Revista Delirje & Edukim Nr.17

EDITORIALIAdem AvdiuShkollimi në institucionet publike sot, rrugë drejt suksesitapo dekadencës .................................................................... 2

Xheladin LekaNdikimi i edukimit islam në shkollat publike ........................ 6

Sabahudin SelimiVlera e diturisë për hir të Allahut ......................................... 9

Abdurrezak ibën Abdulmuhsin el‐Bedr Dobitë dhe vlerat e katër fjalëve ‐ll‐ ................................... 13

Zejd Haziri“Mos thoni: “Ç’të dojë Allahu dhe filani (bëhet)”, por thoni:“Ç’të dojë Allahu e pastaj filani (bëhet)” ........................... 17

Lirim SadikuTevhidi i emrave të bukur të Allahut dhe i cilësive të larta (tevhidul esmai ves sifat) .................................................... 21

Fidan XheliliKapitulli i dytё nga parathënia e Ibёn Maxhёs .................... 25

Ahmed Abdus‐selamMorali i mirë dhe roli i tij në pranimin e thirrjes (davetit)... 27

Unejs Murati Shkaqet e problemeve bashkëshortore .............................. 30

Laura FeratiDisa gabime në edukimin e fëmijëve (IV) ........................... 33

Namik Vehapi Trashëgimia në Islam (III) .................................................... 37

Unejs MuratiGazmendet dhe dasmat tona, tradita apo adhurime? ....... 41

PËRMBAJTJA

Kryeredaktor:Zejd Haziri

Anëtarët e revistës:Unejs MuratiFidan Xhelili

Xheladin LekaBashkëpunëtorët:

Adem AvdiuMuhamed Abdullahi

Sabahudin SelimiBali Sadiku

Lirim SadikuNamik VehapiFehmi DalipiShuajb Rexha

Redaktor gjuhësor:Arian Koçi

Ballina & Dizajni:Avni G. Gashi

Boton:Shtëpia botuese

AtikGjilan, Republika e Kosovës

Tirazhi: 1000

Adresa: Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan

Republika e Kosovës Tel: 044 988 400

e‐mail:[email protected]

Ndihmo Revistën:Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09

ProCredit Bank of KosovoSwift Code: MBKORS22

Gjilan, Republika e Kosovës

SHKOLLIMI NË INSTITUCIONET PUBLIKE SOT, RRUGË DREJT SUKSESIT APO DEKADENCËS

2 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0

Në Kosovë, si një shtet multireligjioz (por me shumicë muslimanësh), me një pakicë shumëpak të theksuar ateistësh- ekzistenca e të cilëve është mosekzistencë- është padrejtësi që kjominipakicë të dominojë dhe t’i imponojë teorinë e vet shumicës së popullatës që beson Zotin.

Editorial

Zoti i Madhërishëm e krijoi njeriunduke e begatuar me intelekt, logjikë,me të folur dhe me cilësi të tjera të

çmueshme, me të cilat e ka dalluar nga krijesate tjera. Misioni i krijesës njeri në këtë jetë tëpërkohshme është që ta njohë Mbretin e kri-jimit duke e adhuruar sinqerisht, pa ishoqëruar asgjë në atë që i takon madhërisë sëTij si në krijim, në emrat e Tij të bukur, nëatributet e Tij të përsosura dhe në adhurim.Adhurimin duhet ta realizojmë në pajtuesh-mëri me Traditën e Profetit Muhamed, paqjadhe shpëtimi i Zotit qoftë mbi të, nëse dëshi-rojmë që mundi ynë të jetë i pranuar te Kri-juesi i dashur e i Gjithëmëshirshëm. Ky

mision duhet implementuar me përkushtim tëzjarrtë, i shoqëruar me dituri, dashuri e re-spekt, ngase kështu realizohet edhe qëllimi iardhjes sonë në këtë botë. Ky mision ështënatyrshmëria e vërtetë e mbarë njerëzimit ngazanafilla e deri në kataklizëm. Shoqëritë endryshme në mbarë rruzullin tani i janëlarguar natyrshmërisë së tyre sepse nëformimin e kulturës dhe qytetërimit të tyrekanë ndikuar faktorët e huaj e të shumtë, ska-jshmërisht armiqësorë, që rrjedhin ngaburimet e djallëzive të djallit të mallkuar. Mekëtë adhurim Zoti i Lartësuar dhe pa të metae obligoi gjithë njerëzimin pa dallim race,kombi e gjuhe. Ai në librin e Tij, Kur’anin e

Shenjtë, iu drejtua shumë qartë njerëzimit,duke thënë: “O njerëz! Adhuroni Zotin Tuaj, iCili ju ka krijuar ju dhe ata që ishin para jush,që të mund të ruheni (nga të këqijat) duke qenëtë përkushtuar në mesazhin e Zotit e të devot-shëm ndaj Tij.”[1] Dijetari dhe eksperti i rrallëi shkencave islame Ibën Tejmije, Zoti emëshiroftë, kur e përkufizon adhurimin,thotë: “Adhurimi është term gjithëpërmbled-hës i tërë asaj që Allahu do dhe është i kë-naqur me të, prej fjalëve dhe veprave tëbrendshme dhe atyre të ekspozuara.” Pra, tëgjitha sferat e jetës me të cilat njeriu rrugëtondrejt vdekjes duhet të bazohen në mesazhinhyjnor nëse dëshirojmë suksesin madhështornë përjetësi, në të kundërtën arrihet dësh-përimi, pikëllimi, mjerimi, dekadenca, paud-hësia dhe dënimi në amshueshmëri. Zoti iLartësuar thotë: “Kushdo që i kthen shpinënMesazhit Tim, do të ketë jetë të mjeruar dhe Ne,në Ditën e Kiametit, do ta ringjallim të ver-bër.”[2] Mesazhi hyjnor është religjioni islam ibazuar në shpalljen qiellore (Kur’an dhe Tra-ditën Profetike-Sunnet) dhe metodologjia evetme e cila e implementon drejt këtë mesazhështë pasimi i rrugës së shoqëruesve të ProfetitMuhamed, paqja dhe shpëtimi i Zotit qoftëmbi të. Shtegtimi në këtë botë i shoqëruar mekëtë mesazh qiellor kërkon orientim shkencordhe jo pasim të verbër e as fanatizëm tëçoroditur, ngase Krijuesi i Plotfuqishëm zbrit-jen e librit të Tij e filloi me fjalët lexo dhe kjosinjalizon se pasuesi i fesë islame formimin etij edukativ e moral duhet ta ketë të ngriturme dije e shkencë, se personaliteti i tij islamikduhet të reflektojë kulturë dhe civilizim rrezat-ues larg injorancës e dekadencës. Personalitetii ngritur mbi dije dhe standarde që shfaqindritën e shpalljes hyjnore ekspozon një pro-gram jete për të gjitha kohërat dhe pasurimi indjenjave, shpirtit dhe veprave tona me plan-programin në fjalë kërkon angazhim dukekërkuar dituri të shëndoshë dhe njohjen e

ideve që bien ndesh me mesazhin e Zotit përt’u larguar e shpëtuar prej tyre. Muslimanëtnjohuritë e tyre duhet t’i pasurojnë me argu-mente, ngase dituria e shëndoshë ështëmburojë që të shpëton fenë, identitetin, reali-zon krenarinë dhe triumfin. Muslimanët etillë nuk mund të barazohen me ata që i kakapluar injoranca, e cila ka shkaktuar që per-sonaliteti i tyre të viktimizohet përballë ide-ologjive të tjera. Allahu i Madh ëruar thotë:“Thuaj: A janë të barabartë ata që dinë dhe ataqë nuk dinë? Po, vetëm të zotët e mendjes mar-rin mësim.“[3] Shkollimi ndikon më së shumtinë formimin e kulturës tek individi dhe nëseky institucion veprimtarinë e tij e ushtron nëkundërshtim me mesazhin hyjnor, atëherëzemërimi i Zotit do të bjerë mbi këtë institu-cion ngase kërkuesit e dijes në këto institu-cione përgatiten me kulturë dhe qytetërim qëpersonin në fjalë e bën të revoltohet nëmënyrë ideologjike kundër Mbretit Absolut,ashtu siç u revoltua djalli dhe u bë nga të mal-lkuarit dhe i urryer nga të gjithë. Nuk kadyshim se shkollimi sot në institucionet pub-like në Republikën e Kosovës kërkon njëtransformim si në aspektin e metodologjisë sëstudimit edhe në rregullat edukative e moralepër të mos shkuar drejt dekadencës. Në tëkaluarën jo të largët nxënësit i shoqëronte nd-jenja se në shkollë duhet të reflektosh edukatëe sidomos respekt të madh për mësimdhënësitdhe çdo herë ishin nën presionin psikik semos vallë me ndonjë sjellje sado të vogël joedukative po gabojnë dhe po hyjnë në listën earrogantëve e rrugaçëve. E, nëse ndodhte kjo,turpi i ndiqte pa mëshirë. Tani një ndjenjë etillë është bërë musafir i rrallë, gjë e prapam-betur për shumë nxënës dhe këtë nuk mundta mohojë askush, përderisa një gjë e tillëdëshmohet përmes bisedave me mësues, ar-simtarë e profesorë, kur dëgjojmë ankesat etyre se institucioni shkollor është plot menxënës arrogantë dhe se mungesa e edukatës

3Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0

______________[1] El Bekare 21[2] Ta Ha 124[3] Ez-Zumer 9

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 04

dhe e respektit është fenomen alarmant. E sitë mos jetë kështu kur vërejmë në objektetshkollore patrulla policore për të parandaluarskandalet më të shëmtuara që janë bërë përdit-shmëri?! Kontrollimi i autobusëve të nxënësvenga policia për shkak të armëve të llojeve tëndryshme janë gjëra alarmuese që ftojnë përhapa urgjentë për të ndryshuar këtë gjendje tëtillë të mjerueshme. Nuk ka dyshim se disku-timi për këtë tematikë kërkon mund dhe qasjenga ekspertë të fushave të ndryshme për të sh-pëtuar sot institucionin shkollor që po rrugë-ton drejt dekadencës, prapambetjes e naivitetitdhe ne me këtë shkrim do të mundohemi tëargumentojmë se vërtet shkollimi në institu-cionet publike është në gjendje shumë tërëndë. Kjo le të shërbejë si mesazh për ata qëmendojnë, logjikojnë dhe veprojnë për tëmirën e shtetit tonë, ngase institucioni shkol-lor është burim i kulturës dhe qytetërimit tënjë vendi, prandaj ne si shtet i ri dhe në radhëtë parë si popull i vogël duhet të jemi vigjilentpër të shpëtuar identitetin tonë fetar, kombë-tar. Kjo arrihet kur kemi civilizim të ngritur,të armatosur me forcën e dijes, shkencës dheme vlera të arta morale. Ka gjëra shumë për tëdebatuar rreth asaj që po ndodh në shkollatpublike, por ne do të fokusohemi në dyçështje:E para: Në Kosovë, si një shtet multireligjioz(por me shumicë muslimanësh), me një pa-kicë shumë pak të theksuar ateistësh- ekzis-tenca e të cilëve është mosekzistencë- ështëpadrejtësi që kjo minipakicë të dominojë dhet’i imponojë teorinë e vet shumicës së popul-latës që beson Zotin. Në shkollat tona publikeduhet të mësohet si realitet i pamohueshëmteoria e kreacionit dhe jo ajo e evolucionit, qëlufton besimin. Përkrahësit e teorisë së evolu-cionit apo ata të panspermisë deklarojnë lehtë-sisht se kjo teori është shkencë dhe religjioniështë kundër shkencës. Me të vërtetë është qe-sharake dhe injorancë të mbrohet mendimi sereligjioni është kundër shkencës duke u argu-

mentuar me mesjetën e errët evropiane, ku kadominuar kisha katolike, e cila i ka ekzekutuarpa mëshirë shkencëtarët. Ta argumentosh këtëmendim me mesjetën e errët dhe kur dihet semuslimanët në atë kohë kanë qenë të ngriturme shkencë, ngase kështu i ka motivuar re-ligjioni i tyre islam, është padrejtësi tëdeklarosh se religjioni është kundër shkencësvetëm pse katolicizmi në mesjetë ishte kundërshkencës dhe të vazhdohet ende me këtë ështëterrorizim i ndjenjave ndaj atyre që u mësojnënxënësve një gjë të tillë skajshmërisht tëgabuar. Ka edhe gjëra të tjera për t’u përmen-dur në lidhje me planprogramet shkollore qëduhen përmirësuar dhe si fakt për të argumen-tuar këtë do të përmendim, përveç teorisë sëevolucionit, edhe librin “Çeta e profetëve” ngaprifti Pjetër Bogdani, libër që mësohet nëshkollat e mesme. Ky libër ofendon person-alitetin e Pejgamberit Muhamed, sal-lAllahualejhi ve sel-lem, dhe Islamin në tërësi. Ja seçfarë shkruan Pjetër Bogdani, duke kërkuarndjesë nga lexuesit që po i ekspozoj këto citateshumë ofenduese që në vetvete ngërthejnë njëkulturë skajshmërisht antihumane, aspakmorale e tepër çnjerëzore. Ai në paragrafin 18në “Çeta e profetëve” thotë: "Që të mos largo-het nga rruga e të parëve të vet, Muhamedimori këso gjërash pagane e u urdhëroi tëvetëve për ligj e për fe, kështu që me larje tëlehtë të fajeve të hiqet çdo pengesë për t’i lënëtë rrëzohen në fëlliqërinë e mëkateve, e kështume pastrimin e trupit të zgjerohet perandoriae tij, duke e ndjekur prapa shumica, ata njerëztë pa Tënëzonë e të marrë, të gjithë të dhënëpas kurvërive e fajeve të tjera të mëdha" dhenë shkallën e 2, ligji 3 dhe paragrafi 3 thotë:"Andaj turqit dhe hebrenjtë, duke ndjekurgjurmët e Ismaelit e të Ezaut, nuk i zënë besëJezu Krishtit, të vërtetit Mesi, por ndoqënidh ujt: Muhamedin, Surrullahin e Tallmudin,krerë të të gjitha të këqijave, që i shtinë themelnjë ligji të lirë, pa udhë e pa arsye, plot mefëlliqësi.....e posi është Muhamedi, bari i


deleve e i pelave, duke u ngjitur me gjithëto..." Mendoj se kjo gjë shumë e shëmtuarnuk do koment. Një lexues realist do të pyesë:Vallë futja e këtij libri për t'u lexuar në shkoll -at e mesme a ndodhi spontanisht apo qëllim-isht?! E para që duhet ta kishte kundërshtuarkëtë fenomen porsi kali i Trojës, që mbjell ur-rejtje e infekton ideologjikisht ndjenjat e fëmi-jëve shqiptaro-muslimanë shumicë nëRepublikën e Kosovës, duhet të kishte qenëkisha katolike e sidomos disa të njohur përmasën e gjerë me fjalorin e tyre të stërm-bushur me termat dashuri, tolerancë,mirëkuptim e me mesazhet kundër urrejtjes.Deri më sot nuk ndodhi një gjë e tillë, qëkërkohet si obligim moral e njerëzor. Pordrejtësia tani është bërë një musafir i rrallë nëmesin e të tillëve apo një e kaluar e harruarkur është fjala për Islamin. Ndoshta edhekundërshtarët e kësaj teme do ta përkrahinidenë se libri “Çeta e profetëve” është anti-njerëzor dhe duhet ndaluar për t'u lexuar nëshkollat e mesme jo pse po ofendon e kundër-shton Islamin, por është antisemitist dhe thër-ret në ideologjinë antisemitiste të bazuar nëish-ligjin e Vatikanit, që ka ftuar për luftë tëshenjtë për shfarosjen e hebrenjve ekzekutuesite "zotit" Jezus. Nga ky citat kuptohet anti-semitizmi i vërtetë i Pjetër Bogdanit. Është eçuditshme kur kultura dhe ideologjia bogda-niane, që nxit urrejtje dhe konflikt ndërfetarmes civilizimeve, të mbrohet dhe të shikohetsi ideologji pro qytetërimit perëndimor, edhepse qartë vërehet kundërshtimi i skajshëm meqytetërimin perëndimor ngase “Çeta e pro-fetëve” i takon periudhës dhe frymës para rev-olucionit francez.E dyta: Vatra e arsimit duhet të jetë vend kuburon kultura dhe qytetërimi me standarde tëavancuara. Morali i lartë duhet të jetë prioritetpër të ushqyer dhe përsosur shpirtrat enxënësve, larg ideologjisë frojdiste që ushqenndjenja me pasione shtazarake, amorale e anti-humane. Aktualiteti në shkollat publike

pasqyron një dukuri shqetësuese. E si mos tadëshmojë kur alkooli, prostitucioni, droga,duhani, veprimet e huliganëve, veshjet pro-vokuese që nxisin pasione të fshehta sa-tanizuese, të gjitha këto janë përditshmëri enxënësve. Skandalet e mësimdhënësve janëshqetësuese dhe mesazh se shkollimi sot ështëvendburim i të këqijave dhe rrezik për të vi-juar shkollimin. Me një fjalë, kualiteti imësimit në rënie, morali shumë i ulët, vetëdijalarg civilizimit të ngritur dhe të gjitha këtosjellin shpresa të venitura dhe premtim për njëtë ardhme jo të ndritur. Dalja nga kjo krizë, qëcenon dhe sulmon negativisht bërthamën eidentitetit tonë kombëtar e fetar, doemosështë e kërkuar dhe duhet të jetë obligim dheprioritet i institucioneve kompetente për të re-alizuar ndryshimin shpresëdhënës. Nësemungon guximi për ndryshim, rezultatet poz-itive nuk do të duken në horizont dhe gjëja eparë që do të sjellë ndryshimin është qëmësimdhënësit të jenë të pajisur me moral tëlartë. Disiplina në institucionet shkolloreduhet të mbështetet në rregulla të fuqishme tëcilat reflektojnë edukatë, dashuri, respekt mesnxënësve dhe mësimdhënësve. Jo mëshirë përveprimet skandaloze e të çoroditura. Ajo qëndihmon në përmirësimin e situatës në fjalë,përveç atyre që përmendëm, është lënda eedukimit fetar, ngase kur njeriu largohet ngaKrijuesi i tij, ai do të jetë i devijuar dhe mbi tëdo të sundojë djalli i mallkuar me të gjithapaudhësitë e tij. Andaj një lëndë me karakterfetar është domosdoshmëri e cila ndihmon nëforcimin e moralit, ruajtjen e identitetit dhengritjen në aspektin civilizues. Allahu thotë:“Sigurisht që Allahu nuk do ta ndryshojë (përmirë) gjendjen e një populli (që bën gjynahe, qëështë mosmirënjohës e i pa bindur ndaj Allahut)përderisa ata vetë ta ndryshojnë vetveten (përmirë duke ndryshuar shpirtin dhe punët etyre).”[4]

Adem Avdiu

______________[4] Er-Rra’d 11


Ndikimi i edukimit fetar nëpër shkolla është i gjerë dhe përfshin shumë fusha, ngase vetënatyrshmëria e njeriut e kërkon këtë besim-edukim, qoftë kur është fëmijë, kur rritet apokur plaket.

Efalënderoj Allahun e Madhëruar,ndërsa përshëndetjet qofshin mbiMuhamedin, të Dërguarin e Tij të

fundit, dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën etij.Allahu e ka krijuar njeriun në natyrshmërinëe tij të pastër, të dëlirë, ka ngulitur tek ai disaçështje bazike për të dhe jetën e tij, pa të cilatai nuk mund të ketë cilësitë e njeriut, por dotë kalonte në vetitë dhe cilësitë e kafshëvedhe egërsirave. Themeli i kësaj natyrshmërieështë besimi në një Allah, të vetmin, besim icili gjendet te çdo person, deshi apo nukdeshi ai, prandaj nuk do kesh mundësi tëgjesh ndonjë person në botë që nuk besonaskënd, në asgjë, ngase nëse ai pretendon qënuk beson Allahun, ai doemos do të besojënë diçka, zemra tij patjetër do të lidhet diku,

qoftë edhe me djallin e mallkuar. Ai që nukbeson Rrahmanin (të Gjithëmëshirshmin), aipatjetër është lidhur me shejtanin.Kjo natyrshmëri e besimit në Allah, si i vetmiqë meriton adhurim dhe të Cilit i takonsundimi absolut, duhet të mirëmbahet, tëkihet kujdes ndaj saj, ngase shumë shpejtmund të asgjësohet, shtrembërohet ose dobë-sohet. Besimi në Allahun ose edukimi islamka ndikim rrënjësor edhe nëpër shkolla, atyku përgatiten gjeneratat për ardhmërinë e njëpopulli, ngase Islami përfshin gjithë jetën enjeriut, madje përfshin kohën para jetës,vdekjen e pastaj edhe jetën e amshueshme.Ndikimi i edukimit fetar nëpër shkolla ështëi gjerë dhe përfshin shumë fusha, ngase vetënatyrshmëria e njeriut e kërkon këtë besim-edukim, qoftë kur është fëmijë, kur rritet apo

NDIKIMI IEDUKIMIT ISLAMN Ë S H K O L L A T P U B L I K E


kur plaket.Në këtë shkrim shkurtimisht do të mundo-hem të përmbledh disa dobi që ka edukimifetar në shkolla, si për fëmijët ashtu edhe përardhmërinë e vendit.Këto dobi janë:

1. Edukimi fetar çrrënjos dukuritë negativeNjëra nga gjërat më problematike në ambi-entet shkollore është shfaqja e madhe edukurive negative. Nga këto dukuri tëshumta negative, më të theksuarat dhe më tërrezikshmet janë: droga, alkooli dhe prostitu-cioni. Këto dukuri të neveritshme kanë lënëmbrapa shumë nxënës, i kanë larguar tërë-sisht nga mësimi dhe janë bërë pengesa krye-sore që edhe të tjerët të mos mësojnë.Edukimi islam, si edukim unik dhe i vetëmqë ka të gjitha meritat, këto dukuri negative ika ndaluar rreptësisht dhe ka caktuar për todënime në këtë botë dhe në botën tjetër.Një nxënës që edukohet sipas edukatës is-lame nuk ka mundësi të mendojë përamoralitet, ngase një gjë e tillë përveçse ështëe ndaluar fetarisht, sjell dëme të mëdha nëambientin e mësimit dhe jashtë tij. Prandajedukimi fetar, për t’i ikur kësaj dukurie vdek-jeprurëse, ndalon çdo rrugë që dërgon deritek ajo dhe njëra nga këto rrugë është edheshkollimi i përzier mes dy gjinive, rrugë e cilalehtëson amoralitetin dhe hap dyert e tij.Kështu, në Islam është i ndaluar rreptësishtedhe alkooli edhe çdo rrugë që shpie në të,saqë sipas edukimit islam jo që ndalohet tëpihet qoftë edhe një gllënjkë alkool, porndalohet edhe qëndrimi në atë tavolinë kupihet alkooli.Dihet që pirja e alkoolit shkakton problememendore dhe trupore tek njeriu e sidomostek nxënësi, i cili nuk mund të bëjë qoftëedhe një hap përpara nëse nuk e ka mendjendhe trupin e shëndoshë. E njëjta gjë vlenedhe për drogën.

2. Siguron paqen dhe sigurinë në ambientinshkollor dhe në gjithë vendin

Nëse largohen këto dukuri negative që ucekën më lart, atëherë vjen paqja dhe siguria,ngase ato dukuri sjellin frikë dhe dhunë.Edukimi islam prodhon paqe ngase vetë Is-lami është fe e paqes, madje edhe përshënde-tja islame (es-selamu alejkum- paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi ju), e cila është enjëjtë si në mëngjes, gjatë ditës apo nëmbrëmje, prodhon dhe nënkupton paqe.Përveç kësaj, Islami e ndalon dhunën mesnjerëzve dhe këtë vepër e konsideron mëkattë madh. Muhamedi alejhi selam na katreguar që rrahja e muslimanit është mëkat imadh. Edukimi islam nuk është mjaftuar mekaq, por ka sjellë siguri dhe paqe edhe përkafshët, pemët, bimët, madje edhe për gjithëambientin. A thua si do të ndikonte kyedukim te nxënësit të cilët, për fat të keq,çdo ditë rrihen, plagosen, madje vriten përgjëra të padobishme dhe kështu rrezikohetambienti mësimor dhe humb siguria nëshkolla?

3. Nxit për mësim, studim, zbulimKurani ka mbi 70 mijë fjalë dhe në mesin ekëtyre mijërave fjalëve fjala e parë që kazbritur ka qenë “Lexo”, që aludon shumëqartë çfarë pozite ka dituria, leximi, studiminë Islam. Po ashtu, Muhamedi alejhi selamnë shumë hadithe nxit për kërkimin e ditur-isë, bile tregon që ajo është obligim për çdomusliman. Edhe ajetet e shumta në Kur’anqë tregojnë për çështje shkencore në tënjëjtën kohë ftojnë për studim dhe zbulim.Pra, edukimi islam e ndihmon nxënësin tëmësojë sa më shumë ngase për këtë mësimdo të shpërblehet në botën tjetër krahas kësajbote. Edukimi islam e përgatit zemrën enxënësit që të japë maksimumin në leximduke i premtuar atij shpërblim në botëntjetër, para se të përgatitë mendjen e tij përlexim dhe kështu ai lexon me zemër dhemendje. E atëherë kur zemra dhe mendjajanë në përputhshmëri të plotë, s’ka dyshimse fryti është i sigurt. Me këtë edukim janëedukuar muslimanët e Andaluzisë (Spanjës së


sotme), saqë gjithë Evropa përfitoi nga zbu-limet që bënë ata, madje edhe në ditët esotme përfitojnë nga ato zbulime, edhe psekanë kaluar qindra vjet.

4. Nxit për moral të lartëMorali i lartë është çelësi i suksesit përnxënësin dhe përparimin e tij, ngase nësemorali i tij nëse është i ulët dhe i prishur,prish dhe dobëson mësimin e tij.Morali për të cilin nxit edukimi islam ka tëbëjë me sjelljen e nxënësit me veten e tij, metë tjerët e në veçanti me mësuesin e tij.Morali që duhet të ketë ai manifestohet qënga veshja, të folurit, të ecurit, të ndenjuritetj. Pastaj duhet të dijë të drejtën e të tjerëvedhe mos ta cenojë me ndonjë sjellje të pahi-jshme, me ndonjë fjalë nënçmuese aposhikim nënçmues, ngase të gjitha këtomënyra nënçmimi janë të ndaluara në Islam.Kurse morali dhe sjellja që duhet të ketë memësuesin e tij është një kapitull i veçantë nëfenë islame, saqë shumë dijetarë e kanëveçuar kapitullin “Edukata e nxënësit memësuesin e tij” nëpër librat e tyre, si njëçështje së cilës duhet t’i kushtohet rëndësi emadhe. Islami na edukon t’i kthejmë tëmirën çdo personi që na bën ndonjë të mirë,e si do të ishte puna me të mirat që vijnë ngamësuesi? Sa të mira duhet t’i kthejmë atij?!Këto janë vetëm disa dobi që u sjell edukimiislam shkollave publike, të cilat mund t’ipërmbledh me një fjali të vetme: Islamiedukon njeriun/nxënësin, që të mbetet njeridhe të mos bëhet shtazë duke mos e hetuar.E nëse dikush thotë se këto gjëra që për-mende janë të ndaluara me ligjet që kanëshkollat, prandaj nuk ishte e nevojshme tëpërmendeshin, them:Së pari: Siç thashë edhe më lart, në Islam kadënime të caktuara për këto dukuri negative,kurse në ligjet e shkollave nuk ekzistojnëkëto dënime që janë në Islam.Së dyti: Ligjet e shkollave i ndalojnë nxënësitdisa gjëra vetëm derisa gjendet brenda ambi-entit shkollor, kurse në Islam ato dukuri të

këqija janë të ndaluara në çdo kohë dhe nëçdo vend.Po e zëmë që ligjet e shkollave janë stabiledhe ndalojnë çdo dukuri negative, poprapëseprapë kjo nuk mjafton, ngase kurnxënësit dalin nga ky ambient, ata kthehennë këto dukuri dhe kështu humbin kohën,forcën, vullnetin që të përsërisin mësimet qëkanë mësuar në shkollë dhe kështu të nesër-men nuk janë të përgatitur për mësim.Së treti: Kur nxënësi edukohet me edukiminislam, ai së pari ka frikë ndaj Allahut që tëveprojë diçka të ndaluar e pastaj edhe ngaligjet e shkollave, kurse ata nxënës që eduko-hen duke u frikësuar vetëm nga dënimet qëvijnë nga shkollat, duke mos qenë zemra e tije bindur, ata faktikisht nuk janë edukuar,ngase nuk e madhërojnë atë ligj me zemër,por janë të detyruar.Argumenti më i qartë për këtë që po flasështë fakti që shumica e nxënësve janë të de-vijuar, nuk i kushtojnë rëndësi mësimit as10% sa i kushtojnë rëndësi rrugës së devi-jimit. Shumica e vajzave e vijojnë mësiminme rroba gjysmëlakuriqësie, kurse meshkujt,të zhytur në alkool, drogë dhe prostitucion, esi ka mundësi pra që kjo gjeneratë me këtocilësi të jetë gjenerata e ardhmërisë së këtijpopulli?!Ky devijim nuk përfundon këtu, ngase këtovese të këqija nuk pengojnë askënd, ata ipengon shamia, e cila tregon moral, edukatë,nder dhe respekt për femrën.Ata e shohin të mirën të keqe, kurse të keqentë mirë dhe kështu është ndryshuar peshorja,është përhapur me të madhe degjenerimi dheçdo cilësi e keqe, kurse të mirat që i sjellindobi dhe vlerë këtij populli, luftohen, largo-hen, zhduken. E si pra të përparojë ky pop-ull?Lus Allahun e madh që të na vetëdijesojë qëtë veprojmë punë që kënaqin Atë dhe që lënëgjurmë të mira në tokë!

Xheladin Leka

VLERA E

DITURISËPËR HIR TË

ALLAHUT


Dituria është trashëgimi e Pejgamberëve alejhimus-salatu ves-selam, e ata nuk lanëtrashëgimi as dinarë e as dërhemë, por lanë trashëgimi diturinë. E, kush merr nga kjo dituri,ka marrë një pjesë të madhe nga trashëgimi i Pejgamberëve alejhimus-salatu ves-selam.

Falënderimet dhe lavdërimet i tako-jnë vetëm Allahut të Lartësuar, iCili thotë: “Thuaj: “A janë të

barabartë ata që dinë dhe ata që nukdinë?” Po, vetëm të zotët e mendjes marrinmësim.”[1] Ndërsa përshëndetjet tonaqofshin mbi të Dërguarin tonë sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem, i cili ka thënë:“Kush niset në rrugë për të kërkuar dituri,Allahu do t’ia lehtësojë rrugën e tij për në

xhennet.”[2] Përshëndetjet tona qofshinmbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhembi të gjithë ata që pasuan dhe pasojnërrugën e tyre me mirësi deri në Ditën eGjykimit.Allahu i Lartësuar e ka lavdëruar diturinëdhe ata të cilët e kërkojnë atë dhe njëko-hësisht i nxiti robërit e Tij që të kërkojnëdituri. Po ashtu, për të njëjtën gjëporositi edhe i Dërguari i Allahut sal-

______________[1] Ez- Zumer 9.[2] Transmeton Muslimi 2699.


lAll ahu alejhi ve sel-em.Dituria është nga punët më të mira, ështënga ibadetet vullnetare më të rëndë-sishme, sepse të kërkuarit e diturisë ështënjë lloj lufte në rrugën e Allahut.Nga vlerat më të rëndësishme të diturisëjanë edhe këto:1. Dituria është trashëgimi e Pejgam-berëve alejhimus-salatu ves-selam, e atanuk lanë trashëgimi as dinarë e asdërhemë, por lanë trashëgimi diturinë. E,kush merr nga kjo dituri, ka marrë njëpjesë të madhe nga trashëgimi i Pejgam-berëve alejhimus-salatu ves-selam. Edhepse ti jeton në shekullin e pesëmbëdhjetë(hixhri), nëse je nga kërkuesit e dijes etrashëgon Pejgamberin alejhi salatu veselam dhe kjo është mirësia më emadhe.[3]

2. Dituria është ajo që mbetet, ndërsa pa-suria humbet, tretet. Ebu Hurejra, Allahuqoftë i kënaqur prej tij, ishte nga më tëvarfrit prej sahabëve, derisa nganjëherërrëzohej nga uria. Për Allahun, a për-mendet Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kë-naqur prej tij, mes njerëzve në kohëntonë sot? Sigurisht që po. Çdokush qëpërfiton nga hadithet që ka transmetuarEbu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur prejtij, edhe Ebu Hurejra do të shpërblehet(edhe pse ai ka vdekur para katërmbëd-hjetë shekujsh). Pra, dituria është ajo qëmbetet, ndërsa pasuria humbet, tretet. O kërkues i dijes, shpejto në kërkimin esaj, sepse i Dërguari i Allahut sal-lAllahualejhi ve sel-lem ka thënë: “Kur të vdesënjeriu, i ndërpritet çdo punë (me këtë botë)

përveç në tri raste: (nëse ka lënë një) sadakatë rrjedhshme, dituri prej së cilës njerëzitkanë dobi dhe ( ka lënë) fëmijë të mirë qëlutet për të.”[4]

3. Diturinë nuk ka nevojë që ta ruajëpronari i saj, se nëse Allahu të ka dhënëdituri, atëherë vendi i saj është zemra.Ditura nuk ka nevojë të ruhet në sën-dukë të mbyllur, ajo është në zemër, nëshpirt e ruajtur. Po në të njëjtën kohë di-turia është ajo që të ruan ty nga punët eliga me lejen e Allahut të Madhërishëmdhe Fuqiplotë. Pra, dituria është ajo që tëruan ty, ndërsa pasurinë ti duhet ta ruashnë sëndukë larg të tjerëve dhe prapë nukje i qetë për të.4. Njeriu përmes diturisë arrin në gradëne atyre që dëshmojnë të vërtetën. Argu-ment për këtë janë fjalët e Allahut Fuqi-plotë: "Allahu vërtetoi se nuk ka Zot tjetërqë meriton të adhurohet përveç Tij, e këtë edëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Aiështë zbatues i drejtësisë."[5] A tha Allahuqë këtë e dëshmuan të pasurit? Jo, por tha:"...e këtë e dëshmuan edhe engjëjt e dije-tarët." Pra, të mjafton ty, o kërkues idijes, ky lavdërim nga Allahu i Lartësuar,që të jesh së bashku me melaiket prejatyre që kanë dëshmuar se vetëm Allahu iMadhërishëm dhe Fuqiplotë është Ai qëmeriton të adhurohet.5. Dijetarët janë njëri nga dy llojet e atyreqë e udhëheqin njerëzimin. Allahu iLartësuar thotë: "O ju që keni besuar,bindjuni Allahut, bindjuni të Dërguaritdhe atyre që drejtojnë punët tuaja…"[6]

Fjala në këtë ajet “dhe atyre që drejtojnë______________[3] Shiko librin “Rijadus-Salihin” në gjuhën shqipe, hadithi nr. 1396.[4] Transmeton Muslimi 1631[5] Alu Imran 18.[6] En-Nisa, 59.


punët tuaja” përfshin dijetarët dhekërkuesit e dijes; bindje ndaj dijetarëvenë sqarimin e sheriatit të Allahut dhethirrja e njerëzve në të.6. Dijetarët janë ata që vazhdojnë t'iasqarojnë njerëzimit fenë e Allahut derisatë ndodhë kiameti. Argument për këtëkemi hadithin që transmeton Muaviju,Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cilithotë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e Al-lahut sal-lAll-lahu alejhi ve sel-lem dukethënë: "Atij që Allahu ia do të mirën, ebën që t’i kuptojë njohuritë e fesë. Unë jamvetëm ndarës, ndërsa Allahu është Ai që ujep (këtë pasuri që ua ndaj). Nuk do tëndalet ky umet nga rruga e Allahut dhenuk do të mund t'i bëjë keq askush nga ataqë e kundërshtojnë, derisa të vijë urdhri iAllahut.”[7]

Imam Ahmedi, Allahu e mëshiroftë, kathënë: “E nëse këta (që do t’i përmbahenrrugës së Allahut) nuk janë pasuesit e ha-dithit, atëherë nuk e di se kush do tëjenë.”El-Kadi Ijad, Allahu e mëshiroftë, kathënë: “Imam Ahmedi me këtë fjali kapasur për qëllim Ehli Sunnetin dhe ata qëi binden medhhebit të tyre.”7. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhive sel-lem nuk lejoi që askujt t’i kihet zilinga dikush tjetër në nimetet (mirësitë) qëAllahu ia dhuroi dikujt, përveç në dyraste:a. kërkuesit të dijes që punon me dijen etijb. të pasurit, i cili pasurinë e tij e shfrytë-

zon në shërbim të Islamit. Transmetohetnga Abdull-llah ibën Mesudi, Allahuqoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari iAllahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kathënë: “Nuk ka zili përveçse në dy raste,[8]

një njeriu që Allahu i ka dhënë pasuri dhee harxhon atë në rrugë të drejtë (në rrugë tëAllahut) dhe një njeriu që Allahu i kadhënë urtësi (dituri), e praktikon atë dheua mëson të tjerëve.”[9]

8. Hadithi i cili ka ardhur në “Sahihun” eBuhariut nga Ebu Musa el-Esharij, Al-lahu qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguarii Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kathënë: “Shembulli i udhëzimit dhe diturisëme të cilën më dërgoi Allahu është si shem-bulli i shiut që bie në tokë. Nga kjo tokë kaqë është pjellore, e pranon ujin (e shiut) dhekultivon kullosë dhe barishte të shumta.Një lloj tjetër (nga toka) është jopjellore,mirëpo e mban ujin në vete, kështu që Al-lahu u bën dobi njerëzve përmes saj dukepirë dhe duke mbjellë (nga uji që ajo mbannë vete). Ndërsa një lloj tjetër (i tokës) ështëpa fund, nuk e mban ujin dhe nuk kul-tivon barishte. Ky është shembulli[10] i atijqë e ka njohur dinin e Allahut dhe i kabërë dobi ajo me të cilën më dërgoi Allahu,pra mësoi dhe mësoi edhe të tjerët. Ështëshembull po ashtu për atë që nuk e lodhkokën fare dhe nuk e pranon udhëzimin eAllahut me të cilin jam dërguar (Kuranindhe Sunnetin).”[11]

9. Rruga e diturisë është rruga e cila tëshpie në xhennet, ashtu siç na tregon ha-dithi që transmeton Ebu Hurejra, Allahu

______________[7] Transmeton Buhariu 71, Muslimi 1037.[8] Zilia në këtë rast është dy llojesh: a) ta kesh zili dikë që Allahu i ka dhënë dituri apo pasuri dhe ke dëshirë që Ai t’ia marrë këto mirësi, e kjo ështëe ndaluar; b) ta kesh zili dikë që Allahu i ka dhënë dituri apo pasuri dhe thua sikur unë ta kisha të njëjtën dituri apo pasuri, do të veproja në të njëjtënmënyrë, e ky është qëllimi i këtij hadithi të të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Pra, kjo lloj zilie është e lejuar.[9] Transmeton Buhariu 1343.[10] Pra, shembulli i llojit të parë të tokës është si shembulli i atij që merr dituri dhe ua sqaron të tjerëve. Shembulli i dytë është për atë që ka nxënëpërmendësh (p.sh. hadithe), mirëpo nuk ua sqaron të tjerëve, por vetëm ua përcjell ashtu siç i ka dëgjuar. Dhe shembulli i tretë është për atë që nuke lodh kokën fare që të mësojë nga kjo fe.[11] Transmeton Buhariu 79.


qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari iAllahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kathënë: “Kush niset në rrugë për të kërkuardituri, Allahu do t’ia lehtësojë rrugën e tijpër në xhennet.” 10. Në hadithin që transmeton Muaviju,Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thuhet se iDërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi vesel-lem ka thënë: "Atij që Allahu ia do tëmirën, e bën t’i kuptojë njohuritë efesë...”[13] që do të thotë se Allahu i Mad-hërishëm dhe Fuqiplotë e bën të ditur nëfenë e Tij. Nuk janë për qëllim në këtëhadith vetëm njohuritë në disiplinën efikhut, por edhe në të tevhidit, në bazat efesë dhe në atë që ka të bëjë me fenë e Al-lahut të Madhërishëm dhe Fuqiplotë.Sikur të mos kishte asnjë argument tjetërnga libri i Allahut dhe Sunneti i të Dër-guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem përvlerën e diturisë, do të mjaftonte ky ha-dith që t’i nxiste njerëzit në kërkimin editurisë së sheriatit.11. Dituria me të vërtetë është ndriçimqë e orienton njeriun se si ta adhurojëZotin e tij, si të sillet me robërit e Tij dheta vazhdojë këtë udhëtim me dituri.12. Dijetari është si një dritë përmes tëcilit njerëzit orientohen në çështjet e fesëdhe dynjasë së tyre. Shumë prej nesh edinë tregimin e atij njeriu nga Beni Is-railët, i cili kishte vrarë nëntëdhjetë enëntë persona e më pas kishte pyetur përnjeriun më të ditur në tokë. Atë e drej-tuan tek një ibadetxhi[14] i madh dhe epyeti atë: “A ka pendim për mua?” Atij iu

duk shumë e madhe ajo që kishte bërë aidhe i tha: “Nuk ka pendim për ty.”Atëherë ky e vrau edhe atë dhe i plotësoinjëqind. Më pas shkoi te një dijetar dhe epyeti (me të njëjtën pyetje). Ai iu përgjigjduke i thënë se “edhe për ty ka pendimdhe se s’ka gjë që mund të jetë pengesëmes teje dhe pendimit”. Më pas ekëshilloi që të shkonte në një vend qëishte i njohur për njerëz të mirë. Ai ve-proi kështu, mirëpo e zuri vdekja në mestë rrugës... Kjo është një ngjarje e njohur,por ajo që na nevojitet ne këtu është dall -imi mes dijetarit dhe të paditurit.[15]

13. Allahu vërtet do t’i lartësojë të dituritnë këtë dhe botën tjetër. Në botën tjetërdo t’i ngrejë në grada të larta, varësishtnga ajo se sa kanë bërë thirrje në rrugën eAllahut të Lartësuar (me atë dituri) dhesa kanë praktikuar nga ajo që kanë më-suar. Ndërsa në këtë botë Allahu i ngredijetarët nga gjithë robërit e tjerë varë-sisht nga ajo se sa janë marrë me ditur-inë. Allahu i Lartësuar thotë: “...Allahu ilartëson ata që besuan prej jush dhe i lartë-son ata që u është dhënë dituri në grada tëlarta. Allahu është i njohur mirë me atë qëpunoni.”[16]

Shkëputur nga libri “Kitabul-Ilmi” i hoxhës sënderuar Muhammed ibën Salih el-Uthejmin,

Allahu e mëshiroftë

Përshtati: Sabahudin Selimi

______________[12] Transmeton Muslimi 2699.[13] Transmeton Buhariu 71, Muslimi 1037.[14] Ibadetxhi quhet ai i cili vazhdimisht është në adhurim ndaj Allahut të Lartësuar.[15] Shiko “Sahihun” e Muslimit 2766.[16] El-Muxhadele 11.


9Prej dobive dhe mirësive të tyreështë se vërtetë këto fjalë janë të

lidhura rreth Arshit të tëGjithëmëshirshmit, zhurma e tyreështë sikurse zhurma e bletëve duke epërkujtuar pronarin e tyre. ImamAhmedi në “Musnedin” e tij dhe IbënMaxheh në “Sunen” dhe Hakimi në“Mustedrekun” e tij transmetojnë prejNuman ibën Beshirit, Allahu qoftë ikënaqur prej tij, se Pejgamberi sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Me të

vërtetë fjalët me të cilat po e përkuj-toni madhërinë e Allahut, tesbihu(pastrimi dhe madhërimi i Tij), tek-biri (madhërimi i Tij), tehlili “LAILAHE IL-LALLAH” (dëshmia senuk ka kush që meriton të adhurohetme të drejtë përveç Allahut), tahmidi(falënderimi i Allahut), mbështillen elidhen rreth Arshit. Zhurma e tyreështë sikurse zhurma e bletëve dukepërkujtuar pronarin e tyre. A nukdëshiron dikush që kjo zhurmë të jetë

DOBITË DHE VLERAT E

KATËR FJALËVE"SUBHANALLAH", "ELHAMDULILAH",

"LA ILAHE ILLALLAH", "ALLAHU EKBER"II

A nuk ju ka mundësuar Allahu që të jepni sadaka? Me të vërtetë për çdo tesbih që ti bën eke shpërblimin sikur jep sadaka, për çdo tekbir ke sadaka, për çdo falënderim ke sadaka,për çdo dëshmi ke sadaka, urdhri për të mirë është sadaka, ndalimi nga e keqja është sadaka,e edhe kur robi i afrohet gruas së vet ka sadaka.


për të e të vazhdojë të përkujtohet ai?"Busajrij në librin e tij "Zevaid ibënMaxheh" thotë se zinxhiri i tij është isaktë, se burrat e tij janë besnikë dhe eka vërtetuar gjithashtu edheHakimi.[1]

Ky hadith na jep të kuptojmë dobinëe madhe që kanë këto fjalë, e ajo ështëse këto fjalë mbështillen, lidhen rrethArshit, zhurma e tyre është sikursezhurma e bletëve, d.m.th. zë që ingjan zërit të bletëve, duke përkujtuarpronarin e tyre. Në këtë përkujtimështë ngadhënjimi më i madh dhe përkëtë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi vesel-lem ka thënë në hadith: "…A nukdëshiron dikush që kjo zhurmë të jetëpër të e të vazhdojë të përkujtohet ai?"

10Na ka lajmëruar Pejgamberisal-lAllahu alejhi ve sel-lem se

këto fjalë janë të rënda në peshore(Ditën e Gjykimit).Transmeton Nesaiu në librin e tij"Amelu el-Jevmi ve el-Lejleh" dheibën Hibbani në “Sahihun” e tij,Hakimi dhe të tjerët nga Ebi Selma,Allahu qoftë i kënaqur me të, i cilithotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duke thënë:"Behin, behin”, bëri shenjë me dorën etij për pesë (fjalë apo mirësi), “Sub-hanallah, Elhamdulilah, La ilahe il-lal-lah, Vallahu ekber dhe fëmija i mirë i

cili i vdes ndonjë besimtari dhe ai llog-arit shpërblim tek Allahu."[2]

Hadithin e ka saktësuar Hakimi dheështë pajtuar me të Dhehebiu.Për këtë hadith dëshmon edhe hadithii Thevbanit, Allahu qoftë i kënaqurme të, të cilin e transmeton el-Bezzarinë “Musnedin” e tij dhe thotë: "Is-nadi, zinxhiri i tij është i mirë."[3]

Fjalët e Muhamedit sal-lAllahu alejhive sel-lem në hadith: “Behin, behin”thuhen kur njeriu çuditet me diçkaapo shpjegon mirësinë, dobinë osevlerën e saj.

11Besimtari ka shpërblim sa herëqë i shqipton ato, sikur të jepte

sadaka. Transmeton Muslimi në“Sahihun” e tij nga Ebu Dherri, Al-lahu qoftë i kënaqur me të, se disaprej shokëve i thanë Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “O i Dër-guari i Allahut! Të pasurit shkuan largme shpërblime,[4] falen siç falemi edhene, agjërojnë siç agjërojmë edhe ne dhejapin lëmoshë nga teprica e pasurisë sëtyre!”Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “A nuk ju ka mundësuar Al-lahu që të jepni sadaka? Me të vërtetëpër çdo tesbih që ti bën e ke shpërbliminsikur jep sadaka, për çdo tekbir kesadaka, për çdo falënderim ke sadaka,për çdo dëshmi ke sadaka, urdhri për tëmirë është sadaka, ndalimi nga e keqja

______________[1] “El-Musned” (4/268/271), “Sunen ibën Maxheh” (nr. 3809), “el-Mustedrek” (1/503).[2] Llogarit shpërblim tek Allahu me durimin që bën, ngase të gjithë jemi të Allahut dhe tek ai kemi për tu kthyer (sh.p.).[3] Keshfu el-Ezhar an Zevaidi el-Bezzar (4/9, nr: 3072).[4] Shpërblimet e tyre po rriten me të madhe (sh.p.).


është sadaka, e edhe kur robi i afrohetgruas së vet ka sadaka."I thanë: “O i Dërguari i Allahut, nëseburri i afrohet gruas së tij, edhe në të kashpërblim?!”Atëherë Pejgamberi sal-lAllahu alejhive sel-lem tha: "A e shihni sikur ai t’iafrohej ndonjë gruaje që e ka haram, ado të kishte gjynah për të? Ashtu pra,nëse i afrohet asaj që e ka hallall,atëherë do të ketë shpërblim për të."[5]

Menduan të varfrit se nuk ka sadakavetëm se duke pasur dhe ata nukkishin mundësi për një gjë të tillë,prandaj Pejgamberi sal-lAllahu alejhive sel-lem i lajmëroi se për çdo punëtë mirë ka shpërblim dhe në fillimpërmendi këto katër fjalë: subhanal-lah, elhamdulilah, la ilahe il-lallah,vallahu ekber.

12Pejgamberi sal-lAllahu alejhive sel-lem ia ka dhënë këto

fjalë në vend të Kur'anit atij që nuk diasgjë prej Kur'anit.Transmeton Ebu Davudi, Nesaiu, ed-Darekutnij dhe të tjerët nga Ibën ebiEvfa, Allahu qoftë i kënaqur me të, icili thotë: “Erdhi një njeri te Pejgam-beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe itha: “O i Dërguari i Allahut! Unë nukmund të mësoj asgjë prej Kur'anit. Mëmëso diçka që më mjafton.”[6] AtëherëPejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-

lem tha: "Thuaj: “Subhanallah, elham-dulilah, la ilahe il-lallah, vallahu ekberve la havle ve la kuvete il-la bilah."Thotë beduini: “Kështu”, dhe e bërigrusht dorën e tij dhe tha: “Kjo përAllahun, e çka për mua?”Atëherë Pejgamberi sal-lAllahu alejhive sel-lem i tha: “Thuaj: "Allahummeigfir lij, verhamnij, ve afinij, verzuknij,vehdinij! O Allah! Më fal mua, më mëshiro, mëshëro, më furnizo, më udhëzo!"I mori këto fjalë beduini dhe i bërigrusht dy duart e tij. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "Sa i për-ket këtij, vetëm se i ka mbushur duart etij me të mira."[7]

Thotë muhadithi Ebu et-Tajjib el-Adhim Abadij në shpjegimet e tij tëshkurtra rreth “Sunenit” të ed-Darekutnit: “Zinxhiri i tij është isaktë.”Ndërsa Albani e ka cilësuar si tëmirë.[8]

Këto ishin disa prej mirësive të këtyrekatër fjalëve të transmetuara në Sun-netin pejgamberik. Kush mediton përkëto dobi paraprake, do të shohë seato janë shumë të mëdha dhe tregojnëpër vlerën dhe pozitën e lartë që kanëkëto fjalë si dhe dobitë e shumta qëkanë, dobi të cilat kthehen gjithnjë nëtë mirë të besimtarit të sinqertë,

______________[5] Transmeton Muslimi, nr. 1006.[6] Dije vëlla i dashur musliman, Allahu të mëshiroftë, se leximi i Kur'anit është dhikri më i mirë i Allahut dhe se me leximin e tij për çdo shkronjëke nga dhjetë shpërblime dhe nuk ka namaz ai që nuk e lexon Fatihatu el-Kitab (elhamin) e nuk ka dyshim se kjo sure është prej Kur'anit, por kjoështë për atë që di ta lexojë atë. E nëse robi nuk ka mundësi të mësojë përmendësh diçka prej Kur'anit për ndonjë arsye, atëherë ai duhet të thotë sub-hanallah, elhamdulilah, la ilahe il-lallah, vallahu ekber, ngase është transmetuar prej Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se dhikri më i mirë pasKur'anit janë fjalët subhanallah, elhamdulilah, la Ilahe il-lallah, vallahu ekber (sh.p.). [7] “Sunen ebi Davud” nr. 832, “Sunen en-Nesaij” (2/143), “Sunen ed-Darekutnij” (1/313, 314).[8] “Sahih ebi Davud“ (1/157).


ndonëse fshehtësia e saj qëndron nëatë e Allahu e di më së miri që ështëpërmendur nga disa dijetarë, se vërtetemrat e Allahut janë të përmbledhurnë këto katër fjalë.

SUBHANALLAH: Nën të renditen emrat me të cilëtlartësohet Allahu, si el-Kudus: Sun-dues i përgjithshëm, i pastër prej tëmetave që i mvishen Atij.Es-Selam: Shpëtimtar (që i shpëtonnjerëzit prej ndëshkimit të padrejtë).

ELHAMDULILAH: Ngërthen në vetvete vërtetësi, po-himin se Allahu është absolut nëemrat dhe cilësitë e Tij.

ALLAHU EKBER: Përfshihet madhërimi i Allahut dhenuk ka kush që mund ta lavdërojë Atëashtu siç i takon Atij, andaj nuk kakush që meriton të adhurohet përveçTij.[9]

TESBIHU: Është pastrimi i Allahut nga çdo emetë që i mvishet Atij.

TAHMIDI: Është pohimi-vërtetimi se Allahuështë absolut në emrat, cilësitë dhepunët e Tij.

TEHLIL: Është sinqeriteti (se çdo vepër duhettë bëhet për hir të Allahut), njësimi iAllahut dhe largimi nga të bërit shokAtij (largimi nga shirku).

TEKBIR: Pohimi se Allahu është më i madhi.Për Allahun, sa të mëdha janë këtofjalë! Sa e madhe është çështja e tyre,sa të mëdha janë sevapet e rendituranë to. E lusim Allahun që të na bëjëprej atyre të cilët i ruajnë ato dhe ipërsërisin vazhdimisht dhe të na bëjëprej pronarëve të tyre, gjuhët e tëcilëve vazhdimisht janë të lagura mekëto fjalë. Ai është ndihmëtari më imirë.Salatet dhe selamet qofshin për Pe-jgamberin tonë Muhamedin, përfamiljen dhe shokët e tij.

Shkëputur nga libri:"Fadailu el-Kelimat el-Erbea, Subhanallah,velhamdulilah, ve la ilahe il-lAllah, vAllahu

ekber"Autor: Abdurrezak ibën Abdulmuhsin el-Bedr

(Allahu e ruajtë)

Përshtati: Bali Musli Sadiku

______________[9] Shiko "Xhuz’un fi Tefsiri el-Bakijati es-Salihat" të Hafidh el-Alait, fq. 40.


MOS THONI:“Ç’TË DOJË ALLAHU DHE FILANI BËHET”,

POR THONI: “Ç’TË DOJË ALLAHU E PASTAJ FILANI

BËHET”

Këto fjalë për muslimanin janë të rrezikshme sepse rrezikojnë besimin dhe fenë e tij për shkakse janë gjynahu më i madh.

Falënderimi i takon vetëm Allahut tëvetëm e të pashoq. Salavatet dhe se-lamet qofshin mbi Pejgamberin tonë,

mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe mbitë gjithë ata që ndjekin udhëzimin e tij derinë Ditën e Gjykimit..I Madhërishmi Allah e ka dërguarMuhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem më-sues të çdo gjëje për ummetin e tij; ai nuk kalënë çështje që është në dobi të njeriut pa nae mësuar atë, nuk ka çështje që është nëdëmin tonë e të mos na ketë paralajmëruarprej saj, siç thotë edhe njëri nga shokët e tij,se nuk ka ekzistuar zog që ka fluturuar në

qiell dhe të mos na ketë folur për të.Pejgamberi ynë ka qenë mësuesi më i mirëpër të cilin ka dëgjuar ndonjëherë njerëzimisepse ka qenë Pejgamber i mëshirës, ia kadashur të mirën njerëzimit në përgjithësi eummetit të vet në veçanti.Ia ka dashur të mirën njerëzimit nëpërgjithësi duke i thirrur ata në Islam, duke ithirrur që të dalin nga errësira e idhujtarisëdhe e mosbesimit në dritën e njësimit të Al-lahut dhe besimit, kurse ummetit të vet ia kadashur të mirën duke i mësuar besimin edrejtë e të çiltër vetëm për Allahun, Krijuesine tyre, të vetëm e të pashoq.


Prej të mirave që Pejgamberi ynë ka dashurpër ummetin e vet është edhe paralajmërimi ityre nga shprehjet apo frazat që përmbajnëmosbesim e idhujtari, ku hyjnë edhe fjalët qëjanë si titull i këtij artikulli, të nderuar lex-ues. Ky paralajmërim pejgamberik përmbannjë këshillë shumë të rëndësishme për çdomusliman, për besimin, dynjanë dhe ahiretine tij.Para se ta shpjegojmë këtë paralajmërim ngafjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, do të flasim rreth mëkatit më të madh:shirkut – politeizmit, që lexuesi ta kuptojëmë mirë rëndësinë e paralajmërimit pejgam-berik.Shirku është mëkati më i madh nga të gjithamëkatet dhe njëkohësisht edhe më i rrezik-shmi për njeriun. Pejgamberi sal-lAllahu ale-jhi ve sel-lem thotë: “Gjynahu më i madhështë t’i bësh shok Allahut.”[1]

Ç’është shirku? Shirku është adhurimi i dikujt tjetër përveçAllahut. Shirku gjithashtu është kur njeriumerr për ndihmës dikë tjetër përveç Allahutdhe e barazon me Zotin e botëve, e do atë siçdo Allahun, ka frikë prej tij siç ka frikë prejAllahut, kthehet tek ai për ndihmë e strehimdhe i lutet atij, shpreson tek ai, mbështetettek ai në vend që t’i mbështetet Allahut, inënshtrohet atij, edhe pse me këtë nënshtrimi bën gjynah Allahut, e ndjek atë duke hid-hëruar Allahun si dhe vepra të tjera të shëm-tuara.Kjo është ajo që përmban shirku, mëkat i cilie nxjerr njeriun nga feja, mëkat të cilin Al-lahu nuk e fal. Pra, është prej mëkateve tëpafalshme. Allahu i Madhërishëm thotë:“Vërtet Allahu nuk fal kur Atij i bëhet shoqnë adhurim, por gjynahet e tjera më të voglaia fal kujt të dojë. Kushdo që i bën shok Al-lahut (në adhurim), ka bërë gjynah të

tmerrshëm.”[2]

Allahu gjithashtu thotë: “Sigurisht që atij qëadhuron tjetërkënd përveç Allahut, Allahudo t’ia ndalojë xhennetin dhe vendbanimi itij (në ahiret) do të jetë zjarri.”[3][4]

Ky është kuptimi i shirkut shkurtimisht, porky gjynah mund të manifestohet në mënyratë ndryshme, qoftë me bindje, me vepra apome gjuhë. E njëra ndër mënyrat e manifes-timit të shirkut është edhe shprehja e dikujtqoftë me dije apo pa të: “Ka dashur Allahudhe filani”, apo “Ç’të dojë Allahu dhe filani”,apo “Sikur të mos kishte qenë Allahu dhe fi-lani”. Këto fjalë për muslimanin janë të rrezikshmesepse rrezikojnë besimin dhe fenë e tij përshkak se janë gjynahu më i madh. Pejgam-beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka ndaluarmuslimanin nga këto fraza e shprehje, të cilatnë realitet nuk përmbajnë të vërtetën e saktë,pasi vetëm ajo që do Allahu bëhet. Allahu iMadhërishëm thotë: “Por, ju nuk mund tëdëshironi, përveçse me vullnetin e Allahut,Zotit të botëve.”[5]

Gjithashtu thotë: “Vërtet urdhri i Tij, kur Aidëshiron diçka, është që t’i thotë asaj “Bëhu”dhe ajo bëhet.”[6]

Pra, çdo lëvizje në këtë gjithësi është me vull-netin e Allahut të Madhërishëm, mirëpoduhet ditur patjetër se dëshira e Allahut ështëdy llojesh: dëshira kozmologjike dhe sheri-atike. Dëshira kozmologjike është ajo që katë bëjë me Vullnetin e Allahut në gjithësi, nëurdhrat e Tij, në atë që i godet robërit e Tijnga e mira apo sprova.Kurse dëshira sheriatike është ajo që Allahudëshiron nga robërit e Tij vetëm imanin,veprat e mira, bamirësitë, por nuk e do mo-himin, idhujtarinë, mëkatet e bidatet. Dal-limi mes këtyre dy dëshirave është se nëdëshirën kozmologjike ndodh vetëm ajo që

______________[1] Transmeton Buhariu, nr. 6675[2] En-Nisa 48[3] El-Maide 72[4] Nga “Ealamus-Sunnetil-Menshurah”, fq. 50.[5] Et-Tekvir 29[6] Jasin 81


do Allahu i Plotfuqishëm. Nuk ka të mirë qëi vjen njeriut në këtë botë vetëm se medëshirën e Allahut e të askujt tjetër. Nëse emira e Allahut kaplon dikë përmes dikujttjetër nga krijesat e Allahut, ato krijesa kon-siderohen vetëm si shkas për t’i ardhurnjeriut ajo e mirë, mirëpo vullneti kryesordhe absolut për të është Allahu i Plot-fuqishëm, i Cili i ka bërë ato krijesa si shkasqë t’i vijë dikujt ndonjë e mirë në këtë botë.Ky është një parim thelbësor i Islamit, qëduhet të jetë i mbjellë thellë në zemrën e çdomuslimani. Ndërsa sa i përket dëshirës sheri-atike, se Allahu e do nga robërit e Tij bes-imin dhe e urren mosbesimin, në këtë llojdëshire ndodh ajo që nuk e do Allahu dhe eurren e nuk është i kënaqur me të, sepse mesrobërve të Tij ka të tillë që besojnë dhe upërgjigjen urdhrave të Tij dhe ka të atillë qënuk besojnë dhe nuk u përgjigjen urdhravetë Tij.[7] Mirëpo, edhe kjo është brendadëshirës së Tij,[8] porse jo se Allahu e domosbesimin dhe mëkatin, por për shkak seAllahu u ka dërguar njerëzve Pejgamberë meudhëzime dhe u ka treguar njerëzve përmestë Dërguarve se Ai nuk e do mosbesimin. E,kush shpreh mosbesim dhe padëgjueshmëri,ai e pëson, ndërsa kush beson dhe bën mirë,shpërblehet me të mirat e Tij.[9]

Atëherë, vetëm meditimi logjik i pasaktësisësë anës përmbajtjesore të atyre shprehjeveështë dëshmi dhe argument se ato janë tëgabuara logjikisht për çdo mendje të shën-doshë. Duhet pasur parasysh o muslimanë,siç thamë në fillim, se këto fraza janë tëndaluara edhe nga vetë Pejgamberi i Allahut,Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, i ciliçdo gjë që na e ka mësuar është mësim i Al-lahut, Krijuesit tonë dhe i tërë gjithësisë, enuk është shpikje e tij. Allahu i Madhër-

ishëm thotë: “Ai nuk flet sipas qejfit të vet.Por, ajo (që thotë) është vetëm shpalljehyjnore, që i shpallet atij.”[10]

Argumentet që ndalojnë ato shprehje dhetregojnë se janë prej shirkut:1- Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahuqoftë i kënaqur me të, se Pejgamberi sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Mos thoni:“Ç’të dojë Allahu dhe filani (bëhet)”; porthoni: “Ç’të dojë Allahu, e pastaj filani”.Hadithin e transmeton Ebu Davudi në“Sunenin” e tij (5/259) me zinxhir të saktë,Ahmedi në Musned (5/384, 394, 398) dhetë tjerët.Pra, fjala “pastaj” është e domosdoshme nëkëtë rast, kurse mospërdorimi i saj bie nëkundërshtim me parimet thelbësore të fesësonë. Ky hadith ndalon parimisht edhe ngashprehja e disave: “Sikur të mos kishte qenëAllahu dhe filani”, sepse edhe në këtë rastbëhet barazim mes dëshirës së Allahut si kri-jues dhe dëshirës së njeriut si krijesë.Kështu e kanë konsideruar dijetarët e këtijummeti.[11] Bile muslimanët e gjeneratave tëpara kanë ndaluar nga kjo shprehje dhe ekanë konsideruar si të parën. Transmetohetse Ibrahim el-Ed’hemi, Allahu e mëshiroftë,ka thënë: “Është e ndaluar të thuhet: “Unëkërkoj mbrojtje tek Allahu dhe ti (ndonjëperson)”, mirëpo lejohet të thuhet: “Unëkërkoj mbrojtje tek Allahu e pastaj nga ti”dhe duhet të thuhet: “Sikur të mos kishteqenë Allahu e pastaj filani”, e mos thoni:“Sikur të mos kishte qenë Allahu dhe fi-lani”.[12]

Duhet pasur parasysh se të ndalurit nga atoshprehje të gabuara njëherazi konsiderohetedhe shprehje e edukatës, duke i dhënë për-parësi dëshirës së Allahut para dëshirave tëkrijesave të Tij.[13]

______________[7] “Shifaul-Alil”, fq. 133, i Ibën Kajjim el-Xhevzit.[8] Po aty.[9] “Sherhul-Akidetil-Vasitijjeh”, fq. 554, i el-Uthejminit.[10] En-Nexhm 3-4[11] “Fet’hul-Mexhid sherhu Kitabit-Tevhid”, fq. 499, AbdurRahman Alu esh-Shejh.[12] Po aty, fq. 499. [13] “Avnul-Meabud” (8/306), i El-Adhim Abadij.


2- Transmetohet nga Ibë Abbasi, Allahuqoftë i kënaqur me të, se një njeri kishte ard-hur te Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për t’i folur për disa çështje e ndër tëtjera i kishte thënë Pejgamberit sal-lAllahualejhi ve sel-lem: “Ç’të dojë Allahu dhe ti(bëhet)”. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i tha: “A më bëre të barabartë me Al-lahun?! Përkundrazi, vetëm ç’të dojë Allahu(bëhet).”[14]

Qortimi i Pejgamberi sal-lAllahu alejhi vesel-lem ndaj atij njeriu me fjalët “a më bëretë barabartë me Allahun” aludon qartazi se satë shëmtuara janë shprehjet e sipërpërmen-dura dhe se çfarë rreziku i kërcënohet njeriut,pra “të bërit shok Allahut”.Dijetari i madh i hadithit, MuhammedNasiruddin Albani, Allahu e mëshiroftë, nëlibrin e tij “Silsiletul-Ehadith es-Sahiha”(1/266-267) thotë: “Në këto hadithe kupto-jmë se fjala e dikujt drejtuar dikujt tjetër“Ç’të dojë Allahu dhe ti” në sheriat kon-siderohet shirk dhe është prej shirkut në fjalë,sepse jep të kuptohet se dëshira e robit ështënë të njëjtën shkallë me dëshirën e Zotit, tëLartmadhërishmit, që nuk ka të meta, dheshkak i kësaj është barazimi mes dy dëshi-rave. E njëjta gjë vlen edhe për shprehjet edisave njerëzve të rëndomtë apo edhe të dis-ave që pretendojnë se kanë dije: “Unë s’kamtjetër (ndihmës) përveç Allahut dhe teje”, ose“I jemi mbështetur Allahut dhe ty”, ose fjalae disave nëpër tubime: “Në emër të Allahutdhe vatanit” apo “Në emër të Allahut dhepopullit” e të ngjashme me këto nga shpre-hjet idhujtareske, nga të cilat duhet tëndalemi dhe të pendohemi, për të shprehuredukatë me Allahun e Lartmadhërishëm.”Mendoj, lexues të nderuar, se i gjithë ky shp-

jegim që sollëm deri tani mjafton për çdomusliman të logjikshëm që ta kuptojërrezikun e këtyre shprehjeve që shpeshherë idëgjojmë tek populli ynë në raste tëndryshme. Dhe nëse ky qenka realiteti rrethkëtyre fjalëve, ne si muslimanë e kemi përobligim që t’i përgjigjemi Pejgamberit tonësepse përgjigja jonë ndaj tij është kërkesë eAllahut. Allahu Fuqiplotë thotë: “Çfarëdo qët’ju japë i Dërguari, merreni atë, e çfarëdo qët’ju ndalojë, hiqni dorë prej saj. FrikësojuniAllahut, sepse Allahu dënon vërtet ash-për.”[15]

Përgjigjja jonë ndaj thirrjes së tij automatik-isht është edhe përgjigje ndaj Allahut dhenënshtrim ndaj Tij. Allahu i Lartësuar thotë:“O besimtarë! Bindjuni Allahut dhe të Dër-guarit kur ju thërret drejt asaj që ju jepjetë.”[16] [17]

Dijetari i madh Ibën Kajjim el-Xhevzij, nëlibrin e tij “El-Fevaid”, faqe 128, kur komen-ton këtë ajet thotë: “Për këtë arsye, njerëzitme jetën më të përsosur janë ata që më sëshumti i përgjigjen thirrjes (udhëzimeve) tëPejgamberit, sepse në çdo gjë që ka thirrur aika jetë…”Dhe përgjigjja jonë ndaj Pejgamberit ështëedhe nënshtrim ndaj udhëzimeve të Allahutsepse Allahu thotë: “Kush i bindet të Dër-guarit, i është bindur Allahut.”[18]

E lusim Allahun e Madhërishëm që të naruajë nga shprehjet idhujtareske, të cilatdëmtojnë besimin tonë dhe e asgjësojnë atë!Allahu është Ai që dëgjon lutjet tona dhe upërgjigjet atyre, amin!

Zejd Haziri

______________[14] Hadithin e transmeton Ahmedi në “Musned” (1/214, 283, 347).[15] El-Hashr 7[16] Pjesa e ajetit “që ju jep jetë” ka për qëllim gjëra të ndryshme, sipas komentatorëve të Kur’anit, si: e vërteta, Kur’ani, Islami, lufta për Allahun,rënia martir, xhenneti. Ibën Kajjimi thotë se “ajeti në realitet i përfshin të gjitha këto komente, sepse të gjitha ato i ngjallin zemrat me jetë të mirë, ejeta më e mirë është në xhennet dhe pa dyshim që Pejgamberi është thirrësi në besim dhe xhenet.” Marrë nga “El-Fevaid”, faqe 129.[17] El-Enfal 24[18] En-Nisa 80


TEVHIDI I EMRAVE TË BUKUR TË ALLAHUT DHE I CILËSIVE TË LARTA

TEVHIDUL ESMAI VES SIFATRruga për njohjen e Allahut është njohja e emrave dhe cilësive të Tij, sepse që njeriu të njohëZotin dhe të shtojë dijen rruga e vetme është ta njohë Allahun e Lartësuar me anë të emravedhe cilësive të Tij nga argumenti sheriatik- Kur’ani dhe Sunneti- duke qenë se Allahu iLartësuar nuk shikohet në këtë botë.

Falënderimi i takon Allahut. Atë efalënderojmë dhe prej Tij falje dhendihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje

nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe tëveprave tona. Kë e udhëzon Allahu, s’ka kushe devijon dhe kë e largon nga rruga e vërtetëAi, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se s’kahyjni tjetër përveç Allahut, i Cili është një,dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari iTij. Fjala më e mirë është fjala e Allahut,kurse udhëzimi më i mirë është udhëzimi iMuhamedit. Veprat më të këqija janë ato tëshpikurat, prandaj çdo shpikje është bidatdhe çdo bidat është devijim nga rruga evërtetë, kurse çdo lajthitje përfundon mexhehennem.

Robër të Allahut!Në dy numrat e kaluar treguam për tevhidinrububije dhe tevhidin uluhije dhe të kundër-tat e këtyre dy tevhideve. Ky shkrim do tëjetë për llojin e tretë të tevhidit, tevhidulesmai ves sifat.Tevhidi i emrave të bukur dhe i cilësive,tevhidul esmai ves sifat, është njësimi i Al-lahut të Lartësuar në të gjitha emrat dhecilësitë e Tij, besimi se Allahu i Lartësuar i kavënë Vetes së Tij emra dhe cilësi në librin eTij, Kur’anin, se ia ka shpallur të Dërguarittë Tij sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, se Ai ështëlarg atributeve të mangëta dhe se Ai mecilësitë e tij shquhet mbi të gjitha krijesat.Kjo do të thotë të mohosh të gjithë ata emrae cilësi që Allahu ia ka mohuar Vetes së Tij


dhe të pohosh të gjitha ata emra dhe cilësi qëAllahu ia ka pohuar Vetes, të besosh në këtaemra dhe cilësi ashtu siç kanë ardhur, papyetur “si”, pa ndryshuar kuptimin e tyreparcial a të tërësishëm, pa i mohuar osekundërshtuar ata dhe pa e përngjarë Allahunme krijesat. Pra, të gjitha cilësitë e Allahutjanë të përkryera, të plota, nuk ka në to asnjëmangësi a të metë.

Robër të Allahut!Është e domosdoshme që ajo me të cilën Al-lahu i Lartësuar e ka emërtuar ose cilësuarVeten të besohet në mënyrën e vërtetë, që tëkuptohen ata emra dhe cilësi në mënyrën evërtetë dhe jo si alegori, pa kurrfarë për-shkrimi të mënyrës e pa asnjë lloj përng-jasimi.Nga kjo jepet të kuptohet se tevhidi esmaives sifat bazohet në tre parime:1-Të besuarit se Allahu i Lartësuar nuk u ng-jason krijesave dhe është larg çdo të mete.2-Të besuarit në emrat dhe cilësitë e Allahuttë Lartësuar që janë përmendur në Kur’andhe në Sunnet, pa mangësi e shtim dhe pashtrembërim e mohim.3-Shuarja e çdo dëshire për të kuptuardomethënien e vërtetë të këtyre cilësive.Pra, besimi i selefit në këtë lloj tevhidi ështëse Allahu emërtohet dhe cilësohet me atë qëAi Vetë e ka emërtuar apo cilësuar Veten,duke i kuptuar ata emra dhe cilësi në kupti-min e drejtë të tyre, pa kurrfarë ndryshimi,mohimi, përngjasimi apo përshkrimi tëmënyrës.Allahu i Lartësuar ka përmbledhur në po-himin “esmai ve sifatin” edhe mohimin e

pyetjes “si” të cilësive në shumë vende nëKur’an.Allahu i Lartësuar thotë: “Ai e di ç’ka paratyre dhe ç’ka pas tyre, kurse ata nuk mund tangërthejnë dijeninë e Allahut.”[1]

Allahu i Lartësuar thotë: “Asgjë nuk i shëm-bëllen Atij. Ai i dëgjon të gjitha dhe i sheh tëgjitha.”[2]

Allahu i Lartësuar thotë: “Shikimet njerëzorenuk mund ta arrijnë Atë, ndërkohë që Ai iarrin shikimet e të gjithëve. Ai është Bamirës ipakufi dhe di çdo gjë.”[3] dhe ajete të tjerapërveç këtyre.Tek Tirmidhiu[4] nga Ubej ibën Ka’bi,[5] All -ahu qoftë i kënaqur prej tij, transmetohet seidh ujtarët i thanë të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, kur i treguan përzotat e tyre: “Tregona ti për Zotin tënd, All -ahun e Lartësuar!” Allahu i Lartësuar zbritiajetin:1.“Thuaj: “Ai është Allahu, Një dhe i Vetëm!2. Allahu është Absoluti, të Cilit i përgjërohetgjithçka në amshim.3. Ai as nuk lind, as nuk është i lindur (ngaseçdo send që lind vetëm se do të vdesë e çdo sendqë vdes ai do trashëgojë, do lërë trashëgimtarë,kurse Allahu i Lartësuar nuk vdes dhe nuktrashëgon, lë trashëgimtarë).4. Dhe askush nuk është i barabartë (a i kraha-sueshëm) me Atë!” (askush nuk i përngjan Atijdhe askush nuk është si Ai, askush[6] e asgjënuk i shëmbëllen Atij)[7]

Robër të Allahut!Rruga për njohjen e Allahut është njohja eemrave dhe cilësive të Tij, sepse që njeriu tënjohë Zotin dhe të shtojë dijen rruga e vetme

______________[1] TaHa 110[2] Esh-Shura 11[3] El-En’am 103[4] “El imam, el Hafidh Ebu Isa Muhamed ibën Isa ibën Sevrete Es-Sulemij et-Tirmidhi.Nga librat më të njohur të tij janë :” El Xhamiu Es-sahih”,Kitab El Ilel” etj,Shumë dijetar të hadithit kanë treguar se Tirmidhiu është njëri nga dijetarët e mëdhenjë të islamit.prej tyre që kanë dëshmuar përkëtë është Hakimi. Vdiq në vitin 279 h.[5] Ubej ibën Ka’bi, sahabi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij. Ebu Mundhir Ubej ibën Kab bin Kejs el-Ensari el-Hazrexhij, më i kënduari dhe zotëria ikëndimit të Kur’anit nga sahabët, pjesëmarrës në luftën e Bedrit, ka kënduar Kur’anin pranë të Dërguarit të Allahut. Umeri, Allahu qoftë i kënaqurprej tij, e ka dashur dhe çmuar e respektuar. Kur vdiq Ubej ibën Ke’abi, Umeri tha: “Sot vdiq zotëria i muslimanëve.” Ka vdekur në Medinë, më 19h(Tedhkiret el hufadh.1/16-17).[6] Më tepër shiko “Xhamiu el-Tirmidhi”, te tefsiri i sures El Ihlas 5/457-452.[7] El-Ihlas 1-4


është ta njohë Allahun e Lartësuar me anë tëemrave dhe cilësive të Tij nga argumenti she-riatik- Kur’ani dhe Sunneti- duke qenë se Al-lahu i Lartësuar nuk shikohet në këtë botë.Njohja e emrave dhe e cilësive të Allahut embron njeriun nga devijimi në gabim, ngasezemrat e njerëzve ndoshta dëshirojnë të ve-projnë gjynahe, por kur kujtojnë Allahun meemrat dhe cilësitë e Tij, tërhiqen dhe largo-hen nga gjynahu. Argumentet që kanë ard-hur në lidhje me këtë temë janë të shumtë,bile i gjithë Kur’ani bën fjalë për emrat dhecilësitë e Allahut të Lartësuar. Disa nga argu-mentet nga Kur’ani dhe Sunneti që flasin përemrat dhe cilësitë e Allahut janë: Allahu iLartësuar thotë: “Allahut i përkasin emrat mëtë bukur, andaj thirreni Atë (lutjuni Atij) meta dhe largohuni nga ata që i shtrembërojnëemrat e Tij.”[8]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “O Zoti im, të lutem Ty me tëgjithë emrat e Tu me të cilët Ti e ke emërtuarVeten Tënde apo ia ke mësuar dikujt prej krije-save të Tua, apo i ke zbritur në Librin Tëndapo i ke ruajtur në Dijen Tënde të fshehtë, bëjeKur’anin e Madhëruar pranverë të zemrëssime!”[9]

Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Thirrni Al-lahun ose thirrni të Gjithëmëshirshmin, mecilindo emër që ta thirrni ju Atë, Ai ka emratmë të bukur.”[10]

Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu, nuk ka tëadhuruar me meritë përveç Tij. Ai ka emratmë të bukur.” [11]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Vërtet Allahu ka nëntëdhjetë enëntë emra, të cilët kush i mëson, ka hyrë nëxhenet.”[12] Kjo ka kuptimin e mësimit tëkëtyre emrave përmendësh, kuptimin e kë-tyre emrave dhe ta lutësh Allahun me këtaemra dhe ta adhurosh me ta.Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu, me tëvërtetë është i Lartësuar dhe i Madhëruar!”[13]

“Me të vërtetë, Allahu është Bamirës i paku-fishëm dhe di çdo gjë.”[14]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Nuk ka të adhuruar me meritëpërveç Allahut, të Madhit, të Duruarit, tëButit. Nuk ka zot tjetër përveç Allahut, Zotit tëArshit, të Madhit. Nuk ka Zot tjetër përveç Al-lahut, Zotit të qiejve, Zotit të tokës, Zotit tëArshit të Madh.”[15]

Allahu i Lartësuar thotë: “Ai është vërtet iGjithëdijshëm dhe i Fuqishëm për çdo gjë.”[16]

“Vërtet, Allahu dëgjon çdo gjë dhe vështron tëgjitha punët!”[17]

“Me të vërtetë, Allahu është i Plotfuqishëm dhei Urtë.”[18]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “O Ti që je i Përjetshëm (që nukvdes kurrë), o Ti që je Mbajtës (Mbikëqyrës ab-solut i çdo gjëje), o Ti i Madhërishëm dhe Re-spektues, o Ti që krijove, krijuesi i tokës dhe iqiellit…”[19]

Allahu i Lartësuar thotë: “Me të vërtetë, Al-lahu është i Plotfuqishëm dhe i Urtë.”[20]

“Pa dyshim, Allahu është Falës dhe Mëshirë-plotë.”[21]

______________[8] El-A’raf 180[9] Transmeton Imam Ahmedi nga hadithi i Abdullah ibën Mesudit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, 1/391. Hakimi e ka aprohu Dhehebiu 1/509.[10] El-Isra 110[11] Ta Ha 8[12] Transmeton Imam Buhariu tek “Kitab el-dauvat” 7/169 dhe Imam Muslimi tek “Kitab el-dhikër” 8/63 nga hadithi i Ebi Hurejrës, Allahu qoftëi kënaqur prej tij.[13] En-Nisa 34[14] El-Ahzab 34[15] Transmeton Imam Buhariu tek Kapitulli i Lutjeve 7/105 dhe Imam Muslimi tek Kapitulli i Lutjeve dhe Dhikrit 8/85, nga hadithi i Ibën Abasit,Allahu qoftë i kënaqur prej tij.[16] Fatir 44[17] En-Nisa 58[18] En-Nisa 56[19] Transmeton Imam Ahmedi, Ebu Davudi, Tirmidhiu nga hadithi i Enesit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, hadithi është sahih.[20] En-Nisa 56[21] En-Nisa 23


“Vërtet, Ai është i Butë dhe i Mëshirshëm meta.”[22]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Kërkoj mbrojtje me emrin e Al-lahut, me emrin e të Cilit askush dhe asgjë nëtokë e në qiell nuk ka mundësi të të bëjë keq. Aiështë që dëgjon gjithçka, i Gjithëdijshmi abso-lut.”[23]

Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu është iVetëmjaftueshëm dhe i Butë (nuk nxiton nëdënime).”[24]

“Me të vërtetë, Ai është i Falënderuar dhe iLavdëruar!”[25]

“Vërtet, Zoti im është Mbikëqyrës mbi çdogjë.”[26]

“Pa dyshim,Zoti im është afër dhe u përgjigjet(lutjeve).” [27]

“Se vërtet, Allahu është përherë Mbikëqyrësmbi ju.”[28]

“Se Allahu të mjafton ty për mbrojtës.”[29]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “O Allah im, Ti je Ai që di gajbin(të fshehtën) dhe di atë që dëshmojnë zemrattona, Ti je krijuesi i qiejve dhe i tokës, Ti jeZot i gjithçkaje dhe Sunduesi.”[30]

Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu është imjaftueshëm si llogaritës.”[31]

“Allahu dëgjon çdo gjë dhe vështron të gjithapunët!”[32]

“Zoti yt është Dëshmues i çdo gjëje!”[33]

“Ai është Allahu, përveç të Cilit nuk ka Zottjetër (që meriton të adhurohet). Ai është Sun-duesi, i Shenjti (i pastër nga çdo e metë),Paqedhënësi, Dhënësi i sigurisë, Mbikëqyrësi

mbi gjithçka, i Plotfuqishmi, Imponuesi, Mad-hështori. Qoftë i lartësuar Allahu mbi gjithçkaqë ia shoqërojnë Atij (në adhurim)!”[34]

“Ai është Allahu, Krijuesi, Zanafillësi, Ai qëçdo gjëje i jep trajtë. Atij i përkasin emrat më tëbukur.”[35]

I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “O Allahu im, Ti je Zoti i shtatëqiejve dhe Zoti i Arshit të Madhërishëm, jeZoti ynë dhe Zoti i gjithçkaje, Ti je Ai qëzbrite Tevratin, Inxhilin dhe Kur’anin, kri-juesi i farës dhe bërthamës (atomit, thelbit).Kërkoj mbrojtjen Tënde nga e keqja e çdo ke-qbërësi, Ti je i Pari, s’ka tjetër para Teje, Ti jei Fundit, nuk ka tjetër pas Teje, Ti je i Larti,nuk ka tjetër mbi Ty, Ti je i Padukshmi, nukka pa Ty asgjë…”[36]

Dhe shumë ajete dhe hadithe të tjera qëflasin për emrat dhe cilësitë e Allahut.Pas gjithë kësaj vetvetiu shtrohet pyetja:Ç’është e kundërta e tevhidul esmai ve sifat? Këtë do ta trajtojmë në numrin e ardhshëm,me lejen e Allahut.

Referencat:1-“ I’lamu es-Suneti el-menshure...”, Hafidh el-Hakimi.2-“Sherh thelatheti el-usul”, Muhammed Salih el-Uthejmin.3-“Kitabu el-tevhid”, Salih Fevzan.4-“ Fetava erkanul- islam vel- iman”, Muhamedibën Salih el-Uthejmin.

Përmblodhi dhe përshtati: Lirim Sadiku

______________[22] Et-Tevbe: 117[23] Transmeton Imam Ahmedi, Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ibën Maxhe, nga hadithi i Uthmanit hadithi është hasen sahih.[24] El-Bekare 263[25] Hud 73[26] Hud 57[27] Hud 61[28] En-Nisa 1[29] En-Nisa 81[30] Transmeton Imam Ahmedi në “Musnedin” e tij nga hadithi i Ebu Bekrit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, hadithi është hasen sahih.[31] En-Nisa 6[32] En-Nisa 58[33] Fussilet 53[34] El-Hashr 23[35] El-Hashr 24[36] Transmeton Imam Muslimi 8/78-79, nga hadithi i Ebu Hurejrës, hadithi është i mirë.


KAPITULLI I DYTË NGAPARATHËNIA E IBËN MAXHËS RESPEKTIMI MADHËRIMI I HADITHIT TË TË DËR

GUARIT SALLALLAHU ALEJHI VE SELLEM DHE ASHPËRSIA NDAJ ATYRE QË E KUNDËRSHTOJNË ATË

Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, t’i ketë thënë një njeriu: “Odjalë i vëllait tim, nëse të tregoj diçka nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, mos merrshembull me të.”

Hadithi nr. 18Nga Is'hak ibën Kabisa, e ai nga babai itij, se Ubade ibën Samit Ensariu, shok itë Dërguarit të Allahut, që luftoi meMuaviun kundër romakëve, pa njerëzit sesi blinin arin me dinarë (monedhë ari),ndërsa argjendin e blinin me dërhemë(monedhë argjendi). Për këtë i tha: “Onjerëz! Ju (kështu) jeni dukë ngrënë ka-matën, e unë kam dëgjuar të Dërguarinduke thënë: "Mos e blini arin me ar vetëmse me të njëjtën masë, pa kurrfarë shtimimes tyre e as vonimi.” Muaviu i tha: “OEbu Velid, unë nuk shoh se ka kamatë nëkëtë, përveç nëse ka vonim (d.m.th. jondërrim në dorë, por të lihet më vonë).”Ubade ia ktheu: “Të tregoj nga i Dër-guari i Allahut, e ti më tregon muamendimin tënd?! Po më nxori Zoti ngakëtu, kurrë më nuk do të jetoj në njëtokë ku ti udhëheq” dhe me karvanin eparë u nis për Medinë. Atje, Omer ibënHatabi e pyeti: “Ç'të solli këtu, o EbuVelid?” Ai i tregoi atij ngjarjen dhe çfarë itha (Muaviut) lidhur me qëndrimin nënjë vend ku ai sundon. Omeri i tha:“Ebu Velid! Kthehu tek vendi yt. Qoftë eshëmtuar toka ku s’gjendesh ti dhe të

tillët si ti.” Më pas i shkroi Muaviut: “Tinuk ke pushtet mbi të (Ubaden) dhe ur-dhëro njerëzit të veprojnë ashtu siç kathënë, se në të vërtetë (në këtë çështje) aiështë që urdhëron.”Hadith i saktë. Transmeton ibën Maxheh(nr. 18) me sened të saktë, sipas muha-dithit Albani, Hakimi në “Mustedrek”(3/400), Dhehebiu në “Sijeru A’lami-nNubelai” (2/7) dhe muhadithi ShuajbArnauti thotë se transmetuesit i ka të be-sueshëm (thikât).Në këtë hadith shohim qartë mad-hërimin dhe respektimin e hadithit të tëDërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, kuUbade ibën Samiti u betua se nuk do tëjetonte më në një tokë në të cilën ud-hëhiqte Muaviu, Allahu qoftë i kënaqurme të dy. Këtë e bëri vetëm se pa qëMuaviu kundërshtoi një hadith nga hadi-thet e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi vesel-lem, edhe pse është e njohur çështja edëgjimit ndaj udhëheqësve dhe respek-timit të tyre, por kur Ubade pa se në këtëçështje Muaviu kishte mendim tëkundërt, (Ubade) e pa të udhës që të ve-pronte kësisoj në shenjë madhërimi dherespektimi ndaj fjalës së të Dërguarit sal-


lAllahu alejhi ve sel-lem.

Hadithi nr. 19Transmetohet nga Abdullah ibënMes’udi, Allahu qoftë i kënaqur me të, tëketë thënë: “Kur t’ju tregoj diçka nga iDërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,mendoni për të Dërguarin atë që ështëmë e mira, më e drejta dhe më e devot-shmja.” Kjo thuhet se është fjalë e ibën Mes’udit,mirëpo nuk vërtetohet të jetë fjalë e tijpër shkak të shkëputjes që gjendet nëkëtë zinxhir. Kështu e ka cilësuar muha-dithi shqiptar Albani, Allahu e mëshi-roftë, mirëpo hadithi që vjen në vijimështë hadith i saktë dhe mjafton.

Hadithi nr. 20Transmetohet nga Aliu, Allahu qoftë ikënaqur me të, të ketë thënë: “Nëse jutransmetohet nga i Dërguari ndonjë ha-dith, mendoni për të atë që është më emira, më e udhëzuara dhe më e devot-shmja.”Fjalë e saktë e Aliut, Allahu qoftë i kë-naqur me të.

Hadithi nr. 21Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahuqoftë i kënaqur me të, e ai nga i Dërguarisal-lAllahu alejhi ve sel-lem të ketë thënë:“Mos ta gjejë dikë nga ju t’i transmetohetndonjë hadith nga unë e ai i mbështeturnë kolltuk e të thotë: “Lexo vetëmKur’anin, çka thuhet nga fjalët e miraunë e kam thënë atë.”Hadith shumë i dobët (daif xhiden).

Hadithi nr. 22Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahuqoftë i kënaqur me të, t’i ketë thënë njënjeriu: “O djalë i vëllait tim, nëse të tre-goj diçka nga i Dërguari sal-lAllahu alejhive sel-lem, mos merr shembull me të.”Hadith i saktë. Është veçuar në transme-timin e tij Ibën Maxheh, nr. 22. Shih“Tuhfetul Eshraf” (15032) dhe (15070).Këtë fjalë Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kë-naqur me të, ia kishte thënë Abdullahibën Abasit, kur Ebu Hurejra i tregoi ha-dithin: “Abdesti (duhet të merret) ngaçdo gjë që e prek zjarri.” Ibën Abasi ikishte thënë: “A të marrim abdest nga ujii nxehtë, d.m.th. në bazë të hadithitnjeriu nëse merr abdest me ujë të nxehtë(që është nxehur nga zjarri), ai prapëduhet të marrë abdest me ujë të ftohtë”.Ebu Hurejra e kundërshtoi ibën Abasinduke i thënë se hadithi nuk bën tëkundërshtohet në këtë mënyrë dhe seqëllimi i hadithit është se duhet të merretabdest kur dikush ha diçka që ështëpjekur në zjarr e jo çdo gjë që e ka prekurzjarri. Në këtë fjalë të Ebu Hurejrës shohim re-spektimin dhe madhërimin që ia bënEbu Hurejra hadithit duke mos lejuar qëdikush të marrë shembull diçka tjetër mehadithin, por që hadithi duhet të merretdhe të pranohet ashtu siç është thënë ngai Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.Allahu e di më së miri.

Fidan Xhelili


MORALI I MIRËDHE ROLI I TIJ NË PRANIMIN E

THIRRJES DAVETIT“Ti ishe i butë ndaj atyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemër-fortë, ata do të largoheshin prej teje…” “Vërtet, ti je në një shkallë të lartë të moralit!”

Falënderimet i takojnë Allahut, ndërsasalatet dhe selamet qofshin për të Dër-guarin e Allahut.

Nëse shpeshherë i përsërisim shprehjet “Çdoe mirë është në pasimin e të parëve” apo“Nuk do të përmirësohet fundi i këtij um-meti vetëm se me atë që është përmirësuarfillimi i tij”, apo cilësia e grupit të shpëtuarështë “Në atë që jam unë dhe shokët e mi”,[1]

ose shprehje të famshme metodologjike tëcilat tregojnë qartë se rruga e selefit është mëe merituara dhe më e drejta, atëherë duhet qëpatjetër ta dimë se morali dhe sjelljet e mirajanë shtyllë e fortë e kësaj metodologjie,sepse kjo metodë është Islami i tërë nëpërgjithësi. Hoxha i Islamit ibën Tejmije, Al-lahu e mëshiroftë, në librin e tij “El Akidetuel vasitijetu” e ka veçuar një kapitull tëveçantë vetëm për moralin e mirë, edhe psenë realitet libri është në lëmin e akides. Ai eka bërë këtë sepse akidja (besimi) nuk shkë-putet nga morali i mirë. Dijetarët e kanëpëlqyer veprimin e Hafidh ibën Haxherit,Allahu e mëshiroftë, kur veçoi një kapitullpër moralin e mirë në librin e tij “BulugulMeram”, edhe pse ky libër është libër legjisla-cioni (fikhu). E si të mos i jepet rëndësimoralit të mirë kur i Dërguari sal-lAllahu

alejhi ve sel-lem është dërguar për ta plotë-suar atë.Do të përmendim disa hadithe të të Dër-guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem rrethmoralit dhe sjelljes së mirë:“Me të vërtetë jam dërguar t’i plotësoj moralet emira.”[2]

“Nuk ka diçka më të rëndë që vihet në peshore-mizan sesa morali i mirë.”[3]

“Me të vërtetë besimtari me moral të mirë earrin gradën e agjëruesit që bën namaz.”[4]

“Me të vërtetë më i dashuri për mua dhe më sëafërmi meje Ditën e Gjykimit do të jenë ata qëkanë moralin më të mirë.”[5]

“Ju me të vërtetë nuk do të mund t’i mjaftoninjerëzit me pasurinë tuaj, mirëpo do t’jumjaftojë atyre buzëqeshja juaj dhe morali imirë.”[6] Pra, nuk ka diçka që kemi nevojë mëshumë sesa morali i mirë, i cili ia përmirësonrobit të dy botët.Me të vërtetë morali i mirë i hap zemrat embyllura me dry, bën të shohin sytë e verbër,të dëgjojnë veshët e shurdhër dhe hap gjoksetpër pranimin e fesë dhe së vërtetës. Me tëvërtetë morali i mirë është nga shkaqet krye-sore të suksesit të thirrjes-da’ves dhe thirrësitnjëkohësisht, por gjithashtu edhe të suksesittë njeriut në jetën e tij në përgjithësi me

______________[1] Tirmidhiu, Albani e ka cilësuar të mirë[2] Transmeton Tirmidhiu.[3] Transmeton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, Albani e konsideron sahih.[4] Transmeton Ahmedi dhe Ebu Davudi, Albani e konsideron shih.[5] Transmeton Tirmidhiu, Albani e konsideron shih.[6] Transmeton Bezzari në Musnedin e tij dhe Ebu Nuajmi në “Hilje”, Albani thotë: “Hadithi është i mirë duke i pasur parasysh të gjitha rrugët e ha-dithit të cilat dëshmojnë për të.


familjen, fqinjët, shokët dhe ortakët e tij.Me të vërtetë morali i mirë është rezultat injohjes së robit me Zotin e Madhëruar, tënjohurit e faljes dhe butësisë së Tij, bujarisëdhe fisnikërisë, dhuntisë dhe mirësisë,mëshirës dhe faljes me robërit dhe krijesat eTij, edhe pse është i Gjithëfuqishëm dheMadhështor, dhe në të njëjtën kohë njohja evetvetes nga njeriu, njohja e varfërisë dhedobësisë, injorancës dhe padrejtësisë së tij.Të gjitha këto që përmendëm ndihmojnë qëta shpijnë robin drejt përulësisë ndaj Zotit,modestisë ndaj krijesave, mëshirës ndajrobërve të Allahut dhe kështu e sheh vetveteninferior e të gabuar, sheh se e drejta është nëanën e të tjerëve dhe se ai nuk ka të drejtëndaj të tjerëve.Me të vërtetë morali i mirë është rezultat injohjes së të Dërguarit sal-lAllahu alejhi vesel-lem, i moralit dhe virtyteve të tij, si p.sh.modestia, butësia dhe lehtësia, urtësia dhekujdesi, buzëqeshja dhe mëshira, ndihmesanë të mirë, fjala e mirë, bujaria dhe trimëriaetj. Këto virtyte që ekzistonin tek i Dërguarisal-lAllahu alejhi ve sel-lem ishin shkak qëzemrat u bashkuan rreth tij, u lidhën me tëmadje edhe armiqtë dhe me këtë ai përgatitiummetin më të mirë duke i nxjerrë nga er-rësirat e injorancës dhe politeizmit në dritëne besimit dhe diturisë. Medito rrethlavdërimit të Zotit për të Dërguarin e Tijduke sqaruar virtytet e tij të mira: “Ti ishe ibutë ndaj atyre, ngase Allahu të dhuroimëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë,ata do të largoheshin prej teje…” “Vërtet, ti je në një shkallë të lartë tëmoralit!”[8]

Ai që mediton rreth moralit të të Dërguaritsal-lAllahu alejhi ve sel-lem gjen atë që habitmendjet. Shiko urtësinë dhe butësinë me ara-bin i cili hyri në xhami për të urinuar, por ai

u soll butë me të, tjetri e thërriste me zë tëlartë o Muhamed… tjetri e kapi nga rrobatduke kërkuar që t’i jepte diçka dhe i Dër-guari i dha duke buzëqeshur. Përveç kësaj, iDërguari i falte, kërkonte falje dhe lutej edhepër mynafikët (dyfytyrëshit), të cilët e lënd-uan me fjalë edhe në nderin e tij dhe umunduan ta vrisnin; ai lutej për ta derisa Al-lahu ia ndaloi këtë. Sa gjoksin e gjerë e kishtedhe me sa virtyte të mira ishte pajisur! Përshkak të këtyre cilësive, kur kthehej dikushnga i Dërguari tek populli i vet thoshte: “Jukam ardhur nga njeriu më i mirë!” Shiko bu-jarinë e tij, pasi ai nuk depozitonte asgjë përvete, por pasurinë që kishte e shpërndante tenevojtarët, i dhuronte një njeriu njëqinddeve dhe dele çfarë kishte mes dy kodrave,derisa thoshte ndonjëri prej tyre: “O popull,bëhu musliman sepse Muhamedi po jep pa-suri si njeriu i cili nuk ia ka frikën varfërisë.”Thumamete ibën Ethalin e kishte lidhur tenjë shtyllë e xhamisë si rob dhe më pas ekishte liruar pa asnjë kusht dhe kur Thu-mamete pa butësinë dhe urtësinë e tij, pasi ubë musliman tha: “O Muhamed, pasha All -ahun, nuk ka pasur fytyrë më të urryer përmua në tokë sesa fytyra jote, por tashmë fy-tyra jote është bërë fytyra më e dashur nëtokë për mua. Pasha Allahun, nuk ka pasurnë tokë fe më të urryer për mua sesa feja jote,por tashmë feja jote më është bërë më edashura nga të gjitha fetë e tjera. Pasha All -ahun, nuk ka pasur vend më të urryer përmua sesa vendi yt, por tashmë vendi yt mëështë bërë më i dashur nga të gjithavendet.”[9]

Kush e ndërroi këtë njeri kështu? Vetëmmenhexhi (metodologjia) i vërtetë apo per-soni që e mbart këtë menhexh (metodologji)?Apo që të dy së bashku?Po i them këto fjalë në ditët kur zemërn-

______________[7] Alu Imran 159[8] El Kalem 4[9] Transmeton Muslimi


gurtësia është përhapur, zymtësia ështështuar, gjokset janë ngushtuar, shprehjet janëashpërsuar dhe fjalët janë ngurtësuar, ndërsafjalët e dashurisë kanë ndryshuar. Por në meskujt? Në mes vëllezërve të një feje, madjeedhe më shumë në mes vëllezërve të njëmenhexhi (metodologjie), saqë për shumënjerëz selefillëku do të thotë vrazhdësi dheashpërsi me të tjerët!Ngadalë, ngadalë vëllezërit e mi… jo, kështunuk ndihmohet Sunneti dhe nuk ngrihetfeja, kështu nuk ngrihet flamuri! A harruamse “me të vërtetë butësia nuk është me një gjëvetëm se e zbukuron atë dhe nuk hiqet nga njëgjë vetëm se e shëmton atë.”[10]

“Allahu është i Butë e do butësinë, jep me butësiatë që nuk e jep me vrazhdësi dhe jep me butësiçka nuk jep me diçka tjetër pos saj.”[11]

“Allahu kur e do një familje fut në mes tyrebutësinë”[12]

“Të mëshirshmit i mëshiron Mëshiruesi, mëshi-roni ata që janë në tokë ju mëshiron Ai që ështënë qiell.”[13]

“Mëshironi mëshiroheni.”[14]

“Nuk hiqet mëshira vetëm se nga fatziu.”[15]

Me të vërtetë kjo vrazhdësi dhe ashpërsi nëshumicën e rasteve është shenjë e ngushtimittë gjoksit, largimit nga Allahu, ngurtësisë sëzemrës, mburrjes me vetveten dhenënçmimit të të tjerëve. Allahu na ruajttënga këto sprova!Vëllezër të nderuar, ndodh që një fjalë tëshkaktojë plagë të thella, sëmundje nervoreapo sëmundje që i gjunjëzon doktorët dhe ibën të paaftë edhe të mençurit.Medito rreth ajeteve të shumta kur’anore dhehaditheve të ndershme, të cilat nxisin përmoral e sjellje të mirë, falje, urtësi e butësi.Disa dijetarë për to kanë veçuar dhe shkruar

libra të veçantë.Mirëpo këtu kemi një dyshim, që duhet pat-jetër ta kundërshtojmë. Disa mundohen taarsyetojnë vrazhdësinë dhe ashpërsinë e tyreduke thënë se ajo që i shtyn të jenë kështuështë dalja në ndihmë fesë së Allahut dhe xh-elozia për Sunnetin. Atëherë them:Vëlla i dashur, kurrë nuk do të jesh më xh-eloz se i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lemndaj ndalesave të Allahut.Disa të tjerë i sheh se e arsyetojnë veten dukethënë se filan person nga personat e respek-tuar ka thënë kështu dhe ka vepruar kështu!Themi: Çdokujt i merret dhe i lihet nga fjaladhe vepra e tij përveç të Dërguarit sal-lAllahualejhi ve sel-lem. Kjo është rregull e rëndë-sishme që përdoret në çdo kapitull prej ka-pitujve të fesë: akide, fik’h e gjithashtu edhenë moral dhe sjellje të mira.Me këtë nuk dua të mohoj dobinë e për-dorimit të ashpërsisë nganjëherë por desha tësqaroj dobinë e butësisë, lehtësisë, modestisëdhe fytyrëçelësisë dhe se kjo është esenca,ndërsa ashpërsia është përjashtim që duhet tëpërdoret në suaza dhe me rregulla të caktu-ara.O Allah, udhëzona në moralet më të lartadhe më të mira, nuk udhëzon në to askushpërveç Teje, dhe largona nga ne moralet eulëta dhe të këqija nuk largon nga to askushpërveç Teje, i madhëruar dhe i lartësuarqofsh!

Marrë nga: www.salafvoice.comAutor: Ahmed Abdus-selam

Përshtati: Fidan Xhelili

______________[10] Muslimi[11] Muslimi[12] Ahmedi, Bejhekiu, Albani e ka cilësuar shih.[13] Ebu Davudi, Tirmidhiu, Albani e ka cilësuar sahih.[14] Ahmedi, Albani e ka cilësuar sahih.[15] Ebu Davudi, Tirmidhiu, Albani e ka cilësuar të mirë-hasen.


Shkaqet e problemeve

BashkëshortoreZgjedhja e mirë dhe e drejtë është zgjedhja e bazuar te feja dhe morali, është zgjedhja e cilai tejkalon problemet bashkëshortore apo ndoshta nuk ka fare të tilla, ngase feja është ligj iAllahut, ligj i zgjedhur dhe i përsosur për zgjidhjen e problemeve para se të ndodhin dhe pasndodhjes. Nuk ka qetësi aty ku nuk ka besim dhe nuk ka fe aty ku nuk ka kujdes për fenë emund të themi se dobësia në fe është shkaku i të gjitha problemeve. Atëherë, të zgjedhëshdikë fetar e të devotshëm pa dyshim se është privilegj i çdo muslimani dhe muslimaneje.

Martesa është qetësim shpirtëror,bashkim i dy personave, prehje emadhe, lumturi, kënaqësia e

imagjinuar prej çdokujt, përforcim dhe qëndrim.Me humbjen e saj dhe me ngritjen e presionit tëbrendshëm dhe të jashtëm, kjo lumturi dhe kë-naqësi shpirtërore mbetet vetëm ëndërr e pareal-izuar. Kur flasim për problemet bashkëshortorenuk kemi për qëllim problemet e vogla ditoreapo problemet e zakonshme, apo ato problemeqë janë rezultat i një situate të papritur, mirëpoproblemet e vërteta që mund të çojnë deri nëndarjen e çiftit, probleme që kanë bazë dhevendime të qarta. Për këto probleme duhet tëkthehemi te katër çështje që duhen shikuar, traj-tuar dhe shëruar, nëse dëshirojmë që jeta të vazh-dojë në formën më të mirë.E ato janë:E para: Zgjedhja e gabuar.

E dyta: Kuptimi i mangët në çështjet parësore.E treta: Nivelet e ndryshme të edukimit.E katërta: Mosnjohja e nevojave shpirtërore dheemocionale.E para: Zgjedhja e gabuar1. Zgjedhja para martesës Islami që në hapat e parë të marrëdhënievebashkëshortore këshillon që të kihet kujdes nëzgjedhjen e shokut të jetës dhe partnerin e kohës,duke e bërë këtë nga gjërat islame dhe ngashkaqet e lumturisë në martesë. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Martohet gru-aja për katër gjëra; për pasurinë e saj, fisin e saj,bukurinë e saj dhe fenë e saj. Pra, martohu me atëqë është fetare, që të gjesh qetësi.”[1]

Zgjedhja e mirë dhe e drejtë është zgjedhja ebazuar te feja dhe morali, është zgjedhja e cila itejkalon problemet bashkëshortore apo ndoshtanuk ka fare të tilla, ngase feja është ligj i Allahut,

______________[1] Mutefekun alejhi


ligj i zgjedhur dhe i përsosur për zgjidhjen eproblemeve para se të ndodhin dhe pas ndod-hjes. Nuk ka qetësi aty ku nuk ka besim dhe nukka fe aty ku nuk ka kujdes për fenë e mund tëthemi se dobësia në fe është shkaku i të gjithaproblemeve. Atëherë, të zgjedhësh dikë fetar e tëdevotshëm pa dyshim se është privilegj i çdomuslimani dhe muslimaneje.2. Dallimi në moshëDallimi i vogël në moshë e bën martesën më tëvlefshme dhe më të qëndrueshme, ngase e bëngruan ta respektojë më shumë burrin e saj, ngasee shikon me respekt dhe nder sepse është më imadh dhe me më shumë përovojë. E, kështuecën edhe anija me kapitenin, e cila i përballondallgët e jetës dhe fëmijët edukohen në frymën enatyrshmërisë. Kjo nuk nënkupton që mosha enjëjtë nuk ka lumturi, kënaqësi dhe prehje sh-pirtërore, mirëpo po flasim për diçka që ështëmë e mirë dhe më parësore, ngase jemi dëshmi-tarë të shumë familjeve që kanë lumturi ndonësebashkëshortët janë në moshë të njëjtë.Ndërsa dallimi në moshë të madhe (themimoshë e madhe nëse diferenca është mbi 20 apomë shumë vite) bën që familja të mos ketë suksesnë karvanin jetësor, ngase ndryshon mentaliteti,koha dhe rrethanat e jetës.3. Moskuptimi i plotë i qëllimit të martesësKa njerëz që martesën e kuptojnë si shfryrje dhekënaqësi trupore, duke mos pasur parasyshobligimet e jetës martesore, sjelljen dhe moraline sinqertë, urtësinë dhe respektin e vërtetë qëmeriton gruaja sipas ligjeve të Allahut, të cilat sotshumë pak po respektohen, e ndoshta dikujt prejnesh as që i shkon në mendje kjo. Pra, martesaduhet parë si një korporatë që ka nevojë përmirëmbajtje të ndryshme, financiare ose eduka-tivo-morale, e pa dyshim se ai që kërkon martesëduhet të përgatitet që të marrë përsipërpërgjegjësitë që i takojnë dhe nuk duhet ta kup-tojë martesën si shkak për shtimin e fëmijëve epastaj, kur të ballafaqohet me realitetin, t’i dalë ekundërta. Këtu pra fillojnë problemet, ngase nuk

është përgatitur që të ballafaqohet me këtopërgjegjësi.E dyta: Kuptimi i mangët në çështjet parësoreÇështjet parësore janë pasuria, fëmija, mënyra esjelljes, raportet intime.a. PasuriaÇështja e pasurisë është diçka shumë e nd-jeshme, pasi për shkak të saj nuk lidhenbashkëshortët dhe ndikon negativisht tek atozemra që janë të lidhura me të. Në realitet nukduhet të jetë ashtu për një musliman apo musli-mane të sinqertë, ngase pasuria e tyre duhet tëjetë praktikimi i Islamit dhe pa dyshim se Allahunuk i harron robërit e sinqertë. Fundi i fundit,pasuria vjen e shkon, por mbetet Islami në zem-rat e tyre. Allahu ka dhënë garanci që nësemartesa lidhet si shkak i devotshmërisë dhe Is-lamit mes tyre, do t’i pasurojë ata. A ka garancimë të mirë se garancia e Allahut? Por të paktëjanë atë që e kuptojnë.b. FëmijaPa dyshim se edukimi i fëmijëve është obligimmadhor për të dy prindërit. Ndoshta burri nukështë në shtëpi një pjesë të madhe të kohës,kështu që barra bie mbi gruan më shumë. E,nëse ky obligim nuk kryhet si duhet, atëherë kri-johen problemet bashkëshortore. Dalja nga kykaos është programimi i kohës dhe i obligimevenë edukimin e mirë të fëmijëve.c. Mënyra e sjelljesMënyra e sjelljes mes tyre është nga gjërat parë-sore në eliminimin e problemeve, ngase jetabashkëshortore ngrihet në mirëkuptim dhekëshilla mes vete, për këtë edhe Allahu në Kuranka urdhëruar: ”Silluni në raporte të mira me to.”[2]

Disa njerëz e shohin gruan si shërbëtore të burritdhe të nënçmuar, ngase fuqia është tek burri dhei takon atij të jep urdhra. Si rezultat i kësaj sjell-jeje jo të mirë ndodhin probleme mesbashkëshortëve dhe familja kthehet në fushë-betejë dhe ka probleme të vazhdueshme, edhepse feja islame i jep meritën më të lartë gruas,mirëpo të pakët janë ata që e kanë këtë mirësi.

______________[2] En Nisa 19


d. Raportet intimePa dyshim se raportet e mira intime mes dybashkëshortëve janë pjesa kryesore e një martesetë lumtur dhe të frytshme, ngase edhe vetëmartesa është prehje dhe kënaqësi mes dy palëve,ashtu siç e ka përshkruar edhe Allahu në Kur’an:”Dhe nga faktet e (madhërisë së) Tij është që për tëmirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën(gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mesjush krijoi dashuri dhe mëshirë.” [3]

Pra, problemet në marrëdhëniet intime janëmangësi të mëdha për këtë prehje dhe dashurishpirtërore dhe trupore.E treta: Nivele të ndryshme edukimi dhe person-aliteti1. Personalitete të ndryshmePersonalitetet e ndryshme dhe moskuptimi ikësaj dukurie sjell probleme të shumta. Kemiraste kur bashkëshortët kanë personalitete dhemendime të ndryshme, që nuk pajtohen dhepërshtaten njëri me tjetrin, prandaj duhet pasurkujdes se ndryshimi i personaliteteve ështëmrekulli nga Allahu i Lartësuar. Pra, nëse nukpërshtaten personalitetet mes tyre dhe nuk ikuptojnë kodet e njëri-tjetrit, do të ketë prob-leme të shumta. Ndodh që dy personalitete tëkundërta të kenë jetë të lumtur nëse kuptohendhe dinë t’i mbajnë situatat e jetës nën kontroll,ngase kanë veçori të kundërta por i shfrytëzojnëpër të mirën e njëri-tjetrit.2. Jo të njëjtë në eksperiencën e jetësEksperienca e jetës lë gjurmë të mëdha në ngrit-jen e personalitetit dhe rezultatet e mira. Nëseështë burri ai i cili ka eksperiencë në jetë, d.m.th.di të ballafaqohet me sprovat dhe problemetjetësore, pa dyshim se shumë probleme do evito-heshin. Gjithashtu kjo varet nga fakti nëse ekspe-rienca e tij është e suksesshme apo e dështuar,ngase njeriu çdo herë është rob i ideve, duke umunduar që ato ide t’i realizojë në praktikë.3. Rritja dhe edukimi në ambiente të ndryshmeRritja dhe edukimi në ambiente të ndryshme padyshim se është nga shkaqet që sjellin probleme

bashkëshortore, ngase ndryshon atmosfera dherrethi ku janë rritur dhe traditat e jetës, dukesjellë edhe probleme të ndryshme. Por nëse ështëprezent Islami, këto probleme evitohen shumëshpejt, ngase Islami është i njëjtë për të gjithaambientet.E katërta: Mosnjohja e nevojave shpirtërore dheemocionaleAnalizat e shumta e kanë bërë të qartë se ngashkaqet kryesore të problemeve bashkëshortoreështë mosnjohja dhe moskuptimi i nevojave sh-pirtërore të njëri-tjetrit. Pra, ndjenjat shpirtërorejanë diçka shumë madhore në jetën dhe prehjene dy bashkëshortëve, diçka që buron nga thellësiae shpirtit. Mosnjohja e këtyre ndjenjave dheemocioneve bëhet shkaktare që bashkëshortët tëkrijojnë bindjen se tjetri nuk e do ashtu siç e doky atë e pastaj rrjedhin probleme të shumta.Dashuria e plotë arrihet atëherë kur secili prejtyre mendon se e do tjetrin për Allahun mëshumë sesa ai e do këtë. Me pak fjalë, që prob-lemet të evitohen me lehtësi ekziston njërrugëzgjidhje, një kushtetutë që i përmbyll tëgjitha: është bindja shpirtërore, besimi dhe nën-shtrimi i plotë ndaj Allahut dhe urdhrave të Tij.Pra, zgjidhe atë që është fetare, do të gjesh lum-turi. Mos u mashtro nga pasuria, bukuria apopozita e saj apo e tij, shiko praktikimin e Islamitdhe të Sunnetit tek ajo apo ai, zgjidhe atë qëështë më afër Sunnetit, sepse e di më shumëvlerën dhe respektin ndaj teje. Pa dyshim se Al-lahu e di ku është suksesi e në Kur’an thotë:“Dhe martoni të pamartuarat (të pamartuarit)edhe robërit e robëreshat tuaja që janë të ndershëme të ndershme. Nëse janë të varfër, Allahu i begatonnga mirësitë e Tij, Allahu është bujar i madh, igjithëdijshëm.”[4] Pra, këshillë nga Allahu për tëgjithë që martesën ta rregullojnë në bazë të prak-tikimit të Islamit dhe Sunnetit. Nëse bëhet mekëtë qëllim, pa dyshim se Allahu ka për të derd-hur mëshirë dhe pasuri mbi ta.

Unejs Murati

______________[3] Err-Rrum 21[4] En Nur 32


DISA GABIME NË EDUKIMIN E

FËMIJËVEIV

4. Mosinteresimi për shoqërinë 1) Vërtet sot ka më shumë të këqijasesa të mira. Edukimi i fëmijëve ështëbërë tepër i vështirë sepse të këqijatgjenden pothuajse para dere. Ndodhqë prindërit nuk interesohen aq saduhet për shoqërinë e fëmijëve të tyre.E lejojnë, pa pyetur fare kush janë, qëtë shkojë te shoku/shoqja. Nuk i in-tereson prindit a është shoqëria e mirë

apo e keqe, pasi në shumë vende sotsheh të rinj duke përdorur drogë,narkotik, hashash dhe shumë pisllëqetë tjera. Pasojat: Nëse prindit nuk i interesonfare për shoqërinë e fëmijës, atëherëfëmija do ta ketë tepër të lehtë tëhumbë rrugën e drejtë. Pa dyshim qëçdo i ri do takohet me shoqëri të keqeashtu si me shoqëri të mirë. Fëmija do

Umer ibën Ebi Selemi, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: "Isha fëmijë dhe nën mbikëqyrjene të Dërguarit të Allahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem në shtëpinë e tij. Një herë, para se t'iafillonim ushqimit, zgjata dorën në një enë, por i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi vesel-lem, më tha: "O djalosh, thuaj 'Bismilah', përmende emrin e Allahut, ha me dorën edjathtë dhe ha para vetes."


të hasë shoqëri të keqe, mirëpo jo çdofëmijë e kupton këtë. Shumë fëmijënuk e kuptojnë se kanë shoqëri tëkeqe, ngase fëmija i ka shokë/shoqedhe mendon mirë për ta. Kështu që iduhet ndokush t’ia hapë sytë, t’i tre-gojë që cila shoqëri është e hajrit dhecila nuk është. Pasojat munden të jenëtë mëdha, sepse shoqëria e keqe mundta çojë deri pranë vdekjes, duke eshtyrë të bëjë vepra banale dhe tëndaluara. Po ashtu shoqëria e keqe tëlargon nga familja dhe të humbshkoll imin. Përmirësimi: Prindi është i obliguar tamësojë fëmijën për të mirë, takëshillojë dhe ta ruajë nga çdo e keqe.Kur fëmija të pyet se a bën të shkojëtek një shok/shoqe, mos ngurro porpyete “kush është ai/ajo”, “me çfarëmerret”, “kë ka prindër” etj.Interesohu se cilët janë shokët/shoqete fëmijës tënd, para se fëmija të lidhetngushtë me shoqërinë. Ti je prind dheduhet ta dish sepse ty të takon të dishse me kë shoqërohet fëmija yt. Shkak idevijimit të fëmijës nga rruga e All -ahut të Lartësuar është pikërishtshoqëria e keqe, shoqëria injorante. Kikujdes për fëmijën tënd para se tëbëhet vonë. Duhet ta dimë se çfarë shoqërie kafëmija, mirëpo jo të teprohet duke ekontrolluar tepër fëmijën, ku shkondhe çfarë bën. Apo mos të them dukee spiunuar. Jo, kjo nuk bën. Më lart ushpjegua se prindi është mirë të dijë

për shoqërinë e fëmijës, mirëpo jo t’ikalojë kufijtë. Ai duhet të gjejë njëmesatare dhe të bisedojë me fëmijënpër shoqërinë dhe të marrë informatanë mënyrë të rregullt.

5. Këshillimi 1) Fjala “mos” nuk është këshillim imirë. Mos prek! Mos vrapo! Mos bër-tit! Mos ashtu, mos kështu. Këto fjalëdalin shpesh nga prindërit. Por shpeshduket në kundërshtim me qëllimin.Fjala “mos” është fjalë negative,mirëpo shpie te një sfidë pozitive. Pasojat: Pasojat nuk janë tepër tëmëdha, mirëpo ekzistojnë mënyra mëtë mira për këshillim. Ta marrim sishëmbëlltyrë mënyrën e Pejgamberitsal-lallahu alejhi ve sel-lem. Umer ibën Ebi Selemi, Allahu qoftë ikënaqur me të, thotë: "Isha fëmijëdhe nën mbikëqyrjen e të Dërguarit tëAllahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem nështëpinë e tij. Një herë, para se t'ia fil-lonim ushqimit, zgjata dorën në njëenë, por i Dërguari i Allahut, sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem, më tha: "Odjalosh, thuaj 'Bismilah', përmendeemrin e Allahut, ha me dorën edjathtë dhe ha para vetes."

Përmirësimi: Pejgamberi sal-lallahualejhi ve sel-lem nuk i ka thënë “mosha me dorën e majtë!”, por ka për-dorur fjalë më të mira, si: “o djalosh,thuaj...”. Në vend që të themi “mosprek!”, ne mund të themi “mbajini


duart anash”. Në vend që të themi“mos vrapo” ne mund të themi: “mëmirë është të shkosh më ngadalë”. Nëvend që të themi “mos bërtit!” ështëmë mirë që të themi me butësi “ulepak zërin”. Këto janë ndryshime tëvogla, mirëpo fjalët duhet të kthehennë anë pozitive dhe jo negative. Edhepse gjëja që do të ndalosh është nega-tive, nuk do të thotë që edhe reagimiapo këshillimi të jetë negativ. Është ekundërta nëse fëmija bën gjëra nega-tive, prindi duhet ta përmirësojë dhetë veprojë pozitiv, ashtu si magnetet,ku plusi dhe minusi shkojnë bashkë,kurse minus dhe minus nuk bën e asplus dhe plus.

2) Fjalët qortuese nuk janë fjalë qëduhen përdorur për edukimin e fëmi-jëve. Kur prindi nuk dëshiron qëfëmija të veprojë ndonjë gjë, vazhdonta qortojë dhe t’i flasë me fjalë jo tëduhura. Nuk duhet rrahur e as folurpa u ndalur me fjalë të tepërta vetëmpse fëmija është kthyer vonë në shtëpiapo ka marrë nota të dobëta apo gjëratë tjera që prindit s’i pëlqejnë.

Pasojat: Gazaliu [rahimehullah] kathënë për korrigjimin e gabimit tëfëmijës: "Duhet që fëmija të kritiko-het në fshehtësi e t'i thuhet: "Ki ku-jdes, mos e bëj një gabim të tillë herëtjetër". Mos ia përmend gabimin ebërë herë pas here, sepse i bëhet diçkanormale më pas të dëgjojë fjalë të tilla

dhe fjalët nuk i zënë vend në zemër.

Përmirësimi: Prindi duhet ta dijë senuk duhet të bëhet gjykues i fëmijës,por as fëmija gjykues i tij. Çdo gjëshkon me bisedë të qetë dhe mar-rëveshje. Kur dëshiron ta përmirësoshfëmijën, mos përdor fjalën “mos!”duke i bërtitur nga larg. Afrohu afërfëmijës, ulu me të dhe shikoje në syduke biseduar me të. Tregoji që këtëvepër nuk e pëlqen dhe që ka gabuar.Në këtë mënyrë fëmija do ta ketë mëtë lehtë ta kuptojë që duhet të jetë isinqertë ndaj prindërve të tij. Tregojiqë gabimi gjendet në veprimin e tijdhe jo në vetë qenien e tij. Mos ithuaj fëmijës që “je fëmijë i vrazhdë”,por thuaj në vend “kjo vepër nuk mëpëlqen”. Nëse fëmija e përsërit njëgabim shumë herë, atëherë shfaqezemërimin tënd me fjalë duke i thënëse ”unë nuk jam i kënaqur me veprëntënde. Këtë e ke përsëritur shumëherë”. Mbas kësaj fëmija do ndihetkeq dhe do ta kuptojë që ka gabuar.Mos nxito duke e qortuar apo errahur atë. Ndoshta fëmija yt mbaskësaj zemërohet tepër, atëherë tregojiqë ti je i kënaqur me të, mirëpo jo mekëtë veprim të tij. Aliu radijallahuanhu ka thënë: “Kur qortoni njëfëmijë, lërini vend të largohet nga faji,që si rrugëdalje e vetme të mos imbetet kryeneçësia!”

3) Moskëshillimi për namaz. Disa


prindër veprojnë gabimisht dukethënë: “Djali im, falesh kur të rritesh”ose “Fale vetëm akshamin, tëmjafton” ose “hajde se e fal nesër na-mazin” dhe fjalë të ngjashme që idëgjojmë shpesh nga prindërit drej-tuar fëmijëve të tyre. Ata nuk i urd-hërojnë për në namaz, ashtu siç kathënë i Dërguari i Allahut të Lartësuarsal-lallahu alejhi ve sel-lem: “Urd-hëroni fëmijët tuaj të falen kur të mbër-rijnë moshën shtatë vjeç dhe rrihini ataqë ta bëjnë këtë kur të mbërrijnëmoshën dhjetë vjeç.”

Pasojat: Lënësi i namazit vërtet dëno-het në këtë dynja, në varr dhe nëahiret. All ahu na ruajtë! Abdullahibën Umerit radiallahu anhu kathënë: "Edukoje fëmijën tënd sepse jepërgjegjës për të se si e ke edukuardhe çka i ke mësuar, ndërsa fëmijaështë përgjegjës për nënshtrim ndajZotit dhe nënshtrim ndaj teje."Fëmija që nuk fal namaz do ketë mëshumë mëkate dhe të këqija sesafëmija që fal namaz. Allahu s’do jetë ikënaqur me ty si prind, kur ti nuk ike edukuar fëmijët apo familjen tëndeme normat Islame. Fëmija nuk e shehdallimin mes vetes dhe fëmijëve jobes-imtarë, kështu që i sheh ata si të njëjtëme të. Kurse dallimi mes besimtaritdhe jobesimtarit është namazi. Përmirësimi: Fliti fëmijës për cilësitë emira dhe thuaji se kjo cilësi është emirë dhe e kënaq Allahun dhe babain

tënd. Ose thuaji të largohet nga njëves i caktuar se e hidhëron Allahundhe gjithashtu babanë/nënën. Nësedo që fëmija të bëhet i hajrit, atëherëmësoja fenë islame dhe urdhrat e Al-lahut subhanehu ve teala. Një ndërurdhrat dhe obligimet në Islam ështëpikërisht namazi. Prindi duhet taafrojë fëmijën afër vetes kur të jetëkoha e namazit. Mos ta lërë fëmijën tërrijë kot kur është koha e namazit,qoftë edhe i vogël, sepse në këtëmënyrë e mëson fëmijën që s’duhet talërë namazin dhe se duhet të falet.Është mirë që e tërë familja të faletbashkë, prindër dhe fëmijë, që kështutë bëhet e domosdoshme falja nga tëgjithë sepse nëse prindërit falen vetëdhe nuk i afrojnë çdo herë fëmijët përnamaz, atëherë fëmijët do e lënë pasnamazin dhe s’do angazhohen ta falin.Sidoqoftë, fëmijët duhet të mësohentë falin namaz, patjetër.

Vijon...

Laura Ferati, Norvegji


TEMA E PARËTË DREJTAT QË KANË TË BËJNË ME

PASURINË E LËNË

Të drejtat që kanë të bëjnë me pasur-inë e lënë janë pesë, të rendituranjëra pas tjetrës, kur pasuria e lënë

ngushtohet. Ato janë si vijon:E para: Përgatitja e vetë xhenazes së të vdeku-rit, qefini, pagesa e larjes së xhenazes, pagesae hapjes së varrit e të ngjashme me këtë.E dyta: Të drejtat që kanë të bëjnë me vetëpasurinë e lënë, sikurse borxhi i marrëpeng.[1]

E treta: Të drejtat (borxhet) ndaj të tjerëvejanë ato të drejta që janë në përgjegjësinë e të

vdekurit e jo në vetë pasurinë e lënë. Atojanë dy llojesh:a. të drejtat e njerëzve, si borxhi, qiraja eshtëpisë, vlera e sendeve të blera e të ng-jashme;b. të drejtat e Allahut, si zekati, betimi,dëmshpërblimet.E katërta: Porosia (testamenti-vasieti).[2]

E pesta: Trashëgimia (el-irth).[3]

Në vijim po paraqesim një shembull qësqaron renditjen mes këtyre të drejtave kurato të ngushtohen.Shembull: Një person pas vdekjes la një ve-turë, vlera e së cilës është 5000 rialë,[4] kursepërgatitja e xhenazes së tij kushtoi 1000 rialë.

TRASHËGIMIAArgumenti për llogaritjen e vrasjes si pengesë, ndalesë nga trashëgimia është fjala e Pejgam-berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Vrasësit nuk i takon asgjë nga trashëgimia.”

në Islam (III)

______________[1] Paraprijnë të drejtat në vetë pasurinë e lënë ndaj të drejtave të tjera, sepse edhe në jetë ato janë më parësore.[2] Është kusht në pranimin e vasietit që ai të mos jetë për trashëgimtarin, të jetë me një të tretën e pasurisë apo me më pak, përveç nëse lejojnëtrashëgimtarët për më shumë.[3] Definicioni i saj është përmendur më herët, në paragrafin e dytë të hyrjes.[4] Monedha e Arabisë Saudite (sh.p).


Gjithashtu, ai ka peng 5000 rialë tek pronarii veturës, si dhe 4000 rialë borxh tjetër. Ai latestament për një person që t’i jepen 2000rialë nga pasuria e tij.Në këtë rast merren nga vlera e veturës 1000rialë për përgatitjen e xhenazes së tij, kurse4000 rialë të mbetura i jepen atij që ia kapeng (pronarit të veturës).Nëse vlera e veturës së tij do të kishte qenë10000 rialë, nga kjo vlerë merren 1000 përpërgatitjen e xhenazes së tij, i jepen 5000pronarit të veturës që i ka peng dhe me 4000rialët e mbetur i lahet borxhi.E nëse vlera e veturës së tij do të kishte qenë13000 rialë, nga kjo vlerë merren: vlera epërgatitjes së xhenazes (1000), i jepenpronarit të veturës që i ka peng (5000), ilahet borxhi (4000), i jepet personit që i latestament (2000) dhe 1000 të mbeturat janëpër trashëgimtarët.

TEMA E DYTËSHTYLLAT E TRASHËGIMISË

Rukën (shtyllë) gjuhësisht do të thotëskaji më i fortë i diçkaje. Kurse nëterminologji do të thotë pjesë e një

sendi prej së cilës vërtetojmë praninë e saj,sikurse rukuja e sexhdja janë pjesë të na-mazit.Shtyllat e trashëgimisë janë tri:1. I trashëguari, është ai i vdekur apo i gjallëapo i konsideruar si i vdekur, sikurse i hum-buri,[5] apo i supozuar sikurse embrioni nëbarkun e nënës.[6]

2. Trashëgimtari, është ai i cili e meritontrashëgiminë kur vdes i trashëguari i tij, duke

qenë gjallë i realtë apo i konsideruar si igjallë, sikurse i humburi,[7] apo foshnja nëbarkun e nënës.3. E drejta e trashëguar - pasuria e lënë.

TEMA E TRETËKUSHTET E TRASHËGIMISË

Kusht (shart) gjuhësisht domethënëshenjë, kurse në terminologjidomethënë ajo që aludohet në mo-

sprezencën e tij, mohimi, e në prezencën e tijpohimi e jo mosprezenca qenësore.[8]

Kushtet e trashëgimisë janë tre:1. Vërtetimi i vdekjes së të trashëguarit apotë konsideruarit si i vdekur, sikurse i hum-buri, apo i supozuar sikurse embrioni nëbarkun e nënës, nëse ai del i vdekur si shkak ikrimit mbi nënën e tij.[9]

Argumenti i këtij kushti është fjala e Allahut:“Nëse vdes një njeri që nuk ka fëmijë, por kamotër, atëherë asaj (motrës) i takon gjysma epasurisë që ka lënë ai.”[10]

Të argumentuarit me këtë ajet është si vijon:trashëgimia është vërtetuar me vdekje.2. Vërtetimi i jetës së trashëgimtarit kur vdiqi trashëguari apo i konsideruar si i gjallësikurse i humburi apo foshnja në barkun enënës.Argumenti i këtij kushti është fjala e Allahut:“Kurse prindërve çdonjërit prej tyre u takon njëe gjashta e asaj që ka lënë (i vdekuri).” [11]

Të argumentuarit me këtë ajet është si vijon:Allahu i Lartësuar e përmendi të drejtën etrashëgimisë me lamë,[12] që aludon posed-imin. Posedimi i trashëgimisë nuk është

______________[5] Nuk dihet për të pas një kohe të gjatë hulumtimi rreth tij (sh.p.).[6] Nëse ai del i vdekur si shkak i krimit (dhunës) mbi nënën e tij (si goditja në barkun e saj etj. sh.p.), ai llogaritet që ishte i gjallë para krimit dhese vdiq më pas si pasojë e këtij krimi.[7] I cili është në kërkim e sipër (sh.p.).[8] Si vdekja e të trashëguarit, kjo aludon mosprezencën e tij në mosprezencën e trashëgimisë, e nuk është e patjetërsueshme prezenca e trashëgimisëme vdekjen e të trashëguarit sepse mund të ndodhë që ai të mos ketë lënë pasuri apo të ketë ndonjë nga pengesat që ndalon shkakun e trashëgimisë. [9] Shih “El-Hamish”, fq. 11.[10] En Nisa 176[11] En Nisa 11[12] Shkronjë e alfabetit arab që ka disa kuptime, njëra prej tyre është edhe posedim i diçkaje (sh.p.).


vetëm për të gjallin.3. Dituria mbi domosdoshmërinë e tëtrashëguarve, si afërsia farefisnore, martesaapo lirimi. Argumenti i këtij kushti ështëfjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “... dhe një njeri i cili gjykoi me injorancëe ai është në zjarr.”[13]

TEMA E KATËRTSHKAQET E TRASHËGIMISË

Shkak (sebeb) gjuhësisht do të thotë ajome anë të së cilës arrihet deri te tjetri.Kurse në terminologji do të thotë ajo

që aludon në prezencën e tij pohimin e ngamosprezenca mohimin.[14]

Shkaqet e trashëgimisë janë tre:1. Martesa (nikahu)2. Lirim nderi[15]

3. Afërsia farefisnore (nesebi).Kuptimi i martesës (nikahut) është: nikahgjuhësisht domethënë bashkimi mes dygjërave.Kurse në terminologji domethënë akti ivërtetë martesor, me anë të të cilit trashëgo-hen bashkëshortët, edhe në qoftë se nuk janëbashkuar ende.Argument për llogaritjen e nikahut si shkaktë trashëgimisë është fjala e Allahut të Lartë-suar: “Juve ju takon gjysma e asaj që lanë gratëtuaja nëse ato nuk kanë fëmijë, e nëse ato kanëfëmijë atëherë juve ju takon një e katërta e ajoqë lanë ato, pasi të kryhet testamenti i tyre dhepasi të lahet borxhi. Atyre (grave) u takon një e

katërta nga ajo që lini ju nëse nuk keni fëmijë,por nëse keni fëmijë atëherë atyre u takon një eteta nga ajo që lini, pasi të kryhet testamenti etë lahet borxhi.” (En-Nisa: 12)Gjëja që anulon shkakun e martesës ngatrashëgimia është:-Talaku bain[16] në përgjithësi, e ka kryerperiudhën e pritjes[17] (gruaja) apo jo sepseshenja e martesës është ndërprerë mes tyre.[18]

- Talaku i kthimit, pasi të ketë kaluar peri-udha e pritjes, sepse shenja e martesës ështëndërprerë mes bashkëshortëve. Por para se tëpërfundojë periudha e pritjes, talaku ikthimit nuk e anulon shkakun martesor,përkundrazi, bashkëshortët trashëgohen mestyre, sepse talaku i kthimit e ka ende dispoz-itën e gruas.

Definicioni i lirimitLirimi (el-velau) gjuhësisht do të thotëndihmë, e këtë kuptim e ka edhe ajeti ku Al-lahu i Lartësuar thotë: “Allahu është velij iatyre që kanë besuar.”[19] Pra, Allahu ështëndihmëtar – mik i atyre që kanë besuar. Kurse në terminologji do të thotë lirim ngarobëria, shkak i së cilës është mirësia ezotërisë mbi robin e tij duke e liruar atë.[20]

Shkaku i vërtetësisë së lirimit është mirësia ezotërisë, që liron robin të tij.Argument i vërtetësisë së lirimit është fjala ePejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:“Nderi i lirimit është mbi atë që e liroi(robin).”[21]

______________[13] Pjesë e hadithit. Transmeton Ebu Davudi në “Sunenin”, e tij, libri i gjykimeve, kapitulli “Kur gabon gjykatësi”, 4/5/3573. Shejh Albani e cilësoihadith sahih (sh.p.).[14] Andaj nëse gjendet një nga shkaqet e mëposhtme, e meriton trashëgiminë, nëse i plotëson kushtet dhe nuk ka ndonjë pengesë. Në të kundërtën,nëse nuk ka shkak, nuk ka trashëgimi. [15] Me këtë nënkuptojmë lirimin nga robëria (sh.p.).[16] Është ai shkurorëzim pas të cilit nuk ka të drejtë më burri ta kthejë gruan e tij, përveç nëse ajo martohet me burrë tjetër dhe më pas ky i funditta ketë divorcuar (sh.p.).[17] Periudha e pritjes e shkurorëzimit të gruas është tre cikle mujore të pastrimit, siç është qartësuar në suren El-Bekare, ajeti 228 (sh.p.).[18] Përveç nëse ky shkurorëzim ndodh në momentin e vdekjes, ku supozohet se burri deshi ta privojë, ndalojë me këtë gruan e tij nga trashëgimia,por përkundrazi ajo trashëgon, duke vepruar në të kundërtën e qëllimit të burrit, përderisa ajo nuk është martuar me tjetrin apo nuk ka dezertuarnga Islami.[19] El Bekare 257[20] Fjala (el-itk) lirim gjuhësisht vjen në disa kuptime: bujari, kualitet, lashtësi e nga ky kuptim është edhe fjala el-bejtul atik, emër nga emrat eQabes së nderuar (sh.p). Kurse në terminologji domethënë largimi i robërisë së robit nga zotëria i tij.[21] Transmeton Buhariu në “Sahihun” e tij 4/241.


Definicioni i farefisit (nesebit)Farefisi (nesebi) është afërsia familjare, qëështë bashkimi mes dy personave me lindje,qoftë ajo e afërt apo e largët.Llojet e farefisit (nesebit) janë tre:1. Lloji bazë, të cilët janë ata prej të cilëverrjedh njeriu, pra babai, nëna, gjyshërit dhegjyshet.2. Lloji degëzor, të cilët janë ata prej të cilëvevjen njeriu, pra fëmijët dhe fëmijët e fëmi-jëve.3. Lloji anësor, të cilët janë ata prej të cilëvevijnë nga ana e prindërve të njeriut dhevëllezërit e gjyshërve të tij dhe bijve të tyregjithashtu xhaxhallarët dhe bijtë e tyre.

TEMA E PESTËPENGESAT E TRASHËGIMISË

Pengesa (mani') gjuhësisht ka kuptiminpengesë mes dy gjërave. Kurse në ter-minologji ka kuptimin e asaj që mo-

hohet në prezencën e tij e që pohohet nëmosprezencën e tij. Është e kundërta ekushtit (shartit).Pengesat e trashëgimisë janë tri:1. Robëria.2. Vrasja e trashëgimtarit nga trashëguesi patë drejtë.3. Ndryshimi i fesë së trashëguesit ngatrashëgimtari.Robëri (er-riku) gjuhësisht do të thotë rob isunduar.Kurse në terminologji do të thotë pamundësie dispozuar,[22] e cila bie mbi njeriun si shkaki kufrit të tij ndaj Allahut të Lartësuar.Kuptimi i fjalës vrasje (el-katlu) është nxjer-

rja, marrja e shpirtit pa të drejtë, kurse kup-timi i vrasjes si pengesë e trashëgimisë ështëse vrasja ka gjurmë në ndalimin etrashëgimisë, prej së cilës obligohet kisasi,[23]

dia[24] apo kefarja.[25]

Argumenti për llogaritjen e vrasjes sipengesë, ndalesë nga trashëgimia është fjala ePejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:“Vrasësit nuk i takon asgjë nga trashëgimia.”[26]

Kuptimi i fjalisë ndryshimi i fesë është që fejae trashëguesit të jetë e ndryshme nga feja tëtrashëguarit, p.sh. njëri të jetë musliman etjetri qafir, apo njëri prej tyre të jetë çifut dhetjetri i krishterë.Argumenti për llogaritjen e ndryshimit tëfesë pengesë, ndalesë nga trashëgimia ështëfjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Nuk ka trashëgimi mes dy ithtarëve me fetë ndryshme.”[27]

Vijon.

Përgatitut nga libri ”Vekaletu shu’unw el matbuatve-neshr bi-vezareti shu’unw el islamije vel-Evkaf

ved-da’veti vel-irshad”, Riad, Arabi Saudite.

Përmblodhi dhe përshtati: Namik Vehapi

______________[22] Që d.m.th. si shkak i dispozitës së sheriatit mbi robin, duke ia kufizuar veprimet e tij si shkak i kufrit të tij ndaj Allahut e jo për shkak se ai nukka mundësi trupore për të vepruar.[23] Vrasja e vrasësit nga ana e shtetit, nga personat e duhur për këtë (sh.p.).[24] Është pagesa (prej 100 devesh) që e marrin familjarët e të vrarit nëse kanë hequr dorë nga kisasi (sh.p.).[25] Dëmshpërblimi nga ana e vrasësit, që është agjërimi i dy muajve rresht (sh.p.).[26] Transmeton Bejhakiu në “Sunen el-Kubra”, libri i Feraid, kapitulli “Vrasësi nuk trashëgon” 6/220. Shejh Albani e ka cilësuar hadith sahih,shih “Sahihul- xhami'u “ 2/954, nr.i hadithit 5422 (sh.p.).[27] Transmeton Ebu Davudi në “Sunenin” e tij, libri i Feraid, kapitulli “A e trashëgon muslimani qafirin”, 3/228/2611. Shejh Albani e cilësoi hadithhasen sahih 3/125 (sh.p.).


GAZMENDET DHE

DASMATTONA, TRADITA APO ADHURIME?

Muslimani edhe në këto gëzime nuk harron se gëzimi i plotë është në respektin ndaj Allahut.Allahu në Kur’an thotë: “Thuaj: “Vetëm mirësisë së Allahut dhe mëshirës së Tij le t’i gëzohen,se është shumë më e dobishme se ajo që grumbullojnë ata.”

Falënderimi i takon Allahut, paqjadhe mëshira e Allahut qoftë mbi tëDërguarin e Tij, mbi familjen e tij,

mbi shokët e tij dhe pasuesit e tyre derinë Ditën e Llogarisë.Pa dyshim se martesa është nga mirësitëmë madhore që Allahu u ka dhënërobërve të Vet, është rruga e dashurisëdhe e lumturisë, adresa e stabilitetit, faktnga faktet e madhërisë së Allahut, i Cili

thotë në Kur’an: “Dhe nga faktet e (mad-hërisë së) Tij është që për të mirën tuaj Aikrijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtuqë të gjeni prehje tek ato dhe në mes jushkrijoi dashuri dhe mëshirë. Në këtë ka ar-gumente për njerëzit që mendojnë.”[1]

Martesa është natyrshmëria në të cilënAllahu i krijoi krijesat, traditë e Pejgam-berëve dhe e të Dërguarve, rrugë eligjshme për kënaqësitë epshore, mbrojtje

______________[1] Err- Rrum 21


për rininë nga devijimet dheshkallëzimet, mënyrë e lehtë për arritjene shpërblimeve tek Allahu, mjet përshtimin e muslimanëve dhe ngritjen eforcës së tyre, derë e njohjes së musli-manëve dhe e forcimit të dashurisë mestyre.Gjithashtu falë martesës arrihet kënaqësiadhe ngrohtësia shpirtërore, me realizimine saj programohet jeta, ruhet turpi, stabi-lizohet gjendja, ruhet shoqëria dheshmangen sëmundjet e ndryshme.

Për këto dhe qëllime të tjera, Allahu ebëri legjitime martesën dhe inkurajoi përtë. Allahu në Kur’an thotë: “Dhe martonitë pamartuarat (të pamartuarit), edherobërit e robëreshat tuaja që janë të nder-shëm e të ndershme. Nëse janë të varfër, Al-lahu i begaton nga mirësitë e Tij, Allahuështë Bujar i madh, i Gjithëdijshëm.”[2]

Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lemka thënë: “O ju të rinj! Kushdo prej jushqë ka mundësi për martesë, le të martohet,sepse kjo është mënyra më e mirë për uljen eshikimit dhe mënyra më e mirë për mbajt-jen e nderit. Ndërsa kush nuk ka mundësitë martohet, atëherë të agjërojë, sepseagjërimi është ndrydh ës (i epshit)."[3]

Nuk ka dyshim se martesa sjell gëzimedhe hare, fut dashuri në zemra, prandajedhe Islami i lejoi gëzimet në suazat eedukatës islame, ngase janë gëzime dhehare të natyrshme me të cilat kënaqen sh-pirtrat.Muslimani gëzohet në këto gëzime,mirëpo nuk pranon që këto gëzime tëtejkalojnë kufijtë dhe të sjellin hid-

hërimin e Allahut.Muslimani edhe në këto gëzime nuk har-ron se gëzimi i plotë është në respektinndaj Allahut. Allahu në Kur’an thotë:“Thuaj: “Vetëm mirësisë së Allahut dhemëshirës së Tij le t’i gëzohen, se është shumëmë e dobishme se ajo që grumbullojnëata.”[4]

Pa dyshim është gëzim i zemrave të mal-lëngjyera të vrapojnë pas vendit të çmuarnë liqenet e xhenetit, gëzim që përballëka respektin ndaj Krijuesit. Aliu, Allahuqoftë i kënaqur me të, thotë: “Dita qënuk i bëj mëkat Allahut është ditë feste.”Ndërsa ahengjet, dasmat, gëzimet e kësajbote nuk janë reale ashtu siç duhet tëjenë, ngase Allahu në Kur’an thotë: “Atajanë të gëzuar me jetën e kësaj bote. E jeta ekësaj bote ndaj botës tjetër nuk është tjetërvetëm se një përjetim (i shkurtër).”[5]

GAZMENDET DHE DASMATTONA, TRADITA APO AD

HURIME?

Muslimani e ka obligim që jeta etij të jetë e gjitha për Allahune Lartësuar, duke mos thënë

fjalë, duke mos vepruar vepër apo dukemos bërë ndonjë hap vetëm se duke qenënë përputhje me udhëzimet e Allahutdhe të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi vesel-lem, duke praktikuar fjalën e Allahut:“Thuaj: “Namazi im, kurbani im, jeta imedhe vdekja ime janë thjesht për Allahun,Zotin e botëve.”[6]

Pra, në të gjitha gjendjet njeriu silletrreth ligjit islam, në gëzime, në mërzi dhe

______________[2] En-Nur 32[3] Transmeton Buhariu ( 4/ 106) dhe Muslimi (1400); nga Ibën Mesudi.[4] Junus 58[5] Err-Rrad 26[6] El En’am 162


pikëllime; gëzohet në pajtim me kënaqës-inë e Allahut, hidhërohet dhe mërzitet nëpajtim më kënaqësinë e Allahut.Nga urtësia e plotë e Allahut dhe mëshirae Tij ndaj robërve të Vet është se nuk naka lënë pa udhëzime, mirëpo na katreguar si të gëzohemi dhe si të pikëllo-hemi, duke mos na lënë që në gëzimetdhe pikëllimet tona të na drejtojnë epshidhe emocionet, gjithashtu duke mos nalënë që traditat dhe zakonet tona tëndërhyjnë dhe të na çrregullojnë gjithçkadhe shejtani të luajë si dëshiron me ne.Sot, shumë njerëz, nga besimi i dobëtdhe frika e paktë ndaj Allahut, nga injo-ranca e madhe për dispozitat e Tij dheduke mos ditur si vepronte i Dërguari iAllahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nëkëto raste, i bëjnë gazmendet sipas tradi-tave dhe epsheve të tyre, në të cilatgabimet janë trashanike, kurse respekti,mirësitë e bereqeti janë të pakta, duke ekthyer martesën nga lumturi në tragjedi,nga dashurie në urrejtje.Në vazhdim do të paraqesim disa ngagabimet që ndodhin në gazmendet apodasmat tona:1 - Bashkimi i burrave me gra të huaja:Kjo manifestohet duke u përzier burratnga ana e nuses apo e dhëndrit me gra tëhuaja për ta, pastaj këtu futet edhe shër-bimi i kamerierëve, pastaj përdorimi i fo-toaparateve apo incizimet me kamera.2 - Zhveshja e grave dhe paraqitja e tyrenë këto manifestime duke treguar buku-ritë e tyre, duke veshur rroba të shkurtraapo të tejdukshme.3 - Parfumimi, lyerja dhe dalja e femrave

nga shtëpia duke kaluar para njerëzve tëhuaj: Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Çdo femër që del e parfumuardhe kalon nga njerëzit që e nuhatin erën esaj, ajo është zinaqare.”[7]

4 - Përdorimi i veglave muzikore dhe val-lëzueseve: Përdorimi i vallëzueseve dhepërdorimi i veglave muzikore është gjë ezakonshme, saqë njerëzit kanë shkuar aqlarg sa edhe në kartolinat e ftesës shkruanse kemi këtë këngëtar apo atë këngëtare,ndërkohë që të gjitha këto pa dyshimjanë vepra të urryera dhe që sëmurinzemrat, aq më shumë kur e dimë semuzika në Islam është e ndaluar dhe Al-lahu në Kur’an thotë: “Po ka nga njerëzitqë blenë tregime boshe e me qëllim që t’ilargojnë njerëzit prej rrugës së Allahut.”[8]

Ibën Mesudi thotë se me tregime boshenë këtë ajet është për qëllim muzika.5 - Fotografimi apo filmimi me kamera:Këto veprime janë shkaktare të shumëfatkeqësive dhe ndarjeve, kur dihet se fo-tografimi dhe filmimi janë gjëra të urry-era.6 - Ulja e nuses dhe e dhëndrit në njëvend të ngritur dhe paraqitja e tyre paranjerëzve të tjerë: Hoxha i nderuar AbdulAziz ibën Baz thotë: “Nga gjërat e urryeraqë shpikën njerëzit në kohët e fundit ështëvendosja e nuses në mes grave e afër saj uljapastaj e dhëndrit në praninë e shumë gravetë huaja.”7 - Velloja: Veshja e nuses me vello tëgjatë e të bardhë dhe me doreza të bardhaështë nga traditat dhe zakonet e këqija qëerdhën tek ne përmes të huajve, ështëpërngjasim me jobesimtarët, është traditë

______________[7] Ibën Hibani në sahihun e tij4501, dhe ibën Huzejme ne sahihun e tij 1589[8] Lukman 6


që nuk ka bazë në Kur’an dhe Sunnet,nuk është praktikuar nga Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, as nga shokët etij e as nga të parët e këtij umeti. Po tëishte diçka e mirë, pa dyshim se të parëttanë do të garonin për të. Në të ka edheshpenzim të pasurisë pa nevojë, ngase ajoveshje vishet vetëm një herë. Allahu nëKur’an ka thënë: “O bijtë e Ademit,vishuni bukur për çdo namaz (lutje), hanidhe pini e mos e teproni, pse Ai (Allahu)nuk i do ata që e teprojnë (shkapërderd-hin).”[9]

8 - Shpërdorimi i tepërt dhe shpenzimetpa nevojë: Kjo gjë nuk do koment ngasejemi dëshmitarë të jetës sonë dhe das-mave që po ndodhin tek ne.9 - Muaji i mjaltit: Burri merr nusen dheudhëton për pushime në vende të kufrit,duke u përngjarë verbërisht jobesim-tarëve.10 - Qëndrimi vonë deri në orët e vona:Kjo shkakton vështirësi në zgjimin përnamazin e sabahut me xhemat.

FJALA PËRFUNDIMTARE

Këto ishin disa nga traditat dhe za-konet që ndodhin në gazmendetdhe dasmat tona, të cilat e

kundërshtojnë fjalën e Allahut dhe Sun-netin e të Dërguarit të Tij sal-lAllahu ale-jhi ve sel-lem. Të gjitha vijnë si rezultat ipasimit të verbër të jobesimtarëve dhebesoj se kjo ishte edhe përgjigjja e pyetjessonë, se a janë gazmendet dhe dasmattona tradita apo adhurime. Fatkeqësisht këto gjëra po gjejnë vend tek

ne si pasojë e epsheve dhe euforisë sonë,kurse ne nuk po tregohemi praktikues tëmirëfilltë të fesë së Allahut. Pastaj rrjed-hin pyetjet, pse kemi kaq problemebashkëshortore dhe familjare, pse kaqshumë raste shkurorëzimesh, etj.,ndërkohë që harrojmë se ne jemi fajtorësepse e filluam jetën tonë me harame dhegjëra të urryera dhe të ndaluara, e filluamjetën tonë duke bërë mëkat dhe duke ukrenuar me të, ndërsa rezultat i kësajështë humbja e lumturisë shpirtërore, elumturisë bashkëshortore dhe stabilitetitfamiljar.Nuk ka rrugëdalje tjetër për arritjen elumturisë dhe bereqetit në jetë vetëm seduke u larguar nga këto tradita të kotadhe duke ecur në udhëzimin e Allahutdhe të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi vesel-lem, siç na ka lajmëruar edhe Allahunë Kur’an: “O ju që besuat, përgjigjuni(thirrjes së) Allahut dhe të të Dërguarit kurai (i Dërguari) ju fton për atë që ju jep jetë,(për fenë e drejtë) dhe ta dini se Allahundërhyn ndërmjet njeriut dhe zemrës së tijdhe se ju do të tuboheni tek Ai.”[10]

Lusim Allahun t’i bëjë ditët tona lumturidhe hare dhe t’i pastrojë zemrat tona ngadyfytyrësia dhe syefaqësia! Paqja dhemëshira e Allahut qoftë mbi të Dërguarine Tij!

Përshtati: Unejs Murati

______________[9] El Ea’raf 31[10] El Enfal 24

Documents

Revista Delirje & Edukim Nr.17