PULMONER REHABİLİTASYON ÜNİTESİ NASIL YAPILANDIRILMALI

Doç. Dr. PINAR ERGÜNAtatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi

PULMONER REHABİLİTASYON ve EVDE BAKIM MERKEZİ

Pulmoner Rehabilitasyon tanPulmoner Rehabilitasyon tanıım;m;

ACCP/AACVPRACCP/AACVPRPulmoner rehabilitasyon kronik solunum

hastalığı olup semptomatik ve sıklıkla günlük yaşam aktiviteleri azalmış olgularda kanıta dayalı multidisiplinermultidisipliner, ki, kişşiye iye öözel tedavi zel tedavi yaklayaklaşışımmııddıır.r.

ACCP/AACVPR: ACCP/AACVPR: PulmonaryPulmonary RehabilitationRehabilitation GuidelinesGuidelines

Chest 2007;131: 4-42

Pulmoner rehabilitasyonun amaçları

Semptomları azaltmakFonksiyonel durumu optimizeetmekGünlük yaşama katılımı artırmakYaşam kalitesini artırmakHastalığın sistemik etkilerini geri döndürmek yada stabilize etmekSağlıkla ilişkili harcamalarıazaltmak

Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Hastalıklar İçindir?

Obstrüktif AC hastalıklarıKOAHPersistan AstımBronşiektaziKistik Fibrozis

Resriktif AC hastalıklarıİAHGöğüs duvarı hastalıklarıNöromusküler hastalıklarıBOOP

DiğerAC CaPPHPre-post CerrahiPre-Post Ac TransplantasyonuVentilatöre bağımlı hastaObezite ilişkili AC hastalığı

PulmonerPulmoner Rehabilitasyonu Rehabilitasyonu ööneren Rehberlerneren RehberlerGOLD (2003) “ Evre II & III-IV”NICE (2004) “Faydalanabileceği düşünülen tüm olgular”ERS/ATS (2004) “ Semptomatik tüm olgular”ACCP/AACPVR ( 2007) ‘‘Kronik solunum hastalığı olan semptomatik, günlük yaşam aktiviteleri azalmış tüm olgular’’

Kanıta dayalı etkinlik:•Fonksiyonel kapasitede artma•Dispnede azalma•Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinde artma

•Hospitalizasyon gerekliliğinde azalma ( Kan( Kanııt 2 B)t 2 B)•KOAH’da maliyet etkin bir yaklaşımdır ( Kan( Kanııt 2C)t 2C)•Sağ kalım (Yeterli veri yok) ?

KanKanııt 1At 1A

PulmonerPulmoner RehabilitRehabilitasyonasyon; yap; yapıılandlandıırmarma

Avantajları Dezavantajları

Hastanede yatarak

YoğunDenetimliGüvenlik sorunu yok

Yüksek maliyetYakınların hariçtutulması

Ayaktan takipli EkonomikGüvenli

Günlük ulaşım gerekliliği

Sağlık merkezleri aracılı

Ulaşım sorunu yokKapasite fazla

Personel eğitim/yeterliliği ?Denetim kalitesi ?

Evde; a-hastane merkezli,uzaktan denetimlib- evde direkt gözetimli

Ev ortamına uyum kolaylığıUlaşım sorunu yok

Yüksek maliyet?Grup etkisi yok

Program OrganizasyonuProgram OrganizasyonuProgram Organizasyonu

“Pulmoner rehabilitasyon programlarırehabilitasyonun tanımında yer alan uygulamaları sunabilme ve amaçlara ulaşımı sağlama özelliklerine sahip olmalıdır.’’

Program organizasyonu(genel prensipler)

ProgramProgram organiorganizasyonuzasyonu(genel prensipler)

Program yapılandırılmasında uluslararasıkabül görmüş bir formül yokProgram detayları, farklı kültür, coğrafya ve sağlık sistemlerine göre faklılık göstermekteProgram yapısı o ülkenin sağlık harcamalarına ayırdığı payın bir göstergesiProgramlar rehberlerde etkinliği gösterilmişöneriler doğrultusunda yapılandırılmalıPersonel sayısı, sağlık ve güvenlik unsurlarıdikkate alınmalı

DEĞERLENDİRME

Fonksiyonel performansYaşam KalitesiDispneEtkinlik -maliyet

HASTA

Multi Disipliner EKİP

Aile

İŞLEYİŞHasta seçimiDeğerlendirme

Program oluşturma İdame tedavi

Takip

BİLEŞENLEREgzersiz eğitimi

EğitimNutrisyonel değerlendirme / destekPsikolojik değerlendirme /destek

PULMONER REHABİLİTASYON ÜNİTESİ NASIL YAPILANDIRILMALI ?PULMONER REHABPULMONER REHABİİLLİİTASYON TASYON ÜÜNNİİTESTESİİ NASIL NASIL YAPILANDIRILMALI ?YAPILANDIRILMALI ?

Multidisipliner ekip yapısı ?-Kimler görev alır?-Eğitim ve özellikleri ?-Sorumlulukları nelerdir?

PR Ünitesi-Lokalizasyon-Ekipman

Program sertifikasyonuAkreditasyon standartları

MULTİDİSİPLİNER EKİPMULTMULTİİDDİİSSİİPLPLİİNER EKNER EKİİPP

Medikal direktörProgram koordinatörüGöğüs hastalıkları uzmanıFizyoterapistSolunum terapistiDiyetisyenKlinik fizyologPsikologHemşireİş-uğraşı terapisti

MEDİKAL DİREKTÖR

Tıp doktoru Kronik solunum hastalıklarında eğitimli-deneyimli

Görevleri Klinisyen:-Aday olgunun değerlendirilmesi ve seçimi-Program oluşturma

-Program güvenliği -PR program etkinliğinin değerlendirilmesi

Yönetici:-Program kalitesi-Geri ödemelerin takibi

Eğitimci:-Öğrenci/asistan eğitimi-Hasta eğitimi -Hizmet içi eğitim

Program KoordinatProgram Koordinatöörrüü

Kalp-AC sağlığı alanında eğitimli;(Fizyoterapist, solunum terapisti, egzersiz fizyoloğu,

yüksek hemşire)

Hasta - medikal direktör - refere eden Dr - ekip elemanları arasında iletişimBaşlangıç değerlendirmesi yapmak için eğitimliKlinik, yönetim, eğitim, bütçe sorumlulukları

Personel ve Güvenlik

Minimum ekip çatısı:Medikal direktör, program koordinatörü, fizyoterapist

Egzersiz denetimi 1:4 (BTS 1:8)

Eğitim sınıfları 1:8 (BTS 1:16)

Güvenlik:Olası tehlikelere karşı önlemEğitimli personelCPR sertifikalı personel/ekipman

Pulmoner rehabilitasyon Ünitesi Özellikleri

Fiziksel alan:Fiziksel alan: program yapısı, hasta popülasyonu, gereksinim ve kaynaklara göre değişirOptimal Işık, ısı, havalandırma ve nemlendirmeOksijen kaynağı (merkezi,sıvı,konsantratör,silindir)Egzersiz ,sınıf ve uygulamalı etkinlikler için yeterli alanDepoLavaboBekleme ve resepsiyon alanıGörevli ofisleriYeterli/güvenli park alanıEngelliler için binaya ulaşım olanaklarıDinlenme odaları

Pulmoner rehabilitasyon Ünitesi/ EKİPMAN

DeDeğğerlendirme ierlendirme iççin:in:Tansiyon aleti, steteskop, pulse oksimetreMİP-MEP ölçer, dinamometreAğırlık ve boy ölçer, kaliper, bioelektriksel impedans

Egzersiz EEgzersiz Eğğitimi iitimi iççin:in:Kapalı, düzgün yüzeyli,ışık ve havalandırması yeterli odaBisikletTreadmillEKSKürek çekme aletiStep tahtalarıYer egzersiz minderleriAğırlıklarKol ergometresiMerdiven

(Ayrıca; acil yardım çantası,oksijen)

Pulmoner rehabilitasyon süresi

Ayaktan takipli PR programlarında uygulamalar 4-78 HfHastanede yatarak 2-6 HfEn ideal egzersiz programı süresi ???

Ortalama süre: 4-12 hafta

Uzun programlarda sonuçlar daha iyi

1 2 yıl

Pulmonary rehabilitasyon- kazanımların süresi

Kısa süreli

İdame ?

Tekrar ?

Egzersiz toleransı/ yaşam kalitesi

Am J Respir Crit Care Med 2003; 167:880-888.

Chest 2001; 119(6):1696-1704

Pulmoner rehabilitasyondaetkinlik

Pulmoner rehabilitasyondaetkinlik

Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi

GüvenlikEgzersizperformansı

Sağlık harcamalarıYeterlilikGünlük yaşam aktiviteleri

Sağ kalımİşleyişSemptomlar

Halk sağlığı(Sosyal)

Program(Kalite kontrol)

Hasta merkezli(Bireysel)

Program etkinliği ve kalite kontrol

Programa devam edenlerin sayısıBırakanlarHasta memnuniyeti

Bekleme süresiPersonel davranışıKalite beklentisi

Bakıcı/ Akraba anketleriGörevli sayısı/ oran

Uluslararası standartlar ? (Sağlık-bakım politikaları / sistemler)

Bireysel (USA)Uzun süreliGözetimliİdame tedaviUygun ortam

Toplum bazlı (UK)Sabit formatKısa süreliDaha fazla sayıda hastaya ulaşımMaliyetin düşürülmesi

Uygulamada karşılaşılan engeller(Kompleks bir yaklaşım?)

Temel:

Komplike olmayan olgular

Lokal merkezler

Evde PR

Basit ekipman

Protokollere uyum

İleri:

Kompleks hasta

Hatanede yatarak/ ayaktan takipli

Esnek yaklaşım

Detaylı beklenti

Araştırma

Program sertifikasyonu

WWW.AACVPR.org.

AACVPR rehberi, kardiyak rehabilitasyon ve ikincil koruma rehberleri esas alınmalıSunulmasSunulmasıı istenen verileristenen veriler•Program yeterliliği

•Personel özellikleri

•Hastaların başlangıç değerlendirmeleri

•Takip formları

PULMONER REHABİLİTASYON UYGULAMALARINDA KULLANILACAK

FORMLAR (I)

Yönlendirme formu: Yönlendiren hekimin →Adı Soyadı

→Hasta tanısı→Özel dikkat gereken noktalar

PULMONER REHABİLİTASYON UYGULAMALARINDA KULLANILACAK FORMLAR (II)

Başlangıç değerlendirilmesiÖyküSemptomların değerlendirilmesi (Dispne ve yetersizlik düzeyleri)Ağrı düzeyiTanısal testler ( Rutin lab incelemeleri, SFT, EKG, KPET, ECO)Daha önceki fonksiyonel düzeyiEgzersiz kapasitesi, günlük yaşam aktiviteleri performansı, beslenme durumu ile ilgili anket ve değerlendirme sonuçlarıRehabilitasyon potansiyeliKısa ve uzun dönem hedeflerYazılı Dr önerileri ve egzersiz reçetesi

Pulmoner rehabilitasyonProgram oluşturma prensipleri

Tek ölçü herkese uymaz (içerik,uygulama & süre)

Program süresini bireysel hedefler belirler

Rehabilitasyon hasta tedavisi/bakımının ayrılmaz bir parçasıdırSeçilmiş olgularda sağ kalım avantajı sağladığı gösterilmiştir

Multidisipliner yaklaşım ruhuna uyan temel programlar da etkilidir

SONUÇ: Pulmoner rehabilitasyon başarısında rolü olan faktörler;

Etkili işletme teknikleri ve program yapısıMedikal direktörün aktif katılım ve desteğiTakım ruhundan anlayan, hevesli program koordinatörüEğitimli, tecrübeli ekipDüzgün ve sağlıklı dökümantasyon

TeşekkürlerTeşekkürler