมายหรอไมขนอยกบจดมงหมายของผซอโดยจาเลยไมสามารถควบคมผใชไดหลงจากทผใชไดซอไป หากศาลจะตความวาการกระทาของจาเลยเปนการละเมดลขสทธโดยการสนบสนนอาจจะสงผลกระทบตอการประกอบกจการไดและอาจกอใหเกดความเสยหายแกธรกจได

3.4.2 คด Field V.Google,inc คด Field V.Google,inc โจทก (Field) ฟองจาเลย (Google) วาทาการเกบขอมลของโจทก

เอาไวในสวนของหนวยงานความจาทสามารถเขาถงไดเรวและสะดวกตอผใชในการเรยกขอมลทตองการใชตอไป (Cache) ซงการกระทาดงกลาวถอวาเปนการละเมดลขสทธของโจทกโดยศาลพพากษาวา (1) การกระทาของ Google ในการแสดงผลของสาเนาใหแกผใชดวยระบบอตโนมตไมถอวาเปนการละเมดลขสทธโดยตรงเพราะเปนการกระทาทขาดเจตนา (2) ผใชของ Google เปนผคลกไปยงลงคของ Cache ดงกลาวเอง (3) การกระทาของโจทกทมไดระบหรอกาหนดคาสง “No Archive Meta Tag” เพอมให Googlebots ทาการ Cache ขอมลจากเวบไซตของโจทก จงถอวาการกระทาของโจทกเปนการอนญาตให Google ใชสทธไดโดยปรยาย (4) การแสดงขอมลจากการ Cache ถอเปนการกระทาโดยชอบธรรมเนองจากมไดไปแทนทงานตนฉบบ (5) กฎหมาย Digital Millennium Copyright Act ใหการคมครองแกผใหบรการไมตองรบผดในกรณทา System Cache เอาไว ดงนน Google จงไดรบการคมครองตามกฎหมายฉบบนดวย แตกคงตองอาจดเปนขอเทจจรงไปเปนเรอง ๆ ซงในครงหนา Google อาจไมไดรบความคมครองใด ๆ เลยกได39

3.4.3 ประเดนปญหาการแอบถายภาพยนตรเรองอวตาร ในสหรฐอเมรกาไดมการถายทาภาพยนตรเรองอวตารดวยระบบดจตอลโดยใชกลองดจตอลท

มประสทธภาพสงในการถายทา ดงนน การฉายภาพยนตรเรองอวตารในโรงภาพยนตรเปนการฉายดวยระบบสามมตโดยเกบขอมลภาพยนตรไวในตวฮารดดสคในขณะทจะทาการฉายภาพยนตรในแตละโรงภาพยนตรกจะตองนาฮารดดสคนนไปเชอมตอกบเครองฉายภาพยนตรในหองควบคม การฉาย

38 Sony Corp of America V. universal City Studios.inc.,no 81-1687 (S.D.N.Y January. 17, 1984). 39 BLAKE A. FIELD, Plaintiff, v. GOOGLE INC., Defendant. AND RELATED COUNTERCLAIMS., NO. CV-S-04-0413-RCJ-LRL,(S.D.N.Y January 12, 2006).

72

ภาพยนตรในหองควบคมนนจะทาการกาหนดเวลาในการฉายภาพยนตรของแตละโรงภาพยนตรและโรงภาพยนตรมหนาจอภาพยนตรทมลกษณะพเศษเพราะการฉายนนจะตองสงสญญาณไปยงหนาจอภาพยนตรโดยใสรหสการฉายระหวางเครองฉายภาพยนตรและหนาจอภาพยนตรในแตละโรงนนและมระบบปองกนการดงสญญาณภาพยนตรดงกลาวไมใหหลดรอดออกไปจากโรงภาพยนตร ดงนน ปญหาทเกดขนนเกดจากการทมบคคลนาเทคโนโลยททนสมยไปดกจบสญญาณภาพและเสยงจากภาพยนตรทกาลงฉายในโรงภาพยนตรดงกลาวและสามารถทาการแกไขรหสปองกนในตวสญญาณนน เมอทาการแกไขไดแลวกจะใชเทคโนโลยทมลกษณะในการดกจบสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตรสงออกมาในรปแบบของบตและไบทและทาการสงสญญาณขอมลดงกลาวออกไปนอกโรงภาพยนตรและบคคลนนกสามารถนาขอมลนนไปทาการทาซาภาพยนตรเรองนนไดโดยงายและสามารถปมแผนขายไดเลยจงทาใหเกดมการละเมดลขสทธกนมากขน40

40“ขอมลของขอพพาทนามาจากการสนทนากบอาจารย ไพบลย อมรภญโญเกยรต ” การแกไขกฎหมายลขสทธในเรองการแอบถายในโรงภาพยนตร, 2 กรกฎาคม 2557.

บทท 4 วเคราะหเปรยบเทยบความรบผด

ในการละเมดลขสทธของผกระท าความผดงานภาพยนตรตามกฎหมายไทย และกฎหมายสหรฐอเมรกา: กรณดดสญญาณภาพและเสยงในโรงภาพยนตร

ในบทนผเขยนจะศกษาถงการละเมดลขสทธจากการกระท าความผดของงานภาพยนตรซงเปนงานอนมลขสทธปจจยหนงทส าคญทท าใหการละเมดลขสทธงานภาพยนตร เพราะเปนภาพยนตรทอยในกระแสสงคมซงผกระท าความผดมกใชอปกรณเทคโนโลยในการดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร ดงนน ระบบการท างานของอปกรณทดงสญญาณนนเปนระบบพนฐานทใชเพอดกเกบขอมลไฟลภาพและเสยงจากภาพยนตรโดยเกดจากการทใชสญญาณ Wireless ทปลอยจากโรงภาพยนตรและมอปกรณคอยดกสญญาณดงกลาวและสงขอมลนนออกมานอกโรงภาพยนตรแลวใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการถอดรหสภาพยนตรและท าซ างานภาพยนตรลงในแผนซดจงเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตร ดงนนในบทนผเขยนจงไดท าการวเคราะหถงขอดขอเสยและความจ าเปนในการออกกฎหมายขนมาบงคบใชกบกรณทมการลกลอบดงสญญาณภาพและเสยงของภาพยนตรในโรงภาพยนตรเปนการเฉพาะของประเทศไทยตามรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ. .... รวมถงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในสวนทแกไขเพมเตมกรณการละเมดลขสทธงานภาพยนตรโดยไดกระท าในโรงภาพยนตร โดยจะพจารณาวาประเทศไทยควรจะมการแกไขกฎหมาย หรอจ าตองมการออกกฎหมายเฉพาะมาบงคบใชกบการละเมดลขสทธงานภาพยนตร 4.1 หลกการตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 4.1.1 ความรบผดตามกฎหมายลขสทธของประเทศไทยในปจจบนและการอางขอยกเวนการละเมดลขสทธ ปจจบนประเทศไทยใชพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เพอมาชวยแกไขปญหาการละเมดลขสทธของประเทศไทยแตเนองจากเทคโนโลยเจรญกาวหนาไปมากซงวธการละเมดลขสทธกไดแตกตางออกไปจากเดม อกทงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 กไดใชมาตงแต พ.ศ. 2537 แลวซงเมอเกดขอเทจจรงทแตกตางออกไปจากอดตผเกยวของไมอาจน าบทบญญตพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาบงคบใชได ฉะนนในปจจบนเมอมขอเทจจรงทเกยวกบการละเมดลขสทธภาพยนตรโดยการดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร โดยใชอปกรณเทคโนโลยในการดกสญญาณทก าลงฉายอยในโรงภาพยนตร ถอวาเปนเรองทใหมเกนไปส าหรบผทเกยวของของประเทศไทย ผเขยนจงมความเหนวาในระบบการด าเนนคดของประเทศไทยยงไมเคยมขอเทจจรงในเรองทเกยวกบการละเมดลขสทธดงกลาวขนสศาลแตมกรณทเกดจากการแอบถายในโรงภาพยนตรโดยการใชกลองมอถอหรอกลองกระดมใชเปนอปกรณในการแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยแบงหนาทกนท า

74

โดยการจางใหบคคลหลายคนเขาไปแอบถายคนละ 5-10 นาทและมกจะอางขอยกเวนตาง ๆ ทเปนชองวางของกฎหมายลขสทธ1 ดงตอไปน การกระท าความผดดงกลาว ผกระท าความผดมกจะยกขอยกเวนการละเมดลขสทธขนมา โดยการอางวา เกบไวดเองหรอใชเพอการศกษาเพราะการกระท าความผดดงกลาวไมไดแอบถายทงเรองเปนการถายเพยง 5-10 นาทเทานนอยากตอการพสจนวาคนนนจะกระท าความผด การมขอยกเวนกเพอเปนการจ ากดสทธของเจาของลขสทธภาพยนตรทกฎหมายลขสทธยอมใหบคคลทวไปสามารถใชงานอนมลขสทธไดบางประการโดยมตองไดรบความยนยอมจากเจาของลขสทธกอน ทงนเปนเพราะจดมงหมายของกฎหมายลขสทธมไดมงทจะใหความคมครองเจาของลขสทธเพยงอยางเดยว แตยงตองการใหบคคลอนไดเขาถงงานนน เพอกอใหเกดการสรางสรรคงานใหม ๆ ขนในสงคม แนวความคดของหลกการทเปนขอยกเวนของการละเมดลขสทธ ปรากฏตามอนสญญาเบอรน (Bern Convention for The Protection of Literary and Artistic Works, 1886) “Article 9(2)2 วางหลกเกยวกบขอยกเวนของการละเมดลขสทธในกรณทวไปไววาใหกฎหมายภายในของประเทศสมาชกสหภาพเบอรนอนญาตใหมการท าซ างานอนมลขสทธไดในบางกรณ โดยการท าซ านนจะตองไมเปนการขดแยงกบการแสวงหาประโยชนของเจาของงานตามปกต และไมเปนทเสอมเสยแกประโยชนอนชอบดวยกฎหมายของผสรางสรรคเกนสมควร"และขอตกลง (Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights) Article133 “ประเทศภาคสมาชกสามารถก าหนดขอบเขตของขอจ ากดหรอขอยกเวนสทธแตเพยงผเดยวไดในกรณเฉพาะซงไมขดกบการใชประโยชนของงานตามปกตและไมกระทบสทธของเจาของลขสทธมากเกนสมควร” ซงทงอนสญญาทงสองฉบบไดก าหนดหลกเกณฑไปในทางเดยวกน คอการกระท าตองานอนมลขสทธทไมถอเปนการละเมดลขสทธมอย 2 องคประกอบดวยกน คอ

1) การกระท านนตองไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธ

2) ตองไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร

สวนขอแตกตางระหวางอนสญญาทงสองฉบบ ดงกลาว ตามอนสญญา Bern Convention for the Protection of Literary and Artistic works, 1886 นนจะจ ากดเฉพาะสทธในการท าซ าซงงานอนมลขสทธเทานนทจะใหมการกระท าบางอยางทไมถอเปนการละเมดลขสทธ แตในสวนของขอตกลง Agreement on Trade - Related Aspects of Intellectual Property Rights นนจะก าหนดไวครอบคลมรวมถงสทธแตผเดยวทงหมดของเจาของลขสทธทพงจะม โดยไดบญญตไวกวาง ๆ ไมไดก าหนดเฉพาะการกระท าใดการกระท าหนงเทานน ซงแตกตางจากอนสญญา

1 แฉ “แกงซมแผนผ” จางเดกไฮเทค...ท าเจง 7 พนลาน [Online], 2553. แหลงทมา http://www.oknation.net/blog/print.php?id=641340. 2 Article 9(2) of Berne Convention. 3 Article 13 of Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights.

75

Bern convention for the Protection of Literary and Artistic works, 1886 ทก าหนดขอยกเวนเฉพาะสทธในการท าซ าเทานน

นอกจากน การพจารณาวาการกระท าใดเขาขอยกเวนการละเมดลขสทธหรอไมอาจพจารณาไดจากหลกการใชทเปนธรรม (Fair Use) ของประเทศสหรฐอเมรกาตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2519 (Copy Act of 1976) Article 107 ซงมเกณฑการวนจฉยไวเปนแนวทางดงน

1) วตถประสงคและลกษณะการใช ซงรวมถงการพจารณาวาการใชนนเปนไปในทางการคาหรอเพอการศกษาโดยมไดมงแสวงหาก าไร

2) ลกษณะของงานอนมลขสทธ คอ เปนการพจารณาจากธรรมชาตของตวงานทลขสทธวาเมอมการน างานนนไปใชแลวจะท าใหงานนนเสยไปหรอไม

3) จ านวนและสดสวนของงานทน ามาใชเมอเทยบกบงานทมลขสทธทงหมด เปนการพจารณาจากปรมาณและเนอหาวามปรมาณทมากหรอเปนสวนส าคญแคไหนเพยงใด กลาวคอ ถามการใชในปรมาณทมากหรอท าส าเนาทงหมดหรอสวนทถกน าไปใชเปนสวนส าคญของเนอหาทงหมด กจะถอไดวางานนนไดท าเกนขอบเขตจงไมเขาขอยกเวนของการกระท าทจะไมเปนการละเมดลขสทธ

4) ผลกระทบของการใชทมผลตอตลาด หรอคณคาของงานอนมลขสทธการพจารณาในสวนนถอวามความส าคญมากทสด เพราะแมงานทไดท าขนมาใหมไดผานการพจารณา 3 ขอขางตนแลว แตงานนนสงผลกระทบตอคณคา หรอผลประโยชนในทางการคาของตวงานอนมลขสทธโดยตรง หรองานอนเกยวเนองกบงานอนมลขสทธกจะไมเขาขอยกเวนในสวนน4

ในสวนของประเทศไทยกไดมการบญญตหลกการของขอยกเวนการละเมดลขสทธขนเชนเดยวกน โดยพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดบญญตขอยกเวนของการกระท าทไมเปนการละเมดลขสทธในกรณทวไปตามมาตรา 32 และขอยกเวนการละเมดลขสทธตามประเภทของงานตามมาตรา 33 ถงมาตรา 43

สาระส าคญของมาตรา 32 ซงเปนขอยกเวนทวไป คอการกระท าทจะเขาขอยกเวนไมถอเปนการละเมดลขสทธนนตองประกอบไปดวย5

1) การกระท านนตองไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและ

2) ตองไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร

นอกจากนยงมค าพพากษาศาลฎกาทไดวนจฉยเกยวกบหลกการใชสทธทเปนธรรมไว แตมใชประเดนทเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร คอค าพพากษาศาลฎกาท 5843/2543 วนจฉยวา พฤตกรรมทจ าเลยท าซ าโดยถายเอกสารของโจทกรวมไวหลายชดแลวเกบไวทรานคาของจ าเลยซงอยใกลมหาวทยาลย ซงมการเรยนการสอนโดยใชหนงสอของโจทกรวมและมโอกาสทจ าเลย

4 ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ (Fair Use) [Online], 29 กนยายน 2557. แหลงทมา http://www.teca.co.th/Download/exception_piracy.pdf. 5 ชตมา สจจานนท, การใชงานลขสทธทเปนธรรมในการเรยนการสอน [Online], 29 กนยายน 2557.แหลงทมา http://business.payap.ac.th/ba-km/.pdf.

76

จะขายเอกสารทท าซ าขนแกนกศกษาไดสะดวก เปนการท าซ าซงงานอนมลขสทธของโจทกรวม โดยถายเอกสารส าเนาจ านวน 43 ชด ไวเพอขายอนเปนการทจ าเลยท าซ าขนเองเพอการคาและแสงหาผลประโยชนจากการขายส าเนางานทจ าเลยท าซ าขนมา มใชการรบจางถายเอกสารจากนกศกษาทตองการไดส าเนางานทเกดจากการท าซ าใชในการศกษาวจยอนเปนเหตยกเวนมใหถอวาการท าซ าของจ าเลยเปนการละเมดลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 32(1) แตอยางใด จะเหนไดวาขอบเขตการพจารณาวาการกระท าใดทไมเปนการขดตอการแสวงหาผลประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธตามสมควรนน บทบญญตของกฎหมายไดเปดโอกาสใหศาลใชดลพนจในการวนจฉย ซงในกรณค าพพากษาศาลฎกาขางตนศาลไทยไดพจารณาหลกการใชทเปนธรรมโดยพจารณาจากปรมาณงานทถกน ามาใช ซงในกรณนมเปนจ านวนมากจงเปนการกระท าทแสวงหาก าไรอยางเหนไดชด ซงเปนการขดตอผลประโยชนของเจาของลขสทธซงสอดคลองกบหลกการใชสทธทเปนธรรม (Fair Use) ของสหรฐอเมรกาทใหพจารณาถงปรมาณและจ านวนเนอหาของงานทถกน ามาใชวามมากนอยเพยงใด โดยในกรณนไดมการท าส าเนาไวเปนจ านวนมาก จงท าใหเจาของลขสทธไดรบความเสยหายเกนสมควร กลาวโดยสรปขอยกเวนการละเมดลขสทธจะตองเปนไปตามหลกเกณฑสองประการประกอบกน ดงน

1) การใชงานอนมลขสทธทไมเปนการขดตอการแสวงหาผลประโยชนของเจาของลขสทธ และ

2) ตองไมเปนการกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร นอกจากนตามมาตรา 32 วรรคสอง ยงไดก าหนดใหการกระท าบางอยางไมเปนการละเมดลขสทธดวย ดงน มาตรา 32 วรรคสอง6 บญญตวา “ภายใตบงคบบทบญญตในวรรคหนง การกระท าอยางใดอยางหนงแกงาน อนมลขสทธตามวรรคหนงมใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระท าดงตอไปน

(1) วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร (2) ใชเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคลอน ใน

ครอบครวหรอญาตสนท (3) ตชม วจารณ หรอแนะน าผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธ ในงาน

นน (4) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของ ลขสทธใน

งานนน (5) ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏ เพอประโยชนในการ พจารณา

ของศาลหรอเจาพนกงานซงมอ านาจตามกฎหมาย หรอในการรายงานผลการ พจารณาดงกลาว (6) ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏโดยผสอน เพอประโยชน ในการ

6 มาตรา 32 วรรคสอง แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

77

สอนของตน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร (7) ท าซ า ดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอท าบทสรปโดยผสอน หรอ

สถาบนศกษา เพอแจกจายหรอจ าหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงน ตองไมเปนการกระท าเพอหาก าไร

(8) น างานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ” จากบทบญญตมาตรา 32 วรรคสองขางตนเปนการทกฎหมายไดก าหนดใหการกระท าเหลานไมเปนการละเมดลขสทธ โดยจะตองพจารณาควบคไปกบมาตรา 32 วรรคหนงดวยคอตองเปนการกระท าท ไมเปนการขดตอการแสวงหาประโยชนของเจาของลขสทธ และตองไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร อยางไรกตามขอยกเวนการละเมดลขสทธกลบกอใหเกดเปนชองวางของกฎหมายทผกระท าความผดมกจะอางขอยกเวนการละเมดลขสทธไวเพอมใหตนตองรบผด ซงมประเดนปญหา ดงตอไปน 4.1.2 กรณปญหาวามผกระท าความผดหลายคนแอบถายภาพยนตรและอางขอยกเวนการละเมดลขสทธ ปจจบนปญหาทเกดขนในประเทศไทย คอมบคคลหนงไดวาจางเดกนกศกษาจ านวน 20 คน ใหเขาไปรบชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรและใหนกศกษาทกคนลกลอบแอบถายภาพยนตรคนละ 5 นาทแลวน ามาตอกนจนไดเปนภาพยนตรเรองหนง บคคลแตละคนจะน าขอยกเวนการละเมดลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 32 มาอางเพอไมใหตนตองรบผดไดหรอไมพจารณาได ดงน เมอพจารณาถงขอยกเวนการละเมดลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 32 ซงมหลกวา การกระท าแกงานอนมลขสทธของบคคลอนนนจะกระท าไดตอเมอไมขดตอการแสวงหาผลประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร และในวรรคสองไดบญญตถงการกระท าทไมเปนการละเมดลขสทธ เชน การวจย หรอการศกษาอนมใชกระท าเพอหาก าไร หรอใชเพอประโยชนของตนเอง และบคคลอนในครอบครวหรอญาตสนท เปนตน ดงนน หากมการลกลอบแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตร บคคลแตละคนจะอางขอยกเวนตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดหรอไมตองพจารณาจากหลกเกณฑ ดงตอไปน

ก. วตถประสงคและลกษณะการใชงานอนมลขสทธซงรวมถงการพจารณาวาการใชนนเปนไปในทางการคาหรอเพอการศกษาโดยมไดมงแสวงหาก าไร

การทเจาของลขสทธภาพยนตรน าภาพยนตรออกฉายในโรงภาพยนตร ซงเปนสถานทเฉพาะ มการเรยกเกบคาธรรมเนยมในการเขาชม แสดงวาเจาของลขสทธภาพยนตรมความประสงคทจะเผยแพรงานภาพยนตรส าหรบผทเขาชมในโรงภาพยนตรเทานน ไมไดประสงคใหภาพยนตรทก าลงเขาฉายปรากฏแกสาธารณะ ไมวาจะทางอนเทอรเนต หรอในรปแบบของวซดหรอดวด จงเปนการกระท าเพอหาก าไรจะถอวาเปนการละเมดลขสทธ

78

ข. ลกษณะของงานอนมลขสทธ การสรางงานภาพยนตรหนงเรองขนมามกจะมคาใชจายในการลงทนคอนขางสง

เพราะตองประกอบไปดวยงานหลายภาคสวน ไมวาจะเปนคาจางนกแสดง สถานทถายท าหรอ อปกรณประกอบฉาก เปนตน ดงนนเจาของลขสทธภาพยนตรจงมความตองการแสวงหาผลประโยชนจากการน าภาพยนตรเขาฉายในโรงภาพยนตรเปนอยางมากเพอใหคมกบรายจายทเสยไปรวมถงขนตอนหลงจากภาพยนตรเรองนนไมไดน าออกฉายในโรงภาพยนตรแลวดวยซงเจาของลขสทธยงสามารถมรายไดจากการขาย หรอจ าหนายวซด ภาพยนตรเรองนนอกดวย ดงนน การลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรในระหวางทภาพยนตรก าลงฉายยอมท าใหเจาของลขสทธเสอมเสยสทธ และสญเสยรายไดมหาศาลจากการกระท าดงกลาว จงเปนการขดตอการแสวงหาผลประโยชนของเจาของลขสทธภาพยนตรและกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธงานภาพยนตรนนแลว

ค. จ านวนและสดสวนของงานทน ามาใชเมอเทยบกบงานทมลขสทธทงหมด การลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรแมจะบนทกในชวงระยะเวลาสน ๆ แต

หากน าแตละชวงสน ๆ มารวมกนแลวจนสามารถประกอบกนเปนภาพยนตรไดหนงเรอง หรอทราบเนอหาสวนใหญหรอสาระส าคญของเรองแลวไมอยากไปชมภาพยนตร ซงจะท าใหเจาของลขสทธภาพยนตรขาดรายไดและไดรบความเสยหาย

ง. ผลกระทบของการใชทมผลตอตลาด หรอคณคาของงานอนมลขสทธ การลกลอบบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรจนน าไปสการผลตหรอจ าหนาย

ภาพยนตรทละเมดลขสทธยอมสงผลกระทบตอตลาดและคณคาของงานอนมลขสทธเพราะท าใหจ านวนคนทเขาไปชมภาพยนตรลดนอยลงอกทงยอดการจ าหนายหรอใหเชาวซดหรอดวดของผประกอบธรกจยอมนอยลงเชนเดยวกน

ดงนน จงสรปไดวาแมบคคลแตละคนจะถายภาพยนตรคนละชวงสน ๆ แลวน ามาตอกนเปนภาพยนตรหนงเรองนนขนอยกบการพสจนวาการกระท าของแตละคนเปนการละเมดลขสทธโดยตนเองหรอไม ซงเมอพจารณาถงเกณฑของขอยกเวนการละเมดลขสทธขางตนแลว ผเขยนจงมความเหนวาบคคลแตละคนจะน าเรองขอยกเวนการละเมดลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 32 มาอางเพอไมใหตนรบผดไมได เพราะหากมการน าภาพยนตรแตละชวงมาประกอบกนแลวท าใหทราบเนอหาสวนใหญเมอเทยบกบเนอหาทงหมดหรอไดเปนภาพยนตรหนงเรองบคคลทมเจตนารวมกนกระท าความผดทงหมดยอมตองรวมกนรบผดเพราะการกระท าดงกลาวเปนการขดตอการแสวงผลประโยชนจากงานอนมลขสทธ และกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธงานภาพยนตรเกนสมควร

หากขอเทจจรงนเกดในสหรฐอเมรกาผใดครอบครองอปกรณบนทกภาพและเสยงในสถานทจดแสดงภาพเคลอนไหวอาจถกใชพยานหลกฐาน หรอถกสงสยไดวาบคคลนนจะกระท าความผดภายใตบทบญญต มาตรา 17 แตอยางไรกตาม การครอบครองอปกรณบนทกภาพและเสยงเพยงอยางเดยวนนยงไมเพยงพอทจะบงชไดวาบคคลนนไดกระท าความผดเกดขนแลวเมอพจารณาหากบคคลแตละคนลกลอบบนทกภาพยนตรคนละชวงเวลา บคคลแตละคนยอมมความผดในตนเองเพราะ

79

องคประกอบของความผดทส าคญ ดงนนแมจะยงไมมการน าไปรวมกบสวนของผกระท าความผดคนอนๆบคคลแตละคนกตองรบผดแลวตามกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา 4.2 วเคราะหการละเมดลขสทธความผดในการละเมดลขสทธงานภาพยนตรโดยการดงสญญาณภาพยนตรจากโรงภาพยนตร ในประเดนเรองขอยกเวนการละเมดลขสทธมแนวความคดเกยวกบการสรางขอสนนษฐานความผดโดยใหผทใชอปกรณละเมดลขสทธภาพยนตรในโรงภาพยนตรมความผดไวกอน เวนแตจะพสจนหกลาง มขอพจารณา ดงน คดละเมดลขสทธนนเปนทงความรบผดทางแพงและความรบผดทางอาญา ซงภาระการพสจน และหนาทน าสบของคดทงสองประเภทมความแตกตางกน กลาวคอ

1) ความรบผดทางแพง เปนเรองของการชดใชคาเสยหายใหแกผเสยหาย ซงโดยหลกแลวการทคความฝายใด

กลาวอางขอเทจจรงใดผนนมหนาทน าสบ ตามหลกการในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 84 ดงนนหากมการสรางขอสนนษฐานความคดทใหผทใชอปกรณบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรมความผดไวกอน เชนนผทใชอปกรณดงกลาวจงมภาระการพสจนเพอใหเหนวาการกระท าของตนนนเขาขอยกเวนการละเมดลขสทธ

2) ความรบผดทางอาญา เปนกรณทน ามาบงคบใชไดถาหากทางแพงนนไมเพยงพอทจะระงบการละเมดลขสทธ

ได จงมความจ าเปนตองเพมมาตรการทางอาญาขนมาอกทางหนงเพอใหผทคดจะกระท าความผดเกรงกลวกฎหมาย ซงมโทษปรบและจ าคก

การก าหนดบทสนนษฐานในคดอาญาตองแยกกอนวาเปนขอสนนษฐานทเปนคณแกจ าเลยหรอเปนโทษแกจ าเลย ถาเปนขอสนนษฐานทเปนคณแกจ าเลยกใชไดเหมอนบทสนนษฐานทางแพง แตถาเปนสนนษฐานทเปนโทษแกจ าเลยมประเดนทตองวเคราะหกอนทจะเอาไปใช ดงน7

(1) บทสนนษฐานทเปนโทษแกจ าเลยในคดอาญานขดตอรฐธรรมนญหรอไม หากพจารณาแลวขดตอรฐธรรมนญ บทสนนษฐานบทนกใชบงคบไมไดตามรฐธรรมนญ มาตรา 6 ทบญญตวา “กฎหมายใดทมบทบญญตขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนใชบงคบไมได”ซงตามขอสนนษฐานของรฐธรรมนญไดสนนษฐานไววา ผตองหาหรอจ าเลยในคดอาญาทกคนเปนผบรสทธจนกวาจะมค าพพากษาถงทสด ดงนนหากมการก าหนดบทลงโทษสนนษฐานวาจ าเลยท าผดไวกอนยอมขดตอหลกการของรฐธรรมนญจงใชบงคบไมได

(2) เมอพจารณาแลววาบทสนนษฐานไมขดตอรฐธรรมนญ จะตองวเคราะหในประเดนตอมาทมทมาจากหลกกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาทถอวาการทรฐจะตรากฎหมายมาสนนษฐานใหเปนโทษแกจ าเลยในคดอาญานนไมใชจะกระท าไดตามใจอยางไรกได แตตองกระท าภายในกรอบของหลกนตธรรมตามรฐธรรมนญ มาตรา 3 วรรคสอง “การปฏบตหนาทของรฐสภาคณะรฐมนตรศาล รวมทงองคกรตามรฐธรรมนญ แลวหนวยงานภาครฐ ตองเปนไปตามหลกนต

7 จรญ ภกดธนากล, กฎหมายลกษณะพยาน, พมพครงท 6 (กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณทตยสภา, 2554), 218.

80

ธรรม”ซงหมายถงบทสนนษฐานนนตองมความเกาะเกยวหรอเชอมโยงอยางสมเหตสมผลระหวางขอเทจจรงเบองตนและขอเทจจรงทเปนขอสนนษฐาน เชน กฎหมายการพนนจะสนนษฐานวาเขารวมเลนการพนนไดตองปรากฏขอเทจจรงเบองตนกอนวาเขาอยในวงพนนเพราะเขาอยในวงพนนเปนขอเทจจรงเบองตนกฎหมายสนนษฐานไวกอนวาเขาไดเลนการพนนนนดวยเปนขอเทจจรงทเปนขอสนนษฐาน ดงนนจะเหนไดวาขอเทจจรงทงสองอยางมความเชอมโยงกน และสมเหตสมผลจงไมขดตอหลกกฎหมายรฐธรรมนญจงสามารถใชบงคบได

เมอศกษาถงการสรางบทสนนษฐานความผดแลวหากน าหลกการนมาปรบใชกบการละเมดลขสทธทก าหนดขอสนนษฐานความผดโดยใหผทใชอปกรณบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรมความผดไวกอน เวนแตจะพสจนหกลางความผดนน จะเกดปญหาในกรณทผเสยหายไดฟองเปนคดอาญา ทตามปกตแลวโจทกมหนาทน าสบกอนทกกรณวาจ าเลยไดกระท าความผดตามฟอง ซงหากมการก าหนดขอสนนษฐานความผดขนมาเพอใหจ าเลยมภาระการพสจนนนตองพจารณากอนวาขอสนนษฐานนนเปนคณหรอโทษตอจ าเลย ซงในกรณเปนโทษตอจ าเลยจงตองพจารณากอนวาขอสนนษฐานขดหรอแยงตอบทบญญตรฐธรรมนญหรอไม

ดงนนการทมแนวความคดวาหากจ าเลยใชอปกรณบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรใหมความผดไวกอน เวนแตจะพสจนหกลาง จงเปนหลกสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยมความผดซงขดตอกฎหมายรฐธรรมนญ ขอสนนษฐานนจงใชบงคบไมได

ตอมาประเทศไทยไดมการรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ…… โดยแยกออกมาจากพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในการคมครองงานภาพยนตรซงไมมบทบญญตในเรองนไวเปนการเฉพาะเจาะจง จงตองพจารณาวาการรางกฎหมายฉบบนมความจ าเปนหรอไม และบทบญญตของกฎหมายแตละสวนนนมปญหาบงคบใชอยางไรหรอไม

ก. ปญหาความไมชดเจนของลกษณะการกระท าความผด การกระท าทถอวาผดกฎหมายตามรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผด

เกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ……ไดแก มาตรา 5 บญญตวา “ผใดบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยมชอบ ใหถอวาเปนความผดตามพระราชบญญตน ทงนโดยมตองค านงวาการกระท าดงกลาวจะเปนการกระท าดงกลาวจะเปนการขดตอการแสวงหาผลประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธ หรอกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควรหรอไม”

การบนทกตามมาตรา 3 บญญตวา “บนทก หมายความวา การกระท าใด ๆ เพอใหไดมาซงล าดบภาพ เสยง สญญาณ ขอมลหรอสงอนใด โดยวธใดๆไมวาทงหมดหรอบางสวนของภาพยนตร”

จากถอยค าของกฎหมายทวา “ผใดบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยมชอบดวยกฎหมายใหถอวาเปนความผดตามพระราชบญญตน” มประเดนทตองพจารณาวา ค าวา “โดยมชอบ” นหมายความวาอยางไร เพราะค า ๆ นมความหมายกวาง และไมชดเจนลกษณะการกระท าใดบางทเขาขายเปนการกระท าโดยมชอบ จะหมายถงเฉพาะการกระท าเพอการคาหรอไม เพราะตองตความค าวา “โดยมชอบ” กเทากบวาไมตางอะไรจากการพจารณาวาการกระท าใดบางทเปนการขดตอการ

81

แสวงหาผลประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควรตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 32

เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา ในกฎหมายสหรฐอเมรกาไดบญญตวา “ผซงมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธไดใชหรอพยายามใชอปกรณบนทกภาพ เพอถายโอนขอมล หรอท าซ าซงภาพเคลอนไหวหรองานภาพอนใด ในสถานทแสดงภาพเคลอนไหวไมวาทงหมดหรอบางสวน จะตองรบโทษ”

ดงนนตามบทบญญตของประเทศสหรฐอเมรกาจงไมเกดปญหาในการตความวาลกษณะการกระท าเชนใดเปนความผด เพราะหากมการใชอปกรณบนทกภาพและเสยงเพอวตถประสงคในการถายโอนขอมลหรอท าซ าซงงานภาพยนตร โดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธกอนกจะเปนความผดทงสน

กลาวโดยสรป ตามรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ….. มาตรา 5 นยงไมมความชดเจนในเรองของลกษณะการกระท าวาอยางไรถงจะเปนความผด ซงหากเทยบกบกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาแลวกฎหมายสหรฐอเมรกามความชดเจนมากกวา

ข. ปญหาเรองการบงคบใชของกฎหมาย การทมรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรใน

โรงภาพยนตร พ.ศ…..ขนมาอกหนงฉบบส าหรบบงคบใชในกรณทมการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตรอาจจะกอใหเกดปญหาความเปนเอกภาพของกฎหมายพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ดงตอไปน

ตามบทนยามมาตรา 3 ไดนยามค าวา “ภาพยนตร” หมายความวา ล าดบของภาพ สญญาณ ขอมลหรอสงอนใด ซงสามารถน าออกฉายใหเหนเปนภาพทเคลอนไหวไดอยางตอเนองและใหหมายความรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวย ถาม และตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 48 บญญตวา “ภาพยนตร หมายความวา โสตทศนวสดอนประกอบดวยล าดบภาพ ซงสามารถน าฉายออกตอเนองไดอยางภาพยนตร หรอสามารถบนทกลงบนวสดอน เพอน าออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตรและใหหมายความรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวย ถามและ “โสตทศนวสด” หมายความวา งานอนประกอบดวยล าดบภาพโดยบนทกลงในวสดไมวาจะมลกษณะอยางใด อนสามารถทจะน ามาเลนซ าไดอก โดยใชเครองมอ ทจ าเปนส าหรบการใชวสดนน และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบงานนนดวย” ถาม ซงนยามทงสองกฎหมายมลกษณะคลายกน คอสงทเปนล าดบภาพของภาพทรวบรวมเปนเรองราวและสามารถน าออกฉายตอสาธารณชนใหเหนเปนภาพเคลอนไหวไดอยางตอเนอง

นอกจากนในรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ…. อาจท าใหเกดปญหาในการตความค าวา สญญาณ วาหมายถงสงใด เนองจากค านไมมในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

8 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537.

82

หากเปรยบเทยบกบกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาค าวา “ภาพเคลอนไหว” ซงหมายความวา งานโสตทศนวสดทประกอบดวยล าดบภาพทเกยวของกนเปนเรองราว สามารถน าออกฉายไดอยางตอเนองเปนภาพเคลอนไหว รวมทงเสยงประกอบในงานนนดวย ถาม และนยามค าวา “โสตทศนวสด” หมายถง งานทประกอบไปดวยล าดบของภาพทฉายไดอยางตอเนอง ซงถกน าออกแสดงโดยการใชเครองจกรหรออปกรณอเลกทรอนกสไมวาจะบนทกงานนนลงในวสดใดกตาม เชน แผนฟลม หรอเทป

กฎหมายประเทศไทยและกฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรกาแตละประเทศม ค านยามของค าวา “โรงภาพยนตร” ทแตกตางกนดงตอไปน

ส าหรบประเทศไทย นยามของค าวา “โรงภาพยนตร” มปรากฏในพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ท บญญตวา “โรงภาพยนตร” หมายความวา สถานทฉายภาพยนตร ดงตอไปน ทงน เทาทมไดอยภายใตบงคบตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน

(๑) อาคารหรอสวนใดของอาคารทใชเปนสถานทส าหรบฉายภาพยนตร (๒) สถานทกลางแจงส าหรบฉายภาพยนตร (๓) สถานทอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง สรปผเขยนมความเหนวา ลกษณะของโรงภาพยนตรตามความหมายของ

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 นนตองเปนลกษณะทเปนสถานทฉายภาพยนตรโดยท าเปนธรกจ หรอไดรบประโยชนตอบแทนดวย

ส าหรบประเทศสหรฐอเมรกาไดใหค านยามของค าวา “โรงภาพยนตร” หมายความวา หองฉายภาพยนตรหรอสถานทอนใดทใชส าหรบจดแสดงภาพยนตรอนมลขสทธ โดยแสดงตอสาธารณะชนหรอจดใหกบกลมผชมทรวมตวกนนอกจากกลมครอบครวหรอคนรจกในสงคม ดงนน จะเหนไดวาตามค าจ ากดความของประเทศสหรฐอเมรกา มไดมงเนนไปทโรงภาพยนตรเพยงเทานนจะตองเปนสถานทกลางแจงหรอไมเหมอนอยางในประเทศ แตตองมลกษณะทเปนจดฉายภาพยนตรตอสาธารณชนทวไป

กลาวโดยสรป การลกลอบแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยไมมสทธนนถอวาเปนการละเมดลขสทธงานภาพยนตรตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 แตตามกฎหมายฉบบนยงคงมชองวางของกฎหมายทผกระท าละเมดลขสทธมกใชเปนขอตอสวาการกระท าของตนนนเขาขอยกเวนของการละเมดลขสทธ เชน อางวาใชเพอประโยชนสวนตว หรอใชเพอการศกษา จงไมเปนการละเมดลขสทธจงท าใหผบงคบใชกฎหมายเหนวาการกระท าเปนเรองเลกนอยจงไมเอาผดแกผกระท าเหลานน ซงในทางปฏบตและเปนการยากทจะพสจนวาผกระท าความผดนนจะไปรวบรวมงานภาพยนตรเขาดวยกนจนไดภาพยนตรหนงเรอง หรอสาระส าคญของเรอง และน าไปเผยแพรตอสาธารณชนดวยรปแบบตาง ๆ หรอไม ไมวาจะเปนการเผยแพรทางอนเทอรเนต การบนทกลงในแผนซดหรอดวด เปนตน จงมความพยายามทจะออกกฎหมายขนมาเพอมใหผกระท าผดอางขอยกเวนการละเมดลขสทธขน

อยางไรกตามการทจะมกฎหมายมาบงคบใชกบการลกลอบแอบถายภาพยนตรในโรงภาพยนตรเปนการเฉพาะหรอไมนน ตองพจารณาถงความจ าเปนความเหมาะสมรวมถงการบงคบ

83

ใชกฎหมายทมอยเดมวาเกดปญหาขนในทางปฏบตหรอไม โดยบทบญญตของกฎหมายนนตองค านงถงสภาพแวดลอมทางสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรมของประเทศเปนส าคญดวยเพราะพนฐานหรอเบองหลงในการออกกฎหมายของแตละประเทศนนยอมมประวตความเปนมาทแตกตางกนออกไป

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

ในปจจบนภาพยนตรนบไดวาเปนสงทมความส าคญและมบทบาทมากในสงคม เนองจากเปนสงททกคนในสงคมยอมรบเพราะอตสาหกรรมภาพยนตรสามารถสรางรายไดใหกบประเทศไทย เมอสงคมไทยไดสงเสรมธรกจอตสาหกรรมภาพยนตร การถายท าภาพยนตรยอมมววฒนาการเปลยนแปลงไปโดยมวสดอปกรณและเทคโนโลยททนสมยและมรปแบบทนาสนใจเขามามบทบาทมากขนในการถายท าภาพยนตร อาจกลาวไดวาสอภาพยนตรเรมมการพฒนามากขนและมการแขงขนมากขนในแตละประเทศจงท าใหเกดมการละเมดลขสทธกนมากขน อยางไรกด กฎหมายลขสทธเปนกฎหมายทพยายามสรางความสมดลระหวางสทธของเจาของลขสทธทจะควบคมการใชประโยชนจากงานอนมลขสทธนนโดยไมไดรบอนญาตกบสทธของสาธารณชนโดยรวมทจะสามารถใชประโยชนจากงานอนมลขสทธได ดงนน เจาของลขสทธจงมสทธแตเพยงผเดยวทจะท าซ า ดดแปลง หรอเผยแพรตอสาธารณชนซงงานอนมลขสทธได แตขณะเดยวกนสาธารณชนกมสทธทจะใชประโยชนจากงานอนมลขสทธนนไดโดยไมจ าตองไดรบความยนยอมจากเจาของลขสทธตราบเทาทการใชประโยชนนนไมขดตอการแสวงประโยชนของเจาของลขสทธจนเกนสมควร ในชวงหลายปทผานมา เจาของลขสทธงานภาพยนตรไดพฒนาเทคโนโลยตาง ๆ เพอปองกนการละเมดลขสทธและไดพยายามเสนอแนะใหมการแกไขเปลยนแปลงกฎหมายใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของเทคโนโลย สนธสญญาลขสทธและสนธสญญาการแสดงและสงบนทกเสยงถอเปนตวอยางหนงในการปรบปรงแกไขกฎหมายลขสทธทไดรบผลกระทบจากการละเมดลขสทธ 5.1 บทสรป ปญหาการละเมดลขสทธงานภาพยนตรเปนปญหาส าคญทประเทศไทยและประเทศสหรฐอเมรกาใหความสนใจและประเทศสหรฐอเมรกาไดบญญตกฎหมาย The Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) ขนมาโดยเฉพาะส าหรบการลงโทษผกระท าความผดโดยการใชอปกรณเทคโนโลยละเมดลขสทธภาพยนตรจากโรงภาพยนตรเพราะการละเมดลขสทธงานภาพยนตรในปจจบนไดใชวธการลกลอบโดยการดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตรในขณะทมการถายท าไดเลยและสามารถน าภาพยนตรเรองนนไปท าซ าและออกจ าหนายไดโดยงายซงการกระท าความผดดงกลาวไดเกดขนในสหรฐอเมรกาแลว เพราะไดมคนเขาไปรบชมภาพยนตรเรองอวตารสามมตแลวไดกระท าการละเมดลขสทธโดยการใชอปกรณเทคโนโลยทน าตดตวเขาไปและกระท าผดโดยการน าอปกรณเทคโนโลยนนเปดสญญาณคอยดกคลนสญญาณภาพและเสยงของภาพยนตรอวตารแลวสงออกมานอกโรงภาพยนตรโดยมอกคนคอยแปลงไฟลสญญาณทไดรบเปนบตเปนไบทแลวบนทกลงในคอมพวเตอรทเตรยมมาซงในทางปฏบตผกระท าความผดมกจะอางเหตผลทเปนขอยกเวนของการละเมดลขสทธและจะใชชองวางของกฎหมายลขสทธในการยกเปนขอตอสวาตนไมไดมการท าซ าดดแปลงผลงานภาพยนตรตามกฎหมายลขสทธ เพราะการกระท านนไมไดเกดจากการท าซ า ดดแปลงผลงานจากตนฉบบหรอส าเนาภาพยนตร ดวยปญหาดงกลาวประเทศสหรฐอเมรกาจงมการแกไขและน าบทบญญตกฎหมาย The Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) ทมบทบญญต

85

รองรบเกยวกบการละเมดลขสทธออนไลนทมความชดเจนในเรองนจงน ามาใชบงคบกบกรณนโดยตรงซงมแนวทางแกไขปญหา และในขณะเดยวกนกสรางขอยกเวนให Internet Intermediaries ไมตองรบผดในเนอหาบนเวบไซตดวย หากไดมการแจงเตอน Notice and Take Down ดงตอไปน การกระท าทถอวาเปนความผดตามกฎหมายของสหรฐอเมรกา คอ การก าหนดใหมการใชอปกรณในการดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตรโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธเปนความผดแลวถงแมวาจะท าเพอใชประโยชนสวนตวหรอเกบไวดเองกเปนความผดแลวโดยกฎหมายมงเนนไปทการใชอปกรณการดงสญญาณภาพยนตรจากโรงภาพยนตรขณะทมการฉายภาพยนตรนนอยโดยการลกลอบนนกระท าโดยการใชอปกรณเทคโนโลยทเปนตวดกสญญาณภาพและเสยงของภาพยนตรนนและท าการสงสญญาณภาพและเสยงนนสงออกไปนอกโรงภาพยนตรโดยการแปลงไฟลเปนบตเปนไบทและสามารถโหลดลงเวบไซตไดอยางงายและสามารถใหบคคลภายนอกเขามารบชมไดฟรหรอสามารถใหบคคลภายนอกดาวโหลดเกบภาพยนตรเรองนนไวไดเลย ดงนนผกระท าความผดทงบคคลทเขาไปลงมอท าการละเมดลขสทธในโรงภาพยนตรและผใหบรการอนเทอรเนตทไดมการใหบรการบนเวบไซตโดยการปลอยภาพยนตรใหชมฟรซงเปนการกระท าความผดโดยสหรฐอเมรกาไดออกกฎหมายเฉพาะเกยวกบการกระท าความผดดงกลาวตองมบทลงโทษตามกฎหมาย The Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) ตามมาตรา 512 (a) ทเกยวกบความรบผดส าหรบการรบสงขอมลโดยไมไดรบอนญาตหรอความรบผดของผใหบรการอนเทอรเนตทรหรอมเหตอนควรรวาผใชบรการอนเทอรเนตกระท าละเมดลขสทธและผใหบรการอนเทอรเนตไมตรวจสอบหรอยบยงจงท าใหทงผใหบรการอนเทอรเนตและผใชบรการอนเทอรเนตตองรบผดในความเสยหายทเกดจากการท าละเมดลขสทธดงกลาว และความรบผดของกฎหมาย The Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) อกมาตราหนงกคอ ความรบผดส าหรบระบบการส าเนาขอมลเพอเรยกซ า ตามมาตรา 512(b) เพราะการกระท าของผใหบรการอนเทอรเนตไดกระท าการอพโหลดและปลอยไฟลภาพยนตรทไดมาจากการละเมดลขสทธใหแกผใชบรการอนเทอรเนตและสนบสนนใหผใชบรการอนเทอรเนตท าการปลอยไฟลภาพยนตรนนตอไปใหแกบคคลภายนอกไดดวยจงเปนการละเมดลขสทธของบคคลอน ในสวนของวตถประสงคของการกระท าความผดของสหรฐอเมรกานน ตามกฎหมาย The Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) นมไดก าหนดไววาตองเปนการกระท าโดยมวตถประสงค เพยงแตใชหรอพยายามใชอปกรณเทคโนโลยในการดงสญญาณภาพและเสยงของภาพยนตรในโรงภาพยนตรโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธกตองรบผดอยางเครงครด กฎหมายพจารณาจากการใชอปกรณเทคโนโลยในการดงสญญาณภาพและเสยงเปนหลก โดยมไดพจารณาวาตองเปนการกระท าโดยมวตถประสงคอยางไร สวนบทลงโทษของผกระท าความผดนน ประเทศสหรฐอเมรกาก าหนดโทษหนกขนหากมการกระท าความผดซ า กลาวคอ หากเปนการกระท าความผดหลายครงมกจะมโทษจ าคกและมคาปรบทมากขนกวาเดมซงกฎหมายของกลมประเทศสหรฐอเมรกา มลกษณะเปนการก าหนดความรบผดของผกระท าความผดตามลกษณะของความผดเฉพาะเรองในการดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตรโดยก าหนดความรบผดของผกระท าใหมบทลงโทษตามกฎหมาย The Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) ไดก าหนดความรบผดของผกระท าความผดในเรองการละเมดลขสทธ เปนตน ซงในการก าหนดความรบผดประเทศเหลานอาจ

86

บญญตกฎหมายขนใหมโดยเฉพาะเพอก าหนดความรบผดทเกดขนจากการกระท าผดโดยอาศยสออปกรณเทคโนโลยโดยผานอนเทอรเนต หรออาจมไดมการบญญตกฎหมายขนมาใหมแตใชวธการแกไขเพมเตมกฎหมายเดมเพอรองรบลกษณะการกระท าความผดเดมในรปแบบใหมทเกดขนจากสออนเทอรเนต สวนของประเทศไทย ณ ปจจบน หากมปญหาการลกลอบดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตรเกดขน จะน าพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาปรบใช เพราะเปนกฎหมายหลกทใหการคมครองงานอนมลขสทธ โดยผกระท าความผดมกอางขอยกเวนการละเมดลขสทธขนมาตอส ดงนนจงเปนหนาทของผบงคบใชกฎหมายทจะตองพจารณาตามหลกฐานทปรากฏวาการกระท านนเขาขอยกเวนการละเมดลขสทธหรอไม ตอมากรมทรพยสนทางปญญาไดเสนอรางกฎหมายเขามาใหมแทนทรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ. ........ คอรางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท...) พ.ศ. ..... ทยงคงแนวความคดในการไมน าขอยกเวนการละเมดลขสทธมาใชบงคบเหมอนกบรางพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร พ.ศ.... แตแตกตางกนตรงทรางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท..) พ.ศ. .... ไดก าหนดกรอบระยะเวลาส าหรบการไมน าขอยกเวนการละเมดลขสทธมาใชหากไดกระท าภายในระยะเวลาหนงปนบแตภาพยนตรออกฉายครงแรก และมใหน าขอยกเวนการละเมดลขสทธทกกรณทไดบญญตไวในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มากลาวอางเพอมใหตนตองรบผด ส าหรบประเทศไทยนน เมอพจารณาลกษณะการก าหนดความรบผดจากลกษณะความผดของผกระท าความผดทมการบญญตไวนนจะเหนไดวามลกษณะเปนการก าหนดความรบผดเฉพาะเรอง เชนเดยวกบกลมประเทศสหรฐอเมรกา แตกฎหมายลขสทธของประเทศไทยยงไมมบทลงโทษทจะเอาผดกบผกระท าความผดไดโดยตรง จงมรางพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท …) พ.ศ... ทเปนการแกไขเพมเตมกฎหมายลขสทธเพอเปนการรองรบลกษณะการละเมดลขสทธรปแบบใหมทเกดขนจากการอาศยสออนเทอรเนต เปนตน กยงไมสามารถบงคบลงโทษกบผกระท าความผดไดในปจจบน ดงนน ประเทศไทยจงมความจ าเปนตองมกฎหมายเฉพาะส าหรบการปองกนการใชอปกรณดงสญญาณภาพและเสยงจากภาพยนตรในโรงภาพยนตรเหมอนอยางในตางประเทศและควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตลขสทธ จงตองพจารณากอนวากฎหมายทบงคบใชอยนนสามารถน ามาปรบใชไดมากนอยเพยงใดกบการกระท าความผดในปจจบน และหากประเทศไทยตองมกฎหมายเฉพาะส าหรบกรณการลกลอบดงสญญาณภาพและเสยงภาพยนตรในโรงภาพยนตร กฎหมายนนจะตองมความเปนธรรมและสามารถน าไปบงคบใชไดจรงอกทงตองพจารณาถงความเหมาะสม เพราะกฎหมายของแตละประเทศยอมมความแตกตางกนออกไปตามสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม 5.2 ขอเสนอแนะ จากการศกษาคนควาเกยวกบระบบการฉายภาพยนตรในปจจบนพบวาพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทบงคบใชมานานยงมบทบญญตทไมทนตอความเปลยนแปลงของสงคมและเศรษฐกจของประเทศไทยในปจจบนท าใหกฎหมายไมมประสทธภาพเพยงพอทจะแกไขปญหาทเกดขนจากการท าละเมดลขสทธไดซงสงผลกระทบตอผประกอบการภาพยนตรเปนอยางมาก เนองจากการถายท าดวยภาพยนตรดวยระบบดจตอลและการฉายภาพยนตรดวยระบบสามมตยงเปน

87

เรองใหมส าหรบประเทศไทยเพราะโรงหนงสวนใหญในประเทศไทยยงฉายดวยระบบฟลมอยเปนจ านวนมากและประกอบกบการพฒนาเทคโนโลยเปนไปอยางรวดเรวและหลากหลายรปแบบ ท าใหงานภาพยนตรถกน าไปเผยแพร ดงนน เพอใหสทธแกเจาของงานภาพยนตรไดรบความเปนธรรมจงขอเสนอแนะใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เพอใหมบทบญญตทเกยวกบการกระท าละเมดลขสทธโดยการใชอปกรณเทคโนโลยในการดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร เพราะเนองจากรางกฎหมายทเสนอปจจบนยงไมสามารถแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนไดอยางแทจรง จงควรมการเพมเตมประเดนตางๆเกยวกบลกษณะการท าละเมดลขสทธภาพยนตรไวในรางกฎหมายดงน

1) บทบญญตตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มปญหาในทางปฏบตส าหรบการพสจนเจตนาทแทจรงของผกระท าความผดส าหรบกรณทมการกลาวอางขอยกเวน ดงนนหากมการละเมดลขสทธขนผกระท าความผดกจะยกเรองขอยกเวนเปนขอตอสเมอมการดงสญญาณภาพและเสยงภาพยนตรในโรงภาพยนตร จงควรมบทบญญตของกฎหมายทเปนการปองกนการกระท าความผดดงกลาว โดยก าหนดใหมหลกการทมใหผกระท าความผดยกขอตอสได แตทงนควรใหมการยกเวนบางกรณ เชน ใชเพอประโยชนสวนตวเทานน และการใชงานลขสทธนนตองไมขดตอการแสวงหาผลประโยชนจากงานอนมลขสทธและตองไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายตามปกตของเจาของลขสทธ

2) ควรก าหนดลกษณะของการกระท าความผดใหชดเจนวาการกระท าเชนไรเปนความผด เชนกระท าโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ รวมทงในสวนของบทลงโทษควรมบทลงโทษทมความรนแรงมากขน

3) รางกฎหมายควรก าหนดใหมการก ากบควบคมดแลการด าเนนงานของผใหบรการเวบไซตในกรณทมการกระท าความผดโดยรและยนยอมใหบคคลอนกระท าความผดใหมโทษหนกขน

88

บรรณานกรม กมลพรรณ จารวาระกล. (2555). การสอสารขอมลเชงดจตอล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร. กรมทรพยสนทางปญญา. (2557). ลขสทธ. สบคนจาก http://www.ipthailand.go.th/ ipthailand/index.php?option=com_content&task=sectio n&id=21&Itemid=198. กฤตภาส ตงสมบรณ. (2552). ผลกระทบของการคมครองมาตรการทางเทคโนโลยตอการใชงานอนม ลขสทธโดยชอบธรรม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ. การเจรจาความตกลงเขตการคาเสรไทยกบสหภาพยโรปในประเดนทรพยสนทางปญญา. (2557). สบคนจาก http://www.thaifta.com/trade/study/theu_book3_ch3.pdf. ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ (Fair use). (2557). สบคนจาก http://www.teca.co.th/Download/exception_piracy.pdf. จกรกฤษณ ควรพจน. (2550). ลขสทธยคเทคโนโลยดจทลมาตรการทางเทคโนโลยและทางเลอก ส าหรบประเทศไทย. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. จรญ ภกดธนากล. (2554). กฎหมายลกษณะพยาน (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: ส านกอบรม ศกษากฎหมาย แหงเนตบณทตยสภา. จฬชฎางค สวสดยากร. (2545). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: นตธรรม. แฉ “แกงซมแผนผ” จางเดกไฮเทค...ท าเจง 7 พนลาน. (2553). สบคนจาก http://www.oknation.net/blog/print.php?id=641340. ชตมา สจจานนท. (2557). การใชงานลขสทธทเปนธรรมในการเรยนการสอน. สบคนจาก http://business.payap.ac.th/ba-km/.pdf. ไชยยศ เหมะรชตะ. (2528 ก). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: นตบรรณการ. ไชยยศ เหมะรชตะ. (2545 ข). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: นตธรรม. ไชยยศ เหมาะรชตะ. (2545). ลกษณะกฎหมายทรพยสนทางปญญา (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: นตธรรม. ไชยยศ เหมะรชตะ. (2553). ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: นตธรรม. ญาภารตน สงโต. (2557). การละเมดลขสทธและการยกเวนการละเมดลขสทธ. สบคนจาก http://www.l3nr.org/posts/436006. ณทพงษ วยะรนดร. (2550). การคมครองลขสทธงานภาพยนตร: ปญหาและแนวทางแกไข. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยศรปทม. ณรงคศกด ศรทานนท. (2550). อปสรรคส าหรบลขสทธในยคดจตอล. สบคนจาก http://www.oknation.net/blog/print.php?id=27042. ดวงดาว เฮงมก. (2557). การคมครองลขสทธตามอนสญญา Berne และขอตกลง. สบคนจาก http://www.l3nr.org/posts/430740.

89

ธชชย ศภพลศร. (2537). กฎหมายลขสทธพรอมดวยพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 (พมพครงท 3). ม.ป.ท.: ม.ป.พ. นนทน อนทนนท. (2557 ก). การคมครองลขสทธในยคเทคโนโลยสารสนเทศ. สบคนจาก http://people.su.se/~nain4031/copyrightIT.htm. นนทน อนทนนท. (2557 ข). ประเดนดานทรพยสนทางปญญาในความตกลงการคาเสร: บทวเคราะห ผลกระทบบางประการตอประเทศไทย. สบคนจาก http://people.su.se/~nain4031/FTAthai.htm. นาสรา แจมใส. (2557). กฎหมายลขสทธ. สบคนจาก https://www.gotoknow.org/ posts/348983. BitTorrent. (2557). กบปญหาการละเมดลขสทธบนเครอขายอนเทอรเนต. สบคนจาก http://prezi.com/gzfag1l79--z/bittorrent-internet/. บานจอมยทธ. (2557). ประวตการถายภาพ. สบคนจาก http://www. baanjomyut.com/ library_2/extension-4/general_knowledge_about_the_shooting/18.html. ปจฉมา ธนสนต. (2556). E-commerce แผนคมครอง ดจตอลคอนเทนต และทรพยสนทาง ปญญาในอนาคต. สบคนจาก http://www.ecommerce- magazine. com/issue 176/August-2013-SpecialReport-DIP. ประวตศาสตรลขสทธ (23): ขาขนและขาลงของหนงสอเถอน. (2557). สบคนจาก http://vvoicetv.com/2014/09/24/. ประวตภาพยนตรไทย. (2557). สบคนจาก http://prthai.com/articledetail.asp?kid=80. ผก ากบภาพยนตร. (2557). สบคนจาก http://princezip.blogspot.com/2012/06/blog- post_07.html. ผใหบรการอนเตอรเนตในไทย. (2555). สบคนจาก http://julalukmarlaithaisong. blogspot.com/. พณณเดชน ศรฉตรเพชร. (2554). ความรบผดของผใชบรการออนไลนบนอนเทอรเนต: ศกษา กรณการเปดใหจ าหนายสนคาละเมดลขสทธ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ. ไพบลย อมรภญโญเกยรต. (2553). ค าอธบายพระราชบญญตคอมพวเตอร พ.ศ. 2550. กรงเทพฯ: เอช เอน กรป. ฟลม. (2557). สบคนจาก http://www.nangdee.com/ webboard/viewtopic.php?t=73. ภาณวฒน รงศรทอง. (2552). ปญหาการละเมดลขสทธโดยการใชเทคโนโลยเกบและพกขอมลบน อนเตอรเนต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ. รตตกาล. (2557). เทคโนโลยดจตอล. สบคนจาก https://sites.google.com/site/ruttikankat/thekhnoloyi/thekhnoloyi-dicitxl. ระบบการฉาย. (2557). สบคนจาก http://www.edu.nu.ac.th/wbi/355201/p77-6.html. วชรพงษ พรสกลศกด. (2553). การละเมดลขสทธของการใหบรการรานอนเตอรเนต. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ.

90

วชาการดอท.คอม. (2551). BITTORRENT เทคโนโลยกาวล าทมาพรอมกบการละเมดลขสทธ. สบคนจาก http://www.vcharkarn.com/varticle/35071. วฒนานวต แจมแจงและเยวรตน กหลาบเพชรทอง. (ม.ป.ป.). การใหความคมครองงานอนมลขสทธ ของสหรฐอเมรกาตามกฎหมายไทย ศกษากรณทไดเขาเปนภาคในอนสญญาเบอรน. วารสาร อยการ, 14(166), 75. ววฒนาการภาพยนตรไทย. (2553). สบคนจาก http://www.slideshare.net/soldat00/ss- 5152261. วเนตร ผาจนทา. (2557). เรองสทธนกแสดง. สบคนจาก http://www.fpmconsultant.com /htm/advocate_dtl.php?id=438. ศรญญ หาญณรงค. (2552). ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไดรบการคมครองโดยมาตรการทาง เทคโนโลยในยคเทคโนโลยสารสนเทศ: ศกษาเฉพาะกรณหนงสออเลคทรอนกส. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ. เศรษฐกจระหวางประเทศ. (2557). สบคนจาก http://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid= 165&filename=index. สนธสญญาและความตกลงระหวางประเทศทเกยวของกบการคมครองลขสทธในยคเทคโนโลย ดจทล. (2557). สบคนจาก http://digi. library.tu.ac.th/thesis/la/1441/ 09CHAPTER_3.pdf. สรปกฎหมายลขสทธ. (2555). สบคนจาก http://vrlawsixx.exteen.com/20120429/entry. สรพล คงลาภ. (2547). เรองนารของกฎหมายลขสทธ. สบคนจาก http://elib.coj.go.th/Article/05-0007-01.pdf. สาธน อนพยคฆ. (2555). ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร: ศกษากรณปญหาการแอบถาย ภาพยนตรในโรงภาพยนตร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หากหนงกกลายเปนดจตอล ปกษาวาย หนงดจตอลเรองแรกของไทย. (2557). สบคนจาก http://www.positioningmag.com/content/. อธป จตตฤกษ. (2557). ประวตศาสตรลขสทธ (9): ก าเนดคลงทรพยสนทางปญญา. สบคนจาก http://prachatai.com/journal/2014/03/52180. อรพรรณ พนสพฒนา. (2557). การคมครองลขสทธ. สบคนจาก http://elib.coj.go.th/ Article/intellectual9.htm. อรศรา ศนสนยวทยกล. (2550). ปญหากฎหมายเกยวกบเทคโนโลย Bit torrent. วยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยจฬาลงกรณ. Legal information Institute. (2014). Retrieved from http://www.law.cornell.edu/ uscode/text/17/107. Thai film foundation. (2014). Retrieved from http://www.thaifilm.com/ forumDetail.asp?topicID=4434&page=3&keyword.

91

ประวตผเขยน ชอ - สกล: นายพเชฐ คมพะเนยด อเมล: pichet.kumpanied@gmail.com ประวตการศกษา : ป 2554 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ